1

1. KIRMIZI ET SEKTÖRÜNDEKİ GELİŞMELER

a. Kırmızı Et Sektörü Pazar Analizi

AVRUPA BİRLİĞİ:

Grafik-1: Avrupa Birliğinde Haftalık Dana Karkas Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (6 Aylık Dönem Aralık 2013- Mayıs 2014) (AB-28)

Grafik-2: Avrupa Birliğinde Haftalık Ortalama Canlı Dana Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (6 Aylık Dönem Aralık 2013- Mayıs 2014) (AB-28)

2

Grafik-3: Avrupa Birliğinde Dana Karkas Yıllık Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu (AB-28), 2014 yılı ilk 22 haftayı içerir.

Grafik-4: Avrupa Birliğinde Haftalık Koyun Karkas Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (6 Aylık Dönem Aralık 2013- Mayıs 2014) (AB-28)

Grafik-: 5 Avrupa Birliğinde Kuzu Karkas Aylık Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu

3

Grafik-6: Avrupa Birliğinde Kuzu Karkas Yıllık Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, 2014 Yılı ortalaması ilk 5 ayı içerir.

Tablo-1: Dünya Yıllık Ortalama Et Fiyatları (2003-2013) - $/TON

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

ABD SIĞIR ETİ İHRAÇ 3.396 3.686 3.919 3.803 4.023 4.325 3.897 4.378 4.516 4.913 5.535

AVUSTRALYA İnek Eti Kemiksiz ABD'ye ihraç CIF

1.914 2.481 2.565 2.522 2.544 3.040 2.562 3.272 3.944 4.176 4.009

YENİ ZELANDA KOYUN ETİ (İHRAÇ)

2.305 2.668 2.860 2.391 2.498 2.975 3.495 3.662 5.370 4.754 4.130

ABD KANATLI ETİ İhraç Broiler 1.886 2.071 2.161 1.986 2.117 2.270 2.202 2.454 2.648 2.676 2.717

BREZİLYA Piliç Eti İhraç 888 1.033 1.218 1.180 1.443 1.896 1.552 1.781 2.084 1.928 2.014

Kaynak: FAO

Tablo-2: 2013-2014 Yılı Dünya Toptan Et Fiyatları – Aylık - $/TON

OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS

ABD SIĞIR ETİ İHRAÇ 5.998 6.191 6.250

AVUSTRALYA İnek Eti Kemiksiz ABD'ye ihraç CIF

4.182 4.226 5.271 4.305 4.252

YENİ ZELANDA KOYUN ETİ (dondurulmuş karkas toptan satışı Londra'ya)

4.457 4.527 4.569 4.529 4.674

ABD KANATLI ETİ İhraç Broiler 1.150 1.444

BREZİLYA Piliç Eti İhraç 1.841 1.831 1.824 1.929

Kaynak: FAO, 2013 yılı 12 ay, 2014 yılı ilk 5 ay verileri

4

TÜRKİYE:

Hayvan Varlığı:

TÜİK verilerine göre 2013 yılında toplam hayvan sayısı bir önceki yıla göre %6,4

artarken, büyükbaş hayvan %3,6, küçükbaş hayvan sayısı ise %7,6 oranında artmıştır. Yılsonu

itibariyle sığır sayısı 14 milyon 415 bin baş, koyun sayısı 29 milyon 284 bin baş, keçi sayısı

ise 9 milyon 225 bin baş olarak gerçekleşmiştir. Kesilen Hayvan sayısına göre ise büyükbaşta

%22,7 artış gerçekleşmiş, küçükbaşta bu artış %15,2oranında olmuştur. (Tablo-3)

Tablo-3: Ülkemizde 2010-2013 Yılları Arasında Hayvan Varlığı ve Kesilen Hayvan Sayısı

2010 2011 2012 2013 2010 2011 2012 2013 2012 -2013

2012 -2013

Hayvan Türleri

Sayı (Baş) Sayı (Baş) Sayı (Baş) Sayı (Baş) Kesilen Hayvan Sayısı

Kesilen Hayvan Sayısı

Kesilen Hayvan Sayısı

Kesilen Hayvan Sayısı

% Değişim Hayvan Sayıları

% Değişim Kesilen Hayvan

TOPLAM 41.254.569 45.195.600 50.186.583 53.410.555 10.711.096 9.312.658 8.266.381 9.732.261 6,4 17,7

Büyükbaş 11.454.526 12.483.969 14.022.347 14.532.848 2.617.966 2.579.020 2.798.460 3.433.126 3,6 22,7

Sığır 11.369.800 12.386.337 13.914.912 14.415.257 2.602.246 2.571.765 2.791.034 3.430.723 3,6 22,9

Kültür 4.197.890 4.836.547 5.679.484 5.954.333

Kültür melezi

4.707.188 5.120.621 5.776.028 6.112.437

Yerli 2.464.722 2.429.169 2.459.400 2.348.487

Manda 84.726 97.632 107.435 117.591 15.720 7.255 7.426 2.403 9,5 -67,6

Küçükbaş 29.382.924 32.309.518 35.782.519 38.509.795 8.093.130 6.733.638 5.467.921 6.299.135 7,6 15,2

Koyun 23.089.691 25.031.565 27.425.233 29.284.247 6.873.626 5.479.546 4.541.122 4.958.226 6,8 9,2

Merinos 1.086.392 1.220.529 1.532.651 1.799.081 17,4

Yerli 22.003.299 23.811.036 25.892.582 27.485.166 6,2

Keçi 6.293.233 7.277.953 8.357.286 9.225.548 1.219.504 1.254.092 926.799 1.340.909 10,4 44,7

Kıl keçisi 6.140.627 7.126.862 8.199.184 9.059.259 10,5

Tiftik keçisi

152.606 151.091 158.102 166.289 5,2

Diğer 417.119 402.113 381.717 367.912 -3,6

Grafik 7: 2010-2011-2012 yılları arası Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan varlığı (Baş)

Kaynak: TUİK

5

Kırmızı Et Üretimi:

TÜİK kırmızı et üretim istatistiklerine göre 2013 yılında toplam kırmızı et üretimi

bir önceki yıla göre %8,78 oranında artarken, sığır eti üretimi bir önceki yıla göre %8,75

oranında artış göstermiştir. Koyun eti üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,92

oranında, keçi eti üretimi ise %35,13 oranında artmıştır.

2014 yılı ilk çeyreğinde ise toplam kırmızı et üretimi bir önceki yılın aynı

dönemine göre %11,3 oranında azalmıştır. Bu dönem içerisinde sığır eti %9,3 Koyun eti ise

%12,8 oranında, keçi eti ise %63,8 oranında azalma göstermiştir. (Tablo-4)

Tablo-4 Kırmızı Et Üretim Miktarı İstatistikleri 2010-2014

Kırmızı Et Üretim Miktarı

Miktar ( Ton ) Yıl I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem Toplam

TOPLAM

2010 157.282 175.247 173.842 274.347 780.718

2011 157.932 171.595 173.177 274.210 776.915

2012 171.465 182.872 196.108 365.255 915.700

2013 208.597 212.885 206.466 368.177 996.125

2014 184.975

Sığır

2010 125.145 144.121 138.983 210.334 618.584

2011 133.724 144.153 144.970 222.059 644.906

2012 149.722 159.320 173.202 317.100 799.343

2013 180.764 187.587 177.757 323.184 869 292

2014 163.913

Manda

2010 813 1.219 958 397 3 387

2011 224 181 602 608 1 615

2012 565 926 79 166 1 736

2013 20 61 40 215 336

2014 26

Koyun

2010 27.306 26.042 28.940 53.400 135.687

2011 19.856 23.959 23.491 39.770 107.076

2012 17.330 19.969 20.987 38.903 97.189

2013 19.930 21.959 26.396 34.658 102 943

2014 17.370

Keçi

2010 4.018 3.866 4.961 10.216 23.060

2011 4.128 3.303 4.114 11.773 23.318

2012 3.848 2.657 1.840 9.085 17.430

2013 7.883 3.278 2.273 10.120 23 554

2014 3.666

Kaynak: TUİK, Kırmızı Et Üretim İstatistikleri

6

Grafik 8. 2010-2014 Yılları arası I-II-III-IV. Dönem Üretim İstatistikleri

Kaynak: TUİK, Kırmızı Et Üretim İstatistikleri

Tablo-5 Kesilen Hayvan sayısı, et üretim ve karkas et ortalama verimi (2008-2013)

Kesilen Hayvan Üretim

Karkas Ort.

(Kg/Baş) Kesilen Hayvan Üretim

Karkas Ort.

(Kg/Baş) Kesilen Hayvan Üretim

Karkas Ort.

(Kg/Baş)

Yıllar Sığır Koyun Keçi

2008 1.736.107 370.619 213,5 5.588.906 96.738 17,3 767.522 13.752 17,9

2009 1.502.073 325.286 216,6 3.997.348 74.633 18,7 606.042 11.675 19,3

2010 2.602.246 618.584 237,7 6.873.626 135.687 19,7 1.219.504 23.060 18,9

2011 2.571.765 644.906 250,8 5.479.546 107.076 19,5 1.254.092 23.318 18,6

2012 2.791.034 799.344 286,4 4.541.122 97.334 21,4 926.799 17.430 18,8

2013 3.430.723 869.292 253,4 4.958.226 102.943 20,8 926.799 23.554 25,4

Tablo-6 Türkiye’de 2013 Yılı Kişi Başına Düşen Kırmızı Et Üretim Miktarı (Kg)

ÜRETİM Büyükbaş

(TON)

ÜRETİM Küçükbaş

ÜRETİM TOPLAM

(TON)

NÜFUS (Bin)

KİŞİ BAŞI Büyükbaş

KİŞİ BAŞI Küçükbaş

KİŞİ BAŞI TOPLAM

Türkiye 869.628 126.497 996.125 76.668 11,34 1,65 12,99

Kaynak: TÜİK 2013 yılı Nüfus Verileri

7

Perakende Dana Eti Fiyatları:

TUİK TÜFE verilerine göre 2013 yılında perakende dana eti ortalaması 24,66 TL/Kg.

olmuştur. Söz konusu fiyat 2014 yılı Mayıs ayında ise 27,08 TL’dir (Grafik-9).

Grafik-9: Perakende Dana Eti Fiyatları, 2003=100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları

Endeksleri- Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/Kg)

Perakende Koyun Eti Fiyatları:

TUİK TÜFE verilerine göre perakende koyun eti fiyatı 2013 yılı ortalaması 25,21

TL’dir. Söz konusu fiyat 2014 yılı Mayıs ayında ise 26,54 TL’dir (Grafik-10).

Grafik-10 TUİK Perakende Koyun Eti Fiyatları

8

Grafik-11 TÜİK Perakende Sucuk Fiyatları

Grafik-12 TÜİK Perakende Sosis Fiyatları

Grafik-13 TÜİK Perakende Salam Fiyatları

9

KARKAS FİYATLARININ DEĞERLENDİRMESİ:

Dana Karkas Ortalama Fiyatları:

Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2013 yılı itibarı ile ortalama fiyat 15,43

TL/Kg. olmuştur. 2014 yılı Mayıs ayında ise fiyat 17,19 TL/Kg’ dır (Grafik-14).

Grafik-14 Dana Karkas Ortalama Fiyatları

Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri

Grafik-15 Yıllar İtibarı ile Dana Karkas Ortalama Fiyatları (ATB)

Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları:

Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2013 yılı fiyat ortalaması 18,01 TL/Kg’dır.

2014 yılı Mayıs ayı itibarı ile fiyat ise 19,57 TL/Kg olmuştur (Grafik-16).

10

Grafik-16 Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları

Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri

Tablo-7: Ticaret Borsalarında Mayıs 2014’te Tescil Edilen Dana Karkas Mikt. ve Fiyatları

Borsa Adı Miktar En az Fiyat En çok Fiyat Ortalama Fiyat

Ankara 111.521 14,00 TL 18,50 TL 17,13 TL

İstanbul 955.885 14,65 TL 17,00 TL 16,14 TL

Kars 43.147 16,00 TL 17,30 TL 17,25 TL

Kayseri 158.000 17,00 TL 17,00 TL 17,00 TL

İzmir 211.247 17,00 TL 18,00 TL 17,49 TL

Konya

Gaziantep

Diyarbakır 37.843 16,50 TL 18,20 TL 17,35 TL

ORTALAMA 15,86 TL 17,67 TL 17,06 TL

Grafik-17: Aylık Kesimhanelerden Alınan Yağsız Dana ve Kuzu Kesim Fiyatları TL/Kg

11

Tablo-8:Kesimhanelerden Alınan Yağsız Dana ve Kuzu Fiyatları (05.06.2014)

Sıra No İL Dana Bıçak Yağsız TL/KG

Kuzu Kesim TL/KG

1 Afyon 19,38 TL 2 Balıkesir 19,13 TL 19,13 TL

3 Diyarbakır 18,50 TL 18,30 TL 4 Edirne 18,50 TL 19,00 TL 5 İzmir 18,25 TL 19,50 TL 6 Kahramanmaraş 18,30 TL

7 Konya 18,40 TL 18,00 TL 8 Gaziantep

9 İstanbul 19,50 TL 22,00 TL 10 Ankara 19,50 TL 19,50 TL 11 Elazığ 18,50 TL 18,50 TL 12 Burdur 18,30 TL

13 Kayseri 18,80 TL 18,25 TL 14 Amasya 19,35 TL 21,00 TL 15 Çorum 18,75 TL 19,00 TL 16 Sakarya 18,50 TL 19,50 TL 17 Tokat 19,00 TL 19,50 TL

18 Kırşehir 19,23 TL 18,50 TL

ORTALAMA 18,82 TL 19,26 TL

Tablo- 9: İngiltere Haftalık Perakende Et Fiyatları – 07.06.2014

ORTALAMA EN

DÜŞÜK EN

YÜKSEK

Dana Kıyma-özel 24,62 TL 19,59 TL 35,25 TL

Dana Kıyma-standart 18,93 TL 10,79 TL 31,65 TL

Dana Kuşbaşı 30,12 TL 14,39 TL 37,21 TL

Dana Bonfile 68,34 TL 50,65 TL 86,59 TL

Kuzu Kıyma 30,84 TL 17,99 TL 49,05 TL

Kuzu Kuşbaşı 44,44 TL 17,99 TL 65,40 TL

Kaynak: Meat Trades Journal/ meatprices.co.uk

Tablo- 10: Sanal Marketlerdeki Perakende Fiyatları

Tarih CİNSİ MİGROS CARREFOURSA REAL ET VE SÜT KURUMU

11.06.2014

Kıyma 21,90 TL 24,90 TL 21,50 TL 20,00 TL Kuşbaşı 26,99 TL 26,90 TL 26,50 TL 24,85 TL Biftek 33,99 TL 36,90 TL ** 28,00 TL Pirzola ** 41,90 TL ** 33,90 TL Kuzu Pirzola ** 47,90 TL ** 42,50 TL

Kaynak: Ulusal Marketlerin perakende fiyatları, * Et ve Süt Kurumu Tarak Pirzola fiyatıdır.

12

İthalat Rakamları: Tablo- 11: 2014 Yılı Canlı Hayvan ve Karkas Et İthalat Verileri

DAMIZLIK DÜVELER

BESİLİK SIĞIR

KESİMLİK DANA

KARKAS SIĞIR ETİ

DAMIZLIK KOÇ, KOYUN

DAMIZLIK TEKE, KEÇİ

KOYUN KUZU

OCAK

KG 916.498 124.896 122.330

BAŞ 2.071 480 2.190

$ 6.212.338 556.024 562.084

TL 12.403.746 1.158.241 1.107.992

ŞUBAT

KG 1.841.191 1.772.130 20.105 128.215

BAŞ 4.044 7.017 0 2.383

$ 11.848.660 9.634.241 102.095 416.535

TL 23.557.913 17.202.953 151.141 775.834

MART

KG 1.799.762 543.721 29.852 13.784

BAŞ 3.892 2.138 545 284

$ 11.708.410 3.148.271 72.803 187.726

TL 23.827.999 5.660.443 159.982 409.243

NİSAN

KG 703.218 1.109.163 217.090

BAŞ 1.699 4.427 3.322

$ 4.833.510 6.204.542 875.011

TL 10.042.920 11.489.771 1.638.180

TOPLAM

KG 5.260.669 3.549.910 20.105 497.487 13.784 0 0

BAŞ 11.706 14.062 0 8.440 284 0 0

$ 34.602.918 19.543.078 102.095 1.926.433 187.726 0 0

TL 69.832.578 35.511.408 151.141 3.681.988 409.243 0 0

Kaynak: TUİK

Tablo- 12: Yıllar itibarı ile Büyükbaş ve Küçükbaş Canlı Hayvan İthalatı (Baş)

2010 2011 2012 2013

DAMIZLIK DÜVELER 17.303 76.761 48.164 30.971

BESİLİK SIĞIR 1.443 225.451 223.498 130.831

KESİMLİK DANA 118.578 164.360 193.972 28.869

DAMIZLIK KOYUN 275 1.191 10.663 27.115

DAMIZLIK KEÇİ 155 268 440 2.935

KOYUN 209.437 626.270 181.763 63.694

KUZU 25.262 820.303 213.200 2.026

Tablo- 13: Yıllar itibarı ile Karkas Et ithalatı (Kg)

2010 2011 2012 2013

KARKAS SIĞIR ETİ 50.657.514 110.731.351 25.436.804 6.140.581

13

b. Yem Sektörü Pazar Analizi

Yem ve yem hammaddelerinin fiyatlarında 2014 yılı Ocak ayından itibaren bir

önceki yıl sonu fiyatlara göre bir artış görülmektedir. (Tablo 16-17)

Tablo-14: Yıllar İtibarı ile Türkiye yem ve yem hammadde fiyatları (TL/TON) *Yemlik

Arpa *Yemlik Buğday

Mısır Kepek ATK Besi yemi *Yulaf Süt yemi

2010 417 509 481 315 290 484 561 494

2011 521 580 622 429 363 665 824 686

2012 614 619 588 480 473 738 652 766

2013 632 700 640 484 505 760 648 780 Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği KDV Dahil Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır.* TOBB

Tablo- 15: 2014 yılı itibarı ile yem ve yem hammaddeleri aylık fiyatları (TL/TON)

Yemlik Arpa

*Yemlik Buğday

Mısır Kepek ATK Besi yemi

*Yulaf Süt yemi

Ocak 677 778 657 480 497 788 693 799

Şubat 667 782 672 460 508 767 705 778

Mart 667 804 697 455 594 767 689 778

Nisan 687 807 747 490 653 805 659 810 Mayıs 697 779 773 515 675 810 821

Ortalama 679 790 709 480 585 787 687 787

Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği KDV Dahil Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır.* TOBB

Grafik 18: 2014 Yılı İtibarı ile Yem ve Yem Hammaddeleri Fiyatları (TL/Ton)

14

c. Süt Sektörü Pazar Analizi

Süt üretimi:

TÜİK verilerine göre 2013 yılı itibarı ile toplanan inek sütü 7,939 milyon tondur.

2014 yılı Mart ayı itibarı ile bu rakam 789 bin ton olarak gerçekleşmiştir.(Tablo: 18)

Tablo-16: Toplanan (Sanayiye Gönderilen) İnek Sütü (Ton)

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam

2010 494.351 492.360 594.800 610.599 654.696 622.359 610.645 560.309 526.132 531.445 503.311 544.004 6.745.011

2011 561.766 545.628 627.484 646.648 699.122 636.494 591.864 566.040 537.872 543.633 530.376 586.867 7.073.794

2012 634.578 631.521 715.190 727.769 782.621 727.805 695.079 641.380 599.773 587.149 575.344 614.276 7.932.485

2013 637.956 622.381 710.712 733.380 772.785 692.084 675.158 628.996 594.456 605.194 611.918 653.585 7.938.605

2014 710.033 684.125 788.875 2.183.033

Kaynak: TÜİK ,Süt ve Süt Ürünleri Üretimi

Süt Fiyatları:

TÜİK’in TÜFE verilerine göre perakende ortalama süt fiyatları 2013 yılı itibarı ile

2,35 TL/Kg’dır. Ortalama Fiyat Mayıs 2014 itibarı ile 2.52 TL/Kg. olmuştur. (Grafik-19)

Grafik-19: Perakende Süt Fiyatları (TL/Kg.)

Kaynak: TÜİK, 2003=100 Temel Yıllı TÜFE Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/KG)

Tablo-17: 2013 - 2014 Yılı Çiğ Süt Fiyatları Dönemler Fiyat (TL/Litre)

2013

Ocak – Şubat – Mart 0,90

1 Ağustos – 31 Aralık 1,00

2014

1 Ocak - 31 Ocak 1,00

1 Şubat -30 Haziran 1,05

1 Temmuz – 31 Aralık 1,15

Kaynak: Ulusal Süt Konseyi