I-1

I-2

I-1

I. Ekonomik Geli meler ve Bankac l k Sistemi, 2012 1. Genel de erlendirme

1.1. Dünya ekonomisi Geli mekte olan çok say da ülkede ve özellikle Avrupa Birli i’nde (AB) finansal sektördeki k r lganl klar ve kamu borçlanmas n n yüksek düzeyi uluslararas ekonomik faaliyet için ciddi riskler ve belirsizlik yaratm t r. Risk i tah dü ük düzeyde kalm , uluslararas ticaret hacmi yava seyretmi ve küresel ekonomik faaliyet olumsuz etkilenmi tir. Büyüme h z öngörülenin de alt nda kalm t r. Bu durum geli mekte olan ülkelerin de büyüme performans n s n rland rm t r. Öte yandan, geçen y l n ikinci yar s nda AB ülkelerinde finansal sektörde sistemik riskin azalt lmas na yönelik daha somut ad mlar n at lmas sayesinde beklentilerdeki kötüle me durmu , hatta son çeyrekte göreli bir iyile me de olmu tur. Ekonomik faaliyetin yava lamas na ba l olarak dünya ticaret hacmi de ivme kaybetmi tir. Uluslararas Para Fonu (IMF) verilerine göre, Dünya ticaret hacmi art h z yüzde 2,8’e yava lam t r. Bu düzey, Dünya Ticaret Örgütü taraf ndan aç klanan 20 y ll k ortalama büyüme olan yüzde 5,2’nin oldukça alt ndad r. 2012 y l nda, kamu borç stokunun gsyh’ya oran IMF verilerine göre geli mi ülke ekonomilerinde yüzde 111; geli mekte olan ülkelerde ise yüzde 35 seviyesinde gerçekle mi tir. Yat r m i tah n n dü ük kalmas nedeniyle i sizlik artmaya devam etmi tir. Küresel stihdam 2013 Raporu’nda 2012 y l nda 4 milyondan fazla ki inin i siz kald belirtilmi , 2013 y l nda bu rakam n 5,1 milyon ki iye yükselece i, küresel i sizlik oran n n 2017’ye kadar yüzde 6 seviyesinde kalaca öngörülmü tür. Ekonomik faaliyette toparlanman n gecikmesi özellikle geli mi ülke ekonomilerinde i sizlik oranlar n n ciddi oranda yükselmesine neden olmu tur. IMF tahminlerine göre 2012 y l nda geli mi ülkelerde i sizlik oran n n dünya ortalamas n n üzerinde ve yüzde 7,9 seviyesinde gerçekle mesi beklenmektedir.

Yüksek risk ve belirsizlik ortam küresel ticaret ve büyümede toparlanmay geciktirdi; büyüme beklenenden yava oldu.

Temel Ekonomik Göstergeler

Tahminler

2012 Ekim tahminlerinden

fark 2011 2012 2013 2014 2013 2014 Gsyh Dünya 3,9 3,2 3,5 4,1 –0,1 –0,1 Geli mi ülkeler 1,6 1,3 1,4 2,2 –0,2 –0,1 Geli mekte olan ülkeler 6,3 5,1 5,5 5,9 –0,1 0,0 Avrupa Birli i ülkeleri 1,6 –0,2 0,2 1,4 –0,3 –0,2 Dünya ticaret hacmi 5,9 2,8 3,8 5,5 –0,7 –0,3 thalat

Geli mi ülkeler 4,6 1,2 2,2 4,1 –1,1 –0,4 Geli mekte olan ülkeler 8,4 6,1 6,5 7,8 –0,1 –0,1 hracat

Geli mi ülkeler 5,6 2,1 2,8 4,5 –0,8 –0,4 Geli mekte olan ülkeler 6,6 3,6 5,5 6,9 –0,2 –0,2

Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünümü, Ocak 2013.

Kamu borç stoku, 2012 (Gsyh’ya oran, yüzde)

Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünümü, Ekim 2012, Kalk nma Bakanl , 2013 Y l Program

Küresel i sizlik yükseldi.

20

40

60

80

100

120

Geli mi ülkeler Geli mekte olanülkeler

Türkiye

I-2

Geli mi ülke merkez bankalar piyasalara likidite deste i sa lamaya devam etmi ; faiz oranlar n n uzun süre dü ük seviyelerde tutulmaya devam edilece ini de aç klam lard r. Avrupa Merkez Bankas (AMB) 2012 y l ikinci yar s nda Euro bölgesini tehdit eden yüksek kamu borcuna ili kin uygulad politikalarla sistemik riski bertaraf etmeye yönelik geni leyici ad mlar atm t r. Euro bölgesi ülkeleri taraf ndan bankac l k birli i olu turulmas yoluyla ortak denetim mekanizmas kurulmas , büyüme fonu olu turulmas , kurtarma fonuna esneklik kazand r lmas ve Avrupa stikrar Mekanizmas ’n n (ESM) do rudan banka sermayelendirmeleri konusunda yetki verilmesine ili kin kararlar aç klanm t r. Amerika Birle ik Devletleri’nde (ABD) “mali uçurum” olarak adland r lan ve ABD ekonomisini ciddi bir resesyona sürükleyebilece i bu nedenle küresel krizi derinle tirebilece i belirtilen s k bir maliye duru una ili kin politika tercihlerinde esneklik getiren yakla m geçen y lsonuna do ru ertelenmi tir. 2013 y l ekonomik görünümünde Euro bölgesi, ABD yan nda Japonya’daki son geli melerin de belirleyici olmas beklenmektedir. Tahminler, küresel büyümenin h zlanaca yönündedir. IMF büyüme h z n n dünya ekonomisi için yüzde 3,5, geli mekte olan ülkeler için yüzde 5,5, geli mi ülkeler için ise yüzde 1,4 olaca n öngörmektedir. AB ekonomisinde çok küçük bir daralma veya s f ra yak n bir büyüme olaca beklenmektedir.

Parasal geni leme devam etti; faiz oranlar dü ük düzeylerde kald .

AB, finansal sektörde istikrar n sa lanmas na yönelik kapsaml önlemler

aç klad .

2013 y l na ili kin beklentiler

1.2. Türkiye ekonomisi Gayri safi yurtiçi has la (gsyh) büyüme h z 2012 y l nda bir önceki y la göre 6,6 puan gerileyerek, yüzde 2,2 olarak gerçekle mi tir. Büyümede iç talebin katk s önemli ölçüde azalm ; ihracat n katk s artm t r. Bu geli mede iç talep art n n yava lat lmas n hedefleyen, bu amaçla kredi büyümesini s n rland ran para ve bankac l k önlemleri oldukça etkili rol oynam t r. Yurtiçi tasarruf oran n n gsyh’ya oran yüzde 14,3 olmu tur. Tasarruf oran özel sektörde 2012 y l nda yükselmi , kamu kesiminde ise gerilemi tir. Tasarruf aç n n gsyh’ya oran yüzde 7’ye gerilerken, aç n çok önemli bir bölümü özel sektörden kaynaklanm t r. Tasarruf aç n n gsyh’ya oran kamu kesiminde artarken, özel sektörde gerilemi tir.

Küresel risklerden korunma amaçl önlemler etkisini gösterdi; büyüme yava lad , tasarruf aç küçüldü.

Tasarruf aç darald .

I-3

sizlik oran , 2012 y l nda yüzde 10 düzeyinde yakla k ayn kalm t r. sizlik oran nda dü ü hem kentlerde, hem de k rsal bölgelerde durmu tur. Bütçe aç , ekonomik yava lamaya ba l olarak s n rl da olsa artm t r. Bütçe aç n n gayri safi yurtiçi has laya oran yüzde 2 oran nda gerçekle mi tir. Kamu kesimi borçlanma gere inin gsyh’ya oran 2011 y l nda yüzde 0,1’den 2012 y l nda yüzde 1,7’ye yükselmi tir. Enflasyonun uygulanan hedefe yakla t r lmas ve ekonomik faaliyetin yava lat lmas amac yla 2012 y l n n ilk yar s nda para politikas daha s k tutulmu tur. Y l n ikinci yar s nda ise küresel piyasalarda gözlemlenen iyile me yan nda enflasyon beklentilerinin de iyile mesi ve büyüme h z n n yava lamas nedeniyle likidite miktar artt r lm , fonlama maliyeti dü ürülmü tür. Zorunlu kar l klar n daha fazla k sm n n yabanc para cinsinden veya alt n olarak tutulmas ve özellikle Haziran 2012’de Rezerv Opsiyon Katsay s uygulamas n n kullan lmaya ba lamas Merkez Bankas rezervlerinde h zl bir art a yol açm t r. Merkez Bankas döviz rezervleri 2012 y lsonunda önceki y la göre yüzde 28 oran nda artarak 78 milyar dolardan 100 milyar dolara yükselmi tir.Net döviz pozisyonu ise 44 milyar dolar seviyesinde gerçekle mi tir. Y l n büyük bölümünde yüzde 9-10 band nda seyreden enflasyon, y l n son çeyre inde iç talepteki yava lama ve i lenmemi g da fiyatlar ndaki dü ü paralelinde y lsonunda yüzde 6,2 oran nda gerçekle mi tir. Bu oran son 44 y lda görülen en dü ük düzeydir. Kur art lar ar nd r ld ktan sonra, kredilerin y ll k büyüme h z ilk y l n ilk üç çeyre inde yüzde 16’ya yava lam , son çeyrekte ise yüzde 18 düzeyinde gerçekle mi tir. Cari aç k yüzde 37 oran nda küçülerek gsyh’n n yüzde 6’s na gerilemi tir. ç talebin büyüme h z n n gerilemesi, alt n ihracat n n katk s ve büyüme h z n n dü mesi, cari i lemler aç n n daralmas nda etkili olmu tur. D borç stoku yüzde 11 artarak 337 milyar dolara yükselmi tir. D borç stokunun gsyh’ya oran ise 4 puan artarak yüzde 42’ye yükselmi tir. Kamunun d borç stokunun gsyh’ya oran 1 puan artarak yüzde 13 olmu tur.

sizlik oran nda dü ü durdu.

Bütçe aç s n rl da olsa artt .

Parasal s k la t rma ikinci yar da esnetildi.

Enflasyon 44 y l n en dü ük düzeyinde.

Kredilerde büyüme h z yava lad .

Cari aç k küçüldü.

D borç stokunun gsyh’ya oran artt .

I-4

Uluslararas Para Fonu verilerine göre, 2012 y l nda geli mi ve geli mekte olan ülke ekonomileri ile kar la t r ld nda Türkiye ekonomisi büyüme performans ile geli mi ülkelerin üstünde yer al rken 2012 y l nda dengeli büyüme hedefi çerçevesinde ekonomik faaliyetin yava lamas yla geli mekte olan ülkelerin gerisinde yer alm t r. Kamu otoritelerinin d dengelenmeyi gözeten politikalar sonucu ihracat yap lan pazarlar çe itlendirilmi ve y ll k ihracat hacmi art 2012 y l nda geli mekte olan ülkelerin üstünde gerçekle mi tir.

Geli mi Ülkeler (GÜ), Geli mekte Olan

Ülkeler (GOÜ) ve Türkiye Seçilmi Göstergeler, 2012

GÜ GOÜ TR Ki i ba na gelir (SAGP*'ye göre, dolar) 43.384 7.845 18.092 Büyüme (yüzde) 1,4 5,7 3,2 Enflasyon (yüzde) 1,9 6,1 6,1 hracat (y ll k de ., yüzde) 2,3 6,6 10,4 thalat (y ll k de ., yüzde) 1,8 8,4 4,9 Tasarruf oran / gsyh (yüzde) 18,3 33,3 14,3 Yat r m oran / gsyh (yüzde) 18,8 32,1 21,4 Kamu borç stoku/ gsyh (yüzde) 111 35 37

Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünümü, Ekim 2012, Kalk nma Bakanl , 2013 Y l Program *Sat n alma gücü paritesi

1.3. Bankac l k sektörü Bankac l k sektörü büyümeye ve ekonomik faaliyeti desteklemeye devam etti. Temmuz 2012’den itibaren Basel II uygulamas na geçilmi tir. Basel II uygulamas na geçi in sermaye yeterlili ine etkisi s n rl düzeyde kalm t r. Sermaye yeterlilik oran 2012 y lsonunda yüzde 18,1 düzeyinde gerçekle mi tir. S k para politikas ve ihtiyatl bankac l k önlemleri kredilerin büyüme h z n n önemli ölçüde yava lamas na neden oldu. Mevduat art ise h zland . Toplam aktiflerin gayri safi yurtiçi has laya oran yüzde 3 artarak yüzde 97’ye yükselmi tir. Toplam aktiflerin yüzde 69’u, toplam kaynaklar n ise yüzde 65’i Türk liras cinsindendir. TL kalemlerin toplam bilanço içindeki pay artm t r. 2010 y l sabit kurlar ile toplam krediler yüzde 18 oran nda büyüdü. Büyüme TL kredilerde yüzde 21, 2010 y l sabit kurlar ile yabanc kredilerde ise yüzde 9 oldu. Kredi portföyü çe itlenmeye devam etti. Kredilerin yüzde 67’si kurumsal, yüzde 33’ü ise bireysel kredilerden olu mu tur. KOB kredilerinin toplam krediler içindeki pay 2 puan artarak yüzde 25’e ula m t r. Tahsili gecikmi alacaklar n toplam kredilere oran yüzde 2,9 düzeyinde gerçekle mi tir. Risk a rl kl varl klar n toplam aktifler içindeki pay 2 puan artarak yüzde 80 olmu tur. Mevduat en önemli kaynak olmay sürdürürken, ihraç edilen bono ve tahvillerin pay artm t r. Repo hacmi gerilemi ; kaynaklar n yüzde 26’s özkaynaklardan,

Basel II uygulamas ba lad .

Toplam aktifler reel olarak yüzde 6 oran nda büyüdü.

Bilanço Türk liras a rl kl

Kredi büyümesi ivme kaybetti.

Kredi riski dü ük düzeyde kald .

Risk a rl kl varl klar n pay artt .

Mevduat d kaynaklar h zland .

I-5

yüzde 14’ü ihraç edilen bono ve tahvillerden sa lanm t r. Yarat lan kaynaklar n yüzde 74’ü kredilere ayr lm t r. Kredi büyüme h z n n dü mesi, toplam bilanço büyümesini de s n rland rm t r. Toplam mevduat n ortalama vadesi 2,7 ay olmu tur. Vade k sal özellikle 6 ay ve üzeri Türk liras mevduattan ileri gelmi tir. Net kar hacmi, kaynak maliyetindeki dü ü ün de etkisiyle, net faiz marj ndaki olumlu art a ba l olarak yüzde 19 oran nda artm t r. Y lsonu verilerine göre, özkaynak karl l 2012 y l nda h zl büyüyen özkaynaklar n da etkisiyle 0,8 puan gerileyerek yüzde 13 olmu tur. Öte yandan, faiz d gelir art n n operasyonel gider art n n gerisinde kalmas ndan dolay faiz d gelir gider dengesi -10 milyar TL’den -14 milyar TL’ye yükselmi tir. Özkaynaklar yüzde 26 artarak 174 milyar TL’ye (98 milyar dolara) ula m t r. Serbest özkaynaklar ise 138 milyar TL (78 milyar dolar) seviyesindedir. Gayri nakdi krediler özellikle türev i lemlerde ya anan art a ba l olarak yüzde 17 artarak 1,9 trilyon TL’ye yükselmi tir. Odea Bank A. . Ekim 2012’de yabanc sermayeli mevduat bankas olarak faaliyete ba lam t r.

Mevduat bilançonun yüzde 56’s n finanse etti.

Mevduat k sa vadeli.

Kaynak maliyetindeki dü ü kar olumlu etkiledi.

Özkaynak karl l dü tü.

Faiz d gelir gider dengesi aç k vermeye devam etti.

Özkaynaklar 98 milyar dolara ula t .

Bilanço d h zl büyüdü.

Yeni bir mevduat bankas kat ld .

1.4. Uluslararas kar la t rma Finansal sa laml k göstergelerine göre, Türkiye’de bankac l k sektörü oldukça sa l kl durumdad r. Uluslararas Para Fonu’nun finansal sa laml k göstergelerine göre, Türkiye’de bankac l k sektörünün sermaye yeterlilik rasyosu Aral k 2012 itibar yla yüzde 17,9, ortalama özkaynak karl l ise yüzde 19,6’d r.

Seçilmi Ülkeler Sermaye Yeterlilik Rasyosu

ve Özkaynak Karl l

Sermaye Yeterlilik Rasyosu

En Son

Verinin Ait Oldu u Ay

Ortalama Özkaynak

Karl l

En Son

Verinin Ait Oldu u Ay

Türkiye 17,9 Aral k 19,6 Aral k Rusya1 13,7 Aral k 17,9 Aral k Arjantin 16,6 Eylül 40,0 Eylül Brezilya 16,7 Aral k 15,8 Aral k Endonezya1 17,3 Aral k 21,0 Aral k Meksika 15,9 Aral k 17,5 Aral k G.Afrika 15,7 Aral k 20,2 Aral k Kore 14,0* Aral k 13,2* Aral k Hindistan2 13,3 Eylül 14,3 Eylül

1 Basel I., 2 Basel I ve Basel II ayn anda uygulan yor. *2011 verileridir. Kaynak: IMF, Finansal Sa laml k Göstergeleri, Nisan 2013.

I-6

1.5. 2012 dönemine ili kin parasal ve bankac l k önlemleri

i. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan al nan önlemler Döviz piyasas yla ilgili al nan tedbir Etkisi

Ocak 2012 Piyasaya döviz sat m yoluyla müdahale edilmi tir. 1.006 milyon dolar sat lm t r.

Ocak 2012 Döviz sat m ihaleleri yoluyla piyasaya döviz likiditesi sa lanm t r.

1.450 milyon dolar sat lm t r.

Ocak 2012 24 Ocak 2012 tarihinde, düzenli döviz sat m ihalelerine son verilmesine karar verilmi tir. Fakat, ek parasal s k la t rman n desteklenmesi amac yla gerek görülen günlerde gün içi döviz sat m ihaleleri aç lmas na ve gün içi ihalelerde günlük olarak sat labilecek en yüksek tutar n toplam 500 milyon dolar olarak belirlenmesine karar verilmi tir.

Faiz oranlar nda yap lan de i iklikler

ubat 2012 Faiz koridoru üst band yüzde 12,5’ten yüzde 11,5’e (piyasa yap c s bankalar için bu oran yüzde 12’den yüzde 11’e); alt band ise yüzde 15,5’ten yüzde 14,5’e dü ürülmü tür.

Eylül 2012 Faiz koridoru üst band yüzde 10’a (piyasa yap c s bankalar için yüzde 9,5’e); alt band ise yüzde 13’e dü ürülmü tür.

Ekim 2012 Faiz koridoru üst band yüzde 9,5’e (piyasa yap c s bankalar için yüzde 9’a); alt band ise yüzde 12,5’e dü ürülmü tür.

Kas m 2012 Faiz koridoru üst band yüzde 9’a (piyasa yap c s bankalar için yüzde 8,5’e); alt band ise yüzde 12’ye dü ürülmü tür.

Aral k 2012 Politika faiz oran yüzde 5,75’ten yüzde 5,5’e dü ürülmü tür.

Zorunlu kar l k oranlar nda yap lan de i iklikler Likiditeye etkisi

Aral k 2012 Yabanc para zorunlu kar l k oranlar 1 y l ve daha uzun vadeli mevduat ile 3 y ldan uzun vadeli di er yükümlülükler haricinde kalan vadeler için 0,5 puan art r lm t r.

Yakla k 850 milyon dolar likidite çekilmi tir.

Merkez Bankas 2011 y l Eylül ay nda finansal istikrar desteklemek amac yla zorunlu kar l k kullan m kapsam nda Rezerv Opsiyon Mekanizmas n (ROM) kullanmaya ba lam ve bu uygulamaya 2012 y l nda da devam etmi tir. ROM kapsam nda uygulanmaya ba lanan rezerv opsiyon katsay lar 2,2’ye kadar yükseltilmi ; fakat 2 katsay s n n üzerinde önemli bir kullan m hacmi olmam t r.

ii. Bankac l k Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) taraf ndan al nan tedbirler

Temmuz 2012

Basel-II sermaye ölçümü ve sermaye standartlar , 01.07.2012 tarihinde uygulanmaya ba lanm t r. Varl klar n risk a rl klar nda özellikle kredi riskine tabi varl klarda önemli yap sal de i ikliklere yol açm t r.

Eylül 2012

Bankalarca kredilerin ve di er alacaklar n niteliklerinin belirlenmesi ve bunlar için ayr lacak kar l klara ili kin usul ve esaslar hakk nda yönetmelikte de i iklik yap lm ve bankalara kredi ve alacaklar na ili kin ödemelerin tahsilindeki gecikmelerin gerçekle ti i ay sonuna kadar gerekli kar l ay rma zorunlulu u getirilmi tir.

2012

Kar n BDDK’dan izin al narak da t lmas uygulamas sürdürülmü tür. Ayr ca y lsonunda Bakanlar Kurulu karar yla TL kaynak kullan m n ve uzun vadeli mevduat özendirmek amac yla KKDF ve stopaj oranlar nda de i ikli e gidilmi tir. De i ikliklerin genel etkisi, kamusal yükün artmas yönünde gerçekle mi tir.

I-7

1.6. Orta vadeli program ve 2013-2015 dönemine ili kin tahminler Hükümet taraf ndan aç klanan Orta Vadeli Program 2013-2015 dönemine ait temel makro büyüklüklere ili kin tahminleri içermektedir. Program n önceli i potansiyel büyüme h z na ula lmas ve cari i lemler aç n n azalt lmas d r. Buna göre, gsyh büyümesinin, 2013 y l nda yüzde 4, 2014 ve 2015 y llar nda ise yüzde 5 düzeyinde olmas hedeflenmektedir. Cari i lemler aç n n gsyh’ya oran n n program dönemi boyunca yüzde 7 civar nda olaca tahmin edilmektedir. Kamu kesimi dengesi aç n n ve kamu kesimi borç stokunun gsyh’ya oran n n dönem içerisinde azalmas öngörülmektedir. Enflasyon oran n n 2013 y l nda yüzde 5,3, takip eden iki y lda da yüzde 5 seviyesinde gerçekle mesi hedeflenmektedir.

Büyüme h zlanacak.

Temel Ekonomik Büyüklükler*

(yüzde)

* Öngörü. Kaynak: Kalk nma Bakanl .

1.7. Seçilmi göstergelerde sektörün görünümü 1.7.1. Büyüme Mevduat bankalar bilanço büyüklü ü 2012 y l nda ortalama yüzde 11,3 art kaydetmi tir. Sektörde faaliyet gösteren 32 mevduat bankas n n 11 tanesi sektör ortalamas n n üzerinde büyümü tür. Dokuz mevduat bankas n n bilanço büyüklü ü yüzde 12’nin alt nda artarm t r. On bir mevduat bankas n n bilançosu ise küçülmü tür. 1.7.2. Karl l k Mevduat bankalar n n özkaynak karl l Aral k 2012 itibariyle ortalama yüzde 13,7 olmu tur. On banka ortalaman n üzerinde özkaynak karl l sa lam t r. 2012 y l nda üç banka ise zarar etmi tir.

Y ll k Büyüme*

(yüzde)

*Grafik ölçe i gösterim aç s ndan s n rland r lm t r.

Özkaynak Karl l * (yüzde)

*Grafik ölçe i gösterim aç s ndan s n rland r lm t r.

-10

0

10

20

30

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31

Ortalama: 11,3

-5

0

5

10

15

20

25

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31

Ortalama: 13,7

2013

2014

2015

Gsyh (reel büyüme) 4,0 5,0 5,0 Cari i lemler dengesi/ gsyh -7,1 -6,9 -6,5 Enflasyon 5,3 5,0 5,0

sizlik oran 8,9 8,8 8,7 Kamu kesimi dengesi/gsyh -1,5 -1,1 -0,9 Kamu faiz d dengesi/gsyh (yüzde) 2,0 2,2 2,2 AB tan ml kamu borç stoku /gsyh 35,0 33,0 31,0

I-8

1.7.3. Sermaye yeterlili i Mevduat bankalar n n sermaye yeterlili i ortalama yüzde 17,2 olarak gerçekle mi tir. On sekiz bankan n sermaye yeterlili i oran , ortalaman n üzerinde olmu tur. Mevduat bankalar n n hepsinin sermaye yeterlili i yüzde 12’lik hedef rasyonun üzerinde yer alm t r.

1.7.4. Takipteki alacaklar Takipteki alacaklar 2012 y l nda geçen y la göre hafifçe artm t r. Mevduat bankalar n n takipteki alacaklar n n yüzde 75’i için kar l k ayr lm t r.

Sermaye Yeterlili i* (yüzde)

*Grafik ölçe i gösterim aç s ndan s n rland r lm t r.

Takipteki Krediler/Toplam Krediler*

(yüzde, net)

*Grafik ölçe i gösterim aç s ndan s n rland r lm t r.

12

16

20

24

28

32

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31

Ortalama: 17,2

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29

Ortalama: 0,7

I-9

2. 2012 Y l nda Türkiye Ekonomisi 2.1. Büyüme Türkiye statistik Kurumu (TÜ K) verilerine göre, gsyh büyüme h z 2012 y l nda geçti imiz y la k yasla 6,6 puan gerileyerek, sabit fiyatlarla yüzde 2,2 ile beklentilerin alt nda kalm t r. Cari fiyatlarla gsyh yüzde 9,2 oran nda artarak 1.417 milyar TL’ye yükselirken, dolar baz nda ise yüzde 1,6 oran nda artarak 786 milyar dolara ula m t r. Gsyh deflatörü yüzde 8,9’dan yüzde 6,9’a gerilemi tir. Ki i ba na gelir 2012 y l nda 10.466 dolardan 10.504 dolara yükselmi tir. ktisadi faaliyet kollar itibariyle, reel bazda imalat sanayii büyüme oran yüzde 1,9’a yava lam t r. Alt sektörler itibariyle; tar m ve enerji yüzde 3,5, in aat yüzde 0,6 ve ticaret ise yüzde 0,3 oran nda büyümü tür. Di er alt sektörlerin tamam nda da art kaydedilmi tir. Cari fiyatlarla tar m, ticaret ve in aat sektörünün gsyh içindeki pay 2012 y l içerisinde de i mezken; imalat sanayiinin pay yüzde 1 gerilemi , enerji sektörünün pay ise yüzde 1 artm t r. 2012 y l nda büyümeyi kamu harcamalar ve ihracattaki art desteklemi tir. Kamu harcamalar reel olarak yüzde 5,7 artm , mal ve hizmet ihracat ndaki büyüme ise yüzde 17,2 düzeyinde gerçekle mi tir. Sabit fiyatlarla tüketim talebi yüzde 0,1 oran nda artarken, yat r m talebi ise yüzde 2,5 oran nda gerilemi tir. Özel kesim tüketimi yüzde 0,7 gerilemi , kamu kesiminin tüketimi ise yüzde 5,7 oran nda artm t r. Yat r m talebindeki gerileme özel sektör sabit sermaye yat r mlar ndaki azalmadan kaynaklanm t r. Özel sektörde, kapasite büyütme yat r mlar yüzde 4,5, makine ve teçhizat yat r mlar ise yüzde 6,6 oran nda daralm t r. Gsyh içinde özel sektörün tüketim harcamalar cari fiyatlarla yüzde 74, yat r m harcamalar ise yüzde 16 oran nda paya sahiptir. Cari fiyatlarla özel sektör yat r m harcamalar n n gsyh içindeki pay 1,6 puan gerilemi tir. Di er taraftan kamunun tüketim harcamalar n n pay 0,9 puan artarak yüzde 15, yat r m harcamalar n n pay ise de i meyerek yüzde 4 olmu tur.

Büyüme h z yava lad .

Gayri Safi Yurtiçi Has la (Sabit fiyatlarla yüzde de i me)

Kaynak: TÜ K.

Gayri Safi Yurtiçi Has la 2011 2012

Büyüme (yüzde) Cari fiyatlarla 18,1 9,2 Sabit fiyatlarla 8,8 2,2 Deflatör (yüzde) 8,9 6,9 Gsyh (1987 fiyatlar yla,¨ milyon) 115 118 Gsyh (cari fiyatlarla, 1998 bazl seridir) ¨ Milyar 1.298 1.417 Milyar dolar 774 786 Ki i ba na gelir (dolar) 10.466 10.504

Kaynak: TÜ K.

Sektörel Büyüme

Yüzde de i me Gsyh’ya oran (sabit fiyatlarla) (cari fiyatlarla, yüzde)

2011 2012 2011 2012

Tar m 6,2 3,5 7 7 malat sanayii 10,2 1,9 16 15 Enerji 8,8 3,5 2 3 n aat 12,7 0,6 4 4 Ticaret 11,3 0,3 12 12

Kaynak: TÜ K.

Tüketim ve Yat r m Talebi (Sabit fiyatlarla, y ll k yüzde de i me)

Kaynak: TÜ K.

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

02- 07ortalama

08 09 10 11 12

-10

0

10

20

30

40

50

08 09 10 11 12

Toplam tüketim Toplam yat r m

I-10

Kalk nma Bakanl ’n n tahminlerine göre, yurtiçi tasarruf oran n n gsyh’ya oran 0,1 puan azalarak yüzde 14,3’e gerilemi tir. Tasarruf oran , özel kesimde artm ; kamu kesiminde dü mü tür. Tasarruf aç ise 2,6 puan azalarak gsyh’n n yüzde 7,1’ine gerilemi tir. Kamu kesiminde tasarruf aç n n gsyh’ya oran artarken; özel kesimde tasarruf aç küçülmü tür. 2.2. stihdam ve ücretler stihdam n ve i gücüne kat lma oran n n artmas na ra men, ekonomik büyümenin yava lamas ve i gücündeki art nedeniyle i sizlik oran s n rl da olsa yükselmi tir. TÜ K verilerine göre Aral k 2012 itibariyle toplam i gücü arz 27,6 milyon ki i, toplam istihdam ise 24,8 milyon ki i olmu tur. Geçen y l n ayn dönemine göre çal abilir nüfus 1,3 milyon ki i artm t r. Çal abilir nüfusun yan s ra i gücüne kat lma oran da yükselmi tir. Ayn dönemde toplam istihdam 1,1 milyon ki i artm t r. Buna göre, i siz say s önceki y la göre yakla k 214 bin ki i artarak 2,8 milyon ki iye yükselmi tir.

sizlik oran Aral k 2012 itibariyle, geçen y l n ayn dönemine göre 0,3 pua n artarak yüzde 10,1 olmu tur. Bu oran kentlerde yüzde 11,5’ten yüzde 11,8’e, k rsal bölgede ise yüzde 6,5’ten yüzde 6,8’e yükselmi tir. stihdam n yüzde 51’i hizmetler, yüzde 23’ü tar m, yüzde 20’si sanayi, yüzde 7’si de in aat sektörleri taraf ndan yap lmaktad r. Kalk nma Bakanl ’n n tahminlerine göre, 2012 y l nda reel asgari ücret ile kamuda i çi ve memurlar n reel i gücü maliyeti artm t r. 2.3. Enflasyon Tüketici fiyatlar enflasyonu (Tüfe), 2012 y l n n ilk üç çeyre inde, y ll k bazda yüzde 9-10 band nda ve yüzde 5 olan hedefin oldukça üzerinde seyretmi tir. Y l n son çeyre inde iç talepteki yava lama ve i lenmemi g da fiyatlar ndaki dü ü paralelinde enflasyon h zla gerilemi ve y l sonunda yüzde 6,2 oran nda gerçekle mi tir. Bu oran son 44 y lda gerçekle en en dü ük düzeydir. Üretici fiyatlar endeksi (Üfe), y ll k bazda yüzde 2,5 oran nda artm t r. Y ll k ortalama fiyat art ise Tüfe için yüzde 8,9, Üfe için ise yüzde 6,1 olmu tur

Yurtiçi Tasarruflar ve Tasarruf Dengesi (Gsyh’ya oran , yüzde)

2010 2011 2012*

Yurtiçi tasarruflar 13,9 14,4 14,3 Kamu 1,6 3,7 2,4 Özel 12,3 10,7 11,9 Tasarruf dengesi -6,3 -9,7 -7,1 Kamu -2,4 -0,4 -2,0 Özel -3,9 -9,3 -5,1 D kaynak -6,3 -9,7 -7,1

* Tahmin, faktör gelirleri ve cari transferler dahildir. Kaynak: Kalk nma Bakanl .

sizlik (Yüzde)

2009 2010 2011 2012

sizlik oran Genel 13,5 11,4 9,8 10,1 Kent 16,1 14,2 11,5 11,8 Genç nüfus 24,1 21,6 18,1 19,8

Kaynak: TÜ K.

Reel gücü Maliyeti Endeksi (1994=100)

2009 2010 2011 2012*

çi Kamu 112 110 106 107 Özel 123 119 120 .. Memur 165 162 164 175 Asgari ücret 191 193 190 192

*Tahmin. Kaynak: Kalk nma Bakanl .

Enflasyon (Y ll k yüzde de i me)

Kaynak: TÜ K.

Enflasyon (Yüzde de i me)

2009 2010 2011 2012

Y ll k ortalama

Üretici 1,2 8,5 11,1 6,1 Tüketici 6,3 8,6 6,5 8,9 12 ayl k Üretici 5,9 8,9 13,3 2,5 Tüketici 6,5 6,4 10,5 6,2 Tüfe hedefi 7,5 6,5 5,5 5,0

Kaynak: TÜ K.

4

6

8

10

12

08 09 10 11 12

I-11

2.4. Kamu kesimi dengesi Büyüme h z n n dü mesi ve özellikle personel harcamalar ndaki art n etkisiyle, kamu borçlanma gere inin milli gelire oran yükselmi tir. Kalk nma Bakanl ’n n verilerine göre 2012 y l nda toplam kamu gelirleri yüzde 12, toplam kamu harcamalar ise yüzde 16 oran nda artm t r. Gelirlerin gsyh’ya oran n n yakla k olarak 0,6 puan art la yüzde 37’ye, harcamalar n gsyh’ya oran n n ise 1,8 puan art la yüzde 38,6’ya yükseldi i tahmin edilmektedir. Buna göre, kamu kesimi aç n n gsyh’ya oran yüzde 0,1’den yüzde 1,7’ye yükselmi tir. Kamu kesimi faiz d fazlas n n gsyh’ya oran ise 1,5 puan azalarak yüzde 1,8’e gerilemi tir. Merkezi yönetim bütçe dengesinin gsyh’ya oran ; Maliye Bakanl geçici verilerine göre yüzde 2 oran nda gerçekle mi tir. Kamu gelirleri içinde vergi gelirlerinin pay yüzde 54 düzeyinde gerçekle mi tir. Vergi gelirlerinin yüzde 67’si dolayl vergilerden olu mu tur. Harcamalar n yüzde 91’i faiz d harcamalardan meydana gelmi tir. Faiz harcamalar n n toplam harcamalar içindeki pay 2012 y l na göre 4,5 puan azalarak yüzde 9’a gerilemi tir. Maliye Bakanl ’n n verilerine göre, merkezi yönetim bütçe aç n n gsyh’ya oran yüzde 2’ye yükselmi tir. Merkezi yönetim bütçe gelirleri yüzde 12, harcamalar yüzde 14 oran nda artm t r. Faiz harcamalar ve faiz d harcamalar da yüzde 14 oran nda büyümü tür. Bütçe aç cari fiyatlarla yüzde 61 büyürken, faiz d fazla 20 milyar TL’ye gerilemi tir. Bütçe gelirlerinin ve harcamalar n n gsyh’ya oran s ras yla yüzde 23,4 ve yüzde 25,4 düzeyinde gerçekle mi tir. Faiz giderlerinin gsyh’ya oran yüzde 3,4 düzeyine gerçekle mi tir. Bütçe harcamalar içinde en yüksek pay yüzde 52 ile cari harcamalara aittir. Yat r m harcamalar n n pay 2011’e göre 1 puan azalarak yüzde 11’e gerilemi tir. Personel ve faiz harcamalar n n paylar ise s ras yla yüzde 24 ve yüzde 13 olmu tur. 2012 y l içinde, özelle tirme gelirleri de dahil edildikten sonra, 25 milyar TL nakit finansman ihtiyac ortaya ç km t r. Net iç borçlanma 17 milyar TL, net d borçlanma ise 1,7 milyar TL olmu tur. Hazine kasa/banka hesab borçlanmadan sonra 2,8 milyar TL azalm , finansman n geri kalan di er kalemlerden tamamlanm t r.

Kamu Kesimi Dengesi (Gsyh’ya oran, yüzde)

2010 2011 2012*

Merkezi yönetim bütçesi dengesi -3,7 -1,4 -2,3 K T dengesi 0,7 0,2 -0,1 Mahalli idareler dengesi 0,2 0,1 0,1 Fonlar dengesi 0,0 0,0 0,0 Di er kesimler dengesi 0,4 1,0 0,6 Kamu kesimi dengesi -2,4 -0,1 -1,7 Kamu kesimi dengesi (faiz d ) 2,2 3,3 1,8 * Tahmin. Kaynak: Kalk nma Bakanl .

Kamu Kesimi Borçlanma Gere i (Gsyh’ya oran, yüzde)

Kaynak: Kalk nma Bakanl .

Merkezi Yönetim Bütçesi

¨̈ milyar Yüzde Gsyh’ya

oran 2012* pay de . 2012

(yüzde)

Bütçe gelirleri 332 100 12 23,4 Vergi gelirleri 279 84 10 19,7 Vergi d gelirler 53 16 61 3,7 Bütçe harcamalar 360 100 14 25,4 Faiz harcamalar 48 13 14 3,4 Faiz d 312 87 14 22 Personel 86 24 18 6,1 Cari 186 52 15 13,1 Yat r m 40 11 5 2,8 Bütçe dengesi -29 61 -2 Faiz d denge 20 -17 1,4

* Geçici. Kaynak: Maliye Bakanl .

Bütçe Nakit Aç n n Finansman

Gsyh’ya oran ¨̈ milyar (yüzde)

2011 2012 2011 2012

Finansman 15 25 1,2 1,8 D borçlanma (net) -2 2 -0,2 0,1 ç borçlanma 15 17 1,2 1,2 Di er 3 6 0,2 0,4

Kaynak: HM

-1

1

3

5

7

08 09 10 11 12

I-12

¨

Piyasadan yap lan iç borçlanman n, a rl kl ortalama vadesi 45 aydan 61 aya yükselmi tir. Öte yandan, Türk liras cinsi iskontolu iç borçlanman n a rl kl ortalama maliyeti Aral k 2011’de yüzde 8,6’dan Aral k 2012’de yüzde 8,8’e yükselmi tir. ç borç stoku yüzde 5 oran nda artarak 408 milyar TL düzeyinde gerçeklemi tir. ç borç stoku içinde sabit faizli ve de i ken faizli ka tlar n pay ise de i memi ve s ras yla yüzde 52,2’den yüzde 47,8 olarak gerçekle mi tir. ç borç stokunun gsyh'ya oran de i meyerek yüzde 29 seviyesinde gerçekle mi tir. Kamu kesimi toplam borç stoku yüzde 3 artarak 563 milyar TL (317 milyar dolar) düzeyinde gerçekle mi tir. Toplam borç stokunun gsyh’ya oran yüzde 38 olmu tur. ç borç stokunun, geni kapsaml para arz na (mevduat, dola mdaki para, repo ve yat r m fonlar ; M2RF) oran de i meyerek yüzde 75 oran nda gerçekle mi tir. Aral k 2012 itibariyle, Devlet ç Borçlanma Senetlerinin (Dibs) yüzde 51’i bankalar taraf ndan tutulmu tur. Banka d kesimlerin elinde bulunan D BS’lerin toplam 107 milyar TL’ye yükselmi tir. Yurtd yerle ikler taraf ndan tutulan Dibs’lerin toplam içindeki pay yüzde 23’tür. Dibs y ll k bile ik faiz oran , y l n ilk üç çeyre inde yüzde 8-9 seviyelerinde seyretmi , son çeyrekte ise enflasyondaki dü ü paralelinde gerileyerek, ortalama yüzde 6 düzeyine dü mü tür. 2.5. Parasal büyüklükler

2.5.1. Para politikas Para politikas n n belirleyicileri önemli ölçüde global ekonomide ya anan belirsizlikler ve risk alg s , bunun paralelinde geli mi ekonomilerin uygulad geni leyici para politikalar ve geli mekte olan ülkelere sermaye ak mlar ; finansal istikrar ve enflasyon hedeflemesi kapsam nda iç ve d talebin dengelenmesi olmu tur. Merkez Bankas , son iki y lda, enflasyon hedeflemesinin yan s ra finansal istikrar da gözeten politika bile imini uygulamaya koymu ve bu çerçevede yeni politika araçlar geli tirmi tir. Küresel piyasalarda ya anan belirsizlikler 2012 y l içerisinde de devam etmi tir. Sermaye ak mlar nda ya anan oynakl n iç piyasadaki olas olumsuz yans malar n en aza indirmek amac yla

ç Borç Stokunun Yap s (Yüzde pay)

2009 2010 2011 2012 Türk liras 95 98 99 100 Yabanc para 5 2 1 0 Bilgi için: Sabit faizli 44 50 52 52 De i ken faizli 56 50 48 48

Kaynak: HM

AB Tan ml Kamu Borç Stoku (Gsyh’ya oran , yüzde)

Kaynak: HM

Dibs, Elinde Bulunduranlara Göre Da l m (¨̈ Milyar)

(*) Banka D Kesim Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu d ndaki tüm gerçek ve tüzel ki ileri kapsamaktad r. (**) Nakit d D BS'ler ile aç k piyasa i lemlerinden kaynaklanan tutarlar kapsamaktad r. Kaynak: HM.

Amaç; uluslararas sermaye giri ini sterilize etmek, dü ük enflasyon, makro

büyüklüklerde dengelenme

0

10

20

30

40

50

08 09 10 11 12ç D

2010 2011 2012

Yurt içi yerle ikler 345 327 336 Bankac l k Kesimi 248 224 221 Banka d kesim (*) 89 95 107 Gerçek ki iler 6 6 3 Tüzel ki iler 67 74 87 Menkul K ymet Yat r m Fonlar 16 15 17 TCMB (**) 8 8 9 Yurt d yerle ikler 49 68 102 Toplam 394 395 438

I-13

Merkez Bankas aktif para politikas araçlar na TL zorunlu kar l klar n n belirli bir bölümünü döviz ve alt n cinsinden tesis edilebilmesine imkân tan yan Rezerv Opsiyon Mekanizmas n (ROM) uygulamaya koymu tur. Merkez Bankas , ROM’a ilaveten TL ve YP cinsinden tesis edilen zorunlu kar l klar n maliyetleri aras ndaki fark n azalt lmas ve bankalar n ROM imkân n likidite gereksinimleri do rultusunda serbestçe kullanabilmelerini sa lamak amac yla TL zorunlu kar l k ba na tesis edilebilecek döviz veya alt n belirleyen Rezerv Opsiyonu Katsay lar n (ROK) belirlemi tir. TL cinsi zorunlu kar l klar n döviz cinsinden tutulabilmesine ili kin ROK Haziran 2012’de, TL cinsi zorunlu kar l klar n alt n cinsinden tutulabilmesine ili kin ROK ise Temmuz 2012’de uygulamaya ba lanm t r. TL yükümlülükler için tutulmas gereken zorunlu kar l klar n döviz olarak tutulabilmesine ili kin ROK muhtelif düzenlemeler ile ilk yüzde 40’l k ve izleyen yüzde 5’lik dilimler için 1,4 ve 2,4 aral nda artan bir ekilde, alt n olarak tutulabilmesine ili kin ROK ise 1,2 ve 2,2 aral nda belirlenmi tir.2012 y l içerisinde gerek ROM kapsam nda TL zorunlu kar l klar n alt n ve döviz cinsinden tesis edilebilmesine ili kin üst s n rlar n yükseltilmesi gerek ROK uygulamas na geçilmesiyle, bankalar n TL likidite ihtiyac azalm ve kredi faiz oranlar piyasa faizlerindeki gerilemeye paralel olarak gerilemeye ba lam t r. Merkez Bankas 2012 y l birinci yar s nda, 2011 enflasyonun hedeflenen rakam n üstünde olmas ve cari aç n gsyh’ya oran n n kritik seviyelere ç kmas sonucu para politikas n s k la t rm t r; y l boyunca döviz kurlar ndaki ani hareketlerin reel sektöre ve enflasyona olumsuz yans mas n göz önünde bulundurarak reel efektif döviz kurunu da yak ndan takip etmi tir. Y l n ikinci yar s nda gerek küresel risk i tah nda gözlemlenen iyile me gerekse enflasyona ili kin beklentilerin iyile mesi sonucu Merkez Bankas piyasaya verdi i likidite miktar n art rm ve fonlama maliyeti faiz koridorunun alt band na yak n seviyelere gerilemi tir. Y lsonunda Merkez Bankas net iç varl klar 9 milyar TL azalarak -13 milyar TL’ye gerilemi tir. Net d varl klar ise de i meyerek 88 milyar TL seviyesinde kalm t r. Para taban yüzde 11 gerileyerek y l sonunda 75 milyar TL olmu tur.

Faiz Oranlar (Bile ik, dönem sonu), Kurlar ve Enflasyon (Y ll k yüzde de i me)

2011 2012

Aral k Mart Haziran Eylül Aral k

Faiz oran (y ll k, bile ik)* Haftal k repo (TCMB) 5,9 5,9 5,9 5,9 5,7 Dibs 10,3 7,9 9,1 7,6 5,7 Kurlar ¨/$ 22,8 15,4 11,8 -3,6 -5,9 ¨/€ 18,9 8,4 -2,8 7,7 -4 Enflasyon (Tüfe) 10,5 10,4 8,9 9,2 6,2 Ortalama. Kaynak: TCMB, HM, TU K.

Tüfe Bazl Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi

(2003=100)

Kaynak: TCMB.

lk yar da parasal s k la t rma, ikinci yar da gev eme

Para Taban (Reel, y ll k yüzde de i me)

Kaynak: TCMB.

Merkez Bankas Bilançosu (Seçilmi Kalemler*, ¨̈ milyar)

2011 2012

Aral k Mart Haziran Eylül Aral k Net d varl klar 88 78 81 84 88 Net iç varl klar -4 8 -5 -11 -13 AP -39 -46 -30 -26 -19 Para taban 84 85 76 73 75 *Merkez Bankas paras kalemi hariç, Stand-by çerçevesinde haz rlanan TCMB bilançosu baz al nm t r. Kaynak: TCMB.

105

110

115

120

11 Mar-12 Haz-12 Eyl-12 Ara-12

-50

-30

-10

10

11 Mar-12 Haz-12 Eyl-12 Ara-12

¨

I-14

Zorunlu kar l klar n k smen yabanc para cinsinden tutulmas ve özellikle Haziran 2012’de ROK’un kullan lmaya ba lamas yla Merkez Bankas rezervlerinde ciddi art gözlemlenmi tir. Merkez Bankas döviz rezervleri ilk yar da 5 milyar dolar artarak 83 milyar dolara, ikinci yar sonunda ise 100 milyar dolara yükselmi tir. Bankan n net döviz pozisyonu y lsonu itibariyle 44 milyar dolar olmu tur. 2011 y l nda alt n mevduat n n da zorunlu kar l a tabi olmas ve zorunlu kar l klar n k smen alt n cinsinden tutulabilmesine imkan tan nmas yla Merkez Bankas alt n rezervleri 2012 y l nda 20 milyar dolara ula m t r.

2.5.2. Finansal varl klar ve para talebi Finansal varl klar n gsyh’ya oran 2012 y l nda 13 puan artarak yüzde 125 olmu tur. Para ve para benzeri finansal varl klara olan talebin gsyh’ya oran ise mevduattaki art paralelinde 3 puan artm t r. Yabanc para cinsinden mevduat n Türk liras kar l n n gsyh’ya oran 1 puan, Türk liras varl klar n oran ise 2 puan artm t r. Hisse senetlerinin piyasa de erinin gsyh’ya oran 10 puan artm t r. Kamu kesimi menkul k ymetlerinin oran 1 puan gerilemi tir. Finansal varl klara ili kin önemli geli me, gerek finansal kurulu lar n gerekse finansal olmayan kurulu lar n, henüz küçük hacim de olsa da bono ve tahvil ihraçlar n n artmaya devam etmesidir. Türk liras mevduat, repo ve k sa vadeli yat r m fonlar ndan olu an para talebi (M2RF) yüzde 11 oran nda büyümü tür. Türk liras vadeli mevduat yüzde 13 artarken vadesiz mevduat de i memi tir. Bu geli melere ba l olarak, Türk liras cinsinden varl klardan olu an para talebinin gsyh’ya oran yüzde 39 olmu tur. Yabanc para mevduat n da dahil edildi i geni anlamda para talebi (M2YRF)’nin y ll k art h z yüzde 9 olmu tur. Yabanc para mevduat n Türk liras kar l yüzde 6 artarken, dolar kar l ise yüzde 14 artm t r. M2YRF'nin gsyh’ya oran de i memi ve yüzde 53 olmu tur.

Döviz rezervi h zl , net döviz pozisyonu ise yava artt .

Merkez Bankas Döviz Rezervi ve Net Döviz Pozisyonu (Milyar dolar)

Kaynak: TCMB

Finansal Aktifler (Gsyh’ya oran , yüzde)

2010 2011 2012

Para ve para benzeri araçlar 53 52 55 Nakit 4 4 4 Mevduat 49 48 51 Türk liras 35 33 35 Yabanc para 14 15 16 Repo 0 0 0 Sermaye piyasas 79 60 70 Hisse senedi (piyasa de eri) 43 29 39 Bono ve tahvil 33 29 29 Kamu 32 28 27 Özel 1 1 2 Yat r m fonu 3 2 2 Toplam 132 112 125

Kaynak: TCMB, SPK.

Parasal Büyüklükler (2012)

Milyar Milyar Yüzde de i me ¨ $ ¨ $

M2RF 546 310 11 19 Dola mdaki para 53 30 8 15 Vadesiz mevduat 65 37 0 6 Repo 4 2 -20 10 PP yat r m fonlar 17 10 13 25 Vadeli mevduat 407 231 13 22 M2YRF 749 425 9 17 DTH 203 115 6 14

*Kat l m bankalar fonlar dahildir. Kaynak: TCMB.

2011 2012 Aral k Mart Haziran Eylül Aral k Döviz rezervi 78 80 83 95 100 Alt n rezervi 10 11 12 17 20 Net döviz pozisyonu 42 38 39 42 44

¨ M

I-15

Mevduat ve kredi faiz oranlar enflasyon dü ü üne paralel bir seyir izlemi tir. lk yar da uygulanan s k para politikas sonucu üç ay vadeli mevduat n, a rl kl ortalama faiz oran ilk yar sonunda 20 baz puan artarak yüzde 10,9’a, ikinci yar da fonlama maliyetlerindeki dü ü e ba l olarak ise 270 baz puan gerileyerek y l sonunda yüzde 8,1 seviyesinde gerçekle mi tir. A rl kl ortalama kredi faiz oranlar tüketici kredilerinde 520 baz puan dü erek yüzde 11,9’a, ticari kredilerde ise 400 baz puan artarak yüzde 10,9’a gerilemi tir. TL Mevduat art ikinci yar da h zland : BDDK verilerine göre, toplam mevduat yüzde 11 oran nda artm t r. Türk liras mevduat yüzde 13, yabanc para mevduat n Türk liras kar l yüzde 7 oran nda büyümü tür. Yabanc para mevduat 17 milyar dolar artarak 142 milyar dolara yükselmi tir. Yabanc para mevduat n Türk liras de erinin toplam mevduat içindeki pay 1 puan gerilemi ve yüzde 33 olarak gerçekle mi tir. Türk liras mevduat n gsyh’ya oran 1 puan azalarak yüzde 35’e, yabanc para mevduat da içeren toplam mevduat n gsyh’ya oran 3 puan azalarak yüzde 51’e gerilemi tir. Toplam mevduat n ortalama vadesinde önemli bir de i iklik olmam t r. Mevduat n ortalama vadesinin art r lmas na yönelik Merkez Bankas ’n n zorunlu kar l k oranlar n mevduat n vadesine göre çe itlendirmesine ek olarak 2012 y lsonunda stopaj oranlar na ili kin düzenlemeler yap lm t r. Yabanc para mevduat n ortalama vadesi 3 ay, Türk liras mevduat n ortalama vadesi ise 2,6 ay olarak gerçekle mi tir. BDDK verilerine göre, toplam mevduat n yüzde 32’si kamu sermayeli bankalarda, yüzde 49’u özel sermayeli bankalarda toplanm t r. Kamu bankalar n n mevduattaki pay ayn kalm , özel bankalar n pay 1 puan dü mü ve yabanc sermayeli bankalar n mevduattaki pay 1 puan artarak yüzde 13 olmu tur. Kat l m bankalar n n yüzde 5,6 olan pay ise yüzde 6,2’ye yükselmi tir. Kamu bankalar Türk liras mevduat n yüzde 36’s na, yabanc para mevduat n ise yüzde 23’üne sahiptir. Buna kar l k özel bankalar Türk liras mevduat n yüzde 45’ini, yabanc para mevduat n ise yüzde 56’s n toplam lard r. Yabanc bankalar n Türk liras ve yabanc para mevduat içindeki pay ise yüzde 13’tür.

Kredi faiz oranlar geriledi.

Mevduat ve Kredi Faiz Oran (A rl kl ortalama, yüzde)

Kaynak: BDDK

Mevduat (2010 y lsonu sabit kurlarla y ll k yüzde

de i me)

Kaynak: BDDK

Toplam Mevduat n Vade Yap s (Yüzde)

2008 2011 2012

Toplam 100 100 100 Vadesiz 14 17 18 1 ay 31 15 15 3 ay 48 55 56 6 ay 3 8 7 12 ay+ 4 5 5 Ortalama vade (ay) 2,4 2,9 2,7

Kaynak: TCMB.

Mevduat ve Kredi Stoku* (¨̈ Milyar)

2010 2011 2012 Toplam mevduat 617 696 772 Türk liras 434 460 520 Yabanc para 184 236 252 Krediler** 529 687 801 Türk liras 387 489 594 Yabanc para 142 198 207

*Kat l m bankalar dahildir. ** Takipteki alacaklar (net) = (Takipteki alacaklar – takipteki alacaklar kar l ) dahil edilmi tir Kaynak: BDDK, TCMB.

6

8

10

12

14

16

11 Mar-12 Haz-12 Eyl-12 Ara-12

TL Ticari kredi faizi TL Mevduat faizi (3 ay vadeli)

0

5

10

15

20

25

11 Mar-12 Haz-12 Eyl-12 Ara-12Toplam Türk Liras Yabanc para (2010 Aral k sabit kur ile)

I-16

Toplam mevduat n krediye dönme oran 2012 y l nda 4 puan artarak yüzde 103’e yükselmi tir. Bu oran kamu sermayeli bankalarda yüzde 82, özel sermayeli bankalarda yüzde 108, yabanc sermayeli bankalarda ise yüzde 109 olmu tur. Kredi büyümesi yava lad : Kredinin y ll k büyüme h z , Aral k 2011 itibariyle yüzde 30’den 2012 y lsonunda yüzde 16’ya yava lam t r. Türk liras krediler yüzde 21 artarken, yabanc para kredilerin art h z yüzde 4 olmu tur. 2010 y l sabit kurlar ile kredi büyüme h z ise yüzde 18 olmu tur. Kurumsal krediler yüzde 14, bireysel krediler ise yüzde 20 oran nda büyümü tür. Bireysel kredilerin toplam kredi stoku içindeki pay 1 puan artarak yüzde 33’e yükselmi tir. Kredi riski yönetilebilir seviyede: Tahsili gecikmi alacaklar (özel kar l k öncesi) yüzde 23 artm t r. Özel kar l k öncesi tahsili gecikmi alacaklar n toplam kredilere oran hafifçe artarak, yüzde 2,9’a yükselmi tir. Özel kar l k sonras tahsili gecikmi alacaklar n toplam kredilere oran ise yüzde 0,7 seviyesinde gerçekle mi tir. Tahsili gecikmi alacak oran kurumsal kredilerde yüzde 2,8; bireysel kredilerde ise yüzde 3 olmu tur. Banka gruplar nda kredi: Kredilerin yüzde 90’ mevduat bankalar , yüzde 6’s kat l m bankalar , yüzde 4’ü ise kalk nma bankalar taraf ndan kulland r lm t r. Özel sermayeli mevduat bankalar taraf ndan kulland r lan kredilerin toplam kredilerdeki pay yüzde 51, kamu sermayeli bankalar n pay yüzde 25 olmu tur. Yabanc sermayeli bankalar n kredilerdeki pay ise yüzde 14 düzeyindedir. Toplam kredilerin yüzde 95’i yurtiçi ubelerden, yüzde 5’i ise yurtd ubelerden kulland r lm t r. Yurtd ubelerden kulland r lan kredilerin büyük k sm yabanc para cinsindendir ve toplam kredi stoku içindeki pay azalm t r. Finansal olmayan kurulu lar n yabanc para kredileri: Türkiye’de yerle ik bankalar n yabanc para kredilerinin toplam 118 milyar dolard r. Bu bankalar n yurtd ubelerinden finansal olmayan kurulu lara kulland rd klar krediler 2012 y l nda 20 milyar dolar olmu tur. Bu krediler finansal olmayan kurulu lar n d borç stokunun yüzde 18’ini olu turmu tur. Türkiye’de yerle ik bankalar n yurtd ubelerinden kulland r lan krediler hariç tutuldu unda finansal olmayan kurulu lar n d borç stoku 11 milyar dolar artarak 95 milyar dolar olmu tur.

Kredi/Mevduat Oran (Yüzde)

Kaynak: BDDK.

Toplam Krediler (2010 y lsonu sabit kurlarla y ll k yüzde

de i me)

Kaynak: BDDK.

Takipteki Alacaklar n Kredi Stokuna Oran (Yüzde)

Kaynak: BDDK.

Finansal Olmayan Kurumlar n Yabanc Para Borçlar (Milyar dolar)

2008 2011 2012

Kurumsal krediler* (Yabanc para) 71 107 118 -Yurtiçi ubelerden 28 84 99 -Yurtd ubelerden 43 23 20 Finansal olmayan sektörün -D borç stoku 122 108 111 -Yurtd borç stoku 78 84 95

*Dövize endeksli krediler dahildir. Kaynak: Hazine, TCMB.

60

70

80

90

100

110

08 09 10 11 12

5

10

15

20

25

30

11 Mar-12 Haz-12 Eyl-12 Ara-12Toplam Yabanc para Türk liras

0

2

4

6

08 09 10 11 12

I-17

2.6. Borsa stanbul Borsa stanbul 100 endeksi, 2012 y l nda hem dolar, hem de Türk liras baz nda artm t r. Endeks, dolar baz nda yüzde 49 oran nda artarak 2.562 puan, Türk liras baz nda ise yüzde 44 oran nda artarak 78.208 puan de erine ula m t r. Öte yandan hisse senetleri toplam i lem hacmi yüzde 16 oran nda daralarak 307 milyar dolar olmu tur. Borsada i lem gören irketlerin piyasa de eri 2012 y lsonunda yüzde 54 artarak 311 milyar dolara yükselmi tir. Piyasa de erinin gsyh’ya oran da yüzde 29’dan yüzde 39’a artm t r. Borsada i lem gören irket say s 2011 y l na göre 22 adet artarak 395 olmu tur. Finansal kurulu lar n piyasa de eri ve pay artm t r. Borsa stanbul’da 31 finansal kurulu un hisseleri i lem görmektedir. Bunlar n 16 tanesi bankad r. 2.7. D ticaret dengesi D ticaret hacmi 2012 y l nda yüzde 4 oran nda artarak 390 milyar dolar olmu tur. D ticaret hacminin gsyh’ya oran 1 puan artarak yüzde 50 düzeyinde gerçekle mi tir. hracat yüzde 13 oran nda artarak 153 milyar dolara yükselirken; ithalat ise yüzde 2 oran nda azalarak 237 milyar dolara gerilemi tir. D ticaret aç yüzde 21 oran nda küçülerek 84 milyar dolar olmu tur. D ticaret aç n n gsyh’ya oran 3 puan azalarak yüzde 11’e gerilemi tir. hracat n ithalat kar lama oran 9 puan artarak yüzde 65’e yükselmi tir. hracat n gsyh’ya oran 2011 y l na göre 2 puan artarak, yüzde 20’ye, ithalat n gsyh’ya oran 1 puan azalarak yüzde 30’a gerilemi tir. Mevsim ve takvim etkisinden ar nd r lm verilere göre, ihracat miktar endeksi yüzde 4,6; ithalat miktar endeksi ise yüzde 6,4 oran nda artm t r. Fiyat endeksi ise, ihracat için yüzde 0,7; ithalat için yüzde 1,1 artm t r. Mal gruplar itibariyle ithalat, sermaye mallar nda yüzde 9 ve tüketim mallar nda yüzde 10 azal rken; ara mallar nda ise yüzde 1 oran nda artm t r. Ara mallar ithalat toplam ithalat n yüzde 74’ünü olu turmu tur. 2012 y l nda büyük ölçüde ham petrol ve do algaz kalemlerinden olu an mineral ya lar ve yak tlar kalemi geçen y la göre yüzde 11 oran nda artarak 60,1 milyar dolar olmu ve toplam ithalat n yüzde 25’ini olu turmu tur.

Piyasa de eri yüzde 54 artt . Finansal Kurumlar n Piyasa De eri ve Toplam

Piyasa De eri çindeki Pay

Kaynak: Borsa stanbul.

D ticaret hacmi artt , d ticaret aç küçüldü.

D Ticaret (Milyar dolar)

2009 2010 2011 2012 hracat 102 114 135 153 thalat 141 186 241 237 D ticaret aç 39 72 106 84 D ticaret hacmi 243 300 376 390 D ticaret aç /gsyh (yüzde) 6 10 14 11 hracat/ithalat (yüzde) 72 62 56 65

Kaynak: TÜ K.

Gsyh, hracat ve thalat Büyüme H z (Dolar baz nda, y ll k, yüzde)

Kaynak: TÜ K.

15202530354045

0

40

80

120

08 09 10 11 12Piyasa de eri (Milyar dolar)Toplam içinde pay (yüzde, sa eksen)

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

08 09 10 11 12

gsyh hracat thalat

I-18

Mal gruplar itibariyle ihracat n yüzde 36’s tüketim mallar ndan, yüzde 54’ü ara mallar ndan, yüzde 10’u ise sermaye mallar ndan olu mu tur. D ticarette AB ülkeleri yüzde 38 oran nda bir paya sahiptir. AB d Avrupa ülkelerinin pay yüzde 13’tür. AB ülkeleri ile d ticaret aç 2011 y l nda 29 milyar dolardan 2012 y l nda 28 milyar dolara gerilemi tir. AB ülkelerinin ithalattaki pay yüzde 37, ihracattaki pay ise yüzde 39’dur. 2.8. Ödemeler dengesi Cari i lemler aç yüzde 39 oran nda azalarak 47 milyar dolara gerilemi tir. Cari i lemler aç n n gsyh’ya oran yüzde 10’dan, yüzde 6’ya gerilemi tir. Net sermaye giri i 1 milyar dolar artarak 68 milyar dolar olmu tur. Net do rudan yabanc sermaye giri i yüzde 43 azalarak 8 milyar dolar düzeyinde gerçekle mi tir. Portföy yat r mlar h zla büyümü ve 2012 y l nda en önemli finansman kalemi olmu tur. Hisse senedi sat , genel hükümet ve banka borçlanmas ndaki art , portföy yat r mlar ndaki büyümede etkili olmu tur. Di er taraftan, net hata ve noksan kaleminin 4 milyar dolar fazla vermesinin de katk s yla genel denge fazlas 23 milyar dolar olmu tur. Uluslararas Para Fonu’na 2 milyar dolar ödenmi ; resmi rezervler ise 21 milyar dolar artm t r.

2.9. D borç stoku D borç stoku, 2012 y l nda 33 milyar dolar artarak, 337 milyar dolara yükselmi tir. D borç stoku kamuda 9 milyar dolar artarak 103 milyar dolar olurken, özel sektörde 24 milyar dolar artarak 234 milyar dolara ula m t r. Merkez Bankas ’n n d borçlar ise 2 milyar dolar azalarak 8 milyar dolar düzeyine gerilemi tir. Uzun vadeli d borç stoku 14 milyar dolar, k sa vadeli d borç stoku ise 19 milyar dolar artm t r. Uzun vadeli d borç stoku içinde, kamu kesiminin (Merkez Bankas hariç) borçlar 5 milyar dolar artarak 92 milyar dolar olmu tur. Özel kesimin uzun vadeli d borç stoku ise 11 milyar dolar artm t r. D borç stokunun gsyh’ya oran 3 puan artarak yüzde 43 seviyesine yükselmi tir. Uzun vadeli borçlar n gsyh'ya oran 1 puan artarak yüzde 30’a; k sa vadeli borçlar n oran ise 2 puan artarak, yüzde 13’e yükselmi tir.

Mal Gruplar tibariyle D Ticaret, 2012

hracat thalat

Milyar Yüzde Yüzde Milyar Yüzde Yüzde

pay $ de . pay $ de . Sermaye mallar 14 -3 9 34 -9 14 Ara mallar 83 22 54 175 1 74 Tüketim mallar 56 7 37 27 -10 12 Di er 0 -7 0 1 34 0 Toplam 153 13 100 237 -2 100

Kaynak: TÜ K.

Cari lemler Dengesi (Gsyh’ya oran, yüzde)

Kaynak: TCMB.

Sermaye ve Finans Hesaplar (Milyar dolar)

2009 2010 2011 2012

Sermaye ve finans hesaplar 9 44 67 68 -Sermaye hesab (net) 0 0 0 0 -Finans hesab (net) 9 44 67 68 -Do rudan yat r mlar(net) 7 8 14 8 -Portföy yat r mlar (net) 0 16 22 41 -Di er yat r mlar(net) 2 33 31 19 -Net hata ve noksan 5 3 12 4 Genel denge 1 15 1 23 -IMF kredileri -1 -2 -3 -2 -Resmi rezervler 0 -13 2 -21

Kaynak: TCMB.

D Borç Stoku (Milyar dolar)

2009 2010 2011 2012 Uzun vadeli 219 215 222 236 Kamu 80 85 87 92 TCMB 12 10 9 7 Özel 128 119 126 137 Finansal kurulu lar 35 40 47 53 Bankalar 28 29 35 40 Finansal olmayan kurulu lar 92 79 79 84 K sa vadeli 50 77 82 101 Kamu 4 4 7 11 TCMB 2 1 1 1 Finansal kurulu lar 23 48 47 58 Finansal olmayan kurulu lar 22 24 27 30 Toplam 269 292 304 337 Kaynak: HM.

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

08 09 10 11 12

I-19

Toplam d borç stokunun yüzde 31’i kamu kesimine, yüzde 2’si Merkez Bankas ’na aittir. Banka sistemi d borç stoku içinde yüzde 34 oran nda, banka d kesimler ise yüzde 31 oran nda paya sahiptir. Kamu kesimi d borçlar n n (Merkez Bankas hariç) gsyh'ya oran yüzde 13 düzeyindedir. Uzun vadeli d borç stokunun 42 milyar dolar resmi kreditörlere, 194 milyar dolar ise özel kreditörlere aittir. Resmi kreditörler içinde en büyük pay 35 milyar dolar ile Uluslararas Para Fonu’nun da dahil oldu u uluslararas kurulu lar kalemine aittir. Ayr ca tamam uzun vadeli olan tahvil stoku Aral k 2012 itibariyle 64 milyar dolar düzeyindedir. Özel sektör tahvillerinin miktar 2011 sonunda 3,5 milyar dolardan 2012 sonunda 11,8 milyar dolara ç km t r.

D Borç Stokunun Gsyh'ya Oran

(Yüzde)

Kaynak: HM

0

10

20

30

40

50

08 09 10 11 12Kamu Özel

I-20

3. 2012 Y l nda Türkiye’de Bankac l k Sektörü 3.1. Faaliyetteki bankalar, ube say s ve istihdam Türkiye’de 2012 y l nda faaliyet gösteren banka say s 49 olmu tur. Bunlardan 4 tanesi kat l m bankalar d r.1 Mevduat bankalar ile kalk nma ve yat r m bankalar n n say s Odea Bank A. .’nin faaliyete geçmesiyle 1 artarak 45 olmu tur. Bankalar n 32 tanesi mevduat bankas , 13 tanesi ise kalk nma ve yat r m bankas d r. Mevduat bankalar ndan 3’ü kamusal sermayeli, 12’si ise özel sermayeli bankad r. Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu (TMSF) bünyesinde 1 banka bulunmaktad r. Yurtd yerle iklerin yüzde 51 ve daha fazla oranda paya sahip olduklar yabanc sermayeli mevduat bankalar n n say s 16’d r. Kalk nma ve yat r m bankalar n n 3’ü kamu sermayeli, 6’s özel sermayeli ve 4’ü yabanc sermayeli bankad r. Toplam ube say s 401 adet artarak 10.234’e yükselmi tir. ube say s ndaki art n tamam mevduat bankalar grubunda olmu tur. ube say s , özel sermayeli mevduat bankalar nda 156 adet, kamu sermayeli mevduat bankalar nda 170 adet, yabanc sermayeli mevduat bankalar nda ise 75 adet artm t r. Sektörde, ube ba na dü en nüfus 7.389 ki i düzeyindedir. Bankalar n istihdam 4.680 ki i artarak 186 bin ki iye, y l sonu itibariyle rekor düzeye ula m t r. Çal an ba na dü en nüfus 406 ki idir.

Çal an say s kamu sermayeli mevduat bankalar nda 1.308, özel bankalarda 1.565, yabanc bankalarda 1.725 ki i artarken fon bankas nda ise 17 ki i azalm t r. Çal an say s , kalk nma ve yat r m bankalar nda 59 ki i artm t r. Banka çal anlar n n yüzde 97’si mevduat bankalar , yüzde 3’ü kalk nma ve yat r m bankalar taraf ndan istihdam edilmi tir. Bankac l k sektöründe çal anlar n yüzde 28’i kamu sermayeli mevduat bankalar nda, yüzde 49’u özel sermayeli mevduat bankalar nda ve yüzde 21’i yabanc sermayeli bankalarda çal maktad r.

Sektörde kad n çal anlar n oran birçok sektörün üzerinde ve yüzde 50 seviyesindedir.

1 Kat l m bankalar hakk nda detayl bilgiye www.bddk.org.tr ve www.tkbb.org.tr adreslerinden ula abilirsiniz.

1999 y l ndan sonra ilk defa yeni

bankac l k lisans verildi.

Banka ve ube Say s *

* K.K.T.C ve yabanc ülkelerdeki ubeler dahil. **Fibabanka A. . 11 Kas m 2012 tarihinden itibaren yabanc sermayeli bankalar grubundan özel sermayeli bankalar grubuna geçmi tir. Kaynak: TBB.

Bankac l k Sektöründe stihdam

Kaynak: TBB.

ube ve Personel Say s (Bin)

Kaynak: TBB.

150

160

170

180

190

200

8

9

10

11

08 09 10 11 12ube (sol eksen) Personel

2011 2012 Banka ube Banka ube

Mevduat bankalar 31 9.791 32 10.192 Kamu sermayeli 3 2.909 3 3.079 Özel sermayeli 11 4.944 12** 5.100 Fondaki bankalar 1 1 1 1 Yabanc sermayeli 16 1.937 16 2.012 Kalk nma ve yat r m bankalar 13 42 13 42 Toplam 44 9.833 45 10.234

2010 2011 2012

Mevduat bankalar 173.134 176.576 181.197 Kamu sermayeli 47.235 50.239 51.587 Özel sermayeli 83.633 89.047 90.612 Fon bankalar 252 243 226 Yabanc sermayeli 42.014 37.047 38.772 Kalk nma ve yat r m bankalar 5.370 4.842 4.901 Toplam 178.504 181.418 186.098

¨

I-21

3.2. Bilanço Toplam aktifler, 2012 sonu itibariyle, bir önceki y la göre yüzde 12 artarak 1.300 milyar TL’ye (732 milyar dolar) yükselmi tir. Türk liras n n 2012 y l nda yüzde 6 de er kazanmas n n da etkisiyle toplam aktifler dolar baz nda yüzde 19 oran nda artm t r. Toplam aktiflerin gsyh’ya oran yüzde 92 olmu tur. Kat l m bankalar da dahil edildi inde toplam aktiflerin 1.371 milyar TL olan (771 milyar dolar) de erinin gsyh’ya oran yüzde 97 düzeyindedir. Toplam aktiflerde büyüme mevduat bankalar grubunda yüzde 11; kamu sermayeli bankalarda yüzde 10, özel sermayeli bankalarda yüzde 12 ve yabanc sermayeli bankalarda ise yüzde 13 düzeyinde gerçekle mi tir. Kalk nma ve yat r m bankalar n n bilançolar ndaki art h z yüzde 26 olmu tur. Mevduat, en önemli kaynak olma niteli ini sürdürmü tür. Mevduat n toplam aktifler içindeki pay 1 puan gerileyerek yüzde 56 olmu tur. Yurtd kaynak kullan m ve repo arac l yla kullan lan kaynaklar n pay azal rken ihrac edilen menkul k ymetlerin pay artm t r. hraç edilen menkul k ymetlerin büyüklü ü 38 milyar Türk liras na ula m t r. Toplam aktifler Türk liras baz nda yüzde 12 oran nda büyümü tür. Bankac l k sektörünün toplam bilanço büyüklü ü, 2012 y l nda 139 milyar TL artm t r. Bu art n yüzde 49’u (68 milyar TL) mevduattan; yüzde 6’s (8 milyar TL) mevduat d kaynaklardan, yüzde 26’s (36 milyar TL) özkaynaklardan ve yüzde 19’u (27 milyar TL) di er pasiflerden gelmi tir. Sa lanan kaynaklar n yüzde 75’i (104 milyar TL) kredilere, yüzde 25’i (34 milyar TL) likit de erlere ayr lm t r. 3.3. Sektör paylar Mevduat bankalar n n aktiflerinin sektör içindeki pay yüzde 96, kalk nma ve yat r m bankalar n n pay ise yüzde 4 olmu tur. Toplam aktiflerde, piyasa paylar de i memi tir. Buna kar l k, toplam mevduat içinde özel sermayeli bankalar n pay 1 puan azalarak yüzde 52’ye gerilerken, yabanc sermayeli bankalar n pay 1 puan artarak yüzde 14’e yükselmi tir.

Aktiflerin gsyh’ya oran yüzde 97 oldu.

Kaynak: BDDK. Kat l m bankalar dahildir.

Toplam Aktifler, Aral k 2012

Milyar Milyar Yüzde

de . Yüzde

de . ¨̈ $ ¨̈ $

Mevduat bankalar 1.248 702 11 18 Kamu ve Fon bankalar 377 212 10 17 Özel sermayeli 692 389 12 19 Yabanc sermayeli 178 100 13 19 Kalk nma ve yat r m bank. 53 30 26 36 Kat l m bankalar 70 40 25 33 Toplam 1.371 771 13 20

Kaynak: BDDK.

Ba l ca Bilanço Kalemlerinde De i me* (¨̈ Milyar)

Kaynak: BDDK. *Kat l m bankalar hariç.

Toplam aktiflerde piyasa pay de i medi.

75

80

85

90

95

100

800

1000

1200

1400

1600

08 09 10 11 12

yüzde milyar dolar

T. Aktifler T. Aktifler/gsyh (sa eksen)

Varl klar

2010 2011 2012

Likit aktifler -6 45 34 Menkul de erler cüzdan 25 -3 -15 Krediler 126 149 104 Di er aktifler 20 1 5 Toplam 164 197 139 -Türk liras 130 92 97 -Yabanc para 34 105 42

Kaynaklar

2010 2011 2012

Mevduat 96 72 68 Mevduat d kaynaklar 35 101 8 Özkaynaklar 23 10 36 Di er pasifler 10 11 27 Toplam 164 197 139 -Türk liras 123 74 98 -Yabanc para 41 124 41

milyar TL

I-22

¨

Toplam krediler içinde kamu bankalar n n pay 1 puan dü erek yüzde 27’ye gerilerken; yabanc sermayeli bankalar n pay 1 puan artarak yüzde 15’e yükselmi tir.

3.4. Yo unla ma

2012 y lsonu verilerine göre sektördeki ilk be bankan n toplam aktifler ve mevduat içindeki pay 1’er puan; kredilerdeki pay ise 2 puan gerilemi tir.

lk on bankan n toplam aktifler ve mevduat içindeki pay de i memi ; kredilerdeki pay ise 1 puan gerilemi tir.

lk be banka içinde 2012 y l nda, 1 kamu bankas ve 4 özel banka yer al rken, ilk on banka aras nda 3 kamu bankas , 5 özel banka ve 2 yabanc sermayeli banka bulunmaktad r. Aktif büyüklü ü 80 milyar dolar n üzerinde 4 banka ve 40 milyar dolar ile 80 milyar dolar aras nda 3 banka vard r. Bununla birlikte, bankalar n yar s na yak n n n aktif büyüklü ü 2 milyar dolar n alt ndad r. 3.5. Bilanço Türk Liras –Yabanc Para yap s Yabanc para aktifler yüzde 12; pasifler ise yüzde 10 büyümü tür. Türk liras aktifler yüzde 13, Türk liras pasifler ise yüzde 11 artm t r. Bilanço içinde Türk liras aktiflerin pay de i memi , Türk liras pasiflerin pay ise 1 puan artarak yüzde 65'e yükselmi tir. Yabanc sermayeli bankalarda TL aktiflerin toplam aktifler içindeki pay yüzde 77, kamu sermayeli bankalarda yüzde 73, özel sermayeli bankalarda ise yüzde 66 düzeyindedir. Benzer farkl l klar kaynaklar n da l m nda da vard r. Nitekim kamu sermayeli bankalarda, TL pasiflerin toplam pasifler içindeki pay yüzde 72 iken, bu oran özel sermayeli bankalarda yüzde 62’dir. Kur riski dü ük: Bankac l k sektöründe 2012 y l nda yabanc para net genel pozisyonu 1.569 milyon dolar fazla vermi tir.

Gruplar n Sektör Paylar (Yüzde)

Kaynak: BDDK.

Bankac l k Sisteminde Yo unla ma (Yüzde)

2008 2010 2011 2012 lk be banka* T. aktif 62 63 61 60 T. mevduat 65 66 62 61 T. krediler 58 57 58 56 lk on banka* T. aktif 86 87 87 87 T. mevduat 90 91 91 91 T. krediler 84 86 87 86

* Toplam aktiflere göre. Kaynak: TBB.

Banka Büyüklükleri (2012)

$ milyar 0-2 2-10 10-40 40-80 80+ 11 12 11 12 11 12 11 12 11 12 Say Mevd. b. 14 12 5 8 5 5 5 3 2 4 Kamu 2 2 1 1 Özel 3 2 3 5 1 1 3 1 1 3 Yabanc 10 9 2 3 4 4 Fon 1 1 Kal.Yat. b. 10 9 3 4 Toplam 24 21 8 12 5 5 5 3 2 4

Kaynak: TBB.

Türk Liras Kalemlerin Bilanço çindeki Pay (2008-2012, yüzde)

Kaynak: BDDK.

Yabanc Para Net Genel Pozisyonu (Milyon dolar)

2010 2011 2012 Mevduat bankalar -10* 310 1.561 Kamu sermayeli 108 -265 164 Özel sermayeli 44 772 1.555 Yabanc sermayeli -162 -196 -159 Kalk nma ve yat r m bankalar 28 -14 8 Sektör 41 296 1.569

* Fon bankalar hariç. Kaynak: BDDK.

60

65

70

75

08 09 10 11 12T. Aktifler T. Pasifler

Toplam aktifler

Toplam mevduat

Toplam krediler

11 12 11 12 11 12

Mevduat bankalar 96 96 100 100 96 96 Kamu sermayeli 29 29 34 34 28 27 Özel sermayeli 53 53 53 52 54 54 Fon bankalar 0 0 0 0 0 0 Yabanc sermayeli 14 14 13 14 14 15 Kalk nma ve yat r m bank. 4 4 - - 4 4 Toplam 100 100 100 100 100 100

I-23

3.6. Aktiflerin yap s Bankac l k sektörünün aktif yap s nda krediler lehine de i me devam etmi tir. Kredilerin toplam aktiflerdeki pay 2 puan artarak yüzde 58’e ç km t r. Merkez Bankas ’n n zorunlu kar l k politikas sonucunda likit varl klar n pay 2 puan artarak yüzde 14’e yükselmi tir. Y ll k bazda, kredilerdeki art h z yüzde 16 olarak gerçekle mi tir. Menkul de erler portföyü y ll k bazda yüzde 5 küçülmü tür. Likit aktif büyümesi yüzde 24 olarak gerçekle mi tir. Krediler Türk liras a rl kl : Kredilerin yüzde 73’ü Türk liras , yüzde 27’si ise yabanc para kredilerden olu mu tur. 2012 sonu itibariyle, krediler içinde kurumsal kredilerin pay yüzde 67, hane halk n n kulland kredilerin pay ise yüzde 33 olmu tur. Kredilerin da l m : Bireysel krediler içinde, konut kredilerinin pay yüzde 31, tüketici kredilerinin pay yüzde 42, kredi kartlar n n pay yüzde 29, otomobil kredilerinin pay ise yüzde 3 olmu tur. KOB kredileri: BDDK’n n verilerine göre, 2012 y l nda KOB ’lere kulland r lan nakit krediler yüzde 21; gayri nakdi krediler ise yüzde 26 artm t r. KOB ’lere kulland r lan kredilerin toplam kredi stoku içindeki pay 2011 y l na göre 1 puan artarak yüzde 24’e yükselmi tir. KOB niteli indeki mü teri say s 2012 y l nda yüzde 17 artarak, 2 milyon 350 bine yükselmi tir. Takipteki KOB kredileri yüzde 25 artarak, 6,5 milyar TL olmu ; toplam KOB kredilerine oran yüzde 3,2 olarak gerçekle mi tir. Büyüme rakamlar nda KOB tan m n n 2012 Kas m ay nda de i tirilmesinin de etkisi olmu tur; KOB kapsam nda de erlendirilecek firmalar n y ll k net sat has lat ya da mali bilanço büyüklü ü s n r 25 milyon TL’den 40 milyon TL’ye yükseltilmi tir. Sektörler itibariyle kredi: Kurumsal nakdi krediler içinde imalat sektörüne kulland r lan kredilerin pay yüzde 19 ve ticaret sektörüne kulland r lan kredilerin pay yüzde 12 olmu tur. Bunu yüzde 6 ile in aat sektörü izlemi tir. Kredi riski: Mevduat, kalk nma ve yat r m bankalar nda özel kar l k öncesi takipteki krediler 2012 y l nda yüzde 24 artarak 21,9 milyar TL’ye ula m t r. Takipteki kredilerin yüzde 75’i için kar l k ayr lm t r. Bu oran, kamu sermayeli bankalarda yüzde 79, özel sermayeli bankalarda yüzde 74 ve yabanc sermayeli bankalarda ise yüzde 73 düzeyindedir.

Aktiflerin Geli imi ve Yap s

Milyar

Milyar

Yüzde de . Yüzde pay

¨̈

$

¨̈

2011 2012

Likit aktifler 178 100 24 12 14 Finansal varl klar 268 151 -5 24 21 Krediler ve alacaklar 752 423 16 56 58 Takip. krediler 22 12 24 2 2 Özel kar l klar 17 9 16 1 1 Duran aktifler 31 18 22 2 2 Reeskontlar 37 21 19 3 3 Di er aktifler 34 19 15 3 3 Toplam aktifler 1300 732 12 100 100

Kaynak: BDDK.

Krediler ve Menkul De erler Cüzdan (Toplam aktiflere oran, yüzde)

Kaynak: BDDK.

Krediler (Gsyh’ya oran,yüzde)

Kaynak: BDDK. Kat l m bankalar dahildir.

Kredilerin Da l m * (¨̈ Milyar)

Y ll k Yüzde pay

2012 yüzde de i me 2008 2011 2012

Kurumsal 557 14 68 68 67 KOB 202 21 23 23 24 Hanehalk 280 16 32 32 33 Kredi kartlar 82 33 10 9 10 Tüketici ve konut 199 16 22 24 23 Konut 87 15 10 10 10 Otomobil 8 9 2 1 1 Tüketici 104 16 10 12 12 Toplam 837 16 100 100 100

* Kat l m bankalar dahildir. Kaynak: BDDK.

0

10

20

30

40

50

60

08 09 10 11 12Menkul de erler cüzdan Krediler

35

40

45

50

55

08 09 10 11 12

I-24

Özel kar l k sonras takipteki kredilerin toplam kredilere oran yüzde 0,5’ten yüzde 0,7’ye yükselmi tir. Kat l m bankalar da dahil edildi inde, takipteki krediler; toplamda yüzde 23, bireysel kredilerde yüzde 22, kurumsal kredilerde ise yüzde 24 oran nda artm t r. Hane halk na kulland r lan kredi türleri itibariyle, takipteki kredilerde en h zl art yüzde 43 ile tüketici kredilerinde gerçekle mi tir. Sektörler itibariyle kredi riski: Sektörler itibariyle tahsili gecikmi alacaklar n oran in aat sektöründe yüzde 4, imalat sektöründe yüzde 3,3, tar m ve hayvanc l k sektöründe yüzde 3,1 ve ticaret sektöründe ise yüzde 3 düzeyindedir.

3.7. Pasiflerin yap s Kaynaklar n yüzde 56’s mevduat: Toplam mevduat yüzde 10 oran nda büyüyerek kaynaklar n yüzde 56’s n olu turmu tur. Yabanc para mevduat n Türk liras kar l yüzde 5, dolar kar l ise yüzde 12 oran nda artm t r. Yabanc para mevduat n toplam pasifler içindeki pay 1 puan azalarak yüzde 18’e gerilemi tir. Buna kar l k, yüzde 13 oran nda artan Türk liras mevduat n toplam pasifler içindeki pay de i memi ve yüzde 38 düzeyinde gerçekle mi tir. Mevduat Türk liras a rl kl : Toplam mevduat n yüzde 68’ini Türk liras mevduat, yüzde 32’sini ise yabanc para mevduat olu turmu tur. Türk liras mevduat n toplam mevduat içindeki oran kamu bankalar nda yüzde 76, özel bankalarda yüzde 63 ve yabanc bankalarda yüzde 67 düzeyindedir. Mevduat d kaynaklar: Toplam kaynaklar n yüzde 23’ünü olu turan mevduat d kaynaklar Türk liras n n de erlenmesinin de etkisiyle 2012 y l nda bilanço büyümesinin alt nda yüzde 3 oran nda artm ve 298 milyar TL’ye ula m t r. Yurtd ndan kullan lan kredilerin pay yüzde 13 olmu tur. Repo i lemlerinden sa lanan fonlar yüzde 18 oran nda daralm ve toplam kaynaklar içerisindeki pay yüzde 6’ya gerilemi tir. Öte yandan, bankalar taraf ndan ihraç edilen tahvil ve bono, kaynaklar içinde henüz dü ük bir paya sahip olmas na ra men h zl bir art göstererek, 2012 y l içinde 38 milyar TL’ye ula m t r.

Takipteki Krediler* (Toplam kredilere oran , yüzde)

Takipteki krediler/

Toplam kredi 2010 2011 2012 Mevduat bankalar 3,9 2,8 3,0 Kamu sermayeli 3,4 2,6 3,4 Özel sermayeli 3,4 2,4 2,3 Yabanc sermayeli 6,2 4,5 4,9 Kalk nma ve yat r m bank. 2,0 1,5 1,0 Toplam 3,8 2,8 2,9

* Kar l k öncesi. Kaynak: BDDK.

Takipteki Krediler*

(Toplam kredilere oran , yüzde)

2010 2011 2012 Kurumsal 3,3 2,6 2,9 KOB 4,7 3,2 3,6 Hanehalk 4,1 3,0 3,0 Kredi kartlar 7,9 6,0 5,1 Tüketici ve konut 2,8 1,9 2,1 Konut 1,4 0,9 0,8 Otomobil 6,0 3,4 3,2 Tüketici 3,7 2,7 3,3 Toplam 3,5 2,7 2,9

* Kar l k öncesi. Kat l m bankalar dahildir. Kaynak: BDDK.

Pasiflerin Geli imi ve Yap s *

Milyar ¨̈

Milyar $

Yüzde de .

¨̈

Yüzde pay

2011 2012 Mevduat 724 407 10 57 56 Türk liras 492 277 13 38 38 Yabanc para 232 131 5 19 18 Mevduat d 298 167 3 25 23 Özkaynaklar 174 98 26 12 13 Ödenmi serm. 50 28 6 4 4 Sermaye yed. 102 57 16 8 8 Geç. Y l K/Z -18 -10 -1 -2 -1 Dönem K/Z 23 13 19 2 2 Di er pasifler 93 52 41 6 7 Toplam 1.300 732 12 100 100

Kaynak: BDDK. *Kat l m bankalar dahil de ildir.

Mevduat ve Mevduat D Kaynaklar (Toplam aktiflere oran, yüzde)

Kaynak: BDDK. *Kat l m bankalar dahil de ildir.

15

20

25

30

50

55

60

65

08 09 10 11 12Mevduat Mevduat d kaynaklar (sa eksen)

¨

I-25

3.8. Özkaynaklar Özkaynaklar Türk liras baz nda yüzde 26 oran nda artarak 174 milyar TL, dolar baz nda ise yüzde 34 oran nda artarak 98 milyar dolar olmu tur. Serbest özkaynaklar (özkaynaklar-duran varl klar-kar l k sonras tahsili gecikmi alacaklar) 109 milyar TL’den 138 milyar TL’ye yükselmi tir, dolar baz nda ise 58 milyar dolardan 78 milyar dolara artm t r. Özkaynaklar toplam aktiflerin yüzde 13’ünü finanse etmi tir. Serbest özkaynaklar n toplam aktiflere oran ise yüzde 11’e yükselmi tir. Sermaye yeterlili i standart rasyosu 1,5 puan artarak yüzde 18,1 düzeyinde gerçekle mi tir. Temmuz 2012’de Basel II’ye geçi le birlikte yakla k 0,2 puan gerileyen sermaye yeterlilik rasyosu, özkaynaklardaki güçlü art n etkisiyle yüzde 18,1 seviyesine yükselmi tir. Mevduat bankalar grubunda sermaye yeterlili i oran , kamusal sermayeli bankalarda yüzde 17,3, özel sermayeli bankalarda yüzde 17,1, yabanc sermayeli bankalarda ise yüzde 17,7 olmu tur. Kalk nma ve yat r m bankalar n n sermaye yeterlili i rasyosu ise yüzde 34,2 düzeyindedir. Basel II düzenlemeleri kapsam nda yüzde 75 risk a rl ve gayrimenkul ipote i ile teminatland r lan yüzde 50 risk a rl tan mlanm t r. Basel II ile risk a rl klar n n de i mesi sonucu risk a rl kl varl klar içinde risk a rl yüzde 100 olan varl klar n pay yüzde 19 gerileyerek yüzde 32 seviyesine gerilemi tir. Risk a rl yüzde 50 olan varl klar n toplam içindeki pay yüzde 1 artarak yüzde 13, risk a rl yüzde 20 olan varl klar n pay ise yüzde 2 gerileyerek yüzde 4 seviyesine gelmi tir. Yüzde 75 risk a rl na sahip varl klar n pay ise yüzde 18 olmu tur.

Özkaynaklar

Milyar Milyar Yüzde de . T.aktiflere

oran ¨̈ $ ¨̈ $ (yüzde)

Mevduat bankalar 157 89 28 36 13 Kamu sermayeli 42 24 32 40 11 Özel sermayeli 92 52 27 35 13 Yabanc sermayeli 24 13 25 33 13 Kalk. ve yat. bank. 17 10 10 17 32 Sektör 174 98 26 34 13

Kaynak: BDDK.

Serbest Özkaynaklar*

(¨̈ Milyar) 2010 2011 2012

Mevduat bankalar 89 95 122 Kamu sermayeli 25 26 34 Özel sermayeli 49 54 69 Yabanc sermayeli 15 15 19 Kalk nma ve yat r m bank. 13 15 16 Sektör 102 110 138

*Özkaynaklar-duran varl klar-kar l k sonras takipteki alacaklar. Kaynak: BDDK.

Özkaynaklar ve Serbest Özkaynaklar (Milyar dolar), Sermaye yeterlili i (Yüzde)

Kaynak: BDDK.

Risk a rl kl varl klar n da l m (Yüzde)

2008 2011 2012 Risk a rl na göre kalemler toplam 100 100 100 Risk a rl yüzde 0 30 25 26 Risk a rl yüzde 20 6 6 4 Risk a rl yüzde 50 12 12 6 Risk a rl yüzde 50* 7 Risk a rl yüzde 75 18 Risk a rl yüzde 100 49 51 32 Risk a rl yüzde 150 1 2 Risk a rl yüzde 200 2 3 Piyasa riskine maruz tutar 3 3 1 Operasyonel riske maruz tutar 8 7 6

Kaynak: BDDK. *Gayrimenkul pote i ile teminatland r lanlar.

10

12

14

16

18

20

22

30

60

90

120

08 09 10 11 12

yüzde milyar dolar

Özkaynaklar Serbest özkaynaklarSermaye yeterlili i (sa eksen)

I-26

Net kar nominal olarak yüzde 19 artt . Net kar Türk Liras baz nda yüzde 19 oran nda artarak 23 milyar TL olmu tur. Faiz oranlar ndaki dü ü paralelinde net kar, kamu bankalar nda yüzde 26, özel bankalarda yüzde 17, yabanc sermayeli bankalarda yüzde 12 ve kalk nma ve yat r m bankalar nda ise yüzde 23 oran nda artm t r. Özkaynak karl l dü tü: Özkaynak karl l 0,8 puan dü erek yüzde 13,0 düzeyinde gerçekle mi tir. Buna ra men özkaynak karl l Devlet iç borçlanma senetlerinin getirisinin üzerinde kalm t r. Kar hacmindeki art n katk s yla aktif karl l ise 0,2 puan artarak yüzde 1,8 olmu tur. Özkaynak karl l l kalk nma ve yat r m bankalar hariç di er banka gruplar nda gerilemi tir. Aktif karl l yabanc sermayeli bankalarda ayn kalm , kalk nma ve yat r m bankalar nda gerilemi ve di er banka gruplar nda ise artm t r. Özkaynak karl l n n en yüksek oldu u grup yüzde 16,2 ile kamusal sermayeli mevduat bankalar d r.

3.9. Gelir-gider durumu Merkez bankas n n y l n ikinci yar s nda piyasay faiz koridorunun alt band na yak n seviyeden fonlamas na ba l olarak fonlama maliyetlerinin dü mesinin de olumlu katk s yla faiz marj artm t r. Net faiz geliri yüzde 33 oran nda büyümü tür. Net dönem kar yüzde 19 artarak 23 milyar TL seviyesinde gerçekle mi tir. Faiz ve faiz d gelirler toplam ndan olu an toplam gelirlerin faiz ve operasyon giderlerden olu an toplam giderlere oran 2012 y l nda faiz marj ndaki art n etkisiyle 3 puan artarak yüzde 139 olmu tur. Operasyon giderlerinin faiz d gelirden daha fazla artmas sonucu net faiz d gelirler yüzde 43 oran nda gerilemi tir. Faiz d gelirlerin faiz d giderleri kar lama oran 6 puan gerileyerek yüzde 64 olmu tur. Bankac l k hizmet gelirinin faiz d giderlere oran yüzde 39 düzeyindedir. Net faiz marj n n toplam aktiflere oran yüzde 3,2 olmu tur. Kaynak maliyetinin dü mesi, faiz marj iyile mesi önemli bir katk yapm t r.

Net Dönem Kar - Zarar , 2012

Milyar Milyar Yüzde de .

¨̈ $ ¨̈ $ Mevduat bankalar

22

12

19

27

Kamu sermayeli 7 4 26 34 Özel sermayeli 12 7 17 24 Yabanc sermayeli 3 2 12 19 Kalk nma ve yat r m bankalar 1 1 23 31 Sektör 23 13 19 27

Kaynak: BDDK.

Özkaynak Karl l * ve D BS Getirisi (yüzde)

*Y l sonu itibariyle. Kaynak:TBB.

Karl l k, 2012

Aktif karl l

Özkaynak karl l *

(yüzde) (yüzde)

Mevduat bankalar 1,7 13,8 Kamu sermayeli 1,8 16,2 Özel sermayeli 1,8 13,3 Yabanc sermayeli 1,5 11,1 Kalk nma ve yat r m bank. 2,0 6,3 Sektör 1,8 13,0

*Y l sonu itibariyle. Kaynak: TBB.

Gelir-Gider Tablosu, 2012

(Milyar)

Yüzde de i me

¨̈ $ ¨̈ $

Faiz gelirleri 105 59 24 32 Faiz giderleri 55 31 18 25 Net faiz geliri 50 28 33 41 Tak. Alac. özel provizyonu 7 4 92 104 Prov.Sonras Net Faiz Geliri 43 24 26 34 Faiz D Gelirler 24 13 6 12 Ücret ve komisyon gelirleri(net) 0,6 0,3 -16 -11 Bankac l k hizmetleri gelirleri 14 8 11 18 Serm. Piy. i lemleri karlar (Net) -3 -1,5 -282 -293 Kambiyo karlar (net) 4 2 -315 -328 Di er faiz d gelirler 7 4 -20 -15 Operasyon giderleri 37 21 17 24 Personel giderleri (bilgi için) 13 7 9 16 Faiz d gelir (net) -14 -8 43 52 Vergi öncesi kar 29 16 20 27 Vergi provizyonu 6 4 22 30 Dönem net kar 23 13 19 27

Kaynak: BDDK.

Gelir – Gider Rasyolar (Yüzde)

2008 2011 2012 ToplamGelir/ toplam gider 127 136 139 Faiz geliri /toplam gelir 85 79 82 Net faiz marj / toplam aktifler 3,5 2,9 3,2 Faiz d gelir/ faiz d gider 62 70 64 Bankac l k hizmet gelirleri/ faiz d gider 42 41 39

Kaynak: BDDK.

0

5

10

15

20

08 09 10 11 12Özkaynak karl l D BS getirisi

I-27

3.10. Sermaye yap s Mevduat, kalk nma ve yat r m bankalar n n sermaye yap s 2012 y l itibariyle incelendi inde, sektör özkaynaklar n n yüzde 23’ünü temsil eden hisselerin halka arz edildi i; yüzde 53’ünün yerle ik ki i ve kurulu lar n mülkiyetinde oldu u; kalan yüzde 23’ünün ise yerle ik olmayan ki i ve kurulu lar n mülkiyetinde oldu u görülmektedir. Banka gruplar baz nda bak ld nda, en yüksek halka arz oran yüzde 33,5 ile özel bankalara aittir. Kalk nma ve yat r m bankalar n n yüzde 93’ü; kamu bankalar n n yüzde 78’i yerle iklere ait iken; özel bankalarda bu oran yüzde 48’dir. Yerle ik olmayanlar n yabanc bankalar n özkaynaklar ndaki pay yüzde 99; özel bankalarda yüzde 18,4 ve kalk nma ve yat r m bankalar nda yüzde 3,2 düzeyindedir.

3.11. Naz m hesaplar 2012 y l nda toplam bilanço d kalemlerin büyüme h z yüzde 17 ile toplam aktiflerin büyüme h z n n üstünde gerçekle mi tir. 2012 y l itibariyle gayrinakdi yükümlülükler yüzde 11, taahhütler kalemi ise yüzde 18 oran nda artm t r.

Bilanço d hesaplarda, özellikle di er taahhütler (türev ürünler) kalemindeki yüzde 25’lik art toplam bilanço d kalemlerin yüzde büyümesinde etkili olmu tur.

3.12. Banka ve kredi kart Bankalararas Kart Merkezi’nin (BKM) verilerine göre 2012 y l nda kredi kart say s yüzde 6 oran nda artarak 54 milyona ula m t r. Banka kart say s da yüzde 11 art la 91 milyon olmu tur. POS cihaz ve ATM say lar da s ras yla yüzde 8 ve yüzde 12 artarak, 2 milyon 134 bin ve 36.334 düzeyine yükselmi tir. Kredi kart i lem hacmi, 2012 y l nda, bir önceki y la göre yüzde 24 oran nda artarak 361 milyar TL, banka kart i lem hacmi ise yüzde 22 oran nda artarak 311 milyar TL düzeyinde gerçekle mi tir. Banka kart ve kredi kart ile yap lan i lem hacminin gsyh’ya oran s ras yla yüzde 22 ve yüzde 26 olmu tur.

Halka aç kl k oran yüzde 23

Özkaynaklar n Sermaye Yap s (Yüzde)

Halka arz

edilen Halka arz edilmeyen

Yerle ik Yerle ik olmayan

Mevduat bankalar 25,4 49,2 25,4 Kamu bankalar 21,8 78,2 0,0 Özel bankalar 33,5 48,1 18,4 Yabanc bankalar 0,1 0,7 99,2 Kalk nma ve yat r m bankalar 4,1 92,7 3,2 Sektör 23,3 53,4 23,3

Kaynak: TBB.

Naz m Hesaplar, 2012

Kaynak: BDDK.

Seçilmi Göstergeler 2011 2012 Yüzde

de .

Kredi kart (bin adet) 51.361 54.342 6 Banka kart (bin adet) 81.880 91.263 11 POS cihaz (bin adet) 1.977 2.134 8 ATM 32.462 36.334 12 Kredi kart i lem hacmi (¨ milyar)* 291 361 24 Banka kart i lem hacmi (¨ milyar)* 255 311 22

* Yerli ve yabanc kartlar n yurtiçi kullan m . Kaynak: BKM.

Milyar

Milyar Yüzde de i me

¨̈ $

¨̈ $

Bilanço D Kalemler 1.898 1.068 17 24 Gayrinakdi yükümlülükler 214 121 11 18 Taahhütler 1.684 947 18 25 Türev finansal araçlar 609 343 8 14 Di er taahhütler 1.075 605 25 32

I-28

3.13. nternet bankac l nternet bankac l mü teri say s 2012 y l nda yüzde 23 artarak, 10,6 milyon ki iye yükselmi tir. Mü terilerin yüzde 91’i bireysel, yüzde 9’u kurumsald r. nternet bankac l ndan yap lan i lemler yüzde 14 artarak, 1.770 milyar TL’ye ula m t r. A rl kl olarak havale i lemlerinden olu an finansal i lemler yüzde 21 oran nda, kredi kart i lemleri yüzde 28 oran nda di er finansal i lemler ise yüzde 25 oran nda art göstermi tir. 3.14. Uluslararas kar la t rma Büyüme potansiyeli: Türkiye’de finansal sektör büyüklü ü uluslararas büyüklükler ile k yasland nda geli mekte olan ülke ortalamas na yakla makta olup, Dünya ve AB ortalamas n n oldukça gerisindedir. Avrupa Bankac l k Federasyonu verilerine göre, 2002 y l nda AB ülkeleri banka aktiflerinin gsyh’ya oran yüzde 259 iken Türkiye’de ise bu oran yüzde 61 seviyesinde gerçekle mi tir. 2011 y l verilerine göre AB ülkeleri banka aktiflerinin gsyh’ya oran yüzde 367’e yükselirken iken Türkiye’de bu oran 2012 y l verilerine göre yüzde 97 seviyesine ç km t r. Kredilerin gsyh’ya oran aç s ndan kar la t r ld nda da Türkiye’nin büyüme potansiyeli oldukça yüksektir. 2011 y l nda AB ülkelerinde kredilerin gsyh’laya oran ortalama yüzde 194; Türkiye’de ise 2012 y l nda yüzde 56 seviyesindedir.

nternet Bankac l Seçilmi Göstergeler 2011 2012 Yüzde

de . Aktif mü teri say s (bin ki i) 8.606 10.552 23 Finansal i lemler (¨ milyar) 1.061 1.281 21 Yat r m i lemleri (¨ milyar) 368 336 -9 Kredi kart i lemleri (¨ milyar) 29 37 28 Di er finansal i lemler (¨ milyar) 93 116 25 Toplam (¨ milyar) 1.551 1.770 14

Kaynak: TBB.

Finansal Sektör Seçilmi Göstergelerin

Gsyh’ya Oran (2011, yüzde) Dünya AB GOÜ Türkiye Banka aktifi 158 257 100 94 Sermaye piyasas 208 244 74 59 Hisse senedi 67 52 38 29 Tahvil ve bono 141 192 36 30 Kamu 64 66 21 28 Özel 77 126 16 1 Toplam 366 501 174 153

Kaynak: IMF, Küresel Finansal stikrar Raporu, Ekim 2012. Avrupa Birli i ve Türkiye Seçilmi Göstergeler

AB (2011)

Türkiye (2012)

Aktif/gsyh (yüzde) 367 97 Kredi/gsyh (yüzde) 194 56 Nüfus/personel (ki i) 165 406 Nüfus/ ube (ki i) 2.244 7.389 Tüketici kredileri/gsyh 7 14 Konut kredileri/gsyh 45 6

Kaynak: Avrupa Bankac l k Federasyonu, BDDK, TBB, TU K.