1-СЛАЙД ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

1-СЛАЙД

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

ҚАРШИ МУҲАНДИСЛИК-ИҚТИСОДИЁТ ИНСТИТУТИ

“ИҚТИСОДИЁТ” ФАКУЛЬТЕТИ

“ИҚТИСОДИЁТ” КАФЕДРАСИ

МИКРОИҚТИСОДИЁТМИКРОИҚТИСОДИЁТ фанидан маъруза дарси

МАЪРУЗАЧИ:МАЪРУЗАЧИ: “Иқтисодиёт” кафедраси катта ўқитувчиси Н.М.Жалилова

.ТИНГЛОВЧИЛАР:ТИНГЛОВЧИЛАР: 5340600-“Молия” , 5341700- “Ғазначилик иши”, таълим йўналиши 3-курс М-31,32, Ғ- 31 гуруҳ талабалари

Қарши - 2013

Мамлакатимизнинг узоқ ва давомли манфаатлари тақозо этган ҳолатларда ва кескин вазиятлардан

чиқиш, улар туғдирадиган

муаммоларни ҳал этиш зарур бўлганда

иқтисодиётда давлат томонидан бошқарув усуллари қўлланди ва бундай ёндашув охир-оқибатда ўзини тўла

оқлади.И.Каримов.

2-СЛАЙД

18-Мавзу: “Корхоналар фаолиятини давлат томонидан тартибга солиш “

(4 соат)1-маъруза1-маъруза

1.1. Бозор иқтисодиётининг камчиликлари.Бозор иқтисодиётининг камчиликлари. 2.2. Бозор мувозанатининг бузилиш оқибатлари.Бозор мувозанатининг бузилиш оқибатлари.3.3. Ташқи самара ва харажатлар.Ташқи самара ва харажатлар.4.4. Давлатнинг атроф-муҳитни муҳофаза қилиш сиёсати.Давлатнинг атроф-муҳитни муҳофаза қилиш сиёсати.

2-маъруза2-маъруза

1.1.Иқтисодиётни давлат томонидан бошкарилиши ва унинг Иқтисодиётни давлат томонидан бошкарилиши ва унинг зарурияти.зарурияти.

3.3.Давлатнинг иктисодиётни тартибга солиш дастаклари.Давлатнинг иктисодиётни тартибга солиш дастаклари.33..ААҳоли даромади дифференциацияси.ҳоли даромади дифференциацияси.

3-СЛАЙД

Мавзунинг мазмунини ёритишда қўлланиладиган педагогик ва ахборот технологиялар: “Кластер”, “Ақлий ҳужум”, жадвал ва графиклар.

ТАВСИЯ ЭТИЛАЁТГАН АДАБИЁТЛАР:ТАВСИЯ ЭТИЛАЁТГАН АДАБИЁТЛАР:

АСОСИЙ АДАБИЁТЛАРАСОСИЙ АДАБИЁТЛАР

.Salimov B.T., Muxitdinova U.S., Mustafakulov Sh.I., Salimov B.B. Mikroiqtisodiyot: Darslik-T.: Yozuvchilar .Salimov B.T., Muxitdinova U.S., Mustafakulov Sh.I., Salimov B.B. Mikroiqtisodiyot: Darslik-T.: Yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamg’armasi nashriyoti, 2005.-161-170.uyushmasi Adabiyot jamg’armasi nashriyoti, 2005.-161-170.

НурНурeeев Р.М. Курс микроэкономики. Учебник для вузов, ев Р.М. Курс микроэкономики. Учебник для вузов, 33-е издание, М.: НОРМА-е издание, М.: НОРМА -- Инфра, 2009.-Инфра, 2009.- 361361 с. с.ҚЎШИМЧА АДАБИЁТЛАРҚЎШИМЧА АДАБИЁТЛАР

Каримов И.А. Бош мақсадимиз-кенг кўламли ислоҳотлар ва модернизация йўлини қатъият билан давом Каримов И.А. Бош мақсадимиз-кенг кўламли ислоҳотлар ва модернизация йўлини қатъият билан давом эттириш эттириш 2012-йилда мамлакатимизни ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ҳамда 2013-йилга 2012-йилда мамлакатимизни ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ҳамда 2013-йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган Вазирлар мўлжалланган иқтисодий дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг мажлисидаги маърузасиМаҳкамасининг мажлисидаги маърузаси // Халқ сўзи, 2012 йил 19 январь. // Халқ сўзи, 2012 йил 19 январь.

Каримов И.А. Мамлакатимизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамиятини Каримов И.А. Мамлакатимизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамиятини ривожлантириш концепцияси. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Қонунчилик палатаси ва Сенати-ривожлантириш концепцияси. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Қонунчилик палатаси ва Сенати-нинг қўшма мажлисидаги маьрузаси // Халқ сўзи. – 2010 йил 13 ноябрь.нинг қўшма мажлисидаги маьрузаси // Халқ сўзи. – 2010 йил 13 ноябрь.

Каримов И.А. 2012 йил ватанимиз тараққиётини янги босқичга кўта-радиган йил бўлади. 2011 йилнинг Каримов И.А. 2012 йил ватанимиз тараққиётини янги босқичга кўта-радиган йил бўлади. 2011 йилнинг асосий якунлари ва 2012 йилда Ўзбекистонни ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг устувор асосий якунлари ва 2012 йилда Ўзбекистонни ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг устувор йўналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг мажлисидаги маърузаси // Халқ сўзи, 2012 йил 20 йўналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг мажлисидаги маърузаси // Халқ сўзи, 2012 йил 20 январь.январь.

Каримов И.А. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг Каримов И.А. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари ва чоралари. – Т.: “Ўзбекистон”, 2009. – 56 б. йўллари ва чоралари. – Т.: “Ўзбекистон”, 2009. – 56 б.

ИНТЕРНЕТ САЙТЛАРИИНТЕРНЕТ САЙТЛАРИ Микроэкономика. Курс лекций. Задачник. Опорный конспект. Методические указания. Микроэкономика. Курс лекций. Задачник. Опорный конспект. Методические указания.

http://www.iet.ru/mipt/2/text/curs_micro_lect.htm http://www.iet.ru/mipt/2/text/curs_micro_lect.htm Курс Микроэкономики 1 в "Микроэкономике промежуточного уровня". Особое внимание уделяется Курс Микроэкономики 1 в "Микроэкономике промежуточного уровня". Особое внимание уделяется

производству, теории fирмы и структурам рынка. производству, теории fирмы и структурам рынка. httphttp://://wwwwww..nesnes..ruru//AcadAcad__yearyear_2001/_2001/MicroMicro2-2-rusrus..htmhtm Учебные материалы по Микроэкономике. Учебные материалы по Микроэкономике. OnOn--line httpline http://://wwwwww..icic..omskregomskreg..ruru/ // /librarylibrary/3/37/371/3713//3/37/371/3713/tabletable..htmhtm Программа курса “Микроэкономика” http://www.ic.omskreg.ru/econrus/win/Программа курса “Микроэкономика” http://www.ic.omskreg.ru/econrus/win/ Игнатьева, Моргунова. Микроэкономика. "http://www.economics.ru" Игнатьева, Моргунова. Микроэкономика. "http://www.economics.ru" ГУП Институт Микроэкономики при Министерстве ГУП Институт Микроэкономики при Министерстве Экономики России. "http://www.imce.ru" Экономики России. "http://www.imce.ru"

4-СЛАЙД

5-СЛАЙД

Мавзуни ўрганишдан асосий мақсад:1. Бозор иқтисодиётининг камчилигини ўрганиш;2. Бозор мувозанатининг бузилиш сабаблари ва оқибатларини

ҳамда бу борадаги давлатнинг чора тадбирларини ўрганиш;3. Ижобий ташқи самарага эга бўлган маҳсулотларни ишлаб

чиқаришни рағбатлантириш ва салбий ташқи самарага эга бўлган маҳсулотларни чеклашда ҳукуматнинг сиёсатини ўрганиш;

4. Бозор иқтисодиёти шароитида давлатнинг корхоналар фаолиятини тартибга солишдаги аралашувидан кутилаётган мақсадни ўрганишдан иборат.

66-СЛАЙД-СЛАЙД

МАВЗУ БЎЙИЧА ТАЯНЧ ИБОРАЛАРГА ЭЪТИБОР ҚАРАТИНГ!

Трансакцион харажатлар Бозор ожизлиги;Ташқи самаралар; Ижтимоий неъмат; Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш сиёсати ва ҳакоза.


1-савол

Бозор иқтисодиётининг камчиликлари.

Трансакцион харажатлар

Ахборот излаш харажатлари

Музокара олиб бориш ва шартнома тузиш харажатлари

Ўлчаш харажатлари Оппортунистик харакат харажатлариМулк ҳуқуқини химоя килиш

харажатлари


Бозорнинг «ожизлиги»-бу шундай ҳодисаки,бунда

бозор ресурслардан самарали фойдаланишни таъминлай

олмайди.


2-расм

Бозорнинг ожизлиги

МонополияАссиметрик ахборот

Ижтимоий неъматТашқи самалар

110-СЛАЙД0-СЛАЙД

Салбий ташқи самарага эга бўлган маҳсулотлар ишлаб чикаришни чеклаш ва ижобий ташқи самарага эга бўлган маҳсулот ишлаб чиқариш-ни рағбатлантириш.

Ижтимоий суғурталашМонополия га

қарши қонунчилик

Бозорнинг ожизлигида давлатнинг роли вакўмаги

Дотация, инфратузилмани ривожлантириш, таълим харажатлари, ишсизлик

нафақаси, моддий ёрдам, пенсия, ва нафақалар.

Монополияга қарши қонунчилик - жамият учун хавфли бўлган фирмалар томонидан марказлаштириладиган монопол ҳокимиятга қарши қонунчилик .

- Биринчи Монополияга қарши қонун Шерман Қонуни 1890- йилда АҚШ да қабул қилинган.

- 1914-йилда Клейтон Қонуни АҚШ да қабул қилинган.

-1938 йил Уилер –Ли қонуни.

- 1950 – йил Келлер Кефаувер қонуни.

- 1997 –-йил Ўзбекистонда “Табиий Монополиялар тўгрисида” ги Қонуни

-2012 – йил “Рақобат тўғрисида”ги Қонуни.



1-Савол бўйича хулоса:1-Савол бўйича хулоса:1.1. Давлат иқтисодиётда асосан иккита Давлат иқтисодиётда асосан иккита

масалани ечишга ҳаракат қилиб келмоқдамасалани ечишга ҳаракат қилиб келмоқда: : бозорни нормал ишлашини таъминлаш ва бозорни нормал ишлашини таъминлаш ва долзарб бўлган ижтимоий-иқтисодий долзарб бўлган ижтимоий-иқтисодий муаммоларни ечишмуаммоларни ечиш;;

2.2. Давлатнинг бозор механизмига асосланган Давлатнинг бозор механизмига асосланган иқтисодиётга аралашуви ўзининг чегарасига иқтисодиётга аралашуви ўзининг чегарасига эга бўлиши керак ва ҳ.к.эга бўлиши керак ва ҳ.к.


Глобаллашув жарайон- жаҳон хўжалигининг бутун маконини қамраб олувчи иқтисодий муносабатлар тизимининг ташкил топиши ва ривожланишини

англатади

Ижобий

Жаҳон мамлакатлари ўртасидаги иқтисодий муносабатларнинг янада такомиллашади.

Трансмиллий корпорациялар, халқаро бирлашмалари фаолияти таркиб топади ва кенгаяди.

Халқаро ишлаб чиқариш кооперацияси ва меҳнат тақсимотининг нисбатан юқори даражага ўтади.

Халқаро иқтисодий ташкилотлар фаолиятининг янада кучайиши

Салбий

Жаҳоннинг бир мамлакатида рўй бераётган ижтимоий-иқтисодий ларзаларнинг муқаррар равишда бошқа мамлакатларга ҳам ўз таъсирини ўтказади.

Молиявий инқироз – Бозор мувзанатининг бузилиши .

2-Савол 2-Савол

Бозор мувозанатининг бБозор мувозанатининг буузизиллиш оиш оқибатлари.қибатлари.

14-СЛАЙД

Бозор мувозанатининг бузилиш сабаблариБозор мувозанатининг бузилиш сабаблари Ривожланган мамлакатларда иқтисодиётни ҳаддан зиёд ортиқча эркинлаштириш сиёсатининг «меваси» Ривожланган мамлакатларда иқтисодиётни ҳаддан зиёд ортиқча эркинлаштириш сиёсатининг «меваси»

эканлигини, яъни «ўз-ўзини бошқарувчи бозор» ғоясини илгари суриш орқали давлатнинг миллий эканлигини, яъни «ўз-ўзини бошқарувчи бозор» ғоясини илгари суриш орқали давлатнинг миллий иқтисодиётга ва хусусан молиявий бозорларга аралашувини чекланганлиги.иқтисодиётга ва хусусан молиявий бозорларга аралашувини чекланганлиги.

Молиявий ресурслар билан реал ишлаб чиқариш ҳажми ўртасидаги мутаносибликнинг кескин бузилишиМолиявий ресурслар билан реал ишлаб чиқариш ҳажми ўртасидаги мутаносибликнинг кескин бузилиши ..

Норационал пул-кредит сиёсатини, ҳамда қайта молиялаш ставкасини сурункали равишда паст даражада Норационал пул-кредит сиёсатини, ҳамда қайта молиялаш ставкасини сурункали равишда паст даражада ушлаб турилиши натижасида қарзга яшашнинг одатга ва кундалик ҳолатга айланишиушлаб турилиши натижасида қарзга яшашнинг одатга ва кундалик ҳолатга айланиши ..

Молиявий институтларнинг мажбуриятлари билан устав маблағлари ўртасидаги мутаносибликнинг кескин Молиявий институтларнинг мажбуриятлари билан устав маблағлари ўртасидаги мутаносибликнинг кескин бузилишибузилиши ..

Қимматли қоғозлар бўйича рейтинг ташкилотлари томонидан сохта хулосалар берилишиҚимматли қоғозлар бўйича рейтинг ташкилотлари томонидан сохта хулосалар берилиши ..

Молиявий аудит ва профессионал этика тамойилларини бузилиши ва сохта аудит хулосалари тақдим Молиявий аудит ва профессионал этика тамойилларини бузилиши ва сохта аудит хулосалари тақдим этилишиэтилиши ..

Молиявий рағбатлантириш услуби сифат кўрсаткичларига эмас, балки миқдорий кўрсаткичларга Молиявий рағбатлантириш услуби сифат кўрсаткичларига эмас, балки миқдорий кўрсаткичларга асосланганлигиасосланганлиги ..

Юқори рискли ва мураккаб ҳосилавий қимматбаҳо қоғозларни вужудга келиши ва ҳоказоЮқори рискли ва мураккаб ҳосилавий қимматбаҳо қоғозларни вужудга келиши ва ҳоказо ..

Бозор мувозанатининг бузилиш Бозор мувозанатининг бузилиш ооққибатлари.ибатлари.

Молия-банк тизимидаги инқироз жараёнлари деярли бутун Молия-банк тизимидаги инқироз жараёнлари деярли бутун дунёни қамраб олаётганидунёни қамраб олаётгани ;;

Рецессия ва иқтисодий пасайиши;Рецессия ва иқтисодий пасайиши;

Инвестициявий фаоллик кўлами чекланиб бориши;Инвестициявий фаоллик кўлами чекланиб бориши;

Талаб ва халқаро савдо ҳажмининг камайиши;Талаб ва халқаро савдо ҳажмининг камайиши;

Реал секторда фаолият юритувчи етакчи компаниялар Реал секторда фаолият юритувчи етакчи компаниялар акцияларининг нархлари кескин тушиб кетди;акцияларининг нархлари кескин тушиб кетди;

Инфляция, ишсизликнинг кўпайиши.Инфляция, ишсизликнинг кўпайиши.

15-СЛАЙД

Жаҳондаги айрим давлатлар ташқи қарзининг ЯИМга нисбатан Жаҳондаги айрим давлатлар ташқи қарзининг ЯИМга нисбатан динамикаси, фоизда динамикаси, фоизда

16-СЛАЙД

2922 17 13,3

34 31 36 37

76

91 92102

8085 89 90

4551

60 64

81

110

83 81

0

20

40

60

80

100

120

2005 йил 2006 йил 2007 йил 2008 йил

фои

з

Ўзбекистон Россия ?озо?истон А?Ш Украина ?ир?изистон

Ривожланган мамлакатларда 2007-2008 йилларда Ривожланган мамлакатларда 2007-2008 йилларда ишсизлик даражаси ва 2009 йил истиқбол ишсизлик даражаси ва 2009 йил истиқбол

кўрсаткичларикўрсаткичлари

4,6 3,85,5

7,05,6

4,15,7

7,47,2

4,46,4

8,2

0

2

4

6

8

10

АҚШ Япония Буюк Британия Германия

фои

з

2007 йил 2008 йил 2009 йил

17-СЛАЙД

Жаҳон мамлакатларининг инқирозга қарши курашга Жаҳон мамлакатларининг инқирозга қарши курашга сарфланган молиявий харажатларисарфланган молиявий харажатлари

18-СЛАЙД

МамлакатМамлакат Молиявий харажатлар,Молиявий харажатлар,млрд. доллармлрд. доллар

Мамлакат ЯИММамлакат ЯИМга нисб.га нисб. % ҳисобида (2008 йил)% ҳисобида (2008 йил)

РоссияРоссия 22222213,913,9

Буюк БританияБуюк Британия 102010203737

АҚШАҚШ 353935392525

ГерманияГермания 8938932323

ЯпонияЯпония 5765761212

ХитойХитой 5705701313

Дунё бўйичаДунё бўйича 94009400 1515

Ривожланган ва ривожланаётган Ривожланган ва ривожланаётган давлатларнинг давлатларнинг бозор мувозанати бузилишига бозор мувозанати бузилишига қарши чораларининг умумий йўналишлари:қарши чораларининг умумий йўналишлари:

- банк тизимини қутқариш; - банк тизимини қутқариш; - пул-кредит сиёсати чора-тадбирлари; - пул-кредит сиёсати чора-тадбирлари; - реал секторни қўллаб-қувватлаш; - реал секторни қўллаб-қувватлаш; - аҳолини қўллаб-қувватлаш.- аҳолини қўллаб-қувватлаш.

19-СЛАЙД

Тўртинчидан, инқироз туфайли мамлакатимизнинг савдо ҳамкорлари

ҳисобланган давлатлар миллий валюталарининг алмашув курслари кескин пасайиши натижасида Ўзбекистон экспорт

товарларининг мазкур мамлакатлар миллий валютасидаги қиймати ошиши ва

натижада унинг рақобатбардошлиги

йўқолиши мумкин.

Биринчи навбатда, жаҳон иқтисодиётидаги рецессия жараёнлари мамлакат экспорт товарларига бўлган талабнинг камайиши орқали ундан келадиган валюта тушумларига салбий таъсир қилади.

Учинчидан, инқироз шароитида мамлакатларда ишсизлик даражасининг

ортиши боис, мигрантларнинг мамлакатимизга пул ўтказмалари

миқдори пасайиши мумкин.

Ўзбекистон иқтисодиёти

Иккинчидан, жаҳон молия бозорида фоиз ставкаларининг ошиши туфайли

ташқи қарзга хизмат кўрсатиш қийинлашиши мумкин. Чунки

“ЛИБОР + маржа” ставкасида жалб қилинган ташқи қарзлар сузувчи ставкали кредитлар ҳисобланиб,

ЛИБОР ставкасининг бир бирликка ошиши ҳам ташқи қарз бўйича фоиз

тўловларининг кўпайишига олиб келади.

Ўзбекистон иқтисодиёти жаҳон молиявий инқирози Ўзбекистон иқтисодиёти жаҳон молиявий инқирози таъсири остидатаъсири остида 20-СЛАЙД

Ўзбекистонда жаҳон молиявий – иқтисодий инқирози таъсирини Ўзбекистонда жаҳон молиявий – иқтисодий инқирози таъсирини

юмшатишга асос бўлган омилларюмшатишга асос бўлган омиллар – “– “шок терапияси” деб аталган усулларни бизга четдан туриб жорий шок терапияси” деб аталган усулларни бизга четдан туриб жорий

этишга қаратилган уринишлардан, бозор иқтисодиёти ўзини-ўзи этишга қаратилган уринишлардан, бозор иқтисодиёти ўзини-ўзи тартибга солади, деган алдамчи тасаввурлардан воз кечилганлиги;тартибга солади, деган алдамчи тасаввурлардан воз кечилганлиги;

– – маъмурий буйруқбозлик тизимидан бошқарувнинг бозор тизимига маъмурий буйруқбозлик тизимидан бошқарувнинг бозор тизимига ўтишнинг босқичма-босқич амалга ошириш йўли танланганлиги;ўтишнинг босқичма-босқич амалга ошириш йўли танланганлиги;

– – давлатнинг бош ислоҳотчи сифатида масъулиятни ўз зиммасига давлатнинг бош ислоҳотчи сифатида масъулиятни ўз зиммасига олганлиги;олганлиги;

– – Ўзбекистонда молиявий-иқтисодий, бюджет, банк-кредит тизими, Ўзбекистонда молиявий-иқтисодий, бюджет, банк-кредит тизими, шунингдек, иқтисодиётнинг реал сектори корхоналари ва шунингдек, иқтисодиётнинг реал сектори корхоналари ва тармоқларининг барқарор ҳамда узлуксиз ишлашини таъминлаш учун тармоқларининг барқарор ҳамда узлуксиз ишлашини таъминлаш учун етарли даражада мустаҳкам захиралар яратилгани ва зарур ресурслар етарли даражада мустаҳкам захиралар яратилгани ва зарур ресурслар базаси мавжуд эканлиги;базаси мавжуд эканлиги;

– – аҳолининг иш ҳақи ва даромадларини изчил ва олдиндан ошириб аҳолининг иш ҳақи ва даромадларини изчил ва олдиндан ошириб бориш ҳамда истеъмол бозорида нархлар индексининг асоссиз тарзда бориш ҳамда истеъмол бозорида нархлар индексининг асоссиз тарзда ўсишининг олдини олишга доир чора тадбирларнинг изчиллик билан ўсишининг олдини олишга доир чора тадбирларнинг изчиллик билан амалга оширилганлиги;амалга оширилганлиги;

– – оқилона ташқи қарз сиёсати олиб борилганлиги.оқилона ташқи қарз сиёсати олиб борилганлиги.

21-СЛАЙД

Ўзбекистондаги иқтисодий-ижтимоий ислоҳотлар самараси ўлароқ, Ўзбекистондаги иқтисодий-ижтимоий ислоҳотлар самараси ўлароқ,

қатор ютуқлар ва марраларга эришишга муваффақ бўлинди.қатор ютуқлар ва марраларга эришишга муваффақ бўлинди. 1. Мамлакатда макроиқтисодий барқарорлик ва иқтисодий ўсишнинг барқарор 1. Мамлакатда макроиқтисодий барқарорлик ва иқтисодий ўсишнинг барқарор

суръатлари таъминланди. 2009 йилда жаҳон иқтисодиётидаги рецессия суръатлари таъминланди. 2009 йилда жаҳон иқтисодиётидаги рецессия жараёнларининг чуқурлашувига қарамай, республикамизда ЯИМнинг ўсиши 8,1 жараёнларининг чуқурлашувига қарамай, республикамизда ЯИМнинг ўсиши 8,1 фоизни ташкил этди. Айни пайтда, Ўзбекистондаги иқтисодий ўсишнинг юқори фоизни ташкил этди. Айни пайтда, Ўзбекистондаги иқтисодий ўсишнинг юқори суръатлари аввало иқтисодиётдаги чуқур таркибий ўзгаришлар ҳисобидан суръатлари аввало иқтисодиётдаги чуқур таркибий ўзгаришлар ҳисобидан таъминланганлигини алоҳида таъкидлаш лозим. таъминланганлигини алоҳида таъкидлаш лозим.

Республикамизда қисқа вақт ичида дон маҳсулотлари, энергетика, нефть Республикамизда қисқа вақт ичида дон маҳсулотлари, энергетика, нефть мустақиллиги таъминланди ва бу, ўз навбатида, иқтисодиётнинг барқарор мустақиллиги таъминланди ва бу, ўз навбатида, иқтисодиётнинг барқарор ривожланиши учун шарт-шароит яратиб, хорижий валюта захираларини тежаш ривожланиши учун шарт-шароит яратиб, хорижий валюта захираларини тежаш имконини берди.имконини берди.

Бугунги кунда Ўзбекистон йилига 6,3 млн. тонна дон етиштиради (1991 йилда бу Бугунги кунда Ўзбекистон йилига 6,3 млн. тонна дон етиштиради (1991 йилда бу кўрсаткич 0,5 млн. тонна эди), 7 млн. тоннага яқин нефть қазиб чиқаради (1991 йилда кўрсаткич 0,5 млн. тонна эди), 7 млн. тоннага яқин нефть қазиб чиқаради (1991 йилда бу кўрсаткич 2,8 млн. тонна эди), бу эса, ўз навбатида, ҳар йили 4,8 млрд. АҚШ бу кўрсаткич 2,8 млн. тонна эди), бу эса, ўз навбатида, ҳар йили 4,8 млрд. АҚШ доллари миқдорида молиявий маблағларни тежаш имкониятини беради. Шунингдек, доллари миқдорида молиявий маблағларни тежаш имкониятини беради. Шунингдек, иқтисодиётнинг янги юқори технологияли тармоқлари юзага келганки, улар қаторига иқтисодиётнинг янги юқори технологияли тармоқлари юзага келганки, улар қаторига автомобилқурилиш, газ-кимё, электро-техника, фармацевтика, текстил, озиқ-овқат ва автомобилқурилиш, газ-кимё, электро-техника, фармацевтика, текстил, озиқ-овқат ва бошқа саноат тармоқларини киритиш мумкин. бошқа саноат тармоқларини киритиш мумкин.

Бундан ташқари, қишлоқ хўжалигидаги самарали ислоҳотлар, фермер Бундан ташқари, қишлоқ хўжалигидаги самарали ислоҳотлар, фермер хўжаликларини моддий-техник таъминлаш ва молиялашнинг ишончли тизими ва хўжаликларини моддий-техник таъминлаш ва молиялашнинг ишончли тизими ва механизмининг шакллантирилиши ва ер майдонларини оптималлаштирилиши механизмининг шакллантирилиши ва ер майдонларини оптималлаштирилиши натижасида 2008 йилда фермер хўжаликларининг пахта етиштиришдаги улуши 99,1 натижасида 2008 йилда фермер хўжаликларининг пахта етиштиришдаги улуши 99,1 фоизни, ғалла тайёрлашдаги ҳиссаси эса, 79,2 фоизни ташкил этган. Бу эса, инқироз фоизни, ғалла тайёрлашдаги ҳиссаси эса, 79,2 фоизни ташкил этган. Бу эса, инқироз шароитида мамлакатимизда озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш нуқтаи-назаридан шароитида мамлакатимизда озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш нуқтаи-назаридан ҳам ижобий ҳисобланади.ҳам ижобий ҳисобланади.

22-СЛАЙД

2. Халқаро валютавий тўловга қобиллик ва 2. Халқаро валютавий тўловга қобиллик ва ликвидлиликнинг таъминланганлиги. Республикамизда ликвидлиликнинг таъминланганлиги. Республикамизда халқаро валютавий тўлов қобилияти ва миллий халқаро валютавий тўлов қобилияти ва миллий валютанинг барқарорлигини таъминлашнинг асоси бўлган валютанинг барқарорлигини таъминлашнинг асоси бўлган олтин-валюта захиралари мунтазам ошиб бормоқда. Айни олтин-валюта захиралари мунтазам ошиб бормоқда. Айни пайтда олтин-валюта захираларининг ҳажми сўнгги беш пайтда олтин-валюта захираларининг ҳажми сўнгги беш йилда 6 марта ошгани ҳолда 1,5 йиллик импортни қоплаш йилда 6 марта ошгани ҳолда 1,5 йиллик импортни қоплаш имконини беради. Ташқи қарзнинг ялпи ички маҳсулотга имконини беради. Ташқи қарзнинг ялпи ички маҳсулотга нисбати кўрсаткичи 2009 йилнинг 1 январь ҳолатига 13,3 нисбати кўрсаткичи 2009 йилнинг 1 январь ҳолатига 13,3 фоизни ташкил этган бўлса, 2010 йилнинг 1 январига фоизни ташкил этган бўлса, 2010 йилнинг 1 январига келиб бу кўрсаткич 9,5 фоизга пасайди. Бошқача келиб бу кўрсаткич 9,5 фоизга пасайди. Бошқача айтганда, жами давлат ташқи қарзи экспортга нисбатан 26 айтганда, жами давлат ташқи қарзи экспортга нисбатан 26 %дан ошмайди. Ваҳоланки, халқаро амалиётда ташқи %дан ошмайди. Ваҳоланки, халқаро амалиётда ташқи қарзнинг ЯИМнинг 60 фоизидан ошмаслигига эришиш қарзнинг ЯИМнинг 60 фоизидан ошмаслигига эришиш мақбул ҳолат ҳисобланади. Бу эса, мамлакатимизда мақбул ҳолат ҳисобланади. Бу эса, мамлакатимизда ташқи қарз бўйича сезиларли муаммолар бўлмаслигини ташқи қарз бўйича сезиларли муаммолар бўлмаслигини англатади.англатади.

23-СЛАЙД

3. Оқилона пул-кредит ва солиқ-бюджет сиёсатининг 3. Оқилона пул-кредит ва солиқ-бюджет сиёсатининг амалга оширилганлиги. Пухта ўйланган қатъий пул-амалга оширилганлиги. Пухта ўйланган қатъий пул-кредит сиёсати ва оқилона солиқ-бюджет сиёсатини кредит сиёсати ва оқилона солиқ-бюджет сиёсатини қўллаш натижасида инфляциянинг йиллик 7-8 қўллаш натижасида инфляциянинг йиллик 7-8 фоизли мақсадли мўлжал (таргет) доирасида бўлиши фоизли мақсадли мўлжал (таргет) доирасида бўлиши таъминланди ва 2009 йилда инфляция даражаси 7,4 таъминланди ва 2009 йилда инфляция даражаси 7,4 фоизни ташкил қилди.(2010 йилда 7,3 фоиз).фоизни ташкил қилди.(2010 йилда 7,3 фоиз).

Республикамизда давлат бюджети дефицитини Республикамизда давлат бюджети дефицитини қоплашнинг қисқа муддатли ташқи қарз жалб қилиш, қоплашнинг қисқа муддатли ташқи қарз жалб қилиш, Марказий банкнинг кредитларини жалб қилиш каби Марказий банкнинг кредитларини жалб қилиш каби усулларидан воз кечилди. Чунончи, 2005 йилдан усулларидан воз кечилди. Чунончи, 2005 йилдан буён республикамиз бюджети профицит билан буён республикамиз бюджети профицит билан бажарилиб келинмоқда. 2009 йилда давлат бажарилиб келинмоқда. 2009 йилда давлат бюджетининг профицити ЯИМга нисбатан 0,2 фоизни бюджетининг профицити ЯИМга нисбатан 0,2 фоизни ташкил этди. (2010 йилда 0,3 фоиз).ташкил этди. (2010 йилда 0,3 фоиз).

24-СЛАЙД

4. Банк тизимидаги ислоҳотларнинг изчиллиги, банк 4. Банк тизимидаги ислоҳотларнинг изчиллиги, банк капиталлашувининг мунтазам ошириб борилганлиги ва капиталлашувининг мунтазам ошириб борилганлиги ва банкларни тартибга солишнинг самара тизими банкларни тартибга солишнинг самара тизими шаклланганлиги.шаклланганлиги.

Республикамизда инқирозга қадар бўлган даврда чуқур Республикамизда инқирозга қадар бўлган даврда чуқур иқтисодий ислоҳотлар натижасида Базель банк тизими иқтисодий ислоҳотлар натижасида Базель банк тизими назорати тамойилларига қатъий риоя қилинган ҳолда назорати тамойилларига қатъий риоя қилинган ҳолда барқарор банк-молия тизими шакллантирилди.барқарор банк-молия тизими шакллантирилди.

Ўзбекистонда банкларнинг устав капиталига қўйиладиган Ўзбекистонда банкларнинг устав капиталига қўйиладиган талаблар ҳам тадрижий равишда оширилиб борилди талаблар ҳам тадрижий равишда оширилиб борилди (жадвалга қаранг). (жадвалга қаранг).

2011 йилнинг январидан бошлаб янгитдан ташкил 2011 йилнинг январидан бошлаб янгитдан ташкил этилаётган банклар устав капиталининг энг кам миқдорини этилаётган банклар устав капиталининг энг кам миқдорини тижорат банклари учун 10 млн. евро эквиваленти тижорат банклари учун 10 млн. евро эквиваленти миқдорида, хусусий банклар учун эса 5 млн. евро миқдорида, хусусий банклар учун эса 5 млн. евро эквивалентида шакллантириш белгилаб қўйилди. эквивалентида шакллантириш белгилаб қўйилди.

25-СЛАЙД

Тижорат банклари устав капиталининг минимал Тижорат банклари устав капиталининг минимал

миқдорига қўйилган талаблармиқдорига қўйилган талаблар

ЙилларЙилларТижорат банклари Тижорат банклари

учунучунЧет эл капитали иштирокида Чет эл капитали иштирокида

очилаётган банклар учуночилаётган банклар учунХусусий банклар учунХусусий банклар учун

01.01. 199801.01. 19981,5 млн.1,5 млн.

АҚШ дол. экв.АҚШ дол. экв.5 млн. АҚШ дол. экв.5 млн. АҚШ дол. экв. 0,3 млн АҚШ дол. экв.0,3 млн АҚШ дол. экв.

01.01. 199901.01. 1999 2,02,0 5,05,0 0,30,3

01.01. 200001.01. 2000 2,52,5 5,05,0 0,30,3

01.01. 200201.01. 2002 2,52,5 5,05,0 1,251,25

01.01. 200501.01. 2005 5,05,0 5,05,0 2,52,5

01.01. 200801.01. 20085,0 млн.Евро экв.5,0 млн.Евро экв. 5,0 млн.Евро экв.5,0 млн.Евро экв. 2,5 млн.Евро экв.2,5 млн.Евро экв.

01.01.201101.01.201110 10 млн. Евро экв.млн. Евро экв. 10 млн. Евро экв.10 млн. Евро экв. 5 млн. Евро экв.5 млн. Евро экв.

26-СЛАЙД

5. Иқтисодиёт ва экспорт таркибини диверсификация қилиниши 5. Иқтисодиёт ва экспорт таркибини диверсификация қилиниши миллий иқтисодиёт равнақининг ташқи конъюнктура ҳолатига миллий иқтисодиёт равнақининг ташқи конъюнктура ҳолатига узвий боғланиб қолмаслигини таъминлади. узвий боғланиб қолмаслигини таъминлади.

2009 йилда импортнинг экспорт ҳисобидан қопланиши даражаси 2009 йилда импортнинг экспорт ҳисобидан қопланиши даражаси 124,7 фоизни ташкил қилди. Таққослаш учун, бу кўрсаткич 2008 124,7 фоизни ташкил қилди. Таққослаш учун, бу кўрсаткич 2008 йилда 118,4 фоизни ташкил этган эди.йилда 118,4 фоизни ташкил этган эди.

Мамлакат экспортининг диверсификациялашув даражасининг Мамлакат экспортининг диверсификациялашув даражасининг ортиши, хусусан, унинг таркибида пахта толаси каби стратегик ортиши, хусусан, унинг таркибида пахта толаси каби стратегик хом ашё маҳсулоти салмоғининг пасайиб бориши жаҳондаги хом ашё маҳсулоти салмоғининг пасайиб бориши жаҳондаги иқтисодий рецессия ва ташқи бозорлардаги коньюнктуранинг иқтисодий рецессия ва ташқи бозорлардаги коньюнктуранинг ўзгаришига қарамасдан республикамизда экспортнинг ўсишини ўзгаришига қарамасдан республикамизда экспортнинг ўсишини таъминлашга хизмат қилди. Жумладан, 2009 йилга келиб пахта таъминлашга хизмат қилди. Жумладан, 2009 йилга келиб пахта толасининг республикамиз экспорти таркибидаги салмоғи 8,6 толасининг республикамиз экспорти таркибидаги салмоғи 8,6 фоизни ташкил этиб, бу кўрсаткич 2000 йилдагига нисбатан 18,9 фоизни ташкил этиб, бу кўрсаткич 2000 йилдагига нисбатан 18,9 ф.п.га кам демакдир.ф.п.га кам демакдир.

27-СЛАЙД

2009-2012 йилларга мўлжаллаб қабул қилинган Инқирозга 2009-2012 йилларга мўлжаллаб қабул қилинган Инқирозга қарши дастурда белгиланган чора-тадбирларнинг устувор қарши дастурда белгиланган чора-тадбирларнинг устувор

йўналишларийўналишлари – – мамлакат молиявий-иқтисодий, бюджет, банк-мамлакат молиявий-иқтисодий, бюджет, банк-

кредит тизимининг барқарор ҳамда узлуксиз кредит тизимининг барқарор ҳамда узлуксиз ишлашини таъминлаш;ишлашини таъминлаш;

– – иқтисодиётнинг реал сектори тармоқлари ва иқтисодиётнинг реал сектори тармоқлари ва корхоналарга ёрдам кўрсатиш;корхоналарга ёрдам кўрсатиш;

– – инвестицияларни жалб этиш, аввало, ички инвестицияларни жалб этиш, аввало, ички манбаларни сафарбар этиш ҳисобидан манбаларни сафарбар этиш ҳисобидан иқтисодиётимизнинг муҳим тармоқларини жадал иқтисодиётимизнинг муҳим тармоқларини жадал модернизация қилиш, техник ва технологик модернизация қилиш, техник ва технологик қайта жиҳозлаш, транспорт коммуникацияларини қайта жиҳозлаш, транспорт коммуникацияларини янада ривожлантириш ва ижтимоий янада ривожлантириш ва ижтимоий инфратузилма объектларини барпо этиш;инфратузилма объектларини барпо этиш;

– – аҳолини ижтимоий қўллаб-қувватлаш.аҳолини ижтимоий қўллаб-қувватлаш.

28-СЛАЙД

Инқирозга қарши чоралар дастурига батафсилроқ тўхталадиган Инқирозга қарши чоралар дастурига батафсилроқ тўхталадиган бўлсак, унинг асосий вазифалари этиб қуйидагилар бўлсак, унинг асосий вазифалари этиб қуйидагилар

белгиланган:белгиланган: 1. Корхоналарни модернизация қилиш, техник ва технологик қайта жиҳозлашни 1. Корхоналарни модернизация қилиш, техник ва технологик қайта жиҳозлашни

янада жадаллаштириш, замонавий, мослашувчан технологияларни кенг жорий этиш. янада жадаллаштириш, замонавий, мослашувчан технологияларни кенг жорий этиш. 2. Экспортга маҳсулот чиқарадиган корхоналарнинг ташқи бозорларда 2. Экспортга маҳсулот чиқарадиган корхоналарнинг ташқи бозорларда

рақобатбардош бўлишини қўллаб-қувватлаш. Жорий конъюнктура кескин ёмонлашиб рақобатбардош бўлишини қўллаб-қувватлаш. Жорий конъюнктура кескин ёмонлашиб бораётган шароитда экспортни рағбатлантириш учун қўшимча омилларни яратиш, бораётган шароитда экспортни рағбатлантириш учун қўшимча омилларни яратиш, хусусан:хусусан:

– – айланма маблағларни тўлдириш учун корхоналарга Марказий банк қайта айланма маблағларни тўлдириш учун корхоналарга Марказий банк қайта молиялаш ставкасининг 70 фоизидан ортиқ бўлмаган ставкаларда 12 ойгача бўлган молиялаш ставкасининг 70 фоизидан ортиқ бўлмаган ставкаларда 12 ойгача бўлган муддатга имтиёзли кредитлар бериш;муддатга имтиёзли кредитлар бериш;

– – тайёр маҳсулот ишлаб чиқаришга ихтисослашган, хорижий инвестиция иштирокида тайёр маҳсулот ишлаб чиқаришга ихтисослашган, хорижий инвестиция иштирокида ташкил этилган корхоналарни бюджетга барча турдаги солиқ ва тўловлардан ташкил этилган корхоналарни бюджетга барча турдаги солиқ ва тўловлардан (қўшилган қиймат солиғи бундан мустасно) озод қилиш муддатини 2012 йилгача (қўшилган қиймат солиғи бундан мустасно) озод қилиш муддатини 2012 йилгача узайтириш;узайтириш;

– – банклар кредитлари бўйича тўлов муддати ўтган ва жорий қарзлар миқдорини банклар кредитлари бўйича тўлов муддати ўтган ва жорий қарзлар миқдорини қайта кўриб чиқиш, бюджетга тўланадиган тўловларнинг пенясидан кечиш ва бошқа қайта кўриб чиқиш, бюджетга тўланадиган тўловларнинг пенясидан кечиш ва бошқа муҳим имтиёз ва преференциялар бериш белгиланди.муҳим имтиёз ва преференциялар бериш белгиланди.

3. Қатъий тежамкорлик тизимини жорий этиш, ишлаб чиқариш харажатлари ва 3. Қатъий тежамкорлик тизимини жорий этиш, ишлаб чиқариш харажатлари ва маҳсулот таннархини камайтириш. 2008 йилда хўжалик юритувчи субьектларнинг маҳсулот таннархини камайтириш. 2008 йилда хўжалик юритувчи субьектларнинг иқтисодиётимиздаги етакчи тармоқ ва соҳаларда маҳсулот таннархини камида 20 иқтисодиётимиздаги етакчи тармоқ ва соҳаларда маҳсулот таннархини камида 20 фоиз туширишга қаратилган чора-тадбирларни амалга ошириш, шунингдек, фоиз туширишга қаратилган чора-тадбирларни амалга ошириш, шунингдек, таннархни камайтириш бўйича белгиланган параметрларга эришиш учун раҳбар ва таннархни камайтириш бўйича белгиланган параметрларга эришиш учун раҳбар ва масъул ходимларни рағбатлантиришнинг таъсирчан механизмини ишлаб чиқиш масъул ходимларни рағбатлантиришнинг таъсирчан механизмини ишлаб чиқиш кўзда тутилди.кўзда тутилди.

29-СЛАЙД

Инқирозга қарши чоралар дастурига батафсилроқ тўхталадиган Инқирозга қарши чоралар дастурига батафсилроқ тўхталадиган бўлсак, унинг асосий вазифалари этиб қуйидагилар бўлсак, унинг асосий вазифалари этиб қуйидагилар

белгиланган:белгиланган: 1. Корхоналарни модернизация қилиш, техник ва технологик қайта жиҳозлашни 1. Корхоналарни модернизация қилиш, техник ва технологик қайта жиҳозлашни

янада жадаллаштириш, замонавий, мослашувчан технологияларни кенг жорий этиш. янада жадаллаштириш, замонавий, мослашувчан технологияларни кенг жорий этиш. 2. Экспортга маҳсулот чиқарадиган корхоналарнинг ташқи бозорларда 2. Экспортга маҳсулот чиқарадиган корхоналарнинг ташқи бозорларда

рақобатбардош бўлишини қўллаб-қувватлаш. Жорий конъюнктура кескин ёмонлашиб рақобатбардош бўлишини қўллаб-қувватлаш. Жорий конъюнктура кескин ёмонлашиб бораётган шароитда экспортни рағбатлантириш учун қўшимча омилларни яратиш, бораётган шароитда экспортни рағбатлантириш учун қўшимча омилларни яратиш, хусусан:хусусан:

– – айланма маблағларни тўлдириш учун корхоналарга Марказий банк қайта айланма маблағларни тўлдириш учун корхоналарга Марказий банк қайта молиялаш ставкасининг 70 фоизидан ортиқ бўлмаган ставкаларда 12 ойгача бўлган молиялаш ставкасининг 70 фоизидан ортиқ бўлмаган ставкаларда 12 ойгача бўлган муддатга имтиёзли кредитлар бериш;муддатга имтиёзли кредитлар бериш;

– – тайёр маҳсулот ишлаб чиқаришга ихтисослашган, хорижий инвестиция иштирокида тайёр маҳсулот ишлаб чиқаришга ихтисослашган, хорижий инвестиция иштирокида ташкил этилган корхоналарни бюджетга барча турдаги солиқ ва тўловлардан ташкил этилган корхоналарни бюджетга барча турдаги солиқ ва тўловлардан (қўшилган қиймат солиғи бундан мустасно) озод қилиш муддатини 2012 йилгача (қўшилган қиймат солиғи бундан мустасно) озод қилиш муддатини 2012 йилгача узайтириш;узайтириш;

– – банклар кредитлари бўйича тўлов муддати ўтган ва жорий қарзлар миқдорини банклар кредитлари бўйича тўлов муддати ўтган ва жорий қарзлар миқдорини қайта кўриб чиқиш, бюджетга тўланадиган тўловларнинг пенясидан кечиш ва бошқа қайта кўриб чиқиш, бюджетга тўланадиган тўловларнинг пенясидан кечиш ва бошқа муҳим имтиёз ва преференциялар бериш белгиланди.муҳим имтиёз ва преференциялар бериш белгиланди.

3. Қатъий тежамкорлик тизимини жорий этиш, ишлаб чиқариш харажатлари ва 3. Қатъий тежамкорлик тизимини жорий этиш, ишлаб чиқариш харажатлари ва маҳсулот таннархини камайтириш. 2008 йилда хўжалик юритувчи субьектларнинг маҳсулот таннархини камайтириш. 2008 йилда хўжалик юритувчи субьектларнинг иқтисодиётимиздаги етакчи тармоқ ва соҳаларда маҳсулот таннархини камида 20 иқтисодиётимиздаги етакчи тармоқ ва соҳаларда маҳсулот таннархини камида 20 фоиз туширишга қаратилган чора-тадбирларни амалга ошириш, шунингдек, фоиз туширишга қаратилган чора-тадбирларни амалга ошириш, шунингдек, таннархни камайтириш бўйича белгиланган параметрларга эришиш учун раҳбар ва таннархни камайтириш бўйича белгиланган параметрларга эришиш учун раҳбар ва масъул ходимларни рағбатлантиришнинг таъсирчан механизмини ишлаб чиқиш масъул ходимларни рағбатлантиришнинг таъсирчан механизмини ишлаб чиқиш кўзда тутилди.кўзда тутилди.

30-СЛАЙД

22-с-савол бўйича хулосаавол бўйича хулоса

..

1. Бугунги куннинг энг долзарб муаммоси – бу 2008 йилда бошланган жаҳон молиявий инқирози, унинг таъсири ва салбий оқибатлари, юзага келаётган вазиятдан чиқиш йўлларини излашдан иборат. (И.Каримов )2. Жаҳон молиявий инқирозининг ҳар бир мамлакатга таъсири, ундан кўриладиган зарарнинг даражаси ва кўлами биринчи навбатда шу давлатнинг молиявий-иқтисодий ва банк тизимларининг нечоғлиқ барқарор ва ишончли эканига, уларнинг ҳимоя механизмлари қанчалик кучли эканига боғлиқлигини исботлашга ҳожат йўқ. (И.Каримов)3. «Ўзбекистонда қабул қилинган ўзига хос ислоҳот ва модернизация модели орқали биз ўз олдимизга узоқ ва давомли миллий манфаатларимизни амалга ошириш вазифасини қўяр эканмиз, «шок терапияси» деб аталган усулларни бизга четдан туриб жорий этишга қаратилган уринишлардан, бозор иқтисодиёти ўзини ўзи тартибга солади, деган ўта жўн ва алдамчи тасаввурлардан воз кечдик» (И.Каримов)

31-СЛАЙД

3-савол 3-савол Ташқи самара ва харажатларТашқи самара ва харажатлар 3322-СЛАЙД-СЛАЙД

;;

Ташқи самаралар- бозордаги олди-соттидан олинадиган,лекин нархда

ўз ифодасини топмаган харажат ёки фойда.

MSC=MPC+MEC,Бу ерда MSC-ижтимоий чекли

харажатMPC-хусусий чекли харажатMEC-ташқи чекли харажат

F MSC=MPC+MEC

E2

MEC S=MPCP2

E1P1

D=MSB

QQ1Q2

Манфий(салбий) ташқи самара-бирор иқтисодий агентнинг фаолияти бошқа иқтисодий агентларнинг фаолиятида

харажатни келтириб чиқарадиган ҳолат.


F

D=MPB+MEB

E2

S=MSC

P

P2

E1

P1

D=MPB

Q

Q1 Q2

Мусбат (ижобий) ташқи самара-бирор иқтисодий агентнинг фаолияти бошқа агентларга ютуқ келтирганда вужудга

келади.MSB=MPB+MEB,

MSB-ижтимоий чекли ютуқ;MPB-хусусий чекли ютуқ;MEB-Ташқи чекли ютуқ.


Ташқи самаралар

Мусбат(ижобий) Манфий(салбий)


Ижобий ва салбий ташқи самарага таъсир қилиш Ижобий ва салбий ташқи самарага таъсир қилиш

Ташқи самарани ички самарага айлантириш трансформацияси

Тартиблаштириладиган соликлар

Тартиблаштириладиган субсидиялар


3-савол б3-савол бўича хулоса:ўича хулоса:

Ижобий ташқи самарага эга бўлган товар ва Ижобий ташқи самарага эга бўлган товар ва хизматларни ишлаб чикаришни хизматларни ишлаб чикаришни рағбатлантириш керак;рағбатлантириш керак;

Салбий ташқи самарага эга бўлган товар ва Салбий ташқи самарага эга бўлган товар ва хизматларни ишлаб чикаришни чеклаш керак;хизматларни ишлаб чикаришни чеклаш керак;

Ташқи самараларни ички самарага Ташқи самараларни ички самарага айлантириш учун хусусий чекли айлантириш учун хусусий чекли харажатларни ижтимоий чекли харажатларга харажатларни ижтимоий чекли харажатларга яқинлаштириш лозим.яқинлаштириш лозим.


4-савол. Давлатнинг атроф-мухитни 4-савол. Давлатнинг атроф-мухитни мухофаза килиш сиёсати.мухофаза килиш сиёсати.

Атроф-мухитни мухофаза килишнинг Атроф-мухитни мухофаза килишнинг самарали сиёсати-назорат килишдан самарали сиёсати-назорат килишдан олинадиган ижтимоий чекли ютук олинадиган ижтимоий чекли ютук назоратни амалга тадбик этиш учун назоратни амалга тадбик этиш учун сарфланадиган ижтимоий чекли сарфланадиган ижтимоий чекли харажат билан баланслаштириладиган харажат билан баланслаштириладиган сиёсатдир.сиёсатдир.


27-слайд27-слайд..

Чиқиндиларга норма ва стандартлар урнатиш

Атроф-мухитга зарарли чиқиндиларни

чиқарилишини камайтириш йуллари

Зарарли чикиндилар учун тулов

Табиий мухитни зарарлаш

хукукини сотиш


CHiqindilаrning оptimаl dаrаjаsini аniqlаsh.

Q - chiqindilarni kamayish darajasi,

(%)

Chekli yutuq va xarajatlar

MSCMSB

E0

Qe 100%


Аtrоf-muhitni iflоslаshgа huquqni sоtilishi.

Narx (ming so'm, 1 kg uchun)

S=MSC

600

E2

500

E1

Рухсатномалар сони ёки чиқиндилар миқдори,

(кг/бир кунда)

D=MSB

20001000

900


4-саволга бўича хулоса:

• Мамлакатда экологик муҳитни яхшилаш бўича мукаммал воситаларни ишлаб чиқиш мақсадга мувофиқ ҳисобланади.


Эътиборларингиз Эътиборларингиз учун раҳмат!учун раҳмат!

Documents

1-СЛАЙД ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ