2o Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ημαθίας ΠΡΑΚΤΙΚΑ

[947]

«Το Λογισμικό “Αράχνη” Επικουρικό Εργαλείο στην Διδασκαλία του Προγραμματισμού»

Αθανάσιος Βρακόπουλος1, Ολυμπία Βρακοπούλου2, Γιώργος Μακρής3

1Καθηγητής Πληροφορικής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Vraa8@sch.gr

2Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Φιλοσοφικής Σχολή ΑΠΘalgekatea@hotmail.com

3 MSc Πληροφορικής, Καθηγητής Πληροφορικής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

gmakris@sch.gr

ΠΕΡΙΛΗΨΗΣτην παρούσα εργασία παρουσιάζεται ένα Logo-like περιβάλλον. Η

εκμάθηση μίας γλώσσας προγραμματισμού από τους μαθητές δεν είναι μία εύκολη υπόθεση. Εκατοντάδες έρευνες έχουν δείξει ότι οι μαθητές έχουν δυσκολίες στην κατανόηση των εννοιών : μεταβλητή , δομές επανάληψης , δομή επιλογής , αντικείμενα κλπ. Στην εισήγηση παρουσιάζεται η διδακτική αξιοποίηση του λογισμικού «Αράχνη». Στο λογισμικό αυτό οι ΤΠΕ χρησιμοποιούνται ως επικουρικά διδακτικά εργαλεία για την εισαγωγή των μαθητών σε προγραμματιστικές έννοιες. Στόχος του λογισμικού είναι να δημιουργήσει ένα διερευνητικό-εποικοδομητικό περιβάλλον μάθησης, ώστε οι μαθητές να κατανοήσουν τις τρεις δομές του δομημένου προγραμματισμού. Το πρόγραμμα έχει σχεδιασθεί για μαθητές, και δεν απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις προγραμματισμού. Μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ καλό βοήθημα-παιχνίδι για τους μαθητές του Δημοτικού αλλά και του Γυμνασίου. Το λογισμικό διατίθεται δωρεάν. Το λογισμικό αυτό δεν έχει ως στόχο να συγκριθεί με τα αντίστοιχα logo – like περιβάλλοντα που πιθανόν αρκετά από αυτά να είναι πολύ ανώτερα σε δυνατότητες. Έρχεται να δώσει μία εναλλακτική λύση η οποία προέκυψε μέσα από την ίδια την διαδικασία της διδασκαλίας μαθημάτων στην Γ’ Τάξη Γυμνασίου.

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: Προγραμματισμός, μεταβλητή, δομή ακολουθίας, δομή επιλογής, δομή επανάληψης

ΕΙΣΑΓΩΓΗΗ χρήση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι πλέον γεγονός. Οι

σύγχρονες εκπαιδευτικές τεχνικές και μέθοδοι θεωρούν τον Υπολογιστή αλλά και τα εκπαιδευτικά λογισμικά αναπόσπαστα κομμάτια της εκπαιδευτικής

«Ψηφιακές και Διαδικτυακές εφαρμογές στην Εκπαίδευση»

[948]

διαδικασίας. Τα εκπαιδευτικό λογισμικό μπορεί να λειτουργήσει ως ένα διερευνητικό – εποικοδομητικό περιβάλλον μάθησης , μέσω του οποίο είναι δυνατή η οπτικοποίηση της πληροφορίας και των εννοιών .[1]

Πολλές φορές η μάθηση μέσα από περιβάλλον εκπαιδευτικού λογισμικού αποτελεί πολύπλοκη και απαιτητική δραστηριότητα για τους μαθητές, γιατί πιθανόν η χρήση του εκπαιδευτικού λογισμικού να απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις χειρισμού. Η ίδια η μαθησιακή δραστηριότητα είναι αρκετά απαιτητική σε αυτήν την περίπτωση και απαιτεί την παρέμβαση και την βοήθεια του εκπαιδευτικού [1][4][5][7]

Η διδασκαλία του προγραμματισμού σε μαθητές του Δημοτικού και του Γυμνασίου αντιμετωπίζει ιδιαίτερες δυσκολίες. Όσοι θελήσουν να ασχοληθούν με τον προγραμματισμό καλούνται να κατανοήσουν τις βασικές αλγοριθμικές δομές και τις βασικές αρχές του δομημένου προγραμματισμού. Πολλοί μαθητές παρουσιάζουν σοβαρή αδυναμία στην κατανόηση, αλλά και στην εφαρμογή βασικών προγραμματιστικών δομών, όπως για παράδειγμα:

η έννοια της μεταβλητής, η έννοια της εκχώρησης τιμής σε μεταβλητή η δομή επιλογής (ή ελέγχου) η δομή επανάληψης (που φαίνεται ότι αποτελεί τη δυσκολότερη

έννοια για τους μαθητέςΟι παραδοσιακές διδακτικές πρακτικές, όπως για παράδειγμα η

χρησιμοποίηση μόνο του πίνακα σαν μέσο διδασκαλίας δεν ευνοούν την διδασκαλία του προγραμματισμού. Αντίθετα σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις, όπως η διερευνητική προσέγγιση της γνώσης, η συνεργατική μάθηση και η ενεργή συμμετοχή των μαθητών, φαίνεται ότι οδηγούν σε καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα. Η διεξαγωγή του μαθήματος στο εργαστήριο Πληροφορικής με τη χρήση ενός καταλλήλου λογισμικού μπορεί να αποτελέσει ένα κατάλληλο μαθησιακό περιβάλλον για να κατανοηθούν οι έννοιες του προγραμματισμού. Το λογισμικό «Αράχνη» προτείνεται ως ένα κατάλληλο διδακτικό εργαλείο ιδιαίτερα για τη διδασκαλία των μαθημάτων «Προγραμματισμός Ηλεκτρονικών Υπολογιστών». ).[1]-[9]

Το πρόγραμμα αυτό είναι συμβατό με το γενικό σκοπό των μαθημάτων Προγραμματισμού, επικεντρώνεται δε στην ανάπτυξη της αναλυτικής σκέψης και της συνθετικής ικανότητας μέσα από την απόκτηση δεξιοτήτων αλγοριθμικής προσέγγισης. Ακόμη, η αλγοριθμική επίλυση ενός προβλήματος (ιδιαίτερα αυτών που αντλούνται από την καθημερινότητα) είναι χρήσιμη, αφού εισάγει την αλγοριθμική σκέψη στην επίλυση αυτών και τελικά μπορεί να οδηγήσει σε πρόγραμμα επίλυσής του.

Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να παρουσιάσει την λειτουργία του προγράμματος «Αράχνης» και να αναδειχθούν τα πλεονεκτήματα του σε σχέση με τα άλλα logo – like περιβάλλοντα [11]-[15].

Παρουσίαση του Λογισμικού «Αράχνη»

2o Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ημαθίας ΠΡΑΚΤΙΚΑ

[949]

Το λογισμικό «Αράχνη» είναι ένα λογισμικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε σαν λογισμικό σχεδιασμού εικόνων-σχεδίων είτε σαν μέσο διδασκαλίας του προγραμματισμού. Το λογισμικό σαν μέσο διδασκαλίας του προγραμματισμού υποστηρίζει όλες τις προγραμματιστικές δομές του δομημένου προγραμματισμού. Κατά την λειτουργία του εμφανίζει την οθόνη όπως αυτή είναι στην Εικόνα 1. Τα τμήματα της οθόνης έχουν αριθμηθεί ώστε να επεξηγηθούν.

Α : Χώρος δημιουργίας διαγραμμάτων και γραφικών. Εδώ μετακινείται η Αράχνη δημιουργώντας σχήματα. Ο χώρος αυτός μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για ζωγραφική, όπως θα χρησιμοποιούσαμε το πρόγραμμα της ζωγραφικής των Windows.

Β : Πλαίσιο επεξεργασίας εντολών. Σε αυτό το πλαίσιο κειμένου γράφουμε τις εντολές που θέλουμε να εκτελέσουμε. Οι εντολές γράφονται με ελληνικούς κεφαλαίους χαρακτήρες. Το πληκτρολόγιο ελέγχεται ώστε να γράφουμε πάντοτε με κεφαλαίους Ελληνικούς χαρακτήρες. Κάνοντας διπλό κλικ σε μια εντολή που έχει εκτελεστεί αντιγράφεται στο πλαίσιο επεξεργασίας εντολών. Μια εντολή μπορεί να αντιγραφεί από το μενού «Σύνταξη εντολών». Μια διαδικασία αντιγράφεται κάνοντας διπλό κλικ στο πλαίσιο «Διαδικασίες»

Γ : Μενού του προγράμματος. Κάνοντας κλικ στο μενού “EL/EN” αλλάζουμε την γλώσσα του λογισμικού από Ελληνικά σε Αγγλικά και αντίστροφα.

Εικόνα 1: Οθόνη του λογισμικού «Αράχνη»

Δ : Πλαίσιο εμφάνισης εντολών που έχουν εκτελεστεί. Στο πλαίσιο αυτό εμφανίζονται οι εντολές που έχουν εκτελεστεί, με την ένδειξη «ΝΑΙ» αν εκτελέστηκαν με επιτυχία., με την ένδειξη «ΌΧΙ» αν δεν εκτελέστηκαν με επιτυχία.

Ε : Πλαίσιο εξόδου εντολών. Στο πλαίσιο αυτό εμφανίζονται τα αποτελέσματα των εντολών εξόδου και οι τιμές των μεταβλητών.

Α

Β

Γ

Δ

Ε

Ζ

Η

Θ

«Ψηφιακές και Διαδικτυακές εφαρμογές στην Εκπαίδευση»

[950]

Ζ : Πλαίσιο διαδικασιών. Στο πλαίσιο αυτό εμφανίζονται τα ονόματα των διαδικασιών που έχουμε γράψει με τα ορίσματα τους. Όταν γράψουμε μια διαδικασία, αυτόματα η διαδικασία αυτή ενσωματώνεται στο πλαίσιο και μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί.

Η : Εργαλειοθήκη γραφικώνΘ : Κατάσταση της εφαρμογής. Στο μέρος αυτό εμφανίζονται διάφορες

πληροφορίες για την θέση της Αράχνης, για την εντολή που εκτελείται και άλλες.

Το λογισμικό «Αράχνη» προγραμματιστικό εργαλείο.Θα γίνει παρουσίαση μιας δραστηριότητας στην οποία μπορεί να

χρησιμοποιηθεί επικουρικά το λογισμικό «Αράχνη». Η δραστηριότητα αφορά την σχεδίαση ενός γεωμετρικού σχήματος παράδειγμα ενός παραλληλογράμμου. Η διαδικασία που ακολουθείται είναι η εξής:

α) Καθορίζονται τα μήκη των πλευρών του σχήματος.β) Καθορίζονται οι γωνίες που πρέπει να σχηματίζουν τα τμήματα που

αποτελούν το σχήμα.γ) Στην συνέχεια γίνεται μια συζήτηση για τον τρόπο κατασκευής του

σχήματος.δ) Οι μαθητές κάνουν το σχήμα στο χαρτί χρησιμοποιώντας το μολύβι τον

χάρακα και το ορθογώνιο τρίγωνο.ε) Ο δάσκαλος αναλαμβάνει να κάνει το σχήμα στον πίνακα.ζ) Τέλος καλούνται οι μαθητές δίνοντας διαταγές - εντολές στο λογισμικό

«Αράχνη» να κάνουν το σχήμα (παραλληλόγραμμο με βάση 10 και ύψος 5).η) Καταγράφουν τις εντολές με τις οποίες γίνεται το παραλληλόγραμμο.

Τελικά μετά από πειραματισμό οι μαθητές καταλήγουν στο σύνολο εντολών:ΜΠΡΟΣΤΑ 10; ΔΕΞΙΑ 90;ΜΠΡΟΣΤΑ 5;ΔΕΞΙΑ 90;ΜΠΡΟΣΤΑ 10; ΔΕΞΙΑ 90;ΜΠΡΟΣΤΑ 5;ΔΕΞΙΑ 90;Πολλοί μαθητές παρατηρούν ότι οι εντολές: ΜΠΡΟΣΤΑ 10; ΔΕΞΙΑ 90;ΜΠΡΟΣΤΑ 5;ΔΕΞΙΑ 90;επαναλαμβάνονται δυο φορές. Έτσι βάζουν το ερώτημα: αντί να γράφουμε

τις εντολές δυο φορές, μήπως υπάρχει μια εντολή, ώστε, να τις γράφουμε μια φορά και να τις εκτελούμε, όσες φορές χρειάζεται; Εδώ η απάντηση είναι καταφατική και ο δάσκαλος εισάγει την εντολή «ΕΠΑΝΑΛΑΒΕ», η οποία αναλαμβάνει να εκτελέσει μια ομάδα εντολών περισσότερες από μια φορές.

2o Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ημαθίας ΠΡΑΚΤΙΚΑ

[951]

Έτσι με τη βοήθεια της εντολής ΕΠΑΝΑΛΑΒΕ μπορούν να γραφούν:ΕΠΑΝΑΛΑΒΕ 2 ΦΟΡΕΣ { ΜΠΡΟΣΤΑ 10; ΔΕΞΙΑ 90;ΜΠΡΟΣΤΑ 5;ΔΕΞΙΑ 90;}Εκτελώντας την εντολή αυτή έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα δηλαδή ένα

ορθογώνιο παραλληλόγραμμο βάσης 10 και ύψους 5.

Δομής της επανάληψης με το λογισμικό «Αράχνη»Επιλέξαμε να υλοποιήσουμε με το λογισμικό «Αράχνη» μία δραστηριότητα

στην οποία θα χρησιμοποιηθεί εκτός των άλλων η προγραμματιστική δομή επανάληψης. Θα υλοποιήσουμε το πρόβλημα: «Να κατασκευασθεί μια σκάλα με πέντε σκαλοπάτια.», ακολουθώντας τα παραπάνω στάδια ανάπτυξης του μαθήματος κάνουμε τα παρακάτω:

Α) Μετά από συζήτηση καταλήγουμε στην παραδοχή, για να σχεδιάσουμε μια σκάλα πρέπει: «Κάθε σκαλοπάτι να έχει το ίδιο πλάτος και το ίδιο ύψος.»

Β) Καθορίζουμε το πλάτος και το ύψος των σκαλοπατιών.Γ) Ο δάσκαλος, ζητά από τους μαθητές να του σχεδιάσουν στο χαρτί μια

σκάλα με 5 σκαλοπάτια.Δ) ο δάσκαλος ζητάει από τους μαθητές να του περιγράψουν την

διαδικασία.Ε) Ο δάσκαλος σχεδιάζει με το χάρακα ένα-ένα τα σκαλοπάτια της σκάλας

στον πίνακα.Ζ) οι μαθητές υλοποιούν το σχέδιο με το λογισμικό «Αράχνη» και

καταγράφουν τις εντολές. Έτσι καταλήγουν στο παρακάτω σύνολο εντολών:ΑΡΑΧΝΗ ΜΠΡΟΣΤΑ;ΜΠΡΟΣΤΑ 10;ΑΡΑΧΝΗ ΕΠΑΝΩ;ΜΠΡΟΣΤΑ 8;ΑΡΑΧΝΗ ΜΠΡΟΣΤΑ;ΜΠΡΟΣΤΑ 10;ΑΡΑΧΝΗ ΕΠΑΝΩ;ΜΠΡΟΣΤΑ 8;ΑΡΑΧΝΗ ΜΠΡΟΣΤΑ;ΜΠΡΟΣΤΑ 10;ΑΡΑΧΝΗ ΕΠΑΝΩ;ΜΠΡΟΣΤΑ 8;ΑΡΑΧΝΗ ΜΠΡΟΣΤΑ;ΜΠΡΟΣΤΑ 10;ΑΡΑΧΝΗ ΕΠΑΝΩ;

«Ψηφιακές και Διαδικτυακές εφαρμογές στην Εκπαίδευση»

[952]

ΜΠΡΟΣΤΑ 8;ΑΡΑΧΝΗ ΜΠΡΟΣΤΑ;ΜΠΡΟΣΤΑ 10;ΑΡΑΧΝΗ ΕΠΑΝΩ;ΜΠΡΟΣΤΑ 8;Στην οθόνη θα εμφανισθεί η σκάλα της εικόνας 2Προχωρώντας την συζήτηση και μελετώντας τις παραπάνω διαταγές-

εντολές προς την «Αράχνη» ανακαλύπτουν οι μαθητές, ότι για να κάνουμε το δεύτερο σκαλοπάτι κάνουμε, ότι κάναμε για το πρώτο σκαλοπάτι, άρα για να κάνουμε μια σκάλα με 2 σκαλοπάτια πρέπει να εκτελέσουμε 2 φορές τις εντολές που κάνουν ένα σκαλοπάτι. Τέλος για να κάνουμε μια σκάλα με 5 σκαλοπάτια πρέπει να εκτελέσουμε 5 φορές τις εντολές που κάνουν ένα σκαλοπάτι, δηλαδή συνειδητοποιούν την έννοια της επανάληψης που εμπεριέχεται στον σχηματισμό της σκάλας. Έτσι καταλαβαίνουν την σπουδαιότητα της δομής επανάληψης.

Εικόνα 2: Σχεδίαση της σκάλας με 5 σκαλοπάτια.

Με την βοήθεια της εντολής επανάληψης το παραπάνω σύνολο εντολών μπορεί να γραφεί ως:

ΕΠΑΝΑΛΑΒΕ 5 ΦΟΡΕΣ{ ΑΡΑΧΝΗ ΜΠΡΟΣΤΑ; ΜΠΡΟΣΤΑ 10; ΑΡΑΧΝΗ ΕΠΑΝΩ; ΜΠΡΟΣΤΑ 10;}

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑΤο λογισμικό αυτό δεν έχει ως στόχο να συγκριθεί με τα αντίστοιχα logo –

like περιβάλλοντα που πιθανόν αρκετά από αυτά να είναι πολύ ανώτερα σε δυνατότητες. Έρχεται να δώσει μία εναλλακτική λύση η οποία προέκυψε μέσα από την ίδια την διαδικασία της διδασκαλίας μαθημάτων στην Γ’ Τάξη Γυμνασίου.

Το λογισμικό «Αράχνη» προσφέρει τα εξής πλεονεκτήματα σε σχέση με τα αντίστοιχα ξένα λογισμικά: α) Όλες οι εντολές δίνονται στην Ελληνική γλώσσα.

2o Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ημαθίας ΠΡΑΚΤΙΚΑ

[953]

β) Όλες οι εντολές γράφονται με ολόκληρες λέξεις πχ ΜΠΡΟΣΤΑ και όχι ΜΠΡ. γ) Δεν χρειάζεται να ελέγχουμε την γλώσσα του πληκτρολόγιου διότι αυτόματα το λογισμικό γυρίζει το πληκτρολόγιο στην Ελληνική γλώσσα. δ) Αποθηκεύει το σχήμα σε εικόνα (bmp format) ε) Αποθηκεύει το σχήμα σε διανυσματική μορφή. Ζ) Έχει ευέλικτη και πρωτότυπη βοήθεια.

Από το αποτέλεσμα της διδασκαλίας βγήκαν τα παρακάτω συμπεράσματα: α) Οι μαθητές κατανόησαν ποιο εύκολα την έννοια της επανάληψης, και της επιλογής. β) Το μάθημα διεξήχθη σε περιβάλλον διερευνητικής μάθησης και πειραματισμού. γ) Γενικότερα, τα αποτελέσματα της διδασκαλίας ήταν καλύτερα συγκρινόμενα με αυτά της παραδοσιακής διδασκαλίας

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1. Γλέζου, Κ. & Γρηγοριάδου, Μ. (2004), Παίζω, διερευνώ και μαθαίνω

προγραμματίζοντας τη χελώνα, Πρακτικά 2ης Διημερίδας με διεθνή συμμετοχή (Βόλος, Ιανουάριος 2004), με θέμα: Διδακτική της Πληροφορικής, 182-192

2. Γρηγοριάδου, Μ., Γόγουλου, Α., Γουλή, Ε. (2002), Εναλλακτικές διδακτικές προσεγγίσεις σε ειαγωγικά μαθήματα προγραμματισμού: Προτάσεις διδασκαλίας. Στα: Α.Δημητρακοπούλου (Επιμ.): Πρακτικά 3ου

Συνεδρίου ΕΤΠΕ «Οι ΤΠΕ στην Εκπαίδευση», 26-29 Σεπτεμβρίου 2002, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Ρόδος, Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ, Τόμος Α, 239-248

3. Δαπόντες, Ν., Τζιμόπουλος, Ν., Τσοβόλας Σ., Μαστρογιάννης Ι. & Ιωάννου Σ. (2003), Παρουσίαση καινοτόμων λογισμικών και δραστηριοτήτων MicroWorlds Pro, Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ (Σύρος, Μάιος 2003), με θέμα: Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη Διδακτική Πράξη, 281-291

4. Μικρόπουλος, Α., (2004), Έχει θέση η Logo ως γνωστικό αντικείμενο και ολιστικό πρότυπο στην υποχρεωτική εκπαίδευση;, Πρακτικά 2ης Διημερίδας με διεθνή συμμετοχή (Βόλος, Ιανουάριος 2004), με θέμα: «Διδακτική της Πληροφορικής», 65-72

5. Αγγελής, Α., Κασιμάτης, Ν., Κόμης, Β., Μπακογιάννης, Σ., Παπαδόπουλος, Γ., Ράπτης, Α. στο Παπαδόπουλος, Γ., (επιμέλεια) (1997). H Πληροφορική και οι Νέες Τεχνολογίες στην Ελληνική Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: μια πρώτη προσέγγιση. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.

6. Βακάλη Α., Γιαννόπουλος Η., Ιωαννίδης Ν., Κοίλιας Χ., Μάλαμας Κ. , Μανωλόπουλος Ι., Πολίτης Π.(2009) , Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον , Αθήνα , ΟΕΔΒ

«Ψηφιακές και Διαδικτυακές εφαρμογές στην Εκπαίδευση»

[954]

7. Γιαλούρης, Κ., Γκιμπερίτης, Β., Κόμης, B., Σιδερίδης, Α., Σταθόπουλος, Κ. (1998). Εφαρμογές Πληροφορικής – Υπολογιστών Α’, Β’, Γ’ Ενιαίου Λυκείου, Αθήνα: Υπουργείο Παιδείας - Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ΟΕΔΒ.

8. Γλέζου, Κ. & Γρηγοριάδου, Μ. (2003), Αξιοποίηση Logo-like περιβάλλοντος στη σχολική τάξη: εμπειρίες, προβληματισμοί και διδακτικές προτάσεις, Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ (Σύρος, Μάιος 2003), με θέμα: Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη Διδακτική Πράξη, 269-280

9. Γλέζου, Κ. (2002), Σχεδίαση και Ανάπτυξη Εκπαιδευτικών Σεναρίων και Δραστηριοτήτων Αξιοποιώντας Logo-like Περιβάλλον στο Δημοτικό Σχολείο, Πρακτικά 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή (Ρόδος, Σεπτέμβριος 2002), με θέμα: Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση, 333-338

10. Γρηγοριάδου Μ., Γόγουλου Α., Γουλή Ε. & Σαμαράκου (2004), Σχεδιάζοντας «Διερευνητικές + Συνεργατικές» δραστηριότητες σε εισαγωγικά μαθήματα προγραμματισμού, στο Π. Πολίτης (επιμ.), Πρακτικά 2ης Διημερίδας με Διεθνή Συμμετοχή ‘’Διδακτική της Πληροφορικής’’, 86-96, Βόλος

11. Γρηγοριάδου, Μ. (επιμέλεια), (2003). Μελέτη για τη Διδασκαλία της Πληροφορικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Προτάσεις Στρατηγικής. Εισήγηση Νο 7. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ, Φεβρουάριος 2003.

12. Κοίλιας, Χ. (2003). Αναπαράσταση αλγορίθμων σε ψευδογλώσσα, Ιωσηφίδου, Μ. & Τζιμόπουλος, Ν. 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ, Σύρος 9-11 Μαίου 2003, σελ. 693-705.

13. Κόμης, B. & Μικρόπουλος Α. (2001). Πληροφορική στην Εκπαίδευση, Πάτρα: Εκδόσεις Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

14. Κόμης, Β. (επιμέλεια) (2000). Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση, Πρακτικά του Συνεδρίου, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα,Οκτώβριος 2000, Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών.

15. Πολίτης, Π. (2004). Διδακτική της Πληροφορικής, Πρακτικά 2ης Διημερίδας με διεθνή συμμετοχή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος.