2011 !"#$%&$'((02 Me d i a Ge s c h i e d e n i s : H C 1 5 N e d e r l a n d s e l a n d s c h a pOnderdeel studie Media & Cultuur aan de UvA Copyright Dropbox Media&Cultuur Made by Asefeh @ www.doublemindsproductions.com Media Geschiedenis 2011 -HC15: Nederlandse medialandschap 1 Mediageschiedenis Hoorcollege 15 Het Nederlands Medialandschap,1960-1970 Woensdag 2 november 2011 Hester Morssink !" #"Het ontstaan en de ontwikkeling van hetNederlands Medialandschap Aflevering 1 3 oktober Ontstaan verzuild Medialandschap: 1848 1960Huub Wijfjes Aflevering 2 2 november Ontzuiling NL:1960 1970Hester MorssinkAflevering 3 5 decemberOntwikkeling NLs medialandschap: 1970 - heden Hester Morssink$"Vandaag: De ontwikkeling van het Nederlandse medialandschap tussen de jaren 50 en 70 Context: de economische, politieke en sociaal-culturele veranderingen van de jaren 60 in Nederland Ontwikkelingen in het medialandschap vanaf jaren 60/70 (radio, televisie, journalistiek)%"Fasering verzuiling 1870-1917 opbouw van de zuilen 1918-1940 klassieke bloeiperiode 1944-1959 poging tot doorbraak (1944-1947) en restauratie 1959-1966 ontzuiling: de onzichtbare fase 1967-1973 ontzuiling: desintegratie Een culturele revolutie &"Jaren 50 '"Medla Ceschledenls 2011 - PC 13: PeL nederlandse medlalandschap 1 DIA 2 1967 fragment op tv >> door fragment >> Kamervragen / opzeggingen..na 3e uitzendingprogramma hoepla van de buis, door angst voor ledenverlies DIA 3 Nederlands verzuilde medialandschap (3 luik, al een gehad en nog 1 op 5 dec )>> maatschappelijke context staat centraal in dit hc.. >>>> wat is er na aanleiding van maatschappelijke veranderingen veranderd in ons medialandschap, tv staat hierin centraal. DIA 4 & 5 Verzuiling op te delen in fases 1970 1917 > opbouw ; eigen krant, eigen kerk, eigen ...1918 1940 > bloeiperiode..1944 1959 > poging tot doorbreken van de zuilen na oorlog, lukte niet..Behandelen het breekpunt na 66.. hoe kwam het .. DIA 6 1950 >> minder voorzieningen, televisie met zn allen, truttig/autoritair De geautomatiseerde huisapparatuur waren niet doorgedrongen in huishoudens Opkomst televisie (1951) na toe, maar begon pas echt in jaren 60.. maar enkele uren.. tv kijken deed je samen; gezellige brave familie tv shows.. Plaatje rechts, Willem Drees > PvdA minister president > staat voor wederopbouw en zuinigheid > Media Geschiedenis 2011 -HC15: Nederlandse medialandschap 2 Eind jaren 50/ begin 60 Politieke verschuivingen Sociaal-economische factoren Verandering in protestantse en katholieke kerken Sociaal-culturele veranderingen !"Politieke verschuivingen 1958: einde van Rooms-Rode coalitie 1959: KVP en VVD Groeiende polarisatie Vrijere loonpolitiek! #"Sociaal-economisch Einde van geleide loonpolitiek Meer loon, meer vrije tijd Economische groei, meer welvaart en uitbreiding van de sociale zekerheid Veranderend consumptiepatroon $"Verandering in de kerken (bijv. Bisschop Bekkers) Fragment: Brandpunt, KRO 1963%&"Sociaal-cultureel Grotere seksuele vrijheid Ontwikkelingen in kunst, theater, film, etc De opkomst van massacultuur De snelle opmars van de televisie en andere massamedia (na de pauze) De opkomst van een jeugdcultuur!. %%"Popmuziek en Jeugdcultuur Midden jaren 50: rock n roll Lichamelijke expressie + heupwiegen + ritmisch bewegen Nozems en gangs Angst voor groepsgedrag 1963: Beat The Beatles Begin popmuziek Daarnaast: Rolling Stones Popmuziek verschaft Taal van de Vrijheid %'"Medla Ceschledenls 2011 - PC 13: PeL nederlandse medlalandschap 2 DIA 7 Jaren 60 breuk verzuilde maatschappij >> culturele revolutie >> van driekwart gelovig naar steeds minder gelovig.. DIA 8 Onder PvdA Willem Drees: zuinig, ordelijk houden ; (zuinigheid vertraagde de komst van TV ) Kabinet valt, PvdA in oppositie, VVD regeert >> tegenstellingen in de politiek scherper ( links / rechts )>>>> Heeft weerslag gehad op sociaal economische omstandigheden, mensen gaan meer verdienen DIA 9 - 50-urige werkweek afgeschaft & zaterdag werd een vrije dag | 1 week vakantie per jaar- Economische groei, meer welvaart, sociale zekerheid >> Verandering consumptiepatroon >> nieuwe apparaten aangeschaft ( wasmachines / broodroosters /ect DIA 10 1963; Bisschop Beckers: bij Brandpunt ; over voorbehoedsmiddelen de pil was beschikbaar In dit fragment gaat Beckers in op de komst van voorbehoedsmiddelen.>> De conventionele regeringspartijen waren in de eerste plaats tegen de komst van televisie, maar kunnen er niet om heen dus doet de kerk wordt mondiger met behulp van televisie. DIA 11 Ontwikkelingen in kunst en cultuur>> anti-establishmentbewegingen >> Kunstenaars willen vrijheid>> Door TV keek je ook naar andere zuilen, want het was op de buis, dus drempel lag om iets van een andere zuil te bekijken.. Jongeren hadden plots ook geld, konden studeren.. bestonden en konden zich via popcultuur manifesteren.. DIA 12 Popmuziek verschaft 'De taal van de vrijheid' aan jongeren (ook Elvis deed dat), gaf de jongeren een manier om zichzelf te uiten. Jongeren kregen een stem dmv muziek en brak dus nog meer met 50s -Rebelse jongeren werden iconen (James Dean, Marlon Brando) Nederland >> 1965; Nozems (mensen gekleed in stijl van vetkuiven en brommers) >> grote groep deed hier niet aan mee..>> Toch angst voor groepsgedrag bij oudere generaties Media Geschiedenis 2011 -HC15: Nederlandse medialandschap 3 Protest en tegencultuur in NL (2de helft jaren 60) Provos: anti-autoritair Studentenprotest: democratisering Hippies: vrijheid!"#Culturele revolutie? Hippiebeweging vrij snel afgelopen, maar: Wel diepe breuken met mentaliteit 50 Opvoeding losser Verhouding seksen gelijkwaardiger Emoties opener Autoriteit heeft ander aanzien, informeler! Na de pauze: weerslag in het medialandschap !$#PAUZE Fragment: Muziek uit de jaren 60 !%#Het medialandschap 60-70 De weerslag van deze politieke, sociale-culturele en economische veranderingen op: Radio Televisie Journalistiek !RadioStijl omroepprogramma tot +/- 1965 Instrumenteel gebruik door zuilen Beheersing Radio voor de hele familie !'#Radio Vanaf 1960: Veronica Popmuziek en DJs Hilversum 3 als antwoord (1965) Categorale zenders Horizontale programmering Later: zenderkleuring en zenderidentiteit !(#Medla Ceschledenls 2011 - PC 13: PeL nederlandse medlalandschap 3 DIA 13 Provos >>anti-autoritair, een groep artistiekelingen die zich verzette tegen het kleinburgerlijke, tegenconsumentisme, tegen het gezag, tegen het burgerlijke maar vooral de grote bedrijven die ervoor zorgden. organiseerden happenings, begon vrij onschuldig, maar na ingrijpen niet meer, werd hard tegen ze opgetreden en in 1967 opgeheven Studentenprotest >>Overname gebouwen in roep om democratisering (ze wilden meer inspraak). Universiteiten niet langer alleen voor elite, studenten aantal nam toe door toename economische groei. De universiteit werd steeds toegankelijker voor heel Nederland, studentenaantallen stegen. Gevolg was dat er een wet werd ingevoerd die de studenten meer inspraak gaf, 1970.Hippies >>Riepen om vrijheid. Verzetten zich tegen elite, materialisme en ook het gezag, met als motto vrijheid en romantiek. Hard opgetreden tegen slaap-actie op de Dam.. DIA 14 Kunnen we spreken van een culturele revolutie?>>Wereld van verschil tussen 50s en eind 60s >>>> dus absoluut metamorfose- hippiebeweging hield snel op (om praktische redenen) >> maar opvoeding veranderde; minder autoritair, jongeren meer inspraak - feministenbeweging zorgde voor gelijkwaardiger relaties mannen/vrouwen - opener over emoties (o.a. door popmuziek, men hoeft zich niet keurig in te houden )- autoriteit geheel veranderd, ander aanzien. DIA 17 Voor het hele gezin >> DUS >> weinig controversieels DIA 18 // vanaf 1960: Radio Veronica // >> Varend op een schip en produceren illegaal radio-uitzendingen.o.a. gevuld met popmuziek en DJs>> totaal geen plichtmatigheid>> Antwoord: Hilversum 3 als jongerenzender (categorale zender)- Categorale zenders: Een zender dat hele dag zelfde genre uitzendt. bv popmuziekzender/ nieuwszender - Horizontale programmering (elke dat op hetzelfde tijdstip hetzelfde programma) >> later >> zenderkleuring/-identiteit >> omroep wordt ondergeschikt aan zender (ook laatste jaren) Media Geschiedenis 2011 -HC15: Nederlandse medialandschap 4 Start televisie in Nederland 1948 Philips Experimentele Televisie 1951 NTS (omroepen gezamenlijk), 3 uur zendtijd per week Debat: nationaal of verzuild? 1956 Televisiebesluit (verzuild) !"#Televisie: REM 1964 REM en 1966 TROS Niet zeeziek, maar zuilenziek Val kabinet Marijnen over kwestie omroep 1969: Omroepwet! $%#Televisie in de jaren 60 TV wordt ht massamedium 1964 Tweede net 1966 TROS 1967 STER 1969 Omroepwet: open bestel + programmavoorschrift Komst nieuwe omroepen 1965 Kijk- en Luisteronderzoek Begin van publieksgericht programmeren !Vertrossing Nieuwe genres! $!#Cabaret en satireFragment: Zo is het toevallig ook nog eens een keer, VARA 1964 $$#Talkshows Fragment: Mies en Scene, VARA 1966 $Televisie en politici Personalisering van het politieke leven Polivision charm Fragment: Menselijke kant van politici in beeld $'#Medla Ceschledenls 2011 - PC 13: PeL nederlandse medlalandschap 4 DIA 19 Met komst tv, komt debat weer op ; nationaal tv of zuilen de ruimte geven? DIA 20Televisie: 1964 REM >> Reclame Exploitatie Maatschappij, gingen vanuit een booreiland programma's uitzenden mt reclame, onofficieel de eerste keer dat commercile televisie werd uitgezonden>> TV NOORDZEE >> 1964 opgeruimd >> dus begonnen de TROS >> mocht vanaf 1966 uitzendenKabinet viel om de kwestie van commercile televisie / nieuwe omroepen DIA 21 Tv wordt HET massamedium 1965: Kijk- en luisteronderzoek (kijkcijfers) >> Begin van Publieksgericht programmering (hoe meer kijkers, hoe beter) 1969: Omroepwet:Andere zenders mogen toetreden op basis van hun programma inhoud.Hoe meer leden, hoe meer zendtijd >> Komst van nieuwe omroepen was het gevolg >> Vertrossing (TROS had meer amusement, voor de gewone burger) Meer publieksgericht programmeren, bracht de kijker wat het wou. Met de leus ; u vraagt, wij draaienWat heeft publiek nodig wat wil het publiek DIA 22 Nieuwe genres >> Cabaret en talkshow >> goedkoper dan drama >> kwam hierom op fragment over een stukje over de antenne van de tv als een bijbels iets, werd gezien als belachelijk maken van het christendom en godslastering. DIA 23 & 24 Aan de ene kant kwam de 'gewone mens' op tv, aan de andere kant gingen politici zich profileren in talkshows >> Het werd belangrijk voor politici op televisie te komen.Polivision charm = charme die je hebt op televisie als politicus (Nixon / Kennedy ) ; maar ook onze Mierlo Politici lieten meer van hun privleven zien, de kijker leerde hen kennen, ze kregen een persoonlijk gezicht, waar ze zich tegelijk ook tegen moesten wapenen ( je wilt niet dat bepaalde informatie op tv komt) Media Geschiedenis 2011 -HC15: Nederlandse medialandschap 5 De Nacht van Schmelzer (1966) de breuk tussen journalisten en zuilen Cals (premier) Schmelzer (fractievz.) Van Westerloo (Journalist BP, KRO) Fragment:Brandpunt 1966!"#Televisiejournalistiek Eind 60/ begin 70: Van propagandist naar emancipator ! Journalisten en media werden professioneler en kritischer Voorbeeld emanciperende journalistiek: Joop Hueting Fragment: Achter het nieuws, VARA 1969 !$#Samenvattend: Ontzuiling Democratisering Onttovering van het gezag Ruimte voor expressie Opkomst massacultuur/ populaire cultuur Opkomst tv als massamedium Professionalisering journalistiek Kijkers/lezers: van lid naar consument! !%#Wordt vervolgd 5 december: Ontstaan van een integrale mediamarkt vanaf de jaren 70 Commercialisering medialandschap De slag om de kijker/ lezer Programmering en reclame Dilemmas publieke omroep !Medla Ceschledenls 2011 - PC 13: PeL nederlandse medlalandschap 5 DIA 25 1966 Nacht van Schmelzer >> Motie waardoor het kabinet valt. Kabinet Cals valt door toedoen van eigen fractievoorzitter >> Politiek nieuws werd interessante en leuke televisie. Van Westerloo moet verslag doen van dit drama, en kiest kant voor Cals the point of no return .. DIA 26 Politici krijgen persoonlijker gezicht op televisie >>>> Van 'propagandist' (weergave zonder eigen inbreng)>> Naar 'emancipator' (iemand die opkomt voor bepaalde groepen) Journalisten en media professioneler en kritischer (tov politici) 1969 Joop Hueten wilde verhaal doen over zijn periode in Nederlands Indi >> Eindelijk boekje open over misstanden van Nederland in jaren 40.