178

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 1 Гусев В.И., Скворцова В.И. Ишемия головного мозга. - М.: Медицина, 2001. – 328 с. 2 Верещагин Н.В., Пирадов М.А., Суслина З.А. Инсульт. Принципы диагностики, лечения и профилактики. - М.: Интермедика, 2002.

– 208 с. 3 Кадыков А.С., Черникова Л.А., Калашникова Л.А., Шахпаронова Н.В. Ранняя реабилитация больных с нарушениями мозгового

кровообращения // Неврологический журнал. - 1997. - №1. - С. 24–27. 4 Скоромец А.А., Никитина В.В., Быковицкий Д.М. и др. Эффективность цитофлавина при спондилогенных радикулоишемиях //

Журнал неврологии и психиатрии им С.С. Корсакова. - 2004. - №5. - С.24-27. 5 Скоромец А.А., Никитина В.В., Голиков К.В. и др. Эффективность цитофлавина в постинсультном периоде ишемического

нарушения мозгового кровообращения // Медицинский академический журнал. - 2003. - №2.-С.90-97.

Ш.А. ТЕМИРКУЛОВА, У.Ж.САДЫРХАНОВА, М.Т.ДАЙРБЕКОВ

ЖҮРЕК-ҚАНТАМЫРЛАРЫ ПАТАЛОГИЯСЫ БАР ЦЕРЕБРОВАСКУЛЯРЛЫ АУРУЛАРМЕН АУРАТЫН НАУҚАСТАРДЫ ЕМДЕУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Түйін: Қазіргі таңда мүгедектіктің негізгі себебі церебральды инсульт және мидың үдемелі созылмалы ишемиясы болып табылады. Әлемдегі цереброваскулярлы патология бойынша эпидемиологиялық және демографиялық жағдайын бұл патологияның кең таралуымен, халықтың «қартаюымен» және цереброваскулярлы аурулардың үдемелі көбеюімен, олардың «жасаруымен» қауіпті факторлардың өсуі және әсер етуіне байланысты. Цитофлавиннің цефалгиялық синдром, бас айналу, есте сақтаудың бұзылысына қатысты емдік әсері айтарлықтай байқалады. Артериалды гипертония, жүрек жеткіліксіздігі, жүрек ырғағының бұзылысы инсульттің және басқа да цереброваскулярлы бұзылыстардың дамуын 3-4 есе арттыратын, маңызды модифицирлеуші қауіп факторы болып табылады. Сонымен қатар, бұл жағдай ми қанайналымы ауторегуляциясы жүйесінің бұзылысымен көрінетін функционалды бұзылыстар кешенін шақырады. Түйінді сөздер: цереброваскулярлы ауру, цитофлавин, нейропротекция, цефалгиялық синдром

SH.А. TEMİRKULOVА, U.ZH.SADYRHANOVA, M.T.DAİRBEKOV FEATURES OF TREATMENT OF PATIENTS WITH CEREBROVASCULAR DISEASES WITH CONCOMITANT CARDIOVASCULAR DISEASE

Resume: Sharp violation of cerebral circulation of blood and making progress chronic ischemia of brain, otherwise speaking, cerebrovascular diseases, are presently leading reasons of invalidization now [1,2]. In addition, frequent and general prevalence of cerebrovascular pathology in connection with lengthening of life-span and frequen and general prevalence of cerebrovascular met of this pathology at more young contingent it is related to the height of extreme factors and influences, that farther more influences on a demographic situation in the world, causes the further height of these diseases. It is impossible to forget and about that, arterial high blood pressure, heart failure, violations of rhythm of heart are the most meaningful modified risk of development of sharp violation of cerebral circulation of blood and other cerebrovascular disorders factors, promoting probability of their development in 3-4 times. The most noticeable medical effect of Citoflavin was observed concerning a cefalgia syndrome, dizzinesses, memory violation. The arterial hypertension, heart failure, violations of a rhythm of heart are the most considerable modified risk factors of development of a stroke and others the cerebrovaskular of frustration, increasing probability of their development by 3–4 times. Besides, these states cause a complex of the functional frustration which are shown violation of system of an autoregulyation of a brain blood-groove. Keywords: cerebrovaskular illness, citoflavini, neuroprotection, cerebral circulation of blood. UDK 616.89-008.444.9

N.I. RASPOPOVA¹, M. SH. JAMANTAYEVA² S.D. Asfendiyarov Kazakh National Medical University

¹ - department of psychiatry, psychotherapy and narcology, ² - department of internship and residency in psychiatry and narcology

SOME ASPECTS OF AGGRESSION AND AGGRESSIVE BEHAVIOR

The paper presents problems of the theory, definition and classification of aggression. It describes pathopsychological aspects of formation and implementation of criminal aggressive behavior, as well as the impact of social and subjective factors. Keywords: aggression, aggressive criminal behavior, pathopsychological aspects. The increase in acts of violence and aggression in different parts of the globe, a series of brutal, monstrous terrorist acts that occurred in France in November 2015 are evidence of escalated aggression in many different ways. The problem of aggressive behavior of people attracted attention of scientists all over the world. Today´s world has become dangerous in many respects. Technology development of civilization has led to revision of human values and ideals, which used to serve limiting devise for aggressive excesses and promoting regulation of human relations. Now the restricting limits of ethics and spirituality have lost their former meaning. Only law- enforcement agencies

hold in check their destructive impulses, though which is not always effectual. Aggressive manifestations bringing to publicly dangerous acts committed by individuals with mental disorders are most important problems of general and forensic psychiatry, first of all concerning preventive measures of similar actions. It is necessary to analyze psychopathological, motivational aspects of individual´s behavior in order to justify measures to prevent aggression. It is essential to evaluate the role of macro and micro social factors, influencing the individual´s publicly dangerous acts.

179

Taking into account a rapid upward tendency in grave crimes against personality’s life and health, studying the problem seems particularly topical. Aggressiveness has been at all times an important social element of human existence, in fact, it has often been a serious problem for a person. Most human misfortunes are sufferings of the victims of aggression. People got inherited a penchant for aggressive, predatory behavior from the ancestors. Distant ancestors had been engaged in conquering new territories, getting free access to richer sources, controlling the greatest number of community members and disposing of food and drink. All this was more or less successfully carried out. People vary greatly in the degree of propensity to aggression. The strength, direction and duration of aggressive manifestations depend on a whole range of psychological, physiological and situational factors. But at the heart of any aggression there is conflict, conscious or unconscious, fleeting or protracted. Essentially, any aggression is nothing but a manifestation of active, energetic dissatisfaction of man with the conditions of life, with the relatives or man himself. Aggression is not always to be understood as something purely negative, destructive and opposing harmony of life. Aggression, along with the damaging phenomenon, has a positive constructive and creative aspect. Constructive aggression is characterized by active movement of psychobiological energy aimed at a particular type of activity. A person burdened with a definite charge of aggressive activity, invariably suffers from it himself, and to a large extent. Especially dangerous in today's world is the fact that aggressive behavior is often connected with the so-called deficit motivation, determined by the lack or absence of any desirable objects and states. Most often aggression comes to light when a person being unable to intellectually solve his problem, in fury seeks to destroy the obstacle instead of working around or any way overcoming the difficulty on his path. Essential to understanding the problem of aggressive behavior is definition of the concepts. Aggressiveness should be singled out as a trait of character attributed to a personality, a feature of individual´s disposition conditioned by biological constitutional particularities. It has important evolutionary significance for the survival of the species. Aggressiveness is under control of consciousness and moral and ethical norms. In addition, aggressiveness is also a personality trait that is manifesting itself in the readiness to aggressive perception and corresponding interpretation of other individual’s behavior, concerning only human relations. On the other hand, there is aggression based on aggressiveness aimed at causing physical, moral or other damage to people or other objects of the surrounding world. This type of aggression is defined differently, but in general the definitions correspond to the above mentioned definition. It is referred to as motivated destructive behavior which contradicts the norms and rules of human existence in society, and which does harm to the objects of attack. This definition stresses the negative and often illegal side of aggression. A broader definition of aggression was given by J. Shwab et al.[1]. The authors define aggression as specifically oriented behavior aimed at eliminating or overcoming all that threatens the physical and (or) mental integrity of the organism. It is obvious that this definition covers not only human behavior, but all living beings in general. E. Fromm distinguished between "benign aggression” i.e. determined by self-defense, a response to the threat and "malignant aggression", destructive, up to necrophilia, aimed at domination over other living beings and destruction [2]. Constructive, destructive and deficitary forms of aggression have been described by G. Ammon [3]. Under constructive aggression he understood social acceptability of aggression, the individual's ability to resist harmful influences. Destructive aggression is a violation of moral and ethical standards, fracture and deformation of relationships with others. Deficitary aggression is characterized by actions with flawed development of behavioral skills, which contribute to easy implementation of aggressive intentions.

Y.M.Antonian and W. W. Gulden (1992) think that aggression as a psychological phenomenon is neutral; it can take a socially acceptable form, such as in sports; and a form which is socially disapproved of, including criminal, depending on the situation and public forms [4]. However, many problems of the theory of aggression have not been solved yet, diagnostic aspects of aggressiveness have not been sufficiently worked out. B. V. Zeigarnik (1980, 1982) has repeatedly emphasized that the study of disrupted mental processes allows one to discover things usually hidden in the norm from researchers [5, 6]. Thus, research work in the field of psychopathology can provide an insight into the mechanisms controlling the psyche, human behavior and in particular into the phenomena of his aggressiveness. From the perspective of psychopathology aggressive behavior is regarded as: 1) targeted, though there are also many problems, such as

aggressive acts can only be of a symbolic nature; 2) contrary to the norms and rules of human coexistence in

society; 3) prejudicial to the objects of the attack. It is obvious that harm

is an ethic category, consequently it is necessary to involve joint team approach of various disciplines;

4) causing physical damage to people and causing them psychological discomfort.

Aggressive actions serve as: a) means of achieving significant goals (instrumental aggression); b) method of mental discharge, replacement of the blocked meet requirements and switching the activity; c) a way to meet the need in self-realization and self-affirmation [7]. Using various classifications, some authors identify the following types of aggression: intentional and unintentional. A. Feshbach, H. Heckhausen divided intentional aggression into expressive, hostile and instrumental [8, 9]. Expressive aggression is an involuntary burst of rage and anger, focused and fast ending. The source of frustration is not necessarily being attacked. Hostile aggression is aimed at doing harm. Instrumental aggression is aimed at achieving neutral goal, while aggression is used as a tool. A. Buss singles out direct aggression, always aimed directly against the person, and indirectly, causing harm by destroying the object of aggression related items or through other persons [10]. A. Buss suggests distinguishing between aggression and hostility. The latter is understood as a verbal reaction developing negative feelings and evaluation of people and events. Verbal aggressive reactions are divided into 3 following types: 1) rejection (reaction of the type "go away"), 2) hostile comments ("I hate you"), 3) criticism that can be directed not just against individuals, but against the objects belonging to the individual, against the work carried out by the individual. K. Izard (1980) defines hostility as a complex form of affective cognitive orientation, consisting of a set of emotions, instincts, cognitive structures [11]. Hostility, in his opinion, does not include verbal or physical activity. Aggression is a hostile action or behavior, i.e., a physical act. Therefore, animosity is a motivational state, while aggression is behavior proceeding from hostility. We believe that an undisputed manifestation of aggression, based on the above mentioned definition, is murder, an intentional killing of another person. Premeditated murder among the crimes against the person makes up 12-13%. The rate of growth of such crimes in the world in recent years has reached 17%, their character and structure have also changed. More murders (every 10th) were committed by women or with their participation. There increased the number of murders by "the order", for the purpose of taking possession of money and property, in clashes between criminal gangs and ethnic conflicts. There increased the number of murders as a result of terrorist acts. Many murders, including serial, were committed through sexual offences, with a great number of victims. The last circumstance is certain evidence that such dangerous crimes can hardly be prevented and disclosed. The search for causes of committing murders should focus primarily on identifying factors of subjective nature, or the so-called intrapersonal causes. Numerous studies of the personality,

180

behavior and life of killers showed that their distinctive feature is constant, exhausting emotional tenseness, desperate anxiety passing into fear of death. Anxiety is a subjective feeling of self-deprivation, which objectively cannot be. The alarm signal can come not only from the external environment, but also from one's own body and self. The signal warns of the danger and makes him search and specify the danger, actively study reality, but also encouraging him in order to detect the source of the threat. Anxiety is very diffusive and indefinable, it paralyzes the mind and frustrates behavior. The threat to biological and social existence makes anxious individuals able to overcome any moral obstacles and fear of the severest punishment. One can say that a person, who constantly feels the need to defend himself, is ready for anything. Therefore, aggression, often fatal, is protection of the individuals status, and sometimes life when he feels the threat. Hence anxious people are vulnerable and sensitive, especially in the area of interpersonal and intimate relationships. Their emotiveness is connected with a tendency to frequent changes of mood. The emotive component of murders is mostly caused by rigidity, lack of agility, "stuck" emotions, affective experiences. Emotional memory of the killers keeps the previously received impression for a long period of time, although the actual events had remained in the past. Therefore, emotional experiences begin to paint some other events having nothing to do with the previous event, as a result perception of reality is distorted, which is ascribed to unusual features and trends. This can explain murders by persons who experienced psychological trauma in the distant past. Subjective meaning of such actions is psychological compensation for once caused personal damage in the achievement of self-awareness and self-affirmation. An extreme version of such acts is violence against children. Long-standing bitter resentment, a forgotten past for many years seemingly pressed back to the sphere of the unconsciousness, now become effective. Connection of hypersensitivity with persistence and "stuck" emotions can serve as the basis for assumption that before the current situation, a serious threat had arisen to this person. A vague undefined and, of course, entirely unconscious anxiety or fear about situations with existence threatening character had already been formed by that time. Situations of this nature and significance can cause a destructive reaction. Rigid and affective painted experiences connected with the past make it reasonable to believe that deep anxiety appeared in the past. Such traits typical of killers as

suspiciousness, hypochondria, rancor, and protective aggressiveness have become understandable. Suspiciousness of killers acts as a constant expectation of an attack from outside and readiness to resist it, although fears have no real ground for it. Suspiciousness occurs to these people on the mechanism of projection, i.e. ascribing to the external environment of the features inherent. Because heightened anxiety of killers is largely a consequence of feelings of threat to their existence, a real willingness occurs to defend it. Protective aggressiveness can be interpreted as protection in content and aggressiveness in form, importantly, it is in defense of individual’s existence, protection against anything which casts doubt on his existence, and threatens him. This kind of diffuse anxiety, characteristic of killers is very much typical of persons with mental disabilities, starting with mental abnormalities and personality disorders to delusional phenomena, when the pressing thing is not a cause for alarm, but fear for his life ("the pursued pursuers"). There is most likely murder if a subject constantly experiences unsocialized fear of death, which should be considered as the highest point of anxiety. On the whole, high level of anxiety is observed among all violent offenders with mental abnormalities. Among the motives of killings can be the following: 1) revenge, including those related to ensuring perceptions of fairness or jealousy, and revenge as an attribute of culture; 2) establishment in the eyes of the immediate environment and in their own eyes, self-assertion securing; 3) destruction of the source of severe psychotrauma, including childhood and adolescent experiences, with the protection of one’s own biological and social status; 4) dominating the environment, usually determined by the need of reducing anxiety and removing fear of death; 5) necrophilous bent for death, murder for the sake of murder. These are basic motives that can be found in various combinations and separately. They can express themselves when committing different types of crimes. For example, murder with robbery and burglary can be determined by the same motives of self-affirmation. Of course there are no specific criminal motives, i.e. motives that lead only to murders and other crimes, and not to any other forms of behavior. Thus, aggressive behavior can occur in people both mentally healthy and those detecting mental disorders. Significant influence on the formation of aggressive behavior and implementation of aggression can have subjective factors, as well as mechanisms regulating psyche, human behavior, and in particular, ones aggressiveness.

REFERENCES 1 Shwab J. et al. Цитируется по: Дмитриева Т.Б., Шостакович Б.В., Агрессивное поведение лиц с психическими расстройствами

(диагностика, судебно-психиатрическая экспертиза, профилактика) – М.: 2000. – 48 с. 2 Fromm E. The Anatomy of Human Destructiveness. - New York: Holt, Rinehart & Winston, 1973. - P. 42-85 3 Аммон Г. Динамическая психиатрия. - СПб.: 1996. – 197 с. 4 Антонян Ю.М., Гульдан В.В. Криминальная патопсихология. - М.: 1992. - 200 с. 5 Зейгарник Б.В., Братусь Б.С. Очерки по психологии аномального развития личности. – М.: 1980. - 157c. 6 Зейгарник Б.В. О патологическом развитии личности. // Психология личности. – М.: 1982.- С187-196. 7 Ениколопов С.Н. Понятие агрессии в современной психологии // Прикладная психология.- 2001. - № 1.- С.60-72. 8 Feshbach S. Dynamics and morality of violence and aggression: Some psychological considerations // American Psychologist.-1971.-

Vol.26 (3).-P. 281-292 9 Хекхаузен Х. Агрессия // Мотивация и деятельность. - М.: 1986. -т.1. - С. 365-405 10 Buss А. Н. The psychology of aggression // New York: Wiley, 1961. – 307 p. 11 Изард К. Э. Эмоции человека — М.: 1980. — С. 52-71.

Н.И. РАСПОПОВА, М.Ш.ЖАМАНТАЕВА АГРЕССИЯ ЖӘНЕ АГРЕССИВТІ ЖҮРІС-ТҰРЫСТЫҢ КЕЙБІР АСПЕКТТЕРІ

Түйін: Аталмыш еңбекте агрессияның теориялық ,дефиниция және жіктелуінің мәселелері қарастырылған.Қылмыстық агрессивті жүріс-тұрыстың түзілуі және іске асуының патопсихологиялық аспектері суреттелген , жәнеде әлеуметтік және субъективті факторлардың әсері қарастырылған. Түйінді сөздер: агрессия, агрессивті қылмыстық жүріс-тұрыс, патопсихологиялық аспекттер.

181

Н.И. РАСПОПОВА, М.Ш. ДЖАМАНТАЕВА НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ АГРЕССИИ И АГРЕССИВНОГО ПОВЕДЕНИЯ

Резюме: В работе изложены вопросы теории, дефиниции и классификации агрессии. Описаны патопсихологические аспекты формирования и реализации криминального агрессивного поведения, а также влияние социальных и субъективных факторов. Ключевые слова: агрессия, агрессивное криминальное поведение, патопсихологические аспекты. УДК 616.152:546,72.

К.Т. БАЙЖАНОВА1, Г.Ж. САДЫРХАНОВА1, М.А. ЕМЕШЕВА2, Ғ.А. ҚҰДАЙБЕРГЕНОВА2

1Қ.А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік уневерситеті, Шымкент медицина институты, Шымкент қаласы. 2Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы, Шымкент қаласы.

ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДАҒЫ ОҚУШЫ ЖАСТАРДАҒЫ АНЕМИЯНЫҢ ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІНЕ ӘСЕРІ

Шымкент қаласы жоғарғы оқу орындарында кіші курста білім алып жүрген анемиямен зардап шегетін оқушы жастарға айнымалы-гипоксиялық синдромның ой еңбек қабілеттілігіне әсері зерттелді. Анемия ой еңбек қабілеттілігін төмендетіні және ағзаның психофизиологиялық күйін нашарлататыны анықталды. Оқушы жастарда бұл бұзылыстардың қатыптастыру барысында анемияға қарсы емнің тиімділігі дәлелденді. Түйінді сөздер: оқушы жастар, анемия, психофизиологиялық күй, еңбек қабілеттілігі, емі.

Бүгінгі күнгі ғылыми-техникалық прогресс кезеңінде оқушы жастардың жүйке жүйесі, яғни оймен жұмыс істеу қабілетінің сапасына талаптар өсіп отырғаны сөзсіз. Ертерек жүргізілген зерттеулерде І курс студенттері арасында дезадаптацияның әр түрлі көріністері байқалған, солардың ішінде невроз бен жалпы еңбекке қабілеттіліктің төмендеуі ерекше орын алады [1,2,3]. Олардың жүйке жүйесінің психофизиологиялық күйлерін бағалау барысында назар аударудың төмендеуі және қажеті жоқ сыртқы тітіркендіргіштерге алаңдауы аңғарылған. Анемия кезінде айнымалы-гипоксиялық синдромы адамның физикалық белсенділігіне және еңбек қабілеттілігіне теріс әсерлері туралы дәлелдейтін мәліметтер әдебиеттерде көптеп жиналуына қарамастан, оқушы жастардың жүйке жүйесі қызметін зерттеген жұмыстар жоқтың қасы [4,5,6]. Жұмыстың мақсаты Шымкент қ. жоғарғы оқу орындарында (ЖОО) кіші курста білім алып жүрген оқушы жастардағы анемияның жүйке жүйесі жұмысына, психофизиологиялық күйіне әсерін зерттеу болды. Материалдар және тәсілдер Зерттеу жұмысы бірнеше кезеңмен іске асты. 1-ші кезеңде 16-20 жас аралығындағы 2214 оқушы жастар анемияның белгілірі, себептері көрсетілген арнайы өнделген сұрақнамаға жауап берді және қан талдауы жасалды. 2-ші кезеңде кездейсоқтық сұрыптау әдісімен (әр бір төртінші) 553 оқушы жастар таңдап алынды, олар темір алмасу көрсеткіштері, тереңдетілген лабораторлық және құрал-сайманды тексерістерден өтті. 3-ші кезеңде анемиясы бар 30 жасөспірімдердің адаптациялық күйін, ой қызметі мен психофизиологиялық күйін сипаттайтын көрсеткіштер жиынтығы көмегімен ем курсына дейін және одан кейін, сонымен қатар оқу күні мен апта бойында жүйке жүйесі жұмысы бағаланды. Зейіннің тұрақтылығын В.Я. Анфимов тәсілі бойынша корректуралық әріптік кестені қолдана отырып анықтады [7]. Психофизиологиялық күйлерді сезім, белсендік, көңіл (СБК) бағалайтын өзіндік баға (5 балдық

шкала) көмегімен іске асырылды. Алынған нәтижелер Стьюденттің критерийі бойынша статистикалық өңдеуден өтті. Корректуралық кестелер көмегімен стандартталған және ажыратпалы тапсырмалардың әр 1 минут ішінде сызған белгілер саны мен жіберілген қателер санын санап, зейін қою көрсеткіші есептелді, сондай-ақ 5 минут ішінде белгіленген жалпы әріптер санын және жалпы жіберілген қателерін санап, осы 5 минут уақыта жалпы зейін қою көрсеткіші есептелді, жасалған сынаққа кешенді баға берілді. Нәтижелер және талдаулар 1-ші кезеңдегі қан анализін талдау барысында 2214 оқушы жастар арасында анемияның кең (24,2 ¿) таралғаны анықталды. 2-ші кезеңде темір алмасу көрсеткіштерін зерттеу барысында оқушы жастар арасында темір тапшылы анемия (ТТА) – 22,8 ¿, жасырын темір тапшылығы (ЖТТ) – 26,7 % жағдайда табылды. Темір тапшылығы жыныс арасында әртүрлі жиілікпен, яғни бойжеткедерде ТТА – 26,8 ¿, ЖТТ – 32,8 ¿, ержеткендерде ТТА – 12,0 ¿, ЖТТ – 10,8 ¿ құрады. 3-ші кезеңде анемиясы бар жасөспірімдердің емге дейін психофизиологиялық деңгейлері айтарлықтай төмен болмағанын анықталды. Анемияға қарсы жүргізілген ем нәтижесінде зейіннің тұрақтылық көрсеткіштері (игерген хабар көлемі мен қателер саны), назардың тұрақтануы аңғарылды, ол қаралған белгілер көлемінің артуымен (32,8 ¿) және корректуралық сынауда жіберілген қателер санының төмендеуімен (58,8 ¿) сипатталды. Оқу күні динамикасында корректуралық сынау нәтижелерін талдауда (1- кесте), анемияның емінен кейін күн және апта басы мен соңы ұзақтығындағы жұмыс істеу көлемінің артуына мүмкіншілік берді (p<0,05). Қаралатын белгілер саны аптаның басында 34,4 ¿ және апта соңында 23,6 ¿ өсті.

Кесте 1 - Жасөспірімдердегі анемияны емдеу нәтижесінде корректуралық сынақтың өзгеруі Зерт-теу күні

ЖБ ҚС 1-тапсырма 2-тапсырма ҚСст Аст Өнімді-лік коэффи-циенті

Дүй-сенбі күн басы күн соңы

452,5Ã41,5 608,1Ã23,6*

13,6Ã3,5 5,6Ã1,5*

233,5Ã21,9 305,6Ã11,0*

219,0Ã20,4 302,5Ã14,1*

14,3Ã3,5 5,1Ã1,5*

5,4Ã1,7 1,6Ã0,5*

38,0Ã3,1 57,7Ã2,8*

460,8Ã42,7 631,3Ã26,5*

11,3Ã2,2 4,1Ã0,7*

215,2Ã20,1 296,6Ã13,3*

245,6Ã22,3 334,7Ã15,2*

13,1Ã2,8 3,1Ã0,6*

4,0Ã2,8 1,1Ã0,3*

40,8Ã3,8 59,9Ã2,7*