ФИТОТЕРAПИЈАна гинеколошки индикации

Prof. d-r Svetlana Kulevanova

Institut za farmakognozija, Farmacevtski fakultet, Skopje

FITOTERAPIJA VO TRETMANOT NA GINEKOLO[KI INDIKACII

Indikacii:• Menstrualni neregularnosti• Premenstrualen sindrom

(PMS)• Dismenoreja• Amenoreja• Menopauzalni problemi

Rastitelni drogi• Cimicifugae racemosae rhizoma• Agni casti fructus• Lycopi herba• Potentillae anserinae herba• Achileae millefolii herba• Drogi {to sodr`at fitoestrogeni

Dve najzna~ajni manifestacii vo `ivotot na `enata koi mo`at da se tretirat so rastitelni preparati se: menstruacija menopauza

комплексна комбинација на психолошки симптоми кои што вклучуваат: иритабилност, агресија,

тензија, анксиозност, депресија, и

соматски промени како ретенција на течности, болна надуеност во градите и тензија (мастодинија), надуеност, зголемување на телесната тежина,

Промените се случуваат за време на лутеинизирачката фаза од циклусот и се губат со почетокот на менструалното крварење.

Се јавува кај 30-80% случаи, тежок ПМС во околу 2,5% .

Етиологијата на ПМС не е јасно утврдена, Можни фактори се хормонален

дисбаланс, ретенција на натриум, нутритивна дефициенција, абнорален невротрансмитерски одговор на нормалната оваријална функција и абнормална функција на хипоталамус-хипофизно-адреналната оска (НРА).

Фармаколошкиот третман вклучува: - антидепресиви, диуретици, прогестерон, естрогени импланти, комбинација на контрацептиви и агонисти на гонадотропин ослободувачки хормон.

Предменструален синдром (ПМС)

MenopauzaMenopauzata e period vo `ivotot na `enata koga se prekinuva menstrualnata aktivnost. se javuva vo najgolem broj slu~ai vo period od okolu 45 – 47

godina i trae voobi~aeno se do 55 godina, vo nekoi slu~ai i do 60 godina.

se karakterizira so namaluvaweto na la~eweto na estrogenite hormoni {to rezultira vo pojavuvaweto na klini~kite simptomi na menopauzata.

Simptomite na menopauzata mo`e da se javat i vo slu~aj na odstanuvawe na jajnicite ili zapirawe na nivnata funkcija poradi nekoja druga pri~ina.

Menopauzata pretstavuva normalen del od procesot na stareewe. Se pojavuva toga{ koga ovariumite }e prestanat da la~at estrogeni hormoni. Opa|aweto na nivoto na ovie hormone vo organizmot na `enata doveduva do prestanok na menstrualniot ciklus.

Simptomi: ~esti branovi na toplina nagli i intenzivni branovi na toplina i

potewe. naru{uvawe na sonot, na

raspolo`enieto, naru{uvawe na socijalniot `ivot na

`enata.

Drugi simptomi mo`at da vklu~at: neredovni menstruacii, vaginalni i urinarni infekcii, atrofija na vaginalnata sluznica i bolni

seksualni odnosi, promeni na ko`ata, na kosata, promeni vo digestivniot trakt.Menopauzata sama po sebe mo`e da go zgolemi rizikot od pojava na poseriozni zaboluvawa, kako {to se: osteoporoza kardiovaskularni zaboluvawa.

Vo seriozni slu~ai: hormonska substituciona terapija (HST).

Praktikata poka`uva deka mnogu ~esto se prepi{uvaat mnogu silni lekovi {to sodr`at sintetski hormoni (na pr. Premarin). Spored neodamna objavenite podatoci okolu 9 milioni `eni vo svetot {to stradaat od menopauzalnite pote{kotii se nao|aat na terapija so premarin. Dodeka kaj edni rezultatite od tretmanot se dobri, drugite imaat seriozni problemi, a eden od najgolemite e zgolemuvaweto na rizikot od pojava na kancer.

HST ne se prepora~uva: kaj pacientki kaj koi se odstraneti jajnicite vo slu~ai koga upotrebata na estrogen e kontraindicirana (ako

postoi familijarna anamneza na kancer na dojka ili na endometriumot) (vo vakvi slu~ai, na pr., se prepora~uva upotreba na medroksiprogesteron acetate (150 mg/ den, 3 meseci).

Spored informaciite dobieni od Nacionalniot centar za davawe informacii za lekovi pri Farmacevtskiot fakultet od Skopje, vo tretmanot na razli~nite simptomi na menopauzata se koristat:

Dietilstilbestrol (0,3-1,0 mg/den) – simptomatski tretman na menopauza, zgolemuvawe na kornifikacija na vaginalniot epitel;

Medroksiprogesteron (25-50 mg/den) - simptomatski tretman na menopauza, zgolemuvawe na koskenata mineralna gustina;

Propranolol – menopauzalni vazomotorni simptomi Estradiol – inicijalno 1-2 mg/den, Etinil estradiol – inicijalno 0,02-0,05 mg/den, Konjugirani estrogeni – inicijalno 0,3-1,25 mg/den, Estropipat – 0,75-6,0 mg/den, Estrefikuvani estrogeni – inicijalno 0,3-1,25 mg/den, Ciproteron acetate + estradiol – 1 mg ciproteron acetat +

2 mg estradiol.

Nesakani efekti od nivnata upotreba: Gadewe, povra}awe Bolki vo stomakog, gr~evi Po`oltuvawe na ko`ata i/ili

pobeluvawe na o~ite Osetlivost na gradite i nivno

zgolemuvawe Zgolemuvawe na benigni

(fibroidni) tumori Neregularno krvarewe Promeni vo koli~estvoto na

cervikalniot sekret Vaginalni gabi~ni infekcii Retencija na suvi{na te~nost To~kesti zatemnuvawa na

ko`ata, osobeno na liceto Crvenilo na ko`ata

Nesakani efekti od nivnata upotreba: Osip na ko`ata Vlo{uvawe na porfirija Glavobolki, migrena Vrtoglavica, nesvestica Promeni vo gledaweto (netolerancija kon kontaknite le}i) Mentalna depresija Iznenadni muskulni spazmi Gubewe na kosa ili abnormalno sozdavawe kosa Promeni vo telesnata masa (pove}eto ja zgolemuvaat) Promeni vo seksualnata aktivnost (pove}eto se soo~uvaat so

namaluvawe na libidoto) Mo`ni promeni vo nivota na {e}erot vo krvta Skratuvawe na di{eweto Akni Alergii Zamor Visok krven pritisok Pojava na kamen vo `ol~no kese Astma Vko~anetost, peckawe, jade` na stopalata i dlankite Te`ina vo gradite.

FITOESTROGENI

Растителни сoedinenija што покажуваат estrogena aktivnost.

Иdentifikuvani се vo 1930 godina. Imaat razli~na hemiska struktura od

humanite estrogeni! Humanite estrogeni se steroidи. Fitoestrogenite mo`at da bidat:

- fenolni (izoflavoni, lignani i kumestani),

- terpenoidi,- steroidнi соединенија.

estradiol

genistein

Rasprostranetost na fitoestrogeni vo rastitelniot svet

Razlikuvame tri grupi rastitelni surovini {to sodr`at fitoestrogeni:

Rastenija {to se konsumiraat kako hrana:- `itarici, semki (susam, son~ogled, tikva), me{unkasti

plodovi, listest zelen~uk, maslinki, ovo{je, luk, kromid i praz.

Rastenija {to se koristat povremeno i vo pomali koli~ini:- zelen ~aj, hmeq, crvena detelina, crveno vino, koren od

mle~ka, seme od len. Se koristat kako tonici.

Rastenija {to se koristat kako herbalni preparati:- se koristat vo strogo definirani dozi i samo koga postojat indikacii za nivna upotreba (Cimicifuga racemosa, Vitex agnus castus, Panax ginseng, Angelica arhangelica i dr).

Najgolem izvor na fitoestrogeni – pretstavnici od FABACEAE

Najzna~ajni klasi fitoestrogeni za koi mo`at da se najdat najmnogu podatoci vo nau~na literatura se: Lignani, {to se nao|aat vo `itarici, masni semiwa, grav, zelen~uk i

ovo{je. Izoflavoni, {to se nao|aat sojata, crvenata detelina i drugi

leguminozni rastenija.

Lignani komponenti {to sodr`at struktura nastanata so povrzuvawe na b-C

atomi od strani~nite nizi na dve molekuli od 1-fenilpropan, so 8-8’-vrska.

Lignani: se vrzuvaat za seks hormon-vrzuva~kiot globulin, poseduvaat zna~ajni antikancerogeni efekti. ovozmo`uvaat balansirawe pome|u koli~estvata na “dobriot” i

“lo{iot” estrogen, odnosno nivnite metaboliti, vo zavisnost od dozata.

zna~ajno go namaluvaat nivoto na estradiolot i estronot kaj postmenopuzalnite `eni.

visokite nivoa na lignani - намален rizik od rak na dojka.

postoi inverzna korelacija pome|u incidencata za rak na dojka i vnesuvawe na lignani, konsumacijata na ovo{je i zelen~uk. Lignanite pokraj niza drugi komponenti se smetaat za direktno odgovorni za ovie efekti. `eni so rak na dojka imaat mnogu poniski plazma koncentracii na

lignani vo sporedba so onie {to nemaat rak.

Izoflavoni klasa na flavonoidni soedinenija kaj koi C6-C3-C6 pretstavuva

3-fenilhromon, za razlika od ostanatite flavonoidi kaj koi taa pretstavuva 2-fenilhromon.

Transformacijata vo 3-fenilhromoni se odviva pod dejstvo na enzimi

Базична структура на изофлавон што покажува естрогена активност

Najdobriot na~in za vnesuvawe na izoflavoni e preku hranata, osobeno so konsumirawe na soja i na nejzinite produkti. Sojata sodr`i razli~ni tipovi izoflavoni, no za za fitoestrogenoto dejstvo se zna~ajni samo opredeleni soedinenija od ovaa grupa

Najzna~ajni izoflavoni od grupata fitoestrogeni se od: soja: genistein i daidzein crvena detelina: biohanin A i formononetin

Genistein Daidzein

VLIJANIE na izoflavonite vrz zdravjeto (vnes so hrana)- податоци од епидемиолошки студии:

Gi namaluvaat simptomite na menopauztata Reduciraat rizik od srcevi zaboluvawa Obezbeduvaat za{tita od pojava na rak na prostata Obezbeduvaat za{tita na koskenoto tkivo Reduciuraat rizik od kancer na dojka Reduciuraat rizik od kancer na endometrium

1. Izoflavonite se i prirodni antioksidansi: efektot mo`e da se sporedi so efektot na vitaminot E. ovaa aktivnost na izoflavonite mo`e da ovozmo`i dolgoro~na

za{tita od pojava na kancer, pred se poradi za{titata na DNK od o{tetuvawata {to mo`at da se predizvikaa so napadot na slobodnite radikali.

Genistein od sojata e najpotentniot antioksidans vo grupata na izoflavonite, sleden so daidzein.

Uprostrena {ema na oksidantna/antioksidantna regulacija na aktiviraweto na trabskripcioniot faktor NF-kB.

Biolo{ka i farmakolo{ka aktivnost

1. Prstenite A i S na izoflavonite se

sli~ni so prstenite A i V na

estradiolot;

2. Rastojanieto na dvete hidroksilni

grupi na dvete molekuli e skoro

identi~no; Estradiol Genistein

3. Dvete molekuli imaat sli~ni

polarnosti i molekulski masi.

Formononetin Biohain A

2. Izoflavonite poka`uvaat estrogenska aktivnost?

OH

HO

Estradiol

O

OHO

HO

Daidzein

2. Rastojanieto na dvete hidroksilni grupi na dvete molekuli e skoro identi~no;

3. Dvete molekuli imaat sli~ni polarnosti i molekulski masi.

2. Izoflavoni se: klasa nestereoidni (fito)estrogeni ! supstanci {to strukturno i funkcionalno se sli~ni so

estradiol i drugi srodni seksualni hormoni. poradi sli~nosti vo hemiskata gradba izoflavonite mo`at da

interferirat so aktivnosta na endogeniot estrogen.

6 ~len prsten so OH grupa од бензо-g-пиранот.

Estrogen-receptor so vrzan molekul na estradiol

Izoflavonite и estrogenoто дејство Dva tipa estrogen receptori:

alfa (ER alfa) vo tkivoto na gradite, matkata, jajnicite, testisite i crniot drob.

beta (ER beta) vo kletkite od krvnite zrnca, belite drobovi, bubrezite, koskite i gradnata `lezda (timusot).

Raspredelbata na alfa i beta estrogen-receptori e razli~na vo razli~ni kletki, tkiva i organi. Razli~ni tkiva imaat receptori od dvata tipa, no tie se prisutni vo razli~ni odnosi.

fitoestrogenite se odnesuvaat kako selektivni estrogen receptor modulatori (prirodni SERMs) {to zna~i deka tie mo`at da se vrzat za to~no opredeleni estrogen receptori vo opredeleni tkiva, aktiviraj}i ili inaktiviraj}i opredelena reakcija odnosno kleto~en odgovor.

Fitoestrogeni se sli~ni so drugi lekovi od grуpata SERMs, kako {to e raloksifen.

Иzoflavonite mo`at da daдат i estrogeni i anti-estrogeni efekti!

koga prirodno nivo na estrogenite e nisko, izoflavonite ja podobruvaat sostojbata preku aktiviraweto na beta-receptorite (позитивни естрогенски ефекти).

koga nivoto na estrogenite e visoko, vo periodot na adolescentcijata, izoflavonite se vrzuvaat za alfa-receptorite i gi onezmo`uvaat estrogenite da se vrzat za niv (се попречуваат негативните естрогенски ефекти).

Zavisno od koncentracijata na endogenite estrogeni kako i za koj receptor se vrzani, fitoestrogenite mo`at da dadat i agonisti~ki i antagonisti~ki efekti t.e. i estrogeni i anti-estrogeni.

Vrzuvawe za razli~ni receptori dava razli~ni efekti!VA@NO ! ! !

Alfa-receptori: povrzani se so rizik od pojava na estrogen-zavisen

kancer. Vrzuvaweto na fitoestrogenite za alfa-tip na

estrogeni receptori (ER alfa) {to se nao|aat vo dojkite i vo tkivoto na matkata poka`uva deka tie ja namaluvaat alfa-ER estrogenata aktivnost vo ovie tkiva. Ova mo`e da bide eden od mo`nite mehanizmi preku koj fitoestrogenite ovozmo`uvaat za{tita od razvoj na kancer na dojka i na endometrium.

Beta-receptori: pokrenuvaat samo povolni estrogeni efekti vo organizmot.

Istra`uvawata indiciraat deka fitoestrogenite mo`at da bidat delotvorni na skeletniot i na kardiovaskularniot sistem. Vrzuvaweto za beta-tip na estrogeni receptori (ER beta) ovozmo`uva aktivirawe na kardioprotektivni i koskeno stabilizira~ki metabolni procesi.

Izoflavonite go reguliraat nivoto na estrogenite vo organizmot. gi reguliraat problemite {to se javuvaat vo menopauzata, osobeno

tipi~nite simptomi kako {to se brnovite na toplina i no}noto potewe. potrebno koli~estvo izoflavoni za obezbeduvawe na vakvite efekti se

dvi`i od 40-50 mg. Simptomite na menopauzata zna~ajno se namaluvaat po 2-3 meseca

od vnesuvaweto na izoflavonite. Se smeta deka vakviot tretman obezbeduva i za{tita od pojava na

hormon-zavisnite tumori, osteoporozata, arteriosklerozata.

Regulirawe na hormonalniot status vo tekot na menopauzata

Se smeta deka: fitoestrogenite ne mo`at da dadat estrogeno dejstvo se dodeka

endogenite estrogeni i progestini se dominantni vo organizmot. vo situacii koga produkcija na ovie hormoni opa|a ili se gasne, vo

periodot na menopauzata, fitoestrogeni mo`at da pomognat pri hormonskiot deficit i da dadat edna umerena aktivnost, so {to }e gi podobrat menopauzalnite simptomi.

Sli~no na hormonskata supstituciona terapija (HST), i komplementarnata terapija na дава dovolni garancii za

bezbednost.

dene{nata fitomedicina (fitoterpaija) vsu{nost ne raspolaga so zadovolitelno sigurni podatoci za odnesuvaweto na komplementarnata terapija pri dolgotrajni tretmani на менопаузата.

Voobi~aeniot stav - komplementarnata terapija e verojatno bezbedna !

Безбедност

Preporaka: zgolemeni merki na pretpazlivost.

doa|aat od stavot deka vo slu~ai koga opredelen herbalen produkt dava efekt {to vsu{nost prestavuva imitirawe na dejstvo na opredelen lek (sintetski hormon), toj treba da se tretira so ist respekt kako i lekot.

FITOESTROGENI VO TRETMANOT NA SIMPTOMITE NA MENOPAUZATA 1. Ishrana bogata so izoflavoniNajgolemo zna~ewe ima vnesuvawe na soja!!! Koga sojata se konsumira sekojdnevno so prose~en dneven vnes na

izoflavoni vo koli~ini okolu 50 mg, plazma koncentracii na izoflavonite daleku gi nadminuvaat normalnite koncentracii na estradiol.

Izoflavonite imaat golem potencijal da bidat bioloшki aktivni, obezbeduvajќi zaшtita na organizmot so koja mo`e da se objasni i niskata incidenca na hormon-zavisnite zaboluvawa vo zemjite vo koi sojata e glaven prehramben proizvod.

2. Rastitelni drogi {to sodr`at fitoestrogeni - fitoterapevtski tretman

Najgolemo zna~ewe imaat tri surovini: Cimicifuga racemosa L., Ranunculaceae – cimicifuga Trifolium pratense L., Fabaceae – crvena detelina Vitex agnus castus L., Verbenaceae – viteks, kalu|erski biber

ЦимицифугаCimicifugae racemosae rhizoma, Cimicifuga racemosa (L.) Nutt. (syn. Actaea racemosa), Ranunculaceae

Cimicifuga e severnoamerikansko, mnogugodi{no, trevesto rastenie

Drogata ja pretstavuva isu{en rizom so koreni

Hemiski sostav: Tetracikli~ni triterpeni derivati na cikloartanol, kako {to se: akteol,

acetilekteol, 26-deoksiakteol, cimigenol, aktein, 26-deoksiaktein i cimicifugozid.

Fenilpropanoidni soedinenija: izoferula kiselina Hinolizidinski alkaloidi: citizin, metilcitizin i dr. Izoflavoni: formononetin (denes ve}e suspekten podatok !!!)

(E)-Izoferula kiselina

OH

H3CO

COOH

Formononetin

O

O

HO

OCH3

Derivati na cikloartanol

O O

OOH

H

HO

OH

HH

H

H

H

H

H

Akteol Aktein

O O

O

O

H

H

H

O

H

H

O

OHH

O

OH

OH

OH

O

OH

OH

OH

O O

O

O

H

H

H

O

H

H

O

OHH

CimicifugozidCimigenol

O

HO

H

H

H

H

H

HOOH

H

H

СЗО: 1. Upotreba bazirana na klini~ki studii:

tretman na menopauzalni problemi kako {to se branovi na toplina, obilno potewe, naru{en son i promeni vo rapolo`enieto i nervna iritiranost.

2. Upotreba spored farmakopei i vo tradicionalnata medicina: tretman na predmenstrualen sindrom i dismenoreja

3. Upotreba opi{ana vo narodnata medicina, {to ne e potkrepena so eksperimentalni ili so klini~ki dokazi:

tretman na nastinka, dispepsija, epilepsija, mijalgia, reumatoiden artrits, tinitis, i dr.

Germanskata komisija E: klimakteri~ni simptomi predmenstrualen sindrom (PMS).

Европска монографија (НМРС/ЕМА): има објавено финална верзија 2010.

Klini~ki studii

Evidence for Efficacy (Human Data) Clinical Trials (53) Observational Studies/Case Reports (30) Traditional and Folk Use (29)

Evidence of Activity Animal studies (21) Pharmacodynamics (53) Analytical Chemistry (46) Pharmacokinetics (ADME) (3) Genetics & Molecular Biology (5)

Safety Data Adverse Effects & Toxicity (26) Interactions (2) Contraindications (1)

Klini~ki studii

2010 Obraboteni se rezultati od 9 klini~ki studii od 3 data bazi. 26% podobreni vazomotorni funkcii pri menopauza. Rezultati nehomogeni!

2011 Randomizirana, dvojno slepa i placebo-kontrolirana studija za efikasnost i podnoslivost vo tretmanot na menopauzalna anksioznost.

Nema statisti~ki zna~ajna efikasnost vs. placebo.2012 Hemiski i biolo{ki standardiziran ekstrakt od cimicifuga e bezbeden

za upotreba pri tretmanot na menopauzalnite vazomotorni simptomi, za period od 12 meseci.

2013 Randomizirana otvorena studija poka`ala deka cimicifuga zna~ajno reducira frekventnost i intenzitet na branovi na toplina.

2014 Izopropanolen ekstrakt od cimicifuga dava rezultati na nivo na tibolone (sintetski steeroiden hormon) vo tretmanot na

klimakteri~nite tegobi, nezavisno od nivniot intenzitet.2007 Cimicifuga e poefikasna vo tretmanot na branovi na toplina i

no}noto potewe vo sporedba so fluoxetin (antidepresant, Прозак).2006 Cimicifuga e efikasna i bezbedna za terapija na klimakteri~ni

pacientki kaj koi e kontraindicirana upotrebata na HST.2002 Randomizirana kontrolirana klini~ka studija (49 pacientki) poka`ala

deka cimicifuga e efikasna vo namaluvaweto na prose~nata frekventnost na mentstrualnite napadi na migreni.

25 November 2010 EMA/HMPC/600717/2007 Corr.1

Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC)

Final

Community herbal monograph on Cimicifuga racemosa (L.) Nutt., rhizoma 2. Qualitative and quantitative composition Well-established use Traditional use

i) Herbal substance Not applicable.

ii) Herbal preparations a) Dry extract (DER 5-10:1), extraction solvent ethanol 58% (V/V) b) Dry extract (DER 4.5-8.5:1), extraction solvent ethanol 60% (V/V) c) Dry extract (DER 6-11:1), extraction solvent propan-2-ol 40% (V/V)

Well-established use Traditional use

Herbal preparation in solid dosage forms for oral use. The pharmaceutical form should be described by the European Pharmacopoeia full standard term.

3. Pharmaceutical form

Well-established use Traditional use

Herbal medicinal product for the relief of menopausal complaints such as hot flushes and profuse sweating.

4. Clinical particulars 4.1. Therapeutic indications

Well-established use Traditional use

Patients with a history of liver disorder should take Cimicifuga preparations with caution. If vaginal bleeding occurs or other symptoms occur, a doctor should be consulted. Cimicifuga preparations should not be used together with oestrogens unless advised by a doctor. Patients who have been treated or who are undergoing treatment for breast cancer or other hormone-dependent tumours should not use Cimicifuga preparations without medical advice. If the symptoms worsen during the use of the medicinal product, a doctor or a pharmacist should be consulted.

4.4. Special warnings and precautions for use

PredupreduvawaNe se poznati {tetni ili nesakani efekti ako drogata se koristi soodvetno i vo propi{ani dozi. Претпазливо треба да се користи во определени случаи.Korenot od cimicifuga ne mo`e da bide zamena za hormonska supstituciona terapija. Не треба да се прима заедно со оваа терапија, освен ако не е сугерирано од доктор, специјалист.

KontraindikaciiPoradi potencijalni estrogeni efekti i poradi nedostatok na podatoci za sigurnost, rizom od cimicifuga ne treba da se koristi vo tekot na bremenosta nitu vo period na laktacija. Ne se prepora~uva za upotreba kaj deca pod 12 godini.

Kancerogeneza, mutageneza, vlijanie na fertilnostaIzopropanolen ekstrakt 40 % i rizom od cimicifuga ne poka`uvaat mutageni, kancerogene i teratogeni efekti.

Nesakani efektiSlabi gastrointestinalni naru{uvawa i glavobolka.

Interakcii so lekoviProizvodi {to sodr`at cimicifuga mo`at da go potenciraat dejstvoto na antihiperenzivnite lekovi. Dolgotrajna istovremenena upotreba mo`e da dovede do hipotenzija.

DoziraweDnevna doza: 40-60% etanolen ili izopropanolen ekstrakt ili surova droga treba da odgovara na koli~ina od 40 mg изофлавони. Drogata ne se prepora~uva za upotreba vo tretmani podolgi od 6 meseci, osven ako drugo ne e sovetuvano od lekarot.

PredoziraweVnes na mnogu golemi dozi od drogata (5 g) ili od ekstraktite (12 g) doveduva do pojava na gadewe, pobvra}awe, glavobolka, vrtoglavica, bolki vo nozete i namaluvawe na krvniot pritisok.

Црвена детелинаTrifolium pratense L., Fabaceae

Автохтоно расте во Европа, централна Азија и северна Африка.

Лесно се прилагодува и култивира и во други региони во светот.

Од растението се користат исушените цветни главички.

Hemiski sostavGlavni aktivni komponenti se izoflavonite: biohanin A i formononetin. pomalku genistein i daidzein

Biohanin A i formononetin poka`uvaat slaba aktivnost vrz estrogenite receptori. vo organizmot tie vsu{nost se transformiraat:

biohanin A genistein formononetin daidzein.

Pozitivni efekti: Biohanin A poka`uva podobri efekti vo reduciraweto na tumorite vo

sporedba so soinite proizvodi, Иnhibira rast:

na to~no opredelen tip na kletki na kancer na dojka na kancer kletkite od prostatata, na kancer na endometriumot.

Вo sovremena fitoterapija se koristi za tretman na: Menopauzalni simptomi (ekstrakt od crvena detelina

zna~ajno gi reducira branovite na toplina kaj menopauzalni `eni, no nema podobruvawe kaj drugite simptomi),

Poka~en holesterol, Osteoporoza, Benigna hipertrofija na prostata, Kancer na prostata, Naru{uvawa vo cirkulacijata, Dijabetes.

КЛИНИЧКА ЕФИКАСНОСТ

Обработката на податоците од клинички студии се направени во 2001, 2006 и 2007 година. Во 2001 и 2006 година – за употребата се уште нема доволно докази за

корисни ефекти за жените во менопаузата. Дополнително се наведува дека црвена детелина содржи кумарини, од каде во клиничките студии треба да се вклучи следењето на факторите на коагулацијата. Се препорачува употреба во рамките на традиционалнате хербални лекови, базирајќи се на долготрајното искуство и употреба на дрогата.

Во 2007 година објавен е систематскиот преглед (Systematic review) на

литературата и мета-анализата за ефикасноста на изофлавонскиот комплекс на црвената детелина во редукцијата на топлите бранови при менопауза. Заклучокот бил дека ИМА доволно докази за слабо дејство на

изофлавонскиот комплекс на црвената детелина во редукцијата на топлите бранови кај менопаузални жени.

Нема доволно податоци од кои би се заклучила клиничка значајност на ефектите.

Во краткотрајните третмани не се јавуваат несакани ефекти, но се уште нема податоци за безбедност при долгорочна терапија.

НМРС/ЕМА:Комитетот за хербални лекови при ЕМА нема изработено монографија за цвет од црвена детелина (Trifolii pretense, flos).

СЗО монографија: црвена детелина се користи за третман на менопаузални симптоми,

хиперлипидемија, остеопороза и канцер на простата, се наведува дека за ниту една од наведените индикации нема доволно убедливи

податоци за клиничка ефикасност.

КЛИНИЧКА ЕФИКАСНОСТ

Во 2010 година се објавени податоците од една рандомизирана, двојно слепа и плацебо-контролирана студија, во која биле вклучени 120 жени на возраст од 45-65 години, со менопаузални симптоми. Рандомизирано биле поделени во две рупи, група што примала екстракт од црвена детелина (таблети со 40 mg изофлавонони/ден) и група што примала плацебо. Третманот траел 12 месеци.

Заклучокот бил дека дневен внес на 40 mg изофлавони од црвена детелина има ефекти, но не овозможува клинички значајно подобрување на менопаузалните симптоми.

Dozirawe

Vozrasni (preku 18 godini) za preparatot Promenzil: Menopauzalni simptomi: 40 mg, 80 mg i 160 mg / den Poka~en holesterol: 80 mg / den Osteoporoza: 40 mg / den Benigna hipertrofija na prostata: 40 mg / den Diabetes: 50 mg / den

Ima podatoci i za upotreba kako: Hormonska supstitucija: 40-80 mg / den

Deca (pomladi od 18 godini):Nema dovolno nau~ni dokazi vrz baza na koi bi mo`ela da se prepora~a upotrebata na crvenata detelina kaj deca.

Bezbednost pri upotrebaAlkoholen ekstrakt od crvena detelina: dobro se podnesuva, bez seriozni sporedni efekti i po tretman vo trewe od

edna godina.

Teoretski,kaj terapija bazirana na ekstrakti {to poka`uvaat aktivnost {to nalikuva na estrogena, eventualnite sporedni efekti kaj humanata populacija mo`at da vklu~at:

pojava na opredeleni promeni vo tkivoto na dojkata, menstrualni promeni i hiperplazija na endometriumot, vlijanie na hormonskite nivoa na gonadotropin releasing hormon (GrH),

folikulostimulira~kiot (FSH) i luteinizira~kiot hormon (LH), zgolemuvwe na rizikot od krvarewe.

√ Nitu za edna od navedenite mo`ni promeni nema objaveno podatoci od humani studii.√ Prepora~liva e zgolemena pretpazlivost kaj pacienti koi imaat problemi so krvarewe, ili koi zemaat lekovi {to mo`at da go zgolemat krvareweto.

Nesakani efektiIngestija na golemi koli~ini na crvena detelina kaj `ivotni predizvikuva nesakani efekti, kako [to se: infertilnost, abnormalna laktacija, problemi so uterusot, koi[to se dol`at na estrogenskoto dejstvo na izoflavonite. Koncentracii do 160 mg vkupni izoflavoni dnevno ne poka`uvaat nesakani efekti. Најнови податоци покажуваат дека Trifolium pratense ne sodr`i kumarini i za razlika od Melilotus alba nema efekt vrz koagulacijata.

Interakcii na lekovi i ekstrakt od crvena detelina ne se zabele`ani.

Komercijalni preparati vo forma na tableti od doma[no proizvodstvo:- Tableti od crvena detelina.

Витекс, калуѓерски биберAgni casti fructus, Vitex agnus-castus L., Verbenaceae

Drogata ja pretstavuvaat isu{eni plodovi od rastenieto Vitex agnus-castus.Kako droga se koristat i listovi so cvetovi.

Osobeno rasprostraneta vo Mediteranskiot region, i vo drugi regioni od svetot so sli~ni klimatski uslovi. Vo istiot region se kultivira.

Hemiskiot sostav na drogata (plod od kalu|erski biber):

flavonoidi, prete`no heterozidi na luteolin, kvercetin i kempferol, me|u koi e pozna~aen kasticin,

eteri~no maslo (2%), vo koe glavni komponenti se pineni, limonen i 1,8-cineol.

diterpeni, viteksilakton, vitekslaktam A i dr.

malo koli~estvo alkaloidi (viticin).

iridoidi aukubin, agnuzid i dr.

MEHANIZAM NA DEJSTVO

Vrzuvaweto za dopaminskite D2 receptori i nivna stimulacija predizvikuva: inhibicija na sekrecijata na prolaktin normalizirawe na odnosot pome\u ФСХ, ЛХ i prolaktin,

[to rezultira vo normalizirawe na menstrualniot ciklus. Екстрактите од витекс имаат способност за врзување за повеќе рецептори во

организмот и покрај D2 допаминските рецептори, се врзуваат и за опиоидните (µ и субтипови) и ги блокираат. o Намалената концентрација на ендогените опиоиди во периодот на касна

лутеална фаза може да биде еден од механизмите по кои се индуцираат симптомите на ПМС, како што се главоболката, задршката на вода и промените во расположението.

Неколку екстракти од плодот на витекс покажале способност за врзување за естрогени рецептори и демонстрирање на слабо изразена естрогенска активност. Се претпоставува дека дрогата може да влијае на естроген/прогестерон балансот, со што се објаснува нејзиното умерено позитивно дејство во намалување на менопаузални симптоми.

MEDICINSKA UPOTREBA

Klini~ki potvrdena upotreba: Simptomatski tretman na ginekolo{ki naru{uvawa {to se dol`at na

insuficiencija na corpus luteum i високи концентрации на пролактин: tegobi od PMS, menstrualni neregularnosti, cikli~na mastalgija i hormonalno inducirani akni.

Upotreba navedena vo farmakopei i vo well-established dokumenti: Hiperplazia na endometriumot i sekundarna amenorea, hormonski dermatozi

– akni, egzema, hipermenorea, neplodnost {to se dol`i na hiperprolaktemija i defekt na lutealna faza,

Tradicionalna upotreba: vo tretmanot na menstrualni problemi {to se sozdavaat poradi deficit na

corpus luteum, vklu~uvaj}i gi predmenstrualnite simptomi i spazmodi~nata dismenoreja. kako emenagog, sedativ i galkatogog, kako tonik.

25 November 2010 EMA/HMPC/144006/2009 Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC)

Community herbal monograph on Vitex agnus-castus L., fructus Final

2. Qualitative and quantitative composition Well-established use Traditional use

Vitex agnus-castus L., fructus (agnus castus fruit) i) Herbal substance Not applicable.

ii) Herbal preparations Dry extract (DER 6-12:1) , extraction solvent: ethanol 60% m/m

Herbal substance Not applicable ii) Herbal preparations Powdered herbal substance Tincture (ratio of herbal substance to extraction solvent 1:5), extraction solvent: ethanol 58-60% V/V Tincture (ratio of herbal substance to extraction solvent 1:5), extraction solvent: ethanol 70% V/V (manufacture under addition of calcium carbonate) Dry extract (DER 7-13:1), extraction solvent: ethanol 60% m/m Dry extract (DER 10.0-18.5:1), extraction solvent: ethanol 50-52% m/m

Европска монографија (НМРС/ЕМА):

Предвидена е употреба и во рамките на традиционални хербални лекови и како хербални лекови (well-established use). Во групата на традиционалните хербални лекови:

може да се користи пулверизирана дрога, тинктура или сув екстракт. во цврста или во течна фармацевтска форма, за орална употреба, за ослободување на тегобите врзани за ПМС.

Во производство на хербалните лекови: може да се користи само сув екстракт само во цврста фармацевтска форма, наменети за третман на ПМС.

DOZIRAWE Suv ekstrakt (10:1 w/w) standardiziran na kasticin

1% ( 2,6-4,2 mg ekstrakt = 1 tableta/den), Te~en ekstrakt (1:1 g/ml, 70% etanol): 0,5-1 ml. Tinktura vo etanol 58%, (100 g vodeno-alkoholen

rastvor sodr`i 9 g tinktura 1:5): 40 kapki. Vodenoetanolen ekstrakt (50-70%) [to e soodvetno na

30-40 mg droga (suv plod). Tableti [to sodr`at 162 mg tinktura 1:10 so 62%

etanol, dva pati dnevno.