แโ่ศอไำำแศะวำว &ใใไโำศอแ II th

II อทธพลของบรรษทขามชาตตอการกำาหนดนโยบายสาธารณะของไทย II

285

อทธพลของบรรษทขามชาตตอการกำาหนดนโยบายสาธารณะของไทย

: กรณศกษา กระแสการยายฐานการผลตของโตโยตากบการกำาหนด

นโยบายรถคนแรก

สนทราย วงษสวรรณ*

Sunsai Wongsuwan

* นสตระดบปรญญาโท ภาควชารฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

Email: [email protected]

16SOC&ANT

thเอกสารประกอบการประชมวชาการ (Proceedings)

การสมมนาเครอขายนกศกษาระดบบณฑตศกษา สาขาสงคมวทยาและมานษยวทยา

ครงท 16 ประจำาปการศกษา 2559 ระหวางวนท 29-30 มถนายน พ.ศ.2560

INFLUENCE OF MULTINATIONAL CORPORATIONS ON THAI PUBLIC POLICY: A CASE STUDY

OF THE RELOCATION OF TOYOTA’S PRODUCTION BASE TO THE ESTABLISHMENT OF

THE FIRST CAR POLICY.

Copyright © 2017 by Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre [Public Organisation] and Naresuan University.

All rights reserved

286

สนทราย วงษสวรรณ

บทคดยอ

บทความนผเขยนศกษาคนควาจากเอกสาร โดยมวตถประสงคเพอศกษาวามปจจยใดบางทเขา

มาเกยวของหรอไมตอการกำาหนดนโยบายรถคนแรก พรอมกนนผเขยนยงตองการศกษาบทบาทของ

บรรษทขามชาตในประเทศไทย ทมอทธพลตอการกำาหนดนโยบายสาธารณะ(นโยบายรถคนแรก)

ของฝายบรหาร ทงนจากมมมองในการแทรกแซงตอรองอำานาจรฐสอดคลองอยางยงกบแนวทางการศกษา

ความสมพนธระหวางประเทศ โดยผเขยนไดเลอกวเคราะหผานสองแนวคดหลกคอ มมมองเสรและมม

มองสจนยม ซงมมมองเสรนยมมองวา ตวแสดงทไมใชรฐอยางบรษทขามชาตมอำานาจตอรองไดในระดบ

หนงตอการกำาหนดนโยบายสาธารณะของรฐบาล สวนมมมองสจนยมมองวา การคำานงถงผลประโยชน

ของชาตเปนสงทสำาคญ จงทำาใหรฐตองมมาตรการในการรกษาอตสาหกรรมภายในประเทศของตน

ผานการกำาหนดนโยบายสาธารณะนโยบายรถคนแรก ดงนน จะเหนไดวา ประเทศไทยยงคงเปนฐาน

การผลตทสำาคญของบรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จำากดอย เนองจากวา บรษทโตโยตา มอเตอร

ประเทศไทย จำากด ไดมการขยายฐานการผลตเพมขนจรงตามแหลงขาว (ไมใชการยายฐาน) ซงเปน

มาตรการจากบรษทแมจากญปนอยแลววาใหมการผลตรถยนต ในแตละประเทศไมซำากน และเหตผลท

มการขยายฐานการผลตเพมอกประการหนงนน เนองจากวาตลาดความตองการซอรถยนตของประเทศ

อนโดนเซยมสงขน

คำ�สำ�คญ: บรรษทขามชาต, นโยบายสาธารณะของไทย, โตโยตา, นโยบายรถคนแรก


287

Abstract

This article is a research paper. The purpose is to find out if there are any factors

that are relevant to the first car policy. At the same time, I also want to study the role of

multinational corporations in Thailand. Influencing public policy. (First car policy) of manage-

ment from the point of view of interfering with state power, it is in line with the approach of

studying international relations. The author has chosen to analyze through two main concepts:

Free view and realist view the liberal view is that. Non-state actors, such as multinational

corporations, have some degree of bargaining power over public policy-making. The realist

view that. Taking into account national interests is important. Thus, the state must take

measures to preserve its domestic industry. Through the policy of public policy of the first

car, it is seen that Thailand is still a major production base of Toyota Motor Thailand Co.,

Ltd., because Toyota Motor Thailand Co., Ltd. has expanded its production base. Actually

by the source. (Not relocation), a measure from a parent company from Japan already to

produce cars. In each country is unique. And the reason for the expansion of production

base is another. Due to the increasing demand for Indonesian cars.

Keywords: Multinational corporations, Public policy, Toyota, First car policy

288


บทนำา

ก ารเกดกระแสโลกาภวตนในปจจบน หลงจากทโลกของเราไดพฒนาและกาวเขาสยคของระบบ

ทนนยม คงไมมใครกลาทจะปฏเสธวาไมเคยไดยนคำาวา “บรรษทขามชาต” ททำาใหเกด การเคลอนไหวของสนคาและบรการ คน ทน เทคโนโลย สงผลใหเกดการคาการลงทนระหวางประเทศ

โดยสวนใหญจะเปนการลงทนจากประเทศทพฒนาแลวเขาไปลงทนในประเทศทกำาลงพฒนาหรอดอย

พฒนา จงอาจเรยกไดวาความสมพนธระหวางบรรษทขามชาต ซงเปนบรษทแมกบบรษทลกม

ความสมพนธแบบประเทศศนยกลาง–รฐชายขอบ(Core-periph Relations)1 ทบรรษทแมนนควบคมและ

เขาไปมบทบาทสำาคญทางธรกจในบรษทลกโดยตงอยบนพนฐานการแสวงหากำาไรใหไดมากทสด

เมอพฒนาการของระบบทนนยมเตบโตอยางรวดเรวและตอเนอง การพฒนาทงดานการผลต

เทคโนโลย การสอสาร เปนไปอยางรวดเรว กลมอตสาหกรรมในประเทศอตสาหกรรมไดรบผลประโยชน

จากการพฒนาดงกลาว เนองจากเกดการสะสมทนการขยายตวดานการผลตและการขยายของตลาดออก

ไปทวโลกบรรษทขามชาตทำาใหทวโลกกลายเปนตลาดเดยวกน ระบบทนนยมโลกไดกาวสขนเปนทน

การเงนทรวมทนธนาคารและกลมอตสาหกรรมขนาดใหญเขาไวดวยกน มอำานาจและอทธพลเหนอรฐรวม

ไปถงการเขาไปมบทบาทในการกำาหนดนโยบายทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง จนอาจกลาวไดวา

รฐบาลเรมถกครอบงำาโดยบรรษทขามชาต

สำาหรบหวขอการศกษาทผเขยนไดนำาเสนอน ผเขยนไดเลอกประเดนปญหาทเกดจากอทธพล

ของบรรษทขามชาตทมผลตอการกำาหนดนโยบายสาธารณะของรฐบาลไทย โดยวพากษผานกรณศกษา

นโยบายรถคนแรกของรฐบาลยงลกษณ ซงเปนประเดนปญหาทในปจจบนประชาชน เรมใหความสำาคญ

รวมมอกนศกษาและหาแนวทางตางๆ ในการหยดยงกระบวนการแทรกแซงทางการเมองของบรรษทขาม

ชาตทมหลากหลายรปแบบไมเพยงเทานน จากกรณนโยบายรถคนแรกนบตงแตป พ.ศ. 2554 ลวงเวลา

กเขาสปท 5 ทการดำาเนนนโยบายดงกลาว เออประโยชนแกบรรษทขามชาตอยาง บรษท โตโยตา มอเตอร

ประเทศไทย จำากด ในการใหสทธการขายรถยนตรายใหญ ดวยเหตผลดงกลาวทำาใหผเขยนใหความสนใจ

กบประเดนดงกลาวมากยงขน วามปจจยใดเขามาเกยวของหรอไมตอการกำาหนด นโยบายรถคนแรก โดย

สาเหตจากเหตการณภยพบตนำาทวมป พ.ศ. 2554 หรอเพราะขาวลอวา บรษท โตโยตา มอเตอร

ประเทศไทย จำากด กำาลงจะขยายฐานการผลตไปยงประเทศอนโดนเซย ทสงผลใหรฐบาลยงลกษณตดสน

ใจเชนนน โดยหวงเปนอยางยงวาการศกษาประเดนปญหาทเกดจากอทธพลของบรรษทขามชาตทมผล

ตอการกำาหนดนโยบายของรฐบาลไทยจะเปนการศกษาหนงทจะเปนประโยชนอยางยงตอผทสนใจศกษา

บทความนมวตถประสงคเพอชใหเหนถงบทบาทของบรรษทขามชาตในประเทศไทย ทมอทธพล

ตอการกำาหนดนโยบายสาธารณะของฝายบรหาร โดยมเนอหาทนำาเสนอแบงออกเปน 5 สวนหลก

สวนแรกเปนบทบาทของบรรษทขามชาตในอตสาหกรรมไทย สวนทสองกระบวนการแทรกแซงอำานาจรฐ

ของบรรษทขามชาต สวนทสามบรรษทขามชาตกบการกดกรอนอำานาจอธปไตยภายในรฐ สวนทสกรณ


289

ศกษากระแสการยายฐานการผลตของบรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จำากด ไปยงประเทศอนโดนเซย

กบนโยบายรถคนแรก และสวนสดทายเปนการวพากษผานแนวคดทฤษฎทางความสมพนธ

ระหวางประเทศ

สมมตฐานในการศกษา การเปดประเทศใหมความเสรทางการคาและการเงนเปนแนวทางสำาหรบประเทศทกำาลงพฒนา

นำามาซงการขยายตวทางเศรษฐกจทมการเคลอนยายทนจากประเทศแมสประเทศลกหรอทเรยกวา

บรรษทขามชาตเปนตวแสดงทไมใชรฐทมอทธพลตอการกำาหนดนโยบายสาธารณะและสนบสนน

พรรคการเมองทเออผลประโยชนตอบรรษท สงผลใหรฐถกลดทอนอำานาจอธปไตย กลายเปนสภาวะ

ทเรยกวาทบซอน โดย บรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จำากด มอำานาจตอรองในการกำาหนดนโยบาย

สาธารณะของรฐบาลไทย

บทบาทของบรรษทขามชาตในอตสาหกรรมไทย หากเราพจารณาถงเหตการณการเปลยนแปลงของเศรษฐกจโลกในยคโลกาภวตนทการคาและ

การลงทนระหวางประเทศเปนไปในรปแบบทแทบจะเรยกไดวาไรพรมแดน ธรกจมการออกไปลงทนใน

ตางประเทศมากขน โดยจะเหนไดวาการเกดขนของโลกาภวตนทเปนไปตามการเพมขนของชนชนนายทน

ใหมและรฐขามชาตทการเจรญเตบโตไรขอบเขตน ประกอบดวยระบบโลกทนายทนแสวงหา แหลงผลต

ทรพยากร ทใชตนทนตำาสดและไดกำาไรสงสดนจงเปนระบบทนนยมโลก2 เพอใชประโยชนจากทรพยากร

แรงงานการผลต การตลาด ในประเทศทเขาไปลงทนโดยบางธรกจอาจใชรปแบบเครอขายการผลตขาม

ชาต (Global Production Network) ในการวางแผนลงทนในประเทศตางๆ ตามกลยทธของบรษทแม

ตว ตวอยางเชน ในอตสาหกรรมยานยนตเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ทงนตามคำานยาม บรรษท

ขามชาต (Multinatination Corporation : MNCs) ถอเปนลกษณะหนงของระบบเศรษฐกจแบบทนนยม

บรรษทขามชาตนมบทบาทเปนตวแสดงทมใชรฐ (Non-State Actor) แตกเปนตวแสดงทมบทบาทสำาคญ

และสามารถกำาหนดทศทางระบบเศรษฐกจของประเทศใดประเทศหนงทบรรษทขามชาตนนเขาไปลงทน

ได ดงนน บรษทขามชาตจงหมายถงบรรษทธรกจเอกชนในประเทศใดประเทศหนงซงมอำานาจการบรหาร

และการกำาหนดนโยบายสงสดในประเทศแมและมการดำาเนนกจการหรอสาขาครอบคลมในหลายประเทศ3

โดยทวไปในการนบบรษทหนวยธรกจทเปนเครอขายของบรษทขามชาตมกใชเกณฑสดสวนการถอหน

ตงแตรอยละ 10 ขนไปหรอเทยบเทาซงถอวาเปนสดสวนทมผลตออำานาจในการบรหารในประเทศ

จากสาเหตดงกลาวการลงทนโดยตรงจากตางประเทศเรมเขามามบทบาทในประเทศไทยตงแต

ปพ.ศ. 2503 โดยเฉพาะอยางยงครงหลงของป พ.ศ. 2503 หลงจากขอตกลง Plaza Accord4 บรษท

ขามชาต (MNEs) สวนใหญมาจากประเทศญปนมการโยกยายฐานการผลตมายงประเทศไทยประกอบ

กบเปนชวงเวลาทไทยใชนโยบายสงเสรมการสงออก เพอชวยสนบสนนการพฒนาอตสาหกรรมในประเทศ

290


สงผลใหการสงออกขยายตวอยางรวดเรวและเศรษฐกจไทยเตบโตแบบกาวกระโดด5

ทงนจะเหนไดวา การกระจายตวของการลงทนของบรษทขามชาตในประเทศไทย มการกระจก

ตวอยในสาขาการผลต เชน ยานยนตอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา รวมถงอตสาหกรรมทสนบสนน

2 อตสาหกรรมขางตนและภาคบรการ เชน ธรกจการคาโดยประเทศผลงทนหลกในประเทศไทย ไดแก

ญปนสหรฐอเมรกา กลมประเทศยโรปและอาเซยน แมวาในภาพใหญการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ

จะมความสำาคญตอการพฒนาเศรษฐกจไทย แตการทบรรษทขามชาตมการกระจกตวอยในหลายภาค

เศรษฐกจและในหลายกรณมแนวโนมทจะมผลประกอบการทดกวาบรษทของคนไทย เปนสาเหตสวนหนง

ทอาจกอใหเกดขอกงขาเกยวกบผลประโยชนทคนไทยไดรบจากการลงทนของบรษทขามชาตใน ประเทศ

ในปจจบนทกระแสเงนลงทนจากสหรฐอเมรกา ญปน ยโรปและประเทศอนๆ ในเอเชยเขามาในไทยมแนว

โนมทจะเพมมากขน6 โดยจะเหนไดจากการลงทนโดยตรงจากตางประเทศในภาคการผลต และทสำาคญ

สวนใหญเปนการเขามาเพอใชไทยเปนฐานการผลตและสงออกไปในภมภาค

จากทกลาวไปขางตน หากเราพจารณาถงอทธพลของบรรษทขามชาตทมอำานาจตอรอง

การกำาหนดนโยบายภาครฐ ตงแตระดบชาตไปจนถงระดบทองถนจะพบวาอทธพลทเกดขนภายใตระบบ

เศรษฐกจแบบทนนยมนน การเปดการคาการเงนเสรมไดนำามาซงความเจรญของประเทศตางๆทวโลก

อยางเทาเทยมกน แตกลบทำาใหเกดสภาวะของการเปนอาณานคมใหมและความออนแอทางเศรษฐกจท

ตามมา โดยสามารถพจารณาแบงออกไดเปน 3 มต ไดแก ดานสงคม ดานเศรษฐกจ และดานการเมอง

มตดานสงคม

การเปดการเสรทางการคา การเงน ทกลาวอางวาทำาใหชวตความเปนอยของผคนดขนนน

เปนเพยงปรากฏการณภาพลกษณหนงทเกดขนเพยงชวคราว เพราะในความเปนจรงกลบสงเสรมใหสงคม

กลายเปนพวกวตถนยมทเนนการบรโภคเชงสญญะ(Consumption of sign)7นอกจากนรปแบบการผลต

แบบแบงงานกนทำา เพอสรางความชำานาญเฉพาะอยางในโรงงานอตสาหกรรมนน เปนการลดทอน

ความคดสรางสรรคของมนษยและเทากบเปนการตคาของคนใหเปนแคฟนเฟองหนงของระบบทตอง

ดำาเนนตอไปเพยงเทานนนอกจากนเราสามารถเหนไดวาในยคโลกาภวตนนน เหตการณและรปแบบทาง

สงคมทเราอย(ทน)กบททอยหางออกไป(ทโนน) จะมกระบวนการขยายตวเขาหากนและลอตอกน

ซงกระบวนการนจะเชอมโยงทำาใหสงคมทแตกตางกนและหางกนกลายมาเปนเครอขายเดยวกนทวโลก8

กลาวคอ วธการดำาเนนชวตในประจำาวน ทอยอาศย ขอมลขาวสาร อาหารการกนทคลายคลงกนมากขน

มตดานเศรษฐกจ

ปจจบนเศรษฐกจทนนยมในโลกาภวตนไดสรางใหบทบาทของรฐในระบบเศรษฐกจมงเนน

ความเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลก เพราะมงสเปาหมายทจะทำาใหระบบเศรษฐกจมปรมาณสนคาเพยง

พอตอความตองการของผบรโภคภายในประเทศและการสงออกไปจำาหนายตางประเทศ ดงนน ทงภาค


291

รฐและภาคเอกชนโดยเฉพาะบรรษทขามชาตจงอาศยชองทางเศรษฐกจทนนยมในยคโลกาภวตนเขาไป

ครอบครองในระบบเศรษฐกจ สงคม และการเมอง ทงนเพอแสวงหากำาไรมาสรางความเตบโตทาง

เศรษฐกจใหกบตนนคอพฤตกรรมพนฐานของเศรษฐกจทนนยม9

แนนอนวานอกเหนอจากความตองการแสวงหาผลกำาไรสงสดของบรรษทขามชาตแลวนน

เรายงสามารถพจารณาประเดนของความออนแอหรอความเปราะบางทางเศรษฐกจในโลกยคปจจบนท

พรอมพงทลายลงไดทกเมอ หากนกลงทนความขาดความเชอมนประกอบกบธรรมชาตของทนทมกเคลอน

ยายถายโอนไปยงบรเวณทสรางผลกำาไรไดมากกวา โดยสามารถทำาไดเมอผานขนตอนของการเปดการคา

และการเปดเสรซง ยดโยงกนระหวางเรองการเมองและเศรษฐกจแลว การเปดการคาและการเงนเสรยง

เปนการทำาลายผประกอบการรายยอย เชน รานคาโชหวย ซงไมสามารถแขงขนกบบรรษทขามชาตทม

กลยทธทางเศรษฐกจทเหนอกวาไดจงทำาใหธรกจเลกๆของคนในชาตตองทยอยปดตวไปเรอยๆ10

จากทกลาวมาขางตนจะเหนไดวา เศรษฐกจทงภายในประเทศและเศรษฐกจระหวางประเทศ

บรรษทขามชาตกลายเปนสวนสำาคญตอการขบเคลอนระบบการไหลเวยนของ คน ทน บรการและ

เทคโนโลยไปเสยแลว และสำาหรบกรณการลงทนโดยตรงในประเทศไทยของบรษทญปนนน สวนใหญ

เปนการลงทน เพอมงการสงออก(ไปยง สหรฐอเมรกา ยโรป หรอสงกลบไปขายในญปน)เปนหลก

โดยประเทศไทยของเราไดถกวางฐานะใหเปน “ฐานการผลตในตางประเทศแหงหนง” ของยทธศาสตร

“การแบงงานระหวางประเทศ” ของญปนเทานน บรษทญปนเชอวาการเขามาสรางฐานการผลตใน

ประเทศไทย จะชวยลดตนทนการผลตและเสรมความแขงแกรงใหกบสมรรถภาพการแขงขนระหวาง

ประเทศของญปนไดในระยะยาว11 และสำาหรบคาย รถยกษใหญอยาง บรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย

จำากด นบเปนหนงในคายรถทมบทบาทสำาคญตอเศรษฐกจไทยในการยกระดบอตสาหกรรมยานยนตไทย

ใหแขงแกรงจนกลายเปน ดทรอยต ออฟ เอเชย12 ชวยนำารายไดเขาประเทศปละมหาศาล เพราะบรษท

แมคอ โตโยตา มอเตอร คอรปอเรชน ประเทศญปนบรรษทขามชาตรายใหญของอตสาหกรรมยานยนต

ของญปนและของโลก ไดเขามาลงทนตอเนองจนกลายเปนฐานการผลตทสำาคญทงการสงออกรถยนต

และชนสวนไปทวโลก เมอพจารณาจะเหนไดวา เพราะเหตใด บรษทโตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จำากด

จงมบทบาทและอทธพลทงในดานเศรษฐกจ การเมอง สงคมตอประเทศไทย

มตดานการเมอง

สำาหรบมตทางการเมองเราจะเหนไดวา ปรากฏการณทเกดขนในปจจบนอาจกลาวไดวา

รฐถกลดบทบาทลงดวยอทธพลของกระแสโลกาภวตนทเกดขนแลวนน ยงมการเกดขนของตวแสดงทไมใช

รฐ (Non-State Actor) ซงมบทบาทสำาคญเหนอรฐชาตเหนไดจาก การเขาแทรกแซงอำานาจรฐทางเศรษฐกจ

โดยบรรษทขามชาตเรมมบทบาทในการกำาหนดนโยบาย สนบสนนพรรคการเมองทเออผลประโยชนตอ

การดำาเนนกจการของตน จงกลายเปนวาบรรษทขามชาตเปนปจจยหนงทลดทอนอำานาจอธปไตย

(Sovereignty) นอกจากนยงพบวาในบางครงบรรษทขามชาตกมอทธพลทางการเมองระหวางประเทศ

292


เปนอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงการเขาแทรกแซงอยางเตมทเพอเปลยนแปลงสภาวะทางเศรษฐกจและ

การเมอง โดยใชอำานาจหนาทในการเออเฟอคณประโยชนใหแกกจการของตน เหนไดจากกรณของ ประเทศ

ชลในป พ.ศ. 2513 ทบรษทไอทท (International Telephone and Telegraph Company – ITT)

ไดรวมมอกบสำานกขาวกองกลาง (Central Intelligence Agency – CIA) ของสหรฐอเมรกา สนบสนน

การลมลางรฐบาลทดของนายซลวาดอร อลเยนเด (Salvador Allende) ผสนบสนนแนวคดการโอนกจการ

ตางๆมาเปนของรฐและทำาใหบรษทไอททกลววาเงนทลงทนไปจะสญเปลา13 ดงนน จงเหนไดวา

การแทรกแซงอำานาจทางการเมองของบรรษทขามชาตมบทบาทมาตงแตอดตและเพมขนเรอยๆ

ทงนจากกรณขางตนเมอยอนกลบมาดการกำาหนดนโยบายรถคนแรกของรฐบาลไทย จากขอ

เทจจรงกอนจะยายฐานการผลตของบรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จำากด ซงขอมลจากสออยาง

The Nation เผยวา โตโยตากำาลงจะยายฐานการผลตรถยนตซตคาร ทเราคนเคยอยาง Toyota Vios

ออกจากไทยไปยงประเทศอนโดนเซย14 จากกระแสขาวทเกดขนปจจยสวนหนงของการกำาหนด นโยบาย

รถคนแรก สนนษฐานไดวาบรรษทขามชาตอยางบรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จำากด มบทบาท

และมอำานาจในการตอรองกบการเมองภายในประเทศของไทย

กระบวนการการแทรกแซงอำานาจรฐของบรรษทขามชาต ในปจจบนเราคงไมสามารถปฏเสธความเปลยนแปลงทเกดขน จากระบบเศรษฐกจแบบทนนยม

ไดไมวาจะเปนเรองนโยบายสาธารณะ ทผลตปอนออกมาตอมตดานสงคม เศรษฐกจ และการเมอง รฐบาล

ไมวาจะมอดมการณทางการเมองทงแบบประชาธปไตย สงคมนยม หรอแมกระทงสวสดการทตองปรบ

ตวใหเขากบสภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจทเปลยนแปลงไป บทบาทอำานาจหนาทของรฐในการตดสนใจ

กำาหนดนโยบายสาธารณะลดลง เนองจากอทธพลของบรรษทขามชาตทเปนอสระในการเคลอนยายทน

และระบบเศรษฐกจทนนยม ไดสรางขอจำากดพรอมทงเสนอทางเลอกใหแกรฐจนบางครงรฐตางๆตองรบ

เอานโยบายเหลานนมาพจารณา เชน การกำาหนดกำาแพงภาษ การใหเอกชนเขาดำาเนนกจกรรมทาง

เศรษฐกจแทนรฐในกรณของรฐวสากจลดการอดหนนของรฐและการกำาหนดนโยบายทเออประโยชนแก

บรรษทขามชาต

ทงนหากพจารณาหลงวกฤตเศรษฐกจป พ.ศ. 2540 อำานาจของระบบการเงนโลก

(Global Finance) มอำานาจเหนอนโยบายทางการเงนและการคลงของรฐ โดยกดดนใหรฐบาลตางๆปฏบต

ตามมาตรการทกำาหนด กลาวคอการลดอำานาจของรฐ ลดคาใชจายสาธารณะและสงเสรมการเปดเสรให

เอกชน โดยเฉพาะทนตางประเทศ ใชกลไกของตลาดทำาหนาทในการจดการผลประโยชนในระบบเศรษฐกจ

ทงนแนวคดดงกลาวกลายเปนนโยบายหลกขององคกรระหวางประเทศตางๆ เพอสงเสรมการขยายตว

ของเศรษฐกจโลก15 ดงนน จะเหนไดวาแมแตระบบเศรษฐกจระหวางประเทศยงคดแทรกแซงการเมอง

ภายในรฐ โดยอางองคกรระหวางประเทศมาเปนตวชวยเสรมการแทรกแซงอำานาจเหนอรฐ ไมเวนแมแต

ประเทศไทยทตองปฏบตตามชดนโยบายทกองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF) กำาหนดใหไทยทำาตาม


293

จากการขอความชวยเหลอทางการเงนกบสถาบนดงกลาว

แมวาโดยหลกการแลว การเขาแทรกแซงของรฐเปนสงทไมพงปรารถนาในระบบเศรษฐกจแบบ

เสรนยมโดยเฉพาะบรรษทขามชาต การแทรกแซงทางเศรษฐกจของรฐบาลควรจำากดเพยง 3 ประการ

ดงนประการแรกหนาทในการจดสรรทรพยากรของสงคม เพอผลตสนคาหรอบรการสาธารณะ ประการ

ทสองหนาทการกระจายรายไดและความมงคงของสงคม เพอใหสนคาและบรการตางๆทผลตขนได

จำาแนกแจกจายใหประชาชนทกๆคนไดใชกนอยางทวถง และประการสดทายหนาทในการรกษาเสถยรภาพ

ทางเศรษฐกจเพอใหการจดสรรการใชทรพยากรของสงคมเปนไปอยางมประสทธภาพและการกระจาย

รายไดของสงคมเปนไปอยางยตธรรม หลกการดงกลาวผเขยนจะขออธบายเพมเตมตามหลกของนก

วชาการทไดมการพฒนาแนวคดทสนบสนนวา รฐมอำานาจทจะแทรกแซงการดำาเนนธรกจของภาคเอกชน

ซงแตละแนวคด/ทฤษฎ ไดสะทอนกรอบแนวคดพนฐานทคอนขางจะแตกตางกนดงน

ทฤษฎประโยชนสาธารณะ (Public Interest Theory)

หากพจารณาโดยทวไปหลกประโยชนสาธารณะหมายถง ความอยดกนดโดยรวม และเมอนำา

มาอธบายในแงมมของการกำากบดแล กลาวคอ การแทรกแซงของรฐในกจกรรมทางเศรษฐกจนน จะตอง

ตอบสนองหรอสอดคลองกบความตองการของสาธารณะชน ซงในทางปฏบตนนประโยชนสาธารณะตอง

องอยบนฐานความคดทางดานการวเคราะหทางเศรษฐศาสตรโดยตองตอบโจทยวาเมอไรและอยางไรท

รฐควรเขาไปแทรกแซงการดำาเนนการทางธรกจของเอกชน เพอตองการสงเสรมหรอยกระดบสวสดการ

และความเปนอยของประชาชนในสงคมรวมทงตองใหความคมครองประชาชนในฐานะผบรโภค16

ดงนน ภายใตแนวคดประโยชนสาธารณะ การกำากบดแลของรฐจะตองดำาเนนการตามวตถประสงคท

เกยวของกบประโยชนสาธารณะเปนหลก ไมใชองประโยชนของบคคลหนงบคคลใด กลมบคคลหนงกลม

บคคลใดหรอบางอตสาหกรรม ซงหากอตสาหกรรมใดเปนตลาดทมการผกขาด รฐควรตองเขาไปแทรกแซง

อาจหามหรอลงโทษหรอหากพจารณาวาเปนการผกขาดโดยตงใจ รฐควรเขาไปกำากบดแลกจการทาง

เศรษฐกจนนเพอประโยชนของสาธารณะโดยรวม

ทฤษฎทางเลอกของสาธารณะ (Public Choice Theory)

หลกทางเลอกสาธารณะมรากฐานมาจากรฐศาสตรไดใชการวเคราะหทางเศรษฐศาสตร

เพอวตถประสงคทางการเมองของรฐ กลาวคอ ทฤษฎนมองวากลมผลประโยชนจะเปนปจจยหลกทม

อทธพลตอการกำากบดแลกจกรรมทางเศรษฐกจของรฐ โดยธรรมชาตของมนษยทกคนตองการทจะหา

รายไดหรอทำากำาไรใหกบตนเองไดมากทสด ทกคนจงพยายามผลกดนทางเลอกหรอหนทางททำาใหตนเอง

ไดรบประโยชนมากขนทงทางตรงและทางออม ซงทางการเมองคนทมผลประโยชนเหมอนหรอคลายกน

จงพยายามรวมกลมกนเพอจะไดมอทธพลมากขน ในการตอรองทางการเมองโดยการรวมกลมน

เรยกวากลมผลประโยชน17 เมอพจารณาจะเหนไดวาตามมมมองดงกลาว บรรษทขามชาตกจะพยายาม

294


ผลกดน ใหเกดการควบคมเฉพาะสวนทตนเองตองการ โดยการผลกดนของบรรษทขามชาตอาจผลกดน

ฝายนตบญญตโดยตรง ใหบญญตหรอแกไขปรบปรงกฎหมายใหตรงตองการของตนหรอผลกดนผานหนวย

งานของภาครฐ ทมอำานาจหนาทกำากบดแลใหเสนอแกไขกฎหมายตอฝายนตบญญตหรอออกระเบยบกฎ

เกณฑใหสอดคลองกบความตองการของบรรษทขามชาตในกรณทหนวยงานนนมอำานาจ

ทฤษฎการบรหารงานของรฐ (Public Administration Theory)

หากพจารณาจะเหนวาทฤษฎการบรหารงานของรฐกลบมองวา การทรฐเขาไปแทรกแซง

การดำาเนนการของภาคเอกชนกเพราะวาเราตองเขาไปกำากบดแลเพอแกไขปญหาทางสงคมหรอให

สอดคลองกบนโยบายของรฐการกำากบดแลยงทำาใหการบรหารงานและการปฏบตงานของรฐเปนไปอยาง

มประสทธภาพและประสทธผลมากขน โดยทวไปมกจะเขาไปแทรกแซงการดำาเนนการของภาคเอกชน

เพอทำาใหการบรหารจดการของรฐดขนหรอทำาใหการกำากบดแลของรฐมความยดหยนมากขน ซงรฐบาล

ในหลายหลายประเทศไดมความพยายามทจะปรบปรงความมประสทธผลประสทธภาพและความโปรงใส

ของกฎเกณฑตางๆทใชในการกำากบดแลในฐานะทเปนเครองมอหลกของรฐบาล18

ทงนจากผลดงกลาว ตามความจรงแลวนน รฐมหนาทในการกำาหนดนโยบาย ออกกฎเกณฑ

ดำาเนนการตามกฎเกณฑและบงคบใชกฎเกณฑ ซงรฐควรจะคำานงถงปฏสมพนธระหวางกฎเกณฑทาง

สงคมเศรษฐกจเทคโนโลยและการเมอง ทเกดจากตวแปรตางๆหากกลาวอกในหนง การกำาหนดกฎเกณฑ

การบรหารและการบงคบใชกฎหมายนน รฐควรตองมความเขาใจลกษณะของกลมทเปนเปาหมาย

ใหดเสยกอน

โดยเมอพจารณาจากแนวคดทฤษฎการแทรกแซงเศรษฐกจของรฐบาลทกลาวไปขางตน

จะสามารถสรปโดยภาพรวมไดวา รฐมอำานาจทจะแทรกแซงการดำาเนนธรกจของภาคเอกชน โดยผานขน

ตอนกระบวนการทางกฎหมายอาศยการออกมาตรการตางๆ รวมทงนโยบายสาธารณะในการกำากบดแล

บรรษทขามชาต ทงน นอกจากจะมบทบาทในการเขาไปควบคมดแลธรกจภาคเอกชนแลวนน ตวบรรษท

ขามชาตเองในบางสถานการณกมอำานาจในการตอรองใหรฐออกกฎระเบยบมาตรการ รวมไปถงนโยบาย

สาธารณะเพอเออประโยชนตอบรรษทของตน โดยรปแบบของผลประโยชนจะไดรวมกนทงสองฝายทงใน

สวนของบรรษทขามชาตเองและในสวนของรฐนนนน อยางเชน เงนบรจาค สมปทาน เงนชวยเหลอ

การกำาหนดนโยบาย เพอเออตอการดำาเนนธรกจ

บรรษทขามชาตกบการกดกรอนอำานาจอธปไตย เมอเราศกษาถงวกฤตประชาธปไตยหรอวกฤตการณทางการเมองเกดขนครงแลวครงเลา

จากอำานาจของกลมทนขนมาจากการใช “ธนาธปไตย” (เงนเปนใหญ) ทมซอเสยงในการเลอกตง เพอขน

มาบรหารประเทศแบบเบดเสรจ โดยอาศยเสยงขางมาก ยดอำานาจสภา กำาหนดนโยบาย ออกกฎหมาย

และกฎระเบยบตางๆทเออประโยชนแกตระกลธรกจ ของผนำาประเทศและรฐมนตรและผกขาดอำานาจ


295

การตดสนใจ โดยรฐบาลทเออประโยชนแกบรรษทขามชาตมกแอบแฝงในรปแบบนโยบาย การใชกฎหมาย

และอำานาจการตดสนใจใหเปนไปตามความตองการของรฐบาล ซงประกอบดวยกลอบาย เทคนค

การบรหาร กลไกสภา อำานาจเงนโฆษณาหลอกลวงและการลอบบกลมผลประโยชนตางๆ โดยผานกลไก

ประชาธปไตย ดงนนภาพของผนำารฐบาลจงมไดปรากฏชดแจง วาเปนเผดจการแบบเบดเสรจ เชน กรณ

ของประธานาธบดจอรจ ดบเบลย บช (George W. Bush) ของอเมรกาหรอนายกรฐมนตรโทน แบลร

(Tony Blair) ประเทศองกฤษ19

ทงนจะเหนไดวา ประเทศทกำาลงพฒนาโดยเฉพาะประเทศทประสบปญหาวกฤตเศรษฐกจมา

กอน ทวโลกมหลกฐานบงชวา ในการฟนฟประเทศตามคำาแนะนำา(แกมบงคบ) ของธนาคารโลกกองทน

การเงนระหวางประเทศ(IMF)หรอสถาบนการเงนระหวางประเทศในระดบภมภาค เพอแลกกบเงนกนน

ประเทศตางๆตองยอมรบแนวทาง การพฒนาทมงเปดประเทศสการคาเสร การเงนเสร การลงทนเสร

และการแปรรปรฐวสาหกจ ซงเปนธรกจทนนยม ทจะขยายครอบงำาโลก จากขอความทกลาวไปขางตน

บรรษทขามชาตจงจำาเปนตองดนรน เพอความอยรอดและมองหาหนทางเขาไปมอำานาจตอรองกบรฐไม

วาจะเปนการออกกฎหมาย นโยบาย กลไกราชการ งบประมาณแผนดน การประมล สมปทาน จนในบาง

กรณสงพรรคพวกของตนเขาไปมอำานาจในการบรหารประเทศ เพอเออประโยชนใหแกธรกจของพวกตน

กดกนคแขงทางธรกจหรอเจรจาตอรองการคาระหวางประเทศเพอผลประโยชนของกลมทนนคอสาเหต

สำาคญททำาใหกลมทนใหญในประเทศกำาลงพฒนาทมเงนเขาเลนการเมองโดยตรง ดงนน จะเหนไดวาผนำา

รฐบาลในประเทศตางๆ สวนใหญมาจากซอโอเครอขายหรอระดบผบรหารของกลมทนใหญในประเทศ

พวกเขาชนะการเลอกตงทวไปได เพราะมกลมทนใหญใชเงนทนสนบสนนอยเบองหลง

นอกจากนแลว เพอใหเขาใจถงอทธพลของบรรษทขามชาตทมตอการกดกรอนอำานาจอธปไตย

ภายในของรฐมากยงขน จงจำาเปนอยางยงทจะตองมการศกษากระบวนการลดอำานาจรฐและกดกอน

ความเปนประชาธปไตยวามเหตผลหรอปจจยใดและเกดขนไดอยางไร ซงตามโครงสรางทางเศรษฐกจได

อธบายถงสาเหตปจจยไว 5 ประการดงน20

ประการแรก การคอรปชนทางนโยบายเปนการกำาหนดนโยบายทางเศรษฐกจทเออประโยชน

ใหแกบรรษทขามชาตในดานตางๆกลาวคอ นโยบายแปรรปรฐวสาหกจของประเทศแมกซโก

อดตประธานาธบดกเออประโยชนใหนายทนกลมตนเขาครองสายการบนของประเทศ รวมทงการกำาหนด

นโยบายการเงน การคลงหรอตลาดหนของประเทศไทยไดเสนอประโยชนใหนายทนใหญ การแปรรป

รฐวสาหกจทจดสรรหนใหญใหบรรษทผทอปการะคณตอการกำาหนดนโยบาย เอออาทรรปแบบตางๆ

หากเราพจารณาจะเหนบรษทตระกลนกการเมองในระดบผนำาเปนผผลตสนคาหรอเกยวของดานสทธผล

ประโยชนอนๆ

ประการทสอง เกยวกบการคอรปชนในการประมลงาน สมปทานหรอลอกสเปกไวใหแกบรรษท

ขามชาต บรษทในตระกลนกการเมองสำาคญหรอธรกจทสนบสนนพรรคการเมองของตนสงผลใหบรรษท

ขามชาตและกลมทนใหญทมเงนสนบสนนพรรคการเมองทำาใหได รบเลอกตงและเปนรฐบาล

296


ตอเนองกนหลายสมย

ประการทสาม การคอรปชนในการบรหารและดำาเนนการของหนวยงานรฐกลาวคอ การปนหน

โดยรฐเพอเออประโยชนแกกลมตน โครงการสาธารณปโภคการตดถนนผานบรษทธรกจจดสรรบาน

ทดนของตระกลนกการเมอง การประมลซอขายทดนยานกลางเมองในราคาถกกวาการกำาหนดอภมหา

โปรเจกตใหบรษททนใหญรบชวงทำา

ประการทส เปนการคอรปชนในการทำาสญญาหรอขอตกลงกบตางประเทศทเหนไดชดกลาว

คอ ผนำาประเทศในกลมละตนอเมรกาไดทำาสญญาเขตการคาเสรอเมรกาเหนอหรอนาฟตาททำาใหเสย

เปรยบทนขามชาตอเมรกน บางกเอาผลประโยชนดานทรพยากรของชาตไปแลกกบผลประโยชนของ

บรรษทขามชาตทรฐบาลรบสนบนจากบรษททนขามชาต ในการเขามาทำาธรกจดานสาธารณปโภคทผกขาด

เชนการผกขาดนำาในประเทศโบลเวย การใหบรษททนขามชาตอเมรกาเขามาทำาการประมงเสรในขอตกลง

การคาเสรทชล

ประการสดทาย การคอรปชนดานการลงทนดวยการไมเกบภาษบรรษทขามชาตหรอเกบใน

อตราตำากวาทกำาหนดบางกรณบรรษทขามชาตฮวกบขาราชการนกการเมอง ภายในทมสวนรเหนตอ

การกำาหนดภาษหรออาจจะทำาการยกเวนภาษในบางกรณทสามารถกระทำาได

ดงนน เมอเราศกษาในมมมองและบรบททางสงคมกระบวนการขนตอนตางๆทเปนปจจยหลก

ในการกดกรอนอำานาจอธปไตยภายในรฐเราจะเหนไดวา สาเหตดงกลาวทง 5 ประการนน สวนใหญเกด

จากความเหนแกตวมากกวาผลประโยชนสวนรวมของคนในประเทศ ยงถกกระตนดวยอำานาจหนาทและ

เงน สงผลใหประชาธปไตยทเคยถกกดกรอนมากขนทกวนสดทายอาจนำามาซง การไมหลงเหลอ

ความเปนประชาธปไตยอยเลย และเมอเราพจารณาในอกมมมองจากโครงสรางการเมองของประเทศ

กำาลงพฒนาซงจะตองตอสกบบรรษทขามชาตทเขามาในนามการคาเสรเราจงตองเขาใจวาทนใหญใน

ประเทศตางๆจำาเปนตองเขาไปยดอำานาจรฐ เพอประโยชนของบรรษทเอง

กรณศกษา กระแสการยายฐานการผลตของโตโยตากบการกำาหนดนโยบาย

รถคนแรก จากการรายงานขาวจากสออยางหนงสอพมพ the Nation เผยวา โตโยตากำาลงยายฐาน

การผลตรถยนตซตคารทเราคนเคยอยาง โตโยตา วออส ออกจากไทยไปยงประเทศอนโดนเซยซงตาม

รายงานขาวเปดเผยวา สาเหตสวนหนงมาจากการขยายตวของตลาดอนโดนเซยทตองการรถยนต โตโย

ตา วออส มากขนโดยเดมทโตโยตาใชการสงออก โตโยตา วออส ใหม จากไทยไปยงประเทศอนโดนเซย

ซงมมลคาในการดำาเนนการขนสงถง 2.5 ลานลานรเปย21 นอกจากนยงมปจจยอนทสนบสนนแนวคด

การยายฐานการผลตของโตโยตา ทเกดจากปญหาการเมองภายในของประเทศไทย ทำาใหอตสาหกรรม

ตางๆรวมถงอตสาหกรรมยานยนตถกจบตามองวาจะเปลยนแปลงทศทางการลงทนในไทยหรอไม

รวมไปถง วกฤตการณภยอทกภยนำ าทวมใหญในพนทภาคกลางของประเทศไทยชวงเดอน


297

กรกฎาคม-พฤศจกายน พ.ศ. 2554 สรางความเสยหายใหกบภาคธรกจของประเทศเปนมลคาทม

การประเมนอยางตำาแลววานาจะเกนหลกหลายแสนลานลานบาทไปแลว โดยเฉพาะภาคอตสาหกรรม

ยานยนตและชนสวนยานยนตกไดรบผลกระทบไปดวยอยางหนก

จากกรณดงกลาว เมอเราพจารณาอาจกลาวไดวานอาจเปนสาเหตปจจยสวนหนงททำาใหรฐบาล

ตดสนใจกำาหนดนโยบายรถคนแรก โดยนโยบายรถคนแรกภายใตการนำาของนางสาวยงลกษณชนวตรอดต

นายกรฐมนตรทเรมตงแตวนท16 กนยายน พ.ศ. 2554 และสนสดในวนท 31 ธนวาคมพ.ศ. 255521

นนถอเปนอกโครงการของรฐบาลทไดรบการสนบสนนอยางดยง เหนไดยอดผมาซอรถ 1.1 ลานคน 23 เพอซอรถยนตคนแรกในชวตดวยมลเหตจงใจไดรบเงนภาษคนการสงสดถง 100,000 บาท สงผลให

บรรดาคายรถยนตมยอดขายแบบกาวกระโดด ขณะทหลกเกณฑทผใชสทธตองครอบครองรถยนตหาม

โอนเปลยนมอในระยะเวลา 5 ป

ปจจยหนน นำาทวมใหญ-นโยบายรถคนแรก ป พ.ศ. 2554 จากเหตนำาทวมใหญในอกมมหนง

กลบเปนอานสงสดสงตอมายงป พ.ศ. 2555 เนองเพราะมรถยนตเสยหายจำานวนมาก ประชาชนสวน

หนงจงตองหนมาซอรถยนตใหมทดแทน รวมทงผบรโภคทวางแผนจะซอรถชวงปลายป พ.ศ. 2554

ซงเปนฤดขายทมากทสดของทกๆปอยแลว แตเมอเกดปญหานำาทวมจงตองชะลอการซอออกไปกอน และ

จนกระทงเราจะเหนไดวาชวงปลายไตรมาสแรกของปพ.ศ. 2555 โรงงานผลตรถยนตรวมทงผผลตชน

สวนกลบมาเดนเครองผลตไดเตมกำาลง ประกอบกบความตองการรถยนตทอนมาจากปลายป 2554

ทำาใหยอดขายรถยนตพงทะยานเกนความคาดหมายและสวนอกปจจยทสำาคญททำาใหยอดขายรถยนตใน

ป พ.ศ. 2555 พงสงอยางมากคอนโยบายรถคนแรกของรฐบาลยงลกษณ นอกจากน ผเขยนเหนวาม

การยนยนถงแมจะเกดกระแสขาวการยายฐานการผลตของ บรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จำากด

มระดบนาเชอถอ ทสามารถเชอถอได กลาวคอ ในชวงทผานมาเราจะเหนไดวาไทยประสบปญหาเศรษฐกจ

ชะลอตวและปญหาการเมองภายในประเทศ ทำาใหอตสาหกรรมตางๆ รวมถงยานยนตถกจบตามองวา

จะเปลยนแปลงทศทางการลงทนในไทยหรอไม โดยนายชนชโร โอกะ ผอำานวยการทวไป สมาคมผผลต

ยานยนตญปน หรอ JAMA สำานกงานสงคโปรกลาวสอวา แมวาไทยจะเกดปญหาการเมองยดเยอ

แตลาสดจากการประสานงานของจามากบองคการสงเสรมการคาตางประเทศญปน หรอ JETRO ประเมน

วาปญหาการเมองทเกดขนในไทย ไมสงผลกระทบตออตสาหกรรมทมการลงทนอยแลว ซงจะยงคงเดน

หนาตอไป รวมถงอตสาหกรรมรถยนต24

วพากษผานกรอบแนวคด/ทฤษฎความสมพนธระหวางประเทศ จากทผานมารฐบาลทราบดวาอตสาหกรรมยานยนตมอทธพลตอเศรษฐกจในประเทศสงมาก

รฐบาลจงใหการสนบสนนในรปแบบตางๆโดยเฉพาะการสนบสนนดานการเงนทมากกวาอตสาหกรรม

อนๆกลาวคอการละเวนการเกบภาษ แผนการสงเสรมการสงออก การยกเวนคาใชจายในการเชาพนท

บรการพเศษจากรฐบาล การสรางระบบสาธารณปโภค การกระทำาดงกลาวจะเหนไดวาเปนขอเสนอทรฐ

298


ยนใหแกบรรษทขามชาต แตในบางกรณบรษทขามชาตไดใชกลยทธในการเรยกรองความสนใจจากรฐบาล

ดวยการสรางกระแสวาจะยายฐานการผลต ซงตามความเปนจรงแลวการกระทำาดงกลาวเปนอกทางเลอก

ทบรรษทขามชาตใชเปนอำานาจตอรอง เพอทจะแทรกแซง ใหรฐกำาหนดกฎเกณฑ มาตรการ รวมไปถง

การกำาหนดนโยบายสาธารณะเพอผลประโยชนของตนเอง ทงนจากมมมองในการแทรกแซงตอรองอำานาจ

รฐสอดคลองอยางยงกบแนวทางการศกษาความสมพนธระหวางประเทศ โดยผเขยนไดเลอกวเคราะห

ผานสองแนวคดหลกคอมมมองเสรนยม (The Liberal Perspective) และมมมองสจนยม (The Realist

Perspective) ซงจากลกษณะของแนวคดดงกลาวจะเหนไดชดเจนดงน

ประการแรก มมมองเสรนยม(The Liberal Perspective) จากนโยบายของรฐบาลทมงสราง

ความแขงแกรงใหแกระบบเศรษฐกจในประเทศและยกระดบคณภาพชวตของประชาชน โดยเพมกำาลงซอ

ภายในประเทศสรางความสมดลและความเขมแขงอยางมคณภาพไดแก ระบบเศรษฐกจมหภาค

จงมมาตรการภาษ เพอลดภาระการลงทนสำาหรบสงจำาเปนในชวตประชาชนกลาวคอรถยนตคนแรก

โดยมอบหมายให กระทรวงการคลงและกรมสรรพสามต จดโครงการรถคนแรกขน25 โดยแนวคดนเชอวา

โดยพนฐานแลวมนษยเปนคนดและตองการเสรภาพ อกทงสามารถรวมมอ ชวยเหลอเกอกลกนได

รฐเปนเพยงองคกรทถกสรางขนมาเพอรกษาเสถยรภาพของมนษย ไมใหถกทำารายจากมนษยผอนหรอ

รบอน26 และ อดม สมธ (Adam Smith)เชอมนในสงทเรยกวา มอทมองไมเหนหรอกลไกราคา จะจำากด

บทบาทของรฐใหนอยทสดและเมอเราพจารณาจากนโยบายรถคนแรกทกลาวไปขางตนจะเหนไดวา

การกำาหนดนโยบายดงกลาว เปนการใหความชวยเหลอ เพอหนนอตสาหกรรมการผลตอยางบรษท

โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จำากด ทไดรบผลกระทบจากวกฤตภยพบตนำาทวมใหญ พ.ศ. 2554

และเปนการกระตนการลงทนจากตางประเทศ โดยเฉพาะบรรษทขามชาตญปนใหลงทนในไทยตอเนอง

พรอมทงขยายการลงทน อกทงเปนการชะลอการขยายฐานการผลตรถยนตของโตโยตาทมแนวโนมจะ

เพมฐานการผลตไปยงประเทศอนโดนเซย นอกจากนนโยบายดงกลาวยงแสดงใหเหนถงความตองการท

จะเอาใจประชาชนกลาวคอ นโยบายรถคนแรกนนเปนนโยบายทมการคนเงนภาษเทากบจายจรงใน

การซอรถยนตคนแรก แตจะคนไดไมเกน 100,000 บาท และภาครฐจากคนภาษเมอครอบครองรถยนต

ไปแลวเปนเวลา 1 ป ดงนน จงจะเหนไดวาตวแสดงทไมใชรฐอยางบรษทขามชาตมอำานาจตอรองไดใน

ระดบหนงตอการกำาหนดนโยบายสาธารณะของรฐบาล ดวยเหตนแนวคดเสรนยมจงพจารณาวาสงคมม

ลกษณะของเกมบวกททกฝายในสงคมตางไดรบผลประโยชนเหมอนกน

ประการทสอง มมมองสจนยม (The Realist Perspective) สำาหรบอำานาจในปจจบนนน

ไดเปลยนจากอำานาจทางทหารมาเปนพลงอำานาจทางเศรษฐกจผานทางกองทพเศรษฐกจเปนสำาคญ

ซงคอบรรดาบรรษทขามชาต โดยบรษทเหลานสรางรายไดใหแกรฐมหาศาลยกตวอยางเชน บรษท โตโย

ตา มอเตอร ประเทศไทยจำากด ซงเปนบรรษททมผลประกอบการมากกวาผลตภณฑมวลรวมภายใน

ประเทศ (GDP) ของบางประเทศเสยอก ซงอยางในกรณของประเทศไทยนน ทำาใหรฐบาลพยายามโอบ

อมบรรดาอตสาหกรรมยกษใหญเหลานรวมทงอตสาหกรรมยอยภายในประเทศใหมการลงทนอยางตอ


299

เนองโดยทำาทกวถทางอาท การอดหนนทางการคา การใชมาตรการทางภาษหรอแมแตมาตรการกดกน

ทางการคาทไมใชภาษ การออกกฎระเบยบมาตรการตางๆ รวมทงการกำาหนดนโยบายสาธารณะและได

มการหยบยกประเดนดานสงแวดลอมหรอประเดนดานสทธมนษยชนเพอเปนการกดกนไมซอสนคาจาก

ประเทศนน ซงโดยแทจรงแลวอาจมองไดวาเปนการอางมาตรฐานทางศลธรรมหรอใชศลธรรมบงหนา

เพอรกษาไวซงผลประโยชนของตนเอง

ทงนจากมมมองสจนยมทใหความสำาคญกบรฐเปนหลก รฐมอำานาจสงสด ตองการทจะแสวงหา

อำานาจเพราะรบตองปกปองผลประโยชนและตองชวยเหลอตนเองเพอความอยรอดและความมนคง

ซงแนวคดนควรแยกการเมองกบศลธรรม-จรยธรรม ออกจากกน27 ดงนน จะเหนไดวา มมมองสจนยม

คำานงถงผลประโยชนของชาตเปนสงทสำาคญ จงทำาใหรฐตองมมาตรการในการรกษาอตสาหกรรมภายใน

ประเทศของตน ผานการกำาหนดนโยบายสาธารณะนโยบายรถคนแรก ซงแนนอนวารฐยอมทำาทกวถทาง

โดยประเดนทางศลธรรมถกลดระดบเปนประเดนรองหรอเปนสงทถกหยบยกมา เพอใชสรางความชอบ

ธรรมของรฐเองเสยมากกวาและหากจะเรยกวานคอนสยของรฐในเวทระหวางประเทศกคงไมผดนกใน

แนวทางแบบสจนยม

สรป จากกรณศกษาขางตน เมอพจารณาจะเหนไดวาบรษทโตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จำากด

ไดมการขยายฐานการผลตเพมขนจรงตามแหลงขาว (ไมใชการยายฐาน) ซงเปนมาตรการจากบรษทแม

จากญปนอยแลววาใหมการผลตรถยนต ในแตละประเทศไมซำากน และเหตผลทมการขยายฐานการผลต

เพมอกประการหนงนน เนองจากวาตลาดความตองการซอรถยนตของประเทศอนโดนเซยมสงขน

แตทงนการเคลอนยายทงทน แรงงาน เทคโนโลยไปยงประเทศอตสาหกรรมใหมไมใชเรองงาย

ดงนนประเทศไทยยงคงเปนฐานการผลตทสำาคญของบรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จำากดอย

นอกจากนจะเหนไดวา การกำาหนดนโยบายรถคนแรก ของรฐบาลไทยนน มสาเหตมาจากหลายปจจย

ดวยกน หนงในนนกรวมถงกระแสการยายฐานการผลตของคายรถโตโยตาดวย แตทงน การกำาหนด

นโยบายรถคนแรก กไดสรางเสรมแรงกระตนและแรงบนดาลใจทจะทำาใหบรรษทขามชาตเหนวารฐบาล

ยงใหความสำาคญแกตน และจะเหนไดอกประการหนงวา จรงๆแลวตวแสดงทไมใชรฐอยาง บรรษทขาม

ชาตมอำานาจในการตอรองกบรฐไมวาจะดานใดดานหนงกตาม

ทงน จากมมองการวพากษผานแนวคด/ทฤษฎความสมพนธระหวางประเทศ จะเหนไดวามม

มองเสรนยมไดโตแยงมมมองสจนยมวาจรงๆแลว รฐอาจไมใชตวแสดงทสำาคญทสดในปจจบน ซงรฐกลาย

เปนตวแสดงทยงคงมอย แตตวแสดงทไมใชรฐเขามามบทบาทมากขนในปจจบน โดยจากรณศกษา บรรษท

ขามขามชาตอยาง บรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จำากด กมอทธพลในลกษณะของตวแสดงทไมใช

รฐ รฐไมไดเปนคนทผกขาดอำานาจเดดขาดอกตอไป โดยเฉพาะในเรองของเศรษฐกจ

300


เชงอรรถ

1 จฑาทพ คลายทบทม, หลกความสมพนธระหวางประเทศ, พมพครงท 3 (กรงเทพฯ : มหาวทยาลย

เกษตรศาสตร.2555), หนา 190. 2 William I Robinson, A Theory of Global Capitalism Production, Class, and State in a Transnation-

al World, (2004), Page 1.

3 เรองเดยวกน, หนา 183.

4 Plaza Accord เปนขอตกลงรวมระหวาง 5 ประเทศคอ สหรฐอเมรกา เยอรมน ฝรงเศส ญปน และองกฤษ

เพอแทรกแซงตลาดอตราแลกเปลยนโดยการลดคาเงน ซงมผลทำาใหหลงจากนนเกดกระแสทบรษทญปนออกมาลงทนนอก

ประเทศจำานวนมาก

5 เดอนเดน นยมบรรกษ และคณะ, โครงการของบรษทขามชาตในประทศไทย, (2550).

6 เรองเดยวกน, หนา 2.

7 ฌอง โบดยารด (Jean Baudrillard) นกคดชาวฝรงเศสเคยใหความเหนวาโลกปจจบนนเราลวนสอสารกน

ผาน “สญญะ” การบรโภคทเกดขนสวนใหญจงเปน “การบรโภคเชงสญญะ” (consumption of sign) ดวย นนแปลวาเวลา

เราบรโภคนนเราไมไดบรโภคบนพนฐานของ “ความจำาเปน” (needs) อกตอไป แตเรากำาลงจะบรโภคเพอแสดงตวตน

8 เอก ตงทรพยวฒนา, โลกาภวตน บรรษทขามชาต บรรษทภบาลและความรบผดชอบตอสงคมของบรรษท,

พมพครงท 1, (กรงเทพฯ : สำานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย), หนา 10.

9 ธนชาต แสงประดบ, เศรษฐกจทนนยมกบยทธศาสตรการครอบงำา, [Online], 10 ธนวาคม 2559 เขาถงได

จาก http://prachatai.com/journal/2011/01/32530

10 อาณานคมใหม (New Colonialism), [Online], 10 ธนวาคม 2559 เขาถงไดจากhttps://huliocruzio.

wordpress.com/2010/10/12/.

11 สวนย ภรณวลย, ทฤษฎบรรษทขามชาตกบการพฒนาเศรษฐกจไทย, พมพครงท 3, (กรงเทพฯ : สำานกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2540), หนา 350.

12 “เมองไทยคอบานเรา” เปดวสยทศนประธาน “โตโยตา” เพมศกยภาพฐานผลต, 2555, 13 สงหาคม,

ไทยรฐ , [Online], 12ธนวาคม 2559 เขาถงไดจาก http://www.thairath.co.th/content/283021

13 สมพงศ ชมาก, ความสมพนธระหวางประเทศยคปจจบน(ทศวรรษ 1990 และแนวโนม), (กรงเทพฯ :

สำานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2542), หนา 175-178.

14 Toyota to shift Thai output to Indonesia. 2013. 21. December. THE NATION.

15 วโรจน อาล, เศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ: ศกษาความสมพนธระหวางโลกาภวตน การรวมกลมทาง

ภมภาคและรฐ, (ผลงานวจยฉบบนไดรบทนอดหนนการวจยจากคณะรฐศาสตร, มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2548).

หนา 6-7.

16 เฉลมชย กกเกยรตกล, ทฤษฎวาดวยการแทรกแซงของรฐในกจกรรมทางเศรษฐกจ, สำานกงานคณะกรรมการ

กจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคมแหงชาต. 2556.

17 เรองเดยวกน.


19 พทยา วองกล, โครงสรางเศรษฐกจทนขามชาต : กบปญหารวยแลวตองโกง 2547, 12, กรกฎาคม,

ไทยโพสต.


301


21 Toyota to shift Thai output to Indonesia. 2013. 21. December. THE NATION.

22 อาภรณ ชวะเกรยงไกร, นโยบายรถคนแรก, 2555, 27, กนยายน, กรงเทพธรกจ. หนา 10.

23 ปลดลอก!รถคนแรก ดเดย16ก.ย.โอนได1.1ลานคน/กระตนซอรนใหม, [Online], 10 ธนวาคม 2559

เขาถงไดจาก http://www.thansettakij.com/content/68179 24 คายรถยนตญปน’ชะลอลงทน ปดยายฐาน, 2557, 08, เมษายน, กรงเทพธรกจออนไลน, , [Online],12

ธนวาคม 2559 เขาถงไดจาก http://www.bangkokbiznews.com/news/detail/573883

25 โครงการรถคนแรก, 2554, 25, ตลาคม, คมชดลก.

26 จลชพ ชนวรรโณ, โลกในศตวรรษท 21 กรอบการวเคราะหความสมพนธระหวางประเทศ, (กรงเทพฯ :

โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2557), หนา 67.

27 เรองเดยวกน. หนา 63.

บรรณานกรมToyota to shift Thai output to Indonesia. 2013. 21. December. THE NATION.

William I Robinson, A Theory of Global Capitalism Production, Class, and State in a

Transnational World, (2004), Page 1.

คายรถยนตญปน’ชะลอลงทน ปดยายฐาน, 2557, 08, เมษายน, กรงเทพธรกจออนไลน, , [Online],

12 ธนวาคม 2559 เขาถงไดจาก http://www.bangkokbiznews.com/news/detail/573883

โครงการรถคนแรก, 2554, 25, ตลาคม, คมชดลก.

จลชพ ชนวรรโณ, โลกในศตวรรษท 21 กรอบการวเคราะหความสมพนธระหวางประเทศ, (กรงเทพฯ :

โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2557), หนา 67.

จฑาทพ คลายทบทม, หลกความสมพนธระหวางประเทศ, พมพครงท 3 (กรงเทพฯ : มหาวทยาลย

เกษตรศาสตร.2555), หนา 190.

เฉลมชย กกเกยรตกล, ทฤษฎวาดวยการแทรกแซงของรฐในกจกรรมทางเศรษฐกจ, สำานกงานคณะ

กรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคมแหงชาต. 2556.

เดอนเดน นยมบรรกษ และคณะ, โครงการของบรษทขามชาตในประทศไทย, (2550), หนา 2.

ธนชาต แสงประดบ, เศรษฐกจทนนยมกบยทธศาสตรการครอบงำา, [Online], 10 ธนวาคม 2559

เขาถงไดจาก http://prachatai.com/journal/2011/01/32530

พทยา วองกล, โครงสรางเศรษฐกจทนขามชาต : กบปญหารวยแลวตองโกง 2547, 12, กรกฎาคม,

ไทยโพสต.

“เมองไทยคอบานเรา” เปดวสยทศนประธาน “โตโยตา” เพมศกยภาพฐานผลต, 2555, 13 สงหาคม,

ไทยรฐ, [Online], 12ธนวาคม 2559 เขาถงไดจาก http://www.thairath.co.th/con-

tent/283021

302


วโรจน อาล, เศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ: ศกษาความสมพนธระหวางโลกาภวตน การรวมกลม

ทางภมภาคและรฐ, (ผลงานวจยฉบบนไดรบทนอดหนนการวจยจากคณะรฐศาสตร, มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร, 2548). หนา 6-7.

สวนย ภรณวลย, ทฤษฎบรรษทขามชาตกบการพฒนาเศรษฐกจไทย, พมพครงท 3, (กรงเทพฯ :

สำานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2540), หนา 350.

สมพงศ ชมาก, ความสมพนธระหวางประเทศยคปจจบน(ทศวรรษ 1990 และแนวโนม), (กรงเทพฯ :

สำานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2542), หนา 175-178.

อาณานคมใหม (New Colonialism), [Online], 10 ธนวาคม 2559 เขาถงไดจากhttps://huliocruz-

io.wordpress.com/2010/10/12/.

อาภรณ ชวะเกรยงไกร, นโยบายรถคนแรก, 2555, 27, กนยายน, กรงเทพธรกจ. หนา 10.

เอก ตงทรพยวฒนา, โลกาภวตน บรรษทขามชาต บรรษทภบาลและความรบผดชอบตอสงคมของ

บรรษท, พมพครงท 1, (กรงเทพฯ : สำานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย), หนา 10.

Documents

แโ่ศอไำำแศะวำว &ใใไโำศอแ II th