რომის სამართალი-მეორე შუალედური

1 ქულიანი ღია ტესტები:

1. Iura in re aliena (servitutem) romis samarTalSi ganmartebulia, rogorc:

sxvisi nivTiT sruli an nawilobrivi sargeblobis ufleba

2. ganmarteT Succesio ex testamento (testamentaria) cneba:

anderZiT memkvidreoba, anderZis arsi mamkvidreblis monacvlis garkveva

iyo. anderZSi qonebis mflobeli asaxelebda memkvidres, pirs vis unda

gadascemoda misi qoneba am piris gardacvalebis Semdeg.

3. romis samarTalSi sakuTrebis ufleba ganmartebulia, rogorc:

nivTis gamoyenebisa da gankargvis SeuzRudavi SesaZlebloba. nivTze kerZo

mesakuTris ufleba ucxo pirebis Carevas gamoricxavda.

4. (32) ganmarteT Usufructus-is romis samarTalSi damkvidrebuli cneba:

uzufruqti sxvisi nivTiT sargeblobis yvelaze gavrcelebuli ufleba

iyo.pirs, romelsac aseTi uflebamosileba hqonda uzufruqtuari

ewodeboda; mas SeeZlo nivTiT sargeblobac (uti) da misi nayofiTac (frui),

oRond nivTi ar unda daezianebina da arc misi nayofiT sargeblobis

ufleba ar unda daerRvia.

5. Successio ab intestato-s SemTxvevaSi, pretori -

bonorum possessiomemkvidreTa ramden rigs adgenda?

7 rigs.

1- gardacvlilis rogorc sui Svilebi (liberi), aseve emancipirebuli RviZli

Svilebi ganekuTvnebodnen, aseve isini, vinc, dabadebis Semdeg, romis

moqalaqeoba imperatoris gadawyvetilebiT moipova.

2- memkvidreTa meore rigs legitimi ewodeboda; ius civile-s mixedviT, maTi

ufleba agnatebis memkvidreobis tolfasi iyo.

3- mesame rigis memkvidreebs ganekuTvnebodnen RviZli naTesavebi (cognati)

meSvide Taobis naTesaobamde.

4- meoTxe rigs ganekuTvnebodnen gaazatebulis patronis meuRle da misi

Svilebi

5- mexuTe rigis memkvidreobas miekuTvneboda gaazatebulebis (liberti)

memkvidreoba bonorum possessio, romelsac patronis patroni (Tu ki aseTi

piri arsebobda) iRebda.

6- memkvidreebis meeqvse rigs cocxlad darCenili meuRle ganekuTvneboda.

7- pretoruli memkvidreebis meSvide rigs Seadgendnen patronis naTesavebi,

romlebsac ufleba hqondaT gaazatebulis beiTalman qonebaze.

6. romis samarTalSi kanoniT memkvidreobis sakiTxi dadgeboda maSin,

rodesac:

როდესაც პირი გარდაიცვლებოდა ისე, რომ მას ანდერძით ქონება არავისთვის

დაუტოვებია ან თუ ანდერძი არის ბათილი.

7. ganmarteT romis samarTalSi

arsebuli TanasakuTrebis (communio,condominium) cneba:L

erTsa da imave nivTze ramdenime piris sakuTrebis ufleba. nivTis

erToblivi mflobeloba da sargebloba.

8. nivTis mflobeloba aris:

nivTze faqtobrivi batonoba.

9. ganmarteT emancipatio-s cneba:

emancipacia iyo winaswari SeTanxmebis safuZvelze, Svilebis an

SviliSvilebis gaTavisufleba mamis xelisuflebidan. vaJiSvilis SemxvevaSi,

emancipacia samjer gamoiyeneboda, qaliSvilis mimarT mxolod erTxel.

10. daasaxeleT Gaius-is mier aRniSnuli, iusgentium-iT dadgenili sakuTrebis

uflebis SeZenis gzebi:

okupacia, damzadeba, gadamuSaveba, ganZi

11. CamoTvaleT romis samarTalSi damkvidrebuli Dos saxeebi:

dos profecticia - ojaxis ufrosisagan miRebuli mziTevi

dos adventicia - mesame pirisagan miRebuli mziTevi

dos recepticia, dos non recepticia.

12. ras niSnavda repudium-i?

ganqorwinebas an niSnobis CaSlas calmxrivi nebiT.

13. daasaxeleT romis samarTalSi moqmedi memkvidreobis (suceessio)saxeebi:

ganasxvavebdnen 1. universalur memkvidreobas da 2. singularul

memkvidreobas, aseve memkvidreobis gadacemis mixedviT - kanoniT

memkvidreoba da anderZiT memkvidreoba.

14. daasaxeleT romis samarTalSi moqmedi qorwinebis Sewyvetis gzebi:

Divortium - ganqorwineba ormxrivi nebiT, repudium - ganqorwineba calmxrivi

nebiT, erT-erTi meuRlis gardacvaleba, erT-erTi meuRlis mier

Tavisuflebis dakargva.

15. daasaxeleT romis samarTalSi moqmedi sakuTrebis uflebis SezRudvis

wesebi:

1. religiuri mosazrebiT, 2. samSeneblo normebis dacvis aucileblobiT,

3.sazogadoebrivi gzebis gayvanis aucileblobiT, 4. zRvis napirze mdebare

miwis nakveTebis mimarT dadgenili SezRudva Seuferxeblad gaetarebinaT

sakuTar teritoriaze mezRvaurebi da meTevzeebi, 5. miwis wiaRis

sargeblobis motiviT, 6. sazogadoebrivi aucileblobiT ganpirobebuli

eqspropriacia da nebayoflobiTi SezRudva

16. CamoTvaleT romauli qorwinebis formebi:

sruluflebiani da arasruluflebiani, sruluflebiani qorwineba ori

saxis iyo: qorwineba qmris xelisuflebiT da qmris xelisuflebis gareSe.

17.daasaxeleT res mancipi-s SeZena-gasxvisebis gzebi:

mancipirebuli nivTebis sakuTrebaSi gadasasvlelad saWiro iyo specialuri

sazeimo ritualis Catareba, radgan aseTi nivTebis SemZeni mxolod romis

moqalaqe SeiZleba yofiliyo. aseT nivTebze sakuTrebis ufleba

warmoiSveboda mxolod mancipaciiT an nivTis daTmobiT magistratis winaSe.

18. daasaxeleT Zveli romis samarTalSi moqmedi qorwinebis saxeebi:

sruluflebiani da arasruluflebiani, sruluflebiani qorwineba ori

saxis iyo: qorwineba qmris xelisuflebiT da qmris xelisuflebis gareSe.

19. daasaxeleT Gaius-is mieraRniSnuli, ius civile-Ti

dadgenilisakuTrebis uflebis warmoSobis gzebi:

mancipaciiT, magistratis winaSe daTmobiT da xandazmulobis vadiT.

20. Legatum ewodeboda:

anderZiT moanderZes samkvidrodan calkeuli nivTebis mesame pirebisaTvis

gadacemac SeeZlo. aseT gankargulebas saanderZo danakisri

(legatum)ewodeboda.

21. ras niSnavda contubernium -i?

mona-mamakacisa da mona-qalis kavSiri, romelic faqtobriv, Tumca

iuridiulad akrZalul Tanacxovrebad ganixileboda.

22. ganmarteT romis samarTalSi arsebuli sakuTvneblis cneba:

sakuTvnebeli iyo iseTi nivTi, romelic ZiriTad nivTs ara materialurad,

aramed ekonomikurad ukavSirdeboda. sakuTvnebeli damoukidebladac

arsebobda, oRond sameurneo (ekonomikuri) Sedegi orives (ZiriTadi nivTisa

da sakuTvneblis) erTad gamoyenebiT miiReboda.

23. CamoTvaleT romis samarTalSi arsebuli sakuTrebis uflebis saxeebi:

კვირიტული, პერეგრინების, პროვინციული, პრეტორული და იუსტინიანეს

სამართლით

24. Digesta Iustiniani-Si Ulpianus fideikomisebis Sesaxeb ambobda:

faqtobrivad gaTanabrebulia legatTan, magram moqmedebs

keTilsindisierebis principi.

25. ras niSnavda adoptio Svilad ayvana?

Adoptio magistratebis nebarTviT daiSveboda da sxvis xelisuflebaSi

myofi piris erTi ojaxidan meoreSi gadasvla gulisxmobda.

26. ra SemTxveva hqonda adgili concubinatus?

rodesac qalsa da mamakacs raime kanonieri damabrkolebeli garemoebis gamo

daqorwineba ar SeeZloT. magaliTad, qorwinebis uflebis (ius conubii)

arqona, socialuri uTanasworoba.

27. daasaxeleT Gaius-is mier aRniSnuli, ius naturale-Ti dadgenili

sakuTrebis uflebis SeZenis gzebi:

okupacia, nayofi da gadamuSaveba

28. Superficies romis samarTalSi ganmartebulia, rogorc:

SenobasTan erTad, sxvisi miwiT sargeblobis (superficiumi) ufleba. es iyo

gansakuTrebuli samarTlebrivi urTierToba, romliTac igulisxmeboda

sxvis miwaze aSenebuli nagebobis xangrZlivad sargeblobis ufleba;

29. vin iyo Ius conubii-s subieqti?

am uflebiT mxolod romaeli moqalaqeebi sargeblobdnen, xolo ucxoelebi

(peregrini) amgvari uflebiT mxolod im SemTxvevaSi sargeblobdnen, Tu maT

mas sagangebod mianiWebdnen.

30. ganmarteT romis samarTalSi arsebuli peregrinebis sakuTrebis uflebis

ufleba:

maT sakuTrebis ufleba mxolod moZravi nivTebis brunvis sferoSi hqondaT.

ucxoelebisaTvis sakuTrebis SeZenis ufleba mxolod peregrinebis

pretoris ediqtiT daiSveboda. ucxoelebi mxolod mflobelobiT

interdiqtebs sjerdebodnen. Ddominium-is (nivTze sakuTrebis

ufleba)mflobeloba maT ar SeeZloT.

31. ganmarteT romis samarTalSi damkvidrebuli sakuTrebis uflebis Sinaarsi:

nivTis gamoyenebisa da gankargvis SeuzRudavi SesaZlebloba. Uti ნივთიდან

რაიმე სარგებლის მიღების უფლება, frui ნაყოფის მიღების უფლება , habere

რეალური შედეგის მქონე ფლობა, possidere ნივთის ფაქტობრივი ფლობის

ვითარება, რომელსაც პრეტორი იცავდა.

32. (4) ras niSnavda usufructus?

uzufruqti sxvisi nivTiT sargeblobis yvelaze gavrcelebuli ufleba

iyo.[[pirs, romelsac aseTi uflebamosileba hqonda uzufruqtuari

ewodeboda; mas SeeZlo nivTiT sargeblobac (uti) da misi nayofiTac (frui),

oRond nivTi ar unda daezianebina da arc misi nayofiT sargeblobis

ufleba ar unda daerRvia.]]

33. ganmarteT cneba _ romauli qorwineba patrilokaluri iyo:

34. romis samarTalSi ra SemTxvevaSi dgeboda kanoniT memkvidreobis sakiTxi?

როდესაც პირი გარდაიცვლებოდა ისე, რომ მას ანდერძით ქონება არავისთვის

დაუტოვებია ან თუ ანდერძი არის ბათილი.

35. daasaxeleT wilis is saxeoba, romelic TiToeul TanamesakuTres

gamoyofoda, TanasakuTrebis ganawilebis dros?

idealuri wili

36.romaeli iuristis Florentinus-is azriT, Legatum aris:

legati aris memkvidreobis Semcireba, riTac moanderZes surs mesame pirs

gadasces im qonebis nawili, rasac memkvidre mTlianad miiRebs

2. ქულიანიტერმინებისგანმარტება:

1. (14) res mancipi - terminiT res mancipi aRiniSneboda is nivTebi, romlebic

mancipaciis aqts (mancipium) eqvemdebareboda, es iyo uZvelesi rituali,

romelic tardeboda aseT nivTebis sakuTrebaSi gadasasvlelad.

mancipirebadi nivTebis SemZeni mxolod romis moqalaqe SeiZleba yofiliyo.

aseT nivTebs ganekuTvneboda italiis miwaze arsebuli mamulebi, saxlebi,

aseve sasoflo mamulebze fexiT an satransporto saSualebiT gavlis,

pirutyvis gadarekis, wylis milebis gayvanis uflebebi; monebi da is

oTxfexa cxoveli, romelic moTvinierebulia da miCveuli unagiris dadgmas

an uRelSi Sebmas.

2. res extra commercium - brunvidan amoRebuli nivTebi, aseT nivTebs

miekuTvneboda 1. haeri, gamdinare wyali, zRva da mTeli simdidre; 2. sajaro

nivTebi; am nivTebis erT_erTi da ZiriTadi mepatrone iyo romaeli xalxi; 3.

saerTo sazogadoebrivi gamoyenebis nivTebi (gzebi, mdinareebi); 4. sakulto

nivTebi (sacrum). gv. 163

3.ex testamento - anderZiT memkvidreoba, anderZis arsi mamkvidreblis (de

cuius) monacvlis garkveva iyo. mamkvidreblis gardacvalebis SemTxvevaSi,

misi qoneba gadaecemoda im pirs, visac mamkvidrebeli anderZSi

daasaxelebda memkvidred. gv. 156

4. legatum - saanderZo danakisri, anderZiT moanderZes samkvidrodan

calkeuli nivTebis mesame pirebisaTvis gadacemac SeeZlo. aseT

gankargulebas saanderZo danakisri (legatum) ewodeboda. Tu saanderZo

danakisri (legatum) memkvidris dasjas isaxavda miznad, maSin is

baTildeboda. florentinusis azriT, `legati aris memkvidreobis Semcireba,

riTac moanderZes surs mesame pirs gadasces im qonebis nawili, rasac

memkvidre mTlianad miiRebs. gv. 157-158

5.dominium ex iure Quiritium - civiluri, kvirituli sakuTrebis uZveles

saxes dominium ex iure Quiritiumewodeboda. kvirituli samarTlis mixedviT,

sakuTrebis ufleba (dominium ex iure Quiritium) hqondaT sruluflebian

romael moqalaqeebsa da res commercii-is mqone pirebs. aseve, saWiro iyo,

rom samoqalaqo brunvaSi monawileobis piroba hqonoda nivTsac. aseTi

nivTebi, pirvelyovlisa, iyo res mancipi, kvirituli sakuTrebis SeZenis

uZvelesi wesi iyo mancipacia - gv. 177

6. Nuptiae - qorwineba, romis samarTalSi qorwinebis ori oficialuri

gansazRvreba iyo. kerZod, 1.qorwineba aris mamakacisa da qalis kavSiri,

mTeli cxovrebis erTianoba, RvTiuri da adamianuri samarTlis erToba da

2. qorwineba (nuptiae) anu colqmroba (matrimonium) aris mamakacis da qalis

kavSiri, romlis arsi erTobliv cxovrebaSi mdgomareobs. gv. 125-126

7. ius conubii - kanonier qorwinebaSi Sesvlis ufleba; dasaqorwinebel

pirebs romauli samarTliT aRiarebuli qorwinebis ufleba anu ius

conubii unda hqonodaT; am uflebiT mxolod romaeli moqalaqeebi

sargeblobdnen, xolo ucxoelebi (peregrini) amgvari uflebiT mxolod im

SemTxvevaSi sargeblobdnen, Tu maT mas sagangebod mianiWebdnen. gv. 126

8. res immobiles - uZravi nivTebi; uZrav nivTebs ganekuTvneboda ara marto

miwis nakveTi da miwis wiaRi, aramed miwis zedapirze sxvisi an mesakuTris

SromiT Seqmnili sikeTe, romelic miwis zedapiris xelovnur an bunebriv

nawilad iTvleboda. gv. 167

9. successio legitima - monacveloba kanonis ZaliT, kanonieri monacvleoba;

anderZis gareSe memkvidreoba samemkvidreo monacvleobis uZvelesi forma

iyo, igi regulirdeboda XII dafis kanoniT, amitomac mas kanonier

monacvleobas uwodebdnen. gv. 153 bolodan me-2 abzaci

10. divortium - ganqorwineba ormxrivi nebiT. romis samarTlis Tanaxmad,

qorwinebis Sewyveta daiSveboda meuRleTa urTierTSeTanxmebiT da

mas divortium ewodeboda. gv. 138

11. res sua in bonis - bonitaruli anu pretoruli sakuTreba. sakuTrebis

aRniSnuli kategoria warmoiSoboda im SemTxvevaSi, roca pretori

civiluri mesakuTris sarCelisagan sakuTari sarCeliT icavda im pirs,

romelmac mancipirebadi nivTi SeiZina da aRniSnuli nivTis

gadacema mancipatio an in iure cessio-s formebis daucvelad moxda. gv. 178

12. in singulas res - singularuli memkvidreoba, roca memkvidreobis

subieqti iZenda mxolod im uflebebis nawils, romelic manamde mis

winamorbeds ekuTvnoda. gv. 151

13. adrogatio - Tavisufali piris Svilad ayvana. Svilebis Zveli forma

iyo adrogatio, romlis drosac ojaxis mama sxva ojaxis mamis

xelisuflebaSi gadadioda da misi uflebamosilebac srulad xvdeboda

mSvileblis xelSi. gv. 136

14. (1) res mancipi - terminiT res mancipi aRiniSneboda is nivTebi, romlebic

mancipaciis aqts (mancipium) eqvemdebareboda, es iyo uZvelesi rituali,

romelic tardeboda aseT nivTebis sakuTrebaSi gadasasvlelad.

mancipirebadi nivTebis SemZeni mxolod romis moqalaqe SeiZleba yofiliyo.

aseT nivTebs ganekuTvneboda italiis miwaze arsebuli mamulebi, saxlebi,

aseve sasoflo mamulebze fexiT an satransporto saSualebiT gavlis,

pirutyvis gadarekis, wylis milebis gayvanis uflebebi; monebi da is

oTxfexa cxoveli, romelic moTvinierebulia da miCveuli unagiris dadgmas

an uRelSi Sebmas.

15. bonorum possessio - pretoruli ediqtiT gansazRvruli

samkvidro. universaluri urTierTobapretoruli samarTlis safuZvelze

xorcieldeboda anderZis gareSe. pretorma samkvidro qonebis mflobelobaSi

Seiyvana is pirebic, visac ius civile-s mixedviT, samkvidro uflebebi ar

gaaCnda. pretoris dasmuli SekiTxvis pasuxad, mosarCeleni pretoruli

memkvidreobas uanderZod (quorum bonorum) iRebdnen interdiqtiT,

romliTac sxva, mesame pirebisagan memkvidreobis gamoTxova SeeZloT.

16. coemptio - sapatarZlos simboluri yidva. Zveli romauli tradiciis

Tanaxmad, qorwineba ramdenime saxis ritualis dacviT

tardeboda. respublikis periodisaTvis niSandoblivi iyo sapatarZlos

simboluri yidva (coemptio), rasac win uswrebda an mosdevda qorwinebaze

Tanxmoba.

17. in iure cessio - nivTis daTmoba magistratis winaSe. mancipirebadi

nivTebis (res mancipi) sakuTrebaSi gadasasvlelad aucilebeli iyo an

mancipaciis ritualis Catareba an misi daTmoba magistratis winaSe (in iure

cessio).

18. Occupatio - iyo nivTebze sakuTrebis uflebis SeZenis yvelaze Zveli da

universaluri saSualeba, romelsac romaeli iuristebi ius gentium-is

institutad miiCnevdnen. occupatio mxolod im SemTxvevaSi iyo SesaZlebeli,

Tu nivTi aravisi kuTvnileba ar iyo. Ooccupatio Semdegi saSualebebiT

xorcieldeboda: a) gareul mxecebze, frinvelebze nadiroba da Tevzaoba, b)

mowinaamdegisaTvis warTmeuli samxedro nadavli; g) zRvaSi amoziduli

kunZuli da zRvis mier napirze gamoriyuli nivTebi; d) uwindeli

mesakuTris mier gadagdebuli nivTebi _ beiTalmani qoneba.

19. iure in re aliena - სანივთო უფლებები სხვის ნივთზე. უფლებები, რომელთა

ობიექტი სხვისი ნივთები იყო. ასეთი იყო მაგ: სერვიტუტი, სუპერფიციუმი,

ემფითევზისი, გირავნობა.

20. iustum matrimonium - kanonieri qorwineba, romlis drosac, ius civile-Ti

orive mxares kanonieri qorwinebis (ius connubii) ufleba moeTxoveboda.

kanonieri qorwinebis Sedegad Sobili bavSvebi mamis xelisuflebas

eqvemdebarebodnen da iuridiulad sxvis xelisuflebaSi myof pirebad

miiCneodnen;

21. Emphiteusis - emfiTevzisi aris sxvisi miwis nakveTiT (gamonaklis

SemTxvevaSi nagebobiT) sargeblobis da am nakveTidan nayofis miRebis

sruli sanivTo, samemkvidreo da gasxvisebadi ufleba.sxvisi miwis

damuSavebis ufleba.

22. confarreatio - qorwinebis sazeimo rituali. Zveli romauli tradiciis

Tanaxmad, qorwineba ramdenime saxis ritualis dacviT tardeboda. uZvelesi

periodis romSi arsebobda sazeimo religiuri rituali _ confarreatio,

romelsac aTi qurumi aRasrulebda da mxolod patriciebisaTvis iyo

nebadarTuli. ritualis dros sapatarZlo da saqmro wminda purs texdnen

da qurumebis miTiTebebs asrulebdnen.

23. res divini iuris et res humani iuri - nivTebi ZiriTadad or kategoriad

iyofoda: RvTaebrivi samarTlis nivTebad (res divini iuris) da adamianTa

samarTlis nivTebad (res humani iuris). ama Tu im nivTis RvTis kuTvnilebad

aRiarebiT, aRniSnuli nivTi Tavisufali nebis qmedebis sferos aRar

ganekuTvneboda da samoqalaqo brunvidan amoiReboda. xolo res humanis

iuri-s gankargva kerZo pirebs Tavisuflad SeeZloT.

24. Usufructus - uzufruqti sxvisi nivTiT sargeblobis yvelaze

gavrcelebuli ufleba iyo. pirs, romelsac aseTi uflebamosileba hqonda

uzufruqtuari ewodeboda; mas SeeZlo nivTiT sargeblobac (uti) da misi

nayofiTac (frui), oRond nivTi ar unda daezianebina da arc misi nayofiT

sargeblobis ufleba ar unda daerRvia.

25. usus - sxvisi nivTiT SezRuduli moculobiT sargeblobis uflebis

formas usus ewodeboda. aseT mosargebles nayofidan imdeni eZleoda,

ramdenic mas esaWiroeboda sakuTari moTxovnilebebis dasakmayofileblad.

mosargebles arc Tavisi uflebis sxvisTvis gadacema SeeZlo da arc am

uflebis sxvisTvis gayofa. mosargebles ufleba hqonda sargeblobis

ufleba Tavisi axloblebisaTvis mieca. mosargeblis movaleobebi ar

iyofoda.

26. communio (condominium) - TanasakuTreba. sakuTrebis uflebis

gansakuTrebuloba romael iuristebs aiZulebda erTsa da imave nivTze

ramdenime piris sakuTrebis ufleba daeSvaT. maT aRiares TanamesakuTreTa

Tanamflobelobis ufleba anu nivTis erToblivi mflobeloba da nivTiT

sargebloba.

27. gens et species - Genus - gvarobiTi nivTebi, species - individualurad

gansazrvruli nivTebi. species _ TavisTavad Rirebuli nivTebi (res mancipi

da saavtoro nakeTobebi) da genera _ is nivTebi, romelTa Rirebuleba, maTi

gvarisa da odenobis mixedviT ganisazRvreboda (fuli, masobrivi warmoebis

nivTebi, nedleuli).

5 ქულიანი თემები: ესსეები

1. nivTebis klasifikacia romis samarTlis mixedviT - nivTebi ZiriTadad or

kategoriad iyofoda: RvTaebrivi samarTlis nivTebad (res divini iuris) da

adamianTa samarTlis nivTebad (res humani iuris). ama Tu im nivTis RvTis

kuTvnilebad aRiarebiT, aRniSnuli nivTi Tavisufali nebis qmedebis sferos

aRar ganekuTvneboda da samoqalaqo brunvidan amoiReboda.

romaelebi ganasxvavebdnen wminda nivTebs (res sacrae) da saTayvanebel

nivTebs (res religiosae). sajaro gadawyvetilebis safuZvelze, nivTebis

pirveli kategoria RvTaebis kuTvnilad miiCneoda, xolo meore kategorias

ganekuTvneboda iseTi nivTebi, romlebic, adamianis saqmianobiT,

saTayvanebel adgilebad (religiosus locus) miiCneoda, anu es iyo

winaparTa saflavebi. nivTis wminda (sacra) nivTad aRiarebisaTvis mxolod

kerZo iniciativa ar kmaroda, xolo nivTis saTayvaneblad (religiosae)

aRiareba ki mxolod kviritul mesakuTres (dominus) SeeZlo. RvTaebrivi

samarTlis nivTebis (res divini iuris) mxolod sakraluri samarTliT (ius

sacrum) regulirebas eqvemdebareboda, samoqalaqo samarTlis normebi masze

ar vrceldeboda.

nivTebis am kategoriaTa paralelurad arsebobda res privata, anu is

nivTebi, romelTac sazogadoebis wevrebi kerZo pirTa saxiT flobdnen.

brunvidan amoRebuli nivTebi (res extra commercium) 1. haeri, gamdinare

wyali, zRva da mTeli simdidre; 2. sajaro nivTebi; am nivTebis erT_erTi da

ZiriTadi mepatrone iyo romaeli xalxi; 3. saerTo sazogadoebrivi

gamoyenebis nivTebi (gzebi, mdinareebi); 4. sakulto nivTebi (sacrum).

uZvelesi romauli samarTliT, qoneba gamijnuli iyo or saxed

_ familia da pecunia. Familia-Ti ojaxis ufrosis (paterfamilias)

xelisuflebas daqvemdebarebuli qonebrivi da araqonebrivi sikeTe

moiazreboda. Pecunia (pecus _ pirutyvi) ganekuTvneboda nivTTa is kategoria,

romelic samarTlebrvi aqtebis obieqti iyo.

mancipirebadi da aramancipirebadi nivTebi (res manicipi et res nec

manicipi). terminiT res mancipiaRiniSneboda is nivTebi, romlebic mancipaciis

aqts (mancipium) eqvemdebareboda. aseTi nivTebis SemZeni mxolod romis

moqalaqe (cives) SeiZleba yofiliyo. rac Seexeba aramancipirebadi

nivTebs (res nec mancipi), maTi gasxviseba, maTze sakuTrebis uflebis SeZenis

mizniT, martivi mflobelobis gadacemiT (traditio) xdeboda.

species _ TavisTavad Rirebuli nivTebi (res mancipi da saavtoro nakeTobebi)

da genera _ is nivTebi, romelTa Rirebuleba, maTi gvarisa da

odenobis mixedviT ganisazRvreboda (fuli, masobrivi warmoebis nivTebi,

nedleuli).

moZravi da uZravi nivTebi (res mobiles et res immobiles), uZrav nivTebs

ganekuTvneboda ara marto miwis nakveTi (praedia, fundi) da miwis wiaRi,

aramed miwis zedapirze sxvisi an mesakuTris SromiT Seqmnili sikeTe,

romelic miwis zedapiris xelovnur an bunebriv nawilad

iTvleboda. moZravi nivTebi (res mobiles an per re moventis) aveji,

sayofacxovrebo sagnebi, monebi, cxovelebi iyo.

ganasxvavebdnen gayofad da gauyofad nivTebs. gayofadi iyo iseTi nivTebi,

romelTa gayofis Sedegad maTi gvari (gens) da faseuloba ar

icvleboda. mxolod samarTlebrivi gayofis SesaZleblobisas daiSveboda

nivTis naturaluri gayofa yofil TanamesakuTreTa Soris. meore

SemTxvevaSi nivTi erT-erT maTganis sakuTrebaSi rCeboda, xolo danarCeni

pirebi fulad kompensacias iRebdnen.

gamoyenebadi iyo iseTi nivTi, romelic, misi daniSnulebidan gamomdinare,

pirvelive materialuri gamoyenebis Semdeg nadgurdeboda. gamouyenebadi iyo

iseTi nivTi, romelic gamoyenebis Sedegad ar nadgurdeba.

martivi iyo iseTi nivTi, romelic materialurad erT mTlianobas qmnida.

rTuli iyo iseTi nivTi, romelic Sedgeba erTmaneTTan materialurad

dakavSirebuli sxvadasxva elementisagan, romelTac erTi mTliani nivTis

saxeli hqondaT.

damatebiT nivTad (res accessorium) iTvleboda iseTi nivTi, romelic

ZiriTad nivTze garkveuli wesiT damokidebuli da misgan iuridiulad

damoukidebuli iyo. damatebiTi nivTis yvelaze gavrcelebuli saxe iyo

nayofi, nivTis nawili da sakuTvnebeli. nivTis nawili damoukidebeli

garigebis sagani mxolod im SemTxvevaSi xdeboda, Tu misi mTliani

nivTisagan gancalkeveba SeiZleboda.

2. romauli qorwineba, misi saxeebi da namdvilobis pirobebi - ojaxis

Sesaqmnelad dadgenili iyo garkveuli winapiroba. kerZod: 1. qorwinebis

ufleba. dasaqorwinebel pirebs romauli samarTliT aRiarebuli

qorwinebis ufleba anu ius conubii unda hqonodaT; am uflebiT mxolod

romaeli moqalaqeebi sargeblobdnen, xolo ucxoelebi (peregrini) amgvari

uflebiT mxolod im SemTxvevaSi sargeblobdnen, Tu maT mas sagangebod

mianiWebdnen; 2. naTesauri (rogorc agnaturi, ise kognaturi) kavSiris arqona.

qorwineba ekrZalebodaT: a. erTi ojaxis ufrosis (paterfamilias)

xelisuflebaSi Semaval pirebs da b. meurvesa da meurveobaSi myof pirebs;

3. meqorwineTa asaki. romSi qorwinebebi Zalian adreul asakSi xdeboda.

Cveulebriv, qaliSvilebisaTvis saqorwino asakad 12 weli, xolo

vaJebisaTvis 14 weli iyo dadgenili.

romaelebi qorwinebis or saxes _ sruluflebian da arasruluflebian _

qorwinebas ganasxavavebdnen. sruluflebiani qorwineba mxolod romael

moqalaqeTaTvis iyo nebadarTuli; aRniSnuli tipis qorwineba ori saxisa

iyo: 1. Tu coli qmris xelisuflebaSi gadadioda, 2. Tu igi mamis

xelisuflebaSi rCeboda.

Zveli romauli tradiciis Tanaxmad, qorwineba ramdenime saxis ritualis

dacviT tardeboda.

romSi arsebobda qorwinebis gansakuTrebuli saxe konkubinati

(concubinatus), anu bunebiTi qorwineba, romlis Sedegadac Sobil pirebs

bastardebi anu bunebis Svilebi ewodebodaT. es iyo ara SemTxveviTi

kavSiri, aramed qalisa da mamakacis xangrZlivi Tanacxovreba, romelic ar

pasuxobda qorwinebis kanonier moTxovnebs anu rodesac maT raime kanonieri

damabrkolebeli garemoebis gamo daqorwineba ar SeeZloT. magaliTad,

qorwinebis uflebis (ius conubii) arqona, socialuri uTanasworoba

(magaliTad, qorwineba senatorsa da gaazatebuls Soris, Tavisufal

romael moqalaqes ̀ uRirsi saqcielis~ qalze daqorwineba ekrZaleboda) da

sxva.

3. Condominium (communio) - TanasakuTreba. sakuTrebis uflebis

gansakuTrebuloba, romael iuristebs aiZulebda erTsa da imave nivTze

ramdenime piris sakuTrebis ufleba daeSvaT. maT aRiares TanamesakuTreTa

Tanamflobelobis ufleba anu nivTis erToblivi mflobeloba da nivTiT

sargebloba. nayofic maT mier idealuri wilebiT SeiZineboda.

TanasakuTrebis (communio) viTareba nebayoflobiT an SemTxveviT

warmoiSoboda. TanasakuTrebis nebayoflobiTi warmoiSoba amxanagobis

xelSekrulebis meSveobiT an ramdenime piris nebayoflobiTi moqmedebiT

xdeboda, kerZod, es ukanasknelni, TanasakuTrebaSi proporciuli wilebis

SetaniT, aerTianebdnen sakuTar qonebas.

qonebis SemTxveviTi gaerTianeba (communio incidens) ramdenime piris mier

erTi da igive nivTis SeZenis Sedegad xdeboda(memkvidreoba an legati, an im

ramdenime nivTis fizikuri Serwymis Sedegad, romelTa gancalkevebac

SeuZlebeli iyo.

TanasakuTrebidan TiToeul mesakuTres sakuTari wilis gasxviseba da

datvirTva SeeZlo.

TanasakuTrebis gayofisas, TanamesakuTreTa wilebi mosamarTles sakuTari

Sexedulebisamebr SeeZlo gamoeyo, magram gayofadi nivTi samarTlian fasad

unda Seefasebina.

4. Successio ab intestato-s namdvilobis pirobebi da

memkvidreTa (heres) rigis

Secvla 543 wlis 118 Novellae Iustiniani-smixedviT.

samemkvidreo monacvleobis uZvelesi forma, memkvidreoba anderZis gareSe

(ab intestato) iyo, romelic XII dafis kanonebiT regulirdeboda, ris

gamoc kanonieri monacvleoba (successio legitima)ewodeboda.

kanoniT memkvidreobis sakiTxi dgeboda maSin როდესაც პირი

გარდაიცვლებოდა ისე, რომ მას ანდერძით ქონება არავისთვის დაუტოვებია ან თუ

ანდერძი არის ბათილი.

543 wels 118 noveliT, kanonT memkvidreTa (ab intestato) oTxi rigi

dadginda: memkvidreTa pirvel rigs Svilebi da maTi daRmavali xazis

naTesavebi (naTesaobis rigiTobis miuxedavad) ganekuTvnebodnen; meore rigSi

aRmavali xazis naTesavebi (mSoblebi), RviZli da-Zma (maTi Svilebi)

moiazrebodnen. Tavis mxriv, aRmavali xaziT memkvidreoba mamisa da dedis

mxridan naTesaobis mixedviT iyofoda; memkvidreTa mesame rigiT

moiazreboda naxevari da-Zma da maTi Svilebi, romelTac, maTi mSoblebis

cocxlad aryofnis SemTxvevaSi, memkvidreebad iwvevdnen; kanoniT

memkvidreTa meoTxe rigs sxva sisxlismieri naTesavebi ganekuTvnebodnen.

5. Successio testamentaria-s namdvilobis pirobebi da dadgenis wesebi.

anderZi iyo piris nebis samarTlebrivad dadgenili da sazeimo formiT

Sedgenili gadawyvetileba, romelsac savaldebulo Zala moanderZis

gardacvalebis Semdeg eniWeboda.

arqaul periodSi, mamasaxlisis survili ojaxis ufrosoba

sakuTari vaJiSvilisTvis daetovebina saxalxod gacxadebas saWiroebda, rac

kuriis wminda krebaze formalur dadasturebasa da damowmebas iTxovda.

klasikur epoqaSi anderZis mesame saxis _ anderZi libraluri ritualis

dasadebad saWiro iyo xuTi mowme da mesaswore. aRniSnuli ritualis

gansaxorcieleblad moanderZis is xelqveiTebi (potestas) an misi megobrebi,

romlebic ojaxs (familia) iRebdnen, mowmeebad ar daiSvebodnen, radgan es

aqti uSualod monawile pirTa interesebs exeboda. anderZi iuridiul

Zalas iZenda, magram, teqstis gacxadeba ar daiSveboda. anderZis teqstiani

firfitebi erTad ikvreboda da maT mowmeTa beWdebs artyamdnen. sul iyo

Svidi beWedi: xuTi mowmeebis, erTi ojaxis mimRebis da erTic magistratis.

anderZiT moanderZes samkvidrodan calkeuli nivTebis mesame

pirebisaTvis gadacemac SeeZlo. aseT gankargulebas saanderZo danakisri

(legatum) ewodeboda. Tu saanderZo danakisri (legatum) memkvidris dasja _

(legatum poenae nomine (causa) isaxavda, maSin is baTildeboda.

6. Possessio-s cneba, saxeebi da misi dacvis saSualebebi.

mflobeloba. nivTze faqtobrivi batonoba mflobelobad (possessio)

iwodeboda.

romaelebi ganasxvavebdnen mflobelobis or saxeobas: marTlzomiers da

aramarTlzomiers.aramarTlzomieri mflobeloba SeiZineboda

Zalis meSveobiT, farulad da faqtobrivad. marTlzomieri mflobeloba

gansxvavdeboda keTilsindisieri mflobelobisagan, rodesac mflobeli

Tavs nivTis mesakuTred miiCnevda, Tumca, realurad, ar uaryofda, rom

nivTis mesakuTre ar iyo; misTvis safuZveli iyo is, rom nivTis

mflobelobiT igi zians aravis ayenebda.

romaelebi ganasxvaveben satitulo da utitulo mflobeloba, romelsac

ewodeboda bunebrivi mflobeloba an pyroba.

nivTis faqtobriv flobad mflobeloba (pyroba) mxolod maSin miiCneoda,

Tu warmoiSoboda im iuridiuli faqtis safuZvelze, romelic sakmarisad

miiCneoda mflobelobis SesaZenad.

romaelebi ganasxvavebdnen sakuTari saxeliT flobas da sxvisi saxeliT

flobas.

mflobelobis dacva ara sasamarTlo ganxilvis formiT, aramedDEpretoris

brZanebiT xorcieldeboda. mflobelobis, rogorc sanivTo uflebis, dacvis

Sesaxeb administraciuli da sapolicio saSualebis erTobliobac

mowmobda.

7. sakuTrebis uflebis saxeebi

a) kvirituli sakuTreba - kvirituli samarTlis mixedviT, sakuTrebis

ufleba hqondaT sruluflebian romael moqalaqeebsa da res commercii-is

mqone pirebs. romauli samarTlis Tanaxmad, saWiro iyo, rom samoqalaqo

brunvaSi monawileobis piroba hqonoda nivTsac. kvirituli sakuTreba

pirvel rigSi iyo mancipirebadi nivTebi.

b) peregrinebis sakuTreba - romauli samarTliT, maT sakuTrebis ufleba

mxolod moZravi nivTebis brunvis sferoSi hqondaT. ucxoelebisaTvis

sakuTrebis SeZenis ufleba mxolod peregrinebis pretoris ediqtiT

daiSveboda. Dominium-is mflobeloba maT ar SeeZloT.

g) provinciuli sakuTreba - provinciuli miwaze romaeli xalxis sakuTreba

dapyrobis uflebas efuZneboda. provinciaSi mdebare miwis nakveTi romaeli

xalxis an keisris sakuTreba (dominium) iyo.

d) pretoruli sakuTreba - sakuTrebis aRniSnuli kategoria warmoiSoboda

im SemTxvevaSi, roca pretori, civiluri mesakuTris sarCelisagan, sakuTari

sarCeliT icavda im pirs, romelmac mancipirebadi nivTi SeiZina. Tumca,

aRniSnuli nivTis gadacema mancipatio an in iure cessio-s formebis

daucvelad moxda.

e) sakuTreba iustinianes samarTliT - miwis nakveTebis kviritul da

provinciul sakuTrebad dayofis gauqmebis Semdeg, yovelgvari garigebis

mimarT, miwis erTiani sajaro registracia SemoiResda iustinianes

kanonmdeblobiT, mxolod kvirituli sakuTrebis ufleba aRadgines.

8. Dos-is saxeebi da maTi dadgenis wesebi.

dos profecticia (ojaxis ufrosisagan miRebuli mziTevi); dos

adventicia (mesame pirisagan miRebuli mziTevi);

mziTevis bedi qorwinebis Sewyvetis SemTxvevaSi arsebiTad mziTevis

dabruneba-ardabrunebis pirobis daTqmaze iyo damokidebuli. aseTi daTqmis

arsebobis SemTxvevaSi, mziTevs dos recepticiaewodeboda da qorwinebis

SewyvetisTanave qmars mziTevis dabruneba (aucilebeli xarjebis

gamoklebiT) evaleboda. aRniSnuli daTqmis ararsebobis SemTxvevaSi ki

mziTevs dos non recepticiaewodeboda, ris gamoc qmars mziTevis dabruneba

ar evaleboda; magram Tu qorwinebis Sewyveta gamowveuli iyo colis

gardacvalebiT, maSin mziTevi _ dos adventicia _ qmars rCeboda, xolo

mziTevi _ dos profecticia _ (Tu misi damdgeni cocxali aRar iyo) qmars

rCeboda, xolo Tu mziTevis damdgeni cocxali iyo, maSin TiToeul Svilze

qmars mziTevis 1/5 wilis gamoqviTva SeeZlo. Tu qorwineba qmris

gardacvalebiT wydeboda, maSin mziTevi mxolod cols, an colsa da

mamamiss orives erTad ubrundeboda.

Tu patarZali sxvis xelisuflebaSi myofi (aliena iuris) iyo,

maSin, Cveulebis Tanaxmad, mas mziTevs ojaxis ufrosi (paterfamilias)

aZlevda.

mziTevis dadgena SeiZleboda sxvadasxva saxis garigebiT: gadacemiT,

dapirebiT an saanderZo danakisriT:

1. mziTvis gadacema gulisxmobda winaswari dapirebis gareSe samziTvo

qonebis qmrisaTvis dauyovnebliv gadacemas; 2. mogvianebiT, klasikur

periodSi samziTvo dapireba mziTevis dapirebis an mziTevis daTqmis saxiT

gaicemoda; 3. saanderZo danakisri. legati colisaTvis imis gansazRvriT,

rom gasces uarnaTqvami qoneba mziTevad, ar iqneba mziTevis dadgena, aramed

mxolod sababi mis dasadgenad.

9. Sponsalia cneba, arsi da misi CaSlis samarTlebrivi Sedegebi

tradiciulad, qorwinebamde imarTeboda niSnoba (sponsalia). niSnoba aris

momavali qorwinebis daTqma (xseneba) da ormxrivi dapireba.

Tavdapirvelad, niSnoba TiToeuli dasaqorwinebeli piris ojaxis

ufrosebis SeTanxmebiT xdeboda; mogvinebiT ki, Tavad meqorwineTa

TanxmobiT. mamis SewinaaRmdegeba qaliSvils mxolod maSin eZleva, rodesac

mama mas uRirsi znis an saxelgatexil saqmros aurCevda.

niSnobis dros saqmros mxare sapatarZlos mxares niSnobis beWeds da

sxvadasxva saxis moZrav nivTs gadascemda.

niSnobis CaSla arasasurveli iyo da mas Sesabamisi samarTlebrivi Sedegi

mohyveboda,kerZod: es ori ojaxi cxaddeboda cuasi gentilitas-ad da maT

Soris yvelanairi saxis saqorwino urTierToba 4 Taobis ganmavlobaSi

akrZaluli iyo.aseve CamSlel mxares ekisreboda zianis anaZRaureba meore

mxarisTvis.

10. sakuTrebis uflebis dacvis saSualebebi romis samarTalSi.

sakuTrebis uflebis dacva sasarCelo gziT iyo uzrunvelyofili. kerZod,

sakuTrebis uflebis dacva xdeboda savindikacio, negatoruli (actio

negatoria), miniWebis Sesaxeb (actio exhibitoria) sarCelebiT da actio

Publiciana-s meSveobiT.

a) Rei vindicatio-s meSveobiT xdeboda im mesakuTris mflobelobis

uflebis dacva, romelsac misi nebis sawinaaRmdegod, CamoarTves nivTis

flobis ufleba. mosarCele sasarCelo moTxovnas im mopasuxes uyenebda,

romelic uSualod flobda sadao nivTs da, Tanac, pretoruli

interdiqtiT iyo daculi. savindikacio procesSi mopasuxes ukeTesi

mdgomareoba hqonda, vbinaidan swored mosarCeles awva mtkicebis tvirTi

imis Taobaze, rom sadao nivTze sakuTrebis ufleba mxolod mas ekuTvnoda.

b) Actio negatoria (negatoruli sarCeli). civiluri mesakuTre

uflebamosili iyo waredgina sanivTo sarCelebis mTeli seria, raTa uareyo

im momijnave uflebebis arseboba, romelTa mizani iyo nivTis mimarT misi

sakuTrebis uflebis SezRudva. aRniSnuli kategoriis sarCelebi erTiani

saxeldebiT _ negatoruli sarCeli (Actio negatoria) gaerTiandnen.

mesakuTres awva mtkicebis movaleoba im faqtis mimarT, rom nivTi swored

misi sakuTreba iyo da adgili hqonda am sakuTrebis uflebis SezRudvas an

misi ganxorcielebisaTvis xelisSeSlas.

g) sarCeli miniWebis Sesaxeb (Actio exhibitoria). pretoris mier miniWebuli

dacvis saSualebiT, mosarCele-mesakuTres SeeZlo gamoeTxova sadao nivTi,

rasac is sadamarTloSi ficis warmolTqmiT adasturebda da, damatebiT _

mopasuxis qonebis dayadaReba, Tu mopasuxe uars ambobda sasamarTlo

dacvaze.

d) actio Publiciana. sarCelis aRniSnuli nairsaxeoba rei vindicato-s

msgavsi iyo da mis paralelurad waredgineboda, radgan mas pretori

bonotiJarul mesakuTres aniWebda, dakarguli mflobelobis ukan

dabrunebis Sesaxeb.

11. Succesio-s cneba da misi saxeebi, Zveli romis samarTlis moxedviT.

monacvleoba. samarTlis subieqtis gardacvalebis Semdeg, misi qoneba

memkvidreobiTi samarTliT regulirdeboda. ganasxvaveben 1. universalur

memkvidreobas, roca winamorbedi piris samarTlebrivi viTareba mTlianad

sxva pirze gadadioda da 2. singularul memkvidreobas, roca memkvidreobis

subieqti iZenda mxolod im uflebebis nawils, romelic manamde mis

winamorbeds ekuTvnoda.

universaluri urTierToba (civiluri da pretoruli samarTlis

safuZvelze) xorcieldeboda: 1. anderZiT (ex testamento), 2. anderZis gareSe

(ab intestato), 3. aseve (pretoruli samarTliT) anderZis gareSe.

12. Usufructus cneba da namdvilobis pirobebi.

uzufruqti (usufructus) sxvisi nivTiT sargeblobis yvelaze

gavrcelebuli ufleba iyo. pirs, romelsac aseTi uflebamosileba hqonda

uzufruqtuari ewodeboda; mas SeeZlo nivTiT sargeblobac (uti) da misi

nayofiTac (frui), oRond nivTi ar unda daezianebina da arc misi nayofiT

sargeblobis ufleba ar unda daerRvia. aseTi uflebis mqones ise unda

esargebla nivTiT, rogorc es karg, yairaTian meurnes ekadreba, anu nivTiT

sargeblobis yvela wesis dacviT. bunebrivi nayofis mokrefis momentidan

misi mesakuTre-mosargeble (perceptio) xdeboda.

nivTze yvela xarjs uzufruqtuari ixdida. uzufruqti, idealuri wilis

saxiT, ramdenime piris kuTvnileba SeiZleba yofiliyo.

memkvidreobiT gadacemasa da gasxvisebas, uzufruqti ar eqvemdebareboda.

Tumca, piradi sargeblobis (magram ara uflebis) gasxviseba dasaSvebi iyo.

uzufruqtuaris gardacvalebis Semdeg, uzufruqti wydeboda da

sargeblobis sagani mis memkvidres mesakuTrisaTvis unda daebrunebina.

13. Res mancipi kategoriaSi Semavali nivTebi da maTi SeZena-gasxvisebis

wesebis mokle daxasiaTeba.

terminiT res mancipi aRiniSneboda is nivTebi, romlebic mancipaciis aqts

(mancipium) eqvemdebareboda. es iyo uZvelesi rituali, romlis dros

iyenebdnen spilenZis natexsa da saswors,xuTi mowmisa da mesasworis

TandaswrebiT, pirs, garkveuli safasuris sanacvlod, nivTi realurad

gadaecemoda. es iyo yidva-gayidvis erTdrouli aqti. nivTis fasis

sanacvlod, gamsxvisebels gadaecemoda liTonis zodi, romlis asawonadac

mesaswores uxmobdnen. Tavdapirvelad, gamyidvlis mier gadacemuli liToni

realurad iwoneboda, mogvianebiT, am ritualma simboluri xasiaTi miiRo.

klasikur epoqaSi am rituals mancipacia ewoda. igi aucilebeli iyo

mancipirebadi nivTebis (res mancipi) sakuTrebaSi gadasasvlelad. aseTi

nivTebis SemZeni mxolod romis moqalaqe SeiZleba yofiliyo. aseT nivTebze

sakuTrebis ufleba warmoiSoboda an mancipaciiT (mancipatio) an nivTis

daTmobiT magistratis winaSe (in iure cessio).

mancipirebadi nivTebia: italiis miwaze arsebuli mamulebi, rogorc

sasoflo mindvrebis saxiT, ise saqalaqo, saxlis saxiT; aseve sasoflo

mamulebze fexiT an satransporto saSualebiT gavlis, pirutyvis gadarekis,

wylis milebis gayvanis uflebebi; monebi da is oTxfexa cxoveli, romelic

moTvinierebulia da miCveuli unagiris dadgmas an uRelSi Sebmas, kerZod,

kameCi, viri, cxeni, jorcxeni.

kvirituli sakuTrebis SeZenis uZvelesi wesi iyo mancipacia, romlis

Tanaxmadac, xuTi mowmisa da mesasworis TandaswrebiT, pirs, garkveuli

safasuris sanacvlod, nivTi realurad gadaecemoda. es iyo yidva-gayidvis

erTdrouli aqti. nivTis fasis sanacvlod, gamsxvisebels gadaecemoda

liTonis zodi, romlis asawonadac mesaswores uxmobdnen. Tavdapirvelad,

gamyidvlis mier gadacemuli liToni realurad iwoneboda, mogvianebiT, am

ritualma simboluri xasiaTi miiRo;

14. Servitutem cneba da namdvilobis pirobebi.

servituti ewodeboda sxvisi nivTiT sruli an nawilobrivi sargeblobis

uflebas, romelic uSualod konkretul miwis nakveTs an konkretul pirs

ukavSirdeboda sargeblis miRebis mizniT.

I. servitutis SeZena xdeboda realuri Sedegis mqone aqtebiT, II. servitutis

dadgenis gansakuTrebuli saSualeba gamoiyeneboda maSin, roca miwis

nakveTis gansazRvruli nawilis mesakuTris Secvla xdeboda: gamsxvisebeli,

romelsac sakuTrebis ufleba miwis nakveTis meore nawilze rCeboda (riTac

is, faqtobrivad, zaraldeboda), Tavis sasargeblod servitutis dadgenas

iTxovda; III. qr. Sobamde I saukuneSi servituti xandazmulobiT (usucapio)

dgindeboda; IV. servitutis miniWeba sasamarTlos gadawyvetilebiT,

TanasakuTrebis gamoyofisas.

15. Legatum-is cneba, Modestinus et Florentinus mixedviT da misi SezRudvis

wesebi.

anderZiT moanderZes samkvidrodan calkeuli nivTebis mesame pirebisaTvis

gadacemac SeeZlo. aseT gankargulebas saanderZo danakisri (legatum)

ewodeboda.

modestinusi, romlis Tanaxmadac, ̀ legati aris anderZiT Cuqeba";

florentinusis azriT, `legati aris memkvidreobis Semcireba, riTac

moanderZes surs mesame pirs gadasces im qonebis nawili, rasac memkvidre

mTlianad miiRebs".

Tu saanderZo danakisri (legatum) memkvidris dasjas isaxavda miznad, maSin

is baTildeboda.

16. sasoflo-saadgilmamulo servitutis cneba da namdvilobis pirobebi.

sasoflo servitutiT miwis ori gancalkevebuli nakveTi igulisxmeboda

– erTi nakveTi emsaxureba meores (fundus servit funda). sasoflo

servitutis arsi is iyo, rom unda daekmayofilebina Semdegi ZiriTadi

moTxovnebi: servituts unda daecva mTavari nakveTi, raTa mas sargebeli

moetana. mas unda daetvirTa mTavar nakveTTan dakavSirebuli nakveTi, raTa

SesaZlebeli yofiliyo misi momsaxureba; Tumca maT Soris uSualo

Semxebloba unda yofiliyo. am wesis arsis Tanaxmad, nakveTebi gverdigverd

unda yofiliyo.

nakveTis gasxvisebis an misi memkvidreobiT gadacemis miuxedavad), servituti

ganuyofadi rCeboda da mxolod saservituto uflebebi nawildeboda. Tu

mTavari nakveTi ramdenime memkvidreze gadavidoda, maSin TiToeul maTgans

momsaxure nakveTis Sesabamisi wiliT sargeblobis ufleba hqonda.

17. Tutela et cura daniSvnis wesebi da gauqmebis pirobebi.

mzrunveloba da meurveoba. meurveoba iyo mzrunveloba da warmomadgenloba,

romelic samarTliT uwesdeboda im pirs, romelsac saerTod an jerovnad

ar SeeZlo zrunva sakuTar pirovnebasa Tu qonebaze.

Tutela arasrulwlovnebsa da qalebze (imperiis Sua periodamde)

wesdeboda, xolo cura suliT avadmyofebze, mflangvelebze,

mcirewlovnebze, avadmyofebze, zogjer arasrulwlovnebzec.

mcirewlovani persona sui iuris srulwlovanebamde qmeduunaro iyo. amis

gamo, garigebebSi monawileobisaTvis mas meurved zrdasruli mamakaci

eniSneboda, xolo sui iuris qals (asakis miuxedavad) tutela

mulierum eniSneboda.

imisTvis, rom meurveobaSi myof pirs iuridiuli mniSvnelobis raime qmedeba

ganexorcielebina, saWiro iyo meurvis Tanxmoba da mis mier damowmebuli

aqti.

meurveobis Sewyvetis safuZvelebi iyo: 1. saerTo safuZveli iyo: sameurveo

piri gardacvleba, srulwlovnobis miRweva, perpsona sui iuris statuss

mopoveba, avadmyofi sameurveo piri gamojanmrTeleba, mflangvelis

SemTxvevaSi ki _ misi gamosworeba; 2. meurvis gardacvaleba, meurvis

uflebis dakargva (aseT SemTxvevaSi axali meurve iniSneboda); 3. sameurveo

piris gardacvaleba, meurvis uRirsi saqcieli (infamia).

18. sakuTrebis uflebis warmoSobis gzebi.

sakuTrebis SeZenis saSualebebia okupacia, nayofi, gadamuSaveba, ganZi, aseve

sakuTrebis SeZena xelSekrulebiT.

okupacia - iyo nivTebze sakuTrebis uflebis SeZenis yvelaze Zveli da

universaluri saSualeba. occupatio mxolod im SemTxvevaSi iyo

SesaZlebeli, Tu nivTi aravisi kuTvnileba ar iyo.Ooccupatio Semdegi

saSualebebiT xorcieldeboda: a) gareul mxecebze, frinvelebze nadiroba

da Tevzaoba, b) mowinaamdegisaTvis warTmeuli samxedro nadavli; g) zRvaSi

amoziduli kunZuli da zRvis mier napirze gamoriyuli nivTebi; d)

uwindeli mesakuTris mier gadagdebuli nivTebi _ beiTalmani qoneba.

ganZi - Tavdapirvelad ganZi im miwis nakveTis namatad iTvleboda,

romelSic is iqna aRmoCenili da misi aRmomCeni ganZis mesakuTre xdeboda;

Tumca, imperator adrianes reskriptiT (iustinianemac daadastura) dadginda

ganZe arsebuli sakuTrebis uflebis Tanabar wilad gayofa mis aRmomCen

pirsa da im miwis nakveTis mesakuTres Soris, sadac ganZi iqna aRmoCenili.

Tu ganZi dafluli iyo wminda an religiur adgilze, is mis aRmomCen pirs

ekuTvnoda mTlianad.

Tu romelime piri qmnis axal formas an axal (adre ararsebul) nivTs

(specium aliquam), sxva pirisaTvis mikuTvnebuli masalisagan, glosatorTa

azriT, adgili hqonda nivTis gadamuSavebas

sakuTrebis SeZena xelSekrulebiT. sakuTrebis gadacema daiSveboda

mxolod im pirebs Soris, romlebsac, xelSekrulebebisa da garigebebis

gziT, qonebis SeZenisa da gasxvisebis ufleba hqondaT, aseve anderZis an

kanonismieri memkvidreobis safuZvelze.