ˆˇ - tevhididavet.comtevhididavet.com/pdf/risaleler/dort_mezhebe_gore_abdest.pdf · edilmedikçe, alınan abdest, namaz için yeterli olmaz. Sünnet olan bir abdeste niyet edilerek

#

ه و��ذ �א��ه و�� و �ن� א��

ور %��א و � (�'אت %$�א��א، � "!�ه + /. -,� �� א��

�0� �� و � "-4, /. 3אدي �� و%+!� %ن 0 و5�ه 0 א��

�א $6�ه ور(�� א ��:% ...+ "כ ��، و%+!� %ن� ��

DÖRT MEZHEBE GÖRE

ABDEST

Mukaddime:

Rahmân ve Rahîm olan Allâh’ın ismiyle…

Hamd, -âlemlerin Rabbi olan- Allâh’a mahsustur. O’na

hamd eder, O’ndan yardım ve mağfiret dileriz. Nefislerimizin

şerrinden ve amellerimizin kötülüğünden O’na sığınırız.

O’nun hidâyete erdirdiğini hiç kimse saptıramaz, saptırdığını

ise hiç kimse hidâyete erdiremez. Şehâdet ederim ki,

Allâh’tan başka ibâdete lâyık hiçbir ilâh yoktur. Ve yine

şehâdet ederim ki, Muhammed sallallâhu aleyhi ve sellem

O’nun kulu ve Rasûlüdür… Bundan sonra:

Allâh Subhânehu ve Teâlâ’nın îmândan sonra soracağı

en büyük ve değerli ibâdet namazdır. Namazın kabul olması

ise kendisinin şartı olan abdeste bağlıdır. Öyleyse

mükellefler için abdest fıkhına dair lazım olan şeylerin

öğrenilmesi farz-ı ayn’dır.

Farzı ayn olan bu vazifenin yerine sahih olarak

Abdullâh Saîd el-Müderris

www.tevhididavet.com

4

getirilebilmesi için selef ve halef uleması birçok eserler ka-

kaleme almışlar ve nesiller boyu muallimler de bunu

talebelerine uzun uzadığı anlatmışlardır.

Yaşayan fıkhı mezhebler içinde dört mezheb olarak

meşhur olan Hanefi, Maliki, Şafii ve Hanbeli mezheblerinin

fakihleri de abdest fıkhına dair görüşlerini ortaya koymuşlar

ve bu görüşlerin delillerini göstermişler; bunları talebelerine

talim edegelmişlerdir…

Bize düşen vazife ise bu fıkhı mirasa sâhib çıkarak bu

mirastan yararlanmak ve yararlandırmaktır. Buna binaen

ecizâne olarak benim bu risaledeki hedefim abdest fıkhına

dair uzun uzadıya tafsilata girmeden genel olarak

mezheblerin görüşlerini kolay ve anlaşılır bir üslup ile

açıklamak, mübtediler için zorluğu gidermektir. Yardım ve

başarı Allâh Subhânehu ve Teâlâ’dandır.


1. Abdestin Tarifi:

Arapça bir kelime olan “Vudû”, lügatte “güzel ve

temiz olmak” anlamına gelir. Farsça karşılığı “Abdest”

kelimesi Türkçeye bu dilden geçmiştir.

Abdest kelimesi ıstılahta: “Niyet ile başlayan hususi

bir ibadet olup, gasl ve meshten ibarettir.” Gasl, yüzün,

kolların ve ayakların yıkanması; mesh ise başa suyun

dokundurulmasıdır.

Abdest alan kimseye “Mutevaddı”, abdestsiz kimseye

ise “Muhdes” denir.

2. Abdestin Hükmü:

Abdest almanın hükmü farz, vacib ve sünnet olmak

üzere üç kısma ayrılır.

A. Farz Olan Abdest:

1. Namaz kılmak: Namaz kılmak için abdestin farz

olduğu kitab, sünnet ve icma ile sabittir.

2. Mushafa Dokunmak: Hanefi, Maliki, Şafii ve Hanbelî

Mezheblerine göre mushafın tamamına veya bir kısmına

dokunmak için abdestli olmak şarttır. Abdestsiz dokunmak



6

haramdır. Korumak için, ilmi kitablarda yazılı olduğunda,

para ve benzeri şeyler üzerine yazılma gibi nedenlerle

abdestsiz olarak dokunulması caizdir.

Zahiri Mezhebine göre mushafa abdestsiz dokunmak

caizdir. Ayrıca sahabe ve tabiinden bazı zatlar da bu

görüştedir.

3. Cünüpken Uyumak: Zahiri Mezhebine göre cünüp

kimsenin uyumak için yatarken abdest alması farzdır.

Hanefi, Maliki, Şafii ve Hanbelî Mezheblerine göre

müstehabtır.

4. Tavaf: Maliki, Şafii ve Hanbelî Mezheblerine göre,

tavaf etmek için abdestli olmak farzdır.

B. Vacib Olan Abdest: Hanefi Mezhebine göre, tavaf

için abdest almak vacibtir.

C. Sünnet Olan Abdest: Abdestte devamlı olmak, her

namaz için, ilim çalışmak, Kur’an ve hadis okumak, uyku

öncesi ve sonrasında, ölü yıkadıktan sonra, gadab (kızgınlık)

halini gidermek, cünüpken yemek ve cimayı tekrarlamak gibi

hallerde ve işlerde abdest almak sünnettir.

3. Abdestin Farz Olmasının Şartları:

Dört Mezhebe Göre Abdest


7

Abdestin farz olmasının şartları mezheblere göre, altı

tanedir. Bunlar: İslam, akıl, buluğ, vakit, güç yetirmek, hayız

ve nifas halinde olmamaktır.

1. İslâm: Hanefi Mezhebine göre, İslam, abdestin farz

olmasının şartıdır. Şafii ve Hanbelî Mezheblerine göre, hem

farz, hem de sahih olmasının şartıdır. Maliki Mezhebinde ise

İslam, abdestin farz olma şartı olmayıp, sahih olmasının

şartıdır.

2. Akıl: Akıllı olmak abdestin hem farz, hem de sahih

olmasının şartıdır.

3. Bulûğ: Ergenlik çağına girmemiş olan çocukların

abdest almaları farz değildir. Ancak aldıkları abdest sahihtir.

Çocuk için temyiz (faydayı zararı ayırabilmek) sıhhat şartıdır.

4. Namaz Vaktinin Girmesi: Abdest almak, namazın

farzlarından olduğu için kılınması farz olan namazın vaktinin

girmesiyle o namaz için alınacak olan abdest de farz olur.

Ancak vaktin girmiş olması alınan abdestin sahih olma şartı

değildir. Vakit girmeden alınan abdest geçerli olup, sahihtir.

Bu durum abdest almada şer’an özürlü olmayan kimseler

içindir.

Şer’an özürlü bir kimsenin Hanefi Mezhebine göre,



8

vakit girmeden önce aldığı abdest sahih olup, vaktin çıkma-

çıkmasıyla abdesti bozulur. Maliki Mezhebine göre, özürlü

bir kimsenin aldığı abdest, vaktin girmesinden önce ve sonra

da sahihtir. Şafii ve Hanbelî Mezheblerine göre özürlü bir

kimsenin abdesti ancak vakit girdikten sonra sahih olur.

5. Abdest Almaya Güç Yetirir Olmak: Abdestin

mükellef üzerine farz olmasının şartlarından biri de abdest

almaya veya suyu kullanabilir olmaya güç yetirir olmaktır.

Şer’i bir özründen dolayı abdest almaya güç yetiremeyenler

mesh veya teyemmüm ederler.

6. Hayız (Adetli) ve Nifas (Lohusa) Olmamak: Hayız

ve nifas olmamak abdestin hem farz, hem de sahih


4. Abdestin Sahih Olmasının Şartları:

Abdestin sahih olma şartları iki kısma ayrılır.

Birinci Kısım: Su İle İlgili Şartlar

1. Suyun Tahur Olması: Abdestin sahih olması için

suyun tahur su (hem temiz, hem de temizleyici) olması

gerekir.

2. Suyun Organlara Ulaşması: Abdestin sahih olması



9

için suyun organlara ulaşmasını engelleyecek her türlü mad-

maddenin giderilmesi gerekir.

3. Suyun Mubah Olması: Hanbelî Mezhebine göre,

suyun gasp edilen bir mal değil, mubah olması gerekir.

İkinci Kısım: Mükellefte Aranan Şartlar

1. Abdestin Bozulmaması: Alınan abdestin sahih

olması için, alınması sırasında abdesti bozan bir halin

meydana gelmemesi gerekir.

2. Niyet: Maliki, Şafii, Hanbelî ve Zahiri Mezheblerine

göre, mükellefin abdest için niyet etmesi gerekir.

3. Abdest Almasını Bilmek: Şafii Mezhebine göre,

abdestin sahih olması için mükellefin abdest almasını bilmesi

gerekir.

4. Farzı Diğerlerinden Ayırmak: Şafii Mezhebine göre,

abdest alanın, farzı diğerlerinden ayırması gerekir, ancak

cahil halk için şart olan, farza nafile olarak inanmamaktır.

5. İstincanın Abdestten Önce Olması: Hanbelî

Mezhebine göre, abdestin sahih olması için istincanın

(Abdest bozduktan sonra necasetin izalesi) abdestten önce

yapılmış olması gerekir.



10

6. İslam: Hanefi Mezhebine göre, Müslüman olmak

abdestin farz, Şafii ve Hanbelî Mezheblerine göre, hem farz,

hem sahih, Maliki Mezhebine göre, sahih olmasının şartıdır.

7. Vaktin Girmesi: Hanefi ve Maliki Mezheblerine

göre, şer’an özürlü bir kimsenin vakit girmeden önce aldığı

abdest sahihtir. Şafii ve Hanbelî Mezheblerine göre, şer’an

özürlü bir kimsenin abdesti ancak vakit girdikten sonra sahih

olur.

8. Akıl: Akıllı olmak abdestin hem farz, hem de sahih


9. Hayız ve Nifas Halinde Olmamak: Hayız ve nifas

halinde olmamak kadınlar için abdestin hem farz, hem sahih


5. Abdestin Rükünleri/Farzları:

Abdestin farzları mezheblere göre ittifak edilen ve

ihtilaf edilen farzlar olarak iki kısma ayrılır.

Birinci Kısım: İttifak Edilen Farzlar

Maide Suresinin 6. ayet-i kerime’sine binaen abdestin

ittifak edilen dört farzı vardır. Yüzün, kolların ve ayakların

usulüne uygun bir biçimde yıkanması ve başın mesh



11

edilmesidir.

1. Yüzü Yıkamak: Yıkamak suyun damlayacak bir

şekilde organlardan akıtılmasıdır. Bunun en azı iki damladır.

Abdestin sıhhati açısından yıkama işleminin bizzat

mükellefin kendi fiili olması veya başkalarının fiili olması

aynıdır.

Yüzünde sakal çıkmayanlar için yüzün boyu saç bi-

timiyle çene altı arasıdır. Şafii Mezhebine göre, çene altı da

yüzden sayıldığı için yıkanması farzdır. Bu sebeble burada

bulunan sakallarında yıkanması farzdır.

Saç bitim yeri alnın az üstü olduğundan saçı dökülen

veya saçları alnına kadar gelen kimseler alnın üstüne kadar

yüzlerini yıkarlar.

Sakallı olan kimseler için yüzün boyu, Hanefi

Mezhebine göre, saç bitim yerinden çene altına kadar olan

kısımdır. Bu sebeple yüz sınırını aşan sakalların yıkanması

farz değildir. Maliki, Şafii ve Hanbelî Mezheblerine göre

yüzden sarkan sakal yüze dâhil olduğundan yüz sınırını aşan

sakalın yıkanması farzdır.

Sık sakalın altına suyu ulaştırmak farz değildir. Yüz

sınırları içerisindeki sakalın yıkanması yeterli olup,



12

hilallemesi sünnettir. Sakalı seyrek olan kimselerin yüz sınır-

sınırları içerisindeki deriye suyu ulaştırmaları farzdır.

Yüzün eni, iki kulak yumuşağı arasıdır. Hanefi ve Şafii

Mezheblerine göre, tahfiz (yani sakal başı, favori) ile şakak

arasındaki bölge yüze dâhil olup, yıkanması farzdır. Maliki ve

Hanbelî Mezheblerine göre tahfiz başa dâhil olduğundan

mesh edilir.

Ağız ve burun içi Hanbelî Mezhebine göre yüze dâhil

olup, yıkanması farzdır. Hanefi, Şafii ve Maliki Mezheblerine

göre abdestte ağız ve burun içi yüzden sayılmadığı için

yıkamak farz değil, sünnettir.

2. Dirseklere Kadar Kolları Yıkamak: Dirsek, kol ile

pazunun hareket edebilen birleşme noktasıdır. Dirseklerde

dâhil olmak üzere kolların yıkanması abdestin farzıdır. Kolun

veya parmakların bilinen sayıdan fazla olması yıkama

yükümlülüğünü düşürmez. Onlarında yıkanması farzdır.

Kesik olan kısımlar varsa onların en uç kısmı esas alınarak

yıkanır.

Tırnakların altında kalan çamur ve hamur gibi

maddeleri temizlemek ve suyu oralara ulaştırmak gerekir.

Su oralara ulaştırılamadığında Şafii Mezhebi hariç alınan



13

abdest, Hanefi, Maliki ve Hanbelî Mezheblerine göre sahih-

sahihtir. Şafii Mezhebine göre, bu hükümden bu maddelerle

iş yapan işçiler istisna edilir.

3. Başı Mesh Etmek: Mesh, ıslak elin, uzvun üzerine

sürülmesidir. Baş ise önden alnın saç bitiminden ense

çukuruna kadar olan kısımdır. Meshin yeni suyla yapılması

farzdır. Kulaklar Hanbelî Mezhebine göre baştan kabul

edildiği için içini ve dışını mesh etmek farzdır. Cumhura göre

kulakların meshi sünnettir.

Hanefi Mezhebine göre, başın herhangi bir yerinin en

az dörtte birini mesh etmek farzdır. Meshin en az üç

parmakla yapılması şarttır. Herhangi bir sebeple başa bu

kadar suyun dökülmesi mesh yerine geçer.

Maliki Mezhebine göre, başın bütününü (kaplama

mesh) mesh etmek farzdır. Baştan inen saçların da mesh

edilmesi gerekir.

Şafii Mezhebine göre, bir saç teli de olsa, baştan bu

kadar olan kısmı, mesh etmek farzdır. Saçlar uzar ve aşağı

inerse, bu fazlalığın meshi yeterli olmaz. Bizzat başa bitişik

saçların meshi gerekir.

Hanbelî Mezhebine göre, başın bütününü mesh



14

etmek farzdır. Bu erkekler için olup, kadının başının önüne

mesh etmesi yeterlidir. Baştan inen saçların mesh edilmesi

gerekmez. Suyun başa dökülmesi mesh edilmediği sürece

farza yetmez.

Sarık ve benzerleri üzerlerine mesh etmek Ahmed bin

Hanbel, Ebu Sevr, Kasım bin Sellam’a göre caizdir. Ebu

Hanife, Malik bin Enes ve Şafii’ye göre caiz değildir.

4. Ayakları Yıkamak: Ayakları topuklarla birlikte

yandaki incik kemiklerine kadar yıkamak farzdır. Şia’ya göre

ayaklar sadece mesh edilir. Zahiri Mezhebine, el-Hasan ve

Taberi’ye göre ikisi de caizdir.

İkinci Kısım: İhtilaf Edilen Farzlar

Abdestin ihtilaf edilen farzları; niyet, besmele, tertib,

muvalat ve delk olmak üzere beş tanedir.

1. Niyet: Niyet etmek kalbin kastıdır. Bu sebeple

sadece dil veya amel, niyet için yeterli değildir. Şafii ve

Hanbelî Mezheblerine göre niyetin sessiz olarak dille

söylenmesi sünnettir. Niyetin sahih olması için niyet edenin,

Müslüman ve temyiz çağında olması, niyet ettiği şeyi bilmesi

ve niyetinde kararsız kalmaması gerekir.

Şafii, Maliki, Hanbelî ve Zahiri Mezheblerine göre,



15

niyet abdestin farzlarından biridir. Hadesin kalkmasına niyet

edilmedikçe, alınan abdest, namaz için yeterli olmaz. Sünnet

olan bir abdeste niyet edilerek alınan abdestle hades

kalktığından farz veya vacib her türlü ibadet yapılabilir. Ebu

Sevr de bu görüştedir.

Hanefi Mezhebine göre abdest alırken niyet etmek

sünnettir. Bu nedenle niyetsiz olarak ne sebeble olursa

olsun, abdest organlarının yıkanması ile abdest yerine

gelmiş olur. Sevri’de bu görüştedir.

Hanefi Mezhebine göre, niyetin yeri istincadan

öncedir. Maliki Mezhebine göre, yüzü yıkama anıdır. Şafii

Mezhebine göre, yüzden bir bölümün yıkanması anında

niyet etmek farzdır. Ancak ellerin yıkanmasından önce

yapılan niyette sahih olup, taharetin farzlara olduğu gibi

sünnetlere de şamil olması sağlanır. Hanbelî Mezhebine

göre, niyetin yeri ilk besmele anıdır.

2. Besmele: Hanbelî Mezhebine göre, abdeste

başlarken besmele çekmek farzdır. Hanefi, Maliki ve Şafii

Mezheblerine göre, besmele çekmek sünnettir.

3. Tertib (Sıraya Uymak): Tertib, ayette geçtiği üzere

abdest uzuvlarını sırasıyla yıkamaktır.



16

Şafii ve Hanbelî Mezheblerine göre, abdest

organlarının sırasıyla yüz, kollar, baş ve ayaklar olmak üzere

yıkanması farzdır. Tertib farzlar arasında geçerlidir. El ve

ayakların sağ ve solunda tertib farz değil, sünnettir.

Hanefi ve Maliki Mezheblerine göre tertib farz değil,

sünnettir. Sevri ve Davud ez Zahiri’de bu görüştedir.

4. Muvalat (Ara Vermemek): Muvalat, abdest

uzuvlarını ara vermeden ya da normal şartlara göre bir

önceki uzuv kurumadan yıkamaktır.

Maliki ve Hanbelî Mezhebleri ile bir kavlinde Şafii’ye

göre, abdest uzuvlarını aralıksız yıkamak farzdır. Hanefi ve

Şafii Mezheblerine göre, muvalat farz değil, sünnettir. Uzun

veya kısa ara vermek abdestin sıhhatine zarar vermez.

5. Delk (Ovmak): Delk, abdest uzvu üzerinde suyun

gezdirilmesidir. Maliki Mezhebine göre, abdest alırken

uzuvları ovmak farzdır. Ovma avuç içiyle yapılır, elin dışıyla

yapılamaz.

Mezheblere Göre Abdestin Farzları: Hanefi

Mezhebine göre, abdestin farzları dört tanedir: Elleri, yüzü

ve başı mesh ettikten sonra da ayakları yıkamaktır.

Maliki Mezhebine göre, abdestin farzları yedi tanedir:



17

Niyet etmek, elleri ve yüzü, başı mesh ettikten sonra da

ayakları yıkamak, muvalat ve delktir.

Şafii Mezhebine göre, abdestin farzları altı tanedir:

Niyet etmek, elleri ve yüzü, başı mesh ettikten sonra da

ayakları yıkamak ve tertibdir.

Hanbelî Mezhebine göre, abdestin farzları sekiz

tanedir: Besmele çekmek, niyet etmek, elleri ve yüzü, başı

mesh ettikten sonra da ayakları yıkamak, tertib ve

muvalattır.

6. Abdestin Sünnetleri:

Abdestin sünnetleri mezheblere göre onüç tanedir.

1. Niyet Etmek: Hanefi Mezhebine göre, sünnet,

Maliki, Şafii ve Hanbelî Mezheblerine göre farzdır.

2. Besmele Çekmek: Hanefi, Maliki ve Şafii

Mezheblerine göre besmele çekmek sünnet, Hanbelî

Mezhebine göre, farzdır.

3. Elleri Yıkamak: Hanefi, Maliki ve Şafii Mezheblerine

göre, abdest almaya başlamadan önce elleri abdest kabına

sokmadan üç defa yıkamak sünnettir.

Zahiri Mezhebine göre, gece veya gündüz



18

uykusundan uyanınca ellerin yıkanması farzdır. Hanbelî

Mezhebine göre, sadece gece uykusundan uyanınca ellerin

yıkanması farzdır.

4. Mazmaza Ve İstinşak: Mazmaza ağız içini, istinşak

ise burun içini yıkamaktır.

Hanefi, Maliki ve Şafii Mezheblerine göre üç defa

mazmaza ve istinşak yapmak sünnettir. Hanbelî Mezhebine

göre mazmaza ve istinşak farzdır.

5. Misvak: Abdestten önce ağız temizliği için misvak

kullanmak sünnettir.

6. Sık Sakal ve Parmak Aralarının Hilallenmesi: Sık

sakalın altından yukarıya doğru bir avuç suyla ve parmak

aralarının hilallenmesi sünnettir.

7. Yıkamanın Üçlenmesi: Abdest uzuvlarını bir defa

yıkamak farz, bunu üç defa yapmak ise sünnettir.

Başın mesh edilmesi ise bir defa yapılır. Başı üç defa

mesh etmek, Şafii Mezhebine göre sünnet, Hanefi

Mezhebine göre, mekruhtur.

8. Başın Tamamının Mesh Edilmesi: Başın tamamının

mesh edilmesi yani kaplama mesh yapılaması, Hanefi ve Şafii



19

Mezheblerine göre, sünnettir. Maliki ve Hanbelî Mezheble-

Mezheblerine göre, farzdır.

9. Yeni Suyla Kulakları Mesh Etmek: Yeni suyla

kulakların içini ve dışını mesh etmek sünnettir. Hanbelî

Mezhebine göre, kulaklar baştan sayıldığı için kulakların içini

ve dışını mesh etmek farzdır.

Şafii Mezhebine göre üç, cumhura göre bir defa

kulakların mesh edilmesi sünnettir.

10. Sağdan Başlamak: Ellerin ve ayakların

yıkanmasında sağdan başlamak sünnettir.

11. Tertib: Hanefi ve Maliki Mezheblerine göre tertib

sünnettir. Şafii ve Hanbelî Mezheblerine göre, farzdır.

12. Muvalat: Hanefi ve Şafii Mezheblerine göre,

muvalat sünnettir. Maliki ve Hanbelî Mezheblerine göre,

farzdır.

13. Delk: Hanefi, Şafii ve Hanbelî Mezheblerine göre,

delk sünnettir. Maliki Mezhebine göre, farzdır.

7. Abdestin Adabı:

1. Vakit girmeden namaza hazırlık için abdest almak,



20

2. Kıbleye dönmek,

3. Yüksekçe bir yerde bulunmak suretiyle su vb.

şeylerin sıçramasını önlemek,

4. Abdest uzuvları ovmak için başkasının yardımını

istememek (suyu hazırlamak ve dökmek için yardım

istenebilir),

5. Zaruret olmadıkça konuşmamak,

6. Başından sonuna niyeti unutmamak,

7. Suyu israf derecesinde veya çok az derecede

kullanmamak,

8. Abdest için bir kap kullanmak ve bunu yalnız kendi

kullanmamak,

9. Ağza ve burna sağ elle su vermek ve sol elle

temizlemek,

10. Yüzüğü oynatmak,

11. Yüzü yıkarken göz pınarlarını ovarak suyu

ulaştırmak,

12. (Gurre ve tahcil) Yüzün ve ayakların sınırları aşarak

biraz dışını yıkamak,



21

13. Suyu dirseklerin ve topukların yukarısına

ulaştırmak,

14. Abdest aldıktan sonra şahadet getirmek,

15. Kerahet vakti değilse iki rekât namaz kılmak.

8. Abdestin Alınış Şekli:

Abdest adablarına göre şöyle alınır.

1. Kıbleye dönülür,

2. Abdest için niyet edilir,

3. Besmele çekilir,

4. Eller üç defa yıkanır, parmak araları hilallenir ve

varsa yüzük oynatılır,

5. Misvak kullanılır yani ağza su vermeden veyahut

abdestte başlamadan önce dişler misvak ele temizlenir,

6. Mazmaza ve istinşak yapılır yani sağ elle ağza ve

burna üç defa su verilir, burundan su sol elle çıkarılır,

7. Yüz üç defa yıkanır, sakallar hilallenir,

8. Kollar üç defa yıkanır,

9. Başın tamamı mesh edilir,



22

10. Ayaklar üç defa yıkanır ve parmak araları hilallenir,

11. Delk yani yıkanan uzuvlar ovulur,

12. Muvalat yani abdest işlemleri ara verilmeden

yapılır,

13. Tertip yani abdest işlemleri istenilen sıra

gözetilerek sağdan başlanılarak yapılır,

14. Abdest işlemleri bittikten sonra şahadet getirilir,

9. Abdestin Mekruhları:

1. Suyu gereğinden az veya fazla kullanmak,

2. Suyu uzuvlara hızla çarpmak,

3. Gereksiz yere konuşmak,

4. İhtiyaç yokken yardımla abdest almak,

5. Necis bir yerde abdest almak,

6. Boynu mesh etmek. Hanefi Mezhebi dışındakilere

göre bidadtır. Hanefi Mezhebinde ise boyna mesh etmek

müstehabtır,

7. Güneşte ısınması için açık olarak bırakılmış su ile

abdest almak,



23

8. Oruçlunun mazmaza ve istinşakı şiddetli yapması,

9. Abdestin sünnetlerinden herhangi birini terk

etmek.

10. Abdesti Bozan Şeyler:

Abdesti bozan hallere “Hadesi Asgar” denir. Abdestin

bozulmasına “İhdas”, bozan hale “Hades”, abdesti bozulan

mükellefe de “Muhdes” denir. Abdesti bozan şeyler

mezheblere göre, oniki tanedir.

1. Ön ve Arka Yoldan Çıkan Şeyler: Özürlü olmayan

mükelleflerde boşaltım yerlerinden çıkan normal şekildeki

hakiki hades, ön veya arka boşaltım organlarından çıkan

maddelerle olur. Normal ve anormal çıkanlar olmak üzere iki

kısma ayrılır.

Birinci Kısım: Normal Olarak Çıkanlar:

a) Bevl ve Gaita: Ön yoldan çıkan sıvı dışkıya “Bevl”,

arka yoldan çıkan dışkıya “Gaita” denir ve ikisi de abdesti

bozar.

b) Mezi: Çoğunlukla şehvet anında çıkan ince sarı suya

“Mezi” denir ve abdesti bozar.

c) Vedi: Çoğunlukla idrardan sonra çıkan ve meniye



24

benzeyen beyaz ve koyu suya “Vedi” denir ve abdesti bo-

bozar.

d) Hadî: Doğumdan önce hamile kadından çıkan

beyaz suya “Hadi” denir ve abdesti bozar.

e) Meni: Yerinden şehvetle kopan ve çocuğun

doğmasını sağlayan sarımtırak beyaz renkte erlik suyuna

“Meni” adı verilir. Şehvet ile veya şehvetsiz çıkması halinde

abdesti bozar.

f) Yellenme: Arka yoldan çıkan yellenme abdesti

bozar.

İkinci Kısım: Anormal Olarak Çıkanlar: Hanefi, Şafi ve

Hanbelî Mezheblerine göre, ön ve arka yoldan çıkması tabii

olmayan çakıl, kurt, kan, irin, yara suyu vb. şeyler abdesti

bozar. İshak ve es Sevri de bu görüştedir.

Maliki Mezhebine göre, normal yoldan ve çıkması

tabii olan maddelerle abdest bozulur. Ancak midede oluşan

çakıl veya kurt ile kan, irin ve yara suyu gibi çıkması tabi

olmayan maddelerin çıkması ile abdest bozulmaz.

2. Kan Görülmeksizin Doğum Yapmak: Böyle bir

kimsenin abdesti kan harici çıkan sıvılardan sebeple (ayrıca

da doğum az veya çok kansız olmayacağından) abdest



25

bozulur.

3. İki Yolun Dışında Kan ve İrin Gibi Şeylerin Çıkması:

Hanefi Mezhebine göre iki yol dışından çıkan maddeler

etrafa yayılınca abdesti bozar. Çıktığı yerde kalınca bozmaz,

Züfer’e göre yayılsın veya yayılmasın, aksın veya akmasın

abdesti bozar. Burna konan ilaç, ağız veya kulağa dönerse

abdesti bozmaz. Ayni ve Merginani’ye göre, kendi kendine

çıkanlar abdesti bozar ancak mükellefin yara ve benzerlerini

sıkması sonucu su ve irin gibi maddelerin çıkması yayılsın

yayılmasın abdesti bozmaz.

Şafii ve Maliki Mezheblerine göre, iki yol dışından

çıkan maddeler abdesti bozmaz. Rebi’a, Ebu Sevr ve İbn

Münzir de bu görüştedir.

Hanbelî Mezhebine göre, vücuttan çıkan kan ve irin

gibi maddeler, mükellefin durumuna göre çok olunca

abdesti bozar. Az olursa bozmaz.

4. Kusmak: Hanefi ve Hanbelî Mezheblerine göre, ağız

dolusu olunca, Züfer’e göre az veya çok olsun kusmuk

abdesti bozar. Kusulan şeyin yemek, safra, kan veya balgam

olması durumu değiştirmez.

Şafii ve Maliki Mezheblerine göre, kusmak abdesti



26

bozmaz.

5. Akli Dengenin Bozulması ve Uyumak: Akli dengeyi

bozan delilik, bayılma, sara, sarhoşluk veya uyuşturucu

maddelerin kullanılmasıyla abdest bozulur. Abdesti bozan

uykunun şekli ve sıfatları konusu ise ihtilaflıdır.

Hanefi ve Şafii Mezheblerine göre abdesti bozan uyku

kalçanın yere iyice oturmadığı veya yanı üzere yaslanarak

veya her hangi bir şeyin üzerine kapanmış olarak uyumaktır

ki, bu hal mafsalların gevşemesine sebeptir. Yatarak veya

yaslanarak veyahut çekildiği takdirde yere düşeceği bir

şekilde herhangi bir şeye dayanarak uyuyan kimsenin

abdesti bozulur. Kalçasını sert bir zemine iyice yerleştirmiş

olanın veya kalçasını yerleştirmiş olanın yaslandığı şey

çekildiğinde düşmüyorsa, bu kimsenin abdesti bozulmaz.

Yine namazda kıyamda, rükû veya sücutta iken ve namazın

dışında bu hâllerde uyumakla abdest bozulmaz.

Maliki ve Hanbelî Mezheblerine göre, az veya hafif

uyku abdesti bozmaz, ağır uyku az da olsa abdesti bozar.

Maliki Mezhebine göre, ağır uyku kişinin sesleri yahut elinde

bulunup da düşen şeyi veyahut ağzından salyasının akmasını

ve benzeri hususları fark etmediği uykudur. Bunları fark



27

edecek olursa bu uyku hafif uyku olur. Hanbelî Mezhebine

göre, örfen az olması dışında bütün uyku çeşitleri abdesti

bozar.

6. Kadın Tenine Dokunmak: Hanefi Mezhebine göre,

kadına dokunma hiçbir şekilde abdesti bozmaz. Ali bin Ebi

Talib, İbn Abbas, Ata, Tavus, el-Hasan, Mesruk ve üç

nakilden birinde Ahmed bin Hanbel de bu görüştedir.

Hanefi Mezhebine göre, dokunma halinde yalnızca iki

durumda abdest bozulur: Birincisi fahiş mübaşeret, yani

erkek ile kadının şehvetle çıplak olarak birbirine

dokunmasıdır. Fahiş mübaşeret, Ebu Hanife ve Ebu Yusuf’a

göre abdesti bozar, Muhammed bin Hasan’a göre bozmaz.

İkincisi ise çıplak olarak cinsel organların birbirine

değdirilmesidir. Erkeğin abdestinin bozulması için zekerinin

sertleşmiş olması gerekir. Kadının abdesti her halükarda

bozulur.

Maliki ve Hanbelî Mezheblerine ve meşhur rivayette

Ahmed bin Hanbel’e göre, kadına şehvetle dokunmak

abdesti bozar. Ayrıca Alkame, Ebu Ubeyd, en-Nehai, el-

Hakem, Sevri, İshak ve Şabi de bu görüştedir.

Maliki Mezhebine göre, dokunmak suretiyle abdestin



28

bozulmasının üç şartı vardır: Dokunanın baliğ olması, doku-

dokunulanın kendisine karşı cinsi arzu duyulan kimse olması

ve dokunanın bunu lezzet kastıyla yapmasıdır. Dokunan kişi

ister zevcesine, ister yabancı birisine, isterse de mahrem

olan birisine dokunsun veya dokunma ister erkek ve isterse

kadınlar arasında olsun, ister örtülü ister çıplak tene olsun

zevk ile dokunulduğunda veya zevk kast edildiğinde abdest

bozulur. Yine ister lezzet alınsın ister alınmasın dudaktan

öpmek ile abdest bozulur. Dudaktan başka bir yerin

öpülmesi hâlinde ise her ikisi de baliğ iseler ikisinin de

abdesti bozulur. Bakmaktan veya düşünmekten dolayı zevk

almakla mezi gelmediği sürece abdest bozulmaz. Kendisine

karşı cinsi arzu duyulmayan küçüğe veya sakallı bir erkeğe

dokunmaktan dolayı da abdest bozulmaz.

Şafii Mezhebine göre ve üç nakilden üçüncüsünde

Ahmed bin Hanbel’e göre mahrem sayılmayan kadına, ölü

dahi olsa arada bir engel bulunmadan dokunmak, her

durumda dokunanında, dokunulanında abdestini bozar.

Abdestin bozulması için her iki tarafın baliğ olması gerekir.

Baliğ olmamış çocuklara dokunmak abdesti bozmaz. Saç,

diş, tırnak veya arada bir engel ile tene dokunmak abdesti

bozmaz.



29

Hanbelî Mezhebine göre, arada engel olmaksızın

hangi kadına olursa olsun, cildine şehvetle dokunmak

abdesti bozar, hatta aynı şartlarla kadınların dokunduğu

erkeklerin abdesti de bozulur. Bu konuda mahrem-yabancı,

büyük-küçük ayrımı yapılmaz. Dokunulanın abdesti zevk

duymadığı sürece bozulmaz. Saç, diş, tırnak veya arada bir

engel ile tene dokunmak abdesti bozmaz. Erkeğin erkeğe,

kadının kadına dokunması isterse zevk ile olsun abdesti

bozmaz.

7. Zekere Dokunmak: Hanefi Mezhebine göre,

şehvetli veya şehvetsiz, avuçla veya parmaklarla zekere

(cinsi organa) dokunmak abdesti bozmaz. Ali bin Ebi Talib,

İbn Mesud, İbn Abbas, Zeyd bin Sabit, İmran bin Husayn,

Huzeyfe bin el-Yeman ve Ebud Derda da bu görüştedir.

Maliki, Şafii ve Hanbelî Mezheblerine göre, zekere

dokunmakla abdest bozulur. İbn Ömer, Said bin el-

Müseyyeb, Ata, Mücahid, Eban bin Osman, Urve, Süleyman

bin Yesar, Tavus, Zühri ve Evzai de bu görüştedir.

Maliki Mezhebine göre, baliğ bir kimsenin zekerine

dokunmasıyla abdesti bozulur. Elin yâda parmağın içi veya

yan tarafıyla arada bir engel bulunmaksızın çıplak olarak,



30

zevk duyulsun veya duyulmasın, kasten veya sehven do-

dokunmakla abdest bozulur. Elin ya da parmağın dış tarafı

ile dokunmakla abdest bozulmaz. Dübüre ve hayâlara

dokunmak abdesti bozmaz. Kadının kendi fercine (cinsel

organ) dokunması da, abdestini bozmaz. Yaşı küçük ya da

büyük olsun, kişinin bir başka erkeğin zekerine dokunması

abdestini bozmaz.

Şafii ve Hanbelî Mezheblerine göre, erkek veya

kadının ister kendi, ister başkalarının cinsel organları veya

dübürleri olsun, çıplak olarak dokunmalarıyla abdest

bozulur. Dokunulan kimsenin büyük-küçük, ölü ya da diri

olması arasında fark yoktur. Şafii Mezhebine göre elin ya da

parmağın içi veya yan tarafıyla arada bir engel

bulunmaksızın çıplak olarak dokumak abdesti bozuyor iken

elin yâda parmağın dış tarafı ile dokunmakla abdest

bozulmaz. Hanbelî Mezhebine göre, elin ya da parmağın iç

kısmı ile dış kısmı arasında her hangi bir fark yoktur.

8. Namazda Gülmek: Hanefi Mezhebine göre

namazda yanında bulunan kişi işitecek kadar gülen baliğ bir

kimsenin abdesti bozulur. el-Hasan, Nehai ve Sevri’de bu

görüştedir.



31

9. Abdeste Şüphe Etmek: Maliki Mezhebine göre, bir

kimse abdest aldıktan sonra abdestinin bozulup

bozulmadığında şüphe ederse veya abdestini bozduktan

sonra abdest alıp almadığında veya abdest aldıktan sonra

devam ettiğinde şüphe ederse abdest bozulur.

Hanefi, Şafii ve Hanbelî Mezheblerine göre, bir kimse

abdestli olduğunu kesin bilip, bozduğunda şüphe ederse

kesin olana göre hareket edilir ve abdesti bozulmuş

sayılmaz. Bununla beraber abdestini bozduğundan emin,

tekrar abdest aldığından şüphe ederse abdestsiz kabul

edilir. Sevri ve Evzai de bu görüştedir.

10. Ölü Yıkamak: Hanbelî Mezhebine göre, ölü

yıkamakla abdest bozulur. Ayrıca İbn Ömer, İbn Abbas ve

Ebu Hureyre, İshak ve Nehai de aynı görüştedir.

11. Deve Eti Yemek: Hanbelî Mezhebine göre, deve eti

çiğ veya pişmiş, bilerek veya bilmeyerek yendiğinde abdesti

bozar. Ayrıca İbn Ömer, Zeyd bin Sabit, Ebu Talha, Ebu

Musa, Ebu Hureyre, Enes, Ömer bin Abdilaziz, Ebu Miclez,

Ebu Kılabe, el-Hasan ve Zühri de aynı görüştedir.

12. İrtidat (Dinden Çıkmak): Maliki ve Hanbelî

Mezheblerine göre, irtidat abdesti bozar. Evzai ve Ebu Sevr



32

de aynı görüştedir.

11. Şer’an Özürlü Kimsenin Abdesti:

Hastalık ve yaralanma gibi nedenlerden ötürü insan

vücudunun anormal bir hâle geçmesi sebebiyle irade dışı

akan veya çıkan irin, kan, idrar, yel, gaita, mezi veya istihaze

kanı gibi herhangi bir hades hali (abdesti bozan bir şey)

mükellef için şer’an özürdür.

Hanefi Mezhebi göre, hades hali farz olan bir namaz

vaktinin tamamında, üzerinden kalkmayan kişi özürlüdür.

Misal olarak, öğle namazı vaktinin başlangıcından ikindi

namazı vaktinin girişine kadar idrar akıntısı devam eden bir

kişi şer’an özür sahibi olur. Özürlü bir kimsenin üzerinden

hades hali tam bir namaz vakti boyunca kesilmediği sürece,

özürlülük hali sona ermez. Devamının şartı özrün

başlamasından sonra bir defa dahi olsa vaktin bütününde

görülmesidir ki, onun devam ettiği bilinebilsin. Özürlü kimse

her farz namaz vakti için abdest alır. Bu vakit içinde almış

olduğu abdest ile dilediği kadar farz veya nafile namaz

kılabilir. Alınan abdest, kendisini özürlü kılan hades halinden

başka bir hades hali vuku bulmadığı sürece bozulmaz. Bu

kimsenin abdesti sadece farz namaz vaktinin çıkması ile



33

bozulur. Ancak sabah namazının vakti çıktıktan sonra alınan

abdest, öğle namazının vaktinin girmesiyle bozulmaz. Çünkü

öğle vaktinin girmesi abdesti bozucu değildir. Özürlü mesela

necis bir akıntısı olan kimse, elbisesine bulaşan necaseti

yıkamakla emrolunur. Ancak akıntı devamlı ve bundan

sakınmak mümkün olmaz ise bu af olunur. Hadesten ötürü

necis olan elbise, namaz içinde tekrar necislenmeyecekse

değiştirmek vacibtir.

Maliki Mezhebine göre, hades hali namaz vakitlerinin

en az yarısında devam ediyorsa abdest bozulmaz. Daha

azında gelen hadesten dolayı abdest bozulur. Alınan abdest

özürlü bulunan hal harici bir şeyle bozulmadığı takdirde

alınan bu abdest ile birden fazla farz ya da nafile namaz

kılınabilir. Vaktin girmesi ve çıkması abdesti bozmaz. Ancak

her farz namaz için abdest almak müstehabtır. Bu hal

hadesin ne zaman vuku bulacağı tahmin edilemiyor ve

tedaviye imkân bulunamıyor ise böyledir. Farz namaz vakti

içinde akıntının zamanı belli ise ondan önce namaz kılmak

vacib olur. Yine akıntının kesileceği zaman belli ise ondan

sonra namaz kılmak vacib olur.

Şafii Mezhebine göre, hades halinde olan mükellef, bu

akıntıyı yıkar ve sargıbezi gibi maddelerle hadesin çıkış yerini



34

sarar. Arkasından ara vermeden abdest alarak namaz kılar.

Zira hadesi azaltmak vacibtir. Namazın kendisiyle ilgili

işlerden ötürü misal olarak ezan, kamet ve cemaat

beklemek gibi hallerden ötürü namazı geciktirmek, abdeste

zarar vermez. Ancak namazla ilgili olmayan yemek ve

konuşmak gibi hallerden ötürü namazı geciktirmek abdesti

bozar. Hem abdestin iadesi hem de hades halini azaltmak

için hadesi yıkamak ve yeniden sarmak vacib olur. Çünkü

ondan sakınmak mümkün iken hades ve necaset tekerrür

etmiştir. Öğle namazı hariç her farz namaz için yeni abdest

almak vacibtir. Yani sabah namazı vaktinin çıkmasından

sonra öğle namazı vaktine kadar olan süre farz namaz vakti

olmadığından bu vakitlerde alınan abdestle onu fasit kılan

başka bir hades hali olmadığında o abdest ile öğle

namazının kılınması caizdir. Her farz namaz için hadesi

azaltmak ayrıca vacibtir.

Vakit içinde alınan abdestle birden fazla nafile kılmak

caizdir. Fakat vakit içinde bir abdestle birden fazla farz

namaz kılmak caiz değildir. Hades hali namaz kılınabilecek

kadar kesildiğinde namaz için abdest almak ve necaseti

temizleyerek namaz kılmak vacib olur. Meni akıntısı olan

kimsenin ise her farz için gusletmesi zorunludur. Namazda



35

oturmak suretiyle hadesini tutabiliyor ise, iade söz konusu

olmaksızın böyle yapması vacib olur.

Hanbelî Mezhebine göre, idrar, mezi, kan, yel ve buna

benzer daimi bir hades sahibi kişinin abdesti bozulmaz.

Ancak özürlü bir kişinin hades hali taharet ile birlikte namaz

kılacak kadar bir vakit kesiliyor ise hades hali ile birlikte

alınan abdest bozulur ve o vakit içerisinde namazını eda

etmesi vacibtir. Hades hali daimi olduğunda ise hadesin

çıktığı yer yıkandıktan ve sargıbezi gibi şeylerle çıkması

mümkün olduğu kadar engellendikten sonra namaz kılınır.

Öğle namazı hariç her vakti giren farz namaz için yeni

abdest almak vacibtir. Bu hüküm Şafii Mezhebinde olduğu

gibidir. Bir vakit içinde alınan abdest ile birden fazla farz

namaz kılınabilir.


Hâtime:

Namazın anahtarı olan abdestin fıkhına dair

mezhebler tarafından söylenmiş olan sözler elbette

yukarıda naklettiklerimden ibâret değildir. Bunların tafsilatı

her mezhebin kendi fıkıh kitâblarında yer almaktadır.

Bununla birlikte abdeste dair yukarıda naklolan bilgileri

zabteden bir kimse, abdest gibi her daim meşgul

olduğumuz bir ibadette hiçte azımsanmayacak bir seviyeyi

elde etmiş olur.

Hamd âlemlerin rabbi olan Allâh’a mahsustur. Salât ve

selâm yaratılmışların en hayırlısı Muhammed sallallâhu

aleyhi ve sellem’in, âlinin ve ashabının üzerine olsun.


1433 h./2012 m.


İçindekiler:

DÖRT MEZHEBE GÖRE ABDEST .............................................. 3

Mukaddime: ............................................................................. 3

1. Abdestin Tarifi: ..................................................................... 5

2. Abdestin Hükmü: ................................................................. 5

A. Farz Olan Abdest: ............................................................ 5

1. Namaz kılmak: .............................................................. 5

2. Mushafa Dokunmak: ................................................... 5

3. Cünüpken Uyumak: .................................................... 6

4. Tavaf: ........................................................................... 6

B. Vacib Olan Abdest: ......................................................... 6

C. Sünnet Olan Abdest: ...................................................... 6

3. Abdestin Farz Olmasının Şartları: ....................................... 6

1. İslâm: ................................................................................. 7

2. Akıl: ................................................................................... 7

3. Bulûğ: ............................................................................... 7

4. Namaz Vaktinin Girmesi: ................................................. 7

5. Abdest Almaya Güç Yetirir Olmak: ................................. 8

6. Hayız (Adetli) ve Nifas (Lohusa) Olmamak: .................. 8

4. Abdestin Sahih Olmasının Şartları: .................................... 8

Birinci Kısım: Su İle İlgili Şartlar .......................................... 8

1. Suyun Tahur Olması: ................................................... 8

2. Suyun Organlara Ulaşması: ........................................ 8

3. Suyun Mubah Olması: ................................................. 9

İkinci Kısım: Mükellefte Aranan Şartlar ............................. 9

1. Abdestin Bozulmaması: .............................................. 9

2. Niyet: ........................................................................... 9

3. Abdest Almasını Bilmek: ............................................. 9



38

4. Farzı Diğerlerinden Ayırmak: ...................................... 9

5. İstincanın Abdestten Önce Olması: ........................... 9

6. İslam: .......................................................................... 10

7. Vaktin Girmesi: ........................................................... 10

8. Akıl: ............................................................................. 10

9. Hayız ve Nifas Halinde Olmamak: ............................. 10

5. Abdestin Rükünleri/Farzları: .............................................. 10

Birinci Kısım: İttifak Edilen Farzlar .................................... 10

1. Yüzü Yıkamak: ............................................................. 11

2. Dirseklere Kadar Kolları Yıkamak: ............................. 12

3. Başı Mesh Etmek: ...................................................... 13

4. Ayakları Yıkamak:....................................................... 14

İkinci Kısım: İhtilaf Edilen Farzlar ...................................... 14

1. Niyet: ........................................................................... 14

2. Besmele: ..................................................................... 15

3. Tertib (Sıraya Uymak): ............................................... 15

4. Muvalat (Ara Vermemek): ......................................... 16

5. Delk (Ovmak): ............................................................ 16

Mezheblere Göre Abdestin Farzları: ................................. 16

6. Abdestin Sünnetleri: .......................................................... 17

1. Niyet Etmek: ................................................................... 17

2. Besmele Çekmek: .......................................................... 17

3. Elleri Yıkamak: ................................................................ 17

4. Mazmaza Ve İstinşak: .................................................... 18

5. Misvak: ........................................................................... 18

6. Sık Sakal ve Parmak Aralarının Hilallenmesi: ................ 18

7. Yıkamanın Üçlenmesi: ................................................... 18

8. Başın Tamamının Mesh Edilmesi: ................................. 18

9. Yeni Suyla Kulakları Mesh Etmek: ................................. 19



39

10. Sağdan Başlamak: ........................................................ 19

11. Tertib: ............................................................................ 19

12. Muvalat: ........................................................................ 19

13. Delk: .............................................................................. 19

7. Abdestin Adabı: ................................................................. 19

8. Abdestin Alınış Şekli: ......................................................... 21

9. Abdestin Mekruhları: ......................................................... 22

10. Abdesti Bozan Şeyler: ...................................................... 23

1. Ön ve Arka Yoldan Çıkan Şeyler:.................................... 23

Birinci Kısım: Normal Olarak Çıkanlar: .......................... 23

İkinci Kısım: Anormal Olarak Çıkanlar: .......................... 24

2. Kan Görülmeksizin Doğum Yapmak: ............................ 24

3. İki Yolun Dışında Kan ve İrin Gibi Şeylerin Çıkması: ...... 25

4. Kusmak: ......................................................................... 25

5. Akli Dengenin Bozulması ve Uyumak: .......................... 26

6. Kadın Tenine Dokunmak: .............................................. 27

7. Zekere Dokunmak: ........................................................ 29

8. Namazda Gülmek: .........................................................30

9. Abdeste Şüphe Etmek: .................................................. 31

10. Ölü Yıkamak: ................................................................. 31

11. Deve Eti Yemek: ............................................................ 31

12. İrtidat (Dinden Çıkmak): ............................................... 31

11. Şer’an Özürlü Kimsenin Abdesti:...................................... 32

Hâtime: ...................................................................................36



40

Documents

ˆˇ - tevhididavet.comtevhididavet.com/pdf/risaleler/dort_mezhebe_gore_abdest.pdf · edilmedikçe, alınan abdest, namaz için yeterli olmaz. Sünnet olan bir abdeste niyet edilerek