1

วตรรกะมททา [vitarka mudra (gesture of discussion);

ไทยมกเรยกวา ปางปฐมเทศนา]

[ว - แจง, ตรรกะ - ความคด (วตรรกะ - การวเคราะห), มททา - เครองหมาย]

2

วตรรกะมททา [vitarka mudra (gesture of discussion);

ไทยมกเรยกวา ปางปฐมเทศนา]

[ว - แจง, ตรรกะ - ความคด (วตรรกะ - การวเคราะห), มททา - เครองหมาย]

คาอธบาย มอขวามกใชในการแสดงมททาน โดยใชปลายนวหวแมมอและปลายนวชโคงมาจรดกนเปนวงกลม เพอเปนสญลกษณแทนธรรมจกร แสดงถงวา กาลงมการหมนธรรมจกรทเปนสญลกษณของการปฐมเทศนานนเอง ในการแสดงธรรม - ในทนกคอ การบรรยายในวชาน - กเพอตองการใหนกศกษาไดรบความร และเกดความคดใหชดแจง โดยการวเคราะหวจารณ นนเอง การทจะเกดผลสมฤทธนได นกศกษาควรตองมสวนรวมในการอภปรายดวย

3

อตลกษณของนกศกษามหาวทยาลยอบลราชธาน

"สรางสรรค สามคค สานกดตอสงคม"

4

คณธรรมและจรยธรรมของนกศกษาคณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยอบลราชธาน

"รรกและสามคค มจตสาธารณะ"

5

วชา 1201 440 วทยาการเมลดพนธพชไร

เรอง

2 การพฒนาของเมลดพนธ

กตต วงสพเชษฐ

ภาควชาพชไร

คณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยอบลราชธาน

6

โครงเรอง

วตถประสงค

องคประกอบเมลดพนธ

ผล

วฏจกรชวตพชดอก

การเปรยบเทยบสปอรกบเมลดพนธ

การเกดเซลลสบพนธ

การเกดสปอร

การเกดเซลลสบพนธ

(เพศผ และเพศเมย)

7

โครงเรอง (ตอ)

สวนตางๆ ภายนอกถงเอมบรโอ

การถายเรณ

การปฏสนธ

องคประกอบของเมลดพนธ

สณฐานวทยาภายนอกของเมลดพนธ

การพฒนาของเมลดพนธทกาลงเตบโต

เอกสารอางองและประกอบการเรยบเรยง

8

วตถประสงค

เพอใหรวา เมลดพนธ คออะไร และมหนาทอะไร

เมลดพนธ เกดมาจากไหน และ

เมลดพนธ เกดมาไดอยางไร

9

เมลด (พนธ) อยในผล

ผลพฒนามาจากดอก

ดอกเกดตามกงและลาตน

กงและลาตนเปนสวนหนงของตนพช

ตนพชเตบโตมาจากตนกลาทเกดจากเมลดพนธ

ดงนน เมลด (พนธ) เมลดพนธ

10

นย (หมายถง ขอสาคญ, ความหมาย)

เมลดพนธ (seed) ตองมชวต

เมลดพช (grain) ม หรอไมม ชวตกได

เมลด ?

เมด ?

รไวใชวา ...

ตามพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542

พช น. เมลดพนธไม, สงทจะเปนพนธตอไป พชพนธ กใช. (ป. พช;

ส. วช); พรรณไมทงอกอยตามทตางๆ, พชพรรณ กใช.

ป. ปาล (บาล); “พช” เมอเขยนดวยอกษรโรมน คอ bīja

ส. สนสกฤต

นกศกษาแปลกใจไหม?

11

รไวใชวา ... (มอก)

นกศกษารจกวชาพชคณต (algebra)ไหม?

คาวา พชคณต แปลวา เมลดพนธของการคานวณ (ด “พช” ใน

สไลดกอนหนา และ “คณต” หมายถง การนบ การคานวณ)

เนองจากเนอหาของวชาพชคณตลวนแตเปนขอตกลงพนฐานของ

วชาคณตศาสตร เชน การบวก ลบ คณ และหาร เปนตน กอนทจะ

พฒนาไปสคณตศาสตรขนสงตอไป เชน ลอการทม (Logarithm)

แคลคลส (Calculus) เปนตน ดวยเหตน พชคณตจงเปนเมลดพนธ

ของวชาคณตศาสตร [IPSILON (Hotacunus), 2550] (มตอ)

12

รไวใชวา ... (ตอ)

ไมใชมแตไทยทตงชอวชา algebra วา พชคณต ทมความหมายเกยว

โยงกบเมลดพนธ อนเดย (ภาษาฮนด) และจน กใชชอวชานใน

ลกษณะเดยวกนนเชนกน คอ

อาจจะสะกด bijganit หรอ bijaganita แลวแตหลกเกณฑหรอเงอนไขบางอยาง [IPSILON (Hotacunus), 2550]

เหตใดนกปราชญราชบณฑตจงตงชอวชานออกมาในแนวน?

13

14

รไวใชวา ...

ในภาษาพดทวไป

seed อาจหมายถง หนวยขยายพนธของพช พวกหว (tuber) หรอสปอร

เชน seed potato (บางคนเรยก seed-tuber; ด พ.ร.บ. พนธพช; เทยบกบ

potato seed) และ seed cane

หรอ หมายถงสงเรมตนทใชสาหรบกระตนใหเกดบางอยาง เชน

ลกหอยนางรมทใชทาฟารมหอย (seed oyster; แต seed pearl หมายถงไขมก

ขนาดเลกมาก และมกไมสมบรณ)

ผง silver iodide ทใชหวานใหเกดฝน [seeding (to make) rain],

เงนเรมตนในการทาธรกจ (seed money)

15

รไวใชวา ... (ตอ)

ยงมคาประกอบทมคาวา seed เปนคาคณศพท (ขยายความ) อก ดงน

birdseed, sea seed, seedbed, seed cake, seed coat, seeder, seed leaf,

seedling, seed orchard, seed plant, seedpod, seed stock, seedtime, seed

tree, seed vessel, และ seedy

mast seeding or masting - an intermittently-occurring, synchronous production of large

amounts of seed by a population of plants

seed shrimp (Ostracod; สตวน ากลมหนงมขนาดเลกมาก)

ยงมคาอนทมความหมายเกยวของกบเมลดพนธดวยเชนกน คอ

semen, seminal, seminar, seminarian, seminary [มาจาก seminarium (L.) ทแปลวา seed-

bed], semination, และ seminiferous และ inseminate

16

รไวใชวา ... (ตอ)

หากตองการรเกยวกบคาวา seed โดยพสดาร ควรอานท

http://dictionary.reference.com/browse/Seed

และ

http://en.wiktionary.org/wiki/seed

17

Origin of the word “seed”

before 900; (noun) Middle English sede, side, seed (e), Old English sēd,

sǣd; cognate with German Saat, Old Norse sāth, Gothic -seths; (v.) Middle

English seden to produce seeds, derivative of the noun; akin to sow

Word origin & history of the word “seed”

O.E. sed, sæd, from P.Gmc. *sædis, *sæda- (cf. O.N. sað, O.S. sad, O.Fris. sed,

M.Du. saet, O.H.G. sat, Ger. Saat), from root *sæ- "to sow," from PIE base

*se- "to sow" (see sow (v.)). Meaning "offspring, progeny" was in O.E.,

rare now except in biblical

(http://dictionary.reference.com/browse/Seed ตลาคม 2554)

18

รไวใชวา ... (เพมเตม)

kernel (ผล) เมลดธญพช หรอสวนทกนไดทอยภายใน

เมลดทแขง

pip เมลดขนาดเลก เชน เมลดสมและเมลดแอปเปล

pit เมลดเดยวทอยกลางผลไมบางชนด เชน พช พลม และ

เชอรร; บางทกเรยก stone เพราะวา แขงมาก

19

รไวใชวา ... (ตอ)

grist คอ grain ทเอาแกลบหรอเศษฟาง (chaff ) ออกแลว

สาหรบเอาไปโม หรอเมลดทถกโมแลว

[คาวา grist กลายมาจากคาวา grind ทแปลวา โม หรอบด;

คาวา grain มาจากคาวา granum (L. - grain, seed); granum สมพนธกบคาวา granary, granule, granular, granulate, grenade, และอาหารธญพชยหอ Granola]

ขาวโพด อาจอยในรป

1 grist หรอ grit (โมหยาบ) หรอ

2 corn meal (โมละเอยด)

20

รไวใชวา ... (ตอ)

groat (ปลายขาว?) เปนขาวกลอง (whole grain) ทยงประกอบดวยเอมบรโอ

เอนโดสเปรม และสงหอหม (แอลวโรน และผนงผล)

เมลดพชทเปนอาหาร โดยทวไป คน (และสตว?) มกกน ขาว (ขด) ขาว

(refined grain; เปนเอนโดสเปรมเกอบทงหมด) เปนสวนใหญ บางคนท

รกษสขภาพ อาจกนขาวกลอง [whole grain; ทประกอบดวยเอมบรโอ

เอนโดสเปรม และสงหอหม (แอลวโรน และผนงผล)] ดงนน ขาวกลอง

ทไมเสยหายจากการขดสจงใกลเคยงกบเมลดพนธ (seed) ในแงทนาจะ

งอกได

21

รไวใชวา ... (ตอ)

seed shadow (เขต?เมลดพนธ) การทเมลดพนธกระจายตวในพนท โดย

สมพนธกบแหลงกาเนด (ตนแม)

seed rain ผลรวมของ seed shadow ของพชชนดเดยวกนทงหมดในพนท

เฉพาะแหงหนง

soil seed bank (คลงเมลดพนธในดน?) ในพนทเพาะปลกทางการเกษตร

soil seed bank ประกอบดวยเมลดพนธทพชพรรณปานานาชนดผลต

ขนมา รวมกบเมลดพนธของพชผลตางๆ ทตกหลน ทงกอนและระหวาง

การเกบเกยว เมลดพนธเหลาน สวนมากอยรอดไดเปนเวลานานหลายป

ทงทอยในดน จงกลายเปนคลงเมลดพนธทอยทนและนาน

22

รไวใชวา ... (ตอ)

ในหมชาวตะวนตก (ฝรง) โดยเฉพาะกลมทใชภาษาองกฤษ seed เปน

สญลกษณของ “การเกดใหม” “การเจรญเตบโต” และ “ความอดม

สมบรณ” นอกจากน seed ยงเกยวของกบฤดรอนอกดวย (ในเขตอบอน

การเพาะปลกสวนใหญอยในฤดรอน)

sperma (ภาษากรก) หมายถง เมลด (พนธ - seed)

gonad (มาจากภาษากรกโบราณ หมายถง seed, birth, offspring) คาวา

gonad นใชกบสตว หมายถง อวยวะเพศทสรางเซลลสบพนธ โดยเฉพาะ

อณฑะ และรงไข

23

รไวใชวา ... (อก)

ตารางท “เมลดพนธ” ในภาษาตางๆ*

(มตอ)

ภาษา คาเขยน การออกเสยง

1 ไทย (กลาง);

ไทย (อสาน-ลาว);

ไทย (อสานใต-กย);

ไทย (อสานใต-เขมรบน);

ไทย (อสาน-โคราช);

ไทย (อสานเหนอ-ผไท);

ไทย (เหนอ);

ไทย (ภเขา-มง);

ไทย (ใต)

เมลดพนธ, เมลด;

ใน, เมด;

บกแกน;

เกรบ;

เมด;

ใน;

แกน;

? (lub noob); นบ (noob);

ใน, เลด?

เมลดพนธ, เมลด;

ใน, เมด;

บกแกน;

เกรบ;

เมด;

ใน;

แกน;

?; นบ (noob);

ใน, เลด?

2 ลาว (กลาง);

ลาว (ใต?);

ลาว (เหนอ?)

ເມດພນ, ເມດ;

ໃນ;

ແກນ

เมดพน, เมด;

ใน;

แกน

3 กมพชา (เขมร) រគាពជ;

ពជ kreabpouch (กรอบ ปช?);

pouch (ปช?)

4 พมา ? aahcae (?)

24

รไวใชวา ... (ตอ)

(มตอ)

5 อาหรบ البذرة bidharr (บด ดะ ระ?)

6 อนเดย (บาล, สนสกฤต?);

อนเดย (เบงกาล);

อนเดย (ฮนด)

bīja, बीज;

বীজ;

बीज

พช (พชะ);

บช

beej, bīja (บช?)

7 อนโดนเซย (กลาง);

อนโดนเซย (ชวา)

benih, biji;

wiji

เบน นห?, บ จ?;

?

8 มาเลย benih;

biji benih

เบเนห?;

?

9 ฟลปโน (ตากาลอก);

ฟลปโน (?)

buto;

magbigay ng binhi

บโต?;

?

10 เมาร (นวซแลนด) purapura ?

11 จน (กลาง)

จน (กวางตง)

种 子, (種 子);

子?

zhǒng zi (จง จอ?);

จ (เมลดขนาดเลก)

12 ญป น 種;

種 子

ta-ne (ทา แหนะ?);

shushi (ช ฉ?)

13 เวยดนาม hạt giống hard zong (หาต หยง?)

14 เกาหล 씨 ssi (ซ?)

25

รไวใชวา ... (ตอ)

(มตอ)

15 กรก σπόρος;

σπέρμα spóros (โฟ โดส?);

spérma (สเปอร หมา?)

16 ลาตน semen เซ เหมน?

17 อตาล seme เซ เหมะ?

18 เยอรมน Saat;

Samen

sart (ซารต);

sa-men (ซา เหมน)

19 ดตช zaad zard (ซารด?)

20 องกฤษ seed seed (ซด?)

21 ฝรงเศส semence ser-mounce (เซอร เมานซ?)

22 โปรตเกส semente เซ เหมน ท?

23 สเปน semilla เซ ม ยา?

24 รสเซย семена semena (ซ ม นา?)

25 สวเดน utsäde;

frö

oot-sa-de (อต ซา เด);

เฟรอ?

26 เดนมารก udsæd;

sæd

อ เซอะ?;

ซ?

26

รไวใชวา ... (ตอ)

นกศกษา “ด” ตารางนแลว “เหน” อะไรบางไหม?

27 เอสเปแรนโต semo semo (เซ โม)

28 ซมบบเว (Shona);

ซมบบเว (Ndebele)

mhodzi, eMbeu;

inhlanyelo

?;

?

29 แอฟรกาใต (Zulu, Xhosa);

แอฟรกาใต (Afrikaans)

imbewu;

saad

?;

ซาด?

* ในอดต ผมไดสารสนเทศเหลานจากการทไดพบและสอบถามคนชาตนนๆ ในกาละ-เทศะตางๆ

และในปจจบน ไดมาจากเวบไซต และพจนานกรม ตางๆ รวมถงผทร หรอผทพด ภาษาถนนนๆ

ขอขอบคณไว ณ ทน

27

ในหลกการ เมลดพนธประกอบดวย

1 เอมบรโอ

2 สวนสะสมอาหาร

3 เปลอกเมลด

(จะพดถงรายละเอยดตอไป)

28

รไวใชวา ...

เมลดทมขนาดเลกทสด คอ เมลดกลวยไม

หนงกรมมถงประมาณ 992 ลานเมลด (0.003 มก./เมลด)

เมลดทมขนาดใหญทสด คอ เมลดโกโกเดอแมร [coco de mer หรอ

มะพราวเซเชลส (Seychelles)] หนงเมลดอาจหนกไดถง 18-23

กโลกรม (ดรป)

29

เมลดพนธมะพราวเซเชลส

http

://en

.wik

iped

ia.o

rg/w

iki/C

oco_

de_M

er

30

รปท 1 ตนและผลมะพราวเซเชลส หรอโกโกเดอแมร (coco-de-mer หรอ sea coconut; งานพชสวนโลก จงหวดเชยงใหม)

กตต

วงสพ

เชษ

ฐ, 2

549

31

ผล มหลายแบบหรอลกษณะ แลวแตลกษณะการ

พฒนาขนมา

ในวชาน เนน ผลเดยว (simple fruit) ทเกดจาก

คารเพลเดยว หรอรงไขเดยว ในวงเกสรเพศเมย

32

ผล ประกอบดวยผนงผล (pericarp) และ

เมลดพนธจานวนหนงเมลด หรอมากกวา กได

ผนงผล คอ ผนงรงไขทเตบโตเตมท แบงเปนชน

ดงน ผนงผลชนนอก (exocarp หรอ epicarp)

ผนงผลชนกลาง (mesocarp)

และผนงผลชนใน (endocarp)

33

รไวใชวา ...

ผลไมทมขนาดเลกทสด คอ ?

ผลไมทมขนาดใหญทสด คอ ขนน

ขนนบางผลอาจหนกถง 30 กโลกรม

ขนนเปนผลรวม (multiple หรอ composite fruit)

[ผลโกโกเดอแมรใหญทสดทไดบนทกไว หนกถง 42 กโลกรม แตละผลใชเวลาพฒนานานถง 10 ป]

34

ดอก ประกอบดวยรยางคตางๆ ดงน

1 รยางคทเปนหมน

1.1 กลบเลยง (sepal); ทงหมดเรยกวงกลบเลยง (calyx)

1.2 กลบดอก (petal); ทงหมดเรยกวงกลบดอก (corolla)

2 รยางคทสบพนธได

2.1 เกสรเพศผ (stamen); ทงหมดเรยกวงเกสรเพศผ (androecium)

2.2 คารเพล [carpel หรอเกสรเพศเมย (pistil)]; ทงหมดเรยก

วงเกสรเพศเมย (gynoecium)

35

36

รปท 2 รยางคตางๆ ของดอกไม

กตต

วงสพ

เชษ

ฐ

37

รไวใชวา ...

ดอกไมทมขนาดเลกทสด คอ ดอกไขนาบราซล

ทงตนมความสงเพยง 0.6 มลลเมตร

ดอกไมทมขนาดใหญทสด คอ ดอกพลบพลงอสภ

(ราฟเฟลเซย - rafflesia) อาจมเสนผาศนยกลางไดถง

1 เมตร และหนกถง 11 กโลกรม

[ในวงศปาลม ดอกเพศเมยของโกโกเดอแมรมขนาดใหญทสด]

38

อาณาจกรพชแบงเปนสองชน (Class) ใหญ คอ

1 ชนพชเมลดเปลอย (Gymnospermae)

2 ชนพชดอก (Angiospermae) แบงเปน

2.1 ชนยอยพชใบเลยงเดยว (Monocotyledonae)

2.2 ชนยอยพชใบเลยงค (Dicotyledonae)

39

วชานเกยวกบเมลดพนธของพชในชนพชดอก

วฏจกรชวตพชดอกประกอบดวยสองชวรน คอ

1 ชวรนสปอโรไฟต (sporophyte; 2n)

2 ชวรนแกมโทไฟต (gametophyte; 1n)

40

ศพทบางคาทควรตองร

gamete เซลลสบพนธ

-genesis การเกด-

macro-, mega-, female เพศเมย

micro-, male เพศผ

-phyte, phyto-, -phyta พช

meiosis ทาใหเลกลง (2n เปน 1n + 1n)

41

รไวใชวา ...

ผทอยากรเกยวกบประวตความกาวหนาของความรเกยวกบ

“พชดอก” ทเกดขนมาและมมากมายในปจจบน วามาไดอยางไร

ควรหาอานเกยวกบพชทชอ Arabidopsis thaliana (L.) Heynh.

ในวงการพฤกษศาสตรถอวา A. thaliana น เปนกญแจทชวยไข

ความลบตางๆ ของ “พชดอก” อยางมากมาย และไดยกยองให

ความสาคญพชชนดนเทยบเทาแทงศลา Rosetta (Rosetta Stone)

ทวงการนกภาษาอยปตโบราณ (Egyptian hieroglyph) ให

ความสาคญ

42

ชวงพก 1/3

Noon: Rest from Work (after Millet), 1890

Paris: Musee d'Orsay

http

://w

ww

.vgg

alle

ry.c

om/p

aint

ing/

p_06

86.h

tm

43

รไวใชวา ...

ลกษณะทวไปเกยวกบเซลลสบพนธในสงมชวต ทงพชและสตว

1 เซลลสบพนธเพศเมย (macro- หรอ mega-) มขนาดใหญกวาเซลลสบพนธ

เพศผ (micro-) เสมอ ลกษณะเชนนเรยกวา แอนไอโซแกมส (anisogamous; ทวา สาหราย

และโพรทสตมขนาดเซลลสบพนธเทากน (isogamous)ในทงสองเพศ)

ในคน เซลลไขของผหญงมขนาดใหญกวาเซลลสเปรมของผชาย ประมาณ 20 เทา

2 ในชวชวตหนง จานวนเซลลสบพนธเพศเมยมนอยมาก เมอเทยบกบจานวน

เซลลสบพนธเพศผ

ในชวชวตหนงของคน ผหญงผลตเซลลไขไดเพยงประมาณ 400 เซลล ในขณะทผชาย

ผลตเซลลสเปรมไดถงประมาณ 12 ลานลานเซลล (ประมาณ 200 ลานตว/วน หรอ 8 ลาน

ตว/ชวโมง หรอ 50-500 ลานตว/การหลงหนงครง!)

(ตวอยางในพช ในแปลงฝกงาน ใหนกศกษานกถงปรมาณละอองเรณขาวโพดในชวงทดอกขาวโพดบาน)

44

รไวใชวา ... (ตอ)

มเหตผลทางดานววฒนาการตงแตสมยดกดาบรรพ

จากสไลดกอน จะเหนไดวา (เปนความจรงทงในพชและสตว)

1 เพศเมยผลตเซลลสบพนธชาๆ และเฉพาะในชวงเจรญพนธ? เพอเนน

คณภาพ (ผลตจานวนนอย แตละเซลลมขนาดใหญและไมเคลอนท) ในขณะทเพศผ

ผลตไดเรว (ผลตมาก?) และผลตไดเรอยๆ เกอบตลอดชวต เพอเนนปรมาณ (ผลตจานวนมาก แตละเซลลมขนาดเลกและเคลอนทได)

2 การผลตเซลลสบพนธเพศเมยตองใชพลงงาน (อาหาร) มหาศาล ทาให

เซลลสบพนธเพศเมยมตนทนการผลตตอหนวยแพงมาก ในขณะทการ

ผลตเซลลสบพนธเพศผใชพลงงานเพยงเลกนอย จงมตนทนการผลตตอ

หนวยถกมาก

45

รไวใชวา ... (ตอ อกนด)

ธรรมชาตมการจด หรอปรบ สมดลของสงตางๆ ตลอดเวลา ตวอยาง

สตวทวๆ ไป สตวตวแมมกใหกาเนดลกในจานวนทมากกวาจานวนทสามารถ

ดารงชวตอยรอดจนขยายพนธตอไปได เพราะวา ลกสตวทเกดมาจานวน

หนงจะตายไปกอนตงแตยงเลก หากลกสตวทกตวทเกดมาอยรอดจน

ขยายพนธตอได โลกนจะมสภาพอยางไร?

ในพชทวๆ ไปกเปนไปในทานองเดยวกนน ลองดจานวนเมลดพนธทพช

(บางกรณ เฉพาะตนแม) ผลตขนมาเทยบกบจานวนกลาทงอกขนมาไดและ

ทสามารถอยรอดจนสามารถขยายพนธตอไปได เหลออยสกเทาไร?

46

รไวใชวา ... (ตอ อกหนอย)

ในสตวทวๆ ไป สตวประเภททมขนาดเลกมกมอายสนกวาสตวประเภททม

ขนาดใหญ (ทวา คนมอายยาวนานกวาชาง) อยาลมวา สตวทมขนาดเลกม

จานวนชนดมากมายมหาศาล หากสตวกลมนมชวตอยไดยาวนาน โลกนจะ

เปนอยางไร?

ในพชทวๆ ไปกนาจะทานองเดยวกน โดยเฉพาะพชผลทางการเกษตรท

นกศกษาเกยวของ สวนใหญมวฏจกรชวต (อาย) เพยงไมกเดอนเทานน

(สวนหนงเปนผลมาจากการคดเลอกและการปรบปรงพนธของคน) ยกเวน

พชผลทเปนไมยนตนเพยงไมกชนด

47

รไวใชวา ... (ตอ กรณทอยากร)

สถตโลกของผหญง

นางและนาย Vassilyev ชาวรสเซย (ชวงป 1725-1765) ไดชอวา เปนผหญงทมลก

มากทสดในโลก เธอผเปนภรรยาคนแรกมลกถง 69 คน จากการตงทอง 27

ครง (แฝดสอง 16 ค, แฝดสาม เจดชด, และแฝดส สชด)

ตอมา ภรรยาคนทสองของนาย Vassilyev คนเดยวกนน มลกอก 18 คน จาก

การตงทองแปดครง (แฝดสอง หกค และแฝดสาม สองชด)

สรป นาย Vassilyev มลกรวม 87 คน

ในทางทฤษฎ ผหญงแตละคนจะตงทองไดประมาณ ไมเกน 40 ครง

48

รไวใชวา ... (ตอ กรณทอยากร)

สถตโลกของผชาย

1 เจงกส ขาน (Genghis Khan) มการกลาวกนวา เขาเปนบดาของเดกอยางนอย

1,000 คน หรออาจมากถง 2,000 คนกเปนไปได ในการวเคราะหทาง

พนธกรรม พบวา เขาเปนบรรพบรษของประชากรโลกประมาณ 0.5%

2 Ismail Ibn Sharif สลตานองคหนงของโมรอกโก มสนมในฮาเรมมากกวา 500

นาง มโอรสและธดามากกวา 1,000 องค (บนทกไมหมด!) (บางแหงบอกวา

867+ องค? มคน (ขอจฉา?) ไดคานวณออกมาวา พระองคตองไดรวมเพศกบนางสนม

เฉลยวนละ 4.8 นาง เปนเวลารวม 40 ป เพอใหไดโอรสและธดาจานวนดงกลาว)

ในทางทฤษฎ ผชายหนงคนสามารถทาใหผหญงทงโลกตงทองได!

นกยอนไปเรองพชบาง คลาย หรอตาง กนไหม? อยางไร?

49

รปท 3 วฏจกรชวตพชดอก

50

รปท 3 วฏจกรชวตลล

51

ทบทวน

การเกดดอกของพช แบงเปนระยะตางๆ ไดดงน

1 ระยะการเจรญเตมวย (maturation stage) ของพช พชมกมการสะสมอาหารไวลวงหนา และ/หรอพชมอายเหมาะสม

2 ระยะการชกนา (induction stage) ปจจยสงแวดลอม เชน ชวงแสง หรออณหภม (ตา) มกจะมบทบาทเชอมโยงไปยงสารควบคมการเจรญเตบโตของพช (ฮอรโมนพช) กระตนใหตายอดพฒนาเปนตาดอก แตเรายงมองไมเหนการเปลยนแปลงดวยตาเปลา

3 การเรมตนของอวยวะเรมแรกของดอก (initiation of floral primordial) เนอเยอเจรญพฒนาขนมาเปนตาดอกและสวนตางๆ ของดอก

4 การพฒนาของดอก (floral development) ชนสวนตางๆ เจรญเตบโตตามลาดบ จนดอก (ใกล) บานและพรอมถายละอองเรณ

52

สปอร เมลด(พนธ)

พบใน

วฏจกรชวตของ

พช, สาหราย, และเหดรา พช (ทงพชดอกและ

พชเมลดเปลอย)

หนาท ขยายพนธ ขยายพนธ

ความทนทานตอ

สภาพแวดลอม

ทนทานมาก ไมทนทาน จนถง

คอนขางทนทาน

ขนาด เลกมาก เลกมาก จนถง ใหญมาก

จานวนเซลล มกมเพยงหนงเซลล มากมาย

ตารางท 1 การเปรยบเทยบสปอรกบเมลด(พนธ)

(มตอ)

53

สปอร เมลด(พนธ)

เกดจากการ

แบงเซลลแบบ

ไมโอซสในสปอโรไฟต ทงไมโอซสและไมโทซส

ในสปอโรไฟตและ

แกมโทไฟต

จานวน

โครโมโซม

มกจะเปนแฮพลอยด

(haploid)

แลวแตเนอเยอแตละสวน

อาหารสะสม นอยมาก นอยมาก จนถง

คอนขางมาก

เมองอกจะได แกมโทไฟตทมหลายเซลล สปอโรไฟตทม

แกมโทไฟตในเวลาตอมา

ตารางท 1 (ตอ)

54

รไวใชวา ...

ในสงมชวตกลมตางๆ หนวยสาหรบการขยายพนธ [propagation; ไมใชการ

สบพนธ (reproduction) ทเปนคนละขนตอน] ทมลกษณะคลายหรอ

ใกลเคยงกน (เทยบเคยงกนได) เรยกในชอตางๆ กน ดงน

ในพชมเมลด (spermatophyte) เรยกวา เมลดพนธ (seed)

ในสงมชวตในอาณาจกร (kingdom) อนๆ เรยกวา สปอร (spore)

ในสตวทวไป เรยกวา ไข (egg) เชน ไขไก

55

รไวใชวา ...

การทเมลดพนธใชขยายพนธไดด มขนาดเลกมาก (เมอเทยบกบสวนอนท

ขยายพนธได) และมความทนทานมากตอสภาพแวดลอม จงมผลตามมาอยาง

หลากหลาย ทงดและไมด ตวอยาง

Henry Alexander Wickham ชาวองกฤษทเปนนกสารวจและโจรสลดชวภาพ (bio-

pirate) ไดกลาวอางอยางเปดเผยวา เขาเปนผทขโมยเมลดพนธยางพาราประมาณ

70,000 เมลดจากเขต Santarém (อยทางตะวนตกของรฐ Pará ประเทศบราซล) ในป

พ.ศ. 2419 แลวนาไป (จาหนาย?) จายแจกในพนทตางๆ ในเขตรอนของโลก (ใน

ทวปเอเชยดวย) เหตการณนถอกนวาเปนจดเรมตนของความเสอมถอยของยค

รงโรจนในการผลตยางพาราของบราซล

บรษทเอกชนทผลตเมลดพนธจงมกเตอนผไปเยยมชมวา หาม “จก” เมลดพนธของเขา

56

การเกดเซลลสบพนธ (gametogenesis)

ประกอบดวยสองกระบวนการใหญตามลาดบ คอ

1 การเกดสปอร (sporogenesis) เพอสราง

ไมโครสปอร (เพศผ) หรอเมกะสปอร (เพศเมย)

2 การเกดเซลลสบพนธ (gametogenesis) เพอสราง

สเปรม (ในเพศผ) หรอไข (ในเพศเมย)

57

2.1 การเกดเซลลสบพนธเพศผ มสองขนตอน คอ

1) การเกดไมโครสปอร และ

2) การเกดเซลลสบพนธเพศผ

(กระบวนการทงสองเกดตอเนองกน)

58

สวนตางๆ ทเกยวของในการเกดไมโครสปอร และ

การเกดเซลลสบพนธเพศผ

ดอก เกสรเพศผ

อบเรณ (anther) อบไมโครสปอร (microsporangium)

เซลลกาเนดไมโครสปอร (microspore mother cell หรอ microsporocyte)

ไมโครสปอร (microspore) เรณ (pollen)

หลอดเรณ (pollen tube) แกมโทไฟตเพศผ (microgametophyte)

สเปรม (sperm)

59

60

รปท 4 เซลลกาเนดไมโครสปอร

61

รปท 5 การกาเนดไมโครสปอร (แบบสรางผนงพรอมกน)

62

รปท 5 การกาเนดไมโครสปอร (แบบสรางผนงตามลาดบ)

63

เตอนความจา (ด รปท 3 วฏจกรชวตพชดอก ประกอบ)

ไมโครสปอรจะพฒนาตอไปเปนแกมโทไฟตเพศผ หรอ

เรณทกาลงงอก (สวนหลอดเรณ) ซงจะใหสเปรมท

เปนเซลลสบพนธเพศผตอไป

64

รปท 3 วฏจกรชวตพชดอก

65

2.2 การเกดเซลลสบพนธเพศเมย มสองขนตอน

เชนกน คอ

1) การเกดเมกะสปอร และ

2) การเกดเซลลสบพนธเพศเมย

(กระบวนการทงสองเกดตอเนองกน)

66

สวนตางๆ ทเกยวของในการเกดเมกะสปอร และ

การเกดเซลลสบพนธเพศเมย

ดอก เกสรเพศเมย

รงไข (ovary)

เซลลกาเนดเมกะสปอร (megaspore mother cell หรอ megasporocyte)

เมกะสปอร (megaspore) ออวล (ovule)

ถงเอมบรโอ (embryo sac) แกมโทไฟตเพศเมย (megagametophyte)

ไข (egg)

67

68

รปท 6 ภาคตดตามยาวออวลคว า

69

ยาเตอน (ด รปท 3 วฏจกรชวตพชดอก ประกอบ)

ถงเอมบรโอกคอ แกมโทไฟตเพศเมยซงจะใหไขทเปน

เซลลสบพนธเพศเมยตอไป

70

รปท 3 วฏจกรชวตพชดอก

71

72

73

ชวงพก 2/3

Noon: Rest from Work (after Millet), 1890

Paris: Musee d'Orsay

http

://w

ww

.vgg

alle

ry.c

om/p

aint

ing/

p_06

86.h

tm

74

แกมโทไฟตเพศผ (หลอดเรณ) ประกอบดวย

1 เซลลเจเนอเรทฟ (generative cell) อยในเซลล

ไมเกยวกบเพศ (vegetative cell) เซลลเจเนอเรทฟจะ

สรางเซลลสบพนธ (เซลลสเปรม) ตอไป

2 เซลลไมเกยวกบเพศ (เซลลหลอด; tube cell)

75

รปท

8 ก

ารเก

ดเซล

ลสบ

พน

ธเพ

ศผ

76

รปท 9 แกมโทไฟตเพศผ

77

แกมโทไฟตเพศเมย (ถงเอมบรโอ) ประกอบดวย

1 เซลลกลาง (เซลลใหญ) หนงเซลล มนวเคลยสขว (polar nucleus)

สองชน

2 เซลลแอนตโพแดล (antipodal) สามเซลล แตละเซลลมนวเคลยส

หนงชน

3 เซลลซเนอรจดส (synergids) สองเซลล แตละเซลลมนวเคลยส

หนงชน

4 เซลลไข (egg) หนงเซลล มนวเคลยสหนงชน

(ดรปท 10 และ 11 ประกอบ)

78

รปท 10 ถงเอมบรโอทเจรญเตมวย

79

รปท 11 ถงเอมบรโอทเจรญเตมวย

80

ภายนอกถงเอมบรโอ ยงมสวนตางๆ ดงน

(จากถงเอมบรโอทจะเปนเมลดพนธตอไป ดรปตามมาประกอบ)

1 ไมโครไพล (micropyle) ตอไปยงคงเปนไมโครไพลในเมลดพนธ

2 กานออวล (funiculus) ตอไปรอยแยก (แผล) กลายเปนขวเมลด

(hilum, เชน ถว) หรอชนเยอดา (black layer, เชน ขาวโพด) ในเมลดพนธ

3 ผนงออวล (integument) ตอไปกลายเปนเปลอกเมลด (seed coat)

4 นวเซลลส (nucellus) สลายตวไป หรอพฒนาเปนเพอรสเปรม

(perisperm) [นวเซลลสอาจพฒนาเปนเมลดพนธได เชน เมลดมงคด]

81

รไวใชวา ...

มการอปมาอปไมยวา กานออวลทเชอมตอออวลเขากบผนงรงไข (ทอลาเลยงน

ตอเนองไปยงเนอเยอสวนอนของตนแม) และขวเมลด (hilum) ทเปนรอย

แผลบนเปลอกเมลด เทยบไดกบสายสะดอ (umbilical cord) และสะดอ

(navel) ตามลาดบ ในสตวเลยงลกดวยนมทมรก (Placentalia หรอ

placental mammal)

รไวอกหนอย

สตวเลยงลกดวยนมทมรก (Placentalia) ออกลกเปนตว เชน คน และหม

แตมสตวเลยงลกดวยนมสชนดทออกลกเปนไข (Monotreme) คอ ตนปากเปด

(platypus) และอคดนา [Echidna; หรอตวกนมด (ตวเอง) มหนาม]

82

รปท 10 ถงเอมบรโอทเจรญเตมวย

83

เสรม?

ออวล = ผนงออวล (ชนนอก) + นวเซลลส + ถงเอมบรโอ (ทตรงกลาง)

ออวล (แปลวา ไขขนาดเลก) เชอมตดกบผนงพลาเซนตาของรงไข ผานทางกาน

ออวล (กานออวลเทยบเทากบสายสะดอในสตว)

(ดรปตามมา)

นวเซลลส หรออบเมกะสปอร

ถงเอมบรโอ หรอแกมโทไฟตเพศเมย ทมหนาทผลตเซลลไข

84

กานเมลด (กานออวล) ในฝกกระถน

กานเมลด

ขอบคารเพล

(รอยเชอมผนงผล;

มมดทอลาเลยงอยสองดาน)

เมลด

85

การถายเรณ (pollination) เกดจากพาหะสอง

ประเภท คอ

1 พาหะไมมชวต

2 พาหะมชวต

86

การปฏสนธ (fertilization) เปนการรวม

นวเคลยสเซลลสบพนธทแตกตางกนสองชนด

คอ เซลลสบพนธเพศผ (1n) และ

เซลลสบพนธเพศเมย (1n) เขาดวยกน

แลวเกดเปนไซโกตทมโครโมโซมสองชด (2n)

(ไซโกตจะแบงเซลลเพมขนและเจรญเตบโตเปน

เอมบรโอตอไป)

87

สวนสาคญทเกยวของในการปฏสนธ คอ

1 สวนเพศผ ภายในเซลลไมเกยวกบเพศ (หลอดเรณ) ทกาลง

งอก มเซลลเจเนอเรทฟทจะแบงตวเปนเซลลสเปรมสองเซลล

2 สวนเพศเมย ในถงเอมบรโอมเซลลไขและนวเคลยสขว

88

การปฏสนธ (ดรปทเกยวของกอนหนานประกอบ)

1 เยอหมเซลลของสเปรมทงสองเซลลรวมกบเยอหมเซลลของ

เซลลกลาง (เซลลใหญ) ในถงเอมบรโอ

2 นวเคลยส (1n) ของสเปรมเซลลหนงรวมกบนวเคลยส (1n) ของ

ไข เกดเปนไซโกต (zygote; 2n) แลวพฒนาเปนเอมบรโอ

3 นวเคลยส (1n) ของสเปรมอกเซลลหนงรวมกบนวเคลยสขว

(polar nucleus) สองชน (2n) ไดนวเคลยสเอนโดสเปรม (3n)

เหตการณในขอ 2 และ 3 เรยกวา การปฏสนธค (double fertilization)

89

เมลดพนธ ประกอบดวย

1 เอมบรโอ (embryo; เปนสปอโรไฟตชวรนทสอง)

2 สวนสะสมอาหาร [เอนโดสเปรม (endosperm, ในพชใบเลยงเดยว)

หรอใบเลยง (cotyledon, ในพชใบเลยงค) ทเปนสวนหนงของ

เอมบรโอ]

3 เปลอกเมลด (seed coat; เปนสปอโรไฟตชวรนทหนง)

ดงรายละเอยดในหนาตอไป

90

1 เอมบรโอ เปนตนออนสปอโรไฟต ประกอบดวย

1 ใบเลยง (cotyledon)

เปนสวนสะสมอาหารในเมลดพนธพชใบเลยงค

2 ลาตนเหนอใบเลยง (epicotyl) และยอดแรกเกด (plumule)

3 ลาตนใตใบเลยง (hypocotyl)

4 รากแรกเกด (radicle)

91

เมลดพชใบเลยงค (ตวอยางเมลดถว)

92

รไวใชวา ...

เมลดพนธพชบางชนด เชน สม และมะมวงบางพนธ เปน

เมลดพนธทมหลายเอมบรโอ (polyembryonic seed)

จงใหตนกลาไดหลายตนจากเมลดเพยงเมลดเดยว

(เมลดมะนาวและมะกรด เฉลยมกลา 6 ตน สงสดมกลาถง

12 ตน) ตนกลาบางตนมาจากเอมบรโอโดยตรง ในขณะท

บางตนพฒนามาจากนวเซลลส

(มตอ)

93

รไวใชวา ... (ตอ)

นวเซลลสเปนเนอเยอทหมรอบถงเอมบรโอ นนกคอ เปนผนง

อบเมกะสปอรนนเอง

แนวทางการใชประโยชน ถารหรอพสจนไดวา ตนกลาทงอกมาจากเนอเยอสวนไหน กคอ

1 ถาตองการพนธเดม กใชตนกลาทพฒนามาจากนวเซลลส

จะไดตนทมลกษณะสมาเสมอ และเหมอนตนแม

2 ถาตองการพนธใหม (ลกผสม) กใชตนกลาทมาจากเอมบรโอ (ถาดดวยตาเปลา นาจะเปนตนทใหญกวา และโตเรวกวา?) โดยการหกและแยกตนกลาทไมตองการทง

94

2 เอนโดสเปรม เปนสวนอาหารสะสมสาหรบเอมบรโอ

ในเมลดพนธพชใบเลยงเดยว

นวเซลลสแบงตวเพมไดเปนเพอรสเปรม ทเปนอาหารสะสมเชนกน

เมลดพนธแบงออกไดเปนสองประเภท ตามการมและไมม

เอนโดสเปรม คอ

1 เมลดมเอนโดสเปรม (albuminous seed) เชน เมลดธญพช

2 เมลดไรเอนโดสเปรม (exalbuminous seed) เชน เมลดถว

95

เมลดพชใบเลยงเดยว (ตวอยางเมลดขาวโพด)

96

3 สวนเปลอกเมลดพฒนามาจากผนงออวล

97

นอกจากสวนประกอบหลกขางตน ยงมสวนอนๆ

สณฐานวทยาภายนอกของเมลดพนธ

1 ไมโครไพล (micropyle) ตวอยางในเมลดถว (หาดไดงาย)

2 ขวเมลด (hilum) ตวอยาง ‘ตา’ ในเมลดถว หรอเยอดา

(black layer) ตวอยางในเมลดขาวโพด

3 สนขวเมลด (raphe) ตวอยางในเมลดละหง

(ดรปตามมา)

98 ไมโครไพล

ขวเมลด

สนขวเมลด

99

รยางคเนอทพบไดบนเมลดพนธ เชน

1 ปยหมเมลด (aril) เชน จนทนเทศ เนอมงคด เนอ

ทบทม เนอลาไย และเนอลนจ

2 จกขว (caruncle)

3 จกขว (strophiole)

4 อไลโอโซม (elaiosome)

100

สรปโดยรวม

(มตอ)

101

สรปโดยรวม (ตอ)

รปท 12 การเปลยนแปลงลกษณะตางๆ ระหวางการเตบโตของเมลดพนธหญากนน

102

103

ลกษณะการเปลยนแปลงโดยทวไปในการพฒนาของ

เมลดพนธจนถงระยะเจรญเตมวยทางสรรวทยา

มกเปนดงน

1 ทางสณฐานวทยา เมลดมกมขนาดเลกลง เนองจาก

ความชนในเมลดลดลง โดยเฉพาะในถว

2 ทางสรรวทยา เมลดมนาหนกแหงเพมขน ระดบ

ความมชวตเพมขน มความงอกเพมขน และมความ

แขงแรงเพมขน

104

การพฒนาของเมลดพนธทกาลงเตบโต อาจแบง

ออกเปนระยะไดดงน

1 ระยะเตบโต

2 ระยะสะสมอาหาร

3 ระยะเจรญเตมวย ทระยะนยงมระยะยอยๆ อก คอ

3.1 การเจรญเตมวยทางสรรวทยา (physiological maturity)

3.2 การเจรญเตมวยในแปลง (field maturity)

3.3 การสกแก (ripe)

105

(ขยายความสไลดแผนกอนหนาน)

รายละเอยดเพมเตมในการพฒนาของเมลดพนธทแบงเปนสามระยะขางตน

ระยะท 1 การสรางเนอเยอประเภทตางๆ ในเอมบรโอและโครงสรางทอย

โดยรอบ (การเปลยนสภาพเนอเยอทเปนผลจากการแบงเซลลอยาง

กวางขวาง)

ระยะท 2 การขยายขนาดของเซลลเปนสวนใหญ (มการแบงเซลลเพยง

เลกนอย การเพมนาหนกแหงทเปนผลจากการสะสมอาหาร และ

องคประกอบทเปนนาลดลง)

ระยะท 3 การสะสมนาหนกแหงชาลงและหยดลงทระยะเจรญเตมวยทาง

สรรวทยา

106

(ขยายความสไลดแผนกอนหนาน)

รายละเอยดเพมเตมในระยะท 2 (ระยะสะสมอาหาร; เรมหลงการปฏสนธประมาณ 10 วน)

ในเมลดพนธธญพช ตนแมจะสรางและสะสมอาหารไวอยางเตมทชวงกอนและชวงท

กาลงออกดอกดวย ขณะทเมลดพนธกาลงเจรญเตบโตและพฒนา อาหารสวนนน

(สวนใหญเปนคารโบไฮเดรต) จะถกสงมาใหเมลดพนธ (ประมาณ 20% ของ

น าหนกแหงของเมลด) ขณะเดยวกน สวนของตนแมทมยงสเขยว เชน ใบธง ชอ

รวง กจะสรางอาหารและสงมาเพมเตมใหเมลดพนธดวย

ในเมลดพนธถว เนองจากฝกถว (สวนผนงผลทพฒนามาจากผนงรงไข) มก

เจรญเตบโตเตมทกอนเมลดพนธ จงทาใหฝกถวมกเปนแหลงใหญทสรางอาหาร

สะสมใหเมลดพนธทกาลงเจรญเตบโต อาหารทสงมาจากสวนอนๆ ของตนแมจง

มสดสวนไมมากนก

107

(ขยายความสไลดแผนกอนหนาน)

รายละเอยดเพมเตมในระยะท 2 (ระยะสะสมอาหาร)

อาหารทสงจากสวนตางๆ ไปยงเมลดพนธทกาลงเจรญเตบโต สวนใหญเปนซโครส (sucrose)

เนองจากเปนนาตาลทเคลอนยายไดงายและพบไดทวไปในสวนตางๆ ของพช โดยสงผานไปตาม

เครอขายมดทอลาเลยง (vascular bundle) ทโยงใยตดตอกน

ในเมลดพนธธญพช เชน ขาวโพด อาหารจะถกสงผานมดทอลาเลยง ผานกลมเซลลถายโอน

(transfer cell) ทบรเวณฐานของกานดอกยอย (pedicel) ผานบรเวณกานเมลด-ฐานออวล

(funiculus-chalaza region) ผานสวนยนออกมาของนวเซลลส (nucellar projection) เขาชนแอลว

โรน (aleurone layer) เพอสะสมในเอนโดสเปรม แตในขาวสาลและขาวบารเลยจะแตกตางไป

เลกนอย กลาวคอ อาหารจะไมถกสงผานกลมเซลลถายโอน ทวา จะผานรอยพบ (crease) แทน

ในเมลดพนธถว อาหารจะถกสงผานเนอเยอทอลาเลยง (vascular tissue) เขาในฝก (pod) ผานกาน

ออวลหรอกานเมลด ผานผนงออวล (integument) เขาไปสะสมในใบเลยงของเมลดพนธ

108

ระดบการเจรญเตมวยมอทธพลตอสมบตทสาคญ

บางอยางของเมลดพนธ คอ

1 ความมชวต หรอความงอก

2 ความแขงแรงของตนกลาทเกดมา

3 อายเกบรกษา

109

เมอเมลดพนธพฒนามาถงระยะนแลว

ในกรณทพชนนเจรญเตบโตตามธรรมชาต กจะมการ

กระจายเมลดพนธออกไปจากตนแมดวยวธการตางๆ และ

สวนใหญลงสดน เพอแพรพนธตอไป

ในกรณทเปนพชผลการเกษตร ผผลตเมลดพนธกสามารถ

หรอควร เกบเกยวเมลดพนธไปดาเนนการตอ เพอจะได

จาหนายจายแจกเมลดพนธนนออกสเกษตรกร สาหรบใช

ปลกในฤดตอไป

กลาวคอ ตองมการแพรพนธ (dispersal) ออกไป

110

รไวใชวา ... เกยวกบเมลดพนธกลวย (ศรพงษ, 2554)

ในกลวยหอมทอง (Musa acuminata Colla (AAA Group) cv. ‘Gros Michel’) อาจพบเมลดพนธได 1-2 ตนในทก 10,000 ตน ความพสดารกคอ เมอนาเมลดพนธทไดไปปลก จะไดตนกลวยทแคระแกรน และเมอตนกลวยทเพาะไดนเจรญเตบโตแลวใหผล ผลกลวยจะมเมลด ทาใหไมเหมาะสมทคนจะกนเหมอนกลวยหอมทองทวไป

ในกลวยหอมเขยว? (Musa acuminata Colla (AAA Group) cv. ‘Dwarf Cavendish’) อาจไดเมลดพนธ 1 เมลดจากทก 10,000 ผล เมลดพนธเพยงประมาณรอยละ 1 เทานนทใหกลาทเจรญเตบโตได และมกลาเพยง 1 ใน 1 ลานตนเทานนทจะยายไปปลกตอในเรอนเพาะชาได

กลวยบางชนดมชวงเวลาการผลตเมลดพนธทแนนอนของป และในชวงเวลาทเหมาะสมของวน

111

ทกลาวมาขางตน เปนเมลดพนธทมาจากการปฏสนธระหวาง

เซลลสบพนธเพศผและเซลลสบพนธเพศเมย

วชานเกยวกบเมลดพนธประเภทนเปนสวนใหญ

ทวา เมลดพนธของพชบางชนดกพฒนาขนมาไดแบบไมอาศยเพศ

[เอมบรโอพฒนาขนมาจากเซลลไขทไมไดมการผสมพนธ

(parthenogenesis)] ตวอยางในหญาบางชนดทเรยกวา แอโพมกซส

(apomixis; คาน และคาทเกยวของ ยงมการโตแยงกนในหลายแงมม)

หรอในกรณของมงคด เมลด (พนธ) มงคด พฒนามาจากนวเซลลส ในทาง

ทฤษฎ มงคดทกตนจงมพนธกรรมเหมอนกน แตในทางปฏบต

เกษตรกรบอกวา มงคดมหลายพนธ?

112

รไวใชวา ...

นกศกษาเคยไดยน หรอเคยกน องนไรเมลด (seedless grape) ไหม?

แลวองนชนดนมเมลด (พนธ) หรอไม? ลองดคาทตามมาน

stenospermocarpy กระบวนการนเปนกระบวนการทางชววทยาททาใหเกด

สภาวะไรเมลด (พนธ) ในผลไมบางชนด ทพบเหนไดมากคอ องน (ชนด

กนผลสด) ในความเปนจรง ผลไมประเภทนยงตองมการถายเรณและการ

ปฏสนธตามปกตเพอใหมการตดผล ทวา มเหตบางอยางทาใหเอมบรโอท

กาลงเรมพฒนาหลงการปฏสนธ “แทง” หรอไมพฒนาตอ แลวนาไปส

สภาวะเกอบไมมเมลด (พนธ) เพราะในความเปนจรง เรายงพอมองเหน

ซากทเหลออยของเมลด (พนธ) ทไมพฒนาในผลไมประเภทนได

(ดตอ)

113

เออ ...

http

s://w

ww

.pin

tere

st.co

m/1

0pum

pkin

/cut

e-ca

rtoon

-pos

ts/

114

รไวใชวา ... เกยวกบเมลดพนธสงเคราะห [synthetic seed (synseed) หรอ

artificial seed]

เมลดพนธสงเคราะหเปนหนวยขยายพนธทมโครงสรางทานองเดยวกน

กบเมลดพนธธรรมชาต ทวา ถกคนสรางขนมา ดวยการใชวสด

บางอยาง เชน ไฮโดรเจล (hydrogel) หอหมเอมบรโอจากเซลลรางกาย

(somatic embryoid) ตายอด หรอกลมเซลล/เนอเยอ ทไดมาจาก

กระบวนการเพาะเลยงเนอเยอ เมลดพนธสงเคราะหทถกสรางขนมาน

สามารถพฒนาเปนพชไดทานองเดยวกบเมลดพนธธรรมชาต

(มตอ)

115

รไวใชวา ... (ตอ)

ขนตอนการทาเมลดพนธสงเคราะห

http

://w

ww

.bio

logy

disc

ussio

n.co

m/p

lant

-tiss

ues/a

rtific

ial-s

eeds

/

116

เอกสารอางองและประกอบการเรยบเรยง กตต วงสพเชษฐ. 2559. วทยาเอมบรโอของพชดอก. http://www.agri.ubu.ac.th/~kitti/.

กตต วงสพเชษฐ. (ปตางๆ). โครงสรางกลา เมลดหรอผล และดอก พชบางชนด.

http://www.agri.ubu.ac.th/~kitti/1201440/.

ชชพล เกยรตขจรธาดา. 2554. เรองเลาจากรางกาย ฯลฯ.

แทนไท ประเสรฐกล. 2552. กลยทธเกมกาม และศกชงชยในระดบสเปรม. สารคด. 24(288): 130-149.

ปรชา พณทอง. 2532. สารานกรมภาษาอสาน - ไทย - องกฤษ. โรงพมพศรธรรม, อบลราชธาน.

เผย เสยวรย (Pei Xiaorui). 2549. พจนานกรม จน-ไทย, พมพครงท 5. ทฤษฎ, กรงเทพฯ.

มหาวทยาลยวงษชวลตกล. 2557. พจนานกรมภาษาโคราช. มหาวทยาลยวงษชวลตกล, นครราชสมา.

เรองชย รกศรอกษร (แปล; Deepak Chopra เขยน). 2552. รางกายทเหนออายขย จตใจทไรกาลเวลา (Ageless Body,

Timeless Mind). สานกพมพมตชน, กรงเทพฯ.

ศรพงษ วทยวโรจน (แปล). 2554. กลวย ไมใชเรองกลวย...กลวย. สานกพมพมตชน, กรงเทพฯ.

Anonymous. 2012. Si-sa Elite English-Korean Dictionary. YMB Si-sa.

Anonymous. N.D. Google Translate. https://translate.google.co.th/.

Anonymous. N.D. WordHippo. https://www.wordhippo.com/what-is/another-word-for/seed.html. (มตอ)

117

เอกสารอางองและประกอบการเรยบเรยง (ตอ)

IPSILON (Hotacunus). 2550. พชคณต ครบ. http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2007/03/K5189825/

K5189825.html.

Janzen, D.H. 1971. Seed predation by animals. Annual Review of Ecology and Systematics. 2: 465-692.

Seed Technology Center. N.D. Related articles/papers. Mississippi State University, Mississippi, U.S.A.

Simpson, G.G. and C. Dean. 2002. Arabidopsis, the Rosetta Stone of flowering time?. Science.

Sliwinska, E. and J.D. Bewley. 2014. Overview of Seed Development, Anatomy and Morphology. In Seeds: The

Ecology of Regeneration in Plant Communities, 3rd Edition (ed. R.S. Gallagher). CAB International.

Sullivan, M.J. 1992. BOT 8133 Embryology of Seed Plants (Course handouts). Department of Biological Sciences,

Mississippi State University.

Wikipedia. N.D. Related links. https://en.wikipedia.org/wiki/Main_Page.

Wiktionary. N.D. Related links. https://en.wiktionary.org/wiki/Wiktionary:Main_Page.