01 1 Türkçe SÖZCÜKTE ANLAM / Sözcüğün Anlamları 3. 5.liderplus.com.tr/yayin/ornekdokuman/2019-2020/tytayt/ypt/turkce.pdf · basınç, hız, ivme fizik mol, atom, proton kimya

T e s t Ü n i t e 1 Türkçe01

www.liderplus.com.tr

SÖZCÜKTE ANLAM / Sözcüğün Anlamları1. Aşağıdakilerin hangisinde “dokun-

mak” sözcüğünün anlamıyla kulla-nımı birbirine uymamaktadır?

Anlam KullanımA) Karıştırmak Kâğıtlara kimse

dokunmasın.

B) Sağlığı olumsuz yönde etkilemek

Güneşli görün-düğüne bakma-yın, bu havalar dokunur insana.

C) Konuşma esnasında bir konuya değinmek

Ülkedeki eğitim sorunlarına da kısaca dokun-mayı ihmal et-medi.

D) Etkilemek, duygulandırmak

“Zahide” türküsüona hep doku-nur,türküyü din-lerken gözleri dolardı.

E) Acıtmak, fiziksel olarak incitmek

Konuşmamdaki bazı sözler, bi-rilerine dokundu galiba.

2. “Beklemek” sözcüğü aşağıdaki cüm-lelerin hangisinde “gözetmek, koru-mak” anlamında kullanılmıştır?

A) Ondan böyle bir davranış asla bek-lemezdim.

B) Biraz daha bekleyin, Elvin Hanım gelmek üzeredir.

C) Bir müddet daha bekle, parayı mutlaka getirecektir.

D) Kayısı ağaçlarını iyi beklemezse-niz onlardan ürün alamazsınız.

E) Sınavı atlatıncaya kadar bekleyin, sonra konuşuruz.

3. I. Uzun zamandır kuru, zevksiz bir hayat sürüyor.

II. Yazarın kuru anlatımı, konuyu da gölgelemiş.

III. Bir çocuğuyla kuru başına kaldı.IV. Kuru vaatlerle insanları kandır-

maktan usanmadı.V. Hiç çiçek açmayan, kuru bir ağaçtı.“Kuru” sözcüğü yukarıdaki numara-lanmış cümlelerde kaç farklı anlam-da kullanılmıştır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

4. “Boş” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde gerçek anlamıyla kulla-nılmıştır?

A) Yıllardır boş gezer, uygun bir iş bulamadı.

B) Yarın sabah dokuz gibi boşum, mutlaka yanıma uğrayın.

C) Artık iş işten geçmiş durumda, ne yapsak boş.

D) Sınıfın boş olduğunu görünce öğ-retmen de gitmiş.

E) Arkadaşları, basit şeyleri bile bil-meyen, boş insanlardı.

5. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili söz-cüklerden hangisi yan anlamda kul-lanılmamıştır?

A) Çocuğun gözünde kırmızı bir leke belirdi.

B) Bu hareketinle kendini ateşe atı-yorsun.

C) Yarın ilk uçakla Almanya’ya uçu-yor.

D) Sel suları köprünün ayağını çö-kertmişti.

E) Dağın eteği oldukça sık ağaçlarla kaplıydı.

6. “Baş” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde gerçek anlamıyla kulla-nılmıştır?

A) Başım ağrıyor, lütfen biraz sessizlik!

B) Öğrenciler teneffüste öğretmenin başına üşüştüler.

C) Onunla başa çıkamazsın, demiştim.

D) Başa gelen çekilirmiş, ne yapalım.

E) Yine iş başa düştü desenize!

Sadece bir kavramı karşılayan sözcüklerdir. Bu sözcüklerin başka anlamlara gelebilecek kullanımı yoktur. “Kaldırım, testere, tencere”sözcükleri- nin tek anlamı vardır.

Kullanıldığı yere ve duruma göre birden çok anlam kazanabilen sözcüklerdir.

“Diş” sözcüğü kullanıldığı yere göre birçok anlam kazanabilir: İnsan dişi, çarkın dişi, sarımsak dişi vs.

Tek anlamlı sözcükler

Çok anlamlı sözcükler

Örnek:

Örnek:

Sözcükte Anlam ünitesi, çok anlamlılık

üzerine kuruludur. Bu sorularda, öğrenciden,

sözcüklerin cümle içinde kazandığı anlamı

bulmaları istenmektedir.

TURKCE YAPRAK TEST.indb 1 22.08.2019 15:14

T e s t Ü n i t e 1 Türkçe


Anlam (Özellik) Aktarımları

İnsandan Doğaya Aktarma İnsan dışındaki varlıklara insana has bir

özellik kazandırmadır.

Çiçekler nazlandı.

Bulutlar gözyaşı döküyor.

Kuşlar şarkı söylüyor.

Doğadan İnsana AktarmaDoğaya özgü kavram ya da özelliklerin insa-na yüklenmesidir. Pişkin adam, altın kalp pırlanta gençler, olgun insan

Doğadan Doğaya AktarmaDoğadaki bir varlığın özelliğinin doğadaki başka bir varlığa yüklenmesidir. Bulutlar salkım salkımdı.

üzüm

Kâğıtlar kanatlanıp uçtu.

kuş

Duyu AktarmasıBir duyuya ait özelliğin başka bir duyu için kullanılmasıdır.

Sıcak renk (dokunma → görme) Keskin koku (dokunma → koklama) Acı bir ses (tatma → işitme)

SÖZCÜKTE ANLAM / Anlam Olayları 031. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde

doğayla ilgili bir özellik insana yö-nelik kullanılmıştır?

A) Aklım daha ne kadar kalacak bu çorak ülkede?

B) Yiğitler de ozanlar da zamanla pi-şen insanlardır.

C) Kuşlar baharla birlikte, ağaçlarda şarkı söylüyor.

D) Arkadaşlarımdan uzaklaşacağım-dan yüreğim karalar bağladı.

E) Yeni bir ülke, başka bir deniz bula-mazsın sen.

2. Ezgi, kardeşinden iki gömlek daha üs-tündür.

Yukarıda verilen cümledeki anlam olayı aşağıdakilerden hangisinde vardır?

A) Bu iş yürek ister, herkes böyle bir işe, giremez.

B) Kışın soğuğunda bir bardak çay ne güzel gider.

C) Depremde birçok bina yerle bir oldu.

D) Düğünden önce arkadaşlarla ye-mek yedik.

E) Yağmurlu havada dolaşmayı çok seviyorum.

3. Gözlerinde tatlı bir parıltı duruyordu.

Bu cümledeki “tatlı” sözcüğü aşağı-daki anlam olaylarından hangisine örnektir?

A) Nesne özelliklerini insana aktarma

B) Nesne adlarını insana aktarma

C) Doğanın özelliklerini insana aktarma

D) İnsanın özelliklerini doğaya aktarma

E) Bir duyuya ait özelliği başka bir du-yuya aktarma

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “dolaylama”ya örnek gösterilebile-cek bir kullanım vardır?

A) Her şeyi fısıltı gazetesinden öğre-niyordu.

B) Yazılarını da kurşun kalemle yazı-yordu.

C) Öykü kitabı şubat ayında yayımla-nıyordu.

D) Arkadaşlarıyla sürekli kavga edi-yordu.

E) Bilimsel konuşmanın hiçbir önemi yok muymuş?

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir söz, benzetme amacı güdülme-den başka bir söz yerine kullanıl-mıştır?

A) Limana yanaşan eski, dev gemiler küçük tepeleri andırıyordu.

B) Bu gece sabaha kadar dişimin ağ-rısından gözüme uyku girmedi.

C) Bahar mevsiminin ılık nefesi, ağaçlarla kucaklaşmaya hazırlanı-yordu.

D) Meclis, kanun görüşmelerini hafta-ya erteledi.

E) Bulutlar, yavaş yavaş buraya doğru geliyordu ki rüzgâr, onları dağıttı.

6. (I) Oysa sen gideli, kayıplara karışalı bunca yıl geçti. (II) Dokuz yüz kırk dört yılının karanlık bir gecesinde, uçak-tan paraşütle atladıktan sonra haberin gelmedi. (III) Çarpışma sırasında mı vuruldun, serseri bir kurşuna mı he-def oldun, Almanların eline mi düştün, kimse bilmiyor. (IV) Sağ kalsan ara-dan geçen bunca zaman içinde bir ha-ber gönderirdin herhâlde. (V) İşte böy-le oğlum, elimden uçtun gittin, gittiğin zaman genceciktin.

Bu paçadaki numaralanmış cümle-lerin hangisinde doğaya ait bir özel-lik insana aktarılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V




Karşıt (Zıt) AnlamAnlamca ve içerikçe birbiriyle çelişen kav-ramlar karşıttır.büyük X küçük çalışkan X tembel

Olumsuzluk karşıtlık değildir!

kavram karşıtı olumsuzu

neşeligelmek

üzgüngitmek

neşesiz gelmemek

Eş (Aynı) AnlamAnlamca ve içerikçe aynı kavramı içeren sözcüklerdir.

beyaz = ak ihtimal = olasılık

imkân = olanak cevap = yanıt

Terim AnlamSanat, bilim, edebiyat, spor gibi alanlarda belirli özel kavramları karşılayan sözcük-lerdir.

basınç, hız, ivme fizik

mol, atom, proton kimya

korner, şut, aut futbol

teşhis, tedavi, bulgu tıp

SÖZCÜKTE ANLAM / Sözcükler Arası Anlam İlişkileri1. I. Bu soğuk adam sıcak iklimleri se-

verdi.II. Hepimiz o kara günlerde beyaz ta-

kım elbiselerimizi giymiştik.III. Oralardaki basit insanların zor ko-

şullara direnmesi şaşırtıcıydı.IV. Böylesi ince bir davranış bu kalın

sesli adamdan beklenemezdi.V. O derin denizlerde bu sığ yere

rastlayacağımızı düşünememiştik.Yukarıdaki numaralanmış cümlele-rin hangisinde, altı çizili sözcükler cümlede karşıt anlama gelecek şe-kilde kullanılmıştır?


2. Onu birden karşımda görünce irkildim.

Bu cümledeki altı çizili sözcüğün cümleye kattığı anlam aşağıdakile-rin hangisinde vardır?

A) Çocuğun aniden rahatsızlanması bizi endişelendirdi.

B) İkide bir beni rahatsız etmekten vazgeç.

C) Kimi durumlarda kendine özgü çö-zümler buluyordu.

D) Vilayette bulunduğu sıralarda ka-pısı herkese açıktı.

E) Derhâl kendisine haber verin, beni görsün.

3. I. Bizim köyün çevresi ormanlarla kaplıdır.

II. Karenin çevresi, bir kenarın dört katına eşittir.

III. Bu bahçenin çevresi beş bin met-reden fazladır.

IV. Bu çevrenin havasına ve suyuna doyum olmaz.

V. Ankara’da aslında çok geniş bir çevrem var.

“Çevre” sözcüğü, yukarıdaki cüm-lelerin hangilerinde aynı anlamda kullanılmıştır?

A) I ve V B) II ve III

C) II ve IV D) III ve IV

E) IV ve V

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde terim anlamlı bir sözcük kullanılma-mıştır?

A) Maçın sonlarına doğru hakemin verdiği penaltı kararı herkesi şa-şırttı.

B) Oyunun son perdesinde seyirciler oyuncuları ayakta alkışladı.

C) Bölgenin tarımsal faaliyetlerinde bu ovadan geçen çayların önemi büyüktü.

D) Okuldaki bazı çalışmalara öğrenci-lerin pek ilgi göstermediği açıktır.

E) Mahkemenin kararında bilirkişi ra-porunun etkisi olacağını düşünü-yoruz.

5. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çi-zili sözcüklerden hangilerinin ara-sında özel-genel anlam ilişkisi yok-tur?

A) Yaz gelir, gün düşer çamlara.

B) Çağımızın en rahat taşıtı uçaktır.

C) En sevdiğim takı gümüş yüzüktür.

D) Canlıların en üstünü insandır.

E) Kıymetli taşlara daha çok da elmasa meraklıdır.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde karşıt kavramlar bir arada kullanıl-mıştır?

A) Zaman bir korkunç daire, ilk ve son nerede?

B) Bu mankenin babası Türk, annesi İngilizdir.

C) Anlattıklarına çok güldük ama son-ra üzüldük.

D) Dağcılar, her tırmanışta düşme riskini göze alırlar.

E) Doktor hastayı muayene etti ve ona bazı ilaçlar önerdi.

04


TEST


1.B 2.E 3.C 4.D 5.A 6.B 7.C 8.D 9.E 10.A 11.C 12.A05 SÖZCÜKTE ANLAM / Söz Öbekleri7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde

“yol” sözcüğü bir deyim içinde kul-lanılmıştır?

A) Yol yapım çalışmalarına nihayet başlandı.

B) Yoldan gelip geçenlere takılma-dan edemezdi.

C) Biz de bu işlerle yolumuza bulu-yoruz.

D) Arabamızla yolda ilerlerken karşı-mıza birden koyun sürüsü çıktı.

E) Köy yolu bozuk olduğu için köye erken varamadık.

8. (I) Necati Cumalı’nın üç kitabının bir arada olması okuyucuya bir değer-lendirme kolaylığı sağlamaktadır. (II) Okuyucu, Cumalı’nın sekiz on yıl-lık serüveninin toplu çizgisini bir ara-da değerlendirebilmektedir. (III) Şi-irleri, anlık noktalarıdır. (IV) Yer yer düzenli, ölçülü ama kimi yerde yalın-lığından gelen bir dağınıklık içinde tu-tulmuş notlardır. (V) Gençlik çapkınlık-larından toplumcu davranışlara kadar her türlü konu girmiştir onun şiirlerine.

Bu parçadaki numaralanmış cümle-lerin hangisinde, sözü edilen yaza-ra yönelik olumlu ve olumsuz yargı-lar bir arada verilmiştir?


9. Eleştirmenler, kendilerini bir yana bı-rakamadıkları için eleştiriyi olması ge-rektiği biçimde yapamıyorlar.

Bu cümledeki “kendilerini bir yana bı-rakmak” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yeterli tecrübeye sahip olamamak

B) Çağa ayak uyduramamak

C) Eski eleştiri tekniklerini bırakma-mak

D) Kişisel problemleri unutamamak

E) Nesnel bir bakış açısıyla bakama-mak

10. Aşağıdakilerin hangisinde deyim kullanılmamıştır?

A) Can boğazdan gelir ama bu kadar yersen hastalanırsın.

B) Çekip gitmek istedim o anda ora-dan.

C) Vaktini almak istemem ama beni bir dinle.

D) Seni de defterden sildim.

E) Hepimizi gafil avladı diye pek se-vindi.

11. Aşağıdakilerin hangisindeki ikile-me cümleye “zamanla eskimiş, yıp-ranmış” anlamı katmamıştır?

A) Öğrencilik zamanından kalma kı-rık dökük eşyaları atmaya kıyamı-yordu.

B) Yepyeni elbisenin altına yırtık pır-tık bir ayakkabı giymiş.

C) Bizi, yazlık ev diye derme çatma bir kulübeye götürdüler.

D) Çok eski zamanlardan kalma eski püskü kilimler şimdi oldukça de-ğerli.

E) Dolapta çürük çarık ne varsa hep-sini torbalara doldurdu.

12. Her toplumda rastlarız afra tafrasın-dan geçilmeyen, söz üreten insanlara. Bunlarla bir iki laf ettiniz mi üzerlerin-deki boya dökülür, altındaki çürük tah-ta sırıtır.

Bu parçada sözü edilen kişilerin du-rumunu en iyi anlatan söz aşağıda-kilerden hangisidir?

A) Adamın aynası işidir, lafa bakıl-maz.

B) Adam, adamı bir kere aldatır.

C) Adamın yere bakanından, suyun ağır akanından kork.

D) Adamın kıymetini adam bilir.

E) Adam adamdan korkmaz, utanır.

Edebiyatımız eski dönemlerinde bulutlar üzerinde yaşadı. Ama bu bize paha-lıya patladı. Bayağılıktan kurtulmak, bulunmaz düşlerin lezzetiyle yaşamak is-terken yeryüzü ile bağlarımızı kopardık. Güzeli, yalnız gökyüzünde görür olduk. O kadar ki yaşayabilmek için yeryü-züne inmek, yanımızı yöremizi görmek için “bayağılaşmak” zorunda kaldık en sonunda.

Bu parçadaki altı çizili sözle edebi-yatımız hakkında anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) En parlak devrini geçmişte yaşadığı

B) Günümüzde eski gücünü kaybettiği

C) Gerçeklikten uzak düştüğü

D) Batı etkisiyle olumsuz bir süreçten geçtiği

E) Sıradan konuları ele aldığı

Parça anlaşılmadan cevap verilmeye kalkışılırsa bu anlama ulaşılamaz, hatta çeldirici seçeneklere (A ya da B gibi) ta-kılınabilir. Aslında altı çizili söz, olumlu bir durumdan değil, olumsuz bir durum-dan bahsetmektedir. (Cevap C)

Örnek:


T e s t Türkçe


Doğrudan AnlatımBaşkasının cümlesinin söyleyenin ağzından çıktığı gibi hiç değiştirilmeden aktarıldığı cümlelerdir. Çalışmanız gerek, dedi öğretmenimiz. Ezgi “Ben de geleceğim.” dedi

Dolaylı AnlatımBaşkasının cümlesinin yapıca değiştirilip, kendi cümlemizin içine sindirilerek aktarıl-masıdır. Öğretmen, çalışmamız gerektiğini söyledi. Ezgi, kendisinin de geleceğini söyledi.

Öznel Anlatım (Kanıtlanamaz)Söyleyenin yorumunu, duygu ve düşünceleri-ni içeren kanıtlanamaz nitelikte cümlelerdir. Cümleye bir kelime dahi yorum karışmışsa cümlede öznel anlatım vardır. Birçok turistin ziyaret ettiği Efes, önemli

turizm merkezlerimizdendir.

Nesnel Anlatım (Kanıtlanabilir)Söyleyenin yorumunu, duygu ve düşüncele-rini içermeyen cümlelerdir. Kişiden kişiye değişmeyeceği ve ortak kabul olduğu için kanıtlanabilir yargılardır.

Kitapta 19 bilim insanının konuyu değişik yönlerden, çeşitli boyutlarıyla inceleyen 21 yazısı yer alıyor.

Ü n i t e 2CÜMLEDE ANLAM

1. “Ailenin tek çocuğu olduğu için çok şı-marıktı, şımarık olduğu için de sevilmi-yordu.” cümlesindeki anlam ilişkisi aşağıdakilerden hangisinde vardır?

A) Çalışmayı sevmediği için işten çık-tı, şimdi evde de rahat değil.

B) Kavgayı ayırmak için araya girdi, karışıklıkta o da dayak yedi.

C) Geçinemediği için patrondan zam istedi, zam istediği için de işten çıkarıldı.

D) Özürlü çıktığı için kazağı mağaza-ya götürdü ama mağazanın sahibi geri almadı.

E) Ev sahibi, oğlunun oturacağını söy-leyerek evden çıkmalarını söyledi ama onlar evi boşaltmayacaklar.

2. (I) Adam yaprağa bakıyor, yapra-ğın beneklerini sayıyordu. (II) Birden yaprağın üstündeki beneklerden biri kımıldadı. (III) Hâliyle irkildi adam. (IV) Önce gözlerine inanamadı. (V) Meğer kımıldayan şey, benek de-ğil; böcekmiş.

Bu parçadaki numaralanmış cümle-lerin hangi ikisi arasında “neden-so-nuç” ilişkisi vardır?

A) I ve II B) II ve III

C) III ve IV D) III ve V

E) IV ve V

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde neden-sonuç ilişkisi yoktur?

A) Onu görünce korkudan gözleri fal-taşı gibi açıldı.

B) Bu konuda, yargılama sürdüğü için hiçbir açıklama yapamam.

C) Kulakları ağır işittiğinden daima yüksek sesle konuşurdu.

D) Ankara’ya gelince bize uğrayaca-ğını söylemişti ama uğramadı.

E) Onu çok sevdiği için, yaptığı her şeyi kabulleniyordu.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisi do-laylı aktarmaya örnek olabilir?

A) Dedem, bize nasihat ederken “Ha-yatta daima dürüst olun.” derdi.

B) Arkadaşım, çevremdeki insanlar-la olan ilişkilerimde daha dikkatli davranmam gerektiğini söyledi.

C) Byron “İnsan gülümseyiş ile göz-yaşı arasında gidip gelen bir sar-kaç gibidir.” derken ne kadar hak-lıymış!

D) Tek başıma kalıp geçmişi düşün-düğümde, nerde o eski güzel gün-ler, dediğim çok olmuştur.

E) Annem beni, televizyonu kapat ve doğru yatağına git, diye uyardı.

5. (I) Tahsin Yücel’in Aykırı Öyküler’ini 1991’de okumuş, ve hakkında “Son Yılların En Güzel Kitabı” başlığıyla bir eleştiri yazmıştım. (II) Peygamberin Son Beş Günü adlı romanını 1992’de okudum ve en uzun eleştirimi o roman için yazdım. (III) Tahsin Yücel’i, kuru-lu düzeni eleştirmekten vazgeçen bir çizgiye geçmekle suçladım. (IV) Bu yıl okuduğum Vatandaş ise nefis bir ro-mandı. (V) Eserle ilgili yazımın başlığı da bu nedenle “Tahsin Yücel’den Bir Başyapıt” oldu.

Bu parçadaki numaralanmış cümle-lerin hangisi kanıtlanabilirlik açısın-dan ötekilerden farklıdır?


6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “amaç-sonuç” ilişkisi söz konusu-dur?

A) Toplantıdan erken ayrıldığından ona olanları anlatamadım.

B) Yazmayı düşündüğüm kitaplarla ilgili çalışmalar yapmak için kütüp-haneye gittim.

C) Bugün hava çok kötü; sergiyi gez-meye daha sonra gideriz.

D) Pikniği erteledim diye çocuklar bana çok kızmışlar.

E) Yayıncılar, bu şiir kitabının sa-tılmayacağını düşündüklerinden onu basmaya bir türlü yanaşma-dılar.

08


TEST


Kesin Yargı

“Kesin yargı” aslında bir soru tipidir. Soru-lar, cümlelerin yorumlanmasını gerektirdiği için aslında “cümlenin yorumu” başlığı altın-da ele alınsa da paragraf konusunda da aynı soru köklü sorular sorulabilmektedir.

Bu soruların “çıkarılabilir, ulaşılabilir, varılabilir...” gibi çıkarım gerektiren cümle sorularından ayrılan yönü ise okuyana hiçbir şekilde yorum payı bırakmaması, ifadelerin daha keskin ve olasılıksız olmasıdır.

Dolaysıyla, paragraf sorularındaki en büyük sorunlardan biri olan “soruya kişisel yorum katma” tutumunuzu bu soru tipiyle test edebilirsiniz.

1.C 2.E 3.D 4.E 5.A 6.D 7.C 8.D 9.A 10.D 11.D 12.C11 CÜMLEDE ANLAM 7. Dil, özellikle de ana dili, sağlıklı düşü-

nebilmenin biricik gıdasıdır. ----.

Bu cümle düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisiyle sürdü-rülemez?

A) Onunla beslenme alışkanlığı edi-nemeyenler birbirini yer

B) Ana dilini iyi kullanamayanları kül-tür erozyonundan çok çabuk etki-lenirler.

C) Ana dildeki boşlukları en iyi medya doldurur, tamamlar

D) Duygu ve düşüncelerini sağlıklı anlatmanın yolu ana dilden geçer.

E) Sağlıklı düşünememenin temel ko-şulu da ana dille düşünebilmektir.

8. İstanbul’da yıllardır sabah ve akşam saatlerinde trafik yoğunluğu yaşan-maktadır.

Bu cümleden kesin olarak çıkarıla-bilecek yargı aşağıdakilerden han-gisidir?

A) İstanbul’da yıllardır cadde ve so-kaklar değişmemiştir.

B) İstanbul’da trafik kurallarına her-kes uymaktadır.

C) İstanbul’a trafiğe çıkan araç sayısı denetlenmemektedir.

D) İstanbul’da trafik sorunu öteden beri devam etmektedir.

E) İstanbul’da insanlar her yere kendi araçlarıyla gitmektedir.

9. Çağının ---- ve yaşantısıyla dolu olan bir sanatçı, ---- dile getirmekle yetin-mez, ona ---- verme amacını da güder.

Bu cümlede boş bırakılan yerlere düşüncenin akışına göre sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilen-ler getirilmelidir?

A) düşünceleri - gerçekleri - biçim

B) istekleri - duyguları - şekil

C) beklentileri - düşünceleri - düzen

D) görüşler - idealleri - sonuç

E) tutkuları - ihtirasları - üslup

10. I. toplumdaki politikleşmenin hızlan-ması

II. 1970’li yıllarda III. işsizliğin yarattığı dış göçIV. kentlere göçün ve çarpık kentleş-

menin yarattığı sorunlarV. gerekçi edebiyatın başlıca konula-

rını oluşturdu

Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturacak biçimde sıralandı-ğında hangisi baştan dördüncü olur?


11. Önceki romanında toplumun baskıla-rına karşı bireyi savunmuştu. Bu ro-manında savaştan etkilenmiş olacak ki toplumun ve ulusun çıkarlarını her şeyin önüne koymuş. Bu durum yaza-rın ---- gösterir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşa-ğıdakilerden hangisi getirilirse “ya-zar için olumsuz bir yaklaşım” söz konusu olur?

A) arayış içinde olduğunu

B) nihayetinde bir insan olduğunu

C) dolaylısıyla sanatın değişken ol-duğunu

D) sanat anlayışının oturmamış oldu-ğunu

E) sonradan da olsa gerçeklere bo-yun eğdiğini

12. İnsan çaba gösterdi mi her güçlüğün üstesinden gelir.

Bu cümleden çıkarılabilecek kesin yargı aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnsan güçlükleri çabalayarak yener.

B) İnsanın güçlükleri yenmesi gerekir.

C) Gayret gösterilirse yenilmeyecek güçlük yoktur.

D) İnsan çaba gösterince engeller aşılır.

E) İnsan, her koşulda başarmak için vardır.

Bu soru tipi son yıllarda ÜNİVERSİTE

HAZIRLIK sınavlarında da sorulmaya

başlanmıştır.


T e s t Türkçe


Düşünce Yazıları Anlatı Yazıları

Açıklama Tartışma

Betimleme Öyküleme

Anlatım Biçimleri

AçıklamaBilgi verme, öğretme amacıyla yazılan yazı-ların anlatım biçimidir.

Ben bir şey öğrendim, diyebiliyorsak okuduğumuz yazının anlatım biçimi açıklamadır.

TartışmaOkuyucunun kanılarını değiştirmek, ona yeni bir görüş benimsetmek amacı taşıyan yazıla-rın anlatım biçimidir.

Soru–cevaplı cümleler, öyle değil böy-ledir, bu doğrudur, bu yanlıştır... gibi ifadeler tartışma için önemli ipuçlarıdır.

Benim de fikrim değişti, diyebiliyorsak okuduğumuz yazının anlatım biçimi tar-tışmadır.

Ü n i t e 3ANLATIM BİÇİMLERİ 15

1. Küçüksu Kasrı, Cumhuriyet Dönemi’n-de bir süre devlet konukevi olarak kul-lanılmıştır. Alçı kabartma ve kalem işi süslemeli tavanları, birbirinden fark-lı renk ve biçiminde, kıymetli İtalyan mermerleriyle yapılmış şömineleri dik-kat çekicidir. İnce işçilikli parkeleri, çe-şitli Avrupa üsluplarındaki mobilyaları Kasr’a Batılı bir hava verir

Bu parçada ağır basan anlatım biçi-mi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Açıklama

B) Betimleme

C) Öyküleme

D) Tartışma

E) Karşılaştırma

2. Binmeyeceğim o otobüse. Burada, bu masada oturacağım ve bir çay daha söyleyeceğim kendime. Koyu bir çay, uyanık kalmak istiyorum. Bana şüp-heyle bakan garsona “Otur da iki çift laf edelim yahu!” diyeceğim. Sabah ol-duğunda canım nereye gitmek isterse o yöne giden bir otobüse bineceğim. Ben geldim sahil kasabası, ben gel-dim ormanlar, ben geldim hiç tanıma-dığım şehir, ben geldim Candan, ben geldim baba...

Bu parçanın anlatım biçimi aşağı-dakilerden hangisidir?

A) Açıklama B) Tartışma

C) Betimleme D) Öyküleme


3. 80’li yılların ikinci yarısından sonra halk oyunları, toplumda önemli bir yer kazanmaya başlamıştır. Yurt dışı te-masları nedeniyle halk oyunları ülke için bir “temsiliyet” ya da “gurur” kay-nağı olmuştur. Bu temasların başla-masıyla birlikte de hemen her belde-mizde dernekler kurulmaya başlamış, belediyeler de kendi bünyeleri içeri-sinde halk oyunları ekipleri oluştur-muştur.


A) Açıklama

B) Betimleme

C) Tartışma

D) Öyküleme


4. (I) Buradaki insanların misafirperver-liğine diyecek yoktu. (II) Hepsi de sı-cak, samimi, güleryüzlü insanlar. (III) Ama burada kalacak doğru dü-rüst bir yerin olmayışı üzücü bir du-rum. (IV) Kaldığımız otele benzer yer, güneş görmeyen basık, köhne bir bi-naydı. (V) Odada toz içinde eski bir radyo, bacağı kırık bir masa... (VI) Gı-cırdamasın diye bütün gece hareket-siz uzanıp yattığım yatak da cabası...

Bu parçadaki numaralanmış cüm-lelerin hangisinde betimleme yapıl-mamıştır?

A) I ve III B) II ve IV

C) III ve V D) IV ve VI

E) V ve VI

5. Yükseköğrenim görmüş olup yani dip-lomalı olup, aydın ya da entelektüel olmamak pekâlâ mümkün. Mesleğiyle ilgili olmayan hiçbir kitaba iltifat etme-yen, hiçbir kültür ve sanat olayına ilgi duymayan, düşünmek için düşünmeyi aklından bile geçirmeyen mühendis-ler, doktorlar, sosyologlar, avukatlar mimarlar, öğretmenler, politikacılar... yok mu? Dünyada ve Türkiye’de neler olup bittiği umurlarında bile olmayan, üzerinde düşünülmüş bir dünya görü-şünden yoksun, beğenileri gelişmemiş kişilere diploma, “tahsilli” etiketini sağ-lasa da “entelektüel” niteliği kazandır-mış olamaz.


A) Açıklama B) Örnekleme

C) Karşılaştırma D) Tartışma

E) Öyküleme

6. İhracat seferberliği, Türk halkının giyi-mini ciddi olarak etkiledi. Dışarıya sat-tığımız malların fazlası, önce semt pa-zarlarına ve tatil yörelerine, oradan da Anadolu’nun en ücra köşelerine kadar ulaşmaya başladı. Böylece Türk hal-kı ihracat için hazırlanan sarı, kırmızı, mavi ve turuncularla tanıştı. İhracatla birlikte spor giyim de yaygınlaştı.


A) Açıklama B) Örnekleme

C) Tartışma D) Öyküleme

E) Betimleme


TEST


Karşılaştırma

Birden çok olay, durum, nesne, varlık ya da kişi arasındaki benzer ve ayrılan yönlerin ortaya konmasıdır.

Karşılaştırmada benzer yönler ve ayrılan yönler ayrı ayrı verileceği gibi birlikte de verilebilir.

Karşılaştırma anlamı “daha, çok, en çok, gibi, kadar” sözcükleriyle sağlanır.

Her benzetme, aynı zamanda bir karşı-laştırmadır.

Tanımlama

Varlık, nesne ve kavramların belirleyici, ayırt edici yönlerinin ortaya konmasıdır.

Bir tanım cümlesi, tanımlanan varlık, nesne veya kavramla ilgili “Bu nedir?” sorusuna yanıt vermelidir.

Tanım cümlelerinde genelde ek fiilin geniş zaman (-dir) ekine yer verilir fa-kat şart değildir.

1.A 2.E 3.D 4.D 5.B 6.A 7.E 8.C 9.B 10.C 11.A 12.B16 ANLATIM BİÇİMLERİ / Düşünceyi Geliştirme Yolları7. Elli yıl önceki şiiri ve yaşamı soruyor-

sunuz bana, az değil yarım yüzyılık bir zaman bu. Hemen söyleyeyim: Elli yıl önceki yaşam uçmuş gitmiştir, şiirse kitaplardadır. Saptanan bu gerçekten de anlaşılıyor ki Mallarme’ın “Her ya-şam bir kitap olmak içindir.” sözü doğ-rudur.

Bu parçanın anlatımında aşağıda-ki düşünceyi geliştirme yollarının hangisinden yararlanılmıştır?

A) Tanımlama

B) Karşılaştırma

C) Kişileştirme

D) Benzetme

E) Tanık gösterme

8. Şiir, kalpten geçen duyguların lisan hâlinde ortaya çıkışıdır. Duyguların aniden dile gelmesidir. Fakat duygu-nun sadece dil ile ifade edilmesi hat-ta vezinli ve kafiyeli olarak söylenme-si, onun şiir olması için yeterli değildir. Şiir, bir müzikler yığınıdır. Lakin Frenk-lerin “kuyu nağmesi” dedikleri çok na-dir ve halis bir cevherdir. Nedim, bu şiir güzelliğini “Varsın, dökülen şarap olsun, kırılan da onun şişesi” anlamı-na gelen mısralardaki ahenkle çok gü-zel kanıtlamıştır.

Bu parçanın anlatımında aşağıdaki-lerin hangilerinden yararlanılmıştır?

A) Öyküleme - tanımlama

B) Betimleme - tartışma

C) Tanımlama - örnekleme

D) Karşılaştırma - betimleme

E) Tanık gösterme - örnekleme

9. On dakika kadar sonra onu saha için-de gördüğümde ise gözlerime inana-mıyorum. O kırılgan, utangaç, ufak te-fek, narin çocuk gitmiş; aslan gibi biri gelmişti. Saçları yele şeklini almış-tı sanki. Bacak kasları, atlamaya ha-zır bir çita gerginliğinde. Top koştu-rurken, top çalarken, pas alırken ve verirken onu seyrediyordum ve şunu anlıyorum ki bir futbol ustasıyla karşı karşıyaydım.

Bu parçada düşünceyi geliştirme yollarının hangisinden yararlanıl-mıştır?

A) Örnekleme

B) Benzetme

C) Kişileştirme

D) Tanık gösterme

E) Tanımlama

10. İnsan, yaşadığı yörenin etkileri ile bi-çimleniyor. Sait Faik, Burgaz’da yaşa-dı. Burgaz’ı yazdı. Yaşar Kemal, Çu-kurova’da yaşadı, Çukurova’yı yazdı. Yazarların yaşadıkları yerler doğallık-la yazdıklarına yansıyacak. Bakışları, konuyu işleyişleri de farklı olabilir ama her yazarın yazdığında yaşadığı yeri görebilirsiniz.

Bu parçanın anlatımında aşağıda-kilerden hangisi ağır basmaktadır?

A) Tanık göstermeB) KarşılaştırmaC) ÖrneklemeD) TanımlamaE) Benzetme

11. Roman üzerine çok şey yazıldı, daha da yazılacak. Geçen yıllar türlü anla-yışların çatışmasını görüp durdu. Kimi yazarlar romandan, toplum hayatın-da bir işe yaramasını, bozuklukların ortadan kalkmasına yardım etmesi-ni, doğru yolu göstermesini istediler. Kimi yazarlar da romanın bir ahlak ki-tabı değil, bir sanat eseri olduğunu ile-ri sürdüler.

Bu parçanın anlatımında öne çıkan düşünceyi geliştirme yolu aşağıda-kilerden hangisidir?

A) Karşılaştırma

B) Tanımlama

C) Örnekleme

D) Benzetme

E) İlişki kurma

12. İnsan, ne kadar tecrübe edinmişse ha-yattan o kadar kültürlüdür. Kültür; insan aklının, deneylerinin durmadan gelişen ve yenilenen bir ürünüdür. O zaman bu deneylerin sürekli yenilenmesi ve ge-lişmesi için de mecburen tecrübe edin-mesi gerekir insanın. Tecrübe ise; in-sanın, yaşadığı, gördüğü, gezdiği yerlerden biriktirdiği düşünsel edinim-lerdir.

Bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından hangilerine başvurul-muştur?

A) Öyküleme - karşılaştırmaB) Tanımlama - karşılaştırmaC) Tanık gösterme - tanımlamaD) Benzetme - tanımlamaE) Örnekleme - karşılaştırma




PARAGRAFTA ANLAM / Yapı211. Faydacı okur, kitaplara yarar sağla-

mak amacıyla yaklaşan okur türüdür. (I) “Okuduğum kitaplar bana bir şey-ler vermeli.” diye söze başlar. (II) Neyi yapması, neyi yapmaması gerektiğini romanlardan öğrenebileceğini dü-şünür. (III) Derinlemesine okumalar yapmaz. (IV) Gerçek düşkünü okur, romanlarda yaşananların gerçek ol-masından heyecan duyan okurdur. (V) Romanın kurmaca bir metin oldu-ğunu düşünmek istemezBu parçadaki numaralanmış cümle-lerden hangisi çıkarılırsa düşünce-nin akışında bir bozulma olmaz?


2. (I) En kısasından en uzununa kadar her yazı bir düşünce birimidir. (II) Ben-ce yazarın en büyük başarısı, düşün-me yeteneği olanları düşündürmesidir. (III) Bunu kendi okuruna uygulayan bir yazar da doğaldır ki başarılı bir yazar-dır. (IV) Günün konuları üzerinde dur-mak, onları incelemek, derine inmek, yorumlamak ve anlamını duyurmak. (V) Yazar, kendisiyle birlikte okurları-nı da düşündürür, onlara yeni kapılar açar.Bu parçada düşüncenin akışının düzeltilmesi için numaralanmış cümlelerden hangileri yer değiştir-melidir?

A) I ile II B) II ile III

C) III ile IV D) III ile V

E) IV ile V

3. Aynı dilde, aynı konuyu işleyen iki eser, ister çağdaş ister farklı dönem-lerden olsun, mutlaka farklılıklar arz eder. Aksi hâlde ikincisi ----.Bu parça, aşağıdakilerin hangisiyle en uygun biçimde tamamlanabilir?

A) tamamen kopya olur

B) tamamen özgün olur

C) ya kopyadır ya da eser olma katına yükselmemiştir

D) bu bağlamda gölge olmaktan, okuru oyalamaktan başka ne işe yarar

E) hakkında söz söylemeyi veya yo-rum yapmayı bile gereksiz görüyo-rum

4. (I) Hayır, ben romanlarımda dille oyna-mıyorum. (II) Benim için konu ve içerik dilden önce geliyor. (III) Dili düzgün ve sade kullanmayı seviyorum. (IV) Okur-yazarı az, kitap okuyanı daha da az olan bir ülkede laf cambazlığı yaparak okuru kitaptan soğutmak istemiyorum. (V) Ama bunu tercih eden bazı yazar-lara hayranlığım da yok değil.Bu parçadaki numaralanmış cüm-lelerin hangisinden sonra düşünce-nin akışına göre, “Dili zorlamıyorum.” cümlesi getirilmelidir?


5. ----. Şiirde çeviri ise her zaman tar-tışma konusudur. Şiiri çevirmek onu öldürmek demektir. Sözcüklerin yarat-tığı imgeye, çağrışım gücüne bakma-dan yanlızca anlama yönelmek kuşku-suz çevirmeni başarısız kılacaktır.Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre getirilebilecek en uy-gun cümle aşağıdakilerden hangi-sidir?

A) Düzyazıda çeviri bütün zorluklara rağmen mümkündür

B) Şiir çevirisinde sözcüklerin içerdiği anlam çok önemlidir

C) Çevirmen şiire yüreğini koymalıdır

D) Düzyazıda imgeler yoğun kullanıl-maz

E) Sanatçı düzyazıda dilin anlatım olanaklarına dikkat etmez

6. (I) Birçokları, bir tabloya bakarken onun dilini çözmek ister. (II) Ressamın çizgilerle yaptığını algılamaya çalışır. (III) “Bak burdaki bir bulut, şu da insan eli.” derler. (IV) Ressamın anlaşılma kaygısı yoktur aslında. (V) Bu çıkarım-larını da çevrelerine ballandıra ballan-dıra anlatmayı severler.

Bu parçadaki numaralanmış cümle-lerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?


Aşağıdaki soru tipinde soru kökünde “numaralanmış cümlelerin hangisinden sonra” mı yoksa “numaralanmış yerlerin hangisine” ifadesi mi verildiğine çok dikkat edilmelidir. Aksi takdirde soru doğru çözü-lüp yanlış seçenek işaretlenebilir.

(I) Bir araştırma, ömrün ortalama 9 yılının televizyon karşısında geçirildiğini ortaya koydu. (II) Video ve televizyon yayını ya-pan İngiliz Blinkbox sitesinin araştırması, 18 ile 80 yaş arasındaki 5000 kişi üzerinde yürütüldü. (III) Ortalama bir insan ömrünün 62 yılı yetişkinlik dönemi olarak değerlen-dirildiğinde ise televizyon izleme eylemi bu sürecin %15’ini kapsıyor. (IV) Bu oran, bir yetişkinin alışveriş, spor ve diğer etkinlikler için ömrü boyunca ayırdığı toplam 650 günün tam 5 katına denk geliyor. (V) Tele-vizyon izleyerek geçirilen 9 yılın 16 ayı ise programların tekrarlarına, 3 yılı da içeriği boş yayınlara ayrılıyor.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden sonra düşüncenin akışına göre, “Buna göre, yetişkinler günde orta-lama üç buçuk saatini televizyon izlemeye ayırıyor.” cümlesi getirilmelidir?


Cevabı II olan bu sorunun kökünde eğer “numaralanmış yerlerin hangisine” ifadesi geçseydi cevap III olurdu.


TEST


1.D 2.C 3.A 4.C 5.B 6.E 7.A 8.E

Edebiyat, okurun yaşamadığı ya da hiçbir zaman yaşamayacağı hayatlara farklı bir boyutta tanık olmasını sağlar. Edebiyat, anıyı ortaklaştırır; yazarın anısı gerçek an-lamda saflığını koruyarak edebîleştiğinde okurun anısına dönüşür. Okur da gerçek-miş gibi, bu anılara neden olan hayatları yaşar. Edebiyatın büyülü gücü işte budur bence, tekilin içine çoğulu yerleştirebilmek; okurun duygularını, başkasının duygularıy-la buluşturup zenginleştirmek.

Bu parçada anlatılanlara göre, edebiya-tın en önemli özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnsanların paylaşımlarını artırmak

B) Yazarın duygularını okura iletmek

C) İnsanlara fayda sağlamak

D) Her türlü insanın beğenisine hitap etmek

E) İnsanları duygusal yalnızlıktan kurtarmak

Özellikle parçanın son cümlesindeki “tekilin içine çoğulu yerleştirmek; okurun duygularını, başkasının duygularıyla buluşturup zenginleştirmek” ifadesiyle bu paylaşım konusu vurgulanmaktadır. Bu da A seçeneğinde belirtilmiştir. (Cevap A)

24 PARAGRAFTA ANLAM / Ana Düşünce 5. Genç insanın, başarılı olmayı, tümüyle

kitaplardan öğrendikleriyle ya da çe-şitli konularda örgün biçimde bilgilerle donatılarak elde edeceğine inanama-yız. Oysa gencin başarıyı, kendine güvenerek ve kendi yaptırım gücünü bir noktada toplayarak, bunları seçtiği olguda yoğunlaştırarak elde edeceği-ne inanabiliriz.

Bu parçanın ana düşüncesi aşağı-dakilerden hangisidir?

A) Başarı için, kitap bir kaynaktır.

B) Kişilik özellikleri başarı için, her şeyden daha önemlidir.

C) Örgün eğitim kişiyi bilgilendirir

D) Bilgili olmak, başarıya giden tek yoldur.

E) Başarının temelinde birden çok et-kenin olduğunu kabul etmeliyiz.

6. (I) Çeviri kitap, bir yolcu gibidir. (II) Neyle karşılacağı bilinmez. (III) Yabancı okur, yeni gelene sarılıp onun anlatacaklarını merak eder mi? (IV) Yoksa, dağlardan gelen bir köy-lüye baktığı gibi ona da şöyle bir göz atıp yoluna devam eder mi? (V) Bir çeviri kitabın da okunup okunmaya-cağı çevrildiği dile ve o kültürün sanat anlayışına bağlıdır.

Bu parçanın ana düşüncesi, numa-ralanmış cümlelerin hangisinde be-lirtilmiştir?


7. Evrensel değerleri yüceltmek, aydınlık bir geleceğe ulaşmak, güzel sanat-ların ve edebiyatın toplumda ilgi gör-mesiyle yakından ilişkilidir. Toplumları aydınlatma yolunda en büyük işleve sahip olan edebiyatın toplumumuz-da yeterince ilgi görmemesi, belki de en büyük açmazımızdır. Bu, toplumu yarınlara sağlıklı biçimde taşıyacak insanı oluşturmakta karşılaştığımız en somut çaresizliğimizdir.

Bu parçada asıl vurgulanmak iste-nen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Toplumların sağlıklı bir biçimde geleceği kucaklayabilmesi sanat-sal etkinliklerle donanmış bir eği-tim anlayışıyla gerçekleşir.

B) Toplumların gelişip yarınlara ulaş-masına katkı sunmayan sanat, iş-levini yerine getiremez.

C) Toplumların geri kalmışlığının altında yatan gerçek, sanatçı ve eğitimcilerin görevlerini layıkıyla yerine getirmeyişidir.

D) Toplumsal sorunlar karşısında çö-züm üretirken bilim ve sanatı reh-ber almalıyız.

E) Aydınlık bir geleceğe ulaşmak, toplumsal ve evrensel değerlere gereken önemin gösterilmesiyle mümkündür.

8. Bir edebiyat eseri okunmaya başlan- dığı zaman “yazan” ve “okuyan” ara-sında birinin diğerinin yardımı olma-dan karşıya geçemeyeceği uçurumlar oluşabiliyor. Okur yazardan, yazar okurdan her an, her satırda uzaklaşa-biliyor. Yazarın dünyasında kendini bir yere koyamıyor “okuyan”. Bir hikâye bittiğinde her iki taraf da kendi dünya-sına çekiliyor. Yazar başka bir hikâye yazmaya başlarken okuyucu yeni bir kitabın sayfalarını çevirip orada ken-dine bir yol bulmaya çalışıyor. Ancak bazı öyküler, bunun tam tersi bir etki yaratıyor her iki taraf için de. “Yazan” ve “okuyan” o hikâyelerde empatinin ötesine geçip birbirlerinin tozlu hüzün-lerini birlikte kapılarının eşiğinden sü-pürüp dışarı atabiliyor. Nilüfer Açıka-lın’ın öykülerinde de okuru bekleyen bu. Açıkalın okurun burnunun dibine girmeyi başarıyor.

Bu parçaya göre, Nilüfer Açıkalın’ın hikâyelerinin en belirgin özelliği aşa-ğıdakilerden hangisidir?

A) Okuru kendi dünyasıyla baş başa bırakması

B) Okuyucuda yeni ve değişik çağrı-şımlar yaratması

C) Okuyucuyu yazarın dünyasına çe-kerek okuyucuda bağımlılık yarat-ması

D) Okuyucuya empati yaptırıp onu gerçeklerle yüzleştirmesi

E) Okul sarıp sarmalayıp onun tüm hüzünlerini yok etmesini sağlaması


T e s t Türkçe


Ü n i t e 4PARAGRAFTA ANLAM / Yardımcı Düşünceler29

1. Alışılmış biyografi ve şiir eleştirisi ki-taplarının ötesinde bir kavrama ve dile getirme yöntemi var Haydar Ergü-len’in. Biyografik bilgiyi kendi akışında eritirken yepyeni bir portre çizmeye koyuluyor Cemal Süreya için 59 Kır-langıç’ta. Hacim olarak kısa ancak ritmik olarak atak bu tür kitaplar. İlk elden şairi tanımak ve onun şiirine gitmek için de son derece elverişli. Söz gelimi, Cemal Süreya için “Şiiri bir ‘Türk şiiri antolojisi’ gibidir.” diyor Ergülen. Böylelikle de onun şiirinin, şiirimizin bütün estetik katmanlarını taşıdığını, renklerine büründüğünü, kendi elvanıyla ayrı bir kumaş olduğu-nun altını çiziyor. Onu okurken, Türk şiirinin geçmişine doğru da yolculuk etmekten kendisini alamadığını ifade ediyor. Sonra da Cemal Süreya’nın bir “sentez” şiiri yazdığını, bu manada temsil gücü yüksek bir şairle baş başa olduğumuzu dillendiriyor.

Bu parçaya göre, aşağıdakilerden hangisi Haydar Ergülen’in Cemal Süreya’ya yönelik değerlendirmele-rinden biri değildir?

A) Şiirimizi geçmişten geleceğe ku-caklamaktadır.

B) Şiirimizin tüm estetik güzelliklerini yansıtmaktadır.

C) Kendi çeşitliliği ile kendine has bir şairdir.

D) Geçmişin şiir tarzı ve geleneğini sürdürmüştür.

E) Geçmişten bugüne bir sentez şai-ridir.

2. Romanı, edebiyatımızda yeni bir tür saydığımıza şaşılmasın. Eski eserler arasında da birtakım hikâyeler vardı. Ancak bunlar, tılsım ile gömü bulmak, bir yerde denize batıp yazarın hokka-sından çıkmak, ah ile yanmak gibi ger-çek dışı konuları olan eserlerdi. Bunlar hayat açıklaması, duygu incelemesi, düşünce gibi gerekli şartlardan yok-sun olduğu için roman değil; kocakarı masalı çeşidindendir.Bu parçadan aşağıdakilerden han-gisi çıkarılamaz ?

A) Roman, edebiyatımız için yeni bir türdür.

B) Eski hikâyeler, olağanüstü konular üstüne kuruludur.

C) Romanımızın çıkış noktası eski hikâyelerdir.

D) Eski hikâyeler roman gibi değil, masal gibidir.

E) Eski hikâyeler, bazı nitelikleri taşı-madığı için roman değildir.

3. Ben, öykülerimi yazarken kılı kırk yararak sinemaya özgü bir yol izliyo-rum. Sahneler tasarlıyorum zihnimde. Olayları anlatırken ayrıntılara başvu-ruyorum. Böylece öykülerimin bir si-nema etkisi yaratmasını amaçlıyorum.Böyle konuşan bir kişi için aşağıda-kilerden hangisi söylenemez?

A) Olay kurgusuna önem verdiği

B) İşini özenle yaptığı

C) Öyküde değişik bir teknik uyguladığı

D) Ayrıntılara yer verdiği

E) Öykülerini oynanmak için yazdığı

4. İnsanın yetenek ve becerilerinin sı-nırının ne olduğunu şu an için kimse bilmiyor. Bu nedenle hayatı sınırla-yan “Yapamam, başaramam, benim için olanaksız.” gibi düşünceleri bir an önce aklımızdan atmalıyız. İnsanı umuttan uzaklaştıran düşünceler ye-nilginin temelini oluşturur. Geçmişte bir şey yapamamış olmamız bunu ge-lecekte de yapamayacağımız anlamı-na gelmez.Bu parçadan aşağıdakilerden han-gisi çıkarılamaz?

A) Yenilgiye hiçbir zaman yenilme-meliyiz.

B) Umutsuzluğa kapılmak başarısız-lığa neden olur.

C) İnsanın yapabileceklerinin sınırı belli değildir.

D) İnsan yeteneklerine göre çalışırsa mutlaka başarılı olur.

E) Bir defa başarısız olmamız de-vamlı başarısız olacağımız anla-mına gelmez.

Yazı sözden üstündür. Kültürün gerçek okulu yazıdır. Yazı bulunmamış olsaydı in sanlık kendini bu derece tanımaya-cak, sonraki nesillere tanıtamayacaktı. Uygarlık, ye rinde sayacaktı. Çünkü yazı duyguların, dü şüncelerin, bilgilerin, zekâ-nın fotoğrafı; dü şünen kafaların gölgesi, insanoğlunun ölüme karşı bulduğu tek çaredir.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Yazının, toplumun ilerlemesini sağladı ğına

B) Yazının sözden üstün olduğuna

C) İnsanların, yazı sayesinde düşüncele rini ilettiklerine

D) Yazının, bir kültür ögesi olduğuna

E) Sözlü anlatıma, yazıdan daha çok önem verildiğine

Parçada yazı olmasaydı “Uygarlık yerinde sayacaktı.” cümlesiyle A seçeneğine, yazı-nın sözden üstün olduğunu belirterek B seçeneğine, insanlığın düşüncelerini yazı sayesinde sonraki nesillere aktar-dığını belirterek C seçeneğine, yazının kültürün gerçek okulu olduğunu söyleyerek D seçeneğine değinildiğini söyleyebiliriz. Ancak parçada sözlü anlatımın yazıdan üstün tutulduğuna yönelik bir ifade geçme-mektedir. (Cevap B)


T e s t TürkçeYAZIM KURALLARI35


“ki”nin Bitişik Yazıldığı Bağlaçlar:

s sanki

o oysaki

m mademki

b belki

h hâlbuki

ç çünkü

m meğerki

i illaki

Birleşik Sözcüklerin Yazımı

Birleşme sırasında sözcüklerin hiçbiriyadaikincisözcüğüanlamdeğişikliğineuğramayanbirleşik sözcükler ayrı ya-zılır.

Birleşmesırasındabirleşensözcükler-den her ikisi ya da ikincisi anlam de-ğişikliğine uğrayan birleşik sözcüklerbitişikyazılır.

Ses düşmesine uğrayan birleşik keli-melerbitişikyazılır.

Ü n i t e 6

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ‘‘de’’nin yazımına ilişkin yanlışlık yapılmıştır?

A)Havalardabirtürlüdüzelmedi!

B)Yeni uygulamadan personel deşikâyetçi.

C)Belkide sen de bana inanmıyor-sun.

D)Buiştesenindeparmağınvarmış.

E)Erendekendineçekidüzenvermeli.

2. Aşağıdakilerin hangisinde ‘‘de’’nin yazımı ile ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A)Bahçedetürlütürlüçiçekleryetişi-yordu.

B)Öğretmenimizdebukitabıokuma-mızıistedi.

C)Yarınkigeziyedekatılabilirsiniz.

D)Evde benden başkası bu yemeğisevmezdi.

E)Herşeydebirhayırvardır,derler.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ‘‘ki’’nin yazımıyla ilgili yanlışlık ya-pılmıştır?

A)Sandımkisendegeleceksin.

B)Benidinlekiyanlışyapmayasın.

C)Düşününkibenoradayoktum...

D)Öyleyoğundukiyemekbileyemi-yordu.

E)Sanaçokgüvenmiştimoysaki...

4. (I)ErdalYazıcı’nın"Yarınımız,umudu-muzçocuklar"başlıklıfotoğrafalbümüyayımlandı. (II) Albümün sunusundaşöyle diyorYazıcı: (III)Çekimler sıra-sındaçocuklarlaevde,okulda,doğadanice dostluklar kurduk. (IV) O anlarıunutulmamaküzerekarakutumunfilm-lerinekaydettim.(V)Kısacasıdostluk-larbusayedepekişipölümsüzleşti.

Bu parçadaki numaralanmış cümle-lerin hangisinde yazım yanlışı yapıl-mıştır?

A)I B)II C)III D)IV E)V

5. Bellibirtarihgösterenayvegünadlarıbüyükharflebaşlar.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uymamaktan kaynakla-nan yazım yanlışı vardır?

A)Sanatçı13Aralık’tasevenleritara-fındananıldı.

B)Bebeğinşubatınilkhaftasıdoğma-sıbekleniyor.

C)Mersin’eheryılAğustosayındagi-deriz.

D)14Ocak2018Perşembegünündeameliyatolmuştu.

E)Güzelbirkasımakşamı,havarüz-gârlı...

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur?

A)Buradayollar10m.’dir,sokaklardaaynıgenişliktedir.

B)Busepetderenkrenkşekerbulu-nurdu.

C)İşyerininkarşısındameşhurbirke-bapcıvardır.

D)Milli Eğitim Bakanı, okulların birhaftageçaçılacağınısöyledi.

E)Öylezamanlarvarkihayatta,insanhiçunutmazoanları.


TEST SÖZCÜKTE YAPI39


Sözcüklerbirdençokyapımekialabi-lir.

Sözcükler yapım ekinden sonra çekimekidealabilir.

Türkçede istisnalardışındayapımek-leri çekim eklerinden önce gelir. Budurumaistisnabirkaçdurumvardır:

yüz-de-lik

çeye

ç.ey.e

yer-de-ki

Bazıyapımeklerieklendiklerisözcük-lerin köklerinde ses değişikliğine yolaçabilir.gel–dir–:getir–

git–tir–:götür–

gör–dür–:göster–

sarı–ar–:sarar–

küçük–l–:küçül–

kıvır–ak:kıvrak

1.B 2.D 3.C 4.D 5.D 6.B 7.E 8.A 9.E 10.E 11.E 12.A 13.A 14.C 15.A

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözcüklerin tümü yapıca türemiş-tir?

A) Kalıcıbaşarı,sürekliaraştırmage-rektirir.

B) Sınavdaki sorular oldukça kolaygeldibana.

C) Avukat,elindengeleniyaptı.

D) Yalnızlık bir ömür boyu bizi takipeder.

E) Bazısorunlarakarşıönlemalma-mızgerekiyor.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-lık(-lik/-luk/-lük)” ekiyle türetilmiş sözcük yer bildirmektedir?

A) Bureklamiçinaylıkkazancımızınyarısınıharcadık.

B) Yazlık kıyafetlerimizi yarın dolap-tançıkaracağız.

C) Gençliğindeburalardapekçokkezdolaşmıştır.

D) Etrafımızıkuşatansessizliktenra-hatsızolmuştuk.

E) Pazargünü,aileceçamlığapiknikyapmakiçingideceğiz.

10. Yaşlıamca,bubölgede kazıçalışması I II yapan görevlileri yıllardırtanıdığını IIIIVV söyledi.Bu cümledeki numaralanmış söz-cüklerden hangisinin kökü, sözcük türü bakımından ötekilerden farklı-dır?

A) I B) II C)III D)IV E)V

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, altı çizili sözcük hem yapım eki hem çekim eki almıştır?A) Bu bilgiyi de internetten sorgula,

dedivegitti.B) Dün kendisinden istediklerimi ka-

pıcıbugüngetirdi.C) Evimde kendime ait bir çalışma

odamvar.D) Ilıkiçilenbubitkiselkarışımboğa-

zımaiyigeldi.E) Gözetmenler,sınavıbirazgeçbi-

tirdiler.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüğün aldığı ekin işlevi ötekilerden farklıdır?A) Tipihiçhoşumagitmediadamın.B) O tarihî yapı nihayet korumaya

alındı.C) Bu dizi yeni fakat işlediği konu

eski.D) Batı rüzgârları beraberinde bulut

getirir.E) Bu yazıdahagüzel,böyleyazma-

yadevamet.

13. I. Sıcaktan tansiyonu çıkınca burnukanadı.

II. Busokaktakievlerinhepsiçocuk-luğumuzuntektanığıydı.

III.Dertli ihtiyar evlatlarının vefasızlı-ğındanyakınıyordu.

IV.Bu uzun yolculuk hepimizi iyiceyormuştu.

V.Sisli gecelerde kamp yapmak ol-dukçaheyecanlıydı.

Yukarıdaki numaralanmış cümle-lerin hangisindeki altı çizili sözcük hem yapım hem çekim eki almıştır?A)I B)II C)III D)IV E)V

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bildirme eki “-dır”, eklendiği fiile ke-sinlik anlamı kazandırmıştır?

A) Busaatekadarokulaçoktanvar-mıştır.

B) Arabayıçarptığımıbabamdaduy-muştur.

C) Sınavbitmiştir,lütfenkalemlerinizibırakınız.

D) Annemler bugün dayımlara geç-miştir.

E) Umarımsöylemekistediğimianla-mıştır.

15. Enazbiryapımekialıptüreyensöz-cükleregövdedenir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük gövde değildir?

A) Dahaçokçalışmalı,onlardangeri kalmamalıyız.

B) Bu sunumbizeepeypuankazan-dıracak.

C) Eskidençatıdayadabalkondate-levizyonantenleriolurdu.

D) Bu dergininsonsayısıaraştırma-mıziçingerekli.

E) Bu seçkideünlüyazarlarınaileleri-neyazdıklarımektuplarvar.


T e s t Ü n i t e 944


Türkçe

Nesneye Göre Fiil Çatıları

Geçişsiz Fiiller

Nesnealamayanfiillerdir.

Geçişli Fiiller

Nesnealabilenfiillerdir.

“Neyi,kimi”sorularınacevapverenfi-illergeçişli,cevapvermeyenfiillerge-çişsizdir.

Oldurgan Fiiller

Geçişsizfiiller -r, -t, -tıreklerindenbirinialıncaoldurgan(geçişli)olur.

Ettirgen Fiiller

Geçişli fiiller -r, -t, -tır eklerinden birinialıncageçişlilikdereceleriartarveettirgenolur.

FİİLLERDE ÇATI1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin

yükleminde çatı özellikleri aranmaz?A) İşittiklerimiz, bunları doğrular nite-

likteydi.B) Sözünüettiğinizasfaltyoldangeçe-

rekgeldikburaya.C) O günden sonra onu hiç ama hiç

görmedim.D) Doğrusu,onunbusözünepekkulak

asmadım.E) Tanıdıkların biri, gerçek suçlunun

başkasıolduğunusöylemiş.

2. “Beni görünce hemenbir yere gizlen-di.” cümlesinin özne-yüklem ilişkisi bakımından özdeşi aşağıdakilerden hangisidir?A) Davetedilenkonuklarözenleseçil-

mişti.B) Elinenegeçerseyereatıyor.C) Omzundakişalasıkısıkısarındı.D) Onunlayıllardırmektuplaşıyoruz.E) Yenidencanlanandoğaonukendi-

negetirmişti.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesne-yüklem ilişkisi ötekilerden farklıdır?

A)Annesi biz gitmeden çayı demle-mişti.

B)Törende İstiklal Marşı’nınonkıta-sınıokudu.

C)Öğretmenisevinçgözyaşlarımızlauğurladık.

D)İstanbulBoğazı’nıyüzerekgeçti.

E)Bugeceerkendenuyudum.

4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi işteş çatılıdır?

A) Sonundaistediğimpuanaulaştım.

B) Bu konunun ayrıntılarını birbirinekarıştırıyorum.

C) Altından kalkamayacağım bir işebulaştımyine.

D) Bugünkurumdaişebaşlayanarka-daşlarlatanıştık.

E) Hiçgereğiyokkenönünegelenesa-taşıyorsun.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisi öz-ne-yüklem ilişkisi yönüyle diğerle-rinden farklıdır?

A) Sınava giren öğrencilerin çoğuelendi.

B) Sınavlarda başarısız olduğu içinkaydısilindi.

C) CumhuriyetBayramıbuyılçokgör-kemlikutlandı.

D) Bizim Tekir’in yavrusu yine hasta-landı.

E) Geçen hafta çocukların hepsi aşı-landı.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi, çatı bakımından diğerle-rinden farklıdır?

A)Hatalarımınnelerolduğunusonun-daanladım.

B)Başarıyı uzun bir çabanın sonu-cundayakalamış.

C)Memlekettensevinçlihaberlerge-tirdim.

D)Öğretmenine küçükbir hediyeal-mış.

E)Soruyu doğru çözünce çocuklargibisevindi.


TEST 47


SÖZCÜK TÜRLERİ / İSİM (AD) 1.E 2.B 3.C 4.E 5.E 6.C 7.C 8.E 9.C 10.E 11.A 12.C

7. Aşağıdaki dizelerin hangisinde be-lirtili ad tamlaması vardır?

A) Senkoşanbiryavrugeyiksindağda Benpeşinedüşmüşbircanavarım

B)Alagözlerinisevdiğimdilber Şugelipgeçtiğinyollarövünsün

C)Uzakbirikliminılıkhavasında Seslerlekokulareleledolaşır

D)Ormangölgelerikayıklarayuvar-lanır Gecealır,çekergözlerini

E)Kimsesizodandakışgeceleri İçinürperdiğizamanbenian

8. Yazar,toplumsalaçıdanbakıyormut-luluğa, romanda açıkça görüyoruzbunu: Birey birey mutluluk yok. Ka-ramsarlığın egemen olduğu bir top-lumda bireyin mutluluğu söz konusuolamaz.Birliktemutlubirortamyara-tacağız.Oradamutluolacağız.Kimsecehennemde mutluluğu düşünmesin,ılıkköşeleraramasın.

Bu parçada aşağıdakilerden hangi-si yoktur?

A)Birdençoksoyutad

B)Belirtiliadtamlaması

C)Birdençoktüremişad

D)Yönelmedurumueki

E)Özelad

9. İnsanadlarınınçoğullarıözneoluncayüklemçoğulolur.

Aşağıdakilerden hangisinde bu açıklamaya örnek yoktur?

A) Çocuklarbahçedetopoynuyorlardı.

B)Kadınlar, sokağın köşesindekiçeşmebaşındakonuşuyorlardı.

C)Sahayaöncehakemlerçıktı.

D)Kamyoncularhepbirkahvedetop-lanırlardı.

E)Yolcularbirazsonrayerlerineotu-racaklardı.

10. Güllerbütüngüllerbusabah

Birağızdanşarkısöylergibiaçıyorherbahçede

Gecelergündüzedönüyorişte

Karanlıkışığadönüyorişte

Kahırsevincedönüyorişte

Akankan,dökülenyaş

Güledönüyorişte

Bu dizelerde aşağıdakilerden han-gisi yoktur?

A)Çoğulad

B)Bulunmadurumekialmışad

C)Çıkmadurumekialmışad

D)Yönelmedurumekialmışad

E)Belirtmedurumekialmışad

11. ‘‘-ler’’çoğul eki aşağıdaki cümlele-rin hangisinde ‘‘ad’’a farklı bir an-lam kazandırmıştır?

A)Bu yağmurda oralara kadar gide-mem.

B)Kitaplarıbudolabayerleştirelim.

C)Bu konudaki düşüncelerimi sonraaçıklayacağım.

D)Hersınavdasorularıçokçabukçö-zerdi.

E) Arabalarabiniporadanuzaklaştılar.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ad durum (hâl) eki alan bir sözcük yoktur?

A)Benbumüziğiyıllaröncedinlemiş-tim.

B)Kapınınönündetoplanankalabalıkdeğildi.

C)Odanınkapısıaçıldı,kimsedışarıçıkmadı.

D)SivaslılarGecesi’ndekonuksanat-çılardavardı.

E)Karadenizliler için kemençe, saz-danöncegelir.

İsmin Hâlleri

Yalın Hâliİsimlerinhiçbirhâlekialmamışhâlleridir:

Birazsonrakahveiçelim.

Belirtme (Yükleme) Hâli

“-i”ekiyleyapılır.

Şimdisorularıcevaplayın.

Yönelme Hâli“-e” ekiyle yapılır. Yüklemin yöneldiği yeri,nesneyiyadakavramıgösterir.

Bizikarşılamakiçinkapıyageldi.

Bulunma Hâli“-de” ekiyle yapılır. Eylemin yapıldığı yeri,nesneyiyadasoyutkavramıbildirir.

Eskiİstanbul’danegüzelgünleryaşanmış.

Ayrılma (Uzaklaşma, Çıkma) Hâli

“-den”ekiyleyapılır.

Ali,evdenyeniçıktı.


TEST


1.C 2.D 3.C 4.A 5.D 6.D 7.E 8.B 9.D 10.D 11.C 12.E50 SÖZCÜK TÜRLERİ / SIFAT (ÖN AD)7. Duygularımızla yüzümüz arasında

çoğu zaman uyum yoktur. Yaşamın kuralları bizi olduğumuz gibi görün-mekten alıkoyar. Hastalık benliğini kemirirken kuyruğu dik tutmak, acı çe-kerken gülmek, sevinçliyken durgun-laşmak, içinden küfrederken görgü kurallarının gereğini yerine getirmek için teşekkür etmek zorunluluğu bir ömür sürer. İnsanın duyguları, yapay toplumsal ilişkilerin dar kundurasında sıkışır, her adımda zorlamayla karşı-laşırız.


A) Tamlayanı düşmüş ad tamlaması

B) Belirtili ad tamlaması

C) Bir ismi niteleyen birden çok sıfat

D) Belgisiz sıfat

E) Belgisiz zamir

8. Orada yaşayan erlerin içi lBir tasta yoğurur derdi, sevinci ll

Onlar ki sabansız, tarlasız çiftçi lll

Davarsız, kavalsız çoban olurlar lV V

Yukarıdaki altı çizili sıfatlardan han-gisi ismi farklı bir yönden tamlamış-tır?


9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “iyi” sözcüğünün görevi ötekiler-den farklıdır?

A) O, çok iyi bir insandı.

B) İyi kitaplar çok satılır.

C) İyi çocuklar uslu durur.

D) Şiiri çok iyi okurdu.

E) Babası iyi bir adamdı.

10. “Küçük dev” ya da “büyük bücür”ün sonu kötü oldu. Maradona eski maç-larının video kasetlerini evinde seyre-dince attığı gollerin tadını çıkarabilir mi? Acı biber yiyen, acının tadını bilir ama üç gün önce yediği biberi anım-sadığı zaman, damak duyusu artık silinmiştir. Sevdiğimizin ölümü, üzerin-den birkaç yıl geçtikten sonra artık bir anıya dönüşür.


A) Tamlayanı sıfat tamlaması olan ad tamlaması

B) Zincirleme ad tamlaması

C) Adlaşmış sıfat-fiil

D) Soru sıfatı

E) Belgisiz sıfat

11. Aşağıdakilerin hangisinde soru anlamı sıfatla sağlanmamıştır?

A) Benimle ne konuda görüşecekti-niz?

B) Sınavda nasıl sorular olacak?

C) Hanginiz onunla gidecek?

D) Bu yıl kaç yaşına basacaksın?

E) Bu aralar hangi romanı okuyor-sun?

12. Birden çok niteleme sıfatı kullanıldı-ğında ya da belirtme sıfatını vurgu-lamak gerektiğinde niteleme sıfatları belirtme sıfatlarından önce kullanılır.

Bu açıklamaya uygun bir kullanım aşağıdaki dizelerin hangisinde yok-tur?

A) Eviniz kutu gibi küçücük bir evdi.

B) Sarmaşıklarla balkonu örtük bir evdi.

C) Yıkanırdı gölgesi kuytu bir derede.

D) Yaz kış yeşil bir saksı ıtır pence-rede.

E) Bir tatlı huzur almaya geldik Kala-mış’tan.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ne kadar” sözcüğü, diğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır?A) Ne kadar para lazım size?B) Sizin iş ne kadar sürer acaba?C) Bu benzin ne kadar yeter?D) O paradan elinde ne kadar kaldı?E) Meselenin ayrıntılarını ne kadar öğre- nebilirsin?

“Ne kadar” sözcüğü bir cümlede ismin önüne gelip ismi belirttiğinde “soru sıfatı” eylemi belirttiğinde “soru zarfı” olur. Örneklendirecek olursak “ne kadar para” sözünde “soru sıfatı”, “ne kadar uyudum” sözünde soru zarfıdır.

Bu bilgiler doğrultusunda seçenekleri inceleyelim:

“Ne kadar” sözcüğü B seçeneğinde “sür-mek” eylemini, C seçeneğinde “yetmek” eylemini, D seçeneğinde “kalmak” eyle-mini, E seçeneğinde “öğrenmek” eylemini etkilediği için “soru zarfı” görevinde kul-lanılmıştır. A seçeneğinde ise “ne kadar” sözcüğü “para” ismini belirttiği için soru sıfatı göreviyle kullanılmıştır. (Cevap A)


T e s t Türkçe


CÜMLENİN ÖGELERİÜ n i t e 1 1

TEMEL ÖĞELER

Yüklem

Yüklem, ya çekimli bir eylem ya da ek eylem almış ad soylu bir sözcük veya söz öbeğidir.

Yüklem demek yargı demek; yargı de-mek, cümle demektir.

Bu nedenle bir tek yüklem her zaman bir cümledir.

Özne

Cümlede yüklemin bildirdiği işi ya da eylemi yapan ögedir.

Özne, ismin hâl (durum) eklerini alamaz. Yalnızca iyelik eki ve çoğul eki alır.

Özneyi bulabilmek için yükleme “kim” ve “ne” soruları sorulur.

Kim, insanlar için; “ne” insan dışı varlıklar için sorulur.

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ögelere ayırmada yanlışlık yapılma-mıştır?

A) Biz / senin / ne ince eleyip / sık do-kuduğunu / iyi biliriz.

B) O geceyi / Antalya’da / uzun süre-den beri / görmediğim dostlarımla / geçirdim.

C) Yemek odasındaki eşyaların / yer-lerini / yine /değiştirmiş.

D) Akşam güneşi / sırtımdan / ılık ılık / yayılıyordu / içime.

E) Pastanenin yanındaki / tahtalarla çevrilmiş / arsaya / doğru yürü-düm.

2. Aşağıdaki ikilemelerden hangisi cümlenin farklı bir ögesidir?

A) Sıcağın etkisiyle ağzı dili birbirine yapışmıştı.

B) Bu törende o da allı pullu giyinmişti.

C) Dağ taş, yapılan yanlışlıklara ta-nıktı.

D) Dost düşman, geçirdikleri kazaya üzülmüştü.

E) Bisikletten düşen çocuğun üstü başı yırtılmıştı.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisi “zarf tümleci, dolaylı tümleç ve yüklem” den oluşmuştur?

A) Yıllardır bu eski binanın bodrum katında yaşıyorum.

B) Kimse bana buranın bir gün yıkıla-cağını söylemedi.

C) Şimdi öğrendiklerin ileride işine ya-rayacak.

D) Yavaşça içeri giren yabancı, etrafı dikkatlice süzdü.

E) Arka bahçede dün seni bisikletle dolaşırken görmüştüm.

4. I. Yatağımın yanında küçük bir ko-midin vardı.

II. Yolda bir şair arkadaşa rastlamış-tım.

III. Gülen gözlerde uzaklara daldım.IV. Gurbet çeken gönüllerde sevinç

yoktu.V. Dağın tepesinden masmavi gök-

yüzüne bakıyorum.Yukarıdaki cümlelerin hangileri ögelerinin sıralanışı yönünden di-ğerlerinden farklıdır?

A) I ve II B) I ve III

C) I ve IV D) II ve IV

E) III ve V

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtisiz nesne yoktur?

A) Bu işyerinde sendikasız işçi çalış-mayacak.

B) Herkes bir şeyler getirmişti yemek için.

C) Boş zamanlarında genellikle kitap okurdu.

D) Dediler ıssız kalan türbende vahşi güller açmış.

E) Büyük balık küçük balığı yutar, derler.

6. Aşağıdakilerden hangisinde “mü-rekkep mavisi” tamlaması nesne gö-revindedir?

A) Sabahleyin deniz, mürekkep ma-visiydi.

B) Başında mürekkep mavisi bir eşarp vardı.

C) Arabayı mürekkep mavisine boyadı.

D) Mürekkep mavisini çoğu renge ter-cih etmem.

E) Mürekkep mavisi dikkat çekici bir renktir.

57


TEST


Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:

Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Türk Dili ve Edebiyatı Bö-lümü Başkanlığının; Bakanlar Kurulunun, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 112’nci Birleşiminin 2’nci Oturumunda; Mavi Köşe Bakkaliyesinden vb.

Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz:

Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık, Av-rupalı, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Konyalı, Bursalı, Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Türklerin, Türklüğün, Türk-leşmekte, Türkçenin, Müslümanlıkta, Hollandalıdan, Hristiyanlıktan, Atatürk-çülüğün vb.

1.B 2.E 3.A 4.E 5.C 6.B 7.A 8.A 9.D 10.C 11.E 12.B 13.A 14.EKARMA DİL BİLGİSİ638. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde

nesne ortaklığı söz konusudur?A) Üç yıldır aylık edebiyat dergileri-

nin hepsini alıyorum, baştan sona okuyorum.

B) Davetlilere dikkatlice baktı, ardın-dan konuşmasına başladı.

C) Sergideki yağlı boya tablolarla ilgi-lendi, birkaçını satın aldı.

D) Çocuklar sustukça üzerlerine gi-diyor, susmak bilmiyordu bir türlü.

E) Romanda anlatılanlardan çok etki-lenmiş, notlar almıştı.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili söz dolaylı tümleç göre-vinde değildir?A) Bu parçaları kardeşim yurt dışında

bulabilmişti.B) O kitap, sanırım arkadaşımda kaldı.C) Seçimlerin sonlandığını iki saat

önce televizyondan öğrendik.D) Seyirciler, oyuncuları ayakta alkış-

ladılar.E) Bu önemli konuyu saatlerce büro-

sunda tartıştık.

10. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde eylem, gereklilik kipindedir?A) Bu zamanlarda çok soru çözme-

miz gerekiyor.B) Babamın bahsettiği kitapları yarın

alalım.C) Bilgisayarı da yanımıza almalıyız.D) Bugüne kadar girdiği tüm sınavlar-

dan yüksek puan almış.E) Yazın tatile gitmek için şimdiden

para biriktiriyor.

11. “Yalnız” sözcüğü aşağıdaki cümle-lerin hangisinde ad olarak kullanıl-mıştır?

A) Yemek boyunca kendimi yalnız hissettim.

B) Yalnız denemeleriyle değil, çeviri-leriyle de okurların gönlünde taht kurdu.

C) Akşam iş çıkışı buluşalım yalnız eve erken dönelim.

D) Şair, edebiyat tarihi boyunca yal-nız yürüdü bu yolda.

E) Yaz tatili boyunca koskoca evde yalnızmış.

12. “O” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde diğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır?

A) O akşam, annelerinin hazırladığı sofraya iştahla oturdular.

B) O gidince içimi derin bir hüzün kapladı.

C) O geceyi garip rüyalar görerek ge-çirmiştim.

D) O ana kadar bu garip huylarını kimse bilmiyormuş.

E) O sabah işçilerle beraber çiftliğin yolunu tuttular.

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde edat kullanılmamıştır?

A) Güneş bu sıcak yaz günlerinde için için yakar bedenimizi.

B) Onun şiiri, doğası gereği duru ol-duğu kadar doğaçlamadır da.

C) Senin için bir şarkı yazdım bu gece.

D) Zarifoğlu’nun şiirleri yalnız nitelikli okuyucuya seslenir.

E) İnsan bakışlarıyla birçok şeyi an-latabiliyor.

14. (I) Hayatı herhangi bir şeye inanarak anlamlandıranlar, onunla kalkıp gi-derken özgür olduklarını düşünürler. (II) Onda bir anlam bulamayanlarsa zorunluluğun pençesine düştüklerine inanırlar. (III) Bunlar için iki yol var: ümitsizce isyan etmek ya da bilginin özerkliğini seçmek. (IV) Spinoza, zo-runluluk içinde özgürlük arayışıyla sanata ve özellikle edebiyata geniş kapılar açar. (V) Akılcı düşüncesi, sivri dili ve ileri görüşlülüğü edebiyatın ha-vasını değiştirmeyi başarır.

Bu parçadaki numaralanmış cümle-lerin hangilerinde zamir kullanılma-mıştır?

A) I ve II B) II ve III

C) III ve IV D) III ve V

E) IV ve V


Documents

01 1 Türkçe SÖZCÜKTE ANLAM / Sözcüğün Anlamları 3. 5.liderplus.com.tr/yayin/ornekdokuman/2019-2020/tytayt/ypt/turkce.pdf · basınç, hız, ivme fizik mol, atom, proton kimya