• PANKREAS HİSTOLOJİSİ

• Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker

PANKREAS

• Karın boşluğunda,2-3.bel vertebraları hizasında ,retroperitoneal bir organ

• Baş,gövde ve kuyruk kısmı• Bağ dokusu kapsülle çevrili ekzokrin ve

endokrin bir bez

PANKREAS

Ekzokrin ve endokrin (Langerhans adacıkları)bölümlere sahip

Kapsüllü Bileşik alveolar/asinar Saf seröz İnterkalar duktuslar (+) Çizgili duktus İnterlobüler duktuslar (+)

I-Ekzokrin PankreasAsinilerden oluşmuştur.Saf seröz salgı yapar.Asinilerin lümenini sentroasiner hücreler döşer.

EKZOKRİN PANKREASTAKİ HÜCRE TİPLERİ-I

1. Seröz asinar hücreler: Piramidal biçimli hücreler ve yuvarlak nukleus Protein (enzim) sentezleyen hücreler Bazal sitoplazmada GER ()

Bazofilik bazal sitoplazma Apikal sitoplazmada zimojenik granüller ()

Asidofilik apikal sitoplazma Zimojenik

granüllerde;inaktif sindirim enzimleri

SupranuklearGolgi Kompleksi

mitokondrion Golgi Kompleksi

1-aktif olmayan proenzimler asiner hüc.GER’de sentezlenir,

2-Zimojen granül oluşturacak tarzda vezikül içinde yoğunlaşacağı

3-Golgi aygıtına taşınır.Her zimojen granül alınan besine göre

değişen çok sayıda pankreatik enzim içerir.

Pankreas enzim salınımı duodenumda yer alan enteroendokrinhüc.ile salınan peptidlerle ,yine endokrin pankreasta ki Langerhansadacıkları ile kontrol edilir.

Her bir Langerhans adacığı pencereli endotel ile döşeli kapiller ağı oluşturan aff.arteriollerle kanlanır. Bu ağ insuloasiner portal sistem diye bilinir.Adacığı terkeden kapillerler pank.asinuslarının kan akımını sağlamaktadır.Bu vasküler sistem adacıkta sentezlenen hormonların ekzokrin pankreas üzerine olan bölgesel etkisine de imkan verir.

Asiner damar sistemi bağımsız bir arter sistemi olup pankreas asinüslerine kan akımı sağlar.

Zimojenik Granüller

Proteazlar Amilaz Lipazlar Nükleazlar

Tripsinojen

Kimotripsinojen

Elastaz

Karboksipeptidaz

Triaçilgliserol lipaz

Fosfolipaz A2

Deoksiribonükleaz

Ribonükleaz

Protein hidrolizi

Karbonhidrat hidrolizi

Lipid hidrolizi

Nükleik asit hidrolizi

ENTEROSİT

ENTEROKİNAZ aktivasyonu(mikrovilusların glikokaliks tabakasında yerleşik)

TRİPSİNOJEN TRİPSİN(inaktif) (aktif)

Enzimler ince bağırsak lümenine eriştikten sonra aktive olurlar.

Proteinlerin hidrolizi diğer inaktif enzimlerin konversiyonu

EKZOKRİN PANKREASTAKİ HÜCRE TİPLERİ-II

2. Sentroasinar hücreler:

İnterkalar duktusların başlangıç bölümlerininasinus lümenlerine penetre olmasına bağlı olarakasinusların lümenlerinde görülen hücreler(İnterkalar duktusları döşeyen epitelyal hücreler)

Soluk boyalı sitoplazma

Pankreatik Asinusların İnce Yapısı

Pankreas

İnterkalar duktus

Seröz hücre nukleusu

Sentroasinar hücre

Zimojenikgranüller

Ekzokrin Pankreasta Kanal Sistemi1- Sentroasiner hücrelerin

oluşturduğu kanalın başlangıç kısmı

2- Pars İnterkallata 3- Duktus İntralobülaris4- Duktus İnterlobülaris5- Duktus Ekskretorius

(Wirsung Kanalı)

1. İnterkalar duktuslarKısadır ve toplayıcı intralobuler duktuslara

açılır.Pankreatik sekresyona bikarbonat ve su

eklerler.2. Çizgili duktus Ø3. İnralobuler duktus ağı

Alçak silindirik epitel Enteroendokrin h.ler ve Goblet hücreler (ara sıra)

4. İnterlobuler duktuslarAna pankreatik kanala açılır.(wirsung kanalı)

Pankreasın Duktusları

• Wirsung kanalı,Kuyruk va ana gövde boyu ilerler,

• kanal dalı boyunca salgıları toplar.• Pank.baş kısmında aşağı doğru

dönerek dırekt ortak safra kanalı ile birleşimi sonrası AMPULLA VATERİDE Duodenuma

boşalır.• ODDİ SFİNKTERİ ortak safra kanalı

ve pankreas kanalının duodenum duvarınıgeçtiği bölgede izlenir.

İnterlobüler duktus

Langerhans adacıkları(endokrin pankreas)

Seröz asinuslar(ekzokrin pankreas)

İnterkalar duktus

Pankreas

Pankreas

Seröz asinusSentroasinar hücre nukleusları

Asinustaki seröz hücrelerin nukleusları

Seröz asinuslar

Seröz asinuslar

Langerhansadacığı

Pankreas

Langerhans adacığı

Pankreas

Serözasinuslar

Pankreas

Seröz asinuslar

İnterlobülerduktus

İnterkalarduktus

Langerhansadacığı

İnterlobülerduktus

arter

ven

Bağdokusu

Pankreas

Serözasinuslar

Pankreas

Eksokrin Pankreas Sekresyonunun Kontrolü1. Hormonal Kontrol (Sekretin ve Kolesistokinin [ince

bağırsağın enteroendokrin hüc.lerinden])

Asidik mide içeriğinin duedonuma girişi

SEKRETİN SALINIMI

İnterkalar duktus h.lerinin uyarılması

Bikarbonattan zengin, enzim az/Ø, sulu sekresyon

Kimusun asit pH’sının nötralizasyonu(Pankreatik enzim aktivitesi için nötral pH gerekli)

Asinar Hücreler KOLESİSTOKİNİN

Proenzim salgılanması

Kolesistokinin ve sekretin etkisi

Enzimden zengin, sıvı yönünden fazla, sekresyon

2. Otonomik innervasyon(n.vagus ve splanknik sinirpleksusu)

Sempatik pankreatik kan akımıParasempatik asinar ve sentroasinar

h. lerin aktivasyonu

Pankreas ile Gl. Parotis Ayırımı

Özellikler

Bezin Tipi

İnterkalar duktus

Çizgili duktus*

İnterlobüler duktus

Sentroasinar hücre*

Langerhans adacığı*

Pankreas

Saf Seröz

+

Ø

+

(+)

(+)

Gl. Parotis

Saf Seröz

+

(+)

+

Ø

Ø

II-Endokrin Pankreas• Langerhans

adacıklarından oluşmuştur.

• Pankreasın %1-2’sini oluşturur.

• Langerhans adacığını oluşturan hücreler majör ve minör hücreler olmak üzere iki gruba ayrılır.

Alfa Hücreleri: Hücrelerin %20’sini

oluşturur. Granülleri 250 nm.

Çapındadır. Periferde yer alırlar. Glukagon salgılarlar.

Beta Hücreleri: Hücrelerin %70’ini oluşturur. Granülleri 300 nm. çapındadır. Sentralde yer alırlar. İnsülin salgılarlar.

Delta Hücreleri: Hücrelerin %5’ini

oluşturur. Granülleri 325 nm.

çapındadır. Periferde yer alırlar. Somatostatin

salgılarlar.

1- Majör Hücreler

2- Minör Hücreler

Pankreatik Polipeptit Hücreler:• Bu hücrelere F hücreler adı da verilir• Pankreatik Polipeptit hormonu salgılar.

D-1 Hücreleri• Vazoaktif intestinal peptit (VIP) hormonu

salgılar.

Enteroendokrin Hücreleri• Sekretin, motilin ve substans-P salgılar.

Endokrin pankreas

• Hücreler özel boyalarla gösterilebilir.• ALDEHİT FUKSİN B HÜC.KOYU,• Grimeliyus gümüş boyama ile A HÜC.SİYAH• Hellerstrom-Holman gümüş boyama ile D HÜC. Özel boyanır.• Mallory Azan üçlü boyası ile Ahüc.kırmızı• B hüc.turuncu

D HÜC.mavi

PANKREAS

Langerhans

Adacığı

KAYNAKLAR• Gartner LP, Hiatt JL. Color Textbook of Histology W.B.

Saunders Company, Philedelphia, 2006• Junqueira LC, Carneiro J. Basic Histology, Text & Atlas.

Lange Medical Books McGraw-Hill, New York, 2003 • Tekelioğlu, M.: Genel Tıp Histolojisi, Beta Basım Yayım

Dağıtım A.Ş.Himaye-i Etfal Sk.No:13-15 Cağaloğlu / İstanbul, 1993

• Ross M.H., Pawlina W., Histology A Text and Atlas, Fourth Edition, Lippincott Williams & Wilkins Company, Baltimore, 2006

• Young B, Heath JW. Wheater’s Functional Histology a Text and Colour Atlas, 4th edn. Edinburgh, Churchill Livingstone, 2000:133