การเปลยนแปลงทางสงคม(Social Change)

โดย...อ.ดร.ประพนธ เกยรตเผา

รายวชา มนษยกบสงคม (Man & Soc) รหส

วชา 999141

ภาพของการเปลยนแปลงจากอดตส... ปจจบน

2

ภาพของการเปลยนแปลงสอนาคต

3

การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม

(Social & Culture Change)

การเปลยนแปลง

1. Webster’s Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English Language ไดบญญตไววา การเปลยนแปลง (Change) มความหมายตรงกบหลายคำา อาทเชน Transformation หรอ Modification หรอ Alteration

5

6

สงคม เสถยรโกเศส ใหความหมายของคำาวา “สงคม ไว”วา

“มนษยทรวมกนอยเปนหมคณะ ทมทงหญงและชาย ตงภมลำาเนาเปนหลกแหลง ณ ทใดทหนงเปนประจำาเปนเวลานานพอสมควร

มความสนใจรวมกนในสงอนเปนมลฐานแหงชวต

มการดำารงชพ ความปลอดภยทางรางกายกเปนสวนหนง

ของสวนรวม

มน ษยท ร วมก น เป นคณะตามเง อนไขท กล าวมาน เร ยกว า ส งคม“ ”

7

การเปลยนแปลงทางสงคม หมายถง - การเปลยนแปลงของระบบความสมพนธระหวางสมาชกในสงคม - การเปลยนแปลงทางดานโครงสรางของความสมพนธระหวางกลมและระหวางสวนประกอบของสงคมนน เชน ความสมพนธระหวางชาวชนบท ชาวเมอง เปนตน การเปลยนแปลงทางสงคมดงกลาวนยอมเกดขนในระดบกลมบคคลและในระดบสถาบนทางสงคมไมวาจะเปนในสถาบนครอบครว เครอญาต การสมรส ครองเรอน หรอสถาบนการเมองเศรษฐกจ ฯลฯ กได

ทมา : สรชย หวนแกว (2549:155)

8

John F. Cuber

“สงคมอาจใหค ำาจ ำาก ดความวา เป นกล มของประชาชนทอาศยอยรวมกนเป นเวลานานพอทมการจดระเบยบรวมกนและเหนวาพวกเขาแตกตางไปจากกล มอ น”              

วฒนธรรม

9

2. พระยาอนมานราชธนได อธบายคำาวา วฒนธรรม คอ สงทมนษยเปลยนแปลงปรบปรงหรอผลตขน เพอความเจรญงอกงามในวถชวตมนษย

- ในสวนรวมทถายทอดกน- ไดเลยนแบบกนได- เอาอยางกนได

"วฒนธรรม" ในความหมายทางสงคมวทยา คอ วถการดำาเนนชวตและกระสวนแหง พฤตกรรม และบรรดาผลงานทงมวลทมนษยไดสรางสรรคขน ตลอดจนความคด ความเชอ ความร เปนตน

การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม

1.What? การเปลยนแปลงสงคม หมายถง

อะไร ?2.Why? ทำาไมจงเกดการเปลยนแปลงขน

มา ?3.How? การเปลยนแปลงนนเกดขนได

อยางไร ?4.Where? การเปลยนแปลงเปนไปใน

ทศทางใด ?5.When? อตราเรวชาในการ

เปลยนแปลง ?10

What? การเปลยนแปลงสงคมหมายถงอะไร1 .การเปลยนแปลงนนจะตองเปนปรากฏการณรวม

หมายความวา เกดจากคนสวนใหญในสงคมและมผลกระทบตอคนสวนใหญดวย

2. การเปลยนแปลงนนจะตองเปนการเปลยนแปลงถงระดบโครงสรางสงคม สถาบนสงคมหรอความสมพนธระหวางสถาบน

3. การเปลยนแปลงนนจะตองกนระยะเวลานานพอสมควร มใชการเปลยนแปลงในชวพรบตา

4. ผลกระทบจากการเปลยนแปลงนนจะตองกระทบตอประวตศาสตรของสงคมนน 11

Why? ทำาไมจงเกดการเปลยนแปลง

12

1. ทฤษฎววฒนาการ (Evolutionary theory) เปนแนวความคดทไดรบอทธพลจากทฤษฎ

ววฒนาการทาง ชวภาพของ ชารลส ดารวน (Charles Darwin) โดยนกสงคมวทยาในกลมทฤษฎววฒนาการเสนอวา .....

“การเปลยนแปลงของสงคมเปนกระบวนการทมการเปลยนแปลงอยางเปนขนตอนตามลำาดบ โดยมการเปลยนแปลงจากขนหนงไปสอกขนหนงในลกษณะทม การพฒนาและกาวหนากวาขนทผานมา มการเปลยนแปลงจากสงคมทมรปแบบเรยบงายไปสรปแบบทสลบซบซอนมากขน และมความเจรญกาวหนาไปเรอย ๆ จนเกดเปนสงคมทมความสมบรณ”

13

2. ทฤษฎความขดแยง (Conflict theory) แนวความคด ของนกทฤษฎความขดแยงทสำาคญ ไดแก คารล

มารกซ (Karl Marx) ซงเปนแนวความคดทมขอ สมมตฐานทวา พฤตกรรมของสงคมสามารถเขาใจไดจากความขดแยงระหวางกลมตาง ๆ และบคคลตาง ๆ เพราะการแขงขนกนในการเปนเจาของทรพยากรทมคาและหายาก นกสงคมวทยาใชทฤษฎความขดแยงอธบายการเปลยนแปลงทางสงคม

Why? ทำาไมจงเกดการเปลยนแปลง

14

3. ทฤษฎโครงสราง-หนาท (Structural-Functional theory)………… แนวความคดในการพฒนาทฤษฎโครงสราง-หนาทเปนผลมาจากการนำาเอา แนวความคดทางดานชววทยามาใช โดยอปมาวา โครงสรางของสงคมเปนเสมอนรางกายทประกอบไปดวยเซลลตาง ๆ และมองวา หนาทของสงคมกคอ การทำาหนาทของอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกาย โดยแตละสวนจะชวยเหลอและเกอกลซงกนและกนเพอใหระบบทงระบบมชวตดำารงอยได

Why? ทำาไมจงเกดการเปลยนแปลง

15

(Emile Durkheim) มแนวความคดวา หนาทของสงคมคอ สวนทสนบสนนใหสงคมสามารถดำารงอยได ซงสอดคลองกบ (A.R. Radcliffe-Brown) (Bronislaw Malinowski) ทมองวา หนาททางสงคม เปนสวนสนบสนนใหโครงสรางสงคมคงอยอยางตอเนอง เพราะสงคมมกระบวนการทางสงคมททำาใหสงคมเกดความเปนอนหนงอนเดยวกน เชน บรรทดฐาน คานยม ความเชอ วฒนธรรม และประเพณ เปนตน

(Robert K. Merton) ไดจำาแนกหนาททางสงคมเปน 2 ประเภทคอ 1. หนาทหลก (Manifest)

2. หนาทรอง (Latent)

Why? ทำาไมจงเกดการเปลยนแปลง

16

4.ทฤษฎจตวทยา-สงคม (Social-Psychological theory) จากแนวความคดดานจตวทยา-สงคม เสนอวา การพฒนาทางสงคมเกดจากการทำางานของปจจยทางดานจตวทยาทเปนแรงขบใหประชาชนมการกระทำา มความกระตอรอรน มการประดษฐ มการคนพบ มการสรางสรรค มการแยงชง มการกอสราง และพฒนาสงตางภายในสงคม นกสงคมวทยาทใชปจจยทางดานจตวทยาอธบายการเปลยนแปลงทางสงคม มดงน

Why? ทำาไมจงเกดการเปลยนแปลง

17

(Max Weber) เปนนกสงคมวทยาคนแรกทใชหลกจตวทยามาใชในการอธบายการเปลยนแปลงทางสงคม

Max เสนอวา การพฒนาของในสงคมอตสาหกรรมสมยใหมตามลทธทนนยม มสาเหตมาจากปจจยดานจตวทยา ทเกดขนหลงสมยศตวรรษท 16 เมอในยโรปตะวนตกมการแพรกระจายคำาสอนของศาสนาครสต ลทธโปรแตสแตน (Protestant ethic) ทสอนใหศาสนกชนเกดจตวญญาณแบบทนนยม (Spirit of Capitalism) เปนนกแสวงหาสงใหม มงสความสำาเรจเพอใหเกดการยอมรบ ทำางานหนกเพอสะสมความรำารวย เกบออมเพอนำาไปใชในการลงทน สรางกำาไรอยางตอเนอง

Why? ทำาไมจงเกดการเปลยนแปลง

How? การเปลยนแปลงนนเกดขนไดอยางไรนกสงคมใหความสนใจกบ 3 ปจจย คอ

1 .ตวแปรทกอใหเกดการเปลยนแปลง : ประชากร เทคโนโลย วฒนธรรม

2. เงอนไขท เอออำานวยหรอขดขวาง ตอการเปลยนแปลง : สภาพการณทปจจยของการเปลยนแปลงเกดขน หรอถกนำาเขาไป เชน โรงงานมการนำาเครองจกรเขาไปใช เครองจกรคอตวแปรของการเปลยนแปลง สวนทศนคตของคนงานตอเครองจกรเปนเงอนไข

3. ตวแทนผเปลยนแปลง ในบรรดาปจจยทง 3 ตวน อาจจะแบงเปนประเภทใหญๆ ได 2 ประเภท คอ 3.1 ปจจยทางดานวตถ เชน จำานวนประชากร ความเจรญของเทคโนโลย เศรษฐกจ ฯลฯ3.2 ปจจยทางวฒนธรรม เชน คานยม ความเชอ อดมการณ ฯลฯ

18

Where? การเปลยนแปลงเปนไปในทศทางใดแบงเปน 2 ทฤษฎ

1 .ทฤษฎเสนตรง (linear theory of social change) : การสะสมการเปลยนแปลงในประวตศาสตรของมนษยจะเพมพนกาวหนาดขนไปเรอยๆ เหมอนเสนตรง

19

ด

เสอม

แบงเปน 2 ทฤษฎ 2. ทฤษฎวฏจกร

(cyclical theory) : เมอการเปลยนแปลงเรมตนทจดหนง แลวพฒนาไปแลว ในทายทสดกจะยอนเขามาทจดเรมตนเดม

20

Where? การเปลยนแปลงเปนไปในทศทางใด

When? อตรา เรว/ชา ในการเปลยนแปลงในแตละสถาบนนนจะเกดขนไมเทากน โดยปกต

การเปลยนแปลงทางเทคโนโลย (วฒนธรรมทเปนวตถ) จะเปลยนแปลงเรวกวาการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมทไมใชวตถ เชน ขนบธรรมเนยมประเพณ การจดระเบยบทางสงคม

อาจเกดความลาชาทางวฒนธรรม อนเนองมาจากการปรบตวไมทนกนของวฒนธรรม

21

การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม

ในชมชนเมองและชมชนชนบท

1. การเปลยนแปลงในเรององคประกอบและขนาดของชมชนเมอง

1.1 ชาตพนธ : เดมมเจานาย/ขนนางไทยตางชาตเขามา

1.2 พนฐานการศกษา : ประถม มธยม อดมศกษา

1.3 การประกอบอาชพ : ธรกจ ผบรหาร ทนาย1.4 เศรษฐกจและสงคม : รายได ทรพยสน

23

การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม ในชมชนเมอง

การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม ในชมชนเมอง

2.1 การเปลยนแปลงการจดระเบยบสงคม โครงสรางชนชน : ฝายปกครอง และฝายทถกปกครอง เชน เจา ขนนาง ไพร ทาส

2.2 การเปลยนแปลงลกษณะความสมพนธระหวางบคคลของคนในเมอง : สมาชกในชมชนจะรจกกนเปนไปไดนอยมาก

24

2. การเปลยนแปลงในเรองระบบความสมพนธของชมชนเมอง

2.3 โครงสรางและหนาทครอบครวในเมอง เชน

- ขนาดและองคประกอบของครวเรอน : ขนาดใหญ(บาน)เจา ขนนาง

- หนาทครอบครว : มการแบงแยกหนาททำางาน - ความสมพนธในครอบครวในเมอง : (อดต)

ชายมกเปนใหญ ลกๆตองเคารพบดามารดา (ปจจบน)อำานาจของสามทมตอภรรยาจะลดลงในบางครอบครว อำานาจควบคมสมาชกในครอบครวรนอาวโสลดนอยลง

- แบบแผนของการเกดและการแตกสลายของครอบครว คอ การเลอกคครองและการหยาราง เดมผปกครองเลอกคให และปจจบนการแตกหกกนงายกวาเดม

25

3.1 ลกษณะการเปลยนแปลงของสถาบนทางสงคมและวฒนธรรมในเมอง เชน วด การเปลยนแปลงรปลกษณของเมอง การพฒนาการของสถาบนสงคมเฉพาะอยาง

3.2 การเปลยนแปลงระบบความรประยกตวทยาและระบบความคด เชน ความรทางดานการแพทยแผนไทย ประวตศาสตร ฯลฯ มกอางองกบพทธศาสนา

3. การเปลยนแปลงลกษณะวฒนธรรม

26

การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมในชมชนชนบท1 .การเปลยนแปลงในเรององคประกอบและขนาดของ

ชมชนชนบท เชน การประกอบอาชพเกษตรกรรม เชน การทำานา ทำาไร เลยงสตว ฯลฯ

27

การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมในชมชนชนบท(ตอ)2. การเปลยนแปลงในลกษณะระบบความสมพนธของ

คนในชมชน เชน - เดมคนในชนบทจะผกพนกนเหนยวแนนดวยสายสมพนธ 4 ประการ คอ การมศาสนา การมถนฐาน การมสายเลอด และอาชพเดยวกน - เดมมการแลกเปลยนสนคากน มการผลตเพอบรโภคในครวเรอน ปจจบนผลตเพอการคา 2.1 การเปลยนแปลงการจดระเบยบสงคม โครงสรางชนชน เปนแบบเครอญาต 2.2 รปแบบและหนาทครอบครว : จากครอบครวขยายเปนครอบครวเดยว

3. การเปลยนแปลงลกษณะทางวฒนธรรม เชน เดมใชปยชวภาพ ปลกผกกนเอง ทำาอาหารทางเอง ปจจบน ปลกเพอขาย ใชปยเคม ซออาหารถง (พมพวง)

28

เปรยบเทยบความแตกตางของสงคมและวฒนธรรม แบบชนบทและแบบ

เมอง1 .ปจจยทางภมศาสตรและนเวศวทยา2. ปจจยความสามารถและวธการผลต

โภคทรพย3. ปจจยการจดและควบคมระเบยบของ

สงคม4. ปจจยความเชอและคานยมคำาถาม ?

29

นกศกษาจะพบสงตอไปนไดในสงคมแบบใดมากกวากน

30

รายการ สงคมชนบท

สงคมเมอง1. อธยาศยไมตร ตอนรบขบส

คนแปลกหนา

2. การนบถอยำาเกรงเจาหนาทปกครอง 3. การทำาบญทำาทานและบวชเรยน 4. การทำามาหากนทตองอาศยธรรมชาต 5. การเอารดเอาเปรยบ ฉวยโอกาส 6. การหาความสขสนกสำาราญทางโลก 7. โอกาสในการศกษาเลาเรยน

8. การเสยงโชคผจญภยในโอกาสตางๆ

เปดโอกาสซกถามครบ

31

ใครตงใจฟงขอใหได A(Thank you so much)