โครงสรางสาระวชาเคมเพมเตม 2 ชนมธยมศกษาปท 5/2

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา ..............

หนวยท

ชอ/แผนท จ านวน (คาบ)

วนทสอน

ชน

1 ปรมาณสารสมพนธ 1 20 แผนการเรยนรท 1 มวลอะตอม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 2 มวลอะตอม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 3 มวลอะตอม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 4 มวลโมเลกล 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 5 มวลโมเลกล 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 6 โมล (โมลกบจ านวนอนภาค) 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 7 โมล (โมลกบจ านวนอนภาค) 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 8 โมล (โมลกบจ านวนอนภาค) 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 9 โมล (โมลกบจ านวนอนภาค) 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 10 โมล (โมลกบจ านวนอนภาค) 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 11 โมล (โมลกบมวลของสาร) 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 12 โมล (โมลกบมวลของสาร) 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 13 โมล (โมลกบมวลของสาร) 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 14 โมล (โมลกบปรมาตรของแกสท STP) 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 15 โมล (โมลกบปรมาตรของแกสท STP) 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 16 โมล (โมลกบปรมาตรของแกสท STP) 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 17 สารละลาย (ความเขมขนของสารละลาย) 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 18 สารละลาย (ความเขมขนของสารละลาย) 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 19 สารละลาย (ความเขมขนของสารละลาย) 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 20 สารละลาย (ความเขมขนของสารละลาย) 1 ม.5/2

2 ปรมาณสารสมพนธ 2 30 แผนการเรยนรท 21 การเตรยมสารละลาย 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 22 การเตรยมสารละลาย 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 23 การเตรยมสารละลาย 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 24 สมบตบางประการของสารละลาย 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 25 สมบตบางประการของสารละลาย 1 ม.5/2

หนวยท

ชอ/แผนท จ านวน (คาบ)

วนทสอน

ชน

แผนการเรยนรท 26 สมบตบางประการของสารละลาย 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 27 การค านวณเกยวกบสตรเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 28 การค านวณเกยวกบสตรเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 29 การค านวณเกยวกบสตรเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 30 สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 31 สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 32 สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 33 มวลของสารในสมการเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 34 มวลของสารในสมการเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 35 มวลของสารในสมการเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 36 ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 37 ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 38 ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 39 สารก าหนดปรมาณ 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 40 สารก าหนดปรมาณ 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 41 สารก าหนดปรมาณ 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 42 การค านวณจากสมการทเกยวของมากกวาหนง

สมการ 1 ม.5/2

แผนการเรยนรท 43 การค านวณผลตภณฑทไดเปนรอยละ 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 44 การค านวณผลตภณฑทไดเปนรอยละ 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 45 สมการเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 46 สมการเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 47 คาคงทสมดล 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 48 คาคงทสมดล 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 49 ปจจยทมผลตอภาวะสมดล 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 50 ปจจยทมผลตอภาวะสมดล 1 ม.5/2 3 ของแขง ของเหลว แกส 10

แผนการเรยนรท 51 สมบตของของแขง 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 52 สมบตของของแขง 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 53สมบตของของแขง 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 54 ชนดของผลกของแขง 1 ม.5/2

หนวยท

ชอ/แผนท จ านวน (คาบ)

วนทสอน

ชน

แผนการเรยนรท 55 ชนดของผลกของแขง 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 56 สมบตของของเหลว 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 57 สมบตของของเหลว 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 58 สมบตของของเหลว 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 59 ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม 1 ม.5/2 แผนการเรยนรท 60 ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม 1 ม.5/2

รวม 60

โครงสรางหนวยการเรยนร

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5/2 ภาคเรยนท 1/2558 เวลา 60 ชวโมง

ชอหนวย เวลา (ชวโมง)

1. ปรมาณสารสมพนธ 1 20

2. ปรมาณสารสมพนธ 2 30 3. ของแขง ของเหลว แกส 10

รวม 60

ค าอธบายรายวชา

รหสวชา ว30223 รายวชา เคมเพมเตม 2 รายวชาเพมเตม ชนมธยมศกษาปท 5/2 เวลา 60 ชวโมง จ านวน 1.5 หนวยกต ภาคเรยนท 1/2558

ศกษามวลอะตอม มวลโมเลกล มวลอะตอมเฉลย ความสมพนธระหวางโมลกบปรมาณของสาร ศกษาองคประกอบและสมบตของสารละลาย หนวยความเขมขนและทดลองเตรยมสารละลาย ศกษาสตรเคม ฝกค านวณหาปรมาณของสารในสมการเคม การค านวณหามวลเปนรอยละจากสตรฝกค านวณหาสตรอยางงาย และสตรโมเลกล ฝกเขยนสมการเคมและแปลความหมาย ศกษาสมบตของระบบปดและระบบเปด ศกษาและค านวณเกยวกบ กฎทรงมวล กฎสดสวนคงท กฎสดสวนพหคณ ศกษาและทดลองปฏกรยาเคมของแกสตามกฎของเกยลสแซกและอาโวกาโดร ความสมพนธระหวางปรมาณสารในสมการเคม การหาสารก าหนดปรมาณ และการค านวณจากสมการเคมทเกยวของมากกวาหนงสมการ ศกษาสมบตของของแขง ทดลองเตรยมผลกของสาร การจดเรยงอนภาคของของแขง ชนดของผลก การเปลยนสถานะของของแขงการหลอมเหลว การระเหด ศกษาสมบตของของเหลว ความตงผว การระเหย ความดนไอ กบจดเดอดของของเหลว ศกษาสมบตของแกส ทฤษฎจลนของแกส ทดลองความสมพนธของอณหภม ความดน และปรมาตรของแกส การแพรของแกส ศกษา เทคโนโลยทเกยวของกบของแขง ของเหลว และแกส โดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร การสบเสาะหาความร การส ารวจตรวจสอบ การสบคนขอมลและการอภปราย เพอใหเกดความร ความคด ความเขาใจ สามารถสอสารสงทเรยนร มความสามารถในการตดสนใจ น าความรไปใชในชวตประจ าวน มจตวทยาศาสตร คณธรรม จรยธรรมและคานยมท เหมาะสม

ผลการเรยนร

1. การอภปรายสมบตของแกสทแตกตางจากสารในสถานะอนๆ สมบตของแกสทอธบายไดดวยทฤษฎจลนของแกส กฎของแกส 2. การทดลอง การอภปรายเกยวกบการเตรยมสารละลาย สถานะของสารละลายทพบไดทงของแขง ของเหลว หรอแกส และการบอกความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ เชน โมลารต โมแลลต การทดลอง การสบคนขอมล การอภปรายสมบตบางประการของสารละลายทแตกตางจากสารบรสทธ ปรมาณและชนดของตวละลายจะมความสมพนธกบจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลาย 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย 4. การอภปรายสมบตของของแขง ทดลองเตรยมผลกของสาร การจดเรยงอนภาคของของแขง ชนดของผลก การเปลยนสถานะของของแขงการหลอมเหลว การระเหด ศกษาสมบตของของเหลว ความตงผว การระเหย ความดนไอ กบจดเดอดของของเหลว

แผนการจดการเรยนรท 1 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง มวลอะตอม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ สารตาง ๆ ประกอบดวยอะตอมหรอโมเลกล ทมสมบตเฉพาะและแตกตางจากสารอน ๆ อะตอมหรอโมเลกลของสารตางชนดกนจะมมวลไมเทากน

อะตอมมขนาดเลกมาก การหามวลอะตอมของธาตจงใชวธการเปรยบเทยบมวลของธาต1 อะตอม กบมวลของธาตมาตรฐาน 1 อะตอม ธาตในธรรมชาตสวนใหญมหลายไอโซโทป มวลอะตอมของธาตจงเปนคาเฉลยจากมวลอะตอมและปรมาณของแตละไอโซโทปทอยในธรรมชาต ผลการเรยนรทคาดหวง

1. อธบายความหมายของมวลอะตอมและมวลของธาต 1 อะตอมได 2. ค านวณหามวลอะตอมของธาตและมวลของธาต 1 อะตอมได 3. ค านวณหามวลอะตอมเฉลยของธาต เมอทราบมวลอะตอมและปรมาณของแตละไอโซโทปทมอยใน

ธรรมชาตได สาระการเรยนร

1. มวลอะตอม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1.ครน าอภปรายทบทวนความรเกยวกบความหมายของไอโซโทป ทฤษฎอะตอมของดอลตน โดยเฉพาะในเรองทวาอะตอมของธาตตางชนดกนมมวลไมเทากน และเนนใหนกเรยนเขาใจวาอะตอมเปนอนภาคทมขนาดเลกมากและไมสามารถชงหามวลไดโดยตรง การหามวลอะตอมจงใชวธการเปรยบเทยบกบมวลของธาตทก าหนดเปนมาตรฐาน

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ใหนกเรยนศกษาเพมเตมเกยวกบธาตทก าหนดใหเปนมาตรฐานในการเปรยบเทยบมวลอะตอมตาม

รายละเอยดในบทเรยน

4. ครอธบายและยกตวอยางการค านวณหามวลอะตอมของธาต พรอมทงใหนก เรยนสงเกตวามวลอะตอมของธาตมคาแตกตางกบมวลของธาต 1 อะตอม โดยมวลอะตอมของธาตทเปนมวลเปรยบเทยบจงไมมหนวยมวล แตมวลของธาต 1 อะตอมเปนมวลทแทจรงของธาตจงตองมหนวยของมวลก ากบไวดวย

5. ใหนกเรยนศกษา และรวมกนอภปรายเกยวกบวธค านวณหามวลอะตอมของธาต การหามวลอะตอมของธาต การหามวลอะตอมและปรมาณของแตละไอโซโทป การค านวณหามวลอะตอมเฉลยของธาต โดยเนนใหนกเรยนเขาใจวามวลอะตอมเฉลยของธาตขนอยกบปรมาณและมวลของไอโซโทปทมอยในธรรมชาต 6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง มวลอะตอม การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

1. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 1. แบบประเมนพฤตกรรม 2. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 1. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 2. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง มวลอะตอม

มวลอะตอม

เนองจากอเลกตรอนมมวลนอยกวาโปรตอน และนวตรอน มากจนตดทงได ดงนนมวลของอะตอมทงหมดจงรวมอยทนวเคลยส แตในการบอกมวลของอะตอมใดๆ จะไมสะดวกเนองจากมคานอยมาก จงนยมบอกเพยง มวลอะตอม ซงคอมวลทไดจากการเปรยบเทยบมวลของอะตอมใด ๆ กบมวลมาตรฐานคาหนง ซงใน ค.ศ. 1962

สหพนธเคมและฟสกสระหวางชาต ไดใช มวลของอะตอมของธาต คารบอน – 12 ( C126 ) เปนมวลมาตรฐานในการเปรยบเทยบ และนยามมวลอะตอมดงน มวลอะตอมของธาตใด คอมวลของอะตอมของธาตนน 1 อะตอม

เปรยบเทยบกบ 121 ของมวลของอะตอม C126 1 อะตอม ซงเขยนความสมพนธ ไดดงน

มวลอะตอมของธาต =

มวลอะตอมของธาต เปนคาเปรยบเทยบ จงไมมหนวย แตเพอสะดวกในการค านวณจงก าหนดหนวยการวดขนมา เรยกวา Atomic Mass Unit ใชสญลกษณ amu โดยก าหนดดงน

1 amu = 121 มวลของธาต C126 1 อะตอม

= 121 ( 2310023.6

0.12

) g

1 amu = 1.66 10-27 kg 1 amu = 1.66 10-24 g

มวลของธาต 1 อะตอม

มวลของธาตนน 1 อะตอม

แบบฝกหด 1. จงหามวลอะตอมของก ามะถน เมอก ามะถน 1 อะตอมมมวล 32 x 1.66 x 10 -24 g

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. มวลอะตอมของโซเดยมเทากบ 23 โซเดยม 1 อะตอมมมวลเปนกเทาของ 1/12 มวลของคารบอน- 12

1อะตอม ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………ออกซเจนมมวลอะตอม 16.00 ธาต X จะมมวลอะตอมเทาใด เมอธาต X 1 อะตอมมมวลเปน 4 เทา ของมวลของออกซเจน 2 อะตอม ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. มวลอะตอมของไฮโดรเจนเทากบ 1.008 ไฮโดรเจน 1 อะตอม จะมมวลกกรม ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. จงหามวลอะตอมของอรเดยม (Ir) จากขอมลตอไปน ไอโซโทป มวลอะตอมของไอโซโทป ปรมาณรอยละในธรรมชาต Ir – 191 Ir - 193

191.00 193.00

37.30 62.70

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. ธาตซลคอนทพบในธรรมชาตม 3 ไอโซโทป มมวลอะตอมเทากบ 27.977 28.976 และ 29.974 คดเปนรอยละ 92.21 4.70 และ 3.09 ตามล าดบจงหา มวลอะตอมของธาตซลคอน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7. ธาตยโรเพยม พบในธรรมชาต 2 ไอโซโทป คอ 151Eu มมวลอะตอมเทากบ 150.9196 และ 153Eu มมวลอะตอมเทากบ 152.9209 ถามวลอะตอมเฉลยของ Eu เทากบ 151.9600 จงหาปรมาณรอยละของ Eu แตละไอโซโทป ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 8. ธาตเงนทพบในธรรมชาตม 2 ไอโซโทป คอ 107Ag มมวลอะตอมเทากบ 106.905 และ 109Ag มอยในธรรมชาต รอยละ 51.82 ถาธาตเงนมมวลอะตอมเฉลยเทากบ 107.868 จงค านวณหามวลอะตอมของ 109Ag

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 2 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง มวลอะตอม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ สารตาง ๆ ประกอบดวยอะตอมหรอโมเลกล ทมสมบตเฉพาะและแตกตางจากสารอน ๆ อะตอมหรอโมเลกลของสารตางชนดกนจะมมวลไมเทากน

อะตอมมขนาดเลกมาก การหามวลอะตอมของธาตจงใชวธการเปรยบเทยบมวลของธาต1 อะตอม กบมวลของธาตมาตรฐาน 1 อะตอม ธาตในธรรมชาตสวนใหญมหลายไอโซโทป มวลอะตอมของธาตจงเปนคาเฉลยจากมวลอะตอมและปรมาณของแตละไอโซโทปทอยในธรรมชาต ผลการเรยนรทคาดหวง

4. อธบายความหมายของมวลอะตอมและมวลของธาต 1 อะตอมได 5. ค านวณหามวลอะตอมของธาตและมวลของธาต 1 อะตอมได 6. ค านวณหามวลอะตอมเฉลยของธาต เมอทราบมวลอะตอมและปรมาณของแตละไอโซโทปทมอยใน

ธรรมชาตได สาระการเรยนร

2. มวลอะตอม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1.ครน าอภปรายทบทวนความรเกยวกบความหมายของไอโซโทป ทฤษฎอะตอมของดอลตน โดยเฉพาะในเรองทวาอะตอมของธาตตางชนดกนมมวลไมเทากน และเนนใหนกเรยนเขาใจวาอะตอมเปนอนภาคทมขนาดเลกมากและไมสามารถชงหามวลไดโดยตรง การหามวลอะตอมจงใชวธการเปรยบเทยบกบมวลของธาตทก าหนดเปนมาตรฐาน

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ใหนกเรยนศกษาเพมเตมเกยวกบธาตทก าหนดใหเปนมาตรฐานในการเปรยบเทยบมวลอะตอมตาม

รายละเอยดในบทเรยน

4. ครอธบายและยกตวอยางการค านวณหามวลอะตอมของธาต พรอมทงใหนกเรยนสงเกตวามวลอะตอมของธาตมคาแตกตางกบมวลของธาต 1 อะตอม โดยมวลอะตอมของธาตทเปนมวลเปรยบเทยบจงไมมหนวยมวล แตมวลของธาต 1 อะตอมเปนมวลทแทจรงของธาตจงตองมหนวยของมวลก ากบไวดวย

5. ใหนกเรยนศกษา และรวมกนอภปรายเกยวกบวธค านวณหามวลอะตอมของธาต การหามวลอะตอมของธาต การหามวลอะตอมและปรมาณของแตละไอโซโทป การค านวณหามวลอะตอมเฉลยของธาต โดยเนนใหนกเรยนเขาใจวามวลอะตอมเฉลยของธาตขนอยกบปรมาณและมวลของไอโซโทปทมอยในธรรมชาต 6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง มวลอะตอม การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

3. สงเกตพฤตกรรม 4. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 3. แบบประเมนพฤตกรรม 4. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 3. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 4. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แผนการจดการเรยนรท 3 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง มวลอะตอม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ สารตาง ๆ ประกอบดวยอะตอมหรอโมเลกล ทมสมบตเฉพาะและแตกตางจากสารอน ๆ อะตอมหรอโมเลกลของสารตางชนดกนจะมมวลไมเทากน

อะตอมมขนาดเลกมาก การหามวลอะตอมของธาตจงใชวธการเปรยบเทยบมวลของธาต1 อะตอม กบมวลของธาตมาตรฐาน 1 อะตอม ธาตในธรรมชาตสวนใหญมหลายไอโซโทป มวลอะตอมของธาตจงเปนคาเฉลยจากมวลอะตอมและปรมาณของแตละไอโซโทปทอยในธรรมชาต ผลการเรยนรทคาดหวง

7. อธบายความหมายของมวลอะตอมและมวลของธาต 1 อะตอมได 8. ค านวณหามวลอะตอมของธาตและมวลของธาต 1 อะตอมได 9. ค านวณหามวลอะตอมเฉลยของธาต เมอทราบมวลอะตอมและปรมาณของแตละไอโซโทปทมอยใน

ธรรมชาตได สาระการเรยนร

3. มวลอะตอม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1.ครน าอภปรายทบทวนความรเกยวกบความหมายของไอโซโทป ทฤษฎอะตอมของดอลตน โดยเฉพาะในเรองทวาอะตอมของธาตตางชนดกนมมวลไมเทากน และเนนใหนกเรยนเขาใจวาอะตอมเปนอนภาคทมขนาดเลกมากและไมสามารถชงหามวลไดโดยตรง การหามวลอะตอมจงใชวธการเปรยบเทยบกบมวลของธาตทก าหนดเปนมาตรฐาน

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ใหนกเรยนศกษาเพมเตมเกยวกบธาตทก าหนดใหเปนมาตรฐานในการเปรยบเทยบมวลอะตอมตาม

รายละเอยดในบทเรยน

4. ครอธบายและยกตวอยางการค านวณหามวลอะตอมของธาต พรอมทงใหนกเรยนสงเกตวามวลอะตอมของธาตมคาแตกตางกบมวลของธาต 1 อะตอม โดยมวลอะตอมของธาตทเปนมวลเปรยบเทยบจงไมมหนวยมวล แตมวลของธาต 1 อะตอมเปนมวลทแทจรงของธาตจงตองมหนวยของมวลก ากบไวดวย

5. ใหนกเรยนศกษา และรวมกนอภปรายเกยวกบวธค านวณหามวลอะตอมของธาต การหามวลอะตอมของธาต การหามวลอะตอมและปรมาณของแตละไอโซโทป การค านวณหามวลอะตอมเฉลยของธาต โดยเนนใหนกเรยนเขาใจวามวลอะตอมเฉลยของธาตขนอยกบปรมาณและมวลของไอโซโทปทมอยในธรรมชาต 6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง มวลอะตอม การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

5. สงเกตพฤตกรรม 6. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 5. แบบประเมนพฤตกรรม 6. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 5. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 6. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แผนการจดการเรยนรท 4 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง มวลโมเลกล เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ สารตาง ๆ ประกอบดวยอะตอมหรอโมเลกล ทมสมบตเฉพาะและแตกตางจากสารอน ๆ อะตอมหรอโมเลกลของสารตางชนดกนจะมมวลไมเทากน โมเลกลของสารเปนอนภาคขนาดเลก การหามวลโมเลกลของสารจงใชวธการเปรยบเทยบมวลของสาร 1 โมเลกล กบ 1/12 มวลของ 12C 1 อะตอม ในกรณททราบสตรเคมหรอจ านวนอะตอมของธาตทเปนองคประกอบใน 1 โมเลกลของสารและทราบมวลอะตอมของธาตจะสามารถค านวณหามวลโมเลกลของสารนนได

จดประสงคการเรยนร 10. อธบายความหมายของมวลโมเลกลและมวลของสาร 1 โมเลกลได 11. ค านวณหามวลโมเลกลของสาร 1 โมเลกลได

สาระการเรยนร 1. มวลโมเลกล

กระบวนการจดการเรยนร 1.ครน าอภปรายทบทวนความรเกยวกบความแตกตางระหวางอะตอมกบโมเลกลของธาต โดยใหนกเรยน

ยกตวอยางสตรเคมของธาตและสารประกอบทไดศกษามาแลว แลวรวมอภปรายความแตกตางระหวางอะตอมกบโมเลกลของธาต

2.ครอธบายใหความรเกยวกบวธค านวณหามวลโมเลกลจากผลรวมของมวลอะตอมของธาตทกอะตอมทเปนองคประกอบใน 1 โมเลกล โดยเนนใหนกเรยนเขาใจวามวล 1 โมเลกลของสารมคานอยมาก ซงไมมเครองชงใดชงมวลขนาดนได จงบอกดวยมวลโมเลกลของสารแทน ซงกเปนคาเปรยบเทยบเชนเดยวกบมวลอะตอม

3.ใหนกเรยนศกษาความรเกยวกบความหมายของมวลโมเลกล แลวรวมอภปรายความแตกตางระหวางมวลโมเลกลของสารกบมวลของสาร 1 โมเลกล

4. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

5. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 6. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ

7. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน 2. ใบความร เรอง มวลโมเลกล การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

7. สงเกตพฤตกรรม 8. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 7. แบบประเมนพฤตกรรม 8. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 7. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 8. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง มวลโมเลกล

โมเลกล (Molecule) โมเลกล คออนภาคทเลกทสดของธาตหรอสารประกอบ ทสามารถอยไดตามล าพงอสระ โดยยงมสมบตของสารนนครบทกประการ ซงสามารถแบงชนดของโมเลกลตามสมบตการรวมกนของอะตอมของธาตตางๆได คอ ธาตบางชนดทสามารถอยไดตามล าพงอสระเพยงอะตอมเดยว เชน กาซเฉอย (He , Ne , Ar ฯลฯ) รวมทงไอของโลหะตางๆ นน จดเปน โมเลกลอะตอมเดยว (Monatomic Molecule) ส าหรบกาซสวนใหญซงพบวาในหนงโมเลกลจะประกอบดวย 2 อะตอม เชน O2 , H2 เปนตน จดเปน โมเลกลอะตอมค (Diatomic Molecule) สวนสารประกอบนนจะประกอบดวยอะตอมตงแต 2 อะตอมขนไป ซงในปจจบนสามารถสงเคราะหสารประกอบบางชนดใหมจ านวนอะตอมหลายๆ รอยอะตอม ในหนงโมเลกลได

มวลโมเลกล (Molecular Mass) มวลโมเลกลของสารใด เปนมวลทไดจากการเปรยบเทยบมวลของโมเลกลของสารนน กบมวลของอะตอม

ของธาต คารบอน – 12 ( C126 ) โดยนยามวา

มวลโมเลกลของสารใด คอมวลของสารนน 1 โมเลกล เปรยบเทยบกบ 121 ของมวลของอะตอม C126

1 อะตอม ซงเขยนความสมพนธ ไดดงน

มวลโมเลกลของสาร =

ซงจะพบวาความสมพนธทไดจาก สมการ แสดงใหเหนวา มวลโมเลกลของสารใด คอ ผลรวมของมวลอะตอมของทกอะตอม ของทกธาต ใน 1 โมเลกลของสารนน นนเอง

แบบฝกหด

1.จงหามวลโมเลกลของสารตอไปน ( ใชคามวลอะตอมจากปกในหนงสอเรยน ) ก.แอสไพรน ( C9H8O4 ) ข. กรดแอซตก ( C2H4O2 ) ค. วตามนซ ( C6H8O6 ) ง. กลเซอรอล ( C3H8O3 )

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………

มวลของธาต 1 อะตอม

มวลของสารนน 1 โมเลกล

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………

2.ก ามะถน 1 โมเลกลประกอบดวยก ามะถนกอะตอม ถาก ามะถนมมวลโมเลกล 256.33 และ มวลอะตอมเทากบ 32.066

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………

3.ฟอสฟอรส 1 โมเลกลม 4 อะตอม ถามวลโมเลกลของฟอสฟอรสเทากบ 123.88 จงหามวลอะตอมของฟอสฟอรส

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………

4.สารประกอบ A 1 โมเลกลมมวล 2.56 x 10 -22 g จงค านวณหามวลโมเลกลของสารประกอบน

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 5 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง มวลโมเลกล เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ สารตาง ๆ ประกอบดวยอะตอมหรอโมเลกล ทมสมบตเฉพาะและแตกตางจากสารอน ๆ อะตอมหรอโมเลกลของสารตางชนดกนจะมมวลไมเทากน โมเลกลของสารเปนอนภาคขนาดเลก การหามวลโมเลกลของสารจงใชวธการเปรยบเทยบมวลของสาร 1 โมเลกล กบ 1/12 มวลของ 12C 1 อะตอม ในกรณททราบสตรเคมหรอจ านวนอะตอมของธาตทเปนองคประกอบใน 1 โมเลกลของสารและทราบมวลอะตอมของธาตจะสามารถค านวณหามวลโมเลกลของสารนนได

จดประสงคการเรยนร 12. อธบายความหมายของมวลโมเลกลและมวลของสาร 1 โมเลกลได 13. ค านวณหามวลโมเลกลของสาร 1 โมเลกลได

สาระการเรยนร 1. มวลโมเลกล

กระบวนการจดการเรยนร 1.ครน าอภปรายทบทวนความรเกยวกบความแตกตางระหวางอะตอมกบโมเลกลของธาต โดยใหนกเรยน

ยกตวอยางสตรเคมของธาตและสารประกอบทไดศกษามาแลว แลวรวมอภปรายความแตกตางระหวางอะตอมกบโมเลกลของธาต

2.ครอธบายใหความรเกยวกบวธค านวณหามวลโมเลกลจากผลรวมของมวลอะตอมของธาตทกอะตอมทเปนองคประกอบใน 1 โมเลกล โดยเนนใหนกเรยนเขาใจวามวล 1 โมเลกลของสารมคานอยมาก ซงไมมเครองชงใดชงมวลขนาดนได จงบอกดวยมวลโมเลกลของสารแทน ซงกเปนคาเปรยบเทยบเชนเดยวกบมวลอะตอม

3.ใหนกเรยนศกษาความรเกยวกบความหมายของมวลโมเลกล แลวรวมอภปรายความแตกตางระหวางมวลโมเลกลของสารกบมวลของสาร 1 โมเลกล

4. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

5. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 6. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ

7. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน 2. ใบความร เรอง มวลโมเลกล การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

9. สงเกตพฤตกรรม 10. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 9. แบบประเมนพฤตกรรม 10. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 9. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 10. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แผนการจดการเรยนรท 6 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง โมล (โมลกบจ านวนอนภาค) เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ ปรมาณของสารบอกไดในหนวยตาง ๆ กน เชน มวล ปรมาตร โมล จ านวนอนภาค สาร 1 โมล หมายถง ปรมาณของสารทมจ านวนอนภาคเทากบจ านวนอะตอมของ 12C ทมมวล 12 กรม สาร 1 โมล มจ านวนอนภาคเทากบเลขอาโวกาโดร คอ 6.02x1023 อนภาค สารใดๆปรมาณ 1 โมล มมวลเปนกรมเทากบมวลอะตอมของธาตหรอมวลโมเลกลของสารนนๆ แกสใดๆปรมาณ 1 โมล มปรมาตร 22.4 ลกบาศกเดซเมตรหรอ 22.4 ลตร ท STP จ านวนโมลของสารมความสมพนธกบจ านวนอนภาค มวลและปรมาตรของแกส ท STP จดประสงคการเรยนร

14. อธบายความหมายปรมาณของสาร 1 โมลและเลขอาโวกาโดร ได 15. บอกความสมพนธระหวางปรมาณสารตอไปนได

16. โมลกบจ านวนอนภาค 17. โมลกบมวลของสาร 18. โมลกบปรมาตรของแกสท STP

19. ค านวณหาจ านวนอนภาคของสาร มวล ปรมาตรของแกสท STP หรอจ านวนโมลไดเมอทราบปรมาณใดปรมาณหนง

สาระการเรยนร โมล 1.โมลกบจ านวนอนภาค

กระบวนการจดการเรยนร

1.ใหนกเรยนยกตวอยางหนวยงานตาง ๆ ทใชบอกปรมาณสงของทใชชวตประจ าวน รวมทงหนวยทใชบอกปรมาณสงของจ านวนมาก เชน โหล รม แลวรวมกนอภปรายเกยวกบการบอกปรมาณของสารในหนวยโมล จ านวนอนภาคของสารใน 1 โมล และเลขอาโวกาโดร

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ

3. ครอธบายพรอมกบยกตวอยาง ชนดของอนภาคของสาร วา อาจหมายถง อะตอม โมเลกล อเลกตรอนหรอไอออนกได ดงนนการบอกปรมาณสารเปนโมล จงควรระบชนดของอนภาคใหชดเจน ถาไมระบชนดของอนภาคโดยสวนใหญจะหมายถงโมเลกล

4. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

5. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 6. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 7. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง โมล การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

11. สงเกตพฤตกรรม 12. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 11. แบบประเมนพฤตกรรม 12. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 11. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 12. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง โมล

โมล

โมล เปนหนวยบอกจ านวนอนภาคของสาร ซงหมายถงปรมาณของสารทมจ านวนอนภาคเทากบจ านวนอะตอมของคารบอน-12 ทมมวล 12 กรม เราทราบแลววาคารบอน-12 จ านวน 1 อะตอม มมวล 12.00 x 1.66 x 10-24 กรม

ดงนน เราสามารถค านวณหาจ านวนอะตอมของคารบอน-12 ทมมวล 12 กรม ไดโดยสมมตใหคารบอน 12 กรมมจ านวนอนภาคเทากบ a อะตอม เมอเขยนในรปอตราสวนทเทากบอตราสวนแรกจะเปนดงน แสดงวาคารบอน-12 ทมมวล 12 กรม ประกอบดวยอะตอมของคารบอน 6.024096 x 1023 อะตอม จ านวน 6.02 x 1023 นเรยกวา เลขอาโวกาโดร และก าหนดใหสารทมจ านวนอนภาคเทากบเลขอาโวกาโดร คดเปนปรมาณ 1 โมล ดงนน

สาร 1 โมลม 6.02 x 1023 อนภาค สาร 2 โมลม 2 x 6.02 x 1023 อนภาค สาร 0.5 โมลม 0.5 x 6.02 x 1023 อนภาค

การบอกปรมาณของสารเปนโมล จะท าใหทราบจ านวนอนภาคของสารนนได ปรมาณของสารในหนวย

โมลมความสมพนธกบปรมาณอนๆดงน จ านวนโมลของสาร ธาตใดๆ ทมปรมาณ 6.02 x 1023 อะตอมหรอ 1 โมล จะมมวลเปนกรมเทากบมวลอะตอมของธาตนนๆ

เชน แมกนเซยมมมวลอะตอมเทากบ 24.3 ดงนนแมกนเซยม 1 โมลหรอ 6.02 x 1023 อะตอมจะมมวล 24.3 สารใด ๆ 1 โมลหรอ 6.02 x 1023 โมเลกลจะมมวลเปนกรมเทากบมวลโมเลกลของสารนน เชน คลอรนม

มวลโมเลกลเทากบ 71 ดงนนคลอรน 1 โมลหรอ 6.02 x 1023 โมเลกลจะมมวล 32 กรม ปรมาตรตอโมลของกาซ ปรมาตรของกาซเปลยนแปลงตามอณหภมและความดน การบอกปรมาตรของกาซจงตองระบอณหภม

และความดนไวดวย นกวทยาศาสตรก าหนดใหอณหภม 0 องศาเซลเซยส และความดน 1 บรรยากาศเปนภาวะมาตรฐาน (Standard Temperature and Pressure) และเรยกยอวา STP เชนกาซออกซเจน 32 กรม (ปรมาณ 1 โมล) มปรมาตรเทากบ 22.4 ลกบาศกเดซเมตรท STP หรอกลาวอกนยหนงวาปรมาตรตอโมลของกาซออกซเจนมคา 22.4 ลกบาศกเดซเมตรท STP

ความสมพนธระหวางจ านวนโมล อนภาค มวล และปรมาตร

สาร 1 โมลจะมมวลเปนกรมเทากบมวลอะตอมและมจ านวนอนภาคเทากบ 6.023 x 1023 อนภาค และถาสารนน เปนกาซท STP จะมปรมาตรเทากบ 22.4 ลกบาศกเดซเมตร ตวอยางเชน ไอน า 18 กรมมปรมาตร 22.4 ลกบาศกเซนตเมตร ท STP มจ านวนอนภาคเทากบ 6.023 x 1023 อนภาค

แบบฝกหด

1. จงค านวณหาจ านวนโมลของสารตอไปน ก. ฮเลยม 1.024 x 10 22 atom ข. แกสแอมโมเนย 3.01 x 1025 molecule

ค. เหลก 3.612 x 10 20 atom ง. ก ามะถน 1 atom จ. โพแทสเซยมไอออน 100 ion

................................................................................... ........................................................................... ....................................................................................................................... ....................................... ....................................................................................................................... ....................................... .................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................... .......................................

.............................................................................................................................................................. ....................................................................................................................... ....................................... ....................................................................................................................... ....................................... . ..................................................................................... ........................................................................ ....................................................................................................................... ....................................... ....................................................................................................................... ....................................... 2. จงค านวณหาจ านวนอนภาคของสารตอไปน

ก. อารกอน 3.00 mol ข. เหลก 8.50 mol ค. โซเดยมไอออน 0.001 mol ง. น า 5.00 mol จ. ไนเตรตไอออน 1.0 x 10 -5 mol

....................................................................................................................... ....................................... ....................................................................................................................... ....................................... ....................................................................................................................... ....................................... ....................................................................................................................... ....................................... ...................................................................................... ........................................................................

....................................................................................................................... .......................................

....................................................................................................................... ....................................... ....................................................................................................................... .......................................

....................................................................................................................... .......................................

แผนการจดการเรยนรท 7 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง โมล (โมลกบจ านวนอนภาค) เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ ปรมาณของสารบอกไดในหนวยตาง ๆ กน เชน มวล ปรมาตร โมล จ านวนอนภาค สาร 1 โมล หมายถง ปรมาณของสารทมจ านวนอนภาคเทากบจ านวนอะตอมของ 12C ทมมวล 12 กรม สาร 1 โมล มจ านวนอนภาคเทากบเลขอาโวกาโดร คอ 6.02x1023 อนภาค สารใดๆปรมาณ 1 โมล มมวลเปนกรมเทากบมวลอะตอมของธาตหรอมวลโมเลกลของสารนนๆ แกสใดๆปรมาณ 1 โมล มปรมาตร 22.4 ลกบาศกเดซเมตรหรอ 22.4 ลตร ท STP จ านวนโมลของสารมความสมพนธกบจ านวนอนภาค มวลและปรมาตรของแกส ท STP จดประสงคการเรยนร

20. อธบายความหมายปรมาณของสาร 1 โมลและเลขอาโวกาโดร ได 21. บอกความสมพนธระหวางปรมาณสารตอไปนได

22. โมลกบจ านวนอนภาค 23. โมลกบมวลของสาร 24. โมลกบปรมาตรของแกสท STP

25. ค านวณหาจ านวนอนภาคของสาร มวล ปรมาตรของแกสท STP หรอจ านวนโมลไดเมอทราบปรมาณใดปรมาณหนง

สาระการเรยนร โมล 1.โมลกบจ านวนอนภาค

กระบวนการจดการเรยนร

1.ใหนกเรยนยกตวอยางหนวยงานตาง ๆ ทใชบอกปรมาณสงของทใชชวตประจ าวน รวมทงหนวยทใชบอกปรมาณสงของจ านวนมาก เชน โหล รม แลวรวมกนอภปรายเกยวกบการบอกปรมาณของสารในหนวยโมล จ านวนอนภาคของสารใน 1 โมล และเลขอาโวกาโดร

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ

3. ครอธบายพรอมกบยกตวอยาง ชนดของอนภาคของสาร วา อาจหมายถง อะตอม โมเลกล อเลกตรอนหรอไอออนกได ดงนนการบอกปรมาณสารเปนโมล จงควรระบชนดของอนภาคใหชดเจน ถาไมระบชนดของอนภาคโดยสวนใหญจะหมายถงโมเลกล

4. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

5. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 6. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 7. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง โมล การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

13. สงเกตพฤตกรรม 14. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 13. แบบประเมนพฤตกรรม 14. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 13. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 14. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แผนการจดการเรยนรท 8 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง โมล (โมลกบจ านวนอนภาค) เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ ปรมาณของสารบอกไดในหนวยตาง ๆ กน เชน มวล ปรมาตร โมล จ านวนอนภาค สาร 1 โมล หมายถง ปรมาณของสารทมจ านวนอนภาคเทากบจ านวนอะตอมของ 12C ทมมวล 12 กรม สาร 1 โมล มจ านวนอนภาคเทากบเลขอาโวกาโดร คอ 6.02x1023 อนภาค สารใดๆปรมาณ 1 โมล มมวลเปนกรมเทากบมวลอะตอมของธาตหรอมวลโมเลกลของสารนนๆ แกสใดๆปรมาณ 1 โมล มปรมาตร 22.4 ลกบาศกเดซเมตรหรอ 22.4 ลตร ท STP จ านวนโมลของสารมความสมพนธกบจ านวนอนภาค มวลและปรมาตรของแกส ท STP จดประสงคการเรยนร

26. อธบายความหมายปรมาณของสาร 1 โมลและเลขอาโวกาโดร ได 27. บอกความสมพนธระหวางปรมาณสารตอไปนได

28. โมลกบจ านวนอนภาค 29. โมลกบมวลของสาร 30. โมลกบปรมาตรของแกสท STP

31. ค านวณหาจ านวนอนภาคของสาร มวล ปรมาตรของแกสท STP หรอจ านวนโมลไดเมอทราบปรมาณใดปรมาณหนง

สาระการเรยนร โมล 1.โมลกบจ านวนอนภาค

กระบวนการจดการเรยนร

1.ใหนกเรยนยกตวอยางหนวยงานตาง ๆ ทใชบอกปรมาณสงของทใชชวตประจ าวน รวมทงหนวยทใชบอกปรมาณสงของจ านวนมาก เชน โหล รม แลวรวมกนอภปรายเกยวกบการบอกปรมาณของสารในหนวยโมล จ านวนอนภาคของสารใน 1 โมล และเลขอาโวกาโดร

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ

3. ครอธบายพรอมกบยกตวอยาง ชนดของอนภาคของสาร วา อาจหมายถง อะตอม โมเลกล อเลกตรอนหรอไอออนกได ดงนนการบอกปรมาณสารเปนโมล จงควรระบชนดของอนภาคใหชดเจน ถาไมระบชนดของอนภาคโดยสวนใหญจะหมายถงโมเลกล

4. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

5. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 6. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 7. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง โมล การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

15. สงเกตพฤตกรรม 16. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 15. แบบประเมนพฤตกรรม 16. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 15. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 16. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง โมล

โมล

โมล เปนหนวยบอกจ านวนอนภาคของสาร ซงหมายถงปรมาณของสารทมจ านวนอนภาคเทากบจ านวนอะตอมของคารบอน-12 ทมมวล 12 กรม เราทราบแลววาคารบอน-12 จ านวน 1 อะตอม มมวล 12.00 x 1.66 x 10-24 กรม

ดงนน เราสามารถค านวณหาจ านวนอะตอมของคารบอน-12 ทมมวล 12 กรม ไดโดยสมมตใหคารบอน 12 กรมมจ านวนอนภาคเทากบ a อะตอม เมอเขยนในรปอตราสวนทเทากบอตราสวนแรกจะเปนดงน แสดงวาคารบอน-12 ทมมวล 12 กรม ประกอบดวยอะตอมของคารบอน 6.024096 x 1023 อะตอม จ านวน 6.02 x 1023 นเรยกวา เลขอาโวกาโดร และก าหนดใหสารทมจ านวนอนภาคเทากบเลขอาโวกาโดร คดเปนปรมาณ 1 โมล ดงนน

สาร 1 โมลม 6.02 x 1023 อนภาค สาร 2 โมลม 2 x 6.02 x 1023 อนภาค สาร 0.5 โมลม 0.5 x 6.02 x 1023 อนภาค

การบอกปรมาณของสารเปนโมล จะท าใหทราบจ านวนอนภาคของสารนนได ปรมาณของสารในหนวย

โมลมความสมพนธกบปรมาณอนๆดงน จ านวนโมลของสาร ธาตใดๆ ทมปรมาณ 6.02 x 1023 อะตอมหรอ 1 โมล จะมมวลเปนกรมเทากบมวลอะตอมของธาตนนๆ

เชน แมกนเซยมมมวลอะตอมเทากบ 24.3 ดงนนแมกนเซยม 1 โมลหรอ 6.02 x 1023 อะตอมจะมมวล 24.3 สารใด ๆ 1 โมลหรอ 6.02 x 1023 โมเลกลจะมมวลเปนกรมเทากบมวลโมเลกลของสารนน เชน คลอรนม

มวลโมเลกลเทากบ 71 ดงนนคลอรน 1 โมลหรอ 6.02 x 1023 โมเลกลจะมมวล 32 กรม ปรมาตรตอโมลของกาซ ปรมาตรของกาซเปลยนแปลงตามอณหภมและความดน การบอกปรมาตรของกาซจงตองระบอณหภม

และความดนไวดวย นกวทยาศาสตรก าหนดใหอณหภม 0 องศาเซลเซยส และความดน 1 บรรยากาศเปนภาวะมาตรฐาน (Standard Temperature and Pressure) และเรยกยอวา STP เชนกาซออกซเจน 32 กรม (ปรมาณ 1 โมล) มปรมาตรเทากบ 22.4 ลกบาศกเดซเมตรท STP หรอกลาวอกนยหนงวาปรมาตรตอโมลของกาซออกซเจนมคา 22.4 ลกบาศกเดซเมตรท STP

ความสมพนธระหวางจ านวนโมล อนภาค มวล และปรมาตร

แผนการจดการเรยนรท 9 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง โมล (โมลกบจ านวนอนภาค) เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ ปรมาณของสารบอกไดในหนวยตาง ๆ กน เชน มวล ปรมาตร โมล จ านวนอนภาค สาร 1 โมล หมายถง ปรมาณของสารทมจ านวนอนภาคเทากบจ านวนอะตอมของ 12C ทมมวล 12 กรม สาร 1 โมล มจ านวนอนภาคเทากบเลขอาโวกาโดร คอ 6.02x1023 อนภาค สารใดๆปรมาณ 1 โมล มมวลเปนกรมเทากบมวลอะตอมของธาตหรอมวลโมเลกลของสารนนๆ แกสใดๆปรมาณ 1 โมล มปรมาตร 22.4 ลกบาศกเดซเมตรหรอ 22.4 ลตร ท STP จ านวนโมลของสารมความสมพนธกบจ านวนอนภาค มวลและปรมาตรของแกส ท STP จดประสงคการเรยนร

32. อธบายความหมายปรมาณของสาร 1 โมลและเลขอาโวกาโดร ได 33. บอกความสมพนธระหวางปรมาณสารตอไปนได

34. โมลกบจ านวนอนภาค 35. โมลกบมวลของสาร 36. โมลกบปรมาตรของแกสท STP

37. ค านวณหาจ านวนอนภาคของสาร มวล ปรมาตรของแกสท STP หรอจ านวนโมลไดเมอทราบปรมาณใดปรมาณหนง

สาระการเรยนร โมล 1.โมลกบจ านวนอนภาค

กระบวนการจดการเรยนร

1.ใหนกเรยนยกตวอยางหนวยงานตาง ๆ ทใชบอกปรมาณสงของทใชชวตประจ าวน รวมทงหนวยทใชบอกปรมาณสงของจ านวนมาก เชน โหล รม แลวรวมกนอภปรายเกยวกบการบอกปรมาณของสารในหนวยโมล จ านวนอนภาคของสารใน 1 โมล และเลขอาโวกาโดร

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ

3. ครอธบายพรอมกบยกตวอยาง ชนดของอนภาคของสาร วา อาจหมายถง อะตอม โมเลกล อเลกตรอนหรอไอออนกได ดงนนการบอกปรมาณสารเปนโมล จงควรระบชนดของอนภาคใหชดเจน ถาไมระบชนดของอนภาคโดยสวนใหญจะหมายถงโมเลกล

4. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

5. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 6. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 7. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง โมล การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

17. สงเกตพฤตกรรม 18. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 17. แบบประเมนพฤตกรรม 18. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 17. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 18. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แบบฝกหด

1. จงค านวณหาจ านวนโมลของสารตอไปน ก. ฮเลยม 1.024 x 10 22 atom ข. แกสแอมโมเนย 3.01 x 1025 molecule

ค. เหลก 3.612 x 10 20 atom ง. ก ามะถน 1 atom จ. โพแทสเซยมไอออน 100 ion

......................................................................... ..................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................... ....................................................................................................................... ....................................... .......................................................................................................... .................................................... ....................................................................................................................... .......................................

....................................................................................................................... ....................................... 2. จงค านวณหาจ านวนอนภาคของสารตอไปน

ก. อารกอน 3.00 mol ข. เหลก 8.50 mol ค. โซเดยมไอออน 0.001 mol ง. น า 5.00 mol จ. ไนเตรตไอออน 1.0 x 10 -5 mol

.............................................................................................. ................................................................ ....................................................................................................................... ....................................... ....................................................................................................................... ....................................... ....................................................................................................................... ....................................... ....................................................................................................................... .......................................

............................................................... ...............................................................................................

....................................................................................................................... ....................................... ....................................................................................................................... .......................................

................................................................................................ ............................................................

แผนการจดการเรยนรท 10 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง โมล (โมลกบจ านวนอนภาค) เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ ปรมาณของสารบอกไดในหนวยตาง ๆ กน เชน มวล ปรมาตร โมล จ านวนอนภาค สาร 1 โมล หมายถง ปรมาณของสารทมจ านวนอนภาคเทากบจ านวนอะตอมของ 12C ทมมวล 12 กรม สาร 1 โมล มจ านวนอนภาคเทากบเลขอาโวกาโดร คอ 6.02x1023 อนภาค สารใดๆปรมาณ 1 โมล มมวลเปนกรมเทากบมวลอะตอมของธาตหรอมวลโมเลกลของสารนนๆ แกสใดๆปรมาณ 1 โมล มปรมาตร 22.4 ลกบาศกเดซเมตรหรอ 22.4 ลตร ท STP จ านวนโมลของสารมความสมพนธกบจ านวนอนภาค มวลและปรมาตรของแกส ท STP จดประสงคการเรยนร

38. อธบายความหมายปรมาณของสาร 1 โมลและเลขอาโวกาโดร ได 39. บอกความสมพนธระหวางปรมาณสารตอไปนได

40. โมลกบจ านวนอนภาค 41. โมลกบมวลของสาร 42. โมลกบปรมาตรของแกสท STP

43. ค านวณหาจ านวนอนภาคของสาร มวล ปรมาตรของแกสท STP หรอจ านวนโมลไดเมอทราบปรมาณใดปรมาณหนง

สาระการเรยนร โมล 1.โมลกบจ านวนอนภาค

กระบวนการจดการเรยนร

1.ใหนกเรยนยกตวอยางหนวยงานตาง ๆ ทใชบอกปรมาณสงของทใชชวตประจ าวน รวมทงหนวยทใชบอกปรมาณสงของจ านวนมาก เชน โหล รม แลวรวมกนอภปรายเกยวกบการบอกปรมาณของสารในหนวยโมล จ านวนอนภาคของสารใน 1 โมล และเลขอาโวกาโดร

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ

3. ครอธบายพรอมกบยกตวอยาง ชนดของอนภาคของสาร วา อาจหมายถง อะตอม โมเลกล อเลกตรอนหรอไอออนกได ดงนนการบอกปรมาณสารเปนโมล จงควรระบชนดของอนภาคใหชดเจน ถาไมระบชนดของอนภาคโดยสวนใหญจะหมายถงโมเลกล

4. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

5. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 6. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 7. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง โมล การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

19. สงเกตพฤตกรรม 20. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 19. แบบประเมนพฤตกรรม 20. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 19. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 20. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง โมล

โมล

โมล เปนหนวยบอกจ านวนอนภาคของสาร ซงหมายถงปรมาณของสารทมจ านวนอนภาคเทากบจ านวนอะตอมของคารบอน-12 ทมมวล 12 กรม เราทราบแลววาคารบอน-12 จ านวน 1 อะตอม มมวล 12.00 x 1.66 x 10-24 กรม

ดงนน เราสามารถค านวณหาจ านวนอะตอมของคารบอน-12 ทมมวล 12 กรม ไดโดยสมมตใหคารบอน 12 กรมมจ านวนอนภาคเทากบ a อะตอม เมอเขยนในรปอตราสวนทเทากบอตราสวนแรกจะเปนดงน แสดงวาคารบอน-12 ทมมวล 12 กรม ประกอบดวยอะตอมของคารบอน 6.024096 x 1023 อะตอม จ านวน 6.02 x 1023 นเรยกวา เลขอาโวกาโดร และก าหนดใหสารทมจ านวนอนภาคเทากบเลขอาโวกาโดร คดเปนปรมาณ 1 โมล ดงนน

สาร 1 โมลม 6.02 x 1023 อนภาค สาร 2 โมลม 2 x 6.02 x 1023 อนภาค สาร 0.5 โมลม 0.5 x 6.02 x 1023 อนภาค

การบอกปรมาณของสารเปนโมล จะท าใหทราบจ านวนอนภาคของสารนนได ปรมาณของสารในหนวย

โมลมความสมพนธกบปรมาณอนๆดงน จ านวนโมลของสาร ธาตใดๆ ทมปรมาณ 6.02 x 1023 อะตอมหรอ 1 โมล จะมมวลเปนกรมเทากบมวลอะตอมของธาตนนๆ

เชน แมกนเซยมมมวลอะตอมเทากบ 24.3 ดงนนแมกนเซยม 1 โมลหรอ 6.02 x 1023 อะตอมจะมมวล 24.3 สารใด ๆ 1 โมลหรอ 6.02 x 1023 โมเลกลจะมมวลเปนกรมเทากบมวลโมเลกลของสารนน เชน คลอรนม

มวลโมเลกลเทากบ 71 ดงนนคลอรน 1 โมลหรอ 6.02 x 1023 โมเลกลจะมมวล 32 กรม ปรมาตรตอโมลของกาซ ปรมาตรของกาซเปลยนแปลงตามอณหภมและความดน การบอกปรมาตรของกาซจงตองระบอณหภม

และความดนไวดวย นกวทยาศาสตรก าหนดใหอณหภม 0 องศาเซลเซยส และความดน 1 บรรยากาศเปนภาวะมาตรฐาน (Standard Temperature and Pressure) และเรยกยอวา STP เชนกาซออกซเจน 32 กรม (ปรมาณ 1 โมล) มปรมาตรเทากบ 22.4 ลกบาศกเดซเมตรท STP หรอกลาวอกนยหนงวาปรมาตรตอโมลของกาซออกซเจนมคา 22.4 ลกบาศกเดซเมตรท STP

ความสมพนธระหวางจ านวนโมล อนภาค มวล และปรมาตร

แผนการจดการเรยนรท 11 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง โมล ( โมลกบมวลของสาร ) เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ ปรมาณของสารบอกไดในหนวยตาง ๆ กน เชน มวล ปรมาตร โมล จ านวนอนภาค สาร 1โมล หมายถง ปรมาณของสารทมจ านวนอนภาคเทากบจ านวนอะตอมของ 12C ทมมวล 12 กรม สาร 1 โมล มจ านวนอนภาคเทากบเลขอาโวกาโดร คอ 6.02x1023 อนภาค สารใดๆปรมาณ 1 โมล มมวลเปนกรมเทากบมวลอะตอมของธาตหรอมวลโมเลกลของสารนนๆ แกสใดๆปรมาณ 1 โมล มปรมาตร 22.4 ลกบาศกเดซเมตรหรอ 22.4 ลตร ท STP จ านวนโมลของสารมความสมพนธกบจ านวนอนภาค มวลและปรมาตรของแกส ท STP ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

โมล 1. โมลกบมวลของสาร

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ครน าอภปรายทบทวนความรเกยวกบเลขอาโวกาโดวกบจ านวนอนภาคของสารปรมาณ 1 โมล 2. ใหนกเรยนพจารณาขอมลในตารางท 4.3 และยกตวอยางธาต มวลอะตอมของธาต แลวรวมกน

อภปรายความสมพนธระหวางจ านวนอะตอมตอโมลหรอเลขอาโวกาโดร มวลตอโมลและมวลอะตอม แลวรวมกนสรปวา การบอกปรมาณสารเปนโมลจะท าใหทราบถงจ านวนอนภาคและมวลของสารเปนกรม กลาวคอ สาร 1 โมล จะมมวลเปนกรม เทากบคามวลโมเลกลของสารนน ในกรณทสารอยในรปอน เชน อะตอม หรอไอออนกจะมมวลเปนกรมเทากบคามวลอะตอมหรอมวลไอออนชนดนน

5. ครอธบายและยกตวอยางเกยวกบการน าความสมพนธดงกลาวไปใชในการค านวณหาจ านวนโมลหรอมวล

6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

1. เอกสาร แบบเรยน 2. หนงสอเรยนเคมเพมเตม เลม 2 2. ใบความร เรอง โมล

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

21. สงเกตพฤตกรรม 22. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 21. แบบประเมนพฤตกรรม 22. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 21. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 22. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แบบฝกหด 1. จงค านวณหาจ านวนโมลของสารทก าหนดใหตอไปน

ก. อะลมเนยม ( Al ) 2.70 g ข. น า ( H2O ) 0.36 g ค. เลด ( II ) ไนเตรต ( Pb(NO3)2) 82.75 g ง. ดบก ( Sn ) 17.5 g

............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................. ................................................................ ... ............................................................................................................................. ................................... 2. จงค านวณหาจ านวนโมลและมวลของสารตอไปน

ก. แกสคารบอนไดออกไซด 1.806 x 10 24moleule ข.โพแทสเซยมไอออน 1.505 x 1023 ion ค. ฟอสฟอรส 6.02 x 1022 atom ง.ตะกว 1 atom

................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ...................................................................... .......................................................................................... ............................................................................................................................. ................................... 3. สารตอไปนมจ านวนอนภาคเทาใด

ก. โซเดยมไอออน ( Na+ ) 0.6 mol ข. เฮกเซน ( C6H14 ) 43 g ค. คารบอน ( C ) 4 g ง. แกสไนโตรเจนมอนอกไซด ( NO ) 3. g

................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ........................................................................... ..................................................................................... ............................................................................................................................. ................................... 4.ไฮโดรเจนซลไฟต 1 โมเลกลประกอบดวย H 2 อะตอมและ S 1 อะตอม ถามไฮโดรเจนซลไฟต 0.4 mol จงหา

ก. มวลของไฮโดรเจนซลไฟต ข.มวลของ H และ S ข. จ านวนโมเลกลของไฮโดรเจนซลไฟต ง.จ านวนอะตอมของ H และ S

................................................................... ............................................................................................. ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................. ................................................................... 5.กรดซลฟวรก 9.8 g แกสไฮโดรเจน 2 g และแกสไฮโดรเจนคลอไรด 36.5 g สารใดมจ านวนโมเลกลนอยทสด ......................................................................................... .......................................................................

............................................................................................................................. ................................... .................................................................................................................................................. .............. ................................................................................................................... ............................................. ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................................ 6. จงค านวณจ านวนโมลและมวลของสารประกอบชนดหนงทม 3.01 x 1023 โมเลกล สารประกอบน 1 โมล ประกอบดวย H 1 อะตอม N 1 อะตอม และ O 3 อะตอม ................................................................................................................... ............................................. ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................................ 7. สารตอไปนมมวลเปนเทาใด

ก. แกสไฮโดรเจน 1.6 x 6.02 x 1023 molecule ข. ไอน า 1.505 x 1023 molecule ค. แกสออกซเจน 6.02 x 10 23 molecule ง. โลหะเงน 0.0034 mol จ. ออกซเจนอะตอม 3.00 mol

...................................................................... .......................................................................................... ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................... ................................. ................................................................................................ ................................................................ ............................................................................................................................. ...................................

แผนการจดการเรยนรท 12 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง โมล ( โมลกบมวลของสาร ) เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ ปรมาณของสารบอกไดในหนวยตาง ๆ กน เชน มวล ปรมาตร โมล จ านวนอนภาค สาร 1 โมล หมายถง ปรมาณของสารทมจ านวนอนภาคเทากบจ านวนอะตอมของ 12C ทมมวล 12 กรม สาร 1 โมล มจ านวนอนภาคเทากบเลขอาโวกาโดร คอ 6.02x1023 อนภาค สารใดๆปรมาณ 1 โมล มมวลเปนกรมเทากบมวลอะตอมของธาตหรอมวลโมเลกลของสารนนๆ แกสใดๆปรมาณ 1 โมล มปรมาตร 22.4 ลกบาศกเดซเมตรหรอ 22.4 ลตร ท STP จ านวนโมลของสารมความสมพนธกบจ านวนอนภาค มวลและปรมาตรของแกส ท STP

ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย

สาระการเรยนร โมล 2. โมลกบมวลของสาร

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1. ครน าอภปรายทบทวนความรเกยวกบเลขอาโวกาโดวกบจ านวนอนภาคของสารปรมาณ 1 โมล 2. ใหนกเรยนพจารณาขอมลในตารางท 4.3 และยกตวอยางธาต มวลอะตอมของธาต แลวรวมกน

อภปรายความสมพนธระหวางจ านวนอะตอมตอโมลหรอเลขอาโวกาโดร มวลตอโมลและมวลอะตอม แลวรวมกนสรปวา การบอกปรมาณสารเปนโมลจะท าใหทราบถงจ านวนอนภาคและมวลของสารเปนกรม กลาวคอ

สาร 1 โมล จะมมวลเปนกรม เทากบคามวลโมเลกลของสารนน ในกรณทสารอยในรปอน เชน อะตอม หรอไอออนกจะมมวลเปนกรมเทากบคามวลอะตอมหรอมวลไอออนชนดนน

5. ครอธบายและยกตวอยางเกยวกบการน าความสมพนธดงกลาวไปใชในการค านวณหาจ านวนโมล หรอมวล 6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนใน

กลม 7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร

สอ / แหลงการเรยนร 3. เอกสาร แบบเรยน 4. หนงสอเรยนเคมเพมเตม เลม 2 2. ใบความร เรอง โมล

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

23. สงเกตพฤตกรรม 24. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 23. แบบประเมนพฤตกรรม 24. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 23. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 24. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แบบฝกหด

1. จงค านวณหาจ านวนโมลของสารทก าหนดใหตอไปน ข. อะลมเนยม ( Al ) 2.70 g ข. น า ( H2O ) 0.36 g ค. เลด ( II ) ไนเตรต ( Pb(NO3)2) 82.75 g ง.ดบก ( Sn ) 17.5 g

............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................................... ................. ................................................................................................................ ................................................ ............................................................................................................................. ................................... 2. จงค านวณหาจ านวนโมลและมวลของสารตอไปน

ข. แกสคารบอนไดออกไซด 1.806 x 10 24moleule ข.โพแทสเซยมไอออน 1.505 x 1023 ion ค. ฟอสฟอรส 6.02 x 1022 atom ง.ตะกว 1 atom

................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................ ................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... 3. สารตอไปนมจ านวนอนภาคเทาใด

ข. โซเดยมไอออน ( Na+ ) 0.6 mol ข. เฮกเซน ( C6H14 ) 43 g ค. คารบอน ( C ) 4 g ง. แกสไนโตรเจนมอนอกไซด ( NO ) 3. g

................................................................. ............................................................................................... ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ........................................................................................... ..................................................................... ............................................................................................................................. ................................... 4.ไฮโดรเจนซลไฟต 1 โมเลกลประกอบดวย H 2 อะตอมและ S 1 อะตอม ถามไฮโดรเจนซลไฟต 0.4 mol จงหา

ค. มวลของไฮโดรเจนซลไฟต ข.มวลของ H และ S ค.จ านวนโมเลกลของไฮโดรเจนซลไฟต ง.จ านวนอะตอมของ H และ S

................................................................................. ............................................................................... ............................................................................................................................. ................................... .......................................................................................................................................... ...................... ........................................................................................................... .....................................................

5.กรดซลฟวรก 9.8 g แกสไฮโดรเจน 2 g และแกสไฮโดรเจนคลอไรด 36.5 g สารใดมจ านวนโมเลกลนอยทสด ...................................................................................................... .......................................................... ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................................................... . ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................................ 6. จงค านวณจ านวนโมลและมวลของสารประกอบชนดหนงทม 3.01 x 1023 โมเลกล สารประกอบน 1 โมล ประกอบดวย H 1 อะตอม N 1 อะตอม และ O 3 อะตอม ................................................................................................................... ............................................. ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ......................................................................... ....................................................................................... 7. สารตอไปนมมวลเปนเทาใด

ฉ. แกสไฮโดรเจน 1.6 x 6.02 x 1023 molecule ช. ไอน า 1.505 x 1023 molecule ซ. แกสออกซเจน 6.02 x 10 23 molecule ฌ. โลหะเงน 0.0034 mol ญ. ออกซเจนอะตอม 3.00 mol

...................................................................... .......................................................................................... ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................... ................................. ................................................................................................ ................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ......................................................................................................................................................... ....... .......................................................................................................................... ...................................... ............................................................................................................................. ...................................

แผนการจดการเรยนรท 13 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง โมล ( โมลกบมวลของสาร ) เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ ปรมาณของสารบอกไดในหนวยตาง ๆ กน เชน มวล ปรมาตร โมล จ านวนอนภาค สาร 1 โมล หมายถง ปรมาณของสารทมจ านวนอนภาคเทากบจ านวนอะตอมของ 12C ทมมวล 12 กรม สาร 1 โมล มจ านวนอนภาคเทากบเลขอาโวกาโดร คอ 6.02x1023 อนภาค สารใดๆปรมาณ 1 โมล มมวลเปนกรมเทากบมวลอะตอมของธาตหรอมวลโมเลกลของสารนนๆ แกสใดๆปรมาณ 1 โมล มปรมาตร 22.4 ลกบาศกเดซเมตรหรอ 22.4 ลตร ท STP จ านวนโมลของสารมความสมพนธกบจ านวนอนภาค มวลและปรมาตรของแกส ท STP ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

โมล 3. โมลกบมวลของสาร

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ครน าอภปรายทบทวนความรเกยวกบเลขอาโวกาโดวกบจ านวนอนภาคของสารปรมาณ 1 โมล 2. ใหนกเรยนพจารณาขอมลในตารางท 4.3 และยกตวอยางธาต มวลอะตอมของธาต แลวรวมกน

อภปรายความสมพนธระหวางจ านวนอะตอมตอโมลหรอเลขอาโวกาโดร มวลตอโมลและมวลอะตอม แลวรวมกนสรปวา การบอกปรมาณสารเปนโมลจะท าใหทราบถงจ านวนอนภาคและมวลของสารเปนกรม กลาวคอ สาร 1 โมล จะมมวลเปนกรม เทากบคามวลโมเลกลของสารนน ในกรณทสารอยในรปอน เชน อะตอม หรอไอออนกจะมมวลเปนกรมเทากบคามวลอะตอมหรอมวลไอออนชนดนน

5. ครอธบายและยกตวอยางเกยวกบการน าความสมพนธดงกลาวไปใชในการค านวณหาจ านวนโมล หรอมวล 6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนใน

กลม 7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

5. เอกสาร แบบเรยน 6. หนงสอเรยนเคมเพมเตม เลม 2 2. ใบความร เรอง โมล

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

25. สงเกตพฤตกรรม 26. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 25. แบบประเมนพฤตกรรม 26. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 25. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 26. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แบบฝกหด

1. จงค านวณหาจ านวนโมลของสารทก าหนดใหตอไปน ค. อะลมเนยม ( Al ) 2.70 g ข. น า ( H2O ) 0.36 g ค. เลด ( II ) ไนเตรต ( Pb(NO3)2) 82.75 g ง.ดบก ( Sn ) 17.5 g

............................................................................................................................. ................................... .............................................................. .................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... 2. จงค านวณหาจ านวนโมลและมวลของสารตอไปน

ค. แกสคารบอนไดออกไซด 1.806 x 10 24moleule ข.โพแทสเซยมไอออน 1.505 x 1023 ion ค. ฟอสฟอรส 6.02 x 1022 atom ง.ตะกว 1 atom

................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................ ................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... 3. สารตอไปนมจ านวนอนภาคเทาใด

ค. โซเดยมไอออน ( Na+ ) 0.6 mol ข. เฮกเซน ( C6H14 ) 43 g ค. คารบอน ( C ) 4 g ง. แกสไนโตรเจนมอนอกไซด ( NO ) 3. g

................................................................. ............................................................................................... ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ........................................................................................... ..................................................................... ............................................................................................................................. ................................... 4.ไฮโดรเจนซลไฟต 1 โมเลกลประกอบดวย H 2 อะตอมและ S 1 อะตอม ถามไฮโดรเจนซลไฟต 0.4 mol จงหา

ง. มวลของไฮโดรเจนซลไฟต ข.มวลของ H และ S ค.จ านวนโมเลกลของไฮโดรเจนซลไฟต ง.จ านวนอะตอมของ H และ S

.................................................................................. .............................................................................. ............................................................................................................................. ................................... ........................................................................................................................................... ..................... ............................................................................................................ ....................................................

5.กรดซลฟวรก 9.8 g แกสไฮโดรเจน 2 g และแกสไฮโดรเจนคลอไรด 36.5 g สารใดมจ านวนโมเลกลนอยทสด ....................................................................................................... ......................................................... ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ............................................................. ................................................................................................... 6. จงค านวณจ านวนโมลและมวลของสารประกอบชนดหนงทม 3.01 x 1023 โมเลกล สารประกอบน 1 โมล ประกอบดวย H 1 อะตอม N 1 อะตอม และ O 3 อะตอม ................................................................................................................... ............................................. ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ......................................................................... ....................................................................................... 7. สารตอไปนมมวลเปนเทาใด

ฎ. แกสไฮโดรเจน 1.6 x 6.02 x 1023 molecule ฏ. ไอน า 1.505 x 1023 molecule ฐ. แกสออกซเจน 6.02 x 10 23 molecule ฑ. โลหะเงน 0.0034 mol ฒ. ออกซเจนอะตอม 3.00 mol

...................................................................... .......................................................................................... ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................... ................................. ................................................................................................ ................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ......................................................................................................................................................... ....... .......................................................................................................................... ...................................... ............................................................................................................................. ...................................

แผนการจดการเรยนรท 14 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง โมล (โมลกบปรมาตรของแกสท STP ) เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ ปรมาณของสารบอกไดในหนวยตาง ๆ กน เชน มวล ปรมาตร โมล จ านวนอนภาค สาร 1 โมล หมายถง ปรมาณของสารทมจ านวนอนภาคเทากบจ านวนอะตอมของ 12C ทมมวล 12 กรม สาร 1 โมล มจ านวนอนภาคเทากบเลขอาโวกาโดร คอ 6.02x1023 อนภาค สารใดๆปรมาณ 1 โมล มมวลเปนกรมเทากบมวลอะตอมของธาตหรอมวลโมเลกลของสารนนๆ แกสใดๆปรมาณ 1 โมล มปรมาตร 22.4 ลกบาศกเดซเมตรหรอ 22.4 ลตร ท STP จ านวนโมลของสารมความสมพนธกบจ านวนอนภาค มวลและปรมาตรของแกส ท STP ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

โมล 1.โมลกบปรมาตรของแกสท STP

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. อภปรายและซกถามความรเกยวกบผลการเปลยนแปลงปรมาตรของแกสทเกดขน จากการเปลยนแปลงอณหภมหรอความดน แลวรวมกนอภปรายเกยวกบการก าหนดภาวะมาตรฐาน

2. ครอธบายพรอมกบยกตวอยางการค านวณหาปรมาตรตอโมลของแกสตาง ๆ แลวรวมกนอภปรายเพอหาความสมพนธระหวางจ านวนโมลกบปรมาตรของแกสท STP แลวรวมกนอภปรายสรป ความสมพนธระหวาง

จ านวนโมลกบปรมาตรของแกสท STP ซงควรสรปไดวาแกส 1 โมลจะมปรมาตรเทากบ 22.4 ลกบาศกเดซเมตรหรอ 22.4 ลตรท STP

3. ใหนกเรยนยกตวอยางหนวยวดปรมาณตาง ๆ เพอแสดงใหเหนวา ของบางชนดบอกปรมาณไดหลายหนวยและสามารถเปลยนจากหนวยหนงไปเปนอกหนวยหนงได โดยใชแฟคเตอรปลยนหนวย

4. ครและนกเรยนรวมกนอภปราย เกยวกบ ความสมพนธระหวางจ านวนโมล อนภาค มวล และปรมาตรของแกส

5. ครอธบายพรอมทงยกตวอยางการค านวณหาปรมาณสารในหนวยตาง ๆ โดยอาศยความสมพนธระหวางปรมาณตาง ๆ

6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง โมล การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

27. สงเกตพฤตกรรม 28. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 27. แบบประเมนพฤตกรรม 28. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 27. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 28. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แบบฝกหด 1. จงหาจ านวนโมลของสารตอไปน

ก. น า ( H2O ) 100 molecule ข. เหลก ( Fe ) 500 g ค. ออกซเจน ( O2 ) 150 molecule ง. แอสไพรน ( C9H8O4 ) 500 mg จ. คารบอนไดออกไซด ( CO2 ) ปรมาตร 5.6 dm3 ท STP

....................................................................................................................... ......................................... ....................................................................................................................... .........................................

...................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................... ......................................... ......................................................................... .......................................................................................

...................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................... ......................................... .................................................................................................... ............................................................

...................................................................................................................... .......................................... 2. จงหาจ านวนโมล จ านวนโมเลกล และปรมาตรท STP ของสารตอไปนซงมมวล 10.0 g

ก. แกสโอโซน ( O3 ) ข. แกสคลอรน ( Cl2 ) ค. แกสแอมโมเนย ( NH3 )

....................................................................................................................... ......................................... ....................................................................................................................... .........................................

...................................................................... .......................................................................................... ....................................................................................................................... ......................................... ....................................................................................................................... .........................................

................................................................................................. ............................................................... ....................................................................................................................... ......................................... ....................................................................................................................... .........................................

...................................................................................................................... ..........................................

3. แอซโตน 1 โมเลกลประกอบดวย C 3 อะตอม H 6 อะตอม และ O 1 อะตอม ถาม แอซโตน 1.74 g จงค านวณ

ก. จ านวนโมเลกลของแอซโตน ข. จ านวนโมลของแตละธาต ค. จ านวอะตอมของแตละธาตและจ านวนอะตอมรวม ง. มวลของแตละธาต จ. ปรมาตรของไอของแอซโตนท STP

....................................................................................................................... ......................................... ........................................................................................... .....................................................................

...................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................... ......................................... ...................................................................................................................... ..........................................

...................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................... ......................................... ....................................................................................................................... .........................................

...................................................................................................................... .......................................... .............................................................................. .................................................................................. ....................................................................................................................... .........................................

...................................................................................................................... .......................................... ......................................................................................................... ....................................................... ....................................................................................................................... ......................................... 4. แกสออกซเจน 48.0 g มกอะตอม และมปรมาตรเทาใดท STP ....................................................................................................................... ......................................... .................................................................... ............................................................................................

...................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................... ......................................... ............................................................................................... .................................................................

6. จงหาปรมาตรท STP ของแกสไฮโดรเจนซลไฟต ( H2S ) ซงมปรมาณดงตอไปน ก. 1.0 mol ข. 17.05 g ค. 1.20 x 1024 molecule

...................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................... ......................................... ....................................................................................................................... .........................................

...................................................................... .......................................................................................... ....................................................................................................................... ......................................... ....................................................................................................................... .........................................

................................................................................................. ............................................................... ....................................................................................................................... ......................................... ....................................................................................................................... ......................................... 7. จงหามวล 1 โมลของแกสชนดหนงซงมมวล 0.74 g และมปรมาตร 340 cm3 ท STP

...................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................... ......................................... .............................................................................................................. ..................................................

...................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................... .........................................

แผนการจดการเรยนรท 15 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง โมล (โมลกบปรมาตรของแกสท STP ) เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ ปรมาณของสารบอกไดในหนวยตาง ๆ กน เชน มวล ปรมาตร โมล จ านวนอนภาค สาร 1 โมล หมายถง ปรมาณของสารทมจ านวนอนภาคเทากบจ านวนอะตอมของ 12C ทมมวล 12 กรม สาร 1 โมล มจ านวนอนภาคเทากบเลขอาโวกาโดร คอ 6.02x1023 อนภาค สารใดๆปรมาณ 1 โมล มมวลเปนกรมเทากบมวลอะตอมของธาตหรอมวลโมเลกลของสารนนๆ แกสใดๆปรมาณ 1 โมล มปรมาตร 22.4 ลกบาศกเดซเมตรหรอ 22.4 ลตร ท STP จ านวนโมลของสารมความสมพนธกบจ านวนอนภาค มวลและปรมาตรของแกส ท STP ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

โมล 1.โมลกบปรมาตรของแกสท STP

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. อภปรายและซกถามความรเกยวกบผลการเปลยนแปลงปรมาตรของแกสทเกดขน จากการเปลยนแปลงอณหภมหรอความดน แลวรวมกนอภปรายเกยวกบการก าหนดภาวะมาตรฐาน

2. ครอธบายพรอมกบยกตวอยางการค านวณหาปรมาตรตอโมลของแกสตาง ๆ แลวรวมกนอภปรายเพอหาความสมพนธระหวางจ านวนโมลกบปรมาตรของแกสท STP แลวรวมกนอภปรายสรป ความสมพนธระหวาง

จ านวนโมลกบปรมาตรของแกสท STP ซงควรสรปไดวาแกส 1 โมลจะมปรมาตรเทากบ 22.4 ลกบาศกเดซเมตรหรอ 22.4 ลตรท STP

3. ใหนกเรยนยกตวอยางหนวยวดปรมาณตาง ๆ เพอแสดงใหเหนวา ของบางชนดบอกปรมาณไดหลายหนวยและสามารถเปลยนจากหนวยหนงไปเปนอกหนวยหนงได โดยใชแฟคเตอรปลยนหนวย

4. ครและนกเรยนรวมกนอภปราย เกยวกบ ความสมพนธระหวางจ านวนโมล อนภาค มวล และปรมาตรของแกส

5. ครอธบายพรอมทงยกตวอยางการค านวณหาปรมาณสารในหนวยตาง ๆ โดยอาศยความสมพนธระหวางปรมาณตาง ๆ

6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง โมล การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

29. สงเกตพฤตกรรม 30. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 29. แบบประเมนพฤตกรรม 30. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 29. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 30. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แบบฝกหด 1. จงหาจ านวนโมลของสารตอไปน

ก. น า ( H2O ) 100 molecule ข. เหลก ( Fe ) 500 g ค. ออกซเจน ( O2 ) 150 molecule ง. แอสไพรน ( C9H8O4 ) 500 mg จ. คารบอนไดออกไซด ( CO2 ) ปรมาตร 5.6 dm3 ท STP

....................................................................................................................... ......................................... ..................................................................................................................... ...........................................

...................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................... ......................................... ....................................................................................................................... .........................................

...................................................................................................................... .......................................... ............................................................................. ................................................................................... ....................................................................................................................... .........................................

...................................................................................................................... .......................................... 2. จงหาจ านวนโมล จ านวนโมเลกล และปรมาตรท STP ของสารตอไปนซงมมวล 10.0 g

ก. แกสโอโซน ( O3 ) ข. แกสคลอรน ( Cl2 ) ค. แกสแอมโมเนย ( NH3 )

........................................................................................................ ........................................................ ....................................................................................................................... .........................................

...................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................... ......................................... ....................................................................................................................... .........................................

................................................................ ................................................................................................ ....................................................................................................................... ......................................... ....................................................................................................................... .........................................

........................................................................................... .....................................................................

3. แอซโตน 1 โมเลกลประกอบดวย C 3 อะตอม H 6 อะตอม และ O 1 อะตอม ถาม แอซโตน 1.74 g จงค านวณ

ก. จ านวนโมเลกลของแอซโตน ข. จ านวนโมลของแตละธาต ค. จ านวอะตอมของแตละธาตและจ านวนอะตอมรวม ง. มวลของแตละธาต จ. ปรมาตรของไอของแอซโตนท STP

....................................................................................................................... ......................................... ........................................................................................... .....................................................................

...................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................... ......................................... 4. แกสออกซเจน 48.0 g มกอะตอม และมปรมาตรเทาใดท STP ................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................... .........................................

...................................................................................................................... .......................................... 6. จงหาปรมาตรท STP ของแกสไฮโดรเจนซลไฟต ( H2S ) ซงมปรมาณดงตอไปน

ก. 1.0 mol ข. 17.05 g ค. 1.20 x 1024 molecule

.................................................................................................................... ............................................ ....................................................................................................................... ......................................... ....................................................................................................................... .........................................

...................................................................................................................... .......................................... 7. จงหามวล 1 โมลของแกสชนดหนงซงมมวล 0.74 g และมปรมาตร 340 cm3 ท STP

...................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................... ......................................... ........................................................................................ ........................................................................

...................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................... .........................................

แผนการจดการเรยนรท 17 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง สารละลาย(ความเขมขนของสารละลาย) เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ สารละลายเปนสารเนอเดยวประกอบดวยตวท าละลายและตวละลาย ปรมาณของตวละลายทละลายอยในสารละลาย แสดงไดดวยคาความเขมขนของสารละลาย ความเขมขนของสารละลายอาจบอกเปนรอยละ สวนในลานสวน โมลตอลกบาศกเดซเมตร โมลตอกโลกรม หรอเศษสวนโมล ผลการเรยนรทคาดหวง 2. การทดลอง การอภปรายเกยวกบการเตรยมสารละลาย สถานะของสารละลายทพบไดทงของแขง ของเหลว หรอแกส และการบอกความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ เชน โมลารต โมแลลต การทดลอง การสบคนขอมล การอภปรายสมบตบางประการของสารละลายทแตกตางจากสารบรสทธ ปรมาณและชนดของตวละลายจะมความสมพนธกบจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลาย สาระการเรยนร

ความเขมขนขนของสารละลาย คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนความรเรองสารละลาย ใหนกเรยนยกตวอยางสารละลาย แลวรวมกนอภปรายเกยวกบองคประกอบของสารละลาย และเกณฑการพจารณาวาสารใดเปนตวท าละลายและสารใดเปนตวท าละลาย

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายเพอหาค าตอบจากตวอยางในชวตประจ าวน เชน เพราะเหตใดสารละลาย

ของน าตาลทมปรมาณเทากนอาจมความหวานไมเทากน 4. ใหนกเรยนศกษา เกยวกบความหมายของความเขมขนของสารละลาย

5. ครอธบายการค านวณหาความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ พรอมทงยกตวอยางประกอบแลวใหนกเรยนฝกค านวณหาความเขมขนของสารละลายในหนวยตางๆ

6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร

สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง ความเขมขนของสารละลาย การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

31. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 31. แบบประเมนพฤตกรรม 32. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 31. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 32. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง ความเขมขนของสาระลาย

สารละลาย คอ ของผสมทมองคประกอบตงแต 2 ชนดขนไป ซงรวมตวเปนเนอเดยวกน

(homogeneous) องคประกอบทมปรมาณมากทสด เรยกวาตวท าละลาย (solvent) สวนองคประกอบอน ๆ ทมปรมาณนอยกวา เรยกวา ตวถกละลาย (solute) ถากลาวถงตวท าละลายแลว ตวท าละลายทเรารจกกนด กคอ น า สารละลายทมน าเปนตวท าละลาย เรยกวา สารละลายในน า (aqueous solution) ถงแมวาในสารละลายหนงๆ จะมองคประกอบอยหลายๆ อยางในสารละลาย ทงตวท าละลาย และตวถกละลาย ซงอาจจะมมากกวา 1 ชนดขนไป แตสมบตทางเคม และสมบตทางกายภาพ ขององคประกอบแตละชนด กยงคงเหมอนเดม เชน สารละลายของ CuSO4 ซงประกอบดวย CuSO4 ทละลายในน า สารละลายทไดยงคงมสฟาของ CuSO4 และยงคงน าไฟฟาไดเหมอน CuSO4 ทหลอมเหลว สวนความดนไอ และความตงผวกไมแตกตางไปจากน าบรสทธ นอกจากนนยงคงสามารถท าปฏกรยาเคมไดเชนเดยวกบน าบรสทธ หรอ CuSO4 เชนเดม

หนวยของสารละลาย เปนคาทแสดงถงปรมาณของตวละลายทละลายอยใน ตวท าละลายหรอในสารละลายนน วดในรปความเขมขนปรมาณตวถกละลายตอปรมาณสารละลาย (ยกเวนหนวยโมลตอกโลกรม) หนวยความเขมขน โดยทวไป มดงน

รอยละ รอยละโดยมวล (percent mass by mass) เปนอตราสวนของมวลของตวถกละลายตอมวลของสารละลาย ซงคณดวย 100 มสตรเปนดงน

ความเขมขนรอยละโดยมวลจะไมมหนวย เพราะเปนอตราสวนของปรมาณทหนวยเหมอนกน

รอยละโดยมวลตอปรมาตร (percent mass by volume) รอยละมวลตอปรมาตร คอ ปรมาณของตวถกละลายในปรมาตรของสารละลาย 100

หนวยปรมาตร โดยทวไปถามวลของตวถกละลายมหนวยเปนกรม ปรมาตรของสารละลายจะมหนวยเปนลกบาศกเซนตเมตร และถามวลของตวถกละลายมหนวยเปนกโลกรม ปรมาตรของสารละลายจะมหนวยเปนลกบาศกเดซเมตรหรอลตร หนวยมวลและหนวยปรมาตรตองใหสอดคลองกนดวย มสตรเปนดงน

รอยละโดยปรมาตรตอปรมาตร (percent volume by volume) รอยละโดยปรมาตร(ปรมาตร/ปรมาตร) คอ ปรมาตรของตวถกละลายในสารละลาย

ปรมาตร 100 หนวยปรมาตร นยมใชกบสารละลายทเปนของเหลว เชน สารละลายแอลกอฮอลเขมขนรอยละ 20 โดยปรมาตร หมายความวาสารละลายน 100 ลกบาศกเซนตเมตรจะมแอลกอฮอลละลายอย 20 ลกบาศกเซนตเมตร มสตรเปนดงน

ตวอยาง เมอน าโพแทสเซยมคลอไรด (KCl) 0.892 g ละลายในน า 54.6 g จงค านวณหารอยละโดยมวล

ของโพแทสเซยมคลอไรดในสารละลาย วธท า

เพราะฉะนน เมอละลายโพแทสเซยมคลอไรด 0.892 g ในน า 54.6 g สารละลายจะมความเขมขนของโพแทสเซยมคลอไรด 1.61 % โดยมวล

โมลารต หรอโมลตอลกบาศกเดซเมตร (mol/dm3 หรอ mol/l) เปนหนวยทบอก จ านวนโมลของตว ถกละลายในสารละลาย 1 ลกบาศกเดซเมตร หนวยความเขมขนเปนโมลตอลกบาศกเดซเมตรอาจเรยกยอไดเปนโมลาร (Molar) ใชสญลกษณ M

โมแลลต หรอ โมลตอกโลกรม (mol/kg) เปนหนวยทบอกจ านวนโมลของตวถก ละลายทละลาย ในตวท าละลาย 1 กโลกรม จงมหนวยเปน mol/kg หรอเรยกวา โมแลล (Molal) ใชสญลกษณ m

เศษสวนโมล (Mole fractions) คอ สดสวนจ านวนโมลของสารองคประกอบหนงตอ จ านวนโมลรวม ของสารทกชนดในสารละลาย ใชสญลกษณ X เชน สารละลายชนดหนงประกอบดวยสาร A a mol, B b mol และ C c mol จะไดเศษสวนโมลของสาร A, B และ C ดงน

เศษสวนโมลของสาร A (XA) = a / ( a + b + c ) เศษสวนโมลของสาร B (XB) = b / ( a + b + c ) เศษสวนโมลของสาร C (XC) = c / ( a + b + c ) ผลรวมของเศษสวนโมลของสารองคประกอบทงหมดคอ XA + XB + XC มคาเทากบ 1

และเมอน าคาเศษสวนโมลของแตละสารมาคณดวยรอย จะไดความเขมขนในหนวยรอยละโดยมวลของสารนน รอยละโดยมวลของสาร A = เศษสวนโมลของสาร A * 100 รอยละโดยมวลของสาร B = เศษสวนโมลของสาร B * 100 รอยละโดยมวลของสาร C = เศษสวนโมลของสาร C * 100 สวนในลานสวน (parts per million; ppm) เปนหนวยทบอกมวลของตวถกละลายทละลายอยใน

สารละลาย 1 ลานหนวยมวลเดยวกน ซงเปนหนวยความเขมขนของสารละลายทเจอจางมาก ๆ หรออาจใชแสดงปรมาณของสงเจอปนทมอยในสารเคมทบรสทธตาง ๆ เชน สารละลายโพแทสเซยมไนเตรตเขมขน 2 ppm หมายความวามโพแทสเซยมไนเตรตเปนตวละลาย 2 สวน (กรม) ละลายอยในสารละลาย 1 ลานสวน (กรม) หรอ 106 กรม

แบบฝกหด

1. จงค านวณหาความเขมขนเปนรอยละโดยมวลของสารละลายตอไปน ก. โซเดยมคลอไรด 50.0 g ในน า 200.0 g ข. กรดแอซตก 0.50 mol ในน า 3.0 mol

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.สารละลายน าตาลทราย (C6H12O6) เขมขนรอยละ 22.0 โดยมวล มความหนาแนน 1.09 g/cm3

ก.ในสารละลาย 1 cm3 มน าตาลทรายละลายอยกกรม ข.สารละลายนมความเขมขนเทาใด ในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตรและโมลตอกโลกรม

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3.สารละลาย H2SO4 เขมขนรอยละ 35 โดยมวล มความหนาแนน 1.26 g/cm3 ท 20o C

ก. ในสารละลาย 100 dm3 ม H2SO4 ละลายอยกกรม ข. จงหาปรมาตรของสารละลายทม H2SO4 ละลายอย 500 g ค. สารละลายนมความเขมขนเทาใด ในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตรและโมลตอกโลกรม

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. จงค านวณหาความเขมขนตอลกบาศกเดซเมตรของสารละลายตอไปน

ก. NaCl 3.0 mol ในสารละลาย 0.650 dm3 ข. HCl 0.015 mol ในสารละลาย 10 cm3 ค. C6H12O6 400 g ในสารละลาย 800 cm3 ง. Na2CO3 53 g ในสารละลาย 1 dm3

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. จะตองใชน ากกโลกรมในการละลาย NaCl 234 g เพอใหไดสารละลายเขมขน 0.25 mol/kg

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. สารละลาย NaCl เขมขนรอยละ 10.0 โดยมวล มความเขมขนกโมลตอกโลกรม ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7. จงค านวณหาเศษสวนโมลของ H2SO4 ในสารละลาย H2SO4 เขมขน 15.5 mol/dm3 และมความหนาแนน 1.760 g/cm3 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 8. จงหาเศษสวนโมลของทกองคประกอบในสารละลาย NaCl เขมขนรอยละ 10 โดยมวล ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 9. สนแรตวอยางชนดหนง 0.456 g เมอน ามาวเคราะหพบวาม Cr2O3 อย 0.560 mg สนแรตวอยางม Cr2O3 อยกสวนในลานสวน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 10. กรดเปอรคลอรก ( HClO4) มมวลโมเลกล 100.5 ถาสารละลายกรดนเขมขน 9.20 mol/dm3 มความหนาแนน 1.54 g/cm3 จงหาความเขมขนของสารละลายนเปนรอยละโดยมวล ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 18 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง สารละลาย(ความเขมขนของสารละลาย) เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ สารละลายเปนสารเนอเดยวประกอบดวยตวท าละลายและตวละลาย ปรมาณของตวละลายทละลายอยในสารละลาย แสดงไดดวยคาความเขมขนของสารละลาย ความเขมขนของสารละลายอาจบอกเปนรอยละ สวนในลานสวน โมลตอลกบาศกเดซเมตร โมลตอกโลกรม หรอเศษสวนโมล ผลการเรยนรทคาดหวง 2. การทดลอง การอภปรายเกยวกบการเตรยมสารละลาย สถานะของสารละลายทพบไดทงของแขง ของเหลว หรอแกส และการบอกความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ เชน โมลารต โมแลลต การทดลอง การสบคนขอมล การอภปรายสมบตบางประการของสารละลายทแตกตางจากสารบรสทธ ปรมาณและชนดของตวละลายจะมความสมพนธกบจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลาย สาระการเรยนร

ความเขมขนขนของสารละลาย คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนความรเรองสารละลาย ใหนกเรยนยกตวอยางสารละลาย แลวรวมกนอภปรายเกยวกบองคประกอบของสารละลาย และเกณฑการพจารณาวาสารใดเปนตวท าละลายและสารใดเปนตวท าละลาย

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายเพอหาค าตอบจากตวอยางในชวตประจ าวน เชน เพราะเหตใดสารละลาย

ของน าตาลทมปรมาณเทากนอาจมความหวานไมเทากน 4. ใหนกเรยนศกษา เกยวกบความหมายของความเขมขนของสารละลาย

5. ครอธบายการค านวณหาความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ พรอมทงยกตวอยางประกอบแลวใหนกเรยนฝกค านวณหาความเขมขนของสารละลายในหนวยตางๆ

6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร

สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง ความเขมขนของสารละลาย การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

32. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 33. แบบประเมนพฤตกรรม 34. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 33. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 34. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แผนการจดการเรยนรท 19 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง สารละลาย(ความเขมขนของสารละลาย) เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ สารละลายเปนสารเนอเดยวประกอบดวยตวท าละลายและตวละลาย ปรมาณของตวละลายทละลายอยในสารละลาย แสดงไดดวยคาความเขมขนของสารละลาย ความเขมขนของสารละลายอาจบอกเปนรอยละ สวนในลานสวน โมลตอลกบาศกเดซเมตร โมลตอกโลกรม หรอเศษสวนโมล ผลการเรยนรทคาดหวง 2. การทดลอง การอภปรายเกยวกบการเตรยมสารละลาย สถานะของสารละลายทพบไดทงของแขง ของเหลว หรอแกส และการบอกความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ เชน โมลารต โมแลลต การทดลอง การสบคนขอมล การอภปรายสมบตบางประการของสารละลายทแตกตางจากสารบรสทธ ปรมาณและชนดของตวละลายจะมความสมพนธกบจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลาย สาระการเรยนร

ความเขมขนขนของสารละลาย คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนความรเรองสารละลาย ใหนกเรยนยกตวอยางสารละลาย แลวรวมกนอภปรายเกยวกบองคประกอบของสารละลาย และเกณฑการพจารณาวาสารใดเปนตวท าละลายและสารใดเปนตวท าละลาย

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายเพอหาค าตอบจากตวอยางในชวตประจ าวน เชน เพราะเหตใดสารละลาย

ของน าตาลทมปรมาณเทากนอาจมความหวานไมเทากน 4. ใหนกเรยนศกษา เกยวกบความหมายของความเขมขนของสารละลาย

5. ครอธบายการค านวณหาความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ พรอมทงยกตวอยางประกอบแลวใหนกเรยนฝกค านวณหาความเขมขนของสารละลายในหนวยตางๆ

6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร

สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง ความเขมขนของสารละลาย การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

33. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 35. แบบประเมนพฤตกรรม 36. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 35. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 36. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แบบฝกหด

1. จงค านวณหาความเขมขนเปนรอยละโดยมวลของสารละลายตอไปน ค. โซเดยมคลอไรด 50.0 g ในน า 200.0 g ง. กรดแอซตก 0.50 mol ในน า 3.0 mol

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.สารละลายน าตาลทราย (C6H12O6) เขมขนรอยละ 22.0 โดยมวล มความหนาแนน 1.09 g/cm3

ก.ในสารละลาย 1 cm3 มน าตาลทรายละลายอยกกรม ข.สารละลายนมความเขมขนเทาใด ในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตรและโมลตอกโลกรม

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3.สารละลาย H2SO4 เขมขนรอยละ 35 โดยมวล มความหนาแนน 1.26 g/cm3 ท 20o C

ง. ในสารละลาย 100 dm3 ม H2SO4 ละลายอยกกรม จ. จงหาปรมาตรของสารละลายทม H2SO4 ละลายอย 500 g ฉ. สารละลายนมความเขมขนเทาใด ในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตรและโมลตอกโลกรม

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. จงค านวณหาความเขมขนตอลกบาศกเดซเมตรของสารละลายตอไปน จ. NaCl 3.0 mol ในสารละลาย 0.650 dm3 ฉ. HCl 0.015 mol ในสารละลาย 10 cm3 ช. C6H12O6 400 g ในสารละลาย 800 cm3 ซ. Na2CO3 53 g ในสารละลาย 1 dm3

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. จะตองใชน ากกโลกรมในการละลาย NaCl 234 g เพอใหไดสารละลายเขมขน 0.25 mol/kg ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. สารละลาย NaCl เขมขนรอยละ 10.0 โดยมวล มความเขมขนกโมลตอกโลกรม ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

7. จงค านวณหาเศษสวนโมลของ H2SO4 ในสารละลาย H2SO4 เขมขน 15.5 mol/dm3 และมความหนาแนน 1.760 g/cm3 ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 8. จงหาเศษสวนโมลของทกองคประกอบในสารละลาย NaCl เขมขนรอยละ 10 โดยมวล ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 9. สนแรตวอยางชนดหนง 0.456 g เมอน ามาวเคราะหพบวาม Cr2O3 อย 0.560 mg สนแรตวอยางม Cr2O3 อยกสวนในลานสวน ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 10. กรดเปอรคลอรก ( HClO4) มมวลโมเลกล 100.5 ถาสารละลายกรดนเขมขน 9.20 mol/dm3 มความหนาแนน 1.54 g/cm3 จงหาความเขมขนของสารละลายนเปนรอยละโดยมวล ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 20 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 1 ปรมาณสารสมพนธ 1 เวลา 20 ชวโมง เรอง สารละลาย(ความเขมขนของสารละลาย) เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ สารละลายเปนสารเนอเดยวประกอบดวยตวท าละลายและตวละลาย ปรมาณของตวละลายทละลายอยในสารละลาย แสดงไดดวยคาความเขมขนของสารละลาย ความเขมขนของสารละลายอาจบอกเปนรอยละ สวนในลานสวน โมลตอลกบาศกเดซเมตร โมลตอกโลกรม หรอเศษสวนโมล ผลการเรยนรทคาดหวง 2. การทดลอง การอภปรายเกยวกบการเตรยมสารละลาย สถานะของสารละลายทพบไดทงของแขง ของเหลว หรอแกส และการบอกความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ เชน โมลารต โมแลลต การทดลอง การสบคนขอมล การอภปรายสมบตบางประการของสารละลายทแตกตางจากสารบรสทธ ปรมาณและชนดของตวละลายจะมความสมพนธกบจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลาย สาระการเรยนร

ความเขมขนขนของสารละลาย คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนความรเรองสารละลาย ใหนกเรยนยกตวอยางสารละลาย แลวรวมกนอภปรายเกยวกบองคประกอบของสารละลาย และเกณฑการพจารณาวาสารใดเปนตวท าละลายและสารใดเปนตวท าละลาย

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายเพอหาค าตอบจากตวอยางในชวตประจ าวน เชน เพราะเหตใดสารละลาย

ของน าตาลทมปรมาณเทากนอาจมความหวานไมเทากน 4. ใหนกเรยนศกษา เกยวกบความหมายของความเขมขนของสารละลาย

5. ครอธบายการค านวณหาความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ พรอมทงยกตวอยางประกอบแลวใหนกเรยนฝกค านวณหาความเขมขนของสารละลายในหนวยตางๆ

6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร

สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง ความเขมขนของสารละลาย การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

34. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 37. แบบประเมนพฤตกรรม 38. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 37. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 38. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง ความเขมขนของสาระลาย

สารละลาย คอ ของผสมทมองคประกอบตงแต 2 ชนดขนไป ซงรวมตวเปนเนอเดยวกน

(homogeneous) องคประกอบทมปรมาณมากทสด เรยกวาตวท าละลาย (solvent) สวนองคประกอบอน ๆ ทมปรมาณนอยกวา เรยกวา ตวถกละลาย (solute) ถากลาวถงตวท าละลายแลว ตวท าละลายทเรารจกกนด กคอ น า สารละลายทมน าเปนตวท าละลาย เรยกวา สารละลายในน า (aqueous solution) ถงแมวาในสารละลายหนงๆ จะมองคประกอบอยหลายๆ อยางในสารละลาย ทงตวท าละลาย และตวถกละลาย ซงอาจจะมมากกวา 1 ชนดขนไป แตสมบตทางเคม และสมบตทางกายภาพ ขององคประกอบแตละชนด กยงคงเหมอนเดม เชน สารละลายของ CuSO4 ซงประกอบดวย CuSO4 ทละลายในน า สารละลายทไดยงคงมสฟาของ CuSO4 และยงคงน าไฟฟาไดเหมอน CuSO4 ทหลอมเหลว สวนความดนไอ และความตงผวกไมแตกตางไปจากน าบรสทธ นอกจากนนยงคงสามารถท าปฏกรยาเคมไดเชนเดยวกบน าบรสทธ หรอ CuSO4 เชนเดม

หนวยของสารละลาย เปนคาทแสดงถงปรมาณของตวละลายทละลายอยใน ตวท าละลายหรอในสารละลายนน วดในรปความเขมขนปรมาณตวถกละลายตอปรมาณสารละลาย (ยกเวนหนวยโมลตอกโลกรม) หนวยความเขมขน โดยทวไป มดงน

รอยละ รอยละโดยมวล (percent mass by mass) เปนอตราสวนของมวลของตวถกละลายตอมวลของสารละลาย ซงคณดวย 100 มสตรเปนดงน

ความเขมขนรอยละโดยมวลจะไมมหนวย เพราะเปนอตราสวนของปรมาณทหนวยเหมอนกน

รอยละโดยมวลตอปรมาตร (percent mass by volume) รอยละมวลตอปรมาตร คอ ปรมาณของตวถกละลายในปรมาตรของสารละลาย 100

หนวยปรมาตร โดยทวไปถามวลของตวถกละลายมหนวยเปนกรม ปรมาตรของสารละลายจะมหนวยเปนลกบาศกเซนตเมตร และถามวลของตวถกละลายมหนวยเปนกโลกรม ปรมาตรของสารละลายจะมหนวยเปนลกบาศกเดซเมตรหรอลตร หนวยมวลและหนวยปรมาตรตองใหสอดคลองกนดวย มสตรเปนดงน

รอยละโดยปรมาตรตอปรมาตร (percent volume by volume) รอยละโดยปรมาตร(ปรมาตร/ปรมาตร) คอ ปรมาตรของตวถกละลายในสารละลาย

ปรมาตร 100 หนวยปรมาตร นยมใชกบสารละลายทเปนของเหลว เชน สารละลายแอลกอฮอลเขมขนรอยละ 20 โดยปรมาตร หมายความวาสารละลายน 100 ลกบาศกเซนตเมตรจะมแอลกอฮอลละลายอย 20 ลกบาศกเซนตเมตร มสตรเปนดงน

ตวอยาง เมอน าโพแทสเซยมคลอไรด (KCl) 0.892 g ละลายในน า 54.6 g จงค านวณหารอยละโดยมวล

ของโพแทสเซยมคลอไรดในสารละลาย วธท า

เพราะฉะนน เมอละลายโพแทสเซยมคลอไรด 0.892 g ในน า 54.6 g สารละลายจะมความเขมขนของโพแทสเซยมคลอไรด 1.61 % โดยมวล

โมลารต หรอโมลตอลกบาศกเดซเมตร (mol/dm3 หรอ mol/l) เปนหนวยทบอก จ านวนโมลของตว ถกละลายในสารละลาย 1 ลกบาศกเดซเมตร หนวยความเขมขนเปนโมลตอลกบาศกเดซเมตรอาจเรยกยอไดเปนโมลาร (Molar) ใชสญลกษณ M

โมแลลต หรอ โมลตอกโลกรม (mol/kg) เปนหนวยทบอกจ านวนโมลของตวถก ละลายทละลาย ในตวท าละลาย 1 กโลกรม จงมหนวยเปน mol/kg หรอเรยกวา โมแลล (Molal) ใชสญลกษณ m

เศษสวนโมล (Mole fractions) คอ สดสวนจ านวนโมลของสารองคประกอบหนงตอ จ านวนโมลรวม ของสารทกชนดในสารละลาย ใชสญลกษณ X เชน สารละลายชนดหนงประกอบดวยสาร A a mol, B b mol และ C c mol จะไดเศษสวนโมลของสาร A, B และ C ดงน

เศษสวนโมลของสาร A (XA) = a / ( a + b + c ) เศษสวนโมลของสาร B (XB) = b / ( a + b + c ) เศษสวนโมลของสาร C (XC) = c / ( a + b + c ) ผลรวมของเศษสวนโมลของสารองคประกอบทงหมดคอ XA + XB + XC มคาเทากบ 1

และเมอน าคาเศษสวนโมลของแตละสารมาคณดวยรอย จะไดความเขมขนในหนวยรอยละโดยมวลของสารนน รอยละโดยมวลของสาร A = เศษสวนโมลของสาร A * 100 รอยละโดยมวลของสาร B = เศษสวนโมลของสาร B * 100 รอยละโดยมวลของสาร C = เศษสวนโมลของสาร C * 100 สวนในลานสวน (parts per million; ppm) เปนหนวยทบอกมวลของตวถกละลายทละลายอยใน

สารละลาย 1 ลานหนวยมวลเดยวกน ซงเปนหนวยความเขมขนของสารละลายทเจอจางมาก ๆ หรออาจใชแสดงปรมาณของสงเจอปนทมอยในสารเคมทบรสทธตาง ๆ เชน สารละลายโพแทสเซยมไนเตรตเขมขน 2 ppm หมายความวามโพแทสเซยมไนเตรตเปนตวละลาย 2 สวน (กรม) ละลายอยในสารละลาย 1 ลานสวน (กรม) หรอ 106 กรม

แผนการจดการเรยนรท 21 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง การเตรยมสารละลาย เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

การเตรยมสารละลายท าไดโดยน าสารบรสทธมาละลายในตวท าละลายหรอน าสารละลายเขมขนมาท าใหเปนสารละลายเจอจาง สารละลายททราบความเขมขนแนนอน เรยกวา สารละลายมาตรฐาน สารละลายบางชนดไมอาจเตรยมใหมความเขมขนแนนอนจงตองน าสารละลายนนมาเทยบมาตรฐานกบสารละลายมาตรฐานปฐมภมกอนจงทราบความเขมขนทถกตองได ผลการเรยนรทคาดหวง 2. การทดลอง การอภปรายเกยวกบการเตรยมสารละลาย สถานะของสารละลายทพบไดทงของแขง ของเหลว หรอแกส และการบอกความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ เชน โมลารต โมแลลต การทดลอง การสบคนขอมล การอภปรายสมบตบางประการของสารละลายทแตกตางจากสารบรสทธ ปรมาณและชนดของตวละลายจะมความสมพนธกบจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลาย สาระการเรยนร

การเตรยมสารละลาย คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1.ครน าอภปรายถงความจ าเปนทตองเตรยมสารละลายใหมความเขมขนตามทตองการ ในการปฏบตการ

ทางเคม 2.แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3.อภปราย ทบทวนความรเรองความเขมขนของสารละลาย แลวอธบายใหความรเกยวกบอปกรณทใชใน

การเตรยมสารละลาย วธเตรยมสารละลาย

4.ใหนกเรยนฝกเตรยมสารละลายจากการทดลอง โดยครแบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง ออน คละกนใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 4.1 การเตรยมสารละลายพรอมทงใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง 5.หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 6.ใหนกเรยนรวมกนวเคราะห อภปรายผลการทดลองเพอสรปโดยใชแนวค าถาม

-ในการเตรยมสารละลาย เหตใดจงไมเตมน ากลนใหขดบอกปรมาตรในครงเดยว -ถาตองการเตรยมสารละลายทมความเขมขนเทาเดม แตมปรมาตร 100 cm3

จะตองใช NaCl กกรม -NaCl ทใชในการทดลองนสามารถใชเตรยมสารละลายทมความเขมขน 0.5

mol/dm3 ไดปรมาตร เทาใด -สารละลายทเตรยมไดมความเขมขนเทาใด ในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตร

7.ใหนกเรยนศกษาการหาความเขมขนหรอปรมาตรของสารละลายทไดจากการท าสารละลายเขมขนใหเจอจางลง โดยวธค านวณจากสตร M1 V1 = M2 V2

8.ใหนกเรยนแตละกลมสบคนขอมลเพอหาตวอยางสารทสามารถใชเตรยมสารละลายมาตรฐานปฐมภม แลวน าเสนอผลของการสบคน

9.ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาท กนเองในกลม เชน คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบายค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง 10. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสยตาง ๆ ใหนกเรยนทก

คนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง 11.ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล

สอ / แหลงการเรยนร

1. เอกสาร แบบเรยน 2. ใบความร เรอง การเตรยมสารละลาย 3. ใบงานท 4.1 การเตรยมสารละลาย

4. วสดอปกรณตามใบงาน 5. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

35. สงเกตพฤตกรรม 36. ตรวจรายงานการสบคนขอมล 37. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 38. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 1. แบบประเมนรายงานการสบคนขอมล 2. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 3. แบบประเมนรายงานการทดลอง 4. แบบประเมนพฤตกรรม 5. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 39. ประเมนการสบคนขอมลผานเกณฑรอยละ 60 40. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 41. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 42. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 43. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง การเตรยมสารละลาย

การเตรยมสารละลาย

ในการปฏบตการทางเคมสารเคมทน ามาใชสวนใหญอยในรปของสารละลายทมความเขมขนแตกตางกน ดงนนจงตองเตรยมความเขมขนใหมความเขมขนตามทตองการ และในการเตรยมสารละลายนนจะตองมความละเอยดรอบคอบทกขนตอน เนองจากการวดปรมาณของสารไมวาจะเปนมวล หรอปรมาตรผดพลาดเพยงเลกนอยจะท าใหความเขมขนของสารละลาย ทไดไมถกตอง ดงนนเครองมอวดทใชในการเตรยมสารละลายจงตองเปนเครองมอวดทสามารถวดคาของปรมาณไดอยางละเอยด เชน เครองชงควรเปนเครองชงทสามารถอานคาไดละเอยดถง 0.0001 กรม การวดปรมาตรตองใชขวดวดปรมาตรและ ปเปตต เปนตน

การเตรยมสารละลายแบงออกเปน 2 วธคอ การเตรยมสารละลายจากสารบรสทธ และ การเตรยมสารละลายจากสารละลายเขมขน มรายละเอยดขนตอนดงน

1. การเตรยมสารละลายจากสารบรสทธ มขนตอนดงน 1.1 ค านวณหาปรมาณของตวถกละลาย 1.2 ท าใหเปนสารละลาย 1.3 เกบสารละลายและอปกรณ 2. การเตรยมสารละลายจากสารละลายเขมขน หรอ การท าใหสารละลายเจอจาง เชน ในหองปฏบตการ

วทยาศาสตรมกรดไฮโดรคลอรกเขมขน 6 โมลาร แตตองการสารละลายกรดไฮโดรคลอรกเขมขน 1.0 โมลาร จะตองท าใหสารละลายเจอจางลงซงมขนตอนดงน

2.1 ค านวณหาปรมาณของตวถกละลายในสารละลายทตองการเตรยม 2.2 ค านวณหาปรมาตรของสารละลายเดมทตองการน ามาเตรยมสารละลายใหม 2.3 ท าสารละลายใหเจอจางลง 2.4 เกบสารละลายและอปกรณ

การเตรยมสารละลายโดยวธท าใหเจอจางนนจะท าใหความเขมขนของสารละลายลดลงโดยการเตมตวท าละลายเทานนแตปรมาณของตวถกท าละลายยงคงท ดงนนการ ค านวณหาความเขมขนหรอปรมาตรของสารละลายทเกยวของสามารถใชความสมพนธดงน

จากความสมพนธ โมลารต (M) = จ านวนโมลของตวละลาย (mol)

ถาให M1 = ความเขมขนของสารละลายกอนท าใหเจอจาง (mol/dm3)

ปรมาตรของสารละลาย

M2 = ความเขมขนของสารละลายหลงท าใหเจอจาง (mol/dm3) V1 = ปรมาตรของสารละลายกอนท าใหเจอจาง (mol/dm3) V2 = ปรมาตรของสารละลายหลงท าใหเจอจาง (mol/dm3) จะได M1 V1 = M2 V2

ความสมพนธระหวางความเขมขนกบปรมาตรนสามารถน าไปใชความนวณหาปรมาตรของสารละลายเดมทตองน ามาใชเตรยมสารละลายได

การท าปฏบตการทางเคมบางเรองจ าเปนตองใชสารละลายททราบความเขมขนแนนอนเรยกวาสารละลายมาตรฐาน สามารถเตรยมไดดวยวธการเตรยมสารละลายขางตนทกลาวมาแลว แตมสารบางชนดทอาจชงใหแมนย าท าไดยากเนองจากสารเกดการเปลยนแปลง หรอท าปฏกรยากบสารในอากาศ เมอน ามาเตรยมสารละลายจะไดสารละลายทม ความเขมขนทไมถกตอง การเตรยมสารละลายของสารชนดนท าไดโดยน าสารละลายของสารชนดนททราบปรมาตรแนนอนท าปฏกรยากบสารละลายมาตรฐานชนดหนง เรยกวาสารละลายมาตรฐานปฐมภม เมอทราบความเขมขนและปรมาตรของสารละลายมาตรฐานปฐมภมแลวสามารถค านวณหาความเขมขนของสารละลายทเตรยมขนได กระบวนการเตรยมสารละลายดงกลาวเรยกวา การเทยบมาตรฐาน สารละลายทผานการเทยบมาตรฐานแลวเรยกวาสารละลายมาตรฐานทตยภม

ใบงานท 4.1

การเตรยมสารละลาย ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง ตอนท 1 เตรยมสารละลายโซเดยมคลอไรด 0.4 mol/dm3 จ านวน 250 cm3

1. ค านวณหามวลของโซเดยมคลอไรดทตองการใชและชงดวยเครองชงอยางละเอยด 2. ใส NaCl จากขอ 1 ในบกเกอรและเตมน ากลนประมาณ 50 cm3 คนจน NaCl ละลายหมด เทสารละลายทได

ผานกรวยลงในขวดวดปรมาตรขนาด 250 cm3 3. ลางบกเกอรจากขอ 2 ดวยน ากลนเลกนอยแลวเทลงในขวดวดปรมาตร และท าซ าอก 2-3 ครง 4. เตมน ากลนลงในขวดวดปรมาตรอยางชาๆ ปดจกและเขยาขวด แลวเตมน ากลนจนสารละลายถงขดวด

ปรมาตร ปดจกแลวคว าขวดเขยาเบาๆ จนสารผสมเปนเนอเดยวกน ค าถาม 1. ในการเตรยมสารละลาย เหตใดจงไมเตมน ากลนใหขดบอกปรมาตรในครงเดยว 2. ถาตองการเตรยมสารละลายทมความเขมขนเทาเดม แตมปรมาตร 100 cm3 จะตองใช NaCl กกรม 3. NaCl ทใชในการทดลองนสามารถใชเตรยมสารละลายทมความเขมขน 0.5 mol/dm3 ไดปรมาตร เทาใด

ตอนท 2 เตรยมสารละลายโซเดยมคลอไรดเจอจางจากสารละลายโซเดยมคลอไรดเขมขน 1. ใชปเปตตขนาด 10 cm3 ดดสารละลาย NaCl จากตอนท 1 และถายลงในขวดวดปรมาตรขนาด 100 cm3 2. เตมน ากลนลงในขวดวดปรมาตร ปดจกและเขยาขวด แลวเตมน ากลนจนถงขดบอกปรมาตรปดจก แลวคว า

เขยาเบา ๆ จนสารผสมเปนเนอเดยวกน ค าถาม สารละลายทเตรยมไดมความเขมขนเทาใด ในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตร

รายงานผลการทดลอง ชอเรอง........................................................................

จดประสงค ………………………………………………………………………………………………………… ปญหา ………………………………………………………………………………………………………… สมมตฐาน ………………………………………………………………………………………………………… วธการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… ผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………........................ อภปรายผล ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………........................ สรปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................…………………………………………………………………………………………..…………............................................................................................................................... ...............................

แบบฝกหด 1. ถาตองการเตรยมสารละลายเลด (II) ไนเตรต 0.05 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 จากสารละลาย (II) ไนเตรตเขมขน 0.2 mol/dm3

ก. จะตองใชสารละลาย (II) ไนเตรต 0.2 mol/dm3 ปรมาตรเทาใด ข. สารละลายทเจอจางแลวมเลด ( II ) ไนเตรตละลายอยกกรม

……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 2. ถาตองการเตรยมสารละลายแมกนเซยมซลเฟต 0.1 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 จะตองใชแมกนเซยมซลเฟต ( MgSO4 . 7H2O ) กกรม …………………………………………………………………………………………………….............................................................…………………………………………………………………………………………………….............................................................……………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………........................ .. 3. จงอธบาย

ก. วธเตรยมสารละลายซลเวอรไนเตรต 0.1 mol/dm3 จ านวน 250 cm3 จากผลกซลเวอรไนเตรต ข. วธเตรยมสารละลายซลเวอรไนเตรต 0.025 mol/dm3 จ านวน 500 cm3 จากสารละลายทเตรยมไดในขอ

ก. ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................…………………………………………………………………………………………. 4. ถาตองการเตรยมสารละลายโพแทสเซยมไอโอไดด 2 mol/dm3 จ านวน 250 cm3 จะตองใชโพแทสเซยมไอโอไดดกกรม ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 5. เลด (II) ไนเตรต 3.31 g ใชเตรยมสารละลายเขมขน 0.25 mol/dm3 ไดกลกบาศกเดซเมตร ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 6. ถามแบเรยมคลอไรด 2.08 g ตองการเตรยมสารละลายเขมขน 0.05 mol/dm3 จ านวน 400 cm3

ก. จะท าไดหรอไม เพราะเหตใด ข. จะเตรยมสารละลายเขมขน 0.05 mol/dm3 ไดปรมาตรมากทสดเทาใด

……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 7. ความเขมขนของสารละลายในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตรของสารละลายผสมตอไปนมคาเทาใด ( เมอถอวาปรมาตรของสารละลายผสมมคาเทากบผลรวมของปรมาตรของสารละลายเรมตน ) ก. สารละลาย ZnSO4 0.60 mol/dm3 จ านวน 70.0 cm3 กบน า 500 cm3

ข. สารละลาย HCl 1.0 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 กบสารละลาย HCl 2.0 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 8. จงค านวณหาปรมาตรของสารละลายเรมตน ทตองน ามาใชในการเตรยมสารละลายตอไปน

ก. เตรยมสารละลาย HCl 6.0 mol/dm3 จ านวน 500 cm3 จากสารละลาย HCl 12 mol/dm3

ข. เตรยมสารละลาย HNO3 1.0 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 จากสารละลาย HNO3 16 mol/dm3

……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................…………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 21

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง การเตรยมสารละลาย เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

การเตรยมสารละลายท าไดโดยน าสารบรสทธมาละลายในตวท าละลายหรอน าสารละลายเขมขนมาท าใหเปนสารละลายเจอจาง สารละลายททราบความเขมขนแนนอน เรยกวา สารละลายมาตรฐาน สารละลายบางชนดไมอาจเตรยมใหมความเขมขนแนนอนจงตองน าสารละลายนนมาเทยบมาตรฐานกบสารละลายมาตรฐานปฐมภมกอนจงทราบความเขมขนทถกตองได ผลการเรยนรทคาดหวง 2. การทดลอง การอภปรายเกยวกบการเตรยมสารละลาย สถานะของสารละลายทพบไดทงของแขง ของเหลว หรอแกส และการบอกความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ เชน โมลารต โมแลลต การทดลอง การสบคนขอมล การอภปรายสมบตบางประการของสารละลายทแตกตางจากสารบรสทธ ปรมาณและชนดของตวละลายจะมความสมพนธกบจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลาย สาระการเรยนร

การเตรยมสารละลาย คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1.ครน าอภปรายถงความจ าเปนทตองเตรยมสารละลายใหมความเขมขนตามทตองการ ในการปฏบตการ

ทางเคม 2.แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3.อภปราย ทบทวนความรเรองความเขมขนของสารละลาย แลวอธบายใหความรเกยวกบอปกรณทใชใน

การเตรยมสารละลาย วธเตรยมสารละลาย

4.ใหนกเรยนฝกเตรยมสารละลายจากการทดลอง โดยครแบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง ออน คละกนใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 4.1 การเตรยมสารละลายพรอมทงใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง 5.หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 6.ใหนกเรยนรวมกนวเคราะห อภปรายผลการทดลองเพอสรปโดยใชแนวค าถาม

-ในการเตรยมสารละลาย เหตใดจงไมเตมน ากลนใหขดบอกปรมาตรในครงเดยว -ถาตองการเตรยมสารละลายทมความเขมขนเทาเดม แตมปรมาตร 100 cm3

จะตองใช NaCl กกรม -NaCl ทใชในการทดลองนสามารถใชเตรยมสารละลายทมความเขมขน 0.5

mol/dm3 ไดปรมาตร เทาใด -สารละลายทเตรยมไดมความเขมขนเทาใด ในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตร

7.ใหนกเรยนศกษาการหาความเขมขนหรอปรมาตรของสารละลายทไดจากการท าสารละลายเขมขนใหเจอจางลง โดยวธค านวณจากสตร M1 V1 = M2 V2

8.ใหนกเรยนแตละกลมสบคนขอมลเพอหาตวอยางสารทสามารถใชเตรยมสารละลายมาตรฐานปฐมภม แลวน าเสนอผลของการสบคน

9.ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาท กนเองในกลม เชน คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบายค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง 10. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสยตาง ๆ ใหนกเรยนทก

คนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง 11.ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล

สอ / แหลงการเรยนร

4. เอกสาร แบบเรยน 5. ใบความร เรอง การเตรยมสารละลาย 6. ใบงานท 4.1 การเตรยมสารละลาย

6. วสดอปกรณตามใบงาน 7. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

39. สงเกตพฤตกรรม 40. ตรวจรายงานการสบคนขอมล 41. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 42. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 1. แบบประเมนรายงานการสบคนขอมล 6. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 7. แบบประเมนรายงานการทดลอง 8. แบบประเมนพฤตกรรม 9. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 44. ประเมนการสบคนขอมลผานเกณฑรอยละ 60 45. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 46. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 47. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 48. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง การเตรยมสารละลาย

การเตรยมสารละลาย

ในการปฏบตการทางเคมสารเคมทน ามาใชสวนใหญอยในรปของสารละลายทมความเขมขนแตกตางกน ดงนนจงตองเตรยมความเขมขนใหมความเขมขนตามทตองการ และในการเตรยมสารละลายนนจะตองมความละเอยดรอบคอบทกขนตอน เนองจากการวดปรมาณของสารไมวาจะเปนมวล หรอปรมาตรผดพลาดเพยงเลกนอยจะท าใหความเขมขนของสารละลาย ทไดไมถกตอง ดงนนเครองมอวดทใชในการเตรยมสารละลายจงตองเปนเครองมอวดทสามารถวดคาของปรมาณไดอยางละเอยด เชน เครองชงควรเปนเครองชงทสามารถอานคาไดละเอยดถง 0.0001 กรม การวดปรมาตรตองใชขวดวดปรมาตรและ ปเปตต เปนตน

การเตรยมสารละลายแบงออกเปน 2 วธคอ การเตรยมสารละลายจากสารบรสทธ และ การเตรยมสารละลายจากสารละลายเขมขน มรายละเอยดขนตอนดงน

1. การเตรยมสารละลายจากสารบรสทธ มขนตอนดงน 1.1 ค านวณหาปรมาณของตวถกละลาย 1.2 ท าใหเปนสารละลาย 1.3 เกบสารละลายและอปกรณ 2. การเตรยมสารละลายจากสารละลายเขมขน หรอ การท าใหสารละลายเจอจาง เชน ในหองปฏบตการ

วทยาศาสตรมกรดไฮโดรคลอรกเขมขน 6 โมลาร แตตองการสารละลายกรดไฮโดรคลอรกเขมขน 1.0 โมลาร จะตองท าใหสารละลายเจอจางลงซงมขนตอนดงน

2.1 ค านวณหาปรมาณของตวถกละลายในสารละลายทตองการเตรยม 2.2 ค านวณหาปรมาตรของสารละลายเดมทตองการน ามาเตรยมสารละลายใหม 2.3 ท าสารละลายใหเจอจางลง 2.4 เกบสารละลายและอปกรณ

การเตรยมสารละลายโดยวธท าใหเจอจางนนจะท าใหความเขมขนของสารละลายลดลงโดยการเตมตวท าละลายเทานนแตปรมาณของตวถกท าละลายยงคงท ดงนนการ ค านวณหาความเขมขนหรอปรมาตรของสารละลายทเกยวของสามารถใชความสมพนธดงน

จากความสมพนธ โมลารต (M) = จ านวนโมลของตวละลาย (mol)

ถาให M1 = ความเขมขนของสารละลายกอนท าใหเจอจาง (mol/dm3)

ปรมาตรของสารละลาย

M2 = ความเขมขนของสารละลายหลงท าใหเจอจาง (mol/dm3) V1 = ปรมาตรของสารละลายกอนท าใหเจอจาง (mol/dm3) V2 = ปรมาตรของสารละลายหลงท าใหเจอจาง (mol/dm3) จะได M1 V1 = M2 V2

ความสมพนธระหวางความเขมขนกบปรมาตรนสามารถน าไปใชความนวณหาปรมาตรของสารละลายเดมทตองน ามาใชเตรยมสารละลายได

การท าปฏบตการทางเคมบางเรองจ าเปนตองใชสารละลายททราบความเขมขนแนนอนเรยกวาสารละลายมาตรฐาน สามารถเตรยมไดดวยวธการเตรยมสารละลายขางตนทกลาวมาแลว แตมสารบางชนดทอาจชงใหแมนย าท าไดยากเนองจากสารเกดการเปลยนแปลง หรอท าปฏกรยากบสารในอากาศ เมอน ามาเตรยมสารละลายจะไดสารละลายทม ความเขมขนทไมถกตอง การเตรยมสารละลายของสารชนดนท าไดโดยน าสารละลายของสารชนดนททราบปรมาตรแนนอนท าปฏกรยากบสารละลายมาตรฐานชนดหนง เรยกวาสารละลายมาตรฐานปฐมภม เมอทราบความเขมขนและปรมาตรของสารละลายมาตรฐานปฐมภมแลวสามารถค านวณหาความเขมขนของสารละลายทเตรยมขนได กระบวนการเตรยมสารละลายดงกลาวเรยกวา การเทยบมาตรฐาน สารละลายทผานการเทยบมาตรฐานแลวเรยกวาสารละลายมาตรฐานทตยภม

ใบงานท 4.1 การเตรยมสารละลาย

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง ตอนท 1 เตรยมสารละลายโซเดยมคลอไรด 0.4 mol/dm3 จ านวน 250 cm3

5. ค านวณหามวลของโซเดยมคลอไรดทตองการใชและชงดวยเครองชงอยางละเอยด 6. ใส NaCl จากขอ 1 ในบกเกอรและเตมน ากลนประมาณ 50 cm3 คนจน NaCl ละลายหมด เทสารละลายทได

ผานกรวยลงในขวดวดปรมาตรขนาด 250 cm3 7. ลางบกเกอรจากขอ 2 ดวยน ากลนเลกนอยแลวเทลงในขวดวดปรมาตร และท าซ าอก 2-3 ครง 8. เตมน ากลนลงในขวดวดปรมาตรอยางชาๆ ปดจกและเขยาขวด แลวเตมน ากลนจนสารละลายถงขดวด

ปรมาตร ปดจกแลวคว าขวดเขยาเบาๆ จนสารผสมเปนเนอเดยวกน ค าถาม 4. ในการเตรยมสารละลาย เหตใดจงไมเตมน ากลนใหขดบอกปรมาตรในครงเดยว 5. ถาตองการเตรยมสารละลายทมความเขมขนเทาเดม แตมปรมาตร 100 cm3 จะตองใช NaCl กกรม 6. NaCl ทใชในการทดลองนสามารถใชเตรยมสารละลายทมความเขมขน 0.5 mol/dm3 ไดปรมาตร เทาใด

ตอนท 2 เตรยมสารละลายโซเดยมคลอไรดเจอจางจากสารละลายโซเดยมคลอไรดเขมขน 3. ใชปเปตตขนาด 10 cm3 ดดสารละลาย NaCl จากตอนท 1 และถายลงในขวดวดปรมาตรขนาด 100 cm3 4. เตมน ากลนลงในขวดวดปรมาตร ปดจกและเขยาขวด แลวเตมน ากลนจนถงขดบอกปรมาตรปดจก แลวคว า

เขยาเบา ๆ จนสารผสมเปนเนอเดยวกน ค าถาม สารละลายทเตรยมไดมความเขมขนเทาใด ในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตร

แบบฝกหด 1. ถาตองการเตรยมสารละลายเลด (II) ไนเตรต 0.05 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 จากสารละลาย (II) ไนเตรตเขมขน 0.2 mol/dm3

ค. จะตองใชสารละลาย (II) ไนเตรต 0.2 mol/dm3 ปรมาตรเทาใด ง. สารละลายทเจอจางแลวมเลด ( II ) ไนเตรตละลายอยกกรม

……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 2. ถาตองการเตรยมสารละลายแมกนเซยมซลเฟต 0.1 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 จะตองใชแมกนเซยมซลเฟต ( MgSO4 . 7H2O ) กกรม …………………………………………………………………………………………………….............................................................…………………………………………………………………………………………………….............................................................……………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………........................ .. 3. จงอธบาย

ค. วธเตรยมสารละลายซลเวอรไนเตรต 0.1 mol/dm3 จ านวน 250 cm3 จากผลกซลเวอรไนเตรต ง. วธเตรยมสารละลายซลเวอรไนเตรต 0.025 mol/dm3 จ านวน 500 cm3 จากสารละลายทเตรยมไดในขอ

ก. ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................…………………………………………………………………………………………. 4. ถาตองการเตรยมสารละลายโพแทสเซยมไอโอไดด 2 mol/dm3 จ านวน 250 cm3 จะตองใชโพแทสเซยมไอโอไดดกกรม ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................…………………………………………………………………………………………

5. เลด (II) ไนเตรต 3.31 g ใชเตรยมสารละลายเขมขน 0.25 mol/dm3 ไดกลกบาศกเดซเมตร ……………………………………………………………………………………………………........................…………………………………………………………………………………………………….............................................................……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………................. 6. ถามแบเรยมคลอไรด 2.08 g ตองการเตรยมสารละลายเขมขน 0.05 mol/dm3 จ านวน 400 cm3

ค. จะท าไดหรอไม เพราะเหตใด ง. จะเตรยมสารละลายเขมขน 0.05 mol/dm3 ไดปรมาตรมากทสดเทาใด

……………………………………………………………………………………………………........................…………………………………………………………………………………………………….............................................................……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………................. 7. ความเขมขนของสารละลายในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตรของสารละลายผสมตอไปนมคาเทาใด ( เมอถอวาปรมาตรของสารละลายผสมมคาเทากบผลรวมของปรมาตรของสารละลายเรมตน ) ก. สารละลาย ZnSO4 0.60 mol/dm3 จ านวน 70.0 cm3 กบน า 500 cm3

ข. สารละลาย HCl 1.0 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 กบสารละลาย HCl 2.0 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 ……………………………………………………………………………………………………........................…………………………………………………………………………………………………….............................................................……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............. 8. จงค านวณหาปรมาตรของสารละลายเรมตน ทตองน ามาใชในการเตรยมสารละลายตอไปน

ก. เตรยมสารละลาย HCl 6.0 mol/dm3 จ านวน 500 cm3 จากสารละลาย HCl 12 mol/dm3

ข. เตรยมสารละลาย HNO3 1.0 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 จากสารละลาย HNO3 16 mol/dm3

……………………………………………………………………………………………………........................…………………………………………………………………………………………………….............................................................…………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 22 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง การเตรยมสารละลาย เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

การเตรยมสารละลายท าไดโดยน าสารบรสทธมาละลายในตวท าละลายหรอน าสารละลายเขมขนมาท าใหเปนสารละลายเจอจาง สารละลายททราบความเขมขนแนนอน เรยกวา สารละลายมาตรฐาน สารละลายบางชนดไมอาจเตรยมใหมความเขมขนแนนอนจงตองน าสารละลายนนมาเทยบมาตรฐานกบสารละลายมาตรฐานปฐมภมกอนจงทราบความเขมขนทถกตองได ผลการเรยนรทคาดหวง 2. การทดลอง การอภปรายเกยวกบการเตรยมสารละลาย สถานะของสารละลายทพบไดทงของแขง ของเหลว หรอแกส และการบอกความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ เชน โมลารต โมแลลต การทดลอง การสบคนขอมล การอภปรายสมบตบางประการของสารละลายทแตกตางจากสารบรสทธ ปรมาณและชนดของตวละลายจะมความสมพนธกบจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลาย สาระการเรยนร

การเตรยมสารละลาย คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1.ครน าอภปรายถงความจ าเปนทตองเตรยมสารละลายใหมความเขมขนตามทตองการ ในการปฏบตการ

ทางเคม 2.แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3.อภปราย ทบทวนความรเรองความเขมขนของสารละลาย แลวอธบายใหความรเกยวกบอปกรณทใชใน

การเตรยมสารละลาย วธเตรยมสารละลาย

4.ใหนกเรยนฝกเตรยมสารละลายจากการทดลอง โดยครแบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง ออน คละกนใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 4.1 การเตรยมสารละลายพรอมทงใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง 5.หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 6.ใหนกเรยนรวมกนวเคราะห อภปรายผลการทดลองเพอสรปโดยใชแนวค าถาม

-ในการเตรยมสารละลาย เหตใดจงไมเตมน ากลนใหขดบอกปรมาตรในครงเดยว -ถาตองการเตรยมสารละลายทมความเขมขนเทาเดม แตมปรมาตร 100 cm3

จะตองใช NaCl กกรม -NaCl ทใชในการทดลองนสามารถใชเตรยมสารละลายทมความเขมขน 0.5

mol/dm3 ไดปรมาตร เทาใด -สารละลายทเตรยมไดมความเขมขนเทาใด ในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตร

7.ใหนกเรยนศกษาการหาความเขมขนหรอปรมาตรของสารละลายทไดจากการท าสารละลายเขมขนใหเจอจางลง โดยวธค านวณจากสตร M1 V1 = M2 V2

8.ใหนกเรยนแตละกลมสบคนขอมลเพอหาตวอยางสารทสามารถใชเตรยมสารละลายมาตรฐานปฐมภม แลวน าเสนอผลของการสบคน

9.ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาท กนเองในกลม เชน คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบายค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง 10. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสยตาง ๆ ใหนกเรยนทก

คนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง 11.ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล

สอ / แหลงการเรยนร

7. เอกสาร แบบเรยน 8. ใบความร เรอง การเตรยมสารละลาย 9. ใบงานท 4.1 การเตรยมสารละลาย

8. วสดอปกรณตามใบงาน 9. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

43. สงเกตพฤตกรรม 44. ตรวจรายงานการสบคนขอมล 45. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 46. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 1. แบบประเมนรายงานการสบคนขอมล 10. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 11. แบบประเมนรายงานการทดลอง 12. แบบประเมนพฤตกรรม 13. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 49. ประเมนการสบคนขอมลผานเกณฑรอยละ 60 50. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 51. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 52. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 53. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง การเตรยมสารละลาย

การเตรยมสารละลาย

ในการปฏบตการทางเคมสารเคมทน ามาใชสวนใหญอยในรปของสารละลายทมความเขมขนแตกตางกน ดงนนจงตองเตรยมความเขมขนใหมความเขมขนตามทตองการ และในการเตรยมสารละลายนนจะตองมความละเอยดรอบคอบทกขนตอน เนองจากการวดปรมาณของสารไมวาจะเปนมวล หรอปรมาตรผดพลาดเพยงเลกนอยจะท าใหความเขมขนของสารละลาย ทไดไมถกตอง ดงนนเครองมอวดทใชในการเตรยมสารละลายจงตองเปนเครองมอวดทสามารถวดคาของปรมาณไดอยางละเอยด เชน เครองชงควรเปนเครองชงทสามารถอานคาไดละเอยดถง 0.0001 กรม การวดปรมาตรตองใชขวดวดปรมาตรและ ปเปตต เปนตน

การเตรยมสารละลายแบงออกเปน 2 วธคอ การเตรยมสารละลายจากสารบรสทธ และ การเตรยมสารละลายจากสารละลายเขมขน มรายละเอยดขนตอนดงน

1. การเตรยมสารละลายจากสารบรสทธ มขนตอนดงน 1.1 ค านวณหาปรมาณของตวถกละลาย 1.2 ท าใหเปนสารละลาย 1.3 เกบสารละลายและอปกรณ 2. การเตรยมสารละลายจากสารละลายเขมขน หรอ การท าใหสารละลายเจอจาง เชน ในหองปฏบตการ

วทยาศาสตรมกรดไฮโดรคลอรกเขมขน 6 โมลาร แตตองการสารละลายกรดไฮโดรคลอรกเขมขน 1.0 โมลาร จะตองท าใหสารละลายเจอจางลงซงมขนตอนดงน

2.1 ค านวณหาปรมาณของตวถกละลายในสารละลายทตองการเตรยม 2.2 ค านวณหาปรมาตรของสารละลายเดมทตองการน ามาเตรยมสารละลายใหม 2.3 ท าสารละลายใหเจอจางลง 2.4 เกบสารละลายและอปกรณ

การเตรยมสารละลายโดยวธท าใหเจอจางนนจะท าใหความเขมขนของสารละลายลดลงโดยการเตมตวท าละลายเทานนแตปรมาณของตวถกท าละลายยงคงท ดงนนการ ค านวณหาความเขมขนหรอปรมาตรของสารละลายทเกยวของสามารถใชความสมพนธดงน

จากความสมพนธ โมลารต (M) = จ านวนโมลของตวละลาย (mol)

ถาให M1 = ความเขมขนของสารละลายกอนท าใหเจอจาง (mol/dm3)

ปรมาตรของสารละลาย

M2 = ความเขมขนของสารละลายหลงท าใหเจอจาง (mol/dm3) V1 = ปรมาตรของสารละลายกอนท าใหเจอจาง (mol/dm3) V2 = ปรมาตรของสารละลายหลงท าใหเจอจาง (mol/dm3) จะได M1 V1 = M2 V2

ความสมพนธระหวางความเขมขนกบปรมาตรนสามารถน าไปใชความนวณหาปรมาตรของสารละลายเดมทตองน ามาใชเตรยมสารละลายได

การท าปฏบตการทางเคมบางเรองจ าเปนตองใชสารละลายททราบความเขมขนแนนอนเรยกวาสารละลายมาตรฐาน สามารถเตรยมไดดวยวธการเตรยมสารละลายขางตนทกลาวมาแลว แตมสารบางชนดทอาจชงใหแมนย าท าไดยากเนองจากสารเกดการเปลยนแปลง หรอท าปฏกรยากบสารในอากาศ เมอน ามาเตรยมสารละลายจะไดสารละลายทม ความเขมขนทไมถกตอง การเตรยมสารละลายของสารชนดนท าไดโดยน าสารละลายของสารชนดนททราบปรมาตรแนนอนท าปฏกรยากบสารละลายมาตรฐานชนดหนง เรยกวาสารละลายมาตรฐานปฐมภม เมอทราบความเขมขนและปรมาตรของสารละลายมาตรฐานปฐมภมแลวสามารถค านวณหาความเขมขนของสารละลายทเตรยมขนได กระบวนการเตรยมสารละลายดงกลาวเรยกวา การเทยบมาตรฐาน สารละลายทผานการเทยบมาตรฐานแลวเรยกวาสารละลายมาตรฐานทตยภม

ใบงานท 4.1 การเตรยมสารละลาย

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง ตอนท 1 เตรยมสารละลายโซเดยมคลอไรด 0.4 mol/dm3 จ านวน 250 cm3

9. ค านวณหามวลของโซเดยมคลอไรดทตองการใชและชงดวยเครองชงอยางละเอยด 10. ใส NaCl จากขอ 1 ในบกเกอรและเตมน ากลนประมาณ 50 cm3 คนจน NaCl ละลายหมด เทสารละลายทได

ผานกรวยลงในขวดวดปรมาตรขนาด 250 cm3 11. ลางบกเกอรจากขอ 2 ดวยน ากลนเลกนอยแลวเทลงในขวดวดปรมาตร และท าซ าอก 2-3 ครง 12. เตมน ากลนลงในขวดวดปรมาตรอยางชาๆ ปดจกและเขยาขวด แลวเตมน ากลนจนสารละลายถงขดวด

ปรมาตร ปดจกแลวคว าขวดเขยาเบาๆ จนสารผสมเปนเนอเดยวกน ค าถาม 7. ในการเตรยมสารละลาย เหตใดจงไมเตมน ากลนใหขดบอกปรมาตรในครงเดยว 8. ถาตองการเตรยมสารละลายทมความเขมขนเทาเดม แตมปรมาตร 100 cm3 จะตองใช NaCl กกรม 9. NaCl ทใชในการทดลองนสามารถใชเตรยมสารละลายทมความเขมขน 0.5 mol/dm3 ไดปรมาตร เทาใด

ตอนท 2 เตรยมสารละลายโซเดยมคลอไรดเจอจางจากสารละลายโซเดยมคลอไรดเขมขน 5. ใชปเปตตขนาด 10 cm3 ดดสารละลาย NaCl จากตอนท 1 และถายลงในขวดวดปรมาตรขนาด 100 cm3 6. เตมน ากลนลงในขวดวดปรมาตร ปดจกและเขยาขวด แลวเตมน ากลนจนถงขดบอกปรมาตรปดจก แลวคว า

เขยาเบา ๆ จนสารผสมเปนเนอเดยวกน ค าถาม สารละลายทเตรยมไดมความเขมขนเทาใด ในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตร

แบบฝกหด 1. ถาตองการเตรยมสารละลายเลด (II) ไนเตรต 0.05 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 จากสารละลาย (II) ไนเตรตเขมขน 0.2 mol/dm3

จ. จะตองใชสารละลาย (II) ไนเตรต 0.2 mol/dm3 ปรมาตรเทาใด ฉ. สารละลายทเจอจางแลวมเลด ( II ) ไนเตรตละลายอยกกรม

……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 2. ถาตองการเตรยมสารละลายแมกนเซยมซลเฟต 0.1 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 จะตองใชแมกนเซยมซลเฟต ( MgSO4 . 7H2O ) กกรม …………………………………………………………………………………………………….............................................................…………………………………………………………………………………………………….............................................................……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………........ 3. จงอธบาย

จ. วธเตรยมสารละลายซลเวอรไนเตรต 0.1 mol/dm3 จ านวน 250 cm3 จากผลกซลเวอรไนเตรต ฉ. วธเตรยมสารละลายซลเวอรไนเตรต 0.025 mol/dm3 จ านวน 500 cm3 จากสารละลายทเตรยมไดในขอ

ก. ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................…………………………………………………………………………………………. 4. ถาตองการเตรยมสารละลายโพแทสเซยมไอโอไดด 2 mol/dm3 จ านวน 250 cm3 จะตองใชโพแทสเซยมไอโอไดดกกรม ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 5. เลด (II) ไนเตรต 3.31 g ใชเตรยมสารละลายเขมขน 0.25 mol/dm3 ไดกลกบาศกเดซเมตร ……………………………………………………………………………………………………........................

…………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 6. ถามแบเรยมคลอไรด 2.08 g ตองการเตรยมสารละลายเขมขน 0.05 mol/dm3 จ านวน 400 cm3

จ. จะท าไดหรอไม เพราะเหตใด ฉ. จะเตรยมสารละลายเขมขน 0.05 mol/dm3 ไดปรมาตรมากทสดเทาใด

……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 7. ความเขมขนของสารละลายในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตรของสารละลายผสมตอไปนมคาเทาใด ( เมอถอวาปรมาตรของสารละลายผสมมคาเทากบผลรวมของปรมาตรของสารละลายเรมตน ) ก. สารละลาย ZnSO4 0.60 mol/dm3 จ านวน 70.0 cm3 กบน า 500 cm3

ข. สารละลาย HCl 1.0 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 กบสารละลาย HCl 2.0 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 8. จงค านวณหาปรมาตรของสารละลายเรมตน ทตองน ามาใชในการเตรยมสารละลายตอไปน

ก. เตรยมสารละลาย HCl 6.0 mol/dm3 จ านวน 500 cm3 จากสารละลาย HCl 12 mol/dm3

ข. เตรยมสารละลาย HNO3 1.0 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 จากสารละลาย HNO3 16 mol/dm3

……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................……………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 23 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง การเตรยมสารละลาย เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

การเตรยมสารละลายท าไดโดยน าสารบรสทธมาละลายในตวท าละลายหรอน าสารละลายเขมขนมาท าใหเปนสารละลายเจอจาง สารละลายททราบความเขมขนแนนอน เรยกวา สารละลายมาตรฐาน สารละลายบางชนดไมอาจเตรยมใหมความเขมขนแนนอนจงตองน าสารละลายนนมาเทยบมาตรฐานกบสารละลายมาตรฐานปฐมภมกอนจงทราบความเขมขนทถกตองได ผลการเรยนรทคาดหวง 2. การทดลอง การอภปรายเกยวกบการเตรยมสารละลาย สถานะของสารละลายทพบไดทงของแขง ของเหลว หรอแกส และการบอกความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ เชน โมลารต โมแลลต การทดลอง การสบคนขอมล การอภปรายสมบตบางประการของสารละลายทแตกตางจากสารบรสทธ ปรมาณและชนดของตวละลายจะมความสมพนธกบจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลาย สาระการเรยนร

การเตรยมสารละลาย คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1.ครน าอภปรายถงความจ าเปนทตองเตรยมสารละลายใหมความเขมขนตามทตองการ ในการปฏบตการ

ทางเคม 2.แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3.อภปราย ทบทวนความรเรองความเขมขนของสารละลาย แลวอธบายใหความรเกยวกบอปกรณทใชใน

การเตรยมสารละลาย วธเตรยมสารละลาย

4.ใหนกเรยนฝกเตรยมสารละลายจากการทดลอง โดยครแบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง ออน คละกนใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 4.1 การเตรยมสารละลายพรอมทงใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง 5.หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 6.ใหนกเรยนรวมกนวเคราะห อภปรายผลการทดลองเพอสรปโดยใชแนวค าถาม

-ในการเตรยมสารละลาย เหตใดจงไมเตมน ากลนใหขดบอกปรมาตรในครงเดยว -ถาตองการเตรยมสารละลายทมความเขมขนเทาเดม แตมปรมาตร 100 cm3

จะตองใช NaCl กกรม -NaCl ทใชในการทดลองนสามารถใชเตรยมสารละลายทมความเขมขน 0.5

mol/dm3 ไดปรมาตร เทาใด -สารละลายทเตรยมไดมความเขมขนเทาใด ในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตร

7.ใหนกเรยนศกษาการหาความเขมขนหรอปรมาตรของสารละลายทไดจากการท าสารละลายเขมขนใหเจอจางลง โดยวธค านวณจากสตร M1 V1 = M2 V2

8.ใหนกเรยนแตละกลมสบคนขอมลเพอหาตวอยางสารทสามารถใชเตรยมสารละลายมาตรฐานปฐมภม แลวน าเสนอผลของการสบคน

9.ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาท กนเองในกลม เชน คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบายค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง 10. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสยตาง ๆ ใหนกเรยนทก

คนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง 11.ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล

สอ / แหลงการเรยนร

10. เอกสาร แบบเรยน 11. ใบความร เรอง การเตรยมสารละลาย 12. ใบงานท 4.1 การเตรยมสารละลาย

10. วสดอปกรณตามใบงาน 11. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

47. สงเกตพฤตกรรม 48. ตรวจรายงานการสบคนขอมล 49. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 50. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 1. แบบประเมนรายงานการสบคนขอมล 14. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 15. แบบประเมนรายงานการทดลอง 16. แบบประเมนพฤตกรรม 17. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 54. ประเมนการสบคนขอมลผานเกณฑรอยละ 60 55. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 56. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 57. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 58. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร

เรอง การเตรยมสารละลาย การเตรยมสารละลาย

ในการปฏบตการทางเคมสารเคมทน ามาใชสวนใหญอยในรปของสารละลายทมความเขมขนแตกตางกน ดงนนจงตองเตรยมความเขมขนใหมความเขมขนตามทตองการ และในการเตรยมสารละลายนนจะตองมความละเอยดรอบคอบทกขนตอน เนองจากการวดปรมาณของสารไมวาจะเปนมวล หรอปรมาตรผดพลาดเพยงเลกนอยจะท าใหความเขมขนของสารละลาย ทไดไมถกตอง ดงนนเครองมอวดทใชในการเตรยมสารละลายจงตองเปนเครองมอวดทสามารถวดคาของปรมาณไดอยางละเอยด เชน เครองชงควรเปนเครองชงทสามารถอานคาไดละเอยดถง 0.0001 กรม การวดปรมาตรตองใชขวดวดปรมาตรและ ปเปตต เปนตน

การเตรยมสารละลายแบงออกเปน 2 วธคอ การเตรยมสารละลายจากสารบรสทธ และ การเตรยมสารละลายจากสารละลายเขมขน มรายละเอยดขนตอนดงน

1. การเตรยมสารละลายจากสารบรสทธ มขนตอนดงน 1.1 ค านวณหาปรมาณของตวถกละลาย 1.2 ท าใหเปนสารละลาย 1.3 เกบสารละลายและอปกรณ 2. การเตรยมสารละลายจากสารละลายเขมขน หรอ การท าใหสารละลายเจอจาง เชน ในหองปฏบตการ

วทยาศาสตรมกรดไฮโดรคลอรกเขมขน 6 โมลาร แตตองการสารละลายกรดไฮโดรคลอรกเขมขน 1.0 โมลาร จะตองท าใหสารละลายเจอจางลงซงมขนตอนดงน

2.1 ค านวณหาปรมาณของตวถกละลายในสารละลายทตองการเตรยม 2.2 ค านวณหาปรมาตรของสารละลายเดมทตองการน ามาเตรยมสารละลายใหม 2.3 ท าสารละลายใหเจอจางลง 2.4 เกบสารละลายและอปกรณ

การเตรยมสารละลายโดยวธท าใหเจอจางนนจะท าใหความเขมขนของสารละลายลดลงโดยการเตมตวท าละลายเทานนแตปรมาณของตวถกท าละลายยงคงท ดงนนการ ค านวณหาความเขมขนหรอปรมาตรของสารละลายทเกยวของสามารถใชความสมพนธดงน

จากความสมพนธ โมลารต (M) = จ านวนโมลของตวละลาย (mol)

ปรมาตรของสารละลาย

ถาให M1 = ความเขมขนของสารละลายกอนท าใหเจอจาง (mol/dm3) M2 = ความเขมขนของสารละลายหลงท าใหเจอจาง (mol/dm3) V1 = ปรมาตรของสารละลายกอนท าใหเจอจาง (mol/dm3) V2 = ปรมาตรของสารละลายหลงท าใหเจอจาง (mol/dm3) จะได M1 V1 = M2 V2

ความสมพนธระหวางความเขมขนกบปรมาตรนสามารถน าไปใชความนวณหาปรมาตรของสารละลายเดมทตองน ามาใชเตรยมสารละลายได

การท าปฏบตการทางเคมบางเรองจ าเปนตองใชสารละลายททราบความเขมขนแนนอนเรยกวาสารละลายมาตรฐาน สามารถเตรยมไดดวยวธการเตรยมสารละลายขางตนทกลาวมาแลว แตมสารบางชนดทอาจชงใหแมนย าท าไดยากเนองจากสารเกดการเปลยนแปลง หรอท าปฏกรยากบสารในอากาศ เมอน ามาเตรยมสารละลายจะไดสารละลายทม ความเขมขนทไมถกตอง การเตรยมสารละลายของสารชนดนท าไดโดยน าสารละลายของสารชนดนททราบปรมาตรแนนอนท าปฏกรยากบสารละลายมาตรฐานชนดหนง เรยกวาสารละลายมาตรฐานปฐมภม เมอทราบความเขมขนและปรมาตรของสารละลายมาตรฐานปฐมภมแลวสามารถค านวณหาความเขมขนของสารละลายทเตรยมขนได กระบวนการเตรยมสารละลายดงกลาวเรยกวา การเทยบมาตรฐาน สารละลายทผานการเทยบมาตรฐานแลวเรยกวาสารละลายมาตรฐานทตยภม

ใบงานท 4.1 การเตรยมสารละลาย

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง ตอนท 1 เตรยมสารละลายโซเดยมคลอไรด 0.4 mol/dm3 จ านวน 250 cm3

13. ค านวณหามวลของโซเดยมคลอไรดทตองการใชและชงดวยเครองชงอยางละเอยด 14. ใส NaCl จากขอ 1 ในบกเกอรและเตมน ากลนประมาณ 50 cm3 คนจน NaCl ละลายหมด เทสารละลายทได

ผานกรวยลงในขวดวดปรมาตรขนาด 250 cm3 15. ลางบกเกอรจากขอ 2 ดวยน ากลนเลกนอยแลวเทลงในขวดวดปรมาตร และท าซ าอก 2-3 ครง 16. เตมน ากลนลงในขวดวดปรมาตรอยางชาๆ ปดจกและเขยาขวด แลวเตมน ากลนจนสารละลายถงขดวด

ปรมาตร ปดจกแลวคว าขวดเขยาเบาๆ จนสารผสมเปนเนอเดยวกน ค าถาม 10. ในการเตรยมสารละลาย เหตใดจงไมเตมน ากลนใหขดบอกปรมาตรในครงเดยว 11. ถาตองการเตรยมสารละลายทมความเขมขนเทาเดม แตมปรมาตร 100 cm3 จะตองใช NaCl กกรม 12. NaCl ทใชในการทดลองนสามารถใชเตรยมสารละลายทมความเขมขน 0.5 mol/dm3 ไดปรมาตร เทาใด

ตอนท 2 เตรยมสารละลายโซเดยมคลอไรดเจอจางจากสารละลายโซเดยมคลอไรดเขมขน 7. ใชปเปตตขนาด 10 cm3 ดดสารละลาย NaCl จากตอนท 1 และถายลงในขวดวดปรมาตรขนาด 100 cm3 8. เตมน ากลนลงในขวดวดปรมาตร ปดจกและเขยาขวด แลวเตมน ากลนจนถงขดบอกปรมาตรปดจก แลวคว า

เขยาเบา ๆ จนสารผสมเปนเนอเดยวกน ค าถาม สารละลายทเตรยมไดมความเขมขนเทาใด ในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตร

แบบฝกหด 1. ถาตองการเตรยมสารละลายเลด (II) ไนเตรต 0.05 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 จากสารละลาย (II) ไนเตรตเขมขน 0.2 mol/dm3

ช. จะตองใชสารละลาย (II) ไนเตรต 0.2 mol/dm3 ปรมาตรเทาใด ซ. สารละลายทเจอจางแลวมเลด ( II ) ไนเตรตละลายอยกกรม

……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 2. ถาตองการเตรยมสารละลายแมกนเซยมซลเฟต 0.1 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 จะตองใชแมกนเซยมซลเฟต ( MgSO4 . 7H2O ) กกรม …………………………………………………………………………………………………….............................................................…………………………………………………………………………………………………….............................................................……………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………........................ .. 3. จงอธบาย

ช. วธเตรยมสารละลายซลเวอรไนเตรต 0.1 mol/dm3 จ านวน 250 cm3 จากผลกซลเวอรไนเตรต ซ. วธเตรยมสารละลายซลเวอรไนเตรต 0.025 mol/dm3 จ านวน 500 cm3 จากสารละลายทเตรยมไดในขอ

ก. ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................…………………………………………………………………………………………. 4. ถาตองการเตรยมสารละลายโพแทสเซยมไอโอไดด 2 mol/dm3 จ านวน 250 cm3 จะตองใชโพแทสเซยมไอโอไดดกกรม ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................…………………………………………………………………………………………

5. เลด (II) ไนเตรต 3.31 g ใชเตรยมสารละลายเขมขน 0.25 mol/dm3 ไดกลกบาศกเดซเมตร ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 6. ถามแบเรยมคลอไรด 2.08 g ตองการเตรยมสารละลายเขมขน 0.05 mol/dm3 จ านวน 400 cm3

ช. จะท าไดหรอไม เพราะเหตใด ซ. จะเตรยมสารละลายเขมขน 0.05 mol/dm3 ไดปรมาตรมากทสดเทาใด

……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 7. ความเขมขนของสารละลายในหนวยโมลตอลกบาศกเดซเมตรของสารละลายผสมตอไปนมคาเทาใด ( เมอถอวาปรมาตรของสารละลายผสมมคาเทากบผลรวมของปรมาตรของสารละลายเรมตน ) ก. สารละลาย ZnSO4 0.60 mol/dm3 จ านวน 70.0 cm3 กบน า 500 cm3

ข. สารละลาย HCl 1.0 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 กบสารละลาย HCl 2.0 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… 8. จงค านวณหาปรมาตรของสารละลายเรมตน ทตองน ามาใชในการเตรยมสารละลายตอไปน

ก. เตรยมสารละลาย HCl 6.0 mol/dm3 จ านวน 500 cm3 จากสารละลาย HCl 12 mol/dm3

ข. เตรยมสารละลาย HNO3 1.0 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 จากสารละลาย HNO3 16 mol/dm3

……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….............................................................………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………........................

แผนการจดการเรยนรท 24 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง สมบตบางประการของสารละลาย เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

สารละลายมจดเดอดจดเยอกแขงหรอจดหลอมเหลวแตกตางจากสารบรสทธทเปนตวท าละลาย ผลตางระหวางจดเดอดของสารละลายทมความเขมขน 1 โมลตอกโลกรมกบจดเดอดของตวท าละลาย

บรสทธจะมคาคงท เรยกวา คาคงทของการเพมของจดเดอด (Kb) ผลตางระหวางจดเยอกแขงหรอจดหลอมเหลวของสารละลายทมความเขมขน 1 โมล ตอกโลกรมกบจด

เยอกแขงหรอจดหลอมเหลวของตวท าละลายบรสทธจะมคาคงทเรยกวา คาคงทของการลดของจดเยอกแขง(Kf )

ผลการเรยนรทคาดหวง 2. การทดลอง การอภปรายเกยวกบการเตรยมสารละลาย สถานะของสารละลายทพบไดทงของแขง ของเหลว หรอแกส และการบอกความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ เชน โมลารต โมแลลต การทดลอง การสบคนขอมล การอภปรายสมบตบางประการของสารละลายทแตกตางจากสารบรสทธ ปรมาณและชนดของตวละลายจะมความสมพนธกบจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลาย สาระการเรยนร สมบตบางประการของสารละลาย คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1. น าอภปรายทบทวนความรเรองสมบตของสารบรสทธและสารละลาย ขอแตกตางระหวางสมบตของ

สารบรสทธและสารละลาย 2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครแบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง ออน

คละกนใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 5.1 การหาจดเดอดของสารบรสทธและสารละลาย และใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ

คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง

4. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 5. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายถงการเปลยนแปลงทเกดขนวาของเหลวจะไมเขาไปในหลอดคะปลา

ร กอนการใหความรอน เพราะขณะนน ความดนของอากาศภายในหลอด เทากบความดนภายนอก เมอเรมใหความรอนของเหลวจะกลายเปนไอเขาไปในหลอด ท าใหความดนภายในหลอดเพมขนจงดนอากาศใหป ดออกมาอยางตอเนองเมอลดอณหภมลงการกลายเปนไอของของเหลวจะลดลงการผดของฟองแกสจงชาลงเรอย ๆ จนถงปดสดทายแสดงวาความดนไอในหลอด เทากบความดนภายนอก อณหภมขณะนนคอจดเดอดของสารนน

6. ใหนกเรยนรวมกนวเคราะห อภปรายผลการทดลองโดยใชแนวค าถาม - จดเดอดของเอทานอลและจดเดอดของสารละลายทมเอทานอลเปนตว ท าละลายแตกตางกนอยางไร

7. เมอไดขอสรปสมบตเกยวกบจดเดอดของสารละลายแลวซกถามและใหนกเรยนรวมกนอภปรายตอไปถงสมบตประการอน ๆ ของสารละลายเชน สมบตเกยวกบจดหลอมเหลว หรอจดเยอกแขงวาจะมแนวโนมเชนเดยวกบจดเดอดหรอไมอยางไร

8. ใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 5.2 การหาจดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารละลาย 9. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 10. ใหนกเรยนรวมกนวเคราะห อภปรายผลการทดลองโดยใชแนวค าถาม - ชวงอณหภมของการหลอมเหลวของแนฟทาลนกบสารทมแนฟทาลน เปนตวท าละลายแตกตางกนหรอไม อยางไร 11. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายสรป จดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารละลายดงน

- สารบรสทธจะมชวงอณหภมของการหลอมเหลวแคบกวาสารละลายทมสาร บรสทธนนเปนตวท าละลาย - สารบรสทธจะมจดหลอมเหลวสงกวาสารละลายทมสารบรสทธชนดนนเปนตว ท าละลาย - สารละลายทมตวท าละลายชนดเดยวกน สารละลายทมความเขมขนสงจะม จดหลอมเหลวต ากวาสารละลายทมความเขมขนต า

12. ครอธบายใหความรเกยวกบจดเดอด จดหลอมเหลวของสารละลายและสารบรสทธและใหความหมาของคาคงทของการเพมของจดเดอดและคาคงทของการลดของจดเยอกแขง รวมทงตวอยางการค านวณ

13. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบาย

ค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ

คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง 14. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสย

ตาง ๆ ใหนกเรยนทกคนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง 15. ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล 16. ชมเชยกลมทไดคะแนนสงสด

สอ / แหลงการเรยนร 13. เอกสาร แบบเรยน 14. ใบความร เรอง สมบตบางประการของสารละลาย 15. ใบงานท 5.1 การหาจดเดอดของสารบรสทธและสารละลาย 16. ใบงานท 5.2 การหาจดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารละลาย 12. วดอปกรณตามใบงาน 13. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

51. สงเกตพฤตกรรม 52. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 53. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 18. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 19. แบบประเมนรายงานการทดลอง 20. แบบประเมนพฤตกรรม 21. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 59. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 60. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 61. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 62. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง สมบตบางประการของสารละลาย

ทสภาวะหนง ๆ ตวท าละลายบรสทธ (pure solvent) จะมความดนไอ จดเดอด และจดเยอกแขงทแนนอน แตเมอมตวถกละลาย ทไมสามารถระเหย ผสมอยเปนเนอเดยวกน (homogeneous solution) ในสารละลาย สงทเกดขน คอ จะท าใหสารละลายมสมบตบางประการเปลยนแปลงไป เชน จดเดอด (boiling point) จดเยอกแขง (freezing point) ความดนไอ (vapor pressure) และความดนออสโมตก (osmotic pressure) นอกจากนน ยงพบวา ส าหรบสารละลายทมความเขมขนต าๆ การลดต าลงของความดนไอ การลดต าลงของจดเยอกแขง และการเพมสงขนของจดเดอดของสารละลาย รวมทงความดนออสโมตกของสารละลาย จะขนอยกบความเขมขนของสารละลาย หรอกลาวงายๆ คอ จะขนอยกบปรมาณหรอจ านวนอนภาคของตวถกละลายทมอยในสารละลายเทานน จะไมขนอยกบชนดของตวถกละลายแตอยางใด เราเรยกสมบตทงหมดรวมกนวา สมบตคอลลเกตฟ (colligative properties

การลดต าลงของความดนไอ

จากขอความทกลาวขางตน สมบตของตวท าละลายบรสทธ ณ ทสภาวะหนงๆ จะมความดนไอทแนนอน แตเมอมตวถกละลายผสมอยในสารละลาย จะท าใหความดนไอของสารละลายลดต าลงกวาความดนไอของตวท าละลายบรสทธ เนองมาจากตวท าละลายบรสทธ เมอถกเตมดวยตวถกละลายทไมระเหยลงไป โมเลกลของตวท าละลายกจะกระจายตวอยทวไปในสารละลาย โมเลกลของตวถกละลายกจะเขาไปแทรกอยทกๆ จด ท าใหจ านวนโมเลกลของตวท าละลายทบรเวณผวหนา ของสารละลายลดนอยกวาเดมจากทเคยเปนตวท าละลายบรสทธ เมอจ านวนโมเลกลของตวท าละลายทบรเวณผวหนาลดลง การทโมเลกลหนงๆ ของตวท าละลายจะสามารถเกดกระบวนการระเหย จากของเหลวกลายเปนไอได จะตองเอาชนะแรงดงดดระหวางตวท าละลายอนๆ และแรงดงดดระหวางตวถกละลายทลอมรอบอย สงทเกดขน กคอ โมเลกลของตวท าละลายระเหยไดนอยลง สงผลใหความดนไอของสารละลาย มคานอยกวาความดนไอของตวท าละลาย (solvent) บรสทธ

การเพมสงขนของจดเดอด และการลดต าลงของจดเยอกแขง จากทกลาวมา สมบตของตวท าละลายบรสทธ ณ ทสภาวะหนงๆ จะมสมบตทแนนอน รวมทงจดเดอดและจดเยอกแขง แตเมอมตวถกละลายทไมระเหยผสมอยในสารละลาย โดยเฉพาะทความเขมขนต าๆ จะท าใหเกดการลดต าลงของจดเยอกแขง และการเพมสงขนของจดเดอดของสารละลาย

ก าหนดให Tf คอ จดเยอกแขงของตวท าละลายบรสทธ To

b คอ จดเดอดของตวท าละลายบรสทธ

Tof คอ จดเยอกแขงของสารละลาย Tb คอ จดเดอดของสารละลาย

ในการศกษาสมบตคอลลเกตฟ นยมใชความเขมขนในหนวย โมแลล (molal, m) ซงจะเปนการบอกจ านวนโมลของตวถกละลายในตวท าละลาย 1 กโลกรม (kg) เขยนเปนสมการไดดงน

= Kf m

คอจดเยอกแขงของตวท าละลายบรสทธ - จดเยอกแขงของสารละลาย = Tof - Tf

และการเพมขนของจดเดอดขนอยกบความเขมขนของตวถกละลายในหนวยโมแลล ซงสามรถเขยนไดดงน

= Kb m

คอ จดเดอดของสารละลาย - จดเดอดของตวท าละลายบรสทธ = Tb - Tob

เมอ m คอ โมแลล ของสารละลาย

Kb คาคงทการเพมขนของจดเดอด ซงจะบอกจดเดอดของสารละลายทเพมขน เมอตวถกละลาย 1 โมล ละลายในตวท าละลาย 1 กโลกรม

Kf คาคงทการลดลงของจดเยอกแขง ซงจะบอกจดเยอกแขงของสารละลายทลดลง เมอตวถกละลาย 1 โมล ละลายในตวท าละลาย 1 กโลกรม

และ ขนอยกบจ านวนอนภาคของตวถกละลายทอยในสารละลายและชนดของตวท าละลายเทานน โดยไมขนกบชนดของตวถกละลาย นนคอ ปรมาณของตวถกละลายจะมผลท าใหจดเดอดของสารละลายสงขน และจดเยอกแขงกจะลดลง ซงขนอยกบวาจะมปรมาณของตวถกละลายมากหรอนอย หรอกลาวงาย ๆ คอ จดเดอดและจดเยอกแขง

จะแปรผนตรงกบโมแแลลของสารละลาย ถามปรมาณตวถกละลายอยนอย จดเดอดของสารละลาย กจะเพมสงขนเลกนอย และจดเยอกแขงกลดต าลงเลกนอย ในทางกลบกน ถามปรมาณตวถกละลายอยมาก จดเดอดของสารละลายกยงสง และจดเยอกแขงกยงต าลงมาก

คา Kb และKf เปนคาคงทเฉพาะส าหรบตวท าละลายแตละชนด ซงจะมคาแตกตางกนไป ตามชนดของตวท าละลาย ทความดน 1 บรรยากาศ เราสามารถแสดงคาตางๆ ของตวท าละลายทส าคญ ไดดงตารางตอไปน

ชนดตวท าละลาย จดเดอด oC Kb

oC/ mol จดเยอกแขง oC

Kf oC/ mol

น า (H2O) 100.0 0.51 0.0 1.86

เบนซน (C6H6) 80.1 2.53 5.5 5.12

กรดแอซตก (CH3COOH) 118.2 2.93 17.0 3.90

เอทลแอลกอฮอล (CH3CH2OH) 78.4 1.19 -115.0 1.99

แนฟทาลน (C10H8) 218.0 6.34 80.2 6.92

ใบงานท 5 .1 การหาจดเดอดของสารบรสทธและสารละลาย

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง 1. ใสเอทานอล 5 หยด ลงในหลอดทดลองขนาดเลก ใสหลอดคะปลารทหลอมปดบรเวณหางจากปลายหนง

ประมาณ 0.5 cm ลงไปในหลอดทดลอง โดยใหปลายทอยใกลสวนทหลอมอยดานลางและจมอยในเอทานอล 2. ใชดายผกหลอดทดลองในขอ 1 ตดกบเทอรมอมเตอร โดยใหกนหลอดทดลองอยระดบเดยวกนกบกระเปาะ

ของเทอรมอมเตอรแลวน าไปจมในบกเกอรขนาด 100 cm3 ทใสน าไวประมาณสองในสามสวน 3. ตมน าในบกเกอรและใชแทงแกวคนตลอดเวลาเมอสงเกตเหนฟองแกสปดออกมาเปนสายจากหลอดคะปลลาร

หยดใหความรอนและสงเกตตอไปจนกระทงมแกสฟองสดทายปดออกมา บนทกอณหภมขณะนน 4. ท าการทดลองเชนเดยวกบขอ 1- 3 โดยใชสารละลายกลเซอรอลในเอทานอลเขมขน 2 mol/dm3 แทนเอทา

นอลบรสทธ ค าถาม จากการทดลอง จดเดอดของเอทานอลและจดเดอดของสารละลายทมเอทานอลเปนตวท า ละลายแตกตางกนอยางไร

ใบงานท 5 .2 การหาจดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารละลาย

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง 1. หลอมหลอดคะปลลารจนปลายดานหนงปดปลอยไวใหเยนแลวจงบรรจแนฟทาลนทบดละเอยดแลวลงไปสง

ประมาณ 0.2 cm 2. ใชดายผกหลอดคะปลลารตดกบเทอรมอมเตอรแลวจมลงในบกเกอรขนาด 100 cm3 ซงบรรจน าประมาณ

สองในสามสวน ดงรป 4.9 3. ตมน าในบกเกอรและใชแทงแกวคนตลอดเวลา สงเกตการเปลยนแปลงของสารในหลอดคะปลลาร บนทก

อณหภมเมอสารในหลอดคะปลลารเรมหลอมเหลวและหลอมเหลวหมด 4. ท าการทดลองเชนเดยวกบขอ 1 - 3 โดยใชสารละลายเบนโซอกในแนฟทาลนเขมขน 0.5 mol/dm3 แทน

แนฟทาลนบรสทธ ค าถาม ชวงอณหภมของการหลอมเหลวของแนฟทาลนกบสารทมแนฟทาลนเปนตวท าละลายแตกตางกนหรอไม อยางไร

แบบฝกหด 1. จงค านวณหาจดเยอกแขงของสารละลายตอไปน

ก. สารละลายคารบอนเตตระคลอไรด 3.00 g ในเบนซน 190 g ข. สารละลายเมทานอลในน าเขมขน 1.5 m ค. สารละลายแนฟทาลน 1.00 g ในครบอนเตตระคลอไรด 25 g ง. สารละลายกรดเบนโซอก 0.0025 mol ในน า 200 g

……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………........................ ……………………………………………………………………………………………………........................ ……………………………………………………………………………………………………........................ ……………………………………………………………………………………………………........................ ……………………………………………………………………………………………………........................ 2. จงค านวณมวลเปนกรมของเอทลนไกลคอลทตองเตมลงในน าปรมาตร 1 dm3 เพอท าให สารละลายมจดเยอกแขงเปน -30 o c ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………........................ 3. ก าหนดใหจดเดอดของคารบอนซลไฟตบรสทธเทากบ 46.30 o c และมคาคงทของการเพม ของจดเดอด ( Kb ) เทากบ 2.34 o C /m จงค านวรหาความเขมขนเปนโมแลลของ สารละลายซลเฟอรในคารบอนไดซลไฟต เมอสารละลายมจดเดอดเทากบ 46.71 o c ……………………………………………………………………………………………………........................ …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………........................ ……………………………………………………………………………………………………........................ 4. สารตวอยางชนดหนงจ านวน 20 g ละลายในคารบอนเตตระคลอไรดจ านวน 500 g วดจดเยอกแขงของสารละลายได -35.5o c สารตวอยางมมวลโมเลกลเทาใด ……………………………………………………………………………………………………........................ ……………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 25 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง สมบตบางประการของสารละลาย เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

สารละลายมจดเดอดจดเยอกแขงหรอจดหลอมเหลวแตกตางจากสารบรสทธทเปนตวท าละลาย ผลตางระหวางจดเดอดของสารละลายทมความเขมขน 1 โมลตอกโลกรมกบจดเดอดของตวท าละลาย

บรสทธจะมคาคงท เรยกวา คาคงทของการเพมของจดเดอด (Kb) ผลตางระหวางจดเยอกแขงหรอจดหลอมเหลวของสารละลายทมความเขมขน 1 โมล ตอกโลกรมกบจด

เยอกแขงหรอจดหลอมเหลวของตวท าละลายบรสทธจะมคาคงทเรยกวา คาคงทของการลดของจดเยอกแขง(Kf )

ผลการเรยนรทคาดหวง 2. การทดลอง การอภปรายเกยวกบการเตรยมสารละลาย สถานะของสารละลายทพบไดทงของแขง ของเหลว หรอแกส และการบอกความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ เชน โมลารต โมแลลต การทดลอง การสบคนขอมล การอภปรายสมบตบางประการของสารละลายทแตกตางจากสารบรสทธ ปรมาณและชนดของตวละลายจะมความสมพนธกบจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลาย สาระการเรยนร สมบตบางประการของสารละลาย คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1. น าอภปรายทบทวนความรเรองสมบตของสารบรสทธและสารละลาย ขอแตกตางระหวางสมบตของ

สารบรสทธและสารละลาย 2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครแบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง ออน

คละกนใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 5.1 การหาจดเดอดของสารบรสทธและสารละลาย และใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ

คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง

5. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 5. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายถงการเปลยนแปลงทเกดขนวาของเหลวจะไมเขาไปในหลอดคะปลา

ร กอนการใหความรอน เพราะขณะนน ความดนของอากาศภายในหลอด เทากบความดนภายนอก เมอเรมใหความรอนของเหลวจะกลายเปนไอเขาไปในหลอด ท าใหความดนภายในหลอดเพมขนจงดนอากาศใหปดออกมาอยางตอเนองเมอลดอณหภมลงการกลายเปนไอของของเหลวจะลดลงการผดของฟองแกสจงชาลงเรอย ๆ จนถงปดสดทายแสดงวาความดนไอในหลอด เทากบความดนภายนอก อณหภมขณะนนคอจดเดอดของสารนน

6. ใหนกเรยนรวมกนวเคราะห อภปรายผลการทดลองโดยใชแนวค าถาม - จดเดอดของเอทานอลและจดเดอดของสารละลายทมเอทานอลเปนตว ท าละลายแตกตางกนอยางไร

7. เมอไดขอสรปสมบตเกยวกบจดเดอดของสารละลายแลวซกถามและใหนกเรยนรวมกนอภปรายตอไปถงสมบตประการอน ๆ ของสารละลายเชน สมบตเกยวกบจดหลอมเหลว หรอจดเยอกแขงวาจะมแนวโนมเชนเดยวกบจดเดอดหรอไมอยางไร

8. ใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 5.2 การหาจดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารละลาย 10. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 10. ใหนกเรยนรวมกนวเคราะห อภปรายผลการทดลองโดยใชแนวค าถาม - ชวงอณหภมของการหลอมเหลวของแนฟทาลนกบสารทมแนฟทาลน เปนตวท าละลายแตกตางกนหรอไม อยางไร 12. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายสรป จดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารละลายดงน

- สารบรสทธจะมชวงอณหภมของการหลอมเหลวแคบกวาสารละลายทมสาร บรสทธนนเปนตวท าละลาย - สารบรสทธจะมจดหลอมเหลวสงกวาสารละลายทมสารบรสทธชนดนนเปนตว ท าละลาย - สารละลายทมตวท าละลายชนดเดยวกน สารละลายทมความเขมขนสงจะม จดหลอมเหลวต ากวาสารละลายทมความเขมขนต า

12. ครอธบายใหความรเกยวกบจดเดอด จดหลอมเหลวของสารละลายและสารบรสทธและใหความหมาของคาคงทของการเพมของจดเดอดและคาคงทของการลดของจดเยอกแขง รวมทงตวอยางการค านวณ

13. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบาย

ค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ

คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง 17. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสย

ตาง ๆ ใหนกเรยนทกคนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง 18. ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล 19. ชมเชยกลมทไดคะแนนสงสด

สอ / แหลงการเรยนร 17. เอกสาร แบบเรยน 18. ใบความร เรอง สมบตบางประการของสารละลาย 19. ใบงานท 5.1 การหาจดเดอดของสารบรสทธและสารละลาย 20. ใบงานท 5.2 การหาจดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารละลาย 14. วดอปกรณตามใบงาน 15. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

54. สงเกตพฤตกรรม 55. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 56. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 22. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 23. แบบประเมนรายงานการทดลอง 24. แบบประเมนพฤตกรรม 25. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 63. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 64. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 65. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 66. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง สมบตบางประการของสารละลาย

ทสภาวะหนง ๆ ตวท าละลายบรสทธ (pure solvent) จะมความดนไอ จดเดอด และจดเยอกแขงทแนนอน แตเมอมตวถกละลาย ทไมสามารถระเหย ผสมอยเปนเนอเดยวกน (homogeneous solution) ในสารละลาย สงทเกดขน คอ จะท าใหสารละลายมสมบตบางประการเปลยนแปลงไป เชน จดเดอด (boiling point) จดเยอกแขง (freezing point) ความดนไอ (vapor pressure) และความดนออสโมตก (osmotic pressure) นอกจากนน ยงพบวา ส าหรบสารละลายทมความเขมขนต าๆ การลดต าลงของความดนไอ การลดต าลงของจดเยอกแขง และการเพมสงขนของจดเดอดของสารละลาย รวมทงความดนออสโมตกของสารละลาย จะขนอยกบความเขมขนของสารละลาย หรอกลาวงายๆ คอ จะขนอยกบปรมาณหรอจ านวนอนภาคของตวถกละลายทมอยในสารละลายเทานน จะไมขนอยกบชนดของตวถกละลายแตอยางใด เราเรยกสมบตทงหมดรวมกนวา สมบตคอลลเกตฟ (colligative properties

การลดต าลงของความดนไอ

จากขอความทกลาวขางตน สมบตของตวท าละลายบรสทธ ณ ทสภาวะหนงๆ จะมความดนไอทแนนอน แตเมอมตวถกละลายผสมอยในสารละลาย จะท าใหความดนไอของสารละลายลดต าลงกวาความดนไอของตวท าละลายบรสทธ เนองมาจากตวท าละลายบรสทธ เมอถกเตมดวยตวถกละลายทไมระเหยลงไป โมเลกลของตวท าละลายกจะกระจายตวอยทวไปในสารละลาย โมเลกลของตวถกละลายกจะเขาไปแทรกอยทกๆ จด ท าใหจ านวนโมเลกลของตวท าละลายทบรเวณผวหนา ของสารละลายลดนอยกวาเดมจากทเคยเปนตวท าละลายบรสทธ เมอจ านวนโมเลกลของตวท าละลายทบรเวณผวหนาลดลง การทโมเลกลหนงๆ ของตวท าละลายจะสามารถเกดกระบวนการระเหย จากของเหลวกลายเปนไอได จะตองเอาชนะแรงดงดดระหวางตวท าละลายอนๆ และแรงดงดดระหวางตวถกละลายทลอมรอบอย สงทเกดขน กคอ โมเลกลของตวท าละลายระเหยไดนอยลง สงผลใหความดนไอของสารละลาย มคานอยกวาความดนไอของตวท าละลาย (solvent) บรสทธ

การเพมสงขนของจดเดอด และการลดต าลงของจดเยอกแขง จากทกลาวมา สมบตของตวท าละลายบรสทธ ณ ทสภาวะหนงๆ จะมสมบตทแนนอน รวมทงจดเดอดและจดเยอกแขง แตเมอมตวถกละลายทไมระเหยผสมอยในสารละลาย โดยเฉพาะทความเขมขนต าๆ จะท าใหเกดการลดต าลงของจดเยอกแขง และการเพมสงขนของจดเดอดของสารละลาย

ก าหนดให Tf คอ จดเยอกแขงของตวท าละลายบรสทธ To

b คอ จดเดอดของตวท าละลายบรสทธ

Tof คอ จดเยอกแขงของสารละลาย Tb คอ จดเดอดของสารละลาย

ในการศกษาสมบตคอลลเกตฟ นยมใชความเขมขนในหนวย โมแลล (molal, m) ซงจะเปนการบอกจ านวนโมลของตวถกละลายในตวท าละลาย 1 กโลกรม (kg) เขยนเปนสมการไดดงน

= Kf m

คอจดเยอกแขงของตวท าละลายบรสทธ - จดเยอกแขงของสารละลาย = Tof - Tf

และการเพมขนของจดเดอดขนอยกบความเขมขนของตวถกละลายในหนวยโมแลล ซงสามรถเขยนไดดงน

= Kb m

คอ จดเดอดของสารละลาย - จดเดอดของตวท าละลายบรสทธ = Tb - Tob

เมอ m คอ โมแลล ของสารละลาย

Kb คาคงทการเพมขนของจดเดอด ซงจะบอกจดเดอดของสารละลายทเพมขน เมอตวถกละลาย 1 โมล ละลายในตวท าละลาย 1 กโลกรม

Kf คาคงทการลดลงของจดเยอกแขง ซงจะบอกจดเยอกแขงของสารละลายทลดลง เมอตวถกละลาย 1 โมล ละลายในตวท าละลาย 1 กโลกรม

และ ขนอยกบจ านวนอนภาคของตวถกละลายทอยในสารละลายและชนดของตวท าละลายเทานน โดยไมขนกบชนดของตวถกละลาย นนคอ ปรมาณของตวถกละลายจะมผลท าใหจดเดอดของสารละลายสงขน และจดเยอกแขงกจะลดลง ซงขนอยกบวาจะมปรมาณของตวถกละลายมากหรอนอย หรอกลาวงาย ๆ คอ จดเดอดและจดเยอกแขง

จะแปรผนตรงกบโมแแลลของสารละลาย ถามปรมาณตวถกละลายอยนอย จดเดอดของสารละลาย กจะเพมสงขนเลกนอย และจดเยอกแขงกลดต าลงเลกนอย ในทางกลบกน ถามปรมาณตวถกละลายอยมาก จดเดอดของสารละลายกยงสง และจดเยอกแขงกยงต าลงมาก

คา Kb และKf เปนคาคงทเฉพาะส าหรบตวท าละลายแตละชนด ซงจะมคาแตกตางกนไป ตามชนดของตวท าละลาย ทความดน 1 บรรยากาศ เราสามารถแสดงคาตางๆ ของตวท าละลายทส าคญ ไดดงตารางตอไปน

ชนดตวท าละลาย จดเดอด oC Kb

oC/ mol จดเยอกแขง oC

Kf oC/ mol

น า (H2O) 100.0 0.51 0.0 1.86

เบนซน (C6H6) 80.1 2.53 5.5 5.12

กรดแอซตก (CH3COOH) 118.2 2.93 17.0 3.90

เอทลแอลกอฮอล (CH3CH2OH) 78.4 1.19 -115.0 1.99

แนฟทาลน (C10H8) 218.0 6.34 80.2 6.92

แผนการจดการเรยนรท 26 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง สมบตบางประการของสารละลาย เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

สารละลายมจดเดอดจดเยอกแขงหรอจดหลอมเหลวแตกตางจากสารบรสทธทเปนตวท าละลาย ผลตางระหวางจดเดอดของสารละลายทมความเขมขน 1 โมลตอกโลกรมกบจดเดอดของตวท าละลาย

บรสทธจะมคาคงท เรยกวา คาคงทของการเพมของจดเดอด (Kb) ผลตางระหวางจดเยอกแขงหรอจดหลอมเหลวของสารละลายทมความเขมขน 1 โมล ตอกโลกรมกบจด

เยอกแขงหรอจดหลอมเหลวของตวท าละลายบรสทธจะมคาคงทเรยกวา คาคงทของการลดของจดเยอกแขง(Kf )

ผลการเรยนรทคาดหวง 2. การทดลอง การอภปรายเกยวกบการเตรยมสารละลาย สถานะของสารละลายทพบไดทงของแขง ของเหลว หรอแกส และการบอกความเขมขนของสารละลายในหนวยตาง ๆ เชน โมลารต โมแลลต การทดลอง การสบคนขอมล การอภปรายสมบตบางประการของสารละลายทแตกตางจากสารบรสทธ ปรมาณและชนดของตวละลายจะมความสมพนธกบจดเดอดและจดเยอกแขงของสารละลาย สาระการเรยนร สมบตบางประการของสารละลาย คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1. น าอภปรายทบทวนความรเรองสมบตของสารบรสทธและสารละลาย ขอแตกตางระหวางสมบตของ

สารบรสทธและสารละลาย 2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครแบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง ออน

คละกนใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 5.1 การหาจดเดอดของสารบรสทธและสารละลาย และใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ

คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง

6. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 5. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายถงการเปลยนแปลงทเกดขนวาของเหลวจะไมเขาไปในหลอดคะปลา

ร กอนการใหความรอน เพราะขณะนน ความดนของอากาศภายในหลอด เทากบความดนภายนอก เมอเรมใหความรอนของเหลวจะกลายเปนไอเขาไปในหลอด ท าใหความดนภายในหลอดเพมขนจงดนอากาศใหปดออกมาอยางตอเนองเมอลดอณหภมลงการกลายเปนไอของของเหลวจะลดลงการผดของฟองแกสจงชาลงเรอย ๆ จนถงปดสดทายแสดงวาความดนไอในหลอด เทากบความดนภายนอก อณหภมขณะนนคอจดเดอดของสารนน

6. ใหนกเรยนรวมกนวเคราะห อภปรายผลการทดลองโดยใชแนวค าถาม - จดเดอดของเอทานอลและจดเดอดของสารละลายทมเอทานอลเปนตว ท าละลายแตกตางกนอยางไร

7. เมอไดขอสรปสมบตเกยวกบจดเดอดของสารละลายแลวซกถามและใหนกเรยนรวมกนอภปรายตอไปถงสมบตประการอน ๆ ของสารละลายเชน สมบตเกยวกบจดหลอมเหลว หรอจดเยอกแขงวาจะมแนวโนมเชนเดยวกบจดเดอดหรอไมอยางไร

8. ใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 5.2 การหาจดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารละลาย 11. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 10. ใหนกเรยนรวมกนวเคราะห อภปรายผลการทดลองโดยใชแนวค าถาม - ชวงอณหภมของการหลอมเหลวของแนฟทาลนกบสารทมแนฟทาลน เปนตวท าละลายแตกตางกนหรอไม อยางไร 13. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายสรป จดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารละลายดงน

- สารบรสทธจะมชวงอณหภมของการหลอมเหลวแคบกวาสารละลายทมสาร บรสทธนนเปนตวท าละลาย - สารบรสทธจะมจดหลอมเหลวสงกวาสารละลายทมสารบรสทธชนดนนเปนตว ท าละลาย - สารละลายทมตวท าละลายชนดเดยวกน สารละลายทมความเขมขนสงจะม จดหลอมเหลวต ากวาสารละลายทมความเขมขนต า

12. ครอธบายใหความรเกยวกบจดเดอด จดหลอมเหลวของสารละลายและสารบรสทธและใหความหมาของคาคงทของการเพมของจดเดอดและคาคงทของการลดของจดเยอกแขง รวมทงตวอยางการค านวณ

13. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบาย

ค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ

คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง 20. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสย

ตาง ๆ ใหนกเรยนทกคนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง 21. ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล 22. ชมเชยกลมทไดคะแนนสงสด

สอ / แหลงการเรยนร 21. เอกสาร แบบเรยน 22. ใบความร เรอง สมบตบางประการของสารละลาย 23. ใบงานท 5.1 การหาจดเดอดของสารบรสทธและสารละลาย 24. ใบงานท 5.2 การหาจดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารละลาย 16. วดอปกรณตามใบงาน 17. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

57. สงเกตพฤตกรรม 58. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 59. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 26. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 27. แบบประเมนรายงานการทดลอง 28. แบบประเมนพฤตกรรม 29. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 67. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 68. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 69. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 70. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง สมบตบางประการของสารละลาย

ทสภาวะหนง ๆ ตวท าละลายบรสทธ (pure solvent) จะมความดนไอ จดเดอด และจดเยอกแขงทแนนอน แตเมอมตวถกละลาย ทไมสามารถระเหย ผสมอยเปนเนอเดยวกน (homogeneous solution) ในสารละลาย สงทเกดขน คอ จะท าใหสารละลายมสมบตบางประการเปลยนแปลงไป เชน จดเดอด (boiling point) จดเยอกแขง (freezing point) ความดนไอ (vapor pressure) และความดนออสโมตก (osmotic pressure) นอกจากนน ยงพบวา ส าหรบสารละลายทมความเขมขนต าๆ การลดต าลงของความดนไอ การลดต าลงของจดเยอกแขง และการเพมสงขนของจดเดอดของสารละลาย รวมทงความดนออสโมตกของสารละลาย จะขนอยกบความเขมขนของสารละลาย หรอกลาวงายๆ คอ จะขนอยกบปรมาณหรอจ านวนอนภาคของตวถกละลายทมอยในสารละลายเทานน จะไมขนอยกบชนดของตวถกละลายแตอยางใด เราเรยกสมบตทงหมดรวมกนวา สมบตคอลลเกตฟ (colligative properties

การลดต าลงของความดนไอ

จากขอความทกลาวขางตน สมบตของตวท าละลายบรสทธ ณ ทสภาวะหนงๆ จะมความดนไอทแนนอน แตเมอมตวถกละลายผสมอยในสารละลาย จะท าใหความดนไอของสารละลายลดต าลงกวาความดนไอของตวท าละลายบรสทธ เนองมาจากตวท าละลายบรสทธ เมอถกเตมดวยตวถกละลายทไมระเหยลงไป โมเลกลของตวท าละลายกจะกระจายตวอยทวไปในสารละลาย โมเลกลของตวถกละลายกจะเขาไปแทรกอยทกๆ จด ท าใหจ านวนโมเลกลของตวท าละลายทบรเวณผวหนา ของสารละลายลดนอยกวาเดมจากทเคยเปนตวท าละลายบรสทธ เมอจ านวนโมเลกลของตวท าละลายทบรเวณผวหนาลดลง การทโมเลกลหนงๆ ของตวท าละลายจะสามารถเกดกระบวนการระเหย จากของเหลวกลายเปนไอได จะตองเอาชนะแรงดงดดระหวางตวท าละลายอนๆ และแรงดงดดระหวางตวถกละลายทลอมรอบอย สงทเกดขน กคอ โมเลกลของตวท าละลายระเหยไดนอยลง สงผลใหความดนไอของสารละลาย มคานอยกวาความดนไอของตวท าละลาย (solvent) บรสทธ

การเพมสงขนของจดเดอด และการลดต าลงของจดเยอกแขง จากทกลาวมา สมบตของตวท าละลายบรสทธ ณ ทสภาวะหนงๆ จะมสมบตทแนนอน รวมทงจดเดอดและจดเยอกแขง แตเมอมตวถกละลายทไมระเหยผสมอยในสารละลาย โดยเฉพาะทความเขมขนต าๆ จะท าใหเกดการลดต าลงของจดเยอกแขง และการเพมสงขนของจดเดอดของสารละลาย

ก าหนดให Tf คอ จดเยอกแขงของตวท าละลายบรสทธ To

b คอ จดเดอดของตวท าละลายบรสทธ

Tof คอ จดเยอกแขงของสารละลาย Tb คอ จดเดอดของสารละลาย

ในการศกษาสมบตคอลลเกตฟ นยมใชความเขมขนในหนวย โมแลล (molal, m) ซงจะเปนการบอกจ านวนโมลของตวถกละลายในตวท าละลาย 1 กโลกรม (kg) เขยนเปนสมการไดดงน

= Kf m

คอจดเยอกแขงของตวท าละลายบรสทธ - จดเยอกแขงของสารละลาย = Tof - Tf

และการเพมขนของจดเดอดขนอยกบความเขมขนของตวถกละลายในหนวยโมแลล ซงสามรถเขยนไดดงน

= Kb m

คอ จดเดอดของสารละลาย - จดเดอดของตวท าละลายบรสทธ = Tb - Tob

เมอ m คอ โมแลล ของสารละลาย

Kb คาคงทการเพมขนของจดเดอด ซงจะบอกจดเดอดของสารละลายทเพมขน เมอตวถกละลาย 1 โมล ละลายในตวท าละลาย 1 กโลกรม

Kf คาคงทการลดลงของจดเยอกแขง ซงจะบอกจดเยอกแขงของสารละลายทลดลง เมอตวถกละลาย 1 โมล ละลายในตวท าละลาย 1 กโลกรม

และ ขนอยกบจ านวนอนภาคของตวถกละลายทอยในสารละลายและชนดของตวท าละลายเทานน โดยไมขนกบชนดของตวถกละลาย นนคอ ปรมาณของตวถกละลายจะมผลท าใหจดเดอดของสารละลายสงขน และจดเยอกแขงกจะลดลง ซงขนอยกบวาจะมปรมาณของตวถกละลายมากหรอนอย หรอกลาวงาย ๆ คอ จดเดอดและจดเยอกแขง

จะแปรผนตรงกบโมแแลลของสารละลาย ถามปรมาณตวถกละลายอยนอย จดเดอดของสารละลาย กจะเพมสงขนเลกนอย และจดเยอกแขงกลดต าลงเลกนอย ในทางกลบกน ถามปรมาณตวถกละลายอยมาก จดเดอดของสารละลายกยงสง และจดเยอกแขงกยงต าลงมาก

คา Kb และKf เปนคาคงทเฉพาะส าหรบตวท าละลายแตละชนด ซงจะมคาแตกตางกนไป ตามชนดของตวท าละลาย ทความดน 1 บรรยากาศ เราสามารถแสดงคาตางๆ ของตวท าละลายทส าคญ ไดดงตารางตอไปน

ชนดตวท าละลาย จดเดอด oC Kb

oC/ mol จดเยอกแขง oC

Kf oC/ mol

น า (H2O) 100.0 0.51 0.0 1.86

เบนซน (C6H6) 80.1 2.53 5.5 5.12

กรดแอซตก (CH3COOH) 118.2 2.93 17.0 3.90

เอทลแอลกอฮอล (CH3CH2OH) 78.4 1.19 -115.0 1.99

แนฟทาลน (C10H8) 218.0 6.34 80.2 6.92

ใบงานท 5 .1 การหาจดเดอดของสารบรสทธและสารละลาย

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง 5. ใสเอทานอล 5 หยด ลงในหลอดทดลองขนาดเลก ใสหลอดคะปลารทหลอมปดบรเวณหางจากปลายหนง

ประมาณ 0.5 cm ลงไปในหลอดทดลอง โดยใหปลายทอยใกลสวนทหลอมอยดานลางและจมอยในเอทานอล 6. ใชดายผกหลอดทดลองในขอ 1 ตดกบเทอรมอมเตอร โดยใหกนหลอดทดลองอยระดบเดยวกนกบกระเปาะ

ของเทอรมอมเตอรแลวน าไปจมในบกเกอรขนาด 100 cm3 ทใสน าไวประมาณสองในสามสวน 7. ตมน าในบกเกอรและใชแทงแกวคนตลอดเวลาเมอสงเกตเหนฟองแกสปดออกมาเปนสายจากหลอดคะปลลาร

หยดใหความรอนและสงเกตตอไปจนกระทงมแกสฟองสดทายปดออกมา บนทกอณหภมขณะนน 8. ท าการทดลองเชนเดยวกบขอ 1- 3 โดยใชสารละลายกลเซอรอลในเอทานอลเขมขน 2 mol/dm3 แทนเอทา

นอลบรสทธ ค าถาม จากการทดลอง จดเดอดของเอทานอลและจดเดอดของสารละลายทมเอทานอลเปนตวท า ละลายแตกตางกนอยางไร

ใบงานท 5 .2 การหาจดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารละลาย

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง 5. หลอมหลอดคะปลลารจนปลายดานหนงปดปลอยไวใหเยนแลวจงบรรจแนฟทาลนทบดละเอยดแลวลงไปสง

ประมาณ 0.2 cm 6. ใชดายผกหลอดคะปลลารตดกบเทอรมอมเตอรแลวจมลงในบกเกอรขนาด 100 cm3 ซงบรรจน าประมาณ

สองในสามสวน ดงรป 4.9 7. ตมน าในบกเกอรและใชแทงแกวคนตลอดเวลา สงเกตการเปลยนแปลงของสารในหลอดคะปลลาร บนทก

อณหภมเมอสารในหลอดคะปลลารเรมหลอมเหลวและหลอมเหลวหมด 8. ท าการทดลองเชนเดยวกบขอ 1 - 3 โดยใชสารละลายเบนโซอกในแนฟทาลนเขมขน 0.5 mol/dm3 แทน

แนฟทาลนบรสทธ ค าถาม ชวงอณหภมของการหลอมเหลวของแนฟทาลนกบสารทมแนฟทาลนเปนตวท าละลายแตกตางกนหรอไม อยางไร

แผนการจดการเรยนรท 27 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง การค านวณเกยวกบสตรเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

สตรเคมเปนกลมสญลกษณของธาตทใชเขยนแทนธาตและสารประกอบ เชน สตรเอมพรคล สตรโมเลกล สตรโครงสราง

สตรโมเลกลของสารและมวลอะตอมของธาตองคประกอบใชค านวณหามวลเปนรอยละของธาตองคประกอบในสารประกอบได

เมอทราบชนดของธาต มวลเปนกรม และมวลอะตอมของธาตองคประกอบ สามารถค านวณหาอตราสวนจ านวนโมลของธาตและน าไปเขยนสตรเอมพรคลได เมอทราบสตรเอมพรคลและมวลโมเลกลของสาร สามารถค านวณหาสตรโมเลกลของสารนนได

เมอทราบสตรของสารตงตนและสตรของผลตภณฑ สามารถเขยนสมการเคมแสดงปฏกรยาเคมทเกดขนได

ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

การค านวณเกยวกบสตรเคม 1. การค านวณมวลเปนรอยละจากสตร 2. การค านวณหาสตรเอมพรคลและสตรโมเลกล

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1. ทบทวนความรเดมเรองสตรของสารประกอบไอออนกและสารโคเวเลนต 2. ครยกตวอยางสตรเคมของสาร ใหนกเรยนพจารณาแลวรวมกนอภปรายสตรของสาร วาประกอบ

ดวยธาตใดบาง และมอตราสวนจ านวนอะตอมเปนอยางไร

3. ครอธบายใหความรเกยวกบโมเลกลของสารทมน าผลก สตรโมเลกล และสตรเอมพรคล 4. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ

5. ครอธบายตวอยาง ดงน - การค านวณหามวลเปนรอยละของธาตองคประกอบในสารประกอบ - การค านวณหามวลเปนรอยละของธาตองคประกอบจากสตร

- การค านวณหาการค านวณหาสตรเอมพรคล และสตรโมเลกล ของสารแลวรวมกนอภปรายเพอใหไดขอสรปเกยวกบขนตอนของการค านวณหาสตรเอมพรคล ดงน

- หาอตราสวนโดยมวลเปนกรมของธาตองคประกอบ - หาจ านวนโมลอะตอมของธาตองคประกอบ - ท าอตราสวนจ านวนโมลอะตอมใหเปนอยางต า - เปลยนจ านวนโมลอะตอมใหเปนจ านวนอะตอม - เขยนสตรเอมพรคลตามจ านวนอะตอมทค านวณได

6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง การค านวณเกยวกบสตรเคม การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

60. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 39. แบบประเมนพฤตกรรม 40. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 71. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 72. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร

เรอง การค านวณเกยวกบสตรเคม

การค านวณเกยวกบสตรเคม สตรเอมพรคล

สตรเอมพรคล เปนสตรทแสดงอตราสวนอยางต าของธาตองคประกอบ เชน ไฮโดรเจนเปอรออกไซดมสตรโมเลกลเปน H2O2 อตราสวนอยางต าของจ านวนอะตอม H : O เทากบ 1 : 1 สตรเอมพรคลจงเปน HO กลโคสมสตรโมเลกลเปน C6H12O6 อตราสวนอยางต าของจ านวนอะตอม C : H : O เทากบ 1 : 2 : 1 สตรเอมพรคลจงเปน CH2O

การหาสตรเอมพรคล มหลกดงน 1. ตองทราบวาสารทจะหาสตรเอมพรคลประกอบดวยธาตใดบาง 2. ตองทราบมวลอะตอมของแตละธาตในสารทจะหาสตรเอาพรคล 3. ตองทราบมวลของแตละธาตในสารทจะหาสตร 4. ใหขอมลจากขอ 1, 2 และ 3 หาอตราสวนโดยโมล ดวยการน ามวลของแตละธาตหารดวยมวลอะตอม

ของมนมาเขาอตราสวน 5. ส าหรบการปดจดทศนยมของตวเลขในการหาอตราสวนโดยโมล โดยท าตวเลขใดตวเลขหนง ใหเปน

1 แลวจงปดจดทศนยมดวยวธปด 0.1 - 0.2 ทง ถาเปน 0.8 - 0.9 ปดขนอก 1 ถาเปน 0.0 - 0.7 ปดไมไดตองหาตวเลขทต าทสดมาคณตวเลขของอตราสวนโดยโมลใหมคาใกลกบท จะปดจดทศนยมได แลวปดจดทศนยมตวเลขใหเปนจ านวนเตม อนงการปดจดทศนยม ถาตวเลขปดจดทศนยมไมได ตวเลขทกตวของอตราสวนโดยโมลนนกจะไมปดจดทศนยม หาตวเลข มาคณใหไดตวเลขทจะปดจดทศนยมไดอตราสวนโดยโมลทเปนจ านวนเตมไดสตรเอมพรคล สตรโมเลกล

สตรโมเลกลเปนสตรทแสดงจ านวนอะตอมของธาตองคประกอบทมอยใน 1 โมเลกลของสาร เชน ไฮโดรเจนมสตรโมเลกลเปน H2 แสดงวา 1 โมเลกลประกอบดวยไฮโดรเจน 2 อะตอม ไฮโดรเจนเปอรออกไซดมสตรโมเลกลเปน H2O2 แสดงวา 1 โมเลกลประกอบดวยไฮโดรเจนและออกซเจนธาตละ 2 อะตอม

การหาสตรโมเลกลของสารทวไป มหลกดงน 1. ตองทราบสตรเอมพรคล 2. ตองทราบมวลโมเลกลโดยโจทยก าหนดมาใหทางตรงหรอทางออมกได 3. น าขอมลทไดจากขอ 1, 2 หาคา n โดยใชสตร

(มวลของสตรเอมพรคล) x n = มวลโมเลกล n = เลขเปนจ านวนเตมบวก เชน 1, 2, 3

การปดจดทศนยมของคา n ตงแต 0.5 ขนไป ใหปดขนอกหนง แตถาต ากวา 0.5 กปดทงไป เชน 3.6 กใหปดจดทศนยมเปน 4.0 และ 2.2 ปดจดทศนยมเปน 2.0

การหาสตรโมเลกลของกาซ มหลกการดงน 1. สารทกชนดทเกยวของในปฏกรยาเปนกาซหมด และสารทจะหาสตรโมเลกลจะตอง

เปนกาซหรอไอเทานน 2. สมมตสตรโมเลกลของกาซทจะหาสตรโดยทราบวาประกอบดวยธาตใดบาง 3. ตองทราบปรมาตรของกาซตาง ๆ ทเกยวของกนในปฏกรยา และปรมาตรของกาซ

ตองวดทอณหภมและความดนเดยวกน 4. หาอตราสวนโดยปรมาตรกาซตาง ๆ เปนอยางต า 5. เปลยนอตราสวนโดยปรมาตรของกาซเปนอตราสวนโดยโมล โดยใชกฎอาโวกาโดร 6. เขยนสมการของปฏกรยาเคมตามโจทยบอก แลวเขาสมการพชคณตของจ านวน

อะตอมทงหมด ทางซาย และทางขวาของแตละธาตใหเทากน จะไดสมการพชคณตหลายสมการทมตวแปรหลายตว จากนนกค านวณหาสตรโมเลกลของกาซได

การหารอยละโดยมวลของธาตจากสตรเคม

แบบฝกหด

1. กรดแลกตกเปนองคประกอบในนมเปรยว มสตรโมเลกลคอ C3H6O3 จงค านวณหามวลเปนรอยละของธาตแตละชนดในสตร และมวลของคารบอนในกรดแลกตกจ านวน 50 g …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. จงค านวณหามวลเปนรอยละของธาตแตละชนดในสารตอไปน

ก. กรดออกซาลก ( H2C2O4 ) ข. พารา – ไดคลอโรเบนซน ( C6H4Cl2 ) ซงใชเปนสวนผสมหนงของลกเหมน ค. ทน (II) ฟลออไรด (SnF2) ซงเปนสวนผสมของยาสฟนบางชนด

…………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 3. จงค านวณมวลเปนกรมของออกซเจนในแรควอตซ (SiO2) และหนปน (CaCO3) อยางละ 1.00 kg …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 4. จงค านวณหาสตรเอมพรคลของสารประกอบทประกอบดวยธาตตางๆ ดงน

ก. K 43.18 % Cl 39.15% O 17.67 % ข. K 31.90 % Cl 31.90% O 39.17 % ค. K 28.22 % Cl 25.59% O 46.19 %

…………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 5. เมอฟอสฟอรส 9.29 g เกดการเผาไหมจะไดสารประกอบออกไซดหนก 21.29 g จงหาสตรเอมพรคลของสารประกอบออกไซด

…………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 6. สารประกอบชนดหนงประกอบดวยธาต C H และ O เทานน จากการวเคราะหพบวาม C 48.83 % และ H 8.12 % โดยมวล จงหาสตรเอมพรคลของสารประกอบน …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 7. เมอน าสารประกอบไฮโดรคารบอนชนดหนงมาเผาไหมอยางสมบรณจะได CO2 6.60 g และน า 4.10 g จงหาสตรเอมพรคลของสารประกอบน …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 8. สารประกอบชนดหนงประกอบดวยก ามะถนและไนโตรเจนเทานน ถาสารประกอบนมก ามะถนเปนองคประกอบ 69.60 % โดยมวล และมมวลโมเลกลเทากบ 184 จงหาสตรโมเลกลของสารประกอบน …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 28 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง การค านวณเกยวกบสตรเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

สตรเคมเปนกลมสญลกษณของธาตทใชเขยนแทนธาตและสารประกอบ เชน สตรเอมพรคล สตรโมเลกล สตรโครงสราง

สตรโมเลกลของสารและมวลอะตอมของธาตองคประกอบใชค านวณหามวลเปนรอยละของธาตองคประกอบในสารประกอบได

เมอทราบชนดของธาต มวลเปนกรม และมวลอะตอมของธาตองคประกอบ สามารถค านวณหาอตราสวนจ านวนโมลของธาตและน าไปเขยนสตรเอมพรคลได เมอทราบสตรเอมพรคลและมวลโมเลกลของสาร สามารถค านวณหาสตรโมเลกลของสารนนได

เมอทราบสตรของสารตงตนและสตรของผลตภณฑ สามารถเขยนสมการเคมแสดงปฏกรยาเคมทเกดขนได

ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

การค านวณเกยวกบสตรเคม 3. การค านวณมวลเปนรอยละจากสตร 4. การค านวณหาสตรเอมพรคลและสตรโมเลกล

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1. ทบทวนความรเดมเรองสตรของสารประกอบไอออนกและสารโคเวเลนต 2. ครยกตวอยางสตรเคมของสาร ใหนกเรยนพจารณาแลวรวมกนอภปรายสตรของสาร วาประกอบ

ดวยธาตใดบาง และมอตราสวนจ านวนอะตอมเปนอยางไร

3. ครอธบายใหความรเกยวกบโมเลกลของสารทมน าผลก สตรโมเลกล และสตรเอมพรคล 4. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ

5. ครอธบายตวอยาง ดงน - การค านวณหามวลเปนรอยละของธาตองคประกอบในสารประกอบ - การค านวณหามวลเปนรอยละของธาตองคประกอบจากสตร

- การค านวณหาการค านวณหาสตรเอมพรคล และสตรโมเลกล ของสารแลวรวมกนอภปรายเพอใหไดขอสรปเกยวกบขนตอนของการค านวณหาสตรเอมพรคล ดงน

- หาอตราสวนโดยมวลเปนกรมของธาตองคประกอบ - หาจ านวนโมลอะตอมของธาตองคประกอบ - ท าอตราสวนจ านวนโมลอะตอมใหเปนอยางต า - เปลยนจ านวนโมลอะตอมใหเปนจ านวนอะตอม - เขยนสตรเอมพรคลตามจ านวนอะตอมทค านวณได

6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง การค านวณเกยวกบสตรเคม การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

61. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 41. แบบประเมนพฤตกรรม 42. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 73. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 74. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร

เรอง การค านวณเกยวกบสตรเคม

การค านวณเกยวกบสตรเคม สตรเอมพรคล

สตรเอมพรคล เปนสตรทแสดงอตราสวนอยางต าของธาตองคประกอบ เชน ไฮโดรเจนเปอรออกไซดมสตรโมเลกลเปน H2O2 อตราสวนอยางต าของจ านวนอะตอม H : O เทากบ 1 : 1 สตรเอมพรคลจงเปน HO กลโคสมสตรโมเลกลเปน C6H12O6 อตราสวนอยางต าของจ านวนอะตอม C : H : O เทากบ 1 : 2 : 1 สตรเอมพรคลจงเปน CH2O

การหาสตรเอมพรคล มหลกดงน 1. ตองทราบวาสารทจะหาสตรเอมพรคลประกอบดวยธาตใดบาง 2. ตองทราบมวลอะตอมของแตละธาตในสารทจะหาสตรเอาพรคล 3. ตองทราบมวลของแตละธาตในสารทจะหาสตร 4. ใหขอมลจากขอ 1, 2 และ 3 หาอตราสวนโดยโมล ดวยการน ามวลของแตละธาตหารดวยมวลอะตอม

ของมนมาเขาอตราสวน 5. ส าหรบการปดจดทศนยมของตวเลขในการหาอตราสวนโดยโมล โดยท าตวเลขใดตวเลขหนง ใหเปน

1 แลวจงปดจดทศนยมดวยวธปด 0.1 - 0.2 ทง ถาเปน 0.8 - 0.9 ปดขนอก 1 ถาเปน 0.0 - 0.7 ปดไมไดตองหาตวเลขทต าทสดมาคณตวเลขของอตราสวนโดยโมลใหมคาใกลกบท จะปดจดทศนยมได แลวปดจดทศนยมตวเลขใหเปนจ านวนเตม อนงการปดจดทศนยม ถาตวเลขปดจดทศนยมไมได ตวเลขทกตวของอตราสวนโดยโมลนนกจะไมปดจดทศนยม หาตวเลข มาคณใหไดตวเลขทจะปดจดทศนยมไดอตราสวนโดยโมลทเปนจ านวนเตมไดสตรเอมพรคล สตรโมเลกล

สตรโมเลกลเปนสตรทแสดงจ านวนอะตอมของธาตองคประกอบทมอยใน 1 โมเลกลของสาร เชน ไฮโดรเจนมสตรโมเลกลเปน H2 แสดงวา 1 โมเลกลประกอบดวยไฮโดรเจน 2 อะตอม ไฮโดรเจนเปอรออกไซดมสตรโมเลกลเปน H2O2 แสดงวา 1 โมเลกลประกอบดวยไฮโดรเจนและออกซเจนธาตละ 2 อะตอม

การหาสตรโมเลกลของสารทวไป มหลกดงน 1. ตองทราบสตรเอมพรคล 2. ตองทราบมวลโมเลกลโดยโจทยก าหนดมาใหทางตรงหรอทางออมกได 3. น าขอมลทไดจากขอ 1, 2 หาคา n โดยใชสตร

(มวลของสตรเอมพรคล) x n = มวลโมเลกล n = เลขเปนจ านวนเตมบวก เชน 1, 2, 3

การปดจดทศนยมของคา n ตงแต 0.5 ขนไป ใหปดขนอกหนง แตถาต ากวา 0.5 กปดทงไป เชน 3.6 กใหปดจดทศนยมเปน 4.0 และ 2.2 ปดจดทศนยมเปน 2.0

การหาสตรโมเลกลของกาซ มหลกการดงน 1. สารทกชนดทเกยวของในปฏกรยาเปนกาซหมด และสารทจะหาสตรโมเลกลจะตอง

เปนกาซหรอไอเทานน 2. สมมตสตรโมเลกลของกาซทจะหาสตรโดยทราบวาประกอบดวยธาตใดบาง 3. ตองทราบปรมาตรของกาซตาง ๆ ทเกยวของกนในปฏกรยา และปรมาตรของกาซ

ตองวดทอณหภมและความดนเดยวกน 4. หาอตราสวนโดยปรมาตรกาซตาง ๆ เปนอยางต า 5. เปลยนอตราสวนโดยปรมาตรของกาซเปนอตราสวนโดยโมล โดยใชกฎอาโวกาโดร 6. เขยนสมการของปฏกรยาเคมตามโจทยบอก แลวเขาสมการพชคณตของจ านวน

อะตอมทงหมด ทางซาย และทางขวาของแตละธาตใหเทากน จะไดสมการพชคณตหลายสมการทมตวแปรหลายตว จากนนกค านวณหาสตรโมเลกลของกาซได

การหารอยละโดยมวลของธาตจากสตรเคม

แบบฝกหด

1. กรดแลกตกเปนองคประกอบในนมเปรยว มสตรโมเลกลคอ C3H6O3 จงค านวณหามวลเปนรอยละของธาตแตละชนดในสตร และมวลของคารบอนในกรดแลกตกจ านวน 50 g …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. จงค านวณหามวลเปนรอยละของธาตแตละชนดในสารตอไปน

ง. กรดออกซาลก ( H2C2O4 ) จ. พารา – ไดคลอโรเบนซน ( C6H4Cl2 ) ซงใชเปนสวนผสมหนงของลกเหมน ฉ. ทน (II) ฟลออไรด (SnF2) ซงเปนสวนผสมของยาสฟนบางชนด

…………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 3. จงค านวณมวลเปนกรมของออกซเจนในแรควอตซ (SiO2) และหนปน (CaCO3) อยางละ 1.00 kg …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 4. จงค านวณหาสตรเอมพรคลของสารประกอบทประกอบดวยธาตตางๆ ดงน

ก. K 43.18 % Cl 39.15% O 17.67 % ข. K 31.90 % Cl 31.90% O 39.17 % ค. K 28.22 % Cl 25.59% O 46.19 %

…………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 5. เมอฟอสฟอรส 9.29 g เกดการเผาไหมจะไดสารประกอบออกไซดหนก 21.29 g จงหาสตรเอมพรคลของสารประกอบออกไซด

…………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 6. สารประกอบชนดหนงประกอบดวยธาต C H และ O เทานน จากการวเคราะหพบวาม C 48.83 % และ H 8.12 % โดยมวล จงหาสตรเอมพรคลของสารประกอบน …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 7. เมอน าสารประกอบไฮโดรคารบอนชนดหนงมาเผาไหมอยางสมบรณจะได CO2 6.60 g และน า 4.10 g จงหาสตรเอมพรคลของสารประกอบน …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 8. สารประกอบชนดหนงประกอบดวยก ามะถนและไนโตรเจนเทานน ถาสารประกอบนมก ามะถนเปนองคประกอบ 69.60 % โดยมวล และมมวลโมเลกลเทากบ 184 จงหาสตรโมเลกลของสารประกอบน …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 29 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง การค านวณเกยวกบสตรเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

สตรเคมเปนกลมสญลกษณของธาตทใชเขยนแทนธาตและสารประกอบ เชน สตรเอมพรคล สตรโมเลกล สตรโครงสราง

สตรโมเลกลของสารและมวลอะตอมของธาตองคประกอบใชค านวณหามวลเปนรอยละของธาตองคประกอบในสารประกอบได

เมอทราบชนดของธาต มวลเปนกรม และมวลอะตอมของธาตองคประกอบ สามารถค านวณหาอตราสวนจ านวนโมลของธาตและน าไปเขยนสตรเอมพรคลได เมอทราบสตรเอมพรคลและมวลโมเลกลของสาร สามารถค านวณหาสตรโมเลกลของสารนนได

เมอทราบสตรของสารตงตนและสตรของผลตภณฑ สามารถเขยนสมการเคมแสดงปฏกรยาเคมทเกดขนได

ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

การค านวณเกยวกบสตรเคม 5. การค านวณมวลเปนรอยละจากสตร 6. การค านวณหาสตรเอมพรคลและสตรโมเลกล

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1. ทบทวนความรเดมเรองสตรของสารประกอบไอออนกและสารโคเวเลนต 2. ครยกตวอยางสตรเคมของสาร ใหนกเรยนพจารณาแลวรวมกนอภปรายสตรของสาร วาประกอบ

ดวยธาตใดบาง และมอตราสวนจ านวนอะตอมเปนอยางไร

3. ครอธบายใหความรเกยวกบโมเลกลของสารทมน าผลก สตรโมเลกล และสตรเอมพรคล 4. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ

5. ครอธบายตวอยาง ดงน - การค านวณหามวลเปนรอยละของธาตองคประกอบในสารประกอบ - การค านวณหามวลเปนรอยละของธาตองคประกอบจากสตร

- การค านวณหาการค านวณหาสตรเอมพรคล และสตรโมเลกล ของสารแลวรวมกนอภปรายเพอใหไดขอสรปเกยวกบขนตอนของการค านวณหาสตรเอมพรคล ดงน

- หาอตราสวนโดยมวลเปนกรมของธาตองคประกอบ - หาจ านวนโมลอะตอมของธาตองคประกอบ - ท าอตราสวนจ านวนโมลอะตอมใหเปนอยางต า - เปลยนจ านวนโมลอะตอมใหเปนจ านวนอะตอม - เขยนสตรเอมพรคลตามจ านวนอะตอมทค านวณได

6. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

7. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 8. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 9. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง การค านวณเกยวกบสตรเคม การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

62. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 43. แบบประเมนพฤตกรรม 44. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 75. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 76. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร

เรอง การค านวณเกยวกบสตรเคม

การค านวณเกยวกบสตรเคม สตรเอมพรคล

สตรเอมพรคล เปนสตรทแสดงอตราสวนอยางต าของธาตองคประกอบ เชน ไฮโดรเจนเปอรออกไซดมสตรโมเลกลเปน H2O2 อตราสวนอยางต าของจ านวนอะตอม H : O เทากบ 1 : 1 สตรเอมพรคลจงเปน HO กลโคสมสตรโมเลกลเปน C6H12O6 อตราสวนอยางต าของจ านวนอะตอม C : H : O เทากบ 1 : 2 : 1 สตรเอมพรคลจงเปน CH2O

การหาสตรเอมพรคล มหลกดงน 1. ตองทราบวาสารทจะหาสตรเอมพรคลประกอบดวยธาตใดบาง 2. ตองทราบมวลอะตอมของแตละธาตในสารทจะหาสตรเอาพรคล 3. ตองทราบมวลของแตละธาตในสารทจะหาสตร 4. ใหขอมลจากขอ 1, 2 และ 3 หาอตราสวนโดยโมล ดวยการน ามวลของแตละธาตหารดวยมวลอะตอม

ของมนมาเขาอตราสวน 5. ส าหรบการปดจดทศนยมของตวเลขในการหาอตราสวนโดยโมล โดยท าตวเลขใดตวเลขหนง ใหเปน

1 แลวจงปดจดทศนยมดวยวธปด 0.1 - 0.2 ทง ถาเปน 0.8 - 0.9 ปดขนอก 1 ถาเปน 0.0 - 0.7 ปดไมไดตองหาตวเลขทต าทสดมาคณตวเลขของอตราสวนโดยโมลใหมคาใกลกบท จะปดจดทศนยมได แลวปดจดทศนยมตวเลขใหเปนจ านวนเตม อนงการปดจดทศนยม ถาตวเลขปดจดทศนยมไมได ตวเลขทกตวของอตราสวนโดยโมลนนกจะไมปดจดทศนยม หาตวเลข มาคณใหไดตวเลขทจะปดจดทศนยมไดอตราสวนโดยโมลทเปนจ านวนเตมไดสตรเอมพรคล สตรโมเลกล

สตรโมเลกลเปนสตรทแสดงจ านวนอะตอมของธาตองคประกอบทมอยใน 1 โมเลกลของสาร เชน ไฮโดรเจนมสตรโมเลกลเปน H2 แสดงวา 1 โมเลกลประกอบดวยไฮโดรเจน 2 อะตอม ไฮโดรเจนเปอรออกไซดมสตรโมเลกลเปน H2O2 แสดงวา 1 โมเลกลประกอบดวยไฮโดรเจนและออกซเจนธาตละ 2 อะตอม

การหาสตรโมเลกลของสารทวไป มหลกดงน 1. ตองทราบสตรเอมพรคล 2. ตองทราบมวลโมเลกลโดยโจทยก าหนดมาใหทางตรงหรอทางออมกได 3. น าขอมลทไดจากขอ 1, 2 หาคา n โดยใชสตร

(มวลของสตรเอมพรคล) x n = มวลโมเลกล n = เลขเปนจ านวนเตมบวก เชน 1, 2, 3

การปดจดทศนยมของคา n ตงแต 0.5 ขนไป ใหปดขนอกหนง แตถาต ากวา 0.5 กปดทงไป เชน 3.6 กใหปดจดทศนยมเปน 4.0 และ 2.2 ปดจดทศนยมเปน 2.0

การหาสตรโมเลกลของกาซ มหลกการดงน 1. สารทกชนดทเกยวของในปฏกรยาเปนกาซหมด และสารทจะหาสตรโมเลกลจะตอง

เปนกาซหรอไอเทานน 2. สมมตสตรโมเลกลของกาซทจะหาสตรโดยทราบวาประกอบดวยธาตใดบาง 3. ตองทราบปรมาตรของกาซตาง ๆ ทเกยวของกนในปฏกรยา และปรมาตรของกาซ

ตองวดทอณหภมและความดนเดยวกน 4. หาอตราสวนโดยปรมาตรกาซตาง ๆ เปนอยางต า 5. เปลยนอตราสวนโดยปรมาตรของกาซเปนอตราสวนโดยโมล โดยใชกฎอาโวกาโดร 6. เขยนสมการของปฏกรยาเคมตามโจทยบอก แลวเขาสมการพชคณตของจ านวน

อะตอมทงหมด ทางซาย และทางขวาของแตละธาตใหเทากน จะไดสมการพชคณตหลายสมการทมตวแปรหลายตว จากนนกค านวณหาสตรโมเลกลของกาซได

การหารอยละโดยมวลของธาตจากสตรเคม

แผนการจดการเรยนรท 30 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

การน าตวเลขทเหมาะสมมาเตมหนาสญลกษณหรอสตรของสารในสมการเคม เพอท าใหจ านวนอะตอมของแตละธาตในสารตงตนและผลตภณฑเทากน เรยกวา การดลสมการ

สมการเคมทดลแลว แสดงใหทราบจ านวนโมล มวล จ านวนอนภาคและปรมาตรท STP ในกรณทสารในการปฏกรยานนมสถานะเปนแกส ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

สมการเคม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1. น าอภปรายทบทวนความรเรอง อตราสวนการรวมตวของธาต เกดเปนสารประกอบ 2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครแบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง ออน

คละกนใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 7.1 ปฏกรยาระหวางเลด (II) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดดและใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง

7. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 5. ใหนกเรยนแตละกลมน าผลการทดลองทไดมาเขยนกราฟ แลวรวมกนอภปรายใชแนวค าถาม ดงน

- ปรมาตรของสารละลาย KI ทท าปฏกรยาพอดกบสารละลาย (Pb(NO3)2) จ านวน 2 cm3 เปนเทาใด

- หลอดใดท KI และ (Pb(NO3)2) ท าปฏกรยาพอดกน ทราบไดอยางไร และปรมาตรทสารทงสองท าปฏกรยาพอดกนเทากบปรมาตรทหาไดจากกราฟหรอไม เพราะเหตใด

6. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายสรปรวมกนอกครง 7. ครอธบายใหความรเกยวกบการน าผลการทดลองมาเขยนสมการเคม การดลสมการเคม

8. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คนแตละกลมรวมกนศกษาอภปรายและท าแบบฝกหดในกลม 9. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

10. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 11. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

25. เอกสาร แบบเรยน 26. ใบความร เรอง สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม 27. ใบงานท 7.1 ปฏกรยาระหวางเลด (II) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดด 18. วดอปกรณตามใบงาน 19. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

63. สงเกตพฤตกรรม 64. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 65. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 30. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 31. แบบประเมนรายงานการทดลอง 32. แบบประเมนพฤตกรรม 33. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 77. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 78. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 79. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60

80. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม

สมการเคม

เคมเปนวชาเกยวกบการเปลยนแปลงของสารและพลงงาน สญลกษณและสตรเคมใชแทนธาตและสารประกอบ สมการเคม ใชบอกการเปลยนแปลงทางเคม เมอคารบอนท าปฏกรยากบออกซเจนเกดเปนแกสคารบอนไดออกไซด สามารถเขยนเปนสมการเคมไดดงน

C + O2 ----> CO2

สารทเขยนทางซายมอของลกศร เรยกวา สารตงตน สารทเขยนมางขวามอของลกศร เรยกวา สารผลตภณฑ เครองหมาย + หมายถงท าปฏกรยากน เครองหมาย ----> แสดงการเปลยนแปลงของสารตงตนไปเปนสารผลตภณฑ ความหมายของสมการน คอ อะตอมคารบอน 1 อะตอม ท าปฏกรยาพอดกบออกซเจน 1 โมเลกล เกดเปนคารบอนไดออกไซด 1 โมเลกล

สมการเคม (Chemical equation) เปนตวแทนของการเปลยนแปลงทางเคม แสดงใหเหนวาสารตงตนใดท าปฏกรยากนแลวเกดเปนสารผลตภณฑใด เชน

สารตงตนอยทางซายของลกศร และสารผลตภณฑคอสารทเกดจากปฏกรยาเคม จะอยทางขวาของลกศร สญลกษณในวงเลบแสดงสถานะ ไดแก (g)- แกส , (l)- ของเหลว , (s)- ของแขงหรอตะกอน , ( aq )-

จากสมการเคมเราสามารถใชค านวณหาไดวาใชสารตงตนเทาไรแลวจะไดผลตภณฑออกมาเทาไร จากกฎทรงมวลเราจงตองท าใหแตละขางของสมการตองมจ านวนอะตอม และประจทเทากน เรยกวา การดลสมการ ซงมขอสงเกตดงน

1. พยายามดลธาตทเหมอนกนใหมจ านวนอะตอมทงสองดานเทากนกอน 2. ในบางปฏกรยามกลมอะตอมใหดลเปนกลม 3. ใชสมประสทธ(ตวเลขทใชวางไวหนาอะตอม)ชวยในการดลสมการ แลวนบจ านวนอะตอมแตละขางใหเทากน

มวลของสารในปฏกรยาเคม การเปลยนแปลงของสารในปฏกรยาใดๆ ตองมการก าหนดขอบเขตการศกษา ซงมองคประกอบทส าคญ

อย 2 สวนคอ สวนทอยภายในขอบเขตของการศกษาซงรวมทงกอนการเปลยนแปลงและหลงการเปลยนแปลงเรยกวา ระบบ กบสวนทอยนอกขอบเขตทศกษา เชนภาชนะ อปกรณ หรอเครองมอวดตางๆเรยกวา สงแวดลอม เชน การท าน าใหเปนน าแขง ระบบกอนการเปลยนแปลงคอน า และระบบหลงการเปลยนแปลงคอน าแขง สวนสงแวดลอมกคอภาชนะ ระบบมอย 2 ระบบดงน

1. ระบบปด คอ ระบบทไมมการถายเทมวลของสารระหวางระบบกบสงแวดลอม 2. ระบบเปด คอ ระบบทมการถายเทมวลของสารระหวางระบบกบสงแวดลอม

การศกษาการเปลยนแปลงของสารจ าเปนตองระบสมบตตางๆ ของระบบ เชน มวล อณหภม ปรมาตร ความดน ถาตรวจสอบไดวาสมบตใดของระบบมการเปลยนแปลงกถอไดวามการเปลยนแปลงเกดขนในระบบ สมบตของสารและปจจยทมผลตอสมบตของระบบเรยกวา ภาวะของระบบ

ในป พ.ศ. 2317 อองตวน-โลรอง ลาววซเอ ไดทดลองเผาสารในหลอดทปดสนทพบวา มวลรวมของสารกอนเกดปฏกรยา เทากบมวลรวมของสารหลงท าปฏกรยา จงตงเปนกฎเรยกวา กฎทรงมวล

โจเชฟ เพราสต ไดศกษาการเตรยมสารประกอบบางชนด พบวาสารประกอบชนดหนงทเตรยมดวยวธการทแตกตางกนมอตราสวนโดยมวลของธาตทรวมกนเปนสารประกอบหนง ๆ จะมคาคงท จงตงเปนกฎเรยกวา กฎสดสวนคงท ตวอยางเชน สารประกอบคอปเปอร(II)ซลไฟด ( CuS ) ทเกดจากการรวมตวของทองแดงและก ามะถนจะมอตราสวนโดยมวลเทากบ 2:1 เสมอ

ใบงานท 7 .1

ปฏกรยาระหวางเลด (II) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดด

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง 1. ใสสารละลายเลด (II) ไนเตรต (Pb(NO3)2) 0.5 mol/dm3 ลงในหลอดทดลองขนาดเลก 6 หลอดๆ ละ 2 cm3 2. เตมสารละลายโพแทสเซยมไอโอไดด (KI) 1.0 mol/dm3 ลงในสารละลาย (Pb(NO3)2) หลอดทหนง 0.5 cm3

แลวเพมปรมาตรอกหลอดละ 0.5 cm3 ไปเรอยๆ จนครบทง 6 หลอด เขยา สงเกตการณเปลยนแปลง 3. วดความสงของตะกอนในแตละหลอดบนทกผล 4. ใชหลอดหยดดดสารละลายใสสวนทอยเหนอตะกอนของหลอดท 1 ในขอ 2 ใสในหลอดทดลองขนาดเลกอก 2

หลอด ๆ 3 หยด และท าเชนนกบหลอดตอๆ ไป จนครบทง 6 หลอดซงจะไดสารละลาย 2 ชดทเหมอนกน 5. หยดสารละลาย KI ลงในสารละลายชดท 1 และหยดสารละลาย (Pb(NO3)2) ลงในสารละลายชดท 2 ในขอ 4

หลอดละ 3 หยด จนครบทง 6 หลอด เขยาและสงเกตการเปลยนแปลง

ค าถาม 1. จงเขยนกราฟแสดงความสมพนธระหวางความสงของตะกอนกบปรมาตรของสารละลาย KI ทใชในแตละ

หลอด 2. จากกราฟ จงหาปรมาตรของสารละลาย KI ทท าปฏกรยาพอดกบสารละลาย (Pb(NO3)2) จ านวน 2 cm3 3. หลอดใดท KI และ (Pb(NO3)2) ท าปฏกรยาพอดกน ทราบไดอยางไร และปรมาตรทสารทงสองท าปฏกรยา

พอดกนเทากบปรมาตรทหาไดจากกราฟหรอไม เพราะเหตใด

แบบฝกหด จงดลสมการตอไปน

HNO3 (aq) NO2 (aq) + H2O (l) + O2 (g)

Cu ( S ) + AgNO3 (aq) Ag (S) + Cu(NO3)2 (aq)

C3 H6 O (l) + O2 (g) CO2 (g) + H2O (l)

SO2 (g) + H2S (g) S8 (l) + H2O (g)

NH3 (g) + NO (g) N2 (g) + H2O (g)

แผนการจดการเรยนรท 31 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

การน าตวเลขทเหมาะสมมาเตมหนาสญลกษณหรอสตรของสารในสมการเคม เพอท าใหจ านวนอะตอมของแตละธาตในสารตงตนและผลตภณฑเทากน เรยกวา การดลสมการ

สมการเคมทดลแลว แสดงใหทราบจ านวนโมล มวล จ านวนอนภาคและปรมาตรท STP ในกรณทสารในการปฏกรยานนมสถานะเปนแกส ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

สมการเคม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1. น าอภปรายทบทวนความรเรอง อตราสวนการรวมตวของธาต เกดเปนสารประกอบ 2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครแบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง ออน

คละกนใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 7.1 ปฏกรยาระหวางเลด (II) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดดและใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง

8. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 5. ใหนกเรยนแตละกลมน าผลการทดลองทไดมาเขยนกราฟ แลวรวมกนอภปรายใชแนวค าถาม ดงน

- ปรมาตรของสารละลาย KI ทท าปฏกรยาพอดกบสารละลาย (Pb(NO3)2) จ านวน 2 cm3 เปนเทาใด

- หลอดใดท KI และ (Pb(NO3)2) ท าปฏกรยาพอดกน ทราบไดอยางไร และปรมาตรทสารทงสองท าปฏกรยาพอดกนเทากบปรมาตรทหาไดจากกราฟหรอไม เพราะเหตใด

6. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายสรปรวมกนอกครง 7. ครอธบายใหความรเกยวกบการน าผลการทดลองมาเขยนสมการเคม การดลสมการเคม

8. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คนแตละกลมรวมกนศกษาอภปรายและท าแบบฝกหดในกลม 9. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

10. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 11. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

28. เอกสาร แบบเรยน 29. ใบความร เรอง สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม 30. ใบงานท 7.1 ปฏกรยาระหวางเลด (II) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดด 20. วดอปกรณตามใบงาน 21. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

66. สงเกตพฤตกรรม 67. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 68. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 34. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 35. แบบประเมนรายงานการทดลอง 36. แบบประเมนพฤตกรรม 37. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 81. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 82. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 83. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60

84. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60 85.

ใบความร เรอง สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม

สมการเคม

เคมเปนวชาเกยวกบการเปลยนแปลงของสารและพลงงาน สญลกษณและสตรเคมใชแทนธาตและสารประกอบ สมการเคม ใชบอกการเปลยนแปลงทางเคม เมอคารบอนท าปฏกรยากบออกซเจนเกดเปนแกสคารบอนไดออกไซด สามารถเขยนเปนสมการเคมไดดงน

C + O2 ----> CO2

สารทเขยนทางซายมอของลกศร เรยกวา สารตงตน สารทเขยนมางขวามอของลกศร เรยกวา สารผลตภณฑ เครองหมาย + หมายถงท าปฏกรยากน เครองหมาย ----> แสดงการเปลยนแปลงของสารตงตนไปเปนสารผลตภณฑ ความหมายของสมการน คอ อะตอมคารบอน 1 อะตอม ท าปฏกรยาพอดกบออกซเจน 1 โมเลกล เกดเปนคารบอนไดออกไซด 1 โมเลกล

สมการเคม (Chemical equation) เปนตวแทนของการเปลยนแปลงทางเคม แสดงใหเหนวาสารตงตนใดท าปฏกรยากนแลวเกดเปนสารผลตภณฑใด เชน

สารตงตนอยทางซายของลกศร และสารผลตภณฑคอสารทเกดจากปฏกรยาเคม จะอยทางขวาของลกศร สญลกษณในวงเลบแสดงสถานะ ไดแก (g)- แกส , (l)- ของเหลว , (s)- ของแขงหรอตะกอน , ( aq )-

จากสมการเคมเราสามารถใชค านวณหาไดวาใชสารตงตนเทาไรแลวจะไดผลตภณฑออกมาเทาไร จากกฎทรงมวลเราจงตองท าใหแตละขางของสมการตองมจ านวนอะตอม และประจทเทากน เรยกวา การดลสมการ ซงมขอสงเกตดงน

1. พยายามดลธาตทเหมอนกนใหมจ านวนอะตอมทงสองดานเทากนกอน 2. ในบางปฏกรยามกลมอะตอมใหดลเปนกลม 3. ใชสมประสทธ(ตวเลขทใชวางไวหนาอะตอม)ชวยในการดลสมการ แลวนบจ านวนอะตอมแตละขางใหเทากน

มวลของสารในปฏกรยาเคม การเปลยนแปลงของสารในปฏกรยาใดๆ ตองมการก าหนดขอบเขตการศกษา ซงมองคประกอบทส าคญ

อย 2 สวนคอ สวนทอยภายในขอบเขตของการศกษาซงรวมทงกอนการเปลยนแปลงและหลงการเปลยนแปลงเรยกวา ระบบ กบสวนทอยนอกขอบเขตทศกษา เชนภาชนะ อปกรณ หรอเครองมอวดตางๆเรยกวา สงแวดลอม เชน การท าน าใหเปนน าแขง ระบบกอนการเปลยนแปลงคอน า และระบบหลงการเปลยนแปลงคอน าแขง สวนสงแวดลอมกคอภาชนะ ระบบมอย 2 ระบบดงน

1. ระบบปด คอ ระบบทไมมการถายเทมวลของสารระหวางระบบกบสงแวดลอม 2. ระบบเปด คอ ระบบทมการถายเทมวลของสารระหวางระบบกบสงแวดลอม

การศกษาการเปลยนแปลงของสารจ าเปนตองระบสมบตตางๆ ของระบบ เชน มวล อณหภม ปรมาตร ความดน ถาตรวจสอบไดวาสมบตใดของระบบมการเปลยนแปลงกถอไดวามการเปลยนแปลงเกดขนในระบบ สมบตของสารและปจจยทมผลตอสมบตของระบบเรยกวา ภาวะของระบบ

ในป พ.ศ. 2317 อองตวน-โลรอง ลาววซเอ ไดทดลองเผาสารในหลอดทปดสนทพบวา มวลรวมของสารกอนเกดปฏกรยา เทากบมวลรวมของสารหลงท าปฏกรยา จงตงเปนกฎเรยกวา กฎทรงมวล

โจเชฟ เพราสต ไดศกษาการเตรยมสารประกอบบางชนด พบวาสารประกอบชนดหนงทเตรยมดวยวธการทแตกตางกนมอตราสวนโดยมวลของธาตทรวมกนเปนสารประกอบหนง ๆ จะมคาคงท จงตงเปนกฎเรยกวา กฎสดสวนคงท ตวอยางเชน สารประกอบคอปเปอร(II)ซลไฟด ( CuS ) ทเกดจากการรวมตวของทองแดงและก ามะถนจะมอตราสวนโดยมวลเทากบ 2:1 เสมอ

ใบงานท 7 .1 ปฏกรยาระหวางเลด (II) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดด

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง 6. ใสสารละลายเลด (II) ไนเตรต (Pb(NO3)2) 0.5 mol/dm3 ลงในหลอดทดลองขนาดเลก 6 หลอดๆ ละ 2 cm3 7. เตมสารละลายโพแทสเซยมไอโอไดด (KI) 1.0 mol/dm3 ลงในสารละลาย (Pb(NO3)2) หลอดทหนง 0.5 cm3

แลวเพมปรมาตรอกหลอดละ 0.5 cm3 ไปเรอยๆ จนครบทง 6 หลอด เขยา สงเกตการณเปลยนแปลง 8. วดความสงของตะกอนในแตละหลอดบนทกผล 9. ใชหลอดหยดดดสารละลายใสสวนทอยเหนอตะกอนของหลอดท 1 ในขอ 2 ใสในหลอดทดลองขนาดเลกอก 2

หลอด ๆ 3 หยด และท าเชนนกบหลอดตอๆ ไป จนครบทง 6 หลอดซงจะไดสารละลาย 2 ชดทเหมอนกน 10. หยดสารละลาย KI ลงในสารละลายชดท 1 และหยดสารละลาย (Pb(NO3)2) ลงในสารละลายชดท 2 ในขอ 4

หลอดละ 3 หยด จนครบทง 6 หลอด เขยาและสงเกตการเปลยนแปลง

ค าถาม 4. จงเขยนกราฟแสดงความสมพนธระหวางความสงของตะกอนกบปรมาตรของสารละลาย KI ทใชในแตละ

หลอด 5. จากกราฟ จงหาปรมาตรของสารละลาย KI ทท าปฏกรยาพอดกบสารละลาย (Pb(NO3)2) จ านวน 2 cm3 6. หลอดใดท KI และ (Pb(NO3)2) ท าปฏกรยาพอดกน ทราบไดอยางไร และปรมาตรทสารทงสองท าปฏกรยา

พอดกนเทากบปรมาตรทหาไดจากกราฟหรอไม เพราะเหตใด

แผนการจดการเรยนรท 32 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

การน าตวเลขทเหมาะสมมาเตมหนาสญลกษณหรอสตรของสารในสมการเคม เพอท าใหจ านวนอะตอมของแตละธาตในสารตงตนและผลตภณฑเทากน เรยกวา การดลสมการ

สมการเคมทดลแลว แสดงใหทราบจ านวนโมล มวล จ านวนอนภาคและปรมาตรท STP ในกรณทสารในการปฏกรยานนมสถานะเปนแกส ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

สมการเคม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1. น าอภปรายทบทวนความรเรอง อตราสวนการรวมตวของธาต เกดเปนสารประกอบ 2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครแบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง ออน

คละกนใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 7.1 ปฏกรยาระหวางเลด (II) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดดและใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง

9. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 5. ใหนกเรยนแตละกลมน าผลการทดลองทไดมาเขยนกราฟ แลวรวมกนอภปรายใชแนวค าถาม ดงน

- ปรมาตรของสารละลาย KI ทท าปฏกรยาพอดกบสารละลาย (Pb(NO3)2) จ านวน 2 cm3 เปนเทาใด

- หลอดใดท KI และ (Pb(NO3)2) ท าปฏกรยาพอดกน ทราบไดอยางไร และปรมาตรทสารทงสองท าปฏกรยาพอดกนเทากบปรมาตรทหาไดจากกราฟหรอไม เพราะเหตใด

6. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายสรปรวมกนอกครง 7. ครอธบายใหความรเกยวกบการน าผลการทดลองมาเขยนสมการเคม การดลสมการเคม

8. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คนแตละกลมรวมกนศกษาอภปรายและท าแบบฝกหดในกลม 9. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

10. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 11. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

31. เอกสาร แบบเรยน 32. ใบความร เรอง สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม 33. ใบงานท 7.1 ปฏกรยาระหวางเลด (II) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดด 22. วดอปกรณตามใบงาน 23. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

69. สงเกตพฤตกรรม 70. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 71. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 38. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 39. แบบประเมนรายงานการทดลอง 40. แบบประเมนพฤตกรรม 41. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 86. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 87. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 88. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60

89. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม

สมการเคม

เคมเปนวชาเกยวกบการเปลยนแปลงของสารและพลงงาน สญลกษณและสตรเคมใชแทนธาตและสารประกอบ สมการเคม ใชบอกการเปลยนแปลงทางเคม เมอคารบอนท าปฏกรยากบออกซเจนเกดเปนแกสคารบอนไดออกไซด สามารถเขยนเปนสมการเคมไดดงน

C + O2 ----> CO2

สารทเขยนทางซายมอของลกศร เรยกวา สารตงตน สารทเขยนมางขวามอของลกศร เรยกวา สารผลตภณฑ เครองหมาย + หมายถงท าปฏกรยากน เครองหมาย ----> แสดงการเปลยนแปลงของสารตงตนไปเปนสารผลตภณฑ ความหมายของสมการน คอ อะตอมคารบอน 1 อะตอม ท าปฏกรยาพอดกบออกซเจน 1 โมเลกล เกดเปนคารบอนไดออกไซด 1 โมเลกล

สมการเคม (Chemical equation) เปนตวแทนของการเปลยนแปลงทางเคม แสดงใหเหนวาสารตงตนใดท าปฏกรยากนแลวเกดเปนสารผลตภณฑใด เชน

สารตงตนอยทางซายของลกศร และสารผลตภณฑคอสารทเกดจากปฏกรยาเคม จะอยทางขวาของลกศร สญลกษณในวงเลบแสดงสถานะ ไดแก (g)- แกส , (l)- ของเหลว , (s)- ของแขงหรอตะกอน , ( aq )-

จากสมการเคมเราสามารถใชค านวณหาไดวาใชสารตงตนเทาไรแลวจะไดผลตภณฑออกมาเทาไร จากกฎทรงมวลเราจงตองท าใหแตละขางของสมการตองมจ านวนอะตอม และประจทเทากน เรยกวา การดลสมการ ซงมขอสงเกตดงน

1. พยายามดลธาตทเหมอนกนใหมจ านวนอะตอมทงสองดานเทากนกอน 2. ในบางปฏกรยามกลมอะตอมใหดลเปนกลม 3. ใชสมประสทธ(ตวเลขทใชวางไวหนาอะตอม)ชวยในการดลสมการ แลวนบจ านวนอะตอมแตละขางใหเทากน

มวลของสารในปฏกรยาเคม การเปลยนแปลงของสารในปฏกรยาใดๆ ตองมการก าหนดขอบเขตการศกษา ซงมองคประกอบทส าคญ

อย 2 สวนคอ สวนทอยภายในขอบเขตของการศกษาซงรวมทงกอนการเปลยนแปลงและหลงการเปลยนแปลงเรยกวา ระบบ กบสวนทอยนอกขอบเขตทศกษา เชนภาชนะ อปกรณ หรอเครองมอวดตางๆเรยกวา สงแวดลอม เชน การท าน าใหเปนน าแขง ระบบกอนการเปลยนแปลงคอน า และระบบหลงการเปลยนแปลงคอน าแขง สวนสงแวดลอมกคอภาชนะ ระบบมอย 2 ระบบดงน

1. ระบบปด คอ ระบบทไมมการถายเทมวลของสารระหวางระบบกบสงแวดลอม 2. ระบบเปด คอ ระบบทมการถายเทมวลของสารระหวางระบบกบสงแวดลอม

การศกษาการเปลยนแปลงของสารจ าเปนตองระบสมบตตางๆ ของระบบ เชน มวล อณหภม ปรมาตร ความดน ถาตรวจสอบไดวาสมบตใดของระบบมการเปลยนแปลงกถอไดวามการเปลยนแปลงเกดขนในระบบ สมบตของสารและปจจยทมผลตอสมบตของระบบเรยกวา ภาวะของระบบ

ในป พ.ศ. 2317 อองตวน-โลรอง ลาววซเอ ไดทดลองเผาสารในหลอดทปดสนทพบวา มวลรวมของสารกอนเกดปฏกรยา เทากบมวลรวมของสารหลงท าปฏกรยา จงตงเปนกฎเรยกวา กฎทรงมวล

โจเชฟ เพราสต ไดศกษาการเตรยมสารประกอบบางชนด พบวาสารประกอบชนดหนงทเตรยมดวยวธการทแตกตางกนมอตราสวนโดยมวลของธาตทรวมกนเปนสารประกอบหนง ๆ จะมคาคงท จงตงเปนกฎเรยกวา กฎสดสวนคงท ตวอยางเชน สารประกอบคอปเปอร(II)ซลไฟด ( CuS ) ทเกดจากการรวมตวของทองแดงและก ามะถนจะมอตราสวนโดยมวลเทากบ 2:1 เสมอ

ใบงานท 7 .1 ปฏกรยาระหวางเลด (II) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดด

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง 11. ใสสารละลายเลด (II) ไนเตรต (Pb(NO3)2) 0.5 mol/dm3 ลงในหลอดทดลองขนาดเลก 6 หลอดๆ ละ 2 cm3 12. เตมสารละลายโพแทสเซยมไอโอไดด (KI) 1.0 mol/dm3 ลงในสารละลาย (Pb(NO3)2) หลอดทหนง 0.5 cm3

แลวเพมปรมาตรอกหลอดละ 0.5 cm3 ไปเรอยๆ จนครบทง 6 หลอด เขยา สงเกตการณเปลยนแปลง 13. วดความสงของตะกอนในแตละหลอดบนทกผล 14. ใชหลอดหยดดดสารละลายใสสวนทอยเหนอตะกอนของหลอดท 1 ในขอ 2 ใสในหลอดทดลองขนาดเลกอก 2

หลอด ๆ 3 หยด และท าเชนนกบหลอดตอๆ ไป จนครบทง 6 หลอดซงจะไดสารละลาย 2 ชดทเหมอนกน 15. หยดสารละลาย KI ลงในสารละลายชดท 1 และหยดสารละลาย (Pb(NO3)2) ลงในสารละลายชดท 2 ในขอ 4

หลอดละ 3 หยด จนครบทง 6 หลอด เขยาและสงเกตการเปลยนแปลง

ค าถาม 7. จงเขยนกราฟแสดงความสมพนธระหวางความสงของตะกอนกบปรมาตรของสารละลาย KI ทใชในแตละ

หลอด 8. จากกราฟ จงหาปรมาตรของสารละลาย KI ทท าปฏกรยาพอดกบสารละลาย (Pb(NO3)2) จ านวน 2 cm3 9. หลอดใดท KI และ (Pb(NO3)2) ท าปฏกรยาพอดกน ทราบไดอยางไร และปรมาตรทสารทงสองท าปฏกรยา

พอดกนเทากบปรมาตรทหาไดจากกราฟหรอไม เพราะเหตใด

แบบฝกหด จงดลสมการตอไปน

HNO3 (aq) NO2 (aq) + H2O (l) + O2 (g)

Cu ( S ) + AgNO3 (aq) Ag (S) + Cu(NO3)2 (aq)

C3 H6 O (l) + O2 (g) CO2 (g) + H2O (l)

SO2 (g) + H2S (g) S8 (l) + H2O (g)

NH3 (g) + NO (g) N2 (g) + H2O (g)

แผนการจดการเรยนรท 33 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง มวลของสารในสมการเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

การศกษาการเปลยนแปลงมวลของสารในปฏกรยาเคมตองก าหนดระบบ สงแวดลอม และภาวะของระบบทมผลตอสมบตของระบบนน การเปลยนแปลงของระบบทไมมการถายเทมวลกบสงแวดลอมจดเปนระบบปด แตถามการถายเทมวลจดเปนระบบเปด เมอมการเปลยนแปลงของสารเกดขนในระบบปด มวลรวมของสารกอนท าปฏกรยาจะเทากบมวลรวมของสารหลงท าปฏกรยาตามกฎสดสวนคงท

ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

มวลของสารในสมการเคม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1.ครและนกเรยนรวมกนอภปราย เพอทบทวนความรเกยวกบการเกดปฏกรยาเคม ซงจะตองมการสลายพนธะในสารตงตนแลวสรางพนธะใหมเกดเปนผลตภณฑ ในปฏกรยาเคมจงมทงสารตงตนและสารผลตภณฑ ซงอาจอยในสถานะของแขง ของเหลวหรอแกส และมความสมพนธกนในดานปรมาณของสาร ซงไดแก มวล โมล อนภาค หรอปรมาตร

2.แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครน าอภปรายเกยวกบระบบ สงแวดลอม และภาวะของระบบ โดยยกตวอยางประกอบ

4.ใหนกเรยนศกษาปฏกรยาระหวางแคลเซยมคารบอเนตกบกรดไฮโดรคลอรกและโพแทสเซยมไอโอไดดกบเลด (II) ในเตรต แลวรวมกนอภปรายวา เมอท าการทดลอง ในภาชนะเปดและภาชนะปดมวลของสารกอนและหลงการเกดปฏกรยาอาจแตกตางกนได

5. ใหนกเรยนศกษาระบบปด ระบบเปด กฏทรงมวล และการค านวณหาปรมาณของสารตามกฏทรงมวล 6. ทบทวนความรเดม เรองความหมายของสารบรสทธและสารประกอบ แลวใหนกเรยนพจารณาผลการเตรยมสารประกอบคอปเปอร (II) ซลไฟต จากการเผาทองแดงกบก ามะถน และใหนกเรยนแตละกลมรวมกนวเคราะหขอมลซงควรสรปไดวา มวลของทองแดงทเขาท าปฏกรยาเพมขนตามมวลของก ามะถน เมอค านวณอตราสวนระหวางมวลของทองแดง กบก ามะถนจากการทดลอง แตละครง จะไดคาใกลเคยงกนเปน 2 : 1 จงกลาวไดวา ทองแดงกบก ามะถนท าปฏกรยาพอดกนเปนสารประกอบ คอปเปอร (II) ซลไฟต ดวยอตราสวนโดยมวลเทากบ 2 : 1 7. ครน าอภปรายถงการเตรยมสารประกอบ คอปเปอร (II) ซลไฟต จากปฏกรยาระหวาง สารละลายไฮโดรจเนซลไฟตกบสารละลายคอปเปอร (II) ซลเฟต และการศกษาของโจเซฟ เพราสต ขอสรปเรองกฏสดสวนคงท

8. ครอธบายใหความรเรอง การค านวณเกยวกบกฏสดสวนคงท โดยยกตวอยางประกอบค าอธบาย 9. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนใน

กลม 10. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

11. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 12. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

34. เอกสาร แบบเรยน 35. ใบความร เรอง สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม 36. ใบงานท 7.1 ปฏกรยาระหวางเลด (II) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดด 24. วดอปกรณตามใบงาน 25. หองสมด อนเทอรเนต 26.

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

72. สงเกตพฤตกรรม 73. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 74. ตรวจรายงานการทดลอง 75. ตรวจแบบฝกหด

เครองมอวดและประเมนผล

1. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 42. แบบประเมนรายงานการทดลอง 43. แบบประเมนพฤตกรรม 44. แบบฝกหด

เกณฑการวดผลประเมนผล 90. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 91. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 92. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 93. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แบบฝกหด 1. แกสแอมโมเนยประกอบดวยไนโตรเจนรอยละ 82 กบไฮโดรเจนรอยละ 18 โดยมวลถาใช ไนโตรเจน 10 g ท าปฏกรยากบไฮโดรเจน 10 g จะไดแกสแอมโมเนยกกรมและมสารใด เหลออยเปนปรมาณกกรม ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 2.โซเดยมไฮโดรเจนคารบอเนต (NaHCO3) 8.4 g ท าปฏกรยากบสารละลายกรดแอซตก ( CH3COOH )20.0 g ไดแกสคารบอนไดออกไซดเกดขน หลงจากทปฏกรยาสนสดลง แลว ปรากฏวามสารเหลออยทงสน 24.0 g แกสคารบอนไดออกไซดทเกดขนมมวลกกรม ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 3. คารบอน 1.2 g ท าปฏกรยาพอดกบออกซเจน 3.2 g ไดแกสทไมมสชนดหนง แกสชนดเดยวกนนสามารถเตรยมไดจากปฏกรยาระหวางกรดไฮโดรคลอรกกบแคลเซยมคารบอเนต ซงวเคราะหแลวพบวาประกอบดวยคารบอนรอยละ 27.3 โดยมวล ขอมลเหลานเปนไปตามกฎทรงมวลหรอกฎสดสวนคงท จงอธบาย ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 4. ในการเผาเหลก 11.17 g กบก ามะถน 9.00 g พบวาสารประกอบไอรออน (II) ซลไฟต เกดขนและมก ามะถนเหลออย 2.59 g จากการวเคราะหสารประกอบไอรออน (II) ซลไฟตพบวามก ามะถนรอยละ 36.47 โดยมวล ผลการทดลองนเปนไปตามกฎสดสวนคงทหรอไม เพราะเหตใด ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 5. โซเดยม 2.30 g ทท าปฏกรยาพอดกบคลอรน 3.55 g จะไดโซเดยมคลอไรดเกดขนกกรม และเมอน าเกลอโซเดยมคลอไรด 2.92 g มาวเคราะหพบวาประกอบดวยคลอรน 1.77 g จงแสดงวาการเกดสารประกอบโซเดยมคลอไรดเปนไปตามกฎสดสวนคงท ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................

แผนการจดการเรยนรท 34 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง มวลของสารในสมการเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

การศกษาการเปลยนแปลงมวลของสารในปฏกรยาเคมตองก าหนดระบบ สงแวดลอม และภาวะของระบบทมผลตอสมบตของระบบนน การเปลยนแปลงของระบบทไมมการถายเทมวลกบสงแวดลอมจดเปนระบบปด แตถามการถายเทมวลจดเปนระบบเปด เมอมการเปลยนแปลงของสารเกดขนในระบบปด มวลรวมของสารกอนท าปฏกรยาจะเทากบมวลรวมของสารหลงท าปฏกรยาตามกฎสดสวนคงท

ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

มวลของสารในสมการเคม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1.ครและนกเรยนรวมกนอภปราย เพอทบทวนความรเกยวกบการเกดปฏกรยาเคม ซงจะตองมการสลายพนธะในสารตงตนแลวสรางพนธะใหมเกดเปนผลตภณฑ ในปฏกรยาเคมจงมทงสารตงตนและสารผลตภณฑ ซงอาจอยในสถานะของแขง ของเหลวหรอแกส และมความสมพนธกนในดานปรมาณของสาร ซงไดแก มวล โมล อนภาค หรอปรมาตร

2.แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครน าอภปรายเกยวกบระบบ สงแวดลอม และภาวะของระบบ โดยยกตวอยางประกอบ

4.ใหนกเรยนศกษาปฏกรยาระหวางแคลเซยมคารบอเนตกบกรดไฮโดรคลอรกและโพแทสเซยมไอโอไดดกบเลด (II) ในเตรต แลวรวมกนอภปรายวา เมอท าการทดลอง ในภาชนะเปดและภาชนะปดมวลของสารกอนและหลงการเกดปฏกรยาอาจแตกตางกนได

5. ใหนกเรยนศกษาระบบปด ระบบเปด กฏทรงมวล และการค านวณหาปรมาณของสารตามกฏทรงมวล 6. ทบทวนความรเดม เรองความหมายของสารบรสทธและสารประกอบ แลวใหนกเรยนพจารณาผลการเตรยมสารประกอบคอปเปอร (II) ซลไฟต จากการเผาทองแดงกบก ามะถน และใหนกเรยนแตละกลมรวมกนวเคราะหขอมลซงควรสรปไดวา มวลของทองแดงทเขาท าปฏกรยาเพมขนตามมวลของก ามะถน เมอค านวณอตราสวนระหวางมวลของทองแดง กบก ามะถนจากการทดลอง แตละครง จะไดคาใกลเคยงกนเปน 2 : 1 จงกลาวไดวา ทองแดงกบก ามะถนท าปฏกรยาพอดกนเปนสารประกอบ คอปเปอร (II) ซลไฟต ดวยอตราสวนโดยมวลเทากบ 2 : 1 7. ครน าอภปรายถงการเตรยมสารประกอบ คอปเปอร (II) ซลไฟต จากปฏกรยาระหวาง สารละลายไฮโดรจเนซลไฟตกบสารละลายคอปเปอร (II) ซลเฟต และการศกษาของโจเซฟ เพราสต ขอสรปเรองกฏสดสวนคงท

8. ครอธบายใหความรเรอง การค านวณเกยวกบกฏสดสวนคงท โดยยกตวอยางประกอบค าอธบาย 9. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนใน

กลม 10. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

11. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 12. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

37. เอกสาร แบบเรยน 38. ใบความร เรอง สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม 39. ใบงานท 7.1 ปฏกรยาระหวางเลด (II) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดด 27. วดอปกรณตามใบงาน 28. หองสมด อนเทอรเนต 29.

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

76. สงเกตพฤตกรรม 77. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 78. ตรวจรายงานการทดลอง 79. ตรวจแบบฝกหด

เครองมอวดและประเมนผล

2. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 45. แบบประเมนรายงานการทดลอง 46. แบบประเมนพฤตกรรม 47. แบบฝกหด

เกณฑการวดผลประเมนผล 94. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 95. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 96. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 97. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แบบฝกหด 1. แกสแอมโมเนยประกอบดวยไนโตรเจนรอยละ 82 กบไฮโดรเจนรอยละ 18 โดยมวลถาใช ไนโตรเจน 10 g ท าปฏกรยากบไฮโดรเจน 10 g จะไดแกสแอมโมเนยกกรมและมสารใด เหลออยเปนปรมาณกกรม ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 2.โซเดยมไฮโดรเจนคารบอเนต (NaHCO3) 8.4 g ท าปฏกรยากบสารละลายกรดแอซตก ( CH3COOH )20.0 g ไดแกสคารบอนไดออกไซดเกดขน หลงจากทปฏกรยาสนสดลง แลว ปรากฏวามสารเหลออยทงสน 24.0 g แกสคารบอนไดออกไซดทเกดขนมมวลกกรม ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 3. คารบอน 1.2 g ท าปฏกรยาพอดกบออกซเจน 3.2 g ไดแกสทไมมสชนดหนง แกสชนดเดยวกนนสามารถเตรยมไดจากปฏกรยาระหวางกรดไฮโดรคลอรกกบแคลเซยมคารบอเนต ซงวเคราะหแลวพบวาประกอบดวยคารบอนรอยละ 27.3 โดยมวล ขอมลเหลานเปนไปตามกฎทรงมวลหรอกฎสดสวนคงท จงอธบาย ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 4. ในการเผาเหลก 11.17 g กบก ามะถน 9.00 g พบวาสารประกอบไอรออน (II) ซลไฟต เกดขนและมก ามะถนเหลออย 2.59 g จากการวเคราะหสารประกอบไอรออน (II) ซลไฟตพบวามก ามะถนรอยละ 36.47 โดยมวล ผลการทดลองนเปนไปตามกฎสดสวนคงทหรอไม เพราะเหตใด ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 5. โซเดยม 2.30 g ทท าปฏกรยาพอดกบคลอรน 3.55 g จะไดโซเดยมคลอไรดเกดขนกกรม และเมอน าเกลอโซเดยมคลอไรด 2.92 g มาวเคราะหพบวาประกอบดวยคลอรน 1.77 g จงแสดงวาการเกดสารประกอบโซเดยมคลอไรดเปนไปตามกฎสดสวนคงท ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................

แผนการจดการเรยนรท 35 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง มวลของสารในสมการเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

การศกษาการเปลยนแปลงมวลของสารในปฏกรยาเคมตองก าหนดระบบ สงแวดลอม และภาวะของระบบทมผลตอสมบตของระบบนน การเปลยนแปลงของระบบทไมมการถายเทมวลกบสงแวดลอมจดเปนระบบปด แตถามการถายเทมวลจดเปนระบบเปด เมอมการเปลยนแปลงของสารเกดขนในระบบปด มวลรวมของสารกอนท าปฏกรยาจะเทากบมวลรวมของสารหลงท าปฏกรยาตามกฎสดสวนคงท

ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

มวลของสารในสมการเคม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1.ครและนกเรยนรวมกนอภปราย เพอทบทวนความรเกยวกบการเกดปฏกรยาเคม ซงจะตองมการสลายพนธะในสารตงตนแลวสรางพนธะใหมเกดเปนผลตภณฑ ในปฏกรยาเคมจงมทงสารตงตนและสารผลตภณฑ ซงอาจอยในสถานะของแขง ของเหลวหรอแกส และมความสมพนธกนในดานปรมาณของสาร ซงไดแก มวล โมล อนภาค หรอปรมาตร

2.แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครน าอภปรายเกยวกบระบบ สงแวดลอม และภาวะของระบบ โดยยกตวอยางประกอบ

4.ใหนกเรยนศกษาปฏกรยาระหวางแคลเซยมคารบอเนตกบกรดไฮโดรคลอรกและโพแทสเซยมไอโอไดดกบเลด (II) ในเตรต แลวรวมกนอภปรายวา เมอท าการทดลอง ในภาชนะเปดและภาชนะปดมวลของสารกอนและหลงการเกดปฏกรยาอาจแตกตางกนได

5. ใหนกเรยนศกษาระบบปด ระบบเปด กฏทรงมวล และการค านวณหาปรมาณของสารตามกฏทรงมวล 6. ทบทวนความรเดม เรองความหมายของสารบรสทธและสารประกอบ แลวใหนกเรยนพจารณาผลการเตรยมสารประกอบคอปเปอร (II) ซลไฟต จากการเผาทองแดงกบก ามะถน และใหนกเรยนแตละกลมรวมกนวเคราะหขอมลซงควรสรปไดวา มวลของทองแดงทเขาท าปฏกรยาเพมขนตามมวลของก ามะถน เมอค านวณอตราสวนระหวางมวลของทองแดง กบก ามะถนจากการทดลอง แตละครง จะไดคาใกลเคยงกนเปน 2 : 1 จงกลาวไดวา ทองแดงกบก ามะถนท าปฏกรยาพอดกนเปนสารประกอบ คอปเปอร (II) ซลไฟต ดวยอตราสวนโดยมวลเทากบ 2 : 1 7. ครน าอภปรายถงการเตรยมสารประกอบ คอปเปอร (II) ซลไฟต จากปฏกรยาระหวาง สารละลายไฮโดรจเนซลไฟตกบสารละลายคอปเปอร (II) ซลเฟต และการศกษาของโจเซฟ เพราสต ขอสรปเรองกฏสดสวนคงท

8. ครอธบายใหความรเรอง การค านวณเกยวกบกฏสดสวนคงท โดยยกตวอยางประกอบค าอธบาย 9. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนใน

กลม 10. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

11. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 12. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

40. เอกสาร แบบเรยน 41. ใบความร เรอง สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม 42. ใบงานท 7.1 ปฏกรยาระหวางเลด (II) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดด 30. วดอปกรณตามใบงาน 31. หองสมด อนเทอรเนต 32.

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

80. สงเกตพฤตกรรม 81. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 82. ตรวจรายงานการทดลอง 83. ตรวจแบบฝกหด

เครองมอวดและประเมนผล

3. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 48. แบบประเมนรายงานการทดลอง 49. แบบประเมนพฤตกรรม 50. แบบฝกหด

เกณฑการวดผลประเมนผล 98. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 99. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 100. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 101. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แบบฝกหด 1. แกสแอมโมเนยประกอบดวยไนโตรเจนรอยละ 82 กบไฮโดรเจนรอยละ 18 โดยมวลถาใช ไนโตรเจน 10 g ท าปฏกรยากบไฮโดรเจน 10 g จะไดแกสแอมโมเนยกกรมและมสารใด เหลออยเปนปรมาณกกรม ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 2.โซเดยมไฮโดรเจนคารบอเนต (NaHCO3) 8.4 g ท าปฏกรยากบสารละลายกรดแอซตก ( CH3COOH )20.0 g ไดแกสคารบอนไดออกไซดเกดขน หลงจากทปฏกรยาสนสดลง แลว ปรากฏวามสารเหลออยทงสน 24.0 g แกสคารบอนไดออกไซดทเกดขนมมวลกกรม ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 3. คารบอน 1.2 g ท าปฏกรยาพอดกบออกซเจน 3.2 g ไดแกสทไมมสชนดหนง แกสชนดเดยวกนนสามารถเตรยมไดจากปฏกรยาระหวางกรดไฮโดรคลอรกกบแคลเซยมคารบอเนต ซงวเคราะหแลวพบวาประกอบดวยคารบอนรอยละ 27.3 โดยมวล ขอมลเหลานเปนไปตามกฎทรงมวลหรอกฎสดสวนคงท จงอธบาย ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 4. ในการเผาเหลก 11.17 g กบก ามะถน 9.00 g พบวาสารประกอบไอรออน (II) ซลไฟต เกดขนและมก ามะถนเหลออย 2.59 g จากการวเคราะหสารประกอบไอรออน (II) ซลไฟตพบวามก ามะถนรอยละ 36.47 โดยมวล ผลการทดลองนเปนไปตามกฎสดสวนคงทหรอไม เพราะเหตใด ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 5. โซเดยม 2.30 g ทท าปฏกรยาพอดกบคลอรน 3.55 g จะไดโซเดยมคลอไรดเกดขนกกรม และเมอน าเกลอโซเดยมคลอไรด 2.92 g มาวเคราะหพบวาประกอบดวยคลอรน 1.77 g จงแสดงวาการเกดสารประกอบโซเดยมคลอไรดเปนไปตามกฎสดสวนคงท ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................

แผนการจดการเรยนรท 35 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง มวลของสารในสมการเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

การศกษาการเปลยนแปลงมวลของสารในปฏกรยาเคมตองก าหนดระบบ สงแวดลอม และภาวะของระบบทมผลตอสมบตของระบบนน การเปลยนแปลงของระบบทไมมการถายเทมวลกบสงแวดลอมจดเปนระบบปด แตถามการถายเทมวลจดเปนระบบเปด เมอมการเปลยนแปลงของสารเกดขนในระบบปด มวลรวมของสารกอนท าปฏกรยาจะเทากบมวลรวมของสารหลงท าปฏกรยาตามกฎสดสวนคงท

ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

มวลของสารในสมการเคม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1.ครและนกเรยนรวมกนอภปราย เพอทบทวนความรเกยวกบการเกดปฏกรยาเคม ซงจะตองมการสลายพนธะในสารตงตนแลวสรางพนธะใหมเกดเปนผลตภณฑ ในปฏกรยาเคมจงมทงสารตงตนและสารผลตภณฑ ซงอาจอยในสถานะของแขง ของเหลวหรอแกส และมความสมพนธกนในดานปรมาณของสาร ซงไดแก มวล โมล อนภาค หรอปรมาตร

2.แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครน าอภปรายเกยวกบระบบ สงแวดลอม และภาวะของระบบ โดยยกตวอยางประกอบ

4.ใหนกเรยนศกษาปฏกรยาระหวางแคลเซยมคารบอเนตกบกรดไฮโดรคลอรกและโพแทสเซยมไอโอไดดกบเลด (II) ในเตรต แลวรวมกนอภปรายวา เมอท าการทดลอง ในภาชนะเปดและภาชนะปดมวลของสารกอนและหลงการเกดปฏกรยาอาจแตกตางกนได

5. ใหนกเรยนศกษาระบบปด ระบบเปด กฏทรงมวล และการค านวณหาปรมาณของสารตามกฏทรงมวล 6. ทบทวนความรเดม เรองความหมายของสารบรสทธและสารประกอบ แลวใหนกเรยนพจารณาผลการเตรยมสารประกอบคอปเปอร (II) ซลไฟต จากการเผาทองแดงกบก ามะถน และใหนกเรยนแตละกลมรวมกนวเคราะหขอมลซงควรสรปไดวา มวลของทองแดงทเขาท าปฏกรยาเพมขนตามมวลของก ามะถน เมอค านวณอตราสวนระหวางมวลของทองแดง กบก ามะถนจากการทดลอง แตละครง จะไดคาใกลเคยงกนเปน 2 : 1 จงกลาวไดวา ทองแดงกบก ามะถนท าปฏกรยาพอดกนเปนสารประกอบ คอปเปอร (II) ซลไฟต ดวยอตราสวนโดยมวลเทากบ 2 : 1 7. ครน าอภปรายถงการเตรยมสารประกอบ คอปเปอร (II) ซลไฟต จากปฏกรยาระหวาง สารละลายไฮโดรจเนซลไฟตกบสารละลายคอปเปอร (II) ซลเฟต และการศกษาของโจเซฟ เพราสต ขอสรปเรองกฏสดสวนคงท

8. ครอธบายใหความรเรอง การค านวณเกยวกบกฏสดสวนคงท โดยยกตวอยางประกอบค าอธบาย 9. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนใน

กลม 10. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

11. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 12. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

43. เอกสาร แบบเรยน 44. ใบความร เรอง สมการเคมและมวลของสารในสมการเคม 45. ใบงานท 7.1 ปฏกรยาระหวางเลด (II) ไนเตรตกบโพแทสเซยมไอโอไดด 33. วดอปกรณตามใบงาน 34. หองสมด อนเทอรเนต 35.

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

84. สงเกตพฤตกรรม 85. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 86. ตรวจรายงานการทดลอง 87. ตรวจแบบฝกหด

เครองมอวดและประเมนผล

4. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 51. แบบประเมนรายงานการทดลอง 52. แบบประเมนพฤตกรรม 53. แบบฝกหด

เกณฑการวดผลประเมนผล 102. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 103. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 104. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 105. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แบบฝกหด 1. แกสแอมโมเนยประกอบดวยไนโตรเจนรอยละ 82 กบไฮโดรเจนรอยละ 18 โดยมวลถาใช ไนโตรเจน 10 g ท าปฏกรยากบไฮโดรเจน 10 g จะไดแกสแอมโมเนยกกรมและมสารใด เหลออยเปนปรมาณกกรม ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 2.โซเดยมไฮโดรเจนคารบอเนต (NaHCO3) 8.4 g ท าปฏกรยากบสารละลายกรดแอซตก ( CH3COOH )20.0 g ไดแกสคารบอนไดออกไซดเกดขน หลงจากทปฏกรยาสนสดลง แลว ปรากฏวามสารเหลออยทงสน 24.0 g แกสคารบอนไดออกไซดทเกดขนมมวลกกรม ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 3. คารบอน 1.2 g ท าปฏกรยาพอดกบออกซเจน 3.2 g ไดแกสทไมมสชนดหนง แกสชนดเดยวกนนสามารถเตรยมไดจากปฏกรยาระหวางกรดไฮโดรคลอรกกบแคลเซยมคารบอเนต ซงวเคราะหแลวพบวาประกอบดวยคารบอนรอยละ 27.3 โดยมวล ขอมลเหลานเปนไปตามกฎทรงมวลหรอกฎสดสวนคงท จงอธบาย ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 4. ในการเผาเหลก 11.17 g กบก ามะถน 9.00 g พบวาสารประกอบไอรออน (II) ซลไฟต เกดขนและมก ามะถนเหลออย 2.59 g จากการวเคราะหสารประกอบไอรออน (II) ซลไฟตพบวามก ามะถนรอยละ 36.47 โดยมวล ผลการทดลองนเปนไปตามกฎสดสวนคงทหรอไม เพราะเหตใด ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ 5. โซเดยม 2.30 g ทท าปฏกรยาพอดกบคลอรน 3.55 g จะไดโซเดยมคลอไรดเกดขนกกรม และเมอน าเกลอโซเดยมคลอไรด 2.92 g มาวเคราะหพบวาประกอบดวยคลอรน 1.77 g จงแสดงวาการเกดสารประกอบโซเดยมคลอไรดเปนไปตามกฎสดสวนคงท ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................ ………………………………………………………………………………………………................................

แผนการจดการเรยนรท 36 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนและทเกดจากปฏกรยา เมอวดทอณหภมและความดนเดยวกน จะเปนตวเลขลงตวนอยๆ ตามกฎของ เกย-ลสแซก อาโวกาโดร ไดศกษาเพมเตมกฎของเกย-ลาแซกจนสรปเปนกฎของอาโวกาโดรซงกลาววา ทอณหภมและความดนเดยวกนแกสทมปรมาณเทากนจะมจ านวนโมเลกลเทากน กฎของเกย-ลสแซก และกฎของอาโวกาโดรสามารถใชค านวณหาปรมาตรของแกสทเกยวของในปฏกรยา และสตรโมเลกลของแกสได

สมการเคมทดลแลว ใชในการค านวณหามวล จ านวนอนภาค โมล และปรมาตรของแกสท STP ได ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนความรเดมเรองสมบตของแกส วาสามารถฟงกระจายจนเตมภาชนะทบรรจ เสมอและอธบายเพมเตมถงวธการวดปรมาณของแกสทอยในปฏกรยาเคม วานยมวดเปนปรมาตร ณ อณหภมและความดนในขณะทท าการทดลอง

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครสาธตการทดลองเพอศกษาอตราสวนระหวางปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนตามการ

ทดลอง 4. เมอนกเรยนไดผลการทดลองแลวใหอภปรายรวมกนภายในกลม ตามประเดนค าถามดงน

- เมอผสมแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซดเขาดวยกน ปรมาตรของแกสในกระบอกตวงเปลยนแปลงอยางไร เหตใดจงเปนเชนนน

- แกสทเหลออยในกระบอกตวงคอ แกสชนดใดทราบไดอยางไร - จากผลการทดลอง อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนเปนเทาใด

5. เมอนกเรยนรวมกนอภปรายจนไดขอสรปแลวน าขอสรปมาเสนอและอภปรายรวมกนอกครง 6. ใหความรเกยวกบวธหาอตราสวนโดยปรมาตรของแกสและผลการทดลองของโชเซฟ - ลยเก -ลซก ซง

ควรสรปไดดงน 1.ผลรวมของปรมาตรของแกสกอนและหลงปฏกรยา อาจเทากนหรอแตกตางกนกได 2.แกสจะท าปฏกรยาพอดกนดวยอตราสวนโดยปรมาตรคงท เมอวดปรมาตรภายใตอณหภมและความดนเดยวกน

3.อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกน และทไดจากปฏกรยา ณ อณหภมและความดนเดยวกนจะเปนเลขจ านวนเตมลงตวนอยๆ

7. อภปรายรวมกนเกยวกบสมมตฐานของอาโวกาโดรและขอเสนอของคนนดซาโร เพออธบายกฎของเกย – ลสแซก ซงควรสรปไดดงน

1.อาโวกาโดไดเสนอสมมตฐานวา แกสทมปรมาตรเทากนเมอวดทอณหภมและความดนเดยวกน จะมจ านวนอนภาคเทากน และเสนอใหเรยกอนภาคนวา โมเลกล

2.เมอคนนดซาโรเสนอวา โมเลกลของธาตทเปนแกสประกอบดวย 2 อะตอม ท าใหสมมตฐานของอาโวกาโดรเปนจรง ตอมาจงยอมรบเปนกฎของอาโวกาโด

8. อภปราย เกยวกบความสมพนธระหวางจ านวนโมลกบอนภาค มวล และปรมาตรตอโมล 9. ครอธบายตวอยางการค านวณหาปรมาณของสารในหนวยตาง ๆ โดยอาศยความสมพนธของจ านวน

โมลของสารจากสมการเคม 10. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนใน

กลม 11. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

12. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 13. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

46. เอกสาร แบบเรยน 47. ใบความร เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม 3. การทดลองการศกษาปรมาตรของแกสในปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอก

ไซด 36. วสดอปกรณตามการทดลอง

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

88. สงเกตพฤตกรรม 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 54. แบบประเมนพฤตกรรม 55. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 106. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 107. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม

ตวอยางเชน Zn(s) + 2HCl(aq) ------> ZnCl2(aq) + H2(g) โมล 1 2 1 1 มวล (g) 65.39 2 x 36.458 136.29 2.016 โมเลกล 6.02 x 1023 2 x 6.02 x 1023 6.02 x 1023 6.02 x 1023 ปรมาตร STP (dm3) - - - 22.4

ส าหรบปฏกรยาทเปนกาซลวน ๆ สามารถใชสมประสทธของกาซตาง ๆ ในสมการอานเปนมาอานเปนปรมาตรได แตตองทอณหภมและความดนเดยวกน

N2(g) + 3H2(g) ------->2NH3(g) ทอณหภม และความดนเดยวกน ปรมาตร (หนวยปรมาตร) 1 3 2 การค านวณเกยวกบสมการเคม มหลกทวไปดงน 1. ตองทราบสมการของปฏกรยาเคมพรอมดล 2. พจารณาเฉพาะสารทโจทยถาม และก าหนดให 3. แลวน าสงทโจทยก าหนดใหมาคดค านวณหาสงทตองการจากสมการไดโดยการ

เทยบบญญตไตรยางค ดวยการใชความรเรองโมล หรออาจจะค านวณดวยวธหนงโดยน าจ านวนโมลของสารทโจทยถาม และโจทยก าหนดใหมาเทยบอตราสวนกนจะเทากบจ านวนโมลทเปนสมประสทธของสารทโจทยถามและโจทยก าหนดใหตามสมการ

การทดลองสาธต การศกษาปรมาตรของแกสในปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอไซด

ขนตอนการทดลอง 1. เตรยมแกสออกซเจน โดยเผาโพแทสเซยมเปอรแมงกาเนต 3 กรม ในหลอดทดลองขนาดใหญ เกบแกสโดย

การแทนทน าในหลอดทดลองขนาดกลาง 4 หลอด 2. เตรยมแกสไนโตรเจนมอนอกไซดโดยใชทองแดง 2 กรม ใสในหลอดทดลองขนาดใหญหยดกรดไนตรก 6

mol/dm3 ลงไป 10 cm3 เกบแกสโดยการแทนทน าในหลอดทดลองขนาดกลางอก 4 หลอด ตอนท 2 ปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซด 1. ใสน าใหเตมกระบอกขนาด 100 cm3 แลวคว าลงในอางน าใหปากกระบอกควงอยใตผวน าประมาณ 1 cm 2. น าแกสออกซเจนทเตรยมไวจากตอนท 1มา 1 หลอด ถายเขาสกระบอกตวงในขอ 1 อานปรมาตรของแกส

ออกซเจน ดรป 4.13 3. น าแกสไนโตรเจนมอนอกไซดทเตรยมไวจากตอนท 1 มา 1 หลอดถายเขาสกระบอกตวงทใสแกสออกซเจนไว

แลว สงเกตการณเปลยนแปลงเมอระดบน าในกระบอกตวงคงท บนทกปรมาตร ของแกสเหนอระดบน า 4. ทดสอบแกสทเหลอโดยใชแผนกระจกปดปากกระบอกตวงขณะอยใตน าแลวหงายขน และใชเศษไมตดทเหลอ

แตถานแดงๆ จอทปากกระบอกตวง สงเกตการณเปลยนแปลง 5. ท าการทดลองตามขอ 1 - 4 ซ าจนหมดแกสทเตรยมไว ค าถาม

1. เมอผสมแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซดเขาดวยกน ปรมาตรของแกสในกระบอกตวงเปลยนแปลงอยางไร เหตใดจงเปนเชนนน

2. แกสทเหลออยในกระบอกตวงคอ แกสชนดใดทราบไดอยางไร 3. จากผลการทดลอง อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนเปนเทาใด

แบบฝกหด 1.เมอผานแกสคลอรนลงในสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดทรอน เกดปฏกรยาดงสมการ 3Cl2(g) + 6KOH(aq) 5KCl (aq) + KClO3 + 3H2O(l) จงค านวณหา ก.จ านวนโมลของ KClO3 ทเกดขนเมอใช Cl2 1.86 mol ข.จ านวนโมลของ KOH เพอท าใหเกด KCl 0.45 mol …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. แอสไพรนสามารถสงเคราะหจากปฏกรยาระหวางกรดซาลซตรก ( C7H6O3) กบแอซตกแอนไฮไดรด (C4H6O3) ดงสมการ

2C7H6O3 + C4H6O3 2C9H8O4 + H2O จงค านวณหา ก. มวลของแอซตกแอนไฮไดรดทตองใชในการท าปฏกรยาพอดกบกบกรดซาลซลกจ านวน 5.00 x 102 g ข. มวลของแอสไพรนทเกดขนจากปฏกรยา …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

3. การผลตกรดฟอสพอรกเพอการคาจะใชสาท าปฏกรยากนดงสมการ

Ca3(PO4)2 (s) + 3 H2SO4 (aq) 3CaSO4 (s) + 2H3PO4 (aq) จงค านวณหามวลของกรดซลฟวรกเขมขนทตองใชท าปฏกรยพอดกบแคลเซยมฟอสเฟต จ านวน 100 g …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 4. จะตองใชอากาศกกรมเพอเผาไหมถานหน 120 g โดยทถานหนประกอบดวยคารบอนรอยละ 95 และสวนประกอบอนทไมเกดการเผาไหมรอยละ 5 ก าหนดใหอากาศมออกซเจน เปนองคประกอบรอยละ 23 โดยมวล …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 37 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนและทเกดจากปฏกรยา เมอวดทอณหภมและความดนเดยวกน จะเปนตวเลขลงตวนอยๆ ตามกฎของ เกย-ลสแซก อาโวกาโดร ไดศกษาเพมเตมกฎของเกย-ลาแซกจนสรปเปนกฎของอาโวกาโดรซงกลาววา ทอณหภมและความดนเดยวกนแกสทมปรมาณเทากนจะมจ านวนโมเลกลเทากน กฎของเกย-ลสแซก และกฎของอาโวกาโดรสามารถใชค านวณหาปรมาตรของแกสทเกยวของในปฏกรยา และสตรโมเลกลของแกสได

สมการเคมทดลแลว ใชในการค านวณหามวล จ านวนอนภาค โมล และปรมาตรของแกสท STP ได ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนความรเดมเรองสมบตของแกส วาสามารถฟงกระจายจนเตมภาชนะทบรรจ เสมอและอธบายเพมเตมถงวธการวดปรมาณของแกสทอยในปฏกรยาเคม วานยมวดเปนปรมาตร ณ อณหภมและความดนในขณะทท าการทดลอง

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครสาธตการทดลองเพอศกษาอตราสวนระหวางปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนตามการ

ทดลอง 4. เมอนกเรยนไดผลการทดลองแลวใหอภปรายรวมกนภายในกลม ตามประเดนค าถามดงน

- เมอผสมแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซดเขาดวยกน ปรมาตรของแกสในกระบอกตวงเปลยนแปลงอยางไร เหตใดจงเปนเชนนน

- แกสทเหลออยในกระบอกตวงคอ แกสชนดใดทราบไดอยางไร - จากผลการทดลอง อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนเปนเทาใด

5. เมอนกเรยนรวมกนอภปรายจนไดขอสรปแลวน าขอสรปมาเสนอและอภปรายรวมกนอกครง 6. ใหความรเกยวกบวธหาอตราสวนโดยปรมาตรของแกสและผลการทดลองของโชเซฟ - ลยเก -ลซก ซง

ควรสรปไดดงน 1.ผลรวมของปรมาตรของแกสกอนและหลงปฏกรยา อาจเทากนหรอแตกตางกนกได 2.แกสจะท าปฏกรยาพอดกนดวยอตราสวนโดยปรมาตรคงท เมอวดปรมาตรภายใตอณหภมและความดนเดยวกน

3.อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกน และทไดจากปฏกรยา ณ อณหภมและความดนเดยวกนจะเปนเลขจ านวนเตมลงตวนอยๆ

7. อภปรายรวมกนเกยวกบสมมตฐานของอาโวกาโดรและขอเสนอของคนนดซาโร เพออธบายกฎของเกย – ลสแซก ซงควรสรปไดดงน

1.อาโวกาโดไดเสนอสมมตฐานวา แกสทมปรมาตรเทากนเมอวดทอณหภมและความดนเดยวกน จะมจ านวนอนภาคเทากน และเสนอใหเรยกอนภาคนวา โมเลกล

2.เมอคนนดซาโรเสนอวา โมเลกลของธาตทเปนแกสประกอบดวย 2 อะตอม ท าใหสมมตฐานของอาโวกาโดรเปนจรง ตอมาจงยอมรบเปนกฎของอาโวกาโด

8. อภปราย เกยวกบความสมพนธระหวางจ านวนโมลกบอนภาค มวล และปรมาตรตอโมล 9. ครอธบายตวอยางการค านวณหาปรมาณของสารในหนวยตาง ๆ โดยอาศยความสมพนธของจ านวน

โมลของสารจากสมการเคม 10. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนใน

กลม 11. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

12. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 13. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

48. เอกสาร แบบเรยน 49. ใบความร เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม 3. การทดลองการศกษาปรมาตรของแกสในปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอก

ไซด 37. วสดอปกรณตามการทดลอง

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

89. สงเกตพฤตกรรม 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 56. แบบประเมนพฤตกรรม 57. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 108. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 109. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม

ตวอยางเชน Zn(s) + 2HCl(aq) ------> ZnCl2(aq) + H2(g) โมล 1 2 1 1 มวล (g) 65.39 2 x 36.458 136.29 2.016 โมเลกล 6.02 x 1023 2 x 6.02 x 1023 6.02 x 1023 6.02 x 1023 ปรมาตร STP (dm3) - - - 22.4

ส าหรบปฏกรยาทเปนกาซลวน ๆ สามารถใชสมประสทธของกาซตาง ๆ ในสมการอานเปนมาอานเปนปรมาตรได แตตองทอณหภมและความดนเดยวกน

N2(g) + 3H2(g) ------->2NH3(g) ทอณหภม และความดนเดยวกน ปรมาตร (หนวยปรมาตร) 1 3 2 การค านวณเกยวกบสมการเคม มหลกทวไปดงน 1. ตองทราบสมการของปฏกรยาเคมพรอมดล 2. พจารณาเฉพาะสารทโจทยถาม และก าหนดให 3. แลวน าสงทโจทยก าหนดใหมาคดค านวณหาสงทตองการจากสมการไดโดยการ

เทยบบญญตไตรยางค ดวยการใชความรเรองโมล หรออาจจะค านวณดวยวธหนงโดยน าจ านวนโมลของสารทโจทยถาม และโจทยก าหนดใหมาเทยบอตราสวนกนจะเทากบจ านวนโมลทเปนสมประสทธของสารทโจทยถามและโจทยก าหนดใหตามสมการ

การทดลองสาธต การศกษาปรมาตรของแกสในปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอไซด

ขนตอนการทดลอง 3. เตรยมแกสออกซเจน โดยเผาโพแทสเซยมเปอรแมงกาเนต 3 กรม ในหลอดทดลองขนาดใหญ เกบแกสโดย

การแทนทน าในหลอดทดลองขนาดกลาง 4 หลอด 4. เตรยมแกสไนโตรเจนมอนอกไซดโดยใชทองแดง 2 กรม ใสในหลอดทดลองขนาดใหญหยดกรดไนตรก 6

mol/dm3 ลงไป 10 cm3 เกบแกสโดยการแทนทน าในหลอดทดลองขนาดกลางอก 4 หลอด ตอนท 2 ปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซด 6. ใสน าใหเตมกระบอกขนาด 100 cm3 แลวคว าลงในอางน าใหปากกระบอกควงอยใตผวน าประมาณ 1 cm 7. น าแกสออกซเจนทเตรยมไวจากตอนท 1มา 1 หลอด ถายเขาสกระบอกตวงในขอ 1 อานปรมาตรของแกส

ออกซเจน ดรป 4.13 8. น าแกสไนโตรเจนมอนอกไซดทเตรยมไวจากตอนท 1 มา 1 หลอดถายเขาสกระบอกตวงทใสแกสออกซเจนไว

แลว สงเกตการณเปลยนแปลงเมอระดบน าในกระบอกตวงคงท บนทกปรมาตร ของแกสเหนอระดบน า 9. ทดสอบแกสทเหลอโดยใชแผนกระจกปดปากกระบอกตวงขณะอยใตน าแลวหงายขน และใชเศษไมตดทเหลอ

แตถานแดงๆ จอทปากกระบอกตวง สงเกตการณเปลยนแปลง 10. ท าการทดลองตามขอ 1 - 4 ซ าจนหมดแกสทเตรยมไว ค าถาม

4. เมอผสมแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซดเขาดวยกน ปรมาตรของแกสในกระบอกตวงเปลยนแปลงอยางไร เหตใดจงเปนเชนนน

5. แกสทเหลออยในกระบอกตวงคอ แกสชนดใดทราบไดอยางไร 6. จากผลการทดลอง อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนเปนเทาใด

แบบฝกหด 1.เมอผานแกสคลอรนลงในสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดทรอน เกดปฏกรยาดงสมการ 3Cl2(g) + 6KOH(aq) 5KCl (aq) + KClO3 + 3H2O(l) จงค านวณหา ก.จ านวนโมลของ KClO3 ทเกดขนเมอใช Cl2 1.86 mol ข.จ านวนโมลของ KOH เพอท าใหเกด KCl 0.45 mol …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. แอสไพรนสามารถสงเคราะหจากปฏกรยาระหวางกรดซาลซตรก ( C7H6O3) กบแอซตกแอนไฮไดรด (C4H6O3) ดงสมการ

2C7H6O3 + C4H6O3 2C9H8O4 + H2O จงค านวณหา ก. มวลของแอซตกแอนไฮไดรดทตองใชในการท าปฏกรยาพอดกบกบกรดซาลซลกจ านวน 5.00 x 102 g ข. มวลของแอสไพรนทเกดขนจากปฏกรยา …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 3. การผลตกรดฟอสพอรกเพอการคาจะใชสาท าปฏกรยากนดงสมการ

Ca3(PO4)2 (s) + 3 H2SO4 (aq) 3CaSO4 (s) + 2H3PO4 (aq) จงค านวณหามวลของกรดซลฟวรกเขมขนทตองใชท าปฏกรยพอดกบแคลเซยมฟอสเฟต จ านวน 100 g …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 4. จะตองใชอากาศกกรมเพอเผาไหมถานหน 120 g โดยทถานหนประกอบดวยคารบอนรอยละ 95 และสวนประกอบอนทไมเกดการเผาไหมรอยละ 5 ก าหนดใหอากาศมออกซเจน เปนองคประกอบรอยละ 23 โดยมวล …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 38 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนและทเกดจากปฏกรยา เมอวดทอณหภมและความดนเดยวกน จะเปนตวเลขลงตวนอยๆ ตามกฎของ เกย-ลสแซก อาโวกาโดร ไดศกษาเพมเตมกฎของเกย-ลาแซกจนสรปเปนกฎของอาโวกาโดรซงกลาววา ทอณหภมและความดนเดยวกนแกสทมปรมาณเทากนจะมจ านวนโมเลกลเทากน กฎของเกย-ลสแซก และกฎของอาโวกาโดรสามารถใชค านวณหาปรมาตรของแกสทเกยวของในปฏกรยา และสตรโมเลกลของแกสได

สมการเคมทดลแลว ใชในการค านวณหามวล จ านวนอนภาค โมล และปรมาตรของแกสท STP ได ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนความรเดมเรองสมบตของแกส วาสามารถฟงกระจายจนเตมภาชนะทบรรจ เสมอและอธบายเพมเตมถงวธการวดปรมาณของแกสทอยในปฏกรยาเคม วานยมวดเปนปรมาตร ณ อณหภมและความดนในขณะทท าการทดลอง

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครสาธตการทดลองเพอศกษาอตราสวนระหวางปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนตามการ

ทดลอง 4. เมอนกเรยนไดผลการทดลองแลวใหอภปรายรวมกนภายในกลม ตามประเดนค าถามดงน

- เมอผสมแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซดเขาดวยกน ปรมาตรของแกสในกระบอกตวงเปลยนแปลงอยางไร เหตใดจงเปนเชนนน

- แกสทเหลออยในกระบอกตวงคอ แกสชนดใดทราบไดอยางไร - จากผลการทดลอง อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนเปนเทาใด

5. เมอนกเรยนรวมกนอภปรายจนไดขอสรปแลวน าขอสรปมาเสนอและอภปรายรวมกนอกครง 6. ใหความรเกยวกบวธหาอตราสวนโดยปรมาตรของแกสและผลการทดลองของโชเซฟ - ลยเก -ลซก ซง

ควรสรปไดดงน 1.ผลรวมของปรมาตรของแกสกอนและหลงปฏกรยา อาจเทากนหรอแตกตางกนกได 2.แกสจะท าปฏกรยาพอดกนดวยอตราสวนโดยปรมาตรคงท เมอวดปรมาตรภายใตอณหภมและความดนเดยวกน

3.อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกน และทไดจากปฏกรยา ณ อณหภมและความดนเดยวกนจะเปนเลขจ านวนเตมลงตวนอยๆ

7. อภปรายรวมกนเกยวกบสมมตฐานของอาโวกาโดรและขอเสนอของคนนดซาโร เพออธบายกฎของเกย – ลสแซก ซงควรสรปไดดงน

1.อาโวกาโดไดเสนอสมมตฐานวา แกสทมปรมาตรเทากนเมอวดทอณหภมและความดนเดยวกน จะมจ านวนอนภาคเทากน และเสนอใหเรยกอนภาคนวา โมเลกล

2.เมอคนนดซาโรเสนอวา โมเลกลของธาตทเปนแกสประกอบดวย 2 อะตอม ท าใหสมมตฐานของอาโวกาโดรเปนจรง ตอมาจงยอมรบเปนกฎของอาโวกาโด

8. อภปราย เกยวกบความสมพนธระหวางจ านวนโมลกบอนภาค มวล และปรมาตรตอโมล 9. ครอธบายตวอยางการค านวณหาปรมาณของสารในหนวยตาง ๆ โดยอาศยความสมพนธของจ านวน

โมลของสารจากสมการเคม 10. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนใน

กลม 11. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

12. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 13. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

50. เอกสาร แบบเรยน 51. ใบความร เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม 3. การทดลองการศกษาปรมาตรของแกสในปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอก

ไซด 38. วสดอปกรณตามการทดลอง

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

90. สงเกตพฤตกรรม 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 58. แบบประเมนพฤตกรรม 59. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 110. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 111. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม

ตวอยางเชน Zn(s) + 2HCl(aq) ------> ZnCl2(aq) + H2(g) โมล 1 2 1 1 มวล (g) 65.39 2 x 36.458 136.29 2.016 โมเลกล 6.02 x 1023 2 x 6.02 x 1023 6.02 x 1023 6.02 x 1023 ปรมาตร STP (dm3) - - - 22.4

ส าหรบปฏกรยาทเปนกาซลวน ๆ สามารถใชสมประสทธของกาซตาง ๆ ในสมการอานเปนมาอานเปนปรมาตรได แตตองทอณหภมและความดนเดยวกน

N2(g) + 3H2(g) ------->2NH3(g) ทอณหภม และความดนเดยวกน ปรมาตร (หนวยปรมาตร) 1 3 2 การค านวณเกยวกบสมการเคม มหลกทวไปดงน 1. ตองทราบสมการของปฏกรยาเคมพรอมดล 2. พจารณาเฉพาะสารทโจทยถาม และก าหนดให 3. แลวน าสงทโจทยก าหนดใหมาคดค านวณหาสงทตองการจากสมการไดโดยการ

เทยบบญญตไตรยางค ดวยการใชความรเรองโมล หรออาจจะค านวณดวยวธหนงโดยน าจ านวนโมลของสารทโจทยถาม และโจทยก าหนดใหมาเทยบอตราสวนกนจะเทากบจ านวนโมลทเปนสมประสทธของสารทโจทยถามและโจทยก าหนดใหตามสมการ

การทดลองสาธต การศกษาปรมาตรของแกสในปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอไซด

ขนตอนการทดลอง 5. เตรยมแกสออกซเจน โดยเผาโพแทสเซยมเปอรแมงกาเนต 3 กรม ในหลอดทดลองขนาดใหญ เกบแกสโดย

การแทนทน าในหลอดทดลองขนาดกลาง 4 หลอด 6. เตรยมแกสไนโตรเจนมอนอกไซดโดยใชทองแดง 2 กรม ใสในหลอดทดลองขนาดใหญหยดกรดไนตรก 6

mol/dm3 ลงไป 10 cm3 เกบแกสโดยการแทนทน าในหลอดทดลองขนาดกลางอก 4 หลอด ตอนท 2 ปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซด 11. ใสน าใหเตมกระบอกขนาด 100 cm3 แลวคว าลงในอางน าใหปากกระบอกควงอยใตผวน าประมาณ 1 cm 12. น าแกสออกซเจนทเตรยมไวจากตอนท 1มา 1 หลอด ถายเขาสกระบอกตวงในขอ 1 อานปรมาตรของแกส

ออกซเจน ดรป 4.13 13. น าแกสไนโตรเจนมอนอกไซดทเตรยมไวจากตอนท 1 มา 1 หลอดถายเขาสกระบอกตวงทใสแกสออกซเจนไว

แลว สงเกตการณเปลยนแปลงเมอระดบน าในกระบอกตวงคงท บนทกปรมาตร ของแกสเหนอระดบน า 14. ทดสอบแกสทเหลอโดยใชแผนกระจกปดปากกระบอกตวงขณะอยใตน าแลวหงายขน และใชเศษไมตดทเหลอ

แตถานแดงๆ จอทปากกระบอกตวง สงเกตการณเปลยนแปลง 15. ท าการทดลองตามขอ 1 - 4 ซ าจนหมดแกสทเตรยมไว ค าถาม

7. เมอผสมแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซดเขาดวยกน ปรมาตรของแกสในกระบอกตวงเปลยนแปลงอยางไร เหตใดจงเปนเชนนน

8. แกสทเหลออยในกระบอกตวงคอ แกสชนดใดทราบไดอยางไร 9. จากผลการทดลอง อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนเปนเทาใด

แบบฝกหด 1.เมอผานแกสคลอรนลงในสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดทรอน เกดปฏกรยาดงสมการ 3Cl2(g) + 6KOH(aq) 5KCl (aq) + KClO3 + 3H2O(l) จงค านวณหา ก.จ านวนโมลของ KClO3 ทเกดขนเมอใช Cl2 1.86 mol ข.จ านวนโมลของ KOH เพอท าใหเกด KCl 0.45 mol …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. แอสไพรนสามารถสงเคราะหจากปฏกรยาระหวางกรดซาลซตรก ( C7H6O3) กบแอซตกแอนไฮไดรด (C4H6O3) ดงสมการ

2C7H6O3 + C4H6O3 2C9H8O4 + H2O จงค านวณหา ก. มวลของแอซตกแอนไฮไดรดทตองใชในการท าปฏกรยาพอดกบกบกรดซาลซลกจ านวน 5.00 x 102 g ข. มวลของแอสไพรนทเกดขนจากปฏกรยา …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 3. การผลตกรดฟอสพอรกเพอการคาจะใชสาท าปฏกรยากนดงสมการ

Ca3(PO4)2 (s) + 3 H2SO4 (aq) 3CaSO4 (s) + 2H3PO4 (aq) จงค านวณหามวลของกรดซลฟวรกเขมขนทตองใชท าปฏกรยพอดกบแคลเซยมฟอสเฟต จ านวน 100 g …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 4. จะตองใชอากาศกกรมเพอเผาไหมถานหน 120 g โดยทถานหนประกอบดวยคารบอนรอยละ 95 และสวนประกอบอนทไมเกดการเผาไหมรอยละ 5 ก าหนดใหอากาศมออกซเจน เปนองคประกอบรอยละ 23 โดยมวล …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 39 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

เมอใชสารท าปฏกรยาในปรมาณทไมพอดกน จะมสารหนงเขาท าปฏกรยาหมดไป สารนจงเปนตวก าหนดปรมาณของผลตภณฑทเกดขนและเรยกวาสารก าหนดปรมาณ

ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

1. สารก าหนดปรมาณ 2.

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1.ทบทวนความสมพนธระหวางจ านวนโมลของสารในปฏกรยาเคม 2.อภปรายเกยวกบการผลตสารตาง ๆ ในหองปฏบตการหรอในอตสาหกรรมทมกจะไมใชสารตงตนในปรมาณทท าปฏกรยาพอดกนตามสมการเคมทดลแลว 3.แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ

4.ใหนกเรยนศกษาความรเกยวกบสารก าหนดปรมาณ และครอธบายพรอมทงตวอยางการค านวณ 5. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนใน

กลม 6. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

7. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ

8. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง สารก าหนดปรมาณ

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

91. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 45. แบบประเมนพฤตกรรม 46. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 112. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 113. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง สารก าหนดปรมาณ

สารก าหนดปรมาณ (Limiting Reagent) สารทเขาท าปฏกรยามปรมาณไมพอดกน ปฏกรยาทเกดขนจะสนสดเมอสารใดสารหนงหมด สาร ทหมด

กอนจะเปนตวก าหนดปรมาณของผลตภณฑของสารผลตภณฑทเกดขนเรยกวา สารก าหนดปรมาณ (Limiting Reagent)

สารก าหนดปรมาณในการเกดปฏกรยาเปนการค านวณสารจากสมการของปฏกรยาทโจทยบอกขอมลเกยวกบสารตงตนมาใหมากกวาหนงชนด ลกษณะโจทยม 2 แบบ คอ

1. โจทยบอกขอมลของสารตงตนมาใหมากกวาหนงชนด แตไมบอกขอมลเกยวกบสารผลตภณฑ ในการค านวณตองพจารณา วาสารใดถกใชท าปฏกรยาหมด แลวจงใชสารนนเปนหลกในการค านวณสงทตองการจากสมการได

2. โจทยบอกขอมลของสารตงตนมาใหมากกวาหนงชนด และบอกขอมลของสารผลตภณฑชนด ใดชนดหนงมาใหดวย ในการค านวณใหใชขอมลจากสารผลตภณฑเปนเกณฑในการเทยบหาสงทตองการจากสมการเคม

แบบฝกหด

1.ปฏกรยา 2H2S (g) +SO2 (g) 3S (s) + 2H2O (l) ถาผสม ไฮโดรเจนซลไฟดและ ซลเฟอรไดออกไซดอยางละ 5.0 กรม เมอปฏกรยาเกดอยางสมบรณแลวจะเหลอสารใด เปนจ านวนกกรม …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. จงค านวณหามวลของอะลมเนยมคลอไรด เมอน าผงอะลมเนยมจ านวน 0.150 g ท าปฏกรยากบแกสคลอรนจ านวน 1.000 g …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 3. ถาน าไฮโดรเจน 25.0 g มาท าปฏกรยากบไนโตรเจน 35.0 g จะเกดแอมโมเนยมากทสดกกรม …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 4. แคลเซยมคารบอเนตท าปฏกรยากบกรดไฮโดรคลอรก ดงสมการ CaCO3 (s) + HCl (aq) CaCl2 (aq) + H2O (l) + CO2 (g) (สมการยงไมดล) จงหาวาจะเกดแคลเซยมคลอไรดกกรม เมอใชแคลเซยมคารบอเนต 50 g ท าปฏกรยากบกรดไฮโดรคลอรก 0.50 mol …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 5.การผสมแกสไฮโดรเจนไซยาไนดในอตสาหกรรมใชแอมโมเนย ออกซเจน และมเทน เปนสารตงตน เกดปฏกรยาดงสมการ NH3(g) + O2(g)+CH4(g) HCN(g) +H2O(g) ( สมการยงไมดล) ถาใชแอมโมเนย ออกซเจน และมเทนอยางละ 5.00 x 103 กโลกรม ท าปฏกรยากนอยางสมบรณ จะเกดแกสไฮโดรเจนไซยาไนด กกโลกรมและเกดไอน ากลกบาศกเดซเมตรท STP …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 40 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

เมอใชสารท าปฏกรยาในปรมาณทไมพอดกน จะมสารหนงเขาท าปฏกรยาหมดไป สารนจงเปนตวก าหนดปรมาณของผลตภณฑทเกดขนและเรยกวาสารก าหนดปรมาณ

ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

3. สารก าหนดปรมาณ 4.

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1.ทบทวนความสมพนธระหวางจ านวนโมลของสารในปฏกรยาเคม 2.อภปรายเกยวกบการผลตสารตาง ๆ ในหองปฏบตการหรอในอตสาหกรรมทมกจะไมใชสารตงตนในปรมาณทท าปฏกรยาพอดกนตามสมการเคมทดลแลว 3.แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ

4.ใหนกเรยนศกษาความรเกยวกบสารก าหนดปรมาณ และครอธบายพรอมทงตวอยางการค านวณ 5. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนใน

กลม 6. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

7. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ

8. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง สารก าหนดปรมาณ

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

92. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 47. แบบประเมนพฤตกรรม 48. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 114. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 115. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร

เรอง สารก าหนดปรมาณ

สารก าหนดปรมาณ (Limiting Reagent) สารทเขาท าปฏกรยามปรมาณไมพอดกน ปฏกรยาทเกดขนจะสนสดเมอสารใดสารหนงหมด สาร ทหมด

กอนจะเปนตวก าหนดปรมาณของผลตภณฑของสารผลตภณฑทเกดขนเรยกวา สารก าหนดปรมาณ (Limiting Reagent)

สารก าหนดปรมาณในการเกดปฏกรยาเปนการค านวณสารจากสมการของปฏกรยาทโจทยบอกขอมลเกยวกบสารตงตนมาใหมากกวาหนงชนด ลกษณะโจทยม 2 แบบ คอ

1. โจทยบอกขอมลของสารตงตนมาใหมากกวาหนงชนด แตไมบอกขอมลเกยวกบสารผลตภณฑ ในการค านวณตองพจารณา วาสารใดถกใชท าปฏกรยาหมด แลวจงใชสารนนเปนหลกในการค านวณสงทตองการจากสมการได

2. โจทยบอกขอมลของสารตงตนมาใหมากกวาหนงชนด และบอกขอมลของสารผลตภณฑชนด ใดชนดหนงมาใหดวย ในการค านวณใหใชขอมลจากสารผลตภณฑเปนเกณฑในการเทยบหาสงทตองการจากสมการเคม

แบบฝกหด

1.ปฏกรยา 2H2S (g) +SO2 (g) 3S (s) + 2H2O (l) ถาผสม ไฮโดรเจนซลไฟดและ ซลเฟอรไดออกไซดอยางละ 5.0 กรม เมอปฏกรยาเกดอยางสมบรณแลวจะเหลอสารใด เปนจ านวนกกรม …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. จงค านวณหามวลของอะลมเนยมคลอไรด เมอน าผงอะลมเนยมจ านวน 0.150 g ท าปฏกรยากบแกสคลอรนจ านวน 1.000 g …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 3. ถาน าไฮโดรเจน 25.0 g มาท าปฏกรยากบไนโตรเจน 35.0 g จะเกดแอมโมเนยมากทสดกกรม …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 4. แคลเซยมคารบอเนตท าปฏกรยากบกรดไฮโดรคลอรก ดงสมการ CaCO3 (s) + HCl (aq) CaCl2 (aq) + H2O (l) + CO2 (g) (สมการยงไมดล) จงหาวาจะเกดแคลเซยมคลอไรดกกรม เมอใชแคลเซยมคารบอเนต 50 g ท าปฏกรยากบกรดไฮโดรคลอรก 0.50 mol …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 5.การผสมแกสไฮโดรเจนไซยาไนดในอตสาหกรรมใชแอมโมเนย ออกซเจน และมเทน เปนสารตงตน เกดปฏกรยาดงสมการ NH3(g) + O2(g)+CH4(g) HCN(g) +H2O(g) ( สมการยงไมดล) ถาใชแอมโมเนย ออกซเจน และมเทนอยางละ 5.00 x 103 กโลกรม ท าปฏกรยากนอยางสมบรณ จะเกดแกสไฮโดรเจนไซยาไนด กกโลกรมและเกดไอน ากลกบาศกเดซเมตรท STP …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 41 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

เมอใชสารท าปฏกรยาในปรมาณทไมพอดกน จะมสารหนงเขาท าปฏกรยาหมดไป สารนจงเปนตวก าหนดปรมาณของผลตภณฑทเกดขนและเรยกวาสารก าหนดปรมาณ

ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

5. สารก าหนดปรมาณ 6.

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1.ทบทวนความสมพนธระหวางจ านวนโมลของสารในปฏกรยาเคม 2.อภปรายเกยวกบการผลตสารตาง ๆ ในหองปฏบตการหรอในอตสาหกรรมทมกจะไมใชสารตงตนในปรมาณทท าปฏกรยาพอดกนตามสมการเคมทดลแลว 3.แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ

4.ใหนกเรยนศกษาความรเกยวกบสารก าหนดปรมาณ และครอธบายพรอมทงตวอยางการค านวณ 5. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนใน

กลม 6. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

7. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ

8. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง สารก าหนดปรมาณ

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

93. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 49. แบบประเมนพฤตกรรม 50. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 116. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 117. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง สารก าหนดปรมาณ

สารก าหนดปรมาณ (Limiting Reagent) สารทเขาท าปฏกรยามปรมาณไมพอดกน ปฏกรยาทเกดขนจะสนสดเมอสารใดสารหนงหมด สาร ทหมด

กอนจะเปนตวก าหนดปรมาณของผลตภณฑของสารผลตภณฑทเกดขนเรยกวา สารก าหนดปรมาณ (Limiting Reagent)

สารก าหนดปรมาณในการเกดปฏกรยาเปนการค านวณสารจากสมการของปฏกรยาทโจทยบอกขอมลเกยวกบสารตงตนมาใหมากกวาหนงชนด ลกษณะโจทยม 2 แบบ คอ

1. โจทยบอกขอมลของสารตงตนมาใหมากกวาหนงชนด แตไมบอกขอมลเกยวกบสารผลตภณฑ ในการค านวณตองพจารณา วาสารใดถกใชท าปฏกรยาหมด แลวจงใชสารนนเปนหลกในการค านวณสงทตองการจากสมการได

2. โจทยบอกขอมลของสารตงตนมาใหมากกวาหนงชนด และบอกขอมลของสารผลตภณฑชนด ใดชนดหนงมาใหดวย ในการค านวณใหใชขอมลจากสารผลตภณฑเปนเกณฑในการเทยบหาสงทตองการจากสมการเคม

แบบฝกหด 1.ปฏกรยา 2H2S (g) +SO2 (g) 3S (s) + 2H2O (l) ถาผสม ไฮโดรเจนซลไฟดและ ซลเฟอรไดออกไซดอยางละ 5.0 กรม เมอปฏกรยาเกดอยางสมบรณแลวจะเหลอสารใด เปนจ านวนกกรม …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. จงค านวณหามวลของอะลมเนยมคลอไรด เมอน าผงอะลมเนยมจ านวน 0.150 g ท าปฏกรยากบแกสคลอรนจ านวน 1.000 g …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 3. ถาน าไฮโดรเจน 25.0 g มาท าปฏกรยากบไนโตรเจน 35.0 g จะเกดแอมโมเนยมากทสดกกรม …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

4. แคลเซยมคารบอเนตท าปฏกรยากบกรดไฮโดรคลอรก ดงสมการ CaCO3 (s) + HCl (aq) CaCl2 (aq) + H2O (l) + CO2 (g) (สมการยงไมดล) จงหาวาจะเกดแคลเซยมคลอไรดกกรม เมอใชแคลเซยมคารบอเนต 50 g ท าปฏกรยากบกรดไฮโดรคลอรก 0.50 mol …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 5.การผสมแกสไฮโดรเจนไซยาไนดในอตสาหกรรมใชแอมโมเนย ออกซเจน และมเทน เปนสารตงตน เกดปฏกรยาดงสมการ NH3(g) + O2(g)+CH4(g) HCN(g) +H2O(g) ( สมการยงไมดล) ถาใชแอมโมเนย ออกซเจน และมเทนอยางละ 5.00 x 103 กโลกรม ท าปฏกรยากนอยางสมบรณ จะเกดแกสไฮโดรเจนไซยาไนด กกโลกรมและเกดไอน ากลกบาศกเดซเมตรท STP …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 42 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง การค านวณจากสมการทเกยวของมากกวาหนงสมการ เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

เมอใชสารท าปฏกรยาในปรมาณทไมพอดกน จะมสารหนงเขาท าปฏกรยาหมดไป สารนจงเปนตวก าหนดปรมาณของผลตภณฑทเกดขนและเรยกวาสารก าหนดปรมาณ ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

7. การค านวณจากสมการทเกยวของมากกวาหนงสมการ คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1.ยกตวอยางปฏกรยาเคม เพอใหนกเรยนรวมกนอภปรายวาปฏกรยาเคมทง 2 ปฏกรยามความเกยวเนองกนอยางไร

2.ครอธบาย วา เมอทราบปรมาณ ของสารในปฏกรยาหนงจะสามารค านวณหาปรมาณของสารในอกปฏกรยาหนงทมความเกยวเนองกนได พรอมทงแสดงการค านวณจากสมการเคมทเกยวของมากกวาหนงสมการ

3. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

4. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 5. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 6. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

1. เอกสาร แบบเรยน 2. ใบความร เรอง สารก าหนดปรมาณ

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

94. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 51. แบบประเมนพฤตกรรม 52. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 118. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 119. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แบบฝกหด

1. วธก าจดซลเฟอรไดออกไซดวธหนงท าโดยใชซลเฟอรไดออกไซดท าปฏกรยากบแคลเซยมออกไซดซงไดจากการเผาหนปน ปฏกรยาเกดขนดงสมการ จงค านวณหามวลของซลเฟอรไดออกไซดทถกก าจด เมอใชหนปนหนก 1.35 x 10 3 กโลกรม …………………………………………………………………………………………………….…………… …………………………………………………………………………………………………….…………… …………………………………………………………………………………………………….…………… 2. ซลคอนทใชในชนสวนของอปกรณคอมพวเตอร มขนตอนการผลต ดงสมการ

ถาตองการซลคอน 100 กโลกรม จะตองใชทรายในการผลตกกโลกรม

…………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….…………… …………………………………………………………………………………………………….…………… …………………………………………………………………………………………………….…………… …………………………………………………………………………………………………….…………… 3.จงค านวณหาปรมาตรของ NH3 ท STP ซงตองใชในการผลตกรดไนตรก …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….…………… …………………………………………………………………………………………………….…………… …………………………………………………………………………………………………….…………… …………………………………………………………………………………………………….……………

CaCO3 (s) CaO (s) + CO2 ( g ) CaO (s) + SO2 (g) CaSO3 (s)

SiO2 (S) + C ( S) Si (S) + CO ( g ) ( ทราย ) Si (S) + Cl2 ( g ) SiCl 4 ( l ) SiCl 4 ( l ) + H2 ( g ) Si (S) + HCl ( g ) ( สมการยงไมดล )

แผนการจดการเรยนรท 43

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง การค านวณผลตภณฑทไดเปนรอยละ เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

ปรมาณของผลตภณฑทค านวณไดจากสมการเคม เรยกวาผลไดตามทฤษฎ สวนปรมาณของผลตภณฑทไดจากการทดลองเรยกวา ผลไดจรง ซงจะมคานอยกวาผลไดตามทฤษฎ เมอเปรยบเทยบคาทไดจรงกบคาทไดตามทฤษฎในรปของรอยละเรยกวา ผลไดรอยละ ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

การค านวณผลตภณฑทไดเปนรอยละ คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนการค านวณหาปรมาณของสารตาง ๆ ทงปรมาณของสารตงตนทเขาท าปฏกรยาพอดและผลตภณฑทไดจากสมการเคม แลวอธบายเพมเตมวาผลตภณฑทค านวณไดจากสมการเคมจะมคามากกวาปรมาณผลตภณฑทเกดขนจรงเสมอ

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครอธบายพรอมกบยกตวอยางการค านวณหาผลไดรอยละ

4. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

5. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 6. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ

7. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรองผลไดรอยละ การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

95. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 53. แบบประเมนพฤตกรรม 54. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 120. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 121. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร

เรอง ผลไดรอยละ

รอยละของผลไดของสารผลตภณฑ ในการค านวณหาปรมาณของผลตภณฑจากสมการเคมนน คาทไดเรยกวา

ผลไดตามทฤษฎ (Theoretical yield) แตในทางปฏบตจะไดผลตภณฑนอยกวาตามทฤษฎ แตจะไดมากหรอนอยแคไหน กขนอยกบวธการและสารเคมทใช เรยกผลทไดวาน ผลไดจรง (Actual yield) ส าหรบการรายงานผล การทดลองนน จะเปรยบเทยบคาทไดตามทฤษฎในรปรอยละ ซงจะไดความสมพนธดงน

แบบฝกหด

1.เอทลอะซเตต เปนตวท าละลายทใชในการลางเลบ จะตองใชกรดอะซตกจ านวนเทาไร ในการเตรยม เอทลอะซเตต 252 กรม จะไดผลผลตรอยละทตองการคอ 85% …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….…………… …………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………..………………………………………………………………………… 2. ในการผลตสบของกลมแมบานในโครงการหนงต าบลหนงผลตภณฑ ไดทดลองผลตโดยใชสวนผสมดงน น ามนพช (C17H33COOH) 200 g ,potassium hydroxide(KOH) 91.7 g เตมกลนสงเคราะห และไดสบจ านวน 210 g ในการผลตจะไดผลผลตรอยละเทาไร …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….…………… …………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………..………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 44

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง การค านวณผลตภณฑทไดเปนรอยละ เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

ปรมาณของผลตภณฑทค านวณไดจากสมการเคม เรยกวาผลไดตามทฤษฎ สวนปรมาณของผลตภณฑทไดจากการทดลองเรยกวา ผลไดจรง ซงจะมคานอยกวาผลไดตามทฤษฎ เมอเปรยบเทยบคาทไดจรงกบคาทไดตามทฤษฎในรปของรอยละเรยกวา ผลไดรอยละ ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

การค านวณผลตภณฑทไดเปนรอยละ คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนการค านวณหาปรมาณของสารตาง ๆ ทงปรมาณของสารตงตนทเขาท าปฏกรยาพอดและผลตภณฑทไดจากสมการเคม แลวอธบายเพมเตมวาผลตภณฑทค านวณไดจากสมการเคมจะมคามากกวาปรมาณผลตภณฑทเกดขนจรงเสมอ

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครอธบายพรอมกบยกตวอยางการค านวณหาผลไดรอยละ

4. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนในกลม

5. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล 6. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ

7. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรองผลไดรอยละ การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

96. สงเกตพฤตกรรม 2. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 55. แบบประเมนพฤตกรรม 56. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 122. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 123. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แผนการจดการเรยนรท 45 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง สมดลเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

ภาวะสมดลคอภาวะของระบบทมสมบตคงท มอตราการเปลยนแปลงไปขางหนาเทากบอตราการเปลยนแปลงยอนกลบ และปรมาณสารตงตนและสารผลตภณฑทกชนดมคาคงท

ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

สมดลเคม 1. การเปลยนแปลงทผนกลบได 2. การเปลยนแปลงทท าใหเกดภาวะสมดล 3. สมดลในปฏกรยาเคม

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ใหนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบปฏกรยาเคมจากนนครใชกจกรรม กระตนความสนใจของนกเรยน ดงน

- น ากระดาษมา 2 แผน แผนหนงขย าเปนกอนกลม อกแผนหนงน าไปเผา จากนนใช ค าถามกระตนความสนใจของนกเรยน ดงน

- การกระท าทงสองอยางท าใหกระดาษเกดการเปลยนแปลงหรอไม - การกระท าใดทนกเรยนสามารถน ากระดาษกลบมาเขยนไดอก - การกระท าใดทนกเรยนไมสามารถน ากระดาษกลบมาเขยนไดอก

- นกเรยนคดวากจกรรมนเกยวของกบปฏกรยาเคมอยางไร 2. ใหนกเรยนตอบค าถามและรวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบกจกรรม ดงกลาว 3. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบชนดของปฏกรยาเคม จากนนใชค าถาม

กระตนความคดของนกเรยน ดงน - ปฏกรยาทผนกลบไดของสารเปนอยางไร 4. แจงผลการเรยนรทคาดหวงและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 5. อภปรายเกยวกบการเปลยนสถานะของน าในธรรมชาต การละลายและการตกผลก

ของโซเดยมคลอไรด เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการเปลยนแปลงทผนกลบได 6. แบงนกเรยนออกกลมๆ ละ 4 - 5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง

ออน คละกน ใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 4.1 ปฏกรยาระหวางสารละลาย CuSO4 กบสารละลาย HCl พรอมทงใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง

7. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนออกมาน าเสนอหนาชนเรยน 8. ใหนกเรยนใหนกเรยนแตละกลมอภปรายผลการทดลอง ตามแนวค าถาม

สารละลายคอปเปอร ( II ) ซลเฟตเปลยนแปลงอยางไร เมอเตมสารละลายกรด ไฮโดรคลอรกและน าลงไป เพราะเหตใด

9. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายใหไดขอสรปเกยวกบ ความหมายของปฏกรยาทเกดขน อยางสมบรณ ปฏกรยาไปขางหนา ปฏกรยายอนกลบ และปฏกรยาผนกลบได

10. ครเตรยมน าใสบกเกอร 2 ใบ ใบแรกใสดางทบทมทงไวนาน ประมาณ 2 ชวโมง ใบท 2 ครใสดางทบทมลงไปเลกนอย ใหนกเรยนสงเกตการณเปลยนแปลง โดยครใชค าถามกระตนความคดของนกเรยน ดงน

- ใบแรกมการกระจายของสดางทบทมหรอไม - ใบทสองมการกระจายของสดางทบทมหรอไม - อกนานเทาใดใบทสองจงจะหยดการเปลยนแปลง - การท ากจกรรมนเกยวของกบการเกดสมดลอยางไร

11. ครใชค าถามกระตนใหนกเรยนหาค าตอบ ดงน - นกเรยนคดวา ภาวะสมดล เกดขนไดอยางไร

12. ใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 4.2 การทดสอบไอรออน ( III) ไอออน (Fe3+)ไอรออน (II) ไอออน (Fe2+)และไอโอดน (I2)

13. ครใหความรวา - สารละลาย Fe (NO3)3 ม Fe3+ และ NO-

3 ละลายอย และไอออนทตองการ

ทดสอบ คอ Fe3+ สวนสารละลาย (NH4)2 Fe(SO4)2 ม NH4 + Fe2+ และ SO4

2- ละลายอย และไอออนทตองการทดสอบคอ Fe2+

- ใหสงเกตสของสารละลายไอรออน (III) ไนเตรต แอมโมเนยมไอรออน (II) ซลเฟต และสารละลายไอโอดนกอนท าปฏกรยาเพอเปรยบเทยบกบสของสารหลงปฏกรยา

14. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนออกมาน าเสนอหนาชนเรยน

15. ใหนกเรยนใหนกเรยนแตละกลมอภปรายผลการทดลอง ตามแนวค าถาม - ในสารละลาย (Fe(NO3)3) และ ((NH4)2 Fe(SO4)2 ประกอบดวยไอออนใดบาง - สารละลาย NH4SCN K3Fe(CN)6 และน าแปงใชทดสอบไอออนหรอสารใด ผลการเปลยนแปลงทสงเกตไดเปนอยางไร

16. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายใหไดขอสรป ดงน - ใช NH4SCN ทดสอบ Fe3+ ซงไดสารสแดงสด - ใช K3Fe(CN)6 ทดสอบ Fe2+ ซงไดตะกอนสน าเงน - ใชน าแปงทดสอบ I2 ซงไดสารสน าเงนเขม ( สารสน าเงนเขมนอาจเหนเปน

ตะกอนหรอคลายสารละลายขนอยกบความเขมขนของน าแปง ) 17. ใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 4.3 การทดสอบภาวะสมดลระหวาง Fe2+ และ Fe3+ 18. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนออกมาน าเสนอหนาชนเรยน 19. ใหนกเรยนใหนกเรยนแตละกลมอภปรายผลการทดลอง ตามแนวค าถาม

- การทดลองในแตละหลอดมสารหรอไอออนใดเกดขนบาง ทราบไดอยางไร - Fe2+ ท าปฏกรยากบ I2 หรอไม ทราบไดอยางไร - ผลตภณฑทเกดจากปฏกรยาระหวาง Fe2+ กบ I2 คอสารหรอไอออนใด

ทราบไดอยางไร 20. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายใหไดขอสรปเกยวกบภาวะสมดล และสมใหนกเรยน

ออกมาเขยนสมการแสดงภาวะสมดลทเกดขน 21. ครอธบายเพมเตมเกยวกบการเกดภาวะสมดลในปฏกรยาระหวางไอน ากบแกส

คารบอนมอนอกไซดแลวอภปรายรวมกนถงการเกดภาวะสมดลระหวางสถานะ สมดลในสารละลายอมตว และสมดลในปฏกรยาเคม เพอน าไปสขอสรปวาระบบทอยในภาวะสมดลจะตองมสมบตดงน

- เปนระบบปด - มการเปลยนแปลงไปขางหนาและยอนกลบเกดขนตอเนองตลอดเวลาดวยอตราเรวเทากน - ความเขมขนของสารตงตนและผลตภณฑมคาคงท

22. ใหนกเรยนแตละกลมจบคกนเปน 2 ค รวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด โดยปฏบต ดงน

- ใหสมาชกคนหนงในแตละคคดและเขยนค าตอบของค าถาม สมาชกอกคนหนง ตรวจสอบค าตอบ

- สมาชกแตละคเปลยนบทบาทกนในขอค าถามกดไป - หลงจบขอค าถามแลว ใหแตละคเปรยบเทยบค าตอบซงกนและกนภายใน

กลมเดยวกน 22. ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบและแลกเปลยนกนตรวจ 23. ชมเชยนกเรยนทไดคะแนนสงสด 3 อนดบแรก และน าผลงานไปตดทบอรด

สอ/แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง สมดลเคม 3. ใบงานท 4.1 ปฏกรยาระหวางสารละลาย CuSO4 กบสารละลาย HCl 4. ใบงานท 4.2 การทดสอบไอรออน ( III) ไอออน (Fe3+) ไอรออน (II) ไอออน (Fe2+) และไอโอดน (I2) 5. ใบงานท 4.3 การทดสอบภาวะสมดลระหวาง Fe2+ และ Fe3+ 6. วสดอปกรณตามใบงาน

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

97. สงเกตพฤตกรรม 98. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 99. ตรวจรายงานการทดลอง 100. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 57. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 58. แบบประเมนรายงานการทดลอง 59. แบบประเมนพฤตกรรม 60. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 124. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 125. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 126. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 127. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบงานท 4.1 ปฏกรยาระหวางสารละลาย CuSO4 และสารละลาย HCl

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง

1. ใสสารละลาย CuSO4 ] ลงในหลอดทดลองขนาดเลก 2 หลอดๆ ละ 5 หยด 2. เตมน ากลน 15 หยด ลงในหลอดท 1 เขยาและตงไวเพอใชเปรยบเทยบส 3. หยดสารละลาย HCl 6 mol/dm3 ลงในหลอดท 2 ทละหยดพรอมกบเขยาจน

สารละลายเปลยนส บนทกผล 4. หยดน ากลนลงในสารละลายในขอ 3 ทละหยด พรอมกบเขยาจนสารละลาย

เปลยนส บนทกผล 5. ท าการทดลองซ ากบสารในหลอดเดมอกครงตามขอ 3-4 สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม 1. สารละลายคอปเปอร ( II ) ซลเฟตเปลยนแปลงอยางไร เมอเตมสารละลายกรดไฮโดร

คลอรกและน าลงไป เพราะเหตใด

ใบงานท 4.2 การทดสอบไอรออน ( III) ไอออน (Fe3+) ไอรออน (II) ไอออน (Fe2+) และไอโอดน (I2)

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง

1. ใสสารละลายลงในหลอดทดลองขนาดเลก 3 หลอด ดงน หลอดท 1 สารละลายไอรออน (III) ไนเตรต (Fe(NO3)3) 0.05 mol/dm3 5 หยด หลอดท 2 สารละลายแอมโมเนยมไอรออน (II) ซลเฟต ((NH4)2 Fe(SO4)2)

0.05 mol/dm3 5 หยด หลอดท 3 สารละลายไอโอดนในเอทานอล 5 หยด

2. หยดสารละลายแอมโมเนยมไทโอไซยาเนต (NH4SCN) 0.5 mol/dm3 ลงในสารละลาย ทง 3 หลอดๆ ละ 1 หยด สงเกตการณเปลยนแปลง บนทกผล

3. น าหลอดทดลองขนาดเลกมาอก 3 หลอด ใสสารละลาย 3 ชนด เหมอนขอ1แตหยด สารละลายโพแทสเซยมเฮกซะไซยาโนเฟอเรต (III) (K3Fe(CN)6) 0.5 mol/dm3 หลอดละ 1 หยด สงเกตการณเปลยนแปลง บนทกผล

4. น าหลอดทดลองขนาดเลกมาอก 3 หลอด ใสสารละลาย 3 ชนด เหมอนขอ 1 แตหยด น าแปงลงไปหลอดละ 1 หยด สงเกตการเปลยนแปลง บนทกผล ค าถาม 1. ในสารละลาย (Fe(NO3)3) และ ((NH4)2 Fe(SO4)2 ประกอบดวยไอออนใดบาง 2. สารละลาย NH4SCN K3Fe(CN)6 และน าแปงใชทดสอบไอออนหรอสารใด ผลการ เปลยนแปลงทสงเกตไดเปนอยางไร

ใบงานท 4.3 การทดสอบภาวะสมดลระหวาง Fe2+ และ Fe3+

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง ตอนท 1 ปฏกรยาระหวางไอรออน (III) ไอออน (Fe3+) กบ ไอโดไดดไอออน (I-)

1. เตรยมหลอดทดลองขนาดเลก 2 หลอด ใสสารละลาย Fe(NO3)3 0.05 mol/dm3 และ KI 0.05 mol/dm3 หลอดละชนดๆ ละ 5 หยด เกบไวเทยบส

2. น าหลอดทดลองขนาดเลกมา 4 หลอด แตละหลอดใสสารละลาย Fe(NO3)3 0.05 mol/dm3 หลอดละ 5 หยด จากนนใสสารละลาย KI 0.05 mol/dm3 ลงไปหลอดละ 10 หยด ปดจกเขยาเบาๆ และตงไวจนสงเกตไมเหนการเปลยนแปลง เปรยบเทยบสของสาร ทง 4 หลอดกบสของสารละลาย Fe(NO3)3 และ KI ในขอ 1 บนทกผล

3. น าสารผสมจากขอ 2 มาทดลองตอ ดงน หลอดท 1 เกบไวส าหรบเปรยบเทยบส หลอดท 2 เตมสารละลาย K3Fe(CN)6 0.5 mol/dm3 2 หยด หลอดท 3 เตมน าแปงสก 2 หยด หลอดท 4 เตมสารละลาย NH4SCN 0.5 mol/dm3 2 หยด

4. สงเกตการณเปลยนแปลงและเปรยบเทยบสของสารในหลอดท 2-4 กบหลอดท 1 บนทกผล ตอนท 2

ปฏกรยาระหวางไอรออน (II) ไอออน (Fe2+) กบ ไอโอดน (I2) 1. เตรยมหลอดทดลองขนาดเลก 2 หลอดใสสารละลาย (NH4)2Fe(SO4)2 0.05 mol/dm3

และสารละลายไอโอดนในเอทานอล หลอดละชนดๆ ละ 5 หยด เกบไวเทยบส

2. น าหลอดทดลองขนาดเลกมาอก 1 หลอด ใสสารละลาย (NH4)2Fe(SO4)2 0.05 mol/dm3 ลงไป 10 หยด แลวเตมสารละลายไอโอดนในเอทานอล 5 หยด ปดหลอดดวยจกยางเขยาเบาๆ สงเกตการณเปลยนแปลงและเปรยบเทยบสของสารทไดกบสของสารละลาย (NH4)2Fe(SO4)2 และสารละลายไอโอดนในเอทานอลในขอ1 บนทกผล

3. เตมสารละลาย NH4SCN 0.5 mol/dm3 2 หยด ลงในสารจากขอ 2 สงเกตการเปลยนแปลง บนทกผล

แบบฝกหด 1. ระบบทอยในภาวะสมดลไดนามกจะมลกษณะเชนใด

………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………..

2. ระบบใดตอไปนอยในภาวะสมดลไดนามก จงอธบาย 2.1 ปรอทและไอปรอทในเทอรมอมเตอร ณ อณหภมคงท

………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………..

2.2 หลอดคะปลลารชนดปลายเปดทงสองดานโดยทดานหนงจมอยในน า ………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………..

3. ปจจยใดบางเปนองคประกอบทท าใหปฏกรยาเคมอยในภาวะสมดล ………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………..

4. สมดลไดนามก หมายความวาอยางไร ………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………..

5. ปฏกรยาดงสมการ CaCO3(s)— CaO(s) + CO2(g) ระบบจะอยในภาวะสมดลไดหรอไมในกรณตอไปน 5.1 ปฏกรยาเกดในภาชนะเปด

………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………..

5.2 ปฏกรยาเกดในภาชนะปด …………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………..

ใบความร

เรอง ภาวะสมดล สภาวะสมดล เปนสภาวะการเปลยนแปลงทมอตราการเกดปฏกรยาไปขางหนาและปฏกรยายอนกลบเทากน ท าให

ความเขมขนของสารตงตนและสารผลตภณฑจะคงทตลอดเวลา ในสภาวะสมดลนจะมการเปลยนแปลงตลอดเวลาในอตราของการไปขางหนาและยอนกลบเทากน ท าใหเหนความเขมขนของสารคงท เรยกสมดลนวา สมดลไดนามก (Dynamic equilibrium) ปฏกรยาผนกลบได (Reversible reaction) ประกอบดวย

1. ปฏกรยาไปขางหนา (Forward reaction) คอปฏกรยาทสารตงตนเปลยนเปนสาร ผลตภณฑ เชนการเผา CaCO3 ได CaO กบ CO2

2. ปฏกรยายอนกลบ (Reverse reaction) คอปฏกรยาทสารผลตภณฑยอนกลบเปนสาร

ตงตน เชน เมออตราไปขางหนาและยอนกลบเทากนเรยนสภาวะนวา สภาวะสมดล เขยนเปนสมการไดดงน

เรยกปฏกรยานวา ปฏกรยาผนกลบได

เมออตราการเกดปฏกรยาไปขางหนา(Rate of forward Reaction) ปฏกรยา (1) เทากบ อตราการเกดปฏกรยายอนกลบ (Rate of backward Reaction)ปฏกรยา (2) แลวในขณะนนระบบมสมบตคงท เรยกวา เกดภาวะสมดล(Equilibrium State) ลกษณะทวไปของภาวะสมดล

1. การเปลยนแปลงทเขาสภาวะสมดล โดยระบบมไดหยดนง แตจะมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เรยกวาสมดลไดนามก (Dynamic Equilibrium) ซงเปนสมดลทโมเลกลของสารในระบบยงคงมการเปลยนแปลงทผนกลบไดและเกดขนอยตลอดเวลาในระบบปด (Closed system)

2. ระบบจะด าเนนเขาสภาวะสมดลไดเอง โดยอตราการเกดปฏกรยาไปขางหนาเทากบอตราการเกดปฏกรยายอนกลบ

3. การด าเนนเขาสภาวะสมดลของระบบอาจเรมจากทางซายหรอทางขวากได

CaCO3

CaO + CO2

CaCO3

CaO + CO2

CaCO3

CaO + CO2

แผนการจดการเรยนรท 46

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง สมดลเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

ภาวะสมดลคอภาวะของระบบทมสมบตคงท มอตราการเปลยนแปลงไปขางหนาเทากบอตราการเปลยนแปลงยอนกลบ และปรมาณสารตงตนและสารผลตภณฑทกชนดมคาคงท

ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย

สาระการเรยนร

สมดลเคม 4. การเปลยนแปลงทผนกลบได 5. การเปลยนแปลงทท าใหเกดภาวะสมดล 6. สมดลในปฏกรยาเคม

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน

กระบวนการจดการเรยนร 1. ใหนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบปฏกรยาเคมจากนนครใชกจกรรม

กระตนความสนใจของนกเรยน ดงน - น ากระดาษมา 2 แผน แผนหนงขย าเปนกอนกลม อกแผนหนงน าไปเผา จากนนใช

ค าถามกระตนความสนใจของนกเรยน ดงน - การกระท าทงสองอยางท าใหกระดาษเกดการเปลยนแปลงหรอไม - การกระท าใดทนกเรยนสามารถน ากระดาษกลบมาเขยนไดอก - การกระท าใดทนกเรยนไมสามารถน ากระดาษกลบมาเขยนไดอก

- นกเรยนคดวากจกรรมนเกยวของกบปฏกรยาเคมอยางไร 2. ใหนกเรยนตอบค าถามและรวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบกจกรรม ดงกลาว 3. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบชนดของปฏกรยาเคม จากนนใชค าถาม

กระตนความคดของนกเรยน ดงน - ปฏกรยาทผนกลบไดของสารเปนอยางไร 4. แจงผลการเรยนรทคาดหวงและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 5. อภปรายเกยวกบการเปลยนสถานะของน าในธรรมชาต การละลายและการตกผลก

ของโซเดยมคลอไรด เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการเปลยนแปลงทผนกลบได 12. แบงนกเรยนออกกลมๆ ละ 4 - 5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง

ออน คละกน ใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 4.1 ปฏกรยาระหวางสารละลาย CuSO4 กบสารละลาย HCl พรอมทงใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง

13. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนออกมาน าเสนอหนาชนเรยน 14. ใหนกเรยนใหนกเรยนแตละกลมอภปรายผลการทดลอง ตามแนวค าถาม

สารละลายคอปเปอร ( II ) ซลเฟตเปลยนแปลงอยางไร เมอเตมสารละลายกรด ไฮโดรคลอรกและน าลงไป เพราะเหตใด

15. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายใหไดขอสรปเกยวกบ ความหมายของปฏกรยาทเกดขน อยางสมบรณ ปฏกรยาไปขางหนา ปฏกรยายอนกลบ และปฏกรยาผนกลบได

16. ครเตรยมน าใสบกเกอร 2 ใบ ใบแรกใสดางทบทมทงไวนาน ประมาณ 2 ชวโมง ใบท 2 ครใสดางทบทมลงไปเลกนอย ใหนกเรยนสงเกตการณเปลยนแปลง โดยครใชค าถามกระตนความคดของนกเรยน ดงน

- ใบแรกมการกระจายของสดางทบทมหรอไม - ใบทสองมการกระจายของสดางทบทมหรอไม - อกนานเทาใดใบทสองจงจะหยดการเปลยนแปลง - การท ากจกรรมนเกยวของกบการเกดสมดลอยางไร

17. ครใชค าถามกระตนใหนกเรยนหาค าตอบ ดงน - นกเรยนคดวา ภาวะสมดล เกดขนไดอยางไร

12. ใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 4.2 การทดสอบไอรออน ( III) ไอออน (Fe3+)ไอรออน (II) ไอออน (Fe2+)และไอโอดน (I2)

13. ครใหความรวา - สารละลาย Fe (NO3)3 ม Fe3+ และ NO-

3 ละลายอย และไอออนทตองการ

ทดสอบ คอ Fe3+ สวนสารละลาย (NH4)2 Fe(SO4)2 ม NH4 + Fe2+ และ SO4

2- ละลายอย และไอออนทตองการทดสอบคอ Fe2+

- ใหสงเกตสของสารละลายไอรออน (III) ไนเตรต แอมโมเนยมไอรออน (II) ซลเฟต และสารละลายไอโอดนกอนท าปฏกรยาเพอเปรยบเทยบกบสของสารหลงปฏกรยา

14. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนออกมาน าเสนอหนาชนเรยน

16. ใหนกเรยนใหนกเรยนแตละกลมอภปรายผลการทดลอง ตามแนวค าถาม - ในสารละลาย (Fe(NO3)3) และ ((NH4)2 Fe(SO4)2 ประกอบดวยไอออนใดบาง - สารละลาย NH4SCN K3Fe(CN)6 และน าแปงใชทดสอบไอออนหรอสารใด ผลการเปลยนแปลงทสงเกตไดเปนอยางไร

16. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายใหไดขอสรป ดงน - ใช NH4SCN ทดสอบ Fe3+ ซงไดสารสแดงสด - ใช K3Fe(CN)6 ทดสอบ Fe2+ ซงไดตะกอนสน าเงน - ใชน าแปงทดสอบ I2 ซงไดสารสน าเงนเขม ( สารสน าเงนเขมนอาจเหนเปน

ตะกอนหรอคลายสารละลายขนอยกบความเขมขนของน าแปง ) 17. ใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 4.3 การทดสอบภาวะสมดลระหวาง Fe2+ และ Fe3+ 24. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนออกมาน าเสนอหนาชนเรยน 25. ใหนกเรยนใหนกเรยนแตละกลมอภปรายผลการทดลอง ตามแนวค าถาม

- การทดลองในแตละหลอดมสารหรอไอออนใดเกดขนบาง ทราบไดอยางไร - Fe2+ ท าปฏกรยากบ I2 หรอไม ทราบไดอยางไร - ผลตภณฑทเกดจากปฏกรยาระหวาง Fe2+ กบ I2 คอสารหรอไอออนใด

ทราบไดอยางไร 26. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายใหไดขอสรปเกยวกบภาวะสมดล และสมใหนกเรยน

ออกมาเขยนสมการแสดงภาวะสมดลทเกดขน 27. ครอธบายเพมเตมเกยวกบการเกดภาวะสมดลในปฏกรยาระหวางไอน ากบแกส

คารบอนมอนอกไซดแลวอภปรายรวมกนถงการเกดภาวะสมดลระหวางสถานะ สมดลในสารละลายอมตว และสมดลในปฏกรยาเคม เพอน าไปสขอสรปวาระบบทอยในภาวะสมดลจะตองมสมบตดงน

- เปนระบบปด - มการเปลยนแปลงไปขางหนาและยอนกลบเกดขนตอเนองตลอดเวลาดวยอตราเรวเทากน - ความเขมขนของสารตงตนและผลตภณฑมคาคงท

22. ใหนกเรยนแตละกลมจบคกนเปน 2 ค รวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด โดยปฏบต ดงน

- ใหสมาชกคนหนงในแตละคคดและเขยนค าตอบของค าถาม สมาชกอกคนหนง ตรวจสอบค าตอบ

- สมาชกแตละคเปลยนบทบาทกนในขอค าถามกดไป - หลงจบขอค าถามแลว ใหแตละคเปรยบเทยบค าตอบซงกนและกนภายใน

กลมเดยวกน 28. ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบและแลกเปลยนกนตรวจ 29. ชมเชยนกเรยนทไดคะแนนสงสด 3 อนดบแรก และน าผลงานไปตดทบอรด

สอ/แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง สมดลเคม 3. ใบงานท 4.1 ปฏกรยาระหวางสารละลาย CuSO4 กบสารละลาย HCl 4. ใบงานท 4.2 การทดสอบไอรออน ( III) ไอออน (Fe3+) ไอรออน (II) ไอออน (Fe2+) และไอโอดน (I2) 5. ใบงานท 4.3 การทดสอบภาวะสมดลระหวาง Fe2+ และ Fe3+ 6. วสดอปกรณตามใบงาน

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

101. สงเกตพฤตกรรม 102. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 103. ตรวจรายงานการทดลอง 104. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 61. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 62. แบบประเมนรายงานการทดลอง 63. แบบประเมนพฤตกรรม 64. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 128. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 129. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 130. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 131. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบงานท 4.1 ปฏกรยาระหวางสารละลาย CuSO4 และสารละลาย HCl

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง

6. ใสสารละลาย CuSO4 ] ลงในหลอดทดลองขนาดเลก 2 หลอดๆ ละ 5 หยด 7. เตมน ากลน 15 หยด ลงในหลอดท 1 เขยาและตงไวเพอใชเปรยบเทยบส 8. หยดสารละลาย HCl 6 mol/dm3 ลงในหลอดท 2 ทละหยดพรอมกบเขยาจน

สารละลายเปลยนส บนทกผล 9. หยดน ากลนลงในสารละลายในขอ 3 ทละหยด พรอมกบเขยาจนสารละลาย

เปลยนส บนทกผล 10. ท าการทดลองซ ากบสารในหลอดเดมอกครงตามขอ 3-4 สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม 2. สารละลายคอปเปอร ( II ) ซลเฟตเปลยนแปลงอยางไร เมอเตมสารละลายกรดไฮโดร

คลอรกและน าลงไป เพราะเหตใด

ใบงานท 4.2 การทดสอบไอรออน ( III) ไอออน (Fe3+) ไอรออน (II) ไอออน (Fe2+) และไอโอดน (I2)

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง

5. ใสสารละลายลงในหลอดทดลองขนาดเลก 3 หลอด ดงน หลอดท 1 สารละลายไอรออน (III) ไนเตรต (Fe(NO3)3) 0.05 mol/dm3 5 หยด หลอดท 2 สารละลายแอมโมเนยมไอรออน (II) ซลเฟต ((NH4)2 Fe(SO4)2)

0.05 mol/dm3 5 หยด หลอดท 3 สารละลายไอโอดนในเอทานอล 5 หยด

6. หยดสารละลายแอมโมเนยมไทโอไซยาเนต (NH4SCN) 0.5 mol/dm3 ลงในสารละลาย ทง 3 หลอดๆ ละ 1 หยด สงเกตการณเปลยนแปลง บนทกผล

7. น าหลอดทดลองขนาดเลกมาอก 3 หลอด ใสสารละลาย 3 ชนด เหมอนขอ1แตหยด สารละลายโพแทสเซยมเฮกซะไซยาโนเฟอเรต (III) (K3Fe(CN)6) 0.5 mol/dm3 หลอดละ 1 หยด สงเกตการณเปลยนแปลง บนทกผล

8. น าหลอดทดลองขนาดเลกมาอก 3 หลอด ใสสารละลาย 3 ชนด เหมอนขอ 1 แตหยด น าแปงลงไปหลอดละ 1 หยด สงเกตการเปลยนแปลง บนทกผล ค าถาม 1. ในสารละลาย (Fe(NO3)3) และ ((NH4)2 Fe(SO4)2 ประกอบดวยไอออนใดบาง 2. สารละลาย NH4SCN K3Fe(CN)6 และน าแปงใชทดสอบไอออนหรอสารใด ผลการ เปลยนแปลงทสงเกตไดเปนอยางไร

ใบงานท 4.3 การทดสอบภาวะสมดลระหวาง Fe2+ และ Fe3+

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง ตอนท 1 ปฏกรยาระหวางไอรออน (III) ไอออน (Fe3+) กบ ไอโดไดดไอออน (I-)

5. เตรยมหลอดทดลองขนาดเลก 2 หลอด ใสสารละลาย Fe(NO3)3 0.05 mol/dm3 และ KI 0.05 mol/dm3 หลอดละชนดๆ ละ 5 หยด เกบไวเทยบส

6. น าหลอดทดลองขนาดเลกมา 4 หลอด แตละหลอดใสสารละลาย Fe(NO3)3 0.05 mol/dm3 หลอดละ 5 หยด จากนนใสสารละลาย KI 0.05 mol/dm3 ลงไปหลอดละ 10 หยด ปดจกเขยาเบาๆ และตงไวจนสงเกตไมเหนการเปลยนแปลง เปรยบเทยบสของสาร ทง 4 หลอดกบสของสารละลาย Fe(NO3)3 และ KI ในขอ 1 บนทกผล

7. น าสารผสมจากขอ 2 มาทดลองตอ ดงน หลอดท 1 เกบไวส าหรบเปรยบเทยบส หลอดท 2 เตมสารละลาย K3Fe(CN)6 0.5 mol/dm3 2 หยด หลอดท 3 เตมน าแปงสก 2 หยด หลอดท 4 เตมสารละลาย NH4SCN 0.5 mol/dm3 2 หยด

8. สงเกตการณเปลยนแปลงและเปรยบเทยบสของสารในหลอดท 2-4 กบหลอดท 1 บนทกผล ตอนท 2

ปฏกรยาระหวางไอรออน (II) ไอออน (Fe2+) กบ ไอโอดน (I2) 4. เตรยมหลอดทดลองขนาดเลก 2 หลอดใสสารละลาย (NH4)2Fe(SO4)2 0.05 mol/dm3

และสารละลายไอโอดนในเอทานอล หลอดละชนดๆ ละ 5 หยด เกบไวเทยบส

5. น าหลอดทดลองขนาดเลกมาอก 1 หลอด ใสสารละลาย (NH4)2Fe(SO4)2 0.05 mol/dm3 ลงไป 10 หยด แลวเตมสารละลายไอโอดนในเอทานอล 5 หยด ปดหลอดดวยจกยางเขยาเบาๆ สงเกตการณเปลยนแปลงและเปรยบเทยบสของสารทไดกบสของสารละลาย (NH4)2Fe(SO4)2 และสารละลายไอโอดนในเอทานอลในขอ1 บนทกผล

6. เตมสารละลาย NH4SCN 0.5 mol/dm3 2 หยด ลงในสารจากขอ 2 สงเกตการเปลยนแปลง บนทกผล

แบบฝกหด 1. ระบบทอยในภาวะสมดลไดนามกจะมลกษณะเชนใด

………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………..

2. ระบบใดตอไปนอยในภาวะสมดลไดนามก จงอธบาย 2.3 ปรอทและไอปรอทในเทอรมอมเตอร ณ อณหภมคงท

………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………..

2.4 หลอดคะปลลารชนดปลายเปดทงสองดานโดยทดานหนงจมอยในน า ………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………..

3. ปจจยใดบางเปนองคประกอบทท าใหปฏกรยาเคมอยในภาวะสมดล ………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………..

4. สมดลไดนามก หมายความวาอยางไร ………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………..

5. ปฏกรยาดงสมการ CaCO3(s)— CaO(s) + CO2(g) ระบบจะอยในภาวะสมดลไดหรอไมในกรณตอไปน 5.1 ปฏกรยาเกดในภาชนะเปด

………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………..

5.2 ปฏกรยาเกดในภาชนะปด …………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………..

ใบความร

เรอง ภาวะสมดล สภาวะสมดล เปนสภาวะการเปลยนแปลงทมอตราการเกดปฏกรยาไปขางหนาและปฏกรยายอนกลบเทากน ท าให

ความเขมขนของสารตงตนและสารผลตภณฑจะคงทตลอดเวลา ในสภาวะสมดลนจะมการเปลยนแปลงตลอดเวลาในอตราของการไปขางหนาและยอนกลบเทากน ท าใหเหนความเขมขนของสารคงท เรยกสมดลนวา สมดลไดนามก (Dynamic equilibrium) ปฏกรยาผนกลบได (Reversible reaction) ประกอบดวย

3. ปฏกรยาไปขางหนา (Forward reaction) คอปฏกรยาทสารตงตนเปลยนเปนสาร ผลตภณฑ เชนการเผา CaCO3 ได CaO กบ CO2

4. ปฏกรยายอนกลบ (Reverse reaction) คอปฏกรยาทสารผลตภณฑยอนกลบเปนสาร

ตงตน เชน เมออตราไปขางหนาและยอนกลบเทากนเรยนสภาวะนวา สภาวะสมดล เขยนเปนสมการไดดงน

เรยกปฏกรยานวา ปฏกรยาผนกลบได

เมออตราการเกดปฏกรยาไปขางหนา(Rate of forward Reaction) ปฏกรยา (1) เทากบ อตราการเกดปฏกรยายอนกลบ (Rate of backward Reaction)ปฏกรยา (2) แลวในขณะนนระบบมสมบตคงท เรยกวา เกดภาวะสมดล(Equilibrium State) ลกษณะทวไปของภาวะสมดล

1. การเปลยนแปลงทเขาสภาวะสมดล โดยระบบมไดหยดนง แตจะมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เรยกวาสมดลไดนามก (Dynamic Equilibrium) ซงเปนสมดลทโมเลกลของสารในระบบยงคงมการเปลยนแปลงทผนกลบไดและเกดขนอยตลอดเวลาในระบบปด (Closed system)

2. ระบบจะด าเนนเขาสภาวะสมดลไดเอง โดยอตราการเกดปฏกรยาไปขางหนาเทากบอตราการเกดปฏกรยายอนกลบ

3. การด าเนนเขาสภาวะสมดลของระบบอาจเรมจากทางซายหรอทางขวากได

CaCO3

CaO + CO2

CaCO3

CaO + CO2

CaCO3

CaO + CO2

แผนการจดการเรยนรท 47 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง คาคงทสมดล เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ ค า ค ง ท ส ม ด ล ส า ห ร บ ป ฏ ก ร ย า ห น ง ๆ ห า ไ ด จ า ก อ ต ร า ส ว น ข อ ง ผ ล ค ณ ร ะ ห ว า ง ความเขมขนของสารผลตภณฑกบผลคณระหวางความเขมขนของสารตงตนทเหลอโดยตวเลขสมประสทธทอยหนาสารแตละตวเปนเลขยกก าลง ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

คาคงทสมดล 1. ความสมพนธระหวางความเขมขนของสารตาง ๆ ณ ภาวะสมดล 2. คาคงทสมดลกบสมการเคม 3. การค านวณเกยวกบคาคงทสมดล

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร 1. ทบทวนปการเกดภาวะสมดล สมดลในปฏกรยาเคม และระบบทอยในภาวะสมดล

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 1. ใหนกเรยนศกษาความเขมขนของสารทภาวะเรมตนและภาวะสมดล ของปฏกรยา

H2(g) + I2(g) 2HI(g) จากใบความร

2. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบความสมพนธระหวางความเขมขนของสาร ตงตนและสารผลตภณฑในปฏกรยาเคม แลวรวมกนอภปรายสรป

5. ครอธบายใหความรเกยวกบคาคงทสมดลกบสมการเคม การหาคาคงทสมดล ตามรายละเอยดในใบความร

6. แบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4- 5 คน แตละกลมมนกเรยนเกง ปานกลาง ออน คละกน ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาท กนเองในกลม เชน

คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบายค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง

7. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสย ตาง ๆ ใหนกเรยนทกคนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง 8. ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล 9. ชมเชยกลมทไดคะแนนสงสดและนกเรยนทใหความรวมมอในการท ากจกรรม สอ / แหลงการเรยนร

1. ใบความร เรอง คาคงทสมดล 2. เอกสาร แบบเรยน

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

105. สงเกตพฤตกรรม 106. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 65. แบบประเมนพฤตกรรม 66. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 132. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 133. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง คาคงทสมดล (Equilibrium Constant)

ความสมพนธระหวางความเขมขนของสารตาง ๆ ณ ภาวะสมดล ในปฏกรยาเคมใดๆ จะมคาคงทคาหนงซงบอกใหทราบถงความสมพนธระหวางความเขมขนของสารตางๆทภาวะสมดล เรยกวา คาคงทสมดล (Equilibrium Constant) ตวอยาง H2(g) + I2(g) 2HI(g) ท 4250C

การทดลองท [N2] [I2] [HI] K = [HI] 2 / [H2][I2] 1 2 3 4 5 6

4.565 3.560 2.253 1.831 0.479 1.141

0.738 1.250 2.336 3.130 0.479 1.141

13.54 15.59 16.85 17.67 3.531 8.410

54.79 54.67 54.14 54.79 54.35 54.35

หมายเหต การทดลองท 1 - 4 ไดจากการรวมตวชอง H2 และ I2 การทดลองท 5 - 6 ไดจากการสลายตวของ HI จากตารางสรปไดวาไมวาจะเรมตนดวยปรมาณสารเทาใดกตาม อตราสวนระหวางผลคณของความเขมขนของผลตภณฑแตละชนดยกก าลงดวยสมประสทธบอกจ านวนโมลของผลตภณฑนนๆกบผลคณของความเขมขนของสารตงตนทเหลอแตละชนดยกก าลงดวยสมประสทธบอกจ านวนโมลของสารทเหลอทสภาวะสมดลจะมคาคงทเสมอเมออณหภมคงท เรยกวา คาคงทสมดล (k)

ในปฏกรยาใด ๆ ไมวาจะเรมตนปฏกรยาดวยความเขมขนของสารตงตนเทาใดกตาม เมอระบบเขาสภาวะสมดลแลว สารตาง ๆ จะมความเขมขนคาหนง ซงจะท าใหอตราสวนระหวางผลคณของ ความเขมขนของสารผลตภณฑแตละชนดยกก าลงดวยสมประสทธบอกจ านวนโมลของสารผลตภณฑนน ๆ กบผลคณของความเขมขนของสารตงตนทเหลอแตละชนดยกก าลงดวยสมประสทธบอกจ านวนโมลของสารตงตนนน ๆ จะมคาคงทเสมอ เมออณหภมท เรยกวาคาคงทนวา คาคงทของสมดล แทนดวยสญลกษณ K หมายเหต สมประสทธบอกจ านวนโมลของสารผลตภณฑและสารตงตนไดจากสมการทดลแลว aA + bB cC + dD ทภาวะสมดล

ba

dc

BA

DC = K (ทอณหภมคงท)

เมอ K = คาคงทของสมดล

สมการทไดนเรยกวา กฎของภาวะสมดลทางเคม (Law of Chemical Equilibrium) สวนเศษทางซายมอ เรยกวา Mass action expression กฎของภาวะสมดลทางเคมกลาวเปนขอความไดวา “ส าหรบปฏกรยาทผนกลบไดทภาวะสมดลผลคณของเขมขนของสารผลตภณฑเมอหารดวยผลคณของความเขมขนของสารตงตนทเหลอ โดยทความเขมขนของสารแตละชนดยกก าลงดวยเลขสมประสทธบอกจ านวน โมลของสารในสมการทดลแลวจะมคาคงทเสมอเมออณหภมคงท” ภาวะสมดลไมขนอยกบวถทางของการเกดปฏกรยาจะมกลไกการเกดแบบใด เมอถงภาวะสมดลแลว Mass action expression จะมคาคงทเสมอ หรอไดคาคงทของสมดลเดยวกน ดงนนในการเขยนสมการแสดงกฎของภาวะสมดลทางเคมสามารถใชตวเลขแสดงสมประสทธบอกจ านวนโมลของสารในสมการทดลแลวเปนตวเลขยกก าลงความเขมขนไดเลย ** คาคงทของสมดลทค านวณไดโดยอาศยความเขมขนดงทกลาวมาแลว อาจใชสญลกษณแทนวา “Kc”

ขอควรจ า คาความเขมขนของสารตาง ๆ ทจะมาแทนในสมการ ba

dc

BA

DC = K นน

จะตองเปน ความเขมขนทภาวะสมดลและมหนวยเปนโมลตอลกบาศกเดซเมตรหรอโมลตอลตร ความเขมขนของสารผลตภณฑใชความเขมขนทเกดขน สวนความเขมขนของสารตงตนใช ความเขมขนทเหลออย ณ ภาวะสมดล

คาคงทสมดลกบสมการเคม ในปฏกรยาเนอผสม ถาสารทเกยวของในปฏกรยามของแขงหรอของเหลวบรสทธรวมอยดวยไมตองน าความเขมขนของสารทเปนของแขงหรอของเหลวทบรสทธมาเขยนไวในอตราสวนทแสดงคาคงทของสมดล เพราะสารทเปนของแขงและของเหลวบรสทธจะมความเขมขนคงท ดงนนความเขมขนของสารทเปนของแขงหรอของเหลวบรสทธจงไดคดรวมอยในคาคงทของสมดล (K) แลวตวอยางเชน ตวอยางท 1 Fe2+(aq) + Ag+(aq) Fe3+(aq) + Ag(s)

K1 = ]][[

]][[2

3

AgFe

AgFe

ปฏกรยาน ม Ag เปนของแขงซงมความเขมขนคงท เมอน าความเขมขนของ Ag ไปหารคา K1 จะไดคาคงทของสมดลใหม คอ K ดงน

]][[

][2

3

1

AgFe

Fe

Ag

K

]][[

][2

3

AgFe

FeK

ตวอยางท 2 CO2(g) + H2(g) CO(g) + H2O(l) เนองจาก H2O เปนของเหลวบรสทธซงมความเขมขนคงทและไดคดรวมไวในคาคงทของสมดลแลว ขอสงเกตเกยวกบคาคงทของสมดล (K) 1. คา K ขนอยกบอณหภมคอ เมออณหภมคงท คา K กจะคงท แตถาอณหภมเปลยนคา K กจะเปลยนดวย ดงนนเมอกลาวถงคา K จะตองอางถงอณหภมดวยเสมอ 2. คา K ในปฏกรยาตางชนดกนสวนใหญจะมหนวยตางกนและบางปฏกรยาไมมหนวย หนวยของคา K จะเปนอยางไรขนอยกบ mass action expression ตวอยางเชน 2.1 N2O4(g) 2NO2(g)

K = ][

][

42

2

2

ON

NO

= 3

23

/

)/(

dmmol

dmmol

= mol/dm3 2.2 N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g)

K = 3

22

2

3

]][[

][

HN

NH

= )/)(/(

)/(33

23

dmmoldmmol

dmmol

= dm6/mol2 ดงนน กรณนคา K มหนวยเปน dm6/mol2 ดวยสาเหตดงกลาว คา K จงไมคอยนยมเขยนหนวย ความสมพนธของคา K จากปฏกรยา aA + bB cC + dD ความสมพนธของคา K ดงน 1. ถาน าสมการมาบวกกน คา K จะน ามาคณกน A + B C + D …………. K1 E + F G + B …………. K2

A + E + F C + D + G …………. K3 = K1 K2

]][[

][

22 HCO

COK

2. ถาน าสมการมาลบกน คา K จะน ามาหารกน A + B C + D …………. K1 G + B E + F …………. K2

A + E + F C + D + G …………. K3 = 2

1

K

K

3. ถากลบสมการ คา K จะกลบเศษเปนสวน A + B C + D …………. K1

C + D A + B …………. K2 = 1

1

K

4. ถาเอาเลขใดคณเขาไปในสมการ คา K ตองยกก าลงดวยเลขนน 2A + 3B C + 4D …………. K1 3A + 9B 3C + 12D …………. K2 = (K1)

3

การค านวณเกยวกบคาคงทสมดล ค านวณคา K แบงเปน 3 ประเภท แนวท 1 ใหหาคา K โดยก าหนดความเขมขนใหทกคา

ตวอยางท 1 ระบบหนงประกอบดวย PCl5, PCl3, Cl2 เมอท าการทดลองทอณหภม 250C มสมการดงน PCl5 PCl3 + Cl2 ทภาวะสมดลพบ PCl5 = 1.5 mol/dm3 ,PCl3 = 0.2 mol/dm3 และ Cl2 เขมขน 0.3 0.2 mol/dm3 จงหาคา K

วธท า K = ][

]][[

5

23

PCl

ClPCl

= ]5.1[

]3.0][2.0[

= 2104 แนวท 2 ใหหาคา K โดยก าหนดความเขมขนใหบางคา ตวอยางท 2 น ากาซ x 5 mol มาเผาในภาชนะปดขนาด 100 cm3 ทอณหภมหนง พบวาแยกสลายได 18% ไดกาซ y และ z ดงสมการ x y + z จงหาคา K วธท า

กาซ x = 1.0

5 = 50 mol/dm3

กาซ x 100 mol/dm3 สลายไป 18 mol/dm3 กาซ x 50 mol/dm3 สลายไป 9 mol/dm3

ตวอยางท 3 คาคงทสมดลการแตกตวของ PbCl2 เมอละลายน าเทากบ 3.2 10-8 mol3/dm9 PbCl2(s) Pb2+(aq) + 2Cl-(aq) สารละลายอมตวของ PbCl2 จะมความเขมขนกโมล/ลตร วธท า PbCl2(s) Pb2+(aq) + 2Cl-(aq) เรมตน ของแขง 0 0 เปลยนไป x x 2x สมดล - x 2x ตองก าหนดใหสารทเปลยนไปมคาเปน x mol/dm3 Ksp = [2x]2[x]

3.2 10-8 = 4 x3

0.8 10-8 = x3

x = 3 8108.0

= 0.2 10-2

= 2 10-3

สารละลาย PbCl2 จะมความเขมขน 2 10-3 mol/dm3 X Y + Z เรมตน 50 0 0 เปลยนไป 9 9 9 สมดล 41 9 9

K = ]41[

]9[ 2

= 1.98 แนวท 3 ก าหนดคา K มาให และใหหาความเขมขนของสารแตละตว ตวอยางท 1 ถาคาคงทของสมดล (K) ท 1,000 K ส าหรบปฏกรยา

N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g) เทากบ 2.37 10-3 dm6/mol2 จงค านวณหาความเขมขน N2 ภายในระบบทประกอบดวย H2 8.80 mol/dm3 และ NH3 1.05 mol/dm3

วธท า 3

22

2

3

]][[

][

HN

NH = K

33

2

23

)/80.8]([

)/05.1(

dmmolN

dmmol = 2.37 10-3 dm6/mol2

[N2] =)/1037.2()/80.8(

)/05.1(26333

23

moldmdmmol

dmmol

= 0.683 mol/dm3

ความเขมขน N2 = 0.683 mol/dm3

คาคงทของสมดล ณ อณหภมหนง เนองจากคาคงทของสมดลเปนอตราสวนระหวางความเขมขนของสารผลตภณฑกบ ความเขมขนของสารตงตนทเหลออย ณ ภาวะสมดล ดงนนคาคงทของสมดลจงสามารถบอกใหทราบวาในปฏกรยาหนง ๆ ทภาวะสมดลมสารผลตภณฑเกดขนมากนอยเพยงใดหรอมสารตงตน เหลออยมากนอยเพยงใด ถาคาคงทของสมดลมคามากแสดงวามสารผลตภณฑเกดขนมาก เหลอสารตงตนอยนอย แตถาคาคงทของสมดลมคานอยแสดงวามสารผลตภณฑเกดขนนอยเหลอสารตงตนอยมาก โดยทว ๆ ไป พจารณาไดดงน 1. ถาคาคงทของสมดล (K) มคามากกวา 1 แสดงวาผลคณของความเขมขนของสารผลตภณฑมคามากกวาผลคณของความเขมขนของสารตงตน ดงนน เราอาจอนโลมวา ถาคา K มากกวา 1 แสดงวา ปฏกรยาเกดไปขางหนาไดด มสารผลตภณฑเกดขนมากและเหลอสารตงตนอยนอย ถาคา K มากกวา 1 มาก ๆ จงจะกลาวไดวามสารผลตภณฑมากกวาสารตงตน 2. ถาคาคงทของสมดล (K) มคานอยกวา 1 แสดงวา ผลคณของความเขมขนของสารผลตภณฑมคานอยกวาผลคณของความเขมขนของสารตงตน ดงนนเราอาจอนโลมวา ถาคา K นอยกวา 1 แสดงวาปฏกรยาเกดไปขางหนาไดไมด มสารผลตภณฑเกดขนนอย เหลอสารตงตนอยมาก และถาคา K นอยกวา 1 มาก จงกลาวไดวา มสารผลตภณฑนอยกวาสารตงตน

แบบฝกหด 1. คาคงทสมดล หมายถงอะไร

………………………………………………………………………………………………. 2. จงเขยนคาคงทสมดลของปฏกรยาตอไปน

ก. 2CO2 ( g ) 2CO ( g ) + O2 ( g )

………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

ข. PbI2 ( S ) Pb2+ ( aq ) + 2I- (aq ) ………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

ค. CO2 ( g ) + H2 ( g ) CO ( g ) + H2O ( l )

………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

3. จงเขยนสมการแสดงปฏกรยาเคมทมคาคงทสมดล K = [NO2]2[Cl2] / [NO2Cl]2

………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

4. จงค านวณคาคงทสมดลของปฏกรยา A + 2B 2C ถาผสมสาร A 1.0 mol / dm3 กบสาร B 1.5 mol ในภาชนะขนาด 2 dm3 ทภาวะสมดลความเขมขนของ C เทากบ 0.35 mol/ dm3

………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

5. ถาผสมแกส CO 0.065 mol ใหท าปฏกรยากบ FeO มากเกนพอในภาชนะขนาด 1 dm3 จงค านวณหาจ านวนโมลของ Co Fe และ CO2 ในปฏกรยาทภาวะสมดล

FeO ( S ) + CO ( g ) Fe ( S ) + CO2 ( g ) ; K = 0.516 ………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

6. ก าหนด 2NO(g) N2(g) + O2(g)………….(1) ; K= x 2NO(g) N2O(g) +1/2O2(g)……….(2): K= y

จงหาคา K ของปฏกรยา N2O(g) N2(g) + 1/2O2 (g) ………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

7. เมอน ากาซ N2 และกาซ H2 มาท าปฏกรยาดงสมการ 3H2(g)+N2(g) 2NH3(g)

ถาผสมกาซ N2 และกาซ H2 อยางละ 1.5 molในภาชนะขนาด 3 dm3 ทภาวะสมดล ความเขมขนของ NH3 เทากบ 0.20 mol/ dm3 จงหาคา K

………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

8. ปฏกรยาดงสมการ H2(g) + I2(g) 2HI(g) มคา K เทากบ 16 ทอณหภม 700 ๐C ถาน ากาซH2 และ I2 ชนดละ 1.0 mol มาผสม กนในภาชนะขนาด 1 dm3 ทอณหภมดงกลาวความเขมขนของ HI ณ ภาวะสมดลเปนก mol/ dm3

………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

9. ปฏกรยานอยในภาวะสมดลดงสมการ N2O4(g) 2NO2(g) ทอณหภม 250 ๐C บรรจ N2O4 0.3 mol ในภาชนะขนาดครงลตรเมอระบบเขาสภาวะสมดลพบวาความเขมขนของ N2O4 เปน 0.150 mol/ dm3คาคงทของปฏกรยานเปนเทาไร

………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

10. ก าหนดปฏกรยาดงสมการ CaO(s) + CO2(g) CaCO3(s) มคา K = 9 ท 800๐C จงหาความเขมขนของ CO2 (g) ………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

แผนการจดการเรยนรท 48 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง คาคงทสมดล เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ ค า ค ง ท ส ม ด ล ส า ห ร บ ป ฏ ก ร ย า ห น ง ๆ ห า ไ ด จ า ก อ ต ร า ส ว น ข อ ง ผ ล ค ณ ร ะ ห ว า ง ความเขมขนของสารผลตภณฑกบผลคณระหวางความเขมขนของสารตงตนทเหลอโดยตวเลขสมประสทธทอยหนาสารแตละตวเปนเลขยกก าลง ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร

คาคงทสมดล 4. ความสมพนธระหวางความเขมขนของสารตาง ๆ ณ ภาวะสมดล 5. คาคงทสมดลกบสมการเคม 6. การค านวณเกยวกบคาคงทสมดล

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร 1. ทบทวนปการเกดภาวะสมดล สมดลในปฏกรยาเคม และระบบทอยในภาวะสมดล

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ใหนกเรยนศกษาความเขมขนของสารทภาวะเรมตนและภาวะสมดล ของปฏกรยา

H2(g) + I2(g) 2HI(g) จากใบความร

4. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบความสมพนธระหวางความเขมขนของสาร ตงตนและสารผลตภณฑในปฏกรยาเคม แลวรวมกนอภปรายสรป

5. ครอธบายใหความรเกยวกบคาคงทสมดลกบสมการเคม การหาคาคงทสมดล ตามรายละเอยดในใบความร

6. แบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4- 5 คน แตละกลมมนกเรยนเกง ปานกลาง ออน คละกน ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาท กนเองในกลม เชน

คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบายค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง

7. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสย ตาง ๆ ใหนกเรยนทกคนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง 8. ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล 9. ชมเชยกลมทไดคะแนนสงสดและนกเรยนทใหความรวมมอในการท ากจกรรม สอ / แหลงการเรยนร

3. ใบความร เรอง คาคงทสมดล 4. เอกสาร แบบเรยน

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

107. สงเกตพฤตกรรม 108. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 67. แบบประเมนพฤตกรรม 68. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 134. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 135. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง คาคงทสมดล (Equilibrium Constant)

ความสมพนธระหวางความเขมขนของสารตาง ๆ ณ ภาวะสมดล ในปฏกรยาเคมใดๆ จะมคาคงทคาหนงซงบอกใหทราบถงความสมพนธระหวางความเขมขนของสารตางๆทภาวะสมดล เรยกวา คาคงทสมดล (Equilibrium Constant) ตวอยาง H2(g) + I2(g) 2HI(g) ท 4250C

การทดลองท [N2] [I2] [HI] K = [HI] 2 / [H2][I2] 1 2 3 4 5 6

4.565 3.560 2.253 1.831 0.479 1.141

0.738 1.250 2.336 3.130 0.479 1.141

13.54 15.59 16.85 17.67 3.531 8.410

54.79 54.67 54.14 54.79 54.35 54.35

หมายเหต การทดลองท 1 - 4 ไดจากการรวมตวชอง H2 และ I2 การทดลองท 5 - 6 ไดจากการสลายตวของ HI จากตารางสรปไดวาไมวาจะเรมตนดวยปรมาณสารเทาใดกตาม อตราสวนระหวางผลคณของความเขมขนของผลตภณฑแตละชนดยกก าลงดวยสมประสทธบอกจ านวนโมลของผลตภณฑนนๆกบผลคณของความเขมขนของสารตงตนทเหลอแตละชนดยกก าลงดวยสมประสทธบอกจ านวนโมลของสารทเหลอทสภาวะสมดลจะมคาคงทเสมอเมออณหภมคงท เรยกวา คาคงทสมดล (k)

ในปฏกรยาใด ๆ ไมวาจะเรมตนปฏกรยาดวยความเขมขนของสารตงตนเทาใดกตาม เมอระบบเขาสภาวะสมดลแลว สารตาง ๆ จะมความเขมขนคาหนง ซงจะท าใหอตราสวนระหวางผลคณของ ความเขมขนของสารผลตภณฑแตละชนดยกก าลงดวยสมประสทธบอกจ านวนโมลของสารผลตภณฑนน ๆ กบผลคณของความเขมขนของสารตงตนทเหลอแตละชนดยกก าลงดวยสมประสทธบอกจ านวนโมลของสารตงตนนน ๆ จะมคาคงทเสมอ เมออณหภมท เรยกวาคาคงทนวา คาคงทของสมดล แทนดวยสญลกษณ K หมายเหต สมประสทธบอกจ านวนโมลของสารผลตภณฑและสารตงตนไดจากสมการทดลแลว aA + bB cC + dD ทภาวะสมดล

ba

dc

BA

DC = K (ทอณหภมคงท)

เมอ K = คาคงทของสมดล

สมการทไดนเรยกวา กฎของภาวะสมดลทางเคม (Law of Chemical Equilibrium) สวนเศษทางซายมอ เรยกวา Mass action expression กฎของภาวะสมดลทางเคมกลาวเปนขอความไดวา “ส าหรบปฏกรยาทผนกลบไดทภาวะสมดลผลคณของเขมขนของสารผลตภณฑเมอหารดวยผลคณของความเขมขนของสารตงตนทเหลอ โดยทความเขมขนของสารแตละชนดยกก าลงดวยเลขสมประสทธบอกจ านวน โมลของสารในสมการทดลแลวจะมคาคงทเสมอเมออณหภมคงท” ภาวะสมดลไมขนอยกบวถทางของการเกดปฏกรยาจะมกลไกการเกดแบบใด เมอถงภาวะสมดลแลว Mass action expression จะมคาคงทเสมอ หรอไดคาคงทของสมดลเดยวกน ดงนนในการเขยนสมการแสดงกฎของภาวะสมดลทางเคมสามารถใชตวเลขแสดงสมประสทธบอกจ านวนโมลของสารในสมการทดลแลวเปนตวเลขยกก าลงความเขมขนไดเลย ** คาคงทของสมดลทค านวณไดโดยอาศยความเขมขนดงทกลาวมาแลว อาจใชสญลกษณแทนวา “Kc”

ขอควรจ า คาความเขมขนของสารตาง ๆ ทจะมาแทนในสมการ ba

dc

BA

DC = K นน

จะตองเปน ความเขมขนทภาวะสมดลและมหนวยเปนโมลตอลกบาศกเดซเมตรหรอโมลตอลตร ความเขมขนของสารผลตภณฑใชความเขมขนทเกดขน สวนความเขมขนของสารตงตนใช ความเขมขนทเหลออย ณ ภาวะสมดล

คาคงทสมดลกบสมการเคม ในปฏกรยาเนอผสม ถาสารทเกยวของในปฏกรยามของแขงหรอของเหลวบรสทธรวมอยดวยไมตองน าความเขมขนของสารทเปนของแขงหรอของเหลวทบรสทธมาเขยนไวในอตราสวนทแสดงคาคงทของสมดล เพราะสารทเปนของแขงและของเหลวบรสทธจะมความเขมขนคงท ดงนนความเขมขนของสารทเปนของแขงหรอของเหลวบรสทธจงไดคดรวมอยในคาคงทของสมดล (K) แลวตวอยางเชน ตวอยางท 1 Fe2+(aq) + Ag+(aq) Fe3+(aq) + Ag(s)

K1 = ]][[

]][[2

3

AgFe

AgFe

ปฏกรยาน ม Ag เปนของแขงซงมความเขมขนคงท เมอน าความเขมขนของ Ag ไปหารคา K1 จะไดคาคงทของสมดลใหม คอ K ดงน

]][[

][2

3

1

AgFe

Fe

Ag

K

]][[

][2

3

AgFe

FeK

ตวอยางท 2 CO2(g) + H2(g) CO(g) + H2O(l) เนองจาก H2O เปนของเหลวบรสทธซงมความเขมขนคงทและไดคดรวมไวในคาคงทของสมดลแลว ขอสงเกตเกยวกบคาคงทของสมดล (K) 1. คา K ขนอยกบอณหภมคอ เมออณหภมคงท คา K กจะคงท แตถาอณหภมเปลยนคา K กจะเปลยนดวย ดงนนเมอกลาวถงคา K จะตองอางถงอณหภมดวยเสมอ 2. คา K ในปฏกรยาตางชนดกนสวนใหญจะมหนวยตางกนและบางปฏกรยาไมมหนวย หนวยของคา K จะเปนอยางไรขนอยกบ mass action expression ตวอยางเชน 2.1 N2O4(g) 2NO2(g)

K = ][

][

42

2

2

ON

NO

= 3

23

/

)/(

dmmol

dmmol

= mol/dm3 2.2 N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g)

K = 3

22

2

3

]][[

][

HN

NH

= )/)(/(

)/(33

23

dmmoldmmol

dmmol

= dm6/mol2 ดงนน กรณนคา K มหนวยเปน dm6/mol2 ดวยสาเหตดงกลาว คา K จงไมคอยนยมเขยนหนวย ความสมพนธของคา K จากปฏกรยา aA + bB cC + dD ความสมพนธของคา K ดงน 1. ถาน าสมการมาบวกกน คา K จะน ามาคณกน A + B C + D …………. K1 E + F G + B …………. K2

A + E + F C + D + G …………. K3 = K1 K2

]][[

][

22 HCO

COK

2. ถาน าสมการมาลบกน คา K จะน ามาหารกน A + B C + D …………. K1 G + B E + F …………. K2

A + E + F C + D + G …………. K3 = 2

1

K

K

3. ถากลบสมการ คา K จะกลบเศษเปนสวน A + B C + D …………. K1

C + D A + B …………. K2 = 1

1

K

4. ถาเอาเลขใดคณเขาไปในสมการ คา K ตองยกก าลงดวยเลขนน 2A + 3B C + 4D …………. K1 3A + 9B 3C + 12D …………. K2 = (K1)

3

การค านวณเกยวกบคาคงทสมดล ค านวณคา K แบงเปน 3 ประเภท แนวท 1 ใหหาคา K โดยก าหนดความเขมขนใหทกคา

ตวอยางท 1 ระบบหนงประกอบดวย PCl5, PCl3, Cl2 เมอท าการทดลองทอณหภม 250C มสมการดงน PCl5 PCl3 + Cl2 ทภาวะสมดลพบ PCl5 = 1.5 mol/dm3 ,PCl3 = 0.2 mol/dm3 และ Cl2 เขมขน 0.3 0.2 mol/dm3 จงหาคา K

วธท า K = ][

]][[

5

23

PCl

ClPCl

= ]5.1[

]3.0][2.0[

= 2104 แนวท 2 ใหหาคา K โดยก าหนดความเขมขนใหบางคา ตวอยางท 2 น ากาซ x 5 mol มาเผาในภาชนะปดขนาด 100 cm3 ทอณหภมหนง พบวาแยกสลายได 18% ไดกาซ y และ z ดงสมการ x y + z จงหาคา K วธท า

กาซ x = 1.0

5 = 50 mol/dm3

กาซ x 100 mol/dm3 สลายไป 18 mol/dm3 กาซ x 50 mol/dm3 สลายไป 9 mol/dm3

ตวอยางท 3 คาคงทสมดลการแตกตวของ PbCl2 เมอละลายน าเทากบ 3.2 10-8 mol3/dm9 PbCl2(s) Pb2+(aq) + 2Cl-(aq) สารละลายอมตวของ PbCl2 จะมความเขมขนกโมล/ลตร วธท า PbCl2(s) Pb2+(aq) + 2Cl-(aq) เรมตน ของแขง 0 0 เปลยนไป x x 2x สมดล - x 2x ตองก าหนดใหสารทเปลยนไปมคาเปน x mol/dm3 Ksp = [2x]2[x]

3.2 10-8 = 4 x3

0.8 10-8 = x3

x = 3 8108.0

= 0.2 10-2

= 2 10-3

สารละลาย PbCl2 จะมความเขมขน 2 10-3 mol/dm3 X Y + Z เรมตน 50 0 0 เปลยนไป 9 9 9 สมดล 41 9 9

K = ]41[

]9[ 2

= 1.98 แนวท 3 ก าหนดคา K มาให และใหหาความเขมขนของสารแตละตว ตวอยางท 1 ถาคาคงทของสมดล (K) ท 1,000 K ส าหรบปฏกรยา

N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g) เทากบ 2.37 10-3 dm6/mol2 จงค านวณหาความเขมขน N2 ภายในระบบทประกอบดวย H2 8.80 mol/dm3 และ NH3 1.05 mol/dm3

วธท า 3

22

2

3

]][[

][

HN

NH = K

33

2

23

)/80.8]([

)/05.1(

dmmolN

dmmol = 2.37 10-3 dm6/mol2

[N2] =)/1037.2()/80.8(

)/05.1(26333

23

moldmdmmol

dmmol

= 0.683 mol/dm3

ความเขมขน N2 = 0.683 mol/dm3

คาคงทของสมดล ณ อณหภมหนง เนองจากคาคงทของสมดลเปนอตราสวนระหวางความเขมขนของสารผลตภณฑกบ ความเขมขนของสารตงตนทเหลออย ณ ภาวะสมดล ดงนนคาคงทของสมดลจงสามารถบอกใหทราบวาในปฏกรยาหนง ๆ ทภาวะสมดลมสารผลตภณฑเกดขนมากนอยเพยงใดหรอมสารตงตน เหลออยมากนอยเพยงใด ถาคาคงทของสมดลมคามากแสดงวามสารผลตภณฑเกดขนมาก เหลอสารตงตนอยนอย แตถาคาคงทของสมดลมคานอยแสดงวามสารผลตภณฑเกดขนนอยเหลอสารตงตนอยมาก โดยทว ๆ ไป พจารณาไดดงน 1. ถาคาคงทของสมดล (K) มคามากกวา 1 แสดงวาผลคณของความเขมขนของสารผลตภณฑมคามากกวาผลคณของความเขมขนของสารตงตน ดงนน เราอาจอนโลมวา ถาคา K มากกวา 1 แสดงวา ปฏกรยาเกดไปขางหนาไดด มสารผลตภณฑเกดขนมากและเหลอสารตงตนอยนอย ถาคา K มากกวา 1 มาก ๆ จงจะกลาวไดวามสารผลตภณฑมากกวาสารตงตน 2. ถาคาคงทของสมดล (K) มคานอยกวา 1 แสดงวา ผลคณของความเขมขนของสารผลตภณฑมคานอยกวาผลคณของความเขมขนของสารตงตน ดงนนเราอาจอนโลมวา ถาคา K นอยกวา 1 แสดงวาปฏกรยาเกดไปขางหนาไดไมด มสารผลตภณฑเกดขนนอย เหลอสารตงตนอยมาก และถาคา K นอยกวา 1 มาก จงกลาวไดวา มสารผลตภณฑนอยกวาสารตงตน

แบบฝกหด 6. คาคงทสมดล หมายถงอะไร

………………………………………………………………………………………………. 7. จงเขยนคาคงทสมดลของปฏกรยาตอไปน

ก. 2CO2 ( g ) 2CO ( g ) + O2 ( g )

………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

ข. PbI2 ( S ) Pb2+ ( aq ) + 2I- (aq ) ………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

ค. CO2 ( g ) + H2 ( g ) CO ( g ) + H2O ( l )

………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

8. จงเขยนสมการแสดงปฏกรยาเคมทมคาคงทสมดล K = [NO2]2[Cl2] / [NO2Cl]2

………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

9. จงค านวณคาคงทสมดลของปฏกรยา A + 2B 2C ถาผสมสาร A 1.0 mol / dm3 กบสาร B 1.5 mol ในภาชนะขนาด 2 dm3 ทภาวะสมดลความเขมขนของ C เทากบ 0.35 mol/ dm3

………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

10. ถาผสมแกส CO 0.065 mol ใหท าปฏกรยากบ FeO มากเกนพอในภาชนะขนาด 1 dm3 จงค านวณหาจ านวนโมลของ Co Fe และ CO2 ในปฏกรยาทภาวะสมดล

FeO ( S ) + CO ( g ) Fe ( S ) + CO2 ( g ) ; K = 0.516 ………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

6. ก าหนด 2NO(g) N2(g) + O2(g)………….(1) ; K= x 2NO(g) N2O(g) +1/2O2(g)……….(2): K= y

จงหาคา K ของปฏกรยา N2O(g) N2(g) + 1/2O2 (g) ………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

7. เมอน ากาซ N2 และกาซ H2 มาท าปฏกรยาดงสมการ 3H2(g)+N2(g) 2NH3(g)

ถาผสมกาซ N2 และกาซ H2 อยางละ 1.5 molในภาชนะขนาด 3 dm3 ทภาวะสมดล ความเขมขนของ NH3 เทากบ 0.20 mol/ dm3 จงหาคา K

………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

10. ปฏกรยาดงสมการ H2(g) + I2(g) 2HI(g) มคา K เทากบ 16 ทอณหภม 700 ๐C ถาน ากาซH2 และ I2 ชนดละ 1.0 mol มาผสม กนในภาชนะขนาด 1 dm3 ทอณหภมดงกลาวความเขมขนของ HI ณ ภาวะสมดลเปนก mol/ dm3

………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

11. ปฏกรยานอยในภาวะสมดลดงสมการ N2O4(g) 2NO2(g) ทอณหภม 250 ๐C บรรจ N2O4 0.3 mol ในภาชนะขนาดครงลตรเมอระบบเขาสภาวะสมดลพบวาความเขมขนของ N2O4 เปน 0.150 mol/ dm3คาคงทของปฏกรยานเปนเทาไร

………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

10. ก าหนดปฏกรยาดงสมการ CaO(s) + CO2(g) CaCO3(s) มคา K = 9 ท 800๐C จงหาความเขมขนของ CO2 (g) ………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………….

แผนการจดการเรยนรท 49 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง ปจจยทมผลตอภาวะสมดล เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

เมอระบบอยในภาวะสมดล ถามการเปลยนแปลงภาวะสมดลของระบบโดยการเปลยนแปลงปจจยตาง ๆ เชนความเขมขน ความดน หรออณหภม จะท าใหระบบเปลยนแปลงไปในทศทางทจะลดผลของการเปลยนแปลงปจจยนน แลวระบบจะเขาสภาวะสมดลใหม อกครง ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร ปจจยทมผลตอภาวะสมดล

1. การเปลยนแปลงความเขมขน 2. การเปลยนแปลงความดนและอณหภม

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนสมบตตาง ๆ ของระบบ ณ ภาวะสมดล เชน มความเขมของสคงท หรอม ความเขมขนของสารตงตนและผลตภณฑในระบบคงท แลวรวมกนอภปรายตอไปถงปจจยทมผลตอภาวะสมดลของระบบวามอะไรบาง

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายและชวยกนคดวา ถาท าใหความเขมขนของสารในระบบ

ทอยในภาวะสมดลเปลยนแปลง จะมผลตอภาวะสมดลของระบบหรอไม อยางไร 4. แบงนกเรยนออกกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง

ออน คละกน ใหนกเรยนหาค าตอบจากการท ากจกรรมตามใบงานท 6.1 การเปลยนความเขมขนกบภาวะสมดลพรอมทงใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง

5. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนออกมาน าเสนอหนาชนเรยน 6. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนวเคราะห อภปรายผลรวมกน ตามแนวค าถาม ดงน

- เมอเตมสารละลาย Fe(NO3)3 ลงในหลอดท 2 และเตมสารละลาย NH4SCN ลงในหลอดท 3 ความเขมขนของสารใดเปลยนแปลง ทราบไดอยางไร

- การเปลยนแปลงในหลอดท 4 แตกตางจากหลอดท 2 และ 3 อยางไร - เมอเตมสารละลาย Fe(NO3)3 NH4SCN และ Na2HPO4 ลงในแตละหลอด

ภาวะสมดลของระบบเปลยนแปลงไปหรอไม และระบบเขาสภาวะสมดลอกหรอไม ทราบไดอยางไร 7. ใหนกเรยนรวมกนสรปรวมกนอกครง จากผลการทดลองทงหมดนกเรยนควรสรป

ไดวา - การเปลยนแปลงความเขมขนของสารตงตนท าใหภาวะสมดลเปลยนไป

เมอระบบเขาสภาวะสมดลอกครง ความเขมขนของสารตาง ๆ ณ ภาวะสมดลจะแตกตางจากความเขมขนทภาวะสมดลเดม

- ความเขมขนมผลตอภาวะสมดลของระบบแตไมมผลตอคาคงทสมดลของระบบ 8. ครน าอภปรายการเปลยนแปลงความเขมขนมผลตอภาวะสมดล แลวใหนกเรยน

รวมกนท านายวา ถาเปลยนความดนและอณหภมจะมผลตอภาวะสมดลและคาคงทสมดล หรอไม

9. ครสาธตการศกษาผลของความดนและอณหภมตอภาวะสมดล ใหนกเรยนสงเกต ผลการทดลอง บนทกผลการทดลอง อภปรายและสรปผล

10. หลงจากทครสาธตการทดลองแลวใหนกเรยนแตละกลมวเคราะห อภปรายผลตามแนวค าถามดงน

- เมอกดและดงกานหลอดฉดยา ภาวะสมดลของระบบจะเปลยนแปลงไปใน ทศทางเดยวกนหรอไม

- ความดนมผลตอภาวะสมดลของระบบหรอไม อยางไร - เมอเปลยนความดนของระบบ ระบบจะเขาสภาวะสมดลอกหรอไม อยางไร - เมออณหภมสงขน จะเกดแกส NO2 เพมขนหรอลดลง - ปฏกรยาการสลายตวของ N2O4 เปนปฏกรยาดดความรอนหรอคายความรอน - เมอเปลยนอณหภมของระบบ ระบบจะเขาสภาวะสมดลอกหรอไม - อณหภมมผลตอภาวะสมดลของระบบหรอไม อยางไร

11. ใหนกเรยนน าผลการอภปรายมาสรปรวมกน ซงควรสรปไดวา - ปฏกรยาทเกดไดดทอณหภมสงเปนปฏกรยาดดความรอน ในทางกลบกนปฏกรยาคายความรอน

จะเกดไดดทอณหภมต า - เมออณหภมเปลยนแปลงท าใหภาวะสมดลของระบบเปลยนแปลงและระบบ

จะเขาสสมดลอกครง จงกลาวไดวาอณหภมมผลตอภาวะสมดลของระบบ - การเปลยนแปลงอณหภมของระบบใด ณ ภาวะสมดล ท าใหคาคงทสมดล

เปลยนแปลง - คาคงทสมดลจะเพมขนหรอลดลงขนอยกบชนดของปฏกรยาวาเปนปฏกรยา

ดดหรอคายความรอน - ถาเปนปฏกรยาคายความรอน การลดอณหภมจะท าใหเกดผลตภณฑมากขน

คาคงทสมดลจะสงขน แตถาเปนปฏกรยาดดความรอน การลดอณหภมจะท าใหไดผลตภณฑนอยลง คาคงทสมดลจะลดลง

12. ครน าอภปรายการเปลยนแปลงภาวะสมดลตามหลกของเลอชาเตอลเอ การน าหลก ของชาเตอลเอมาใชประโยชนในทางอตสาหกรรม

13. ครยกตวอยางสมการแสดงปฏกรยา การผลตแกสแอมโมเนย ซลเฟอรไดออกไซด ฟอสจน เพชรสงเคราะห และปนขาว ใหนกเรยนรวมกนอภปรายโดยใชหลกของเลอชาเตอลเอ

14. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบกระบวนการและปฏกรยาตาง ๆ ภายใน

รางกายทเกดขนในลกษณะของสมดลไดนามก เชนกระบวนการหายใจและการแลกเปลยนแกส สมดลของแคลเซยมในรางกาย

15. ใหนกเรยนสบคนขอมลเกยวกบกระบวนการและปฏกรยาตาง ๆ ทเกดขนใน ลกษณะของสมดลไดนามก เพมเตมแลวน ามาเสนอ

16. นกเรยนและครรวมกนสรปหลกของเลอชาเตอลเอ 17. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาท

กนเองในกลม เชน คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบาย

ค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง

18. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสย ตาง ๆ ใหนกเรยนทกคนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง

19. ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล 20. ชมเชยกลมทไดคะแนนสงสดและนกเรยนทใหความรวมมอในการท ากจกรรม

สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง ปจจยทมผลตอภาวะสมดล 3. ใบงานท 6.1 การเปลยนความเขมขนกบภาวะสมดล 4. วสดอปกรณตามใบงาน

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

109. สงเกตพฤตกรรม 110. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 111. ตรวจรายงานการทดลอง 112. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 69. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 70. แบบประเมนรายงานการทดลอง 71. แบบประเมนคณธรรมจรยธรรม 72. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 136. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 137. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 138. ประเมนคณธรรมจรยธรรม ผานเกณฑรอยละ 60 139. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบงานท 6.1

การเปลยนแปลงความเขมขนกบภาวะสมดล

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง

1. ใสน ากลนลงในหลอดทดลองขนาดเลก 4 หลอด หลอดละ 5 หยด แลวหยดสารละลาย Fe(NO3)3 0.05 mol/dm3 และสารละลาย NH4SCN 0.5 mol/dm3 ชนดละ 1 หยด ลงไปในแตละหลอด เขยาจนเปนเนอเดยวกน

2. น าสารในขอ 1 มาทดลองตอโดย หลอดท 1 เกบไวส าหรบเปรยบเทยบส หลอดท 2 หยดสารละลาย Fe(NO3)3 0.05 mol/dm3 2 หยด หลอดท 3 หยดสารละลาย NH4SCN 0.5 mol/dm3 2 หยด หลอดท 4 หยดสารละลาย Na2HPO4 0.05 mol/dm3

2 หยด 3. สงเกตการเปลยนแปลงสโดยเปรยบเทยบกบหลอดท 1 บนทกผลในแตละหลอด

การศกษาผลของความดนและอณหภมตอภาวะสมดล ( สาธต )

ขนตอนการทดลอง ตอนท 1 การเตรยมแกส NO2

1. เตรยมหลอดทดลองขนาดใหญพรอมจกยางทมหลอดน าแกสเสยบอยและตออยกบ สายยางทคลปส าหรบหนบ เพอไมใหแกสทเกดขนรวออกมาได

2. ใสชนโลหะทองแดงประมาณ 1 กรม ลงในหลอดทดลองในขอ 1 แลวเตมสารละลาย กรดไนตรกเขมขน 5 cm3 ลงไป ปดจกยางทนท

3. เกบแกสใสในหลอดฉดยาพลาสตกทแหงและดงกานหลอดฉดยาออก รวมทงมดาน ปลายทตอกบเขมฉดยาปดสนท เมอไดแกสเตมกระบอกแลวรปดหลอดฉดยาดวยกานสบทนท และเกบไวใชในการทดลองตอนท 2

4. เกบแกสใสหลอดทดลองขนาดเลกและแหง 3 หลอด ปดจกางใหแนนเพอเกบไวใชใน การทดลองตอนท 3 ตอนท 2 การเปลยนความดนกบภาวะสมดล

1. สงเกตสของแกสในหลอดฉดยาทเตรยมไวแลวจากตอนท 1 บนทกผล 2. กดกานหลอดฉดยาลงอยางเรวจนปรมาตรลดลงครงหนงหรอนอยกวานนพรอมกบ

สงเกตสของแกส กดใหอย ณ ต าแหนงนนประมาณ 15 วนาท สงเกตสของแกสเทยบกบเมอกดอยทต าแหนงนนใหมๆ

3. ดงกานหลอดฉดยาขนมาอยางเรวใหอยทระดบเดมหรอใกลเคยงทเกบแกสไว สงเกตส ของแกสและดงใหอย ณ. ต าแหนงนนประมาณ 15 วนาท สงเกตสเทยบกบเมอดงใหอยในต าแหนงนนใหมๆ

4. ท าการทดลองตามขอ 2 - 3 ซ าอกครง ตอนท 3 การเปลยนอณหภมกบภาวะสมดล 1. น าหลอดทดลองบรรจแกส NO2 (ทเตรยมไวในตอนท 1) มา 3 หลอด หลอดทดลองท 1

จมในน ารอนอณหภมประมาณ 70 o c หลอดทดลองท 2 จมในน าแขง ตงไวสกคร สงเกตสและเปรยบเทยบกบสของแกสในหลอดทดลองท 3 2. น าหลอดทดลองทจมในน ารอนมาจมในน าแขงและหลอดทดลองทจมในน าแขงมาจมใน

น ารอน ตงไวสกคร สงเกตสและเปรยบเทยบกบสของแกสในหลอดทดลองท 3 3. น าหลอดทดลองทงสองตงไวทอณหภมหองหรอปรบอณหภมใหเทากนโดยการแชน าท

อณหภมหองสกคร สงเกตสและเปรยบเทยบกบสของแกสในหลอดทดลองท 3

ใบความร

เรอง ปจจยทมผลตอภาวะสมดล

เมอระบบอยในภาวะสมดล สมบตตาง ๆ ของระบบ เชนความเขมขนของสารผลตภณฑและของสารตงตนทเหลอจะมคาคงท แตถาระบบซงอยในภาวะสมดลถกรบกวนโดยปจจยบางอยาง กจะท าใหภาวะสมดลเปลยนไปจากเดม

ปจจยทสามารถเปลยนภาวะสมดลได มดงน ผลตอการเปลยนความเขมขนทมผลตอภาวะสมดล 1. เมอเพมความเขมขนของสารตงตน หรอลดความเขมขนของผลตภณฑ สมดลจะ

เลอนไปทางขวา คอ ปฏกรยาจะไปขางหนา จะเกดไดดขน หรออตราการเกดปฏกรยาไปขางหนามคามากกวาอตราการเกดปฏกรยายอนกลบ เมอระบบเขาสภาวะสมดลใหม อตราการเกดปฏกรยาทงสองกจะเทากนอก

2. เมอเพมความเขมขนของสารผลตภณฑ หรอลดความเขมขนของสารตงตน สมดลจะเลอนไปทางซาย คอ ปฏกรยายอนกลบจะเกดไดดขน หรออตราการเกดปฏกรยาไปขางหนามคานอยกวาอตราการเกดปฏกรยายอนกลบเมอระบบเขาสภาวะสมดลใหม อตราการเกดปฏกรยาทงสองจะเทากนอก ทภาวะสมดลใหม ระบบจะมสมบตตางจากทภาวะสมดลเดม

ผลของการเปลยนแปลงความดนทมผลตอภาวะสมดล การเปลยนแปลงความดนโดยการเปลยนแปลงปรมาตรจะมผลตอภาวะสมดลกตอเมอ 1. ตองเปนภาวะสมดลของระบบทมสารอยางนอยหนงชนดเปนกาซ ถาเปนระบบททง

สารตงตนและสารผลตภณฑเปนของแขงหรอของเหลว การเปลยนความดนจะไมมผลตอสมดล หรอมผลนอยมาก 2. จ านวนโมลของสารตงตนทเปนกาซตองไมเทากบจ านวนโมลของสารผลตภณฑทเปนกาซ สรปผลการเปลยนแปลงความดนทมตอภาวะสมดล - เพมความดน ท าใหปฏกรยาทไปทางดานจ านวนโมลของกาซลดลง เกดไดมากขน - ลดความดน ท าใหปฏกรยาทไปทางดานจ านวนโมลของกาซมากขน เกดไดมากขน

ผลของการเปลยนอณหภมตอภาวะสมดล สรปผลของการเปลยนอณหภมตอภาวะสมดล

ชนดของปฏกรยา การเปลยนอณหภม

ทศทางการเกดปฏกรยา

ความเขมขนของสารตงตน

ความเขมขนของสารผลตภณฑ

ปฏกรยาดดความรอน

เพมอณหภม ลดอณหภม

ไปขางหนา (ไปทางขวา ) ยอนกลบ (ไปทางซาย )

ลดลง เพมขน

เพมขน ลดลง

ปฏกรยาคายความรอน

เพมอณหภม ลดอณหภม

ยอนกลบ ( ไปทางซาย ) ไปขางหนา (ไปทางขวา )

เพมขน ลดลง

ลดลง เพมขน

หลกของเลอชาเตอลเอร (Le Chatelier’s prunciple) กลาววา “เมอระบบอยใน

สภาวะสมดลและมสงมารบกวนระบบจะท าใหสภาวะสมดล เปลยนแปลงไปในทศทาง ทจะลดสงรบกวนนน แลวเขาสสภาวะสมดลครงใหม” หลกของเลอชาเตอลเอสามารถท านายทศทางของปฏกรยาท าใหทราบวา เมอระบบถกรบกวนภาวะสมดลแลวจะปรบตวใหเขาสภาวะสมดลใหมอยางไร เกดปฏกรยาไปขางหนาหรอปฏกรยายอนกลบ ความเขมขนของผลตภณฑควรจะมากขนหรอลดลง ยงสามารถน าไปใชในการเลอกภาวะทเหมาะสมทสดเพอใหเกดปฏกรยาตามตองการ เชน สามารถเลอกสภาวะทดทสดทจ าใหเกดผลตภณฑมากทสด

แบบฝกหด

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน

1. การเตรยมกาซฟอสจนในภาชนะปดจะเกดภาวะสมดลดงปฏกรยา CO(g) + Cl2(g) COCl2(g) เมอรบกวนภาวะสมดลดงตอไปนระบบจะเกดการ เปลยนแปลงอยางไร 1.1 ลดกาซ CO ………………………………………………………………………………………………. 1.2 ลดอณหภมของระบบ ………………………………………………………………………………………………. 1.3 เพมความดนของระบบ ………………………………………………………………………………………………. 1.4 เตม Pt ……………………………………………………………………………………………….

2. ปฏกรยาทอยในภาวะสมดลดงสมการ N2(g) + O2(g) 2NO(g) ถาตองการใหไดผลตภณฑมากๆจะตองเลอกใชภาวะของระบบอยางไรโดยใชหลกของ เลอชาเตอลเอ

………………………………………………………………………………………………. 3. ในปฏกรยา 2NO2(g) N2O4(g) จดเปนปฏกรยาคายความรอน ถาตองการใหได NO2 เพมขน ควรท าอยางไรจงอธบาย

………………………………………………………………………………………………. 4. ในปฏกรยา 2H2(g) + S2(g) 2H2S(g) ถาตองการใหได H2S เพมขน ควรปฏบตอยางไร จงอธบาย

……………………………………………………………………………………………….

5. จากปฏกรยาทอยในภาวะสมดลตอไปน 2 SO2 ( g ) + O2 ( g ) 2 SO3 ( g ) + 11.16 kg ถารบกวนภาวะสมดลดวยวธตอไปนจะมผลตอความเขมขนของแกส SO3 อยางไร

5.1 ลดความดนของระบบ ……………………………………………………………………………………………….

5.2 เพมความเขมขนของแกส O2 ในระบบ ……………………………………………………………………………………………….

5.3 ลดความเขมขนของแกส SO2 ในระบบ ……………………………………………………………………………………………….

6. เมออดแกส CO2 ดวยความดนสงเขาไปในขวดเครองดม แลวปดฝาใหสนทจะมภาวะ สมดลเกดขนดงน CO2 ( g ) + H2O ( l ) H2CO3 ( aq )

เพราะเหตใดเมอเปดฝาขวดจงมฟองแกสเกดขน จงอธบาย ……………………………………………………………………………………………….

7. จากปฏกรยาทอยในภาวะสมดลตอไปน N2 ( g ) + O2 ( g ) + พลงงาน 2NO ( g ) จงใชหลกของเลอชาเตอรเออธบายวา ถาตองการใหไดผลตภณฑมากจะตองเลอกภาวะของระบบอยางไร ……………………………………………………………………………………………….

แผนการจดการเรยนรท 50 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง ปจจยทมผลตอภาวะสมดล เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

เมอระบบอยในภาวะสมดล ถามการเปลยนแปลงภาวะสมดลของระบบโดยการเปลยนแปลงปจจยตาง ๆ เชนความเขมขน ความดน หรออณหภม จะท าใหระบบเปลยนแปลงไปในทศทางทจะลดผลของการเปลยนแปลงปจจยนน แลวระบบจะเขาสภาวะสมดลใหม อกครง ผลการเรยนรทคาดหวง 3. การอภปรายเกยวกบปรมาณสมพนธของสารทกสารทปรากฏในสมการเคมทดลแลว ปรมาณสมพนธของสารดง กลาวนนสามารถใชค านวณหาจ านวนอนภาค โมล มวล หรอปรมาตรสตรอยางงาย สาระการเรยนร ปจจยทมผลตอภาวะสมดล

5. การเปลยนแปลงความเขมขน 6. การเปลยนแปลงความดนและอณหภม

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

10. ทบทวนสมบตตาง ๆ ของระบบ ณ ภาวะสมดล เชน มความเขมของสคงท หรอม ความเขมขนของสารตงตนและผลตภณฑในระบบคงท แลวรวมกนอภปรายตอไปถงปจจยทมผลตอภาวะสมดลของระบบวามอะไรบาง

11. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 12. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายและชวยกนคดวา ถาท าใหความเขมขนของสารในระบบ

ทอยในภาวะสมดลเปลยนแปลง จะมผลตอภาวะสมดลของระบบหรอไม อยางไร 13. แบงนกเรยนออกกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง

ออน คละกน ใหนกเรยนหาค าตอบจากการท ากจกรรมตามใบงานท 6.1 การเปลยนความเขมขนกบภาวะสมดลพรอมทงใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง

14. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนออกมาน าเสนอหนาชนเรยน 15. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนวเคราะห อภปรายผลรวมกน ตามแนวค าถาม ดงน

- เมอเตมสารละลาย Fe(NO3)3 ลงในหลอดท 2 และเตมสารละลาย NH4SCN ลงในหลอดท 3 ความเขมขนของสารใดเปลยนแปลง ทราบไดอยางไร

- การเปลยนแปลงในหลอดท 4 แตกตางจากหลอดท 2 และ 3 อยางไร - เมอเตมสารละลาย Fe(NO3)3 NH4SCN และ Na2HPO4 ลงในแตละหลอด

ภาวะสมดลของระบบเปลยนแปลงไปหรอไม และระบบเขาสภาวะสมดลอกหรอไม ทราบไดอยางไร 16. ใหนกเรยนรวมกนสรปรวมกนอกครง จากผลการทดลองทงหมดนกเรยนควรสรป

ไดวา - การเปลยนแปลงความเขมขนของสารตงตนท าใหภาวะสมดลเปลยนไป

เมอระบบเขาสภาวะสมดลอกครง ความเขมขนของสารตาง ๆ ณ ภาวะสมดลจะแตกตางจากความเขมขนทภาวะสมดลเดม

- ความเขมขนมผลตอภาวะสมดลของระบบแตไมมผลตอคาคงทสมดลของระบบ 17. ครน าอภปรายการเปลยนแปลงความเขมขนมผลตอภาวะสมดล แลวใหนกเรยน

รวมกนท านายวา ถาเปลยนความดนและอณหภมจะมผลตอภาวะสมดลและคาคงทสมดล หรอไม

18. ครสาธตการศกษาผลของความดนและอณหภมตอภาวะสมดล ใหนกเรยนสงเกต ผลการทดลอง บนทกผลการทดลอง อภปรายและสรปผล

10. หลงจากทครสาธตการทดลองแลวใหนกเรยนแตละกลมวเคราะห อภปรายผลตามแนวค าถามดงน

- เมอกดและดงกานหลอดฉดยา ภาวะสมดลของระบบจะเปลยนแปลงไปใน ทศทางเดยวกนหรอไม

- ความดนมผลตอภาวะสมดลของระบบหรอไม อยางไร - เมอเปลยนความดนของระบบ ระบบจะเขาสภาวะสมดลอกหรอไม อยางไร - เมออณหภมสงขน จะเกดแกส NO2 เพมขนหรอลดลง - ปฏกรยาการสลายตวของ N2O4 เปนปฏกรยาดดความรอนหรอคายความรอน - เมอเปลยนอณหภมของระบบ ระบบจะเขาสภาวะสมดลอกหรอไม - อณหภมมผลตอภาวะสมดลของระบบหรอไม อยางไร

13. ใหนกเรยนน าผลการอภปรายมาสรปรวมกน ซงควรสรปไดวา - ปฏกรยาทเกดไดดทอณหภมสงเปนปฏกรยาดดความรอน ในทางกลบกนปฏกรยาคายความรอน

จะเกดไดดทอณหภมต า - เมออณหภมเปลยนแปลงท าใหภาวะสมดลของระบบเปลยนแปลงและระบบ

จะเขาสสมดลอกครง จงกลาวไดวาอณหภมมผลตอภาวะสมดลของระบบ - การเปลยนแปลงอณหภมของระบบใด ณ ภาวะสมดล ท าใหคาคงทสมดล

เปลยนแปลง - คาคงทสมดลจะเพมขนหรอลดลงขนอยกบชนดของปฏกรยาวาเปนปฏกรยา

ดดหรอคายความรอน - ถาเปนปฏกรยาคายความรอน การลดอณหภมจะท าใหเกดผลตภณฑมากขน

คาคงทสมดลจะสงขน แตถาเปนปฏกรยาดดความรอน การลดอณหภมจะท าใหไดผลตภณฑนอยลง คาคงทสมดลจะลดลง

14. ครน าอภปรายการเปลยนแปลงภาวะสมดลตามหลกของเลอชาเตอลเอ การน าหลก ของชาเตอลเอมาใชประโยชนในทางอตสาหกรรม

13. ครยกตวอยางสมการแสดงปฏกรยา การผลตแกสแอมโมเนย ซลเฟอรไดออกไซด ฟอสจน เพชรสงเคราะห และปนขาว ใหนกเรยนรวมกนอภปรายโดยใชหลกของเลอชาเตอลเอ

14. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบกระบวนการและปฏกรยาตาง ๆ ภายใน

รางกายทเกดขนในลกษณะของสมดลไดนามก เชนกระบวนการหายใจและการแลกเปลยนแกส สมดลของแคลเซยมในรางกาย

18. ใหนกเรยนสบคนขอมลเกยวกบกระบวนการและปฏกรยาตาง ๆ ทเกดขนใน ลกษณะของสมดลไดนามก เพมเตมแลวน ามาเสนอ

19. นกเรยนและครรวมกนสรปหลกของเลอชาเตอลเอ 20. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาท

กนเองในกลม เชน คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบาย

ค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง

18. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสย ตาง ๆ ใหนกเรยนทกคนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง

19. ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล 21. ชมเชยกลมทไดคะแนนสงสดและนกเรยนทใหความรวมมอในการท ากจกรรม

สอ / แหลงการเรยนร 1. เอกสาร แบบเรยน

2. ใบความร เรอง ปจจยทมผลตอภาวะสมดล 7. ใบงานท 6.1 การเปลยนความเขมขนกบภาวะสมดล 8. วสดอปกรณตามใบงาน

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

113. สงเกตพฤตกรรม 114. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 115. ตรวจรายงานการทดลอง 116. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 73. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 74. แบบประเมนรายงานการทดลอง 75. แบบประเมนคณธรรมจรยธรรม 76. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 140. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 141. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 142. ประเมนคณธรรมจรยธรรม ผานเกณฑรอยละ 60 143. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบงานท 6.1

การเปลยนแปลงความเขมขนกบภาวะสมดล

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง

1. ใสน ากลนลงในหลอดทดลองขนาดเลก 4 หลอด หลอดละ 5 หยด แลวหยดสารละลาย Fe(NO3)3 0.05 mol/dm3 และสารละลาย NH4SCN 0.5 mol/dm3 ชนดละ 1 หยด ลงไปในแตละหลอด เขยาจนเปนเนอเดยวกน

2. น าสารในขอ 1 มาทดลองตอโดย หลอดท 1 เกบไวส าหรบเปรยบเทยบส หลอดท 2 หยดสารละลาย Fe(NO3)3 0.05 mol/dm3 2 หยด หลอดท 3 หยดสารละลาย NH4SCN 0.5 mol/dm3 2 หยด หลอดท 4 หยดสารละลาย Na2HPO4 0.05 mol/dm3

2 หยด 3. สงเกตการเปลยนแปลงสโดยเปรยบเทยบกบหลอดท 1 บนทกผลในแตละหลอด

การศกษาผลของความดนและอณหภมตอภาวะสมดล ( สาธต ) ขนตอนการทดลอง ตอนท 1 การเตรยมแกส NO2

5. เตรยมหลอดทดลองขนาดใหญพรอมจกยางทมหลอดน าแกสเสยบอยและตออยกบ สายยางทคลปส าหรบหนบ เพอไมใหแกสทเกดขนรวออกมาได

6. ใสชนโลหะทองแดงประมาณ 1 กรม ลงในหลอดทดลองในขอ 1 แลวเตมสารละลาย กรดไนตรกเขมขน 5 cm3 ลงไป ปดจกยางทนท

7. เกบแกสใสในหลอดฉดยาพลาสตกทแหงและดงกานหลอดฉดยาออก รวมทงมดาน ปลายทตอกบเขมฉดยาปดสนท เมอไดแกสเตมกระบอกแลวรปดหลอดฉดยาดวยกานสบทนท และเกบไวใชในการทดลองตอนท 2

8. เกบแกสใสหลอดทดลองขนาดเลกและแหง 3 หลอด ปดจกางใหแนนเพอเกบไวใชใน การทดลองตอนท 3 ตอนท 2 การเปลยนความดนกบภาวะสมดล

5. สงเกตสของแกสในหลอดฉดยาทเตรยมไวแลวจากตอนท 1 บนทกผล 6. กดกานหลอดฉดยาลงอยางเรวจนปรมาตรลดลงครงหนงหรอนอยกวานนพรอมกบ

สงเกตสของแกส กดใหอย ณ ต าแหนงนนประมาณ 15 วนาท สงเกตสของแกสเทยบกบเมอกดอยทต าแหนงนนใหมๆ

7. ดงกานหลอดฉดยาขนมาอยางเรวใหอยทระดบเดมหรอใกลเคยงทเกบแกสไว สงเกตส ของแกสและดงใหอย ณ. ต าแหนงนนประมาณ 15 วนาท สงเกตสเทยบกบเมอดงใหอยในต าแหนงนนใหมๆ

8. ท าการทดลองตามขอ 2 - 3 ซ าอกครง ตอนท 3 การเปลยนอณหภมกบภาวะสมดล 4. น าหลอดทดลองบรรจแกส NO2 (ทเตรยมไวในตอนท 1) มา 3 หลอด หลอดทดลองท 1

จมในน ารอนอณหภมประมาณ 70 o c หลอดทดลองท 2 จมในน าแขง ตงไวสกคร สงเกตสและเปรยบเทยบกบสของแกสในหลอดทดลองท 3 5. น าหลอดทดลองทจมในน ารอนมาจมในน าแขงและหลอดทดลองทจมในน าแขงมาจมใน

น ารอน ตงไวสกคร สงเกตสและเปรยบเทยบกบสของแกสในหลอดทดลองท 3 6. น าหลอดทดลองทงสองตงไวทอณหภมหองหรอปรบอณหภมใหเทากนโดยการแชน าท

อณหภมหองสกคร สงเกตสและเปรยบเทยบกบสของแกสในหลอดทดลองท 3

ใบความร เรอง ปจจยทมผลตอภาวะสมดล

เมอระบบอยในภาวะสมดล สมบตตาง ๆ ของระบบ เชนความเขมขนของสารผลตภณฑและของสารตงตนทเหลอจะมคาคงท แตถาระบบซงอยในภาวะสมดลถกรบกวนโดยปจจยบางอยาง กจะท าใหภาวะสมดลเปลยนไปจากเดม

ปจจยทสามารถเปลยนภาวะสมดลได มดงน ผลตอการเปลยนความเขมขนทมผลตอภาวะสมดล 1. เมอเพมความเขมขนของสารตงตน หรอลดความเขมขนของผลตภณฑ สมดลจะ

เลอนไปทางขวา คอ ปฏกรยาจะไปขางหนา จะเกดไดดขน หรออตราการเกดปฏกรยาไปขางหนามคามากกวาอตราการเกดปฏกรยายอนกลบ เมอระบบเขาสภาวะสมดลใหม อตราการเกดปฏกรยาทงสองกจะเทากนอก

2. เมอเพมความเขมขนของสารผลตภณฑ หรอลดความเขมขนของสารตงตน สมดลจะเลอนไปทางซาย คอ ปฏกรยายอนกลบจะเกดไดดขน หรออตราการเกดปฏกรยาไปขางหนามคานอยกวาอตราการเกดปฏกรยายอนกลบเมอระบบเขาสภาวะสมดลใหม อตราการเกดปฏกรยาทงสองจะเทากนอก ทภาวะสมดลใหม ระบบจะมสมบตตางจากทภาวะสมดลเดม

ผลของการเปลยนแปลงความดนทมผลตอภาวะสมดล การเปลยนแปลงความดนโดยการเปลยนแปลงปรมาตรจะมผลตอภาวะสมดลกตอเมอ 1. ตองเปนภาวะสมดลของระบบทมสารอยางนอยหนงชนดเปนกาซ ถาเปนระบบททง

สารตงตนและสารผลตภณฑเปนของแขงหรอของเหลว การเปลยนความดนจะไมมผลตอสมดล หรอมผลนอยมาก 2. จ านวนโมลของสารตงตนทเปนกาซตองไมเทากบจ านวนโมลของสารผลตภณฑทเปนกาซ สรปผลการเปลยนแปลงความดนทมตอภาวะสมดล - เพมความดน ท าใหปฏกรยาทไปทางดานจ านวนโมลของกาซลดลง เกดไดมากขน - ลดความดน ท าใหปฏกรยาทไปทางดานจ านวนโมลของกาซมากขน เกดไดมากขน

ผลของการเปลยนอณหภมตอภาวะสมดล สรปผลของการเปลยนอณหภมตอภาวะสมดล

ชนดของปฏกรยา การเปลยนอณหภม

ทศทางการเกดปฏกรยา

ความเขมขนของสารตงตน

ความเขมขนของสารผลตภณฑ

ปฏกรยาดดความรอน

เพมอณหภม ลดอณหภม

ไปขางหนา (ไปทางขวา ) ยอนกลบ (ไปทางซาย )

ลดลง เพมขน

เพมขน ลดลง

ปฏกรยาคายความรอน

เพมอณหภม ลดอณหภม

ยอนกลบ ( ไปทางซาย ) ไปขางหนา (ไปทางขวา )

เพมขน ลดลง

ลดลง เพมขน

หลกของเลอชาเตอลเอร (Le Chatelier’s prunciple) กลาววา “เมอระบบอยใน

สภาวะสมดลและมสงมารบกวนระบบจะท าใหสภาวะสมดล เปลยนแปลงไปในทศทาง ทจะลดสงรบกวนนน แลวเขาสสภาวะสมดลครงใหม” หลกของเลอชาเตอลเอสามารถท านายทศทางของปฏกรยาท าใหทราบวา เมอระบบถกรบกวนภาวะสมดลแลวจะปรบตวใหเขาสภาวะสมดลใหมอยางไร เกดปฏกรยาไปขางหนาหรอปฏกรยายอนกลบ ความเขมขนของผลตภณฑควรจะมากขนหรอลดลง ยงสามารถน าไปใชในการเลอกภาวะทเหมาะสมทสดเพอใหเกดปฏกรยาตามตองการ เชน สามารถเลอกสภาวะทดทสดทจ าใหเกดผลตภณฑมากทสด

แบบฝกหด

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน

1. การเตรยมกาซฟอสจนในภาชนะปดจะเกดภาวะสมดลดงปฏกรยา CO(g) + Cl2(g) COCl2(g) เมอรบกวนภาวะสมดลดงตอไปนระบบจะเกดการ เปลยนแปลงอยางไร 1.5 ลดกาซ CO ………………………………………………………………………………………………. 1.6 ลดอณหภมของระบบ ………………………………………………………………………………………………. 1.7 เพมความดนของระบบ ………………………………………………………………………………………………. 1.8 เตม Pt ……………………………………………………………………………………………….

2. ปฏกรยาทอยในภาวะสมดลดงสมการ N2(g) + O2(g) + 2NO(g) ถาตองการใหไดผลตภณฑมากๆจะตองเลอกใชภาวะของระบบอยางไรโดยใชหลกของ เลอชาเตอลเอ

………………………………………………………………………………………………. 3. ในปฏกรยา 2NO2(g) N2O4(g) จดเปนปฏกรยาคายความรอน ถาตองการใหได NO2 เพมขน ควรท าอยางไรจงอธบาย

………………………………………………………………………………………………. 4. ในปฏกรยา 2H2(g) + S2(g) 2H2S(g) ถาตองการใหได H2S เพมขน ควรปฏบตอยางไร จงอธบาย

……………………………………………………………………………………………….

5. จากปฏกรยาทอยในภาวะสมดลตอไปน 2 SO2 ( g ) + O2 ( g ) 2 SO3 ( g ) + 11.16 kg ถารบกวนภาวะสมดลดวยวธตอไปนจะมผลตอความเขมขนของแกส SO3 อยางไร

5.1 ลดความดนของระบบ ……………………………………………………………………………………………….

5.2 เพมความเขมขนของแกส O2 ในระบบ ……………………………………………………………………………………………….

5.3 ลดความเขมขนของแกส SO2 ในระบบ ……………………………………………………………………………………………….

6. เมออดแกส CO2 ดวยความดนสงเขาไปในขวดเครองดม แลวปดฝาใหสนทจะมภาวะ สมดลเกดขนดงน CO2 ( g ) + H2O ( l ) H2CO3 ( aq )

เพราะเหตใดเมอเปดฝาขวดจงมฟองแกสเกดขน จงอธบาย ……………………………………………………………………………………………….

8. จากปฏกรยาทอยในภาวะสมดลตอไปน N2 ( g ) + O2 ( g ) + พลงงาน 2NO ( g ) จงใชหลกของเลอชาเตอรเออธบายวา ถาตองการใหไดผลตภณฑมากจะตองเลอกภาวะของระบบอยางไร ……………………………………………………………………………………………….

แผนการจดการเรยนรท 51 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 3 ของแขง ของเหลว แกส เวลา 10 ชวโมง เรอง สมบตของของแขง เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

สารในธรรมชาตปรากฏอยในสถานะตาง ๆ กนคอ ของแขง ของเหลว และแกส สารในสถานะของแขงมรปรางและปรมาตรคงท เนองจากอนภาคของของแขงอยชดกนมาก และจดเรยงอยในต าแหนงทแนนอน การจดเรยงอนภาคทแตกตางกบของของแขงเปนผลใหของแขงปรากฏไดหลายรปและมสมบตบางประการแตกตางกน ผลการเรยนรทคาดหวง 4. การอภปรายสมบตของของแขง ทดลองเตรยมผลกของสาร การจดเรยงอนภาคของของแขง ชนดของผลก การเปลยนสถานะของของแขงการหลอมเหลว การระเหด ศกษาสมบตของของเหลว ความตงผว การระเหย ความดนไอ กบจดเดอดของของเหลว สาระการเรยนร

1.สมบตของของแขง 2.การจดเรยงอนภาคของของแขง

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนความรเกยวกบความสมพนธระหวางจดหลอมเหลวและจดเดอดกบแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของสาร แลวรวมกนอธปรายเพอเปรยบเทยบแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของแขง ของเหลว และแกส ซงควรไดขอสรปวาอนภาคของของแขงอยชดกนมาก การจดเรยงอนภาคอยในต าแหนงทแนนอน ของแขงมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคสงกวาของเหลวและแกส ของแขงจงมรปรางและปรมาตรคงทไมสามารถไหลไดในภาวะปกต

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครยกตวอยางสารทพบในชวตประจ าวน เชน สารสม เกลอแกง น าตาลทราย แลวอภปรายรวมกน

ถงลกษณะและรปรางทแตกตางกนของสารเหลานน

4. ครแบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง ออน คละกนใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 11.1 การศกษารปผลกก ามะถน และใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง

5. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 6. ใหนกเรยนรวมกนวเคราะห อภปรายผลการทดลองโดยใชแนวค าถาม

- ลกษณะทปรากฏของก ามะถนกอนและหลงการทดลองแตกตางกนหรอไม อยางไร - จากผลการทดลองไดผลกก ามะถนกรป และมลกษณะอยางไร

7. ใหนกเรยนเปรยบเทยบผลกทเตรยมไดกบรปผลกก ามะถนซงมรปทรงเรขาคณตทชดเจน แลวอภปรายรวมกนถงสาเหตทธาตบางธาตอาจมหลายรป ท าใหมสมบตแตกตางกน สามารถน าไปใชประโยชนไดแตกตางกน

8. รวมกนอภปรายเกยวกบการจดเรยงอนภาคในของแขง เชนก ามะถน คารบอน ฟอสฟอรส ซงมการจดเรยงอนภาคภายในโมเลกลแตกตางกน ท าใหปรากฏอยไดหลายรปตาง ๆ กน

12. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบาย

ค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง

13. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสย ตาง ๆ ใหนกเรยนทกคนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง

14. ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล 15. ชมเชยกลมทไดคะแนนสงสด

สอ / แหลงการเรยนร

52. เอกสาร แบบเรยน 53. ใบความร เรอง ของแขง 54. ใบงานท 11.1 การศกษารปผลกก ามะถน 39. วดอปกรณตามใบงาน

40. หองสมด อนเทอรเนต การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

117. สงเกตพฤตกรรม 118. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 119. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 60. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 61. แบบประเมนรายงานการทดลอง 62. แบบประเมนพฤตกรรม 63. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 144. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 145. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 146. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 147. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง ของแขง

ของแขง

สมบตของของแขง สมบตส าคญรปรางและปรมาตรคงทแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของแขงมคามาก ของแขงจงไหลไมไดเหมอนของเหลว และอดไมไดเหมอนแกส สวนใหญมลกษณะเปนผลกอนภาคของของแขง มการจดเรยง มรปทรงเรขาคณตทแนนอนหลายแบบ

อนภาคของของแขงมพลงงานจลนนอยมาก แตกยงสนได เนองจากอนภาคของ ของแขงอยชดกนมากกวาของเหลว และแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของแขงมมากกวาแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของเหลว ของแขงจงมรปรางแนนอน ไมเปลยนแปลงไปตามภาชนะทบรรจ ของแขงบางชนดระเหดได เชน แนพทาลน โดยเกดทผวหนาของของแขง

การจดเรยงอนภาคในของแขง ก ามะถนมอนอคลนก ผลกเปนรปเขม คงตว ทอณหภมสงกวา 96 องศาเซลเซยส ทอณหภมปกตก ามะถนมอนอคลนกจะเปลยนรปมาเปนก ามะถนรอมบก ผลกเปนรปเหลยมซง คงตวทอณหภมปกต ก ามะถนทงสองรปมสตรโมเลกลเปน S8เหมอนกนละลายในโทลอน การทมการจดเรยงโมเลกลตางกน จงท าใหมรปผลกตางกน และสมบตอน ๆ ตางกน

โมเลกลของก ามะถนประกอบดวยก ามะถน 8 อะตอม ตอกนเปนวง โดยอะตอม 1, 3, 5, 7 อยในระนาบหนงเหนออะตอม 2, 4, 6, 8 ซงอยอกระนาบหนง แบบจ าลองโมเลกลของ ก ามะถนแสดงไดโดยใชลกทรงกลม 8 ลกตอกน แบบจ าลองบอกแตเพยงลกษณะและทศทาง ทแตละอะตอมจดตวเองเทานน แตไมไดบอกวา ก ามะถนอะตอม อยหางกนเทาไร

การเปลยนแปลงของก ามะถนเมอไดรบความรอน

การเปลยนสถานะของของแขง ของแขงจะเปลยนสถานะเปนของเหลว เรยกวา การหลอมเหลว และเปลยนสถานะเปนกาซ เรยกวา การระเหด เชน การกลายเปนกาซของลกเหมน เปนตน

การจดเรยงอนภาคในของแขง ของแขงบางชนดเปนธาตเดยวกน มสญลกษณและสมบตทางเคมเหมอนกน แตสมบตทางกายภาพ ตางกน เชน จดเดอด จดหลอมเหลว ความหนาแนน เปนตน ปรากฏการณเชนนเรยกวา การเปนอญรปและเรยกรปตาง ๆ ของธาตเดยวกนนวารปของธาต

สาเหตทท าใหเกดรปตาง ๆ กน 1. จ านวนอะตอมในโมเลกลไมเทากน เชน ออกซเจน (O2) กบโอโซน (O3) O2 ม 2 อะตอม จบกนเปนเสนตรง O = O O3 ม 3 อะตอม ท ามมกน 120 องศา 2. จ านวนอะตอมในโมเลกลเทากน แตการเรยงตวของโมเลกลในผลกไมเหมอนกน ก ามะถน 1 โมเลกลม 8 อะตอม (S8) จะจดเรยงอะตอมทง 8 อะตอมเปนรปมงกฎ โมเลกลแตละโมเลกลจะมการเรยงตวกนเปนรปผลกตาง ๆ กน คอเปนรปมอนอคลนก (รปเขม) และรปรอมบก (รปเหลยม) ฟอสฟอรส 1 โมเลกลม 4 อะตอม (P4) ม 2 รป คอ ฟอสฟอรสขาวและแดง ฟอสฟอรสทง 4 อะตอม จะตอกนเปนรปทรงเหลยมสหนา มมมระหวางพนธะเปน 109.5 องศาในฟอสฟอรสขาว และตอกนเปนสายในฟอสฟอรสแดง 3. การเรยงตวของอะตอมในผลกตางกน เชน เพชรและแกรไฟต อะตอมของคารบอนในเพชรจะเรยงตวกนเปนผลกในลกษณะ 3 มต สวนอะตอมของคารบอนในแกรไฟตจะเรยงตวกนเปนแผนในระนาบเดยวกนแลวแตละแผนเหลานมาเรยงซอนกนอกท การจดเรยงอะตอมหรอโมเลกลตางกนจะท าใหรปรางและสมบตบางประการ เชน จดเดอด จดหลอมเหลว และความหนาแนนแตกตางกนดวย สมบตบางประการของรปตาง ๆ ของธาตบางชนด ชอธาต รปรางของ

ธาต ลกษณะภายนอก

จดหลอมเหลว

(oC)

จดเดอด (oC)

ความหนาแนน (g/cm3)

สภาพน าไฟฟา

คารบอน

ฟอสฟอรส

ก ามะถน

แกรไฟต

เพชร ฟอสฟอรส

ขาว

ฟอสฟอรสแดง

ฟอสฟอรสด า รอมบก

มอนอคลนก

เปนผงหรอแผน สด า

ผลกรปเหลยม เปนกอนสขาว หรอสเหลอง เปนผงสแดง เปนเกลดสด า ผลกรปเหลยม

สเหลยม ผลกรปเขม สเหลอง

3,652

สงกวา 3,550 44

590 610 113

119

4,827 -

280 - -

445

445

2.25

3.51 1.82

2.34 2.699 2.07

2.07

น า

ไมน า ไมน า

ไมน า น า

ไมน า

ไมน า

ใบงานท 5 .1

การหาจดเดอดของสารบรสทธและสารละลาย

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง การทดลอง 5.1 การศกษารปของผลกก ามะถน

1. ใสก ามะถนผง 1 g ในหลอดทดลองขนาดกลางและเตมโทลอนลงไป 5 cm3 2. อนสารในขอ 1 ในบกเกอรน ารอนทอณหภมประมาณ 75 o c ใชแทงแกวคนจนก ามะถนละลายหมด 3. ลดอณหภมของสารละลายในขอ 2 อยางชาๆ จนมอณหภมเทากบอณหภมหอง ขณะทลดอณหภมยงคง

แชสารละลายอยในบกเกอรน ารอน สงเกตการณเปลยนแปลง เทสารจากขอ 3 ทงหมดลงบนกระจกนาฬกาแลวน าไปวางในททอากาศถายเทไดดเพอให โทลอนระเหยอยางรวดเรว สงเกตลกษณะของก ามะถนทเกดขน

แบบฝกหด 1. จงบอกประเภทของผลก ชนดของอนภาคภายในผลก พนธะหรอแรงยดเหนยวสมบตทวไปของของแขงตอไปน ก. อะลมเนยม ข. ซลคอนคารไบด ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 2. จงยกตวอยางของแขงอสณฐานทพบในชวตประจ าวน 2 ชนด และอธบายวาเพราะเหตใดจงเปนของแขงอสณฐาน ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 3. กระบวนการการระเหดเดขนกบสารประเภทใด จงอธบายพรอมยกตวอยาง ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 4. ถาตองการแยกแนฟทาลนออกจากของผสมทมแนฟทาลนปนอยกบเกลอแกง จะท าไดหรอไม อยางไร ……………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………..

แผนการจดการเรยนรท 52 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 3 ของแขง ของเหลว แกส เวลา 10 ชวโมง เรอง สมบตของของแขง เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

สารในธรรมชาตปรากฏอยในสถานะตาง ๆ กนคอ ของแขง ของเหลว และแกส สารในสถานะของแขงมรปรางและปรมาตรคงท เนองจากอนภาคของของแขงอยชดกนมาก และจดเรยงอยในต าแหนงทแนนอน การจดเรยงอนภาคทแตกตางกบของของแขงเปนผลใหของแขงปรากฏไดหลายรปและมสมบตบางประการแตกตางกน ผลการเรยนรทคาดหวง 4. การอภปรายสมบตของของแขง ทดลองเตรยมผลกของสาร การจดเรยงอนภาคของของแขง ชนดของผลก การเปลยนสถานะของของแขงการหลอมเหลว การระเหด ศกษาสมบตของของเหลว ความตงผว การระเหย ความดนไอ กบจดเดอดของของเหลว สาระการเรยนร

1.สมบตของของแขง 2.การจดเรยงอนภาคของของแขง

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนความรเกยวกบความสมพนธระหวางจดหลอมเหลวและจดเดอดกบแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของสาร แลวรวมกนอธปรายเพอเปรยบเทยบแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของแขง ของเหลว และแกส ซงควรไดขอสรปวาอนภาคของของแขงอยชดกนมาก การจดเรยงอนภาคอยในต าแหนงทแนนอน ของแขงมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคสงกวาของเหลวและแกส ของแขงจงมรปรางและปรมาตรคงทไมสามารถไหลไดในภาวะปกต

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครยกตวอยางสารทพบในชวตประจ าวน เชน สารสม เกลอแกง น าตาลทราย แลวอภปรายรวมกน

ถงลกษณะและรปรางทแตกตางกนของสารเหลานน

4. ครแบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง ออน คละกนใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 11.1 การศกษารปผลกก ามะถน และใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง

5. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 6. ใหนกเรยนรวมกนวเคราะห อภปรายผลการทดลองโดยใชแนวค าถาม

- ลกษณะทปรากฏของก ามะถนกอนและหลงการทดลองแตกตางกนหรอไม อยางไร - จากผลการทดลองไดผลกก ามะถนกรป และมลกษณะอยางไร

7. ใหนกเรยนเปรยบเทยบผลกทเตรยมไดกบรปผลกก ามะถนซงมรปทรงเรขาคณตทชดเจน แลวอภปรายรวมกนถงสาเหตทธาตบางธาตอาจมหลายรป ท าใหมสมบตแตกตางกน สามารถน าไปใชประโยชนไดแตกตางกน

8. รวมกนอภปรายเกยวกบการจดเรยงอนภาคในของแขง เชนก ามะถน คารบอน ฟอสฟอรส ซงมการจดเรยงอนภาคภายในโมเลกลแตกตางกน ท าใหปรากฏอยไดหลายรปตาง ๆ กน

12. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบาย

ค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง

16. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสย ตาง ๆ ใหนกเรยนทกคนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง

17. ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล 18. ชมเชยกลมทไดคะแนนสงสด

สอ / แหลงการเรยนร

55. เอกสาร แบบเรยน 56. ใบความร เรอง ของแขง 57. ใบงานท 11.1 การศกษารปผลกก ามะถน 41. วดอปกรณตามใบงาน

42. หองสมด อนเทอรเนต การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

120. สงเกตพฤตกรรม 121. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 122. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 64. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 65. แบบประเมนรายงานการทดลอง 66. แบบประเมนพฤตกรรม 67. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 148. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 149. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 150. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 151. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง ของแขง

ของแขง

สมบตของของแขง สมบตส าคญรปรางและปรมาตรคงทแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของแขงมคามาก ของแขงจงไหลไมไดเหมอนของเหลว และอดไมไดเหมอนแกส สวนใหญมลกษณะเปนผลกอนภาคของของแขง มการจดเรยง มรปทรงเรขาคณตทแนนอนหลายแบบ

อนภาคของของแขงมพลงงานจลนนอยมาก แตกยงสนได เนองจากอนภาคของ ของแขงอยชดกนมากกวาของเหลว และแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของแขงมมากกวาแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของเหลว ของแขงจงมรปรางแนนอน ไมเปลยนแปลงไปตามภาชนะทบรรจ ของแขงบางชนดระเหดได เชน แนพทาลน โดยเกดทผวหนาของของแขง

การจดเรยงอนภาคในของแขง ก ามะถนมอนอคลนก ผลกเปนรปเขม คงตว ทอณหภมสงกวา 96 องศาเซลเซยส ทอณหภมปกตก ามะถนมอนอคลนกจะเปลยนรปมาเปนก ามะถนรอมบก ผลกเปนรปเหลยมซง คงตวทอณหภมปกต ก ามะถนทงสองรปมสตรโมเลกลเปน S8เหมอนกนละลายในโทลอน การทมการจดเรยงโมเลกลตางกน จงท าใหมรปผลกตางกน และสมบตอน ๆ ตางกน

โมเลกลของก ามะถนประกอบดวยก ามะถน 8 อะตอม ตอกนเปนวง โดยอะตอม 1, 3, 5, 7 อยในระนาบหนงเหนออะตอม 2, 4, 6, 8 ซงอยอกระนาบหนง แบบจ าลองโมเลกลของ ก ามะถนแสดงไดโดยใชลกทรงกลม 8 ลกตอกน แบบจ าลองบอกแตเพยงลกษณะและทศทาง ทแตละอะตอมจดตวเองเทานน แตไมไดบอกวา ก ามะถนอะตอม อยหางกนเทาไร

การเปลยนแปลงของก ามะถนเมอไดรบความรอน

การเปลยนสถานะของของแขง ของแขงจะเปลยนสถานะเปนของเหลว เรยกวา การหลอมเหลว และเปลยนสถานะเปนกาซ เรยกวา การระเหด เชน การกลายเปนกาซของลกเหมน เปนตน

การจดเรยงอนภาคในของแขง ของแขงบางชนดเปนธาตเดยวกน มสญลกษณและสมบตทางเคมเหมอนกน แตสมบตทางกายภาพ ตางกน เชน จดเดอด จดหลอมเหลว ความหนาแนน เปนตน ปรากฏการณเชนนเรยกวา การเปนอญรปและเรยกรปตาง ๆ ของธาตเดยวกนนวารปของธาต

สาเหตทท าใหเกดรปตาง ๆ กน 1. จ านวนอะตอมในโมเลกลไมเทากน เชน ออกซเจน (O2) กบโอโซน (O3) O2 ม 2 อะตอม จบกนเปนเสนตรง O = O O3 ม 3 อะตอม ท ามมกน 120 องศา 2. จ านวนอะตอมในโมเลกลเทากน แตการเรยงตวของโมเลกลในผลกไมเหมอนกน ก ามะถน 1 โมเลกลม 8 อะตอม (S8) จะจดเรยงอะตอมทง 8 อะตอมเปนรปมงกฎ โมเลกลแตละโมเลกลจะมการเรยงตวกนเปนรปผลกตาง ๆ กน คอเปนรปมอนอคลนก (รปเขม) และรปรอมบก (รปเหลยม) ฟอสฟอรส 1 โมเลกลม 4 อะตอม (P4) ม 2 รป คอ ฟอสฟอรสขาวและแดง ฟอสฟอรสทง 4 อะตอม จะตอกนเปนรปทรงเหลยมสหนา มมมระหวางพนธะเปน 109.5 องศาในฟอสฟอรสขาว และตอกนเปนสายในฟอสฟอรสแดง 3. การเรยงตวของอะตอมในผลกตางกน เชน เพชรและแกรไฟต อะตอมของคารบอนในเพชรจะเรยงตวกนเปนผลกในลกษณะ 3 มต สวนอะตอมของคารบอนในแกรไฟตจะเรยงตวกนเปนแผนในระนาบเดยวกนแลวแตละแผนเหลานมาเรยงซอนกนอกท การจดเรยงอะตอมหรอโมเลกลตางกนจะท าใหรปรางและสมบตบางประการ เชน จดเดอด จดหลอมเหลว และความหนาแนนแตกตางกนดวย สมบตบางประการของรปตาง ๆ ของธาตบางชนด ชอธาต รปรางของ

ธาต ลกษณะภายนอก

จดหลอมเหลว

(oC)

จดเดอด (oC)

ความหนาแนน (g/cm3)

สภาพน าไฟฟา

คารบอน

ฟอสฟอรส

ก ามะถน

แกรไฟต

เพชร ฟอสฟอรส

ขาว

ฟอสฟอรสแดง

ฟอสฟอรสด า รอมบก

มอนอคลนก

เปนผงหรอแผน สด า

ผลกรปเหลยม เปนกอนสขาว หรอสเหลอง เปนผงสแดง เปนเกลดสด า ผลกรปเหลยม

สเหลยม ผลกรปเขม สเหลอง

3,652

สงกวา 3,550 44

590 610 113

119

4,827 -

280 - -

445

445

2.25

3.51 1.82

2.34 2.699 2.07

2.07

น า

ไมน า ไมน า

ไมน า น า

ไมน า

ไมน า

ใบงานท 5 .1

การหาจดเดอดของสารบรสทธและสารละลาย

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง การทดลอง 5.1 การศกษารปของผลกก ามะถน

4. ใสก ามะถนผง 1 g ในหลอดทดลองขนาดกลางและเตมโทลอนลงไป 5 cm3 5. อนสารในขอ 1 ในบกเกอรน ารอนทอณหภมประมาณ 75 o c ใชแทงแกวคนจนก ามะถนละลายหมด 6. ลดอณหภมของสารละลายในขอ 2 อยางชาๆ จนมอณหภมเทากบอณหภมหอง ขณะทลดอณหภมยงคง

แชสารละลายอยในบกเกอรน ารอน สงเกตการณเปลยนแปลง เทสารจากขอ 3 ทงหมดลงบนกระจกนาฬกาแลวน าไปวางในททอากาศถายเทไดดเพอให โทลอนระเหยอยางรวดเรว สงเกตลกษณะของก ามะถนทเกดขน

แบบฝกหด 1. จงบอกประเภทของผลก ชนดของอนภาคภายในผลก พนธะหรอแรงยดเหนยวสมบตทวไปของของแขงตอไปน ก. อะลมเนยม ข. ซลคอนคารไบด ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 2. จงยกตวอยางของแขงอสณฐานทพบในชวตประจ าวน 2 ชนด และอธบายวาเพราะเหตใดจงเปนของแขงอสณฐาน ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 3. กระบวนการการระเหดเดขนกบสารประเภทใด จงอธบายพรอมยกตวอยาง ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 4. ถาตองการแยกแนฟทาลนออกจากของผสมทมแนฟทาลนปนอยกบเกลอแกง จะท าไดหรอไม อยางไร ……………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………..

แผนการจดการเรยนรท 53 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 3 ของแขง ของเหลว แกส เวลา 10 ชวโมง เรอง สมบตของของแขง เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

สารในธรรมชาตปรากฏอยในสถานะตาง ๆ กนคอ ของแขง ของเหลว และแกส สารในสถานะของแขงมรปรางและปรมาตรคงท เนองจากอนภาคของของแขงอยชดกนมาก และจดเรยงอยในต าแหนงทแนนอน การจดเรยงอนภาคทแตกตางกบของของแขงเปนผลใหของแขงปรากฏไดหลายรปและมสมบตบางประการแตกตางกน ผลการเรยนรทคาดหวง 4. การอภปรายสมบตของของแขง ทดลองเตรยมผลกของสาร การจดเรยงอนภาคของของแขง ชนดของผลก การเปลยนสถานะของของแขงการหลอมเหลว การระเหด ศกษาสมบตของของเหลว ความตงผว การระเหย ความดนไอ กบจดเดอดของของเหลว สาระการเรยนร

1.สมบตของของแขง 2.การจดเรยงอนภาคของของแขง

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนความรเกยวกบความสมพนธระหวางจดหลอมเหลวและจดเดอดกบแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของสาร แลวรวมกนอธปรายเพอเปรยบเทยบแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของแขง ของเหลว และแกส ซงควรไดขอสรปวาอนภาคของของแขงอยชดกนมาก การจดเรยงอนภาคอยในต าแหนงทแนนอน ของแขงมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคสงกวาของเหลวและแกส ของแขงจงมรปรางและปรมาตรคงทไมสามารถไหลไดในภาวะปกต

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครยกตวอยางสารทพบในชวตประจ าวน เชน สารสม เกลอแกง น าตาลทราย แลวอภปรายรวมกน

ถงลกษณะและรปรางทแตกตางกนของสารเหลานน

4. ครแบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4-5 คน แตละกลมประกอบดวยนกเรยนเกง ปานกลาง ออน คละกนใหนกเรยนท ากจกรรมตามใบงานท 11.1 การศกษารปผลกก ามะถน และใหสมาชกก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานขนตอนการทดลองและบอกวธการทดลองตามล าดบ คนท 2 ด าเนนการทดลอง จดเตรยมอปกรณ คนท 3 รบอปกรณ สารเคม ส าหรบการทดลอง คนท 4 บนทกขอมล ผลการทดลอง

5. หลงเสรจการทดลองใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมออกมาน าเสนอผลหนาชน 6. ใหนกเรยนรวมกนวเคราะห อภปรายผลการทดลองโดยใชแนวค าถาม

- ลกษณะทปรากฏของก ามะถนกอนและหลงการทดลองแตกตางกนหรอไม อยางไร - จากผลการทดลองไดผลกก ามะถนกรป และมลกษณะอยางไร

7. ใหนกเรยนเปรยบเทยบผลกทเตรยมไดกบรปผลกก ามะถนซงมรปทรงเรขาคณตทชดเจน แลวอภปรายรวมกนถงสาเหตทธาตบางธาตอาจมหลายรป ท าใหมสมบตแตกตางกน สามารถน าไปใชประโยชนไดแตกตางกน

8. รวมกนอภปรายเกยวกบการจดเรยงอนภาคในของแขง เชนก ามะถน คารบอน ฟอสฟอรส ซงมการจดเรยงอนภาคภายในโมเลกลแตกตางกน ท าใหปรากฏอยไดหลายรปตาง ๆ กน

12. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบาย

ค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง

19. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสย ตาง ๆ ใหนกเรยนทกคนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง

20. ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล 21. ชมเชยกลมทไดคะแนนสงสด

สอ / แหลงการเรยนร

58. เอกสาร แบบเรยน 59. ใบความร เรอง ของแขง 60. ใบงานท 11.1 การศกษารปผลกก ามะถน 43. วดอปกรณตามใบงาน

44. หองสมด อนเทอรเนต การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

123. สงเกตพฤตกรรม 124. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 125. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 68. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 69. แบบประเมนรายงานการทดลอง 70. แบบประเมนพฤตกรรม 71. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 152. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 153. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 154. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 155. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง ของแขง

ของแขง

สมบตของของแขง สมบตส าคญรปรางและปรมาตรคงทแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของแขงมคามาก ของแขงจงไหลไมไดเหมอนของเหลว และอดไมไดเหมอนแกส สวนใหญมลกษณะเปนผลกอนภาคของของแขง มการจดเรยง มรปทรงเรขาคณตทแนนอนหลายแบบ

อนภาคของของแขงมพลงงานจลนนอยมาก แตกยงสนได เนองจากอนภาคของ ของแขงอยชดกนมากกวาของเหลว และแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของแขงมมากกวาแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของเหลว ของแขงจงมรปรางแนนอน ไมเปลยนแปลงไปตามภาชนะทบรรจ ของแขงบางชนดระเหดได เชน แนพทาลน โดยเกดทผวหนาของของแขง

การจดเรยงอนภาคในของแขง ก ามะถนมอนอคลนก ผลกเปนรปเขม คงตว ทอณหภมสงกวา 96 องศาเซลเซยส ทอณหภมปกตก ามะถนมอนอคลนกจะเปลยนรปมาเปนก ามะถนรอมบก ผลกเปนรปเหลยมซง คงตวทอณหภมปกต ก ามะถนทงสองรปมสตรโมเลกลเปน S8เหมอนกนละลายในโทลอน การทมการจดเรยงโมเลกลตางกน จงท าใหมรปผลกตางกน และสมบตอน ๆ ตางกน

โมเลกลของก ามะถนประกอบดวยก ามะถน 8 อะตอม ตอกนเปนวง โดยอะตอม 1, 3, 5, 7 อยในระนาบหนงเหนออะตอม 2, 4, 6, 8 ซงอยอกระนาบหนง แบบจ าลองโมเลกลของ ก ามะถนแสดงไดโดยใชลกทรงกลม 8 ลกตอกน แบบจ าลองบอกแตเพยงลกษณะและทศทาง ทแตละอะตอมจดตวเองเทานน แตไมไดบอกวา ก ามะถนอะตอม อยหางกนเทาไร

การเปลยนแปลงของก ามะถนเมอไดรบความรอน

การเปลยนสถานะของของแขง ของแขงจะเปลยนสถานะเปนของเหลว เรยกวา การหลอมเหลว และเปลยนสถานะเปนกาซ เรยกวา การระเหด เชน การกลายเปนกาซของลกเหมน เปนตน

การจดเรยงอนภาคในของแขง ของแขงบางชนดเปนธาตเดยวกน มสญลกษณและสมบตทางเคมเหมอนกน แตสมบตทางกายภาพ ตางกน เชน จดเดอด จดหลอมเหลว ความหนาแนน เปนตน ปรากฏการณเชนนเรยกวา การเปนอญรปและเรยกรปตาง ๆ ของธาตเดยวกนนวารปของธาต

สาเหตทท าใหเกดรปตาง ๆ กน 1. จ านวนอะตอมในโมเลกลไมเทากน เชน ออกซเจน (O2) กบโอโซน (O3) O2 ม 2 อะตอม จบกนเปนเสนตรง O = O O3 ม 3 อะตอม ท ามมกน 120 องศา 2. จ านวนอะตอมในโมเลกลเทากน แตการเรยงตวของโมเลกลในผลกไมเหมอนกน ก ามะถน 1 โมเลกลม 8 อะตอม (S8) จะจดเรยงอะตอมทง 8 อะตอมเปนรปมงกฎ โมเลกลแตละโมเลกลจะมการเรยงตวกนเปนรปผลกตาง ๆ กน คอเปนรปมอนอคลนก (รปเขม) และรปรอมบก (รปเหลยม) ฟอสฟอรส 1 โมเลกลม 4 อะตอม (P4) ม 2 รป คอ ฟอสฟอรสขาวและแดง ฟอสฟอรสทง 4 อะตอม จะตอกนเปนรปทรงเหลยมสหนา มมมระหวางพนธะเปน 109.5 องศาในฟอสฟอรสขาว และตอกนเปนสายในฟอสฟอรสแดง 3. การเรยงตวของอะตอมในผลกตางกน เชน เพชรและแกรไฟต อะตอมของคารบอนในเพชรจะเรยงตวกนเปนผลกในลกษณะ 3 มต สวนอะตอมของคารบอนในแกรไฟตจะเรยงตวกนเปนแผนในระนาบเดยวกนแลวแตละแผนเหลานมาเรยงซอนกนอกท การจดเรยงอะตอมหรอโมเลกลตางกนจะท าใหรปรางและสมบตบางประการ เชน จดเดอด จดหลอมเหลว และความหนาแนนแตกตางกนดวย สมบตบางประการของรปตาง ๆ ของธาตบางชนด ชอธาต รปรางของ

ธาต ลกษณะภายนอก

จดหลอมเหลว

(oC)

จดเดอด (oC)

ความหนาแนน (g/cm3)

สภาพน าไฟฟา

คารบอน

ฟอสฟอรส

ก ามะถน

แกรไฟต

เพชร ฟอสฟอรส

ขาว

ฟอสฟอรสแดง

ฟอสฟอรสด า รอมบก

มอนอคลนก

เปนผงหรอแผน สด า

ผลกรปเหลยม เปนกอนสขาว หรอสเหลอง เปนผงสแดง เปนเกลดสด า ผลกรปเหลยม

สเหลยม ผลกรปเขม สเหลอง

3,652

สงกวา 3,550 44

590 610 113

119

4,827 -

280 - -

445

445

2.25

3.51 1.82

2.34 2.699 2.07

2.07

น า

ไมน า ไมน า

ไมน า น า

ไมน า

ไมน า

ใบงานท 5 .1

การหาจดเดอดของสารบรสทธและสารละลาย

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง การทดลอง 5.1 การศกษารปของผลกก ามะถน

7. ใสก ามะถนผง 1 g ในหลอดทดลองขนาดกลางและเตมโทลอนลงไป 5 cm3 8. อนสารในขอ 1 ในบกเกอรน ารอนทอณหภมประมาณ 75 o c ใชแทงแกวคนจนก ามะถนละลายหมด 9. ลดอณหภมของสารละลายในขอ 2 อยางชาๆ จนมอณหภมเทากบอณหภมหอง ขณะทลดอณหภมยงคง

แชสารละลายอยในบกเกอรน ารอน สงเกตการณเปลยนแปลง เทสารจากขอ 3 ทงหมดลงบนกระจกนาฬกาแลวน าไปวางในททอากาศถายเทไดดเพอให โทลอนระเหยอยางรวดเรว สงเกตลกษณะของก ามะถนทเกดขน

แบบฝกหด 1. จงบอกประเภทของผลก ชนดของอนภาคภายในผลก พนธะหรอแรงยดเหนยวสมบตทวไปของของแขงตอไปน ก. อะลมเนยม ข. ซลคอนคารไบด ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 2. จงยกตวอยางของแขงอสณฐานทพบในชวตประจ าวน 2 ชนด และอธบายวาเพราะเหตใดจงเปนของแขงอสณฐาน ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 3. กระบวนการการระเหดเดขนกบสารประเภทใด จงอธบายพรอมยกตวอยาง ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 4. ถาตองการแยกแนฟทาลนออกจากของผสมทมแนฟทาลนปนอยกบเกลอแกง จะท าไดหรอไม อยางไร ……………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………..

แผนการจดการเรยนรท 54 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 3 ของแขง ของเหลว แกส เวลา 10 ชวโมง เรอง ชนดของผลก เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

ของแขงทอยในรปผลก จะมการจดเรยงอนภาคอยางมระเบยบ มจดหลอมเหลวทชดเจนและคงท เมอพจารณาแรงยดเหนยวระหวางอนภาคภายในผลกของของแขง สามารถแบงของแขงเปน 4 ชนด คอ ผลกโมเลกล ผลกโคเวเลนต ผลกโลหะ และผลกไอออนก

ของแขงบางชนดไมมรปผลก เนองจากการเรยงตวของอนภาคภายในไมเปนระเบยบ ของแขงประเภทนเรยกวา อสณฐาน เมอของแขงไดรบความรอนจนกระทงอนภาคมพลงงานสงกวาแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของแขงจะหลอมเหลวหรอระเหดได ผลการเรยนรทคาดหวง 4. การอภปรายสมบตของของแขง ทดลองเตรยมผลกของสาร การจดเรยงอนภาคของของแขง ชนดของผลก การเปลยนสถานะของของแขงการหลอมเหลว การระเหด ศกษาสมบตของของเหลว ความตงผว การระเหย ความดนไอ กบจดเดอดของของเหลว สาระการเรยนร

1. ชนดของผลก 2. การเปลยนสถานะของของแขง

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนความรเกยวกบ การจดเรยงอนภาคในของแขง เชน ก ามะถน คารบอน ฟอสฟอรส ซงมการจดเรยงอนภาคภายในโมเลกลแตกตางกน ท าใหปรากฏอยไดหลายรปตางๆกน 2. ใหนกเรยนสบคนขอมลชนดของผลก แลวใชขอมลประกอบการอภปรายวา ถาพจารณาชนดของพนธะหรอแรงยดเหนยวระหวางอนภาคเปนเกณฑจะจ าแนกผลกไดเปน 4 ชนดซงมสมบตแตกตางกน

3.อภปรายถงของแขงทไมมรปผลกหรอของแขงอสณฐาน เนองจากมการจดเรยงอนภาคภายในไมเปนระเบยบจงมรปรางและสมบตแตกตางออกไป 4. ใหนกเรยนศกษาการเปลยนสถานะของของแขงโดยการหลอมเหลวและการระเหดแลวอภปรายรวมกนเพอใหไดขอสรปเกยวกบความหมายของการหลอมเหลวและการระเหด ดงน 1.เมอของแขงไดรบความรอนจนอนภาคของของแขงมพลงงานจลนสงกวาแรงยดเหนยวระหวางอนภาคกจะเปลยนสถานะเปนของเหลว เรยกวา การหลอมเหลว

2. การเปลยนสถานะจากของแขงเปนไอ โดยไมผานสถานะของเหลว เรยกวา การระเหด 12. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบาย

ค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง

22. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสย ตาง ๆ ใหนกเรยนทกคนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง

23. ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล 24. ชมเชยกลมทไดคะแนนสงสด

สอ / แหลงการเรยนร

61. เอกสาร แบบเรยน 62. ใบความร เรอง ของแขง 63. ใบงานท 11.1 การศกษารปผลกก ามะถน 45. วดอปกรณตามใบงาน 46. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

126. สงเกตพฤตกรรม 127. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 128. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด

เครองมอวดและประเมนผล 72. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 73. แบบประเมนรายงานการทดลอง 74. แบบประเมนพฤตกรรม 75. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 156. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 157. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 158. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 159. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง ของแขง

ของแขง

สมบตของของแขง สมบตส าคญรปรางและปรมาตรคงทแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของแขงมคามาก ของแขงจงไหลไมไดเหมอนของเหลว และอดไมไดเหมอนแกส สวนใหญมลกษณะเปนผลกอนภาคของของแขง มการจดเรยง มรปทรงเรขาคณตทแนนอนหลายแบบ

อนภาคของของแขงมพลงงานจลนนอยมาก แตกยงสนได เนองจากอนภาคของ ของแขงอยชดกนมากกวาของเหลว และแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของแขงมมากกวาแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของเหลว ของแขงจงมรปรางแนนอน ไมเปลยนแปลงไปตามภาชนะทบรรจ ของแขงบางชนดระเหดได เชน แนพทาลน โดยเกดทผวหนาของของแขง

การจดเรยงอนภาคในของแขง ก ามะถนมอนอคลนก ผลกเปนรปเขม คงตว ทอณหภมสงกวา 96 องศาเซลเซยส ทอณหภมปกตก ามะถนมอนอคลนกจะเปลยนรปมาเปนก ามะถนรอมบก ผลกเปนรปเหลยมซง คงตวทอณหภมปกต ก ามะถนทงสองรปมสตรโมเลกลเปน S8เหมอนกนละลายในโทลอน การทมการจดเรยงโมเลกลตางกน จงท าใหมรปผลกตางกน และสมบตอน ๆ ตางกน

โมเลกลของก ามะถนประกอบดวยก ามะถน 8 อะตอม ตอกนเปนวง โดยอะตอม 1, 3, 5, 7 อยในระนาบหนงเหนออะตอม 2, 4, 6, 8 ซงอยอกระนาบหนง แบบจ าลองโมเลกลของ ก ามะถนแสดงไดโดยใชลกทรงกลม 8 ลกตอกน แบบจ าลองบอกแตเพยงลกษณะและทศทาง ทแตละอะตอมจดตวเองเทานน แตไมไดบอกวา ก ามะถนอะตอม อยหางกนเทาไร

การเปลยนแปลงของก ามะถนเมอไดรบความรอน

การเปลยนสถานะของของแขง ของแขงจะเปลยนสถานะเปนของเหลว เรยกวา การหลอมเหลว และเปลยนสถานะเปนกาซ เรยกวา การระเหด เชน การกลายเปนกาซของลกเหมน เปนตน

การจดเรยงอนภาคในของแขง ของแขงบางชนดเปนธาตเดยวกน มสญลกษณและสมบตทางเคมเหมอนกน แตสมบตทางกายภาพ ตางกน เชน จดเดอด จดหลอมเหลว ความหนาแนน เปนตน ปรากฏการณเชนนเรยกวา การเปนอญรปและเรยกรปตาง ๆ ของธาตเดยวกนนวารปของธาต

สาเหตทท าใหเกดรปตาง ๆ กน 1. จ านวนอะตอมในโมเลกลไมเทากน เชน ออกซเจน (O2) กบโอโซน (O3) O2 ม 2 อะตอม จบกนเปนเสนตรง O = O O3 ม 3 อะตอม ท ามมกน 120 องศา 2. จ านวนอะตอมในโมเลกลเทากน แตการเรยงตวของโมเลกลในผลกไมเหมอนกน ก ามะถน 1 โมเลกลม 8 อะตอม (S8) จะจดเรยงอะตอมทง 8 อะตอมเปนรปมงกฎ โมเลกลแตละโมเลกลจะมการเรยงตวกนเปนรปผลกตาง ๆ กน คอเปนรปมอนอคลนก (รปเขม) และรปรอมบก (รปเหลยม) ฟอสฟอรส 1 โมเลกลม 4 อะตอม (P4) ม 2 รป คอ ฟอสฟอรสขาวและแดง ฟอสฟอรสทง 4 อะตอม จะตอกนเปนรปทรงเหลยมสหนา มมมระหวางพนธะเปน 109.5 องศาในฟอสฟอรสขาว และตอกนเปนสายในฟอสฟอรสแดง 3. การเรยงตวของอะตอมในผลกตางกน เชน เพชรและแกรไฟต อะตอมของคารบอนในเพชรจะเรยงตวกนเปนผลกในลกษณะ 3 มต สวนอะตอมของคารบอนในแกรไฟตจะเรยงตวกนเปนแผนในระนาบเดยวกนแลวแตละแผนเหลานมาเรยงซอนกนอกท การจดเรยงอะตอมหรอโมเลกลตางกนจะท าใหรปรางและสมบตบางประการ เชน จดเดอด จดหลอมเหลว และความหนาแนนแตกตางกนดวย สมบตบางประการของรปตาง ๆ ของธาตบางชนด ชอธาต รปรางของ

ธาต ลกษณะภายนอก

จดหลอมเหลว

(oC)

จดเดอด (oC)

ความหนาแนน (g/cm3)

สภาพน าไฟฟา

คารบอน

ฟอสฟอรส

ก ามะถน

แกรไฟต

เพชร ฟอสฟอรส

ขาว

ฟอสฟอรสแดง

ฟอสฟอรสด า รอมบก

มอนอคลนก

เปนผงหรอแผน สด า

ผลกรปเหลยม เปนกอนสขาว หรอสเหลอง เปนผงสแดง เปนเกลดสด า ผลกรปเหลยม

สเหลยม ผลกรปเขม สเหลอง

3,652

สงกวา 3,550 44

590 610 113

119

4,827 -

280 - -

445

445

2.25

3.51 1.82

2.34 2.699 2.07

2.07

น า

ไมน า ไมน า

ไมน า น า

ไมน า

ไมน า

ใบงานท 5 .1

การหาจดเดอดของสารบรสทธและสารละลาย

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง การทดลอง 5.1 การศกษารปของผลกก ามะถน

10. ใสก ามะถนผง 1 g ในหลอดทดลองขนาดกลางและเตมโทลอนลงไป 5 cm3 11. อนสารในขอ 1 ในบกเกอรน ารอนทอณหภมประมาณ 75 o c ใชแทงแกวคนจนก ามะถนละลายหมด 12. ลดอณหภมของสารละลายในขอ 2 อยางชาๆ จนมอณหภมเทากบอณหภมหอง ขณะทลดอณหภมยงคง

แชสารละลายอยในบกเกอรน ารอน สงเกตการณเปลยนแปลง เทสารจากขอ 3 ทงหมดลงบนกระจกนาฬกาแลวน าไปวางในททอากาศถายเทไดดเพอให โทลอนระเหยอยางรวดเรว สงเกตลกษณะของก ามะถนทเกดขน

แบบฝกหด 1. จงบอกประเภทของผลก ชนดของอนภาคภายในผลก พนธะหรอแรงยดเหนยวสมบตทวไปของของแขงตอไปน ก. อะลมเนยม ข. ซลคอนคารไบด ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 2. จงยกตวอยางของแขงอสณฐานทพบในชวตประจ าวน 2 ชนด และอธบายวาเพราะเหตใดจงเปนของแขงอสณฐาน ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 3. กระบวนการการระเหดเดขนกบสารประเภทใด จงอธบายพรอมยกตวอยาง ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 4. ถาตองการแยกแนฟทาลนออกจากของผสมทมแนฟทาลนปนอยกบเกลอแกง จะท าไดหรอไม อยางไร ……………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………..

แผนการจดการเรยนรท 55 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 3 ของแขง ของเหลว แกส เวลา 10 ชวโมง เรอง ชนดของผลก เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

ของแขงทอยในรปผลก จะมการจดเรยงอนภาคอยางมระเบยบ มจดหลอมเหลวทชดเจนและคงท เมอพจารณาแรงยดเหนยวระหวางอนภาคภายในผลกของของแขง สามารถแบงของแขงเปน 4 ชนด คอ ผลกโมเลกล ผลกโคเวเลนต ผลกโลหะ และผลกไอออนก

ของแขงบางชนดไมมรปผลก เนองจากการเรยงตวของอนภาคภายในไมเปนระเบยบ ของแขงประเภทนเรยกวา อสณฐาน เมอของแขงไดรบความรอนจนกระทงอนภาคมพลงงานสงกวาแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของแขงจะหลอมเหลวหรอระเหดได ผลการเรยนรทคาดหวง 4. การอภปรายสมบตของของแขง ทดลองเตรยมผลกของสาร การจดเรยงอนภาคของของแขง ชนดของผลก การเปลยนสถานะของของแขงการหลอมเหลว การระเหด ศกษาสมบตของของเหลว ความตงผว การระเหย ความดนไอ กบจดเดอดของของเหลว สาระการเรยนร

1. ชนดของผลก 2. การเปลยนสถานะของของแขง

คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนความรเกยวกบ การจดเรยงอนภาคในของแขง เชน ก ามะถน คารบอน ฟอสฟอรส ซงมการจดเรยงอนภาคภายในโมเลกลแตกตางกน ท าใหปรากฏอยไดหลายรปตางๆกน 2. ใหนกเรยนสบคนขอมลชนดของผลก แลวใชขอมลประกอบการอภปรายวา ถาพจารณาชนดของพนธะหรอแรงยดเหนยวระหวางอนภาคเปนเกณฑจะจ าแนกผลกไดเปน 4 ชนดซงมสมบตแตกตางกน

3.อภปรายถงของแขงทไมมรปผลกหรอของแขงอสณฐาน เนองจากมการจดเรยงอนภาคภายในไมเปนระเบยบจงมรปรางและสมบตแตกตางออกไป 4. ใหนกเรยนศกษาการเปลยนสถานะของของแขงโดยการหลอมเหลวและการระเหดแลวอภปรายรวมกนเพอใหไดขอสรปเกยวกบความหมายของการหลอมเหลวและการระเหด ดงน 1.เมอของแขงไดรบความรอนจนอนภาคของของแขงมพลงงานจลนสงกวาแรงยดเหนยวระหวางอนภาคกจะเปลยนสถานะเปนของเหลว เรยกวา การหลอมเหลว

2. การเปลยนสถานะจากของแขงเปนไอ โดยไมผานสถานะของเหลว เรยกวา การระเหด 12. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา อภปราย ท าแบบฝกหด และก าหนดหนาทกนเองในกลม เชน

คนท 1 อานค าถาม วเคราะหสงทโจทยก าหนดใหและสงทโจทยถาม คนท 2 ด าเนนการอภปรายระดมความคด วเคราะหแนวทางค าถาม และอธบาย

ค าตอบตามโจทยตองการ คนท 3 เขยนค าตอบ คนท 4 ตรวจสอบค าตอบและความถกตอง

25. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย ตรวจความถกตอง ตอบค าถามขอสงสย ตาง ๆ ใหนกเรยนทกคนในกลมเขาใจค าตอบกอนสง

26. ใหนกเรยนชวยกนเฉลยค าตอบพรอมทงใหเหตผล 27. ชมเชยกลมทไดคะแนนสงสด

สอ / แหลงการเรยนร

64. เอกสาร แบบเรยน 65. ใบความร เรอง ของแขง 66. ใบงานท 11.1 การศกษารปผลกก ามะถน 47. วดอปกรณตามใบงาน 48. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

129. สงเกตพฤตกรรม 130. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 131. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล

76. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 77. แบบประเมนรายงานการทดลอง 78. แบบประเมนพฤตกรรม 79. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 160. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 161. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 162. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 163. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง ของแขง

ของแขง

สมบตของของแขง สมบตส าคญรปรางและปรมาตรคงทแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของแขงมคามาก ของแขงจงไหลไมไดเหมอนของเหลว และอดไมไดเหมอนแกส สวนใหญมลกษณะเปนผลกอนภาคของของแขง มการจดเรยง มรปทรงเรขาคณตทแนนอนหลายแบบ

อนภาคของของแขงมพลงงานจลนนอยมาก แตกยงสนได เนองจากอนภาคของ ของแขงอยชดกนมากกวาของเหลว และแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของแขงมมากกวาแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของเหลว ของแขงจงมรปรางแนนอน ไมเปลยนแปลงไปตามภาชนะทบรรจ ของแขงบางชนดระเหดได เชน แนพทาลน โดยเกดทผวหนาของของแขง

การจดเรยงอนภาคในของแขง ก ามะถนมอนอคลนก ผลกเปนรปเขม คงตว ทอณหภมสงกวา 96 องศาเซลเซยส ทอณหภมปกตก ามะถนมอนอคลนกจะเปลยนรปมาเปนก ามะถนรอมบก ผลกเปนรปเหลยมซง คงตวทอณหภมปกต ก ามะถนทงสองรปมสตรโมเลกลเปน S8เหมอนกนละลายในโทลอน การทมการจดเรยงโมเลกลตางกน จงท าใหมรปผลกตางกน และสมบตอน ๆ ตางกน

โมเลกลของก ามะถนประกอบดวยก ามะถน 8 อะตอม ตอกนเปนวง โดยอะตอม 1, 3, 5, 7 อยในระนาบหนงเหนออะตอม 2, 4, 6, 8 ซงอยอกระนาบหนง แบบจ าลองโมเลกลของ ก ามะถนแสดงไดโดยใชลกทรงกลม 8 ลกตอกน แบบจ าลองบอกแตเพยงลกษณะและทศทาง ทแตละอะตอมจดตวเองเทานน แตไมไดบอกวา ก ามะถนอะตอม อยหางกนเทาไร

การเปลยนแปลงของก ามะถนเมอไดรบความรอน

การเปลยนสถานะของของแขง ของแขงจะเปลยนสถานะเปนของเหลว เรยกวา การหลอมเหลว และเปลยนสถานะเปนกาซ เรยกวา การระเหด เชน การกลายเปนกาซของลกเหมน เปนตน

การจดเรยงอนภาคในของแขง ของแขงบางชนดเปนธาตเดยวกน มสญลกษณและสมบตทางเคมเหมอนกน แตสมบตทางกายภาพ ตางกน เชน จดเดอด จดหลอมเหลว ความหนาแนน เปนตน ปรากฏการณเชนนเรยกวา การเปนอญรปและเรยกรปตาง ๆ ของธาตเดยวกนนวารปของธาต

สาเหตทท าใหเกดรปตาง ๆ กน 1. จ านวนอะตอมในโมเลกลไมเทากน เชน ออกซเจน (O2) กบโอโซน (O3) O2 ม 2 อะตอม จบกนเปนเสนตรง O = O O3 ม 3 อะตอม ท ามมกน 120 องศา 2. จ านวนอะตอมในโมเลกลเทากน แตการเรยงตวของโมเลกลในผลกไมเหมอนกน ก ามะถน 1 โมเลกลม 8 อะตอม (S8) จะจดเรยงอะตอมทง 8 อะตอมเปนรปมงกฎ โมเลกลแตละโมเลกลจะมการเรยงตวกนเปนรปผลกตาง ๆ กน คอเปนรปมอนอคลนก (รปเขม) และรปรอมบก (รปเหลยม) ฟอสฟอรส 1 โมเลกลม 4 อะตอม (P4) ม 2 รป คอ ฟอสฟอรสขาวและแดง ฟอสฟอรสทง 4 อะตอม จะตอกนเปนรปทรงเหลยมสหนา มมมระหวางพนธะเปน 109.5 องศาในฟอสฟอรสขาว และตอกนเปนสายในฟอสฟอรสแดง 3. การเรยงตวของอะตอมในผลกตางกน เชน เพชรและแกรไฟต อะตอมของคารบอนในเพชรจะเรยงตวกนเปนผลกในลกษณะ 3 มต สวนอะตอมของคารบอนในแกรไฟตจะเรยงตวกนเปนแผนในระนาบเดยวกนแลวแตละแผนเหลานมาเรยงซอนกนอกท การจดเรยงอะตอมหรอโมเลกลตางกนจะท าใหรปรางและสมบตบางประการ เชน จดเดอด จดหลอมเหลว และความหนาแนนแตกตางกนดวย สมบตบางประการของรปตาง ๆ ของธาตบางชนด ชอธาต รปรางของ

ธาต ลกษณะภายนอก

จดหลอมเหลว

(oC)

จดเดอด (oC)

ความหนาแนน (g/cm3)

สภาพน าไฟฟา

คารบอน

ฟอสฟอรส

ก ามะถน

แกรไฟต

เพชร ฟอสฟอรส

ขาว

ฟอสฟอรสแดง

ฟอสฟอรสด า รอมบก

มอนอคลนก

เปนผงหรอแผน สด า

ผลกรปเหลยม เปนกอนสขาว หรอสเหลอง เปนผงสแดง เปนเกลดสด า ผลกรปเหลยม

สเหลยม ผลกรปเขม สเหลอง

3,652

สงกวา 3,550 44

590 610 113

119

4,827 -

280 - -

445

445

2.25

3.51 1.82

2.34 2.699 2.07

2.07

น า

ไมน า ไมน า

ไมน า น า

ไมน า

ไมน า

ใบงานท 5 .1

การหาจดเดอดของสารบรสทธและสารละลาย

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง การทดลอง 5.1 การศกษารปของผลกก ามะถน

13. ใสก ามะถนผง 1 g ในหลอดทดลองขนาดกลางและเตมโทลอนลงไป 5 cm3 14. อนสารในขอ 1 ในบกเกอรน ารอนทอณหภมประมาณ 75 o c ใชแทงแกวคนจนก ามะถนละลายหมด 15. ลดอณหภมของสารละลายในขอ 2 อยางชาๆ จนมอณหภมเทากบอณหภมหอง ขณะทลดอณหภมยงคง

แชสารละลายอยในบกเกอรน ารอน สงเกตการณเปลยนแปลง เทสารจากขอ 3 ทงหมดลงบนกระจกนาฬกาแลวน าไปวางในททอากาศถายเทไดดเพอให โทลอนระเหยอยางรวดเรว สงเกตลกษณะของก ามะถนทเกดขน

แบบฝกหด 1. จงบอกประเภทของผลก ชนดของอนภาคภายในผลก พนธะหรอแรงยดเหนยวสมบตทวไปของของแขงตอไปน ก. อะลมเนยม ข. ซลคอนคารไบด ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 2. จงยกตวอยางของแขงอสณฐานทพบในชวตประจ าวน 2 ชนด และอธบายวาเพราะเหตใดจงเปนของแขงอสณฐาน ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 3. กระบวนการการระเหดเดขนกบสารประเภทใด จงอธบายพรอมยกตวอยาง ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 4. ถาตองการแยกแนฟทาลนออกจากของผสมทมแนฟทาลนปนอยกบเกลอแกง จะท าไดหรอไม อยางไร ……………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………..

แผนการจดการเรยนรท 56 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 3 ของแขง ของเหลว แกส เวลา 10 ชวโมง เรอง สมบตของของเหลว เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

สารในสถานะของเหลวแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอยกวาของแขง อนภาคของเหลวจงมอสระในการเคลอนทมากวาของแขง ท าใหของเหลวมรปรางไมแนนอน เปลยนแปลงตามภาชนะทบรรจแตยงมปรมาตรคงท สมบตอกประการหนงของของเหลว ซงเปนปรากฏการณทพบในชวตประจ าวน คอ ของเหลวมความตงผว ความตงผวของของเหลวแตละชนดจะขนอยกบแรงยดเหนยวระหวางอนภาค เมอของเหลวไดรบพลงงานจะระเหยกลายเปนไอ ผลการเรยนรทคาดหวง 4. การอภปรายสมบตของของแขง ทดลองเตรยมผลกของสาร การจดเรยงอนภาคของของแขง ชนดของผลก การเปลยนสถานะของของแขงการหลอมเหลว การระเหด ศกษาสมบตของของเหลว ความตงผว การระเหย ความดนไอ กบจดเดอดของของเหลว สาระการเรยนร สมบตของเหลว 1. ความตงผว 2. การระเหย คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. อภปรายและซกถามเกยวกบการจดเรยงอนภาคในของแขง แรงยดเหนยวระหวางโมเลกล หรออะตอมในของแขง ซงท าใหของแขงอยเปนผลก ตลอดจนการท าลายแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลในของแขง ท าใหเกดการหลอมเหลว

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครสาธตหยดหมกลงในน า แลวใหนกเรยนสงเกตการเปลยนแปลง แลวรวมกนอภปรายเกยวกบแรง

ยดเหนยวระหวางอนภาคในของเหลว และการจดเรยงอนภาคของของเหลว ซงสรปไดวาของเหลวมรปรางไมคงท

จะเปลยนไปตามภาชนะทบรรจ เนองจากแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของเหลวนอยกวาของแขง และของเหลวสามารถแพรได ดงตวอยางการแพรของน าหมกในน า

4. ใหนกเรยนศกษาและรวมกนอภปรายเกยวกบความหมายของแรงดงผว ความตงผวของของเหลว แรงเชอมแนน แรงยดตด ซงเปนสมบตอกประการหนงของของเหลว

5. ใหนกเรยนศกษาเกยวกบการระเหย แลวรวมอภปราย โดยใชประเดน ดงน

- เมอตงภาชนะทบรรจของเหลวไวระยะเวลาหนงปรมาตรของของเหลวในภาชนะ จะเปลยนแปลงอยางไร เพราะเหตใดจงเปนเชนนน - ขณะทเหงอระเหยออกจากรางกายเราจะรสกเยนและถาอยในททมอากาศ ถายเทไดดจะรสกเยนมากขน เพราะเหตใด - มปจจยใดบางทมผลตอการระเหยของของเหลว

- การระเหยของของเหลวในภาชนะเปดกบภาชนะปด สงเกตเหนการ เปลยนแปลงไดเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร

สอ / แหลงการเรยนร

67. เอกสาร แบบเรยน 68. ใบความร เรอง ของเหลว 69. ใบงานท 12.1 การเปรยบเทยบความดนไอของของเหลว 49. วดอปกรณตามใบงาน 50. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

132. สงเกตพฤตกรรม 133. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 134. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 80. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 81. แบบประเมนรายงานการทดลอง 82. แบบประเมนพฤตกรรม 83. แบบฝกหด

เกณฑการวดผลประเมนผล 164. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 165. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 166. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 167. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง ของเหลว

ของแขง ของเหลว และแกส ประกอบดวยอนภาค อนภาคในทนหมายถงโมเลกล อะตอม ไอออน ซงมการจดเรยงตวทแตกตางกน เนองจากแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลมคาแตกตางกน แรงยดเหนยวระหวางอนภาคของแขงมคามากกวาของเหลว และมากกวาแกสมากๆ จงท าใหอนภาคของของแขงจดเรยงตวอยชดกนมากทสด ของแขงจงมรปรางแนนอนและคงท สวนแรงดงดดระหวางอนภาคของแกสมคานอยทสด อนภาคสามารถเคลอนทดวยอตราเรวตลอดเวลา ฟงกระจายได อนภาคจงอยหางกนมาก เพราะฉะนน คณสมบตของเหลวจะตองอยระหวางของแขงและแกส

แรงดงดดระหวางอนภาคของของเหลวมคามากกวาแกส แตนอยกวาของแขง ดงนนของเหลวจงประกอบดวยอนภาคทมการจดเรยงตวเปนระเบยบนอยกวา และไมอยชดกนแนนเหมอนของแขง อนภาคสามารถเคลอนทได และไมอยในต าแหนงทคงท ของเหลวจงไหลได ดวยเหตนของเหลวจงมรปรางไมแนนอน และรปรางจะเปลยนแปลงไปตามภาชนะทบรรจเสมอ

สมบตของของเหลว ความตงผว (surface tension)

ถงแมโมเลกลของของเหลวสามารถเคลอนทไดตลอดเวลา ไมหยดนง แตการเคลอนทของแตละโมเลกลกจะขนอยกบแรงดงดดและอทธพลของโมเลกลอน ๆ ทอยขางเคยงดวยเชนกนเมอพจารณาโมเลกลเพยงหนงโมเลกลทถกลอมรอบดวยโมเลกลอนๆ พบวา โมเลกลทอยภายในของของเหลวจะไดรบแรงดงดดจากโมเลกลอน ๆ ทอยลอมรอบเทากนทกทศทาง ในขณะทโมเลกลทอยทบรเวณผวหนาของของเหลว จะไดรบแรงดงดดเฉพาะโมเลกลทอยดานขางและดานลางเทานน โมเลกลทอยบรเวณผวหนาจงมเสถยรภาพนอยกวาโมเลกลทอยภายใน ดงนนการลดพนทผวของของเหลวจงเปนการลดจ านวนโมเลกลทบรเวณผว ซงจะท าใหของเหลวมเสถยรภาพมากขน โดยทวไปแลว พบวาความตงผวของของเหลวจะแปรผนตรงกบแรงดงดดระหวางโมเลกลของของเหลว ยงแรงดงดดระหวางโมเลกลมาก ความตงผวของของเหลวยงมคาเพมสงขน หรอกลาวอกนยคอ ยงของเหลวมความหนดมาก ความตงผวกยงมคาสงมาก

ชนดของของเหลว ความตงผว (N/m)

Benzene* 0.029

Blood (37oC) 0.058

Glycerin* 0.063

Mercury* 0.47

Water* 0.073

Water (100oC) 0.059

* ความตงผวของของเหลวทอณหภม 20 oC

การระเหย (evaporation)

จากทไดทราบมาแลววา โมเลกลของของเหลวไมไดอยนงกบท แตจะเคลอนทอยตลอดเวลา กแสดงวาโมเลกลของของเหลวแตละโมเลกลจะตองมความเรว หรอกลาวอกอยางหนงกคอ โมเลกลของเหลวมพลงงานจลน เมอโมเลกลมการเคลอนท ยอมจะท าใหเกดการชนกนของโมเลกลทอยในของเหลว สงทเกดขน คอ ท าใหโมเลกลของของเหลวมการแลกเปลยนพลงงานซงกนและกน หลงจากทเกดการชนของโมเลกล อาจจะท าใหโมเลกลหนงมพลงงานจลนเพมขน และอกโมเลกลหนงอาจจะมพลงงานจลนลดลง ซงในทสด จะท าใหแตละโมเลกลของของเหลวโมเลกลทมพลงงานจลนสง กจะเอาชนะแรงดงดดระหวางโมเลกล และในทสดกจะหลดออกไปจากผวหนาของของเหลว และกลายเปนแกส เรยกกระบวนการการเปลยนแปลงจากสถานะของเหลวไปเปนแกสวา การระเหย (evaporation)มพลงงานจลนแตกตางกน ซงอาจจะสงกวาหรอต ากวาพลงงานจลนเฉลย

ในของเหลวชนดเดยวกน โดยทวไปแลว เมออณภมของของเหลวสงขนจะท าใหอตราการระเหยเรวกวาของเหลวทมอณหภมต ากวา เมอโมเลกลระเหยออกไปแลว สงทเปลยนแปลง คอ จะท าใหพลงงานจลนเฉลยของโมเลกลทเหลอมคาลดลง และท าใหอณหภมของของเหลวลดลงตามไปดวย เพราะพลงงานความรอนสวนหนงถกใชกบการระเหย

เมอคนรสกรอน โดยธรรมชาตแลวรางกายคนเราจะขบเหงอออกมา องคประกอบหลกทอยในเหงอ จะประกอบไปดวยโมเลกลของน าและเกลอ เมอพจารณาทหยดเหงอ (บนหวไหล) จะเหนวาเมอหยดน าดดพลงงานความรอนจากรางกาย จะท าใหโมเลกลของน าทบรเวณผว มพลงงานจลนสงขน โมเลกลเหลานจะระเหย โดยเปลยนสถานะจากของเหลวกลายเปนแกส (ไอน า) เนองจากความรอนแฝงของการกลายเปนไอของน า มคาเทากบ 40.79 kJ/mol ดงนนพลงงานความรอนทถกโมเลกลของน าในหยดเหงอใชไปในกระบวนการระเหย ซงถกดงออกไปพรอมๆ กบการระเหยของไอน า สงทเกดขนกคอ ท าใหอณหภมของรางกายลดลง รสกเยน และรสกสดชน

ปจจยทมผลตอการระเหย ไดแก 1. อณหภม ถาอณหภมสงของเหลวจะระเหยไดเรว แตถาอณหภมต าการระเหยจะชา 2. พนทผวของของเหลว เนองจากการระเหยเกดเฉพาะผวหนาของของเหลว ดงนน ถาของเหลวมพนทผวมากจะระเหยเรว 3. ชนดของของเหลว ของเหลวมแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลมาก จะระเหยไดยากกวาของเหลวทมแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลนอย 4. ความดนบรรยากาศ ถาความดนบรรยากาศต า ของเหลวระเหยไดด

ความดนไอ โดยทวไป เมอของเหลวหนงๆ บรรจอยใน ภาชนะเปด เมอทงไวระยะหนง จะเหนวา ในทสดของเหลวน

จะระเหยไปหมด ไมมของเหลวเหลออย แตถาน าของเหลวไปบรรจใน ภาชนะปด โดยวางภาชนะนไวในทสภาวะเดยวกน มอณหภม และความดนเดยวกน เมอทงไวในระยะเวลาหนงจะพบวา มไอซงเกดจากการระเหยปรากฏอย

เหนอของเหลวน ไอของโมเลกลของเหลวทอยเหนอของเหลวนจะวงชนกบผนงของภาชนะ จงท าใหเกดความดน เราเรยกวา ความดนไอ (vapor pressure)

ของเหลวแตละชนดจะมความดนไอไมเทากน โดยทวไป พบวาถาแรงดงดดระหวางโมเลกลนอย ความดนไอของของเหลวจะมคาสง เพราะโมเลกลของของเหลวสามารถระเหยไดงาย ในทางตรงกนขาม ถาของเหลวมแรงดงดดระหวางโมเลกลมาก ความดนไอของของเหลวกจะมคานอย จากกราฟ ถาพจารณาความสมพนธในแงของความสมพนธระหวางความหนดกบความดนไอ ผลทได กจะมแนวโนมเหมอนกบแรงดงดดระหวางโมเลกล พบวา ถาความหนดของของเหลวมาก ความดนไอจะต า และในทางกลบกน ถาความหนดของของเหลวนอย ความดนไอกจะสง ดงนน จากกราฟ เราสามารถเรยงความดนไอล าดบของสารตางๆ ไดดงน

diethyl ether > ethyl alcohol > water > ethylene glycol

ความดนไอ คอ ความดนของไอทอยเหนอของเหลวจะเขาสสภาวะสมดลเมอ 1. ระบบปด 2. อตราการระเหยเทากบอตราการควบแนนเรยกวา สมดลไดนามก 3. สมบตของระบบคงท คอมไอจ านวนคงท ความดนของไอของของเหลวขนอยกบ 1. ชนดของของเหลว ถาของเหลวมแรงดงดดระหวางโมเลกลสง (จดเดอดจะสง) จะกลายเปนไอไดยาก ความดนไอต า ในทางกลบกนของเหลวทมแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลต าจะมความดนไอสง 2. อณหภม ความดนไอจะแปรผนตามอณหภม ถาอณหภมสงจ านวนโมเลกลทมพลงงานสงจะเพมขน ท าใหของเหลวกลายเปนไอไดงาย ความดนไอสง จดเดอดของของเหลว คอ อณหภมทความดนไอของของเหลวเทากบความดนบรรยากาศ (ความดนบรรยากาศ = 760 มลลเมตรของปรอทหรอ 1 บรรยากาศ) หรอเรยกวาจดเดอดปกต

ใบงานท 12 .1 การเปรยบเทยบความดนไอของของเหลว

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง

1. ใสเอทานอล 3 cm3 ลงในหลอดทดลองขนาดกลาง 2. ปดหลอดทดลองดวยจกยางทมหลอดน าแกสเสยบอย ใหปลายหลอดน าแกสจมอย

ในของเหลว ปรบระดบของเหลวในหลอดน าแกสใหเทากบระดบของเหลวในหลอดทดลอง 3. น าหลอดทดลองจากขอ 2 แชในบกเกอรน ารอนทมอณหภมประมาณ 40 o c

สงเกตระดบของเหลวในหลอดน าแกสตงแตเรมตนจนกระทงของเหลวมระดบคงท 4. ปรบอณหภมของน าในบกเกอรในขอ 3 ใหไดประมาณ 60 o c สงเกตระดบ

ของเหลวในหลอดน าแกสอกครง 5. ท าการทดลองซ าตงแตขอ 1 - 4 แตเปลยนชนดของเหลวจากเอทานอลเปนน า

ค าถาม

1. ทอณหภม 40 o c ระดบของของเหลวแตละชนดในหลอดน าแกสแตกตางกนหรอไม อยางไร 2. เมอเพมอณหภมเปน 60 o c ระดบของของเหลวแตละชนดในหลอดน าแกสเปลยนแปลงอยางไร 3. ความดนไอของของเหลวทง 2 ชนด เทากนหรอไม อยางไร

แบบฝกหด 1. จงอธบายวาความดนไอของของเหลวมความสมพนธกบแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลและ อณหภมอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. จงอธบายวาจดเดอดของของเหลวมความสมพนธกบความดนบรรยากาศอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 3. ทอณหภมเดยวกน ของเหลว ก ข ค ง และ จ มความดนไอเปน 0.11 0.03 0.014 0.07 และ 0.16 atm ตามล าดบ จงเรยงล าดบจดเดอดของของเหลวเหลานจากสงไปต า …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 4. หลกการการระเหยของของเหลว ความดนไอของของเหลว น าไปใชประโยชนในชวต ประจ าวนไดอยางไรบาง จงยกตวอยางประกอบการอธบาย …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 57 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 3 ของแขง ของเหลว แกส เวลา 10 ชวโมง เรอง สมบตของของเหลว เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

สารในสถานะของเหลวแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอยกวาของแขง อนภาคของเหลวจงมอสระในการเคลอนทมากวาของแขง ท าใหของเหลวมรปรางไมแนนอน เปลยนแปลงตามภาชนะทบรรจแตยงมปรมาตรคงท สมบตอกประการหนงของของเหลว ซงเปนปรากฏการณทพบในชวตประจ าวน คอ ของเหลวมความตงผว ความตงผวของของเหลวแตละชนดจะขนอยกบแรงยดเหนยวระหวางอนภาค เมอของเหลวไดรบพลงงานจะระเหยกลายเปนไอ ผลการเรยนรทคาดหวง 4. การอภปรายสมบตของของแขง ทดลองเตรยมผลกของสาร การจดเรยงอนภาคของของแขง ชนดของผลก การเปลยนสถานะของของแขงการหลอมเหลว การระเหด ศกษาสมบตของของเหลว ความตงผว การระเหย ความดนไอ กบจดเดอดของของเหลว สาระการเรยนร สมบตของเหลว 1. ความตงผว 2. การระเหย คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. อภปรายและซกถามเกยวกบการจดเรยงอนภาคในของแขง แรงยดเหนยวระหวางโมเลกล หรออะตอมในของแขง ซงท าใหของแขงอยเปนผลก ตลอดจนการท าลายแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลในของแขง ท าใหเกดการหลอมเหลว

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครสาธตหยดหมกลงในน า แลวใหนกเรยนสงเกตการเปลยนแปลง แลวรวมกนอภปรายเกยวกบแรง

ยดเหนยวระหวางอนภาคในของเหลว และการจดเรยงอนภาคของของเหลว ซงสรปไดวาของเหลวมรปรางไมคงท

จะเปลยนไปตามภาชนะทบรรจ เนองจากแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของเหลวนอยกวาของแขง และของเหลวสามารถแพรได ดงตวอยางการแพรของน าหมกในน า

4. ใหนกเรยนศกษาและรวมกนอภปรายเกยวกบความหมายของแรงดงผว ความตงผวของของเหลว แรงเชอมแนน แรงยดตด ซงเปนสมบตอกประการหนงของของเหลว

5. ใหนกเรยนศกษาเกยวกบการระเหย แลวรวมอภปราย โดยใชประเดน ดงน

- เมอตงภาชนะทบรรจของเหลวไวระยะเวลาหนงปรมาตรของของเหลวในภาชนะ จะเปลยนแปลงอยางไร เพราะเหตใดจงเปนเชนนน - ขณะทเหงอระเหยออกจากรางกายเราจะรสกเยนและถาอยในททมอากาศ ถายเทไดดจะรสกเยนมากขน เพราะเหตใด - มปจจยใดบางทมผลตอการระเหยของของเหลว

- การระเหยของของเหลวในภาชนะเปดกบภาชนะปด สงเกตเหนการ เปลยนแปลงไดเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร

สอ / แหลงการเรยนร

70. เอกสาร แบบเรยน 71. ใบความร เรอง ของเหลว 72. ใบงานท 12.1 การเปรยบเทยบความดนไอของของเหลว 51. วดอปกรณตามใบงาน 52. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

135. สงเกตพฤตกรรม 136. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 137. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล

84. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 85. แบบประเมนรายงานการทดลอง 86. แบบประเมนพฤตกรรม 87. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 168. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 169. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 170. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 171. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

แผนการจดการเรยนรท 58 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 3 ของแขง ของเหลว แกส เวลา 10 ชวโมง เรอง สมบตของของเหลว เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

สารในสถานะของเหลวแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอยกวาของแขง อนภาคของเหลวจงมอสระในการเคลอนทมากวาของแขง ท าใหของเหลวมรปรางไมแนนอน เปลยนแปลงตามภาชนะทบรรจแตยงมปรมาตรคงท สมบตอกประการหนงของของเหลว ซงเปนปรากฏการณทพบในชวตประจ าวน คอ ของเหลวมความตงผว ความตงผวของของเหลวแตละชนดจะขนอยกบแรงยดเหนยวระหวางอนภาค เมอของเหลวไดรบพลงงานจะระเหยกลายเปนไอ ผลการเรยนรทคาดหวง 4. การอภปรายสมบตของของแขง ทดลองเตรยมผลกของสาร การจดเรยงอนภาคของของแขง ชนดของผลก การเปลยนสถานะของของแขงการหลอมเหลว การระเหด ศกษาสมบตของของเหลว ความตงผว การระเหย ความดนไอ กบจดเดอดของของเหลว สาระการเรยนร สมบตของเหลว 1. ความตงผว 2. การระเหย คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. อภปรายและซกถามเกยวกบการจดเรยงอนภาคในของแขง แรงยดเหนยวระหวางโมเลกล หรออะตอมในของแขง ซงท าใหของแขงอยเปนผลก ตลอดจนการท าลายแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลในของแขง ท าใหเกดการหลอมเหลว

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครสาธตหยดหมกลงในน า แลวใหนกเรยนสงเกตการเปลยนแปลง แลวรวมกนอภปรายเกยวกบแรง

ยดเหนยวระหวางอนภาคในของเหลว และการจดเรยงอนภาคของของเหลว ซงสรปไดวาของเหลวมรปรางไมคงท

จะเปลยนไปตามภาชนะทบรรจ เนองจากแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของเหลวนอยกวาของแขง และของเหลวสามารถแพรได ดงตวอยางการแพรของน าหมกในน า

4. ใหนกเรยนศกษาและรวมกนอภปรายเกยวกบความหมายของแรงดงผว ความตงผวของของเหลว แรงเชอมแนน แรงยดตด ซงเปนสมบตอกประการหนงของของเหลว

5. ใหนกเรยนศกษาเกยวกบการระเหย แลวรวมอภปราย โดยใชประเดน ดงน

- เมอตงภาชนะทบรรจของเหลวไวระยะเวลาหนงปรมาตรของของเหลวในภาชนะ จะเปลยนแปลงอยางไร เพราะเหตใดจงเปนเชนนน - ขณะทเหงอระเหยออกจากรางกายเราจะรสกเยนและถาอยในททมอากาศ ถายเทไดดจะรสกเยนมากขน เพราะเหตใด - มปจจยใดบางทมผลตอการระเหยของของเหลว

- การระเหยของของเหลวในภาชนะเปดกบภาชนะปด สงเกตเหนการ เปลยนแปลงไดเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร

สอ / แหลงการเรยนร

73. เอกสาร แบบเรยน 74. ใบความร เรอง ของเหลว 75. ใบงานท 12.1 การเปรยบเทยบความดนไอของของเหลว 53. วดอปกรณตามใบงาน 54. หองสมด อนเทอรเนต

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

138. สงเกตพฤตกรรม 139. สงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง 140. ตรวจรายงานการทดลอง 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล

88. แบบประเมนการปฏบตการทดลอง 89. แบบประเมนรายงานการทดลอง 90. แบบประเมนพฤตกรรม 91. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 172. ประเมนการปฏบตการทดลอง ผานเกณฑรอยละ 60 173. ประเมนรายงานการทดลองผานเกณฑรอยละ 60 174. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 175. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร

เรอง ของเหลว ของแขง ของเหลว และแกส ประกอบดวยอนภาค อนภาคในทนหมายถงโมเลกล อะตอม ไอออน ซงม

การจดเรยงตวทแตกตางกน เนองจากแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลมคาแตกตางกน แรงยดเหนยวระหวางอนภาคของแขงมคามากกวาของเหลว และมากกวาแกสมากๆ จงท าใหอนภาคของของแขงจดเรยงตวอยชดกนมากทสด ของแขงจงมรปรางแนนอนและคงท สวนแรงดงดดระหวางอนภาคของแกสมคานอยทสด อนภาคสามารถเคลอนทดวยอตราเรวตลอดเวลา ฟงกระจายได อนภาคจงอยหางกนมาก เพราะฉะนน คณสมบตของเหลวจะตองอยระหวางของแขงและแกส

แรงดงดดระหวางอนภาคของของเหลวมคามากกวาแกส แตนอยกวาของแขง ดงนนของเหลวจงประกอบดวยอนภาคทมการจดเรยงตวเปนระเบยบนอยกวา และไมอยชดกนแนนเหมอนของแขง อนภาคสามารถเคลอนทได และไมอยในต าแหนงทคงท ของเหลวจงไหลได ดวยเหตนของเหลวจงมรปรางไมแนนอน และรปรางจะเปลยนแปลงไปตามภาชนะทบรรจเสมอ

สมบตของของเหลว ความตงผว (surface tension)

ถงแมโมเลกลของของเหลวสามารถเคลอนทไดตลอดเวลา ไมหยดนง แตการเคลอนทของแตละโมเลกลกจะขนอยกบแรงดงดดและอทธพลของโมเลกลอน ๆ ทอยขางเคยงดวยเชนกนเมอพจารณาโมเลกลเพยงหนงโมเลกลทถกลอมรอบดวยโมเลกลอนๆ พบวา โมเลกลทอยภายในของของเหลวจะไดรบแรงดงดดจากโมเลกลอน ๆ ทอยลอมรอบเทากนทกทศทาง ในขณะทโมเลกลทอยทบรเวณผวหนาของของเหลว จะไดรบแรงดงดดเฉพาะโมเลกลทอยดานขางและดานลางเทานน โมเลกลทอยบรเวณผวหนาจงมเสถยรภาพนอยกวาโมเลกลทอยภายใน ดงนนการลดพนทผวของของเหลวจงเปนการลดจ านวนโมเลกลทบรเวณผว ซงจะท าใหของเหลวมเสถยรภาพมากขน โดยทวไปแลว พบวาความตงผวของของเหลวจะแปรผนตรงกบแรงดงดดระหวางโมเลกลของของเหลว ยงแรงดงดดระหวางโมเลกลมาก ความตงผวของของเหลวยงมคาเพมสงขน หรอกลาวอกนยคอ ยงของเหลวมความหนดมาก ความตงผวกยงมคาสงมาก

ชนดของของเหลว ความตงผว (N/m)

Benzene* 0.029

Blood (37oC) 0.058

Glycerin* 0.063

Mercury* 0.47

Water* 0.073

Water (100oC) 0.059

* ความตงผวของของเหลวทอณหภม 20 oC

การระเหย (evaporation)

จากทไดทราบมาแลววา โมเลกลของของเหลวไมไดอยนงกบท แตจะเคลอนทอยตลอดเวลา กแสดงวาโมเลกลของของเหลวแตละโมเลกลจะตองมความเรว หรอกลาวอกอยางหนงกคอ โมเลกลของเหลวมพลงงานจลน เมอโมเลกลมการเคลอนท ยอมจะท าใหเกดการชนกนของโมเลกลทอยในของเหลว สงทเกดขน คอ ท าใหโมเลกลของของเหลวมการแลกเปลยนพลงงานซงกนและกน หลงจากทเกดการชนของโมเลกล อาจจะท าใหโมเลกลหนงมพลงงานจลนเพมขน และอกโมเลกลหนงอาจจะมพลงงานจลนลดลง ซงในทสด จะท าใหแตละโมเลกลของของเหลวโมเลกลทมพลงงานจลนสง กจะเอาชนะแรงดงดดระหวางโมเลกล และในทสดกจะหลดออกไปจากผวหนาของของเหลว และกลายเปนแกส เรยกกระบวนการการเปลยนแปลงจากสถานะของเหลวไปเปนแกสวา การระเหย (evaporation)มพลงงานจลนแตกตางกน ซงอาจจะสงกวาหรอต ากวาพลงงานจลนเฉลย

ในของเหลวชนดเดยวกน โดยทวไปแลว เมออณภมของของเหลวสงขนจะท าใหอตราการระเหยเรวกวาของเหลวทมอณหภมต ากวา เมอโมเลกลระเหยออกไปแลว สงทเปลยนแปลง คอ จะท าใหพลงงานจลนเฉลยของโมเลกลทเหลอมคาลดลง และท าใหอณหภมของของเหลวลดลงตามไปดวย เพราะพลงงานความรอนสวนหนงถกใชกบการระเหย

เมอคนรสกรอน โดยธรรมชาตแลวรางกายคนเราจะขบเหงอออกมา องคประกอบหลกทอยในเหงอ จะประกอบไปดวยโมเลกลของน าและเกลอ เมอพจารณาทหยดเหงอ (บนหวไหล) จะเหนวาเมอหยดน าดดพลงงานความรอนจากรางกาย จะท าใหโมเลกลของน าทบรเวณผว มพลงงานจลนสงขน โมเลกลเหลานจะระเหย โดยเปลยนสถานะจากของเหลวกลายเปนแกส (ไอน า) เนองจากความรอนแฝงของการกลายเปนไอของน า มคาเทากบ 40.79 kJ/mol ดงนนพลงงานความรอนทถกโมเลกลของน าในหยดเหงอใชไปในกระบวนการระเหย ซงถกดงออกไปพรอมๆ กบการระเหยของไอน า สงทเกดขนกคอ ท าใหอณหภมของรางกายลดลง รสกเยน และรสกสดชน

ปจจยทมผลตอการระเหย ไดแก 1. อณหภม ถาอณหภมสงของเหลวจะระเหยไดเรว แตถาอณหภมต าการระเหยจะชา 2. พนทผวของของเหลว เนองจากการระเหยเกดเฉพาะผวหนาของของเหลว ดงนน ถาของเหลวมพนทผวมากจะระเหยเรว 3. ชนดของของเหลว ของเหลวมแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลมาก จะระเหยไดยากกวาของเหลวทมแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลนอย 4. ความดนบรรยากาศ ถาความดนบรรยากาศต า ของเหลวระเหยไดด

ความดนไอ โดยทวไป เมอของเหลวหนงๆ บรรจอยใน ภาชนะเปด เมอทงไวระยะหนง จะเหนวา ในทสดของเหลวน

จะระเหยไปหมด ไมมของเหลวเหลออย แตถาน าของเหลวไปบรรจใน ภาชนะปด โดยวางภาชนะนไวในทสภาวะเดยวกน มอณหภม และความดนเดยวกน เมอทงไวในระยะเวลาหนงจะพบวา มไอซงเกดจากการระเหยปรากฏอย

เหนอของเหลวน ไอของโมเลกลของเหลวทอยเหนอของเหลวนจะวงชนกบผนงของภาชนะ จงท าใหเกดความดน เราเรยกวา ความดนไอ (vapor pressure)

ของเหลวแตละชนดจะมความดนไอไมเทากน โดยทวไป พบวาถาแรงดงดดระหวางโมเลกลนอย ความดนไอของของเหลวจะมคาสง เพราะโมเลกลของของเหลวสามารถระเหยไดงาย ในทางตรงกนขาม ถาของเหลวมแรงดงดดระหวางโมเลกลมาก ความดนไอของของเหลวกจะมคานอย จากกราฟ ถาพจารณาความสมพนธในแงของความสมพนธระหวางความหนดกบความดนไอ ผลทได กจะมแนวโนมเหมอนกบแรงดงดดระหวางโมเลกล พบวา ถาความหนดของของเหลวมาก ความดนไอจะต า และในทางกลบกน ถาความหนดของของเหลวนอย ความดนไอกจะสง ดงนน จากกราฟ เราสามารถเรยงความดนไอล าดบของสารตางๆ ไดดงน

diethyl ether > ethyl alcohol > water > ethylene glycol

ความดนไอ คอ ความดนของไอทอยเหนอของเหลวจะเขาสสภาวะสมดลเมอ 1. ระบบปด 2. อตราการระเหยเทากบอตราการควบแนนเรยกวา สมดลไดนามก 3. สมบตของระบบคงท คอมไอจ านวนคงท ความดนของไอของของเหลวขนอยกบ 1. ชนดของของเหลว ถาของเหลวมแรงดงดดระหวางโมเลกลสง (จดเดอดจะสง) จะกลายเปนไอไดยาก ความดนไอต า ในทางกลบกนของเหลวทมแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลต าจะมความดนไอสง 2. อณหภม ความดนไอจะแปรผนตามอณหภม ถาอณหภมสงจ านวนโมเลกลทมพลงงานสงจะเพมขน ท าใหของเหลวกลายเปนไอไดงาย ความดนไอสง จดเดอดของของเหลว คอ อณหภมทความดนไอของของเหลวเทากบความดนบรรยากาศ (ความดนบรรยากาศ = 760 มลลเมตรของปรอทหรอ 1 บรรยากาศ) หรอเรยกวาจดเดอดปกต

ใบงานท 12 .1 การเปรยบเทยบความดนไอของของเหลว

ค าชแจง ใหนกเรยนท าการทดลองตามวธการทดลองตอไปน พรอมทงบนทกผลการทดลอง อภปรายผล สรปผลใหสมบรณ ขนตอนการทดลอง

6. ใสเอทานอล 3 cm3 ลงในหลอดทดลองขนาดกลาง 7. ปดหลอดทดลองดวยจกยางทมหลอดน าแกสเสยบอย ใหปลายหลอดน าแกสจมอย

ในของเหลว ปรบระดบของเหลวในหลอดน าแกสใหเทากบระดบของเหลวในหลอดทดลอง 8. น าหลอดทดลองจากขอ 2 แชในบกเกอรน ารอนทมอณหภมประมาณ 40 o c

สงเกตระดบของเหลวในหลอดน าแกสตงแตเรมตนจนกระทงของเหลวมระดบคงท 9. ปรบอณหภมของน าในบกเกอรในขอ 3 ใหไดประมาณ 60 o c สงเกตระดบ

ของเหลวในหลอดน าแกสอกครง 10. ท าการทดลองซ าตงแตขอ 1 - 4 แตเปลยนชนดของเหลวจากเอทานอลเปนน า

ค าถาม

4. ทอณหภม 40 o c ระดบของของเหลวแตละชนดในหลอดน าแกสแตกตางกนหรอไม อยางไร 5. เมอเพมอณหภมเปน 60 o c ระดบของของเหลวแตละชนดในหลอดน าแกสเปลยนแปลงอยางไร 6. ความดนไอของของเหลวทง 2 ชนด เทากนหรอไม อยางไร

แผนการจดการเรยนรท 59 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนและทเกดจากปฏกรยา เมอวดทอณหภมและความดนเดยวกน จะเปนตวเลขลงตวนอยๆ ตามกฎของ เกย-ลสแซก อาโวกาโดร ไดศกษาเพมเตมกฎของเกย-ลาแซกจนสรปเปนกฎของอาโวกาโดรซงกลาววา ทอณหภมและความดนเดยวกนแกสทมปรมาณเทากนจะมจ านวนโมเลกลเทากน กฎของเกย-ลสแซก และกฎของอาโวกาโดรสามารถใชค านวณหาปรมาตรของแกสทเกยวของในปฏกรยา และสตรโมเลกลของแกสได

สมการเคมทดลแลว ใชในการค านวณหามวล จ านวนอนภาค โมล และปรมาตรของแกสท STP ได ผลการเรยนรทคาดหวง 1. การอภปรายสมบตของแกสทแตกตางจากสารในสถานะอนๆ สมบตของแกสทอธบายไดดวยทฤษฎจลนของแกส กฎของแกส สาระการเรยนร ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนความรเดมเรองสมบตของแกส วาสามารถฟงกระจายจนเตมภาชนะทบรรจ เสมอและอธบายเพมเตมถงวธการวดปรมาณของแกสทอยในปฏกรยาเคม วานยมวดเปนปรมาตร ณ อณหภมและความดนในขณะทท าการทดลอง

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครสาธตการทดลองเพอศกษาอตราสวนระหวางปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนตามการ

ทดลอง 4. เมอนกเรยนไดผลการทดลองแลวใหอภปรายรวมกนภายในกลม ตามประเดนค าถามดงน

- เมอผสมแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซดเขาดวยกน ปรมาตรของแกสในกระบอกตวงเปลยนแปลงอยางไร เหตใดจงเปนเชนนน

- แกสทเหลออยในกระบอกตวงคอ แกสชนดใดทราบไดอยางไร - จากผลการทดลอง อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนเปนเทาใด

5. เมอนกเรยนรวมกนอภปรายจนไดขอสรปแลวน าขอสรปมาเสนอและอภปรายรวมกนอกครง 6. ใหความรเกยวกบวธหาอตราสวนโดยปรมาตรของแกสและผลการทดลองของโชเซฟ - ลยเก -ลซก ซง

ควรสรปไดดงน 1.ผลรวมของปรมาตรของแกสกอนและหลงปฏกรยา อาจเทากนหรอแตกตางกนกได 2.แกสจะท าปฏกรยาพอดกนดวยอตราสวนโดยปรมาตรคงท เมอวดปรมาตรภายใตอณหภมและความดนเดยวกน

3.อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกน และทไดจากปฏกรยา ณ อณหภมและความดนเดยวกนจะเปนเลขจ านวนเตมลงตวนอยๆ

7. อภปรายรวมกนเกยวกบสมมตฐานของอาโวกาโดรและขอเสนอของคนนดซาโร เพออธบายกฎของเกย – ลสแซก ซงควรสรปไดดงน

1.อาโวกาโดไดเสนอสมมตฐานวา แกสทมปรมาตรเทากนเมอวดทอณหภมและความดนเดยวกน จะมจ านวนอนภาคเทากน และเสนอใหเรยกอนภาคนวา โมเลกล

2.เมอคนนดซาโรเสนอวา โมเลกลของธาตทเปนแกสประกอบดวย 2 อะตอม ท าใหสมมตฐานของอาโวกาโดรเปนจรง ตอมาจงยอมรบเปนกฎของอาโวกาโด

8. อภปราย เกยวกบความสมพนธระหวางจ านวนโมลกบอนภาค มวล และปรมาตรตอโมล 9. ครอธบายตวอยางการค านวณหาปรมาณของสารในหนวยตาง ๆ โดยอาศยความสมพนธของจ านวน

โมลของสารจากสมการเคม 10. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนใน

กลม 11. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

12. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 13. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

76. เอกสาร แบบเรยน 77. ใบความร เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม 3. การทดลองการศกษาปรมาตรของแกสในปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอก

ไซด 55. วสดอปกรณตามการทดลอง

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

141. สงเกตพฤตกรรม 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 92. แบบประเมนพฤตกรรม 93. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 176. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 177. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม

ตวอยางเชน Zn(s) + 2HCl(aq) ------> ZnCl2(aq) + H2(g) โมล 1 2 1 1 มวล (g) 65.39 2 x 36.458 136.29 2.016 โมเลกล 6.02 x 1023 2 x 6.02 x 1023 6.02 x 1023 6.02 x 1023 ปรมาตร STP (dm3) - - - 22.4

ส าหรบปฏกรยาทเปนกาซลวน ๆ สามารถใชสมประสทธของกาซตาง ๆ ในสมการอานเปนมาอานเปนปรมาตรได แตตองทอณหภมและความดนเดยวกน

N2(g) + 3H2(g) ------->2NH3(g) ทอณหภม และความดนเดยวกน ปรมาตร (หนวยปรมาตร) 1 3 2 การค านวณเกยวกบสมการเคม มหลกทวไปดงน 1. ตองทราบสมการของปฏกรยาเคมพรอมดล 2. พจารณาเฉพาะสารทโจทยถาม และก าหนดให 3. แลวน าสงทโจทยก าหนดใหมาคดค านวณหาสงทตองการจากสมการไดโดยการ

เทยบบญญตไตรยางค ดวยการใชความรเรองโมล หรออาจจะค านวณดวยวธหนงโดยน าจ านวนโมลของสารทโจทยถาม และโจทยก าหนดใหมาเทยบอตราสวนกนจะเทากบจ านวนโมลทเปนสมประสทธของสารทโจทยถามและโจทยก าหนดใหตามสมการ

การทดลองสาธต การศกษาปรมาตรของแกสในปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอไซด

ขนตอนการทดลอง 7. เตรยมแกสออกซเจน โดยเผาโพแทสเซยมเปอรแมงกาเนต 3 กรม ในหลอดทดลองขนาดใหญ เกบแกสโดย

การแทนทน าในหลอดทดลองขนาดกลาง 4 หลอด 8. เตรยมแกสไนโตรเจนมอนอกไซดโดยใชทองแดง 2 กรม ใสในหลอดทดลองขนาดใหญหยดกรดไนตรก 6

mol/dm3 ลงไป 10 cm3 เกบแกสโดยการแทนทน าในหลอดทดลองขนาดกลางอก 4 หลอด ตอนท 2 ปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซด 16. ใสน าใหเตมกระบอกขนาด 100 cm3 แลวคว าลงในอางน าใหปากกระบอกควงอยใตผวน าประมาณ 1 cm 17. น าแกสออกซเจนทเตรยมไวจากตอนท 1มา 1 หลอด ถายเขาสกระบอกตวงในขอ 1 อานปรมาตรของแกส

ออกซเจน ดรป 4.13 18. น าแกสไนโตรเจนมอนอกไซดทเตรยมไวจากตอนท 1 มา 1 หลอดถายเขาสกระบอกตวงทใสแกสออกซเจนไว

แลว สงเกตการณเปลยนแปลงเมอระดบน าในกระบอกตวงคงท บนทกปรมาตร ของแกสเหนอระดบน า 19. ทดสอบแกสทเหลอโดยใชแผนกระจกปดปากกระบอกตวงขณะอยใตน าแลวหงายขน และใชเศษไมตดทเหลอ

แตถานแดงๆ จอทปากกระบอกตวง สงเกตการณเปลยนแปลง 20. ท าการทดลองตามขอ 1 - 4 ซ าจนหมดแกสทเตรยมไว ค าถาม

10. เมอผสมแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซดเขาดวยกน ปรมาตรของแกสในกระบอกตวงเปลยนแปลงอยางไร เหตใดจงเปนเชนนน

11. แกสทเหลออยในกระบอกตวงคอ แกสชนดใดทราบไดอยางไร 12. จากผลการทดลอง อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนเปนเทาใด

แบบฝกหด

1.เมอผานแกสคลอรนลงในสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดทรอน เกดปฏกรยาดงสมการ 3Cl2(g) + 6KOH(aq) 5KCl (aq) + KClO3 + 3H2O(l) จงค านวณหา ก.จ านวนโมลของ KClO3 ทเกดขนเมอใช Cl2 1.86 mol ข.จ านวนโมลของ KOH เพอท าใหเกด KCl 0.45 mol …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. แอสไพรนสามารถสงเคราะหจากปฏกรยาระหวางกรดซาลซตรก ( C7H6O3) กบแอซตกแอนไฮไดรด (C4H6O3) ดงสมการ

2C7H6O3 + C4H6O3 2C9H8O4 + H2O จงค านวณหา ก. มวลของแอซตกแอนไฮไดรดทตองใชในการท าปฏกรยาพอดกบกบกรดซาลซลกจ านวน 5.00 x 102 g ข. มวลของแอสไพรนทเกดขนจากปฏกรยา …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 3. การผลตกรดฟอสพอรกเพอการคาจะใชสาท าปฏกรยากนดงสมการ

Ca3(PO4)2 (s) + 3 H2SO4 (aq) 3CaSO4 (s) + 2H3PO4 (aq) จงค านวณหามวลของกรดซลฟวรกเขมขนทตองใชท าปฏกรยพอดกบแคลเซยมฟอสเฟต จ านวน 100 g …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 4. จะตองใชอากาศกกรมเพอเผาไหมถานหน 120 g โดยทถานหนประกอบดวยคารบอนรอยละ 95 และสวนประกอบอนทไมเกดการเผาไหมรอยละ 5 ก าหนดใหอากาศมออกซเจน เปนองคประกอบรอยละ 23 โดยมวล …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

แผนการจดการเรยนรท 60 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 2 ปรมาณสารสมพนธ 2 เวลา 30 ชวโมง เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม เวลา 1 ชวโมง

ชน ม.5/2 สอนวนท.......เดอน.............................พ.ศ. ................ ภาคเรยนท 1/2558 ครผสอน....................................................................................... โรงเรยนบานพณโท -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระส าคญ

อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนและทเกดจากปฏกรยา เมอวดทอณหภมและความดนเดยวกน จะเปนตวเลขลงตวนอยๆ ตามกฎของ เกย-ลสแซก อาโวกาโดร ไดศกษาเพมเตมกฎของเกย-ลาแซกจนสรปเปนกฎของอาโวกาโดรซงกลาววา ทอณหภมและความดนเดยวกนแกสทมปรมาณเทากนจะมจ านวนโมเลกลเทากน กฎของเกย-ลสแซก และกฎของอาโวกาโดรสามารถใชค านวณหาปรมาตรของแกสทเกยวของในปฏกรยา และสตรโมเลกลของแกสได

สมการเคมทดลแลว ใชในการค านวณหามวล จ านวนอนภาค โมล และปรมาตรของแกสท STP ได ผลการเรยนรทคาดหวง 1. การอภปรายสมบตของแกสทแตกตางจากสารในสถานะอนๆ สมบตของแกสทอธบายไดดวยทฤษฎจลนของแกส กฎของแกส สาระการเรยนร ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม คณลกษณะอนพงประสงค 1.มวนย 2.ใฝเรยนร 3.มงมนในการท างาน กระบวนการจดการเรยนร

1. ทบทวนความรเดมเรองสมบตของแกส วาสามารถฟงกระจายจนเตมภาชนะทบรรจ เสมอและอธบายเพมเตมถงวธการวดปรมาณของแกสทอยในปฏกรยาเคม วานยมวดเปนปรมาตร ณ อณหภมและความดนในขณะทท าการทดลอง

2. แจงจดประสงคการเรยนรและการวดผลประเมนผลใหนกเรยนทราบ 3. ครสาธตการทดลองเพอศกษาอตราสวนระหวางปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนตามการ

ทดลอง 4. เมอนกเรยนไดผลการทดลองแลวใหอภปรายรวมกนภายในกลม ตามประเดนค าถามดงน

- เมอผสมแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซดเขาดวยกน ปรมาตรของแกสในกระบอกตวงเปลยนแปลงอยางไร เหตใดจงเปนเชนนน

- แกสทเหลออยในกระบอกตวงคอ แกสชนดใดทราบไดอยางไร - จากผลการทดลอง อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนเปนเทาใด

5. เมอนกเรยนรวมกนอภปรายจนไดขอสรปแลวน าขอสรปมาเสนอและอภปรายรวมกนอกครง 6. ใหความรเกยวกบวธหาอตราสวนโดยปรมาตรของแกสและผลการทดลองของโชเซฟ - ลยเก -ลซก ซง

ควรสรปไดดงน 1.ผลรวมของปรมาตรของแกสกอนและหลงปฏกรยา อาจเทากนหรอแตกตางกนกได 2.แกสจะท าปฏกรยาพอดกนดวยอตราสวนโดยปรมาตรคงท เมอวดปรมาตรภายใตอณหภมและความดนเดยวกน

3.อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกน และทไดจากปฏกรยา ณ อณหภมและความดนเดยวกนจะเปนเลขจ านวนเตมลงตวนอยๆ

7. อภปรายรวมกนเกยวกบสมมตฐานของอาโวกาโดรและขอเสนอของคนนดซาโร เพออธบายกฎของเกย – ลสแซก ซงควรสรปไดดงน

1.อาโวกาโดไดเสนอสมมตฐานวา แกสทมปรมาตรเทากนเมอวดทอณหภมและความดนเดยวกน จะมจ านวนอนภาคเทากน และเสนอใหเรยกอนภาคนวา โมเลกล

2.เมอคนนดซาโรเสนอวา โมเลกลของธาตทเปนแกสประกอบดวย 2 อะตอม ท าใหสมมตฐานของอาโวกาโดรเปนจรง ตอมาจงยอมรบเปนกฎของอาโวกาโด

8. อภปราย เกยวกบความสมพนธระหวางจ านวนโมลกบอนภาค มวล และปรมาตรตอโมล 9. ครอธบายตวอยางการค านวณหาปรมาณของสารในหนวยตาง ๆ โดยอาศยความสมพนธของจ านวน

โมลของสารจากสมการเคม 10. แบงนกเรยนออกเปนกลมๆละ 3 คน แตละกลมรวมกนศกษา อภปราย และท าแบบฝกหด รวมกนใน

กลม 11. ใหนกเรยนแตละกลมสงตวแทนเพอเฉลยค าตอบทหนาหอง พรอมทงใหเหตผล

12. ครสรปและเพมเตมในบางสวนทนกเรยนยงไมเขาใจ 13. ใหนกเรยนสงเกดกบนกเรยนหลงจากการจดกจกรรมการเรยนร สอ / แหลงการเรยนร

78. เอกสาร แบบเรยน 79. ใบความร เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม 3. การทดลองการศกษาปรมาตรของแกสในปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอก

ไซด 56. วสดอปกรณตามการทดลอง

การวดและประเมนผล วธการวดและประเมนผล

142. สงเกตพฤตกรรม 5. ตรวจแบบฝกหด เครองมอวดและประเมนผล 94. แบบประเมนพฤตกรรม 95. แบบฝกหด เกณฑการวดผลประเมนผล 178. ประเมนพฤตกรรม ผานเกณฑรอยละ 60 179. ตรวจแบบฝกหด ผานเกณฑรอยละ 60

ใบความร เรอง ปรมาตรของแกสในปฏกรยาเคม

ตวอยางเชน Zn(s) + 2HCl(aq) ------> ZnCl2(aq) + H2(g) โมล 1 2 1 1 มวล (g) 65.39 2 x 36.458 136.29 2.016 โมเลกล 6.02 x 1023 2 x 6.02 x 1023 6.02 x 1023 6.02 x 1023 ปรมาตร STP (dm3) - - - 22.4

ส าหรบปฏกรยาทเปนกาซลวน ๆ สามารถใชสมประสทธของกาซตาง ๆ ในสมการอานเปนมาอานเปนปรมาตรได แตตองทอณหภมและความดนเดยวกน

N2(g) + 3H2(g) ------->2NH3(g) ทอณหภม และความดนเดยวกน ปรมาตร (หนวยปรมาตร) 1 3 2 การค านวณเกยวกบสมการเคม มหลกทวไปดงน 1. ตองทราบสมการของปฏกรยาเคมพรอมดล 2. พจารณาเฉพาะสารทโจทยถาม และก าหนดให 3. แลวน าสงทโจทยก าหนดใหมาคดค านวณหาสงทตองการจากสมการไดโดยการ

เทยบบญญตไตรยางค ดวยการใชความรเรองโมล หรออาจจะค านวณดวยวธหนงโดยน าจ านวนโมลของสารทโจทยถาม และโจทยก าหนดใหมาเทยบอตราสวนกนจะเทากบจ านวนโมลทเปนสมประสทธของสารทโจทยถามและโจทยก าหนดใหตามสมการ

การทดลองสาธต การศกษาปรมาตรของแกสในปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอไซด

ขนตอนการทดลอง 9. เตรยมแกสออกซเจน โดยเผาโพแทสเซยมเปอรแมงกาเนต 3 กรม ในหลอดทดลองขนาดใหญ เกบแกสโดย

การแทนทน าในหลอดทดลองขนาดกลาง 4 หลอด 10. เตรยมแกสไนโตรเจนมอนอกไซดโดยใชทองแดง 2 กรม ใสในหลอดทดลองขนาดใหญหยดกรดไนตรก 6

mol/dm3 ลงไป 10 cm3 เกบแกสโดยการแทนทน าในหลอดทดลองขนาดกลางอก 4 หลอด ตอนท 2 ปฏกรยาระหวางแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซด 21. ใสน าใหเตมกระบอกขนาด 100 cm3 แลวคว าลงในอางน าใหปากกระบอกควงอยใตผวน าประมาณ 1 cm 22. น าแกสออกซเจนทเตรยมไวจากตอนท 1มา 1 หลอด ถายเขาสกระบอกตวงในขอ 1 อานปรมาตรของแกส

ออกซเจน ดรป 4.13 23. น าแกสไนโตรเจนมอนอกไซดทเตรยมไวจากตอนท 1 มา 1 หลอดถายเขาสกระบอกตวงทใสแกสออกซเจนไว

แลว สงเกตการณเปลยนแปลงเมอระดบน าในกระบอกตวงคงท บนทกปรมาตร ของแกสเหนอระดบน า 24. ทดสอบแกสทเหลอโดยใชแผนกระจกปดปากกระบอกตวงขณะอยใตน าแลวหงายขน และใชเศษไมตดทเหลอ

แตถานแดงๆ จอทปากกระบอกตวง สงเกตการณเปลยนแปลง 25. ท าการทดลองตามขอ 1 - 4 ซ าจนหมดแกสทเตรยมไว ค าถาม

13. เมอผสมแกสออกซเจนกบแกสไนโตรเจนมอนอกไซดเขาดวยกน ปรมาตรของแกสในกระบอกตวงเปลยนแปลงอยางไร เหตใดจงเปนเชนนน

14. แกสทเหลออยในกระบอกตวงคอ แกสชนดใดทราบไดอยางไร 15. จากผลการทดลอง อตราสวนโดยปรมาตรของแกสทท าปฏกรยาพอดกนเปนเทาใด

แบบฝกหด 1.เมอผานแกสคลอรนลงในสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดทรอน เกดปฏกรยาดงสมการ 3Cl2(g) + 6KOH(aq) 5KCl (aq) + KClO3 + 3H2O(l) จงค านวณหา ก.จ านวนโมลของ KClO3 ทเกดขนเมอใช Cl2 1.86 mol ข.จ านวนโมลของ KOH เพอท าใหเกด KCl 0.45 mol …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

2. แอสไพรนสามารถสงเคราะหจากปฏกรยาระหวางกรดซาลซตรก ( C7H6O3) กบแอซตกแอนไฮไดรด (C4H6O3) ดงสมการ

2C7H6O3 + C4H6O3 2C9H8O4 + H2O จงค านวณหา ก. มวลของแอซตกแอนไฮไดรดทตองใชในการท าปฏกรยาพอดกบกบกรดซาลซลกจ านวน 5.00 x 102 g ข. มวลของแอสไพรนทเกดขนจากปฏกรยา ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. การผลตกรดฟอสพอรกเพอการคาจะใชสาท าปฏกรยากนดงสมการ

Ca3(PO4)2 (s) + 3 H2SO4 (aq) 3CaSO4 (s) + 2H3PO4 (aq) จงค านวณหามวลของกรดซลฟวรกเขมขนทตองใชท าปฏกรยพอดกบแคลเซยมฟอสเฟต จ านวน 100 g …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 4. จะตองใชอากาศกกรมเพอเผาไหมถานหน 120 g โดยทถานหนประกอบดวยคารบอนรอยละ 95 และสวนประกอบอนทไมเกดการเผาไหมรอยละ 5 ก าหนดใหอากาศมออกซเจน เปนองคประกอบรอยละ 23 โดยมวล …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………