Upload
others
View
7
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
ÑEÀ THI THÖÛ THPT QG VEÀ PT-BPT-HEÄ PT ÑAÏI SOÁ
GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
A. PHÖÔNG TRÌNH – BAÁT PHÖÔNG TRÌNH
BAØI 1 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN NGUYEÃN ÑÌNH CHIEÅU – ÑOÀNG THAÙP 2016)
Ñieàu kieän xaùc ñònh : x 4
Phöông trình (1) 504xx244x44x4xx
2
504xx224x4xx504xx224x4xx
222
5x54xx0484xx24xx
2
BAØI 2 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN SÖ PHAÏM HAØ NOÄI 2016 LAÀN 1)
Caùch 1 : Ñöa veà haèng ñaúng thöùc
Ñieàu kieän xaùc ñònh :
01x2xx3
02x2x3
23
23
Phöông trình 01x2xx32x2x32x2x223232
01x2xx322x2x324x4x423232
01x11x2xx312x2x32
223
223
Daáu baèng xaûy ra
11x2xx3
12x2x3
1x
23
23
x = 1
Caùch 2 : Söû duïng baát ñaúng thöùc AM – GM
Ñieàu kieän xaùc ñònh :
01x2xx3
02x2x3
23
23
Theo baát ñaúng thöùc AM – GM ta coù :
2
2x2x312x2x3.1
23
23
2
1x2xx311x2xx3.1
23
23
Suy ra :
2
3x2x31x2xx32x2x32x2x2
2
23232
(x + 1)2 0 x = 1
Thöû laïi : x = 1 thoûa maõn phöông trình ñaõ cho.
Keát luaän : Vaäy nghieäm cuûa phöông trình laø : x = 1.
BAØI 3 : (ÑEÀ TT THPT QUOÁC HOÏC HUEÁ 2016)
Ñieàu kieän xaùc ñònh : x 1
3222
x121xx1xx31xx5x4x1
32222
x1x121xx1x1x2x1xx5x4x
01xxx12x1x11xx2x2322
201xxx1x11xx2x
2222
Vì
2x
01xxx1x1
02x
1x2
2
(thoûa maõn ñieàu kieän)
Vaäy nghieäm cuûa phöông trình ñaõ cho laø x = 2.
BAØI 4 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN VÓNH PHUÙC 2016 LAÀN 3 2016)
2
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
Ñieàu kieän : x 2
Ta coù :
0
2x24x2x6
4x2x22x24x2x6
2
2
2
, x 2
Do ñoù baát phöông trình 2x24x2x622x22
2
x62x12x22x2 (1)
Nhaän xeùt : x = 2 khoâng laø nghieäm cuûa baát phöông trình
Khi x > 2, chia hai veá baát phöông trình (1) cho 02x ta ñöôïc :
2
2x
x612
2x
x22
(2)
Ñaët
2x
xt
thì baát phöông trình (2) ñöôïc :
2t
02t2
1t
t612t4t84
0t22
t612t22222
2
322x
08x4x
0x
2
2x
x2t
2
Baát phöông trình naøy coù nghieäm duy nhaát : 322x
Chuù yù : baøi naøy coù nhieàu caùch giaûi khaùc nhö duøng veùctô, duøng baát ñaúng thöùc, duøng pheùp bieán ñoåi töông
ñöông
BAØI 5 : (ÑEÀ TT SGD-ÑT TÆNH THANH HOÙA 2016)
Goïi baát phöông trình ñaõ cho laø (1). Ñieàu kieän xaùc ñònh : x 2
5x2x216x2x2x2x5x2x2x2x3xxx2x212222
16x2x2x2x16x2x25x2x216x2x2x2x2222
(Do 2x2 – 2x + 5 > 0, x R)
Ñaët 2xa , b = x – 1 (a 0), (2) trôû thaønh :
0ba
0ba
b2a2ba
0ba
b2a2ba2222
22
a = b 0
Do ñoù ta coù :
2
133x
01x3x
1x
1x2x
01x
1x2x22
Vaäy baát phöông trình ñaõ cho coù nghieäm :
2
133x
.
BAØI 6 : (ÑEÀ TT SGD-ÑT TÆNH BAØ RÒA VUÕNG TAØU 2016)
Ñieàu kieän: x ≥ –1.
(1) 1x221x1x51x22x41x6xx422
Ta thaáy x = –1 laø moät nghieäm cuûa baát phöông trình.
Vôùi x > –1, ta coù: (1)
1x
1x2215
1x
1x2
1x
1x2215
1x
1x222
Ñaët
1x
1x2t
ta coù baát phöông trình : 1t25t
2
Ta coù :
3
2t1t25t
2
18
5510x13x61x2
3
2
1x
1x2
22x21x21x2x2
3
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
Vaäy nghieäm laø:
18
5510x1
BAØI 7 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN VÓNH PHUÙC 2016 LAÀN 4 2016)
Ñieàu kieän : 1 x 12
Khi ñoù baát phöông trình 1251xx115x12x5
24x11x27x1x5x11x18x125x2
24x11x2
7x1x5
24x11xx11
x18x125
24x11xx2
22
*0
7x1x5
x11
x18x125
x224x11x
A
2
Maët khaùc :
0
7x1x5
181x5
x18x125
18x125
7x1x5
x111
x18x125
x1A
, x [1 ; 12]
Do ñoù baát phöông trình (*) x2 – 11x + 24 0 3 x 8, keát hôïp ñieàu kieän suy ra : 3 x 8
Vaäy taäp nghieäm cuûa baát phöông trình laø : S = [3 ; 8].
BAØI 8 : (HSG TÆNH HAÛI DÖÔNG 2016)
Ñieàu kieän : x 2
Baát phöông trình coù daïng : 1x22xx22x1xx32x6x22x1xx32
2
1x
2xx2
1x
2xx3
Ñaët
0
1x
2xxt
ta ñöôïc 2t
2t
2
1t
02t3t22
(do t 0)
Vôùi t 2
2
1x
2xx
x
2 – 6x – 4 0 133x
133x
133x
Vaäy baát phöông trình coù nghieäm 133x .
BAØI 9 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN SÖ PHAÏM HAØ NOÄI 2015 LAÀN 1)
Ñieàu kieän : x R
Khi ñoù, 20x3x3x213 33
Ta coù : 0
4
x3
2
xx3x3x3xx
22
3 332
33 32
Daáu baèng xaûy ra
3
22
3 3
3x
0x
0
4
x3
2
xx3
Ñieàu naøy voâ lyù neân daáu baèng khoâng xaûy ra 0x3x3xx3
233 32
Do ñoù,
0
x3x3xx
3x23x20
x3x3xx
x3x3x22
32
33 32
3
3
32
33 32
33
3
33
32
33 22
3
2
3x03x20
x3x3xx
113x2
BAØI 10 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN KHTN HAØ NOÄI 2015 LAÀN 5)
Ñieàu kieän : x R
4
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
Khi ñoù, 33
323333
1x27xx1x6x12x87xx7xx37xx1
06x4x1x06x2x3x7x1x1x7x1x27xx223333
1x022x1x2
BAØI 11 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN SÖ PHAÏM HAØ NOÄI 2015 LAÀN 1)
Ñieàu kieän :
*
2
1x
01x26x
01x22x
2x
06x11x2
02x3x2
2x
2
2
Khi ñoù : 2x31x26x46x31x22x1
46x2x31x246x2x36x2x1x2
2x6x31x22x6x2x6x6x2x31x2
12x8x1x296x2x1x236x2x28x21x268x22
7x
3x
021x10x2
Thöû laïi x = 3 hoaëc x = 7 thoûa maõn phöông trình ñaõ cho.
Vaäy nghieäm cuûa phöông trình laø x = 3 ; x = 7.
BAØI 12 : (ÑEÀ TT SGD-ÑT TÆNH QUAÛNG NAM 2015)
Ñieàu kieän :
6
1x (*)
Khi ñoù, 1x61x628x6x9x2123
01x61x1x621x61x28x6x9x223
0
1x61x
1x61x1x6210x16x3x2
2
23
20
1x61x
1x625x22x4x0
1x61x
2x4x1x622x4x5x2
2
2
2
Vôùi
0
1x61x
1x625x2
6
1x
neân 22x02x4x2
2 (thoûa maõn ñieàu kieän)
Vaäy nghieäm cuûa phöông trình laø 22x .
BAØI 13 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN SÖ PHAÏM HAØ NOÄI 2015 LAÀN 5)
Ñieàu kieän : *
24x
0x
Ñaët
12t
12t
t12x
Khi ñoù : 217125t12t5t5t5t12ttf
Vì : f(t) = f(t) f(t) laø haøm soá chaün treân taäp D = ( ; 12] [12 ; )
Do ñoù ta chæ caàn xeùt treân [12 ; ).
Ta coù :
0
5t12t2
17t2
5t5t
t
5t12t2
17t2t'f
, t (12 ; )
t = 13 laø nghieäm duy nhaát thuoäc [12 ; )
Maët khaùc f(t) laø haøm soá chaün neân t = 13 laø nghieäm duy nhaát thuoäc ( ; 12].
Töø ñoù ta ñöôïc
25x
1x
13t
BAØI 14 : (ÑEÀ TT SGD-ÑT TÆNH BAÉC NINH 2015)
5
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
Ñieàu kieän : *
5
4x
Khi ñoù 03x3x41x4x31x4x512
03x3x4
4x1x
1x2x4x3
4x51x
1x2x4x532
22
03x3x4
4x1x
3x3x3
4x51x
3x3x32
22
0
4x1x
3
4x51x
34xf
03x3x
0
4x1x
3
4x51x
343x3x
2
2
TH1 :
2
213x03x3x
2
Thöû laïi thì chæ coù
2
213x
thoûa maõn.
TH2 : 0
4x1x
3
4x51x
34xf
Ta xeùt haøm soá treân vôùi
5
4x .
Khi ñoù ta coù :
4x2
11
4x1x
3
4x52
51
4x51x
3x'f
22
Vaäy : f’(x) > 0 vôùi moïi
;
5
4x .
Keát hôïp vôùi f(x) lieân tuïc treân
;
5
4 f(x) ñoàng bieán treân
;
5
4
Do ñoù treân
;
5
4, phöông trình f(x) = 0 neáu coù nghieäm thì seõ coù nghieäm duy nhaát.
Maët khaùc, f(0) = 0 x = 0 laø nghieäm duy nhaát cuûa f(x) = 0
Vaäy nghieäm cuûa phöông trình laø x = 0 vaø
2
213x
.
BAØI 15 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN SÖ PHAÏM HAØ NOÄI 2015 LAÀN 7)
Caùch 1 : Nhaân lieân hôïp cô baûn vaø ñaùnh giaù chöùng minh voâ nghieäm.
Ñieàu kieän : x R
Khi ñoù
44x424x4
3x125x23x24x4315x11x21
33 2
32
2
44x424x4
125x2
3x
33 2
Ta coù 31244x424x45x2233 2
Do 2
5x05x2034x4144x424x4
2333 2
Vôùi x > 3 VT(3) > (2.3 – 5)(4 + 4 + 4) = 12 = VP(3) loaïi
Vôùi 3x
2
5 VT(3) < (2.3 – 5)(4 + 4 + 4) = 12 = VP(3) loaïi
Vôùi x = 3 thì ñaõ thoûa maõn (3).
6
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
Do ñoù, (3) x = 3
Caùch 2 : Nhaân lieân hôïp cô baûn vaø khaûo saùt haøm soá chöùng minh voâ nghieäm.
Ñieàu kieän : x R (*)
Khi ñoù,
44x424x4
3x125x23x24x4315x11x21
33 2
32
2
44x424x4
125x2
3x
33 2
Ta coù : 32444x424x410x4233 2
Do 2
5x010x4034x4144x424x4
2333 2
Ñaët 14x4t3 ,
2
5x VT(3) thaønh (t
3 – 6)(t
2 + 2t + 4) – 24 = f(t)
Xeùt haøm soá f(t) = (t3 – 6)(t
2 + 2t + 4) – 24 vôùi t (1 ; ) coù :
f’(t) = 3t2(t
2 + 2t + 4) + (t
3 – 6)(2t + 2) = 5t
4 + 8t
3 + 12t
2 – 12t – 12
Vôùi t > 1
t12t12
8t8
5t5
2
3
4
5t4 + 8t
3 + 12t
2 > 12t + 13 > 12t + 12 f’(t) > 0, t (1 ; )
Keát hôïp vôùi f(t) lieân tuïc treân (1 ; ) f(t) ñoàng bieán treân (1 ; )
Do ñoù treân (1 ; ), phöông trình f(t) = 0 neáu coù nghieäm thì seõ coù nghieäm duy nhaát.
Maët khaùc
02f
;12
t = 2 laø nghieäm duy nhaát cuûa f(t) = 0 24x43 x = 3
Vaäy nghieäm cuûa phöông trình laø x = 3.
Caùch 3 : Söû duïng baát ñaúng thöùc AM-GM.
Ñieàu kieän : x R (*)
Ta coù : 1x04x404x430
8
47
4
11x21VT
3
2
Laïi coù : 2x2 – 11x + 21 = 2(x – 3)
2 + x + 3 x + 3, x R (2)
Vôùi x > 1, aùp duïng baát ñaúng thöùc AM – GM ta coù : 334x4128.8.4x43884x4
Keát hôïp vôùi (2) 32
4x4321x11x2
Daáu baèng xaûy ra x = 3
Thöû laïi ñaõ thoûa maõn.
Vaäy nghieäm cuûa phöông trình laø x = 3.
BAØI 16 : (ÑEÀ TT SGD-ÑT TÆNH BAÉC GIANG 2015)
Ñieàu kieän : x 2
42x27xx422x7xx4x8x4102x7xx42222
12x22xx442x27xx422x22x222x7xx4 222
012xx212xx2012xx2
22
1x22x
1x22x
hoaëc
1x22x
1x22x
Giaûi caùc heä baát phöông trình treân ñöôïc taäp nghieäm laø :
;
8
4151;2T .
7
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
B. HEÄ PHÖÔNG TRÌNH
BAØI 1 : (ÑEÀ TT SGD-ÑT TP HAØ NOÄI NAÊM 2016)
Ñieàu kieän :
0xy3x
3
2x
2
2
2
2
x
11
x
1y1yy
x
1
x
11y11 (3)
Xeùt haøm soá 2
t1ttf , t R. Do f’(t) > 0 haøm soá f ñoàng bieán treân R.
Do ñoù x
1y
x
1fyf3
Khi ñoù, 0
7x2
53x2x353x2x37x22
nghieämlaøkhoâng
2
7xvì
Xeùt haøm soá 7x2
53x2x3xg
vôùi
2
7\;
3
2x .
Ta coù : 27x2
10
3x2
1
2x32
3x'g
Vì 02x33x3
2
7\;
3
2x
0
7x2
10
3x2
1
2x32
3x'g
2
vôùi
2
7\;
3
2x
Suy ra g(x) ñoàng bieán treân
2
7;
3
2 vaø
;
2
7
Maø g(1) = g(6) = 0 neân phöông trình coù hai nghieäm laø x = 1 ; x = 6.
Vaäy heä coù nghieäm laø : (1 ; 1),
6
1;6 .
BAØI 2 : (ÑEÀ TT SGD-ÑT TÆNH QUAÛNG NAM 2016)
212y14x1y4x83
101y21yyxyx
I2
Ñieàu kieän : x 8, y 1, (x – y)(y + 1) 0 (*)
Neáu (x ; y) laø nghieäm cuûa heä (I) thì y > 1. Suy ra : x – y 0
Do ñoù : 1y2x1
1y
yx1
1y
yx02
1y
yx
1y
yx1
Thay x = 2y + 1 vaøo (2) ta ñöôïc : 12y141y21y4y2732
06y10y41y27321y4011y10y4y2731y422
301y2
1y27
3
21y
23y
Vì
2
7y1 neân
223
22
21y
2
,
4
3
1y27
3
, 2y + 1 > 1
01y2
1y27
3
21y
2
Do ñoù : (3) y – 3 = 0 y = 3 x = 7 (thoûa (*))
Vaäy heä phöông trình ñaõ cho coù moät nghieäm (x ; y) = (7 ; 3).
8
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
BAØI 3 : (ÑEÀ TT SGD-ÑT TÆNH PHUÙ YEÂN 2016)
Ñaët
yb
1xa
Heä phöông trình trôû thaønh :
21ba6a1b
11ab6b1a
1ba6a1b
6b1a1ab
22
22
22
22
Tröø veá theo veá (1) vaø (2) : (a – b)(a + b – 2ab + 7) = 0
07ab2ba
ba
TH1 : a = b
Thay vaøo phöông trình (1) ta ñöôïc : (a – 1)(a2 + 6) = a(a
2 + 1) a
2 – 5a + 6 = 0
3a
2a
2x
1x
Suy ra heä coù hai nghieäm : (1 ; 2), (2 ; 3).
TH2 : a + b – 2ab + 7 = 0
Coäng veá theo veá hai phöông trình (1) vaø (2) ruùt goïn ta ñöôïc :
2
1
2
5b
2
5a
22
Ta coù heä phöông trình ñoái xöùng loaïi I :
2
1
2
5b
2
5a
07ab2ba
22
Giaûi heä ta coù caùc nghieäm :
3b
2a
;
2b
3a
Töø ñoù caùc nghieäm (x ; y) laø : (2 ; 2) ; (1 ; 3).
Vaäy heä phöông trình coù 4 nghieäm laø : (1 ; 2), (2 ; 2), (2 ; 3), (1 ; 3).
BAØI 4 : (ÑEÀ TT SGD-ÑT TÆNH ÑOÀNG THAÙP 2016)
Ñieàu kieän :
0y
0x
Khi ñoù :
0
yx
yx
yyxyx
yxx0yxyyxyx1
22
22
3yx0
yx
1
yyxyx
xyx
22
Thay (3) vaøo phöông trình (2) ta ñöôïc phöông trình : x518x3xx4x522
6x3xx59x9x2x518x3xx4x5222
43x.x6x53x3x6x222
Ñaët x6xa2 , 3xb vôùi a, b 0, phöông trình (4) trôû thaønh : 2a
2 – 5ab + 3b
2 = 0
b3a2
ba
TH1 : Vôùi a = b ta ñöôïc phöông trình :
2
617y
2
617x3xx6x
2
TH2 : Vôùi 2a = 3b ta ñöôïc phöông trình : 9y9x3x3x6x22
Vaäy nghieäm cuûa heä phöông trình laø : (9 ; 9),
2
617;
2
617
BAØI 5 : (ÑEÀ TT SGD-ÑT TÆNH LAØO CAI 2016)
Ñieàu kieän :
2y
2x0
(*)
9
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
Vôùi ñieàu kieän (*) ta coù :
3x1x2y3y
1x
0x1x2y3y1x1
Vôùi x = 1 thay vaøo (2) ta ñöôïc :
8
31y18y22 (khoâng thoûa maõn ñieàu kieän)
Ta coù : 4xx2y2y3
33
Xeùt haøm soá f(t) = t3 + t treân R ; f’(t) = 3t
2 + 1 > 0, t R
Suy ra, haøm soá f(t) ñoàng bieán vaø lieân tuïc treân R.
Khi ñoù : 2xyx2yxf2yf4
Thay y = x – 2 vaøo (2) ta ñöôïc : 222
x9x4216x83216x94x22x24
0x8xx4216x48222
Ñaët 2
x42t (t 0) ; phöông trình trôû thaønh : 4t2 + 16t – (x
2 + 8x) = 0
loaïi04
2
xt
2
xt
Ta coù : 3
624y
3
24x
9
32x
2x0
2
xx42
2
2
Vaäy heä phöông trình ñaõ cho coù nghieäm duy nhaát : (x ; y) =
3
624;
3
24
BAØI 6 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN NGUYEÃN QUANG DIEÄU 2016)
Nhaân hai veá cuûa phöông trình (1) vôùi 3 roài tröø theo veá cho (2), ta ñöôïc phöông trình :
4x2 + 4xy + y
2 – 6x + 3y + 2 = 0 (2x + y)
2 – 3(2x + y) + 2 = 0
2yx2
1yx2
Neáu 2x + y = 1 thì y = 1 – 2x, thay vaøo (1) ta ñöôïc : 7x2 – 5x = 0
7
3y
7
5x
1y0x
Neáu 2x + y = 2 thì y = 2 – 2x, thay vaøo (1) ta ñöôïc : 7x2 – 11x + 4 = 0
7
6y
7
4x
1y1x
Vaäy heä phöông trình ñaõ cho coù 4 nghieäm laø : (0 ; 1), (1 ; 0),
7
3;
7
5,
7
6;
7
4
BAØI 7 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN HAÏ LONG 2016)
Ñieàu kieän :
2
3x
Töø phöông trình (1) ta coù : x3 + 3x = (y + 1)
3 + 3(y + 1)
Xeùt haøm soá f(t) = t3 + 3t coù f’(t) = 3t
2 + 3
f’(t) > 0 vôùi moïi t suy ra haøm soá f(t) ñoàng bieán treân R.
f(x) = f(y + 1) x = y + 1
Theá x = y + 1 vaøo phöông trình (2) ta ñöôïc : 1x36x73x21x3 (3)
Ta coù x = 1 khong laø nghieäm phöông trình. Töø ñoù : 1x
1x36x73x2
3
Xeùt haøm soá 1x
1x36x73x2xg
3
10
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
Taäp xaùc ñònh : 1\;
2
3D
23 2 1x
6
6x73
7
3x2
1x'g
g’(x) > 0
2
3x ; x 1,
2
3'g khoâng xaùc ñònh
Haøm soá ñoàng bieán treân töøng khoaûng
1;
2
3 vaø (1 ; ).
Ta coù : g(1) = 0 ; g(3) = 0
Töø ñoù phöông trình g(x) = 0 coù ñuùng hai nghieäm x = 1 vaø x = 3.
Vaäy heä phöông trình coù hai nghieäm (1 ; 2) vaø (3 ; 2).
BAØI 8 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN VÓNH PHUÙC LAÀN 1 2016)
Ñieàu kieän :
4y
2x
0y4
02x
Töø phöông trình (1) ta coù : (x – 1)3 = (y – 2)
3 x – 1 = y – 2 y = x + 1 (3)
Thay (3) vaøo (2) ta ñöôïc phöông trình : 1x2x41xx1x42x23
1x4xxx32x23 , ñieàu kieän : 2 x 3
4x1x
3x32x
2x32x24x4xx3x32x
223
4x1x
2x32x3x32x
4x32x22
2xx2x
2x32x3x32x
2xx22
2
1x2x02xx0
2x32x3x32x
22x2xx
2
0
2
3y2x3
(x ; y) = (2 ; 3) (thoûa maõn ñieàu kieän)
0y1x3 (x ; y) = (1 ; 0) (thoûa maõn ñieàu kieän)
Vaäy heä phöông trình coù hai nghieäm : (x ; y) = (2 ; 3), (x ; y) = (1 ; 0).
BAØI 9 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN VÓNH PHUÙC LAÀN 2 2016)
Ñieàu kieän :
7y
2x
07y
02x
Töø phöông trình (1) ta coù : (x – 1)3 + 5(x – 1) = (y – 1)
3 + 5(y – 1) (3)
Xeùt haøm soá f(t) = t3 + 5t, treân taäp R, f’(t) = 3t
2 + 5 > 0, t R haøm soá f(t) ñoàng bieán treân R
Töø (3) : f(x – 1) = f(y – 1) x = y (4)
Thay (4) vaøo (2) ta ñöôïc phöông trình :
32x6x13x2x6x27x10x5x5232 (5)
Ñieàu kieän : x 2
10x5x2x22x6x237x10x5x5232 (6)
05x
22x
6x2
37x
10x5x52x5x2x
22x
6x2
37x
10x5x52x
2
2
2
2
2y2x4
(x ; y) = (2 ; 2) (thoûa maõn ñieàu kieän)
11
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
0
2
6x2
5
10x5x5
22x
6x2
37x
10x5x522
0
2
1
22x
16x2
5
1
37x
110x5x5
2x,0
2x,0
2x,0
2x,0
2
(phöông trình naøy voâ nghieäm)
Vaäy heä phöông trình coù moät nghieäm duy nhaát : (x ; y) = (2 ; 2).
BAØI 10 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN LEÂ HOÀNG PHONG – HCM LAÀN 1 2016)
Xeùt f(t) = cost + 2t coù f’(t) = sint + 2 > 0 t f(t) ñoàng bieán treân R
Do ñoù (1) f(x) = f(y) x = y
Thay vaøo (2) ta ñöôïc : 31x21x2x2x201x21xxx4
333
Xeùt g(t) = t3 + t coù g’(t) = 3t
2 + 1 > 0 t g(t) ñoàng bieán treân R
Do ñoù, 4
51xx21x21x2fx2f3
Vaäy nghieäm cuûa heä phöông trình laø (x ; y) =
4
51;
4
51.
BAØI 11 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN LEÂ HOÀNG PHONG – HCM LAÀN 2 2016)
Xeùt (1) ta thaáy do VT (1) 0 neân y 0. Do ñoù :
Neáu x > y2 thì VT (1) >
2
y = y VT(1) > VP(1)
Neáu x < y2 thì VT (1) <
2
y = y VT (1) < VP (1)
Vaäy (1) x = y2.
Thay vaøo (2) ta ñöôïc : (2) 6xx15x14x132
Ñaët x1A vaø x1B . Ñieàu kieän : 0 A, B 2
Ta coù : A, B 0 ; A2 + B
2 = 2 vaø 2A
2 + B
2 = x + 3
(2) 3AB + 4B = 5A + 2A2 + B
2 + 3 B
2 – (3A + 4)B + 2A
2 + 5A + 3 = 0 ( = (A + 2)
2)
B = 2A + 3 (loaïi vì B 2 < 2A + 3) hay B = A + 1 B = A + 1
x12x21x121x1x11x1x1
2
3x
4
3x
2
1x
x441x4x4
01x2
2
2
Khi ñoù : 42
4
3y
2
3y
Vaäy heä coù nghieäm laø
4
4
3;
2
3.
BAØI 12 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN PHUÙ YEÂN 2016)
Ñieàu kieän :
2
1y
Ta coù : 141y22y2x30x24x8123
3141y231y2142x232x2
32
Xeùt haøm soá f(t) = (t2 + 3)t + 14 treân R. Ta coù : f’(t) = 3t
2 + 3 > 0 t
Suy ra haøm soá f(t) ñoàng bieán vaø lieân tuïc treân R.
12
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
Do ñoù :
2
5x4x2y
1x
1y22x21y2f2x2f32
Thay vaøo phöông trình (2) ta ñöôïc : 3 22
285x8x412x16626x5x8x42x3
3 223
4x10x6124x62x48x12
*4x10x612884x10x62x1x263 222
Vôùi x 1, ta coù : 6(2x – 1)(x – 2)2 0 ; 6x
2 – 10x + 4 0
AÙp duïng baát ñaúng thöùc AM – GM cho ba soá khoâng aâm, ta coù :
3 23 22
4x10x6128.8.4x10x63884x10x6
3 222
4x10x612884x10x62x1x26
Daáu baèng xaûy ra
84x10x6
02x1x2
1x
2
2
x = 2
Suy ra (*) x = 2
2
5y (thoûa maõn)
Keát luaän : Vaäy heä phöông trình coù nghieäm duy nhaát
2
5;2 .
BAØI 13 : (HSG TÆNH PHUÙ THOÏ 2016)
Ñieàu kieän xaùc ñònh :
01x2
0yx
Ñaët t = x + y (t 0)
Phöông trình (1) trôû thaønh : 02t2t34t42t2t3t22
0
2t2t3
12t2t0
2t2t3
2t2t32t2t
t = 2 (vì 0
2t2t3
12t
t 0)
Vôùi t = 2 suy ra x + y = 2 y = 2 – x
Thay y = 2 – x vaøo (2) ta coù : 01x2x1x21x2xx1x2x1x2xx232
21x
x1x2
0x
x1x201x2x01x2x1x2x2
2
Suy ra 21y .
Vaäy heä ñaõ cho coù moät nghieäm : 21;21 .
BAØI 14 : (HSG TÆNH HAÛI DÖÔNG 2016)
Coäng theo veá hai phöông trình trong heä roài ruùt goïn ta ñöôïc : 11y1y1y1xxx2222 (*)
Xeùt haøm soá 1ttttf22 treân R ta coù :
1t
t1tt2t'f
2
2
2
Töø ñoù 0t2t2
1t
t1t2t2t'f
2
2
2
t R vaø f’(t) = 0 t = 0
Do ñoù haøm soá ñoàng bieán vaø lieân tuïc treân R.
Vì vaäy (*) f(x) = f(y + 1) x = y + 1
Thay vaøo phöông trình (2) ta ñöôïc : (y + 1)2 + 2y
2 = 2(y + 1) – 4y + 3 3y
2 + 4y – 4 = 0
13
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
3
5x,
3
2y
1x,2y
Vaäy heä coù nghieäm (x ; y) =
3
2;
3
5;2;1 .
BAØI 15 : (HSG TRÖÔØNG HAØN THUYEÂN – BAÉC NINH 2016)
Ta coù :
2
yx2yx4
2
22
22
2222
yx2
4
3
2
yx2yx2xy2yx2yxy2x4
Do ñoù VT 2x + y. Daáu baèng xaûy ra khi 2x = y.
Thay vaøo phöông trình (2) ñöôïc : 51x8x311x2
Vôùi
2
11x khoâng laø nghieäm. Xeùt
2
11x , phöông trình 0
11x2
51x8x3
Xeùt 11x2
51x8x3xf
vôùi
;
2
11
2
11;
3
8D .
Ta coù :
0
11x2
10
1x.8x3
8x31x3
2
1x'f
11x2
10
1x2
1
8x32
3x'f
22
, x D
Treân moãi khoaûng phöông trình coù toái ña moät nghieäm.
Ta coù : f(8) = f(3) = 0
Vaäy phöông trình coù hai nghieäm : x = 8 ; x = 3.
Do ñoù heä coù hai nghieäm (x ; y) laø (8 ; 16) vaø (3 ; 6).
BAØI 16 : (HSG TP.HOÀ CHÍ MINH 2015)
Nhaän thaáy raèng (2) luoân ñuùng vôùi
x
1y vaø baøi toaùn coù chöùa phaân thöùc neân khoù cho vieäc nhaân lieân hôïp. Töø
ñoù seõ nghó ñeán ñaùnh giaù tröïc tieáp baèng baát ñaúng thöùc.
Ñieàu kieän : x 0, y 1
AÙp duïng baát ñaúng thöùc Cauchy – Schwarz ta coù :
22VP
yx
x2
y.11.x
x2
y1.x1
x2
1x
1
y1
x2
yxy
1
y1
xy2
yxy
1
y1
xyVT
Daáu ñaúng thöùc xaûy ra khi vaø chæ khi
1
y
x
1
y1yxyxy
1xy
0y1xyyx222
x
1y1xy
1xy
01yxy1xy
10
1y
10x
4x416x8x
4x
4x1x21
x
41x
x
21
2
Taäp nghieäm cuûa heä phöông trình laø : S = (x ; y) =
10
1;10 .
BAØI 17 : (HSG TÆNH QUAÛNG NAM 2015)
Ñieàu kieän : y 0
Do y = 0 khoâng laø nghieäm heä neân xeùt y > 0 vaø töø (2), ñeå heä phöông trình coù nghieäm thì x > 0.
14
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
y
1fx2f1
y
1
y
1
y
11x2.x2x22
2
2
Xeùt 1t.tttf2 treân (0 ; ) coù 0
1t
t1t1t'f
2
2
2
, t > 0.
Do ñoù haøm soá f(t) ñoàng bieán treân (0 ; ). Suy ra : y
1x2
y
1fx2f
Theá vaøo (1) 306y1y2yy23
Söû duïng Casio, tìm ñöôïc phöông trình (3) coù nghieäm duy nhaát y = 1 vaø quan saùt thaáy veá traùi cuûa (3) coù ñaïo
haøm coù khaû döông neân söû duïng haøm soá ñeå giaûi.
Xeùt haøm soá 6y1y2yyyf23 treân (0 ; ) coù 0
y
1yy4yy3y'f
2
2
, y > 0 neân f(y)
ñoàng bieán treân (0 ; ).
Do ñoù phöông trình f(y) = 0 coù toái ña moät nghieäm maø f(1) = 0 y = 1
2
1x
Keát luaän : So ñieàu kieän, taäp nghieäm heä phöông trình laø S = (x ; y) =
1;
2
1.
BAØI 18 : (ÑEÀ TT SGD-ÑT TP HCM 2015)
Ñieàu kieän : x 2, y > 0
(2) (x – y2)(xy + x – 1) = 0 x = y
2 (do xy + x – 1 > 0)
(1) 2y2yy12y1y12y1y22
22
2
Vaäy heä phöông trình coù 1 nghieäm : (4 ; 2).
BAØI 19 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN VÓNH PHUÙC 2015)
Ñieàu kieän :
09xy2
4x
Phöông trình (1) : x3 – y
3 + 17x – 32y = 6x
2 – 9y
2 – 17 (x – 2)
3 + 5(x – 2) = (y – 3)
3 + 5(y – 3)
[(x – 2) – (y – 3)].[(x – 2)2 + (x – 2)(y – 3) + (y – 3)
2 + 5] = 0 (x – 2) – (y – 3) = 0
y = x + 1 (3)
Theá (3) vaøo (2) ta ñöôïc phöông trình : 10x9x11x9x4x3x2
35x2x411x9x34x3x2
47x
411x
9x
34x
3x
6y,5x05x
7x5x
411x
5x9x
34x
5x3x
0
2
9x
411x
9x
2
5x
34x
3x4
0
34x
2
2
1
411x
19x
2
1
34x
15x
(voâ nghieäm)
Vaäy heä phöông trình coù moät nghieäm duy nhaát (x ; y) = (5 ; 6).
BAØI 20 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN VÓNH PHUÙC LAÀN 3 2015)
Ñieàu kieän : x + 2y + 1 0
Khi heä coù nghieäm 0yxy;x
1
Ta thaáy yx2y2xy2x522 (*), daáu baèng khi x = y.
Thaät vaäy : (*) 5x2 + 2xy + 2y
2 (2x + y)
2 (x – y)
2 0 luoân ñuùng vôùi moïi x, y R
Töông töï, y2xy5xy2x222 (**), daáu baèng khi x = y.
15
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
Töø (*), (**) VT(1)
= yx3y5xy2x2y2xy2x52222 = VP
(1)
Daáu ñaúng thöùc xaûy ra khi x = y.
Theá y = x vaøo (2), ta ñöôïc : 5xx28x19.21x323 (3)
Ta coù : x2x22x8x1921x1x3323
0x2x2
2x8x192x8x19
x7x6x2
1x1x3
xx2
233 2
232
0xx2
2x8x192x8x19
7xxx2
1x1x3
xx 2
233 2
22
*02
2x8x192x8x19
7x2
1x1x3
1
0xx
233 2
2
Vì x 0 neân (*) voâ nghieäm. Do ñoù (3) x = 0 hay x = 1.
Vaäy heä phöông trình coù nghieäm (x ; y) laø : (0 ; 0), (1 ; 1).
BAØI 21 : (ÑEÀ TT SGD-ÑT TÆNH THANH HOÙA 2015)
Ñieàu kieän : x2y 2. Goïi hai phöông trình laàn löôït laø (1) vaø (2).
(2) x6y
3 + 3x
2y = y
3 – 3y
2 + 3y – 1 + 3(y – 1) (x
2y)
3 + 3x
2y = (y – 1)
3 + 3(y – 1) (3)
Xeùt haøm soá f(t) = t3 + 3t coù f’(t) = 3t
2 + 3 > 0, t R
Do ñoù (3) f(x2y) = f(y – 1) x
2y = y – 1, (y 1)
Theá vaøo (1) ta ñöôïc : 011yx011yx21yx1yx21xyx
2222
11yx
Do ñoù heä ñaõ cho töông ñöông vôùi :
0x
1xx2x
x2y
0x
1yyx
1xyx
1yyx
11yx222
2
2
22
2
(4) x4 – 3x
2 + 1 = 0 (x
2 – 1)
2 – x
2 = 0 (x
2 – x – 1)(x
2 + x – 1) = 0
2
51x
2
51x
Do x > 0 neân
2
51x
hoaëc
2
51x
.
Vôùi
2
51y
2
51x
. Vôùi
2
51y
2
51x
.
Vaäy heä coù nghieäm : (x ; y) =
2
51;
2
51, (x ; y) =
2
51;
2
51.
BAØI 22 : (ÑEÀ TT SGD-ÑT TÆNH HAØ TÓNH 2015)
Ñieàu kieän : *
16y0
1x
Vôùi ñieàu kieän (*) ta coù : 01yyx13
Do ñoù
yx
1yyx1
1yyx1yx1yyx11
3
3
3
xy01yyx1yyxxyx32
01yyx1yyxxdo
32
16
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
Theá vaøo (2) ta ñöôïc : 918x34x3x43 (3)
Vì
4
3x khoâng phaûi laø nghieäm cuûa (3) neân (4) 01
3x4
98x34x
3
Xeùt haøm soá 13x4
98x34xxg 3
treân (4 ; ) \
4
3
Ta coù :
0
3x4
36
4x3
1
4x2
1x'g
23 2
x > 4,
4
3x
Suy ra haøm soá g(x) ñoàng bieán treân caùc khoaûng
4
3;4 ;
;
4
3.
Laäp baûng bieán thieân ta thaáy phöông trình g(x) = 0 coù toái ña hai nghieäm.
Ta laïi coù g(0) = g(3) = 0 suy ra x = 0 ; x = 3 laø caùc nghieäm cuûa phöông trình g(x) = 0.
Vôùi x = 0 y = 0 ; x = 3 y = 9.
Ñoái chieáu ñieàu kieän ta thaáy phöông trình coù hai nghieäm : (0 ; 0), (3 ; 9).
BAØI 23 : (ÑEÀ TT SGD-ÑT TÆNH LAØO CAI 2015)
Ñieàu kieän : xy + x – y2 – y 0 vaø y 0.
Vôùi ñieàu kieän treân : 01yyyxxy31y2x22
01y2x0
1yyyxxy
1y311y2x
2
Theá 2y = x – 1 vaøo (1) ta coù : 2x2x
11x
2x2
35x
4x2x1x25x2
2
2
22
02x
11x
2
35x
2x22x
2
(3)
Ta thaáy : x 1,
0
35x
212x
11x
22x
11x
2
35x
2x2
22
Neân (3) coù nghieäm duy nhaát x = 2.
Vaäy heä phöông trình ñaõ cho coù nghieäm duy nhaát (x ; y) =
2
1;2 .
BAØI 24 : (TT THPT CHUYEÂN LEÂ HOÀNG PHONG TP.HCM 2015)
Ñieàu kieän : x 0
Neáu x = 0 thì khoâng thoûa maõn heä phöông trình.
Xeùt x > 0 : phöông trình (1)
x
x1x1y9y3y3
2
1
x
1
x
1
x
11y3y3y3
2
2
(3
Töø (1) vaø x > 0, ta coù y > 0. Xeùt haøm soá f(t) = 1t.tt2 , t > 0
Ta coù : f(t) = 0
1t
t1t1
2
2
2
Suy ra f(t) luoân ñoàng bieán treân (0 ; ).
Phöông trình (3) x
1y3
x
1fy3f
Theá vaøo phöông trình (2) ta ñöôïc phöông trình : 10x1x4xx223
Ñaët g(x) = 10x1x4xx223 , x > 0
Ta coù : g’(x) > 0 vôùi x > 0 suy ra g(x) laø haøm soá ñoàng bieán treân khoaûng (0 ; ).
17
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
Ta coù : g(1) = 0. Vaäy phöông trình g(x) = 0 coù nghieäm duy nhaát x = 1.
Vôùi x = 1 suy ra
3
1y
Vaäy heä coù nghieäm duy nhaát
3
1;1 .
BAØI 25 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN VÓNH PHUÙC 2015)
Ñieàu kieän :
0y
3x
Khai thaùc phöông trình (1), ñeå tìm heä thöùc lieân heä ñôn giaûn cuûa x vaø y.
(1) (x – 1)3 + 3(x – 1)
2 + ln(x – 1) = (y + 1)
3 + 3(y + 1)
2 + ln(x + 1) (3)
Xeùt haøm ñaëc tröng f(t) = t3 + 3t
2 + lnt treân khoaûng (0 ; ).
0
t
1t6t3t'f
2 t > 0 f(t) ñoàng bieán treân khoaûng (0 ; ).
Do x – 1 > 0 vaø y + 1 > 0 f(x – 1) = f(y + 1) x – 1 = y + 1 y = x – 2 (4)
Theá (4) vaøo (2) ñeå ñöôïc phöông trình moät aån : (x – 2)[log2(x – 3) + log3(x – 2)] = x + 1 (5)
Giaûi phöông trình (5) baèng phöông phaùp haøm soá :
0
2x
1x2xlog3xlog
2x
1x2xlog3xlog5
3232
(6)
Xeùt haøm soá 2x
1x2xlog3xlogxg
32
treân khoaûng (3 ; ).
0
2x
3
3ln2x
1
2ln3x
1x'g
2
x > 3 g(x) ñoàng bieán treân khoaûng (3 ; )
Neân (6) g(x) = g(5)
3y5x4
Vaäy heä phöông trình coù nghieäm duy nhaát (x ; y) = (5 ; 3).
BAØI 26 : (ÑEÀ TT THPT CHUYEÂN VÓNH PHUÙC LAÀN 4 2015)
Töø 01xy01xy2
x1y
11xy01xyyx1yx1y1
22
x = y – 1 (3)
Theá (3) vaøo (2) ta ñöôïc phöông trình : 5y29y53y63 (4), ñieàu kieän : 6y
5
9
Giaûi
0
9y51y
10y7y3
y63y8
10y7y09y51y3y63y84
22
4x5y
1x2y
0
9y51y
3
y63y8
110y7y
2
BAØI 27 : (ÑEÀ TT 2015 THPT NGOÂ GIA TÖÏ BAÉC NINH)
Ñieàu kieän :
2y0
1x1
0yy2
0x1
2
2
Suy ra :
2y0
21x0
(1) (x + 1)3 – 3(x + 1)
2 = y
3 – 3y
2 f(x + 1) = f(y)
Xeùt haøm soá f(t) = t3 – 3t
2 treân [0 ; 2] coù f’(t) = 3t
2 – 6t 0, t [0 ; 2].
Do ñoù haøm soá f(t) luoân nghòch bieán treân ñoaïn [0 ; 2].
Suy ra : f(x + 1) = f(y) y = x + 1 vaø theá vaøo phöông trình (2), ta ñöôïc :
41x12x102x12x021x1x23x1x12222222
0x1x11x121x121x12222
22 , suy ra : y = 1.
18
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
Keát luaän : So vôùi ñieàu kieän, taäp nghieäm cuûa heä phöông trình laø S = (x ; y) = {(0 ; 1)}.
BAØI 28 : (ÑEÀ TT THPTQG 2015 TOAÙN HOÏC TUOÅI TREÛ)
Ñieàu kieän : x 2
2y42yx
1yf2xf
0y0y42yx
5yy52x2xI
2
4
2
44
44
Xeùt haøm soá 5tttf4 treân [0 ; ) coù 01
5t
t2t'f
4
3
, t 0
Do ñoù haøm soá f(t) luoân ñoàng bieán treân [0 ; ).
Suy ra : 2yxy2xyf2xf444 vaø theá vaøo (2) ta ñöôïc : (2) y(y
7 + 2y
4 + y – 4) = 0
y = 0 x = 2 hoaëc y7 + 2y
4 + y – 4 = 0 (3)
Xeùt haøm soá f(y) = y7 + 2y
4 + y – 4 treân [0 ; ) coù : f’(y) = 7y
6 + 8y
3 + 1 > 0, y 0 neân haøm soá f(y) luoân
ñoàng bieán treân [0 ; ).
Maø f(1) = 0 y = 1, suy ra : x = 3.
Keát luaän : So ñieàu kieän, taäp nghieäm cuûa heä phöông trình laø S = (x ; y) = {(2 ; 0) ; (3 ; 1)}
BAØI 29 : (ÑEÀ TT 2015 THPT NGHI SÔN THANH HOÙA)
Ñieàu kieän :
3
1x vaø 102y102
4xf2yf4x4x22y2y21
33
Xeùt haøm soá f(t) = 2t3 + t treân R coù f’(t) = 6t
2 + 1 > 0, t R. Do ñoù haøm soá f(t) ñoàng bieán treân R.
Suy ra : xy4y4x2y4xf2yf2 vôùi y 2
Theá vaøo phöông trình (2) 308x14x3x61x32
Do söû duïng Casio, tìm ñöôïc x = 5 laø nghieäm duy nhaát cuûa (3), neân gheùp haèng soá lieân hôïp.
01x35x
x61
5x
41x3
5x305x14x3x6141x33
2
1y5x01x3
x61
1
41x3
35x
Keát luaän : So ñieàu kieän, taäp nghieäm cuûa heä phöông trình laø S = (x ; y) = {(5 ; 1)}
BAØI 30 : (ÑEÀ TT 2015 THPT TRAÀN PHUÙ THANH HOÙA)
Ñieàu kieän : x 1,
2
3y
2
3
x1fyfx1x12yy21
33
Xeùt haøm soá f(t) = 2t3 + t treân R coù f’(t) = 6t
2 + 1 > 0, t R. Do ñoù f(t) taêng treân R.
Suy ra : x1yx1yx1fyf2 ,
2
3y0
Theá vaøo phöông trình (2) 31x6x25x42
Phöông trình (3) daïng edxcxbax2 , coù raát nhieàu höôùng giaûi.
Sau ñaây, toâi xin ñöôïc trình baøy caùch giaûi baèng lieân hôïp, luõy thöøa, ñaët aån phuï, ñöa veà daïng A2 = B
2.
Höôùng 1 : Söû duïng chöùc naêng TABLE cuûa Casio, tìm ñöôïc nhaân töû x2 – 4x + 1
Do 32x
01x4x
2
3x
x235x405x43x2
2
vaø theá vaøo (3) khoâng thoûa neân
xeùt 01x4x05x43x22 , ta coù : 05x43x21x4x23
2
x215x40
5x43x2
210
5x43x2
1x4x21x4x
2
2
19
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
4
2y
21x
21x
2
1x
Keát luaän : So vôùi ñieàu kieän, taäp nghieäm cuûa heä laø S = (x ; y) = 4
2;21
Höôùng 2 : Luõy thöøa leân sau khi bieát nhaân töû laø x2 – 4x + 1
01x2x
01x4x
01x6x2
01x2x.1x4x
01x6x2
01x2x8x6x
01x6x2
3
2
2
2
22
2
234
2
4
2y21x
Höôùng 3 : Ñaët 0yx2yx
y1x3x
x1y3y
3y21x6x2
5x49y12y4
5x43y222
2
2
2
2
(x – y)(x + y – 2) = 0 x = y hoaëc y = 2 – x
Vôùi y = x, suy ra : 3x25x4 : voâ nghieäm
2
3;0x .
Vôùi y = 2 – x, suy ra :
42 2y
21x
01x2x
2
1x
x215x4
Höôùng 4 : Nhaân hai veá cuûa phöông trình (3) cho 2, ta ñöôïc : 2x12x45x4232
4
22
2y
21x
x215x4
3x25x4
2x215x4
2x215x4
2x215x4
BAØI 31 : (ÑEÀ TT 2015 THPT LTT BAÉC NINH)
Ñieàu kieän :
2
1x
1x2f1yf1x211x241y1y413
Xeùt haøm soá f(t) = 4t3 + t coù f’(t) = 12t
2 + 1 > 0 neân f(t) ñoàng bieán treân R.
Suy ra :
2y2yx2
1y
1x21y1x2f1yf2
1y
2
1x
0y1x
06y5y.1y.y22
Keát luaän : So vôùi ñieàu kieän, taäp nghieäm caàn tìm laø S = (x ; y) = 1
1;0 ; ; 12
.
BAØI 32 : (ÑEÀ TT 2015 THPT TRIEÄU SÔN 4 THANH HOÙA)
Ñieàu kieän : x 1
x1fyfx1x12yy21
33
Xeùt haøm soá f(t) = 2t3 + t coù f’(t) = 6t
2 + 1 > 0, t, neân f(t) ñoàng bieán treân R.
Suy ra : x1y0x1yx1fyf2
Theá vaøo (2) ñöôïc : x2
x1x23
x2x2x1x232
1
x1x23
1
, (do x 1) 1x1x23 x = 1 y = 0
Keát luaän : So vôùi ñieàu kieän, taäp nghieäm caàn tìm laø S = (x ; y) = {(1 ; 0)}.
BAØI 33 : (ÑEÀ TT 2015 THPT AMSTERDAM – HAØ NOÄI)
20
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
TAØI LIEÄU LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC & CAO ÑAÚNG ........................................................................................................ GVBM : ÑOAØN NGOÏC DUÕNG
Taäp xaùc ñònh : D = R
y2fxf4y2y24xx122
Xeùt 2
t4ttf coù 0
t1
tt
t1
tt4t'f
22
2
f(t) ñoàng bieán treân R vaø coù f(x) = f(2y) x = 2y
3 33 3333 32
1xg1xg1x1x1x21x1x22x5x32 vôùi g(t) = t3 + 2t
coù g’(t) = 3t2 + 2 > 0 g(t) taêng treân R vaø coù 0x3x31x1x1xg1xg
23 33 3
(x ; y) = {(1 ; 2) ; (0 ; 0)} (thoûa maõn ñieàu kieän)
BAØI 34 : (ÑEÀ TT 2015 THPT LYÙ THAÙI TOÅ BAÉC NINH)
Ñieàu kieän :
2
1x
Laáy (1) – 2.(2) 1x221x21y.21y1x2.1x23y5y3y
3323
1x2f1yf
Xeùt haøm soá f(t) = t3 + 2 treân R coù f’(t) = 3t
2 + 2 > 0, t R neân f(t) ñoàng bieán treân R.
Suy ra : 1y01x21y1x2f1yf
0
1x221x
5x6x5x6x201x221x5x6x22
2
22
2y5x
0y1x
0
1x221x
125x6x
2
Do : 0
1x221x
12
,
2
1x
Keát luaän : So vôùi ñieàu kieän, taäp nghieäm heä caàn tìm laø S = (x ; y) = {(1 ; 0) ; (5 ; 2)}.
BAØI 35 : (ÑEÀ TT 2014 SÔÛ GD & ÑT TÆNH VÓNH PHUÙC)
Ñieàu kieän : x > 1 ; y < 2
(1) (x – 1)2 + 3(x – 1) = (2 – y)
2 + 3(2 – y) f(x – 1) = f(2 – y)
Xeùt haøm soá f(t) = t2 + 3t treân (0 ; ) coù f’(t) = 2t + 3 > 0, t > 0
f(t) ñoàng bieán treân (0 ; ) vaø coù f(x – 1) = f(2 – y) x = 3 – y
5x2y
2x1y
02yy
y2
y2
y2
y2
2
2
(thoûa ñieàu kieän)