๑. คน 

ปจเจกจตตา ปถ สพพสตตา ประดาสตว ตางคนกแตละจตแตละใจ

[๐๑.๐๑] (๒๗/๑๘๒๗∗) ÿÿÿ

นานาทฏเก นานยสสส เต มนษยทงหลายตางความคดตางความเหนกน ทานจะ กาหนดใหคดเหนเหมอนกนหมด เปนไปไมได [๐๑.๐๒] (๒๗/๗๓๐)

ÿÿÿ

∗ ตวเลขในวงเลบ [ ] คอ [หมวดท . ภาษตท] ( ) คอ ทมาในพระไตรปฎก (เลม/ขอ)

๑. คน อมฤตพจนา

๒

ยถา น สกกา ปว สมาย กาต มนสเสน ตถา มนสสา

แผนดนน ไมอาจทาใหเรยบเสมอกนทงหมดได ฉนใด มนษยทงหลายจะทาใหเหมอนกนหมดทกคนกไมได ฉนนน [๐๑.๐๓] (๒๗/๗๓๑)

ÿÿÿ

เยเนว เอโกลภเต ปสส เตเนว อโ ลภเต นนทตาร

เหตอยางหนง ทาใหคนหนงไดรบการสรรเสรญ เหตอยางเดยวกนนน ทาใหอกคนหนงไดรบการนนทา [๐๑.๐๔] (๒๗/๑๘๓๖)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑. คน

๓

ตเถเวกสส กลยาณ ตเถเวกสส ปาปก ตสมา สพพ น กลยาณ สพพ วาป น ปาปก

สงเดยวกนนนแหละ ดสาหรบคนหนง แตเสยสาหรบ อกคนหนง เพราะฉะนน สงใดๆ มใชวาจะดไปทงหมด และกมใชจะเสยไปทงหมด [๐๑.๐๕] (๒๗/๑๒๖)

ÿÿÿ

อกกฏเ สรมจฉนต มนตส อกตหล ปยจ อนนปานมห อตเถ ชาเต จ ปณฑต เมอเกดเหตรายแรง ยอมตองการคนกลาหาญ เมอเกดขาวตนเตน ยอมตองการคนหนกแนน เมอมขาวนาบรบรณ ยอมตองการคนทรก เมอเกดเรองราวลกซง ยอมตองการบณฑต

[๐๑.๐๖] (๒๗/๙๒) ÿÿÿ

๑. คน อมฤตพจนา

๔

อลโส คห กามโภค น สาธ อสโต ปพพชโต น สาธ ราชา น สาธ อนสมมการ โย ปฑโต โกธโน ต น สาธ คฤหสถชาวบาน เกยจคราน ไมด บรรพชตไมสารวม ไมด ผครองแผนดนไมใครครวญกอนทา ไมด บณฑตมกโกรธ ไมด

[๐๑.๐๗] (๒๗/๒๑๗๕) ÿÿÿ

ทกข คหปต สาธ สวภชชจ โภชน อหาโส อตถลาเภส อตถพยาปตต อพยโถ ผครองเรอนขยน ดขอหนง มโภคทรพยแลวแบงปน ดขอสอง ถงทไดผลสมหมาย ไมเหลงลอย ดขอสาม ถงคราวสญเสยประโยชน ไมหมดกาลงใจ ดครบส

[๐๑.๐๘] (๒๗/๑๑๗๕) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑. คน

๕

น มชเชถ ยส ปตโต ขอหนง ไดยศแลวไมพงเมา

น พยาเธ ปตตสสย ขอสอง ถงมเหตอาจถงแกชวต ไมพงใจเสย

วายเมเถว กจเจส ขอสาม พงพยายามทากจทงหลายเรอยไป

สวเร ววราน จ ขอส พงระวงตนมใหมชองเสย

[๐๑.๐๙] (๒๘/๒๒๖) ÿÿÿ

ทลลโภ องคสมปนโน คนทมคณสมบตพรอมทกอยาง หาไดยาก

[๐๑.๑๐] (๒๗/๓๐๐) ÿÿÿ

๑. คน อมฤตพจนา

๖

สนนตา ยนต กสพภา ตณห ยนต มโหทธ หวยนานอย ไหลดงสนน หวงนาใหญ ไหลนงสงบ

ยทนก ต สนต ย ปร สนตเมว ต สงใดพรอง สงนนดง สงใดเตม สงนนเงยบ

อฑฒกมภปโม พาโล รหโท ปโรว ปณฑโต คนพาลเหมอนหมอมนาครงเดยว บณฑตเหมอนหวงนา ทเตม [๐๑.๑๑] (๒๕/๓๘๙)

ÿÿÿ

โย จ วสสสต ชเว กสโต หนวรโย เอกาห ชวต เสยโย วรย อารภโต ทฬห

ผใดเกยจคราน หยอนความเพยร ถงจะมชวตอยได รอยป กไมดอะไร ชวตของผเพยรพยายามจรงจงมนคง เพยงวนเดยวยงประเสรฐกวา [๐๑.๑๒] (๒๕/๑๘)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑. คน

๗

มาเส มาเส สหสเสน โย ยเชถ สต สม เอกจ ภาวตตตาน มหตตมป ปชเย สา เยว ปชนา เสยโย ยเจ วสสสต หต

ผใด  ใชทรพยจานวนพน ประกอบพธบชาทกเดอน สมาเสมอตลอดเวลารอยป  การบชานนจะมคา มากมายอะไร การยกยองบชาบคคลทอบรมตนแลว คนหนง แมเพยงครเดยวประเสรฐกวา [๐๑.๑๓] (๒๕/๑๘)

ÿÿÿ

น ชจจา วสโล โหต ใครๆ จะเปนคนเลวเพราะชาตกาเนด กหาไม

น ชจจา โหต พราหมโณ ใครๆ จะเปนคนประเสรฐเพราะชาตกาเนด กหาไม

กมมนา วสโล โหต คนจะเลว กเพราะการกระทา ความประพฤต

กมมนา โหต พราหมโณ คนจะประเสรฐ กเพราะการกระทา ความประพฤต [๐๑.๑๔] (๑๓/๗๐๗)

ÿÿÿ

๑. คน อมฤตพจนา

๘

เนสา สภา ยตถ น สนต สนโต สตบรษไมมในชมชนใด ชมนมนนไมชอวาสภา

[๐๑.๑๕] (๑๕/๗๒๕) ÿÿÿ

น กามกามา ลปยนต สนโต สตบรษ ไมปราศรยเพราะอยากไดกาม

[๐๑.๑๖] (๒๕/๑๗) ÿÿÿ

สนโต น เต เย น วทนต ธมม ผใดไมพดเปนธรรม ผนนไมใชสตบรษ

[๐๑.๑๗] (๑๕/๗๒๕) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑. คน

๙

สเขน ผฏา อถวา ทกเขน น อจจาวจ ปณฑตา ทสสยนต

บณฑต ไดสข หรอถกทกขกระทบ กไมแสดงอาการ ขนๆ ลงๆ [๐๑.๑๘] (๒๕/๑๗)

ÿÿÿ

เอวเมว มนสเสส ทหโร เจป ปวา โส ห ตตถ มหา โหต เนว พาโล สรรวา

ในหมมนษยนน ถงแมเปนเดก ถามปญญา กนบวา เปนผใหญ  แตถาโง ถงรางกายจะใหญโต กหาเปน ผใหญไม [๐๑.๑๙] (๒๗/๒๕๔)

ÿÿÿ

๑. คน อมฤตพจนา

๑๐

น เตน โส เถโร โหต เยนสส ปลตสโร ปรปกโก วโย ตสส โมฆชณโณต วจจต คนจะชอวาเปนผใหญ เพยงเพราะมผมหงอก กหาไม ถงวยของเขาจะหงอม กเรยกวาแกเปลา [๐๑.๒๐] (๒๕/๒๙)

ÿÿÿ

ยมห สจจจ ธมโม จ อหสา สโม ทโม ส เว วนตมโล ธโร โส เถโรต ปวจจต สวนผใดมสจจะ มธรรม มอหงสา มสญญมะ มทมะ ผนนแลเปนปราชญสลดมลทนไดแลว เรยกไดวาเปน ผใหญ [๐๑.๒๑] (๒๕/๒๙)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑. คน

๑๑

น นคคจรยา น ชฏา น ปงกา นานาสกา ตณฑลสายกา วา รโชชลล อกกฏกปปธาน โสเธนต มจจ อวตณณกงข

มใชการประพฤตตนเปนชเปลอย มใชการเกลาผมทรงชฎา มใชการบาเพญตบะนอนในโคลนตม มใชการอดอาหาร มใชการนอนกบดน มใชการเอาฝนทาตว มใชการตงทา นงดอก ทจะทาใหคนบรสทธได ในเมอความสงสยยงไมสน [๐๑.๒๒] (๒๕/๒๐)

ÿÿÿ

อลงกโต เจป สม จเรยย สนโต ทนโต นยโต พรหมจาร สพเพส ภเตส นธาย ทณฑ โส พราหมโณ โส สมโณ ส ภกข

สวนผใด ถงจะตกแตงกาย สวมใสอาภรณ แตหาก ประพฤตชอบ เปนผสงบ ฝกอบรมตนแนวแน เปนผ ประพฤตธรรมอนประเสรฐ เลกละการเบยดเบยนปวง สตวทงหมดแลว ผนนแล จะเรยกวาเปนพราหมณ เปนสมณะ หรอเปนพระภกษ กไดทงสน [๐๑.๒๓] (๒๕/๒๐)

ÿÿÿ

๑. คน อมฤตพจนา

๑๒

โย พาโล มต พาลย ปณฑโต วาป เตน โส พาโล จ ปณฑตมาน ส เว พาโลต วจจต

ผใดเปนพาล รตววาเปนพาล กยงนบวาเปนบณฑต ไดบาง สวนผใดเปนพาล แตสาคญตนวาเปนบณฑต ผนนแล เรยกวาเปนพาลแทๆ [๐๑.๒๔] (๒๕/๑๕)

ÿÿÿ

สาธ โข ปณฑโต นาม น เตวว อตปณฑโต อนวาบณฑตนนดแน แตวาบณฑตเลยเถดไปกไมด

[๐๑.๒๕] (๒๗/๙๘) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑. คน

๑๓

น ห สพเพส าเนส ปรโส โหต ปณฑโต อตถป ปณฑตา โหต ตตถ ตตถ วจกขณา

บรษจะเปนบณฑตในทกสถานกหาไม สตรมปญญา หยงเหนในการณนนๆ กเปนบณฑต [๐๑.๒๖] (๒๗/๑๑๔๑)

ÿÿÿ

น ห สพเพส าเนส ปรโส โหต ปณฑโต อตถป ปณฑตา โหต ลหมตถ วจนตกา

บรษจะเปนบณฑตในทกสถานกหาไม สตรคดการได ฉบไว กเปนบณฑต [๐๑.๒๗] (๒๗/๑๑๔๒)

ÿÿÿ

ยส ลทธาน ทมเมโธ อนตถ จรต อตตโน อตตโน จ ปเรสจ หสาย ปฏปชชต

คนทรามปญญา ไดยศแลว ยอมประพฤตแตการอนไม เกดคณคาแกตน ปฏบตแตในทางทเบยดเบยนทงตน และคนอน [๐๑.๒๘] (๒๗/๑๒๒)

ÿÿÿ

๑. คน อมฤตพจนา

๑๔

อชฌตตพลา พาลา ขมกาลงของคนพาล คอการจองหาโทษของคนอน

นชฌตตพลา ปณฑตา ขมกาลงของบณฑต คอการไตรตรองโดยพนจ

[๐๑.๒๙] (๒๓/๑๑๗) ÿÿÿ

นนทนต ตณหมาสน คนนงนง เขากนนทา

นนทนต พหภาสน คนพดมาก เขากนนทา

มตภาณมป นนทนต แมแตคนพดพอประมาณ เขากนนทา

นตถ โลเก อนนทโต คนไมถกนนทา ไมมในโลก

[๐๑.๓๐] (๒๕/๒๗) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑. คน

๑๕

น จาห น จ ภวสสต น เจตรห วชชต เอกนต นนทโต โปโส เอกนต วา ปสสโต

คนทถกนนทาอยางเดยว หรอไดรบการสรรเสรญ อยางเดยว ไมเคยมมาแลว จกไมมตอไป ถงในขณะน กไมม [๐๑.๓๑] (๒๕/๒๗)

ÿÿÿ

ยเจ ว ปสสนต อนวจจ สเว สเว .  .  .  .  .  .  . . โก ต นนทตมรหต

แตผใด วญชนพจารณาดอยทกวน  ๆแลวกลาวสรรเสรญ 

… ผนน ใครเลาจะควรตเตยนเขาได [๐๑.๓๒] (๒๕/๒๗)

ÿÿÿ

ครหาว เสยโย วห ยเจ พาลปปสสนา วญชนตาหน ดกวาคนพาลสรรเสรญ

[๐๑.๓๓] (๒๖/๓๘๒) ÿÿÿ

๑. คน อมฤตพจนา

๑๖

ปรภโต มท โหต อตตกโข จ เวรวา ออนไป กถกเขาดหมน แขงไป กมภยเวร

[๐๑.๓๔] (๒๗/๑๗๐๓) ÿÿÿ

อนมชฌ สมาจเร พงประพฤตใหพอเหมาะพอด

[๐๑.๓๕] (๒๗/๑๗๐๓) ÿÿÿ

๒. ฝกตน-รบผดชอบตน 

สนาถา วหรถ มา อนาถา จงอยอยางมหลกยดเหนยวใจ อยาเปนคนไรทพง

[๐๒.๐๑] (๒๔/๑๗) ÿÿÿ

อตตา ห อตตโน นาโถ ตนแลเปนทพงของตน

[๐๒.๐๒] (๒๕/๒๒) ÿÿÿ

อตตนา ห สทนเตน นาถ ลภต ทลลภ มตนทฝกดแลวนนแหละ คอไดทพงทหาไดยาก

[๐๒.๐๓] (๒๕/๒๒) ÿÿÿ

๒. ฝกตน-รบผดชอบตน อมฤตพจนา

๑๘

อตตา ห กร ทททโม เปนทรกนวา ตนนแหละฝกไดยาก

[๐๒.๐๔] (๒๕/๒๒) ÿÿÿ

อตตาน ทมยนต ปณฑตา บณฑตยอมฝกตน

[๐๒.๐๕] (๒๕/๑๖) ÿÿÿ

อตตา สทนโต ปรสสส โชต ตนทฝกดแลว เปนเครองรงเรองของคน

[๐๒.๐๖] (๑๕/๖๖๕) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๒. ฝกตน-รบผดชอบตน

๑๙

นตถ อตตสม เปม รกอนเสมอดวยรกตน ไมม

[๐๒.๐๗] (๑๕/๒๙) ÿÿÿ

อตตา ห ปรม ปโย ตนแล เปนทรกอยางยง

[๐๒.๐๘] (๒๓/๖๑) ÿÿÿ

อตตานเจ ปย ชา น น ปาเปน สยเช ถารวาตนเปนทรก กไมควรเอาตนนนไปพวพนกบความชว [๐๒.๐๙] (๑๕/๓๓๖)

ÿÿÿ

รกเขยย น สรกขต ควรรกษาตนนนไวใหด

[๐๒.๑๐] (๒๕/๒๒) ÿÿÿ

๒. ฝกตน-รบผดชอบตน อมฤตพจนา

๒๐

อตตาน อปหตวาน ปจฉา อ วหสต คนทารายตนเองกอนแลว จงทารายผอนภายหลง

[๐๒.๑๑] (๒๒/๓๒๕) ÿÿÿ

โย จ รกขต อตตาน รกขโต ตสส พาหโร ผใดรกษาตนได ภายนอกของผนนกเปนอนไดรบการ รกษาดวย [๐๒.๑๒] (๒๒/๓๒๕)

ÿÿÿ

ตสมา รกเขยย อตตาน อกขโต ปณฑโต สทา ฉะนน บณฑตไมควรขดโคนความดของตนเสย พงรกษา ตนไวใหไดทกเมอ [๐๒.๑๓] (๒๒/๓๒๕)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๒. ฝกตน-รบผดชอบตน

๒๑

อตตนา ว กต ปาป อตตนา สงกลสสต ตนทาชว ตวกเศราหมองเอง

อตตนา อกต ปาป อตตนา ว วสชฌต ตนไมทาชว ตวกบรสทธเอง

[๐๒.๑๔] (๒๕/๒๒) ÿÿÿ

สทธ อสทธ ปจจตต ความบรสทธ ไมบรสทธ เปนของเฉพาะตว

นาโ อ วโสธเย คนอนทาคนอน ใหบรสทธไมได

[๐๒.๑๕] (๒๕/๒๒) ÿÿÿ

นตถ โลเก รโห นาม ชอวาทลบไมมในโลก

[๐๒.๑๖] (๒๐/๔๗๙) ÿÿÿ

๒. ฝกตน-รบผดชอบตน อมฤตพจนา

๒๒

อตตา เต ปรส ชานาต สจจ วา ยท วา มสา แนะ บรษ! จรงหรอเทจ ตวทานเองยอมร

[๐๒.๑๗] (๒๐/๔๗๙) ÿÿÿ

สกราน อสาธน อตตโน อหตาน จ ย เว หตจ สาธจ ต เว ปรมทกกร

กรรมไมดและไมเปนประโยชนแกตน ทาไดงาย สวนกรรมใดดและเปนประโยชน กรรมนนแลทาไดยาก อยางยง [๐๒.๑๘] (๒๕/๒๒)

ÿÿÿ

กลยาณ วต โภ สกข อตตาน อตมส ทานเอย! ทานกสามารถทาดได ไยจงมาดหมนตนเองเสย [๐๒.๑๙] (๒๐/๔๗๙)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๒. ฝกตน-รบผดชอบตน

๒๓

น เว ปย เมต ชนนท ตาทโส อตต นรงกจจ ปยาน เสวต

มวพะวงอยวา นของเราชอบ นของเรารก แลวปลอย ปละละเลยตนเองเสย คนอยางนจะไมไดประสบสงท ชอบสงทรก [๐๒.๒๐] (๒๘/๓๗๕)

ÿÿÿ

อตตา ว เสยโย ปรมา ว เสยโย ตนเองนแหละสาคญกวา สาคญกวาเปนไหนๆ

ลพภา ปยา โอจตตเตน ปจฉา ตระเตรยมตนไวใหดกอนแลว ตอไปกจะไดสงทรก

[๐๒.๒๑] (๒๘/๓๗๕) ÿÿÿ

๒. ฝกตน-รบผดชอบตน อมฤตพจนา

๒๔

น ต ชต สาธ ชต ย ชต อวชยยต ชยชนะใดกลบแพได ชยชนะนนไมด

ต โข ชต สาธ ชต ย ชต นาวชยยต ชยชนะใดไมกลบแพ ชยชนะนนแลเปนชยชนะทด

[๐๒.๒๒] (๒๗/๗๐) ÿÿÿ

อตตา หเว ชต เสยโย ชนะตนนแล ดกวา

[๐๒.๒๓] (๒๕/๑๘) ÿÿÿ

โย สหสส สหสเสน สงคาเม มานเส ชเน เอกจ เชยยมตตาน ส เว สงคามชตตโม

ถงผใดจะชนะเหลาชน ไดพนคนพนครงในสงคราม กหาชอวาเปนผชนะยอดเยยมไม สวนผใดชนะตนคน เดยวได ผนนแล ชอวาผชนะยอดเยยมในสงคราม [๐๒.๒๔] (๒๕/๑๘)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๒. ฝกตน-รบผดชอบตน

๒๕

อตตนา โจทยตตาน จงเตอนตนดวยตนเอง

[๐๒.๒๕] (๒๕/๓๕) ÿÿÿ

ปฏมเสตมตตนา จงพจารณา(ตรวจสอบ) ตนดวยตนเอง

[๐๒.๒๖] (๒๕/๓๕) ÿÿÿ

ยทตตครห ตทกพพมาโน ตตนไดดวยขอใด อยาทาขอนน

[๐๒.๒๗] (๒๕/๔๐๙) ÿÿÿ

อตตานเจ ตถา กยรา ยถมนสาสต ถาพราสอนผอนฉนใด กควรทาตนฉนนน

[๐๒.๒๘] (๒๕/๒๒) ÿÿÿ

๒. ฝกตน-รบผดชอบตน อมฤตพจนา

๒๖

สทสส วชชมเส โทษคนอน เหนงาย

อตตโน ปน ทททส แตโทษตน เหนยาก

[๐๒.๒๙] (๒๕/๒๘) ÿÿÿ

ปเรส ห โส วชชาน โอปนาต ยถาภส โทษคนอนเทยวกระจาย เหมอนโปรยแกลบ

อตตโน ปน ฉาเทต กลว กตวา สโ แตโทษตนปดไว เหมอนพรานนกเจาเลหแฝงตวบงกงไม [๐๒.๓๐] (๒๕/๒๘)

ÿÿÿ

อตตานเมว ปม ปฏรเป นเวสเย อถมนสาเสยย น กลสเสยย ปณฑโต

ทาตนนแหละ ใหตงอยในความดอนสมควรกอน จากนน จงคอยพราสอนผอน บณฑตไมควรมขอมวหมอง [๐๒.๓๑] (๒๕/๒๒)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๒. ฝกตน-รบผดชอบตน

๒๗

อตตาน นาตวตเตยย ไมควรลมตน

[๐๒.๓๒] (๒๗/๒๓๖๙) ÿÿÿ

นา นสสาย ชเวยย ไมพงอาศยผอนยงชพ

[๐๒.๓๓] (๒๕/๑๓๔) ÿÿÿ

อตตตถปา อสจ มนสสา พวกคนสกปรก คดเอาแตประโยชนของตว

[๐๒.๓๔] (๒๕/๒๙๖) ÿÿÿ

๒. ฝกตน-รบผดชอบตน อมฤตพจนา

๒๘

น ปเรส วโลมาน น ปเรส กตากต ไมควรใสใจคาแสลงหของผอน 

ไมควรแสมองธระทเขาทาและยงไมทา

อตตโน ว อเวกเขยย กตาน อกตาน จ ควรตงใจตรวจตราหนาทของตนนแหละ ทงททาแลวและยงไมทา

[๐๒.๓๕] (๒๕/๑๔) ÿÿÿ

อตตทตถ ปรตเถน พหนาป น หาปเย การทาประโยชนเพอผอน ถงจะมาก กไมควรใหเปนเหต ทาลายประโยชนทเปนจดหมายของตน

อตตทตถมภาย สทตถปสโต สยา กาหนดประโยชนทหมายของตนใหแนชดแลว  พง ขวนขวายแนวในจดหมายของตน [๐๒.๓๖] (๒๕/๒๒)

ÿÿÿ

๓. จตใจ 

มโนปพพงคมา ธมมา ธรรมทงหลาย มใจนาหนา

[๐๓.๐๑] (๒๕/๑๑) ÿÿÿ

จตเตน นยต โลโก โลกอนจตยอมนาไป

[๐๓.๐๒] (๑๕/๑๘๑) ÿÿÿ

ผนทน จปล จตต ทรกข ทนนวารย จตมธรรมชาตดนรน กวดแกวง รกษายาก หามยาก

[๐๓.๐๓] (๒๕/๑๓) ÿÿÿ

๓. จตใจ อมฤตพจนา

๓๐

สทททส สนปณ ยตถ กามนปาตน จตนนเหนไดแสนยาก ละเอยดออนยงนก มกตกไปหา อารมณทใคร [๐๓.๐๔] (๒๕/๑๓)

ÿÿÿ

วหต จตตวสานวตต ผประพฤตตามอานาจจต ยอมเดอดรอน

[๐๓.๐๕] (๒๘/๓๑๖) ÿÿÿ

จตตสส ทมโถ สาธ การฝกจต ใหเกดผลด

[๐๓.๐๖] (๒๕/๑๓) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๓. จตใจ

๓๑

จตต ทนต สขาวห จตทฝกแลว นาสขมาให

[๐๓.๐๗] (๒๕/๑๓) ÿÿÿ

จตต รกเขถ เมธาว ผมปญญา พงรกษาจต

[๐๓.๐๘] (๒๕/๑๓) ÿÿÿ

สจตตมนรกขถ จงตามรกษาจตของตน

[๐๓.๐๙] (๒๕/๓๓) ÿÿÿ

๓. จตใจ อมฤตพจนา

๓๒

จตเต สงกลฏเ ทคคต ปาฏกงขา เมอจตเศราหมองแลว ทคตเปนอนตองหวง

[๐๓.๑๐] (๑๒/๙๒) ÿÿÿ

จตเต อสงกลฏเ สคต ปาฏกงขา เมอจตไมเศราหมอง สคตเปนอนหวงได

[๐๓.๑๑] (๑๒/๙๒) ÿÿÿ

เย จตต สเมสสนต โมกขนต มารพนธนา ผรจกควบคมจตใจ จะพนไปไดจากบวงของมาร

[๐๓.๑๒] (๒๕/๑๓) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๓. จตใจ

๓๓

ทโส ทส ยนต กยรา เวร วา ปน เวรน มจฉาปณหต จตต ปาปโย น ตโต กเร

โจรกบโจร คนคเวรกน พบกนเขา พงทาความพนาศ และความทกขใดแกกน จตทตงไว ผด ทาแกคน เลวรายยงกวานน [๐๓.๑๓] (๒๕/๑๓)

ÿÿÿ

น ต มาตา ปตา กยรา อเ วาป จ าตกา สมมาปณหต จตต เสยยโส น ตโต กเร

จตทตงไวถกตอง ทาคนใหประเสรฐประสบผลด ยงกวา ทมารดาบดา หรอญาตทงหลายใดๆ จะทาใหได [๐๓.๑๔] (๒๕/๑๓)

ÿÿÿ

๓. จตใจ อมฤตพจนา

๓๔

๔. การศกษา 

อวชชา ปรม มล ความไมร เปนมลทนทสดราย

[๐๔.๐๑] (๒๓/๑๐๕) ÿÿÿ

วชชา อปปตต เสฏา บรรดาสงทงอกงามขนมา วชชาประเสรฐสด

[๐๔.๐๒] (๑๕/๒๐๖) ÿÿÿ

อวชชา นปตต วรา บรรดาสงทโรยรารวงหาย อวชชาหมดไปไดเปนดทสด [๐๔.๐๓] (๑๕/๒๐๖)

ÿÿÿ

๔. การศกษา อมฤตพจนา

๓๖

วรมสสตรา ทนตา อาชานยา จ สนธวา กชรา จ มหานาคา อตตทนโต ตโต วร

อสดร อาชาไนย สนธพ กญชร และชางหลวง ฝกแลว ลวนดเลศ แตคนทฝกตนแลว ประเสรฐยงกวานน [๐๔.๐๔] (๒๕/๓๓)

ÿÿÿ

ทนโต เสฏโ มนสเสส ในหมมนษย คนประเสรฐ คอคนทฝกแลว

[๐๔.๐๕] (๒๕/๓๓) ÿÿÿ

โน เจ อสส สกา พทธ วนโย วา สสกขโต วเน อนธมหโสว จเรยย พหโก ชโน

ถาไมมพทธปญญา แลมไดศกษาระเบยบวนย คนทงหลายกจะดาเนนชวต เหมอนดงกระบอบอดใน กลางปา [๐๔.๐๖] (๒๗/๑๐๔๘)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๔. การศกษา

๓๗

อปปสสตาย ปรโส พลวทโทว ชรต มสาน ตสส วฑฒนต ปา ตสส น วฑฒต

คนทเลาเรยนนอย ยอมแกเหมอนโคถก เนอหนงของเขา พฒนา แตปญญาหาพฒนาไม [๐๔.๐๗] (๒๕/๒๑)

ÿÿÿ

ตสส สหรปสส ววโร ชายเต มหา เมอออนปญญา ชองทางวบตกเกดไดมหนต

[๐๔.๐๘] (๒๗/๒๑๔๑) ÿÿÿ

กจฉา วตต อสปปสส คนไมมศลปวทยา เปนอยยาก

[๐๔.๐๙] (๒๗/๑๖๕๑) ÿÿÿ

๔. การศกษา อมฤตพจนา

๓๘

ปตเต วชชาส าปย จงใหบตรเรยนรวทยา

[๐๔.๑๐] (๒๗/๒๑๔๑) ÿÿÿ

สวรฬเหถ เมธาว เขตเต พชว วฏยา คนมปญญายอมงอกงาม ดงพชในนางอกงามดวยนาฝน [๐๔.๑๑] (๒๗/๒๑๔๑)

ÿÿÿ

ภเวยย ปรปจฉโก พงเปนนกสอบถาม ชอบคนหาความร

[๐๔.๑๒] (๒๘/๙๔๙) ÿÿÿ

สกเขยย สกขตพพาน อะไรควรศกษา กพงศกษาเถด

[๐๔.๑๓] (๒๗/๑๐๘) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๔. การศกษา

๓๙

สาธ โข สปปก นาม อป ยาทสกทส ขนชอวาศลปวทยา ไมวาอยางไหนๆ ใหประโยชนได ทงนน [๐๔.๑๔] (๒๗/๑๐๗)

ÿÿÿ

สพพ สตมธเยถ หนมกกฏมชฌม สพพสส อตถ ชาเนยย น จ สพพ ปโยชเย โหต ตาทสโก กาโล ยตถ อตถาวห สต

อนความรควรเรยนทกอยาง ไมวาตาสง หรอปานกลาง ควรรความหมาย เขาใจทงหมด แตไมจาเปนตองใช ทกอยาง วนหนงจะถงเวลาทความรนนนามาซง ประโยชน [๐๔.๑๕] (๒๗/๘๑๗)

ÿÿÿ

ลาภกมยา น สกขต นกปราชญไมศกษาเพราะอยากไดลาภ

[๐๔.๑๖] (๒๕/๔๑๗) ÿÿÿ

๔. การศกษา อมฤตพจนา

๔๐

กตตจ ปปโปต อธจจ เวเท สนต ปเณต จรเณน ทนโต

เลาเรยนสาเรจวทยา กยอมไดเกยรต แตฝกอบรม ดวยจรยาตางหาก จงจะสบสนต [๐๔.๑๗] (๒๗/๘๔๒)

ÿÿÿ

หนชจโจป เจ โหต อฏาตา ธตมา นโร อาจารสลสมปนโน นเส อคคว ภาสต

คนเรา ถงมชาตกาเนดตา แตหากขยนหมนเพยร ม ปญญา ประกอบดวยอาจาระและศล กรงเรองได เหมอนอยในคนมด กสวางไสว [๐๔.๑๘] (๒๗/๒๑๔๑)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๔. การศกษา

๔๑

สสสสา สตวฑฒน สต ปาย วฑฒน ปาย อตถ ชานาต าโต อตโถ สขาวโห

ความใฝเรยนสดบ เปนเครองพฒนาความร ความร จากการเรยนสดบนน เปนเครองพฒนาปญญา ดวย ปญญา กรจกสงทเปนประโยชน ประโยชนทรจกแลว กนาสขมาให [๐๔.๑๙] (๒๖/๒๖๘)

ÿÿÿ

วชชาจรณสมปนโน โส เสฏโ เทวมานเส คนทสมบรณดวยความรและความประพฤต เปนผ ประเสรฐสดทงในหมมนษยและเทวดา [๐๔.๒๐] (๑๑/๗๒)

ÿÿÿ

๔. การศกษา อมฤตพจนา

๔๒

๕. ปญญา 

ปา โลกสม ปชโชโต ปญญา เปนดวงชวาลาในโลก

[๐๕.๐๑] (๑๕/๒๑๗) ÿÿÿ

นตถ ปาสมา อาภา แสงสวางเสมอดวยปญญา ไมม

[๐๕.๐๒] (๑๕/๒๙) ÿÿÿ

ปา นราน รตน ปญญา เปนดวงแกวของคน

[๐๕.๐๓] (๑๕/๑๕๙) ÿÿÿ

๕. ปญญา อมฤตพจนา

๔๔

ปาชว ชวตมาห เสฏ ปราชญวา ชวตทอยดวยปญญา ประเสรฐสด

[๐๕.๐๔] (๑๕/๘๔๑) ÿÿÿ

ปา ว ธเนน เสยโย ปญญาแล ประเสรฐกวาทรพย

[๐๕.๐๕] (๑๓/๔๕๑) ÿÿÿ

ปา ห เสฏา กสลา วทนต คนฉลาดกลาววา ปญญาแลประเสรฐสด

[๐๕.๐๖] (๒๗/๒๔๖๘) ÿÿÿ

ปา เจน ปสาสต ปญญาเปนเครองปกครองตว

[๐๕.๐๗] (๑๕/๑๗๕) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๕. ปญญา

๔๕

ราโค โทโส มโท โมโห ยตถ ปา น คาธต ราคะ โทสะ ความมวเมาและโมหะ เขาทไหน ปญญายอมเขาไมถงทนน

[๐๕.๐๘] (๒๗/๑๒๔๙) ÿÿÿ 

เมอนาใส กระจางแจว กจะมองเหนหอยกาบ หอยโขง กรวด ทราย และฝงปลาไดชดเจน ฉนใด

เอว อนาวลมห จตเต โส ปสสต อตตทตถ ปรตถ

เมอจตไมขนมว จงจะมองเหนประโยชนตน ประโยชน ผอนไดชดเจน ฉนนน [๐๕.๐๙] (๒๗/๒๒๐)

ÿÿÿ

ปา สตวนจฉน ปญญาเปนเครองวนจฉยสงทไดเลาเรยน

[๐๕.๑๐] (๒๗/๒๔๔๔) ÿÿÿ

๕. ปญญา อมฤตพจนา

๔๖

ปาสหโต นโร อธ ทกเข สขาน วนทต คนมปญญา ถงแมตกทกข กยงหาสขพบ

[๐๕.๑๑] (๒๗/๒๔๔๔) ÿÿÿ 

คนโงถงมยศ กกลายเปนทาสของคนมปญญา เมอม เรองราวตางๆ เกดขน

ย ปณฑโต นปณ สวเธต สมโมหมาปชชต ตตถ พาโล

บณฑตจดการเรองใดอนเปนเรองละเอยดออน คนโงยอมถงความหลงใหลในเรองนน ขาพเจามองเหนเหตผลน จงกลาววา

ปโว เสยโย น ยสสส พาโล คนมปญญาประเสรฐกวา คนโงถ งจะมยศกหา ประเสรฐไม [๐๕.๑๒] (๒๗/๒๑๐๑)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๕. ปญญา

๔๗

อนโธ ยถา โชตมธฏเหยย ขาดตาปญญาเสยแลว กเหมอนคนตาบอด เหยยบลง ไปได แมกระทงไฟทสองทาง [๐๕.๑๓] (๒๗/๑๗๓๔)

ÿÿÿ

ปาย ตตตน เสฏ อมดวยปญญา ประเสรฐกวาความอมทงหลาย

[๐๕.๑๔] (๒๗/๑๖๔๓) ÿÿÿ

ปาย ตตต ปรส ตณหา น กรเต วส คนทอมดวยปญญา ตณหาเอาไวในอานาจไมได

[๐๕.๑๕] (๒๗/๑๖๔๓) ÿÿÿ

สากจฉาย ปา เวทตพพา ปญญารไดดวยการสนทนา

[๐๕.๑๖] (๒๕/๑๓๔) ÿÿÿ

๕. ปญญา อมฤตพจนา

๔๘

สสสส ลภเต ป รจกฟง ยอมไดปญญา

[๐๕.๑๗] (๑๕/๘๔๕) ÿÿÿ

อฏานกาลมห อนฏหาโน ยวา พล อาลสย อเปโต สสนนสงกปปมโน กสโต ปาย มคค อลโส น วนทต

ในเวลาทควรลกขนทางาน ไมลกขนทา ทงทยงหนมแนน มกาลง กลบเฉอยชา ปลอยความคดใหจมปลก เกยจ คราน มวซมเซาอย ยอมไมประสบทางแหงปญญา [๐๕.๑๘] (๒๕/๓๐)

ÿÿÿ

โยคา เว ชายเต ภร ปญญา ยอมเกดเพราะใชการ

[๐๕.๑๙] (๒๕/๓๐) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๕. ปญญา

๔๙

ชวเตวาป สปปโ อป วตตปรกขยา คนมปญญา ถงสนทรพย กยงเปนอยได

[๐๕.๒๐] (๒๖/๓๗๒) ÿÿÿ

ปาย จ อลาเภน วตตวาป น ชวต แตเมอขาดปญญา ถงจะมทรพย กเปนอยไมได

[๐๕.๒๑] (๒๖/๓๗๒) ÿÿÿ

นตถ ปา อฌายโน ปญญาไมม แกผไมพนจ

[๐๕.๒๒] (๒๕/๓๕) ÿÿÿ

นตถ ฌาน อปสส ความพนจ ไมมแกคนไรปญญา

[๐๕.๒๓] (๒๕/๓๕) ÿÿÿ

๕. ปญญา อมฤตพจนา

๕๐

โยนโส วจเน ธมม พงวจยเรองราวตลอดสายใหถงตนตอ

[๐๕.๒๔] (๒๓/๓) ÿÿÿ

ปายตถ วปสสต จะมองเหนอรรถชดแจงดวยปญญา

[๐๕.๒๕] (๒๓/๓) ÿÿÿ

ป นปปมชเชยย ไมพงละเลยการใชปญญา

[๐๕.๒๖] (๑๔/๖๘๓) ÿÿÿ

ปาย ปรสชฌต คนยอมบรสทธดวยปญญา

[๐๕.๒๗] (๒๕/๓๑๑) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๕. ปญญา

๕๑

ปโรสหสสมป สมาคตาน กนเทยย เต วสสสต อปา เอโกว เสยโย ปรโส สปโ โย ภาสตสส วชานาต อตถ

คนโงเขลามาประชมกนแมตงกวาพนคน พวกเขาไมม ปญญา ถงจะพราคราครวญอยตลอดรอยป กหาม ประโยชนไม คนมปญญารความแหงภาษต  คน เดยวเทานน ประเสรฐกวา [๐๕.๒๘] (๒๗/๙๙)

ÿÿÿ

๖. เลยงชพ-สรางตว 

ปฏรปการ ธรวา อฏาตา วนทเต ธน ขยน เอาธระ ทาเหมาะจงหวะ ยอมหาทรพยได

[๐๖.๐๑] (๑๕/๘๔๕) ÿÿÿ

สมฏาเปต อตตาน อณ อคคว สนธม ตงตวใหได เหมอนกอไฟจากกองนอย

[๐๖.๐๒] (๒๗/๔) ÿÿÿ

โภเค สหรมานสส ภมรสส อรยโต เกบรวบรวมทรพยสน เหมอนผงเทยวรวมนาหวาน สรางรง [๐๖.๐๓] (๑๑/๑๙๗)

ÿÿÿ

๖. เลยงชพ-สรางตว อมฤตพจนา

๕๔

โภคา สนนจย ยนต วมมโกวปจยต ทรพยสนยอมพอกพนขนได เหมอนดงกอจอมปลวก [๐๖.๐๔] (๑๑/๑๙๗)

ÿÿÿ

อฏาตา กมมเธยเยส อปปมตโต วธานวา สม กปเปต ชวต สมภต อนรกขต

ขยนทางาน ไมประมาท ฉลาดในวธจดการ เลยงชพ แตพอด ยอมรกษาทรพยสมบตใหคงอยและเพมทว [๐๖.๐๕] (๒๓/๑๔๕)

ÿÿÿ

น นกตยา ธน หเร ไมพงหาทรพยดวยการคดโกง

[๐๖.๐๖] (๒๗/๖๐๓) ÿÿÿ

ธมเมน วตตเมเสยย พงหาเลยงชพ โดยทางชอบธรรม

[๐๖.๐๗] (๒๗/๖๐๓) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๖. เลยงชพ-สรางตว

๕๕

ปโยชเย ธมมก โส วณชช พงประกอบการคาทชอบธรรม

[๐๖.๐๘] (๒๕/๓๕๓) ÿÿÿ

ธรตถ ต ยสลาภ ธนลาภจ พราหมณ ยา วตต วนปาเตน อธมมจรเณน วา

นารงเกยจ การไดยศ การไดลาภ การเลยงชพ ดวย การยอมลดคณคาของชวต หรอดวยการประพฤต อธรรม [๐๖.๐๙] (๒๗/๕๓๗)

ÿÿÿ

อลาโภ ธมมโก เสยโย ยเจ ลาโภ อธมมโก ถงไมได แตชอบธรรม ยงดกวาไดโดยไมชอบธรรม

[๐๖.๑๐] (๒๖/๓๘๒) ÿÿÿ

ยถา ภตตจ พยาหร จงทางานใหสมกบอาหารทบรโภค

[๐๖.๑๑] (๒๗/๑๓๐) ÿÿÿ

๖. เลยงชพ-สรางตว อมฤตพจนา

๕๖

ยห ชเว ตห คจเฉ น นเกตหโต สยา ชวตจะอยไดทไหน พงไปทนน ไมพงใหทอยฆาตนเสย [๐๖.๑๒] (๒๗/๒๐๖)

ÿÿÿ

เทวว ตาต ปทกาน ยตถ สพพ ปตฏต อลทธสส จ โย ลาโภ ลทธสส จานรกขนา

ผลประโยชนทงปวง ตงอยทหลก ๒ ประการ คอ การ ไดสงทยงไมได และการรกษาสงทไดแลว [๐๖.๑๓] (๒๘/๒๔๔๒)

ÿÿÿ

น ห จนตามยา โภคา อตถยา ปรสสส วา โภคะของใคร ไมวาสตรหรอบรษ ทจะสาเรจเพยงดวย คดเอายอมไมม [๐๖.๑๔] (๒๘/๔๕๐)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๖. เลยงชพ-สรางตว

๕๗

สกมมนา โหต ผลปปตต ความอบตแหงผล ยอมมไดดวยการกระทาของตน

[๐๖.๑๕] (๒๗/๒๒๔๗) ÿÿÿ

นททาสล สภาสล อนฏาตา จ โย นโร อลโส โกธปาโณ ต ปราภวโต มข คนใดชอบนอน ชอบมวสม ไมเอางาน เกยจคราน เอาแตโกรธ งนงาน นนคอปากทางของความเสอม

[๐๖.๑๖] (๒๕/๓๐๔) ÿÿÿ

ปวา พทธสมปนโน วธานวธโกวโท กาล สมย จ ส ราชวต วเส

คนมปญญา ประกอบดวยความร ฉลาดในวธจดงาน รจกกาล รจกสมย จงควรเขารบราชการ [๐๖.๑๗] (๒๘/๙๖๙)

ÿÿÿ

๖. เลยงชพ-สรางตว อมฤตพจนา

๕๘

อฏาตา กมมเธยเยส อปปมตโต วจกขโณ สสวหตกมมนโต ส ราชวต วเส

คนทขยนในหนาท ไมประมาท เอาใจใสสอดสองตรวจ ตรา จดการงานใหเรยบรอยเปนอนด จงควรเขารบ ราชการ [๐๖.๑๘] (๒๘/๙๖๙)

ÿÿÿ

อนากลา จ กมมนตา เอตมมงคลมตตม การงานไมคงคางสบสน เปนมงคลอยางสงสด

[๐๖.๑๙] (๒๕/๓๑๘) ÿÿÿ

๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท 

วายเมเถว ปรโส ยาว อตถสส นปปทา เปนคนควรพยายามเรอยไป จนกวาผลทหมายจะสาเรจ [๐๗.๐๑] (๑๕/๘๙๑)

ÿÿÿ

อนพพนทยการสส สมมทตโถ วปจจต ทาเรอยไป ไมทอถอย ผลทประสงคจะสาเรจสมหมาย [๐๗.๐๒] (๒๗/๒๔๔๔)

ÿÿÿ

อาสเสเถว ปรโส น นพพนเทยย ปณฑโต ปสสาม โวห อตตาน ยถา อจฉ ตถา อห

เปนคนควรหวงเรอยไป บณฑตไมควรทอแท เราเหน ประจกษมากบตนเอง เราปรารถนาอยางใด กไดสม ตามนน [๐๗.๐๓] (๒๘/๔๕๐)

ÿÿÿ

๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท อมฤตพจนา

๖๐

ทกขปนโตป นโร สปโ อาส น ฉนเทยย สขาคมาย

คนมปญญา ถงเผชญอยกบความทกข กไมยอมสนหวง ทจะไดประสบความสข [๐๗.๐๔] (๒๘/๔๕๐)

ÿÿÿ

นาลโส วนทเต สข คนเกยจคราน ยอมไมไดประสบสข

[๐๗.๐๕] (๒๗/๒๔๔๐) ÿÿÿ

ยงกจ สถล กมม น ต โหต มหปผล การงานใดๆ ทยอหยอน ยอมไมมผลมาก

[๐๗.๐๖] (๑๕/๒๔๐) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท

๖๑

ปฏกจเจว กยรา ย ชา หตมตตโน รวาอะไรเปนประโยชนแกชวตตน กควรรบลงมอทา

[๐๗.๐๗] (๑๕/๒๘๑) ÿÿÿ

วรเยน ทกขมจเจต คนลวงทกขไดดวยความเพยร

[๐๗.๐๘] (๒๕/๓๑๑) ÿÿÿ

กยรา เจ กยราเถน ถาจะทา กควรทาใหจรง

[๐๗.๐๙] (๑๕/๒๓๙) ÿÿÿ

ทฬหเมน ปรกกเม พงบากบนทาการใหมนคง

[๐๗.๑๐] (๑๕/๒๓๙) ÿÿÿ

๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท อมฤตพจนา

๖๒

เทวา น อสสนต ปรสปรกกมสส ความเพยรของคนไมลดละ ถงเทวดากเกยดกนไมได [๐๗.๑๑] (๒๗/๕๐๕)

ÿÿÿ

วายมสส สกจเจส จงพยายามในหนาทของตน

[๐๗.๑๒] (๒๗/๒๔๔๐) ÿÿÿ

อกลาส วนเท หทยสส สนต คนขยนวนกบงาน จะไดความสงบใจ

[๐๗.๑๓] (๒๗/๒) ÿÿÿ

สงเกยย สงกตพพาน พงระแวงสงทควรระแวง 

[๐๗.๑๔]  (๒๗/๕๔๕) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท

๖๓

รกเขยยานาคต ภย พงปองกนภยทยงไมมาถง

[๐๗.๑๕] (๒๗/๕๔๕) ÿÿÿ

อปปมาโท อมต ปท ความไมประมาท เปนทางไมตาย

[๐๗.๑๖] (๒๕/๑๒) ÿÿÿ

ปมาโท มจจโน ปท ความประมาท เปนทางแหงความตาย

[๐๗.๑๗] (๒๕/๑๒) ÿÿÿ

อปปมตตา น มยนต ผไมประมาท ยอมไมตาย

[๐๗.๑๘] (๒๕/๑๒) ÿÿÿ

๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท อมฤตพจนา

๖๔

เย ปมตตา ยถา มตา คนประมาท เหมอนคนตายแลว

[๐๗.๑๙] (๒๕/๑๒) ÿÿÿ

มา ปมาทมนยเชถ อยามวประกอบความประมาท

[๐๗.๒๐] (๒๕/๑๒) ÿÿÿ

อปปมาเทน สมปาเทถ จงทาประโยชนใหสาเรจดวยความไมประมาท

[๐๗.๒๑] (๑๐/๑๔๓) ÿÿÿ

อตต นานวาคเมยย นปปฏกงเข อนาคต อยาละหอยความหลง อยามวหวงอนาคต

[๐๗.๒๒] (๑๔/๕๒๗) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท

๖๕

หยโยต หยยต โปโส ปเรต ปรหายต อนาคต เนตมตถต ตวา อปปนนจฉนท โก ปนเทยย ธโร มวราพงหลง กมแตจะหดหาย มวหวงหนา กมแตจะละลาย อนใดยงมาไมถง อนนนกยงไมม รอยางนแลว เมอมฉนทะเกดขน คนฉลาดทไหนจะปลอยใหหายไปเปลา

[๐๗.๒๓] (๒๗/๒๒๕๒) ÿÿÿ

อนาคต ปฏกยราถ กจจ มา ม กจจ กจจกาเล พยเธส

เตรยมกจสาหรบอนาคตใหพรอมไวกอน อยาใหกจนน บบคนตวเมอถงเวลาตองทาเฉพาะหนา [๐๗.๒๔] (๒๗/๑๖๓๖)

ÿÿÿ

๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท อมฤตพจนา

๖๖

อชเชว กจจมาตปป รบทาความเพยรเสยแตวนน

[๐๗.๒๕] (๑๔/๕๒๗) ÿÿÿ

โก ชา มรณ สเว ใครเลารวาจะตายวนพรง

[๐๗.๒๖] (๑๔/๕๒๗) ÿÿÿ

ขโณ โว มา อปจจคา อยาปลอยโอกาสใหผานเลยไปเสย

[๐๗.๒๗] (๒๕/๓๒๗) ÿÿÿ

อโมฆ ทวส กยรา อปเปน พหเกน วา เวลาแตละวน อยาใหผานไปเปลา จะนอยหรอมาก กใหไดอะไรบาง [๐๗.๒๘] (๒๖/๓๕๙)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท

๖๗

อโหรตตมตนทต ต เว ภทเทกรตโตต คนขยนทงคนวน ไมซมเซา เรยกวา มแตละวนนาโชค [๐๗.๒๙] (๑๔/๕๒๗)

ÿÿÿ

กถมภตสส เม รตตนทวา วตปตนต วนคนลวงไปๆ บดนเราทาอะไรอย

[๐๗.๓๐] (๒๔/๔๘) ÿÿÿ

สนกขตต สมงคล สปภาต สหฏต ประพฤตชอบเวลาใด เวลานนชอวาเปนฤกษด มงคลด เชาด รงอรณด [๐๗.๓๑] (๒๐/๕๙๕)

ÿÿÿ

๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท อมฤตพจนา

๖๘

อตโถ อตถสส นกขตต ก กรสสนต ตารกา ประโยชน คอตวฤกษของประโยชน ดวงดาวจกทา อะไรได [๐๗.๓๒] (๒๗/๔๙)

ÿÿÿ

น เว อนตถกสเลน อตถจรยา สขาวหา คนฉลาดไมถกเรอง ถงจะพยายามทาประโยชน กไมสมฤทธผลใหเกดสข [๐๗.๓๓] (๒๗/๔๖)

ÿÿÿ

อนปาเยน โย อตถ อจฉต โส วหต ผปรารถนาผลทหมายดวยวธการอนผด จะตอง เดอดรอน [๐๗.๓๔] (๒๗/๔๘)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท

๖๙

อป อตรมานาน ผลาสาว สมชฌต อนความหวงในผล ยอมสาเรจแกผไมใจเรวดวนได [๐๗.๓๕] (๒๗/๘)

ÿÿÿ

เวคสา ห กต กมม มนโท ปจฉานตปปต การงานททาโดยผลผลาม ทาใหคนออนปญญาตอง เดอดรอนภายหลง [๐๗.๓๖] (๒๗/๒๔๔๒)

ÿÿÿ

นสมม กรณ เสยโย ใครครวญกอนแลวจงทา ดกวา

[๐๗.๓๗] (น.๒๗/๒๑๗๕) ÿÿÿ

๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท อมฤตพจนา

๗๐

อสเมกขตกมมนต ตรตาภนปาตน ตาน กมมาน ตปเปนต อณห วชโฌหต มเข

ผททาการงานลวกๆ โดยมไดพจารณาใครครวญใหด เอาแตรบรอนพรวดพราดจะใหเสรจ การงานเหลานน จะกอความเดอดรอนให เหมอนตกอาหารทยงรอนใสปาก [๐๗.๓๘] (๒๗/๑๕๓)

ÿÿÿ

อถ ปจฉา กรเต โยค กจเจ อาวาส สทต ถามวลาชาเพยรทากจลาหลงไป จะจมลงในหวงอนตราย [๐๗.๓๙] (๒๗/๒๑๔๑)

ÿÿÿ

โย ทนธกาเล ทนเธต ตรณเย จ ตรเย ทควรชา กชา ทควรเรง กเรง ผลทหมายจงจะสาเรจ บรบรณ [๐๗.๔๐] (๒๗/๖๘๑)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท

๗๑

โยนโสสวธาเนน สข ปปโปต ปณฑโต ดวยการจดการอยางแยบคาย บณฑตกลสขสมหมาย [๐๗.๔๑] (๒๖/๓๒๙)

ÿÿÿ

นปผนนโสภโน อตถา ประโยชนงามตรงทสาเรจ

[๐๗.๔๒] (๑๕/๘๙๔) ÿÿÿ

อนตเถ น ยตโต สยา ไมพงขวนขวายในสงทไมเปนประโยชน

[๐๗.๔๓] (๒๗/๒๓๖๙) ÿÿÿ

๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท อมฤตพจนา

๗๒

ยห กจจ ตทปวทธ อกจจ ปน กยรต อนนฬาน ปมตตาน เตส วฑฒนต อาสวา

สงใดเปนหนาท กลบทอดทงเสย ไพลไปทาสงทไมใช หนาท คนเหลานนมวชตวพองประมาทอย ความ หมกหมมภายในตวเขา กพอกพนยงขน [๐๗.๔๔] (๒๕/๓๑)

ÿÿÿ

กร ปรสกจจาน น จ ปจฉานตปปต เมอทาหนาทของลกผชายแลว ไมตองเดอดรอนใจ ภายหลง [๐๗.๔๕] (๒๘/๔๔๕)

ÿÿÿ

อนโณ าตน โหต เทวาน ปตนจ โส เมอไดเพยรพยายามแลว ถงจะตาย กชอวาตายอยาง ไมเปนหนใคร (คอไมมขอตดคางใหใครตเตยนได) ไมวา ในหมญาต หมเทวดา หรอวาพระพรหมทงหลาย [๐๗.๔๖] (๒๘/๔๔๕)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท

๗๓

โย จธ กมม กรเต ปมาย ถามพล อตตน สวทตวา ชปเปน มนเตน สภาสเตน ปรกขวา โส วปล ชนาต

ผใดทาการโดยรประมาณ ทราบชดถงกาลงของตน แลวคดการเตรยมไวรอบคอบ ทงโดยแบบแผนทางตารา โดยการปรกษาหารอ และโดยถอยคาทใชพดอยางด ผนนยอมทาการสาเรจ มชยอยางไพบลย [๐๗.๔๗] (๒๗/๖๔๑)

ÿÿÿ

อชช สเวต ปรโส สทตถ นาวพชฌต โอวชชมาโน กปปต เสยยโส อตมต

คนทไมรจกประโยชนตนวา อะไรควรทาวนน อะไร ควรทาพรงน ใครตกเตอนกโกรธ เยอหยงถอดวา ฉนเกงฉนด คนอยางน เปนทชอบใจของกาฬกณ [๐๗.๔๘] (๒๗/๘๗๔)

ÿÿÿ

๗. เพยรพยายาม-ทาหนาท อมฤตพจนา

๗๔

โย จาป สเต อถวาป อณเห วาตาตเป ฑสสรสเป จ ขทท ปปาส อภภยย สพพ รตตนทว โย สตต นยตโต กาลาคตจ น หาเปต อตถ โส เม มนาโป นวเส วตมห

คนใด ไมวาจะหนาว หรอรอน มลมแดด เหลอบยง กไมพรน ทนหวทนกระหาย ไดทงนน ทางานตอเนอง ไปไมขาด ทงคนวน สงทเปนประโยชนมาถงตามกาล กไมปลอยใหสญเสยไป คนนนยอมเปนทชอบใจของ สรโชค  สรโชคขอพกพงอยกบเขา [๐๗.๔๙] (๒๗/๘๘๑)

ÿÿÿ

๘. ครอบครว-ญาตมตร 

พรหมาต มาตาปตโร มารดาบดา ทานเรยกวาเปนพระพรหม

[๐๘.๐๑] (๒๕/๒๘๖) ÿÿÿ

ปพพาจรยาต วจจเร มารดาบดา ทานเรยกวาเปนบรพาจารย (ครคนแรก) [๐๘.๐๒] (๒๕/๒๘๖)

ÿÿÿ

อาหเนยยา จ ปตตาน และเรยกมารดาบดาวาเปนอาหไนยบคคลของบตร

[๐๘.๐๓] (๒๕/๒๘๖) ÿÿÿ

๘. ครอบครว-ญาตมตร อมฤตพจนา

๗๖

สขา มตเตยยตา โลเก ความเคารพรกบารงมารดา นามาซงความสขในโลก

[๐๘.๐๔] (๒๕/๓๓) ÿÿÿ

อโถ เปตเตยยตา สขา การเคารพรกบารงบดา กนามาซงความสขในโลก

[๐๘.๐๕] (๒๕/๓๓) ÿÿÿ

น เต ปตตา เย น ภรนต ชณณ ลกทไมเลยงพอแมเมอแกเฒา ไมนบวาเปนลก

[๐๘.๐๖] (๒๘/๓๙๓) ÿÿÿ

ปตตา วตถ มนสสาน ลกเปนหลกทฝากฝงของหมมนษย 

(เดกทงหลายเปนฐานรองรบไวซงมนษยชาต) [๐๘.๐๗] (๑๕/๑๖๕)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๘. ครอบครว-ญาตมตร

๗๗

อตชาต อนชาต ปตตมจฉนต ปณฑตา อวชาต น อจฉนต โย โหต กลคนธโน

บณฑตยอมปรารถนาบตรทเปนอภชาต หรออนชาต ยอมไมปรารถนาอวชาตบตร ซงเปนผทาลายตระกล [๐๘.๐๘] (๒๕/๒๕๒)

ÿÿÿ

ภรยา ปรมา สขา ภรรยา เปนยอดสหาย

[๐๘.๐๙] (๑๕/๑๖๕) ÿÿÿ

มาตา มตต สเก ฆเร มารดาเปนมตรประจาบาน 

(แมคอมตรแทคบาน) [๐๘.๑๐] (๑๕/๑๖๓)

ÿÿÿ

๘. ครอบครว-ญาตมตร อมฤตพจนา

๗๘

วสสาสปรมา าต คนคนเคย ไวใจกนได เปนญาตอยางยง

[๐๘.๑๑] (๒๕/๒๕) ÿÿÿ

สหาโย อตถชาตสส โหต มตต ปนปปน สหายเปนมตร สาหรบผมธระเกดขนเนองๆ

[๐๘.๑๒] (๑๕/๑๖๓) ÿÿÿ

สย กตาน ปาน ต มตต สมปรายก ความดททาไวเอง เปนมตรตามตวไปเบองหนา

[๐๘.๑๓] (๑๕/๑๕๙) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๘. ครอบครว-ญาตมตร

๗๙

มตโต หเว สตตปเทน โหต สหาโย ปน ทวาทสเกน โหต มาสฑฒมาเสน จ าต โหต ตทตตร อตตสโมป โหต

เดนรวมกน ๗ กาว กนบวาเปนมตร เดนรวมทางกน ๑๒ กาว กนบวาเปนสหาย อยรวมกนสกเดอนหรอกง เดอน กนบวาเปนญาต ถานานเกนกวานนไป กแมน เหมอนเปนตวเราเอง [๐๘.๑๔] (๒๗/๘๓)

ÿÿÿ

โสห กถ อตตสขสส เหต จรสนถต กาฬกณณ ชเหยย

คนทคบคนกนมานาน ถงจะเปนกาฬกณ จะใหเราละ ทงเขาไป เพราะเหนแกความสขสวนตวไดอยางไร [๐๘.๑๕] (๒๗/๘๓)

ÿÿÿ

๘. ครอบครว-ญาตมตร อมฤตพจนา

๘๐

อทธา เอโส สต ธมโม โย มตโต มตตมาปเท น จเช ชวตสสาป เหต ธมมมนสสร

การทมตร เมอระลกถงธรรมแลว ไมยอมทอดทงมตร ในยามมทกขภยถงชวต ขอนเปนธรรมของสตบรษ โดยแท [๐๘.๑๖] (๒๘/๑๖๖)

ÿÿÿ

เอว มตตวต อตถา สพเพ โหนต ปทกขณา ประโยชนทมงหมายทกอยางของผมมตรพรงพรอม ยอมจะสมฤทธผลเหมอนโชคชวย [๐๘.๑๗] (๒๘/๑๙๘,๒๔๘)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๘. ครอบครว-ญาตมตร

๘๑

สาธ สมพหลา าต อป รกขา อรชา วาโต วหต เอกฏ พรหนตมป วนปปต

มญาตพวกพองมาก ยอมเปนการด เชนเดยวกบ ตนไมในปาทมจานวนมาก ตนไมทขนอยโดดเดยว ถงจะงอกงามใหญโตสกเทาใด ลมกพดใหโคนลงได [๐๘.๑๘] (๒๗/๗๔)

ÿÿÿ

๘. ครอบครว-ญาตมตร อมฤตพจนา

๘๒

๙. การคบหา 

นย นยต เมธาว อธราย น ยชต สนโย เสยยโส โหต สมมา วตโต น กปปต วนย โส ปชานาต สาธ เตน สมาคโม

ปราชญยอมแนะนาสงทควรแนะนา ไมชวนทาสงท ม ใช ธระ การแนะนาด เปนความดของปราชญ ปราชญถกวากลาวโดยชอบ กไมโกรธ ปราชญยอมร วนย การสมาคมกบปราชญจงเปนการด [๐๙.๐๑]  (๒๗/๑๘๑๙) 

ÿÿÿ

น วสสเส อตตรทสสเนน ไมควรไววางใจ เพยงดวยพบเหนกนนดหนอย 

[๐๙.๐๒]  (๑๕/๓๕๘) ÿÿÿ

๙. การคบหา อมฤตพจนา

๘๔

มตตรเปน พหโว ฉนนา เสวนต สตตโว มคนเปนอนมากทคบหา อยางเปนศตรผแฝงมาในรปมตร [๐๙.๐๓] (๒๗/๑๔๒๙)

ÿÿÿ

จรนต โลเก ปรวารฉนนา อนโต อสทธา พห โสภมานา

คนจาพวกท งามแตภายนอก ภายในไมสะอาด มบรวารกาบงตวไว กแสดงบทบาทอยในโลก [๐๙.๐๔] (๑๕/๓๕๘)

ÿÿÿ

อกโรนโตป เจ ปาป กโรนตมปเสวต สงกโย โหต ปาปสม อวณโณ จสส รหต

ผใด แมหากมไดกระทาความชว แตคบหาเกลอกกลว กบผกระทาบาป ผนนยอมพลอยถกระแวงในกรรมชว อกทงชอเสยงเสอมเสย ยอมเพมพนแกเขา [๐๙.๐๕] (๒๕/๒๕๔)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๙. การคบหา

๘๕

โสป ตาทสโก โหต ยาทสจปเสวต คบคนเชนใด กเปนเชนคนนน

[๐๙.๐๖] (๒๗/๒๑๕๒) ÿÿÿ

ปตมจฉ กสคเคน โย นโร อปนยหต กสาป ปต วายนต เอว พาลปเสวนา

คนใดหอปลาเนาดวยใบคา ใบคายอมเหมนกลนปลา คละคลง การเกลอกกลวคบหาคนพาล ยอมมผลเชน อยางนน [๐๙.๐๗] (๒๕/๒๕๔)

ÿÿÿ

ตครจ ปลาเสน โย นโร อปนยหต ปตตาป สรภ วายนต เอว ธรปเสวนา

สวนคนใดหอกฤษณาดวยใบไม ใบนนยอมพลอยม กลนหอมฟง การคบหาเสวนานกปราชญ ยอมมผล เชนอยางนน [๐๙.๐๘] (๒๕/๒๕๔)

ÿÿÿ

๙. การคบหา อมฤตพจนา

๘๖

ทกโข พาเลห สวาโส การอยรวมกบคนพาลเปนทกข

อมตเตเนว สพพทา เหมอนอยรวมกบศตรตลอดเวลา

[๐๙.๐๙] (๒๕/๒๕) ÿÿÿ

ธโร จ สขสวาโส ปราชญมการอยรวมเปนสข

าตนว สมาคโม เหมอนสมาคมแหงญาต

[๐๙.๑๐] (๒๕/๒๕) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๙. การคบหา

๘๗

ยสม มโน นวสต อวทเร สหาป โส สนตเกป ห โส ทเร ยสมา ววสเต มโน

จตจอดอยกบใคร ถงไกลกน กเหมอนอยชดใกล ใจหมางเมนใคร ถงใกลกน กเหมอนอยแสนไกล [๐๙.๑๑] (๒๗/๑๗๕๘)

ÿÿÿ

อนโตป เจ โหต ปสนนจตโต ปาร สมททสส ปสนนจตโต อนโตป โส โหต ปทฏจตโต ปาร สมททสส ปทฏจตโต

ถาใจรกแลว ถงอยหางคนละฝงฟากมหาสมทร ก เหมอนอยสดแสนใกล ถาใจชงแลว ถงอยสดแสนใกล กเหมอนอยไกลคนละฟากมหาสมทร [๐๙.๑๒] (๒๗/๑๗๕๙)

ÿÿÿ

๙. การคบหา อมฤตพจนา

๘๘

ยาวชวมป เจ พาโล ปณฑต ปยรปาสต น โส ธมม วชานาต ทพพ สปรส ยถา

คนพาล ถงอยใกลบณฑตจนตลอดชวต กไมรแจงธรรม เสมอนทพพ ทไมรรสแกง [๐๙.๑๓] (๒๕/๑๕)

ÿÿÿ

มหตตมป เจ ว ปณฑต ปยรปาสต ขปป ธมม วชานาต ชวหา สปรส ยถา

สวนวญชน หากเขาใกลบณฑตแมเพยงครเดยว กร ธรรมไดฉบพลน เสมอนลนทรรสแกง [๐๙.๑๔] (๒๕/๑๕)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๙. การคบหา

๘๙

นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย

พงมองเหนคนมปญญา ทชอบชโทษ พดจาขมข เสมอนเปนผบอกขมทรพย พงคบคนทเปนบณฑต เชนนนแหละ เมอคบคนเชนนนยอมมแตด ไมมเสยเลย [๐๙.๑๕] (๒๕/๑๖)

ÿÿÿ

โอวเทยยานสาเสยย อสพภา จ นวารเย สต ห โส ปโย โหต อสต โหต อปปโย

พงแนะนาตกเตอนเถด พงพราสอนเถด พงหามปราม จากความชวเถด คนททาเชนนน ยอมเปนทรกของ สตบรษ และไมเปนทรกของอสตบรษ [๐๙.๑๖] (๒๕/๑๖)

ÿÿÿ

๙. การคบหา อมฤตพจนา

๙๐

น ภเช ปาปเก มตเต ไมควรคบมตรชว

[๐๙.๑๗] (๒๕/๑๖) ÿÿÿ

ภเชถ มตเต กลยาเณ ควรคบมตรด

[๐๙.๑๘] (๒๕/๑๖) ÿÿÿ

โหต ปานสขา นาม โหต สมมยสมมโย คนเปนเพอนแตเวลาดมเหลา กม เปนเพอนแตปากวา กม

[๐๙.๑๙] (๑๑/๑๘๕) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๙. การคบหา

๙๑

โย จ อตเถส ชาเตส สหาโย โหต โส สขา สวนผใดเปนสหายในเมอเกดเรองตองการ ผนนแล คอเพอนแท [๐๙.๒๐] (๑๑/๑๘๕)

ÿÿÿ

นตถ พาเล สหายตา ความเปนสหาย ไมมในคนพาล

[๐๙.๒๑] (๒๕/๓๓) ÿÿÿ

ทกโข พาเลห สงคโม สมาคมกบคนพาล นาทกขมาให

[๐๙.๒๒] (๒๗/๑๒๙๑) ÿÿÿ

๙. การคบหา อมฤตพจนา

๙๒

นหยต ปรโส นหนเสว ผคบคนเลว ยอมพลอยเลวลง

[๐๙.๒๓] (๒๐/๔๖๕) ÿÿÿ

เสยยโส เสยยโส โหต โย เสยยมปเสวต คบคนด กพลอยมสวนดดวย

[๐๙.๒๔] (๒๗/๔๔๕) ÿÿÿ

เสฏมปนม อเทต ขปป เมอคบคนทดกวา ตวเองกดขนมาในฉบพลน

[๐๙.๒๕] (๒๐/๔๖๕) ÿÿÿ

ตสมา อตตโน อตตร ภเชถ ฉะนน ควรคบหาคนทดกวาตน

[๐๙.๒๖] (๒๐/๔๖๕) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๙. การคบหา

๙๓

หโน น เสวตพโพว อตร จ อนททยา ไมควรคบคนเลวทราม นอกจากเพอใหความชวยเหลอ [๐๙.๒๗] (นย ๒๐/๔๖๕)

ÿÿÿ

น สนถว กาปรเสน กยรา ไมควรทาความสนทสนมกบคนชว

[๐๙.๒๘] (๒๗/๑๗๑) ÿÿÿ

อตจร นวาเสน ปโย ภวต อปปโย เพราะอยดวยกนนานเกนไป ทรกกกลายเปนหนาย [๐๙.๒๙] (๒๗/๑๗๖๑)

ÿÿÿ

๙. การคบหา อมฤตพจนา

๙๔

อเปตจตเตน น สมภเชยย ไมพงอยกนกบคนไมมใจไยด

[๐๙.๓๐] (๒๗/๒๙๖) ÿÿÿ

น วสสเส อวสสตเถ ไมควรไวใจ ในคนไมคนเคย

[๐๙.๓๑] (๒๗/๙๓) ÿÿÿ

วสสตเถป น วสสเส ถงคนคนเคย กไมควรวางใจ

[๐๙.๓๒] (๒๗/๙๓) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๙. การคบหา

๙๕

นาสมเส กตปาปมห นาสมเส อลกวาทเน นาสมเส อตตตถปมห อตสนเตป นาสมเส

ไมควรไวใจคนททาชวมาแลว ไมควรไวใจคนทพด พลอยๆ ไมควรไวใจคนทเหนแกตว ถงคนททาท สงบเสงยมเกนไป กไมควรไวใจ [๐๙.๓๓] (๒๗/๑๔๒๒)

ÿÿÿ

วสสาสา ภยมนเวต เพราะไววางใจ ภยจะตามมา

[๐๙.๓๔] (๒๗/๙๓) ÿÿÿ

มตตทพโภ ห ปาปโก ผประทษรายมตร เปนคนเลว

[๐๙.๓๕] (๒๗/๑๔๖๙) ÿÿÿ

อตถมห ชาตมห สขา สหายา สหายชวยใหเกดสข ในเมอเกดมเรองราว

[๐๙.๓๖] (๒๕/๓๓) ÿÿÿ

๙. การคบหา อมฤตพจนา

๙๖

สเจ ลเภถ นปก สหาย จเรยย เตนตตมโน สตมา

ถาไดสหายผมปญญาปกครองตน พงพอใจมสตเทยวไป กบเขา [๐๙.๓๗] (๒๕/๓๓)

ÿÿÿ

โน เจ ลเภถ นปก สหาย เอโก จเร น จ ปาปาน กยรา

ถาไมไดสหายทมปญญาปกครองตน พงเทยวไปคนเดยว และไมพงทาความชว [๐๙.๓๘] (๒๕/๓๓)

ÿÿÿ

เสยโย อมตโต เมธาว ยเจ พาลานกมปโก มศตรเปนบณฑต ดกวามมตรเปนพาล

[๐๙.๓๙] (๒๗/๔๕) ÿÿÿ

๑๐. การเบยดเบยน-การชวยเหลอกน 

สพพา ทสา อนปรคมม เจตสา เนวชฌคา ปยตรตตนา กวจ เอวมป โส ปถ อตตา ปเรส

ตรวจดดวยจตทวทกทศแลว ไมพบใครทไหน เปนทรก ยงกวาตนเองเลย คนอนกรกตนมากเชนเดยวกน

ตสมา น หเส ปร อตตกาโม ฉะนน ผรกตน จงไมควรเบยดเบยนคนอน

[๑๐.๐๑] (๒๕/๑๑๐) ÿÿÿ

สพเพ ตสนต ทณฑสส สพเพ ภายนต มจจโน สตวทงปวง ยอมหวาดหวนตออาชญา สตวทงปวง ยอมกลวความตาย

สพเพ ตสนต ทณฑสส สพเพส ชวต ปย สตวทงปวงยอมหวาดหวนตออาชญา ชวตเปนทรก ของทกคน

๑๐. การเบยดเบยนฯ อมฤตพจนา

๙๘

ยถา อห ตถา เอเต ยถา เอเต ตถา อห เราฉนใด สตวเหลานกฉนนน สตวเหลานฉนใด เราก ฉนนน

อตตาน อปม กตวา น หเนยย น ฆาตเย นกถงเขา เอาตวเราเขาเทยบแลว ไมควรเขนฆา ไม ควรใหสงหารกน [๑๐.๐๒] (๒๕/๒๐,๓๘๙)

ÿÿÿ

ทกขตสส สกกจจ กโรต กจจ ชวยเหลอคนเดอดรอน ดวยความตงใจ

[๑๐.๐๓] (๒๗/๒๔๖๖) ÿÿÿ

สนโต สตตหเต รตา คนด ชอบชวยเหลอเกอกลผอน

[๑๐.๐๔] (ชา.อ.๑/๒๓๐) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๐. -การชวยเหลอกน

๙๙

สพเพส สหโต โหต คนด บาเพญประโยชนแกปวงชน

[๑๐.๐๕] (๒๓/๑๒๘) ÿÿÿ

พหน วต อตถาย ปณฑโต ฆรมาวส คนมปญญา อยครองเรอน กเปนประโยชนแกคน จานวนมาก [๑๐.๐๖] (๒๓/๑๒๘)

ÿÿÿ

น ห เวเรน เวราน สมมนตธ กทาจน ในโลกน เวรระงบดวยเวร ไมเคยม

[๑๐.๐๗] (๒๕/๑๑) ÿÿÿ

๑๐. การเบยดเบยนฯ อมฤตพจนา

๑๐๐

ปชโก ลภเต ปช ผบชา ยอมไดบชาตอบ

[๑๐.๐๘] (๒๘/๔๐๑) ÿÿÿ

วนทโก ปฏวนทน ผไหว ยอมไดการไหวตอบ

[๑๐.๐๙] (๒๘/๔๐๑) ÿÿÿ

สขสส ทาตา เมธาว สข โส อธคจฉต คนฉลาด ใหความสข ยอมไดความสข

[๑๐.๑๐] (๒๒/๓๗) ÿÿÿ

ทท มตตาน คนถต เมอใหไป ยอมผกไมตรไว

[๑๐.๑๑] (๑๕/๘๔๕) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๐. -การชวยเหลอกน

๑๐๑

ททมาโน ปโย โหต ผให ยอมเปนทรก

[๑๐.๑๒] (๒๒/๓๕) ÿÿÿ

ทป ห เอต ปรม นราน ย ปณฑตา โสกนทา ภวนต

บณฑตสามารถปดเปาความเศราโศกของคนอนได จงจดวาเปนทพงยอดเยยมของคนทงหลาย [๑๐.๑๓] (๒๘/๓๓๓)

ÿÿÿ

สกโณ มยหโก นาม ครสานทรจโร ปกก ปปผลมารยห มยห มยหนต กนทต

นกชนดหนงเทยวบนอยตามชองเขาและไหลเขา มชอวา นกมยหกะ มนบนไปสตนเลยบ อนมผลสก แลวรองวา “ของขาๆ”  เมอนกมยหกะรองอยอยางนน ฝงนก ทงหลายกพากนบนมาจกกนผลเลยบ แลวกพากนบนไป นกมยหกะกยงรองพราอยอยางเดมนนเอง

๑๐. การเบยดเบยนฯ อมฤตพจนา

๑๐๒

เอวมเธว เอกจโจ สงฆรตวา พห ธน เนวตตโน น าตน ยโถธ ปฏปชชต

คนบางคนในโลกนกฉนนน เกบทรพยสะสมไวมากมาย แลว ตนเองกไมไดใช ทงไมเผอแผเจอจานแกญาต ทงหลายตามสวน เมอเขาหวงแหนทรพยไวราพงวา “ของขาๆ” ราชการหรอโจร หรอทายาท กมาเอาทรพย นนไป ตวเขากไดแตราพนอยอยางนนนนเอง [๑๐.๑๔] (๒๗/๙๓๑)

ÿÿÿ

นวตตยนต โสกมหา คนใจการณย ชวยแกไขคนใหหายโศกเศรา

[๑๐.๑๕] (๒๗/๑๔๙๒) ÿÿÿ

เนกาส ลภเต สข กนคนเดยว ไมไดความสข

[๑๐.๑๖] (๒๗/๑๖๗๔) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๐. -การชวยเหลอกน

๑๐๓

น ภเช สาธเมกโก ไมพงบรโภคของอรอยผเดยว

[๑๐.๑๗] (๒๘/๙๔๙) ÿÿÿ

น ห ทานา ปร อตถ ปตฏา สพพปาณน นอกจากการแบงปนเผอแผกนแลว สตวทงปวงหามทพง อยางอนไม [๑๐.๑๘] (๒๘/๑๐๗๓)

ÿÿÿ

โย มาตร ปตร วา ชณณก คตโยพพน ปหสนโต น ภรต ต ปราภวโต มข

คนใด มารดาบดาแกเฒา ลวงพนวยหนมวยสาวไปแลว ตนเองสามารถ กไมเลยงด นนคอปากทางของความเสอม [๑๐.๑๙] (๒๕/๓๐๔)

ÿÿÿ

๑๐. การเบยดเบยนฯ อมฤตพจนา

๑๐๔

ปหตวตโต ปรโส สหรโ สโภชโน เอโก ภชต สาทน ต ปราภวโต มข

คนใด มงมทรพยสนเงนทอง มของกนของใชมาก แต บรโภคของอรอยคนเดยว นนเปนปากทางแหงความ เสอม [๑๐.๒๐] (๒๕/๓๐๔)

ÿÿÿ

ทเทยย ปรโส ทาน อปป วา ยทวา พห เกดมาเปนคน จะมากหรอนอย กควรใหปนบาง

[๑๐.๒๑] (๒๗/๑๐๑๒) ÿÿÿ

อนนโท พลโท โหต ผใหอาหาร ชอวาใหกาลง

วตถโท โหต วณณโท ผใหผานงหม ชอวาใหผวพรรณ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๐. -การชวยเหลอกน

๑๐๕

ยานโท สขโท โหต ผใหยานพาหนะ ชอวาใหความสะดวก

โส จ สพพทโท โหต โย ททาต อปสสย ผใดใหทพานกอาศย ผนนชอวาใหทงหมด

[๑๐.๒๒] (๑๕/๑๓๘) ÿÿÿ

อมตนทโท จ โส โหต โย ธมมมนสาสต ผใดสงสอนธรรม ผนนชอวาใหสงทไมตาย

[๑๐.๒๓] (๑๕/๑๓๘) ÿÿÿ

วเจยยทาน สคตปปสตถ ใหดวยพจารณา พระศาสดาทรงสรรเสรญ

[๑๐.๒๔] (๑๕/๙๙) ÿÿÿ

๑๐. การเบยดเบยนฯ อมฤตพจนา

๑๐๖

อารามโรปา วนโรปา เย ชนา เสตการกา ปปจ อทปานจ เย ททนต อปสสย เตส ทวา จ รตโต จ สทา ป ปวฑฒต

ชนเหลาใด ปลกสวน ปลกปา สรางสะพาน ใหแหลง นา บอนา และทพกอาศย บญของชนเหลานนยอม เพมพนทกเมอ ทงคนทงวน [๑๐.๒๕] (๑๕/๑๔๖)

ÿÿÿ

หโต พหนน ปฏปชช โภเค คนดจดการโภคทรพย บาเพญประโยชนแกชนจานวนมาก [๑๐.๒๖] (๒๒/๔๒)

ÿÿÿ

ทนน โหต สนพภต ของทใหแลว ชอวานาออกไปอยางดแลว

[๑๐.๒๗] (๑๕/๑๓๖) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๐. -การชวยเหลอกน

๑๐๗

ทนน สขผล โหต นาทนน โหต ต ยถา ของทใหแลว ชอวาออกผลเปนความสขแลว สวนของ ทยงไมไดให ยงไมมผลเชนนน [๑๐.๒๘] (๑๕/๑๓๖)

ÿÿÿ

อทธา ห ทาน พหธา ปสตถ ทานา จ โข ธมมปทว เสยโย

ทานนนปราชญสรรเสรญกนโดยมากอยางแนนอน แตกระนน บทธรรมกยงประเสรฐกวาทาน [๑๐.๒๙] (๑๕/๑๐๑)

ÿÿÿ

เอตทคค ภกขเว ทานาน ยทท ธมมทาน ภกษทงหลาย การใหธรรม เปนยอดแหงทาน

[๑๐.๓๐] (๒๓/๒๐๙) ÿÿÿ

๑๐. การเบยดเบยนฯ อมฤตพจนา

๑๐๘

สพพทาน ธมมทาน ชนาต การใหธรรมะ ชนะการใหทงปวง

[๑๐.๓๑] (๒๕/๓๔) ÿÿÿ

๑๑. สามคค 

สมคคาน ตโป สโข ความเพยรของหมชนผพรอมเพรยงกน ใหเกดสข

[๑๑.๐๑] (๒๕/๒๕) ÿÿÿ

สขา สงฆสส สามคค สามคคของหม ใหเกดสข

[๑๑.๐๒] (๒๕/๑๙๔) ÿÿÿ

สกเรห สมคเคห พยคโฆ เอกายเน หโต สกรทงหลายพรอมเพรยงกน ยงฆาเสอโครงได เพราะ ใจรวมเปนอนเดยว [๑๑.๐๓] (๒๗/๑๙๘๗)

ÿÿÿ

๑๑. สามคค อมฤตพจนา

๑๑๐

เอเต ภยโย สมายนต สนธ เตส น ชรต โย จาธปนน ชานาต โย จ ชานาต เทสน

ผใดรโทษทตนลวงละเมด ๑ ผใดยอมรบรโทษทเขามา สารภาพ ๑ คนทงสองน ยอมพรอมเพรยงกนยงขน มตรภาพของเขายอมไมเสอมคลาย [๑๑.๐๔] (๒๗/๕๔๘)

ÿÿÿ

เอโส ห อตตรตโร ภาราวโห ธรนธโร โย ปเรสาธปนนาน สย สนธาตมรหต

ผใด เมอคนอนลวงเกนกนอย ตนเองกลบหาทางเชอม เขาใหคนดกนได ผนนแล ชอวาเปนคนเอาภาระ เปน ผจดธระทดยอดเยยม [๑๑.๐๕] (๒๗/๕๔๙)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๑. สามคค

๑๑๑

สเจป สนโต ววทนต ขปป สนธยเร ปน พาลา ปตตาว ภชชนต น เต สมถมชฌค

ถาแมสตบรษววาทกน กกลบเชอมกนไดสนทโดยเรว สวนคนพาลทงหลายยอมแตกกนเหมอนภาชนะดน เขายอมไมไดความสงบเวรกนเลย [๑๑.๐๖] (๒๗/๕๔๗)

ÿÿÿ

สมคคา สขลา โหถ จงสามคคมนาใจตอกน

[๑๑.๐๗] (๓๓/๓๕) ÿÿÿ

๑๒. การปกครอง 

วโส อสสรย โลเก อานาจเปนใหญในโลก 

(อสรภาพคอความมอานาจในตวเอง) [๑๒.๐๑] (๑๕/๒๑๒)

ÿÿÿ

สพพ ปรวส ทกข การอยในอานาจของผอน เปนทกขทงสน

[๑๒.๐๒] (๒๕/๖๓) ÿÿÿ

สพพ อสสรย สข อสรภาพ เปนสขทงสน

[๑๒.๐๓] (๒๕/๖๓) ÿÿÿ

๑๒. การปกครอง อมฤตพจนา

๑๑๔

ราชา รฏสส ปาณ ราชา เปนสงาแหงแควน 

(ผปกครองเปนเครองสองถงรฐ) [๑๒.๐๔] (๑๕/๒๐๑)

ÿÿÿ

ต ม น ตปปต พนโธ วโธ เม น ตเปสสต สขมาหรต เตส เยส รชชมการย

ถงจะถกจองจา ขาฯกไมเดอดรอน ถงจะถกฆา กไม ครนคราม เพราะขาฯไดนาความสขมาใหแลว แก เหลาชนทขาฯปกครอง [๑๒.๐๕] (๒๗/๑๐๕๕)

ÿÿÿ

สพเพส สขเมตพพ ขตตเยน ปชานตา ผปกครองแผนดนมปญญา พงแสวงสขเพอปวง ประชา [๑๒.๐๖] (๒๗/๑๐๕๖)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๒. การปกครอง

๑๑๕

ธมม ปมชช ขตตโย รฏา จวต อสสโร ผครองแผนดน ถงจะมอานาจยงใหญ ประมาทธรรม เสยแลว กรวงจากรฐ (สญเสยอานาจ) [๑๒.๐๗] (๒๘/๕๑)

ÿÿÿ

สาธ ธมมรจ ราชา ราชาชอบธรรมจงจะด 

(จะเปนการด ตอเมอมผปกครองทนยมธรรม) [๑๒.๐๘] (๒๘/๕๐)

ÿÿÿ

อกโกธนสส วชเต ตธมมสส ราชโน สข มนสสา อาเสถ สตจฉายาย สฆเร

ในแวนแควนของราชาผ ม เมตตา ม ธรรมม นคง ประชาชนจะนงนอนเปนสข เหมอนมรมเงาทเยน สบายอยในบานของตวเอง [๑๒.๐๙] (๒๘/๕๐)

ÿÿÿ

๑๒. การปกครอง อมฤตพจนา

๑๑๖

ควเจ ตรมานาน ชมห คจฉนต ปงคโว ฯเปฯ

สพพ รฏ ทกข เสต ราชา เจ โหต อธมมโก เมอฝงโควายขามฟากอย ถาโคนาฝงไปคด โคทงหมด กวายคดไปตาม ฉนใด ในหมมนษย กฉนนน  ผใด ไดรบแตงตงเปนใหญ ถาผนนประพฤตอธรรม จะปวย กลาวไปไยถงประชาชนทเหลอ ถาราชาไมตงอยใน ธรรม รฐทงหมดยอมอยเปนทกข

ควเจ ตรมานาน อช คจฉต ปงคโว ฯเปฯ

สพพ รฏ สข เสต ราชา เจ โหต ธมมโก เมอฝงโควายขามฟากอย  ถาโคนาฝงไปตรง โค ทงหมด ยอมวายตรงไปตาม ฉนใด ในหมมนษยกฉน นน ผใดไดรบแตงตงเปนใหญ ถาผนนประพฤตธรรม ประชาชนทเหลอกเปนอนไมตองกลาวถง ถาราชา ตงอยในธรรม รฐทงหมดยอมอยเปนสข [๑๒.๑๐] (๒๑/๗๐)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๒. การปกครอง

๑๑๗

อรโย อนรย กพพ โย ทณเฑน นเสเธต สาสน ต น ต เวร อต น ปณฑตา วท

เมออนารยชนกอกรรมชว อารยชนใชอาญาหกหาม การกระทานนเปนการสงสอน หาใชเปนเวรไม บณฑต ทงหลายเขาใจกนอยางน [๑๒.๑๑] (๒๗/๓๕๗)

ÿÿÿ

นสมม ทณฑ ปณเยยย อสสโร คนทเปนใหญ จะตองใครครวญใหดกอน จงลงโทษ

[๑๒.๑๒] (๒๗/๒๑๗๕) ÿÿÿ

เวคา กต ตปปต ภมปาล ทานผครองแผนดน!  การททาโดยผลผลาม จะแผด เผาตวได [๑๒.๑๓] (๒๗/๒๑๗๕)

ÿÿÿ

๑๒. การปกครอง อมฤตพจนา

๑๑๘

โย อสสโรมหต กโรต ปาป กตวา จ โส นตตปเต ปเรส น เตน โส ชวต ทฆมาย เทวาป ปาเปน สเมกขเร น

ผใดทาความชวดวยสาคญตววา “เราเปนผยงใหญ” ครนทาแลวกไมหวนเกรงตอคนทงหลายอน ผนนจะ ดารงชพอยยนยาวดวยความชวนนกหาไม แมเทพ ทงหลายกมองดเขาดวยนยนตาอนเหยยดหยาม [๑๒.๑๔] (๒๘/๓๑)

ÿÿÿ

มา ตาต อสสโรมหต อนตถาย ปตารย อยาสาคญตนวา เรามอานาจย งใหญ แลวทาให ประชาชนพลอยพนาศ [๑๒.๑๕] (๒๗/๒๔๔๒)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๒. การปกครอง

๑๑๙

สย อาย วย ชา สย ชา กตากต ผปกครองตองทราบรายไดรายจายดวยตนเอง ตองทราบกจการททาแลวและยงมไดทาดวยตนเอง [๑๒.๑๖] (๒๗/๒๔๔๒)

ÿÿÿ

นคคณเห นคคหารห ปคคณเห ปคคหารห พงขมคนทควรขม พงยกยองคนทควรยกยอง

[๑๒.๑๗] (๒๗/๒๔๔๒) ÿÿÿ

อเปตโลมหสสส รโ กามานสารโน สพเพ โภคา วนสสนต รโ ต วจจเต อฆ

ผครองแผนดนทเจาสาราญ แสหาแตกามารมณ โภค ทรพยจะพนาศหมด นแลทเรยกวา ทกขภยของผ ครองแผนดน [๑๒.๑๘] (๒๗/๒๔๔๒)

ÿÿÿ

๑๒. การปกครอง อมฤตพจนา

๑๒๐

มหตตปตโตป นวาตวตต ถงจะขนสสถานะทยงใหญ กถอมตวใฝฟงบณฑต

ตสมห โปเส วปลา ภวาม อมม สมททสส ยถาป วณณ

ทานผเชนนน  จะเปนทชนชมยาเกรง  เหมอนคนเหน บรรยากาศแหงมหาสมทรแลว ขามเกรงตอศกยะแหง คลนใหญ [๑๒.๑๙] (๒๗/๘๘๒)

ÿÿÿ

ปเมเนว วตถ โกธ หาส นวารเย ตโต กจจาน กาเรยย ต วต อาห ขตตย

เรมแรก แกไขขอทผดพลาดคลาดเคลอนใหเสรจ ระงบความโกรธกรวและความบนเทงไวกอน จากนน จงสงงาน ขอนนกปราชญกลาววาเปนวตร (ระเบยบ ปฏบต) ของผปกครอง [๑๒.๒๐] (๒๗/๒๔๔๐)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๒. การปกครอง

๑๒๑

มทา ปมาโท ชาเยถ จากความมวเมา กเกดความประมาท

[๑๒.๒๑] (๒๗/๒๔๑๙) ÿÿÿ

ปมาทา ชายเต ขโย จากความประมาท กเกดความเสอม

[๑๒.๒๒] (๒๗/๒๔๑๙) ÿÿÿ

ขยา ปโทสา ชายนต จากความเสอม กเกดโทษประดง

[๑๒.๒๓] (๒๗/๒๔๑๙) ÿÿÿ

๑๒. การปกครอง อมฤตพจนา

๑๒๒

มา มโท ภรตสภ ผมภาระปกครองรฐ จงอยาไดประมาทเลย

[๑๒.๒๔] (๒๗/๒๔๑๙) ÿÿÿ

ขตตยสส ปมตตสส รฏสม รฏวฑฒน สพเพ โภคา วนสสนต รโ ต วจจเต อฆ

เมอผครองแผนดนประมาท โภคทรพยในรฐทงหมด ยอมพนาศ นแลเรยกวาทกขภยของผครองแผนดน [๑๒.๒๕] (๒๗/๒๔๔๐)

ÿÿÿ

อปสสต มหาราช รฏเ ชนปเท จร ตตถ ทสวา สตวา จ ตโต ต ปฏปชชส

ดกรมหาราช พระองคจงเสดจเทยวสดบดความเปนอย ความเปนไปในแวนแควนแดนชนบท ครนไดเหนไดฟง แลวจงปฏบตราชกจนนๆ [๑๒.๒๖] (๒๗/๒๔๑๙)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๒. การปกครอง

๑๒๓

อรกขตา ชานปทา อธมมพลนา หตา รตตห โจรา ขาทนต ทวา ขาทนต ตณฑยา รฏสม กฏราชสส พห อธมมโก ชโน

ชาวชนบทไมไดรบการพทกษรกษา ถกกดขดวย คาธรรมเนยมไมชอบธรรม กลางคนโจรปลน กลางวน ขาราชการขมเหง ในแวนแควนของผปกครองชวราย ยอมมคนอาธรรมมากมาย [๑๒.๒๗] (๒๗/๒๔๒๒)

ÿÿÿ

รกเขยยานาคต ภย พงปองกนภยทยงไมมาถง

[๑๒.๒๘] (๒๗/๕๔๕) ÿÿÿ

สงเกยย สงกตพพาน พงระแวง สงทควรระแวง

[๑๒.๒๙] (๒๗/๕๔๕) ÿÿÿ

๑๒. การปกครอง อมฤตพจนา

๑๒๔

สกกาโร กาปรส หนต สกการะฆาคนชวได

[๑๒.๓๐] (๑๕/๖๑๐) ÿÿÿ

โย จ อปปตต อตถ ขปปเมว น พชฌต อมตตวสมนเวต ปจฉาว อนตปปต

ผใดไมรเทาทนเรองราวทเกดขนไดโดยฉบพลน ผนนจะ หลงเขาไปในอานาจของศตร และจะเดอดรอนภายหลง [๑๒.๓๑] (๒๗/๑๔๓๐)

ÿÿÿ

อปปเสโนป เจ มนต มหาเสน อมนตน ถงแมจะมกาลงพลนอย แตมความคด กเอาชนะ กองทพใหญทไรความคดได [๑๒.๓๒]  (๒๘/๖๕๕) 

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๒. การปกครอง

๑๒๕

พาโล อปรณายโก คนพาล เปนผนาไมได

[๑๒.๓๓] (๒๗/๓๑๓) ÿÿÿ

น สาธ พลวา พาโล ยถสส ปรหารโก ผบรหารหมคณะ ถงจะมกาลงอานาจ แตเปนคนพาล ยอมไมเปนผลด [๑๒.๓๔] (๒๗/๑๐๓๑)

ÿÿÿ

ธโร จ พลวา สาธ ยถสส ปรหารโก ผบรหารหมชน เปนปราชญ และมกาลงเขมแขง จง จะเปนผลด [๑๒.๓๕] (๒๗/๑๐๓๒)

ÿÿÿ

๑๓. บญ-บาป, ธรรม-อธรรม, ความด-ชว 

ป โจเรห ทหร ความดโจรลกไมได

[๑๓.๐๑] (๑๕/๑๕๙) ÿÿÿ

สย กตาน ปาน ต มตต สมปรายก ความดททาไวเอง เปนมตรตดตามตวไปเบองหนา

[๑๓.๐๒] (๑๕/๑๖๓) ÿÿÿ

๑๓. บญ-บาป, ธรรม-อธรรมฯ อมฤตพจนา

๑๒๘

มาวมเถ ปาปสส น มตต อาคมสสต อยาดหมนความชววาเลกนอย คงจกไมมผลมาถงตว

อทพนทนปาเตน อทกมโภป ปรต เพราะนาหยดทละนอย หมอนายงเตมได

อาปรต พาโล ปาปสส โถก โถกป อาจน พาลชนสรางสมความชวทละนอย กเตมเพยบไปดวย ความชว [๑๓.๐๓] (๒๕/๑๙)

ÿÿÿ

ปาปเจ ปรโส กยรา น น กยรา ปนปปน คนเราน ถามอนทาชวลงไป กอยาพงทาความชวนน ซาเขาอก

น ตมห ฉนท กยราถ ทกโข ปาปสส อจจโย อยาพงสรางความพอใจในความชวนน การสงสม ความชวเปนการกอความทกข [๑๓.๐๔] (๒๕/๑๙)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๓. ความด-ชว

๑๒๙

โย จ ปพเพ ปมชชตวา ปจฉา โส นปปมชชต โสม โลก ปภาเสต อพภา มตโตว จนทมา

บคคลใดในกาลกอนเคยผดพลาด ครนภายหลงเขา กลบตวไดไมประมาท บคคลนน ยอมทาโลกใหแจมใส เหมอนดงดวงจนทร อนพนจากเมฆหมอก [๑๓.๐๕] (๒๕/๒๓)

ÿÿÿ

ยสส ปาป กต กมม กสเลน ปถยต โสม โลก ปภาเสต อพภา มตโตว จนทมา

บคคลใดเคยทากรรมชวไวแลว (กลบตวได) หนมาทา ดปดกน บคคลนนยอมทาใหโลกแจมใส เหมอนดงดวง จนทร อนพนจากเมฆหมอก [๑๓.๐๖] (๒๕/๒๓)

ÿÿÿ

๑๓. บญ-บาป, ธรรม-อธรรมฯ อมฤตพจนา

๑๓๐

ยถาป ปปผราสมหา กยรา มาลาคเฬ พห เอว ชาเตน มจเจน กตตพพ กสล พห

ชางดอกไม รอยพวงมาลยไดมากมาย จากกองดอกไม กองหนง ฉนใด คนเราเกดมาแลว กควร (ใชชวตชาต หนงน) สรางความดงามใหมาก ฉนนน [๑๓.๐๗] (๒๕/๑๔)

ÿÿÿ

อาปรต ธโร ปสส โถก โถกป อาจน ธรชนสรางความดทละนอย กเตมเปยมไปดวยความด [๑๓.๐๘] (๒๕/๑๙)

ÿÿÿ

สโข ปสส อจจโย การสรางสมความด นาสขมาให

[๑๓.๐๙] (๒๕/๑๙) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๓. ความด-ชว

๑๓๑

สขสเสต ภกขเว อธวจน ฯเปฯ ยทท ปาน คาวา บญ น เปนชอของความสข

[๑๓.๑๐] (๒๕/๒๐๐) ÿÿÿ

สย กตาน ปาน ต เว อาเวณย ธน ความดททาไวเองนแหละ  เปนทรพยสวนเฉพาะของ ตวแทๆ [๑๓.๑๑] (๒๗/๑๙๙๘)

ÿÿÿ

ป สข ชวตสงขยมห กระทงถงคราวสนชพ บญกชวยใหสขได

[๑๓.๑๒] (๒๕/๓๓) ÿÿÿ

๑๓. บญ-บาป, ธรรม-อธรรมฯ อมฤตพจนา

๑๓๒

น ฆาสเหตป กเรยย ปาป ไมควรทาบาป แมเพราะเหนแกกน

[๑๓.๑๓] (น.๒๗/๑๒๗๕) ÿÿÿ

สกมมนา หต ปาปธมโม คนมความชว ยอมเดอดรอน เพราะกรรมของตน

[๑๓.๑๔] (๑๓/๔๕๑) ÿÿÿ

ปาป ปาเปน สกร ความชว คนชวทางาย

[๑๓.๑๕] (๒๕/๑๒๔) ÿÿÿ

นตถ ปาป อกพพโต บาปไมมแกผไมทา

[๑๓.๑๖] (๒๕/๑๙) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๓. ความด-ชว

๑๓๓

น ต กมม กต สาธ ย กตวา อนตปปต ทากรรมใดแลว รอนใจภายหลง กรรมททานนไมด

[๑๓.๑๗] (๑๕/๒๘๑) ÿÿÿ

ตจ กมม กต สาธ ย กตวา นานตปปต

ทากรรมใดแลว ไมรอนใจภายหลง กรรมททานนแลด [๑๓.๑๘] (๑๕/๒๘๑)

ÿÿÿ

สกราน อสาธน อตตโน อหตาน จ

การทไมด และไมเปนประโยชนแกตน ทางาย [๑๓.๑๙] (๒๕/๒๒)

ÿÿÿ

ย เว หตจ สาธจ ต เว ปรมทกกร

การใดเปนประโยชนดวย ดดวย การนนแล ทาไดยากอยางยง

[๑๓.๒๐] (๒๕/๒๒) ÿÿÿ

๑๓. บญ-บาป, ธรรม-อธรรมฯ อมฤตพจนา

๑๓๔

สกร สาธนา สาธ ความด คนด ทางาย

[๑๓.๒๑] (๒๕/๑๒๔) ÿÿÿ

สาธ ปาเปน ทกกร ความด คนชว ทายาก

[๑๓.๒๒] (๒๕/๑๒๔) ÿÿÿ

กมมนา วตตต โลโก สตวโลก ยอมเปนไปตามกรรม

[๑๓.๒๓] (๑๓/๗๐๗) ÿÿÿ

กมม สตเต วภชต ยทท หนปปณตตาย กรรมยอมจาแนกสตว คอใหทรามและประณต

[๑๓.๒๔] (๑๔/๕๙๖) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๓. ความด-ชว

๑๓๕

กลยาณการ กลยาณ ปาปการ จ ปาปก ทาด ไดด ทาชว ไดชว

[๑๓.๒๕] (๑๕/๙๐๓) ÿÿÿ

ปจฉา ตปปต ทกกฏ

กรรมไมด ยอมเผาผลาญในภายหลง [๑๓.๒๖] (๑๕/๒๔๐)

ÿÿÿ

อกต ทกกฏ เสยโย

ความชว ไมทาเสยเลย ดกวา [๑๓.๒๗] (๑๕/๒๔๐)

ÿÿÿ

ปาปาน อกรณ สข

การไมทาความชว ใหเกดความสข [๑๓.๒๘] (๒๕/๓๓)

ÿÿÿ

๑๓. บญ-บาป, ธรรม-อธรรมฯ อมฤตพจนา

๑๓๖

กตจ สกต เสยโย ความด ทาไวแล ดกวา

[๑๓.๒๙] (๑๕/๒๔๐) ÿÿÿ

สพพปาปสส อกรณ กสลสสปสมปทา สจตตปรโยทปน เอต พทธาน สาสน

การไมทาความชวทงปวง ๑  การบาเพญความดให เพยบพรอม ๑  การชาระจตใจใหผองใส ๑  สามขอน คอคาสอนของพระพทธเจา [๑๓.๓๐] (๒๕/๒๔)

ÿÿÿ

ธมโม หเว รกขต ธมมจาร ธรรมนนแหละ รกษาผประพฤตธรรม

[๑๓.๓๑] (๒๖/๓๓๒) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๓. ความด-ชว

๑๓๗

ธมโม สจณโณ สขมาวหาต ธรรมทประพฤตดแลว นามาซงความสข

[๑๓.๓๒] (๒๖/๓๓๒) ÿÿÿ

ธมมจาร สข เสต ผประพฤตธรรม ยอมนอนเปนสข

[๑๓.๓๓] (๒๕/๒๓) ÿÿÿ

ธมมปต สข เสต ผอมใจในธรรม ยอมนอนเปนสข

[๑๓.๓๔] (๒๕/๑๖) ÿÿÿ

๑๓. บญ-บาป, ธรรม-อธรรมฯ อมฤตพจนา

๑๓๘

น ปณฑตา อตตสขสส เหต ปาปาน กมมาน สมาจรนต

บณฑตไมประกอบความชว เพราะเหนแกความสข สวนตว [๑๓.๓๕] (๒๗/๑๔๖๗)

ÿÿÿ

ทกเขน ผฏา ขลตาป สนตา ฉนทา จ โทสา น ชหนต ธมม

บณฑตนน ถงถกทกขกระทบ ถงพลาดพลงลง กคงสงบอยได และไมละทงธรรมเพราะชอบหรอชง

[๑๓.๓๖] (๒๗/๑๔๖๗) ÿÿÿ

น อจเฉยย อธมเมน สมทธมตตโน ไมพงปรารถนาความสาเรจแกตนโดยทางไมชอบธรรม [๑๓.๓๗] (๒๕/๑๖)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๓. ความด-ชว

๑๓๙

จเช ธน องควรสส เหต องค จเช ชวต รกขมาโน องค ธน ชวตจาป สพพ จเช นโร ธมมมนสสรนโต พงสละทรพย เพอเหนแกอวยวะ พงสละอวยวะ ในเมอจะรกษาชวต พงสละไดหมด ทงอวยวะ ทรพยและชวต ในเมอคานงถงธรรม

[๑๓.๓๘] (๒๖/๓๘๒) ÿÿÿ

อลาโภ ธมมโก เสยโย ยเจ ลาโภ อธมมโก ไมไดแตชอบธรรมดกวา ถงไดแตไมชอบธรรมจะดอะไร [๑๓.๓๙] (๒๖/๓๘๒)

ÿÿÿ

๑๓. บญ-บาป, ธรรม-อธรรมฯ อมฤตพจนา

๑๔๐

มรณ ธมมก เสยโย ยเจ ชเว อธมมก ตายอยางชอบธรรมดกวา อยอยางไมชอบธรรมจะม คาอะไร [๑๓.๔๐] (๒๖/๓๘๐)

ÿÿÿ

ธมเม ต น วชหาต กตต เกยรตไมทงผตงอยในธรรม

[๑๓.๔๑] (๒๒/๔๒) ÿÿÿ

๑๔. กรรม 

ยาน กโรต ปรโส ตาน อตตน ปสสต คนทากรรมใดไว ยอมเหนกรรมนนในตนเอง

[๑๔.๐๑] (๒๗/๒๙๔) ÿÿÿ

จรนต พาลา ทมเมธา อมตเตเนว อตตนา คนพาลทรามปญญา ยอมดาเนนชวต โดยมตนเองนน แหละเปนศตร [๑๔.๐๒] (๑๕/๒๘๑)

ÿÿÿ

๑๔. กรรม อมฤตพจนา

๑๔๒

ธ ธน รชต ชาตรป ปรคคห วาป ยทตถ กจ

ทาสา กมมกรา เปสสา เย จสส อนชวโน สพพนนาทาย คนตพพ สพพ นกขปคามน

ธญญาหาร ทรพยสน เงนทอง หรอสมบตทครอบครอง ไมวาอยางใดทมอย  คนรบใช คนงาน คนอาศย ทงหลายทกอยาง ลวนพาเอาไปไมได ตองทงไว ทงหมด [๑๔.๐๓] (๑๕/๓๙๒)

ÿÿÿ

ยจ กโรต กาเยน วาจาย อท เจตสา ต ห ตสส สก โหต ตจ อาทาย คจฉต

กรรมใด ทาไว ดวยกาย ดวยวาจา หรอดวยใจ กรรม นนแหละเปนสมบตของเขา ซงเขาจะพาเอาไป [๑๔.๐๔] (๑๕/๓๙๒)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๔. กรรม

๑๔๓

มา ชาต ปจฉ จรณจ ปจฉ อยาถามถงชาตกาเนด จงถามถงความประพฤต

[๑๔.๐๕] (๑๕/๖๖๐) ÿÿÿ

กมม วชชา จ ธมโม จ สล ชวตมตตม เอเตน มจจา สชฌนต น โคตเตน ธเนน วา

การงาน ๑ วชา ๑ ธรรม ๑ ศล ๑ ชวตอนอดม ๑ คน บรสทธดวยสงทง ๕ น หาใชดวยตระกลหรอดวย ทรพยไม [๑๔.๐๖] (๑๕/๑๔๗)

ÿÿÿ

๑๔. กรรม อมฤตพจนา

๑๔๔

๑๕. กเลส 

อจฉา ห อนนตโคจรา ความอยากได ไมมทจบสนเลย

[๑๕.๐๑] (๒๓/๓๓๙) ÿÿÿ

วคตจฉาน นโม กโรมเส ทานทตดความอยากเสยได ขาพเจาขอกราบไหวเลย ทเดยว [๑๕.๐๒] (๒๗/๓๓๙)

ÿÿÿ

๑๕. กเลส อมฤตพจนา

๑๔๖

ลทโธ ธมม น ปสสต โลภเขาแลว มองไมเหนธรรม

อนธตม ตทา โหต ย โลโภ สหเต นร เมอความโลภเขาครอบงาคน เวลานนมแตความมดตอ [๑๕.๐๓] (๒๕/๒๖๘)

ÿÿÿ

อจฉา นร ปรกสสต ความอยาก ยอมชกพาคนไปตางๆ

[๑๕.๐๔] (๑๕/๒๑๖) ÿÿÿ

กาเมห โลกมห น หตถ ตตต ความอมดวยกามทงหลาย ไมมในโลก

[๑๕.๐๕] (๑๓/๔๕๑) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๕. กเลส

๑๔๗

ภยมนตรโต ชาต ต ชโน นาวพชฌต คนโกรธไมรทนวา ความโกรธนน เปนภยทเกดขนภายใน [๑๕.๐๖] (๒๕/๒๖๘)

ÿÿÿ

กทโธ ธมม น ปสสต โกรธเขาแลว มองไมเหนธรรม

[๑๕.๐๗] (๒๕/๒๖๘) ÿÿÿ

ย กทโธ อปโรเธต สกร วย ทกกร คนโกรธจะผลาญสงใด สงนนทายาก กเหมอนทางาย [๑๕.๐๘] (๒๓/๖๑)

ÿÿÿ

หนต กทโธ สมาตร คนโกรธฆาไดแมแตมารดาของตน

[๑๕.๐๙] (๒๓/๖๑) ÿÿÿ

๑๕. กเลส อมฤตพจนา

๑๔๘

ปจฉา โส วคเต โกเธ อคคทฑโฒว ตปปต ภายหลง เมอความโกรธหายแลว เขายอมเดอดรอน เหมอนถกไฟไหม [๑๕.๑๐] (๒๓/๖๑)

ÿÿÿ

โกธโน ทพพณโณ โหต คนมกโกรธยอมมผวพรรณไมงาม

[๑๕.๑๑] (๒๓/๖๑) ÿÿÿ

โกธ ฆตวา สข เสต ฆาความโกรธได ยอมนอนเปนสข

[๑๕.๑๒] (๑๕/๑๙๙) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๕. กเลส

๑๔๙

ยถาป รจร ปปผ วณณวนต อคนธก เอว สภาสตา วาจา อผลา โหต อกพพโต

วาจาสภาษต ไมมผลแกผไมปฏบต เหมอนดอกไมงาม ทมแตส ไมมกลน [๑๕.๑๓] (๒๕/๑๔)

ÿÿÿ

ยถาป รจร ปปผ วณณวนต สคนธก เอว สภาสตา วาจา สผลา โหต สกพพโต

วาจาสภาษต ยอมมผลแกผปฏบต เหมอนดงดอกไม งาม ทมทงสสวย และกลนอนหอม [๑๕.๑๔] (๒๕/๑๔)

ÿÿÿ

สภาสตา จ ยา วาจา เอตมมงคลมตตม พดด เปนมงคลอนอดม

[๑๕.๑๕] (๒๕/๖) ÿÿÿ

๑๕. กเลส อมฤตพจนา

๑๕๐

กทธ อปปฏกชฌนโต สงคาม เชต ทชชย ผไมโกรธตอบคนโกรธ ชอวาชนะสงครามทชนะไดยาก [๑๕.๑๖] (๒๖/๓๕๘)

ÿÿÿ

อภนนมตถ จรต อตตโน จ ปรสส จ ปร สงกปต ตวา โย สโต อปสมมต

ผใดรวาคนอนโกรธแลว มสต ระงบได ผนนชอวา บาเพญประโยชนแกคนถง ๒ คน คอ ทงแกตนเอง และแกคนอนนน [๑๕.๑๗] (๒๖/๓๕๘)

ÿÿÿ

๑๖. คณธรรม 

สจจ เว อมตา วาจา คาสตยแล เปนวาจาไมตาย

[๑๖.๐๑] (๑๕/๗๔๐) ÿÿÿ

สจจ หเว สาธตร รสาน สจจะ เปนรสดยงกวาประดารส

[๑๖.๐๒] (๒๕/๓๑๑) ÿÿÿ

สทธา ทตยา ปรสสส โหต ศรทธา เปนมตรคใจของคน

[๑๖.๐๓] (๑๕/๑๗๕) ÿÿÿ

๑๖. คณธรรม อมฤตพจนา

๑๕๒

สขา สทธา ปตฏตา ศรทธาตงมนแลว นาสขมาให

[๑๖.๐๔] (๒๕/๓๓) ÿÿÿ

สต โลกสม ชาคโร สต ทาใหตนอยในโลก 

(ในโลกน มสต จงจะนบวาตน) [๑๖.๐๕] (๑๕/๒๑๗)

ÿÿÿ

สตมโต สทา ภทท คนมสต เทากบมสงนาโชคตลอดเวลา

[๑๖.๐๖] (๑๕/๘๑๒) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๖. คณธรรม

๑๕๓

สตมโต สเว เสยโย คนมสตยอมดขนทกวน

[๑๖.๐๗] (๑๕/๘๑๒) ÿÿÿ

อาท สล ปตฏา จ กลยาณานจ มาตก ปมข สพพธมมาน ตสมา สล วโสธเย

ศลเปนเ บองตน เปนทตงอาศย เปนมารดาของ กลยาณธรรมทงหลาย เปนประมขของธรรมทวไป ฉะนน ควรชาระศลใหบรสทธ [๑๖.๐๘] (๒๖/๓๗๘)

ÿÿÿ

สล อาภรณ เสฏ ศลเปนอาภรณอนประเสรฐ

[๑๖.๐๙] (๒๖/๓๗๘) ÿÿÿ

๑๖. คณธรรม อมฤตพจนา

๑๕๔

สล กวจมพภต ศล เปนเกราะอยางอศจรรย

[๑๖.๑๐] (๒๖/๓๗๘) ÿÿÿ

น ปร นาป อตตาน วหสต สมาหโต ผมจตใจตงมน ยอมไมเบยดเบยนคนอน และแม ตนเอง [๑๖.๑๑] (๒๗/๖๒๑)

ÿÿÿ

๑๗. วาจา 

ย ห กยรา ต ห วเท ย น กยรา น ต วเท อกโรนต ภาสมาน ปรชานนต ปณฑตา

จะทาสงใด พงพดสงนน สงใดไมทา ไมพงพดถง บณฑตยอมหมายเอาไดวา คนไมทาดแตพด [๑๗.๐๑] (๒๗/๘๖๐)

ÿÿÿ

ยถาวาท ตถาการ พดอยางใด ทาอยางนน

[๑๗.๐๒] (๒๗/๖๐๕) ÿÿÿ

หทยสส สทส วาจา วาจาเชนเดยวกบใจ

[๑๗.๐๓] (๒๗/๕๖๐) ÿÿÿ

๑๗. วาจา อมฤตพจนา

๑๕๖

ปรสสส ห ชาตสส กธาร ชายเต มเข ยาย ฉนทต อตตาน พาโล ทพภาสต ภณ

คนเกดมาชอวามขวานเกดตดปากมาดวย สาหรบให คนพาลใชฟนตวเอง ในเวลาทพดคาชว [๑๗.๐๔] (๒๕/๓๘๗)

ÿÿÿ

โย นนทย ปสสต ต วา นนทต โย ปสสโย วจนาต มเขน โส กล กลนา เตน สข น วนทต

ผใด สรรเสรญคนควรนนทา หรอนนทาคนควร สรรเสรญ  ผนนเอาปากเกบกาลไว จะไมไดพบสข เพราะกาลนน [๑๗.๐๕] (๒๑/๓)

ÿÿÿ

เอก ธมม อตตสส มสาวาทสส ชนตโน วตณณปรโลกสส นตถ ปาป อการย

คนทกาวลวงสจธรรมอนเปนหนงเดยวเสยแลว พดจา มแตคาเทจ ไมคานงถงปรโลก ความชวทเขาจะไมทา เปนไมม [๑๗.๐๖] (๒๕/๒๓)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๗. วาจา

๑๕๗

สโวหาเรน โสเจยย เวทตพพ ความสะอาด พงทราบดวยถอยคาสานวน

[๑๗.๐๗] (น.๒๕/๑๓๔) ÿÿÿ

สณห คร อตถวต ปมเจ ควรเปลงวาจาไพเราะ ทมประโยชน

[๑๗.๐๘] (๒๗/๑๓๘๓) ÿÿÿ

วาจ ปมเจ กสล นาตเวล ถงวาจาด กไมควรกลาวใหเกนกาล

[๑๗.๐๙] (๒๕/๔๒๓) ÿÿÿ

๑๗. วาจา อมฤตพจนา

๑๕๘

นาตเวล ปภาเสยย น ตณห สพพทา สยา อวกณณ มต วาจ ปตเต กาเล อทรเย

ไมควรพดจนเกนกาล ไมควรนงเสมอไป ควรกลาว วาจาทไมฟนเฝอ พอดๆ ในเมอถงเวลา [๑๗.๑๐] (๒๘/๙๖๖)

ÿÿÿ

อพทธา ตตถ พชฌนต ยตถ พาลา ปภาสเร คนพาล ยงไมถกผก แตพอพดในเรองใด กถกมดตวใน เรองนน

พทธาป ตตถ มจจนต ยตถ ธรา ปภาสเร คนมปญญา แมถกผกมดอย พอพดในเรองใดกหลดได ในเรองนน [๑๗.๑๑] (๒๗/๑๒๐)

ÿÿÿ

๑๘. ชวต-ความตาย 

วโย รตตนทวกขโย วยสนไปตามคนและวน

[๑๘.๐๑] (๑๕/๑๗๓) ÿÿÿ

ย ย ววหเต รตต ตทนนตสส ชวต วนคนลวงไป ชวตของคนกพรองลงไป จากประโยชน ทจะทา [๑๘.๐๒] (๒๖/๓๕๙)

ÿÿÿ

รตโย อโมฆา คจฉนต คนวน ไมผานไปเปลา

[๑๘.๐๓] (๒๘/๔๓๙) ÿÿÿ

๑๘. ชวต-ความตาย อมฤตพจนา

๑๖๐

อจเจนต กาลา ตรยนต รตตโย วโยคณา อนปพพ ชหนต

กาลเวลาลวงไป วนคนผานพนไป วยกหมดไปทละ ตอนๆ ตามลาดบ [๑๘.๐๔] (๑๕/๓๐๐)

ÿÿÿ

รป ชรต มจจาน นามโคตต น ชรต รปกายของสตวยอมรวงโรยไป แตชอและโคตรไม เสอมสลาย [๑๘.๐๕] (๑๕/๒๑๐)

ÿÿÿ

ทหราป จ เย วฑฒา เย พาลา เย จ ปณฑตา อฑฒา เจว ทลททา จ สพเพ มจจปรายนา

ทงเดก ทงผใหญ ทงคนพาล ทงบณฑต ทงคนม ทง คนจน ลวนเดนหนาไปหาความตายทงหมด [๑๘.๐๖] (๑๐/๑๐๘)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๘. ชวต-ความตาย

๑๖๑

น มยยมาน ธนมนเวต กจ เมอตาย ทรพยสกนดกตดตามไปไมได

[๑๘.๐๗] (๑๓/๔๕๑) ÿÿÿ

กาโล ฆสต ภตาน สพพาเนว สหตตนา กาลเวลายอมกลนกนสตวทงหลาย พรอมกนไปกบตว มนเอง [๑๘.๐๘] (๗/๓๔๐)

ÿÿÿ

ต ตเจ อนโสเจยย ย ย ตสส น วชชต อตตานมนโสเจยย สทา มจจวส ปตต

ถาบคคลจะเศราโศกถงคนทไมมอยแกตน คอผทตาย ไปแลวไซร กควรจะเศราโศกถงตนเอง ซงตกอยใน อานาจของพญามจจราชตลอดเวลา [๑๘.๐๙] (๒๗/๖๑๑)

ÿÿÿ

๑๘. ชวต-ความตาย อมฤตพจนา

๑๖๒

น เหว ตฏ นาสน น สยาน น ปตถค อายสงขาร ใชจะประมาทไปตามสตวผยน นง นอน หรอเดนอย กหาไม [๑๘.๑๐] (๗/๖๑๒)

ÿÿÿ

ยาวปปตต นมสสต ตตราป สรต วโย วยยอมเสอมลงเรอยไป ทกหลบตา ทกลมตา

[๑๘.๑๑] (๒๗/๖๑๒) ÿÿÿ

ตตถตตน วตปปนเถ วนาภาเว อสสเย ภต เสส ทยตพพ จวต อนนโสจย

เมอวยเสอมสนไปอยางน ความพลดพรากจากกนกตอง มโดยไมตองสงสย หมสตวทยงเหลออยควรเมตตา เออเอนดกน ไมควรจะมวเศราโศกถงผทตายไปแลว [๑๘.๑๒] (๒๗/๖๑๓)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๘. ชวต-ความตาย

๑๖๓

ยถาป ทารโก จนท คจฉนต อนโรทต เอว สมปทเมเวต โย เปตมนโสจต ทยหมาโน น ชานาต าตน ปรเทวต ตสมา เอต น โสจาม คโต โส ตสส ยา คต

ผท เศร าโศกถงคนตาย ก เหมอนเดกรองไหขอ พระจนทรทโคจรไปในอากาศ คนตายถกเผาอย ยอม ไมรวาญาตคราครวญถง เพราะฉะนน ขาพเจาจงไม เศราโศก เขาไปแลวตามวถทางของเขา [๑๘.๑๓] (๒๗/๗๒๐)

ÿÿÿ

ผลานมว ปกกาน นจจ ปตนโต ภย เอว ชาตาน มจจาน นจจ มรณโต ภย

ผลไมสกแลว กหวนแตจะตองรวงหลนไปตลอดเวลา ฉนใด สตวทงหลายเกดมาแลวกหวนแตจะตายอย ตลอดเวลา ฉนนน [๑๘.๑๔] (๒๗/๑๕๖๘)

ÿÿÿ

๑๘. ชวต-ความตาย อมฤตพจนา

๑๖๔

สายเมเก น ทสสนต ปาโต ทฏา พห ชนา ปาโต เอเก น ทสสนต สาย ทฏา พห ชนา

ตอนเชา ยงเหนกนอยมากคน พอตกเยน บางคนก ไมเหน เมอเยน ยงเหนกนอยมากคน ตกถงเชา บางคน กไมเหน [๑๘.๑๕] (๒๗/๑๕๖๙)

ÿÿÿ

เอโกว มจโจ อจเจต เอโกว ชายเต กเล สโยคปรมาเตวว สมโภคา สพพปาณน

จะตายกไปคนเดยว จะเกดกมาคนเดยว ความสมพนธ ของสตวทงหลาย กเพยงแคไดมาพบปะเกยวของกน เทานน [๑๘.๑๖] (๒๗/๑๕๗๓)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๘. ชวต-ความตาย

๑๖๕

น สนต ปตตา ตาณาย น ปตา นป พนธวา อนตเกนาธปนนสส นตถ าตส ตาณตา

เมอถกพญามจจราชครอบงา ไมวาบตรไมวาบดา ไมวา ญาตพวกพอง ถงจะม กชวยตานทานไมได จะหาท ปกปองในหมญาต เปนอนไมม [๑๘.๑๗] (๒๕/๓๐)

ÿÿÿ

น ห รณณ วา โสโก วา ยา วา ปรเทวนา น ต เปตานมตถาย เอว ตฏนต าตโย

การรองไห ความเศราโศก หรอการคราครวญราไร ใดๆ ยอมไมเกดประโยชนแกผลวงลบไปแลว ผทตาย แลวกคงอยอยางเดมนนเอง [๑๘.๑๘] (๒๕/๘)

ÿÿÿ

๑๘. ชวต-ความตาย อมฤตพจนา

๑๖๖

น ห รณเณน โสเกน สนต ปปโปต เจตโส ภยยสสปปชชเต ทกข สรร จปหต

การรองไห หรอเศราโศก จะชวยใหจตใจสงบสบาย ก หาไม ทกขยงเกดเพมพนทบทว ทงรางกายกพลอย ทรดโทรม [๑๘.๑๙] (๒๕/๓๘๐)

ÿÿÿ

กโส ววณโณ ภวต หสมตตานมตตนา น เตน เปตา ปาเลนต นรตถา ปรเทวนา

เมอโศกเศราไป กเทากบทารายตวเอง รางกายจะ ผายผอม ผวพรรณจะซบซดหมนหมอง สวนผทตาย ไปแลว กเอาความโศกเศรานนไปชวยอะไรตวไมได ความราไรราพน ยอมไรประโยชน [๑๘.๒๐] (๒๕/๓๘๐)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๘. ชวต-ความตาย

๑๖๗

โสกมปปชห ชนต ภยโย ทกข นคจฉต อนตถนนโต กาลกต โสกสส วสมนวค

คนทสลดความเศราโศกไมได มวทอดถอนถงคนทจาก ไปแลว ตกอยในอานาจของความโศก ยอมประสบ ความทกขหนกยงขน [๑๘.๒๑] (๒๕/๓๘๐)

ÿÿÿ

อเป ปสส คมเน ยถากมมปเค นเร มจจโน วสมาคมม ผนทนเตวธ ปาณโน

ดส!  ถงคนอนๆ กกาลงเตรยมตวเดนทางไปตาม ยถากรรม ทนสตวทงหลายเผชญกบอานาจของพญา มจจราชเขาแลว กาลงดนรนกนอยทงนน [๑๘.๒๒] (๒๕/๓๘๐)

ÿÿÿ

๑๘. ชวต-ความตาย อมฤตพจนา

๑๖๘

ตสมา อรหโต สตวา วเนยย ปรเทวต เปต กาลกต ทสวา เนโส ลพภา มยา อต

เพราะฉะนน สาธชน สดบคาสอนของทานผไกลกเลส แลว  พงกาจดความราไรราพนเสย เหนคนลวงลบ จากไป  กทาใจไดวา ผทลวงลบไปแลว เราจะขอให เปนอยอก ยอมไมได [๑๘.๒๓] (๒๕/๓๘๐)

ÿÿÿ

สปเนน ยถาป สงคต ปฏพทโธ ปรโส น ปสสต เอวมป ปยายก ชน เปต กาลกต น ปสสต

คนทรกใคร ตายจากไปแลว ยอมไมไดพบเหนอก เหมอนคนตนขนไมเหนสงทไดพบในฝน [๑๘.๒๔] (๒๕/๔๑๓)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๘. ชวต-ความตาย

๑๖๙

ยสส รตยา ววสาเน อาย อปปตร สยา วนคนเคลอนคลอย อายเหลอนอยเขาทกท

[๑๘.๒๕] (๒๘/๔๓๗) ÿÿÿ

มจจนาพภหโต โลโก ชราย ปรวารโต สตวโลกถกมฤตยหาหน ถกชราปดลอม

[๑๘.๒๖] (๒๘/๔๓๙) ÿÿÿ

ยถา วารวโห ปโร คจฉ น ปรวตตต เอวมาย มนสสาน คจฉ น ปรวตตต

แมนาเตมฝง ไมไหลทวนขนทสง ฉนใด อายของ มนษยทงหลายยอมไมเวยนกลบมาสวยเดกอก ฉนนน [๑๘.๒๗] (๒๘/๔๓๙)

ÿÿÿ

๑๘. ชวต-ความตาย อมฤตพจนา

๑๗๐

ตสมา อธ ชวตเสเส กจจกโร สยา นโร น จ มชเช

เพราะฉะนน ในชวตทเหลออยน ทกคนควรกระทากจ หนาท และไมพงประมาท [๑๘.๒๘] (๒๕/๓๘๗)

ÿÿÿ

ปาปจ เม นตถ กต กหจ ตสมา น สงเก มรณาคมาย

ขาพเจาไมมความชว ซงทาไว ณ ทไหนๆ เลย  ฉะนน ขาพเจาจงไมหวนเกรงความตายทจะมาถง [๑๘.๒๙] (๒๘/๑๐๐๐)

ÿÿÿ

ธมเม โต ปรโลก น ภาเย ตงอยในธรรมแลว ไมตองกลวปรโลก

[๑๘.๓๐] (๑๕/๒๐๘) ÿÿÿ

๑๙. พนทกข-พบสข 

ลาโภ อลาโภ ยโส อยโส จ นนทา ปสสา จ สข จ ทกข เอเต อนจจา มนเชส ธมมา มา โสจ ก โสจส โปฏปาท

ไดลาภ เสอมลาภ ไดยศ เสอมยศ นนทา สรรเสรญ สข และทกข  สงเหลานเปนธรรมดาในหมมนษย  ไมมความ เทยงแทแนนอน อยาเศราโศกเลย ทานจะโศกเศราไปทาไม [๑๙.๐๑] (๒๗/๖๑๕)

ÿÿÿ

อสาต สาตรเปน ปยรเปน อปปย ทกข สขสส รเปน ปมตตมตวตตต

ผทมวเพลนประมาทอยกบสงทชอบใจ สงทรก และสง ทเปนสข จะถกสงทไมชอบ ไมรก และความทกข เขา ครอบงา [๑๙.๐๒] (๒๓/๑๐๐)

ÿÿÿ

๑๘. ชวต-ความตาย อมฤตพจนา

๑๗๒

หร เม สวณณ เม เอสา รตตนทวา กถา ทมเมธาน มนสสาน อรยธมม อปสสต

พวกมนษยผออนปญญา ไมเหนอารยธรรม สนทนา ถกเถยงกนทงวนทงคน แตในเรองวา เงนของเรา ทองของเรา [๑๙.๐๓] (๒๗/๒๘๗)

ÿÿÿ

ยาวเทวสสห กจ ตาวเทว อขาทส ตราบใดยงมชนเนอคาบไวนดหนอย ตราบนนกยงถก กลมรมยอแยง [๑๙.๐๔] (๒๗/๖๑๙)

ÿÿÿ

น หสนต อกจน ไมมอะไรเลย ไมมใครเบยดเบยน

[๑๙.๐๕] (๒๗/๖๑๙) ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๘. ชวต-ความตาย

๑๗๓

นาพภตตหโร โสโก นานาคตสขาวโห ความโศกนาสงลวงแลวคนมาไมได ความโศกไมอาจ นามาซงความสขในอนาคต [๑๙.๐๖] (๒๗/๗๒๓)

ÿÿÿ

โสจ ปณฑกโส โหต ภตตจสส น รจจต อมตตา สมนา โหนต สลลวทธสส รปปโต

มวเศร าโศกอย  กซบผอมลง อาหารก ไมอยาก รบประทาน ศตรกพลอยดใจ ในเมอเขาถกลกศรแหง ความโศกเสยบแทงยาแยอย [๑๙.๐๗] (๒๗/๗๒๔)

ÿÿÿ

๑๘. ชวต-ความตาย อมฤตพจนา

๑๗๔

โย อตตโน ทกขมนานปฏโ ปเวทเย ชนต อกาลรเป อานนทโน ตสส ภวนต มตตา หเตสโน ตสส ทกข ภวนต

ผใด พอใครถามถงทกขของตน กบอกเขาเรอยไป ทง ทมใชกาลอนควร ผนนจะมแตมตรชนดเจาสาราญ สวนผหวงดตอเขากมแตทกข [๑๙.๐๘] (๒๗/๑๗๘๒)

ÿÿÿ

กาลจ ตวาน ตถาวธสส เมธาวน เอกมน วทตวา อกเขยย ตปปาน ปรสส ธโร สณห คร อตถวต ปมเจ

คนฉลาด พงรจกกาลอนควร กาหนดเอาคนมความคด ทรวมใจกนไดแลว จงบอกทกขรอน โดยกลาววาจา สละสลวยไดถอยไดความ [๑๙.๐๙] (๒๗/๑๓๘๓)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๘. ชวต-ความตาย

๑๗๕

อนาคตปปชปปาย อตตสสานโสจนา เอเตน พาลา สสสนต นโฬว หรโต ลโต

ชนทงหลายผยงออนปญญา เฝาแตฝนเพอถงสงทยง ไมมาถง และหวนละหอยถงความหลงอนลวงแลว จง ซบซดหมนหมองเสมอนตนออสด ทเขาถอนทงข น ทงไวทในกลางแดด [๑๙.๑๐] (๑๕/๒๒)

ÿÿÿ

ชคค น สงเกม นป เภม โสตต รตตนทวา นานปตนต มาม หาน น ปสสาม กหจ โลเก ตสมา สเป สพพภตานกมป

เราเดนทางไปในแดนสตวราย กไมหวาดหวน ถงจะ นอนหลบในท เชนน น กไมกลวเกรง คนวนผานไป ไมมอะไรใหเราเดอดรอน เรามองไมเหนวามอะไรท เราจะเสย ณ ทไหนในโลก เพราะฉะนน เราจงนอน สบาย ใจกคดแตจะชวยเหลอปวงสตว [๑๙.๑๑] (๑๕/๔๕๔)

ÿÿÿ

๑๘. ชวต-ความตาย อมฤตพจนา

๑๗๖

สข วต ตสส น โหต กจ ผไมมอะไรคางใจกงวล ยอมมแตความสขหนอ

[๑๙.๑๒] (๒๕/๕๕) ÿÿÿ

สกจน ปสส วหมาน ดส! คนมหวงกงวล วนวายอย

[๑๙.๑๓] (๒๕/๕๕) ÿÿÿ

อตต นานโสจนต นปปชปปนต นาคต ปจจปปนเนน ยาเปนต เตน วณโณ ปสทต

ผถงธรรม ไมเศราโศกถงสงทลวงแลว ไมฝนเพอถง สงทยงไมมาถง ดารงอยดวยสงทเปนปจจบน ฉะนน ผวพรรณจงผองใส [๑๙.๑๔] (๑๕/๒๒)

ÿÿÿ

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๑๘. ชวต-ความตาย

๑๗๗

สขโน วตารหนโต ทานผไกลกเลส มความสขจรงหนอ

[๑๙.๑๕] (๑๗/๑๕๓) ÿÿÿ

ยถาป อทเก ชาต ปณฑรก ปวฑฒต โนปลปปต โตเยน สจคนธ มโนรม ตเถว จ โลเก ชาโต พทโธ โลเก วหรต โนปลปปต โลเกน โตเยน ปทม ยถา

ดอกบว เกดและเจรญงอกงามในนา แตไมตดนา ทง สงกลนหอม ชนชใจใหรนรมย ฉนใด พระพทธเจา ทรงเกดในโลกและอยในโลก แตไมตดโลก เหมอนบว ไมตดนา ฉนนน [๑๙.๑๖] (๒๖/๓๘๔)

ÿÿÿ

ดชน 

กรรม, ๐๒.๑๘; ๐๙.๐๕; ๑๒.๑๑; ๑๓.๐๖; ๑๓.๑๔; ๑๓.๑๗; ๑๓.๑๘; ๑๓.๒๓; ๑๓.๒๔; ๑๓.๒๖; ๑๔.๐๑; ๑๔.๐๔; ๑๘.๒๒ 

กรรมชว, ๐๙.๐๕; ๑๒.๑๑; ๑๓.๐๖ กระทา, การ, ๐๑.๑๔; ๐๖.๑๕; ๐๙.๐๕; ๑๒.๑๑; ๑๘.๒๘ 

กระทากจหนาท, ๑๘.๒๘ กระบอบอด, ๐๔.๐๖ กฤษณา, ๐๙.๐๘ กลว, ๑๐.๐๒; ๑๘.๓๐; ๑๙.๑๑ กลวเกรง, ๑๙.๑๑ กลาหาญ, คน, ๐๑.๐๖ กลน ๐๙.๐๗; ๐๙.๐๘; ๑๕.๑๓; ๑๕.๑๔; ๑๙.๑๖ -กลนอนหอม ๑๕.๑๔ 

กลนหอม, ๐๙.๐๘; ๑๙.๑๖ กลนหอมฟง, ๐๙.๐๘ กลนกน, ๑๘.๐๘ กลมรมยอแยง, ๑๙.๐๔ กวดแกวง, ๐๓.๐๓ 

กอความเดอดรอน, ๐๗.๓๘ กอความทกข, ๑๓.๐๔ กอ, ไฟ ๐๖.๐๒ กงวล, ๑๙.๑๒; หวงกงวล, ๑๙.๑๓ กลยาณธรรม, ๑๖.๐๘ กาม, ๐๑.๑๖; ๑๕.๐๕ กามารมณ, ๑๒.๑๘ กาย, ๐๑.๑๙; ๐๑.๒๓; ๑๔.๐๔; ๑๘.๐๕; ๑๘.๑๙; ๑๘.๒๐ 

การงาน, ๐๖.๑๘; ๐๖.๑๙; ๐๗.๐๖; ๐๗.๓๖; ๐๗.๓๘; ๑๔.๐๖ 

กาล, ๐๖.๑๗; ๐๗.๔๙; ๑๓.๐๕; ๑๗.๐๙; ๑๗.๑๐; ๑๙.๐๘; ๑๙.๐๙ 

กาลเวลา, ๑๘.๐๔; ๑๘.๐๘ กาล, ๑๗.๐๕ กาวลวง, ๑๗.๐๖ กาฬกณ, ๐๗.๔๘; ๐๘.๒๕ กาจด, ๑๘.๒๓ กาบง, ๐๙.๐๔ กาลง, ๐๑.๐๘; ๐๑.๒๙; ๐๕.๑๘; ๐๗.๔๗; ๑๐.๒๒; ๑๒.๓๒;

อมฤตพจนา ดชน

๑๘๐

๑๒.๓๔; ๑๒.๓๕; ๑๘.๒๒ กาลงใจ, ๐๑.๐๘ กาลงพล, ๑๒.๓๒ กจ, ๐๑.๐๙; ๐๗.๒๔; ๐๗.๓๙; ๑๒.๒๖; ๑๘.๒๘ 

กจการ, ๑๒.๑๖ กน, ๐๙.๓๐; ๑๐.๑๔; ๑๐.๑๖; ๑๐.๒๐; ๑๓.๑๓; ๑๘.๐๘ 

กญชร, ๐๔.๐๔ เกบ, ๐๖.๐๓; ๑๐.๑๔; ๑๗.๐๕ เกลาผม, ๐๑.๒๒ เกลอกกลว, ๐๙.๐๕; ๐๙.๐๗ เกด, ๐๑.๐๖; ๐๑.๒๘; ๐๓.๐๖; ๐๔.๐๘; ๐๕.๑๒; ๐๕.๑๙; ๐๗.๒๓; ๐๗.๓๓; ๐๘.๑๒; ๐๙.๒๐; ๐๙.๓๖; ๑๐.๒๑; ๑๑.๐๑; ๑๑.๐๒; ๑๒.๒๑; ๑๒.๒๒; ๑๒.๒๓; ๑๒.๓๑; ๑๓.๐๗; ๑๓.๒๘; ๑๕.๐๖; ๑๗.๐๔; ๑๘.๑๔; ๑๘.๑๖; ๑๘.๑๘; ๑๘.๑๙; ๑๙.๑๖ 

เกดความสข ๑๓.๒๘ เกดสข, ๐๗.๓๓; ๐๙.๓๖; ๑๑.๐๑; ๑๑.๐๒ 

เกดมเรองราว, ๐๙.๓๖ เกดเรองราว ๐๑.๐๖ 

เกดเหต, ๐๑.๐๖ เกน  ๐๘.๑๔; ๐๙.๒๙; ๐๙.๓๓; ๑๑.๐๕; ๑๗.๐๙; ๑๗.๑๐ เกน กาล, ๑๗.๐๙; ๑๗.๑๐ 

เกยจคราน, ๐๑.๐๗; ๐๑.๑๒; ๐๕.๑๘; ๐๖.๑๖; ๐๗.๐๕ 

เกยดกน, ๐๗.๑๑ เกยรต, ๐๔.๑๗; ๑๓.๔๑ แกเปลา ๐๑.๒๐, แกเหมอนโคถก ๐๔.๐๗ 

แกเฒา, ๐๘.๐๖; ๑๐.๑๙ โกรธ, ๐๑.๐๗; ๐๖.๑๖; ๐๗.๔๘; ๐๙.๐๑; ๑๒.๒๐; ๑๕.๐๖; ๑๕.๐๗; ๑๕.๐๘; ๑๕.๐๙; ๑๕.๑๐; ๑๕.๑๑; ๑๕.๑๒; ๑๕.๑๖; ๑๕.๑๗ -ความโกรธ ๑๒.๒๐; ๑๕.๐๖; ๑๕.๑๐; ๑๕.๑๒ 

โกรธกรว, ๑๒.๒๐ ใกล, ๐๙.๑๑; ๐๙.๑๒; ๐๙.๑๓; ๐๙.๑๔ 

ไกล, ๐๙.๑๑; ๐๙.๑๒; ๑๘.๒๓; ๑๙.๑๕ 

ขม, ๐๙.๑๕; ๑๒.๑๗; ๑๒.๒๗ ขมข, ๐๙.๑๕

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๑๘๑

ขมเหง, ๑๒.๒๗ ขยน, ๐๑.๐๘; ๐๔.๑๘; ๐๖.๐๑; ๐๖.๐๕; ๐๖.๑๘; ๐๗.๑๓; ๐๗.๒๙ คนขยน, ๐๗.๑๓; ๐๗.๒๙ 

ขยนทางาน, ๐๖.๐๕ ขยนในหนาท, ๐๖.๑๘ ขยนหมนเพยร, ๐๔.๑๘ ขยน เอาธระ, ๐๖.๐๑ ขวนขวาย, ๐๒.๓๖; ๐๗.๔๓ ของกนของใช, ๑๐.๒๐ ของอรอย, ๑๐.๑๗; ๑๐.๒๐ ขาวตนเตน, ๐๑.๐๖ ขาวนาบรบรณ, ๐๑.๐๖ ขาราชการ, ๑๒.๒๗ ขดโคน, ๐๒.๑๓ ขนมว, ๐๕.๐๙ ขมกาลง, ๐๑.๒๙ ขมทรพย, ๐๙.๑๕; เขนฆา, ๑๐.๐๒ เขมแขง, ๑๒.๓๕ แขง, ๐๑.๓๔; ๑๒.๓๕ 

คดโกง, ๐๖.๐๖ คน, ๐๑.๐๑; ๐๑.๐๓; ๐๑.๐๔; ๐๑.๐๕; ๐๑.๐๖; ๐๑.๑๐; 

๐๑.๑๑; ๐๑.๑๓; ๐๑.๑๔; ๐๑.๒๐; ๐๑.๒๒; ๐๑.๒๘; ๐๑.๒๙; ๐๑.๓๐; ๐๑.๓๑; ๐๑.๓๓; ๐๒.๐๑; ๐๒.๐๖; ๐๒.๑๑; ๐๒.๑๕; ๐๒.๒๐; ๐๒.๒๔; ๐๒.๒๙; ๐๒.๓๐; ๐๒.๓๔; ๐๓.๑๓; ๐๓.๑๔; ๐๔.๐๔; ๐๔.๐๕; ๐๔.๐๖; ๐๔.๐๗; ๐๔.๐๙; ๐๔.๑๑; ๐๔.๑๘; ๐๔.๒๐; ๐๕.๐๓; ๐๕.๐๖; ๐๕.๑๑; ๐๕.๑๒; ๐๕.๑๓; ๐๕.๑๕; ๐๕.๒๐; ๐๕.๒๓; ๐๕.๒๗; ๐๕.๒๘; ๐๖.๑๖; ๐๖.๑๗; ๐๖.๑๘; ๐๗.๐๑; ๐๗.๐๓; ๐๗.๐๔; ๐๗.๐๕; ๐๗.๐๘; ๐๗.๑๑; ๐๗.๑๓; ๐๗.๑๙; ๐๗.๒๓; ๐๗.๒๙; ๐๗.๓๓; ๐๗.๓๖; ๐๗.๔๔; ๐๗.๔๘; ๐๗.๔๙; ๐๘.๐๒; ๐๘.๑๑; ๐๘.๑๕; ๐๙.๐๓; ๐๙.๐๔; ๐๙.๐๖; ๐๙.๐๗; ๐๙.๐๘; ๐๙.๐๙; ๐๙.๑๒; ๐๙.๑๓; ๐๙.๑๕; ๐๙.๑๖; ๐๙.๑๙; ๐๙.๒๑; ๐๙.๒๒; ๐๙.๒๓; ๐๙.๒๔; ๐๙.๒๕; ๐๙.๒๖; ๐๙.๒๗;

อมฤตพจนา ดชน

๑๘๒

๐๙.๒๘; ๐๙.๓๐; ๐๙.๓๑; ๐๙.๓๒; ๐๙.๓๓; ๐๙.๓๕; ๐๙.๓๘; ๑๐.๐๑; ๑๐.๐๒; ๑๐.๐๓; ๑๐.๐๔; ๑๐.๐๕; ๑๐.๐๖; ๑๐.๑๐; ๑๐.๑๓; ๑๐.๑๔; ๑๐.๑๕; ๑๐.๑๖; ๑๐.๑๙; ๑๐.๒๐; ๑๐.๒๑; ๑๐.๒๖; ๑๑.๐๔; ๑๑.๐๕; ๑๑.๐๖; ๑๒.๑๐; ๑๒.๑๒; ๑๒.๑๔; ๑๒.๑๗; ๑๒.๑๙; ๑๒.๒๗; ๑๒.๓๐; ๑๒.๓๓; ๑๒.๓๔; ๑๓.๐๔; ๑๓.๐๗; ๑๓.๑๔; ๑๓.๑๕; ๑๓.๒๑; ๑๓.๒๒; ๑๔.๐๑; ๑๔.๐๒; ๑๔.๐๓; ๑๔.๐๖; ๑๕.๐๓; ๑๕.๐๔; ๑๕.๐๖; ๑๕.๐๘; ๑๕.๐๙; ๑๕.๑๑; ๑๕.๑๖; ๑๕.๑๗; ๑๖.๐๓; ๑๖.๐๖; ๑๖.๐๗; ๑๖.๑๑; ๑๗.๐๑; ๑๗.๐๔; ๑๗.๐๕; ๑๗.๐๖; ๑๗.๑๑; ๑๘.๐๒; ๑๘.๐๖; ๑๘.๐๙; ๑๘.๑๓; ๑๘.๑๕; ๑๘.๑๖; ๑๘.๒๑; ๑๘.๒๒; ๑๘.๒๓; ๑๘.๒๔; ๑๘.๒๘; ๑๙.๐๙; ๑๙.๑๓ 

คนกลาหาญ, ๐๑.๐๖ 

คนโกรธ, ๑๕.๐๖; ๑๕.๐๘; ๑๕.๐๙; ๑๕.๑๖ 

คนขยน, ๐๗.๑๓; ๐๗.๒๙ คนคนเคย, ๐๘.๑๑; ๐๙.๓๒ คนคเวร, ๐๓.๑๓ คนโง, ๐๕.๑๒; ๐๕.๒๘; -คนโง เขลา, ๐๕.๒๘ 

คนจน, ๑๘.๐๖ คนใจการณย, ๑๐.๑๕ คนฉลาด, ๐๕.๐๖; ๐๗.๒๓; ๐๗.๓๓; ๑๐.๑๐; ๑๙.๐๙ 

คนชว, ๐๙.๒๘; ๑๒.๓๐; ๑๓.๑๕; ๑๓.๒๒ 

คนด, ๐๙.๒๔; ๑๐.๐๔; ๑๐.๐๕; ๑๐.๒๖; ๑๓.๒๑ 

คนเดอดรอน, ๑๐.๐๓ คนตาย, ๐๗.๑๙; ๑๘.๑๓ คนทรามปญญา, ๐๑.๒๘ คนทารายตน, ๐๒.๑๑ คนทขยนในหนาท, ๐๖.๑๘ คนทเปนใหญ, ๑๒.๑๒ คนทฝกแลว, ๐๔.๐๕ คนทไมรจกประโยชนตน, ๐๗.๔๘ คนทรก, ๐๑.๐๖; ๑๘.๒๔ คนทเลาเรยนนอย, ๐๔.๐๗

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๑๘๓

คนทสมบรณดวยความรและความ ประพฤต, ๐๔.๒๐ 

คนนงนง, ๐๑.๓๐ คนประมาท, ๐๗.๑๙ คนประเสรฐ, ๐๑.๑๔; ๐๔.๐๕ คนพาล, ๐๑.๑๑; ๐๑.๒๙; ๐๑.๓๓; ๐๙.๐๗; ๐๙.๐๙; ๐๙.๑๓; ๐๙.๒๑; ๐๙.๒๒; ๑๑.๐๖; ๑๒.๓๓; ๑๒.๓๔; ๑๔.๐๒; ๑๗.๐๔; ๑๗.๑๑; ๑๘.๐๖ 

คนพาลทรามปญญา, ๑๔.๐๒ คนพดมาก,๐๑..๓๐ คนพด พอประมาณ, ๐๑.๓๐; 

คนม, ๐๔.๑๑; ๐๕.๑๑; ๑๕.๑๒; ๐๕.๒๐; ๐๕.๒๘; ๐๖.๑๗; ๐๗.๐๔; ๐๙.๑๕; ๑๐.๐๖; ๑๓.๑๔; ๑๖.๐๖; ๑๖.๐๗; ๑๗.๑๑; ๑๘.๐๖; ๑๙.๐๙; ๑๙.๑๓ 

คนมความคด, ๑๙.๐๙ คนมปญญา, ๐๔.๑๑; ๐๕.๑๑; ๐๕.๑๒; ๐๕.๒๐; ๐๕.๒๘; ๐๖.๑๗; ๐๗.๔๐; ๐๙.๑๕; ๑๐.๐๖; ๑๗.๑๑ 

คนมสต, ๑๖.๐๖; ๑๖.๐๗; คนไมทาดแตพด, ๑๗.๐๑ 

คนไรทพง, ๐๒.๐๑ คนลวงทกข, ๐๗.๐๘ คนเลว, ๐๑.๑๔; ๐๙.๒๓; ๐๙.๒๗; ๐๙.๓๕ 

คนเลวทราม, ๐๙.๒๗ คนสกปรก, ๐๒.๓๔ คนออนปญญา, ๐๗.๓๖ คนรบใช, คนงาน, คนอาศย, ๑๔.๐๓ 

คนลวงลบจากไป, ๑๘.๒๓ คนหนกแนน, ๐๑.๐๖ คนอน, ๐๑.๒๘; ๐๑.๒๙; ๐๒.๑๕; ๐๒.๒๙; ๐๒.๓๐; ๑๐.๐๑; ๑๐.๑๓; ๑๑.๐๕; ๑๕.๑๗; ๑๖.๑๑; ๑๘.๒๒ 

คบ, ๐๘.๑๕; ๐๙.๐๓; ๐๙.๐๕; ๐๙.๐๖; ๐๙.๐๗; ๐๙.๐๘; ๐๙.๑๕; ๐๙.๑๗; ๐๙.๑๘; ๐๙.๒๓; ๐๙.๒๔; ๐๙.๒๕; ๐๙.๒๖; ๐๙.๒๗ 

คบหา, ๐๙.๐๓; ๐๙.๐๕; ๐๙.๐๗; ๐๙.๐๘; ๐๙.๒๖ 

คนหา, ๐๔.๑๒ ครองเรอน, ๐๑.๐๘; ๑๐.๐๖ ครอบงา, ๑๕.๐๓; ๑๘.๑๗; ๑๙.๐๒

อมฤตพจนา ดชน

๑๘๔

คราครวญ, ๐๕.๒๘; ๑๘.๑๓; ๑๘.๑๘ 

คฤหสถ, ๐๑.๐๗ คละคลง, ๐๙.๐๗ ควบคม, ๐๓.๑๒ ความคด, ๐๑.๐๒; ๐๕.๑๘; ๑๒.๓๒; ๑๙.๐๙ 

ความเคารพรก, ๐๘.๐๔ ความชวยเหลอ, ๐๙.๒๗ ความชว, ๐๒.๐๙; ๐๙.๐๕; ๐๙.๑๖; ๐๙.๓๘; ๑๒.๑๔; ๑๓.๐๓; ๑๓.๐๔; ๑๓.๑๔; ๑๓.๑๕; ๑๓.๒๗; ๑๓.๒๘; ๑๓.๓๐; ๑๓.๓๕; ๑๗.๐๖; ๑๘.๒๙ 

ความด, ๐๒.๑๓; ๐๒.๓๑; ๐๘.๑๓; ๐๙.๐๑; ๑๓.๐๑; ๑๓.๐๒; ๑๓.๐๗; ๑๓.๐๘; ๑๓.๐๙; ๑๓.๑๑; ๑๓.๒๑; ๑๓.๒๒; ๑๓.๒๙; ๑๓.๓๐ 

ความดงาม, ๑๓.๐๗ ความตาย, ๐๗.๑๗; ๑๐.๐๒; ๑๘.๐๖; ๑๘.๒๙ 

ความทกข, ๐๓.๑๓; ๐๗.๐๔; ๑๓.๐๔; ๑๘.๒๑; ๑๙.๐๒ 

ความประพฤต, ๐๑.๑๔; ๐๔.๒๐; ๑๔.๐๕ 

ความเพยร, ๐๑.๑๒; ๐๗.๐๘; ๐๗.๑๑; ๐๗.๒๕; ๑๑.๐๑ 

ความมวเมา, ๐๕.๐๘; ๑๒.๒๑ ความไมร, ๐๔.๐๑ ความร, ๐๔.๑๒; ๐๔.๑๕; ๐๔.๑๙; ๐๔.๒๐; ๐๖.๑๗ 

ความสข, ๐๗.๐๔; ๐๘.๐๔; ๐๘.๐๕; ๐๘.๑๕; ๑๐.๑๐; ๑๐.๑๖; ๑๐.๒๘; ๑๒.๐๕; ๑๓.๑๐; ๑๓.๒๘; ๑๓.๓๒; ๑๓.๓๕; ๑๙.๐๖; ๑๙.๑๒; ๑๙.๑๕ 

ความหลง, ๐๗.๒๒; ๐๙.๑๐ ความหวง, ๐๗.๓๕ ความสงบ, ๐๗.๑๓; ๑๑.๐๖ ความสนทสนม, ๐๙.๒๘ ความสะดวก, ๑๐.๒๒ ความสะอาด, ๑๗.๐๗ ความสมพนธ, ๑๘.๑๖ ความเสอม, ๐๖.๑๖; ๑๐.๑๙; ๑๐.๒๐; ๑๒.๒๒; ๑๒.๒๓ 

ความเหน, ๐๑.๐๒ ความอยาก, ๑๕.๐๑; ๑๕.๐๒; ๑๕.๐๔

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๑๘๕

คงคาง, ๐๖.๑๙ คางใจ, ๑๙.๑๒ คาชว, ๑๗.๐๔ คาเทจ, ๑๗.๐๖ คานงถง, ๑๓.๓๘; ๑๗.๐๖ คาสอน, ๑๓.๓๐; ๑๘.๒๓ คาสตย, ๑๖.๐๑ คาแสลงห, ๐๒.๓๕ คด, ๐๑.๐๒; ๐๑.๒๗; ๐๒.๓๔; ๐๕.๑๘; ๐๖.๑๔; ๐๗.๔๗; ๑๒.๓๒; ๑๙.๐๙; ๑๙.๑๑ 

คดการ, ๐๑.๒๗; ๐๗.๔๗ คดเหน, ๐๑.๐๒ คน, ๐๔.๑๘; ๐๗.๒๙; ๐๗.๓๐; ๐๗.๔๙; ๑๐.๒๕; ๑๑.๐๕; ๑๒.๒๗; ๑๘.๐๑; ๑๘.๐๒; ๑๘.๐๓; ๑๘.๐๔; ๑๘.๒๕; ๑๙.๐๓; ๑๙.๐๖; ๑๙.๑๑ 

คนวน, ๐๗.๒๙; ๐๗.๔๙; ๑๘.๐๓; ๑๙.๑๑ 

คณคา, ๐๑.๒๘; ๐๖.๐๙ คณสมบต, ๐๑.๑๐ คนเคย, ๐๘.๑๑; ๐๙.๓๑; ๐๙.๓๒ เครองปกครอง, ๐๕.๐๗ เครองวนจฉย, ๐๕.๑๐ เคลอนคลอย, ๐๘.๒๕ 

โคจร, ๑๕.๐๑; ๑๘.๑๓ โคตร, ๑๘.๐๕ โคถก, ๐๔.๐๗ โคน, ๐๒.๑๓; ๐๘.๑๘ โคลนตม, ๐๑.๒๒ ใคร, ๐๑.๐๗; ๐๓.๐๔; ๐๗.๓๗; ๐๗.๓๘; ๑๒.๑๒; ๑๘.๒๔ 

ใครครวญ, ๐๑.๐๗; ๐๗.๓๗; ๐๗.๓๘; ๑๒.๑๒ 

ฆา, ๐๖.๑๒; ๑๐.๐๒; ๑๑.๐๓; ๑๒.๐๕; ๑๒.๓๐; ๑๕.๐๙; ๑๕.๑๒ ฆาความโกรธ, ๑๕.๑๒ 

ฆาคนชว, ๑๒.๓๐ ฆาตน, ๐๖.๑๒ ฆาเสอโครง, ๑๑.๐๓ 

งอกงาม, ๐๔.๐๒; ๐๔.๑๑; ๐๘.๑๘; ๑๙.๑๖ 

งาน, ๐๕.๑๘; ๐๖.๐๕; ๐๖.๑๑; ๐๖.๑๖; ๐๖.๑๗; ๐๖.๑๘; ๐๖.๑๙; ๐๗.๐๖; ๐๗.๑๓; ๐๗.๓๖; ๐๗.๓๘; ๐๗.๔๙; ๑๒.๒๐; ๑๔.๐๓; ๑๔.๐๖; -การ งาน, ๐๖.๑๘; ๐๖.๑๙; ๐๗.๐๖; ๐๗.๓๖; ๐๗.๓๘; ๑๔.๐๖; -ขยน

อมฤตพจนา ดชน

๑๘๖

ทางาน, ๐๖.๐๕; -วธจดงาน, ๐๖.๑๗; -สงงาน, ๑๒.๒๐ 

งาม, แตภายนอก, ๐๙.๐๔ งาม, ประโยชน, ๐๗.๔๒ งาม, ไมงาม, ๑๕.๑๑ งาย, ทาได, ๐๒.๑๘ เงน, ๑๙.๐๓ -ทอง, ๑๐.๒๐; ๑๔.๐๓; 

เงยบ, ๐๑.๑๑ โง,  ด คนโง; ๐๑.๑๙ 

จมปลก, ๐๕.๑๘ จมลงในหวงอนตราย, ๐๗.๓๙ จรง, ๐๑.๑๒; ๐๒.๑๗; ๐๗.๐๙; ๑๙.๑๕ 

จรงจงมนคง, ๐๑.๑๒ จองหาโทษ, การ, ๐๑.๒๙ จอมปลวก ๐๖.๐๔ จงหวะ, ๐๖.๐๑ จดการ, ๐๕.๑๒; ๐๖.๐๕; ๐๖.๑๘; ๐๗.๔๑; ๑๐.๒๖ 

จดการงาน, ๐๖.๑๘ จานวนพน, ๐๑.๑๓ จานวนมาก, ๐๘.๑๘; ๑๐.๐๖; ๑๐.๒๖ 

จาแนก, ๑๓.๒๔ 

จต, ๐๑.๐๑; ๐๓.๐๒; ๐๓.๐๓; ๐๓.๐๔; ๐๓.๐๕; ๐๓.๐๖; ๐๓.๐๗; ๐๓.๐๘; ๐๓.๐๙; ๐๓.๑๐; ๐๓.๑๑; ๐๓.๑๒; ๐๓.๑๓; ๐๓.๑๔; ๐๕.๐๙; ๐๙.๑๑; ๑๐.๐๑; ๑๓.๓๐; ๑๖.๑๑; ๑๘.๑๙; -การฝกจต, ๐๓.๐๖; -จตจอดอยกบใคร, ๐๙.๑๑; -จตใจ, ๓.๑๒; ๑๓.๓๐; ๑๖.๑๑; ๑๘.๑๙; - จตใจตงมน, ๑๖.๑๑ -จตทตงไวผด, ๐๓.๑๓; -จตทตงไวถกตอง, ๐๓.๑๔; -จต ทฝกแลว, ๐๓.๐๗; -จตม ธรรมชาตดนรน กวดแกวง, ๐๓.๐๓; -จตไมขนมว, ๐๕.๐๙; - จตเศราหมอง, ๐๓.๑๐ จตไม เศราหมอง, ๐๓.๑๑ ควบคม จตใจ ๐๓.๑๒; -ชาระจตใจ, ๑๓.๓๐; -ตรวจดดวยจต, ๑๐.๐๑; -รกษาจต, ๐๓.๐๘; ๐๓.๐๙; -อานาจจต, ๐๓.๐๕ 

จดหมาย, ๐๒.๓๖ เจรญงอกงาม, ๑๙.๑๖ เจาเลห (พรานนก), ๐๒.๓๐ เจาสาราญ, ๑๒.๑๘; ๑๙.๐๘

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๑๘๗

โจร, ๐๓.๑๓; ๑๐.๑๔; ๑๒.๒๗; ๑๓.๐๑; -โจรปลน, ๑๒.๒๗ 

ใจ, ๐๑.๐๑; ๐๑.๐๘; ๐๑.๐๙; ๐๒.๐๑; ๐๒.๓๕; ๐๓.๐๑; ๐๓.๑๒; ๐๔.๑๕; ๐๖.๑๘; ๐๗.๑๓; ๐๗.๓๕; ๐๗.๔๕; ๐๗.๔๘; ๐๗.๔๙; ๐๘.๑๑; ๐๙.๐๒; ๐๙.๑๑; ๐๙.๑๒; ๐๙.๓๐; ๐๙.๓๑; ๐๙.๓๒; ๐๙.๓๓; ๐๙.๓๔; ๐๙.๓๗; ๑๐.๐๓; ๑๐.๑๕; ๑๑.๐๓; ๑๑.๐๗; ๑๒.๑๑; ๑๓.๐๔; ๑๓.๑๗; ๑๓.๑๘; ๑๓.๓๐; ๑๓.๓๔; ๑๔.๐๔; ๑๖.๐๓; ๑๖.๑๑; ๑๗.๐๓; ๑๘.๑๙; ๑๘.๒๓; ๑๙.๐๒; ๑๙.๐๗; ๑๙.๐๙; ๑๙.๑๑; ๑๙.๑๒; ๑๙.๑๖; -ใจกคดแตจะชวยเหลอ, ๑๙.๑๑; -ใจการณย, ๑๐.๑๕; - ใจของคน, ๑๖.๐๓; -ใจชง, ๐๙.๑๒; -ใจรวมเปนอนเดยว, ๑๑.๐๓; -ใจรก, ๐๙.๑๒; -ใจเรว ดวนได, ๐๗.๓๕; -ใจเสย, ๐๑.๐๙; -ใจหมางเมน, ๐๙.๑๑; - ชอบใจ, ๐๗.๔๘; ๐๗.๔๙; ๐๙.๐๒; -เดอดรอนใจ, ๐๗.๔๕; 

-ไมมใจไยด, ๐๙.๓๐; -หลกยด เหนยวใจ, ๐๒.๐๑; -เอาใจใส, ๐๖.๑๘ 

ฉลาด, ๐๕.๐๖; ๐๖.๐๕; ๐๖.๑๗; ๐๗.๒๓; ๐๗.๓๓; ๑๐.๑๐; ๑๙.๐๙ 

ฉลาดในวธจดงาน, ๐๖.๑๗ ฉนทะ, ๐๗.๒๓ ฉบพลน, ๐๙.๑๔; ๐๙.๒๕; ๑๒.๓๑ 

ฉบไว, ๐๑.๒๗ เฉพาะหนา, ๐๗.๒๔ เฉอยชา, ๐๕.๑๘ 

ชฎา, ๐๑.๒๒ ชน, ๐๑.๑๕; ๐๑.๓๒; ๐๑.๓๓; ๐๒.๒๔; ๐๙.๑๔; ๑๐.๐๕; ๑๐.๒๕; ๑๐.๒๖; ๑๑.๐๑; ๑๒.๐๕; ๑๒.๐๙; ๑๒.๑๐; ๑๒.๑๑; ๑๒.๑๕; ๑๒.๒๖; ๑๒.๒๗; ๑๒.๓๕; ๑๓.๐๓; ๑๓.๐๘; ๑๘.๒๓; ๑๙.๑๐ ชน เหลาใด, ๑๐.๒๕ 

ชนะ, ๐๒.๒๒; ๐๒.๒๓; ๐๒.๒๔; ๑๐.๓๑; ๑๑.๐๖; ๑๒.๓๒;

อมฤตพจนา ดชน

๑๘๘

๑๕.๑๖ ชนะตน, ๐๒.๒๓ ผชนะ ยอดเยยม, ๐๒.๒๔;  -ชนะ สงคราม, ๑๕.๑๖; -เอาชนะ, ๑๒.๓๒; -ชรา, ๑๘.๒๖; - ชวยเหลอ, ๐๙.๒๗; ๑๐.๐๓; ๑๐.๐๔; ๑๙.๑๑; -ชอบ, ประพฤต, ๐๑.๒๓; ๐๗.๓๑ ชอบ ใจ, ๐๗.๔๘; ๐๗.๔๙; ๑๙.๐๒ 

ชอบธรรม, ๐๖.๐๗; ๐๖.๐๘; ๐๖.๑๐; ๑๒.๐๘; ๑๒.๒๗; ๑๓.๓๗; ๑๓.๓๙; ๑๓.๔๐ 

ชกพา, ๑๕.๐๔ ชง, ๐๙.๑๒; ๑๓.๓๖ ชดแจง, ๐๕.๒๕ ชยชนะ, ๐๒.๒๒ ชว (ทา), ๐๒.๑๔; ๐๙.๓๓; ๑๓.๐๔; ๑๓.๒๕ 

ชว, คบมตรชว, ๐๙.๑๗ ชวราย, ๑๒.๒๗ ชาตกาเนด, ๐๑.๑๔; ๐๔.๑๘; ๐๔.๐๕ 

ชาวบาน, ๐๑.๐๗ ชาระ, จตใจ, ๑๓.๓๐ ชาระศล, ๑๖.๐๘ ชเปลอย, ๐๑.๒๒ 

ชวต, ๐๑.๐๙; ๐๑.๑๒; ๐๔.๐๖; ๐๕.๐๔; ๐๖.๐๙; ๐๖.๑๒; ๐๗.๐๗; ๐๘.๒๖; ๐๙.๑๓; ๑๐.๐๒; ๑๓.๐๗; ๑๓.๓๘; ๑๔.๐๒; ๑๔.๐๖; ๑๘.๐๒; ๑๘.๒๘ 

ชวตทเหลออย, ๑๘.๒๘ ชวตอนอดม, ๑๔.๐๖ ชนชใจ, ๑๙.๑๖ ชอและโคตร, ๑๘.๐๕ ชอเสยง, ๐๙.๐๕ ชมชน, ๐๑.๑๕ ชตวพอง, ๐๗.๔๔ โชคชวย, ๐๘.๑๗ ใชการ, ๐๕.๑๙ 

ซมเซา, ๐๕.๑๘; ๐๗.๒๙ ซบซดหมนหมอง, ๑๘.๒๐; ๑๙.๑๐ 

ญาต, ๐๓.๑๔; ๐๗.๔๖; ๐๘.๑๑; ๐๘.๑๔; ๐๘.๒๘; ๐๙.๑๐; ๑๐.๑๔; ๑๘.๑๓; ๑๘.๑๗ 

ฐานรองรบ, ๐๘.๐๗ 

ดวงแกว, ๐๕.๐๓

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๑๘๙

ดวงชวาลา, ๐๕.๐๑ ดวงดาว, ๐๗.๓๒ ดอกบว, ๑๙.๑๖ ดง (เสยง), ๐๑.๑๑ ดาเนนชวต, ๐๔.๐๖; ๑๔.๐๒ ดารง, ๑๒.๑๔; ๑๙.๑๔ ดารงชพ, ๑๒.๑๔ ดน, ๐๑.๐๓; ๐๑.๐๗; ๐๑.๒๒; ๑๑.๐๖; ๑๒.๐๖; ๑๒.๐๗; ๑๒.๑๓; ๑๒.๑๘; ๑๒.๒๕ 

ดนรน, ๐๓.๐๓; ๑๘.๒๒ ด, ๐๑.๐๕; ๐๑.๐๗; ๐๑.๐๘; ๐๑.๑๒; ๐๑.๒๕; ๐๑.๓๓; ๐๑.๓๕; ๐๒.๐๓; ๐๒.๐๖; ๐๒.๑๐; ๐๒.๑๓; ๐๒.๑๘; ๐๒.๑๙; ๐๒.๒๑; ๐๒.๒๒; ๐๒.๒๓; ๐๒.๓๑; ๐๓.๐๖; ๐๓.๑๔; ๐๔.๐๓; ๐๔.๐๔; ๐๖.๐๕; ๐๖.๑๐; ๐๖.๑๘; ๐๗.๓๑; ๐๗.๓๗; ๐๗.๓๘; ๐๗.๔๗; ๐๗.๔๘; ๐๘.๒๓; ๐๘.๒๘; ๐๙.๐๑; ๐๙.๑๕; ๐๙.๑๘; ๐๙.๒๔; ๐๙.๒๕; ๐๙.๒๖; ๐๙.๓๐; ๐๙.๓๙; ๑๐.๐๔; ๑๐.๐๕; ๑๐.๒๖; ๑๐.๒๗; ๑๑.๐๕; ๑๒.๐๘; 

๑๒.๑๒; ๑๒.๓๔; ๑๒.๓๕; ๑๓.๐๑; ๑๓.๐๒; ๑๓.๐๖; ๑๓.๐๗; ๑๓.๐๘; ๑๓.๐๙; ๑๓.๑๑; ๑๓.๑๗; ๑๓.๑๘; ๑๓.๑๙; ๑๓.๒๐; ๑๓.๒๑; ๑๓.๒๒; ๑๓.๒๕; ๑๓.๒๖; ๑๓.๒๗; ๑๓.๒๙; ๑๓.๓๐; ๑๓.๓๒; ๑๓.๓๙; ๑๓.๔๐; ๑๕.๑๕; ๑๖.๐๒; ๑๖.๐๗; ๑๗.๐๑; ๑๗.๐๙; ๑๗.๑๐; ๑๙.๐๗; ๑๙.๐๘; -คนด, ๐๙.๒๔; ๑๐.๐๔; ๑๐.๐๕; ๑๐.๒๖; ๑๓.๒๑ ความด, ๐๒.๑๓; ๐๒.๓๑; ๐๘.๑๓; ๐๙.๐๑; ๑๓.๐๑; ๑๓.๐๒; ๑๓.๐๗; ๑๓.๐๘; ๑๓.๐๙; ๑๓.๑๑; ๑๓.๒๑; ๑๓.๒๒; ๑๓.๒๙; ๑๓.๓๐ ประพฤตด, ๑๓.๓๒; -คนด, ๑๑.๐๕; -ดงาม, ๑๓.๐๗; -ดเลศ, ๐๔.๐๔ ดยอด เยยม, ๑๑.๐๕; -ทาด, ๐๒.๑๙; ๑๓.๐๖; ๑๓.๒๕; ๑๗.๐๑; -พดด , ๑๕.๑๕; -ไมด, ๐๑.๐๗; ๐๑.๑๒; ๐๑.๒๕; ๐๒.๑๘; ๐๒.๒๒; ๑๓.๑๗; ๑๓.๑๙; ๑๓.๒๖

อมฤตพจนา ดชน

๑๙๐

ด, มตร, ๐๙.๑๘ ดมเหลา, ๐๙.๑๙ เดนรวมกน, ๐๘.๑๔ เดอดรอน, ๐๓.๐๕; ๐๗.๓๔; ๐๗.๓๖; ๐๗.๓๘; ๐๗.๔๕; ๑๐.๐๓; ๑๒.๐๕; ๑๒.๓๑; ๑๓.๑๔; ๑๕.๑๐; ๑๙.๑๑รอนใจ, ๐๗.๔๕; ๑๓.๑๗; ๑๓.๑๘ 

เดอน, ๐๑.๑๓; ๐๘.๑๔ กงเดอน, ๐๘.๑๔ 

โดดเดยว, ๐๘.๒๘ โดยชอบ, ๐๙.๐๑ ไดถอยไดความ, ๑๙.๐๙ ไดผล, ๐๑.๐๘ 

ตกแตง, ๐๑.๒๓ ตกทกข, ๐๕.๑๑ ตบะ, ๐๑.๒๒ ตน, ๐๑.๐๙; ๐๑.๑๓; ๐๑.๒๒; ๐๑.๒๓; ๐๑.๒๔; ๐๑.๒๘; ๐๒.๐๒; ๐๒.๐๓; ๐๒.๐๔; ๐๒.๐๕; ๐๒.๐๖; ๐๒.๐๗; ๐๒.๐๘; ๐๒.๐๙; ๐๒.๑๐; ๐๒.๑๑; ๐๒.๑๒; ๐๒.๑๓; ๐๒.๑๔; ๐๒.๑๘; ๐๒.๑๙; ๐๒.๒๐; ๐๒.๒๑; ๐๒.๒๒; 

๐๒.๒๓; ๐๒.๒๔; ๐๒.๒๕; ๐๒.๒๖; ๐๒.๒๗; ๐๒.๒๘; ๐๒.๒๙; ๐๒.๓๐; ๐๒.๓๑; ๐๒.๓๒; ๐๒.๓๕; ๐๒.๓๖; ๐๓.๐๙; ๐๔.๐๔; ๐๕.๐๙; ๐๖.๑๒; ๐๖.๑๕; ๐๗.๐๓; ๐๗.๐๗; ๐๗.๑๒; ๐๗.๔๗; ๐๗.๔๘; ๐๙.๒๖; ๐๙.๓๗; ๐๙.๓๘; ๑๐.๐๑; ๑๐.๑๔; ๑๐.๑๙; ๑๑.๐๔; ๑๑.๐๕; ๑๒.๑๕; ๑๒.๑๖; ๑๓.๑๔; ๑๓.๑๙; ๑๓.๓๗; ๑๔.๐๑; ๑๔.๐๒; ๑๕.๐๙; ๑๕.๑๗; ๑๖.๑๑; ๑๘.๐๙; ๑๙.๐๘; - เตรยมตน, ๐๒.๒๑; -ของตน, ๐๒.๐๒; ๐๒.๑๓; ๐๒.๓๕; ๐๒.๓๖; ๐๓.๐๙; ๐๖.๑๕; ๐๗.๑๒; ๐๗.๔๗; ๑๓.๑๔; ๑๕.๐๙; ๑๙.๐๘; -ฆาตน, ๐๖.๑๒; -ชนะตน, ๐๒.๒๓, ๐๒.๒๔; -ชวตตน, ๐๗.๐๗; -ด หมนตน, ๐๒.๑๙; -ตนเอง, ๐๒.๑๑; ๐๒.๑๙; ๐๒.๒๐; ๐๒.๒๑; ๐๒.๒๕; ๐๒.๒๖; ๐๗.๐๓; ๑๐.๐๑; ๑๐.๑๔; ๑๐.๑๙; ๑๑.๐๕; ๑๒.๑๖;

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๑๙๑

๑๔.๐๑; ๑๔.๐๒; ๑๕.๑๗; ๑๖.๑๑; ๑๘.๐๙; -ตตน, ๐๑.๒๒; ๐๒.๒๗; -เตอนตน, ๐๒.๒๕; - ทาตน, ๐๒.๒๘; ๐๒.๓๑; -ทา รายตน, ๐๒.๑๑; -โทษตน, ๐๒.๒๙; ๐๒.๓๐; -ปกครองตน, ๐๙.๓๗; ๐๙.๓๘; -ประพฤตตน, ๐๑.๒๒; -ประโยชนตน, ๐๕.๐๙; ๐๗.๔๘; -ปลอยปละละเลยตน, ๐๒.๒๐; -ฝกตน, ๐๒.๐๕; ๐๔.๐๔; -ระวงตน, ๐๑.๐๙; -รก ตน, ๐๒.๐๗; ๑๐.๐๑; -รกษาตน, ๐๒.๑๐; ๐๒.๑๒; ๐๒.๑๓; -ลม ตน, ๐๒.๓๒; -สาคญตน, ๐๑.๒๔; ๑๒.๑๕; -อบรมตน, ๐๑.๑๓; ๐๑.๒๓ 

ตนตอ, ๐๕.๒๔ ตนไม, ๐๘.๒๘ ตนเลยบ, ๑๐.๑๔ ตรวจตรา, ๐๒.๓๕; ๐๖.๑๘ ตระกล, ๐๘.๐๘; ๑๔.๐๖ ตระเตรยม, ๐๒.๒๑ ตกเตอน, ๐๗.๔๘; ๐๙.๑๖ ตงใจ, ๐๒.๓๕; ๑๐.๐๓ ตงตว, ๐๖.๐๒ ตงมน, ๑๖.๐๔; ๑๖.๑๑ 

ตณหา, ๐๕.๑๕ ตด (ความอยาก), ๑๕.๐๒ ตว, ๐๑.๒๒; ๐๑.๒๔; ๐๒.๑๔; ๐๒.๑๕; ๐๒.๑๗; ๐๒.๓๐; ๐๒.๓๔; ๐๕.๐๗; ๐๖.๐๒; ๐๗.๒๔; ๐๗.๓๒; ๐๗.๔๔; ๐๘.๑๓; ๐๘.๑๔; ๐๘.๑๕; ๐๙.๐๔; ๐๙.๒๕; ๐๙.๓๓; ๑๐.๐๒; ๑๐.๑๔; ๑๒.๐๑; ๑๒.๐๙; ๑๒.๑๓; ๑๒.๑๔; ๑๒.๑๙; ๑๓.๐๒; ๑๓.๐๓; ๑๓.๐๕; ๑๓.๐๖; ๑๓.๑๑; ๑๓.๓๕; ๑๗.๐๔; ๑๗.๑๑; ๑๘.๐๘; ๑๘.๒๐; ๑๘.๒๒; - กาบงตว, ๐๙.๐๔; -ของตว, ๐๒.๓๔; ๑๒.๐๙; ๑๓.๑๑; -ชตว พอง, ๐๗.๔๔; -ตวเอง, ๐๙.๒๕; ๑๒.๐๑; ๑๒.๐๙; ๑๗.๐๔; ๑๘.๒๐; -สวนตว, ๐๘.๒๕; ๑๓.๓๕ 

ตาบอด, ๐๕.๑๓ ตาปญญา, ๐๕.๑๓ ตามกาล, ๐๗.๔๙ ตาย, ๐๗.๑๖; ๐๗.๑๗, ๐๗.๑๘; ๐๗.๑๙; ๐๗.๒๖; ๐๗.๔๖; ๑๐.๐๒; ๑๐.๒๓; ๑๓.๔๐;

อมฤตพจนา ดชน

๑๙๒

๑๖.๐๑; ๑๘.๐๖; ๑๘.๐๗; ๑๘.๐๙; ๑๘.๑๒; ๑๘.๑๓; ๑๘.๑๔; ๑๘.๑๖; ๑๘.๑๘; ๑๘.๒๐; ๑๘.๒๔; ๑๘.๒๙ ผท ลวงลบไปแลว ๑๘.๒๓; 

ตารา, ๐๗.๔๗ ตาหน, ๐๑.๓๓ ตดโลก, ๑๙.๑๖ ตน, ๑๑.๐๖; ๑๖.๐๕; ๑๘.๒๔ ตนเตน, ๐๑.๐๖ เตม, ๐๑.๑๑; ๑๓.๐๓; ๑๓.๐๘; ๑๘.๒๗ 

ไตรตรอง, ๐๑.๒๙ 

ถอมตว, ๑๒.๑๙ ถอยคา, ๐๗.๔๗; ๑๗.๐๗ ถอยคาสานวน, ๑๗.๐๗ ถงจะม, ๐๑.๑๒; ๐๕.๑๒; ๐๕.๒๑; ๑๒.๐๗; ๑๒.๓๔; ๑๘.๑๗ 

ถอด, ๐๗.๔๘ ถกตอง, ๐๓.๑๔ ถกผก, ถกมด, ถกผกมด, ๑๗.๑๑ 

ทนหวทนกระหาย, ๐๗.๔๙ ทมะ, ๐๑.๒๑ 

ทรพย, ๐๑.๐๘; ๐๑.๑๓; ๐๕.๐๕; ๐๕.๒๐; ๐๕.๒๑; ๐๖.๐๑; ๐๖.๐๓; ๐๖.๐๔; ๐๖.๐๕; ๐๖.๐๖; ๐๙.๑๕; ๑๐.๑๔; ๑๐.๒๐; ๑๐.๒๖; ๑๒.๑๘; ๑๒.๒๕; ๑๓.๑๑; ๑๓.๓๘; ๑๔.๐๓; ๑๔.๐๖; ๑๘.๐๗ 

ทรพยสมบต, ๐๖.๐๕ ทรพยสน, ๐๖.๐๓; ๐๖.๐๔; ๑๐.๒๐; ๑๔.๐๓ 

ทราม, ๐๑.๒๘; ๐๙.๒๗; ๑๓.๒๔; ๑๔.๐๒ 

ทรามปญญา, ๐๑.๒๘; ๑๔.๐๒ ทรดโทรม, ๑๘.๑๙ ทอง, ๑๐.๒๐; ๑๔.๐๓; ๑๙.๐๓ ทอดทง, ๐๗.๔๔; ๐๘.๑๖ ทอถอย, ๐๗.๐๒ ทอแท, ๐๗.๐๓ ทพพ, ๐๙.๑๓ ทาน, ๑๐.๒๙; ๑๐.๓๐; ๑๘.๑๗; ๑๙.๐๗ 

ทานผไกลกเลส, ๑๘.๒๓; ๑๙.๑๕ ทายาท, ๑๐.๑๔ ทาส, ๐๕.๑๒

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๑๙๓

ทาการ, ๐๗.๑๐; ๐๗.๓๘; ๐๗.๔๗ ทาการสาเรจ, ๐๗.๔๗ ทาวนน, ๐๗.๔๘ ทาพรงน, ๐๗.๔๘ 

ทางาน, ๐๕.๑๘; ๐๖.๐๕; ๐๖.๑๑; ๐๗.๔๙ 

ทางาย, ๑๓.๑๕; ๑๓.๑๙; ๑๓.๒๑; ๑๕.๐๘ 

ทาใจ, ๑๘.๒๓ ทาชว, คนทาชว, ๐๒.๑๔; ๐๙.๓๓; ๑๓.๐๔; ๑๓.๒๕ 

ทาไดยาก, ๐๒.๑๘; ๑๓.๒๐ ทา ยาก, ๑๓.๒๒; ๑๕.๐๘ 

ทาราย, ๐๒.๑๑; ๑๘.๒๐ ทาลาย, ๐๒.๓๖; ๐๘.๐๘ ทาไว, ๐๘.๑๓; ๑๓.๐๒; ๑๓.๑๑; ๑๓.๒๙; ๑๔.๐๔; ๑๘.๒๙ 

ทาสงทไมใชหนาท, ๐๗.๔๔ ทาสงทมใชธระ, ๐๙.๐๑ ทาใหจรง, ๐๗.๐๙ ทาใหตน, ๑๖.๐๕ ทศ, ทกทศ, ๑๐.๐๑ ทตง, ๐๓.๑๓; ๐๓.๑๔; ๑๖.๐๘ ทพานกอาศย, ๑๐.๒๒ ทพง, ๐๒.๐๑; ๐๒.๐๒; ๐๒.๐๓; ๑๐.๑๓; ๑๐.๑๘; -เปนทพง, ๐๒.๐๒; ๑๐.๑๓ 

ทรก, ๐๑.๐๖; ๐๒.๐๘; ๐๒.๐๙; ๐๒.๒๐; ๐๒.๒๑; ๐๙.๑๖; ๐๙.๒๙; ๑๐.๐๑; ๑๐.๐๒; ๑๐.๑๒; ๑๘.๒๔; ๑๙.๐๒ -เปน ทรก, ๐๒.๐๘; ๐๒.๐๙; ๐๙.๑๖; ๑๐.๐๑; ๑๐.๐๒; ๑๐.๑๒ 

ทหมาย, ๐๒.๓๖; ๐๗.๐๑; ๐๗.๓๔; ๐๗.๔๐ 

ทกข, ๐๑.๑๘; ๐๓.๑๓; ๐๕.๑๑; ๐๗.๐๔; ๐๗.๐๘; ๐๘.๑๖; ๐๙.๐๙; ๐๙.๒๒; ๑๒.๐๒; ๑๒.๑๐; ๑๒.๑๘; ๑๒.๒๕; ๑๓.๐๔; ๑๓.๓๖; ๑๘.๑๙; ๑๘.๒๑; ๑๙.๐๑; ๑๙.๐๒; ๑๙.๐๘; ๑๙.๐๙; -ความทกข, ๐๓.๑๓; ๐๗.๐๔; ๑๓.๐๔; ๑๘.๒๑; ๑๙.๐๒; -ถกทกข กระทบ, ๐๑.๑๘; ๑๓.๓๖; -นา ทกข, ๐๙.๒๒; -เปนทกข, ๐๙.๐๙; ๑๒.๐๒; ๑๒.๑๐ 

ทกขภย, ๐๘.๑๖; ๑๒.๑๘; ๑๒.๒๕ ทกขรอน, ๑๙.๐๙ ทคต, ๐๓.๑๐ เทจ, ๐๒.๑๗; ๑๗.๐๖ เทพ, ๑๒.๑๔ เทวดา, ๐๔.๒๐; ๐๗.๑๑; ๐๗.๔๖

อมฤตพจนา ดชน

๑๙๔

แท, ๐๑.๒๔; ๐๘.๑๐; ๐๘.๑๖; ๐๙.๒๐; ๑๓.๑๑; ๑๙.๐๑ 

เทยงแทแนนอน, ๑๙.๐๑ โทษ, -โทษคนอน, -โทษตน, ๐๒.๒๙; ๐๒.๓๐ 

โทษ, -ชโทษ ๐๙.๑๕, -รโทษ ๑๑.๐๔, เกดโทษ ๑๒.๒๓ 

โทสะ, ๐๕.๐๘ 

ธรรม, ๐๑.๑๗; ๐๑.๒๑; ๐๑.๒๓; ๐๓.๐๑; ๐๓.๐๓; ๐๖.๐๗; ๐๖.๐๘; ๐๖.๐๙; ๐๖.๑๐; ๐๘.๑๖; ๐๙.๑๓; ๐๙.๑๔; ๑๐.๒๓; ๑๐.๒๙; ๑๐.๓๐; ๑๐.๓๑; ๑๒.๐๗; ๑๒.๐๘; ๑๒.๐๙; ๑๒.๑๐; ๑๒.๒๗; ๑๓.๓๑; ๑๓.๓๒; ๑๓.๓๓; ๑๓.๓๔; ๑๓.๓๖; ๑๓.๓๗; ๑๓.๓๘; ๑๓.๓๙; ๑๓.๔๐; ๑๓.๔๑; ๑๔.๐๖; ๑๕.๐๓; ๑๕.๐๗; ๑๖.๐๘; ๑๗.๐๖; ๑๘.๓๐; ๑๙.๐๑; ๑๙.๐๓; ๑๙.๑๔; 

ธรรมชาต, ๐๓.๐๓ ธรรมดา, ๑๙.๐๑ ธญญาหาร, ๑๔.๐๓ 

ธรชน, ๑๓.๐๘ ธระ, ๐๒.๓๕; ๐๖.๐๑; ๐๘.๑๒; ๐๙.๐๑; ๑๑.๐๕ 

นอน, การ, ๐๑.๒๒; ๐๖.๑๖; ๑๐.๒๙; ๑๒.๐๙; ๑๓.๓๓; ๑๓.๓๔; ๑๕.๑๒; ๑๘.๑๐; ๑๙.๐๑; ๑๙.๐๖; ๑๙.๑๑ 

นอนหลบ, ๑๙.๑๑ นกปราชญ, ๐๔.๑๖; ๐๙.๐๘; ๑๒.๒๐ 

นกสอบถาม, ๐๔.๑๒ นงนง, ๐๑.๓๐ นา, ไมตดนา, ๐๑.๐๖; ๐๑.๑๑; ๐๔.๑๑; ๐๕.๐๙; ๐๖.๐๓; ๑๐.๒๕; ๑๑.๐๗; ๑๓.๐๓; ๑๘.๒๗; ๑๙.๑๖ 

นาโชค, ๐๗.๒๙; ๑๖.๐๖ นง, ๐๑.๑๑; ๐๑.๓๐; ๑๗.๑๐ นนทา, การ, ๐๑.๐๔; ๐๑.๓๐; ๐๑.๓๑; ๑๗.๐๕; ๑๙.๐๑ 

นกถง, ๑๐.๐๒ แนชด, ๐๒.๓๖ แนวแน, ๐๑.๒๓ แนวในจดหมาย, ๐๒.๓๖ แนะนา, ๐๙.๐๑; ๐๙.๑๖

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๑๙๕

ในฝน, ๑๘.๒๔ 

บทธรรม, ๑๐.๒๙ บทบาท, ๐๙.๐๔ บรรพชต, ๐๑.๐๗ บรบรณ, ๐๑.๐๖; ๐๗.๔๐ บรโภค, ๐๖.๑๑; ๑๐.๑๗; ๑๐.๒๐ บรวาร, ๐๙.๐๔ บรสทธ, ๐๑.๒๒; ๐๒.๑๔; ๐๒.๑๕; ๐๒.๒๗; ๑๔.๐๖; ๑๖.๐๘ 

บวงของมาร, ๐๓.๑๒ บง, ๐๒.๓๐; ๐๙.๐๔ แฝงตวบง, ๐๒.๓๐ 

บณฑต, ๐๑.๐๖; ๐๑.๐๗; ๐๑.๑๑; ๐๑.๑๘; ๐๑.๒๔; ๐๑.๒๕; ๐๑.๒๖; ๐๑.๒๗; ๐๑.๒๙; ๐๒.๐๕; ๐๒.๑๓; ๐๒.๓๑; ๐๕.๑๒; ๐๗.๐๓; ๐๗.๔๑; ๐๘.๐๘; ๐๙.๑๓; ๐๙.๑๔; ๐๙.๑๕; ๐๙.๓๙; ๑๐.๑๓; ๑๒.๑๑; ๑๒.๑๙; ๑๓.๓๕; ๑๓.๓๖; ๑๗.๐๑; ๑๘.๐๖; 

บนเทง, ๑๒.๒๐ บวไมตดนา, ๑๙.๑๖ บากบน, ๐๗.๑๐ 

บาป, ๐๙.๐๕; ๑๓.๑๓; ๑๓.๑๖; - ผกระทาบาป, ๐๙.๐๕ 

บาเพญ, ๑๕.๑๗; -บาเพญ ประโยชน, ๑๕.๑๗ 

บดา, ๐๓.๑๔; ๐๘.๐๑; ๐๘.๐๒; ๐๘.๐๓; ๐๘.๐๕; ๑๐.๑๙; ๑๘.๑๗ 

บบคน, ๐๗.๒๔ บญ, ๑๐.๒๕; ๑๓.๑๐; ๑๓.๑๒ บรษ, ๐๑.๑๕; ๐๑.๑๖; ๐๑.๑๗; ๐๑.๒๖; ๐๑.๒๗; ๐๒.๑๗; ๐๖.๑๔; ๐๘.๒๖; ๐๙.๑๖; ๑๑.๐๖ 

บชา, ๐๑.๑๓; ๑๐.๐๘ บรพาจารย, ๐๘.๐๒ เบยดเบยน, ๐๑.๒๓; ๐๑.๒๘; ๑๐.๐๑; ๑๖.๑๑; ๑๙.๐๕ 

เบองหนา, ๐๘.๑๓; ๑๓.๐๒ แบงปน, ๐๑.๐๘; ๑๐.๑๘; -แบงปน เผอแผ, ๑๐.๑๘ 

แบบแผน, ๐๗.๔๗ ใบคา, ๐๙.๐๗ ใบไม, ๐๙.๐๘ 

ปกครอง, ๐๕.๐๗; ๐๙.๓๗; ๐๙.๓๘; ๑๒.๐๔; ๑๒.๐๕;

อมฤตพจนา ดชน

๑๙๖

๑๒.๐๖; ๑๒.๐๘; ๑๒.๑๖; ๑๒.๒๐; ๑๒.๒๔; ๑๒.๒๗ 

ปฏบต, ๐๑.๒๘; ๑๒.๒๐; ๑๒.๒๖; ๑๕.๑๓; ๑๕.๑๔; 

ปรโลก, ๑๗.๐๖; ๑๘.๓๐ ประกอบ, ๐๑.๑๓; ๐๔.๑๘; ๐๖.๐๘; ๐๖.๑๗; ๐๗.๒๐; ๑๓.๓๕; 

ประกอบการคา, ๐๖.๐๘ ประจกษ, ๐๗.๐๓ ประชาชน, ๑๒.๐๙; ๑๒.๑๐; ๑๒.๑๕ 

ประชม, ๐๕.๒๘ ประณต, ๑๓.๒๔ ประพฤต, การ, ๐๑.๒๒; ๐๖.๐๙; - ประพฤตชอบ, ๐๑.๒๓; ๐๗.๓๑; -ประพฤตตามอานาจจต, ๐๓.๐๕; -ประพฤตธรรม, ๐๑.๒๓; ๑๒.๑๐; ๑๓.๓๑; ๑๓.๓๓; -ประพฤตใหพอเหมาะ พอด, ๐๑.๓๕ 

ประมาท, ๐๖.๐๕; ๐๖.๑๘; ๐๗.๑๖; ๐๗.๑๗; ๐๗.๑๘; ๐๗.๑๙; ๐๗.๒๐; ๐๗.๒๑; ๐๗.๔๔; ๑๒.๐๗; ๑๒.๒๑; ๑๒.๒๒; ๑๒.๒๔; ๑๒.๒๕; 

๑๓.๐๕; ๑๘.๑๐; ๑๘.๒๘; ๑๙.๐๒ 

ประมข, ๑๖.๐๘; ประโยชน, ๐๑.๐๘; ๐๒.๑๘; ๐๒.๓๔; ๐๒.๓๖; ๐๔.๑๔; ๐๔.๑๕; ๐๔.๑๙; ๐๕.๐๙; ๐๕.๒๘; ๐๖.๑๓; ๐๗.๐๗; ๐๗.๒๑; ๐๗.๓๒; ๐๗.๓๓; ๐๗.๔๒; ๐๗.๔๓; ๐๗.๔๘; ๐๗.๔๙; ๐๘.๑๗; ๑๐.๐๕; ๑๐.๐๖; ๑๐.๒๖; ๑๓.๑๙; ๑๓.๒๐; ๑๕.๑๗; ๑๗.๐๘; ๑๘.๐๒; ๑๘.๑๘; ๑๘.๒๐ 

ประสบ, ๐๒.๒๐; ๐๓.๑๔; ๐๕.๑๘; ๐๗.๐๔; ๐๗.๐๕; ๑๘.๒๑ 

ประเสรฐ, ๐๑.๑๒; ๐๑.๑๓; ๐๑.๑๔; ๐๑.๒๓; ๐๓.๑๔; ๐๔.๐๒; ๐๔.๐๔; ๐๔.๐๕; ๐๔.๒๐; ๐๕.๐๔; ๐๕.๐๕; ๐๕.๐๖; ๐๕.๑๒; ๐๕.๑๔; ๐๕.๒๘; ๑๐.๒๙; ๑๖.๐๙; -ทา คนใหประเสรฐ, ๐๓.๑๔ 

ปราชญ, ๐๑.๒๑; ๐๔.๑๖; ๐๕.๐๔; ๐๙.๐๑; ๐๙.๐๘; ๐๙.๑๐; ๑๐.๒๙; ๑๒.๒๐; ๑๒.๓๕

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๑๙๗

ปรารถนา, ๐๗.๐๓; ๐๗.๓๔; ๐๘.๐๘; ๑๓.๓๗ 

ปราศรย, ๐๑.๑๖ ปรกษาหารอ, ๐๗.๔๗ ปลอย, ๐๒.๒๐; ๐๕.๑๘; ๐๗.๒๓; ๐๗.๒๗; ๐๗.๔๙  -ไมปลอยให สญเสยไป, ๐๗.๔๙ 

ปลอยปละละเลย, ๐๒.๒๐ ปลาเนา, ๐๙.๐๗ ปวงชน, ๑๐.๐๕ ปวงประชา, ๑๒.๐๖ ปวงสตว, ๐๑.๒๓; ๑๙.๑๑ ปจจบน, ๑๙.๑๔ ปญญา, ๐๑.๑๙; ๐๑.๒๖; ๐๑.๒๘; ๐๓.๐๘; ๐๔.๐๖; ๐๔.๐๗; ๐๔.๐๘; ๐๔.๑๑; ๐๔.๑๘; ๐๔.๑๙; ๐๕.๐๑; ๐๕.๐๒; ๐๕.๐๓; ๐๕.๐๔; ๐๕.๐๕; ๐๕.๐๖; ๐๕.๐๗; ๐๕.๐๘; ๐๕.๑๐; ๐๕.๑๑; ๐๕.๑๒; ๐๕.๑๓; ๐๕.๑๔; ๐๕.๑๕; ๐๕.๑๖; ๐๕.๑๗; ๐๕.๑๘; ๐๕.๑๙; ๐๕.๒๐; ๐๕.๒๑; ๐๕.๒๒; ๐๕.๒๓; ๐๕.๒๕; ๐๕.๒๖; ๐๕.๒๗; ๐๕.๒๘; ๐๖.๑๗; ๐๗.๐๔; ๐๗.๓๖; 

๐๙.๑๕; ๐๙.๓๗; ๐๙.๓๘; ๑๐.๐๖; ๑๒.๐๖; ๑๔.๐๒; ๑๗.๑๑; ๑๙.๐๓; ๑๙.๑๐; 

ปา, ๐๔.๐๖; ๐๘.๑๘; ๑๐.๒๕ ปากทาง, ๐๖.๑๖; ๑๐.๑๙; ๑๐.๒๐ โปรยแกลบ, ๐๒.๓๐ 

ผมหงอก, ๐๑.๒๐ ผล, ๐๑.๐๘; ๐๓.๐๖; ๐๓.๑๔; ๐๕.๑๒; ๐๖.๑๓; ๐๖.๑๕; ๐๗.๐๑; ๐๗.๐๒; ๐๗.๐๖; ๐๗.๓๓; ๐๗.๓๔; ๐๗.๓๕; ๐๗.๔๐; ๐๘.๒๗; ๐๙.๐๗; ๐๙.๐๘; ๑๐.๑๔; ๑๐.๒๘; ๑๒.๓๔; ๑๒.๓๕; ๑๓.๐๓; ๑๕.๑๓; ๑๕.๑๔; ๑๘.๑๔; -ผล แกผปฏบต, ๑๕.๑๔; -ผลแกผไม ปฏบต, ๑๕.๑๓; -มผลเชนอยาง นน, ๐๙.๐๗; ๐๙.๐๘ 

ผลด, ๐๓.๐๖; ๐๓.๑๔; ๑๒.๓๔; ๑๒.๓๕ 

ผลทประสงค, ๐๗.๐๒ ความหวง ในผล, ๐๗.๓๕ 

ผลทหมาย, ๐๗.๐๑; ๐๗.๓๔; ๐๗.๔๐ 

ผลประโยชน, ๐๖.๑๓

อมฤตพจนา ดชน

๑๙๘

ผลมาก, ๐๗.๐๖ ผลไม, ๑๘.๑๔ ผลผลาม, ๐๗.๓๖; ๑๒.๑๓ ผลผลาม, ๑๓.๓๐; ๑๙.๑๔ ผาน, ๐๗.๒๗; ๐๗.๒๘; ๐๘.๐๓; ๐๘.๐๔; ๑๙.๑๑ ผานเลย, ๐๗.๒๗ 

ผานงหม, ๑๐.๒๒ ผด, ๐๓.๑๓; ๐๗.๓๔; ๑๒.๒๐; ๑๓.๐๕ จตทตงไวผด, ๐๓.๑๓; - ผดพลาด, ๑๒.๒๐; ๑๓.๐๕; - ผดพลาดคลาดเคลอน, ๑๒.๒๐; -วธการอนผด, ๐๗.๓๔ 

ผวพรรณ, ๑๐.๒๒; ๑๕.๑๑; ๑๘.๒๐; ๑๙.๑๔ 

ผกไมตร, ๑๐.๑๑ ผครองแผนดน, ๐๑.๐๗; ๑๒.๐๗; ๑๒.๑๓; ๑๒.๑๘; ๑๒.๒๕ 

ผครองเรอน, ๐๑.๐๘ ผชนะ, ๐๒.๒๔ ผนา, ๑๒.๓๓ ผบอกขมทรพย, ๐๙.๑๕ ผบรหาร, ๑๒.๓๔; ๑๒.๓๕ ผบชา, ๑๐.๐๘ 

ผปกครอง, ๑๒.๐๔; ๑๒.๐๖; ๑๒.๐๘; ๑๒.๑๖; ๑๒.๒๐; ๑๒.๒๗ 

ผประทษราย, ๐๙.๓๕ ผทาลาย, ๐๘.๐๘ ผเพยรพยายาม, ๐๑.๑๒ ผลวงลบ, ๑๘.๑๘ ผทตาย, ๑๘.๐๙; ๑๘.๑๒; ๑๘.๑๘; ๑๘.๒๐ 

ผใหญ, ๐๑.๑๙; ๐๑.๒๐; ๐๑.๒๑; ๑๘.๐๖ 

ผไหว, ๑๐.๐๙ ผอน, ๐๒.๑๑; ๐๒.๒๘; ๐๒.๓๑; ๐๒.๓๓; ๐๒.๓๕; ๐๒.๓๖; ๐๕.๐๙; ๑๐.๐๔; ๑๒.๐๒ 

เผา, ๑๒.๑๓; ๑๓.๒๖; ๑๘.๑๓ถก เผา, ๑๘.๑๓ 

เผาผลาญ, ๑๓.๒๖ เผอแผเจอจาน, ๑๐.๑๔ แผดเผา, ๑๒.๑๓ แผนดน, ๐๑.๐๓; ๐๑.๐๗; ๑๒.๐๖; ๑๒.๐๗; ๑๒.๑๓; ๑๒.๑๘; ๑๒.๒๕ 

ฝงฟากมหาสมทร, ๐๙.๑๒ ฝน, ๑๘.๒๔; ๑๙.๑๐; ๑๙.๑๔

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๑๙๙

ฝนเพอ, ๑๙.๑๐; ๑๙.๑๔ ฝกจต, การ, ๐๓.๐๖ ฝกด, ๐๒.๐๓; ๐๒.๐๖ ฝกไดยาก, ๐๒.๐๔ ฝกตน, ๐๒.๐๕; ๐๔.๐๔ ฝกแลว, ๐๓.๐๗; ๐๔.๐๔; ๐๔.๐๕ ฝกอบรม, ๐๑.๒๓; ๐๔.๑๗ ฝน, ๐๑.๒๒ ฝงโค, ๑๒.๑๐ แฝงตว, ๐๒.๓๐ แฝงมา, ผ, ๐๙.๐๓ 

พญามจจราช, ๑๘.๐๙; ๑๘.๑๗; ๑๘.๒๒ 

พบปะเกยวของ, ๑๘.๑๖ พบเหน, ๐๙.๐๒; ๑๘.๒๔ พระจนทร, ๑๘.๑๓ พระพทธเจา, ๑๓.๓๐; ๑๙.๑๖ พระภกษ, ๐๑.๒๓ พระศาสดา, ๑๐.๒๔ พราหมณ, ๐๑.๒๓ พยายาม, ๐๑.๐๙; ๐๑.๑๒; ๐๗.๐๑; ๐๗.๑๒; ๐๗.๓๓; ๐๗.๔๖ 

พรวดพราด, ๐๗.๓๘ พรหม, ๐๗.๔๖; ๐๘.๐๑ 

พรอง, ๐๑.๑๑; ๑๘.๐๒ พรงพรอม, ๐๘.๑๗ พรานนก, ๐๒.๓๐ พราสอน, ๐๒.๒๘; ๐๒.๓๑; ๐๙.๑๖ 

พรงน, ๐๗.๔๘ พลอยพนาศ, ๑๒.๑๕ พลดพราก, ๑๘.๑๒ พวกพอง, ๐๘.๑๘; ๑๘.๑๗ พอกพน, ๐๖.๐๔; ๐๗.๔๔ พอใจ, ความ, ๑๓.๐๔ พอด, ๐๑.๓๕; ๐๖.๐๕; ๑๗.๑๐ พอแม, ๐๘.๐๖ พอเหมาะ, ๐๑.๓๕ พะวง, ๐๒.๒๐ พกพง, ๐๗.๔๙ พกอาศย, ๑๐.๒๕ พฒนา, ๐๔.๐๗; ๐๔.๑๙ พดใหโคนลงได, ๐๘.๑๘ พวพน, ๐๒.๐๙ พจารณา, ๐๑.๓๒; ๐๒.๒๖; ๐๗.๓๘; ๑๐.๒๔ 

พนาศ, ๐๓.๑๓; ๑๒.๑๕; ๑๒.๑๘; ๑๒.๒๕ 

พนจ, ๐๑.๒๙; ๐๕.๒๒; ๐๕.๒๓

อมฤตพจนา ดชน

๒๐๐

พาล, คนพาล, ๐๑.๑๑; ๐๑.๒๙; ๐๑.๓๓; ๐๙.๐๗; ๐๙.๐๙; ๐๙.๑๓; ๐๙.๒๑; ๐๙.๒๒; ๑๑.๐๖; ๑๒.๓๓; ๑๒.๓๔; ๑๔.๐๒; ๑๗.๐๔; ๑๗.๑๑; ๑๘.๐๖; -พาลชน, ๑๓.๐๓; -เปน พาล, ๐๑.๒๔; ๐๙.๓๙ 

พทกษรกษา, ๑๒.๒๗ พธ, ประกอบพธบชา, ๐๑.๑๓ พงพอใจ, ๐๙.๓๗ พช, ๐๔.๑๑ พทธปญญา, ๐๔.๐๖ พด, ๐๑.๑๗; ๐๑.๓๐; ๐๗.๔๗; ๐๙.๑๕; ๐๙.๓๓; ๑๕.๑๕; ๑๗.๐๑; ๑๗.๐๒; ๑๔.๐๔; ๑๗.๐๖; ๑๗.๑๐; ๑๗.๑๑; -ดแต พด, ๑๗.๐๑; -พดจนเกนกาล, ๑๗.๑๐; -พดจา, ๐๙.๑๕; ๑๗.๐๖; -พดมาก, ๐๑.๓๐; -พด พลอยๆ, ๐๙.๓๓; -พด พอประมาณ, ๐๑.๓๐ 

พดอยางด, ๐๗.๔๗ เพมทว, ๐๖.๐๕ เพมพน, ๐๙.๐๕; ๑๐.๒๕; ๑๘.๑๙ เพยรทากจ, ๐๗.๓๙ เพยรพยายาม, ๐๑.๑๒; ๐๗.๔๖ 

เพอน, ๐๙.๑๙; ๐๙.๒๐ เปนเพอน, ๐๙.๑๙ เพอนแท, ๐๙.๒๐ สหาย , ๐๘.๐๙; ๐๘.๑๒; ๐๘.๑๔; ๐๙.๒๐; ๐๙.๒๑; ๐๙.๓๖; ๐๙.๓๗; ๐๙.๓๘ 

แพ, ๐๒.๒๒ ไพบลย, ๐๗.๔๗ ไพเราะ, ๑๗.๐๘ วาจาไพเราะ, ๑๗.๐๘ 

ฟนเฝอ, ๑๗.๑๐ ฟากมหาสมทร, ๐๙.๑๒ ไฟ, ๐๕.๑๓; ๐๖.๐๒; ๑๕.๑๐ ไฟทสองทาง, ๐๕.๑๓ ไฟไหม, ๑๕.๑๐ 

ภรรยา, ๐๘.๐๙ ภย, ๐๑.๓๔; ๐๗.๑๕; ๐๘.๑๖; ๐๙.๓๔; ๑๒.๑๘; ๑๒.๒๕; ๑๒.๒๘; ๑๕.๐๖; -ภยทเกดขน ภายใน, ๑๕.๐๖; -ภยทยงไม มาถง, ๐๗.๑๕; ๑๒.๒๘ 

ภยเวร, ๐๑.๓๔ ภายนอก, ๐๒.๑๒ ภายใน, ๐๗.๔๔; ๐๙.๐๔; ๐๕.๐๖

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๒๐๑

ภายหลง, ๐๒.๑๑; ๐๗.๓๖; ๐๗.๔๕; ๑๒.๓๑; ๑๓.๐๕; ๑๓.๑๗; ๑๓.๑๘; ๑๓.๒๖; ๑๕.๑๐ 

ภาระ, ๑๑.๐๕; ๑๒.๒๔; ภาษต, ๐๕.๒๘; ๑๕.๑๓; ๑๕.๑๔ โภคะ, ๐๖.๑๔ โภคทรพย, ๐๑.๐๘; ๑๐.๒๖; ๑๒.๑๘; ๑๒.๒๕ 

มงคล, ๐๖.๑๙; ๐๗.๓๑; ๑๕.๑๕ มนษย, ๐๑.๐๒; ๐๑.๐๓; ๐๑.๑๙; ๐๔.๐๕; ๐๔.๒๐; ๐๘.๐๗; ๑๒.๑๐; ๑๘.๒๗; ๑๙.๐๑; ๑๙.๐๓ 

มฤตย, ๑๘.๒๖ มลทน, ๐๑.๒๑; ๐๔.๐๑ มอง, ๐๒.๓๕; ๐๕.๐๙; ๐๕.๑๒; ๐๕.๒๕; ๐๙.๑๕; ๑๒.๑๔; ๑๕.๐๓; ๑๕.๐๗; ๑๙.๑๑ 

มงม, ๑๐.๒๐ มจจราช, ๑๘.๐๙; ๑๘.๑๗; ๑๘.๒๒ 

มนคง, ๐๑.๑๒; ๐๗.๑๐; ๑๒.๐๙ มยหกะ, นก, ๑๐.๑๔ มวสม, ๐๖.๑๖ 

มวหมอง, ๐๒.๓๑ มวเมา, ๐๕.๐๘; ๑๒.๒๑ มาร, ๐๓.๑๒ มารดา, ๐๓.๑๔; ๐๘.๐๑; ๐๘.๐๒; ๐๘.๐๓; ๐๘.๐๔; ๐๘.๑๐; ๑๐.๑๙; ๑๕.๐๙; ๑๖.๐๘ 

มารดาบดา, ๐๓.๑๔; ๐๘.๐๑; ๐๘.๐๒; ๐๘.๐๓; ๑๐.๑๙ 

มตร,  ๐๘.๑๐; ๐๘.๑๒; ๐๘.๑๓; ๐๘.๑๔; ๐๘.๑๖; ๐๘.๑๗; ๐๙.๐๓; ๐๙.๑๗; ๐๙.๑๘; ๐๙.๓๕; ๐๙.๓๙; ๑๑.๐๔; ๑๓.๐๒; ๑๖.๐๓; ๑๙.๐๘ 

มตรชนดเจาสาราญ, ๑๙.๐๘ มตรภาพ, ๑๑.๐๔ มคา, ๐๑.๑๓; ๑๓.๔๐ มชย, ๐๗.๔๗ มทรพย, ๐๕.๒๑; ๑๐.๒๐ มสต, ๐๙.๓๗; ๑๕.๑๗; ๑๖.๐๕; ๑๖.๐๖; ๑๖.๐๗ 

มด, ๐๔.๑๘; ๑๕.๐๓ เมตตา, ๑๒.๐๙; ๑๘.๑๒ เมา, ๐๑.๐๙; ๐๕.๐๘; ๑๒.๒๑; - มวเมา, ๐๕.๐๘; ๑๒.๒๑ 

แม, ๐๘.๐๖; ๐๘.๑๐; ๑๘.๒๗ แมนา, ๑๘.๒๗

อมฤตพจนา ดชน

๒๐๒

โมหะ, ๑๕.๐๘ ไมด, ๐๑.๐๗; ๐๑.๑๒; ๐๑.๒๕; ๐๒.๑๘; ๐๒.๒๒; ๑๓.๑๗; ๑๓.๑๙; ๑๓.๒๖ 

ไมตาย, ๐๗.๑๖; ๐๗.๑๘; ๑๐.๒๓; ๑๖.๐๑ 

ไมทา, ๐๒.๑๔; ๐๒.๓๕; ๑๓.๑๖; ๑๓.๒๗; ๑๓.๒๘; ๑๓.๓๐; ๑๗.๐๑; ๑๗.๐๖ 

ไมพรน, ๐๗.๔๙ ไมเหลงลอย, ๐๑.๐๘ 

ยกยอง, ๐๑.๑๓; ๑๒.๑๗ ยถากรรม, ๑๘.๒๒ ยศ, ๐๑.๐๙; ๐๑.๒๘; ๐๕.๑๒; ๐๖.๐๙; ๑๙.๐๑ 

ยอดเยยม,๐๒.๒๔; ๑๐.๑๓; ๑๑.๐๕ 

ยอดสหาย, ๐๘.๐๙ ยงชพ, ๐๒.๓๓ ยอหยอน, ๐๗.๐๖ ยาก, ๐๑.๑๐; ๐๒.๐๓; ๐๒.๐๔; ๐๒.๑๘; ๐๒.๒๙; ๐๓.๐๓; ๐๓.๐๔; ๐๔.๐๙; ๑๓.๒๐; ๑๓.๒๒; ๑๕.๐๘; ๑๕.๑๖ 

ยานพาหนะ, ๑๐.๒๒ 

ยามมทกขภยถงชวต, ๐๘.๑๖ เยอหยง, ๐๗.๔๘ ไยด, ๐๙.๓๐ 

รวงโรย, ๑๘.๐๕ รวงหลน, ๑๘.๑๔ รวมกน, ๐๘.๑๔ รวมใจ, ๑๙.๐๙ รส, ๐๙.๑๓; ๐๙.๑๔; ๑๖.๐๒ รสด, ๑๖.๐๒ ประดารส, ๑๖.๐๒; -รส แกง, ร, ๐๙.๑๓; ๐๙.๑๔ 

รองไห, ๑๘.๑๓; ๑๘.๑๘; ๑๘.๑๙ รอบคอบ, ๐๗.๔๗ รอน, ๐๓.๐๕; ๐๗.๓๔; ๐๗.๓๖; ๐๗.๓๘; ๐๗.๔๕; ๐๗.๔๙; ๑๐.๐๓; ๑๒.๐๕; ๑๒.๓๑; ๑๓.๑๔; ๑๓.๑๗; ๑๓.๑๘; ๑๕.๑๐; ๑๙.๐๙; ๑๙.๑๑ 

รอนใจ, ๐๗.๔๕; ๑๓.๑๗; ๑๓.๑๘ รอบคอบ, ๐๗.๔๗ รอยป, ๐๑.๑๒; ๐๑.๑๓; ๐๕.๒๘ ระงบ, ๑๐.๐๗; ๑๒.๒๐; ๑๕.๑๗ ระเบยบวนย, ๐๔.๐๖ ระลก, ๐๘.๑๖ ระแวง, ๐๗.๑๔; ๐๙.๐๕; ๑๒.๒๙

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๒๐๓

รก, ๐๑.๐๖; ๐๒.๐๗; ๐๒.๐๘; ๐๒.๐๙; ๐๒.๑๐; ๐๒.๑๒; ๐๒.๑๓; ๐๒.๒๐; ๐๒.๒๑; ๐๓.๐๓; ๐๓.๐๘; ๐๓.๐๙; ๐๖.๐๕; ๐๖.๑๓; ๐๘.๐๔; ๐๘.๐๕; ๐๙.๑๒; ๐๙.๑๖; ๐๙.๒๙; ๑๐.๐๑; ๑๐.๐๒; ๑๐.๑๒; ๑๒.๒๗; ๑๓.๓๑; ๑๓.๓๘; ๑๘.๒๔; ๑๙.๐๒ 

รก (สงทรก), ๐๒.๒๐; ๐๒.๒๑; ๑๙.๐๒ -ไมรก, ๑๙.๐๒ 

รกใคร, ๑๘.๒๔ รกตน, ๐๒.๐๗; ๑๐.๐๑ รกษา, ๐๒.๑๐; ๐๒.๑๒; ๐๒.๑๓; ๐๓.๐๓; ๐๓.๐๘; ๐๓.๐๙; ๐๖.๐๕; ๐๖.๑๓; ๑๒.๒๗; ๑๓.๓๑; ๑๓.๓๘ 

รงเกยจ, ๐๖.๐๙ รฐ, ๑๒.๐๔; ๑๒.๐๗; ๑๒.๑๐; ๑๒.๒๔; ๑๒.๒๕ 

รางกาย, ๐๑.๑๙; ๑๘.๑๙; ๑๘.๒๐ ราคะ, ๐๕.๐๘ ราชการ, ๐๖.๑๗; ๐๖.๑๘; ๑๐.๑๔; ๑๒.๒๗ 

ราชา, ๐๑.๐๗; ๑๒.๐๔; ๑๒.๐๘; ๑๒.๐๙; ๑๒.๑๐ 

รายแรง, ๐๑.๐๖ ราพน, ๑๐.๑๔; ๑๘.๒๐; ๑๘.๒๓ ราพง, ๐๗.๒๓; ๑๐.๑๔ ราไรราพน, ๑๘.๒๐; ๑๘.๒๓ รบทาความเพยร, ๐๗.๒๕ รบรอน, ๐๗.๓๘ รนรมย, ๑๙.๑๖ รงเรอง, ๐๒.๐๖; ๐๔.๑๘ รงอรณ, ๐๗.๓๑ ร, ๐๑.๒๔; ๐๒.๐๔; ๐๒.๐๙; ๐๒.๑๗; ๐๓.๑๒; ๐๔.๐๑; ๐๔.๑๐; ๐๔.๑๒; ๐๔.๑๕; ๐๔.๑๙; ๐๔.๒๐; ๐๕.๑๖; ๐๕.๑๗; ๐๕.๒๘; ๐๖.๑๗; ๐๗.๐๗; ๐๗.๒๓; ๐๗.๒๖; ๐๗.๔๗; ๐๗.๔๘; ๐๙.๐๑; ๐๙.๑๓; ๐๙.๑๔; ๑๑.๐๔; ๑๒.๓๑; ๑๕.๐๖; ๑๕.๑๗; ๑๘.๑๓; ๑๙.๐๙ 

รจกประโยชน, ๐๗.๔๘ รแจง, ๐๙.๑๓ รธรรม, ๐๙.๑๔ รปกาย, ๐๘.๐๕ รประมาณ, ๐๗.๔๗ เรง, ๐๗.๔๐

อมฤตพจนา ดชน

๒๐๔

เรยน, ๐๔.๐๗; ๐๔.๑๐; ๐๔.๑๕; ๐๔.๑๗; ๐๔.๑๙; ๐๕.๑๐ 

เรยนสดบ, ๐๔.๑๙ เรยบรอย, ๐๖.๑๘ โรยรารวงหาย, ๐๔.๐๓ 

ฤกษ, ๐๗.๓๑; ๐๗.๓๒ 

ลงโทษ, ๑๒.๑๒ ลงมอทา, ๐๗.๐๗ ลดละ, ๐๗.๑๑ ลม, ๐๗.๔๙; ๐๘.๑๘ ลมแดด, ๐๗.๔๙ ลวงเกน, ๑๑.๐๕ ลวงทกข, ๐๗.๐๘ ลวงไป, ๐๗.๓๐; ๑๘.๐๒; ๑๘.๐๔ ลวงละเมด, ๑๑.๐๔ ละลาย, ๐๗.๒๓ ละเลย, ๐๒.๒๐; ๐๕.๒๖ ละหอย, ๐๗.๒๒; ๑๙.๑๐ ละเอยดออน, ๐๓.๐๔; ๐๕.๑๒ ลบ, ๐๒.๑๖; ๑๘.๑๘; ๑๘.๒๓ ลาชา, ๐๗.๓๙ ลาหลง, ๐๗.๓๙ ลาภ, ๐๔.๑๖; ๐๖.๐๙; ๑๙.๐๑ ลน, ๐๙.๑๔ 

ลก, ๐๗.๔๕; ๐๘.๐๖; ๐๘.๐๗; ๑๙.๐๗ 

ลกผชาย, ๐๗.๔๕ เลว (คน), ๐๑.๑๔; ๐๙.๒๓; ๐๙.๒๗; ๐๙.๓๕ 

เลวราย, ๐๓.๑๓ เลาเรยน, ๐๔.๐๗; ๐๔.๑๗; ๐๕.๑๐ 

เลกละ, ๐๑.๒๓ เลยงชพ, ๐๖.๐๕; ๐๖.๐๗; ๐๖.๐๙ เลยงด, ๑๐.๑๙ โลก, ๐๑.๓๐; ๐๒.๑๖; ๐๓.๐๒; ๐๕.๐๑; ๐๘.๐๔; ๐๘.๐๕; ๐๙.๐๔; ๑๐.๐๗; ๑๐.๑๔; ๑๒.๐๑; ๑๓.๐๕; ๑๓.๐๖; ๑๓.๒๓; ๑๕.๐๕; ๑๖.๐๕; ๑๗.๐๖; ๑๘.๒๖; ๑๘.๓๐; ๑๙.๑๑; ๑๙.๑๖; -ในโลก, ๐๑.๓๐; ๐๒.๑๖; ๐๕.๐๑; ๐๘.๐๔; ๐๘.๐๕; ๐๙.๐๔; ๑๐.๐๗; ๑๐.๑๔; ๑๒.๐๑; ๑๕.๐๕; ๑๖.๐๕; ๑๙.๑๑; ๑๙.๑๖; -โลกน, ๑๐.๐๗; ๑๐.๑๔; ๑๖.๐๕ 

โลภ, ๑๕.๐๓

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๒๐๕

วน, ๐๑.๑๒; ๐๑.๓๒; ๐๔.๑๕; ๐๗.๒๕; ๐๗.๒๖; ๐๗.๒๘; ๐๗.๒๙; ๐๗.๓๐; ๐๗.๔๘; ๐๗.๔๙; ๑๐.๒๕; ๑๒.๒๗; ๑๖.๐๗; ๑๘.๐๑; ๑๘.๐๒; ๑๘.๐๓; ๑๘.๐๔; ๑๘.๒๕; ๑๙.๐๓; ๑๙.๑๑ 

วนคน, ๐๗.๓๐; ๑๘.๐๒; ๑๘.๐๔; ๑๘.๒๕ 

วนน, ๐๗.๒๕; ๐๗.๔๘ วนพรง, ๐๗.๒๖ วย, ๐๑.๒๐; ๐๑.๑๙; ๑๘.๐๑; ๐๘.๐๔; ๑๘.๑๑; ๑๘.๑๒; ๑๘.๒๗; -วยหนมวยสาว, ๑๐.๑๙ 

วาจา, ๑๔.๐๔; ๑๕.๑๓; ๑๕.๑๔; ๑๕.๑๕; ๑๖.๐๑; ๑๗.๐๓; ๑๗.๐๘; ๑๗.๐๙; ๑๗.๑๐; ๑๙.๐๙ 

วาจาสละสลวย, ๑๙.๐๙ วญชน, ๐๑.๓๒; ๐๑.๓๓; ๐๙.๑๔ 

วจย, ๐๕.๒๔ วชชา, ๐๔.๐๒ วชา, ๑๔.๐๖ วถทาง, ๑๘.๑๓ 

วธการ, ๐๗.๓๔ วบต, ๐๔.๐๘ วทยา, ๐๔.๐๙; ๐๔.๑๐; ๐๔.๑๔; ๐๔.๑๗ 

ววาท, ๑๑.๐๖ วนวาย, ๑๙.๑๓ เวร, ๐๑.๓๔; ๐๓.๑๓; ๑๐.๐๗; ๑๑.๐๖; ๑๒.๑๑; -ความสงบเวร, ๑๑.๐๖ 

ศรทธา, ๑๖.๐๓; ๑๖.๐๔ ศตร, ๐๙.๐๓; ๐๙.๐๙; ๐๙.๓๙; ๑๒.๓๑; ๑๔.๐๒; ๑๙.๐๗ 

ศลปวทยา, ๐๔.๐๙; ๐๔.๑๔ ศล, ๐๔.๑๘; ๑๔.๐๖; ๑๖.๐๘; ๑๖.๐๙; ๑๖.๑๐ 

ศกษา, ๐๔.๐๖; ๐๔.๑๓; ๐๔.๑๖ เศราหมอง, ๐๒.๑๔; ๐๓.๑๐; ๐๓.๑๑ 

โศก, ๑๐.๑๓; ๑๐.๑๕; ๑๘.๐๙; ๑๘.๑๒; ๑๘.๑๓; ๑๘.๑๘; ๑๘.๑๙; ๑๘.๒๐; ๑๘.๒๑; ๑๙.๐๑; ๑๙.๐๖; ๑๙.๐๗; ๑๙.๑๔ 

สงคราม, ๐๒.๒๔; ๑๕.๑๖

อมฤตพจนา ดชน

๒๐๖

สงบ, ๐๑.๑๑; ๐๑.๒๓; ๐๗.๑๓; ๐๙.๓๓; ๑๑.๐๖; ๑๓.๓๖; ๑๘.๑๙; -สงบเสงยม, ๐๙.๓๓ 

สงบใจ, ๐๗.๑๓ สงสย, ๑๐.๒๒; ๑๘.๑๒ สดบ, ๐๔.๑๙; ๑๒.๒๖; ๑๘.๒๓ สตร, ๐๑.๒๖; ๐๑.๒๗; ๐๖.๑๔ สต, ๐๙.๓๗; ๑๕.๑๗; ๑๖.๐๕; ๑๖.๐๖; ๑๖.๐๗ 

สถาน, ๐๑.๒๖; ๐๑.๒๗; ๑๒.๑๙ สนทนา, ๐๕.๑๖; ๑๙.๐๓ สนทนาถกเถยง, ๑๙.๐๓ สบาย, ๑๒.๐๙; ๑๘.๑๙; ๑๙.๑๑ สภา, ๐๑.๑๕ สมณะ, ๐๑.๒๓ สมควร, ๐๒.๓๑ สมบต, ๐๑.๑๐; ๐๖.๐๕; ๑๔.๐๓; ๑๔.๐๔ 

สมหมาย, ๐๑.๐๘; ๐๗.๐๒; ๐๗.๔๑ 

สมาคม, ๐๙.๐๑; ๐๙.๑๐; ๐๙.๒๒ สมาเสมอ, ๐๑.๑๓ สรรเสรญ,  ๐๑.๐๔;  ๐๑.๓๑; ๐๑.๓๒;  ๐๑.๓๓;  ๑๐.๒๔; ๑๐.๒๙; ๑๗.๐๕; ๑๙.๐๑ 

สราง,  ๐๖.๐๓;  ๑๐.๒๕;  ๑๓.๐๓; ๑๓.๐๔;  ๑๓.๐๗;  ๑๓.๐๘; ๑๓.๐๙ 

สละ, ๑๓.๓๘; ๑๙.๐๙ สลด, ๐๑.๒๑; ๑๘.๒๑ สวน, ๑๐.๒๕ สวมใส, ๐๑.๒๓ สวางไสว, ๐๔.๑๘ สหาย, ๐๘.๐๙; ๐๘.๑๒; ๐๘.๑๔; ๐๙.๒๐; ๐๙.๒๑; ๐๙.๓๖; ๐๙.๓๗; ๐๙.๓๘ 

สอดสอง, ๐๖.๑๘ สะพาน, ๑๐.๒๕ สะอาด, ๐๙.๐๔; ๑๗.๐๗ สกการะ, ๑๒.๓๐ สงขาร, ๑๘.๑๐ สงหาร, ๑๐.๐๒ สงสม, ๑๓.๐๔ สงสอน, ๑๐.๒๓; ๑๒.๑๑ สจจะ, ๐๑.๒๑; ๑๖.๐๒ สจธรรม, ๑๗.๐๖ สญญมะ, ๐๑.๒๑ สตบรษ, ๐๑.๑๕; ๐๑.๑๖; ๐๑.๑๗; ๐๘.๑๖; ๐๙.๑๖; ๑๑.๐๖ 

สตว, ๐๑.๐๑; ๐๑.๒๓; ๑๐.๐๒; ๑๐.๑๘; ๑๓.๒๓; ๑๓.๒๔;

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๒๐๗

๑๘.๐๕; ๑๘.๐๘; ๑๘.๑๐; ๑๘.๑๒; ๑๘.๑๔; ๑๘.๑๖; ๑๘.๒๒; ๑๘.๒๖; ๑๙.๑๑ 

สตวราย, ๑๙.๑๑ สนต, ๐๔.๑๗ สบสน, ๐๖.๑๙ สมฤทธผล, ๐๗.๓๓; ๐๘.๑๗ สาธชน, ๑๘.๒๓ สามคค, ๑๑.๐๒; ๑๑.๐๗ สารภาพ, ๑๑.๐๔ สาคญ, ๐๑.๒๔; ๐๒.๒๑; ๑๒.๑๔; ๑๒.๑๕; -สาคญตน, ๐๑.๒๔; ๑๒.๑๕ 

สารวม, ๐๑.๐๗ สาเรจ, ๐๔.๑๗; ๐๖.๑๔; ๐๗.๐๑; ๐๗.๐๒; ๐๗.๒๑; ๐๗.๓๕; ๐๗.๔๐; ๐๗.๔๒; ๐๗.๔๗; ๑๓.๓๗ 

สงทรก, ๐๒.๒๐; ๐๒.๒๑; ๑๙.๐๒ สนชพ, ๑๓.๑๒ สนทรพย, ๐๕.๒๐ สนธพ, ๐๔.๐๔ สนหวง, ๐๗.๐๔ สรโชค, ๐๗.๔๙ สกร, ๑๑.๐๓ 

สข, ๐๑.๑๘; ๐๓.๐๗; ๐๔.๑๙; ๐๕.๑๑; ๐๗.๐๔; ๐๗.๐๕; ๐๗.๓๓; ๐๗.๔๑; ๐๘.๐๔; ๐๘.๐๕; ๐๘.๑๕; ๐๙.๑๐; ๐๙.๓๖; ๑๐.๑๐; ๑๐.๑๖; ๑๐.๒๘; ๑๑.๐๑; ๑๑.๐๒; ๑๒.๐๓; ๑๒.๐๕; ๑๒.๐๖; ๑๒.๐๙; ๑๒.๑๐; ๑๓.๐๙; ๑๓.๑๐; ๑๓.๑๒; ๑๓.๒๘; ๑๓.๓๒; ๑๓.๓๓; ๑๓.๓๔; ๑๓.๓๕; ๑๕.๑๒; ๑๖.๐๔; ๑๗.๐๕; ๑๙.๐๑; ๑๙.๐๒; ๑๙.๐๖; ๑๙.๑๒; ๑๙.๑๕; -เปน สข, ๐๙.๑๐; ๑๒.๐๓; ๑๒.๐๙; ๑๒.๑๐; ๑๓.๓๓; ๑๓.๓๔; ๑๕.๑๒; ๑๙.๐๒; -พบสข, ๑๗.๐๕; -แสวงสข, ๑๒.๐๖ 

สคต, ๐๓.๑๑ สภาษต, ๑๕.๑๓; ๑๕.๑๔ สงสด, ๐๖.๑๙ สญเสย, ๐๑.๐๘; ๐๗.๔๙; ๑๒.๐๗ เสวนา, ๐๙.๐๘ เสย, ๐๑.๐๕; ๐๑.๐๘; ๐๑.๐๙; ๐๒.๑๓; ๐๒.๑๙; ๐๒.๒๐; ๐๕.๑๓; ๐๖.๑๒; ๐๗.๒๕; ๐๗.๒๗; ๐๗.๔๔; ๐๗.๔๙;

อมฤตพจนา ดชน

๒๐๘

๐๙.๐๕; ๐๙.๑๕; ๑๒.๐๗; ๑๓.๒๗; ๑๕.๐๒; ๑๗.๐๖; ๑๘.๒๓; ๑๙.๐๗; ๑๙.๑๑ 

เสยบแทง, ๑๙.๐๗ เสอม, ๐๖.๑๖; ๐๙.๐๕; ๑๐.๑๙; ๑๐.๒๐; ๑๑.๐๔; ๑๒.๒๒; ๑๒.๒๓; ๑๘.๐๕; ๑๘.๑๑; ๑๘.๑๒; ๑๙.๐๑ 

เสอมคลาย, ๑๑.๐๔ เสอมสน, ๑๘.๑๒ เสอมเสย, ๐๙.๐๕ แส, ๐๒.๓๕; แสหา, ๑๒.๑๘ แสงสวาง, ๐๕.๐๒ แสดง, ๐๑.๑๘; ๐๙.๐๔ แสนยาก, ๐๓.๐๔ ใสใจ, ๐๒.๓๕ 

หงอม, ๐๑.๒๐ หดหาย,๐๗.๒๓ หนกแนน, ๐๑.๐๖ หนาท,  ๐๒.๓๕; ๐๖.๑๘; ๐๗.๑๒; ๐๗.๔๔; ๐๗.๔๕; ๑๘.๒๘ 

หนาย, ๐๙.๒๙ หนาว, ๐๗.๔๙ หนมแนน, ๐๕.๑๘ 

หมน, ๐๑.๓๔; ๐๒.๑๙; ๑๓.๐๓ หมอ, ๐๑.๑๑; ๑๓.๐๓ หมกหมม, ๐๗.๔๔ หมางเมน, ๐๙.๑๑ หมคณะ, ๑๒.๓๔ หมชน, ๑๑.๐๑; ๑๒.๓๕ หมมนษย, ๐๑.๑๙; ๐๔.๐๕; ๐๔.๒๐; ๐๘.๐๗; ๑๒.๑๐; ๑๙.๐๑ 

หยอนความเพยร, ๐๑.๑๒ หยงเหน, ๐๑.๒๖ หลงใหล, ๐๕.๑๒ หลกยดเหนยว, ๐๒.๐๑ หลด, ๑๗.๑๑ หวงนา, ๐๑.๑๑ หวงแหนทรพย, ๑๐.๑๔ หวงอนตราย, ๐๗.๓๙ หวนละหอย, ๑๙.๑๐ หวง, ๐๓.๑๐; ๐๓.๑๑; ๐๗.๐๓; ๐๗.๐๔; ๐๗.๒๒; ๐๗.๒๓; ๐๗.๓๕; ๑๙.๐๘ 

หวงด,๑๙.๐๘ หวน, ๑๐.๐๒; ๑๒.๑๔; ๑๘.๑๔; ๑๘.๒๙; ๑๙.๑๑; -หวนเกรง, ๑๒.๑๔; ๑๘.๒๙ 

หวยนา, ๐๑.๑๑

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ดชน

๒๐๙

หวาดหวน, ๑๐.๐๒; ๑๙.๑๑ หาไดยาก, ๐๑.๑๐; ๐๒.๐๓ หาทรพย, ๐๖.๐๑; ๐๖.๐๖ หามปราม, ๐๙.๑๖ หาเลยงชพ, ๐๖.๐๗ เหตผล, ๐๕.๑๒ เหน, ๐๑.๐๒; ๐๑.๒๖; ๐๒.๒๙; ๐๓.๐๔; ๐๕.๐๙; ๐๕.๑๒; ๐๕; ๒๕; ๐๗.๐๓; ๐๘.๑๕; ๐๙.๐๒; ๐๙.๑๕; ๐๙.๓๓; ๑๒.๑๙; ๑๒.๒๖; ๑๓.๑๓; ๑๓.๓๕; ๑๓.๓๘; ๑๔.๐๑; ๐๕.๐๓; ๐๕.๐๗; ๑๘.๑๕; ๑๘.๒๓; ๑๘.๒๔; ๑๙.๐๓; ๑๙.๑๑; -เหน แกตว, ๐๙.๓๓ 

เหนไดแสนยาก, ๐๓.๐๔ เหมน, ๑๙.๐๗ เหยยดหยาม, ๑๒.๑๔ เหลาชน, ๐๒.๒๔; ๑๒.๐๕ แหลงนา, ๑๐.๒๕ ใหญโต, ๐๑.๑๙; ๑๘.๑๘; ให, ๐๑.๐๒; ๐๑.๐๓; ๐๑.๐๔; ๐๑.๐๙; ๐๑.๒๒; ๐๑.๓๕; ๐๒.๑๐; ๐๒.๑๓; ๐๒.๑๕; ๐๒.๒๑; ๐๒.๓๑; ๐๒.๓๖; ๐๓.๐๖; ๐๓.๐๗; ๐๓.๑๔; 

๐๔.๑๐; ๐๔.๑๔; ๐๔.๑๙; ๐๕.๑๘; ๐๕.๒๔; ๐๖.๐๒; ๐๖.๐๕; ๐๖.๑๑; ๐๖.๑๒; ๐๖.๑๘; ๐๗.๐๙; ๐๗.๑๐; ๐๗.๒๑; ๐๗.๒๓; ๐๗.๒๔; ๐๗.๒๗; ๐๗.๒๘; ๐๗.๓๓; ๐๗.๓๖; ๐๗.๓๘; ๐๗.๔๖; ๐๗.๔๙; ๐๘.๑๕; ๐๘.๑๘; ๐๙.๒๒; ๐๙.๒๗; ๐๙.๓๖; ๑๐.๐๒; ๑๐.๑๐; ๑๐.๑๑; ๑๐.๑๒; ๑๐.๑๕; ๑๐.๒๑; ๑๐.๒๒; ๑๐.๒๓; ๑๐.๒๔; ๑๐.๒๕; ; ๑๐.๒๗; ๑๐.๒๘; ๑๐.๓๐; ๑๐.๓๑; ๑๑.๐๑; ๑๑.๐๒; ๑๑.๐๕; ๑๒.๐๕; ๑๒.๑๒; ๑๒.๑๕; ๑๒.๒๐; ๑๓.๐๕; ๑๓.๐๖; ๑๓.๐๗; ๑๓.๐๙; ๑๓.๑๒; ๑๓.๒๔; ๑๓.๒๘; ๑๓.๓๐; ๑๖.๐๔; ๑๖.๐๕; ๑๖.๐๘; ๑๗.๐๔; ๑๗.๐๙; ๑๘.๑๙; ๑๘.๒๓; ๑๙.๑๑; ๑๙.๑๖; -ใหดวย พจารณา, ๑๐.๒๔; -ใหปน, ๑๐.๒๑; -ใหไป, ๑๐.๑๑ 

ไหลทวน, ๑๘.๒๗

อมฤตพจนา ดชน

๒๑๐

อธรรม, ๐๖.๐๙; ๑๒.๑๐ อนาคต, ๐๗.๒๒; ๐๗.๒๔; ๑๙.๐๖ อนารยชน, ๑๒.๑๑ อนชาต, ๐๘.๐๘ อบรม, ๐๑.๑๓; ๐๑.๒๓; ๐๔.๑๗ อภชาต, ๐๘.๐๘ อยกน, ๐๙.๓๐ อยดวยกน, ๐๙.๒๙ อยยาก, ๐๔.๐๙ อยรวม, ๐๘.๑๔; ๐๙.๐๙; ๐๙.๑๐ อยหาง, ๐๙.๑๒ อรรถ, ๐๕.๒๕ อวชาตบตร, ๐๘.๐๘ อวยวะ, ๑๓.๓๘ อวชชา, ๐๔.๐๓ อสตบรษ, ๐๙.๑๖ อหงสา, ๐๑.๒๑ ออกผล, ๑๐.๒๘ ออน, ๐๑.๓๔; ๐๓.๐๔; ๐๕.๑๒; ๐๗.๓๖; ๑๙.๐๓; ๐๙.๑๐ 

ออนปญญา, ๐๔.๐๘; ๐๗.๓๖; ๑๙.๐๓; ๑๙.๑๐ 

อศจรรย, ๑๖.๑๐ อสดร, ๐๔.๐๔ อาการ, ๐๑.๑๘ อากาศ, ๑๘.๑๓; 

อาจาระ, ๐๔.๑๘ อาชญา, ๑๐.๐๒ อาชาไนย, ๐๔.๐๔ อาธรรม, ๑๒.๒๗ อาภรณ, ๐๑.๒๓; ๑๖.๐๙ อาย, ๑๘.๑๐; ๑๘.๒๕; ๑๘.๒๗; อารมณ, ๐๓.๐๔; อารยชน, ๑๒.๑๑ อารยธรรม, ๑๙.๐๓ อาศย, ๐๒.๓๓; ๑๐.๒๒; ๑๐.๒๕; ๑๔.๐๓; ๑๖.๐๘ 

อาหาร, ๐๑.๒๒; ๐๖.๑๑; ๐๗.๓๘; ๑๐.๒๒; ๑๙.๐๗; 

อาหไนยบคคล, ๐๘.๐๓ อานาจ, ๐๓.๐๕; ๐๕.๑๕; ๑๒.๐๑; ๑๒.๐๒; ๑๒.๐๗; ๑๒.๑๕; ๑๒.๓๑; ๑๒.๓๔; ๑๘.๐๙; ๑๘.๒๑; ๑๘.๒๒ 

อม, ๐๕.๑๔; ๐๕.๑๕; ๑๓.๓๔; ๑๕.๐๕; -ความอม, ๐๕.๑๔; ๑๕.๐๕; -อมใจ, ๑๓.๓๔ 

อสรภาพ, ๑๒.๐๑; ๑๒.๐๓ อบต, ๐๖.๑๕ อดม, ๑๔.๐๖; ๑๕.๑๕ เออเอนด, ๑๘.๑๒ โอกาส,๐๗.๒๗