Eskiden kadının görevi sadece evi ve çocuklarıyla ilgilenmekti. İstisnalar dışında, kocasının hali vakti yerinde olan kadın evinin kadını olurdu. Oysa şimdi, çalışmazsak sosyal olarak bir hiçiz.

Sadece çalışmak da yetmiyor. Hayatın stresiyle başa çıkabilmek, sağlıklı yaşayabilmek için spor yapmak, hatta hobilere zaman ayırmak da gerekiyor... Üstelik onları da iyi yapm am ız bekleniyor.

Dengeli ve sağlıklı beslenmenin önemini bilen anneler olarak çocukları doyurmak da yetm iyor. Doğal kaynaklı ev yemekleri hazırlayabilm ek için çok program lı olm am ız gerekiyor.

Artık öyle annelerimiz gibi "biraz toplu1' da olamıyoruz. Parlak sayfaların üzerindeki manken kızlar aracılığıyla, sürekli onlar kadar zayıf olmamız gerektiği hatırlatılıyor.

Ne yediğimiz de belli değil artık... Renkli paketler içinde yutturulan gereksiz şeker, tuz, kötü yağ ve katkı maddeleri eklenmiş yiyecekleri “Ne kadar kolay, hazır" d iye sevin çle alıp tüketiyoruz.

Bakımlı olmak, modayı takip etmek, yeni açılan mekânları bilmek, en son çıkan kitaplardan, filmlerden haberdar olmak, mümkünse tiyatro, konser ve sergilere de gitmek gerekiyor. İyi anne, iyi ev kadını olmaya çalışmanın yanı sıra iyi sevgili olmayı da unutmamak gerekiyor.

Siz de bunların hepsini yapmaya çalışan o Ahtapot Kadınlar dan biriyseniz, bu kitapta hayatınızı kolaylaştıracak çok şey bulacaksınız...

“ Sistem Yayıncılık, bilgi ve sevginin temel değerler olduğu bir öğrenme ortamı oluşturmak için vardır.”

ISBN 975-322-479-6

7 8 9 7 5 3 2 2 4 7 9 6

Sistem Yayıncılık, Akatlar Mahallesi I.Söltaş Evleri Ebru Sk. No: 9 3.Levent - Beşiktaş / İSTANBULTel: (212) 284 84 16 pbx Fax: (212) 284 01 51 E-posta: sistem@sistem.com.tr

http://www.sistem.com.tr" * V . -à - " A : *

9789753224796

Sistem Yayıncılık: 579 Kadın - Erkek Dizisi

AHTAPOT KADINLAR Ayşe Giraud

Editör: İzzeddin Çalışlar

Yayımcı ve Genel Yayın Yönetmeni: Erdoğan Yenice Yayına Hazırlayan: tlyas Burak

Çizimler: Melanie Giraud Düzelti: Betül Çelik

Kapak Tasarımı: Ufuk Tütüncü Sayfa Tasarımı: Fatih Avcı Basım-Cilt: Şefik Matbaası

© 2007 Sistem Yayıncılık A.Ş, İstanbul/Türkiye © Bu kitabın Türkçe yayın haklan Sistem Yayıncılık A.Ş. ve yazarına aittir.

Yayınevimizden yazılı izin alınmadan kısmen veya tamamen alıntı yapılamaz, hiçbir şekilde kopya edilemez, çoğaltılamaz ve yayımlanamaz.

Birinci Basım: Kasım 2007 ISBN: 978-975-322-479-6

SİSTEM YAYINCILIK ve M AT.SAN.TİC.A.Ş.Akatlar Mh. l.Söltaş Evleri, Ebru Sk. No:9

3.Levent - Beşiktaş / İstanbul Tel.: (0212) 284 84 16 pbx - Faks:(0212)284 01 51

E-posta: sistem@sistem.com.tr Web: www.sistem.com.tr

GENEL DAĞITIM PUNTO KİTAP HİZMETLERİ A.Ş.

Çobançeşme Mh. Altay Sk. No:8/A-l Yenibosna / İstanbul Tel.: (0212) 496 10 50 - Faks: (0212) 551 30 13

SİSTEM KİTABEVİSistem Kitabevi, 859 Sk. No:5/A Konak / İzmir

Tel.: (0232) 446 27 29 pbx - Faks:(0232)446 75 67

â H T â P O T M â B M L â R

Ayşe Giraud

SİSTEM YAYINCILIK

İÇİNDEKİLERTeşekkür..........................................................................................................9Ö nsöz ............................................................................................................. 10Neden Yaptıklarımın Zor Olduğunu Düşünüyorlar?................................. 14Hafızam Yok, Ama ‘Palm’ım V ar................................................................15

Bölüm 1

Şimdiki Çocuklar Harika...............................................................................173 Çocuk, 1 Çocuktan 3 Defa Daha Mı Zor?................................................ 18

Bölüm 2

Ev Hali............................................................................................................. 43

Bölüm 3

Hobilerim.........................................................................................................59

Bölüm 4

İşini Gönlüne Yazacaksın!............................................................................ 67İşimden Memnun M uyum ?.......................................................................... 69

Bölüm 5Sağlam Vücut Sağlam Kafada......................................................................79I- Egzersiz.......................................................................................................80II- B eslenm e.................................................................................................. 95Hamilelik Sırasında Beslenme.................................................................... 121Hamilelik Sonrasında Beslenm e................................................................124III- Ruh Sağlığı............................................................................................ 129Doğumdan Sonra.......................................................................................... 138

İçindekiler 5

Bölüm 6Genç ve Formda Kalmak............................................................................ 141I- Genç Göstermek............................................................... 142II - Gündelik Hayatta Formda O lm ak .......................................................157III- Detoks (Toksinlerden Arınm ak).........................................................158IV- Sakin Olm ak......................................................................................... 162V- Bakım.......................................................................................................165

Bölüm 7Şanslarım.......................... 173

Bölüm 8Aşk?............................................................................................................... 181Aşk Nedir?.....................................................................................................183Sonsöz...........................................................................................................190Bir Kitap Biterken........................................................................................ 192K aynakça................................................................................................... 194

6 A htapot Kadınlar

Bütün “Ahtapot Kadın ” arkadaşlarıma...

8 A htapot Kadınlar

Ayşe Giraud7 Mayıs 1965 tarihinde Akgün soyadı ile İstanbul’da doğdu.

Haziran 1986 tarihinde İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi, Uluslararası İlişkiler Bölümünü bitirdi.

Eylül 1986 ve Ağustos 1987 tarihleri arasında İngiltere’de yaşadı.

Eylül 1987 ve Eylül 1994 tarihleri arasında İstanbul’da, tekstil ko­nusunda Amerika ile iş yapan çeşitli mümessilliklerde müşteri temsil­cisi olarak çalıştı.

21 Mayıs 1994 tarihinde Fransız sevgilisi David ile evlenip Paris’e yerleşti.

Ekim 1994 ve Temmuz 1997 tarihleri arasında Paris’de Sorbome Üniversitesinde Fransız Dili ve Edebiyatı ve Ticari Fransızca okudu.

Eylül 1998 ve Şubat 1999 tarihleri arasında Paris’te ESMOD’da “Marketing de la Mode” okudu.

Kızlan Melanie 28 Haziran 1995, Liza 19 Mart 1998, Lucy 10 Şu­bat 2004 tarihlerinde doğdu.

Ekim 1999 ve Şubat 2006 tarihleri arasında Paris’te bir Amerikan firmasında, müşteri temsilcisi olarak çalıştı.

Şubat 2006 tarihinde tekstil konusunda kendi adına çalışmaya baş­ladı.

Teşekkür 9

TeşekkürKimden başlamalı diye düşünmeme hiç gerek yok. İlk aklıma ge­

len isim: Nadia Gamet. Bana bu fikri verdiği ve yazmamda ısrar ettiği için Nadia’ya çok teşekkür ediyorum. Hemen aklıma gelen ikinci isim: Serap Balaman Morel. Beni İzzeddin Çalışlar’la tanıştırdığı için çok te­şekkür ediyorum. Tabii, İzzeddin Çalışlar’a da kucak dolusu teşekkür­lerimi sunuyorum. İlk yazdıklarımı okuyup haince eleştirdiği, ama aynı zamanda da beni yüreklendirdiği, ardından kendini hiç ilgilendirmeyen konulan defalarca okuyup beni yönlendirdiği için...

Gelelim kız arkadaşlarıma... Bu kitabı tek başıma yazmaya baş­ladım, ama onların katkılarıyla neredeyse kolektif bir iş haline geldi. Yazdıklarımı okuyan bütün arkadaşlarıma çok teşekkür ediyorum. Ama en çok, yorum yapmak, hatalarımı düzeltmek için kendi zamanlarından çalan sevgili Adviye Gül, Arzu Ergüner, Ebru Kayar Bayramoğlu, Elif Granger, Gül Laurent, Hülya Maltepe, Serap Balaman Morel ve Sime Masson arkadaşlarıma teşekkür ediyorum. Yorum ve düzeltmelerinden dolayı kardeşim Mehmet Akgün’ü de unutmamalıyım.

Bu süreç boyunca bana destek olan ve gelişmeleri en az benim ka­dar heyecanla takip eden sevgili eşime ve anneme de ne kadar teşekkür etsem az. Aynı, bilgisayar önünde geçirdiğim zamanlara anlayış göste­ren sevgili kızlarım gibi, onlar da beni hep yüreklendirdi. Hatta büyük kızım Melanie, çizdiği karikatürlerle kitabı hareketlendirerek işe ortak bile oldu.

Son olarak da Sistem Yayıncılık’a, en çok da Erdoğan Yenice’ye, beni hiç tanımağı halde güvendiği için çok teşekkür ediyorum.

10 A htapot Kadınlar

Önsöz21. yüzyılın şehirli, çalışan, evli, çocuklu kadınları olarak

hem şanslı hem de şanssız kadınlarız aslında...Neden şanslı olduğumuz malûm. Teknolojideki hızlı geliş­

melerden faydalanıp evimizdeki bütün işleri neredeyse sadece tuşlara basarak halledebiliyoruz. Hazır çocuk bezi kullanmanın keyfini yaşıyoruz; eskiden nasıl olduğunu hayal bile edemiyo­ruz. İsınmak için odun-kömür taşımıyoruz. Doğum kontrol yön­temlerinden haberdarız. Sadece istediğimiz kadar çocuk sahibi oluyoruz.

Ama bir o kadar da şanssızız. Bizden her yaptığımızın en iyisi bekleniyor. Belki de kendi kendimize çıtayı yükseltip duruyo­ruz. En iyi okulları erkeklerden daha iyi derecelerle bitiriyoruz. Onlardan daha düzenli, daha çalışkan ve daha disiplinli oldu­ğumuz için bu doğal. Buraya kadar her şey kolay. İş hayatında da çok başarılı oluyoruz, ama bazı sektörlerde erkeklerin dün­yasında bir yer edinebilmek için daha fazla çalışmak zorunda kalıyoruz. Eşit işe eşit maaş adaleti ne Türkiye’de ne de Avrupa ülkelerinde var. Evleniyor, çocuk yapıyoruz, ama çalışmaya de­vam ediyoruz. Bazen çocuk sahibi olduğumuz için büyük hak­sızlıklara uğruyoruz. Bazen çevremiz çocuk bakacağımız yerde çalıştığımız için duygularımızı sömürüyor. Ama artık çalışma­dan yaşamaya imkân yok. Eskiden kadının görevi sadece evi ve çocuklarıyla ilgilenmekti. İstisnalar dışında, kocasının hali vakti yerinde olan kadın, evinin kadını olurdu. Oysa şimdi, çalışmaz­sak sosyal olarak bir hiçiz.

Sadece çalışmak da yetmiyor. Hayatın stresiyle başa çıka­bilmek, sağlıklı yaşayabilmek için spor yapmak, hatta hobile­re zaman ayırmak da gerekiyor. Üstelik onları da iyi yapmamız bekleniyor.

Önsöz 11

Çocukların da okula gidip, derslerinde başarılı olmaları, geri kalan zamanlarında da oyun oynamaları yetmiyor. Onların da okul dışı aktiviteleri olması lazım. Çocukların neredeyse oyun oynamaya zamanı yok, oyun oynamak için izin alıyorlar.

Dengeli ve sağlıklı beslenmenin önemini bilen anneler olarak çocukları doyurmak da yetmiyor, doğal kaynaklı ev yemekleri hazırlayabilmek için çok programlı olmamız gerekiyor.

Artık öyle annelerimiz gibi “biraz toplu” da olamıyoruz. Par­lak sayfaların üzerindeki manken kızlar aracılığıyla, sürekli on­lar kadar zayıf olmamız gerektiği hatırlatılıyor. Kate Moss kadar zayıf olmaya gerek olmadığını bilecek kadar mantıklıyız, ama sağlıklı ve uzun yaşayabilmek için şişman olmamak gerektiğini de biliyoruz... Fakat evdeki o yardımcı makineler, asansörler ve garajdaki otomobil yüzünden günlük işleri yapmak için eskiden annelerimizin harcadığı kadar kalori harcamıyoruz. Birçoğumuz gün boyunca bilgisayar karşısında kapalı ortamlarda çalışıyor. Sağlıklı bir yaşam için gereken günlük kalori yakışını sağlaya­bilmek için daha fazla spor yapmamız, temiz hava alabilmek için şehir dışına çıkmamız veya şehir içinde bir park bulmaya çalışmamız gerekiyor. Nerede o çocukluğumuzun az katlı çok bahçeli apartmanları?

Artık ne yediğimiz de belli değil. Renkli paketler içinde yut­turulan gereksiz şeker, tuz, kötü yağ ve katkı maddeleri eklen­miş yiyecekleri “Ne kadar kolay, hazır” diye sevinçle alıp tüke­tiyoruz. Gün geçtikçe doğal ürünler yememiz konusunda medya sayesinde bilinçlendiriliyoruz. Ama eskiden ayağımıza gelen doğal ürünleri bulmak için, onları satan özel dükkânları arayıp bulmak zorunda kalıyoruz. Üstelik doğal, organik gıdalar tüke­tebilmek için daha fazla para ödüyoruz.

Zayıf olmak da yetmiyor. Bakımlı olmak, modayı takip et­mek, yeni açılan mekânları bilmek, en son çıkan kitaplardan, filmlerden haberdar olmak, mümkünse tiyatro, konser ve sergi­

lere de gitmek gerekiyor. İyi anne, iyi ev kadım olmaya çalışma­nın yanı sıra iyi sevgili olmayı da unutmamak gerekiyor.

Ben de sizin gibi bunların hepsini yapmaya çalışan o ‘Ahta­pot Kadınlar’dan biriyim. Belki birçoğunuzdan farkım, bir ya da iki değil, üç çocuğum olması... Bana herkes soruyor: “Bravo valla, nasıl yapıyorsun?”

“Üç çocuk, iş, ev, sosyal hayat, spor, hobiler...”

“Üç doğum yaptın, hâlâ inceciksin.”

“Nasıl beceriyorsun?”

Arkadaşlarımdan Nadia, bir kitap yazıp kendi tecrübelerim ve organizasyon şeklimle ilgili örnekler versem; beslenme, sağlık, spor, formda kalma konusunda tavsiyelerde bulunsam, birçok kişiye (kendisinden başlayarak) faydam olacağını söyledi. Önce, böyle bir şey yapmak için asla vaktim olmadığım düşündüm. Bir gün içimden yazmak geldi. Uykularımdan çalarak vakit yarat­tım. Hatta yazmaktan çok keyif aldım. Bu kitabı yazarken aklım­da üç başka kitap projesi daha oluştu. Şimdi düşünebileceğiniz her yerde yazıyorum. Aklıma gelenleri not alıyorum.

Bu kitapta, kendi tecrübelerimden yola çıkarak, hayatınızı kolaylaştıracak pratik yöntemler tavsiye etmeye çalıştım. Ayrıca sağlıklı beslenme, formda ve ince kalmak konusunda benim de uyguladığım bilimsel verilere dayalı bilgileri vermeye çalıştım.

Sağlık ve beslenme benim uzmanlık alanım olmayan, fakat hep ilgimi çeken konulardı. 12 sene önce ilk çocuğuma hamile kaldığımda bu konularla derinlemesine ilgilenmeye başladım. Hamileliğim sırasında beslenme konusunda elime geçen bütün kitapları, dergileri okudum. Verilen bütün tavsiyeleri yerine ge­tirdim. Zaten sağlıklı ve dengeli olan beslenme şeklimi, bebeği­min ve vücudumun ihtiyaçlarına adapte ettim. Çabalarım başa­rıyla sonuçlandı.

12 A htapot Kadınlar

Önsöz 13

İlk hamileliğimde 12 kilo aldım. Bebeğim 3 kilo 950 gr doğ­du. Hastaneden çıkarken hamilelikten önceki kiloma dönmüş­tüm bile. İkinci hamileliğimde toplam 13 kilo aldım. Bebeğim 4 kilo 400 gr doğdu. Hastaneden çıkarken 4 kilo fazlam vardı. Onu da 6 ay içinde hiç rejim yapmadan verdim. Üçüncü hami­leliğimde 12 kilo aldım. Bebeğim 3 kilo 930 gr doğdu. Hasta­neden çıkarken 3 kilo fazlam vardı. Onu da 5 ay içinde yine hiç rejim yapmadan verdim.

Yıllardır beslenme, spor, yoga, meditasyon, formda ve genç kalma konularında okumaya devam ediyor ve öğrendiklerimi uyguluyorum.

Beslenme konusunda yazılan kitapların birçoğunu bilimsel, sıkıcı ve karmaşık bulmuştum. Birçok bilgi birbirine karışıyor, okuduklarımı unutuyordum. Bütün okuduklarımdan herkesin anlayabileceği basit bir özet çıkartmaya çalıştım. Beslenme ko­nusu ile ilgileniyorsanız, doktorların yeni araştırma sonuçlarına göre sürekli fikir değiştirdiğini fark etmişsinizdir. Ayrıca, ken­di aralarında da çelişkiye düştükleri konular var. Ben son çıkan kitaplara da göz atıp bir güncelleme yaptım ve bilgilerin en çok tekrar edilenlerini bir araya getirdim.

Umarım yazdıklarımın birilerine faydası dokunur.

14 A htapot Kadınlar

Neden Yaptıklarımın Zor Olduğunu Düşünüyorlar?

Ben de kendi hayatımın çok kolay ve dinlendirici olduğu­nu düşünmüyorum açıkçası. Ama o kadar da zor değil.

Yorucu, fakat dolu dolu bir hayatım var.

Evet, üç tane çocuğum var: Melanie 11, Liza 8, Lucy de 2,5 yaşında. Melanie ve Liza okulda başarılı. Fakat ne kadar iyi öğ­renci olurlarsa olsunlar, okul ödevleriyle biraz ilgilenmek gere­kiyor. Okul dışında, Melanie konservatuara gidiyor, piyano ça­lıyor ve tenis oynuyor. Liza, caz dansı yapıyor ve tenis oynuyor. Lucy henüz küçük. Yaramazlık yapmak ve düz duvara tırman­mak dışında bir aktivitesi yok. Çocukların okul dışı aktivitelerini organize etmek başlı başına bir planlama gerektiriyor.

Hayatımın hiçbir döneminde özel işlerimle ilgili bu kadar çok evrakım olduğunu hatırlamıyorum. Tam okulla ilgili dolduru­lacak kağıtları doldurdum, imzaladım, çekleri yazdım diyorum, kreşinkiler çıkıyor. Kreş bitiyor, konservatuannkiler... O bitiyor, dans okulununkiler... Ardından tenis kursu... Mektup aç, mektup kapa, postala. Fransa’da mı bürokrasi çok ağır yoksa her şey üçle çarpıldığı için mi bu kadar iş çıkıyor? Belki de her ikisi birden. Her neyse, bilemiyorum. Tek bildiğim, sürekli yazma çizme ha­linde olduğum. Kaldı ki bunlar sadece çocuklarınkiler. Ya biz? Büyüklerin evrakları ne olacak? Özel sekreter tutulsa yeridir.

Bununla da bitmiyor. Çocukların arkadaşlarını eve çağır­mak, doğum günü partileri düzenlemek, neredeyse her hafta sonu davetli oldukları doğum günü partilerine getirip götürmek, arkadaşlarına hediye almak da var. En önemlisi çocuklarla ko­nuşmak, beraber bir şeyler yapmak için vakit ayırmak.

Neden Yaptıklarımın Zor Olduğunu Düşünüyorlar? 15

Bir de işim var. Güne erken başlayabilmek, kendimi ve çocukla­rımı gerektiği gibi hazırlayabilmek için saat 6:30’da kalkıyorum.

Bu arada sevgili eşimi, evimi, ev için gereken alışverişleri, yemek yapmayı da unutmayalım. Ayrıca, çok sevgili arkadaşla­rımla görüşmeyi de ihmal etmiyorum. Sakin geçen bir hafta so­num yok. Ya bizde misafir olur ya da biz bir yere davetliyizdir. Kız arkadaşlarımla yalnız görüşmeyi de asla ihmal etmem.

Birkaç senedir çeşitli hobilerim için de vakit ayırıyorum. Re­sim, mozaik, spor ve şarap tadımı (degüstasyon) seansları...

İstanbul’daki arkadaşlarımın şaşırdığı konu, bütün bunları evimde sürekli bir yardımcı olmadan yapabilmem. Fransa’da yardımcı tutmak çok pahalı. Neyse ki, son dokuz senedir bir yar­dımcım var. Üçüncü çocuk olduktan sonra da çalışma saatlerini biraz daha artırabildim. Ama ne her gün geliyor, ne de yatılı ka­lıyor. Yani, “Emine kızım, iki sade kahve yapıver lütfen” deme imkânım yok.

Birkaç zorluk daha var. Kendi ailem başka bir ülkede, eşimin ailesi başka bir şehirde yaşıyor. Eşim bana çok yardım ediyor, ama sadece evde olduğu zamanlar. İşi için çok seyahat ediyor. Paris’te olduğu zaman da çok çalıştığı için saat 20:30’dan önce eve gelemiyor. O eve geldiğinde bütün işler bitmiş, çocuklar da yatmış oluyor. Dolayısıyla, hafta içinde üç çocukla tek başıma ilgileniyorum. Üstün yetenekli bir kadın olmadığıma göre, nasıl bu kadar şeyi aynı anda yapmayı becerebiliyorum? Eğer merak ediyorsanız, cevabını bu kitapta bulacaksınız.

Hafızam Yok, Ama ‘Palm’ım VarPalm’ım* olmasa, herhalde yaptıklarımın çoğunu yapamaz­

dım. Fakat dikkat etmeniz gereken en önemli şey bir bilgisaya­rınızın olması ve sık sık Palm’daki verileri ona aktarmanız. Altı

* Ben 10 senedir “Palm” markasını kullanıyorum, ama piyasaya yeni cep bilgisayarları ve akıllı telefonlar da çıktı.

16 A htapot Kadınlar

yıl önce Palm’ımdaki bütün verileri kaybettim ve üzüntümden saatlerce ağladım. Aman dikkat!

Telefon rehberi fonksiyonu:Normal telefon rehberlerini her iki senede bir temize çekmek

gerekir. Çünkü insanların telefon numaraları ve adresleri sürekli değişir. Bu çok fazla zaman alan ve sıkıcı bir iş.

Oysa bir Palm’la, değişiklikleri karalama yapmadan hemen yapar, temize çekmek için vakit kaybetmezsiniz.

Ajanda fonksiyonu:Palm’ın kağıt ajandalardan farkı, randevuları ve yapılacak iş­

ler listesini alarmlı olarak kayıt edebilmek. Birkaç gün önceden sizi uyarmaya başlaması unutkanlığın önüne geçmeyi sağlıyor. Doğum günü gibi önemli günleri de alarmlı olarak kaydetmek mümkün. Böylece hiçbirini unutmaz, hediye almak gereken du­rumlarda önceden önlem almış olursunuz.

Hafiflik:Artık not almak için yanımda kağıt taşımıyorum. Bütün notla­

rımı Palm’a kaydediyorum. Avantajı: “Ay, nereye not almıştım” diye saatlerce küçük kağıtlar aramakla vakit kaybetmemek. Bilir­siniz, o kağıtlar lazım olduğunda bulunmaz, bir sene sonra artık hiçbir önemi kalmayınca bir yerden çıkar. Notlarımı farklı dos­yalar halinde, konusuna göre sınıflandırıyorum. Böylece bir şey ararken vakit kaybetmiyorum. Çantam hafif. Palm’ımda olanların hepsini bir deftere yazsam herhalde kalın, ağır bir defter olurdu.

-spife * « V •«Bolum

Şimdiki Çocuklar Harika

“Bir domuza ve bir çocuğa istedikleri her şeyi verirseniz, sonuçta çok iyi bir domuzunuz ve çok kötü bir çocuğunuz o lur"

Jackson Brown

3 Çocuk, 1 Çocuktan 3 Defa Daha mı Zor?En çok sorulan soru: “Ben bir çocuğu idare edemiyorum, sen

üç çocukla nasıl başa çıkıyorsun?”Birincisi, insanın çocuğu olunca hayatı tamamen değişiyor.

İstediğin şeyi istediğin zaman yapma imkânı yok. Bir çocuğu­nuz da olsa, üç çocuğunuz da olsa durum aynı. Yani, battı balık yan gider...

Ayrıca, ikinci çocuk olunca daha tecrübeli, üçüncü çocuk olunca daha da tecrübeli oluyorsunuz. Yani zorluk üçle çarpıl­mıyor.

Tek çocuğun zorluğu yalnız olması ve hep arkadaş istemesi. Oyuncaklarını paylaşmasını bilmez ve sürekli onunla oynama­nızı ister. Halbuki, 2-3 çocuk olunca kendi aralarında çok güzel oynuyorlar. İki yaş arayla 3 çocuk yapmanın zorluğunu kabul ediyorum. Ama ben öyle yapmadım. Lucy doğduğunda Melanie 9, Liza 6 yaşındaydı. Doğrusunu isterseniz, Melanie bize “Ben küçük bir kardeş istiyorum” diye bir sene boyunca ısrar etti. Biz önce “Ne komik bir fikir” diye dalga geçtik. Sonra, 40 yaşıma yaklaşırken ben de istedim. Herhalde hormonal bir durum olsa gerek. Bu isteğime şaşıran babayı da kısa bir süre içinde ikna ettim.

Karar verdikten çok kısa bir süre sonra hamile kaldım. Do­layısıyla, ince inceye düşünüp fikir değiştirmeye vakit kalmadı. Herhalde çok düşünsek yapmazdık. Çünkü çocuklar büyümeye başlamış ve biraz rahata kavuşmuştuk. Uykusuz geceler bitmiş­ti. Dışarı çıkarken “Biberonu, çocuk bezini unuttum” diye panik olmadan, rahatça çıkıyorduk. Böylece her şey yeniden başladı.

Şimdiki Çocuklar Harika 19

işin kötüsü, Lucy 1.5 yaşına kadar geceleri bir-iki defa uyan­maya karar verdi. Yanlış anlaşılmasın, verdiğimiz karardan hiç pişman olmadık. Büyük bir aile olmaktan çok memnunuz. Daha yorucu, fakat çok eğlenceli bir hayat.

Melanie ile Liza’nın gerçek, canlı bir bebekleri oldu. Kar­deşleri ile çok güzel ilgileniyorlar. Bana çok yardım ediyorlar. Kısacası 3 çocuk, 3 defa daha zor değil.

Yalnız bir konuyu aydınlatmakta fayda var: Kimseye “Hadi siz de 3 çocuk yapın, çok kolay” gibi yanlış bir mesaj vermek istemem. Kolay olur mu hiç? Annelik dünyanın en zor mesleği. Her çocuk, ömür boyu üstleneceğiniz büyük bir sorumluluk.

Türkiye’de bir kesim, doğum kontrolünden haberdar olma­dığı için zaten herkesin yerine 10-15 çocuk yapıyor. Bu kesimi bilinçlendirmeyi hedef alan, imkânsızlıktan dolayı okuyamayan kızlarımızı destekleyen Kardelenler (ÇTÇK) projesinin çok gü­zel bir girişim olduğunu düşünüyorum. Çocuklarım biraz daha büyüyünce, kendim de Doğu illerinin kalkınması ile ilgili proje­lerde aktif olarak çalışma karan aldım.

Kral Çocuk(!)Biz “kral çocuk” yetiştirmiyoruz. Yani çocukları şımartıp, te­

pemize çıkartıp sonra şikayet etmiyoruz. Doğrusunu isterseniz, biz aramızda kendi çocuklarımızı hep eleştiriyoruz. Ama başka çocuklarla karşılaştırınca o kadar da kötü olmadıklarına karar veriyoruz.

Evin içinde öyle her dakika herkesin arkasını toplayacak biri olmadığı için çocuklar küçük yaştan itibaren sorumluluk alıyor. Herkes kendi odasını, kendi çalışma masasını topluyor. Kirlile­rini odalarına değil, kirli sepetine atıyorlar. Odalarındaki çöpü kendileri döküp torbasını değiştiriyorlar. Sofra kurup sofra kal­dırıyorlar. Bulaşık makinesini boşaltıp dolduruyorlar.

20 A htapot Kadınlar

Şimdiki Çocuklar Harika 21

Tabi bunları sürekli olarak hatırlatmam, birkaç defa tekrar etmem gerekiyor.

Kendim yapsam bazen daha çabuk olabilir belki, üstelik si­nirlerim de bozulmaz, ama belli bir süre sonra daha az tekrar etmek yetiyor, kendi sorumluluklarını benimsiyorlar.

Küçük yaşta sorumluluk vermenin bugün bize yarın da ken­dilerine faydası olacak.

Artı Puan, Eksi Puan...Benim çocuklarım başka çocuklarla karşılaştırıldığında daha

terbiyeli gibi durur. Fakat öyle mum gibi, bir defa söylenince tekrar ettirmeden hemen yapan, birbiriyle kavga etmeyen ço­cuklar değiller.

En büyük problemimiz kavga. Çok iyi anlaşıyorlar fakat kedi-köpek gibi sürekli kavga ediyorlar. Akşam yorgun argın eve gelip, kızların kavgalarıyla uğraşmak çok korkunç. Psiko­loglar çocukların küçük yaşta kavga etmelerinin sağlıklı oldu­ğunu söylüyor. Çocuklukların ruh sağlığı için iyi olabilir, ama anne-babanmki için pek değil...

İkinci problem bir şeyi on defa tekrar ettirmeleri. Sonunda yapıyorlar, fakat kesinlikle ilk söyleyişte değil. Boşu boşuna si­nir harbi yaşıyoruz. Bir gün bu “artı puan, eksi puan” yöntemi aklıma geldi.

Kavga ettikleri, bir şeyi birkaç defa söylettikleri, yemekle­rini çabuk bitirmeyip uzun süre sofrada kaldıkları, akşam geç yattıkları zaman eksi puan alıyorlar. Uslu oldukları zaman ise artı puan.

Sistem özellikle akşam yemeklerinin çok rahat geçmesini sağlıyor. Sofraya 19:30 gibi oturuyorlar. Saat 20:30’a kadar yemeğini bitirip yatağa giden, bir artı puan kazanıyor. Genel­likle herkes 20:30, en geç 21:00’de yatakta oluyor. Melanie ve Liza’nın saat 21:30’a kadar yatakta kitap okuma izni var. Sonra ışıkları kapatıyoruz.

22 A htapot Kadınlar

Şimdiki Çocuklar Harika 23

Hafta sonu puanlan topluyoruz. Artı puanlar küçük hediye­ler, kumbaraya para, sinema, DVD gibi ödüllere dönüşüyor. Eksi puanlar ise ceza olarak geri dönüyor. Eksi puanların sa­yısına göre, birkaç gün hatta bir hafta ceza gelebiliyor. Cezalı oldukları zaman, bütün keyif aldıkları ve zaten sadece hafta sonu yapmaya hakları olan her şey (DVD seyretme, bilgisayarla oy­nama, sinemaya gitme vs.) yasaklanıyor.

Bu şartlar altında nasıl mecburen uslu olduklarını tahmin edersiniz. Okul tatillerinde bu uygulama da tatile giriyor. Fakat ipin ucu kaçarsa, puanları saymaya gerek kalmadan ceza alacak­larını bildikleri için dikkatli davranıyorlar.

Bu oyun şeklindeki uygulamanın ana fikri, çocuklara iste­dikleri şeyleri elde etmek için çaba sarf etmeleri gerektiğini öğ­retmek. İstediklerini kolay elde eden çocuklar tatminsiz oluyor, küçük şeylerden mutlu olmasını bilmiyor.

Ayrıca, çocuklarımıza ne kadar şanslı olduklarını; dünyada aç, annesiz, babasız, hiç oyuncağı olmamış, tatile çıkamayan ço­cuklar olduğunu açıkladık. Bunları yeri geldiğinde tekrar ettik.

Size de tavsiye ederim. Ayaklan yere basan, sorumluluk sahibi çocuklar yetiştirin. Sonsuz sevgi verin, fakat gereksiz şımartmayın.

Bütün yazdıklarımı önce arkadaşlarıma okutur ve düşüncele­rini alırım. Hepsi farklı yorumlar getirirler. Kitabın bazı yerle­rinde birkaç arkadaşımın ismini ve yorumlarını da bulacaksınız. Örneğin bu artı-eksi puan konusu ile ilgili arkadaşım Sime Mas- sot bana şöyle yazmıştı: “Çocuklar her yaptıkları iyi şey için bir karşılık beklemeyecekler mi? Yani, para ya da hediye ödülüm olacak diye düşünüp çıkarcı bir tutuma kapılmazlar mı?”

Sime çok haklı. Bu oyunun dozunu çok iyi ayarlamak lâzım. Hatta ilk başlarda Sime’in söylediği tarzda bir tepkiyle karşı­laştım. Liza yapmasını istediğim bir şey için ne kadar artı puan vereceğim konusunda pazarlık yapmaya kalkıştı. O zaman Me-

24 Ahtapot Kadınlar

lanie ile Liza’yı karşıma alıp, anne-babalarının istediği şeyleri hiçbir karşılık beklemeden yapmaları gerektiğini, aynı evi payla­şan herkesin bir işin ucundan tutması gerektiğini anlattım. Zaten cebimde kağıt kalemle dolaşıp sürekli puan verme durumunda olmadığım için ne demek istediğimi çabuk anladılar. Ayrıca, bazen günler, haftalar o kadar hızlı geçiyor ki, ne puan verme­ye ne de toplayıp çıkartmaya vakit kalıyor. Ama çocuklar gene eski alışkanlıklarına devam ediyor. Eksi puan tehdidi bizim evde kavgalara son vermek için etkili bir silah olarak kullanılıyor. Bir de hava soğuk ve yağmurluyken, çöpleri avluya kimin indirece­ği gibi konularda artı puanlar iyi bir motivasyon olabiliyor. (Bu­radaki kapıcılar kibar, kendi çöpünü kendin döküyorsun. Nerede Türkiye’deki saltanat...)

Pazar sabahı yatak keyfi yaparken çaylar da hiçbir karşılık beklemeden sadece öpücük karşılığında servis ediliyor. “Ha­rikasınız, sizinle gurur duyuyorum bebeklerim” demek onlara fazlasıyla yetiyor. Dolayısıyla, artı-eksi yönteminden korkmaya gerek yok. Dengeyi iyi kurduğunuz sürece...

6-12 yaş arası bu uygulama için en uygun dönem. Eğer bir tek çocuğunuz varsa, pek etkili olmayabilir. İşin motive edici ta­rafı, diğeri kadar veya daha fazla artı puan almaya çalışmaları.

Neredeyse Onlardan Öğreneceğiz...Çocuklarınızı büyük adam yerine koyun, “Sen daha küçük­

sün, anlamazsın” yerine, onların anlayabileceği bir dilde anlat­maya çalışın. Birçok çocuk anlattığınız şeyle hiç ilgilenmiyor- muş, dinlemiyormuş gibi yapar. Ama dinler ve hiç unutmaz.

Eskiden Televizyon mu Varmış?Biz zaten çok televizyon seyreden bir aile değildik. Üçüncü

çocuğumuz olduğundan beri hiç televizyon açmıyoruz. Zaten

akşam ailece iki kelime konuşacak kısıtlı bir vaktimiz oluyor; onu da televizyon karşısında geçirmiyoruz. Çocuklar uyuduktan sonra internetten haberlere bakıyoruz.

Eğer çok nadir olarak, internetten daha sonra bakamayacağı­mız ve kaçırmak istemediğimiz bir program varsa, o programın başladığı saatte televizyonu açıyoruz. İki senedir televizyonu sa­dece iki ya da üç defa açmışızdır.

(Eşimin futbol merakı olmadığı bilgisini vermek doğru olur burada. Ben önemli maçları seyretmeyen bir Türk erkeği tanı­mıyorum.)

Televizyon programlarını kaydetme olanağının ve internetin evlere girmesinin bizi daha özgür kıldığını düşünüyorum. Hatta kaydetmeye bile gerek yok, kayda değer dizilerin DVD’si mev­cut. Satın alıp ya da kiralayıp seyretme imkânı var. Üstelik araya reklam girmeden, kesintisiz ve size en uygun olan zamanda sey­redebiliyorsunuz. Herkes aynı saatte televizyonunun karşısında aynı diziyi seyretmek zorunda değil. ‘Dallas’, ‘Kaçak’, ‘Uzay Yolu’ devirleri bitti. Ne zaman ne yapacağımıza televizyon programları değil, kendimiz karar verebiliyoruz. Dolayısıyla ço­cuklarımızın televizyon alışkanlıkları yok. İstedikleri filmlerin, çizgi filmlerin DVD’sini alıyor ya da kiralıyoruz. Bol bol kitap okuyorlar. Kendi kendilerine oyunlar yaratıp odalarında saatler­ce oynuyorlar.

Çocukların uzun zaman televizyon ve bilgisayar önünde kal­masının sağlık açısından zararlı olduğunu ve çocukların hayal gücünün gelişmesini yavaşlattığını sanırım herkes biliyor. Ama nedense birçok kişi eve gelince bir refleks olarak televizyonu açıyor. Televizyon seyretmek, zap yapmak bir alışkanlık haline geliyor. Biz de yıllarca akşam kafamızı boşalttığını, bizi dinlen­dirdiğini düşünerek televizyon seyrettik. Gerçi o dönemlerde bile iki saatten fazla seyretmezdik, ama yine de bir alışkanlık olarak televizyonu açardık. Şimdi açmamaya alıştık. Bu alışkan­

Şimdiki Çocuklar Harika 25

26 A htapot Kadınlar

lığımız hayatımızı çok olumlu anlamda değiştirdi. Ailece daha fazla sohbet edebiliyor, daha çok kitap okuyup müzik dinleye­biliyoruz. Gündüz bitiremediğimiz işleri akşam bitirebiliyoruz. Çocuklar da yaşlarına uygun olmayan programları izlemek zo­runda kalmıyor. Ayrıca, uyumadan önce kendimizi daha din­lenmiş ve huzurlu hissediyoruz. Bir deneyin. Başarabilirseniz sadece faydasını göreceksiniz.

İyi ki Doğdunuz!O kadar yorucu oluyor ki sanki senede birkaç defa doğum

günü kutluyorlarmış gibi geliyor. Tecrübelerime dayanarak bir­kaç tavsiye verebilirim:

«- Çocuğunuza çok daha önceden kimleri davet etmek istediği­ni sorun. Bir liste yapsın (Bu liste haftalar boyunca değişebilir).

»- Çocuğunuz son kararını verdiğinde doğum günü davetiye­lerini hazırlayın ve 2-3 hafta evvel davetiyeleri dağıtın.

•*- Kaç çocuğun geleceği kesinleşince alışverişinizi bir hafta evvelden yapın.

«- Parti günü sadece evi toplayıp süslemeleri yapın.

» Çocuğunuza pasta yapmasını öğretin. Kendi doğum günü pastasını kendisi yapsın. Yardım ettiğinizi belli etmeden oralar­da dolaşıp, sıkışınca müdahale edin. Çocuk kendi doğum günü pastasını kendisi yaptığı için çok büyük gurur duyar, hem de size yardım etmiş olur.

Önceden çeşitli oyunlar hazırlayın. Bu konuda çok güzel internet siteleri var. Fakat bu oyunlara bütün çocuklar katılmaz­sa sakın yapmayın. Başıma geldiği için öneriyorum. Bir doğum gününde, üç çocuk aktivitelere katılmayıp kızların odasında

Şimdiki Çocuklar Harika 27

28 A htapot Kadınlar

oynamak istemişti. Biz salonda diğer çocuklarla oynarken onlar odayı savaş alanına çevirdi. Gece saat 23.00’e kadar oda topla­dık. Haftalarca sağdan soldan küçük oyuncaklar çıktı.

»- Çocuklara makyaj yapın (alerji olmamaları için özel, ze­hirsiz makyaj malzemeleri ile). Arkadaşları palyaço, kedi, pren­ses olurken hepsi sakin sakin, meraklı meraklı bekler. Siz de biraz nefes alırsınız.

ı»- En kolayı ise bütün bunları yapacak bir animatör çağırmak.

Şekerli Yiyecek TuzağıBizim zamanımızda içinden bilumum oyuncaklar çıkan bu

kadar çeşitli şeker, çikolata, çiklet yoktu. Şimdi her yerdeler. Özellikle doğum günü partileri çeşit çeşit şekerlerle özdeşleşti­riliyor. Her zaman hayır demeye, yasak etmeye imkân yok. Üs­telik yasaklanınca daha da kıymetli oluyor.

Çocuklarınıza, iştah kestiği için yemek aralarında yememeleri gerektiğini, içlerinde katkı maddeleri olduğundan sağlıkları için zararlı olduğunu, yemekten sonra yiyip hemen dişlerini fırçala­maları gerektiğini, yoksa dişlerinin çürüyeceğini anlatmalısınız.

Eve şekerli içecekler (gazlı meşrubatlar, konsantre meyve su­ları) almamaya çalışın. Eğer kendiniz içmiyorsanız işiniz kolay. Fakat kendiniz bu tür şekerli ve katkı maddeli içecekleri tüketi­yorsanız, çocuğunuza örnek olmak bahanesiyle bırakmak sizin için de iyi olabilir.

Tamamen yasaklamak daha fazla çekicilik kazandıracağı için arada sırada dışarıda şekerli içeceklere izin verebilirsiniz. Ço­cuklarınıza su içmenin önemini anlatıp suyu sevdirmeye çalış­mak en iyisi.

Anneeeeee Karnım A ç...Doğru beslenme alışkanlıklarını çocuklarınıza küçük yaşta

vermeye çalışın. Çocuk yaşlarda evimizde doğal olarak edindi­

Şimdiki Çocuklar Harika 29

ğimiz alışkanlıklar ömür boyu yer eder; bunlar iyi alışkanlıklarsa şanslı sayılırız, kötü alışkanlıklarsa bir yaştan sonra değiştirmesi daha zor olur. Çocukların damak tatlarını küçük yaştan geliştir­mekte fayda var. Değişik ülkelerin mutfaklarını, farklı baharat­ları, egzotik meyveleri çocuklarınıza sunmaktan korkmayın.

Nasıl yediğimiz de ne yediğimiz kadar önemli. Yemek bir ritüel ve ailecek sohbet etme fırsatı olarak da görülebilir.

Her şeyden önce yemeğin sofrada yenmesini, herkes sofra­ya oturup “Afiyet olsun” demeden başlamamasını, bitmeden de sofradan kalkılmamasını öğretmekle işe başlayabilirsiniz. Ço­cukların anne-babalarını örnek aldığını unutmayın. Eğer televiz­yon karşısında yemelerini istemiyorsanız, siz de yememelisiniz.

Kolaylık olsun diye hazır yemek depolamaya karşıyım. Ço­cuklara bol sebze ve meyve yedirmek gerek. Arada sırada on­larla birlikte alışverişe çıkmayı deneyin. Sebze ve meyvelerin mevsiminde daha lezzetli olduğunu açıklayıp, onlara seçmeyi öğretebilirsiniz.

İyi bir kahvaltının, okulda dikkat toplayabilmek için önemli olduğunu anlatın. Öğün aralarında abur cubur atıştırmamaları­nı öğütleyin. Cips, bisküvi gibi onlara cazip gelen şeker oranı yüksek atıştırmalıkları eve almayın. Bunların yerine evde taze meyve ve kuru yemiş bulundurun.

Benimki Çok İştahsız...Her çocuğun yemekten aynı derecede keyif alıp güzel yemesi

beklenemez. Ama anne-babanın yemek konusuna yaklaşımları çocuk üzerinde mutlaka etkilidir.

Kızlarımın üçü de iştahlı. Oysa, Melanie’nin kaprislerine bo­yun eğmiş olsaydık, çoktan ‘iştahsız çocuk’ kategorisine girmişti.

Bizim evde herkesin keyfine göre yemek pişmez. O günkü yemeği beğenen yer, beğenmeyen aç kalır. Aç kalan da bir son­raki öğünü daha güzel yer. Ne kimsenin keyfine göre yemek

yapılır, ne de kimseye yesin diye yalvarılır. En küçük çocuğu­muza bile yemek yemesi için şaklabanlık yapmadık. Üç kızım da 14-15 aylıktan itibaren tek başlarına yemek yemeye başladı. Bir defa bile “Aaa, bak uçak geliyor...” diyerek yemek yedirmedik.

Çocuk bu konuya çok önem verdiğinizi hissederse kapana kısıldınız demektir. Kapris yapmayı, ilginizi çeken bir oyun ola­rak algılayabilir. Bu alışkanlığı çok küçük yaştan kazandırmanı­zı tavsiye ederim. Sonradan taktik değiştirmek zor olabilir.

Uyumuyor Ya, Çıldıracağım!Uyumayabilir. Bu durum uzun süre devam ederse anne-

babanın bedensel ve ruhsal sağlığım bile bozacak hale gelebilir.Ancak Lucy 18 aylık olduktan sonra geceleri doğru düzgün

uyumaya başladım. Haklı olarak “Bu işi sen de becerememişsin. Bana ne tavsiye edeceksin?” diyebilirsiniz. Üçüncü çocuğumun uyku meselesini geç çözmemin bazı sebepleri vardı.

Çocuklar normal olarak üçüncü ayın sonundan itibaren, gece en az 6-7 saat uyumaya başlar. Daha az ya da daha çok uyuyan­lar da olabilir kuşkusuz. Orası şansa kalmış. Her insanın uykuya olan ihtiyacının farklı olduğunu doktorlar da onaylıyor. Eğer fazla uykuya ihtiyaç duymayan ‘küçük insanlar’dan birine sahipseniz, sizin için üzgünüm. Fakat eğer sizin koynunuzda çok güzel uyu­yor ama kendi yatağına yatırınca kıyameti koparıyorsa (ki genelde böyledir), dikkat etmek gereken birkaç nokta var demektir.

Eğer henüz emzirme dönemindeyseniz, çocuk zaten günün bü­yük bir bölümünde sizinle beraber demektir. Gazım çıkardıktan sonra onu kendi yatağında uyutmaya alıştırarak işe başlayın. İlk günlerde ev kalabalık olacaktır. O dönemde her gün başka birinin kucağında uyumaya alışırsa, yalnız kaldığınızda zorluk çekersiniz.

Bebeğin gece ile gündüzü karıştırmaması için, gündüz karan­lık odada uyutmayın. Odasına bir radyo koyun. Hem konuşma, hem müzik olan bir kanala ayarlı olsun.

30 A htapot Kadınlar

Şimdiki Çocuklar Harika

32 A htapot Kadınlar

Gece uykularından önce belli bir ritüel oluşturun. Yolculuk­larda da yanınızda götürebileceğiniz küçük bir müzik kutusu edinin. Yatmadan önce hep aynı müziği çalın (Biz o müziği ninni gibi mırıldanarak müzik kutusu taşımaktan da kurtulmuş­tuk). Yatağına sevdiği birkaç yumuşak oyuncak koyun. Akşam banyosundan sonra masaj yapmayı da deneyebilirsiniz. Bütün bunlara rağmen gene de yatağında uyumak istemiyorsa, birçok çocuk doktorunun tavsiye ettiği son çare: ağlatmak.

Aç ya da susamış değilse, fiziksel bir sıkıntısı yoksa ve yanı­nıza gelmek için ağlıyorsa, başka çare yok. Ağlatacaksınız. Üç gün ile bir hafta arasında, her gün biraz daha kısalan ağlama sürecinden sonra, kimsenin gelip onu almadığım görünce susup uyuyacaktır.

Ben Melanie ve Liza’da bu yöntemi uyguladım ve başarılı oldu. Lucy’deki şanssızlığım ise yeni bir eve taşınmış olmamız- dı. Eski Paris apartmanlarının en kötü tarafı, hapşırsanız komşu­nun “Çok yaşa” diyebileceği kadar kötü izolasyonu olmasıdır, îlk başta Lucy’yi biraz ağlatmayı denedim, ama o kadar yük­sek sesle bağırıyordu ki bütün apartman sakinlerini ve ablalarını uyandırıyordu. 18 ay sonra dayanma gücümü kaybettim. Kom­şulardan özür dileyerek üç gece ağlattım. İş bitti.

Bir de “Parmak mı, emzik mi emmeli” meselesi var. Eğer baş parmağını bulup emmeye başlarsa sakın engellemeyin. Ben ilk başta parmak yerine emziği tercih ediyordum, ama Melanie em­zik istemedi ve parmağım tercih etti. Melanie parmağım bulduğu gün huzura kavuştuk. İstediği zaman alıyor, istediği zaman bıra­kıyordu. Emzik yere düştü, gece uyandı, emziğini bulamadı gibi problemler kalmadı. Liza’ya emzik için ısrar bile etmedik. Aksi­ne parmağını bulabilmesi için yardım ettik. O da parmağını buldu ve rahat ettik. Lucy hanıma da aynı muameleyi yaptık, ama o ye­dinci aya kadar ne parmak ne emzik istedi. Sonunda emziği ter­cih etti. Ama bu sefer de gece emziğini kaybettikçe uyanır oldu. O sıralar bir arkadaşım bana çok faydalı bir tavsiyede bulundu:

Şimdiki Çocuklar Harika 33

“Çocuğun yatağına 4-5 tane emzik koyun. Gece emziğini kaybet­tiğinde mutlaka birini bulur”. Ben bu taktiği öğrendiğimde Lucy 18 aylıktı. Keşke biri bana bu fikri daha önce vermiş olsaydı.

Özellikle Türkiye’de birçok kişinin emziği tercih etmesinin sebebinin çocuğu kontrol edip geç yaşa kadar parmağını em­mesini önleyebilmek olduğunu biliyorum. Çocukların uzun süre parmak ya da emzik emmesinin, diş yapısını bozduğu için zararlı olduğunu da biliyorum. Emziği çocuğa sabahtan akşama kadar değil, sadece çok yorgunken ve uyumadan önce vermek her ikisi için de önlem olabilir. Kriz anlarında emzik kurtarıcınız olabilir. Biz emziğe ‘susturucu’ adı taktık. Sürekli emzik emmemeleri hem dişlerinin bozulmamasını hem de o güzel yüzlerinin nere­deyse yansının kapanmamasını sağlıyor.

Emziği ya da parmağını emmeyi hangi yaşta bırakacağına ço­cuk zaten kendi karar veriyor. Biz Melanie’ye de Liza’ya da bı­rakmaları için aynı nasihatleri verdik. Fakat Liza 4, Melanie 10 yaşında bıraktı. İlk emzikli çocuğumuz Lucy henüz 2,5 yaşında olduğu için hâlâ şapur şupur emiyor. Bakalım parmak emen ab­lalarına göre daha kısa sürede bırakabilecek mi?

Kimin Ev Ödevi?Kendim de bir süre evde oturduğum için biliyorum. Evde

olan anneler, evlerini bir şirket, ev halkım şirket elemanları, kendilerini de patron olarak görür.

Okuldan geldikten sonra yapılacak işlerden biri de ev öde­vidir. Çocuğun ev ödevini sanki kendi ödeviymiş gibi yapmak isteyenler de vardır. Oysa çocuğa verilen ev ödevi kendi seviye­sine uygun zorlukta, tek başına yapması için verilmiştir. Öğret­menler anne babaların seviyesine göre ödev vermezler.

Bazı araştırma ödevlerinde yönlendirme amaçlı yardımdan fazlası onlara yarardan çok zarar getirebilir.

34 A htapot Kadınlar

Dolayısıyla çocuğunuzu bu konuda rahat bırakın. Ödevlerini kendisi yapsın. Tabii ki yardıma ihtiyacı olup olmadığını sorun. Bitirince kontrol edin. Fakat sürekli çocuğunuzla beraber ödev yapmanız, kafasını kullanmasını engelleyip onu zihinsel tembel­liğe itebilir.

Çocuğunuza sorumluluk verin, ona güvendiğinizi hissettirin. Göreceksiniz sizi mahcup etmemek için elinden geleni yapacaktır.

Tek Tip TerbiyeÇocuklarımı ailemden uzak, Fransa’da tek başıma yetiştirdi­

ğim için kendimi hem şanslı hem şanssız görüyorum.

Çocuğu olanlar bilir; çocuk doğar doğmaz her kafadan bir ses çıkar. Anneler, kayınvalideler 30-40 sene önceki tecrübelerini çoktan unutmuşlarsa da sürekli yorum yapmaktan vazgeçmez.

» “Çocuk ağlıyor, kamı aç bu çocuğun.” Çocuğun belki karnı ağrıyor, belki uykusu geldi...

«- “Acaba senin sütün mü az; beslemiyor mu çocuğu?” Hay- daaa, bozun moralimi, olan sütüm de gitsin.

»- Hapşırıyor, hasta oldu!

»- Doktorla konuştum anne, normalmiş, yeni doğan bebekler hapşırırmış, bu onların bir çeşit burnunu temizleme şekliymiş.

Zaten panik bir haldesiniz. İlk çocuğunuz doğmuş. Hiçbir şey bilmiyorsunuz. Çocuk ağlayınca neredeyse siz de ağlayacaksı­nız. Üstüne bir de sizi sakinleştireceği yerde paniğe sürükleyen bir sürü insan... Ya çok sakin olup duymazlıktan geleceksiniz (Bunu ancak - o da belki - yoga guruları falan başarabilir gibi geliyor bana) ya da resti çekeceksiniz.

Çok sakin bir insan olduğum söylenemez; loğusalık dö­nemindeki hormon değişiklikleri de cabası. İlk doğumu rahat

Şimdiki Çocuklar Harika 35

edeyim diye Marsilya’da, kayınvalidemin yanında yapmıştım. O sıralar Paris’teki evde tadilat vardı. Annem de doğum için Marsilya’ya geldi. Ben çocuğun kırkı çıkana kadar Marsilya’da kalmayı düşünüyordum, ama bebeğim daha 15 günlükken uçağa atlayıp evime döndüm. Tek başıma biraz daha az konforluydum belki, ama en azından kafam rahattı. Bebeğimi kitaplardan öğ­rendiklerim ve doktorun tavsiyelerine uyarak büyüttüm.

Çocuk büyüdükçe “tek tip terbiye” vermenin önemi daha da artıyor. Genellikle anne-babalar belli kurallar koyar ama anne­anne/babaanne ve dedeler grubu bu kuralları kendilerine göre yorumlar. Benim örneğimde, zaten aynı evde ya da aynı şehir­lerde yaşamadığımız için bu işler daha kolay oldu. Bize yatıya geldiklerinde ya da biz gittiğimizde çocuklara, “Ben karışmam, annenden izin al” derler. Anne cadı ya, herkes ondan korkuyor.

Özellikle anne-babanın çocuk terbiyesi konusunda aynı fi­kirde olması çok önemli. Eğer kocanızla aynı fikirde değilseniz bunu sakın çocuğunuza belli etmeyin. Biriniz hayır deyince, ne olursa olsun diğeri evet dememeli. En çok yapılan hata, biri ta­rafından azarlanan çocuğun diğeri tarafından avutulmasıdır. Bı­rakın ağlasın. Düşünüp yaptığı hatayı anlasın.

Çocukların, sınırların ne olduğunu bilmeye ihtiyaçları vardır. Sürekli anne-babalarını sınar, her seferinde yeniden denerler. İs­tikrarlı olarak hep aynı cevabı vermek en doğrusudur. Bir gün yorulup sadece sussun diye, istisna olduğunu belirterek de olsa bir şeyi yapmasına izin verdiniz mi, yandınız demektir. Çocuk­lar istisnaları kurala dönüştürmekte uzmandır.

‘Mükemmel çocuk’ diye bir şey yok. Hangimiz mükemme­liz ki, mükemmel çocuk yetiştirebilelim? Ama çocukları, sizin ve başkalarının hayatını zehir etmeyecekleri terbiye kuralları içinde yetiştirmekte fayda var. İlk iki çocuğumda bu kuralları uyguladım ve olumlu sonuç aldım. Fakat üçüncüde işler biraz karıştı. Melanie ile aralarında 9, Liza ile 7 yaş olduğu için, sanki Lucy’nin 3 tane annesi vardı. Tek tip terbiye verme imkânı yoktu. Ben kızdıkça,

36 A htapot Kadınlar

onlar şımarttı. Melanie ile Liza’nın arasındaki rekabet korkunç. İkisi de hâlâ Lucy kendini daha çok sevsin diye paralanıyor. Lucy de evin küçük şımarığı olarak gerine gerine dolaşıyor. Bu konuya en kısa zamanda bir çözüm bulmam lâzım.

Valizin Hazır mı? Hayır, Listem HazırÇocuklu ve çocuksuz tatil arasındaki farkı sadece çocuğu

olanlar bilir. Özellikle valiz hazırlamak çok stratejik bir aşama­dır. Kendinizin, eşinizin ve çocukların bütün ihtiyaçlarını düşü­nüp, hiçbir şeyi unutmamak gerekir. Benim bir tatil listem var; valize konulacak ve el çantasına alınacakların hepsini kapsıyor. Böyle detaylı bir liste olunca, hiçbir şey unutulmuyor. Üstelik daha az stresli ve daha çabuk valiz hazırlanabiliyor. Birtakım şeyleri birkaç gün önceden valize koymaya başlıyor, koydukça listeden siliyorum.

Bebek çok küçükken bir de ‘dışarı çıkma listesi’ hazırlanabi­lir. Çünkü 2-3 saatlik bir yere gitmek için bile neredeyse küçük bir valiz gerekiyor. Emzik, biberon ya da çocuk bezini almayı unuttunuz mu, felaket olabilir.

Kendinize bir bebek çantası edinin. Bu çantanın içinde ço­cuk bezi, ıslak mendil, kuru mendil, pis bezi atmak için naylon torba gibi sürekli lazım olanlar hazır bulunsun. Bunlarla birlikte almanız gereken diğerlerini de listeleyin ve çıkmadan kontrol edin. Bu listeleri bilgisayarda hazırlarsanız, ana liste hazır olur, gideceğiniz tatil yerine göre eksiltme ve ekleme yapabilirsiniz.

İyi Yolculuklar!

Çocuğunuzun midesi hassassa, yolculuk listesine bir elbi­se seti ve birkaç torba eklemekte fayda var. Benim çocukların üçü de bütün ulaşım araçlarında kusar. İşin zor tarafı çocuklar küçükken, “Anne midem bulanıyor” diyemedikleri için, aniden her tarafın batması. Eğer arabayla yolculuk ediyorsanız, yedek bir koltuk kılıfı da edinin. Islak ve kuru kağıt mendil almayı da

unutmayın. Ayrıca, yolculuğa çıkmadan önce fazla şekerli ve asitli şeyler yedirmemeye çalışın.

Yolculukta mümkün olduğu kadar hafif olmaya çalışın. Ço­cuklarla yolculuk ediyorsunuz diye evinizi sırtınızda taşımanıza gerek yok.

Hafif yolculuk etmeyi eşimden öğrendim. Genç kızlık yıl­larımda durumum çok vahimdi. Bir haftalık kayak tatiline iki valizle giderdim. Eşimle tanıştıktan sonra da yanıma gereksiz birçok şey alıp, yarısını giymeden geri getirmeye devam ettim. İlk başlarda bir şey söylemedi. Fakat bir iki sene sonra her valiz yapma aşamasında tartışmaya başladık. On sene sonra akıllan­dım. Gereksiz şeyler taşımamayı öğrendim.

Valiz Hafifletmek İçin Birkaç Öneri:

Kaç günlüğüne gittiğinizi hesaplayın. Kendinize ve çocukla­rınıza her gün için bir kıyafet seti hazırlayın. Eğer çocuğunuz 3 yaşından küçükse, bir ya da iki kıyafet seti daha ekleyin. Eğer gittiğiniz yerde çamaşır makinesi varsa, kıyafet adedini azaltın.

Büyük krem ve şampuan kutulan yerine eşantiyonlan tercih edin.

Yanınıza yer kaplayan oyuncaklar almayın. Bir iki küçük ki­tap, minyatür bir iki oyuncak, kağıt kalem yeter. Bebekler ge­nellikle etraflarındaki gerçek oyuncaklarla daha çok ilgilenir. Uçaktaki düğmeler, indirilip kaldırılan uçak perdeleri, kağıtlar, cep telefonları zaten onların yeni oyuncakları olacaktır.

En stratejik konulardan biri, iki saatten uzun süren yolculuk­larda çocukların sıkılmamalarını sağlamak. Çocuklara okuma alışkanlığını verdiyseniz, işiniz yarı yarıya kolaylaşmış demektir. Sırt çantalarına koydukları 2-3 kitap onları bir, iki saat oyalar. Sonra da biraz resim yapabilirler. Eğer iki kardeşlerse beraber oyun oynayabilirler. İskambil kağıdı fazla yer kaplamadığından iyi bir yol oyuncağıdır.

Şimdiki Çocuklar Harika 37

38 A htapot Kadınlar

Bebekle yolculuğun iyi geçmesi, uykusunu alıp almadığıyla doğrudan ilgilidir. Yorgun bebek huysuzdur, ağlar. Uçak yolcu­luğu yapıyorsanız, diğer yolcuları rahatsız etmekten korktuğunuz için kendi stresinizi de bebeğe geçirirsiniz. Sonuç felaket olur. Havalimanına giderken biraz yolda, biraz da uçakta uyuyabilirse yolculuğunuz rahat geçer. Uçakta, iniş ve kalkışlarda bebeğin kulağı ağrımasın diye meme, biberon ya da emzik vermekte ya­rar vardır. Büyük çocuklara ise hava basıncını yutkunarak nasıl dengeleyebileceklerini öğretin.

Bebeğiniz için yanınızda getirdiğiniz küçük oyuncuklann hepsini aynı anda çıkartmayın. Teker teker çıkartmak, birinden sıkılınca diğerini vermek oyuncaklara ilgisini sürekli kılacaktır.

‘Buldumcuk’ Olmayınİnsan bazen ne kadar gülünç ve sıkıcı olduğunun farkına var­

mıyor. Ben ‘buldumcuk’ oldum da, oradan biliyorum.

İlk çocuğum dünyaya geldiğinde 30 yaşındaydım. Çocuk sahibi olmak için ne geç, ne de erken bir yaştı. Birçok şeyden hevesimi almış, özgürlüğümden gocunmadan taviz vermeye ha­zır olduğum yaştaydım. Hep anne olmak istediğimi biliyordum. Ama anne olunca bu kadar kafayı yiyeceğimi de düşünmemiştim doğrusu. Mutluluktan çıldırmanın yanı sıra, her şeyi en iyi bir şekilde yapmak için insanüstü bir gayretin içine girdim. Çocuk tüm hayatımın merkezi olmuş, o ve kocam dışında başka konum kalmamıştı. Zaten, her şeyi tek başıma ve o kadar mükemmel yapmaya çalışıyordum ki başka bir şeyle ilgilenecek zamanım da olmuyordu. Kızımdan başka hiçbir şeyden bahsetmiyordum. Hem de uzun uzun ve bütün detaylarıyla...

Sizin için çok önemli olan o detayların başkalarını hiç ilgi­lendirmeyeceğini düşündünüz mü hiç? Özellikle çocuk sahibi olmayan arkadaşlarınızın gözünde nasıl göründüğünüzü... Ço­cuksuz arkadaşlarıma beni o dönemde arkadaş listelerinden sil­medikleri için teşekkür ediyorum.

Şimdiki Çocuklar Harika 39

40 A htapot Kadınlar

İkinci çocuktan sonra normale döndüm. Dünyanın en güzel, en akıllı, en şirin çocuklarının benimkiler olmadığını anladım. Biz hâlâ çocuklarımızı uyurken hayran hayran seyretmeye, yap­tıkları şeylerden gurur duymaya, bunları aramızda ve aile fertleri ile paylaşmaya devam ediyoruz. Ama önümüze geleni esir alıp, saatlerce çocuklarımızı anlatmaktan vazgeçtik.

Kadınlar gittikçe daha geç yaşta çocuk yapmaya başladıkla­rı için, bu konuda buldumcuk olma katsayıları gittikçe fazlala­şıyor. Çevremde on sene önceki halimden daha vahim vakalar görüyorum. Kendinizi dışarıdan görmeyi bilin ve benim gibi, ne kadar gülünç olduğunuzu sonradan fark etmeyin.

İki Lisan, İki İnsanEğer benim gibi eşiniz yabancıysa çift dillilik konusunda da

verecek birkaç önerim var.

Ne kadar şanslı çocuklar yetiştirdiğinizin bilincinde olduğu­nuzdan eminim. İki farklı kültürü ve lisanı aynı anda öğrenen çocuklar değişikliklere daha kolay adapte olur, başkalarına karşı hoşgörülü, yaşıtlarına göre açık görüşlü büyür ve üçüncü bir dili de daha kolay öğrenir.

Yabancı bir ülkede çocuğuna kendi lisanım öğretmek kolay değil. Çocuğun ana dili, adı üstünde, sizin diliniz de olsa, en iyi yazıp konuştuğu dil okula gittiği ülkeninki olacaktır.

Çocuklar diğerlerinden farklı olmayı sevmez. Farklı olmanın bir şans olduğunu ancak büyüyünce anlarlar. Okul kapısı önünde biraz yüksek sesle Türkçe konuşursanız hoşlarına gitmeyebilir.

Çocuklar yaşadıkları ülkede annelerinin lisanım kullanma ih­tiyacı duymaz. Liza’ya bir gün neden benimle Türkçe konuşma­dığını sordum. Bana “Sen Fransızca biliyorsun, üstelik Fransa’da Türkçe konuşmama gerek yok ki, herkes Fransızca konuşuyor” diye cevap verdi.

Şimdiki Çocuklar Harika 41

X

ğ ^ ğ Â X x

s < ¿

42 A htapot Kadınlar

Lisanınızı konuşmayan insanların olduğu bir toplulukta Türkçe konuşunca kimse ne dediğinizi anlamadığı için onları dışlamış olursunuz. Dolayısıyla başkalarının yanında her zaman Türkçe konuşmak zordur.

Çocuklar Türkçe konuşurken aksanlı konuştukları için ko­nuşmaya utanır. En azından benimkiler utanıyor.

Ne Yapmak Gerekir?

-- İki lisanı tamamen birbirinden ayırın ve tutarlı olun. Ör­nek: Anne hep Türkçe, baba hep Fransızca konuşsun.

«- Çocuğunuz doğduğu günden itibaren, hatta daha karnımz- dayken kendi lisanınızı konuşmaya başlayın. Sonradan değiştir­mek zor olur.

Siz onlarla Türkçe konuşursunuz, onlar size Fransızca ce­vap verir. Hiç yılmadan Türkçe konuşmaya devam edin.

» Türkçe konuşmanın Türkiye’deki akrabalarıyla, annean­nesiyle, dedesiyle, Türk arkadaşlarla anlaşabilmek için gerekli olduğunu vurgulayın.

•«- Sık Sık Türkiye’ye Gitmeye Çalışın.

Bu konu ilginizi çekiyorsa Elizabeth Deshays tarafından ya­zılan L ’enfant Bilingue (A Bilingual Child in A Monolingual Society) isimli kitabı tavsiye ederim.

Ev Hali

44 A htapot Kadınlar

Eşiniz?İyi bir ev erkeği mi? Evde her işi paylaşıyor mu? Alışveriş

yapıyor mu? Yemek yapıyor mu? Eğer yardımcınız yoksa, evin temizliğini yapıyor mu? İyi bir baba mı? Çocuğunun altını de­ğiştiriyor mu? Banyo yaptırıyor mu? Gezmeye çıkartıyor mu?

Türkiye’de bu soruların hepsine evet cevabı verebilenlerin azınlıkta olduğunu düşünüyorum. Bu soruları Türkiye genelinde değil, şu anda bu kitabı okumakta olan belli bir eğitim seviyesin­deki modem kadınlar ve onların modem kocalarına soruyorum.

Fransız erkekleri, yetiştirilme şekillerinden dolayı, her şeyi doğal olarak eşleriyle paylaşır. Babalarının annelerine yardım ettiklerini görmüşlerdir. Yirmili yaşlardan sonra kendi kendile­rine yaşamaya başlamışlardır. Kendi işlerini yapmayı zaten öğ­renmişlerdir. İstisnaları yok değildir, fakat adı üstünde, istisna olarak kalır.

Oysaki, bizim erkeklerimizin çoğu ‘küçük paşa’ olarak ye­tiştirilmiştir. Kendi evlerinde de saltanatlarını sürmeye devam ederler. Oğullarını fazla şımartarak büyüten anneleri bir kenara bırakırsak, kendi evlerinde hiçbir şey yapmamaya devam eden er­keklerin sorumluları karılarıdır. Erkekler de değişikliklere adapte olabilir aslında. Ama siz her şeyi onların yerine yaparsanız, hiçbir çaba sarf etmeden tahtlarında oturmak daha kolaylarına gelir.

Size çok yakınımdan bir örnek vereyim: Kardeşim tam bir paşa olarak yetiştirildi. Hatta anneannem onu “Paşam” diye se­verdi. Evde hiçbir iş yapmazdı. Ama evlendikten sonra tamamen değişti. Yukarıda sorduğum soruların hepsinin cevabı kardeşim için evet. Bunu başardığı için eşi Selmin’i tebrik ediyorum.

46 A htapot Kadınlar

Bu satırları okuyan arkadaşım Hülya Maltepe bana “Ayşe- ciğim, benim eşim o sorduklarının hepsini gayet güzel yapıyor. Ama yine de bütün iyi niyetine rağmen, ev ve çocuk ile ilgili bütün organizasyonu ben yapıyorum. Çünkü ona ne yapılma­sı gerektiğini detaylarıyla söylemezsem, kendiliğinden yapmak aklına gelmiyor” dedi. Sonra uzun uzun tartıştık. Hülya çok hak­lı. Benim eşim için de aynı şey söz konusu. Eminim birçoğunuz da bizle aynı fikirdesinizdir. Düşünülecek o kadar çok şey var k i. .. Detaydan hoşlanmayan erkek kafası için çok fazla... Venüs ve Mars gibi... Farklıyız ve hepimiz de bunu biliyoruz.

Aslında ev düzeni ve çocuk bakımı başlı başına bir iş. Bunun yanı sıra kariyer yapmaya çalışan kadınların iki işi var. İkisini de başarıyla yürütebilmek için, tam istediğiniz gibi olmasa bile eşi­nizin yardımına ihtiyacınız var. Bence bu hayatı ne kadar iyi ni­yetle paylaşmaya çalıştıkları, nasıl yaptıklarından daha önemli.

Ne Yemek Yiyeceğiz?Ne büyük bir sorun değil mi? Daha öğlen yemek yerken,

“Akşama ne yesek acaba?” diye düşünmek. Ev işi gibi değil; arada bir bile “Bırak dağınık kalsın” denemiyor. Yemek yapmak için fazla vaktiniz olmaması sağlıksız beslenmeyi, hazır yemek almayı gerektirmez. İyi bir organizasyon ile çok fazla zaman harcamadan sağlıklı ve dengeli beslenebilirsiniz.

Benim en büyük şansım kocamın da yemek pişirmesi. Üste­lik uyduruk falan değil, gerçek bir şef gibi, benden daha güzel yemek yapıyor. Bu onun hobisi. Harika bir hobi. Çok destekli­yorum!

Bu konuda hayatı kolaylaştırmak için birkaç öneri:

**• Büyük bir derin dondurucu alın.

«■ Zaman alacak bir yemek yaptığınız zaman iki ya da üç defalık yapın, geri kalanını dondurun.

Ev Hali 47

«- Mikrodalga fırınınız yoksa, hemen bir tane edinin. Don­durduğunuz yiyecekleri çözmek, vitaminleri koruyarak kısa za­manda sebze haşlamak ve yemek yapmak için ideal.

•«- Sebzeleri besin değerlerini kaybetmeden, aldığınız gün pi­şirin. Aynı gün yemeyecekseniz dondurun.

« Kışın buzlukta mutlaka bir sebze çorbası bulundurun. Seb­ze çorbasını yapmak biraz vakit alır. En az 5-6 çeşit sebze katın. Onların hepsini ayıklayıp, kesmek, pişirmek, ezip karıştırmak za­man aldığı için iki defalık yapıp yarısını dondurun. Bolonez sos (bkz. Syf. 49), bizim buzluğun müdavimlerinden. Çocuklara “Bu akşam spagetti bolonez yiyoruz” deyince havaya uçuyorlar.

» Kocanıza yemek yapmayı öğretin. Eğer bu konuya hiç ilgi­si yoksa ve malzemeyi ziyan edecek kadar beceriksizse, size asis­tanlık yapsın. Örneğin sebze ayıklayabilir. (Sebze ayıklama işini çocuklar da çok güzel yapıyor. Bizim evde değeri 1 artı puan).

»- Anneniz ya da kayınvalideniz size yemek yapmayı teklif ettiklerinde sakın reddetmeyin. Hatta çok çok yapsınlar, kalan­ları dondurun.

**• Kolay yemek tarifleri öğrenin. (Ben artık hazırlık süre­si 20 dakikayı geçen yemekleri kendim yapmıyorum) Örneğin önceden marine edip, akşam gelince fırına verdiğiniz tavuk ye­mekleri ideal.

Akşam çocuklar saat 19:30’da sofraya oturuyor. Yemek hazır­lamak için en fazla yarım saatim oluyor. Genelde hazır olan bir yemeği buzluktan çıkarıp yanına pilav gibi kolay yapılan bir şey ekliyorum. Yeşil salatayı akşamdan yıkayıp kurutuyor, bir pamuk­lu mutfak bezinin içinde buzdolabına koyuyorum. Salata sosunu da önceden bir kavanozun içine birkaç günlük hazırlıyorum. “İki dakikada yaparım” dediğiniz, her gün tekrar etmek gereken bu işler bir araya gelince çok zaman alıyor. Benden daha fazla vak­tiniz olsa bile, gereksiz zaman kaybına gerek yok. Kazandığınız zamanı kendiniz için daha keyifli şeyler için kullanabilirsiniz.

48 Ahtapot Kadınlar

Sadece 10 Dakika ve DiyetetikHazırlama süresi on dakikayı geçmeyen, son derece diyetetik

yemek tarifleri:

Yoğurflu Safranlı Tavuk (Gül Laurent'dan)4 kişilik malzeme:

4 parça tavuk göğsüm- 500-600 gr yoğurtmr Safran (ya da kekik)- Taze zencefil

- 2-5 baş sarımsakTuz, karabiber

Yoğurdu ağzı kapaklı cam bir kabın içine koyun. Yoğurdun içine, 6-7 tel safran atın. Bir çorba kaşığı kadar zencefili ren­deleyin. Sarımsağı ezdikten sonra ekleyin. Tuz, karabiber ekin. Tavukları bu karışımın içine koyup bir gün buzdolabında bekle­tin. Fırına giren yayvan bir kabı yağlayın ve karışımı bu kabın içine dökün. Fırında 20 dakika 200 derecede pişirin.

Ballı Tavuk (Gareth Dormon'dan)4 kişilik malzeme:

wr 4 parça tavuk butuM T 2 tatlı kaşığı balwr Yarım limon

- KekikTuz, karabiber

Diyetetik olmasını istiyorsanız, tavukların derisini çıkartın. Fı­rına giren yayvan bir kabı yağlayın ve tavuk butlarını bu kabın içi­

Ev Hali 49

ne yerleştirin. Limonu ve balı tavuk butlarma yedirin. Kekik, tuz ve karabiberi ekleyin. Fırında 20-30 dakika 200 derecede pişirin.

Domatesli, Cevizli Tavuk (Selda'dan)4 kişilik malzeme:

- 4 parça tavuk butu

-- 3 çay bardağı hazır domates püresi■'■■■■mr'. Bir çay bardağı süt

MT Bir avuç ceviz içi

Kekikm ■ Tuz, karabiber

Diyetetik olmasını istiyorsanız, tavukların derisini çıkartın. Domates püresinin içine sütü, kırılmış cevizleri, kekik, tuz ve karabiberi ekleyin. Tavukları bu karışımın içine koyup bir gün boyunca buzdolabında kapaklı bir kabın içinde bekletin. Fırına giren yayvan bir kabı yağlayın ve karışımı bu kabın içine dökün. Fırında 20 dakika, 200 derecede pişirin.

Mikro Dalga Fırında Balık4 kişilik malzeme:

■ w 4 parça balık filetosuİT Dereotu, maydanoz

' m r ■; 2 tane domates- Tuz, karabiberm r Bir çorba kaşığı zeytinyağı

Balıkları mikro dalgaya giren yayvan bir kabın içine yerleş­tirin. Üzerlerine ince kıyılmış dereotu, maydanoz, tuz ve kara­biber ekleyin. Domatesleri yuvarlak yuvarlak kesip balıkların üzerine yerleştirin. Mikro dalga fırınlar için özel plastik kapakla

50 Ahtapot Kadınlar

balıkların üzerini kapatın. Mikro dalga fırında 1000W’da 4 da­kika pişirin. Servis yapmadan önce, isterseniz, balıkların üzerine biraz zeytinyağı ekleyebilirsiniz.

Portakal lı Süt Danası4 kişilik malzeme:

«r 4 parça süt danası (çok ince kesilmiş)m t 1 ya da 2 portakal (su oranına bağlı olarak)

w- 1 diş sarımsak (ezilmiş)

HT Kekik- Defne yaprağı■T Bir dal kuru rezene

: me 1 çorba kaşığı zeytinyağı

Yukarıdaki malzemeleri ağzı kapalı cam bir kabın içinde ka­rıştırın. Etleri ilave ederek, buzdolabında 24 saat bekletin. Pi­şirmeden yarım saat önce buzdolabından çıkartın. Etleri süzün, kalan sosu saklayın. Yapışmayan bir tavada etlerin her iki tara­fım üç dakika olmak üzere pişirin. Yanında makarna ile servis yapın. Süzdüğünüz marine sosunu makarnaya katın. Yansını dondurun

Size aşağıda tarifini vereceğim yemeklerin hazırlanması ise on dakikadan fazla sürüyor, ama yapılması çok kolay ve hazırla­ma süresi 30-45 dakikayı geçmiyor.

İki öğünlük yapıp yansını dondurabilir, hiç zamanınız olma­yacağı bir gün için hazırlık yapmış olursunuz. Bu yüzden tarifler 8 kişilik. Önce denemek için daha az yapmak istiyorsanız mal­zemeyi ona göre ayarlayın.

Ev Hali 51

Spagetti Bolonez (David Giraud'dan)8 kişilik malzeme:

1 kilo kıymam- İki tane orta boy soğanmr Bir kilo domatesm - 1 baş sarımsak- Bir yemek kaşığı zeytinyağım■ Bir tutam kekik

- Bir adet defne yaprağıBir çay bardağı beyaz şarap

m- Bir adet havuç■r- Bir tatlı kaşığı şekert"r Tuz, karabiber

Soğan ve sarımsaklar biraz pembeleştikten sonra kıymayı ek­leyin. Biraz piştikten sonra karabiber, tuz ve beyaz şarabı ekle­yin. Tahta kaşıkla, etler küçük parçalar haline gelene kadar ezin. Domates ve şeker ekleyin. Defne yaprağı ve kekiği de ekledik­ten sonra yarım saat kısık ateşte pişirin.

Balkabağı Çorbası (David Giraud’dan)8 kişilik malzeme:

W 1/4 balkabağıMr 3 büyük patates■ r 1 pırasaMT İki tane orta boy soğanm - 2 baş sarımsak

- Bir yemek kaşığı zeytinyağı»«- 1 tavuk suyu tabletimr Tuz, karabiber

52 Ahtapot Kadınlar

Sebzeleri ayıklayıp, parçalara bölün. Pırasanın yeşil taraf­larını ve soğanı zeytinyağında beş dakika çevirin. Sonra diğer sebzeleri, tavuk suyunu, tuz ve karabiberi ekleyin. Sebzelerin üstünü kapatacak kadar su ilave edin. Düdüklü tencerede 15 dakika pişirin. Sonra el robotuyla bu karışımı pürüzsüz hale ge­tirin. Rendelenmiş kaşar ya da parmesan peyniri ile servis yapın. (Laf aramızda, ben David gibi pırasa ve soğanı önceden kavur­muyorum. Bütün sebzeleri olduğu gibi düdüklünün içine atıyo­rum, çok da güzel oluyor. Ama şef “Olmaz, tadı değişir” dedi. Siz zaman durumuna göre nasıl isterseniz öyle yapın).

Bu kadar yemek tarifi yeter. Yoksa annem benimle “İki taşım kadın oldun” diye dalga geçecek. ‘İki taşım kadın’ annemin çok hoşuma giden bir lafıdır: Sürekli olarak “kulak memesi kıvamın­da”, “iki taşım kaynatın” şeklinde yemek tarifi veren, genellikle başka konuşacak konusu da olmayan kadınlara taktığı isimdir.

Mutfak Alışverişinde Nasıl Zaman Kazanabilirim?ListeYemek yapmak gibi, yapılması mecburi ve sık sık tekrarlanan

işlerden biri de alışveriş.

Bir evin ihtiyacı olan her şeyi içine alacak çok detaylı bir liste yapmak kesinlikle zaman kazandırıyor. Aklınıza gelen her şeyi yazın. Tuvalet kağıdından, patates-soğana, şampuandan diş ma­cununa kadar, çok uzun bir liste yapın. Bunu bilgisayarda yapın. Arada aklınıza gelenleri ilave edin. Böyle genel bir listeniz ol­duktan sonra artık alışveriş öncesi liste hazırlamak kolaydır. İh­tiyacınız olan şeylerin üzerini fosforlu kalemle çizmek yeter. En önemlisi, hiçbir şeyi unutmamış olursunuz. Küçük bir ayrıntı: Ben listemi alışveriş yaptığım süper marketin reyonlarının sırası­na göre yaptım. Böylece reyonlar arasında mekik dokumuyorum.

Ev Hali 53

Eve Servis

Alışveriş yaptığım market eve servis de yapıyor. Ödemeyi de evde yapıyorum, kasada vakit kaybetmiyorum. Marketinize bu servisi verip vermediğini sorun. Belki de boş yere sıra bekliyor- sunuzdur.

İnternet

Eğer benim gibi dokunarak alma meraklısı değilseniz, hiç ye­rinizden kalkmadan internetten de alışveriş yapabilirsiniz. Ben sadece görmeden, dokunmadan alabileceğim şeyleri internetten alıyorum. Çok pratik.

Daha Uzun Aralıklı Alışveriş

Sebze, meyve, yumurta gibi şeyleri her hafta taze almak gerekiyor. Ama son kullanma tarihi uzun olan yiyecekleri, te­mizlik malzemesi, peçete gibi gereksinimleri çok miktarda alıp stok edebilirsiniz. Ben üç haftada bir büyük alışveriş yapıyorum. Taze ürünleri her Cumartesi alıyorum. Çarşamba günleri de yar­dımcım ek alışveriş yapıyor. Kendimi bu şekilde organize etme­den önce iki günde bir markete gitmek zorunda kalıyordum. Bu organizasyon sayesinde ayda 4 saat kazandım. Az değil.

Bu Akşam Yemeğe Misafir VarEskiden misafirler kapıyı çaldığında “Eyvah, daha yemek ha­

zırlığı bitmedi, giyinmedim, makyaj yapmadım, çocukları giy­dirmedim” der, panik olurdum. Sonra bütün geceyi mutfak ve salon arasında koşturarak geçirirdim. Ne yediğimi içtiğimi anlar ne de arkadaşlarımla keyifli sohbet edebilirdim. Şimdi artık her şeyi önceden hazırlıyorum. Misafirler gelince her şey ve herkes hazır oluyor.

»- Yemeği önceden hazırlayın. Ya-bir gün önceden ya da daha önceden hazırlayıp buzlukta bekletin.

54 Ahtapot Kadınlar

Ev Hali 55

■- Alışverişi son dakikaya bırakmayın.

» Çocuklara güzel sofra kurmasını öğretin. Ayrıca ortalığı toplamaya da yardım etsinler.

Çok vakit alan yemekler yapmayın. Kolay yapılan, hafif, fakat güzel sunulmuş yemekler de aynı derecede makbule ge­çer.

»- Nasıl olsa daha vakit var diye, hazırlık yapmaya geç baş­lamayın. Hazırlıklar hep düşünüldüğünden daha uzun sürer. En iyisi mümkün olduğu kadar erken başlayın, işiniz bitince oturup biraz dinlenin. Böylece misafirlerinizi sakin ve güler yüzlü bir şekilde karşılarsınız.

İki İşi Bir Arada YapmakBu kadınların uzman olduğu bir konudur. Erkekler nedense

iki işi bir arada yapmayı pek beceremez. Ama biz kadınlar nere­deyse iki, üç işi bir arada yaparız.

Gündelik hayatımdan birkaç örnek:» Bir çoğumuzun telefonda konuşurken çenesi çok dü­

şüktür (ben bu çoğunluğun içindeyim). Gerçi e-posta sayesinde telefon kullanım süresi azaldı, ama gene de her gün telefonda zaman geçiriyorum. Telefonla konuşurken neler mi yapıyorum? Evdeysem, ortalığı toplarım. Çamaşırları yerleştiririm. Yemek yaparım. Bulaşık makinesini doldurur, boşaltırım. Tırnaklarımı törpülerim. Oje sürerim. İşteysem, dosyalarımı yerleştiririm. Yeni mesajlarıma bakarım. Kaslarımı çalıştırırım.

Yemek yaparken ve bebeğime banyo yaptırırken kızlarım­la konuşurum. Ödevlerini kontrol ederim.

Makyaj temizlerken haberleri dinlerim.-- Arabada (başkası kullanırken) tırnak törpülerim. Oje süre­

rim. Kitap okurum.

56 A htapot Kadınlar

»- Dişlerimi fırçalarkenki beş dakikada bile internette haber­leri okurum. Mesajlarıma bakarım. Evi toplarım.

İlaç Dolabı Listeniz Var mı?Benim var ve herkes benimle çok dalga geçiyor. Umurumda

değil. Önemli olan benim hayatımı ne kadar kolaylaştırdığı...Kalabalık ailelerde o küçük ecza dolabı dolar, taşar. Buna

karşın aranan ilaç bulunmaz, evde olmadığı düşünülüp yeniden alınır. Bir de tarihi geçen ilaçları kontrol edip atmak gerekir. Çünkü gereksiz yer tutar.

İlaç dolabındaki bütün ilaçların son kullanma tarihleri ile bir­likte bir listesini yapın. Bu listeyi Palm ya da bilgisayarınızda yapın. İlk listeyi yapmak önce çok zaman alacaktır, fakat sonra kaybettiğiniz bu zamanı fazlasıyla geri alırsınız.

Doktordan çıktınız, eczaneye uğrayıp ilaç alacaksınız. Önce listeden, bu ilaçların evde olup olmadığını kontrol edin. Tarihi geçen ilaçları atmak için, bütün kutuların arkasında son kullan­ma tarihini aramaya da artık gerek kalmayacak. Çünkü listeniz var! Bir liste sayesinde hem yer hem zaman kazanırsınız. Hem de aynı ilaçları iki defa almayarak tasarruf edersiniz.

Ev İşi mi Dediniz?Daha önce de belirttiğim gibi, evde yatılı kalan ya da her gün

gelen bir yardımcım yok. Ama öyle canavar gibi bir yardımcım var ki her işimi bütün detaylarına kadar yapıyor. İsmi Lucilia. Çikolata renkli, ailesi Afrika’dan Portekiz’e göçmüş. Lucilia Portekiz’de doğmuş, on sene evvel kocası ve çocuklarıyla bir­likte Fransa’ya yerleşmiş. Lucilia benden dört yaş küçük ama benim çocuklarımdan 15’er yaş büyük üç tane çocuğu var. O kadar akıllı ve becerikli ki okusaymış mutlaka önemli bir iş ka­dını olurmuş.

Üstün yetenekli Lucilia’mız, bana evde yapacak pek bir iş bırakmıyor. Kalan işleri de ben görmezlikten geliyorum. Biraz geç de olsa, ev işleri için harcadığım zamanı en aza indirmenin ruh sağlığım için çok iyi olduğunu anladım.

Ev Hali 57

Örneğin, Lucilia haftada bir gün toz alıyor. Hafta sonu biri­ken tozları bir kere de ben alabilirim, ama almıyorum. Zaten o tozlan benden başkası da görmüyor. Evde hiç kimsenin arkası­nı toplamıyorum. Çocuklar ve eşim kendi eşyalarını kendileri topluyor. Toplamadıkları zaman dağınık kalıyor. Çocuklar sofra kurmaya, toplamaya, bulaşık makinesini doldurmaya, boşaltma­ya, çöpleri avluya indirmeye, çamaşırları katlamaya, dolaplarına yerleştirmeye yardım ediyor. Daha önce bahsettiğim artı puanlar iyi bir motivasyon oluyor. Fakat, üç çocuklu, çalışan bir anne olarak benim evde ve dışarıda yapmam gereken daha birçok işim oluyor. Sürekli hareket halinde olmak, belki de hep ince kalmamın sırlarından biri.

58 A htapot Kadınlar

Bölüm

Hobilerim..

Neden Önemli?Hobilere zaman ayırmak neden bu kadar önemli? Neden bin

bir programın iç içe girdiği cumartesi günlerinde bile resim kur­sunu iptal etmiyorum? Neden yorgunluktan öldüğüm bir akşam dahi olsa, ısrarla şarap kulübüne gidiyorum?

Çünkü hobilerime ayırdığım zaman sadece bana ait olan, kısa bir süre için bile olsa günlük sıkıntılarımdan soyutlandığım tek zaman. Benim için çok değerli. Ayrıca, farklı çevrelerden yeni insanlarla tanışmamı sağlıyor, ufkumu genişletiyor. Kendimi geliştirmem, çıkan sonuçlardan gurur duyabilmem de cabası...

Günümüzde birçok kişinin düzenli aralıklarla ziyaret ettiği bir psikologu var. Benim psikologum yok ama hobilerim var. Başka bir deyişle, eğer hobilerim olmasaydı, büyük bir ihtimalle benim de bir psikologa ihtiyacım olurdu.

Biliyorum, birçoğunuz hobilerinize ayıracak vaktiniz olma­dığını düşünüyorsunuz. Ben de yıllarca kendi kendime aynı şeyi söyledim. Şimdi vaktim üç dört yıl öncesinde olduğundan daha fazla değil. Aksine üçüncü çocuğum dünyaya geldiğinden beri başımı kaşımaya bile vaktim yok. Ama karar verdikten sonra, iyi bir organizasyonla, vakit ayırmak mümkün. Fiziksel olarak dinlenmeye vaktim olmuyor, ama kafamı dinlendiriyorum.

“Belki orada daha kolaydır, ama İstanbul’da çalışan ve çocuk sahibi bir kadının hobilerine vakit ayırması kolay değil” dedi­ğinizi duyar gibiyim. Ama benim İstanbul’da yaşayan evli, ço­cuklu, çalışan ve hobilerine vakit ayırabilen tanıdıklarım da var. Örneğin, çok sevdiğim arkadaşım Ebru Bayramoğlu Anadolu yakasında oturup Avrupa yakasında çalışıyor. Çalıştığı iş sık se­

Hobilerim 61

yahat etmeyi de gerektiriyor. 4 yaşında bir kızı var. Ebru her sabah işten önce sabah 7:00’de başlayan yoga dersine gidiyor. Bunun kendisi için yaptığı tek şey olduğunu söylüyor ve bunu yapabilmek ona enerji veriyor. Karar veren bir şekilde zaman yaratıyor, başlayan da bırakamıyor.

ResimHep yapmak isterdim. Ama ne vaktim ne de yeteneğim vardı.

Evime yakın bir resim ve heykel atölyesi var. Önünden geçerken hep hayran hayran bakıyordum. Bir gün cesaret ettim, içeri gi­rip konuştum. Şimdiki sevgili hocam, bana iyi çizgim olmasının şart olmadığını, yetenekten çok isteğin önemli olduğunu anlat­tı. İstek vardı ama vakit yoktu. Onu da hallettik. Burası diğer kurslar gibi yıllık üye olunup her hafta aynı saatte, aynı kişilerle gitmek zorunda olunan bir kurs değil. Gidebileceğin zaman ran­devu alıyor, gidiyorsun.

Sadece büyükler için olan bu kursa, o zaman 7 yaşında olan büyük kızım Melanie’nin de gelebilmesi için ısrar ettim. O za­man Melanie, kardeşi Liza’yı çok kıskanıyordu (henüz en küçük kardeşi Lucy doğmamıştı). İkimizin evden uzak, baş başa bir etkinlik yapmasının iyi geleceğini düşündüğüm için ısrar etmiş­tim. Resim bize çok iyi geldi, tam bir terapi oldu.

Melanie artık cumartesi sabahlan piyano kursu olduğu için gele­miyor. Hem artık büyüklerle resim yapmak da onu fazla açmıyor.

Ben hâlâ ayda iki kere gitmeye devam ediyorum. Yağlı boya resim yapıyorum. Fazla çizgi becerisi gerektirmeyen modelleri seçiyorum. Renklerle oynamaya bayılıyorum. Bir gün vaktim olursa desen dersi de almayı düşünüyorum. Yeteneğim yok de­meyin. Benim gibi biri bile ortaya bir şeyler çıkartabiliyorsa, herkes yapabilir demektir.

A htapot Kadınlar

Hobilerim 63

MozaikBir gün gördüğüm “Mozaik Dersleri Verilir” ilanı sayesinde

mozaik yapmaya da başladım. Paris’te bir hanımdan özel ders alı­yorum. Mozaik yapmaya resimden daha evvel başlamıştım, ama çok sabır isteyen ve çok ağır ilerleyen bir iş olduğu için resim mo­zaiğin önüne geçti. Korkunç zaman alan bir uğraş, fakat sonuç ha­rika. Şimdiye kadar bir tepsi yaptım, Yaklaşık bir sene sürdü. İki sene önce başladığım aynayı ise henüz bitiremedim. Eve getirdim. Devam etmeye çalışıyorum, ama fazla zaman ayıramıyorum.

Mozaiğin en sevdiğim yanı emek vererek ortaya farklı bir nesne çıkartmak. Ondan sadece bende olması. “Ben yaptım” diye gurur duyabilmek. Beğendiğiniz bir nesne ya da resmi satın almak gibi değil bu. İnsanın kendisinin yapması çok tatmin edi­ci. Ayrıca, yaptığım şeye o kadar konsantre oluyorum ki bütün gündelik problemleri unutuyorum. Çok az vakit ayırabilsem de hiç yapmamaktan iyi. Devam edeceğim.

Şarap TadımıBu benim yeni aktivitem. Şarap hep ilgimi çeken bir konuy­

du. 20 yaşlarında İngiltere’de tanıştığım aile bana güzel şarap içme keyfi aşılamıştı. O zamanlar Philip ayda bir şarap tadımı seanslarına giderdi. Onların evinde dünyanın her yerinden gelen güzel şaraplar içerdik. Günün en büyük sorunu, “Bu akşam yiyeceğimiz yemeğe hangi şarap yakışır?” olurdu. Yemekte Philip bize içtiğimiz şarabın karakteristik özelliklerini açıklardı. Yıllar sonra ben de bu konuyla ilgili daha bilgili olabileceğim için çok memnunum.

Gittiğim özel kulüpteki toplantılar ayda bir kere, Cuma akşam­lan oluyor. Çok önceden tarihini bildiğimiz için, eşim o akşam eve erken gelip çocuklarla ilgileniyor. Ben de rahatça çıkabiliyorum.

Her seferinde Fransa’nın başka bir bölgesinin şaraplarını ta­dıyoruz. Nadir olarak diğer ülkelerin şaraplarını da tattığımız oluyor.

64 A htapot Kadınlar

Hobilerim 65

Şarap uzmanımız önce bölgenin üzümlerini, toprağını, şarap­ların karakteristik özelliklerini anlatıyor. Sonra tatmaya başlıyo­ruz. Benim için çok keyifli ve ilginç. İlginizi çeken bir konu ise tavsiye ederim.

SporAslında sporu hobi kategorisine sokmak yanlış. Çünkü ye­

mek ve uyku gibi, sağlıklı yaşam için gerekli. Ben hobilerimin arasına koydum, çünkü spor yapmaktan keyif alıyor, yaptıktan sonra kendimi iyi hissediyorum. Eskiden çok fazla spor yapar­dım. Şimdi çok az vaktim var.

Şu anda yapabildiklerim: her gün jimnastik ve hızlı yürüyüş, her hafta sonu bisiklet, fırsat buldukça yüzme, yılda bir hafta kayak, seyrek olarak da tenis ve trekking.

KitapBirçok kişi kitap okumayı sevdiğini fakat vakti olmadığını

söyler. Her şeye olduğu gibi buna da vakit yaratabilirsiniz. Es­kiden 2-3 kitabı aynı anda okuyan eşime “Nasıl aynı anda oku­yorsun, karıştırmıyor musun?” derdim. Şimdi aynı şeyi kendim yapıyorum. Hatta aynı anda okuduğum 4-5 kitap olabiliyor. Çan­tamda hep bir kitap bulunuyor. Yol kitabı dediğim bu kitaplar genelde fazla yer kaplamayan, ince kitaplar. Eğer işe gitmek için toplu taşıma araçlarını kullanıyorsanız, bu zamanı kitap okumak için değerlendirebilirsiniz. Paris metrosunda herkesin elinde bir kitap ya da gazete oluyor. Biliyorum ki İstanbul’da çoğunuz işe arabanızla gidiyorsunuz. Fakat gene de çantanızda ince bir kitap bulundurun. Çünkü bir yerde sıra beklerken ya da öğle tatilinde okuyabilirsiniz. Benim başucu kitaplarım çantamda ağırlık ya­pan kalın kitaplar. İçerikleri tamamen farklı: Roman, biyografi, deneme, gezi kitapları... O akşamki ruh halime göre birini seçi­yorum. Yaklaşık 2-3 yıldır hiç televizyon seyretmediğim için, kitap okuyacak daha çok zamanım oluyor. Havaalanında, uçak­ta, trende, plajda yanımda mutlaka bir kitap bulunuyor.

A htapot Kadınlar

■*n% »• % »«Bolııra 4

İşini Gönlüne Yazacaksın!

68 A htapot Kadınlar

{ %

İşimden Memnun muyum?Birçok insan hayatının büyük bir kısmını işyerinde geçiriyor.

Bu nedenle ideal olarak işin, yaratıcılığı dışa vurma, iş arkadaş­larıyla iletişim kurma ve maddi güvenlik sağlama ihtiyaçlarını karşılaması gerekiyor. Ne yazık ki çoğumuz için, işyerleri tat­minden çok bir stres kaynağı.

Eğer hepimiz başkalarının ve kendimizin yararına eşsiz bece­rilerimizi ifade ederken bizi mutlu eden şeyi yapabilseydik, dün­ya daha iyi bir yer olurdu. Hep başkalarının yaptığı işler daha cazip gelir bize. Onların işlerinin daha kolay ve daha tatmin edi­ci olduğunu düşünürüz. Çoğu zaman her işin kendine göre bir zorluğu olduğunu unuturuz.

Tam olarak en çok yapmak istediği şeyi yaparak geçimini sağlayan insanlara imreniriz. O kadar şanslı olamasak bile, işi­mizin hayatımızı zehir etmesine izin vermemeliyiz. Hayat çok değerli. Anlamlı olan bir iş yapma hakkımız var. İşinizde mutlu olup olmadığınızı sınamak için saate ne sıklıkta baktığınıza dik­kat edebilirsiniz. Eğer içinizden gelen ses zamanın çok yavaş bir şekilde ilerlediğini ve işi bırakmak için sabredemeyeceğinizi söylüyorsa, büyük bir ihtimalle hayattaki amacınızı tam olarak ifade etmeyen bir konumdasınız. Diğer yandan, işinizi yaparken zamanın nasıl uçup gittiğini fark etmiyorsanız, doğru yerdesiniz demektir. Kıpırdamayın.

Geçen yaz Çeşme yakınlarında bir tatil kasabasında balık yiyoruz. Oranın dolup taşan, deniz kenarındaki en meşhur lo- kantasmdayız. Evvelki sene de bir kere gitmiştik. Lokantanın sahibi hoş geldiniz diye gelip elimizi sıktı. Üzerinden koca bir

70 A htapot Kadınlar

kış geçmesine rağmen bizi tanıdığına ihtimal veremedim. Sade­ce işini iyi yapan bir adam olduğunu düşündüm. Biraz sonra sipariş verirken bana dönüp “Abla sen çikolata sufle seviyorsun, yemek istiyorsan şimdiden siparişini alayım” dedi. Şaşkınlığımı gizleyemedim. Nasıl olup da bir sene sonra benim ne yediğimi hatırlayabildiğini sordum. “İşini gönlüne yazacaksın” diye cevap verdi. Ne güzel özetleyiverdi adam hayat felsefesini. O lokan­tanın her akşam neden tıklım tıklım dolu olduğunu ve yüzünden hiç eksilmeyen o gülümsemenin sebebini de anlamış oldum.

Beden ve zihninizin verdiği sinyalleri dinleyin, gününüzü kendiniz ve yaşamınızdakiler için daha büyük tatminler yarat­mak için harcamaya adayın. En azından deneyin.

Çocuk sahibi olmadan önce İstanbul’da sekiz yıl tekstil sek­töründe çalıştım. Çok firma değiştirdim. Hepsinin ortak özelliği Amerikan mağazalarına mümessillik yapıyor olmalarıydı. Deli gibi, saate bakmadan çalışırdım. Amerika ile olan saat farkından dolayı genellikle işten geç çıkardım. En uzun süre çalıştığım şirket en son çalıştığım oldu. Herhalde daha uzun seneler kalırdım. İyi bir kariyer yapma ihtimalim vardı, ama evlenip Fransa’ya yerleştim.

Fransa’ya gelir gelmez çalışmaya başlamam olanaksızdı, çünkü Fransızca bilmiyordum. Önce Fransızca öğrendim. Sonra üniversitede okuduklarımın Fransızca bir özeti olarak tanımla­yabileceğim, küçük bir diploma aldım. Daha sonra, tekstil sektö­ründe çalışmaya devam etmek istediğim için, tanınmış bir moda okulu olan Esmod’da, kısa bir sertifika programına katılıp moda pazarlama okudum.

Bu arada iki kızım oldu. Bütün bunlar beş yıl aldı. Küçük kızım dokuz aylıkken tekrar çalışmaya başladım ve bir seçim yapmak zorunda kaldım: Aile ya da kariyer...

Önce, bütün dünyadan çocuk kıyafetleri ithal eden bir firma­da çalıştım. Fakat altı ay sonunda istifa etmek zorunda kaldım.

İşini Gönlüne Yazacaksın 71

Çünkü Türkiye, Romanya ve Portekiz pazarından sorumluydum ve bu ülkelere sık sık seyahat etmem gerekiyordu. Türkiye’ye gi­dip gelmekten çok mutluydum fakat çocuklarımdan uzak kalmak istemiyordum. Ayrıca, akşamları saat 19:00’dan evvel işten çıka- mıyordum. Eve gelmem saat 20:00’yi buluyordu. Çocuklarımla akşam fazla beraber olamamak beni çok rahatsız ediyordu.

İstifa ettikten iki ay sonra, bir Amerikan firmasında çalış­maya başladım. İstanbul’da son çalıştığım Amerikan firmasının Paris bürosuydu. Fransa pazarını henüz pek tanımadığımdan, İstanbul’daki pozisyonumdan daha aşağıda başlamak zorunda kaldım. Paris’te ilk bulduğum işe göre maaşı neredeyse yarı ya- rıyaydı. Ama çalışma saatleri 9:00-17:30 idi (Yabancı alıcı ve fiıar olmadığı zamanlar). Büronun yeri merkezde, Paris’in en güzel semtlerinden birindeydi. Eve metroyla yarım saat uzaklık­taydı. İşimi ve çocuklarımı, hiçbirinden taviz vermeden sürdüre­bilecektim. Kabul ettim.

Çok yavaş ilerleme gösterilebilen bu şirkette arada bir çok sı­kılıp istifa etmek istediğim oldu. Ama, çocuklarımın biraz daha büyümesini bekledim. Altı buçuk yıl sonunda kendi işimi kur­mak üzere ayrıldım.

Ben kariyer ile aile hayatı arasında bir seçim yapmak zorunda kaldım. Ama bu bir kural değil. Her ikisini bir arada yürütebilen kadınlar tanıyorum.

Hayalimdeki Kadm(!)Size ilham verecek başarılı bir kadın örneği bulmayı deneyin.

Türkiye’de ya da dünyanın başka bir ülkesinde olabilir. Önem­li olan örnek alıp ilerlemenize yol gösterecek biri olması. Beni motive eden kadın Catherine Painvin oldu. Halbuki benim haya­tında ne kadar önemli bir rolü olduğundan haberi bile yok. Cat­herine ile tanışmıyoruz bile. Her şey bir pazar sabahı yatağımda Côté Sud adlı dekorasyon dergisini okurken başladı. Fransa’nın

72 A htapot Kadınlar

Aveyron bölgesindeki Aubrac’da, XIX. yüzyıldan kalma bir otel restore edilmiş, dekorasyonu çok sıra dışı bir tarzda yapılmıştı. Otelin sahibi aynı zamanda dekore eden kişiydi; her köşeye ken­dinden bir şeyler katmıştı. Kim olduğunu merak edip okumaya başladım ve karşıma Catherine Painvin çıktı. Topladığı deniz kabuklarından yaptığı bebekleri pazarlayarak işe başlamış ve Tartine et Chocolat markasını (meşhur bir Fransız çocuk hazır giyim markası) yaratmıştı. Bütün bunları yaparken beş çocuğu, sekiz torunu olmuştu. Tartine et Chocolat hâlâ iyi bir marka. Catherine de 60 yaşlarında olmalı. Dekorasyon, otel, çocuklar ve torunlar arasında sakin ama aktif bir hayat sürüyor. Ben o sa­bah, beş çocukla başarılı bir iş hayatını birlikte yürütebilmiş olan Catherine Painvin’i tanıdım. Kendi kendime “Kadın beş çocukla neler yapmış, sen üçüncüyü yapmaktan korkuyorsun” dedim. Kafamdaki bütün soru işaretleri bir anda silindi. İki ay sonra hamile kaldım. Catherine Painvin bende hayranlık uyandırdı, ama onun kadar başarılı olma hırsım yok. Sadece böyle kadınlar olduğunu düşünmek bana umut ve enerji veriyor.

Hem Kapıcı, Hem Çaycı, Hem Sekreter, Hem de Patron OImak(!)Şubat 2006’da işimden ayrıldım ve serbest çalışmaya başladım.

Gerçi bir iki sene daha sabredebilirdim, ama olaylar farklı gelişti. Çok daha hayırlı oldu. Şimdi daha fazla çalışıyorum, ama nasıl ve ne zaman çalışacağıma kendim karar veriyomm. Benim için en bü­yük lüks. İşyeri: ev. Arada sırada eşimin ofisini de kullanıyorum.

Kendi adına, özellikle evden çalışmayı düşünenlere birkaç tavsiyem var. Başta disiplinli olmak gerekiyor. Yıllardır evden çalışan arkadaşım Arzu Ergüner, sabah işe erken başlama konu­sundaki zorluklardan bahsetmişti. Bu konuda çok dikkatli olmam gerektiğini biliyordum. Geç kalıp patrona mahcup olma korkusu kalktığı zaman, bilgisayarı açma saatleri gecikebilir, sabah uy­kuları uzayabilir, evdeki diğer işlerle vakit kaybedilebilir.

İşini Gönlüne Yazacaksın 73

Kural 1- Gene aynı saatte uyanmaya devam edin. Benim sa­atim 6:30’da çalmaya devam ediyor.

Kural 2- Evde olduğunuzu unutun. Sakın ev işi, yemek gibi şey­ler yapmaya kalkmayın. Çocuklarınız varsa, evde çalıştığınızı açık­layın. Saat 18:00’e kadar anneleri evde yokmuş gibi yapsınlar.

Kural 3- Önce odanızı, mutfağı toplayıp büronuza oturmayın. Bunları yapmak için telefonun çalmasını bekleyin. İki işi birlikte yapıp zaman kazanma kuralını hatırlayın.

Evde çalışmanın en büyük avantajı işe gidiş-geliş süresinden tasarruf etmek. Ben günde bir saat kazanıyorum. İstanbul’da ne­rede oturduğunuza bağlı olarak günde iki, üç saat kazanmanız mümkün. Bunun yarım saatini spor ve yoga zamanıma ekliyo­rum. Sabah 15 dakika yerine 45 dakika egzersiz ve yoga yapıyo­rum. Güne daha zinde ve huzurlu başlıyorum. Diğer yarım saati de günlük çalışma saatime ekliyor ya da İtalyanca çalışıyorum.

Benim için evde çalışmanın ikinci avantajı, her sabah güne şikayet ederek başlayan iş arkadaşlarımı çekmek zorunda kal­mamam. Son zamanlarda insanların hava durumunu dahi drama­tize etmelerini çekememeye başlamıştım. Yağmur mu yağıyor? Öğlene kadar surat asılır. Pazartesi günü mü? Kimseye “Nasıl­sın?” diye sormaya bile gerek yok. Herkes hafta sonu bittiği için çok mutsuzdur. Şimdi komiğime gidiyor. O zamanlar ne kadar sinir olsam da katlanmak için duymazlıktan gelmeye çalışıp ken­di dünyamda yaşardım.

Evde tek başına çalışmanın zor tarafı, kafanıza işle ilgili bir problem takıldığında, dönüp diğer masada oturan arkadaşınızla konuşamamanız. Hemen paylaşmak istediğiniz bir şeyi bir arka­daşınızla ya da eşinizle paylaşmak için biraz beklemek zorunda kalırsınız. Bunun da zamanla alışılacak bir durum olduğunu dü­şünüyorum. Üstelik e-posta sayesinde insan kendini pek yalnız da hissetmiyor doğrusu. Aynı konu bir avantaj olarak da görüle­

74 Ahtapot Kadınlar

bilir. Etrafta konuşacak insan olmadığı için daha verimli çalışıp daha iyi konsantre olabilirsiniz.

Evden çalışmak konusunda karşılaştığım başka bir zorluk da, insanlara çalıştığımı ispat etmek zorunda kalmam oldu. Çalış­mak için evden çıkıp büroya gitmeyince, hesap verecek bir pat­ron olmayınca, “Oh, ne rahat, lay lay yapıyor” gibi bir izlenim uyanıyor insanlarda herhalde.

Çocukların anlaması daha kolay. Çünkü eve gelince anneleri­nin çalıştığını gözleriyle görüyorlar. Ama arkadaşların anlaması biraz zaman alıyor. “Senin vaktin vardır şimdi, bu yemek prog­ramını sen organize ediver”, “Sen de çalışmıyorsun, çarşamba günü bana gelin” gibi cümlelerle karşılaştığımı hatırlıyorum. Ne yazık ki gerçek tam tersi. Maaşlı çalışırken, ayda en az 3-4 defa arkadaşlarımla öğle yemeği yemek için vakit ayırabilirdim. Oysa ki, geçtiğimiz üç aydır bir tek arkadaşımla bile yemek yiyecek vaktim olmadı.

Maaşlı ile serbest çalışma arasındaki en büyük farklardan biri de, ay başında ne kadar para kazanacağınızın belli olmaması. Acaba başarılı olabilecek miyim? İlk başta eski maaşım kadar kazansam razıyım, ama ya zarar edersem? İstediğim zaman tatile gitmekte özgürüm, ama ücretli izin lüksüm yok.

Bir risk alındığı ve daha fazla çalışılması gerektiği kesin. Ama ya işler iyi giderse? Alacağım tatminin bütün yorgunlukları unutturacağı kuşkusuz.

Çalışan Annenin Vicdan AzabıEv kadınının işi hiç bitmez. Mutlaka yapacak bir sürü şey

çıkar; nereye gittiği belli olmadan bütün gün uçar gider. Yapılan işler vakit alır, fakat ertesi gün sanki hiçbir şey yapmamış gibi yeniden başlamak gerekir. Bütün gün ne yaptıklarınızı kimse gö­rür ne de kimse teşekkür eder.

İşini Gönlüne Yazacaksın 75

76 A htapot Kadınlar

Çocuklarım doğduğundan beri çalışmadığım dönemler oldu. O dönemlerin büyük bir kısmında okula gidiyordum. İlk defa yıllar sonra üçüncü çocuğuma hamileliğim sırasında bir yıl boyu evde kaldım. Fransa’da üç seneye kadar ücretsiz doğum izni kul­lanma hakkı var. Ama çok uzun doğum izni kullanan bir kadının döndüğü şirkette fazla bir ilerleme umudu kalmıyor.

Çocuklarımla daha çok ilgilenebilmek, beraber birçok şey yapabilmek hayali kuruyordum. Ama beraber geçirilen zama­nın miktarının değil, kalitesinin önemli olduğunu anladım. Ger­çekten de fiziksel olarak oradaydım, ama sürekli koşturmaktan, farklı bir şeyler yapmak için fazla vaktim kalmıyordu. Yapabil­diğim kadarım da çalışırken bir yolunu bulup nasıl olsa yapıyor­dum. Ayrıca, ben evde olduğum için kızlar sürekli arkadaşla­rını davet ediyordu. Ben de arkadaşlarının anneleriyle çay içip gereksiz muhabbetler yapmak zorunda kalıyordum. Çay içip sohbet etmeye karşı değilim tabii, ama sohbet konulan ilgimi çekiyorsa... En kötüsü, bir iki saati ortak hiçbir konum olmayan kişilerle harcamaktı.

Eğer çalışıyorsanız ve bir gün işten izin alıp çocuklarla bera­ber özel bir şeyler yaparsanız, o çok özel bir gün olur. Oysa ev kadınıysanız, çocuklar evde olmanızı olağan bulur. Dolayısıyla, “Çalışmasam çocuklarıma daha fazla vakit ayırabilirdim” diye vicdan azabı çekmeyin. Çalışan kadın daha planlı-programlı olur. Zamanını daha iyi değerlendirir. Evde oturunca, beraber geçirilen kaliteli zaman miktarı artmaz.

Ev kadınları alınmasın, ama çevremdeki çalışan kadınların çocukları daha sorumluluk sahibi, daha başarılı, ilgi alanları daha geniş, daha az şımarık olarak yetişiyor. Rol modelleri olan annelerinden programlı ve sorumluluk sahibi olmayı doğal ola­rak öğrendiklerinden olabilir mi?

Türkiye’de, öğretmenlik gibi birkaç meslek dışında, yıl­da sadece iki hafta tatille maaşlı çalışmak zor. Fransa’da yıllık

İşini Gönlüne Yazacaksın 77

izinlerin en az beş hafta olması en büyük avantaj. Ama benim Türkiye’de önemli mevkilerde çalışan ve çocukları olan çok arkadaşım var. Bana en yakın örneklerden biri kardeşimin eşi Selmin. Çalıştığı Amerikan şirketinde müdür pozisyonuna yük­seldi. Ev ve işi başarıyla yürütüyor. Bu durumdan bir şikayeti olmadığı anlaşılan bir buçuk yaşındaki yeğenim de mutlu, ken­diyle barışık bir bebek.

Bir yolunu bulun, ne yapıp edin, çalışın. Kendi işinizi kurun, özel ders verin, tercüme yapın, haftada bir iki gün çalışın, ama çalışın. Ev kadını statüsünden çıkıp, çalışan kadın statüsüne ge­çince kendinize olan güveninizin arttığını, bir şeyler ürettiğiniz için kendinizi daha iyi hissedeceğinizi göreceksiniz.

Canavar gibi akıllı, becerikli iş kadını arkadaşlarımın, uzun süre iş hayatından ayrı kaldıktan sonra kendilerine olan güvenle­rini kaybedip yeniden iş hayatına dönecek cesareti kendilerinde bulamadıklarım üzülerek gördüm. Ben de Fransa’da iş hayatına başlamadan önce uzun süre iş hayatından ayrı kaldığım ve yeni bir ülkede çalışmaya başlayacağım için korkmuştum. Ama kor­kacak bir şey yok. Biraz sıkı çalışma ile o bocalama dönemi çok kısa süre içinde atlatılıyor.

Arkadaşlarımdan Hülya Maltepe, çok büyük ve tanınmış bir Amerikan şirketinde önemli bir mevkide çalışıyor. Bu şirket için daha önce Türkiye’de, Amerika’da ve Hollanda’da da çalışmıştı. Şu ara Paris’te. Ama büroya gitmeden evden çalışıyor. E-posta, internet ve görüntülü konferans yöntemleri sayesinde işini iste­diği yerden yapabiliyor. Arada Amerika’ya gidip gelmesi gere­kiyor, bazen akşam oğlu uyuduktan sonra da çalışmak zorunda kalıyor, o kadar. Yani teknoloji de artık bizim yanımızda...

İçiniz rahat olarak çalışma hayatına başlayabilmek için en önemli faktör, çocuklar için iyi bir bakıcı bulmak. Ne yazık ki Türkiye’de 3 yaş öncesi çocuklar için gelişmiş bir kreş sistemi ya da eğitimli çocuk bakıcıları olmadığından, bakıcı bulmak an­

78 A htapot Kadınlar

nelerin kâbusu olmaya devam ediyor. Çocuğunuzu içiniz rahat olarak bırakabileceğiniz bir çözüm bulduktan sonra geriye kalan en önemli konu, iş hayatı ile aile hayatını dengeleyebilmek. Her ikisinden de ödün vermeden, en iyi şekilde her şeyi yürütmeye çalışmak. En zoru da bu zaten.

Bölüm 5

Sağlam Vücut Sağlam Kafada

I- EgzersizSpor yapmayı bir yaşam biçimi haline getirmeyi deneyin.

Kendinize ve yaşam şeklinize uygun olan spor çeşitlerini seçip, düzenli aralıklarla ve zorluk düzeyini artırarak egzersiz yapmaya çalışın. Isınmadan spor yapmaya başlamayın, esneme hareketle­rini ihmal etmeyin. Vücudunuzun bütün kaslarını çalıştırmaya özen gösterin. Spor yapma tecrübeniz yoksa bir profesyonele danışabilir ya da uzmanlar tarafından hazırlanmış DVD veya ki­taplara başvurabilirsiniz.

Düzenli egzersiz yapmanın faydaları o kadar fazla ki spor yap­maktan nefret eden kişileri dahi motive edeceğini umuyorum.

Daha Sağlıklı Olmayı Sağlar«- İyi kolesterol seviyesini yükseltir.

Diyabet riskini azaltır.

«- Kemik ve kasları güçlendirir, kemik erimesi riskini azaltır.

»r Sırt ağrılarını azaltır.

-r Kan dolaşımını artırır, kalbi, akciğerleri güçlendirir.

»- Kalp rahatsızlığı riskini 50% oranında azaltır.

»- Kan basıncım, kan şekerini ve yağları denetler.

«• Kanser riskini azaltır.

«r Kireçlenme ve artroz riskini azaltır.

»- Sindirime yardımcı olup kabızlığı önler.

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 81

Zinde ve Genç Kalmanızı Sağlar«- Akciğerlerinize oksijen akışını yükseltir.

Kan dolaşımını artırır, fiziksel ve duygusal sağlığı gelişti­rir ve gençleşmeye yardım eder.

Enerji VerirBundan sonra “Bugün spor yapmayacağım, çok yorgunum”

demeyin. Ilımlı olarak yapılan egzersizler aldıklarının iki katı kadar enerji verir.

Kafayı Daha İyi ÇalıştırırNeden yürürken, koşarken, bisiklete binerken daha fazla

fikir üretiriz? Napolyon mektuplarını neden yürürken dikte et­tirirmiş? Neden spor yaptıktan sonra zihnimiz daha açık olur? Egzersiz düşüncelerin harekete geçmesini, fiziksel olduğu kadar entelektüel olarak da kuvvetli olmanızı sağlar. Spor yaparken salgılanan serotonin daha iyi uyumayı ve iyi bir hafızaya sahip olmayı sağlar.

Nasıl ve Hangi Sıklıkta Egzersiz Yapmalı?Doktorların önerisi her gün, düzenli egzersiz yapmak. Her

gün en az 15 dakika egzersiz yapmak haftada sadece iki gün birer saat yapmaktan daha faydalı. Özellikle masa başında çalı­şıyorsanız ideal olarak yapmak gereken, her gün bir saat fiziksel aktivite. Bu bir saat aktivitenin kesintisiz olması gerekmez. Bir saat spor yapacak zaman bulamadığınız günler, 6 defa 10 dakika yapabilirsiniz. Örneğin: Sabah uyanır uyanmaz 10 dakika jim ­nastik yapın. İşe gidişte ve dönüşte 10’ar dakika hızlı yürüyün. Gün boyunca 10 dakika merdiven çıkın. İki defa 5 dakika kas­

82 Ahtapot Kadınlar

larınızı çalıştırın. Akşam 10 dakika dans edin. Vaktiniz olduğu günler, 1 saat kadar sizi terletecek yoğunlukta egzersiz yapın. Haftada iki gün de ağırlıklarla ciddi kuvvet egzersizleri yapın.

Eğer bugüne kadar hiç spor yapmadıysanız başlamak için çok geç değil. Zararın neresinden dönülse kârdır. Herkesin yapabile­ceği en kolay egzersizlerden bir tanesi yürümek. Her gün biraz daha fazla ve daha hızlı yürüyerek performansınızı artırabilir­siniz. Merdiven çıkmak da hiçbir spor tecrübesi gerektirmez. Çıktığınız kat sayısını ve hızınızı zamanla artırabilirsiniz. Yüz­mek de herkesin kendi ritmine göre yapabileceği kolay bir spor. Yaptığınız fiziksel aktivite ne olursa olsun, bol bol su içmeyi ihmal etmeyin.

Aşağıdaki, hangi aktivitenin dakikada ne kadar kalori yaktı­ğını gösteren tablo, size günlük aktivite oranınızı planlamanızda yardımcı olacaktır. Sağlıklı ve uzun yaşamak için tavsiye edilen, haftada 3500 kalori ile 6500 kalori arasında (başka bir deyişle günde 500 ile 950 kalori) yakmaktır. Fakat bir kilo yağ kaybe­debilmek için haftada en az 7000 kalori harcamanız gerektiğini unutmayın.

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 83

60 Kiloluk Bir Yetişkinin Dakikadaki Enerji Kaybı**Aktivite Kullanılan kalori/dakikaBisiklet (yavaş) 4Bisiklet (hızlı) 16Jimnastik (yavaş) 5,5Jimnastik (hızlı) 12,5Dans (yavaş) 3Dans (hızlı) 5,5Jogging (yavaş) 3,5Jogging (hızlı) 12Tenis 7Yürüyüş (yavaş) 3,5Yürüyüş (hızlı) 5,2Merdiven çıkmak 12Tenis 7Yüzme 8Kayak 7Elektrik süpürgesi kullanmak 4,5Utü yapmak 2,3Çocukla ilgilenmek/oynamak 2,5-5Sevişmek 2,5Flüt/piyano/keman çalmak 2,5Yemek yapmak 2,5Yatak yapmak 2

** Ainsworth 1993 (La Dietetique de le longevite-Dr Dominique Lanzmann-Petithory)

84 Ahtapot Kadınlar

“Egzersiz Yapmaya Vaktim Yok” Diyenlere Birkaç Öneri:Çalışırken egzersiz yapmak pek çok kişiye zor gelir. Son

derece yoğun olan çalışma programınıza egzersizi dahil etmek yıkıcı görülebilir. Fakat gün sonundaki yorgunluğun nedeni çok fazla egzersiz yapmış olmak değil, yeterince egzersiz yapma­maktır. Hareketsizlik bizi zihinsel, duygusal ve fiziksel olarak tüketir. Her akşam eve tükenmiş bir şekilde gelmek yaşamak değil, sadece hayatta kalmaktır. Üstelik pek çok araştırma, form­da olduğumuz zamanlarda işteki üretkenliğimizin arttığını gös­teriyor; bu artış da egzersiz için harcanan zamanın hakkını faz­lasıyla veriyor. Ayrıca, evdeki faaliyetlerimiz de daha verimli oluyor. Daha az uykuyla daha tatmin edici sonuçlar alıyoruz. Yaşam kalitesine biraz olsun değer veren kimseler için egzersize harcanan zaman kesinlikle kayıp değildir. Buradaki sorun, onca sorumluluğun ve stresin ortasında kendinizde egzersiz yapma isteği bulmanın bir hayli zor olması. O halde bunu isteğe bağlı bir aktivite olmaktan çıkarıp alışkanlık haline getirin. Egzersiz yapmak için belli bir zaman seçin; bu zaman dilimini sadece eg­zersize ayırın ve her türlü işgale karşı canla başla savunun.

Her Sabah 10 DakikaHer sabah uyanır uyanmaz 10 dakika jimnastik yapın. Önce

birkaç dakika ısınma hareketi yapın. Sonra biraz bacaklarınızı ve karnınızı çalıştırın ve biraz gerinip, gevşeyerek bitirin. Hayatı­nızda hiç spor yapmadıysanız hangi hareketleri yapacağınızı bir bilene danışsanız iyi olur.

“On dakika jimnastiğin bana ne faydası olacak” diye düşün­meyin. Güne enerji dolu başlamanızı sağlar, duruşunuzu düzel­tir, kaslarınızı güçlendirir. Önemli olan egzersizlerin düzenli olarak yapılmasıdır. Günde 10 dakika, haftada bir gün 1 saat yapmaktan daha faydalıdır. Fakat yağ yakmaya başlamak için 20 dakika aralıksız olarak egzersiz yapılmalıdır.

Sağlam Vücut Sağlam Kafada

86 A htapot Kadınlar

Kimse günde 10 dakika vakti olmadığını iddia edemez. İster­seniz vakit yaratabilirsiniz. En kötü ihtimalle, sabah 10 dakika daha erken uyanmayı deneyebilirsiniz. Ben güne egzersiz ya­parak başlamayı tercih ediyorum. Bana ne kadar iyi geldiğini yapamadığım günler daha iyi anlıyorum. Benim egzersiz yap­madan evden çıktığım günlerin sayısı yılda bir haftayı geçmez.

Hareketsiz bir gün geçirmenin mazereti yok. Sabah kalktığı­nızda “Acaba bugün dişlerimi fırçalasam mı?” diye kendinize soruyor musunuz? Egzersiz yapmak için de düşünmeyin. Kalkın ve en az 10 dakika egzersiz yapmadan güne başlamayın. Başla­yın, göreceksiniz. Bir daha vazgeçemeyeceksiniz.

Evde JimnastikHer hafta sonu 45 dakika jimnastik yapın. En az, haftada iki ya

da üç defa yapmaya çalışın. Eğer vaktiniz varsa her gün yapmak en iyisi tabii. Spor salonuna gitmeye vaktiniz yoksa, bir DVD eşliğinde spor yapabilirsiniz. Ben sekiz yıldır Cindy Crawford’un Shape Your Body isimli DVD’si eşliğinde jimnastik yapıyorum. Çok memnunum. Bu sene Next Challenge Workout (Fransızca versiyonu: Le Grand Challenge) isimli DVD’sini de aldım. Ken­dinizi yeterince formda hissedip daha ileri bir seviyeye geçmek istediğinizde bu DVD’yi alabilirsiniz. Bu da çok güzel hazırlan­mış. Hatta daha iyi diyebilirim. Hareketler daha yavaş ve güzel açıklanmış. Ne kadar uzun süre spor salonuna gitmiş olursanız olun, bütün hareketleri ezbere bilseniz dahi, tek başına spor yap­mak zor. En azından bana zor geliyor. Çünkü konsantre olamı­yorum. Hareketlerin ortasında bazen kendimi dalmış, tamamen başka bir yerde buluyorum.

DVD ile beraber jimnastik yapmanın spor salonuna gitmekten bir farkı yok. Avantajı, aynı egzersizi yapmak için daha az za­man harcamanız. Evde, karar verdiğiniz anda, isterseniz yataktan kalktıktan beş dakika sonra, gecelikle dahi yapabilirsiniz. Oysa, spor salonuna gitmek için, giyinmek, yürüme mesafesinde değil­se arabaya binmek, trafikte vakit harcamak ve her ay para öde­mek gerekiyor.

Sağlam V ücut Sağlam Kafada 87

Asansöre BoykotGün boyunca bulduğunuz bütün merdivenleri inip çıkın.

Asansöre kesinlikle binmeyin.Merdiven çıkmanın en fazla kalori kaybettiren egzersizlerden

bir tanesi olduğunu biliyor musunuz?

Dans EdinHareketli bir müzik koyun, çılgınca dans edin. Biz kızlarla

fırsat buldukça dans ediyoruz. Çok eğlenceli oluyor. Kan ter içinde kaldıysamz, dün akşam yediğiniz çikolatalı pastayı erit­mişiniz demektir.

Hızlı YürüyünGün boyunca mümkün olduğunca hızlı ve dik yürümeye çalışın.

Yürürken kamınızı içeri çekin, göğsünüzü dışarı çıkartın, kalçala­rınızı sıkıp, gevşetin. Hızlı yürüyüş, en az koşmak kadar kardi- yovasküler fayda sağlar. Üstelik eklemleri de zorlamaz. Ben hızlı yürümenin ötesinde ev-iş-okul-kreş arasında koşuyorum da. Hatta, işteyken hep bir iki çift ayakkabı bırakır, ev-okul-metro-iş-metro- okul-ev parkurunda koşmak için hep spor ayakkabım olmasını sağlardım. Siz benim kadar dakikaları saymak zorunda olamaya- bilirsiniz. Hızlı yürümek size garip gelebilir. Ama deneyin. Bunu bir alışkanlık haline getirin. Kısa bir süre sonra, kaldırımda yavaş yürüyen insanlara sinir olup sollamaya başlayacaksınız.

OfisteAşağıda açıklayacağım hareketleri gün boyunca istediğiniz

mekânda yapabilirsiniz. Hepsini aynı anda yapmanız gerekmez. Bir, iki dakika bir hareketi, daha sonra başka bir hareketi yapa­bilirsiniz. Önemli olan, gün boyunca her fırsat bulduğunuzda kasları çalıştırabilmek. Örneğin, telefonda beklerken, konuşur­ken, yavaş açılan bir internet sayfasının açılmasını beklerken, fotokopi çekerken, uzun süren sıkıcı toplantılarda hep hareket etmenin bir yolunu bulabilirsiniz.

Ahtapot Kadınlar

Sağlam V ücut Sağlam Kafada 89

Güzel Göğüslere Sahip Olmak İçin:Göğüslerde kas yoktur. Göğüsleri tutan kaslar, göğüs kafe­

sindeki kaslardır. Dolayısıyla, göğüslerin güzelliğini korumak ve sarkmalarını engellemek için göğüs kafesi kaslarını çalıştır-, mak gerekir.

*- Ayakta ya da sırtınız dik bir şekilde otururken, ellerinizi göğüs hizasında, avuç içleri birbirine bakacak şekilde birleştirin. İki elinizi birbirine doğru bütün kuvvetinizle itin. İterken ona kadar sayın, sonra gevşetin. Yoruluncaya kadar tekrarlayın.

Ayakta, bacaklarınız omuz hizasında açık, sırtınız dik, kamınız içeride olarak durun.

Kollarınızı vücudunuzun yan tarafında, yere paralel olarak omuz hizasında kaldırın. Ellerinizi yumruk yapın ve ellerinizle küçük daireler çizmeye başlayın. Her iki yöne doğru 15’er defa tekrar edin. Kollarınız yine omuz hizasında, bu sefer vücudunu­zun ön tarafında olmak üzere, hareketi 15 defa tekrar edin.

«- Dik dumn. Bilgisayarınızın üzerine “Dik dur” diye bir post-it yapıştırın. Her unuttuğunuzda aklınıza gelsin. Dik dur­mak, göğüs güzelliğinin yanı sıra, karın kaslarını güçlendirmek, sırt yorgunluğunu azaltmak için yapabileceğiniz en kolay ve faydalı şeylerden biridir.

Bacak Kaslarını Kuvvetlendirmekve Kan Dolaşımını Artırmak İçin:» Oturduğunuz yerde, bacaklarınızı yere paralel olarak ha­

vaya kaldırın. Ayaklarınızı önce yere paralel olarak, sonra yere dikey olarak gerin. Yapabildiğiniz kadar tekrar edin. Her gün bu sayıyı biraz daha artırın.

«- Ayakta, parmak ucunuzda yükselip alçalın. Yapabildiği­niz kadar tekrar edin.

A htapot Kadınlar

( 1 f r f i^eo \' ı t(< ( ' »X f V /,

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 91

»- Ayakta, bacaklarınız omuz hizasında açık, sırtınız dik, kamı­nız içeride olarak, çömelip kalkın. Bu hareketi 15 defa tekrarlayın.

Karın Kaslarınızı Kuvvetlendirmek İçin:

w Ayakta ya da otururken, karın kaslarınızı on beşer defa kasıp gevşetin.

««- Sırtınız sandalyenin arkasına dayalı olarak, dik bir şekil­de oturan. Bacaklarınızı birleştirin, yere paralel olarak havaya kaldırın. Kalçanızın hizasına getirip yere indirin. Arada bir iki saniye dinlenerek on beşerlik 3 set yapın.

Kalçaları Sıkılaştırmak İçin:Kalçalarınızı ayakta 15’er defa kasıp, gevşetin.

Gevşemek İçin:««- Oturduğunuz yerde, başınızı ve kollarınızı olabildiğince

geri atarak gerinin.

«*- Oturduğunuz yerde, başınızı ve kollarınızı öne doğra sar­kıtın. Ellerinizle ayak bileklerinizi tutun, gözlerinizi kapatıp o pozisyonda kalmak istediğiniz sürece gevşeyin.

Çok yoğun stres altında çalıştığınız dönemlerde bir iki dakika mola verip gevşemek, stresle daha kolay başa çıkmanızı sağla­yacak, boyun ve sırt ağrılarınızı azaltacaktır.

İş YolculuklarındaEğer çok yolculuk yapmak zorunda kalıyor ve düzenli egzer­

siz yapamamaktan yakınıyorsanız:

«- Her sabah evde on dakika yapmanızı önerdiğim jimnastiği otel odanızda da yapabilirsiniz.

92 Ahtapot Kadınlar

Ofiste yapmanızı önerdiğim egzersizleri iş seyahatiniz bo­yunca, hava alanlarında, uçaklarda da yapabilirsiniz.

»- Eğer iş toplantınız otele çok uzakta değilse, taksi tutmak yerine yürüyerek de gidebilirsiniz.

-- Kaldığınız otelin antrenman odası ya da yüzme havuzu varsa, yarım saat daha önce kalkıp biraz egzersiz yapabilirsiniz.

Bacaklarınıza Krem Sürerken

Ellerinize kremi yayın. Çömelip ellerinizi ayak bileklerinizin hizasına getirin. Ellerinizi önce bacağınızın yan taraflarına ko­yun, kremi yedirerek ayağa kalkın, sonra aynı hareketi bacağını­zın ön, arka ve iç tarafları için yapın. Bu hareketi hızlı hızlı, her bacak için altı defa çömelip yükselerek yapın. Hem krem sürüp hem de bacak kaslarınızı çalıştırmış olursunuz.

Uzağa Park Edin

Bu da her yere araba ile gidenler için küçük bir öneri: Ara­banızı gideceğiniz yerden biraz daha uzağa park edin, gidişte ve dönüşte biraz yürümüş olursunuz. Toplu ulaşım araçlarını kulla­nıyorsanız, bir durak önce inip yürüyebilirsiniz.

Formda Anne OlmakHamile kalmak vücudunuzun bozulacağı, bir daha eski hali­

ne dönmeyeceği anlamına gelmez. Kadın vücudu birçok hami­lelikten sonra tekrar eski haline gelebilmek üzere tasarlanmıştır. Karın kaslarınız, deriniz mucizevi bir şekilde esnedikten sonra tekrar eski haline dönebilir. Karnınız yeniden düz ve kaslı olabi­lir. Kalçalarınızda, bacaklarınızda, çatlaklar selülitler olması da şart değil. Sadece biraz dikkatli olmak yeter.

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 93

Hamilelikten ÖnceEğer hamile kalmayı düşünüyorsanız, karın ve sırt kaslarını

çalıştırmaya ağırlık verin. Karın ve sırt kasları güçlü olan kadın­lar hamilelik boyunca sırt ağrısı çekmez ve hamilelikten sonra daha kolay formlarına kavuşur. Hamilelikten önce fiziksel ola­rak formda olmak açık bir avantajdır. Anneyi hamileliğin yükle­yeceği ekstra enerji taleplerine hazırlar.

Hamilelik Boyunca«- Doğumla ilgili bir komplikasyon varsa, herhangi bir eg­

zersiz programına başlamadan önce doktorunuza danışmaksınız. Kronik olarak kendinizi yorgun hissediyorsanız fazla gayret sarf etmekten kaçınmalısınız.

»• Hamilelikten önce düzenli egzersiz yapan bir kişiyseniz, hamilelik süresince egzersizi sürdürmenin, egzersiz çok ağır ol­madıkça zararlı olması pek olası değildir. Ben üç hamileliğim boyunca her sabah hafif jimnastik hareketleri yapmaya devam ettim.

Hamilelikten önce hiç egzersiz yapmadıysanız, herhangi bir egzersiz rutinini dereceli olarak artırmalısınız. Aşırı ve yo­rucu hareketler rahme giden kanı, oksijeni ve glikozu artırabilir. Bu nedenle fetüsün beslenmesi zorlaşır. Ayrıca annenin omur­gasına da zararlı etkileri olabilir.

Sıcak ve nemli havalarda egzersiz yapmaktan kaçınmalısı­nız.

«r Yeterli su alımı hamilelik boyunca daha da önemlidir. Eg­zersizden önce ve sonra bol miktarda su içmeye dikkat edin.

» Hamile kadınlar için en ideal egzersiz açık havada yürü­yüş yapmak ve yüzmektir.

94 Ahtapot Kadınlar

-- Uzun vadede iyi duruş önemlidir, çünkü yanlış duruş ek­lemler ve kaslar üzerinde aşırı baskıya sebep olur, yaralanmalar ve rahatsızlıklara yol açabilir. Hamilelik süresince iyi duruş, ha­milelik sırasında ve sonrasında yaygın olan sırt ağrısını önleye­cektir.

»- Hamilelik süresince fiziksel aktivite kuşkusuz yarar sağ­larken, dinlenmek de aynı şekilde önemlidir.

Hamilelik SonrasıKarın kasları hamilelikte ayrılır. Doğumdan sonra, birkaç

hafta içinde yeniden kaynaşmaya başlar. Karın kaslarınız tama­men kaynaşmadan mekik hareketlerine başlamayın. Dikkat edi­lecek ikinci önemli nokta, mekiğe başlamadan evvel pelvis taba­nı kaslarını güçlendirmektir. Doğum nedeniyle pelvis tabanında oluşan hasarı, idrar kaçırma tedavisinde çok etkili olan aşağıdaki egzersizi uygulayarak onarabilirsiniz:

Ayak tabanlarınız yere yapışık, sırt üstü yere uzanın, dizleri­nizi açın. İdrar ve gazınızı aniden tutar gibi kaslarınızı sıkıştırın. Anüs ve vajina çevresindeki kasları hissedin. Bu kaslar, sıkış- tırıldığında yükselen pelvis tabanına bağlıdır. Vajina ve anüs arasında bir noktada yukarı uzanan bir ip olduğunu düşünün. Bu ipi yukarı doğru çekin. Pelvis kaldırmasıyla ilgili en önemli şey, yaparken nefesinizi tutmamak ve karın, baldır ya da uyluk­larınızdaki kasları sıkıştırmamaktır. Bu egzersizi hamileliğiniz süresince de yapmanız en faydalısıdır. Doğumdan üç ay sonra artık istediğiniz egzersizi yapabilirsiniz. Eğer düzenli egzersiz yaparsanız ve kaybedecek fazla kilonuz yoksa, doğumdan altı ay sonra, en geç bir sene içinde eski formunuza dönersiniz.

İlk başlarda bebek bütün vaktinizi alır ve kendinize zaman ayırma konusunda zorlanırsınız. Bebeğinizle birlikte de egzersiz yapabileceğinizi düşündünüz mü?

"■ Bebeğinizi gezdirirken, bebek arabasının arkasında hızlı hızlı yürüyebilirsiniz.

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 95

» Spor için özel olarak tasarlanmış bebek arabalarından alarak bebek arabasının arkasında koşabilir ya da paten yapabilirsiniz.

Evde, bebeğinizi ana kucağına ya da parkına koyup, ya­nında jimnastik yapabilir ya da dans edebilirsiniz. Bebeklerin çok hoşuna gider.

Hamilelik boyunca ve sonrasında yapılması gereken hareket­leri çok güzel açıklayan iki kitap önermek istiyorum: Hamilelik­te ve Sonrasında Formda Kalma Kılavuzu ve Doğumdan Sonra­ki Sağlığınız (Detaylarını kaynakçada bulabilirsiniz).

II- BeslenmeHâlâ Sigara İçiyor musunuz?Sigaranın size ve bebeğinize olan zararlarını tekrar etmeye

gerek yok. Fakat aklım almasa da hamileyken sigara içen kadın­lar tanıdığımı da söylemeliyim.

» Sigara içiyorsanız, tamamen bırakın. Birkaç taneden bir şey olmaz demeyin.

-r Hamileyken sigara içilen havasız ortamlarda bulunmayın. Pasif sigara içimi aktif içim kadar zararlıdır. Sigara içen birinin yanında bir saat kalmak, aktif olarak dört tane sigara içmekle aynı değerdedir. Diğer bir deyişle, bir tiryakinin içtiği her siga­rada, dumanın üçte birini içinize çekersiniz.

Biraz daha ileri giderek, hamile değilseniz bile, bu iki öneriyi uygulamanızı tavsiye ederim.

Ben hayatında hiç sigara içmemiş bir insan olarak birçok fay­dasını gördüm. Nefesim açık. Hızlı hızlı dört kat merdiven çıkıp, nefes nefese kalmadan konuşmaya devam ederim. Kilometre­lerce yüzerim. Yorulduğum için değil üşüdüğüm için sudan çı­karım.

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 97

Çok seyrek hasta olurum. Gülünce san değil, beyaz dişlerim görünür. Ağzım, saçlarım, üstüm başım sigara kokmaz. Sigara içmeyen bir erkekle tanışınca itici olmam. (Eşimle tanıştığımda elimde bir sigara olsaydı, ilişkimiz daha başlamadan bitmişti.)

Daha devam edeyim mi? Sigara içmek vücudu yorar. Her şeyden önce, kalp ve akciğer sistemine olan kötü etkilerinden dolayı vücudun bütün dokularına yeterli oksijen gitmesini en­geller. Bununla da kalmaz, kan şekerini düşürür. Kandaki laktik asit oranını yükseltir. Bütün bunlar da kasların iyi çalışmasını engeller. Sigara bağımlılarının çoğunda sindirim bozuklukları görülür. Kanser ve akciğer hastalıklarına yakalanma olasılıkla­rı daha fazladır. Sigara vücuttaki C vitamini rezervini yer. Sizi mikroplara ve strese karşı dirençsiz bırakır.

Sigara içen kişilerin ciltleri daha çabuk kırışır; daha erken yaşlanırlar. Sigara, damarlardaki kısa ömürlü kimyasal nitrik oksit oluşumunu önler ve bu da derinin esnekliğini azaltır. Si­gara bırakıldığında, kan damarlarına nitrik oksit salgılanabilir ve böylece damarlar açık kalır. Bunun sonucunda da deri es­nekliğini yeniden kazanır ve kırışıklıklar azalır. Sigaradan uzak durmak için bir önemli neden de göğüs biçimini korumak için gerekli olan kolajeni yok etmesidir. Sigara mı? Güzel göğüsler mi? Karar sizin.

Etrafımda sigara içen çok az arkadaşım var. Onları da sigara dumanlarına katlanabilecek kadar çok seviyorum. Fakat her defa­sında anti-sigara propagandası yapmaktan vazgeçmiyorum. Çün­kü sevdiğim insanlara benden önce bir şey olsun istemiyorum.

Her Şeyden Yiyip İnce Kalmak Mümkün mü?Hayatımda hiç rejim yapmadım. Üç çocuk sahibi oldum, hâlâ

genç kızlık kilomdayım. 36 beden giyiyorum. Nasıl oluyor? Ge­netik olarak mı ince kalmaya meyilliyim? Zannetmiyorum. Çün­kü İngiltere’de yaşadığım bir sene boyunca toplam altı kilo al­

98 Ahtapot Kadınlar

mıştım. Evimden uzak, soğuk bir ülkede, daha az sebze, meyve, daha çok hazır yemek ve şekerli yiyeceklerle beslenmemin doğal sonucuydu. Demek ki birçok arkadaşımın düşündüğü gibi, “Ben ne yersem yiyeyim kilo almıyorum” diye bir şey yok. Yanlış bes­lendiğim taktirde, ne kadar egzersiz yaparsam yapayım kilo alıyo­rum. İngiltere’deyken de düzenli spor yapmaya devam etmiştim.

Genler konusuna gelince, Gittikçe Gençleşin isimli kitabında Dr. Henry Lodge şöyle diyor: “Her şeyin doğumda belirlendiği­ni ve oturup olacakları izlemek gerektiğini düşünmek çok büyük bir yanlış anlama ve kötü bir mazeret. Genler belki % 20 oranın­da sorumlu. Gerisi bize kalmış.”

Genlerim bana % 20 oranında yardım ediyor olabilir, ama yediklerimi hemen enerjiye çevirmemin, aldığım kaloriler ora­nında enerji harcamamın zayıf olmamda büyük etkisi olduğunu biliyorum. Her şeyden önce, sağlıklı ve dengeli beslenme alış­kanlığımın zayıf olmamın en önemli sebeplerinden biri olduğu­na inanıyorum.

Nasıl “Sağlıklı ve Dengeli” Beslenilir?SuSu çok önemli. Suyun sağlığa olan faydalarından, vücuttaki

su kaybının tehlikesinden ne kadar bahsetsek az. İnsan vücudu­nun yaklaşık % 65’i sudan oluşmakta. Vücuttaki su miktarındaki % 2 ile % 4 arasındaki azalma, geçici hafıza ve konsantrasyon problemlerine yol açıyor; baş ağrısı, kabızlık, deri kuruluğu, yorgunluk ve hazımsızlığa neden oluyor.

Özellikle çok sıcak ve çok soğuk havalarda hiçbir şey yapma­dan su kaybederiz. Terleme gözle görülür bir su kaybıdır. Hal­buki soğuk ve kuru havalarda da cildimiz ve nefesimiz yoluyla farkında olmadan çok miktarda su kaybederiz. Nefes, ter, dışkı yoluyla günde yaklaşık 1,5 litre su kaybederiz. Kaybettiğimiz­den biraz daha fazla (günde yaklaşık 2 litre) su tüketmek yeterli- dir. Bu miktarı aşağıdaki durumlarda artırmak gerekir:

100 A htapot Kadınlar

» Egzersiz sonrası ter ile atılan suyu yerine koymak için,

«- Aşırı sıcak ve soğuk havalarda,

«- Ateş, ishal, kusma gibi durumlarda,

» Hamilelikte (artan kan miktarı ve büyümekte olan bebek nedeniyle),

w Emziren kadınlarda süt üretimini artırmak için.

Edinmeniz gereken refleks, susamadan su içmek. Bunu ba­şarabilmek için yaşadığınız her köşeye bir küçük şişe su koy­manızda fayda var. Yatağınızın baş ucuna, çalışma masanızın üzerine, çantanıza, arabanıza...

Uykuda da çok su kaybederiz. Sabah içtiğiniz 1-2 bardak su, gece kaybedilen suyu geri almayı sağlar, cildi nemlendirir, güzelleştirir. Ayrıca, kötü bir gece geçirdiyseniz, canlanmanızı sağlar. Benim her sabah uyanır uyanmaz ilk yaptığım şey, başu- cumdaki su şişesinin yansını kafama dikmektir.

Sofrada (sindirimi yavaşlattığı için) bir bardaktan fazla iç­meyin. Özellikle kilo vermek istiyorsanız sofrada değil yemek aralarında bol bol su için.

Günde 2 litre su içmenin faydaları:

Toksinlerin vücuttan atılmasını sağlar.

«- Yorgunluğa iyi gelir, enerji dolu olmanızı sağlar.

«•- Sırt ve eklem ağrılarını azaltır.

w Sindirim sistemimizin daha iyi çalışmasını sağlar, kabızlı­ğı önler.

w Eklem ağrılarına iyi gelir.

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 101

•«- Bağırsak kanseri riskini % 45 oranında, göğüs kanseri ris­kini % 79 oranında, sidik torbası kanseri riskini ise % 50 oranın­da azaltır.

» Vücuttaki eloktrolit dengesini sağlayarak kas krampların­dan baş ağrılarına kadar her şeye iyi gelir.

»- Cildinizi nemlendirerek, esnek, güzel bir cilde sahip ol­manızı sağlar. Yaşlanma sürecini geciktirir.

«r Açlık hissini azaltarak kilo vermeye yardımcı olur.

»r Selülitlerinizin azalmasını sağlar.Her şeyden ama az ve ölçülüSofradan karnınız tıka basa dolu, kendinizi kötü hissederek

kalkmayın. Her şeyden yiyin fakat miktarını abartmayın. Doy­duğunuz halde, çok beğendiğiniz için ikinci defa tabağınızı dol­durmayın.

Oturarak ve YavaşYemek için vakit ayırmaya, oturup yavaş yemek yemeye çalı­

şın. Hızlı yemek sindirimi zorlaştırdığı gibi, farkında olmadan çok yememize sebep olur. Daha “Doydum” sinyalinin beyne gitme­sine vakit kalmadan ikinci porsiyonu da bitiririz. Yavaş yiyebil­mek için daha uzun süre çiğneyin. Örneğin, bir lokmayı beş defa çiğniyorsanız on defa çiğnemeyi deneyin. Yemek yerken başka aktiviteler yapmayın (televizyon seyretmek, okumak, yürüyerek yemek gibi); farkında olmadan hızlı yemenize sebep olur.

Aç KalmayınYemeğin keyfini çıkartmak ve çok yememek için yapılacak

en önemli şeylerden bir tanesi sofraya çok aç oturmamaktır. Düzenli yemek yiyin, kesinlikle öğün atlamayın. Günde üç ana öğün yiyin (sabah kahvaltısı + öğlen yemeği + akşam yemeği). Ana öğünlerin haricinde akşam üstü saat 4 civarında meyve, yo­ğurt, kuru meyve, kuruyemiş gibi şeyler atıştırın.

102 Ahtapot Kadınlar

Çiğ/Buharda/Az PişmişYiyeceklerin içindeki vitamin ve mineralleri korumanın en iyi

yolu mümkün olduğu kadar az pişirmek ya da yenilebilen sebze ve meyveleri çiğ tüketmektir. Kaynar suda pişirilen sebzelerin minerallerinin % 30-75’i suya gider. Kaynama suyunu önceden tuzlayarak bu oram biraz düşürebilirsiniz, fakat % 50 oranında C vitaminin pişirme suyuna gitmesini engelleyemezsiniz. Bu oran buharda pişirme durumunda % 10-20’ye kadar düşer. Sebzeleri kızgın bir tavada çevirerek kısa süre pişirip az pişmiş, kıtır kıtır yemek de vitamin kaybını azaltır.

KabuklarıylaVitaminleri çöpe atmamak için sebze ve meyveleri kabukla­

rıyla yemeye çalışın. Sebze ve meyvelerden gittikçe artan oran­da kullanılan böcek ilacı atıklarını çıkartmak için iyice yıkamaya dikkat edin. Bir tırnak ya da diş fırçası ile iyice ovulması tavsiye ediliyor (Ben unutmamak için mutfak musluğunun yanma bir tane fırça koydum). Patatesi bile kabuğu ile yemeye çalışın. Yi- yemiyorsanız kabuklarını önceden soymak yerine, buharda pi­şirdikten sonra soyun. Sebze ve meyveleri yıkarken suya basılı bırakmayın, akan suyun altında fırçalayarak yıkayın. Suya basılı bırakırsanız, özellikle minerallerin büyük bir kısmı çok çabuk yıkama suyuna karışır. Ayrıca, sebze ve meyveleri yemeden ya da pişirmeden hemen önce kesin. Yiyecekleri keserek C vitami­nini yok eden bir enzim salgılanmasına sebep oluruz.

KeyifBen yemek yemeyi, sadece karın doyurmak değil, bir zevk

olarak görüyorum. Lezzetli bir yemeğin hayalini kurmak, ye­meğe başlamadan önce seyretmek, koklamak, sevinmek, güzel yemekleri sevdiğiniz insanlarla paylaşmak, karın doyurmaktan çok daha önemli benim için. Hızlı hızlı, ne yediğinizi bile anla­mayarak, saklayarak, suçluluk duyarak yemek ne kadar yazık.

104 A htapot Kadınlar

Mideniz Çöp Kutusu Değil“Bu kadar yemek kalmaz, ben bitireyim bari” demeyin. Ka­

lır. Az da olsa kalır. Buzdolabında bekler ya da dondurulur Ye­mekler ortadan kalksın diye midenize atmayın.

Doğal ve Taze Besinler

Yemeklerinizi kendiniz hazırlayın. Hazır gıdalardan, konser­velerden, özellikle içinde katkı maddeleri bulunanlardan uzak durun. İçinde yapay tatlandırıcılar, gıda boyalan olan yiyecek­leri almayın. Etiketleri dikkatli okumadan alışveriş yapmayın; seçenekler arasından doğala en yakın olanını tercih edin. Hacet­tepe Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, ketçabın için­de kanserojen madde bulunduğunu ispatlamış. Buzdolabında ketçap bulunduranlara duyurulur.

Taze ürünleri en geç bir iki gün içinde tüketin ya da besin değerlerini kaybetmemeleri için dondurun. Olabildiğince taze ve hormonsuz meyve-sebze almaya çalışın. Organik ürünler tü­ketmek en emniyetlisi olduğu halde, daha pahalı oldukları için bütçesi kısıtlı olanlarımıza lüks gelebilir. Mutfağınızda ne var ne yoksa atıp tamamen organik besinler tüketmek de şart değil za­ten. Yavaş yavaş doğru alışkanlıkları edinebilirsiniz. Her aldığı­nız ürünün etiketini iyice okumakla işe başlayabilirsiniz. Küçük bir bahçeniz ya da balkonunuz varsa kendi yetiştirdiğiniz seb­ze ve meyvelerden yiyerek bir denge sağlayabilirsiniz. Önemli olan, ne yediğimizle ilgili bilinçlenmeye bir yerden başlamak.

Mevsimine Göre Beslenme

Sebze ve meyveleri mevsiminde tüketin. Yılın belli dönem­lerinde pazarlarda kısa bir süre için bulunan sebze ve meyveler­den yemeye çalışın. Mevsimini göre beslenirseniz, ister istemez dengeli, vücudunuzun ihtiyaçlarına göre beslenmiş olursunuz. Örneğin, yazın taze salatalar, domatesler, yeşil sebzeler, çilek, taze mısır, şeftali gibi yiyeceklerle beslenin. Bütün bunlar sıcak

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 105

havada daha fazla kaybettiğimiz suyu geri almayı sağlar. Sonba­har ve kış aylarında, vücudumuzu sıcak tutmak, daha fazla enerji depolayabilmek için sıcak çorbaları, kuru fasulye, mercimek ve et yemeklerini tercih edin.

İyi Bir KahvaltıDoktorlar günün en önemli öğününün sabah kahvaltısı oldu­

ğu konusunda ısrar ediyor.

Ben güne iyi bir kahvaltı ile başlamaya dikkat ediyorum. Ev­deyken klasik kahvaltım, bir tane kivi (en fazla C vitamini içeren meyvelerden bir tanesi), bir bardak sıkma portakal suyu, şeker­siz musli, badem, ceviz, fındık, kuru üzüm, kuru şeftali, süt. Bir kap yoğurdun içerisinde bir tatlı kaşığı pekmez ve bir çay kaşığı öğütülmüş üzüm çekirdeği karışımı ve yeşil çay. Türkiye’deyken saatlerce Türk kahvaltısı yapmaya bayılıyorum. Kepekli ekmek yemeyi tercih ediyorum. Birçok insan aç olmadığı halde uyanır uyanmaz kahvaltı etmesi gerektiğini düşünür. Hâlbuki bedeni­mizin sesini dinleyip acıkmadan yemek yememek en iyisi. Ben sabah uyandıktan sonra su içip bir meyve yiyorum, kahvaltımı egzersiz yapıp duşumu aldıktan sonra ediyorum.

Tam TahılSindirim sisteminin daha iyi çalışmasına yardım etmek, ki­

loyu korumak, enerji artırmak ve birçok hastalığa karşı dirençli olmak için tam tahıl tüketin. Tam tahıl, işlenmemiş, kepeği ve yapısal destekleri alınıp başka besin ilaveleri yapılmamış tahıl ürünü demektir. Kepekli makarna, kepekli pirinç, tam buğday, yulaf ve çavdar ekmekleri tam tahıllardır. Bulgur bizim mut­fağımızın en önemli tam tahıl deposudur. B grubu vitaminleri, mineraller ve posa bakımından zengin, glisemik yükü düşük bir yiyecek olan bulguru yemeklerde bol bol kullanabiliriz.

106 A htapot Kadınlar

Öğle Yemeğinde Daha Çok, Akşam Yemeğinde Daha AzSindirim gücü öğlen en güçlü halindedir. Gün boyunca, tü­

kettiğimiz yiyecekten gerekli besinlerin emilimini destekleyen mide asidi, safra asidi ve pankreatik enzimler salgılarız. Akşam az da yesek çok da yesek, erken yiyip sindirmek için kendimize zaman tanımamız gerekir.

Omega-3Omega-3 yağ asitleri vücudumuzun daha iyi çalışması için

kaçınılmazdır.

«r Kolesterolü düşürür.

» Beyin fonksiyonlarının en iyi şekilde yerine getirilmesine yardım eder, hafızayı kuvvetlendirir. 1997 yılında İtalya’da, 1998 yılında İngiltere’de, 2003 yılında Norveç’te, bebekler üzerinde yapılan araştırmalar, Omega-3 alımı artırılan bebeklerde, beyin gelişiminin en yüksek seviyeye ulaştığı ve ilerideki yaşlarda daha yüksek bir IQ’ya sahip olduklarını göstermiştir. Akıllı bir bebeğe sahip olmak istiyorsanız, hamileliğiniz boyunca ve emzirdiğiniz sürece Omega-3 aliminizi en yüksek seviyede tutun.

»- Stresin kötü etkileriyle savaşmamıza yardım eder.

»- Beyin sarsıntılarının iyileşmesine yardımcı olur.

» Kanı sulandırır, damar içinde oluşan pıhtılaşmayı önler.

«- Kalp atışı bozukluklarının düzelmesine yardımcı olur.

-r Göğüs ve bağırsak kanseri riskini azaltır.

«■- Cildi nemlendirir.

»- Sinir ve Alzheimer hastalarının moral seviyelerinin yük­selmesine yardımcı olur.

En çok bulundukları kaynaklar (pişmemiş 100 gramda):

Yağlar:

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 107

Keten yağı 57 grKolza yağı 10 grSoya yağı 1 grCeviz yağı 5 grZeytin yağı 1 gr

Balıklar:

Yılan 19,6 grRinga 14,9 grSomon (taze) 13,6 grTon 13,00 grUskumru 11,00 grSomon (füme) ve ançüez 9,00 grBarbunya 7,80 grKefal 6,70 grSardalya 5,10 gr

Sebzelerde çok az bulunur. En fazla oranda bulunduğu sebze­ler ıspanak, karahindiba ve frenk salatasıdır. Meyvelerde de çok az Omega-3 vardır. En fazla cevizde ve avokadoda bulunur.

Balıklar ne kadar soğuk denizden gelirse, Omega-3 seviyesi o kadar yüksektir.

Çiftlikte yetiştirilmiş balık yerine denizde avlanmış balıkları tercih etmek gerekir. Çünkü hayvan yağı ve birçok atıkla besle­nen çiftlik balıklarında Omega-3 bulunmaz.

En Fazla Omega-3 İçeren Yağlar Keten Yağı ve Kolza yağı. Günlük Omega-3 ihtiyacınızı karşılamak için yarım çorba kaşığı

108 Ahtapot Kadınlar

keten yağı ya da 1,5 çorba kaşığı kolza yağı almanız yeterli. Ben zeytinyağı ile karıştırıp salata sosuna koyuyorum. Keten yağı­nı Türkiye’de organik ürünler satan mağazalarda bulabilirsiniz. Kolza yağı Türkiye’de bulunmuyor. Keten yağı da Fransa’da bulunmuyor.

Yukarıda gördüğünüz gibi zeytinyağı çok az Omega-3 içe­riyor. Fakat içerisinde başka doymamış asit yağları olduğu için sağlığa çok faydalı.

Daha Az Et, Daha Çok BalıkAtalarımız doğal ortamda yaşayan vahşi hayvanlarla besle-

niyorlarmış. Bu hayvanlardan gelen etlerdeki yağ oranı ortala­ma % 4 imiş. Günümüzde çiftliklerde, çok daha az bir hareket alanında yetiştirilen hayvanlardan elde edilen etteki yağ oranı ise % 25 Tere kadar varıyor. Üstelik kırmızı etteki yağlar sağlığa zararlı olan doymuş yağlar. Temiz hava almadan, hareket etme­den, çok küçük ağıllarda tutulan hayvanların etinin besin değeri de doğal ortamda yetişen hayvanların eti kadar iyi değil. Tavuk ve hindi etindeki yağ oranı, derisi yenilmediği taktirde % 1-1,5 (100 gr etteki miktar) civarında. Kümes hayvanlarının da belli serbest dolaşma alanına sahip olarak, organik yemle beslenenle­rini seçmek, sağlık için daha faydalı. Balıkta et kadar protein bu­lunur, ama doymuş yağ içermez. İçinde bol miktarda Omega-3 bulunan balıkları tüketmek en faydalısı. Haftada en az 2-3 defa balık yemeye çalışın.

Hangi Yağ?Zeytinyağı antioksidan içerdiği ve ısıtılmaya en dayanıklı

olan yağlardan bir tanesi olduğu için yemeklerde zeytinyağı kul­lanmanız tavsiye olunur. Yağlar ısıtılma sürecinde sahip olduk­ları vitaminlerin bir çoğunu kaybettikleri için, mümkün olduğu kadar çiğ tüketmeye çalışın. Ben balık yemeklerini de fırında yağsız yapıp, sonradan zeytinyağı ekliyorum.

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 109

Omega-3 bakımından zengin olan keten ve kolza yağlarını her gün salata sosunda zeytinyağı ile karıştırarak kullanabilirsiniz.

Doymuş yağlardan kaçınılması gerektiği söylenir, fakat çiğ olarak (ısıtılmadan) tüketildiğinde tereyağı da sağlığımız için çok faydalıdır.

Kaçınılması gereken yağlar trans yağlar dediğimiz kötü ko­lesterol kaynağı olan, margarin gibi insan yapımı yağlardır.

Hangi yağ olursa olsun, az kullanmaya dikkat edin. Yemeğin lezzetli olmasını sağlayan, kullandığınız malzemenin kalitesi, eklediğiniz otlar ve baharatlardır.

TuzFazla tuz alımı neden zararlıdır?

w Yüksek tansiyon yapar. Yüksek tansiyon da beyin kana­ması, kalp ve böbrek yetmezliğine sebep olabilir.

Vücutta su tutulmasına neden olur ve size selülit olarak geri döner.

Tuz besinlerin içinde doğal olarak bulunur, dolayısıyla yi­yeceklere tuz eklemeyi tamamen kesebilmek mümkün. Fakat alıştığımız damak tadını tamamen değiştirmek mümkün olma­dığı için, işe tuzu azaltmakla başlayabiliriz. Yemeklere fazla tuz koymamayı deneyin, zamanla alışırsınız. Yemeklere tat vermek için tuz yerine değişik baharatlar kullanmayı deneyebilirsiniz. Tuz eklemeyi önlemek için sofraya tuzluk koymamayı deneyin, refleks olarak tuz ekmemiş olursunuz.

Tatlı, Yeni Bir İcatİnsanoğlu Ortaçağ’a kadar bugünkü haliyle bildiğimiz şeker­

den habersiz olarak yaşamış, şeker ihtiyacını sebze, meyve ve tohumlardan karşılamış. Demek ki beyaz şeker olmadan pekâlâ yaşayabilirmişiz. Hâlâ da beyaz şekersiz yaşamamız mümkün.

110 Ahtapot Kadınlar

Günümüzde şeker o kadar fazla hayatımıza girdi ki daha ço­cuk yaştan rafine şekerin tadına alıştırılıyoruz. Şeker endüstrisi­nin arkasındaki şirketler o kadar güçlü ki sağlığa zararlı olduğu bilindiği halde gün geçtikçe artan miktarda şeker tüketmeye zor­lanıyoruz. Özellikle şekerli meşrubatlar içinde bulunan gereksiz miktardaki fazla şeker, susuzluğumuzu alacağına fazlalaştırıyor. Çünkü insan organizmasının her kaloriyi sindirimi, emilimi için bir gram suya ihtiyacı var. Bir litre Coca-Cola’mn içinde 42 ka­lori olduğu dikkate alınırsa, yeniden susayıp bir şekerli içeçek daha tüketme ihtiyacı içinde olmanız mümkün.

Gereksizce tüketilen bu şeker vücutta hemen yağa dönüşüyor. Ayrıca, fazla şeker tüketiminin yol açtığı hastalıkları saymakla bitmez. Peki ya suni tatlandırıcılar? Çayınıza, kahvenize koydu­ğunuz kalorisiz Aspartam, Sakarin, light kola, şekerli yoğurtlar, tatlılar? İlle de kendinizi zehirleyecekseniz bari sahici şekerle ze­hirleyin. Çünkü kalorisiz sandığınız şeyin size dönen kalorisi, sa­hici şekerinkinden daha fazla. En kolay çözüm, eve şekerli meş­rubat, şekerli yoğurt, bon bon şekeri gibi yiyecekleri almamak.

Peki, geriye kalan, o nefis tatlıları ne yapacağız? Eskiden yok­muş ama şimdi var ve ne kadar lezzetli olduklarını biliyoruz. Siz de benim kadar tatlıya düşkün biriyseniz, suçluluk duymadan ve şekerler selülite dönüşmeden sevdiğiniz tatlılardan yemeye devam etmek istiyorsanız, ne yapmalısınız?

Şeker ihtiyacınızı taze ve kuru meyveden karşılayın. Piyasa­da satılan meyveli/şekerli (içinde yapay aromalar, koruyucular, renklendiriciler, şeker ve başka tatlandırıcılar olan) yoğurtlardan alacağınıza, sade yoğurt alın. Tatlı olarak sade yoğurdun içine bal ya da pekmez katıp yiyebilirsiniz. Evde hep siyah çikolata bulundurun. Canınız tatlı isteyince günde 1-2 kare çikolata yi­yin. Eve beyaz şeker yerine esmer şeker alın.

Eğer normal zamanda bu kadar makul olabiliyorsanız, arada sırada kendinize güzel tatlı ödülleri verebilirsiniz; hem de hiç

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 111

suçluluk duymadan. Ama aldığınız kalorileri yakmak için yeterli egzersiz yapmayı unutmayın. Hem obur, hem tembel, hem de zayıf olmaya imkân yok.

AntioksidanlarAntioksidanlar vücut direncini artırır, bağışıklık sistemi­

ni güçlendirir ve kolesterolü düşürür. Hücre ve doku hasarına yol açan serbest radikallerin vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar ve bazı hücrelerde oluşan hasarın onarılmasına yardım ederler. Çeşitli kanser türlerine ve kalp hastalıklarına karşı koruma sağ­larlar.

Antioksidan içeren besinler nelerdir?

İçinde A, C, E vitamini bulunan yiyecekler ve selenyum, çin­ko gibi aligoelemanlardır.

Antioksidanlarm en fazla olduğu doğal kaynaklar meyve ve sebzeler, çikolata, çay ve kırmızı şaraptır. Süt ürünleri ve yu­murta da önemli antioksidan kaynaklandır.

En fazla antioksidan içeren meyveler mango, papaya, ananas, yaban mersini, kivi, ahududu, böğürtlen, kızılcık, siyah üzüm, şeftali, çilek, kırmızı elma (kabuğuyla), kiraz, kayısı, portakal, mandalina ve kuşburnudur.

En fazla antioksidan içeren sebzeler ise domates, maydanoz, kırmızı biber, yeşil biber, kuru fasulye, kırmızı/yeşil ve beyaz lahana (içindeki fazlalık oram sırasına göre), tere, roka, ıspanak, soğan, buğday tohumu, brokoli, karnabahar, yeşil salata, havuç ve kereviz sapıdır.

Her gün en az 3-5 porsiyon meyve tüketin. Bir şeftali, bir muz, yarım fincan kiraz, yarım kavun bir meyve porsiyonunun örnekleridir. Meyve midede değil, ince bağırsakta işlem görür. Bu yüzden yarım saat içinde hazmı tamamlanır. Dolayısıyla,

112 A htapot Kadınlar

meyvenin aç kamına ve tek başına yenmesi son derece önemli­dir. Başka gıdalarla birlikte ya da yemekten sonra yenildiğinde midede hapsolup fermante olduğu için gaz yapar. Sindirim siste­mimiz gündüz daha iyi çalıştığı için sabah kahvaltısında, yemek aralarında (yemeklerden 3-4 saat sonra) ve öğle yemeğinden ya­rım saat önce yemek daha uygun olur. Günde 3-5 porsiyon mey­ve yemeyi unutmamak için her gün işe meyve götürebilirsiniz.

Her gün en az 3-5 porsiyon sebze tüketin. Birçok sebzenin yarım fincan pişirilmişi ve bir fincan yeşillik bir sebze porsiyo­nunu oluşturur. Bütün sebzeler temel vitamin ve mineralleri ta­şır. Yeşil sebzeler, kalp hastalıklarına karşı korumada önemli rol oynadığı bilinen iyi bir B vitamini ve folate kaynağıdır. Sebzeler çözülen ve çözülmeyen lif kaynaklarıdır. Çözülen lif kalbinize iyi gelir, çözülmeyen lif sindirim sisteminin daha iyi çalışması­na yardım eder. Yüksek lifli diyetler göğüs ve sindirim sistemi kanseri riskini azaltırlar.

Üzüm çekirdeği, çok güçlü bir antioksidandır. Saymak bit­meyen faydaları damar duvarlarını onarıcı özelliğinden kaynak­lanır. Beyin damarlarını güçlendirip, unutkanlık ve konsantras­yon sorunlarını giderir. Yaşlılık belirtilerini azaltır, yaşlanmayı geciktirir. Cilde canlı ve taze bir görüntü verir. Vücutta biriken toksinleri temizler. İçerdiği yüksek oranda lif sayesinde bağır­sakların düzenli sindirim yapmasını sağlar.

Kimler kullanmalı?

«•- Kan damarlarının yardıma ihtiyaç duyduğunu düşünenler

» Cildindeki kırışıklıklar günden güne fazlalaşanlar

•«- Cildi cansız ve solgun görünenler

»■ Cinsel yaşantısında kendisini yetersiz hissedenler

Kalple ilgili sorunları olanlar

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 113

»- Yüksek tansiyonu olanlar

Şeker hastalığı olanlar

Kolayca kanama ve morarma eğilimi olanlar

«- Varis ve hemoroit gibi sorunları olanlar

Organik ürünler satan mağazalarda (Cemre, City Farm gibi) öğütülmüş üzüm çekirdeği bulabilirsiniz. Günlük alınması öne­rilen doz bir çay kaşığı.

Kabuklu YemişlerFaydalı tekli doymamış yağlar bakımından zengin olmaları­

nın yanı sıra, E vitamini, folik asit, potasyum, magnezyum, çin­ko içerirler. Evinizden fındık, ceviz, badem gibi kuru yemişleri eksik etmeyin. Fazla kalorili ve yağlı besinler oldukları için gün­de bir küçük avuçtan fazla yemeyin.

ÇikolataBenim hayatımdaki önemi çok büyük; çikolata tiryakisiyim

diyebilirim. Bir şeyin tiryakisi olacaksanız çikolata tiryakisi ol­makta fayda var. Saf, bitter haliyle tükettiğimizde o kadar çok faydası var ki!

Yüksek miktarda antioksidan, magnezyum, demir ve potas­yum içerdiğinden kalp-damar sistemi için çok yararlı. Stresle daha iyi mücadele etmemizi sağlıyor. Uyarıcı, diriltici, canlılık verici ve afrodizyak etkisi var. Moral seviyenizi yüksek tutma­nıza yardımcı oluyor. Çikolatanın size fazla kalori yerine, daha iyi bir moral ve sağlık getirmesini istiyorsanız, içinde % 85 ora­nında kakao bulunan siyah çikolatayı tercih edin.

Yeşil ÇayDiğer çaylar da antioksidan içerir, fakat antioksidan oranı en

yüksek olan çay yeşil çaydır. Ayrıca, birçok mineral, C ve E vi­

114 Ahtapot Kadınlar

tamini içerir. Çok az kafein içerdiği için gün boyunca istediğiniz kadar yeşil çay içebilirsiniz. Günde 3-4 fincan çok koyu olma­yan yeşil çay içmek birçok hastalıktan korunmada ve doğal yolla antioksidan almada oldukça iyi ve ucuz bir yoldur. Ancak, birin­ci yaprak olarak toplanan en iyi cins yeşil çay biraz pahalıdır.

ŞarapŞarabı sevdiğimi daha Hobiler bölümünde anladınız. Ama

şarapçı falan olduğumu zannetmeyin. Ne her akşam içerim ne de içtiğim zaman ölçüsünü kaçırırım. Nedir bunun ölçüsü? Gün­de kadınlar için 1-2, erkekler için 2-3 bardak. Erkek ile kadın arasındaki limit farkı erkek ile kadının metabolizmalarının ve cüsselerinin farkından ileri geliyor. Erkeklerin vücutlarında daha kana karışmadan alkolün yansını parçalayan bir enzim var. Kadınların mide çeperlerinde ve kanlarındaki enzim miktarı o kadar fazla değil.

Rakı-balık uyumunun hakkını yemeyelim ama, yemekle en iyi giden içkilerden biridir. Farklı tatlarla birleşerek zihnimizi uyarır ve yemekten daha fazla doyum almamızı sağlar. Yemeğe bir keyif, eğlence ve zarafet katar. Şarabın gerçek tadı ancak doğru yiyeceklerle ortaya çıkar.

Dozunu aşmadan ve yemekle birlikte içilen kaliteli şarabın sağlığa ne kadar faydalı olduğu dünyanın birçok yerinde yapılan çeşitli araştırmalarla kanıtlanmış:

» Şarap bol miktarda antioksidan, tanen, oligoelement, pro­vitamin ve mineral içeriyor.

«- Kan basıncını ve kötü kolesterolü düşürmeye yardım ediyor.

»- Yapılan araştırmalar kanser, kalp ve damar hastalıklarını % 20 ile % 35 oranında düşürdüğünü göstermiş.

«- Amerikalı seksen binden fazla kadın üzerinde yapılan bir

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 115

araştırmanın sonuçları ise şaşırtıcı: Ölçülü içen kadınların kalp krizi geçirme riskinin hiç içmeyenlerinkinin (ince olsalar, sigara kullanmasalar ve her gün egzersiz yapsalar bile) yarısı kadar ol­duğunu ortaya çıkartmış.

**~ “Fransız paradoksu” denilen şeyi duymuşsunuzdur mutla­ka. Bu paradoks, daha çok peynir, tereyağı ve diğer yağlardan tüketmelerine rağmen, yemekle birlikte düzenli olarak şarap içen Fransızların kalplerinin nispeten yağın yol açacağı tıkanıklıktan muaf olduğu gerçeğine dayanıyor.

«- Ölçülü içmek felci ve bunamayı önlemeye de yardımcı olabiliyormuş.

Ayrıca, şarap pek çok alkollü içkiden daha az kalorili. Unut­mayın, dozunda içildiğinde faydalı, fazla içildiğinde bütün al­kollü içkiler gibi çok zararlı.

Çeşniler/Baharatlar/Otlar/Bitki ÇaylarıBilimsel araştırmalar çeşnili yiyeceklerin birçok hastalığa iyi

geldiğini ve sizi çevrenizdeki kansere neden olan etmenlerden koruyabildiğini ortaya koymuştur.

Baharatlar sağlığa olan faydalarının yanı sıra yemeklere tat verir, hazmı kolaylaştırır.

Yemeklerinizde ve salatalarınızda kullanabileceğiniz birçok otu, bitki çayı olarak da içebilirsiniz. Yararları ve doğadaki çe­şitlerini saymakla bitmez.

Ben mutfak camımın önüne maydanoz, fesleğen, nane, kekik gibi otlar ekiyorum. Flavalar güzel olduğu sürece penceremin önündeki küçük bahçemden kesip kesip kullanıyorum. Flatta ekme, yetiştirme ve toplama işine çocuklarınızı da dahil ederse­niz, kendi emek verdikleri otlardan bayıla bayıla yerler.

Burada size, kendimin bol miktarda kullandığı ve hepsi çok

116 Ahtapot Kadınlar

kolay bulunabilen bitkilerin özelliklerini ve hangi hastalıklara iyi geldiklerini açıklayacağım:

MaydanozÖzellikleri: Yüksek oranda C vitamini, kalsiyum ve demir

kaynağı. İdrar söktürücü, iştah açıcı, sindirimi kolaylaştırıcı, anne sütünü artırıcı, kan temizleyici.

Önerilen hastalıklar: Mide ve bağırsak iltihaplan, böbrek ve mesane iltihapları, böbreklerdeki kum, kadınlarda beyaz akıntı.

Mine ÇiçeğiÖzellikleri: Sakinleştirici, spazm çözücü, ateş düşürücü, haz-

mettirici, süt artırıcı.Önerilen hastalıklar: Baş ağrısı, mesane ve böbreklerde kum

ve taş, kansızlık, migren, karaciğer iltihabı, göz iltihaplarına kar­şı kompres.

IhlamurÖzellikleri: Spazm çözücü, hazmettirici, rahatlatıcı, terletici,

idrar söktürücü, kanın hiperkoagülasyonunu ve hiperviskosite- sini artırıcı.

Önerilen hastalıklar: Soğuk algınlığı, nezle, spazm, hazım­sızlık, uykusuzluk, histeri, nevroz, ateş, damar tıkanıklığı, mig­ren, romatizma.

AdaçayıÖzellikleri: İştah açıcı, sindirimi kolaylaştırıcı, kan temizleyi­

ci, gaz giderici, mikrop öldürücü, kan şekerini düşürücü, şeker hastalığım iyileştirici, yorgunluk ve stres giderici.

Önerilen hastalıklar: Gece terlemeleri, aşırı terlemeler, kramplar, anjin, bronşit, astım, bedensel ve ruhsal bitkinlik, anne sütünün azalması, adet düzensizlikleri, menopoz dönemin­deki sıkıntılar, safra yolları rahatsızlıkları, şeker hastalığı.

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 117

NaneÖzellikleri: Mideyi kuvvetlendirici, uyarıcı, mikrop öldürü­

cü, sindirime yardımcı, spazm giderici, idrar söktürücü, süt artı­rıcı, kalbi ve sinirleri kuvvetlendirici.

Önerilen hastalıklar: Baş ağrısı, romatizmal ağrılar, astım, bronşit, öksürük, grip, safra taşı, karaciğer hastalıkları, sistit, baş dönmesi, mide ve bağırsak ağrıları, egzama.

KekikÖzellikleri: Antibakteriyal, balgam sökücü, spazm giderici,

iştah açıcı, hazmı kolaylaştırıcı.Önerilen hastalıklar: Solunum yolları enfeksiyonları, soğuk

algınlığı, öksürük.

RezeneÖzellikleri: Hazmettirici, gaz söktürücü, idrar söktürücü, süt

artırıcı, kalbi güçlendirici, kadınlarda cinsel istek artırıcı.Önerilen hastalıklar: Mide ve bağırsak gazı, çocuklarda gaz

sancısı, mide ağrısı, bronşit, ishal, kabızlık, ağrılı adet.

FesleğenÖzellikleri: Yatıştırıcı, gaz ve idrar söktürücü, hazmettirici,

sinir ve beyin sistemi için faydalı, bağışıklık sistemini kuvvet­lendirici.

Önerilen hastalıklar: Görme bozuklukları, romatizma, baş ağrısı, bağırsak ağrıları, sindirim problemleri.

BiberiyeÖzellikleri: Tonik, uyarıcı ve karminatif.Önerilen hastalıklar: Hazımsızlık, baş ağrısı, sinirsel gerilim.

SarımsakÖzellikleri: Mikrop öldürücü ve mikropların yaşamasını en­

gelleyici, idrar söktürücü, tansiyon düşürücü, kolesterol düşürü­

118 Ahtapot Kadınlar

cü, kanda meydana gelen pıhtıları çözücü, sistemi harekete geçi­rici, kanı sulandırıcı, bakteri öldürücü, vücuda direnç ve kuvvet verici, yaşlanmayı geciktirici.

Önerilen hastalıklar: Damar sertliği, kalp hastalıkları, güneş çarpması, sanlık, kanser, şeker hastalığı, alerji, nefes darlığı, astım, bronşit, grip, yüksek tansiyon, varis, sara, bağırsak parazitleri.

ZencefilÖzellikleri: Bedeni ve zihni gücü artırıcı, mikrop öldürücü, |

kan dolaşımını uyarıcı, terletici ve ateş düşürücü, ısıtıcı ve yatış- I tırıcı, iştah açıcı, kabızlığı önleyici, afrodizyak.

Önerilen hastalıklar: Mide bulantısı, şişkinlik ve kolik gibi sindirim problemleri, yolculuk kusmaları, mide-bağırsak enfek- î siyonları ve gıda zehirlenmeleri, dolaşım bozuklukları, yüksek | kan basıncı, öksürük, grip, soğuk algınlığı ve diğer solunum yol- 5 lan hastalıkları, baş dönmesi.

GinsengÖzellikleri: Enerji verici, stres giderici, dayanıklılık ve per­

formans artırıcı, afrodizyak.

Önerilen hastalıklar: Kadınlarda menstrüel problemler, kro- | nik yorgunluk, diyabet, baş ağrısı.

(Ben ginseng’in tadı ve kokusunu sevmiyorum. Ama balla karıştırılmış hali hoşuma gitti. Organik ürünler satan Cemre ma- i gazasında “balla tatlandırılmış ginseng” bulabilirsiniz)

KahveBitki çaylarının faydalarından bu kadar bahsettikten sonra, |

“kahve için” demek doğru olmaz. Ama kahveden bahsetmeden | de geçemeyeceğim. Kahve ile ilgili birkaç noktaya açıklık ge­tirmekte fayda var: Eğer sizin için bir zevkse, günde 2-3 fincan kahvenin sağlığımıza bir zararı yok. Hatta, yapılan araştırmalar kahvenin beyin için iyi olduğunu ortaya çıkartmış. Günde 680

i

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 119

mİ kahve içmek Parkinson hastalığı riskini yüzde 40 ve Alz­heimer hastalığı riskini yüzde 20 azaltıyormuş. Bilim adamları bunun nedeninden pek emin değiller, sadece kafeinin nörotrans- mitterler üzerinde yararlı bir etkisi olduğunu söyleyebiliyorlar. Ayrıca kahve, yeşil çayda olduğu kadar çok olmasa da antioksi- dan içeriyor.

Fakat günde 3-5 kahveden fazlası sinir hücrelerini tüketmeye başlıyor. Kalp atışı, kan basıncı ve kalbin oksijen gereksinimini artıran stres hormonlarının salgılanmasına sebep oluyor. Özel­likle şekerle birleştiğinde, kandaki şeker oranını düşürüyor. So­nuç: Yorgunluk, öfke ve iştah artımı. Sinirleri zayıf olan kişilere günde 2-3 kahve dahi fazla gelebilir.

Süt ve Süt ÜrünleriDiğer beslenme konularında olduğu gibi, bu konuda da bes­

lenme uzmanları arasında bir anlaşmazlık söz konusu. Bazıları yetişkinlerin süt ve süt ürünlerini tamamen kesmesine taraftar. Süt ürünlerindeki vitamin ve mineralleri başka besin kaynak­larından daha az kalorili olarak alabileceğimizi savunuyorlar. Diğerleri süt ve süt ürünlerinin faydalarını vurgulayıp, düzenli alımmın ileri yaşlardaki osteoporoz (kemik erimesi) riskini en­gellediğini vurguluyor. Ben doğanın bize sunduğu her şeyden yemek taraftarı olduğum için, her gün biraz yarım yağlı süt içip bol bol da yoğurt yiyorum.

Ahtapot Kadınlar

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 121

Hamilelik Sırasında BeslenmeHamilelik sırasında beslenme alışkanlıklarımı değiştirmedim.

Gene sağlıklı ve dengeli beslenmeye devam ettim. Ama vücut­ta eksilen vitamin ve mineralleri dengelemek için daha dikkatli beslendim. Hamileliklerim sırasında 11 ile 13 kilo aldım. Ço­cuklarım 4 ile 4.5 kilo arasında doğdu. Bunun hamilelik sırasın­da iyi beslenmemle ilgili olduğuna inanıyorum.

Ne Yemek Gerek?ProteinHamilelik sırasında vücudunuzun protein ihtiyacı % 20 artar.

Protein aliminizi artırırken dikkat etmeniz gereken, hayvansal (et, balık, yumurta, süt, peynir) ve bitkisel (tahıl, kuru sebzeler, ceviz, badem) proteinleri dengeli olarak almanızdır.

Vücudunuzda eksilen vitamin ve mineralleri aşağıdaki doğal kaynaklardan alabilirsiniz:

KalsiyumDişlerin ve iskeletin oluşumu için gerekli. Kendiniz kalsiyum

eksikliği ile karşılaşmadan çocuğunuzun ihtiyaçlarını karşılaya­bilmek için kalsiyum tüketiminize dikkat etmelisiniz.

En fazla kalsiyum içeren besinler, süt ve türevi olan peynirler ve yoğurt. Ancak kalsiyum kuru incir, badem, fındık, susam, kuru yemiş, kuru fasulye, bazı sebzeler (tere otu, karnabahar, lahana, hindiba, soya fasulyesi, brokoli ve ıspanak), kepekli ek­mek, yumurta ve bazı sularda da var.

DemirHamilelik sırasında demire olan ihtiyaç artar, çünkü özellikle

son aylarda, çocuk kan yapmak için önemli bir miktar demire ih­tiyaç duyar. Demir oranı yüksek olan besinler, karaciğer, kırmızı

122 A htapot Kadınlar

et, ıspanak, brokoli, kuru fasulye, bezelye, yeşil mercimek, tere otu, maydanoz, ısırgan otu, roka, yumurta sarısı, kakao, badem, fındık, Antep fıstığı, kuru incir, erik, pekmez ve yulaf ezmesi. Demir emilmesini kolaylaştıran C vitamini bakımından zengin bir beslenmeye sahip olmaya da dikkat etmek gerekir.

FolatlarFolatlar (ya da folik asitler) proteinlerin sentezi ve hücrelerin

iyi çoğalması için kaçınılmaz. Hamilelik sırasında onlara duyu­lan ihtiyaç rahmin büyümesi, plasentanın oluşumu ve özellikle rahim dokularının yapılanması ve gelişmesine karşılık verebil­mek için artar. Folik asit yetersizliği çeşitli sorunların sorumlu­su olabilir: Kansızlık, rahim içi gelişmesinin gecikmesi, erken doğum ve ceninde nörolojik (sinirlerle ilgili) oluşum bozuklu­ğu. Folik asit salatalarda (özellikle tere otu, hindiba, marul, kara hindiba), ıspanakta, cevizde, bademde ve kavunda bulunur. Pey­nir, ekmek kabuğu, avokado, lahana, kuşkonmaz, enginar, yeşil biber, domates, portakal suyu da çok iyi birer folat kaynağıdır.

ÇinkoHücrelerin normal çalışması ve bebeğin normal gelişimi için

çok önemli. Çinko et, karaciğer, yumurta, istiridye, buğday to­humu, baklagiller, fındık ve kuru yemişte bulunur.

SelenyumBaşka bir temel elementtir ve doğal antioksidanlarm çalışma­

sı için önemlidir. Selenyum Brezilya fındığı, tam tahıllar, deniz ürünleri, sakatat, süt ürünleri, tavuk, brokoli, maya, sarımsak, soğan, pekmez, nane ve rezenede bulunur.

İyotTiroit hormonlarının temel bir parçası, özellikle bebeğin

normal gelişmesi ve büyümesi için önemli. Hamilelik süresin­ce şiddetli iyot eksikliği, bebeğin fiziksel ve zihinsel gelişimini zayıflatabilir.

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 123

MagnezyumFetal büyüme ve gelişmeyi etkilediği için eksikliği zararlı.

Magnezyum, birçok kuru yemiş, fındık, badem, ceviz, yulaf, kepekli ekmek, buğday filizi, soya, bakla, çikolata, hurma, ıs­panak, yeşil fasulye, avokado, pancar, kuru üzüm ve mineral sularda bulunur.

A VitaminiCildi ve zarları, kemikleri, plasentayı ve gözleri korur. Ka­

raciğer, balık karaciğeri yağı, tam süt, koyu yapraklı sebzeler, havuç, domates, yumurta gibi doğal kaynaklardan alınabilir.

B Grubu VitaminleriÇocuğun gelişimi için çok yararlı. Eksikliği annenin sağlı­

ğında sinir ağrıları, kramplar gibi sorunlara yol açabilir. Karaci­ğer, böbrek, yumurta, tavuk, hindi, mantar, yeşil fasulye, yeşil sebzeler, avokado, armut, pancar kökü, patates, portakal suyu, muz, süt, yoğurt, balık, kepekli ekmek, hububat, fındık, badem, buğday tohumu, bira mayası, soya sütü, tofu ve baklagiller B vitamini içerir.

C VitaminiDiş eti sağlığı için önemli. Diyetteki demirin ulaşılabilirliğini

geliştirir. Serbest radikal hasara karşı önemli savunma sağlar. Meyvelerde, çiğ sebzelerde özellikle kivi, limon, portakal, grey­furt, domates, frambuaz, Frenk üzümü, maydanoz ve lahanada bulunur.

D VitaminiKalsiyumun vücutta kalmasını sağlar. Bu vitamini güneş ışınla­

rının etkisiyle organizmanın kendisi üretir. Bu yüzden D vitamini eksikliğine en iyi ilaç, açık hava ve güneştir. Güneş ışığının dışında yağlı balık, yumurta, süt, kabuklu deniz ürünleri, sıkma portakal

124 A htapot Kadınlar

suyu gibi doğal kaynaklardan sağlanabilir. D vitamini eksikliği an­nede kalsiyum eksikliğine, yeni doğan çocuktaysa tetani krizi gibi sorunlarla kanda kalsiyum düşmesine neden olabilir.

Hamilelik Sırasında Lif GereksinimleriYaşamın her döneminde yeterli lif alımı önemlidir, çünkü

kabızlığı önlemeye yardım eder. Hamilelik sırasında kabızlığa yatkınlık yüzünden daha da önem kazanır. Meyve-sebzeler ve tam tahıllar lif bakımından zengindir.

Hamilelik Sonrasında BeslenmeDoğumdan sonra, en azından ilk birkaç ayda, yeme düzenini­

zi sınırlamayı denemeyin. Bebeğinize bakmak için enerjiye ih­tiyacınız olacaktır. Emziriyorsunuz diye daha çok yemenize de gerek yok; önemli olan daha fazla değil, daha iyi yemek.

Emzirme ve DiyetEmzirme sırasında kalsiyuma olan gereksiniminiz % 80 artar. Bu

yüzden yeteri kadar kalsiyum aldığınızdan emin olun. Daha fazla sıvı içmelisiniz (ideal olarak, mineral su, bitki çayları, yeşil çay).

Bilmeniz gerekenler: Isırgan otu çayı süt üretimini artırır ve demir yönünden zengin olduğu için kansızlığı engeller. Süt üre­timini artıran diğer bitkiler, rezene, maydanoz, mine çiçeği, ada­çayı, nanedir. Kuş burnu çayı C vitamini yönünden zengindir. 250 mİ süt 300 m g’dan fazla kalsiyum içerir.

Alımına Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Ek Besinler:A Vitamini, C Vitamini, D Vitamini ve Çinko. Bu besinleri

hangi kaynaklardan alabileceğinizi Hamilelik Sırasında Beslen­me bölümünde belirttim. Fazla acılı baharatlardan sütün azalma­sına yol açabileceği için kaçının.

Sağlam V ücut Sağlam Kafada 125

Fazla Kiloları Vermekİkizleriniz olmadıkça ve çocuklarınız 3,5 kilodan fazla doğ­

madıkça, 12 kilodan fazla kilo almamanız gerekir. 14 kilodan fazlası bebeğiniz için değil, kendiniz için aldığınız kilolardır. Doğumdan sonra fazla kilolarınızı vermeniz zorlaşacağı gibi, vücudunuzun deforme olma olasılığı da artar.

Eğer bebeğiniz 3 kilo doğduysa, doğumdan hemen sonra top­lam 9 kilo kaybetmiş olursunuz (3 kg bebek+ 2,5 kg vücudun su toplaması, rahimin ve göğüslerin ağırlığının artması + 1,5 kg amniotik sıvı + 0,5 kg plasenta + 1,5 kg kan = 9 k g ). Yeterli ha­reketliliğe sahipseniz, düzenli ve sağlıklı besleniyorsanız, 12-13 kilodan fazla almadıysanız, kalan birkaç kiloyu da rejim yapma­dan aşamalı olarak 6 ay ile 12 ay arasında verirsiniz.

Eğer kaybetmeniz gereken kilo miktarı 5 kilodan fazla ise ve doğumdan 6 ay sonra hiçbir şey kaybetmediyseniz, biraz dikkat etmeniz gerekecektir.

Başarılı Kilo KaybıKalori denetimli beslenmenin uzun süre işe yaradığı pek gö­

rülmemiştir. Bu tür beslenmeyle kilo veren kişilerin % 90’ı bir­kaç yıl içinde yeniden kilo alır. Bu durum, genellikle kendinizi aç bıraktığınızda ortaya çıkan metabolik hızdaki düşüşle açık­lanır. Bu nedenle, diyeti bıraktığınızda kilolarınızı kolayca geri alırsınız. Yemeğinizi kısıtlamak yerine yediklerinizi değiştirip düzenli egzersiz yaparak kilo verebilirsiniz.

Aşağıdaki basit kılavuzu uygulayabilirsiniz

Kırmızı et ve mandıra ürünleriyle aldığınız tüm doymuş yağ ve suni yağ alimini kesin.

»- Kek, bisküvi ve pasta türlerinin yapımında kullanılan katı ya da sıvı sebze yağı alimini en aza indirin.

126 Ahtapot Kadınlar

"r Kullandığınız yağ miktarını azaltın, saf zeytinyağı, keten ve kolza yağı gibi sağlık için faydalı yağlar kullanın.

» Kepekli ekmek, makarna, kahverengi pirinç, bulgur gibi arıtılmamış karbonhidratlar yiyin.

«*- Her gün en az beş öğün meyve yiyin.

»■ Şeker aliminizi azaltın. Ben birkaç senedir çayımı ve kah­vemi şekersiz içiyorum. Çayı şekersiz içmeye alışmak kolay. Kahvenin yanında da şeker yerine bir kare siyah çikolata çok daha iyi gidiyor.

»- Tatlı ihtiyacınızı taze ve kuru meyvelerden karşılayın.

«- Öğün atlamayın. Düzenli aralıklarla yiyin. Kesinlikle aç kalmayın. Kendinizi aç bırakırsanız gözünüz döner, normal za­manda yemeyeceğiniz şeyleri yer, sonra pişman olursunuz.

w Yemeklerden önce bir ya da iki bardak su için; midenizi doldurup açlık hissinizi azaltır. Bu da hızlı ve gereğinden fazla yemenizi engeller.

w Aynı şekilde, yemekten önce bir meyve yemek de iştahını­zı tıkar ve fazla yemek yemenize mani olur.

«- Bitki çayları ve baharatlar da kilo vermeye yardımcı ola­bilir: Yeşil çay, mısır püskülü, kiraz sapı, sinameki, rezene idrar ve bağırsak boşaltıcı etki yaparak incelmeye faydalı olabilirler. Ihlamur, papatya ve nane de iştahı denetlemeye faydalı olur. Zencefil, zerdeçal, funda yaprağı, biberiye, limon, sandaroz sa­kızı, maydanoz, karanfil genelde metabolizmayı canlandırarak, yağ metabolizmasını olumlu etkileyerek ve sindirimi kuvvetlen­direrek yardımcı olur.

«- Salatayı yemekten önce yiyin ve porsiyonunu mümkün

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 127

olduğu kadar artırın. Ana yemeyi gereğinden fazla yeme riskini azaltmış olursunuz.

«- Yiyecek alışverişini tok karnına yapın.

»- Yemek aralarında atıştırmayın. Kilo aldıracak abur cubur­ları evde bulundurmayın. Gözünüzün önünde olmazsa yemek aklınıza gelmez. Örneğin, ben şamfıstığına bayılırım. Eskiden sürekli evde bulundururdum. En fazla bir avuç gibi mantıklı bir miktar yemek yerine, yemeye başlayınca duramaz, bir kavanozu bitirirdim. Şimdi eve almıyorum. Dolayısıyla sorun çözümlen­miş oldu.

»- Çok fazla yediğiniz bir davetin ertesi günü bol su içip, sadece sebze ve meyve yemeye çalışın.

«- Düzenli egzersiz yapmayı ihmal etmeyin. Her gün 30 da­kika egzersiz bir sene sonra 8 kilo daha az demektir.

Kaslarınızı güçlendirmenin faydasını zamanla göreceksiniz. Çünkü kas kitleleri sadece kendilerini muhafaza edebilmek için yağ kitlelerinden çok daha fazla besine, çok daha fazla enerjiye ihtiyaç duyar. Bir şey yapsanız da yapmasamz da, kaslarınızda daha fazla mitokondri çalışır. Bu nedenle, bir kere forma girdik­ten sonra düzenli olarak daha fazla enerji harcarsınız, egzersiz yapmadığınız zamanlarda bile. Pasif haldeyken bile herkes aldı­ğı kalorilerin % 60 kadarını yakar. Bu oran egzersiz yapanlarda ve belli bir kas kitlesine sahip olanlarda daha yüksektir. Düzen­li egzersiz yapmak bazal metabolizmayı % 50 hızlandırır. Özet olarak: Egzersiz, egzersiz, egzersiz...

►»-Ve unutmayın: Aşk incelticidir.

En önemlisi, rejim fikrini aklınızdan çıkartın. Ne kadar yeme­meniz gerektiğini düşünürseniz, o kadar yemek ihtiyacı duyarsı­nız; yasak olana eğiliminiz daha fazla olur. Kendinizi hiçbir şey­

128 A htapot Kadınlar

den mahrum etmeyin. Gözünüzün önünde bir pasta mı duruyor? Yiyin, afiyet olsun. Sonra o kaloriyi nasıl yakacağınızı düşünün. Giyin spor ayakkabınızı, bir tur koşun. Akşam çok mu geç oldu? Uyku saati mi? Hayal gücünüzü çalıştırın; uyumadan önce yapa­bileceğiniz, çok kalori yakan başka aktiviteler de var.

Kendi beslenme ve egzersiz dengenizi bulmanız mümkün; beslenme uzmanlarına bir servet ödemeniz gerekmez. Bunu tek söyleyen ben değilim. Örneğin Nil Gün Pazartesi Rejime Baş­lıyorum isimli kitabında “Kilo almak istiyorsanız diyet yapın” diyor. Sebebini de o kadar güzel açıklamış ki alıntı yapmadan edemeyeceğim:

“Diyetlerin yüzde doksan dokuzu başarısızlıkla sonuçlanır. Kilonuzu diyetle kontrol altına alamadığınız için kendinizi başa­rısız mı hissediyorsunuz? Suçlu siz değilsiniz. Neyi yemeniz ge­rektiğini size söyleyen bir bedenle dünyaya geldiniz. Ama bede­ninizi dinlememeniz öğretildi size. Bu da ‘kilo sorunu’ yarattı.

Diyet, bedene kıtlık var mesajı verir. Bedeniniz, bu kıtlığın si­zin tarafınızdan suni olarak yaratıldığını bilmez ki. Derhal kendi­sini korumaya alarak, az kaloriyle yetinebilmek için metaboliz­manızı yüzde kırk oranında düşürür. Diyet bittiğinde bırakın fazla yemeyi, o incecik arkadaşınız kadar bile yeseniz kilo alırsınız.

İdeal beden ölçülerine kavuşmanız için bedeninizi aç bırak­manız değil, beslemeniz gerekir.

Diyet yaptığınızda, yiyecek tek düşünceniz haline gelir. Ya­sak yiyecekler daha cazip görünür gözünüze. Ama yine kendini­zi kontrol etmeye çalışırsınız. Sarkacın bir ucunda kontrol varsa, diğer ucu da kontrol dişiliktir. Bu yüzden her diyet, aşırı yemek­le son bulur. Kendinizi başarısız hissedersiniz.

Kilolu olmak bedenin normal hali değildir. Kilo sorunu ol­mayan insanların nasıl yediğini hiç gözlediniz mi?

Normal kilolu insanlar, bedenlerinin ihtiyaçlarına göre besle­nir ve yediklerinden zevk alırlar. Normal kiloda insanlar, karın­

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 129

ları acıkınca yer, yemek saati geldiği için değil.

Normal kiloda insanlar yemekle takıntılı bir ilişki yaşamaz, gün boyu yiyeceklerle ilgili düşünüp durmazlar. Normal kiloda insanlar da bazen çok yerler ama bu yüzden kendilerini suçlu hissetmezler.

Normal kiloda insanlar kiloları ve bedenleri yüzünden endi­şelenmezler. Normal kiloda insanlar kalori saymazlar. Normal kiloda insanlar her şeyi yerler. Arada bir zararlı addedilen yiye­ceklerden bile yerler.

Normal kiloda insanlar arada bir yedikleri tatlıdan dolayı suçluluk duymazlar. Normal kiloda insanlar, başkalarının önün­de az yerken mutfakta gizli gizli atıştırmazlar.”

Sonrasını bırakayım da siz okuyun....

Bu kitaptan bana kilo problemi olan bir kişi bahsetmişti. Ona çok iyi gelmiş, belki kilo problemi olanlarınıza faydalı olabilir.

Hale Sofia Schatz’m “Buda Size Yemeğe Gelse’” ** isimli ki­tabı da neyi nasıl yememiz gerektiğini çok güzel açıklayan, hoş bir kitap.

III- Ruh Sağlığı

Egzersiz Yapmanın Ruh Sağlığına Olan FaydasıDüzenli egzersiz yapmanın psikolojik yararları birçok araş­

tırma ile kanıtlanmış. Egzersiz, uzun dönemli sağlık etkileri ya­nında kiloyu denetlemeye de yardımcı olur; vücudu forma so-

*** Sistem Yayıncılık - 2006

130 A htapot Kadınlar

kup sağlıklı bir güzellik sunarak görünüşünü geliştirir. Fiziksel olarak kendinden emin olmaya yardım ederek dayanıklılık, güç ve çeviklik sağlar. Bilim adamları 1970’lerde yoğun egzersizin endişe, depresyon ve gerilimi yok ettiğini açıkladı. Ardından, düzenli yapılan, daha etkili ve yağ yakan egzersizin (hızlı yürü­me ve koşma) ruhsal etkileri ortaya kondu. Çalışmalar, egzer­siz yapan kişilerin egzersiz sonrası kendilerini bir saat süreyle daha dinç hissettiklerini göstermekte. Ayrıca daha uzun süren bir enerji ve uyanıklık da gözlemlenebilmekte.

Egzersiz yapan kişiler,

»- Bedenlerini daha çok sevmeye başlar ve sağlıklı oldukla­rına inanırlar.

■- Kendilerine daha fazla güvenirler.

Stresle daha iyi başa çıkarlar.

»- İşlerinde daha başarılıdırlar.

«- İnsanlarla ilişkilerinde daha etkindirler.

*- Hayata daha olumlu bakar ve daha az öfkelenirler.

»- Daha az endişelenirler.

«- Daha az baş ağrısı, karın ağrısı ve dikkat eksikliği çekerler.

■«- İyi uyur ve spor yaparken salgılanan melatonin sayesinde jet lag’le daha iyi başa çıkarlar.

Ayrıca kas çalıştırmak mutluluk verme etkisine sahiptir. Dü­zenli egzersiz yapanlar bıraktıklarında hızla mutsuz ve endişeli olur. Bunun nedeni başarısızlık endişesi olabilir. Endorfınler, bünyenin ürettiği, kendini iyi hissetmeyi sağlayan doğal uyuş­turuculardır. Egzersizin antidepresan etkisi, genellikle kandaki endorfın düzeyinin artmasıyla açıklanır.

Sağlam Vücut Sağlam Kafada

132 A htapot Kadınlar

Beslenme ile Ruh Sağlığının ilişkisiÇikolataBeyin reseptörlerine etki eden ve ruh hali üzerinde olumlu

bir etkisi olan serotonin ve teobromin içermesi sayesinde endişe ve depresyonu yatıştırır. Çikolata, başka bir mutluluk hormonu olan dopamin salgılanmasını da sağlar.

ProteinBir araştırma (Verger, 1998) protein bakından zengin bir ye­

meğin morali yükselttiğini ortaya çıkartmıştır. Ayrıca, proteinler karnı en çok doyuran ve uzun süre tok tutan besinler olduğu için, yemek aralarında atıştırmayı engelleyip, fazla kilolar yüzünden doğabilecek moral bozukluklarını da önler.

Omega-3Omega-3 yağ asitleri bakımından zengin olan bir diyetin dep­

resyondaki kişilere iyi etkileri kanıtlanmıştır.

MagnezyumMagnezyumu en fazla kullanan organ beyindir. Yoğun stres

altında olduğumuz dönemlerde vücudun magnezyum ihtiyacı artar, eksikliği stresle mücadele etme gücümüzü azaltır. Fakat magnezyumun vücutta tutulabilmesini sağlamak için B6 vitami­ni ile beraber almak gerekir.

Bitkisel TakviyelerSt. John’s Wort, Türkçe adıyla sarı kantaron, bilimsel olarak

da kabul edilen en yararlı antidepresanlardan biridir. Yapılan bazı bilimsel araştırmalarda bu maddenin hafif ve orta depres­yonda klasik kullanılan pek çok antidepresan kadar etkili olduğu görülmüştür. Sarı kantaronun yan etkisinin düşük olması, uzun süre kullanılabilir oluşu, bırakıldıktan sonra ruhsal durumda ani

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 133

bir bozulma olmaması ve bağımlılık yaratmaması önemli avan­tajlardandır.

BaharatlarKırmızı pul biberin içindeki doğal bir kimyasal maddenin in­

sanı canlandırıcı ve kısmen de antidepresan etkisinin olabileceği konusunda birçok deneyim ve gözlem vardır.

Morali Yüksek Tutmak İçinGünlük hayatta karamsar insanlarla beraber olmaktan kaçı­

nın. Bazı kişiler hayatın hep kötü taraflarını görür ve sürekli her şeyden şikayet eder. Fransa’da da bu kategorideki insanlardan bol miktarda var. Bu kişiler etraflarına olumsuz ışınlar yayar. Farkında olmadan etkilenirsiniz ve moraliniz bozulur. Enerji dolu, hayata umutla bakan insanlar sizi olumlu yönde etkiler.

Özel hayatınızda arkadaşlarınızı seçebilirsiniz, ama iş haya­tında iş arkadaşlarınızdan memnun olmasanız bile bütün günü­nüzü onlarla geçirmeye mecbur kalırsınız. İşyerinizdeki kötüm­ser insanlarla ilişkilerinizi kısıtlamaya çalışın. Öğle tatillerinde sevdiğiniz kişilerle keyifli yemekler yiyip, günün geri kalanı için moral depolayın.

Depresyona girmek o kadar kolay ki! Kendinizle barışık ol­duğunuzu hissettiğiniz bir anda bile bir söz, bir mesaj, bir mü­zik, nasıl olduğunu anlamadan kara bulutların gelmesine sebep olabilir. Hemen onları kovalayın. Mutsuz olmak mutlu olmaktan daha kolaydır. Mutlu olmak için çaba harcamak gerekir.

Küçük detayları dert etmeyin. Etrafınızda çok büyük prob­lemleri, üzüntüleri olan insanları düşünmeye çalışın; kendi dert ettiğiniz şeylerin ne kadar önemsiz olduğunu hemen anlayacak­sınız. Bugün dert ettiğiniz şeyleri 5-10 sene gibi daha uzun bir zaman diliminde düşünün. Problem ettikleriniz birden anlamsız- laşacaktır.

İlgi duyacağınız yeni şeyler keşfedin. Hayatı yeniliklerle

134 Ahtapot Kadınlar

dolu dolu yaşayın. Yeterince güneş ışığı almak da çok önem­li. Güneş ışığı, hormonları canlandırıp antidepresif etki yaratır. Yapılan bazı istatistiklerde, kuzey ülkelerinde güneş ışığından uzak yaşayanlarda depresyon ve intihar olayı daha yüksekken, ekonomik açıdan daha kötü olan, hatta az gelişmiş ama güneşli güney ülkelerinde yaşayanlarda depresyon ve intihar eğiliminin çok daha düşük olduğu saptanmıştır. Dolayısıyla, her gün dışarı çıkıp hava almak, yürüyüş yapmak için zaman yaratın. İmkânınız varsa bir yolculuğa da çıkabilirsiniz, hava değişikliği iyi gelir.

Az Uyku / Az MoralYetersiz uyku beyninizde mutluluk hormonu olarak adlandı­

rılan serotoninin daha az salgılanmasına neden olur. Araştırma­lar, yeterli uyku miktarının erkekler için gecede 7,4 saat, kadın­lar için ise 7 saat olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, bu sürenin hiç bölünmemesi gerekir.

Gündelik Problemlerle UğraşınDepresyonda olan insanların karakteristik özelliklerine ba­

karsanız, bir çoğunun belli bir refah seviyesinin üzerinde, eği­timli ve düşünmek için vakti olan kişiler olduğunu görürsünüz. Depresyonda olduğu için raporlu iş arkadaşlarınız vardır, ama eve temizliğe gelen yardımcınızın depresyonda olduğu için ça­lışmaya gelmediği görülmemiştir. Olsa olsa çocuğu hastadır ya da evini su basmıştır. O kadar fazla günlük problemi vardır ki “Ruhsal sağlığım iyi mi, değil mi?” diye kendine soracak vakti bile olmaz. Araştırmalar günlük problemlerle uğraşmanın bizi depresyondan koruduğunu ispatlıyor. Gündelik hayat problem­leri insanın hayatla temasını sağlıyor, zihni oyalıyor. Bundan sonra başınızı kaşıyacak vaktiniz olmadığı için şikayet etmeyin. Yeterince işiniz yoksa kendinize iş yaratın.

Bıkt.m Bu İştenİnsanların sadece yapacak işi olmadığı için depresyona girdi­

ği konusunda kolay bir genelleme yapmak istemiyorum. Çünkü

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 135

doğru değil. İşteki yoğunluk ve stresten dolayı da depresyona girmek mümkün. Birçok insan gibi benim de başıma geldi. “Bık­tım bu işten, dayanamıyorum artık” diye bağırmak istediğiniz an ayrılmanın zamanı gelmiş demektir. Çoğu zaman ekonomik nedenler yüzünden hemen iş değiştirmek mümkün olmaz. Ama yeni bir iş aramaya başlamak, yeni projeler hakkında kafa yo­rup bir çıkış yolu bulmaya çalışmak dahi iyi gelir. En önemlisi, işi hayatın merkezine yerleştimıeyip kendinize ve sevdiklerini­ze vakit ayırabilmek. Dopdolu bir özel hayatınız olursa, işteki problemlerin altından daha kolay kalkabilirsiniz.

Gülmek“Bütün mesele hayata nasıl baktığımız. Hayata gülümseyin,

hayat da size gülümser.” Klişeleşmiş bir laf olsa da çok doğru. Mutlu olmasanız bile kendinizi gülmek için zorlayın. Bir süre sonra güldüğünüz için mutlu olduğunuzu göreceksiniz. Gülmek hem fiziksel hem de ruhsal bir mutluluktur; rahatlatıcı, uyarıcı, özgürleştirici ve çekicidir. Gülme eylemi mutluluk hormonları­nın salgılanmasını sağlar. Ayrıca, kan dolaşımını artıran bir tür iç jimnastiktir ve surat asıp oturmaktan daha fazla kalori yakar­sınız. Gülüş yabani mantar gibidir. Gelip kendini size sunmaz. Yaşam denen serüveni daha da eğlenceli kılmak için beklenme­dik şeylerin peşinden giderek ya da çılgınlık yaparak onu aramak gerekir. Gülecek hiçbir şey bulamıyorsanız, ağlanacak halinize gülmeyi deneyin. Ben bu yöntemi sık sık uyguluyorum.

Her şeyin kötü gittiği, bütün tersliklerin üst üste geldiği, bi­rini öldürebilecek kadar sinirli olduğunuz bir anda durun ve ay­naya bakın. O acayip suratınızın ne kadar çirkin olduğunu, oysa gülmenin size ne kadar çok yakıştığını fark edin. Biraz kendi­nizle dalga geçip gülmeye başlayın. Ben sık sık hayatın ne kadar boş olduğunu unutup her şeyi çok ciddiye almaya başlıyorum. Birden her şey çok zor, karmaşık gelmeye başlıyor ve hiçbir şe­yin altından kalkamayacakmışım gibi geliyor.

136 Ahtapot Kadınlar

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 137

Bu durumlarda hayatı ve kendimi çok fazla ciddiye alma­mam gerektiğini hatırlayıp kendime geliyorum. Deneyin, işe yarıyor. Olayların trajik değil, komik taraflarını görmeye başla- yabilince hayat daha kolay ve eğlenceli oluyor. Woody Allen’ın Melinda&Melinda adlı filmini gördünüz mü? Aynı hikaye iki farklı yönetmen tarafından komedi ya da trajedi olarak yorum­lanabiliyor.

Fransa’da gülerek stresle, depresyonla mücadele etmeye ça­lışan ‘Gülme Gruplan’ var. İnsanlar bir araya gelip, öğretmenle­rinin eşliğinde kahkahâlârla gülüyorlar. 1, 2, 3 diye sayıp gülün. Olmadı. Siz yeterince içten gülmüyorsunuz. Doğal olmanız la­zım. Açıkçası bana biraz saçma ve komik geliyor. Ben öyle bir gülme grubuna katılacağıma, bir iki eski arkadaşımla beraber ol­mayı tercih ederim. Biz zaten birbirimizi görür görmez gülmeye başlıyoruz. Bir iki kadeh içince de gülmekten konuşamayacak duruma geliyoruz.

Arkadaşların ÖnemiArkadaşlara en fazla zaman ayırabildiğimiz dönemler ergen­

lik çağı ve bütün öğrencilik yılları. Daha sonra başlayan kari­yer, evlilik, çocuklar girdabı içinde boğuşurken arkadaşlarımızı eskisi kadar göremiyoruz. Vakit darlığı ve mesafeler yüzünden bazılarını elemek zorunda kalıyoruz. Yeni arkadaşlar ediniyo­ruz. Bazen en çok sevdiğimiz arkadaşlarımız en az görüşebildik­lerimiz olabiliyor.

Yıllara, mesafelere, değişen hayat şartlarına rağmen hâlâ korumayı başarabildiğimiz arkadaşlarımız en değerlileri. Aıııa yenilere kalbimizi kapatmamız anlamına gelmiyor. Geç de olsa yolumuz öyle güzel insanlarla kesişiyor ki onlar da belki bir gün eski arkadaş olabilecekler.

Eşim beni yeni tanıştığım insanlara çok önem verip bazen hayal kırıklığına uğradığım için eleştiriyor. Haklı olduğu taraf­

138 A htapot Kadınlar

lar da var. Ama ben merakımdan dolayı hayatıma sürekli yeni simalar eklemeye devam ediyorum. Bunların bazıları güzel dost­luklar olarak uzun yıllar sürüyor. Bazıları beni hayal kırıklığı­na uğratıyor, ama uğratmayanlar risk almakta haklı olduğumu gösteriyorlar. Büyük tesadüfler sonucu uçakta, sokakta, farklı ülkelerde tanıştığım insanlar çok iyi dostum oldu. Ben kalbi yeni arkadaşlıklara açık bırakmak gerektiğine inanıyorum, ba­zen üzülmek pahasına da olsa.

Birbirinden o kadar farklı arkadaşlarım var ki bazıları birbir­lerini tanımaz. Tamştırsam kesinlikle anlaşamazlar. Ama hepsi, ayrı ayrı bana çok iyi gelir. Hepsiyle farklı şeyler paylaşırım. Hepsi gerçek arkadaşım değildir. Bazılarıyla sadece gülmek, eğ­lenmek için beraber olurum. Daha fazla bir şey beklemeyince problem çıkmaz. Ben de zaten onlarla beni çok güldürdükleri için beraber olurum. Bir çeşit terapi. Ama benim için en büyük terapi, çok sevdiğim eski arkadaşlarımla, seyrek de olsa görüşe- bilmektir. Keyifli bir akşam yemeğinden sonra, bir hafta boyun­ca yüksek moral garantisidirler.

Doğumdan Sonra...

Hormonal DeğişikliklerDoğum sonrası depresyonu, her on yeni anneden sekizinde

doğumdan sonraki on gün içinde ortaya çıkar. Neredeyse her şey bir duygu dalgası ve ağlamaya neden olabilir. Sebebi doğumdan sonra hormon düzeylerinin ani düşüşüdür. Östrojen, progesteron ve üremeyle bağlantılı diğer hormon düzeyleri doğumdan hemen sonra düşer. Östrojen düzeyi bebeğinizi emzirdiğiniz sürece dü­şüktür. Bu süre içinde yakınlarınızın desteğine ihtiyacınız vardır. Özellikle eşinizi doğumdan önce bilgilendirip uyarırsanız bu zor dönemde size daha çok yardımcı olabilir.

Sağlam Vücut Sağlam Kafada 139

Uygulama SorunlarıHer gün 24 saat yeni doğmuş bir bebeğe bakmak aşırı yorucu

bir görevdir. Hele ki bağımsız bir yaşam biçiminiz varsa ciddi bir şoktur. Anne olmak tüm yaşamınızı sonsuza kadar değiştirir. Bebeğinize hissettiğiniz tutku sınırsızdır. Aynı zamanda kendi­nizi sonu gelmeyen besleme, bez değiştirme, yıkama ve giydir­me işlerinin arasında esir gibi hissedebilirsiniz.

Önceliklere Karar VermekEvinizi eski durumuyla koruma konusunda canınızı sıkma­

yın. Birkaç ay boyunca bırakın dağınık kalsın. Karmaşayı önem­li olmayan, geçici bir olay olarak kabul edin. Önemli olan yaşa­mınızın niteliğidir. Biliyorum, söylemesi kolay, uygulaması zor. Ama deneyin.

Değişikliğe Uyum SağlamakAnnelik birçok kadın için değişiklik anlamına gelir. Değişik­

likler zor olabilir, ama uyum sağlayabilirsiniz. İlk başta gazete okuyacak, televizyon seyredecek vaktiniz olmayabilir. Güncel olaylardan uzak kalmamak için radyo dinleyebilirsiniz. Artık istediğiniz zaman uyumanız mümkün değildir. Bebeğiniz her uykuya daldığında her şeyi bırakın, telefonu fişten çekin, siz de uyuyun. Uygulaması kolay değil, ama yapabilirseniz kendinizi daha iyi hissedersiniz.

Kendinize Zaman AyırmakBebeğinizi birkaç saat için bile olsa bırakamayacağınızı dü­

şünebilirsiniz. Ancak, hoşça kal deyip sonra yeniden buluşmak kadar güzel bir şey yoktur. Bu nedenle, kocanız, anneniz, kayın­valideniz ya da arkadaşlarınızın bebeğe bakma tekliflerini kabul edin. Kendiniz için dışarı çıkmak, mağazaları gezmek, masaj

yaptırmak, bir arkadaşınızla yemek yemek, sinemaya gitmek ba­ğımsızlığınızı yeniden hissettirir ve sizi dünyaya bağlar.

140 A htapot Kadınlar

Genç ve Formda Kalmak

“Hayat bütün omuzlara aynı ağırlıkta çökm ez”Simone de Beauvoir

I- Genç GöstermekYirmi beş, otuz yaşma kadar daha küçük, otuzundan sonra

daha genç gösteriyorsun denir. Yani otuzuna kadar “büyümek”, otuzundan sonra “yaşlanmak” kavramı söz konusu. Ne kadar acımasız. Ben “yaşından küçük göstermek” deyimini tercih edi­yorum.

Oldum olası yaşımdan küçük gösterdim. Bu, 25-30 yaşlarına kadar büyük bir dezavantajdı. Zaten çok yavaş büyüdüğümü dü­şündüğüm ilk gençlik yıllarında yaşından daha küçük göstermek bana çok zor geldi. İngiltere’de, Türkiye’ye dönüşümden üç ay evvel bir pub’da bar maid’lik yapmaya karar verdim. O zaman oturduğum Henley-on-Thames’in en güzel pub’mı gözüme kes­tirdim. Bir gün bütün cesaretimi toplayıp içeri girdim. Patrona çalışmak istediğimi fakat İngiliz olmadığımı açıkladım. Gülerek benim başımı okşadı. “İngiliz olmaman mühim değil, ama ben 16 yaşından küçükleri çalıştıramam” dedi. Ben o zaman 21,5 yaşındaydım.

22 yaşında iş hayatına başladım. Küçük göstermek benim için bir dezavantaj olmaya devam etti. Telefonda, fakslarda fır­ça çektiğim imalatçılar beni karşılarında görünce, o çekindikleri Ayşe hanımın neredeyse yanağından makas alacaklar. Söyleme­ye gerek var mı bilmem, bu beni iş hayatında daha hırslı yaptı. İşimi daha çabuk, daha derinlemesine öğrenmeye çalıştım. Yaşı­ma değil, bilgime ve çalışkanlığıma dikkat çekmeye çalıştım.

Ne yalan söyleyeyim, şimdi 41 yaşında olduğum halde, 30 Tu yılların başında olduğumu sanmaları hoşuma gidiyor. Fakat 35- 40 yaşından sonra, yaşından küçük gösterme durumu sistematik

değil, gününe göre değişiyor. Eğer yorgun ve uykusuzsanız he­men ait olduğunuz yaşı gösteriyorsunuz.

Geçen gün büyük kızım Melanie ile aramızda geçen bir ko­nuşma bunu bir kez daha ispatladı.

Melanie kardeşi Liza’ya bir şey yapmasını emretti. Ben ona bu şekilde sorarsa inadına yapmayacağım, kardeşiyle sanki an­nesiymiş gibi konuşmaması gerektiğini söyledim. Konuşmamız şöyle devam etti:

■- Ben onun büyük ablasıyım ama. Zaten o bebek gibi dav­randığı için ben onunla öyle konuşuyorum.

Aranızda sadece üç yaş fark var. O da bir kaç sene sonra kendiliğinden kapanacak.

»- Bu kafayla devam ederse, hiç zannetmiyorum.

»- Bak göreceksin, bir gün gelecek, Lucy ile bile aranızdaki yaş farkı kapanacak.

«■- İmkân yok. Lucy ile aramızda 9 yaş fark var.

*• 30 yaşından sonra 9 yaşın önemi kalmaz, arkadaş olursu­nuz.

» Hayal bile edemiyorum.

«- Bak, Sylvie benden 10 yaş küçük ama arkadaşız.

«- Ne? Sylvie mi senden küçük? Ben sen ondan küçüksün zannediyordum.

«- Melanie’çiğim, bu benim için güzel bir iltifat, ama sakın Sylvie’nin yanında söyleme, ayıp olur.

Genç ve Form da Kalmak 143

144 Ahtapot Kadınlar

»- Aslına bakarsan, normalde sen ondan küçük gösteriyor­sun, ama bugün değil.

» - N e demek istiyorsun, ne olmuş bugün?

»- Yani bugün biraz yorgun görünüyorsun, gözlerinin altın­da morluklar falan var.

Hemen koşup aynaya baktım, hakikaten yorgun görünüyor­dum. Bir hesapladım gece sadece beş saat uyumuştum. Orta yaş­lı bir kadın için (Yazması bile garip geliyor!) bu kadar uyku yeterli değil anlaşılan. Ve bu gerçek, çocuğumun ağzından çok doğal bir şekilde çıkıp pat diye yapıştı suratıma.

Neden Yaşımdan Küçük Gösteriyorum?“Bodur tavuk her dem piliçtir” derler ya, öyle bir şey ola­

bilir. Boy 1,62. Cüce sayılmam ama uzun boylu olduğum da söylenemez. Gerçi Fransa’da UFIH tarafından yapılan en son istatistiklere göre hâlâ orta boylu sayılıyorum. Kadınların boy ortalaması 1970’de 160.4 cm imiş, 2006 yılında 162,5 cm ol­muş. Türkiye’de de TNS Piar şirketinin araştırmasına göre ka­dınların boy ortalaması 162 cm. Benimle aynı boyda olanlara duyurulur. En azından Türkiye ve Fransa toprakları içinde orta boylu sayılıyoruz. Ufak tefek ve zayıf olmanın birkaç yaş eksilt­tiği kesin. Giyiniş tarzı, çok makyaj yapmamak, saçlarının ren­gini sarıya boyatmamış olmak da yardım ediyordur muhakkak. Dikkat edin, esmer bir kadın saçının rengini açsın, hemen bir iki yaş daha fazla göstermeye başlar.

Acaba içimdeki o hiç büyümeyen çocuğun dışa yansıması mı sebep? Eşim ve annem bana ne zaman büyüyeceğimi soruyorlar. Hiçbir zaman, inşallah.

Sağlıklı ve genç kalma konusundaki kitapları okuyuncaya kadar aklıma bunlardan başka neden gelmiyordu. Bir de bak-

Genç ve Form da Kalmak 145

tim ki orada tavsiye edilen şeylerin birçoğunu ben zaten yapı­yorum. Yapmadığım şeyleri de kırkımdan sonra yapmaya başla­dım, çünkü artık yaşımdan küçük göstermeye çok alıştım. Birisi yaşımı doğru tatmin ederse çok bozulurum. Şaka bir yana, 39 yaşında üçüncü çocuğumu dünyaya getirince bu biraz da zorun­luluk oldu. Neden mi? Annem ile benim aramda 26 yaş fark var. Benim ile Lucy arasında 39 yaş fark var. Dolayısıyla, Lucy 40 yaşında olunca ben 79 yaşında olacağım. Ama ben 79 yaşında, sağlıklı, dinamik, yaşından küçük gösteren, gençleri hastalıkları ile sıkmayan bir anne olmak istiyorum.

Hedef: 10 Yaş Daha Genç GöstermekDr Xavier Maniguet, Dr Deepak Chopra, Dr Mehmet Öz, Dr

Michael Rozien ve starların koçu Jean-Pierre Clemenceau tara­fından verilen öğütlerin bir sentezi:

»- Sigaradan uzak durun.

«- Günlük Omega-3 ihtiyacınızı karşılayın.

» Her gün 3-5 öğün sebze-meyve yiyin. Sebze ve meyveler antioksidan bakımından zengin olduğu için cildin yaşlanmasını yavaşlatır.

«- Lifli besin alımına dikkat edin. Günde 25 gram lif yiyen kişiler, günde sadece 12 gram yiyenlere oranla üç yaş daha genç olabilirler. Buna ek olarak, bir araştırmaya göre günlük olarak alman lif miktarını 10 gram artırmak kalp krizi olasılığını yüzde 29 düşürmektedir. Bu da sizi 1,9 yaş daha gençleştirir. L if ihti­yacım kolayca karşılamanızı sağlayacak yiyecekler şunlar:

Lima fasulyesi (3 çorba kaşığı): 13 gram

Karabuğday (1 fincan): 10 gram

Enginar (1 tane büyük): 10 gram

146 A htapot Kadınlar

Soya fasulyesi (yarım fincan): 10 gram

Badem (24 tane): 5 gram

Fıstık (30 tane): 5.5 gram

Yulaf ezmesi (1 fincan): 3 ile 4 gram

Mısır gevreği (1 fincan): 3 gram

«• Günlük A, C ve E vitamini ihtiyacınızı karşılayın:

Her sabah bir kivi (ya da iki portakal) yiyin veya C vitamini alın. Öğleden sonra 2 tane havuç ya da iki kayısı yiyin. Her ikisi de beta karoten açısından zengindir ve vücutta A vitaminine dö­nüşür. E vitamini ise yağlarda bulunur.

»- Doğal ürünlerle beslenin. Katkı maddeli besinler uzun dö­nemde sağlığınız için zararlıdır.

«- Günde 2 litre su için.

-r Günde bir ya da iki bardak (yemek sırasında) iyi kırmızı şarap için. Şarap içerdiği tanen, oligoeleman, provitamin ve mi­neraller nedeniyle kalp-damar sistemi için çok faydalıdır. Dik­kat: 1-2 bardaktan fazlası zararlıdır.

»- Alkol alimim azaltın. Alkol yüzünüzün şişmesine, kılcal damarların çatlayıp kırmızılıklar oluşmasına neden olur. Aşırı al­kol, bağışıklık sisteminin hızlıca yaşlanmasına ve sizi koruması gereken hücrelerin ölmesine yol açabilir.

«r Kırmızı eti azaltıp daha çok balık yiyin.

«*• Proteinleri unutmayın. Atlanan bir öğün ya da proteinsiz bir öğün, kaslarınızdan alır. Kas sisteminizi korumanız zinde kalmanızı sağlar.

Genç ve Form da Kalmak 147

■*- Şekerli içeceklerden uzak durun.

*«- Her gün yarım saat hızlı yürüyün (veya bir saat bisiklete binin ya da iki günde bir 40 dakika jogging yapın). Bu bir sene sonra 8 kilo daha az olmanız ve 80 yaşını geçme şansınızın iki katına çıkması demektir.

«r Merdivenleri çıkın, asansöre binmeyin. Bir sene sonra iki kilo daha hafif olacaksınız.

» Her akşam ‘stretching’ egzersizleri yapın.

ı» Aşk gençleştirir, iyileştirir. Hepimiz sevildiğimizi hisset­tiğimiz zaman yaşadığımız coşku ve canlılığı biliriz. Çoğumuz ayrılık ve reddedilmeden gelen keder ve çaresizliği de biliriz. Sevgi tarafından ortaya çıkarılan heyecan, coşku ve rahatlık, fi­ziksel ve duygusal iyi olma durumu yaratır. Zevk, neşe ve güven biyolojisi yarattığı için, aşk kendimizi iyi hissettirir. Sevin, do­kunun, sevdiğinizi söylemekten ve göstermekten çekinmeyin.

Ne güzel söylemiş Nazım Hikmet:

“Sevdiğin müddetçe

Ve sevebildiğin kadar

Sevdiğine her şeyini verdiğin müddetçe

Ve verebildiğin kadar gençsin. ”

■*- Günlük hayatın telaşı ve gerginlikleri içinde cinsel yaşa­mınızı ihmal etmeyin. Doyumlu bir seks hayatı tüm vücudunuzu ve beyninizi gençleştirir.

w Cildinizi güneşten koruyun.

«*• Dişlerinize iyi bakın. Hiçbir rahatsızlığınız olmasa bile se­nede bir defa diş kontrolü yaptırın.

148 Ahtapot Kadınlar

«- Günde 7-8 saat uyumaya dikkat edin. Unutmayın, gece ya­nsından önceki uyku saatleri en dinlendirici, gençleştirici olan­larıdır. Bu nedenle, 22:00 ve 6:00 saatleri arasında sekiz saat uyuyorsanız, 00:00 ve 08:00 arasında sekiz saat uyuduğunuzdan daha çok dinlenmiş hissedersiniz.

■t Gülün. Genç bir zihin neşe dolu ve kaygısızdır. Kolayca içten ve coşkuyla kahkaha atar. Gülme beden ve zihin için en iyi ilaçtır. Bilimsel araştırmalar gülmenin bağışıklık sistemini can- landırabildiğini, ağrı eşiklerini yükseltebildiğim ve depresyonu hafifletebildiğim göstermiştir.

«r Heyecan ve enerjinizi kaybetmeyin.

Genç bir zihin heyecanlıdır, akışkandır ve uyumludur. Rahat bir çocuğu gözlemlerseniz genç bir zihnin tüm özelliklerini iş başında görebilirsiniz. Genç bir zihin her şey hakkında heyecan­lıdır; bir kelebek, bir gökkuşağı, gece, yıldızlar, yeni bir kitap, güzel kokulu bir çiçek, taze bir çilek. Etrafınızda olan şaşırtıcı gösterime tetikte kalın. Hep dinç ve yeni olan doğanın olağanüs­tü dansına dikkat edin. Enerjik tetiktelik, heyecanın temelidir. Heyecan yaşlanmayı tersine çevirir.

»- Kendinizi yaşam boyu öğrenmeye, kişisel gelişime adayın. Genç zihin gelişen zihindir, sürekli genişlemeye ve öğrenmeye adanmıştır, yeni bilgiler ve deneyimlerle beslenir. Yaşamınız boyunca öğrenmeye sadık kalın.

«r Alışkanlık kalıplarınızı kırın.

ı»- Diyetinizi değiştirin.

» Egzersiz programınızı değiştirin.

«r İşe giden yolunuzu değiştirin.

Genç ve Form da Kalmak 149

■*- Farklı kıyafetler giyin.

Yeni renkler giyin.

» Değişik müzik türleri dinleyin.

» Yeni bir restoran deneyin.

«- Yeni biriyle öğle yemeğine çıkın.

»- Yıllardır konuşmadığınız bir arkadaşınızı arayın.

«- Normalde düşünmeyeceğiniz bir kitabı okuyun.

»- Yeni bir kursa yazılın.

Eski tarzları bırakarak kendinizi yenilenmiş hissedeceksiniz. Esnek olmayı öğrenmek gençleşmenin temelidir.

*- Affedici olun.

Üzüntüler, düşmanlıklar, kırgınlıklar ve pişmanlıklar yaşlan­mayı hızlandıran iltihaplı duygusal yaralar haline gelir. Affedin, unutun. Yaşlanma sürecini tersine çevireceksiniz.

»- Her gün en az 10 dakika, strese karşı masaj, yoga veya meditasyon gibi bir rahatlama tekniği uygulayın.

MasajCildimiz masajla açığa çıkarılabilen, zengin bir yaşlanmayı

tersine çeviren hormon kaynağı. Yavaş ve rahatlatıcı bir masaj doğal gevşetici kimyasalları serbest bırakır. Dr. Deepak Chopra kendine masaj yapmayı “Günlük rutinin yaşlanmayı tersine çe­viren değerli bir bileşeni” olarak öneriyor.

Ahtapot Kadınlar

Genç ve Form da Kalmak 151

Kendimize Nasıl Masaj Yapabiliriz?

Bu masaj için birkaç yemek kaşığı ılık yağ gerekir. Saçını­zı şampuanlarmış gibi ufak dairesel hareketlerle kafa derinize masaj yaparak başlayın. Yumuşak hareketlerle yağı alnınıza yanaklarınıza ve çenenize uygulayın, sonra kulaklarınıza geçin. Yavaşça kulak arkalarınıza ve şakaklarınıza masaj yapın. Boy­nunuzun önüne ve arkasına küçük bir miktar yağla masaj yapın ve sonra omuzlarınıza geçin. Kollarınıza masaj yaparken, omuz ve dirseklerde dairesel hareketler, üst ve alt kollarınızda uzun ileri-tersine hareketler uygulayın. Büyük, yumuşak dairesel ha­reketlerle göğsünüze, midenize ve kamınıza masaj yapın. Bütün masaj hareketlerini kalbe doğru yapmaya özen gösterin. Her iki elinize de bir parça yağ alarak yavaşça sırtınıza ve omurgalarını­za yapabildiğiniz kadar ulaşın.

Bacaklarınız için uzun parçalarda aşağıdan yukarıya, ayak bi­lekleriniz ve dizlerinize ise dairesel hareketler uygulayın. Kalan yağı ayak parmaklarınıza özel bir önem göstererek ayaklarınıza yedirin.

Benim her sabah kendime yağlı masaj falan yaptığımı zannet­meyin. Bunun için sabah beşte falan kalkmam gerekirdi. Ama her gün olamasa bile yapmak için bir zaman yaratmak gereki­yor. Arada sırada güzellik salonlarında da kendimizi şımartabi­liriz. Ya da eşimizi masaj yapmasını öğrenmesi için kursa gön­derebiliriz...

152 A htapot Kadınlar

YogaDuruş, nefes alıp verme ve yoğunlaşma (konsantrasyon) üze­

rine kurulmuş olan yoga öğretisi bedenle zihnin birlikteliğini, bütünselliğini içerir. Kökeni eski Hint kent uygarlıklarına kadar inen bu öğretinin amacı kişinin bedensel, duygusal, zihinsel açı­dan yetkinleşmesi ve kendi iç barışını, iç özgürlüğünü gerçekleş­tirmesidir. Birçok dalı olan yoga öğretisinin bedenle ilgili olan kısmına ‘Hatha yoga’ adı verilir. Hatha yoga duruşları stresten, gerginlikten, sıkıntıdan kurtulmaya birebir. Bedende biriken ger­ginlikleri, olumsuz enerjiyi attıkça bu zihne de yansıyor. Daha berrak, daha sakin, daha kıvrak bir zihne kavuşuluyor.

Yogayla daha az öfkelenir, daha hoşgörülü olursunuz. Daha çok kendinize güvenir, ruhsal sorunlarınızla daha kolay baş ede­bilirsiniz. Bedeni derin dinlendirmek sizi canlandırır, kendinizi dana çevik, daha enerjik hissedersiniz. Uykunuz daha düzenli olur, kan dolaşımınız hızlanır, cildiniz daha güzel bir görünüme kavuşur.

Yoga ustaları “İnsanın yaşını belirleyen yaşadığı yıllar değil, esnekliğidir” der. Bedeniniz ne kadar esnekse o kadar gençsi- nizdir. Esnek olmayan bir beden gerçek anlamda sağlıklı ve gü­zel değildir. Yoga sayesinde esnekliğinizi artırdıkça bedeninizi kullanma kapasitenizi de artırır, daha az enerjiyle daha çok iş yapabilirsiniz. Bedensel esneklik kazanmak aynı zamanda kas ağrılarım önler ve tansiyonu düzenler. Aynı zamanda duruşunuz düzelir, bu da bedende denge duygusu oluşmasına neden olur. Dağınık veya dengenizi yitirmiş olmak yerine, bedeni üzerinde yoğunlaşabildi, tedirginlik, eksiklik, telaş gibi duyguları kolay­ca bertaraf edebilen bir yapıya, bir iç dengeye kavuşursunuz.

Tek Başımıza Yoga Yapmayı Öğrenebilir miyiz?Çok güzel açıklamalı kitaplar ve DVD’ler mevcut. Kitap ola­

rak tavsiye edebileceklerim: Yoga ve Meditasyon-Yeni Başla­yanlar İçin ve Yoga (Detayları kaynakçada bulunmaktadır).

Genç ve Formda Kalmak 153

" ^ 1 r

154 A htapot Kadınlar

Üç tane DVD denedim. Bir tanesi İngiliz, bir tanesi Fransız, en sonuncusu da Türk yapımıydı. Hiç tereddütsüz ve çok ob­jektif olarak, size Türk yapımı DVD’yi tavsiye ediyorum. Di­ğerleriyle kıyas bile kabul etmeyecek kadar güzel hazırlanmış: Godfrey Devereux Öğrencisiyle Yoga, Zeynep Aksoy.

Eğer vaktiniz varsa bir yoga öğretmeni eşliğinde yoga yap­manız en iyisi. Ama benim gibi bir kursa gidecek zamanınız yoksa, her gün 10 dakika yogayı hayatınıza eklemeniz, daha faz­la zamanınız olduğu günler DVD eşliğinde daha uzun seanslar yapmanız da mümkün.

Kitaplarda hangi yoga asanalannın hangi rahatsızlıklara iyi geldiğini bulacaksınız. Kendi ihtiyaçlarınıza ve vücudunuzun esnekliğine uygun asanaları seçebilirsiniz. Başlangıçta çok dik­katli olmalı ve hareketlerin en hafiflerini vücudunuzu hiç zorla­madan yapmalısınız. Özellikle kalp rahatsızlığı, sırt rahatsızlığı, kas ve kemiklerle ilgili sorunları olanlar mutlaka doktorları ile konuşmalıdırlar. Gözlerinin ağ tabakasında bozukluk olanlar da yine doktorlarına baş vurarak fikir almalıdır. Yaptığınız hareket­lerin ritmini de kendinize göre ayarlamanız mümkün. Açıkçası benim karakterim daha hızlı egzersizler yapmaya daha uygun. Doğruyu söylemek gerekirse, çok yavaş yapılan yogadan sıkılı­yorum. Ben bunu kendimden başka kimseye itiraf etmeden, yıl­lardır evde kendime uygun bir yoga ritmi icat etmiş ve onu uy- guluyordum. Bu sene yoga öğretmeni arkadaşım Esra Bilal’e bu konudan bahsettim. Kızmasını beklerken, bana hızlı yoga diye bir şey olduğunu açıkladı. Şimdi hiç suçluluk duymadan kendi hızlı yogamı yapmaya devam ediyorum.

Ayrıca, tai chi, qigong, aikido gibi bedensel bütünlüğünüzü artırmaya yardım edecek başka disiplinler de mevcut.

MeditasyonMeditasyon kısaca zihni belli bir şey üzerinde yoğunlaştırma

olarak tanımlanabilir. Meditasyon yaparak farkındalığınızı, dik­katinizi, duyarlılığınızı çoğaltabilirsiniz.

Genç ve Form da Kalmak 155

Meditasyon sırasında nefes alış yavaşlar, kan basıncı düşer ve stres hormonu düzeyi azalır. Meditasyon süresindeki oksijen tüketimi neredeyse uykudakinin yansına düşer.

Düzenli meditasyon yapan kişiler daha az hipertansiyon, kalp hastalığı, marazi kaygı ve depresyon geçirirler. Sigara, aşın al­kol ve uyuşturucu gibi hayata zarar veren alışkanlıkları bırak­mayı daha kolay bulurlar. Bağışıklık sistemleri daha kuvvetlidir. Yapılan araştırmalar uzun zamandır meditasyon yapan insan­ların biyolojik yaşlarının kronolojik yaşlarından neredeyse 12 yaş daha genç çıktığını göstermiştir. Ayrıca, DHEA hormonu­nun meditasyon yapan kişilerde meditasyon yapmayanlara göre daha yüksek olduğu görülmüştür.

Meditasyona Başlamadan Dikkat Etmeniz Gerekenler

Kimsenin sizi rahatsız edemeyeceği sakin bir ortam bulun. Rahat kıyafetler giyin.

Rahat olduğunuz bir oturuş biçimi belirleyin. Dik ve dengeli bir şekilde oturun.

Başınız dik, ağzınız kapalı olsun, dilinizin ucu hafifçe üst dişlerin damakla birleştiği yere değsin. Başlamadan birkaç kez derin nefes alın verin. Bu zihninizin sakinleşmesine ve yoğun­laşmasına yardımcı olur.

Meditasyon tekniklerinden bazıları:

Mantra Meditasyonu

Kutsal simgesel seslerin (mantralar) tekrarlanmasından olu­şur. Mantranm artarda tekrarlanmasındaki amaç düşüncelerin zihne girmesini engellemek ve dikkati tekrar edilen mantra üze­rinde yoğunlaştırmaktır. En yaygın olan tekniklerden bir tanesi “So Hum”dur:

-r So kelimesini düşünürken burnunuzdan yavaş derin nefes alın.

156 Ahtapot Kadınlar

Hum kelimesini düşünürken burnunuzdan nefesinizi ya­vaşça verin.

» Her nefes alışınızda ve verişinizde “So...Hum...” diye ses­sizce tekrar ederek nefes almaya devam edin.

»- Dikkatiniz dağılırsa, sezsizce “So...Hum...” diye tekrar ederek yavaşça nefesinize tersine dönün.

«- Bu işleme 10-20 dakika boyunca devam edin.

Nefes Üzerine Yapılan Meditasyon Uygulaması

Bu tekniğin temeli nefes alış verişinin bilinçle izlenmesidir. Bilinçle nefes alıp vermek, nefes alıp verdiğinin ayırımında ol­mak nefes üzerine yapılan meditasyonun özüdür.

Nefesin dikkatle izlenmesini kolaylaştırmak için nefes alış­verişleri sayılır. Sayma işlemini şöyle yapabilirsiniz. Nefes aldı­ğınız zaman zihninizi ‘bir’ sayısı, nefes verdiğinizde ise ‘iki’ sa­yısı üzerinde yoğunlaştırın. Bunu ‘on’ sayısına kadar sürdürün. ‘On’ sayısını tamamladıktan sonra yeniden ‘bir’den başlayın.

Genellikle meditasyonun ilk dönemlerinde zihin kolayca da­ğılabilir. Düşünceler, imgeler zihne üşüşür. Bu durumda yap­manız gereken tek şey, zihne giren düşüncelere takılı kalmamak, onlarla uğraşmamak ve kafanızdan kovmaya çalışmamaktır. Saymayı kaçırdığınızda yapmanız gereken, yeniden ‘bir’den başlamaktır.

Başka bir teknik de hayal ya da gerçek olan bir obje, resim üstünde konsantre olmaktır.

Pek çok kişi mum alevinin iyi bir konsantrasyon cismi ol­duğunu anlamıştır. Gözleri yormadan devamlı bu aleve bakın. Gözleri kapatarak mümkün olduğu sürece o alevin hayalini gör­meye çalışın.

Genç ve Form da Kalmak 157

Birçok meditasyon tekniği vardır, herkes kendine en uygun olanını bulabilir.

II- G ündelik H ayatta F orm da O lm ak

Gün Boyunca Kendinizi Zinde Hissetmeniz İçin Birkaç Öneri:»- Sabah yataktan kalkmadan önce uzun uzun gerinin. Kas­

larınız ve eklemleriniz de sizinle beraber yavaş yavaş uyanır. Sizi bekleyen hareketli güne yumuşak geçiş yapmış olursunuz.

»- Yatağınızda sırtüstü uzanın ve sağ ayak parmaklarınızı mümkün olduğu kadar öne doğru iterken, sol ayak parmakla­rınızı geriye doğru esnetin. Sonra tam tersini yapın. Bunu 100 defaya kadar tekrarlamaya çalışın. Bu hareket kan dolaşımının hızlanmasını sağlar. Hareketleri saymak da uyanmaya yardımcı olur.

»- Her sabah duşunuzu soğuk suyla bitirin. Bacaklarınıza aşağıdan yukarı soğuk duş tutun. Göğüslerinize de dairesel ha­reketlerle soğuk su masajı yapın. Ben her sabah duşumu kısa bir soğuk duşla bitiriyorum. Önce zor geliyor ama alışınca vazgeçe­miyorsunuz.

Sabah evde banyo, mutfak, yatak odası ve çocuk odası ara­sında mekik dokuyorsunuz. Bu gidiş gelişlerden bir iki tanesini parmak uçlarında yürüyerek, yürürken de karın ve kalça kaslarım sıkarak yapın. Hazırlanırken kasları da çalıştırmış olursunuz.

Gün içinde iş yerinizde her saat başı 5 dakikalık küçük bir mola verin. Uzun süre ekrana bakmaktan ve stresten kaynaklanan baş ağrılarını engellemiş olursunuz. Ayrıca içinde kaybolduğunuz dosyalardan 5 dakikalığına ayrılıp mekân değiştirdiğinizde unut­

158 Ahtapot Kadınlar

tuğunuz önemli bir şey aklınıza gelir. Ben unuttuğum şeylerin çoğunu tuvalette hatırlarım. Çalışırken zorunlu tuvalet molaları vermek için en iyi yöntem, gün boyu bol su ve çay içmek.

»- Mevsim değişikliklerinde ya da çok yoğun olacağınızı bil­diğiniz dönemlerden önce C vitamini kürü yapın.

«- Öğle yemeğinden sonra 20 dakika kestirin. Uyuyamasanız dahi gözlerinizi kapatıp müzik dinleyin. Eğer işteyseniz, yemek­ten sonra 5 dakika gözlerinizi kapatıp, masanızda nefes egzer­sizleri yapın. Beş dakikalık dinlenme size bütün öğleden sonrası için enerji verecektir.

Eğer bir önceki gün çok fazla ve ağır yemekler yediyse- niz, ertesi gün sadece sebze çorbası, salata ve yoğurt yiyin.

»- Çok içki içilen bir akşamın ardından, uyumadan evvel 1.5 litre su için.

«- Daha önceki sayfalarda beslenme, egzersiz ve gevşeme yöntemleri konusunda verilen önerileri uygulayın.

III- Detoks (Toksinlerden Arınmak)

Toksin Nedir?Bu terim sağlığa zarar veren bütün maddeleri ve etkenleri

kapsıyor. Toksik maddelerin kapsamı ve kaynağında hava kir­liliği, sigara, alkol, uyuşturucu, toksik besinler, koruyucu kim­yasallar, katkı maddeleri, yapay tatlandırıcılar, gıda boyaları, sebze-meyvelere konulan böcek ilaçlan, duygusal bozukluklar, yoğun stres, depresyon, sıkıntı ve kaygılar var.

Vücudun aşın toksin aldığına dair sinyaller; yorgunluk, baş ağrısı, sindirim bozuklukları, uyku problemleri, nefes alma zor­lukları ve sırt ağrılarıdır.

Genç ve Form da Kalmak 159

Toksinleri Nasıl Atabiliriz?Toksinlerinin vücuttan atılmasını sağlayan organların (kara­

ciğer, böbrek, bağırsaklar, akciğer, deri) işleyişlerini iyileştire­rek ve stresle mücadele ederek işe başlamak gerekir.

•*- Karaciğer, böbrek ve bağırsaklar için uygun bir diyet uy­gulayarak

» Akciğer için nefes alma egzersizleri yaparak

Deri için terlemeyi artırarak (sauna, hamam, fiziksel eg­zersizler) yaparak

Stresle başa çıkabilmek için de gene fiziksel egzersiz ve rahatlama egzersizleri yaparak

Toksinlerin vücuttan atılmasına yardımcı olan besinler nelerdir?

Su: En önemli arınma tekniklerinden bir tanesi günlük su oranını artırmaktır. Örneğin, günde 2 litre içiyorsanız 3 litreye çıkartın. Oda sıcaklığında ya da ılık, isterseniz biraz limon suyu ekleyerek içebilirsiniz.

Bitki çayları: Detoks döneminde gün boyunca bol bol yeşil çay ve bitki çayı için. En faydalıları: Zencefil, kekik, meyan kökü, nane, biberiye, mürvet, ayrıkotu, dişbudak, dulavratotu, erkeçsakalı, ısırgan otu ve yabani menekşedir.

Sebzeler: Avokado, enginar, kırmızı pancar, karnabahar, sa­rımsak, soğan, yeşil soğan, kabak, rezene, domates, yeşil biber, kereviz sapı, pırasa, lahana, Brüksel lahanası, maydanoz, tereo- tu, yeşil salata, roka, kuşkonmaz, brokoli, hindiba, yeşil fasulye, siyah turp, kereviz, pazı, kara lahana, pırasa, taze bezelye, kuzu kulağı, ıspanak, beyaz şalgam, havuç, taze mısır, yer elması.

Meyveler: Elma, kivi, erik, üzüm, ananas, mango, kayısı,

160 A htapot Kadınlar

muz, böğürtlen, kiraz, çilek, yabanmersini, ahududu, kavun, nektarin, şeftali, armut ve mandarin.

Kurutulmuş meyveler: Kayısı, erik, incir, hurma, kuş üzümü, elma.

Tahıllar/Kuruyemişler: Esmer pirinç, bulgur, esmer buğday, kabak/ay çekirdeği, susam, badem, ceviz.

Bir detoks kürü nasıl yapılır?

Senede bir defa on gün boyunca aşağıdaki programı uygula­yabilirsiniz:

Birinci gün: Bütün yağları (soslar, tereyağı, zeytinyağı...) di­yetinizden çıkartın. Et ve süt ürünlerini de yememeye çalışın.

İkinci gün: Gün boyunca bir tek cins meyve yiyin (elma, üzüm ya da ananas gibi). İstediğiniz miktarda doğal haliyle komposto ya da meyve suyu şeklinde tüketebilirsiniz.

Üçüncü gün: Aynı şeyi başka bir meyve ile yapın.

Dördüncü ile altıncı gün arası: Sebzeleri yeniden diyetinize dahil edin. Yağsız, buharda pişirin, çiğ salata yiyin. Yemeden önce üzerlerine bir kaşık zeytinyağı ekleyebilirsiniz. Meyve ye­meye devam edin.

Yedinci gün ile onuncu gün arası: Feküllü yiyecekleri az mik­tarda tekrar diyetinize dahil edin (esmer pirinç, kepekli ekmek).

Bu on gün boyunca bol miktarda su, yeşil çay ve bitki çayları içmeye devam edin.

En az iki günde bir defa, yarım saat egzersiz yapın (hızlı yü­rüyüş, jimnastik, tenis, vs.).

Her gün 15 dakika nefes egzersizleri yapın. Sırt üstü yatıp karın nefesi çalışabilirsiniz. Burnunuzdan nefes alıp karnınızı şi­

Genç ve Form da Kalmak 161

şirin, nefesinizi biraz tutun, sonra yavaşça tekrar burnunuzdan nefes verin.

Mümkünse saunaya gidin, hamamda kese yaptırın, masaj yaptırın.

En kötü ihtimalle evde kendi kendinize sakinleştirici bir yağ ile masaj yapın. Daha sonra da uzun bir banyo yapıp vücudunu­zu keseleyin.

Detoks Kürü Yapmak İçin En Uygun Zaman Hangisidir?Arınmaya başlamanın en iyi zamanı mevsim geçişleridir. Dö-

nüşümsel niteliklerinden ötürü ilkbahar ve sonbahar yenilenme­nin en iyi zamanlarıdır. Yaz mevsimi de arınmak için en uygun dönemlerden biridir. Yazın taze ve hafif yiyeceklerle beslenme­ye doğal bir istek duyarız. Çarşıda daha çok sayıda sebze ve sulu meyveler bulunur. Sıcak hava da bu mevsimde arınmayı kolay­laştırır. Ayrıca, detoks kürü yapmak için işlerinizin hafif olduğu, kendinize en çok vakit ayırabileceğiniz zamanı seçin.

Detoks küründen sonra kendinizi daha canlı, sakin ve hafif hissedersiniz. Cildiniz güzelleşir, kilo verirsiniz. Daha verimli olursunuz, hafıza gücünüz ve konsantrasyon seviyeniz artar. Kı­sacası, kendinizi yeniden doğmuş gibi hissedersiniz.

Detoks herkese uygun olmayabilir. Eğer hamileyseniz ya da ciddi bir hastalığınız varsa denemeyin.

Ben henüz kendime gerçek bir detoks kürü uygulayamadım. Diyet açısından 2. ve 3. gün benim için çok zor. İki gün sadece meyve yemeye dayanabileceğimi zannetmiyorum. Ben senede bir defa yapacağıma yılda birkaç defa, bir ya da iki günlük kürler halinde dört, beş ve altıncı günlerde önerilen diyeti uyguluyorum. Aşırıya kaçılmış hafta sonlarından sonra çok iyi geliyor. Herkes kendi yaşam tarzına en uygun detoks yöntemini bulabilir.

162 A htapot Kadınlar

IV- Sakin Olmakİşte benim pek beceremediğim konulardan bir tanesi. Bu ne­

denle, konuyla ilgili elime ne geçerse okuyup uygulamaya çalı­şıyorum. İki senedir büyük ilerleme kaydettiğimi söyleyebilirim. Ama henüz çok sakin bir insan haline dönüştüğüm söylenemez. Benim yapmaya çalıştığım ve faydasını gördüklerimi sizinle de paylaşmak istiyorum:

»• Mükemmel olmayı başkalarına bırakın. Birçok şey yapıp, her yaptığınız şeyi en iyi şekilde yapmaya çalışmak kadar stres yaratan bir şey yoktur. Mükemmel olmanız gerekmediğini ka­bul edin, rahatlayın.

En başa bunu koydum. Çünkü benim de sık sık hatırlamam gereken, çok önemli bir nokta.

Kendinize ulaşılması imkânsız standartlar belirleyip en yüksek performansa ulaşmaya çalışmayın.

Bu cümleyi sık sık tekrarlamak lâzım, çoğu zaman tam tersini yapıyoruz.

Çiçeklerle, toprakla uğraşın.Çok doğru. Küçücük balkonumda yetiştirdiğim çiçeklerim,

sebzelerim, meyvelerim, otlarım bana o kadar iyi geliyorlar ki. Tomurcukların çiçek haline dönüşümlerini izlemek, yeşil çilek, ahududu ve domateslerin her gün biraz daha kırmızılaştıklarını gözlemlemek çok heyecan verici. Özellikle yaz akşamlarında, çiçekleri sulayıp, hepsiyle ayrı ayrı, çocuklarımmış gibi ilgilen­dikten sonra kendimi çok huzurlu hissediyorum.

»■ Resim yapın.

»- Yoga yapın.

»- Meditasyon yapın.

»- Sinirlendiğiniz zaman cevap vermeden önce içinizden ona kadar sayın.

Genç ve Form da Kalmak 163

Bazen üçe kadar bile sayamıyorum.

Ben bu cümleyi avucumun içine yazacağım.

«- Öğle yemeğinden sonra 5 ile 20 dakika dinlenin.

Bunu en güzel beceren benim kayınpederim ve çok sakin bir insan olduğunu teyit ederim.

«- Haklı olma zevkini başkalarına bırakın. Kendi fikrinizi so­nuna kadar savunup kendinizi yormayın.

Eskiden her önüme gelenle fikir tartışması yapar, düşünce­lerimin doğruluğunu ispat etmek için sonuna kadar savaşırdım. Artık kendimi yormaktan vazgeçtim ve huzura kavuştum. Bir tek çok sevdiğim ve değer verdiğim insanlarla aramda görüş ay­rılığı olunca dayanamayıp nedenini anlamaya çalışıyorum.

»- Başkalarının cümlelerini bitirmeyin, dinlemesini öğrenin.

Ah bir öğrenebilsek! Kimse kimseyi dinlemiyor. Herkes kar­şısındakinin sözü bitse de ben anlatsam diye bekliyor, anlatılan şeyi yarım yamalak dinleyerek. Çok uzun sürerse, dayanamayıp sözünü kesiyor. Ben de bu dinlemesini bilmeyenlerden biriyim ve birinin sözünü kesince sonradan çok utanıyorum. Ama olu­veriyor işte, heyecanla konuşurken, aniden. Bir de anlatılanları söz kesmeden dinleyen ve yavaş konuşan insanlar var. Söyle­yecek fazla bir şeyleri olmadığından susmaz onlar. Yavaş yavaş konuşmalarının sebebi de çok fazla zamanları olması değildir zaten. Azınlıkta olan bu insanlara birazcık da olsa benzeyebil- sem bir gün...

«- Stresli kişilerden uzak durun.

Sakin, pozitif insanlarla kısa bir süre de olsa beraber olmak sizi sakinleştirir. İşte bunu çok güzel öğrendim ve hiç sıkıntı çekmeden uyguluyorum. Kaçın stresli insanlardan, arkanıza bakmadan koşup uzaklaşın.

»- Önemsiz detayları dert etmeyin.

164 Ahtapot Kadınlar

Çok detaycı bir insan olduğum için, o detaylarla ilgili dertle­rim de çok oluyor. Bir şey için gereğinden fazla üzülünce kendi­me şu terapiyi uyguluyorum: “Sevdiklerim sağlıklı ve hayattalar. En önemlisi de bu. Geriye kalan problemlerin çaresi muhakkak bulunur”. İşe yarıyor, tavsiye ederim.

•«- Pozitif düşüncelere sahip olun, olumsuz düşünceleri kafa­nızdan çıkartın.

Zamanı gelince endişelenin.

Çoğumuz gelecekle ilgili, zamanından önce tasalanırız. Ge­nelde endişelendiğimiz şeylerin çoğu başımıza gelmez. Şimdiki zamana konsantre olun, gelecek kendi başının çaresine bakar.

» Dokunun, öpüşün, sevişin...

Ten teması inanılmaz bir sakinleştiricidir. Dokunma seroto­nin üretir, bu da kendinizi iyi hissetmenizi sağlar. Salgılanan se­rotonin de, adrenalin ve kortizol salgısını durdurur. Bu dinlenme zamanının geldiğini gösteren fiziksel bir sinyaldir.

«- Düzenli spor yapın.

>-r Otururken ayaklarınızı yüksek bir yere koyun.

O kadar iyi geliyor ki. Keşke restoranlarda, barlarda ayağımı­zın altına bir puf verseler de sakin sakin otursak. Mekânın ismi “Ayaklar havaya” olabilir mesela. Bence bu fikri biri uygulasa harika olur. İşten sonra, boğaza karşı, şöyle ayağınızı havaya atıp içkinizi yudumladığınızı düşünebiliyor musunuz?

»- Deniz havası alın.

Dalgaların sesi, tuzlu su sakinleştirici etki yapar. Bir de yü­rürken yerden deniz kabuğu topladınız mı, bitti bu iş, dünyanın en sakin insanı sîzsiniz.

•«r Problemlerinizi içinize atmayın.

Genç ve Form da Kalmak 165

Başkalarıyla paylaşıp konuşmak iyi gelir. Güvenebileceğiniz, dinlemesini bilen arkadaşlar her derde devadır.

«- Dert ettiğiniz şeyleri bir kağıda yazın.

Tekrar okuduğunuzda önemleri azalmış olacaktır. Test edil­miştir. İşe yarıyor.

»- Sıcak su için.

Yudum yudum içilen sıcak suyun psikolojiye olumlu etkisi var. Özellikle çok sinirli ve gergin kişilerde hemen fark edilen bir etkisi söz konusu. Zencefil ya da limon eklenirse daha fay­dalı.

■*- Sesinizi alçaltın.

Hiç yüksek sesle konuşan sakin insan gördünüz mü?

V- BakımCilt BakımıGüneşe DikkatDikkat etmeniz gereken en önemli nokta, güneşe çıkmadan

evvel koruyucu krem sürmek ve 11:00 — 16:00 arasında güneşe çıkmamak. Cilt doktorları güneşten koruma faktörünün (SPF) 60’dan az olmamasını öneriyor. Ben güneş ışınlarından gerek­tiği gibi korunmaya 30 yaşından sonra başladım. Daha önce en büyük derdim, herkesten önce bronzlaşmak, ve yanık tenimin en az eylül sonuna kadar kalmasıydı. Bu konuda geçtiğimiz on yıldır, medyanın da yardımıyla, birçok insan bilinçlendi. Güneş ışınlarının dik olduğu saatler arasında güneşe çıkmanın özellikle çocuklar için zararlı olduğunu, çabuk yaşlanmanın yanı sıra cilt kanserine sebep olduğunu herkes biliyor. Ama nedense plajlar o saatlerde daha bir dolu.

166 A htapot Kadınlar

Genç ve Form da Kalmak 167

Beta Karoten HaplarıCildinizi güneşe hazırlamak, en kısa zamanda güneşten en

iyi şekilde faydalanabilmek için beta karoten hapları alabilirsi­niz. Güneşe çıkmaya başlamadan bir ay önce almaya başlayın. Güneşlendiğiniz süre boyunca devam edin. Sonrasında da yanık teninizi korumak için bir ay daha almaya devam edin.

Tabii bunu yapmanın doğal yolu, bol bol domates, havuç ve kayısı yemek.

“Huile de bourrache” (Hodan çiçeği yağı) hapları

Bu haplar hodan çiçeğinin tohumlarından çıkarılan yağlardan elde edilmiştir. Tamamen doğaldır ve bol miktarda E vitamini içerir. Her gün bir ya da iki tane alırsanız, cildinizin esnekliğini korur, kurumasını önlersiniz. Dolayısıyla cildinizin genç kalma­sına yardım edersiniz. Ben günde bir tane, sabah kahvaltısından sonra alıyorum.

Yüz BakımıEdinmeniz gereken ürünler

«- Güneşten koruma faktörlü gündüz kremi

«- Gece kremi

«- Göz altı kremi

Makyaj temizleme sütü

•«- Makyaj temizleme toniği

»- Göz makyajı temizleme losyonu

«- Peeling kremi

168 A htapot Kadınlar

Maske (temizleyici ve nemlendirici)

«- Sprey mineral su

Bütün bunları cildinizin cinsine göre, bir estetik uzmanına danışarak alın.

Makyajınızı temizlemeden yatmayın. Ben eve sabaha karşı bile gelsem makyajımı temizlemeden yatmam.

Sabah yüzünüzü yıkadıktan sonra sprey mineral su sıkıp ken­di kendine kurumaya bırakın. Gündüz kreminizi ve gözaltı kre­minizi sürün.

İki ayda bir defa yüzünüze buhar banyosu uygulayın. Suyun içine kekik de koyabilirsiniz. Hava kirliliğinde tıkanan gözenek­lerinizi açar. Yumuşayan siyah noktaları daha kolay temizleye­bilirsiniz.

Akşam makyajınızı temizledikten sonra, sprey mineral su ile yüzünüzü yıkayın, gece kreminizi ve göz altı kreminizi sürün.

Her hafta yüzünüze peeling yapın. Sonra yüz maskenizi uy­gulayın. Bir seferinde temizleyici, diğer seferinde nemlendirici maske kullanın. Kremlerinizin markası değil, düzenli olarak ba­kım yapmanız önemlidir. Örneğin, annemin benim dırdırlanma dayanamayarak aldığı birçok kremi var, ama her gün bir tanesini sürmeyi unutur.

Cildi nemlendirmek için sadece kremlerin yeterli olmadığını, bol sıvı almak, çiğ zeytinyağı ve tereyağı yemek gerektiğini de unutmayın.

Ayrıca, doğal antioksidan alimim artırmanız da güzel bir cil­de sahip olmanıza ve cildinizin tazeliğini uzun yıllar korumanıza yardımcı olur.

Genç ve Form da Kalmak 169

Vücut BakımıEdinmeniz Gereken Ürünler

» Nemlendirici vücut kremi

*■- İyi bir kese

■»- Selülitleriniz varsa, özel krem

Her gün banyodan sonra, bütün vücudunuza masaj yaparak, nemlendirici krem sürün. Hem sabah hem akşam vücudunuza krem sürerseniz iyi olur. Krem sürme işlemi sadece cildin nem­lenmesini sağlamaz, aynı zamanda kısa bir masaj olduğu için kan dolaşımınızı hızlandırır ve selülitlerin oluşmasını engeller, olanla­rı da azaltır. Özel selülit kremlerinin kullanma kılavuzunu okursa­nız, size sabah ve akşam aşağıdan yukarıya doğru masaj yaparak sürmenizi tavsiye ettiklerini görürsünüz. Kremin cinsinden çok, masaj yaparak kan dolaşımını artırmak selülitleri azaltır.

İyi bir kese edinin, haftada bir gün uzun bir banyodan sonra kendinize kese yapın.

Senede iki defa (ilkbaharda ve sonbaharda) hamama gidip kese yaptırın. Ölü derilerin atılıp, derinizin canlılık ve parlaklık kazanmasını sağlar. “Hamamı nereden bulacağım?” diyorsanız ya da başkalarının ölü derileriyle gereksiz bir samimiyet içine girmek istemiyorsanız, size otellerin hamamlarım tavsiye ede­rim. İstanbul’da gittiğim otelin hamamında, önceden randevu alınca, bir tek ben ve bana kese yapan Nadejda hanım oluyor. Tertemiz, sıcacık göbek taşının üzerine bir tek ben yatıyorum. Bir saatlik hamam sefasından sonra derim pamuk gibi oluyor. Yılda en az iki defa kendinize bir “hamam sefası” hediye etmeyi unutmayın.

Hamilelik boyunca vücudunuzu nemlendirmeye her zaman­kinden daha fazla özen gösterin. Özellikle karın, göğüs ve kalça

170 A htapot Kadınlar

bölgeleri için hamilelik süresince ve doğumdan sonraki üç ay boyunda sürmeniz gereken özel kremlerden alın. Hiç aksatma­dan, her gün sabah ve akşam sürerseniz, aşırı kilo almadığınız taktirde çatlak oluşumunu engellemiş olursunuz. Ben denedim, üç defa hamile kalmama rağmen çatlağım olmadı.

TırnaklarTürkiye’de genellikle el ve ayak tırnaklarının etlerini keserler.

Ben 15 sene evvel İstanbul’da bir Alman güzellik uzmanından etleri kesmek yerine, yumuşatıp geri itmenin daha iyi olduğunu öğrendim. Artık kendim yapıyorum. Haftada 2-3 defa, banyo­dan sonra, el ve ayak tırnaklarınızın etlerini yumuşakken geri itin. Her uzun banyodan sonra topuklarınızı ponza taşıyla ovun, sonra yağlı bir krem sürün. Tırnaklarınızı kesmeyi, törpülemeyi ve oje sürmeyi bildiğinize göre artık manikür-pedikür yaptırmak için bir kuaföre gitmenize ihtiyaç kalmaz. Eğer evde yaparsa­nız, istediğiniz saatte yapabilirsiniz. Günün ortasında vaktinizi bölüp, manikürcü hanımla gereksiz, uzun sohbetler yapmanıza gerek kalmaz. Arada sırada tırnaklarınızı ojesiz bırakın, hava alsın, yatmadan önce besleyici krem sürün. Vakti kısıtlı olanlara açık renk oje tavsiye edilir, haftada bir gün yenilemek yeter.

Saçlar“Saçlarının bu kadar parlak olması için ne yapıyorsun?” diye

çok soruyorlar. Cevap: “Hiçbir şey yapmıyorum.” Ama yap­madığım şeylerin saçlarım için faydalı olduğunu düşünüyorum. Fön çekmiyorum, saçımı kendi haline bırakarak kurutuyorum. Saçıma doğal boya yaptırıyorum. Kuaföre gitmekten nefret ediyorum. Gidiş sıklığım 2-3 ayda bir defa. Saçımı haftada üç defadan fazla yıkamamaya çalışıyorum. Her gün yıkamak saç derisini kurutuyor. Yazın hava çok sıcakken her gün yıkamamak zor, ama kışın daha seyrek yıkayabilirsiniz. Jöle, köpük, sprey

Genç ve Formda Kalmak 171

kullanmıyorum. Her gün bol miktarda çiğ zeytinyağı ve yoğurt tüketmemin de faydası dokunuyor olmalı.

Saç güzelliği için bir numaralı kuralın kuaförlerden mümkün olduğu kadar uzak durmak olduğunu bir kez daha anladım. Son bir yıldır saçlarım eskisi gibi parlamıyordu. Kendi kendime se­bep bulmaya çalışırken bir de baktım ki kuaförüm bana sorma­ya gerek duymadan saç boyamı değiştirmiş. Sadece rengi değil, cinsi de değişmiş. Ben doğal boya kullanıyorum zannederken, yeni kullandığım boyanın içinde amonyak varmış. Çok azmış, diğer boyalar gibi değilmiş. Az ya da çok, amonyak amonyaktır, mahvetti saçlarımı.

Saçlarım eski haline dönmeye başlıyor. Nasıl mı? Organik boya sayesinde. Boya yaptıranlara organik boya kullanmalarını tavsiye ederim.

Biraz vakit ayırabileceklere doğal bir saç maskesi tarifi:

»- Bir çorba kaşığı badem yağı

»- Bir çorba kaşığı saf zeytinyağı

Bir yumurta sarısı

Bu karışımı saçlarınıza yedirin, bir saat bekledikten sonra yı­kayın. Ayda bir defa yaparsanız saçlarınız, canlı ve parlak olur. Daha az dökülür. Ben bu maskeyi saçlarım daha uzunken ve daha fazla vaktim varken yapıyordum. En azından 15 senedir yapmadığımı itiraf edeyim.

Bir de Kayınvalidemin Sırrını vereyim; Aslında bu Fransa’da pek sır sayılmaz, çünkü birçok kişi uyguluyor. Salatanın üze­rine levure (kuru bira mayası, toz halinde) koymak. İçinde bol B vitamini bulunuyor. Saçlar, cilt ve tırnaklar için çok faydalı. Fransa’da sağlıklı yaşam mağazalarında ya da bazı marketlerin diyetetik ürünler satan bölümlerinde bulunuyor.

Bölüm

Şanslarım...

ÇocuklarımBir annenin en büyük şansı sağlıklı çocuklara sahip olması­

dır. Ben üç tane sağlıklı, akıllı ve güzel kızım olduğu için kendi­mi çok şanslı hissediyorum.

Uykumun en güzel yerinde beni uyandırdıkları halde kızma­dığım...

Ertelenen uzak yolculukların sebebi, ama şimdiye kadar çık­tığım en güzel yolculuk...

Kaçırdığım filmler, ama gördüğüm en ilginç film...

Artık çok seyrekleşen gece gezmeleri, ama en büyük eğlen­cem...

Beni gururlandırıp her şeyden çok mutlu eden çocuklarım...

Çok uzun sürebileceği kaygısıyla, onlar için burada daha faz­la bir şey yazmıyorum.

Ben zaten onların her biri için bir kitap yazmaya başladım.

Büyüdüklerinde vereceğim.

AnnemAnnemi anlatmaya kalksam herhalde başka bir kitap olur.

Ama burada söylemek istediğim, annem benim annem oldu­ğu için ne kadar şanslı olduğum.

Herkesin annesi özeldir, sevgi doludur, ama benimkisi baş­kadır.

Şanslarım 175

Bütün annelik görevlerini fazlasıyla yerine getirmesinin haricin­de, hep enerji dolu ve çalışan bir kadın olarak bana örnek oldu.

Ben annemi hep koştururken hatırlarım; ne biz küçükken, ne de büyüdükten sonra hiç durmadı.

Hiç bir zaman beş çaylarına giden, konken oynayan bir kadın olmadı.

Babamla çalıştı, kendisi butikler açtı, bütün arkadaşlarının yardımına koştu, çocuklarını en iyi şekilde yetiştirmek için çır­pındı, çok iyi bir ev kadını oldu.

Bizim evimizde akşam yemeği misafiri eksik olmazdı, hem de hep son anda davetler olurdu; yarım günde nasıl ziyafet sof­raları hazırlardı bilmiyorum.

Üstelik, zavallı anneciğim her şeyi en iyi şekilde yapmaya çalışırken ona hiç kimse yardım etmezdi.

Beni ve kardeşimi “kral çocuk” olarak yetiştirdi.

Biz evde, eleştiri ve ukalâlık haricinde, hiçbir şey yapmaz­dık.

Ben kendi çocuklarımla annemin yaptığı bu hatayı yapmama­ya çalışıyorum.

Annem rahmetli babamı da çok şımartmıştı. O da evde hiçbir şey yapmaz, her şeyi ayağına beklerdi.

Yaratıcı tarafı da çok kuvvetlidir annemin.

Dekorasyon, obje tasarımı, yağlı boya resim... On parmağın­da on marifet.

O, sevgisini göstermeyi, paylaşmayı bilenlerdendir.

Çiçekleri, çocukları, insanları sever.

176 Ahtapot Kadınlar

Herkesi mutlu edebilmek için küçük bir şeyler uydurmakta uzmandır.

Örneğin, hiç kimsenin doğum gününü unutmaz, neredeyse bakkalınkini bile bilir. Herkesinkini günü gününe tebrik eder. Ona alarmla hatırlatacak Palm’ı falan da yoktur.

AnneannemBaşka bir özel kadın... Onun da hayatı kitap olur.

Hani “erkek gibi kadın” derler yş, işte öyle.

Türkiye’de kocasına soyadını veren ilk kadın olduğunu söy­lesem belki karakteri anlamanıza yardımcı olabilir.

Dedemi çok genç yaşta kaybetmiş ve sonra hiç evlenmemiş, yalnız kadın olarak ayakta kalmasını bilmiş.

Annemle ortak yanları: Enerjileri ve bağımsızlıklarına düş­künlükleri.

Anneannem 87 yaşında ama hâlâ turp gibi.

Her gün kendine bir sebep bulup evden çıkar, kilometrelerce yürür.

Eğer kar falan yağmışsa, evden çıkamıyorsa, hasta olur.

Anneannem bana hep şunu tavsiye etmiştir: “Moralin bozuk­sa, at kendini dışarı, dolaş, hava al; iyi gelir.”

Anneannem çok haklı; moralim düşük olunca canım hiçbir şey yapmak istemez, ama kendimi zorlarım dışarı çıkmaya ve çok iyi gelir.

Anneannemin yaşına göre çok sağlıklı olmasının bir sebebi daha var;

Şanslarım 177

Yaşlılarla beraber olmayı hiç sevmez. Sürekli nerelerinin ağrıdığından bahseden yaşıtlarıyla çok az vakit geçirir. Kendi deyimiyle, anneannemin içini sıkar yaşlılar. Gençlerle saatlerce oturup konuşmaya, eskileri anlatmaya bayılır.

Biz aynı şeyleri birkaç defa dinlediğimiz için artık pek din­lemeyiz.

Yeni bir müşteri bulunca kendinden geçer, susturamazsınız.

Ama ne yalan söylemeli, hoş sohbet, komik kadındır; anlat­tığını dinletir.

Bir de anneannemin kimseden duyamayacağınız komik de­yimleri vardır.

Ben söylediklerini bir kenara yazmaya başladım, çünkü an­neannem bu dünyadan göçtükten sonra bunları başka kimsenin ağzından duymaya imkân yok.

Örnek vermem mümkün değil, çünkü hepsi belden aşağı de­yimler, ama çok komik.

Anneanneciğim, Allah sana daha uzun, sağlıklı ömürler ver­sin.

EşimEşim, sevgilim, arkadaşım, her şeyim.

Onunla karşılaştığım için çok şanslıyım.

İstanbul’da bir barda bir Fransız’la tanıştım ve evlendim.

İlk defa, gerçekten aşık oluyordum.

En önemlisi, gerisi geliyordu.

Güzel bir aile kurup aşkımızı korumasını başardık.

178 A htapot Kadınlar

Her üç evlilikten birinin boşanmayla ya da boşamlmasa da mutsuzlukla sonuçlandığı bu devirde, hâlâ beraber olabilmek dahi bir başarı sayılıyor.

Ama sonsuza kadar süreceği konusunda bir garanti yok.Bunun bilincinde olmak, birbirimizi kaybetme korkusu, iliş­

kiyi ayakta tutuyor olmalı. Ayrıca, her ilişkide olduğu gibi, bi­zim ilişkimizde de inişler, çıkışlar oldu.

Ama kötü tecrübelerden iyi dersler almasını bildik.Bir ilişkinin sürekli dikkat ve bakım istediğini öğrendik.Benim şansım, bana benzemeyen fakat birçok ortak noktamız

olan bir adam bulabilmem. Birbirimize benzemiyoruz, ama bir­birimizi tamamlıyoruz, anlıyoruz.

Başka bir şansım, gündelik hayatı paylaşmamız. İyi bir baba ve “ev adamı” olması.

Ayrıca, bana birçok konuda (her konuda değil) destek olma­sı, uzun uzun konuşup fikir tartışması yapabilmemiz.

Kısacası: İyi ki varsın David’ciğim.

KayınvalidemGenelde gelin-kayınvalide anlaşamaz.Ama ben kayınvalidemi çok severim ve çok iyi anlaşırız.Bana ailemden uzak olduğum bu ülkede annelik yaptı diye­

bilirim.Çok yakınızdır.Ondan annem gibi her şeyi isteyebilirim.Evime gelince bana yemek yapar, söküğümü diker.Böyle başka bir kayınvalide var mıdır, bilmiyorum?Aaa biliyorum, benim annemle gelinimizin ilişkisi de böyledir.Ama bu tür ilişkiler nadirdir ve bu konuda kendimi şanslı

hissediyorum.

Şanslarım 179

Sevgili kayınvalideme her şey için tekrar teşekkür ediyo­rum.

KayınpederimKayınpederimi unutmayalım.Genelde kayınpederlerle iyi anlaşılır.Araya kadınsal çekişmeler girmediği için bir problem ol­

maz.Benim kayınpederim dünya iyisi, aynı zamanda çok komik

bir adam.Bana her zaman çok sevgi dolu ve babacan davrandı.Ayrıca kendi jenerasyonuna göre karısına ev işlerinde de çok

yardım eder.Hatta torunlarının altını değiştirip banyolarını bile yaptırır.Süper dede.Burada ailemin diğer fertlerinin ismi geçmiyor. Çünkü ama­

cım ailemdeki herkes hakkında düşüncelerimi belirtmek değil. Benim “şanslarım” ile kastettiğim, günlük hayatta yapabildiğim birçok şeyi yapmama yardımcı olan kişiler. En önemlisi de bana örnek olan kadınlar.

Kız ArkadaşlarımŞanslarım arasına daha önce koymayı unuttuğum için kendi­

me çok kızdım. Halbuki ben kız arkadaşlarımın kıymetini daha yıllar önce anlamıştım; henüz e-posta yerine mektupla yazıştı­ğımız, birbirimizi daha sık görebildiğimiz dönemlerde, kız ar­kadaşların önemini anlatan e-postaları birbirimize yollamaya başlamadan çok önce.

Bana çok haklı olduğumu ispatladınız. Benim büyük bir ar­kadaş hâzinem var şimdi. Hepsi birbirinden kıymetli, hepsi bir­birinden değişik, hepsinin kalbi birbirinden kocaman. Oturdum

180 A htapot Kadınlar

“En yakın arkadaşım kim?” diye düşünmeye başladım. Ayırım yapıp bir tanenizi ‘en iyi’ olarak seçemedim. Sadece ‘en iyi’ arkadaşlarımın listesini yapabildim. Sayınız 15’i buldu. ‘İyi’ ka- tegorisindekiler de bir o kadar oldu. Sadece ‘arkadaş’ olanları saymak çok zaman aldı.

Ben ‘en iyi’ ve ‘iyi’ listesindekilere takıldım. Yıllara, değişen şehirlere, ülkelere, sevgililere, işlere ve değişen hayat tarzlarına rağmen hâlâ oradasınız. Beraber güldük, beraber ağladık. Ba­zen tek başıma ağladım, çünkü bazılarınız zamansız çekip gitti bu dünyadan, en güzel kahkahâlârınız hâlâ kulağımda çınlarken, ne olduğunu bile anlayamadan, kuş gibi. Telefon defterimden o isimleri silmek zor geldi.

En iyi arkadaşlarımın arasında bir de yazdıklarımdan hiçbir şey anlamayacak olan Macar, İspanyol ve Fransız arkadaşlarım var. Onlara bir tercüme borcum var artık; dünyanın farklı yerle­rinde tesadüfen tanıştığım bu güzel insanlar şimdi yakında ya da uzakta olsalar da her şeyi onlarla paylaşıyor olmakla kendimi ne kadar şanslı hissettiğimi söylemek için.

İyi ki hayatıma girdiniz, çıkıp gitmediniz. Beraber dünü anı yapabildiğimiz, bugünü paylaşabildiğimiz, yarını hayal edebil­diğimiz için çok mutluyum. Hep orada kalın, fazla değişmeden, içinizdeki çocuğu öldürmeden... En acıklı halimize “Bu da geçer” diyerek beraber gülelim. Zaten artık büyüdük. Her şeyin geçtiği­ni, zamanla hiç alışamayız sandıklarımıza bile alıştığımızı beraber öğrendik. Hepinizi ne kadar çok sevdiğimi hiç unutmayın.

Bölüm

Aşk?

“Herkes aynı şeyden hoşlanmaz ki! Kimi gider gülü koparır, kimi dikeni. ”

Seneca

Ahtapot Kadınlar

Aşk Nedir?Bir önceki sayfalarda eşimden bahsederken “İlk defa gerçek­

ten aşık oluyorum” demiştim. Bu çok çabuk, düşünmeden yaz­dığım satırları sonradan okuduğumda, doğru olup olmadığımdan emin değilim. Ben daha önce de aşık oldum, çok güzel ilişkiler yaşadım. O zaman da gerçekten aşık olduğumu düşünüyordum. Aşıktım da... Özellikle ilk ve en büyük aşkımı unutmama imkân yok. Trajik bir şekilde bitmek zorunda kalan, yarım kalmış bu çocuksu aşka en yakın olanı hiç kuşkusuz eşimle yaşadığımdı. Belki eşimle olan ilişkim en son ve hâlâ devam eden ilişkim olduğu için bana öyle geliyor. Belki eşimle 27 yaşında, daha olgun, ne istediğimi daha iyi bildiğim bir yaşta tanıştığım için bana “gerçek aşk” gibi geldi. Her neyse, bunlar karmaşık ko­nular. .. Soruların cevapları bir ruh halinden diğerine, bir yıldan başka bir yıla değişebilir; fazla kurcalamamak lazım.

Yukarıdaki satırları yazdıktan yaklaşık bir sene sonra bir Fransız atasözüne rastladım:

“İlk aşk ile son aşk arasındaki fark, insanın ilk aşkını sonun­cusu zannetmesi ve sonuncu aşkına da ilki gözüyle bakmasıdır.” Kimin söylediği meçhul. Kim söylediyse çok güzel söylemiş. Kendime sorduğum bütün soruların cevabını da vermiş.

Sorbonne Üniversitesi’nde bir hocamız vardı. Bir gün sohbet ederken Mösyö Collomby, “Le couple est un mystère” (Çift ol­mak bir muammadır) demişti. Bu cümle aklımdan hiç çıkmadı, beni çok düşündürdü. Gerçekten de öyle değil mi? Bazı çiftler vardır, hiç yakıştıramazsınız; ortak konulan olmadığını düşünür, nasıl anlaşıyorlar diye hayret edersiniz. Bazen kendi ilişkinize dö­

184 A htapot Kadınlar

nüp bakarsınız; kendinizi bir yabancı ile yaşıyormuş gibi hisseder, beraber olduğunuz kişinin sizi hiç anlamadığını düşünürsünüz.

Aslında bu farklılıklar değil midir, bize diğerini çekici kılan? Gene bu farklılıklar değil midir, ilişkiye enerji veren, heyecan kazandıran? İki tarafın karakterleri birbirine çok benzeseydi, ne kadar sıkıcı olurdu, düşünebiliyor musunuz? Birbirinize heye­canla anlatacak, şaşırtıcı bir şey olur muydu acaba? Ya eleştire­cek konular, fikir tartışmaları?

Bir diğerini eleştirmeden, tartışmadan yaşanılan bir beraber­lik ne kadar tek düze olurdu kim bilir?

Bazen bir restoranda baş başa yemek yemeye gelmiş bir çift görürsünüz. Karşılıklı oturup birbirlerinin gözlerinin içine ba­kacakları yerde, etraflarına bakar, başkalarının konuşmalarını dinlerler. Ben de bazen dinlerim, ama eşimle konuşacak konum kalmadığından değil, meraktan. Hep korkarım öyle donuk bir çift olmaktan.

En tehlikelisi, bir çiftin arasındaki diyalogun kaybolması değil midir? Artık konuşacak bir şeyin kalmaması, birlikte sıkılmak...

Bir de zevk meselesi var. Bazen bir arkadaşınızın kocası size çok itici gelir. Arkadaşınızın o adamın neresinden hoşlandığını bir türlü anlayamazsınız. Ama arkadaşınız kocasına hayrandır.

Bazı kadınlar serseri ruhlu adamlara bayılır. Fakat iş ciddi be­raberliğe gelince güvenilir, ayakları yere basan adamları seçerler (benim gibi).

Bazıları zor ilişkileri tercih eder; bir çeşit sado-mazoşist ilişki merakı... Örneğin, Fransız bir kız arkadaşımın beraber yaşadı­ğı adam tam bir kaçık. Kıza yapmadığını bırakmıyor. Fiziksel hırpalamaya kadar... Üstelik arkadaşıma ne maddi ne manevi bir faydası var. “Neden terk etmiyorsun?” diye soruyorum. Kü­çük kızı için kendini kötü hissettiğini, ama en kısa zamanda bir

Aşk 185

karar vermesi gerektiğini söylüyor. Aynı konuşmalar aramızda iki senedir sürüyor. Bir gün bana, belki de problemin kendi­sinden kaynaklandığını, hayatta hep zor ilişkiler aradığım, onu el üstünde tutan adamlardan sıkıldığım itiraf etti. Buyurun ba­kalım, bazıları işkenceden hoşlanıyor. Anlamak zor... Mösyö Collomby’nin dediği gibi “Le couple est un mystère”. Fazla an­lamaya çalışmamak lâzım.

İtalyan Kalmadı, Fransız VerelimBir gün, Fransız erkekleri ile evli Türk arkadaşlarımla soh­

bet ederken bir şeyin farkına vardık: Meğerse hepimizin genç kızlık hayali bir İtalyanla evlenmekmiş. Sonra kısmet işte, kom­şu ülkeden birine rastlamışız. Bu konu açılıp da, espri yapmaya başladığımızda, kocalarımız bizim kadar gülmüyor. Nedense? Sadece Paris’teki Türk kız arkadaşlarım değil, benim arkadaşla­rımın birçoğu da İtalyan erkeği hayranı. Neden İtalyan?

1. Çooook yakışıklılar. Doğuştan yakışıklı olmasalar dahi kendilerine çekicilik kazandırmasını, bir hava vermesini biliyor­lar. Seksi olmayanını arayıp bulmak lâzım.

2. Çooook romantikler. Kadına bu kadar güzel ilân-ı aşk etmesini bilen başka bir millet var mı acaba? Bu kadar güzel aşk mektupları yazan, bu kadar güzel hediye vermesini bilen... Fakat, dikkat: Adamlar çok çapkın. Her güzel kadına bakıp iç geçirmesini, iltifat etmesini çok iyi biliyorlar. Paylaşmasını sev­miyorsanız, geçelim bu konuyu...

Mükemmel Erkek/Mükemmel KadınAramaktan vazgeçin. O beyaz atlı prensin gelmeme ihtimali

olduğunu kabul ettiğinizde problemin yansı çözülmüş demek­tir. Bence prens falan yok. Bizi kandınmşlar. Ben eşime bazen “Prensim” falan diyorum, ama benim o uzaktan çok mükem­

186 Ahtapot Kadınlar

melmiş gibi görünen sevgilim bile öyle değil, içiniz rahat etsin. Diyelim buldunuz, ömür boyu mükemmel adam olarak kalacağı garanti mi? Eğer bir gün değişirse, suçu bir tek beyaz atlı prens­te mi aramalı? Siz onun aşık olduğu ideal kadın olarak kalabil­diniz mi acaba?

Hayal kırıklığına uğramamak, uğratmamak için elden gele­ni yapmak gerek. Her şeyi en iyi şekilde yaptığımızı düşünsek dahi, başarısız olma ihtimalini göz ardı etmemek gerek. İlişkiyi sürekli sorgulamak mı lâzım acaba?

Evlilik?Evlenmemek mi lâzım acaba?Evlenmeyip beraber yaşayınca, aşk ilk günkü heyecanını ko­

ruyabiliyor mu? Aynı evde yaşamak mı ilişkiyi eskiten? Bir iliş­kiyi yıpratmadan sonuna kadar götürmek, eşini ölünceye kadar ilk günkü kadar sevmek mümkün mü? Bu soruların cevaplan kişilere, sevginin yoğunluğuna, yaşam şartlarına göre değişir. İşin en zor kısmı aradığın kişiyi bulmak değil, bulduktan sonra başladığın ilişkiyi bozmadan yürütebilmek.

Fransa’da evli olmayan çift sayısı çok fazla. İnsanlar aynı evin içinde yaşayıp, birkaç çocuk yapıp, kızlık soyadlarını taşı­dıkları için özgür olduklarını zannediyor. Çocuk yapıp bir aile kurduktan sonra, ilişkinin adı ne olursa olsun, insanların yaşam­ları birbirine benziyor. “Adama sinirlendim, hadi ben alıp boh­çamı gideyim” diyemiyorsunuz. Nereye gidiyorsun? Çocuklar ne olacak?

Etrafımda gördüğüm evli olmayan çocuklu çiftlerin evli olanlardan hiçbir farkı yok. Demek ki ilişkinin kâğıt üzerindeki kısmı değil psikolojik olarak ilişkiyi olumsuz etkileyen.

Beraber yaşansın yaşanmasın, çocuk olsun olmasın, uzun sü­ren ilişkilerde ayrı evlerde yaşansa bile tekdüzeleşme oluyor. Ama bu sevginin azaldığı anlamına gelmez. İlk günkü o heye­can, tılsım azalıyor o kadar.

Aşk 187

Fakat, dikkat edilmezse her şey nasd olduğunu anlamadan uçup gidebilir. İlişkilerinizden bir tanesinde başınıza gelmiş, ders almış olabilirsiniz. Eğer böyle tecrübeniz olmadıysa gözü­nüzü açıp etrafınıza bakın. İnsanların ilişkileri ne kadar kolay bitiyor. Eğer değer verdiğiniz, sevdiğiniz biriyle beraberseniz onu kaybetmemek için kolları sıvayın. Daha ilk günden ya da daha çok geç olmadan.

Evlilik bir hapishane değil. Kendi özgürlüğünüzden ödün vermeyin. Ona da özgür olduğunu hissettirin (Çok limitli özgür­lüklerden bahsediyorum).

»- “Biz” olun ama “ben” olduğunuzu unutmayın. Eski ar­kadaşlarınızı ihmal etmeyin, kız arkadaşlarınızla ayrı görüşmek için zaman ayırın.

«- Bütün kartlarınızı açmayın, bir gizli bahçe bırakın... Onu şaşırtmaya devam edin.

«- Kendinizi sürekli geliştirin, her gün ona anlatacak yeni şeyleriniz olsun.

Onun işiyle ilgilenin, soru sorun, cevaplarını sizi pek ilgi­lendirmese bile dinleyin.

-- Kısa iş seyahatleri her iki taraf için de iyidir; biraz özler, biraz da nefes alırsınız.

» Ona olan saygınızı kaybetmeyin. Çok sinirlendiğiniz za­man, ağzınıza gelen o çok kötü sözleri söylemeden bir yutkunun.

»- Bir hata yapınca özür dilemesini bilin. Kendi yapmadığı­nız şeyi ondan bekleyemezsiniz.

-- Beraber gülün. Aşkı canlı tutmanın en iyi yolu gülmek­tir. Bugüne kadar beni güldürmeyen bir kişiyle beraber ol­madım. İlişkilerimin kötü gittiğini de artık eskisi gibi beraber kahkahâlârla gülmediğimiz zaman anladım.

» Bakımlı olun, kendinizi koyuvermeyin. Biliyorum, yoğun bir günün sonunda sanki bütün gün dinlenmiş gibi canlı ve ba­kımlı görünmek zor, ama deneyin.

188 Ahtapot Kadınlar

» Flört etmekten vazgeçmeyin. Erkekler zamanla flört et­meyi unutur. Zaten flört etmek kadınlar için hep daha önemli olmuştur. Kadınlar detaylarla ilgilenir. Erkekler “Seni sevdiğimi biliyorsun” deyip olayı özetlemiş olduklarını düşünürler.

» Baş başa akşam yemeklerine, sinemaya, tiyatroya gitmek için vakit ayırın.

»• Senede bir iki defa baş başa tatile çıkın.

*«- Erkekler anlattıklarımızın yansını dinlemezler. Önemli bir şey söylemek istiyorsanız yazın. Böylece düşünüp, kelimeleri daha doğru seçip, anlatmak istediklerinizi sözünüz kesilmeden anlatmış olursunuz. O da sakin bir şekilde okuyup düşünebilir, şanslıysanız cevap bile yazar.

Bir ilişkiyi yıpratmadan sürdürebilmek için bütün bunlar da yetmeyebilir. Olsun, en azından siz elinizden geleni yapmış olursunuz ve vicdan azabı çekmezsiniz. Ben bu satırları yazıp bitirdikten sonra sırf ismi yüzünden bir kitap aldım. İyi ki de al­mışım. Kitabın ismi: Evlilik Aşkı Öldürür mü? Yazarı İlkim Öz. Benim gibi sadece sesli düşünmüyor İlkim Öz. Uzun yıllar evli çiftlerle terapiler yaptığı için neden bahsettiğini çok iyi biliyor. Kitabın ilk bölümünde aşktan, ikinci bölümünde evlilikten bah­sediyor. Hepimizin bildiği konular çok samimi ve akıcı bir dille anlatılmış. Çok hoş bir kitap, tavsiye ederim.

Kendimi Çok SeviyorumBaşlık biraz korkutucu. Ben okuyucu olsam ve kitabın başın­

da böyle bir paragraf görsem, “Bu kız megaloman” deyip oku­mazdım. Korkmayın, ben başka şeyden bahsediyorum.

Bu aşk meşk konularında ahkâm kesme hakkını kendimde kesinlikle görmüyorum. Ben henüz tam olarak çözmüş değilim ki başkasına anlatayım. Çözülecek bir problem de yok zaten or­tada. Matematik ya da fizik problemi değil, formülü yok. Ara­yınca bulunmuyor. Hep davetsiz misafir gibi geliyor. Hiç um-

Aşk 189

madiğimiz bir anda... Doğru ya da yanlış bir zamanda... Doğru ya da yanlış bir kişi... Öyle git deyince pek de kolay kolay gitmi­yor... Yanlış zaman ve yanlış kişi ise al başına belayı.

Bütün bu bilinmezlerin arasında doğruluğundan emin oldu­ğum tek şey var. Bunu keşfedeli 20 yıl kadar oldu. İlk keşfe­den de ben değilim bu dünyada. Moliere “En hoşumuza giden insan, kendimize benzettiğimiz insandır” demiş. George Sand, “Kendimi bir başkası kadar sevmiyorum. Kendimi bütün kal­bimle seviyorum” demiş. Buket Uzuner ise aşkın tanımını şöyle yapmış: “Aşk bir hayranlıktır. Başkasına falan değil, basbayağı kendimize duyduğumuz bir hayranlık, bir özsevginin bir baş­kasına yansımasına aşık oluyoruz aslında hepimiz. İşte o ‘çok ortak yanımız var’, ‘beni ilk kez gerçekten anlayan kişi’, ‘tam aradığım insan’ söylemleri de bu özhayranlığımızın dışavurum­larıdır. Nihayet bizim özsevgimizi anlayan, bizim özelliklerimi­zi fark eden biri çıkmıştır yani. Asıl heyecan verici olan budur.” Buket Uzuner’e tamamen katılıyorum. Ama benzerlikler kadar o kişinin farklılıklarına da vurulduğumuzu zannediyorum.

Tecrübelerle kanıtlanmış tek gerçek, kendini seven insanların başkalarını da daha kolay sevebileceği, başkalarının sevgilerini almaya hazır oldukları. Bunalımda olduğunuz, kendinize acı­dığınız dönemlerde, o kuyunun dibinden sizi çıkaracak büyük bir aşkı boşuna beklersiniz. Çünkü geçerken sizi kimse görmez. Önce kendi gayretinizle oradan çıkıp, silkelenip kendinize çeki düzen vermeniz gerekir.

Kendinizle aranız iyi olduğu zamanlarda başkalarıyla da ara­nız iyi olur. Kendinizden sıkıldığınız zamanlarda başkalarım da sıkarsınız, etrafınızda pek hayranınız kalmaz. Mutlu insan ışıltı­lar saçar, pozitif enerjisiyle etrafındakileri etkiler. Bir de bak­mışsınız, kapıda davetli, davetsiz bir sürü misafir...

Ama hayat her zaman toz pembe gitmiyor. Onun için de herkes ayaklarının üzerinde keyifle yaylanarak, ışıltılar saçarak sokaklarda dolaşmıyor. Mutsuz olduğumuz zamanlar mutlu ol­duğumuz anların kıymetini bilmemize, kötü ilişkiler de güzelin farkını görmemize, kıymetini bilmemize yarıyor.

SONSOZSize birçok tavsiyede bulundum. Bunların bazıları herkes

için geçerli. Bazıları ise kendi hayat şeklime, karakterime uygun olarak geliştirdiğim yöntemler; bazılarınız için geçerli olmaya­bilir. Bir çoğunuz çok haklı olarak “Deli miyim? Neden her şeyi bir arada yapmaya çalışıp kendimi yorayım?” diyebilir. Zaten bu kişilerin sakin olmak konusundaki önerilerime de ihtiyaçları yoktur. Çünkü onlar doğal olarak sakindir.

Sakin olmak konusunda verilen tavsiyelerden size bahsetme­diklerim neler biliyor musunuz?

“Vakit kaybedin.”

“İki işi bir arada yapmayın.”

“Hareketlerinizi yavaşlatın.”

Uygulamaya çalışmam bile. Çünkü tamamen karakterime ve yaşam felsefeme aykırı. Ama yapabilenleri tebrik ediyorum.

Benim Felsefem;

Hayat çok kısa, ilgimi çeken birçok konu, yapmak istediğim binlerce şey var, görmek istediğim yüzlerce ülke var, zaman geçiyor, koştur, koştur, koştur... Akşam yatağa çok yorgun gir, ama birçok şey yaptığın, yeni şeyler öğrendiğin, çocuklarının büyüdüğünü, ilerleme kaydettiklerini gördüğün için kendinden memnun ol...

Benim yapmayı isteyip de yapamadıklarımın listesi, yıllar ge­çip ilgi alanlarım arttıkça uzayıp gidiyor.

Sonsöz 191

Gün 48 saat olsa ve bankada sadece keyfim için harcayabile­ceğim bol miktarda param olsa, neler mi yapmak isterdim?

Dünyayı gezmek (Gençken, çeşitli ağrıları rahatsızlıkları be­raberinde götürmeden), çok sevdiğim ülkelerden birkaçında en az altı ay yaşayıp oranın insanlarını daha iyi tanıyabilmek, bir iki lisan daha öğrenmek, Türkiye'deki ve dünyadaki fakir çocuklara yardım edebilmek, sadece para yardımı değil duygusal destekte de bulunabilmek, bunu kişisel olarak değil demeksel bir çalışma olarak yürütmek, kendi çocuklarımı da bu yardım kampanyasına dahil edip bilinçlendirmek, ezilen kadınlara yardım edebilmek, arkadaşlarımla daha fazla zaman geçirebilmek, daha çok resim yapmak, çizgi dersleri almak, daha çok mozaik yapmak, deko­ratif eşyalar yaratmak, daha çok spor yapmak, dans dersleri al­mak, daha çok sinemaya gitmek, daha fazla kitap okuyabilmek, daha çok yazabilmek, şarap konusundaki bilgimi artırabilmek...

Bu bitmek bilmeyen listeyi bazılarınız okumaktan bile yo­rulabilir, Buket Uzuner’in “yaşam oburu'’ diye tanımladığı di­ğerleriniz ise ne hissettiğimi çok iyi anlayabilir. Benim hayalle­rim onlarınkinden farklı olsa bile, hayallerin hayatı renklendirip zenginleştirdiğini bilirler.

Bütün bunlardaki en lezzetli taraf ise birbirimizden çok farklı olmamız. Bunun da dostlukların, arkadaşlıkların, aşkların, kısaca hayatın, daha çeşnili, daha ilginç olmasını sağlaması. Dolayısıy­la, siz benim önerilerimden kendi hayat şeklinize uygun olanları uygularsınız. Herkesin kendisini başarılı hissetme şekli farklıdır. Önemli olan seçtiğiniz hayat tarzında kendinizi iyi hissetmeniz, kendinizle barışık ve mutlıı olmanızdır. Thornas ManııTn çok güzel söylediği gibi, “Yeryüzünde insanın kavuşabileceği en bü­yük mutluluk, kendisinden memnun obuasıdır” .

Özellikle çocuk eğitimi çok karmaşık bir iş, formülü yok. Be­nim verdiğim öneriler kendime göre doğru olanlar. Tecrübeleri paylaşmak güzel ama herkesin doğrusu kendine. Konu sizin ço­

192 A htapot Kadınlar

cuğunuz ise en doğrusunu siz bilirsiniz. Ayrıca, her yaptığımız şeyi en iyi şekilde yapmak zorunda değiliz. Zaten o kadar fazla şey yapmak istiyoruz ki bunların hepsini 24 saat, 365 güne sığ- dırabilmeye, aynı anda iki farklı yerde olabilmeye imkân yok. Ama unutmayın ki biz kadın olduğumuz için şanslıyız; kuvvet­liyiz, çalışkanız, sert olduğumuz kadar yumuşak, acılara katla­nabilir olduğumuz kadar da kırılganız. Acılarımızı, dertlerimizi, hayal kırıklıklarımızı, sevgimizi, yalnızlığımızı, endişelerimizi, gururumuzu göz yaşları ile ifade ederiz. Her türlü çaresizliğe ve baskıya dayanıklıyız. İçimiz kan ağlarken gülümsemeyi biliriz. İnandığımız şey uğruna sonsuza kadar savaşırız, haksızlıklara baş kaldırırız. İdeallerimiz vardır, onları gerçekleştirmek için elimizden geleni yaparız. Birçok defa duygularımızla hareket ederiz, ama bu bizim iyi düşünmemizi engellemez. İstediğimiz zaman altından kalkamayacağımız iş yoktur; yeter ki isteyelim.

Bir Kitap Biterken...Ağustos 2005’te bir şeyler karalamaya başlamıştım. Nisan

2007’de Sistem Yayıncılık ile sözleşmemi imzaladım. Yaz so­nunda basılıyor. Kitap bitti ama ben hâlâ mozaik aynamı bitire­medim...

Büyük kızım Haziranda 12’sini dolduracak. Ergenlik krizleri başladı bile. Şimdiden beni çıldırtıyor. Bir gün çocuk, öbür gün genç kız... Çok sabırlı olmak lazım, ama o sabır denen şeyden bende çok az miktarda var... İmdat!

İzzeddin Çalışlar’dan uzaktan kumandalı (elektronik mesaj yoluyla) yaratıcı yazarlık dersleri almaya başladım. Şimdilik eğ­lenceli.

Sosyal yönü ağırlıklı tekstil projem çok yavaş ilerliyor. Baş­ka küçük projeler üzerinde de çalışıyorum, ama ortaya çıkmaları için daha çok zaman var.

Sonsöz 193

Bazen çok şey yapıp hiçbir şey ortaya çıkaramıyormuşum gibi geliyor ve moralim bozuluyor.

Ama ilk yazdığım kitabın basılacak olması ve daha basıl­madan olumlu tepkiler alması son zamanlardaki en olumlu ve heveslendirici sonuç. Kitabın başında “Umarım yazdıklarımın birilerine faydası dokunur” demiştim. Daha basılmadan okuyan arkadaşlarımdan gelen olumlu yorumlar beni çok mutlu etti. Bir­çoğu kitabın pozitif enerjiyle yüklü olduğunu ve onlara çok iyi geldiğini söyledi.

Düzenli egzersiz yapmaya başlayıp kilo verenler, en önemlisi verdiği kiloları geri almayanlar çok... Yoga yapmaya, resim kur­suna başlayanlar da dolu... Bazı arkadaşlarım da benim kitabımı başucu kitabı yaptıklarını söylüyor. Çok farklı konuların aynı kitabın içinde özet olarak bulunmasının faydalı olduğunu düşü­nüyorlar. Bir arkadaşımın 10 yaşındaki kızı Zeynep “Anne, biz de Ayşe teyzeler gibi televizyonu açmasak ya da çok az açsak ne güzel olur” demiş.

Kızlarıma yazma hevesi vermesi de cabası. Elde kağıt kalem, durmadan kitap yazıyorlar. Onların kitapları hemen yayınlanı­yor!!) Şimdiye kadar 10-15 adet kitap ürettiler. Resimli roman­lar... Oku, oku gül. Çok şekerler.

En çok da bana faydası dokundu diyebilirim. Çok keyif aldım, çok şey öğrendim. Daha bir fırın ekmek yemem gerektiğinin de farkına vardım. Ama yazmaya kafayı taktım, devam edeceğim. Kendime ve yakın çevreme faydası dokunan bu kitabın sizler için de yararlı olması d ileğiyle.^

KAYNAKÇABu kitabın yazımında bilgilerin tazelenmesi, güncelleme, araştırma,

alıntı ve kaynak olarak yararlanılan yayınlar:

- Ma Grossesse, Mon Enfant, Pr René Frydman, Dr Julien Coherı-Solal -Odile Jacob Yayınlan

- Bir Çocuk Bekliyorum, Laurence Pemaud e Yayınları (Orijinali: J’attends un Enfant, Laurence-Pierre Horay Yayınları)

- Doğumdan Sonraki Sağlığınız, Judy Sadgrove-Arkadaş Yayınları

- Formda Kalma Kılavuzu, Dr. Stavia Blunt - Prestij Yayınları

- Fransız Kadınlar Niçin Kilo Almaz? Mireille Guiliano- Remzi Kitabevi

- Paraître dix ans de moins, Jean-Pierre Cémenceau Jacques-Marie- Laffont Yayınları

- Mieux être-Vivre longtemps en plein form, sans gélules, sans stress Xavier Manuguer-Albin Michel Yayınlan

- Genç Kal Uzun Yaşa, Deepak Chopra-Omega Yayınlan

- Gittikçe Gençleşin, Dr. Henry S. Lodge ve Chris Crowley -Kuraldışı Yayınları

- Tonus à revendre, Anne Dufour ve Jean-Marc Robin -Marabout Yayınları

- La diététique de la longévité, Dr. Dominique Lanzmaann-Petithory -Odile Jacob Yayınları

Yoga ve Meditasyon-Yeni başlayanlar için, Esra Bilal & Lütiü Bozkurt -Okyanus Yayınları

- Yoga, Sophie Hoare-Remzi Kitabevi

Kaynakça 195

- Ve Tanrı Mucizeyi Yarattı, Dr. Leo Rebello-Doğan Kitap

- Godfrey Devereux Öğrencisiyle Yoga, Zeynep Aksoy -DVD.

- Petits tracas gros soucis de 1 à 7 ans, Petits tracas gros soucis de 8 à 12 ans, Christine Brunet & Anne-Cecile Sarfati-Albin Michel Yayınları

- L’enfant bilingue, Elizabeth Deshays Rober - Laffot Yayınları (Orijinal adı: A Bilingual Child in a Monolingual Society)

- Siz: Kullanım Kılavuzunuz, Prof. Dr. Mehmet Öz, Prof. Dr. Michael F.-Roizen-Koridor Yayınları

- Pazartesi Rejime Başlıyorum, Nil Gün-Kuraldışı Yayınları

- Buda Size Yemeğe Gelse, Hale Sofia Schatz-Sistem Yayıncılık

- Doğanın Şifalı Eli, Dr. Ender Saraç-Doğan Kitap

- Ayurveda-Sağhklı ve Uzun Yaşamın Sırları, Dr. M. Ender Saraç -Doğan Kitap

- Ne vous noyez pas dans un verre d’eau, 1-Simplifiez-vous la vie

- Ne vous noyez pas dans un verre d’eau, 2-En famille Richard Carlson -Michel Lafon yayınları

- The Little Book of Calm, Paul Wilson-Penguin Yayınlan

- Zen, D.T Suzuki-Okyanus Yayınları¿- Meditasyon ve Kozmik Bilinç, A. Anandamitra Acarya

-Okyanus Yayınları

- Evlilik Aşkı Öldürür... mü? İlkim Öz-Öz yayınları

- How Does She Really Do It? Wendy Sachs, Da Capo -Life Long Yayınları

10 Minutes pour Soi, Françoise Réveillet-Flammarion Yayınları

Ahmet ÇAĞAN

Ç o I r% l maltındadurmak

h a ya takarken

g erçek size ulaşın;

SİSTEM YAYINCILIK jf.. . ^ .

HAYAT AKARKEN GERÇEK SİZE ULAŞIN!

“Kendi gelecekleri ile ilgili planlan olmayanlar, başkalarının planlarına dahil olurlar.”

Anthony Robbins

İnsanın kendini tanıyabilmesi, derinliklerinde yatan yeteneklerini, geliştirebilir özelliklerini keşfedebilmesi için bir kılavuz. Ön bilgi gerek­tirmeden rahatça okunabilecek, akıcı anlatımıyla bir çırpıda anlaşılacak bir kitap. Yürekten tavsiye ediyorum.

Turgut Özakman, Yazar

Bu gibi kitapları okurken, bir elde kalem bulundurmak gerekir. Hayatın içinde size yararlı olacak satırların altını çizmek için bu kitabı okurken de bir kaleme gereksiniminiz olacak ve Şelale Altında Durmak başucu kitabı olarak işinize yarayacak.

Müjdat Gezen, Sanatçı

YOGAÇakratar - Enerji M erkezleri

Prof. Dr. Akif M anaf

Beden, Zihin ve Ruhun Mükemmel Uyumunu Kazanm ak İsteyen Herkes İçin

Bu kitabın amacı, içinizdeki insan potansiyelini tanıyıp ortaya çıkarmanıza yardımcı olmaktır. V erilen b ilgiler sayesinde, Çakra olarak adlandırılan en­erji merkezlerinin potansiyellerine karşı bir sezgi kazanacaksınız.

Prof. Dr. A k if M anaf, 6 0 0 ’den fazla orijinal Sanskrit kitabı inceleyerek Çakra konusunda tüm önem li bilgileri toplamıştır. Sanskrit metinlerinde saklanmış b ilgiler ilk defa ayrıntılı ve anlaşılabilir şekilde verilmiştir. Çakra konusunda tüm yanlış görüşler ve kavramlar düzeltilmiştir.

Dünyanın hiçbir yerinde Çakra merkezlerinin ezoterik anatom isi ve çalışm a prensipleri konusunda böyle derin bilgilerin olduğu bir çalışm a yok ­tur. Bu bilgiler gerçek pratik deneyim lere ve uygulamalara dayanmaktadır. Bu yüzden, Prof. Dr. A k if M a n a f ın kitabı herkes için son derece değerli bir armağandır.

BEDENİNİZLE BİRLİKTE R U H U N U Z U D A BESLEYİN

“Şahane bir kadınla tanıştım: Hale Sofia Schatz. Bu aralar çok moda biliyorsunuz. Aslında adı önem li değil, detoks m etoks, bir zaman gelecek dem ode olacak, başka bir ad verecekler. Önem li olan insanın ruhuyla be­deni arasında ilişki kurabilmesi. Ruhu ve bedeninin ihtiyaçlarını anlayabil­m esi. ‘N e yiyorsan osun’ diyen kadın insana işte bunu, bu bilinci öğretiyor. Hayatındaki bütün fazlalıklaından kurtulmayı. Bunu nasıl yapabileceğini. Bunun için ne yapman gerektiğini.”

"... İnsanlar hayatlarına çok şey aldılar. V e doldular. Doldular. Sonunda da taştılar, çok m obilya, çok ayakabı, çok kadın, çok erkek, çok telefon, çok yapacak şey, çok gidecek yer, çok yem ek, çok içm ek, çok gürültü, çok saçmalık, çok kalabalık, çok, çok, çok... ve her şey tüketim üzerine. H aliy­le an geliyor bu çokluk içinde yokluk yaşıyorsun, bu kalabalıkta kendini kaybediyorsun ve yeniden bulmak istiyorsun. V e basitliği sadeliği, yalın­lığı arıyorsun. Bunlar da fazlalıklardan arınarak oluyor, gereksiz şeylerden kurtularak.”

Ayşe ARMAN-Hürriyet

SESİNİZİ DUYURUNAHTAPOT KADINLAR

( B u f o r m d a b e l i r t e c e ğ in i z g ö r ü ş le r , y a y ı n e v i o la r a k g e l i ş i m i n i z i s ü r d ü r m e m iz d e b iz e g e r i b i l d i r i m s u n a c a k v e s iz e d a h a d a k a l i t e l i v e d o y u r u c u y a y ı n l a r o la r a k y a n s ı y a c a k t ı r .

B iz e g ö n d e r e c e ğ in iz b u f o r m , w e b s a y fa m ı z y a d a d iğ e r t a n ı t ı m m e t in le r im iz d e d e k u l l a n ı l a b i l i r . )

1-Formu Doldurm a Tarihi:

2-Adımz-Soyadınız:

3-Doğum Tarihiniz (Gün/Ay/Yıl):

4 -Cinsiyetiniz: D K

5-e-mail :....................................Ev T e l : ..........................................Ev Adresi:........................................

□ E

S em t:................................................İş A dresi:.........................................

.... Şehir:....................................................

Semt:................................................ .... Şehir:....................................................

6-Uğraşımz:D Çalışıyorum Kurum :............. .................. Görevim:..............................D o k u y o ru m O kul:.................D D iğer:..............................................

............... Bölüm:..................................

7-Öğrenim D urumu:D İlköğretim D LiseD üniversite Mezunu D Yüksek Lisans / Doktora

8-Kitabı satın aldığınız yer? (Özel Kuruluş Adı)D Kitabevi..........................................D Market.............................................□ Fuar.................................................D İnternet Sitesi □ Diğer