http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 91. Phân tích bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương

Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam – đã cống hiến trọn đời mình vì sự nghiệp giải phóng đất nước. Người ra đi năm 1969, để lại biết bao nỗi thương nhớ và xót xa cho Tổ quốc. Có nhiều nhà thơ đã viết bài thơ tưởng nhớ về Bác, và “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương là một trong những bài thơ xuất sắc nhất. Chúng ta hãy cùng đến với bài thơ để cảm nhận được cảm xúc ấy.

“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác....

Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”Năm 1976, sau ngày đất nước ta được hoàn toàn giải phóng, lăng Bác được khánh thành. Nhà thơ

Viễn Phương từ miền Nam đã ra thăm lăng Bác. Cảm xúc dâng trào, nhà thơ đã làm một bài thơ như một lời bộc bạch chân tình của hàng triệu người con miền Nam với Bác. Đây là một bài thơ đặc sắc, giàu ý nghĩa, làm cho người đọc xúc động.

Hai khổ thơ đầu là những dòng cảm xúc ban đầu của nhà thơ khi được lần đầu đến thăm lăng Bác: một chút tự hào, xen lẫn vui sướng, lẫn xúc động khi sắp đc kề cận bên Ng` cha thân yêu của dân tộc.Bằng những hình ảnh ẩn dụ giàu sức gợi, nhôn ngữ bình dị mà hàm súc, tinh tế, đoạn thơ đã để lại trong lòng người đọc những cảm xúc vô cùng sâu sắc.

Hai khổ cuối bài thơ như những nốt nhạc du dương, trầm bổng, réo rắt như tấm lòng tha thiết yêu mến của nhà thơ với Bác. Bằng những ngôn từ ẩn dụ đặc sắc,từ ngữ bình dị mà giàu sức gợi, câu thơ đã khơi gợi trong lòng người đọc những rung động sâu sắc và đáng quý.

Bài thơ được phân chia theo bố cục thời gian, và khổ thơ đầu tiên nói về cảm xúc của tác giả khi nhìn thấy lăng Bác từ xa.

“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác”Câu thơ đầu tiên thật ngắn gọn nhưng nó lại là một lời tâm sự chân tình của nhà thơ cũng như hàng

triệu người con miền Nam. Một tiếng “con” thật ấm áp, gần gũi, thể hiện lòng kính yêu to lớn đối với Bác. Bác thật gần gũi với người dân, như là một vị cha già của dân tộc. “Con ở miền Nam” - mấy tiếng ấy bao hàm một nỗi đau và một niềm tự hào. Miền Nam gian khổ và anh hùng, miền Nam đi trước về sau, miền Nam thành đồng Tổ quốc, miền Nam vừa chiến thắng kẻ thù hung bạo trở về trong đại gia đình Việt Nam đây Bác ơi! Nhà thơ mong nhìn thấy Bác một lần sau khi đất nước đã giải phóng nhưng thật đau xót, Bác đã không còn. Vì vậy, từ “viếng” đã được nhà thơ thay bằng từ “ thăm” để giảm nhẹ nỗi đau cũng như bày tỏ niềm tin rằng Bác vẫn sống mãi.

“Đã thấy trong sương hàng tre bát ngátÔi hàng tre xanh xanh Việt Nam

Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”Đập vào mắt nhà thơ là hình ảnh hàng tre xanh ngắt trước lăng Bác. Cây tre - biểu tượng cho sự bất

khuất, kiên cường nhưng giản dị, thanh cao của người dân Việt Nam – đã để lại một dấu ấn đậm nét trong lòng tác giả trước khi bước vào lăng Bác. Hàng tre bát ngát – Hàng tre xanh xanh – Hàng tre Việt Nam: hàng tre bao đời như một dấu hịêu đặc biệt của dân tộc. Hàng tre trùm bóng mát rượi lên bao thế hệ cuộc đời, hàng tre mang bao phẩm chất của con người Tổ quốc ta: dẻo dai, đoàn kết, bất khuất, kiên cường. Ở Bác có tất cả những gì mà những con người Việt Nam từng có, cũng cái dấu hiệu xanh tươi sự sống ấy, cũng cái kiên cường “đứng thẳng hàng” trong “bão táp mưa sa” ấy. Dân tộc ta thật sự có sức sống mãnh liệt, cho dù những thử thách của thiên nhiên, của lịch sử có khắc nghiệt cách mấy thì vẫn kiên cường chống chọi, và vẫn cố gắng đứng thẳng chứ nhất quyết không chịu bị bẻ cong. Hàng tre đứng đó, bên lăng Bác như ru giấc ngủ ngàn thu của Bác, gắn bó mãi mãi với Bác như dân tộc Việt Nam vẫn kính trọng Bác mãi mãi.

Đến gần lăng Bác, xếp hàng vào viếng thì tác giả có thêm nhiều cảm xúc mới.“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăngThấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”

Hai câu thơ sinh động với nhiều hình ảnh gợi cảm được tạo nên từ những hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ sóng đôi với nhau. Một mặt trời thực đi qua trên lăng, là mặt trời của tự nhiên, của muôn loài, soi sáng cho muôn loài, đem lại sức sống cho thế giới. Từ mặt trời thật ấy, một mặt trời ẩn dụ khác hiện ra trong lăng, rất đỏ. Bác nằm trong lăng với ánh sáng đỏ xung quanh như một mặt trời. Bác tồn tại vĩnh cửu trong lòng mỗi người dân Việt Nam như sự tồn tại của một mặt trời thật. Bác soi sáng đường cho dân tộc ta đi, cống hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp giành độc lập của Tổ quốc. Bác giúp nhân dân ta thoát khỏi kiếp sống nô lệ, trở thành một con người tự do để bây giờ được hạnh phúc. Công lao của Bác đối với dân tộc ta cũng như mặt trời, to lớn không kể xiết. Bác là một mặt trời. Cái ẩn dụ mặt trời ở đây không biết đã đủ nói về Bác chưa ?. Không, nếu nói Bác là mặt trời thì phải nhấn mạnh thêm cho rõ cái đặc tính của vầng mặt

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9trời ấy: rất đỏ. Cái mặt trời đang tỏa sáng trên cao kia, cái mặt trời của thiên nhiên, tượng trưng của nguồn nóng, nguồn sáng, nguồn sự sống ấy, không phải bao giờ cũng nguyên vẹn thế đâu, không phải lúc nào cũng ấm nóng thế đâu! Vầng mặt trời ấy có thể bị bóng đêm lấn át. Nhưng vầng mặt trời Bác Hồ của ta thì mãi mãi đỏ thắm, mãi mãi là nguồn sưởi ấm, nguồn sáng soi đường cho con người Việt Nam. Hôm nay có hai mặt trời chiếu rọi trên đường đời: một mặt trời tỏa sáng trước mặt, một mặt trời tỏa sáng tâm hồn…Như mặt trời kia, Bác thuộc về vĩnh cửu. Bác sẽ sống mãi trong lòng mỗi con người Việt Nam.

“Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớKết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…”

Cùng với mặt trời đi qua trên lăng, ngày ngày dòng người vẫn đi qua lăng trong thương nhớ. Điệp ngữ “ngày ngày” ý nói rằng nhân dân ta mãi luôn ghi nhớ công lao to lớn của Bác, mãi mãi là như vậy. Nhịp thơ của đoạn chậm, diễn tả đúng tâm trạng khi đứng xếp hàng trước lăng chờ đến lượt vào, ngậm ngùi tưởng nhớ đến Bác đã khuất. Tuy vậy, nhịp thơ chầm chậm như bước chân người đi trong cuộc tưởng niệm mà sao câu thơ vẫn không buồn ? Phải rồi. Chúng ta không làm cái việc tưởng niệm bình thường với Bác như một người đã khuất. Dòng người đang đi đây là đang đi trong cuộc hành trình ngợi ca vinh quang của Bác. Và tràng hoa vinh quang này không phải được kết bằng những bông hoa bình thường như mọi tràng hoa vinh hiển khác trên đời đâu. Tràng hoa đây là một hình ảnh ẩn dụ của tác giả, đó chính là những đoá hoa thật sự của đời, là đàn con mà Bác đã cố công tạo nên suốt bảy mươi chín mùa xuân Bác sống trên đời. Những bông hoa trong vườn Bác nay đã lớn lên, nở rộ ngát hương kính dâng lên Bác.

Vào bên trong lăng Bác, thấy Bác đang nằm đó, nhà thơ lại một lần nữa cố giấu tiếng nấc nghẹn ngào:“Bác nằm trong giấc ngủ bình yên

Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền”Khung cảnh bên trong lăng thật êm dịu, thanh bình. Lúc này, trước mặt mọi người chỉ có hình ảnh

Bác. Bác nằm đó trong giấc ngủ vĩnh hằng. Bác mất thật rồi sao? Không đâu. Bác chỉ nằm đó ngủ thôi, Bác chỉ ngủ thôi mà! Suốt bảy mươi chín năm cống hiến cho đất nước, bây giờ đất nước đã bình yên, Bác phải được nghỉ ngơi chứ. Bao quanh giấc ngủ của Bác là một “vầng trăng sáng dịu hiền”. Đó là hình ảnh ẩn dụ cho những năm tháng làm việc của Bác, lúc nào cũng có vầng trăng bên cạnh bầu bạn. Từ giữa chốn tù đày, đến “cảnh khuya” núi rừng Việt Bắc, rồi “nguyên tiêu”…Tuy vậy, Bác chưa bao giờ thảnh thơi để ngắm trăng đúng nghĩa. Khi thì “trong tù không rựơu cũng không hoa”, khi thì “việc quân đang bận”. Chỉ có bây giờ, trong giấc ngủ yên, vầng trăng ấy mới thật sự là vầng trăng yên bình, để Bác nghỉ ngơi và ngắm. Trăng dịu hiền, soi sáng hình ảnh Bác. Nhìn Bác ngủ ở đấy thật bình yên, nhưng có một sự thật dù đau lòng cách mấy ta vẫn phải chấp nhận: Bác đã thật sự ra đi mãi mãi.

“Vẫn biết trời xanh là mãi mãiMà sao nghe nhói ở trong tim!”

Trời xanh bao la kia kéo dài đến vô tận, không bao giờ chấm dứt. Dù lí trí vẫn luôn trấn an lòng mình rằng Bác vẫn sống đấy, vẫn còn dõi theo Tổ quốc mãi mãi như màu xanh thanh bình trên nền trời Tổ quốc độc lập nhưng con tim ta vẫn nhói đau vì một sự thật đau lòng. Một từ “nhói” của nhà thơ nói hộ ta nỗi đau đớn, nỗi đau vượt lên mọi lí lẽ, mọi lập luận lí trí. Bác như trời xanh, Bác là mãi mãi, Bác vẫn sống trong tâm tưởng mỗi chúng ta, Bác mãi hiện diện trên mỗi phần đất, mỗi thành quả, mỗi phần tử tạo nên đất nước này. Nhưng mà Bác mất thật rồi, ta không còn có Bác trong cuộc đời thường này. Mất Bác, cái thiếu vắng ấy liệu có thể nào bù đắp được? Tổ quốc ta đã thật sự không còn Bác dõi theo từng bước chân, không còn được Bác nâng đỡ mỗi khi vấp ngã. Bác ra đi, nỗi đau ấy liệu có từ ngữ nào diễn tả hết? Cả đàn con Việt Nam luôn tiếc thương Bác, luôn nhớ về Bác như một cái gì đó thật vĩ đại, không thể xoá nhoà. Dù Bác ra đi thật sự rồi nhưng những điều Bác đã làm vẫn sẽ đọng lại trong tâm hồn, hình ảnh Bác vẫn tồn tại trường kì trong trái tim mỗi người dân Việt Nam.

Cuối cùng dẫu thương tiếc Bác đến mấy, cũng đến lúc phải rời lăng Bác để ra về. Khổ thơ cuối như một lời từ biệt đầy xúc động:

“Mai về miền Nam thương trào nước mắt”Ngày mai phải rời xa Bác rồi. Một tiếng “thương của miền Nam” lại vang lên, gợi về miền đất xa xôi

của Tổ quốc, một nơi từng có vị trí sâu sắc trong trái tim người. Một tiếng “thương” ấy là yêu, là biết ơn, là kính trọng cuộc đời cao thượng, vĩ đại của Người. Đó là tiếng thương của nỗi đau xót khi mất Bác. Thương Bác lắm, nước mắt trào ra, thật đúng là tình thương của người Việt Nam, vô bờ bến và rất thật.

“Muốn làm con chim hót quanh lăng BácMuốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây

Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”Cùng với nỗi niềm yêu thương vô hạn, tác giả nói lên muôn vàn lời tự nguyện. Điệp ngữ “muốn làm”

khẳng định mạnh mẽ những ước nguyện ấy. Ước chi ta có thể biến hình thành những gì thân yêu quanh nơi

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9Bác ngủ để mãi mãi được chiêm ngưỡng Bác, cuộc đời và tâm hồn của Bác, để bày tỏ lòng ta với Bác. Một con chim nhỏ góp tiếng hót làm vui những bình minh của Bác, một đóa hoa góp mùi hương làm thơm không gian quanh Bác hay một cây tre trong hàng tre xanh xanh VN tỏa bóng mát dịu dàng quê hương của Bác, tất cả đều làm Bác vui và ngủ an giấc hơn. Đây cũng chính là nguyện ước chân thành, sâu sắc của hàng triệu con tim người Việt sau một lần ra thăm lăng Bác. Bác ơi! Bác hãy ngủ lại bình yên nhé, chúng cháu về miền Nam tiếp tục xây dựng Tổ quốc từ nền móng Bác đã tạo ra đây! Câu thơ trầm xuống để kết thùc, ngừng lặng hòan toàn.

Về nghệ thuật, bài thơ Viếng lăng Bác có nhiều điểm nghệ thuật rất đặc sắc, giúp biểu hiện thành công thêm về những giá trị nội dung. Bài thơ viết theo thể tám chữ, trong có có xen một vài câu bảy và chín chữ. Nhiều hình ảnh trong bài thơ lấy từ ngoài đời thực đã được ẩn dụ, trở thành một cách thể hiện cảm xúc thành kính của tác giả. Nhịp thơ của bài linh hoạt, lúc nhanh là biểu hiện cho ước nguyện đền đáp công ơn Bác, lúc chậm là lúc thể hiện lòng thành kính với Bác. Giọng điêu của bài trang trọng, tha thiết, ngôn ngữ thơ bình dị mà cô đúc.

Bằng những từ ngữ, lời lẽ chân thành, giàu cảm xúc, nhà thơ Viễn Phương đã bày tỏ được niềm xúc động cùng lòng biết ơn sâu sắc đến Bác trong một dịp ra miền Bắc viếng lăng Bác. Bài thơ như một tiếng nói chung của toàn thể nhân dân Việt Nam, biểu lộ niềm đau xót khi thấy Bác kính yêu ra đi. Qua bài thơ, tôi cảm thấy rằng đất nước ta có hoà bình như ngày hôm nay một phần lớn là nhờ công lao của Bác, như vậy chúng ta cần phải biết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ta, để những công ơn to lớn của Bác không bị bỏ phí.

------------------------------------------------

2. Phân tích hình ảnh “Đầu súng trăng treo” trong bài thơ Đồng chí của Chính Hữu.

       Không biết tự bao giờ ánh trăng đã đi vào văn học như một huyền thoại đẹp. ở truyền thuyết “Chú cuội cung trăng” hay Hằng Nga trộm thuốc trường sinh là những mảng đời sống tinh thần bình dị đậm đà màu sắc dân tộc của nhân dân ta. Hơn thế nữa, trăng đã đi vào cuộc chiến đấu, trăng bảo vệ xóm làng, trăng được nhà thơ Chính Hữu kết tinh thành hình ảnh “đầu súng trăng treo” rất đẹp trong bài thơ “Đồng chí” của mình.       Sau hơn mười năm làm thơ, Chính Hữu cho ra mắt tập “Đầu súng trăng treo”. Thế mới biết tác giả đắc ý như thế nào về hình ảnh thật đẹp, thơ mộng, rất thực nhưng không thiếu nét lãng mạn đó.       Đầu súng trăng treo- đó là một hình ảnh tả thực một bức tranh tả thực và sinh động. Giữa núi rừng heo hút “rừng hoang sương muối” giữa đêm thanh vắng tĩnh mịch bỗng xuất hiện một ánh trăng treo lơ lửng giữa bầu trời. Và hình ảnh này cũng thật lạ làm sao, súng và trăng vốn tương phản với nhau, xa cách nhau vời vợi bỗng hoà quyện vào nhau thành một hình tượng gắn liền. Nhà thơ không phải tả mà chỉ gợi, chỉ đưa hình ảnh nhưng ta liên tưởng nhiều điều. Đêm thanh vắng người lính bên nhau chờ giặc tới, trăng chếch bóng soi sáng rừng hoang bao la rộng lớn, soi sáng tình cảm họ, soi sáng tâm hồn họ. Giờ đây, người chiến sĩ như không còn vướng bận về cảnh chiến đấu sắp diễn ra, anh thả hồn theo trăng, anh say sưa ngắm ánh trăng toả ngời trên đỉnh núi, tâm hồn người nông dân “nước mặn đồng chua” hay “đất cày trên sỏi đá” cằn cỗi ngày nào bỗng chốc trở thành người nghệ sĩ đang ngắm nhìn vẻ đẹp ánh trăng vốn có tự ngàn đời. Phải là một người có tâm hồn giàu lãng mạn và một phong thái ung dung bình tĩnh lạc quan thì anh mới có thể nhìn một hình ảnh nên thơ như thế. Chút nữa đây không biết ai sống chết, chút nữa đây cũng có thể là giây phút cuối cùng ta còn ở trên đời này nhưng ta vẫn “mặc kệ”, vẫn say sưa với ánh trăng.       ánh trăng như xua tan cái lạnh giá của đêm sương muối, trăng toả sáng làm ngời ngời lòng người, trăng như cùng tham gia, cùng chứng kiến cho tình đồng chí đồng đội thiêng liêng của những ngươì linh. Trăng truyền thêm sức mạnh cho họ, tắm gội tâm hồn họ thanh cao hơn, trong sạch hơn, trăng cũng là bạn, là đồng chí của anh bộ đội Cụ Hồ.       Đầu súng trăng treo- hình ảnh thật đẹp và giàu sức khái quát. Súng và trưng kết hợp nhau; súng tượng trưng cho chiến đấu- trăng là hình ảnh của thanh bình hạnh phúc. Súng là con người, trăng là đất nước quê hương của bốn nghìn năm văn hiến. Súng là hình ảnh người chiến sĩ gan dạ kiên cường- Trăng là hình ảnh người thi sĩ. Sự kết hợp hài hoà tạo nên nét lãng mạn bay bổng vừa gợi tả cụ thể đã nói lên lí tưởng, mục đích chiến đấu mà người lính ấy đang tham gia. Họ chiến đấu cho sự thanh bình, chiến đấu cho ánh trăng mãi nghiêng cười trên đỉnh núi. Ta hãy tưởng tượng xem: giữa đêm khuya rừng núi trập trùng bỗng hiện lên hình ảnh người lính đứng đó với súng khoác trên vai, nòng súng chếch lên trời và ánh trăng lơ lửng ngay nòng ngọn súng. Đó là biểu tượng Khát Vọng Hoà Bình, nó tượng trưng cho tư thế lạ quan bình tĩnh, lãng mạn của người bảo vệ Tổ quốc.       Cái thân của câu thơ “Đầu súng trăng treo” nằm ở từ “treo”, ta thử thay bằng từ mọc thì thật thà quá, làm sao còn nét lãng mạn ?. Và hãy thay một lần nữa bằng từ “lên” cũng không phù hợp, vì nó là hiện

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9tượng tự nhiên: trăng tròn rồi khuyết, trăng lên trăng lặn sẽ không còn cái bất ngờ màu nhiệm nữa. Chỉ có trăng “treo”. Phải, chỉ có “Đầu súng trăng treo” mới diễn tả hết được cái hay, cái bồng bềnh thơ mộng của một đêm trăng “đứng chờ giặc tới”, chẳng thơ mộng chút nào. Ta nên hiểu bài thơ dường như được sáng tác ở thời điểm hiện tại “đêm nay” trong một không gian mà mặt đất là “rừng hoang sương muối” lạnh lẽo và lòng đầy phấp phỏng giặc sẽ tới có nghĩa là cái chết có thể đến từng giây từng phút. Thế nhưng người lính ấy vẫn đứng cạnh nhau để tâm hồn họ vút lên nở thành vầng trăng. Nếu miêu tả hiện thực thì vầng trăng ấy sẽ có hình khối của không gian ba chiều. ở đây, từ điểm nhìn xa, cả vầng trăng và súng đều tồn tại trên một mặt phẳng và trong hội hoạ nó mang tính biểu tượng cao. Tố Hữu cũng có một câu thơ kiểu này: “ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan” và Phạm Tiến Duật thì “Và vầng trăng vượt lên trên quầng lửa” hay Hoàng Hữu “Chỉ một nửa vầng trăng thôi một nửa. Ai bỏ quên ở phía chân trời…”. Nhưng có lẽ cô kết nhất, hay nhất vẫn là “Đầu súng trăng treo”. Như đã nói ở trên, không phải ngẫu nhiên mà Chính Hun lấy hình ảnh “Đầu súng trăng treo” làm tựa đề cho tập thơ của mình. Nó là biểu tượng, là khát vọng và cũng là biểu hiện tuyệt vời chất lãng mạn trong bài thơ cách mạng. Lãng mạng nhưng không thoát li, không quên được nhiệm vụ và trách nhiệm của mình. Lãng mạn vì con người cần có những phút sống cho riêng mình. Trước cái đẹp mà con người trở nên thờ ơ lãnh đạm thì cuộc sống vô cùng tẻ nhạt. Âm hưởng của câu thơ đã đi đúng với xu thế lịch sử của dân tộc. Hình ảnh trăng và súng đã có nhiều trong thơ Việt Nam nhưng chưa có sự kết hợp kì diệu nào bằng hình ảnh Đầu súng trăng treo của Chính Hữu.       Nếu như Elsa Trioslet – nữ văn sĩ Pháp có nói “Nhà văn là người cho máu” thì tôi hãnh diện nói với văn sĩ rằng: Chính Hữu đã cho máu để tạo nên câu thơ tuyệt vời để cống hiến cho cuộc kháng chiến của chúng ta. Và bạn ơi! Bạn hãy thả cùng tôi những chú chim trắng trên bầu trời, hãy hát vang lên ca khúc Hoà Bình vì hình ảnh đầu súng trăng treo mà nhà thơ đã gởi vào đó bao nhiêu khát vọng nay đã thành hiện thưc. Phải chăng chất lính đã thấm dần vào chất thi ca, tạo nên dư vị tuyệt vời cho tình " Đồng chí" Nói đến thơ trước hết là nói đến cảm xúc và sự chân thành. Không có cảm xúc, thơ sẽ không thể có sức lay động hồn người, không có sự chân thành chút hồn của thơ cũng chìm vào quên lãng. Một chút chân thành, một chút lãng mạn, một chút âm vang mà Chính Hữu đã gieo vào lòng người những cảm xúc khó quên. Bài thơ " Đồng chí" với nhịp điệu trầm lắng mà như ấm áp, tươi vui; với ngôn ngữ bình dị dường như đã trở thành những vần thơ của niềm tin yêu, sự hy vọng, lòng cảm thông sâu sắc của một nhà thơ cách mạngPhải chăng, chất lính đã thấm dần vào chất thơ, sự mộc mạc đã hòa dần vào cái thi vị của thơ ca tạo nên những vần thơ nhẹ nhàng và đầy cảm xúc? Trong những năm tháng kháng chiến chống thực dân Pháp gian lao, lẽ đương nhiên,hình ảnh những người lính, những anh bộ đội sẽ trở thành linh hồn của cuộc kháng chiến, trở thành niềm tin yêu và hy vọng của cả dân tộc. Mở đầu bài thơ"Đồng chí", Chính Hữu đã nhìn nhận, đã đi sâu vào cả xuất thân của những người lính: "Quê hương anh đất mặn đồng chua Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá" Sinh ra ở một đất nước vốn có truyền thống nông nghiệp, họ vốn là những người nông dân mặc áo lính theo bước chân anh hùng của những nghĩa sĩ Cần Giuộc năm xưa. đất nước bị kẻ thù xâm lược, Tổ quốc và nhân dân đứng dưới một tròng áp bức. "Anh" và "tôi", hai người bạn mới quen, đều xuất than từ những vùng quê nghèo khó. Hai câu thơ vừa như đối nhau, vừa như song hành, thể hiện tình cảm của những người lính. Từ những vùng quê nghèo khổ ấy, họp tạm biệt người thân, tạm biệt xóm làng, tạm biệt những bãi mía, bờ dâu, những thảm cỏ xanh mướt màu,họ ra đi chiến đấu để tìm lại, giành lại linh hồn cho Tổ quốc. Những khó khăn ấy dường như không thể làm cho những người lính chùn bước: "Anh với tôi đôi người xa lạ Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau Súng bên súng, đầu sát bên đầu Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ" Họ đến với Cách mạng cũng vì lý tưởng muốn dâng hiến cho đời. "Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình". Chung một khát vọng, chung một lý tưởng, chung một niềm tin và khi chiến đấu, họ lại kề vai sát cánh chung một chiến hào....Dường như tình đồng đọi cũng xuất phát từ những cái chung nhỏ bé ấy. Lời thơ như nhanh hơn, nhịp thơ dồn dập hơn,câu thơ cũng trở nên gần gũi hơn: "Súng bên súng đầu sát bên đầu Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ Đồng chí !..." Một loạt từ ngữ liệt kê với nghệ thuật điệp ngữ tài tình, nhà thơ không chỉ dưa bài thơ lên tận

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9cùng của tình cảm mà sự ngắt nhịp đột ngột, âm điệu hơi trầm và cái âm vang lạ lùng cũng làm cho tình đồng chí đẹp hơn, cao quý hơn. Câu thơ chỉ có hai tiếng nhưng âm điệu lạ lùng đã tạo nên một nốt nhạc trầm ấm, thân thương trong lòng người đọc. Trong muôn vàn nốt nhạc của tình cảm con người phải chăng tình đồng chí là cái cung bậc cao đẹp nhất, lí tưởng nhất. Nhịp thở của bài thơ như nhẹ nhàng hơn, hơi thở của bài thơ cũng như mảnh mai hơn.. Dường như Chính Hữu đã thổi vào linh hồn của bài thơ tình đồng chí keo sơn, gắn bó và một âm vang bất diệt làm cho bài thơ mãi trở thành một phần đẹp nhất trong thơ Chính Hữu.

Hồi ức của những người lính, những kĩ niệm riêng tư quả là bất tận:"Ruộng nương anh gửi bạn thân càyGian nhà không mặc kệ gió lung lay"

Cái chất nông dân thuần phác của những anh lính mới đáng quý làm sao ! Đối với những người nông dân, ruộng nương, nhà cuarwlaf những thứ quý giá nhất. Họ sống nhờ vào đồng ruộng,họ lớn lên theo câu hát ầu ơ của bà của mẹ.Họ lơn lên trong những "gian nhà không mặc kẹ gió lung lay". Tuy thế, họ vẫn yêu, yêu lắm chứ những mảnh đất thân quen, những mái nhà thân thuộc....Nhưng...họ đã vượt qua chân trời của cái tôi bé nhỏ để đến với chân trời của tất cả. Đi theop con đường ấy là đi theo khát vọng, đi theo tiếng gọi yêu thương của trái tim yêu nước. Bỏ lại sau lưng tất cả nhưng bóng hình của quê hương vẫn trở thành nỗi nhớ khôn nguôi của mỗi người lính. Dẫu răng" mặc kệ" nhưng trong lòng họp vị trí của quê hương vẫn bao trùm như muốn ôm ấp tất cả mọi kỉ niệm. Không liệt kê, cũng chẳng phải lối đảo ngữ thường thấy trong thơ văn,nhưng hai câu thơ cũng đủ sức lay đọng hồn thơ, hồn người: "Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính" Sự nhớ mong chờ đợi của quê hương với những chàng trai ra đi tạo cho hồn quê có sức sống mãnh liệt hơn. Nhà thơ nhân hóa"gieengs nước gốc đa" cũng có nỗi nhớ khôn nguôi với những người lính. Nhưng không kể những vật vô tri, tác giả còn sử dụng nghệ thuật hoán dụ để nói lên nỗi nhớ của những người ở nhà, nỗi ngóng trông của người mẹ đối với con, những người vợ đối với chòng và những đôi trai gái yêu nhau.... Bỏ lại nỗi nhớ, niềm thương, rời xa quê hương những người lính chiến đấu trong gian khổ: "Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh Sốt run người vầng trán đẫm mồ hôi Áo anh rách vai Quần anh có vài mảnh vá Miệng cười buốt giá Chân không giày" Câu thơ chầm chậm vang lên nhưng lại đứt quãng, phải chăng sự khó khăn, vất vả, thiếu thốn của những người lính đã làm cho nhịp thơ Chính Hữu sâu lắng hơn. Đất nước ta còn nghèo, những người linha còn thiếu thốn quân trang, quân dụng,phải đối mặt với sốt rét rừng,cái lạnh giá của màn đêm.....Chỉ đôi mảnh quần vá,cái áo rách vai, người lính vẫn vững lòng theo kháng chiến, mặc dù nụ cười ấy là nụ cười giá buốt, lặng câm. Tình đồng đội quả thật càng trong gian khổ lại càng tỏa sáng,nó gần gũi mà chân thực, không giả dối, cao xa....Tình cảm ấy lan tỏa trong lòng của tất cả những người lính. Tình đồng chí: "Là hớp nước uống chung, năm cơm bẻ nửa Là chia nhâu một trưa nắng, một chiều mưa Chia khắp anh em một mẩu tin nhà Chia nhau đứng trong chiến hào chặt hẹp Chia nhau cuộc đời, chia nhau cái chết" ( Nhớ- Hồng Nguyên) Một nụ cười lạc quan, một niềm tin tất thắng, một tình cảm chân thành đã được Chính Hữu cô lại chỉ với nụ cười - biểu tượng của người lính khi chiến đấu, trong hòa bình cũng như khi xây dựng Tổ quốc, một nụ cười ngạo nghễ, yêu thương, một nụ cười lạc quan chiến thắng. "Đêm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giác tới" Nhịp thơ đều đều 2/2/2 - 2/2/3 cô đọng tất cả nét đẹp của những người lính. Đó cũng chính là vẻ đẹp ngời sáng trog gian khổ của người lính. Vượt lên trên tất cả, tình đồng đội, đồng chí như được sưởi ấm bằng những trái tim người lính đầy nhiệt huyết. Vẫn đứng canh giư cho bầu trời Việt Nam dù đêm đã khuya, sương đã xuống, màn đêm cũng chìm vào quên lãng. Hình ảnh người lính bỗng trở nên đẹp hơn, thơ mộng hơn. Đứng cạnh bên nhau sẵn sàng chiến đấu. Xem vào cái chân thực của cả bài thơ,câu thơ cuối cùng vẫn trở nên rất nên thơ: " Đầu súng trăng treo" Ánh trăng gần như gắn liền với người lính:

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9 " Hồi chiến tranh ở rừng Vầng trăng thành tri kỉ" ( Ánh trăng- nguyễn Duy) Một hình ảnh nên thơ, lãng mạn nhưng cũng đậm chất chân thực, trữ tình. Một sự quyện hòa giữa không gian, thời gian,ánh trăng và người lính. Cái thực đan xen vào cái mộng, cái dũng khí chiến đấu đan xen vào tình yêu làm cho biểu tượng người lính không những chân thực mà còn rực rỡ đến lạ kì. Chất lính hòa vào chất thơ, chất trữ tình hòa vào chất cách mạng, chất thép hòa vào chất thi ca. Độ rung động và xao xuyến của cả bài thơ có lẽ chỉ nhờ vào hình ảnh ánh trăng này. Tình đồng chí cũng thế, lan tỏa trong không gian, xoa dịu nỗi nhớ, làm vơi đi cái giá lạnh của màn đêm. người chiến sĩ như cất cao tiếng hát ngợi ca tình đồng chí. Thiêng liêng biết nhường nào, hình ảnh những người lính, những anh bộ đội cụ Hồ sát cạnh vai nhau " kề vai sát cánh" cùng chiến hào đấu tranh giành độc lập. Quả thật, một bài thơ là một xúc cảm thiêng liêng, là một tình yêu rộng lớn, trong cái lớn lao nhất của đời người. Gặp nhau trên cùng một con đường Cách mạng, tình đồng chí như được thắt chặt hơn bằng một sợi dây yêu thương vô hình. Bài thơ " Đồng chí" với ngôn ngữ chân thực, hình ảnh lãng mạn, nụ cười ngạo nghễ của các chiến sĩ đã lay động biết bao trái tim con người. Tình đồng chí ấy có lẽ sẽ sống mãi với quê hương, với Tổ quốc, với thế hệ hôm nay, ngày mai hay mãi mãi về sau.

-----------------------------------------------------------------

3. Phân tích bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu.

Ðồng chí là một bài thơ tiêu biểu của nhà thơ Chính Hữu và của thơ ca Việt Nam hiện đại. Hễ nói tới thơ Chính Hữu là người ta không thể không nghĩ đến Ðồng chí. Bài thơ được sáng tác vào năm 1948, sau chiến dịch Việt Bắc năm 1947, đánh dấu sự xuất hiện cuả một nhà thơ mới trong thời kháng chiến chống thực dân Pháp. Bài thơ lúc đầu dán ở báo tường đơn vị, sau in vào báo Sự thật, rồi được chép vào sổ tay các cán bộ, chiến sĩ, được phổ nhạc, trở thành tải sản chung của mọi người. Ðồng chí là bài thơ ca ngợi một tình cảm mới, quan hệ mới giữa người và người trong cách mạng và kháng chiến. "Ðồng chí" trong ngôn ngữ sinh hoạt chính trị và đời thường đã thành tiếng xưng hô quen thuộc, khi lý tưởng cách mạng đoàn kết, gắn bó mọi người đã bắt rễ sâu vào đời sống. Nhưng mấy ai đã cảm nhận được nội dung tình cảm phong phú mới mẻ chứa đựng trong hai tiếng ấy? Ðể làm hiện lên nội dung mới lạ trong những từ ngữ quen thuộc, nhà thơ phải dùng phép "lạ hóa". Không phải ngẫu nhiên mà bài thơ bắt đầu từ những cái khác biệt và xa lạ. Ðây là lời của những người đồng chí tự thấy cái mới lạ của mình: Quê hương anh nước mặn đồng chua Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá Anh với tôi hai người xa la Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau. Mỗi người một quê, đất đai canh tác khác nhau, tập quán, phong tục hẳn là cũng khác. Miền biển nước mặn, đất phèn. Vùng đồi trung du đất ít hơn sỏi đá. Những con người tự nhận là xa lạ, cách nhau cả một phương trời và chẳng hẹn hò quen nhau. ấy thế mà có một sức mạnh vô song, vô hình biến họ thành đôi tri kỷ: Súng bên súng đầu gác bên đầu Ðêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ. Ðó là cuộc sống và chiến đấu chung đã làm thay đổi tất cả. Hai dòng thơ chỉ có một chữ "chung": "Ðêm rét chung chăn", nhưng cái chung đã bao trùm tất cả. "Súng bên súng" là chung chiến đấu, "đầu sát bên đầu" thì chung rất nhiều: không chỉ là gần nhau về không gian mà còn chung nhau ý nghĩ, lý tưởng. "Ðêm rét chung chăn" là một hình ảnh thật cảm động và đầy ắp kỷ niệm. Những người từng kháng chiến ở Việt Bắc hẳn không ai quên cái rét Việt Bắc và của vùng rừng núi nói chung. Hồi ấy nhà thơ Tố Hữu từng viết: "Rét Thái Nguyên rét về Yên Thế, Gió qua rừng Ðèo Khế gió sang". Cũng không ai quên được cuộc sống chung gắn bó mọi người: "Bát cơm sẻ nữa, chăn sui đắp cùng". Ðắp chăn chung trở thành biểu tượng của tình thân hữu, ấm cúng, ruột thịt. Những cái chung ấy đã biến những con người xa lạ "thành đôi tri kỷ" Hai chữ "Ðồng chí" đứng riêng thành một dòng thơ là điều rất có ý nghĩa. Nhà thơ hoàn toàn có thể viết thế này: "Ðêm rét chung chăn thành đôi đồng chí". "Ðồng chí" và "tri kỷ" đều cùng một vần bằng, vần trắc, hai chữ hoàn toàn có thể thay thế nhau mà không làm sai vận luật, mà bài thơ có thể rút ngắn được một dòng. Nhưng nếu viết như thế thì hỏng. Ðêm rét chung chăn có nghĩa hai chữ "Ðồng chí" rộng lớn vô

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9cùng. "Tri kỷ" là biết mình và suy rộng ra là biết về nhau. "Ðồng chí" thì không phải chỉ biết nhau, mà còn phải biết được cái chung rộng lớn gắn bó con người trên mọi mặt. Hai chữ "Ðồng chí" đứng thành một dòng thơ đầy sức nặng suy nghĩ. Nó nâng cao ý thơ đoạn trước và mở ra ý thơ các đoạn sau. "Ðồng chí" là cái có thể cảm nhận mà không dễ nói hết. Phần hai bài thơ nói đến tình cảm chung của những người đồng chí. Những câu thơ chia thành "anh, tôi", nhưng giữa họ đều là chung cả. Ðoạn hai của bài thơ được mở đầu bằng những dòng tâm sự nhớ nhà. Bây giờ họ chia sẻ với nhau những tình cảm quê hương và gia đình. Ðối với các chàng trai áo nâu ra trận lần đầu nhớ nhà là nỗi niềm thường trực: Ruộng nương anh gửi bạn thân cày Gian nhà không mặc kệ gió lung lay. Ðối với người nông dân, làm ruộng là quan trọng nhất, những việc ấy đành nhờ bạn thân làm hộ. Gian nhà tổ ấm cũng đành chịu hy sinh: "mặc kệ gió lung lay". Câu thơ ngang tàng, đượm chất lãng mạn như muốn nâng đỡ con người vượt lên cái bất đắc dĩ của hoàn cảnh. Thẻ hỏi ai có thể "mặc kệ" để cho gió làm xiêu đổ nhà mình? Ðó là một thoáng tếu nhộn làm se lòng người. Hai dòng thơ đầy ắp nỗi nhớ, mặc dù tới dòng thứ ba thì chữ "nhớ" mới xuất hiện" Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính Người lính trong thơ Chính Hữu đã rất nhớ nhà, nhớ quê nhưng họ thương nhất vẫn là người ở nhà nhớ họ, dõi theo tn tức của họ, những người ở nơi nguy hiểm. Hình ảnh "giếng nước" là nơi dân làng gặp gỡ sáng sáng, chiều chiều. "Gốc đa" là nơi dân làng nghỉ ngơi những khi trưa nắng. Những lúc ấy họ sẽ hỏi thăm những người trai ra trận. Nhưng "giếng nước, gốc đa" cũng là nơi hò hẹn, tình tự lứa đôi: "Trăm năm dầu lỗi hẹn hò, Cây đa bến cũa con đò khác đưa". Biết bao là nhớ nhung. Nhưng người lính không nói là mình nhớ, chỉ nói ai khác nhớ. Ðó cũng là cảnh mình tự vượt lên mình, những dòng thơ nén tình riêng vì sự nghiệp chung, bằng những lời ý nhị, không một chút ồn ào. Bảy dòng cuối của đoạn thơ dành nói riêng về nỗi gian khổ. Cái gian khỏ của bộ đội trong buổi đầu kháng chiến đã được nói đến rất nhiều. Thôi Hữu trong bài “Lên Cấm Sơn” có những câu thật cảm động về những người lính. “ Cuộc đời gió bụi pha xương máu Ðợt rét bao lần xé thịt da Khuôn mặt đã lên màu tật bệnh Ðâu còn tươi nữa những ngày hoa! Lòng tôi xao xuyến tình thương xót Muốn viết bài thơ thấm lệ nhoà Tặng những anh tôi từng rỏ máu Ðem thân xơ xác giữ sơn hà” Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi. Trong kháng chiến, ở chiến khu, bệnh sốt rét cơn là phổ biến nhất. Hai câu thơ nêu đủ các triệu chứng của bệnh sốt rét cơn. Những ai nhiễm bệnh, thoạt đầu cảm thấy ớn lạnh, sau đó liền cảm thấy lạnh tới lúc người run cầm cập, đắp bao nhiêu chăn cũng không hết rét, trong khi đó thì thân nhiệt lại lên cao tới 40, 41 độ người vã cả mồ hôi, vã vì nóng và vì yếu. Phải trải qua bệnh này thì mới hiểu hết cái thật của câu thơ. Sau cơn sốt đó là da xanh, da vàng, viêm gan, viêm lá lách… Ngoài khổ về bệnh tật là khổ về trang bị. Những ngày đầu kháng chiến, chưa có đủ áo quần đồng phục phát cho bộ đội. Người lính mang theo áo quần ở nhà đi chiến đấu, khi rách thì và víu, có người còn không có kim chỉ để vá, lấy dây mà buộc túm chỗ rách lại, người ta gọi đùa là "Vệ túm", ở đây "anh rách, anh vá" thông cảm nhau. Áo anh rách vai Quần tôi có vài mảnh vá Miệng cười buốt giá Chân không giày Thương nhau tay nắm lấy bàn tay. "Miệng cười buốt giá" hẳn là cười trong buốt giá, vì áo quần không chống được rét, mà cũng là nụ cười vượt lên trên buốt giá, mặc dù trời lạnh hẳn nụ cười cũng khó mà tươi. Cũng có thể là nụ cười coi thường gian khổ. Nhà thơ không viết "nụ cười buốt giá" mà viết "Miệng cười buốt giá" hẳn là vì từ "nụ cười" quá trừu tượng, vả lại, nụ cười ở đây không buốt giá, mà nhà thơ thì muốn nói một cách cụ thể đến cái miệng với đôi môi nhợt nhạt ấy. "Chân không giày" cũng là một thực tế phổ biến, và cái nổi lên là tình thương yêu đồng đội:

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9"Thương nhau tay nắm lấy bàn tay", một hình ảnh hết sức ấm áp. Chỉ có năm dòng thơ, tác giả đã vẽ lên chân dung "anh bộ đội Cụ Hồ" buổi đầu kháng chiến, nghèo khổ, thiếu thốn nhưng tình đồng chí sưởi ấm lòng họ. Nếu đoạn một nói về sự hình thành đồng chí, đoạn hai nói về tình cảm hiện đại, thì đoạn ba nói về hành động chiến đấu của họ: Ðêm nay rừng hoang sương muối Ðứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Ðầu súng trăng treo. Từ nhận thức chung, tình cảm chung, bài thơ kết vào hành động. Thời gian, không gian trở nên cụ thể, công việc cũng cụ thể, nhưng không vì thế mà sự việc thay thế chất thơ. Câu kết bài thơ là một hình ảnh nổi tiếng cô đọng, giàu ý vị: đầu súng trăng treo. Một hình ảnh bất ngờ. "Súng" và "trăng" là hai vật cách xa nhau trong không gian, lại chẳng có gì chung để liên tưởng. Hình ảnh này chỉ có thể là phát hiện của người lính, súng lăm lăm trong tay chờ giặc, và bất ngờ thấy mặt trăng treo lửng lơ trên đầu súng. Người không cầm súng không thể cảm thấy được. Rừng hoang sương muối là rất buốt, những người lính rách rưới đứng cạnh bên nhau và trăng như cũng đứng chung với người. Trăng là biểu trưng của trong sáng và mộng mơ. "Ðầu súng" chiến đấu của người đồng chí có thêm mặt trăng đã mở ra biết bao liên tưởng phong phú. Ðồng thời câu thơ bốn tiếng như cũng nén lại, dồn vào bên trong, tạo thành cái kết không lời. Ðoạn một và hai toàn những lời tâm sự. Ðoạn cuối lại là bức tranh cổ điển, hàm súc. Ðồng chí là bài thơ rất tiêu biểu cho phong cách cô đọng, kiệm lời của nhà thơ Chính Hữu.

---------------------------------------------

4. Phân tích bài thơ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy.

Trăng- hình ảnh giản dị mà quen thuộc, trong sáng và trữ tình. Trăng đã trở thành đề tài thường xuyên xuất hiện trên những trang thơ của các thi sĩ qua bao thời đại. Nếu như “ Tĩnh dạ tứ” cũa Lí Bạch tả cảnh đêm trăng sáng tuyệt đẹp gợi lên nỗi niềm nhớ quê hương, “ Vọng nguyệt” của Hồ Chí Minh thể hiện tâm hồn lạc quan, phong thái ung dung và lòng yêu thiên nhiên tha thiết của Bác thì đến với bài thớ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy, chúng ta bắt gặp hình ảnh vầng trăng mang ý nghĩa triết lí sâu sắc. Đó chính là đạo lí “uống nước nhớ nguồn”.Những sáng tác thơ của Nguyễn Duy sâu lắng và thấn đẫm cái hồn của ca dao, dân ca Việt Nam . Thơ ông không cố tìm ra cái mới mà lại khai thác, đi sâu vào cái nghĩa tình muôn đời của người Việt. “Ánh trăng” là một bài thơ như vậy.Trăng đối với nhà thơ có ý nghĩa đặïc biệt: đó là vầng trăng tri kỉ, vầng trăng tình nghĩa và vầng trăng thức tỉnh. Nó như một hồi chuông cảng tỉnh cho mỗi con người có lối sống quên đi quá khứ. Tác giả đã mở đầu bài thơ với hình ảnh trăng trong kí ức thuổi thơ của nhà thơ và trong chiến tranh: “Hồi nhỏ sống với đồng với sông rồi với bể hồi chiến tranh ở rừng vầng trăng thành tri kỉ” Hình ảnh vầng trăng đang được trải rộng ra trong cái không gian êm đềm và trong sáng của thuổi thơ. Hai câu thơ với vỏn vẹn mười chữ nhưng dường như đã diễn tả một cách khái quát về sự vận động cả cuộc sống con người. Mỗi con người sinh ra và lớn lên có nhiều thứ để gắn bó và liên kết. Cánh đồng, sông và bể là nhưng nơi chốn cất giữ bao kỉ niệm của một thời ấâu thơ mà khó có thể quên được. Cũng chính nới đó, ta bắt gặp hình ảnh vầng trăng. Với cách gieo vần lưng “đồng”, “sông” và điệp từ “ với” đã diễn tả tuổi thơ được đi nhiều, tiếp xúc nhiều và được hưởng hạnh phúc ngắm những cảnh đẹp của bãi bồi thiên nhiên cũa tác giả.Tuổi thơ như thế không phải ai cũng có được ! Khi lớn lên, vầng trăng đã tho tác giả vào chiến trường để “chờ giặc tới’.Trăng luôn sát cách bên người lính, cùng họ trải nghiệm sương gió, vượt qua những đau thương và khốc liệt của bom đạn kẻ thù. Người lính hành quân dưới ánh trăng dát vàng con đường, ngủ dưới ánh trăng, và cũng dưới ánh trăng sáng đù, tâm sự của những người lính lại mở ra để vơi đi bớt nỗi cô đơn, nỗi nhớ nhà. Trăng đã thật sự trởø thành “tri kỉ” của người lính trong nhưng năm tháng máu lửa. Khổ thơ thứ hai như một lời nhắc nhở về những năm tháng đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước hiền hậu, bình dị. Vầng trăng đù, người bạn tri kỉ đó, ngỡ như sẽ không bao giờ quên được:

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9 “Trần trụi với thiên nhiên hồn nhiên như cây cỏ ngỡ không bao giờ quên cái vầng trăng tình nghĩa”

Vần lưng một lần nữa lại xuất hiện: “trần trụi”, “hồn nhiên”, “thiên nhiên” làm cho âm điệu câu thơ thêm liền mạch, dường như nguồn cảm xúc cũa tác giả vẫng đang tràn đầy. Chính cái hình ảnh so sánh ẩn dụ đã tô đâm lên cái chất trần trụi, cái chất hồn nhiên của người lính trong nhữnh năm tháng ở rừng. Cái vầng trăng mộc mạc và giản dị đó là tâm hồn của những người nhà quê, của đồng, của sông. của bể và của những người lính hồn nhiên, chân chất ấy. Thế rồi cái tâm hồn - vầng trăng ấy sẽ phài làm quen với môt hoàn cảnh sống hoàn toàn mới mẻ: “Từ hồi về thành phố quen ánh điện, cửa gương vầng trăng đi qua ngõ như người dưng qua đường” Thời gian trôi qua cuốn theo mọi thứ như một cơn lốc, chỉ có tình cảm là còn ở lại trong tâm hồn mỗi con người như một ánh dương chói loà. Thế nhưng con người không thể kháng cự lại sự thay đổi đó.Người lính năm xưa nay cũng làm quen dần với những thứ xa hoa nơi “ánh điện, cửa gương”. Và rồi trong chính sự xa hoa đó, người lính đã quên đi người bạn tri kỉ của mình, người bạn mà tưởng chừng chẳng thể quên được, “người tri kỉ ấy” đi qua ngõ nhà mình nhưng mình lại xem như không quen không biết. Phép nhân hoá vầng trăng trong câu thơ thật sự có cái gì đó làm rung động lòng người đoc bởi vì vầng trăng ấy chính là một con người.

Cũng chính phép nhân hoá đó làm cho người đọc cảm thương cho một “người bạn” bị chính người bạn thân một thời của mình lãng quên. Sự ồn ã của phố phường, những công việc mưu sinh và những nhu cầu vật chất thường nhật khác đã lôi kéo con gười ra khỏi những giá trị tinh thần ấy, một phần vô tâm của con người đã lấn át lí trí của người lính, khiến họ trở thành kẻ quay lưng với quá khứ. Con người khi được sống đầy đủ về mặt vật chất thì thường hay quên đi những giá trị tinh thần, quên đi cái nền tảng cơ bản củacuộc sống, đó chình là tình cảm con người. Nhưng rồi một tình huống bất ngờ xảy ra buộc ngươi lính phải đối mặt:

“Thình lình đèn điện tắt phòng buyn -đinh tối om vội bật tung cửa sổ đột ngột vầng trăng tròn” Khi đèn điện tắt, cũng là khi không còn được sống trong cái xa hoa, đầy đủ về vật chất, người lính bỗng phải đối diện với cái thực tại tối tăm. Trong cái “thình lình”, “đột ngột” ấy, người lính vôi bật tung cửa sổ và bất ngờ nhận ra một cái gì đó. Đó chẳng phải ai xa lạ mà chính là người bạn tri kỉ năm xưa của mình đây hay sao? Con người ấy không hề biết được rằng cái người bạn tri kỉ, tình nghĩa, người bạn đã bị anh ta lãng quên luôn ở ngoài kia để chờ đợi anh ta. “Người bạn ấy” không bao giờ bỏ rơi con người, không bao giờ oán giận hay trách móc con người vì họ đã quên đi mình. Vầng trăng ấy vẫn rất vị tha và khoan dung, nó cũng sẵn sàng đón nhận tấm lòng của một con người biết sám hối, biết vươn lên hoàn thiện mình. Cuộc đời mỗi con người không ai có thể đóan biết trước được. Không ai mãi sống trong một cuộc sống yên bình mà không có khó khăn, thử thách. Cũng như một dòng sông, đời người là một chuỗi dài với những qunh co, uốn khúc . Và chính trong những khúc quanh ấy, những biến cố ấy, con người mới thật sự hiểu được cái gì là quan trọng, cái gì sẽ gắn bó với họ trong suốt hành trình dài và rộng của cuộc đới. Dường như người lính trong bài thơ đã hiểu được điều đó! “Ngửa mặt lên nhìn mặt có cái gì rưng rưng như là đồng là bể như là sông là rừng” Khi người đối mặt với trăng, có cái gì đókhiến cho người lính áy náydù cho không bị quở trách một lời nào. Hai từ “mặt” trong cùng một dòng thô: mặt trăng và mặt người đang cùng nhau trò chuyện . Người lính cảm thấy có cái gì “rưng rưng” tự trong tận đáy lòng và dường như nước mắt đang muốn trào ra vì xúc động trước lòng vị tha của người bạn “tri kỉ” của mình . Đối mặt với vầng trăng, bỗng người lính cảm thấy như đang xem một thước phim quay chậm về tuổi thơ của mình ngày nào, nới có “sông” và có “bể” .Chính những thước phim quay chậm ấy làm người lính trào dâng nhưng nỗi niềm và ngững giọt nước mắt tuôn ra tự nhiên, không chút gượng ép nào! Những giọt nước mắt ấy đã phần nào làm cho người lính trở nên thanh thản hơn, làm tâm hồn anh trong sáng lại. Một lần nữa những hình tượng trong tuổi thơ và

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9chiến tranh được láy lại làm sáng tỏ những điều mà con người cảm nhận được. Cái tâm hồn ấy, cái vẻ đẹp mộc mạc ấy không bao giờ bị mất đi, nó luôn lặng lẽ sống trong tâm hồn mỗi con người và nó sẽ lên tiếng khi con người bị tổn thương. Đoạn thơ hay ở chất thơ mộc mạc, chân thành, ngôn ngữ bình dị mà thấm thía, những hình ảnh đi vào lòng người.Vầng trăng trong khổ thớ thứ ba đã thực sự thức tỉnh con người: “Trăng cứ tròn vành vạnh kề chi người vô tình ánh trăng im phăng phắc đủ cho ta giật mình” Khổ thơ cuối cùnh mang tính hàm súc độc đáo và đạt tới chiều sâu tư tưởng và triết lí. “Trăng tròn vành vạnh” là vẻ đẹp của trăng vẫn viên mãn, tròn đầy và không hề bị suy suyển dù cho trải qua biết bao thăng trầm. Trăng chỉ im lặng phăng phắc, trăng không nói gì cả, trăng chỉ nhìn, nhưng cái nhìn đó đủù khiến cho con người giật mình. Ánh trăng như một tấm gương để cho con người soi mình qua đó, để con người nhận ra mình để thức tỉnh lương tri. Con người có thể chối bỏ, có thể lãng quên bất cứ điều gì trong tâm hồn anh ta . Nhưng dù gì đi nũa thì những giá trị văn hoá tinh thần của dân tộc cũng luôn vậy bọc và che chở cho con người. “Ánh trăng” đã đi vào lòng người đọc bao thế hệ như một lời nhắc nhở đối với mỗi người: Nếu ai đã lỡ quên đi, đã lỡ đánh mất những giá trị tinh thần qúy giá thì hãy thức tỉnh và tìmlại những giá trị đó. còn ai chưa biết coi trọng những giá trị ấy thì hãy nâng niu những kí ức quý giá của mình ngay từ bây giờ, đừng để quá muộn. Bài thơ không chỉ hay về mắt nội dung mà cón có những nét đột phá trong nghệ thuật. Thể thơ năm chữ được vận dụng sáng tạo, các chữ đầu dòng thơ không viết hoa thể hiện những cảm xúc liền mạch của nhà thơ. Nhịp thơ biến ảo rất nhanh, giọng điệu tâm tình dã gấy ấn tượng mạnh trong lòng người đọc.

-------------------------------------------

5. Phân tích bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận.

Nhµ th¬ Huy CËn ®· tõng gäi bµi th¬ §oµn thuyÒn ®¸nh c¸ (1958) cña m×nh lµ "khóc tr¸ng ca". Qu¶ ®óng nh vËy, bµi th¬ lµ khóc tr¸ng ca ca ngîi vÎ ®Ñp khoÎ kho¾n cña con ngêi lao ®éng trong sù hµi hoµ víi vÎ ®Ñp tr¸ng lÖ cña thiªn nhiªn k× vÜ. Kh«ng cßn thÊy dÊu vÕt cña mét "nçi buån thÕ hÖ" c« ®¬n, li t¸n ®· tõng d»ng dÆc, triÒn miªn trong th¬ «ng håi tríc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m. §©y lµ c¶nh s«ng níc trong Trµng giang - mét trong nh÷ng bµi th¬ tiªu biÓu cña Huy CËn giai ®o¹n Êy:

Sãng gîn trµng giang buån ®iÖp ®iÖpCon thuyÒn xu«i m¸i níc song songThuyÒn vÒ níc l¹i, sÇu tr¨m ng¶Cñi mét cµnh kh« l¹c mÊy dßng.

Cßn ®©y:MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löaSãng ®· cµi then, ®ªm sËp cöa.§oµn thuyÒn ®¸nh c¸ l¹i ra kh¬iC©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i

H¸t r»ng: c¸ b¹c biÓn §«ng lÆngC¸ thu biÓn §«ng nh ®oµn thoi§ªm ngµy dÖt biÓn mu«n luång s¸ng§Õn dÖt líi ta, ®oµn c¸ ¬i!

§ã lµ sù kh¸c nhau cña hai nguån sèng, ë hai giai ®o¹n sèng cña mét t©m hån. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸ lµ h×nh ¶nh cña cuéc sèng míi, cuéc sèng mµ ngêi ta t×m

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9thÊy niÒm tin vui bÊt diÖt trong lao ®éng.

Bµi th¬ miªu t¶ trän vÑn mét ®ªm lao ®éng trªn biÓn cña ®oµn thuyÒn ®¸nh c¸. Hai khæ th¬ ®Çu lµ c¶nh ra kh¬i. Khung c¶nh thiªn nhiªn ®îc ph¸c ho¹ Ýt nÐt mµ vÉn cho ta c¶m nhËn ®îc vÎ ch¾c nÞch, thÊm ®Ëm kh«ng khÝ khÈn tr¬ng cña mét buæi xuÊt bÕn ra kh¬i. Hai c©u th¬ ®Çu gîi t¶ sù vËn ®éng cña thêi gian, mÆt trêi xuèng biÓn, nh÷ng con sãng gîn nh÷ng nÐt ngang lu©n chuyÓn qua l¹i nh then cöa vµ mÆt trêi xuèng ®Õn ®©u, c¸nh cöa ®ªm nh ®îc kÐo xuèng ®Õn ®ã. Khi nh÷ng ¸nh s¸ng mÆt trêi t¾t h¼n còng lµ lóc "sãng ®· cµi then", "®ªm sËp cöa". §óng thêi ®iÓm Êy, trong kh«ng gian cña mét ®ªm ®· b¾t ®Çu Êy, thªnh thªnh vót lªn, bõng s¸ng tiÕng h¸t cña ngêi d©n. Kh«ng ph¶i ¸nh s¸ng to¸t lªn tõ c¸nh buåm tr¾ng trong mét buæi mai nh ë Quª h¬ng cña TÕ Hanh:

Khi trêi trong, giã nhÑ, sím mai hångD©n trai tr¸ng b¬i thuyÒn ®i ®¸nh c¸(...)C¸nh buåm gi¬ng to nh m¶nh hån lµngRín th©n tr¾ng bao la th©u gãp giã...

Mµ lµ ¸nh s¸ng cña thanh ©m, cña khóc h¸t l·ng m¹n cÊt lªn tõ lßng tin, t×nh yªu lao ®éng, cña s¾c c¸ b¹c ®an dÖt thµnh. Nh÷ng vÇn tr¾c trong khæ th¬ ®Çu (löa, cöa, kh¬i, kh¬i) hoµ ®iÖu cïng khóc h¸t, rÊt cã gi¸ trÞ trong viÖc gîi t¶ vÎ tho¸ng ®¹t, s¸ng l¸ng Êy. Mét c¸ch tù nhiªn, nh÷ng vÇn th¬ më ®Çu hót ngêi ®äc vµo kh«ng khÝ lao ®éng cña ngêi d©n lóc nµo kh«ng hay.

Bèn khæ th¬ tiÕp theo lµ c¶nh lao ®éng trªn biÓn ®ªm. Nh÷ng khæ th¬ nµy tËp trung nhiÒu h×nh ¶nh tr¸ng lÖ, vÎ tr¸ng lÖ ®· ®îc gîi ra tõ ®Çu bµi th¬ víi h×nh ¶nh "MÆt trêi... nh hßn löa". §Õn ®©y, c¶nh ®¸nh c¸ ®ªm trªn biÓn ®îc miªu t¶ hÕt søc sinh ®éng. §ã lµ nh÷ng ®éng tõ m¹nh mÏ (l¸i giã, lít, dµn ®an, quÉy, kÐo xo¨n tay,...), lµ nh÷ng h×nh ¶nh gîi t¶ c¸i k× vÜ, lín lao (m©y cao, biÓn b»ng, dÆm xa, bông biÓn, thÕ trËn, v©y gi¨ng, ®ªm thë), lµ nh÷ng s¾c mµu léng lÉy, rùc rì nh trÈy héi, vµ c¶ nh÷ng nÐt th¬ méng, bay bæng (buåm tr¨ng, lÊp l¸nh ®uèc ®en hång, tr¨ng vµng choÐ, sao lïa, vÈy b¹c ®u«i vµng loÐ r¹ng ®«ng, n¾ng hång,...). VÎ ®Ñp cña biÓn trêi hoµ quyÖn víi vÎ ®Ñp cña con ngêi lao ®éng dÖt lªn bøc tranh tr¸ng lÖ, r¹o rùc søc sèng, r¹ng rì vÎ ®Ñp giµu say lßng ngêi. Cã lÏ kh«ng ë ®©u l¹i cã ®îc c¸i nguån sèng bÊt tËn diÖu k× cña biÓn §«ng h¬n ë nh÷ng c©u th¬ nµy:

C¸ nhô c¸ chim cïng c¸ ®Ð,C¸ song lÊp l¸nh ®uèc ®en hång, C¸i ®u«i em quÉy tr¨ng vµng choÐ,§ªm thë: sao lïa níc H¹ Long.

ChØ mét h×nh ¶nh "§ªm thë" mµ ta nh thÊy c¶ mµn ®ªm phËp phång, thÊy c¶ giã, c¶ sãng níc. Theo nhÞp thë cña vò trô, ngµn con sãng dån ®uæi ¸nh lªn nh÷ng ®ît vµng s¸ng lÊp l¸nh cña vÈy c¸ ph¶n chiÕu ¸nh tr¨ng, cña sao... ThËt huyÒn diÖu!

C¸ ®· ®Çy khoang, lÊp lo¸ trong ¸nh r¹ng ®«ng còng lµ lóc ®oµn thuyÒn kÕt thóc mét ®ªm lao ®éng. Buåm l¹i c¨ng lªn ®ãn ¸nh n¾ng sím. Khæ th¬ cuèi lµ c¶nh trë vÒ cña ®oµn thuyÒn ®¸nh c¸:

C©u h¸t c¨ng buåm víi giã kh¬i,§oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêiMÆt trêi ®éi biÓn nh« mµu míi,M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm ph¬i

L¹i mét sù hoµ quyÖn tuyÖt vêi gi÷a thiªn nhiªn vµ con ngêi. VÎ ®Ñp cña bµi th¬ bõng lªn trong ¸nh s¸ng huy hoµng, ¸nh s¸ng cña mÆt trêi, ¸nh s¸ng cña søc lao ®éng ®· thµnh thµnh qu¶, cña niÒm vui lao ®éng ch©n chÝnh.

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9Nh×n l¹i toµn bé bøc tranh mµ t¸c gi¶ ®· miªu t¶ trong bµi th¬, ta cµng thÊy râ

h×nh ¶nh con ngêi võa lµm chñ tù nhiªn (Ra ®Ëu dÆm xa dß bông biÓn - Dµn ®an thÕ trËn líi v©y gi¨ng), võa ph« vÎ ®Ñp hoµ quyÖn cïng thiªn nhiªn (ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng - Lít gi÷a m©y cao víi biÓn b»ng; C©u h¸t c¨ng buåm víi giã kh¬i, §oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi). Trong sù hµi hoµ Êy, vò trô còng ®îc c¶m nhËn víi sù vËn ®éng theo nhÞp sèng cña con ngêi: Ta h¸t bµi ca gäi c¸ vµo, Gâ thuyÒn ®· cã nhÞp tr¨ng cao. §óng nh nhµ th¬ Huy CËn ®· bµy tá:

"Khung c¶nh trªn biÓn khi mÆt trêi t¾t kh«ng nÆng nÒ t¨m tèi mµ mang vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn t¹o vËt trong qui luËt vËn ®éng tù nhiªn cña nã. ë ®©y, t«i ®· miªu t¶ khung c¶nh t¹o vËt víi c¶m høng vò trô. NÕu tríc c¸ch m¹ng, Vò trô ca cßn buån th× b©y giê vui, tríc lµ t¸ch biÖt, xa c¸ch víi cuéc ®êi th× h«m nay, l¹i gÇn gòi víi con ngêi. Bµi th¬ cña t«i lµ cuéc ch¹y ®ua gi÷a con ngêi vµ thiªn nhiªn, vµ con ngêi ®· chiÕn th¾ng. T«i coi ®©y lµ mét khóc tr¸ng ca, ca ngîi con ngêi trong lao ®éng víi tinh thÇn lµm chñ, víi niÒm vui".

-----------------------------------------------

6. Phân tích truyện ngắn “Làng” của nhà văn Kim Lân.

Khi nãi vÒ c«ng viÖc s¸ng t¸c, nhµ v¨n Kim L©n thêng thæ lé r»ng «ng muèn thÓ hiÖn con ngêi m×nh qua trang viÕt. Cã lÏ, ë trêng hîp nh Kim L©n, sù tù thÓ hiÖn thµnh ra mét nhu cÇu, vµ chÝnh nã t¹o ra h¬i thë, søc sèng cho t¸c phÈm cña «ng. Nh÷ng g× nhµ v¨n chøng kiÕn, tr¶i nghiÖm trong nh÷ng thêi ®iÓm quan träng cña lÞch sö ®Êt níc trë thµnh nguån nguyªn liÖu trùc tiÕp ®Ó «ng s¸ng t¹o nªn nh÷ng h×nh tîng ®Æc s¾c. TruyÖn ng¾n Lµng, víi nh©n vËt «ng Hai, chøng tá cho chóng ta vÒ ®iÒu nµy. Kim L©n tõng nãi:

"C¸i kh«ng khÝ ngµy ®Çu kh¸ng chiÕn ë n«ng th«n, t«i ®· ®a vµo Lµng. Lóc Êy T©y cßn ®ãng t¹i cÇu §uèng, t«i vÒ lµng ch¬i mÊy lÇn, chøng kiÕn tËn m¾t thÕ nµo lµ "lµng chiÕn ®Êu". Trong kh«ng khÝ Êy, cïng víi d luËn b¸n tÝn b¸n nghi vÒ lµng chî DÇu theo T©y lµm ViÖt gian ®· khiÕn t«i viÕt truyÖn ng¾n nµy. ¤ng l·o Hai chÝnh lµ t«i".

T×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc trong mçi con ngêi cô thÓ mang mét h×nh hµi riªng. Cã thÓ lµ sù hi sinh anh dòng cña nh÷ng chiÕn sÜ ngoµi mÆt trËn, cã thÓ lµ c«ng søc khai hoang, vun trång nh÷ng thöa ruéng, cã thÓ lµ c¸i mît mµ hay hïng tr¸ng cña mét ca khóc ca ngîi t×nh ngêi, t×nh ®êi, v.v... Vµ ë ®©y lµ t×nh yªu, sù g¾n bã thuû chung víi c¸i lµng cña m×nh, cña mét ngêi n«ng d©n ph¶i rêi lµng ®i t¶n c trong nh÷ng n¨m ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.

Thµnh c«ng cña truyÖn Lµng chÝnh lµ ë h×nh tîng nh©n vËt l·o Hai víi nh÷ng tr¹ng huèng t©m lÝ, ng«n ng÷ ®îc kh¾c ho¹ s¾c s¶o, ch©n thùc vµ sinh ®éng. Tuy nhiªn, ®Ó nh©n vËt béc lé ®îc t©m lÝ hay ng«n ng÷, tríc hÕt, nhµ v¨n ph¶i x©y dùng ®îc t×nh huèng truyÖn. TÝnh c¸ch nh©n vËt chØ ®îc thÓ hiÖn trong mét sù viÖc cô thÓ nµo ®ã. HiÓu lÇm råi vì lÏ lµ d¹ng t×nh huèng thêng ®îc c¸c nhµ v¨n sö dông. ViÖc rêi lµng ®i t¶n c lµ sù viÖc cã ý nghÜa t¹o khung cho c©u chuyÖn. §ã cha ph¶i lµ t×nh huèng. Ph¶i ®Õn khi «ng Hai nghe tin ®ån lµng cña «ng theo T©y lµm ViÖt gian th× t×nh huèng míi thùc sù b¾t ®Çu. T×nh huèng truyÖn kÕt thóc khi «ng Hai biÕt ®îc sù thùc lµng cña «ng kh«ng theo giÆc. Qua t×nh huèng nµy, h×nh ¶nh mét l·o n«ng d©n tha thiÕt yªu lµng quª cña m×nh, mét lßng mét d¹ theo kh¸ng chiÕn hiÖn ra s¾c nÐt, víi chiÒu s©u t©m lÝ, ng«n ng÷ mang ®Ëm mµu s¾c c¸ thÓ ho¸.

Së dÜ c¸i tin lµng chî DÇu theo giÆc lµm «ng Hai khæ t©m lµ v× nã ®· ®éng ch¹m ®Õn ®iÒu thiªng liªng, nh¹y c¶m nhÊt trong con ngêi «ng. C¸i lµng ®èi víi ngêi n«ng d©n quan träng l¾m. Nã lµ ng«i nhµ chung cho céng ®ång, hä m¹c. §êi nµy qua ®êi kh¸c, ngêi n«ng d©n g¾n bã víi c¸i lµng nh m¸u thÞt, ruét rµ. Nã lµ nhµ cöa, ®Êt ®ai, lµ tæ tiªn, lµ hiÖn th©n cho ®Êt níc ®èi víi hä. Tríc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m,

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9«ng Hai thuéc lo¹i "khè r¸ch ¸o «m", tõng bÞ "bän h¬ng lÝ trong lµng truÊt ng«i trõ ngo¹i xiªu d¹t ®i, lang thang hÕt n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c, lÇn mß vµo ®Õn tËn ®Êt Sµi Gßn, Chî Lín kiÕm ¨n. Ba ch×m b¶y næi mêi mÊy n¨m trêi míi l¹i ®îc trë vÒ quª h¬ng b¶n qu¸n". Nªn «ng thÊm thÝa l¾m c¸i c¶nh tha h¬ng cÇu thùc. ¤ng yªu c¸i lµng cña m×nh nh ®øa con yªu mÑ, tù hµo vÒ mÑ, t«n thê mÑ, mét t×nh yªu hån nhiªn nh trÎ th¬. Cø xem c¸i c¸ch «ng Hai n¸o nøc, say mª khoe vÒ lµng m×nh th× sÏ thÊy. Tríc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m, «ng khoe c¸i sinh phÇn cña viªn tæng ®èc lµng «ng: "ChÕt! ChÕt, t«i cha thÊy c¸i dinh c¬ nµo mµ l¹i ®îc nh c¸i dinh c¬ cô thîng lµng t«i". Vµ mÆc dï ch¼ng hä hµng g× nhng «ng cø gäi viªn tæng ®èc lµ "cô t«i" mét c¸ch rÊt h¶ hª! Sau C¸ch m¹ng, "ngêi ta kh«ng cßn thÊy «ng ®¶ ®éng g× ®Õn c¸i l¨ng Êy n÷a", v× «ng nhËn thøc ®îc nã lµm khæ m×nh, lµm khæ mäi ngêi, lµ kÎ thï cña c¶ lµng: "X©y c¸i l¨ng Êy c¶ lµng phôc dÞch, c¶ lµng g¸nh g¹ch, ®Ëp ®¸, lµm phu hå cho nã. [...] C¸i ch©n «ng ®i tËp tÔnh còng v× c¸i l¨ng Êy''. B©y giê «ng khoe lµng «ng khëi nghÜa, khoe "«ng gia nhËp phong trµo tõ håi k× cßn trong bãng tèi", råi nh÷ng buæi tËp qu©n sù, khoe nh÷ng hè, nh÷ng ô, nh÷ng giao th«ng hµo cña lµng «ng,... Còng v× yªu lµng qu¸ nh thÕ mµ «ng nhÊt quyÕt kh«ng chÞu rêi lµng ®i t¶n c. §Õn khi buéc ph¶i cïng gia ®×nh ®i t¶n c «ng buån khæ l¾m, sinh ra hay bùc béi, "Ýt nãi, Ýt cêi, c¸i mÆt lóc nµo còng lÇm lÇm". ë n¬i t¶n c, «ng nhí c¸i lµng cña «ng, nhí nh÷ng ngµy lµm viÖc cïng víi anh em, "¤, sao mµ ®é Êy vui thÕ. ¤ng thÊy m×nh nh trÎ ra.[...] Trong lßng «ng l·o l¹i thÊy n¸o nøc h¼n lªn". Lóc nµy, niÒm vui cña «ng chØ lµ hµng ngµy ®i nghe tin tøc thêi sù kh¸ng chiÕn vµ khoe vÒ c¸i lµng chî DÇu cña «ng ®¸nh T©y. ThÕ mµ, ®ïng mét c¸i «ng nghe ®îc c¸i tin lµng chî DÇu cña «ng theo T©y lµm ViÖt gian. Cµng yªu lµng, h·nh diÖn, tù hµo vÒ lµng bao nhiªu th× b©y giê «ng Hai l¹i cµng thÊy ®au ®ín, tñi hæ bÊy nhiªu. Nhµ v¨n Kim L©n ®· chøng tá bót lùc dåi dµo, kh¶ n¨ng ph©n tÝch s¾c s¶o, t¸i hiÖn sinh ®éng tr¹ng th¸i t×nh c¶m, hµnh ®éng cña con ngêi khi miªu t¶ diÔn biÕn t©m tr¹ng vµ hµnh ®éng cña nh©n vËt «ng Hai trong biÕn cè nµy.

¤ng l·o ®ang n¸o nøc, "Ruét gan «ng l·o cø móa c¶ lªn, vui qu¸!" v× nh÷ng tin kh¸ng chiÕn th× biÕn cè bÊt ngê x¶y ra. C¸i tin lµng chî DÇu theo giÆc ®· lµm «ng ®iÕng ngêi: "Cæ «ng l·o nghÑn ¾ng h¼n l¹i, da mÆt tª r©n r©n. ¤ng l·o lÆng ®i, t-ëng nh ®Õn kh«ng thë ®îc. Mét lóc l©u «ng míi rÆn Ì Ì, nuèt mét c¸i g× víng ë cæ, [...] giäng l¹c h¼n ®i", "¤ng Hai cói g»m mÆt xuèng mµ ®i" vµ nghÜ ®Õn sù dÌ bØu cña bµ chñ nhµ. ¤ng l·o nh võa bÞ mÊt mét c¸i g× quý gi¸, thiªng liªng l¾m. Nh÷ng c©u v¨n diÔn t¶ t©m tr¹ng thËt xóc ®éng: "Nh×n lò con, tñi th©n, níc m¾t «ng l·o cø trµo ra... Chóng nã còng lµ trÎ con lµng ViÖt gian ®Êy? Chóng nã còng bÞ ngêi ta rÎ róng h¾t hñi ®Êy? Khèn n¹n, b»ng Êy tuæi ®Çu...". Nçi nhôc nh·, mÆc c¶m ph¶n béi hµnh h¹ «ng l·o ®Õn khæ së: "Chao «i! Cùc nhôc cha, c¶ lµng ViÖt gian! Råi ®©y biÕt lµm ¨n bu«n b¸n ra sao? Ai ngêi ta chøa. Ai ngêi ta bu«n b¸n mÊy. Suèt c¶ c¸i n-íc ViÖt Nam nµy ngêi ta ghª tëm, ngêi ta thï h»n c¸i gièng ViÖt gian b¸n níc...". C¶ nhµ «ng Hai sèng trong bÇu kh«ng khÝ ¶m ®¹m: "Gian nhµ lÆng ®i, hiu h¾t. ¸nh löa vµng nhê nhê ë ngän ®Ìn dÇu l¹c vên trªn nÐt mÆt lo ©u cña bµ l·o. TiÕng thë cña ba ®øa trÎ chôm ®Çu vµo nhau ngñ nhÑ nhµng næi lªn, nghe nh tiÕng thë cña gian nhµ". ¤ng Hai ¨n kh«ng ngon, ngñ kh«ng yªn, lóc nµo còng n¬m níp, bÊt æn trong nçi tñi nhôc ª chÒ. ThËm chÝ «ng kh«ng d¸m nh¾c tíi, ph¶i gäi tªn c¸i chuyÖn ph¶n béi lµ "chuyÖn Êy". ¤ng tuyÖt giao víi tÊt c¶ mäi ngêi, "kh«ng d¸m bíc ch©n ra ®Õn ngoµi" v× xÊu hæ. Vµ c¸i chuyÖn vî chång «ng lo nhÊt còng ®· ®Õn. Bµ chñ nhµ bãng giã ®uæi gia ®×nh «ng, chØ v× hä lµ ngêi cña lµng theo T©y. Gia ®×nh «ng Hai ë vµo t×nh thÕ c¨ng th¼ng. ¤ng Hai ph¶i ®èi mÆt víi t×nh c¶nh khã kh¨n nhÊt: "ThËt lµ tuyÖt ®êng sinh sèng! [...] ®©u ®©u cã ngêi chî DÇu ngêi ta còng ®uæi nh ®uæi hñi Mµ cho dÉu v× chÝnh s¸ch cña Cô Hå ngêi ta ch¼ng ®uæi ®i n÷a, th× m×nh còng ch¼ng cßn mÆt mòi nµo ®i ®Õn ®©u".

Tõ chç yªu tha thiÕt c¸i lµng cña m×nh, «ng Hai ®©m ra thï lµng: "VÒ lµm g× c¸i lµng Êy n÷a. Chóng nã theo T©y c¶ råi. VÒ lµng tøc lµ bá kh¸ng chiÕn, bá Cô Hå...". Vµ "Níc m¾t «ng giµn ra". ¤ng l¹i nghÜ ®Õn c¶nh sèng n« lÖ t¨m tèi, lÇm than tríc kia. Bao nçi niÒm cña «ng kh«ng biÕt gi·i bµy cïng ai ®µnh trót c¶ vµo nh÷ng lêi trß

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9chuyÖn cïng ®øa con th¬ d¹i:

- Hóc kia! ThÇy hái con nhÐ, con lµ con cña ai?- Lµ con thÇy mÊy lÞ con u.- ThÕ nhµ con ë ®©u?- Nhµ ta ë lµng chî DÇu.- ThÕ con cã thÝch vÒ lµng chî DÇu kh«ng?Th»ng bÐ nÐp ®Çu vµo ngùc bè tr¶ lêi khe khÏ:- Cã.¤ng l·o «m khÝt th»ng bÐ vµo lßng, mét lóc l©u «ng l¹i hái:- µ, thÇy hái con nhÐ. ThÕ con ñng hé ai?Th»ng bÐ gi¬ tay lªn, m¹nh b¹o vµ rµnh rät:- ñng hé Cô Hå ChÝ Minh mu«n n¨m! Níc m¾t «ng l·o giµn ra, ch¶y rßng rßng trªn hai m¸. ¤ng nãi thñ thØ:- õ ®óng råi, ñng hé Cô Hå con nhØ.Nh÷ng lêi ®¸p cña con trÎ còng lµ t©m huyÕt, gan ruét cña «ng Hai, mét ngêi lÊy

danh dù cña lµng quª lµm danh dù cña chÝnh m×nh, mét ngêi son s¾t mét lßng víi kh¸ng chiÕn, víi Cô Hå. Nh÷ng lêi thèt ra tõ miÖng con trÎ nh minh oan cho «ng, ch©n thµnh vµ thiªng liªng nh lêi thÒ ®inh ninh vang lªn tõ ®¸y lßng «ng:

Anh em ®ång chÝ biÕt cho bè con «ngCô Hå trªn ®Çu trªn cæ xÐt soi cho bè con «ng.C¸i lßng bè con «ng lµ nh thÕ ®Êy, cã bao giê d¸m ®¬n sai. ChÕt th× chÕt cã

bao giê d¸m ®¬n sai.Nhµ v¨n ®· nh×n thÊy nh÷ng nÐt ®¸ng tr©n träng bªn trong ngêi n«ng d©n

ch©n lÊm tay bïn. Nh©n vËt «ng Hai hiÖn ra ch©n thùc tõ c¸i tÝnh hay khoe lµng, thÝch nãi vÒ lµng bÊt kÓ ngêi nghe cã thÝch hay kh«ng; ch©n thùc ë ®Æc ®iÓm t©m lÝ v× céng ®ång, vui c¸i vui cña lµng, buån c¸i buån cña lµng vµ ch©n thùc ë nh÷ng diÔn biÕn cña tr¹ng th¸i t©m lÝ hÕt søc ®Æc trng cña mét ngêi n«ng d©n tñi nhôc, ®au ®ín v× c¸i tin lµng m×nh ph¶n béi. NÕu nh trong biÕn cè Êy t©m tr¹ng cña «ng Hai ®au ®ín, tñi cùc bao nhiªu th× khi vì lÏ ra r»ng ®ã chØ lµ tin ®ån kh«ng ®óng, lµng chî DÇu cña «ng kh«ng hÒ theo giÆc, sù vui síng cµng tng bõng, h¶ hª bÊy nhiªu. ¤ng Hai nh ngêi võa ®îc håi sinh. Mét lÇn n÷a, nh÷ng thay ®æi cña tr¹ng th¸i t©m lÝ l¹i ®îc kh¾c ho¹ sinh ®éng, tµi t×nh: "C¸i mÆt buån thØu mäi ngµy bçng t¬i vui, r¹ng rì h¼n lªn. Måm bám bÎm nhai trÇu, cÆp m¾t hung hung ®á hÊp h¸y...". ¤ng khoe kh¾p n¬i: "T©y nã ®èt nhµ t«i råi b¸c ¹. §èt nh½n![...] L¸o! L¸o hÕt! Toµn lµ sai sù môc ®Ých c¶", "T©y nã ®èt nhµ t«i råi «ng chñ ¹. §èt nh½n.[...] Ra l¸o! L¸o hÕt, ch¼ng cã g× sÊt. Toµn lµ sai sù môc ®Ých c¶!". §¸ng lÏ ra «ng ph¶i buån v× c¸i tin Êy chø? Nhng «ng ®ang trµn ngËp trong niÒm vui v× tho¸t khái c¸i ¸ch "ngêi lµng ViÖt gian". C¸i tin Êy x¸c nhËn lµng «ng vÉn nhÊt quyÕt ®øng vÒ phÝa kh¸ng chiÕn. C¸i tin Êy khiÕn «ng l¹i ®îc sèng nh m«t ngêi yªu níc, l¹i cã thÓ tiÕp tôc sù khoe khoang ®¸ng yªu cña m×nh,... M©u thuÉn mµ vÉn hÕt søc hîp lÝ, ®iÓm nµy còng lµ sù s¾c s¶o, ®éc ®¸o cña ngßi bót miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt cña nhµ v¨n Kim L©n.

Ngêi ®äc sÏ kh«ng thÓ quªn ®îc mét «ng Hai qu¸ yªu c¸i lµng cña m×nh nh thÕ. MÆt kh¸c, còng nh c¸c nh©n vËt quÇn chóng (chÞ cho con bó loan tin lµng chî DÇu theo giÆc, bµ chñ nhµ,)... c¸i khã quªn ë nh©n vËt nµy cßn lµ nÐt c¸ thÓ ho¸ rÊt ®Ëm vÒ ng«n ng÷. Lóc «ng hai nãi thµnh lêi hay khi «ng nghÜ, ngêi ®äc vÉn nhËn thÊy rÊt râ ®Æc ®iÓm ng«n ng÷ cña vïng quª B¾c Bé, cña mét lµng B¾c Bé: "N¾ng nµy lµ bá mÑ chóng nã","kh«ng ®äc thµnh tiÕng cho ngêi kh¸c nghe nhê mÊy", "Th× vÉn", "cã bao giê d¸m ®¬n sai",... §Æc biÖt lµ nhµ v¨n cè ý thÓ hiÖn

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9nh÷ng tõ ng÷ dïng sai trong lóc qu¸ hng phÊn cña «ng Hai. Nh÷ng tõ ng÷ "sai sù môc ®Ých c¶" lµ dÊu Ên ng«n ng÷ cña ngêi n«ng d©n ë thêi ®iÓm nhËn thøc ®ang chuyÓn biÕn, muèn nãi c¸i míi nhng tõ ng÷ cha hiÓu hÕt. Sù sinh ®éng, ch©n thùc, thó vÞ cña c©u chuyÖn phÇn nµo còng nhê vµo ®Æc ®iÓm ng«n ng÷ nµy.

Kim L©n ®· tõng ®îc ®¸nh gi¸ lµ mét c©y bót hµng ®Çu vÒ ®Ò tµi phong tôc. Trong truyÖn Lµng, sù th«ng hiÓu vÒ lÒ thãi, phong tôc cña lµng quª ®îc «ng vËn dông hÕt søc khÐo lÐo vµo x©y dùng t©m lÝ, hµnh ®éng, ng«n ng÷ nh©n vËt. Cèt truyÖn ®¬n gi¶n, søc nÆng l¹i dån c¶ vµo m¹ch diÔn biÕn t©m tr¹ng, vµo lêi tho¹i cña nh©n vËt nªn c©u chuyÖn cã søc hÊp dÉn riªng, Ên tîng riªng, ®éc ®¸o. Trong sè rÊt nhiÒu nh÷ng nh©n vËt n«ng d©n kh¸c, ngêi ®äc khã cã thÓ quªn mét «ng Hai yªu lµng quª, yªu ®Êt níc, thuû chung víi kh¸ng chiÕn, víi sù nghiÖp chung cña d©n téc. Mét «ng Hai thÝch khoe lµng, mét «ng Hai sèt s¾ng nghe tin tøc chÝnh trÞ, mét «ng Hai tñi nhôc, ®au ®ín khi nghe tin lµng m×nh theo giÆc, mét «ng Hai vui mõng nh trÎ th¬ khi biÕt tin lµng m×nh kh«ng theo giÆc,... Ai ®ã ®· mét lÇn thÊy nhµ v¨n Kim L©n, nghe «ng nãi chuyÖn cßn thó vÞ h¬n n÷a: h×nh nh ta gÆp «ng ®©u ®ã trong Lµng råi th× ph¶i.

7. Phân tích truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long.TruyÖn ng¾n LÆng lÏ Sa Pa cña NguyÔn Thµnh Long nhÑ nhµng mµ s©u s¾c,

thÉm ®Ém chÊt th¬. NhÑ nhµng, kÝn ®¸o nh Sa Pa thµnh phè trong s¬ng, vµ còng giµu søc sèng víi hoa tr¸I ng¸t h¬ng bèn mïa. LÆng lÏ mµ kh«ng buån tÎ, nh÷ng con ngêi n¬I ®©y ®ang tõng ngµy thÇm lÆng cèng hiÕn søc lùc cña m×nh, thÇm lÆng ®em l¹i h¬ng s¾c cho cuéc sèng. §äc truyÖn ng¾n nµy, chóng ta chóng ta cã thÓ ®ång c¶m víi nhau:

“Sa Pa kh«ng chØ lµ mét sù yªn tÜnh. Bªn díi sù yªn tÜnh Êy, ngêi ta lµm viÖc!”Theo lêi giíi thiÖu cña b¸c l¸I xe, c¸I con ngêi “c« ®éc nhÊt thÕ gian” lµ mét thanh

niªn hai m¬I b¶y tuæi, lµm c«ng t¸c khÝ tîng kiªm vËt lÝ ®Þa cÇu. Trong c©u chuyÖn ph¸c th¶o ch©n dung cña b¸c l¸I xe, ®¸ng chó ý lµ chuyÖn “thÌm ngêi” cña anh chµng “c« ®éc nhÊt thÕ gian” kia. Kh«ng ph¶I anh ta “sî ngêi” mµ lªn lµm viÖc ë ®©y, tr¸I l¹i, anh ta tõng chÆt c©y ng¸ng ®êng ng¨n xe dõng l¹i ®Ó ®îc gÆp ngêi “nh×n tr«ng vµ nãi chuyÖn mét l¸t”.

Qua c¸I nh×n cña ngêi ho¹ sÜ, anh thanh niªn hiÖn ra víi “tÇm vãc nhá bÐ, nÐt mÆt r¹ng rì”. Anh ta sèng trong “Mét c¨n nhµ ba gian, s¹ch sÏ, víi bµn ghÕ, sæ s¸ch, biÓu ®å, thèng kª, m¸y bé ®µm. Cuéc ®êi riªng cña anh thanh niªn thu gän l¹i mét gãc tr¸I gian víi chiÕc giêng con, mét chiÕc bµn häc, mét gi¸ s¸ch.”. Mét cuéc sèng gi¶n dÞ, ng¨n n¾p cña mét ngêi yªu ®êi, say mª c«ng viÖc vµ kh«ng cã vÎ g× cña sù buån ch¸n.

Trong sù c¶m nhËn cña c« kÜ s míi ra trêng, cuéc sèng cña ngêi thanh niªn lµ “cuéc sèng mét m×nh dòng c¶m tuyÖt ®Ñp”, anh mang l¹i cho c« “bã hoa cña nh÷ng h¸o høc vµ m¬ méng ngÉu nhiªn”.

Nõu nh ngêi ho¹ sÜ l·o thµnh míi chØ ghi ®îc “lÇn ®Çu g¬ng mÆt cña ngêi thanh niªn” th× chÝnh nh÷ng lêi t©m sù cña mét kÎ “thÌm ngêi” khi ®îc gÆp ngêi ®· lµ mét bøc ch©n dung tù ho¹ kh¸ hoµn chØnh. Ch©n dung lµ g× nÕu kh«ng ph¶I lµ nh÷ng nÐt vÏ tinh thÇn, nh÷ng nÐt gîi t¶ phÈm chÊt? Nh÷ng nÐt tù ho¹ cña anh thanh niªn vÒ c¶ nh÷ng con ngêi ®ang lµm viÖc nh anh khiÕn ngêi ho¹ sÜ giµ, dï ®· tr¶I nhiÒu chuyÖn ®êi ph¶I suy ngÉm rÊt nhiÒu:

“Ngêi con trai Êy ®¸ng yªu thËt, nhng lµm cho «ng nhäc qu¸. Víi nh÷ng ®iÒu lµm cho ngêi ta suy nghÜ vÒ anh. Vµ vÒ nh÷ng ®iÒu anh suy nghÜ trong c¸I v¾ng vÎ vßi väi hai ngh×n s¸u tr¨m mÐt trªn mÆt biÓn, cuån cuén tu«n ra khi gÆp ngêi.”

Vëy nh÷ng ®iÒu g× ë chµng thanh niªn ®· lµm cho ngêi ho¹ sÜ giµ suy nghÜ vµ thËm chÝ lµm thay ®æi c¶ c¸I quan niÖm vÒ m¶nh ®Êt Sa Pa vèn cã trong «ng?

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9Nçi “thÌm ngêi” ë anh thanh niªn kh«ng ph¶I nçi nhí cuéc sèng ®«ng ®óc, tiÖn

nghi, an nhµn, nh anh nãi: “Nõu lµ nçi nhí phån hoa ®« thÞ th× xoµng”. Ngêi thanh niªn hiÓu rÊt râ c«ng viÖc cña m×nh, chÊp nhËn sèng trong hoµn c¶nh buån tÎ, c« ®éc ®Ó lµm c«ng viÖc “®o giã, ®o ma, ®o n¾ng, tÝnh m©y, ®o chÊn ®éng mÆt ®Êt, dù vµo viÖc b¸o tríc thêi tiÕt hµng ngµy, phôc vô s¶n xuÊt, phôc vô chiÕn ®Êu”. Nhng con ngêi Êy kh«ng hÒ thÊy buån tÎ, c« ®éc. C¸I sù “thÌm ngêi” cña chµng thanh niªn lµ lÏ b×nh thêng cña con ngêi, nhÊt l¹i lµ tuæi trÎ. Anh sèng víi triÕt lÝ: “khi ta lµm viÖc, ta víi c«ng viÖc lµ ®«I, sao gäi lµ mét m×nh ®îc?”. §îc lµm viÖc cã Ých ®èi víi anh thÕ lµ niÒm vui. H¬n n÷a c«ng viÖc cña anh g¾n liÒn víi c«ng viÖc cña bao anh em ®ång chÝ kh¸c ë nh÷ng ®iÓm cao h¬n hoÆc thÊp h¬n. Ngêi ho¹ sÜ ®· thÊy bèi rèi khi bÊt ngê ®îc chiªm ngìng mét ch©n dung ®Ñp ®Ï ®Õn thÕ: “b¾t gÆp mét con ngêi nh anh lµ mét c¬ héi h·n h÷u cho s¸ng t¸c, nhng hoµn thµnh s¸ng t¸c cßn lµ mét chÆng ®êng dµi”. Vµ ch¾c ch¾n «ng sÏ cßn bèi rèi khi muèn dùng lªn ch©n dung cña Sa Pa. Bëi v×, trong sù tù ho¹ cña chµng trai cßn hiÖn ra nh÷ng ch©n dung kh¸c n÷a, còng quªn m×nh, say mª víi c«ng viÖc nh anh kÜ s ë vên rau díi Sa Pa “Ngµy nµy sang ngµy kh¸c... ngåi im trong vên su hµo, r×nh xem c¸ch ong lÊy phÊn, thô phÊn cho hoa su hµo...”, nhµ nghiªn cøu sÐt mêi mét n¨m kh«ng rêi xa c¬ quan mét ngµy v× sî cã sÐt l¹i v¾ng mÆt. C¸I lÆng lÏ cña c¶nh s¾c Sa Pa th× c©y cä trªn tay ngêi ho¹ sÜ cã thÓ lét t¶ kh«ng mÊy khã kh¨n, nhng c¸I kh«ng lÆng lÏ cña Sa Pa nh «ng ®· thÊy qua nh÷ng con ngêi kia th× vÏ thÕ nµo ®©y? Ngêi ho¹ sÜ nhËn thÊy rÊt râ “sù bÊt lùc cña nghÖ thuËt, cña héi ho¹ trong cuéc hµnh tr×nh vÜ ®¹i lµ cuéc ®êi”.

Ngêi ®äc cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy trong LÆng lÏ Sa Pa, cã hai nh©n vËt hÇu nh chØ lÆng lÏ nghe vµ suy ngÉm. §ã lµ ngêi ho¹ sÜ vµ c« kÜ s trÎ. Tríc chµng trai trÎ trung yªu ®êi, hiÓu vµ yªu c«ng viÖc thÇm lÆng cña m×nh, ngêi ho¹ sÜ nhËn ra r»ng Sa Pa, c¸I tªn mµ chØ nghe ®Õn “ngêi ta ®· nghÜ ®Õn chuyÖn nghØ ng¬I”, cã nh÷ng con ngêi lµm viÖc vµ lo nghÜ cho ®Êt níc. Tho¹t ®Çu, ®¸p l¹i lêi b¸c l¸I xe, ngêi ho¹ sÜ nãi: “ThÝch chø, thÝch l¾m. ThÕ nµo t«I còng vÒ ë h¼n ®Êy. T«I ®· ®Þnh thÕ. Nhng b©y giê cha ph¶I lóc”. Sau khi gÆp, ®îc nghe chµng thanh niªn nãi, ®îc chøng kiÕn vµ hiÓu cuéc sèng cña nh÷ng con ngêi ®ang lµm viÖc thùc sù, cèng hiÕn thùc sù, quan niÖm cña ngêi ho¹ sÜ ®· thay ®æi. Lóc chia tay, ngêi ho¹ sÜ giµ cßn chôp lÊy tay ngêi thanh niªn l¾c m¹nh vµ nãi: “Ch¾c ch¾n råi t«I sÏ trë l¹i. T«I ë víi anh mÊy h«m ®îc chø?” §©y kh«ng chØ lµ sù thay ®æi trong c¸I nh×n vÒ Sa Pa mµ cßn lµ sù thay ®æi trong quan niÖm cña mét nghÖ sÜ vÒ cuéc sèng, vÒ c¸I ®Ñp. Cßn c« g¸i? Khi tõ biÖt, “C« ch×a tay ra cho anh n¾m, cÈn träng, râ rµng, nh ngêi ta trao cho nhau c¸I g× chø kh«ng ph¶I lµ c¸I b¾t tay”. C« ®· hiÓu ®îc nhiÒu ®iÒu tõ cuéc sèng, c«ng viÖc cña chµng trai. Cã lÏ trong c¸I b¾t tay Êy lµ niÒm tin, lµ ý nghÜa ®Ých thùc cña lao ®éng, lµ c¶ sù thÇm lÆng cèng hiÕn cho ®êi,... Nh÷ng ®iÒu ®ã sÏ gióp c« v÷ng vµng h¬n trong nh÷ng bíc ®Çu tiªn vµo ®êi.

NguyÔn Thµnh Long ®· cho ngêi ®äc thÊy c¸I kh«ng lÆng lÏ cña Sa Pa. Víi nh÷ng nÐt vÏ méc m¹c, bøc ch©n dung vÒ m¶nh ®Êt trªn cao Êy cã søc Êm to¶ ra tõ nh÷ng bµn tay, khèi ãc ®ang tõng ngµy bÒn bØ, thÇm lÆng cèng hiÕn.

-------------------------------------------

8. Phân tích bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh.

Kh«ng ph¶i Thu mµ lµ Sang thu. Thi nh©n mu«n ®êi yªu mÕn mïa thu, còng kh«ng hiÕm trêng hîp say sa tríc nh÷ng ®æi thay cña t¹o vËt khi ®Êt trêi giao chuyÓn. §äc Sang thu cña H÷u ThØnh, thªm mét lÇn ta ®îc thëng thøc vÎ ®Ñp cña sù c¶m nhËn tinh tÕ, nh÷ng rung ®éng cña mét t©m hån nh¹y c¶m nghÖ sÜ lóc thu sang. Nhng sÏ ch¼ng cã mÊy ý nghÜa khi xóc c¶m Êy ch¼ng mang nÐt duyªn riªng. Ngêi ta tõng nãi vÒ H÷u ThØnh víi chÊt d©n gian trong th¬. Qu¶ vËy, ë ®©y, sù ®éc ®¸o b¾t ®Çu b»ng "h¬ng thu":

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9Bçng nhËn ra h¬ng æiPh¶ vµo trong giã seGiã chïng ch×nh qua ngâH×nh nh thu ®· vÒ

Kh«ng ph¶i l¸ ng« ®ång, kh«ng ph¶i h¬ng cèm míi, kh«ng ph¶i hoa cau rông, mïa thu bÊt chît hiÖn diÖn víi h¬ng æi chÝn th¬m lùng trong giã hanh se. Hai ch÷ ph¶ vµo võa gîi ra c¸i bÊt chît trong c¶m nhËn, võa gîi ra mét c¸ch thùc thÓ c¸i h¬ng th¬m cña æi, l¹i võa gîi ra sù vËn ®éng nhÑ nhµng cña giã. Tõ chïng ch×nh gîi ra sù lay ®éng cña c©y l¸, vÎ t lù cña lßng ngêi, c¸i man m¸c cña kh«ng gian chím thu. Sao l¹i lµ h×nh nh chø kh«ng ph¶i lµ ch¾c ch¾n? Mét chót nghi hoÆc, mét chót b©ng khu©ng, cã c¸i g× ®ã kh«ng thËt râ rµng. §óng lµ mét tr¹ng th¸i c¶m xóc cña thêi ®iÓm chuyÓn giao. C¶m xóc Êy tiÕp tôc lan to¶, më ra trong c¸i nh×n xa h¬n, réng h¬n:

S«ng ®îc lóc dÒnh dµngChim b¾t ®Çu véi v·Cã ®¸m m©y mïa h¹V¾t nöa m×nh sang thu

Sù vËn ®éng cña mïa ®îc cô thÓ ho¸ b»ng nh÷ng s¾c th¸i ®æi thay cña t¹o vËt. §ã lµ vÎ "dÒnh dµng" cña dßng s«ng, c¸i "b¾t ®Çu véi v·" cña c¸nh chim vµ, thËt ®Æc biÖt, ®¸m m©y mang trªn m×nh c¶ hai mïa. TÊt c¶ ®ang hoµ trong khóc biÕn tÊu giao mïa. Cã c¸i g× ®ang m¬ hå x©m chiÕm, ®ang thay thÕ, ®ang mê ®i, nh¹t ra, ®ang tr«i. Kh«ng cã g× hiÖn ra thËt s¾c nÐt, kh«ng cã gam mµu t¬ng ph¶n nµo, ngay c¶ ë hai nöa cña mét ®¸m m©y thuéc vÒ hai mïa kh¸c biÖt. Kh«ng ph¶i vÎ ®Ñp cña mïa h¹, còng kh«ng ph¶i vÎ ®Ñp cña mïa thu, mµ lµ vÎ ®Ñp cña chÝnh sù chuyÓn mïa, vÎ ®Ñp cña t©m hån con ngêi gÇn gòi, giao c¶m víi thiªn nhiªn ®Ó l¾ng nghe vµ dù c¶m:

VÉn cßn bao nhiªu n¾ng§· v¬i dÇn c¬n maSÊm còng bít bÊt ngêTrªn hµng c©y ®øng tuæi.

Kho¶nh kh¾c giao mïa ®îc c¶m nhËn b¾t ®Çu tõ h¬ng æi ph¶ trong giã se chïng ch×nh qua ngâ, c¸i "h×nh nh" cña lßng ngêi, vÎ dÒnh dµng cña s«ng, véi v· cña chim,... vµ ®Õn ®©y lµ n¾ng, lµ ma, lµ sÊm, hµng c©y. Cha hÕt h¼n c¸i n¾ng cña mïa hÌ nhng nh÷ng c¬n ma ®· kh«ng cßn µo ¹t. Hai ch÷ "bao nhiªu" nghe nh say mª, nh luyÕn tiÕc. N¾ng l¾m th× ma nhiÒu. §ã lµ ®Æc ®iÓm cña mïa hÌ. Nhng n¾ng vÉn cßn mµ ma th× ®· v¬i dÇn. V¬i dÇn th× kh«ng chØ lµ Ýt ma ®i mµ cßn lµ ma Ýt níc ®i. §©y còng lµ dÊu hiÖu cña sù chuyÓn mïa. Råi ®©y, n¾ng sÏ hanh hao, ma sÏ trë nªn ho¹ ho»n. Khi Êy míi thùc sù lµ thu. Tëng chõng chØ lµ nh÷ng c©u th¬ t¶ c¶nh mµ thùc ra lµ kÝn ®¸o béc lé xóc c¶m giao mïa, nh÷ng rung ®éng ngät ngµo cña lßng ngêi trong mèi luyÕn giao thÊm quyÖn víi thiªn nhiªn.

Bµi th¬ khÐp l¹i víi h×nh ¶nh sÊm vµ hµng c©y võa cã tÝnh t¶ thùc võa mang ý nghÜa Èn dô, gîi ra nh÷ng suy t th©m trÇm. Cuèi h¹ - ®Çu thu, khi ®· kh«ng cßn nh÷ng c¬n ma xèi x¶ th× sÊm còng bít bÊt ngê vµ d÷ déi. Hµng c©y ®øng tuæi lµ hµng c©y ®· qua bao cuéc chuyÓn mïa? Kh«ng biÕt chÝnh x¸c lµ bao nhng ch¾c còng ®ñ ®Ó ®iÒm nhiªn tríc nh÷ng biÕn ®éng. Tùa nh con ngêi lÞch l·m, tõng tr¶i cã thÓ b×nh t©m, ®¹t ®îc tr¹ng th¸i «n tån tríc nh÷ng vang chÊn cña ngo¹i c¶nh.

Víi h×nh ¶nh th¬ tù nhiªn, kh«ng chau chuèt mµ giµu søc gîi c¶m, thÓ th¬ n¨m ch÷ v¾t dßng t¹o ra nh÷ng liªn tëng thó vÞ, nhµ th¬ H÷u ThØnh ®· thÓ hiÖn mét c¸ch ®Æc s¾c nh÷ng xóc c¶m tinh tÕ tríc bíc chuyÓn giao cña mïa. Qua ®ã béc lé mét t×nh c¶m yªu mÕn thiªn nhiªn, mét t©m hån nh¹y c¶m, s©u s¾c.

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 99. Phân tích nhân vật Nhĩ trong truyện ngắn “Bến quê” của nhà văn Nguyễn Minh Châu.Ên tîng khi ®äc BÕn quª cña NguyÔn Minh Ch©u lµ Ên tîng vÒ mét c¸i g× ®ã nh

lµ ®øng tríc “mÊy b«ng hoa cuèi cïng cßn sãt l¹i trë nªn ®Ëm s¾c h¬n, thÉm mµu h¬n, mét mµu tÝm thÉm nh bãng tèi”. Cã c¸i g× xãt xa ph«i pha ®i trong bãng tèi, tha thiÕt h¬n trong c¸i mµu ®Ëm sãt l¹i kia. Nã tù lµ m×nh mét lÇn cuèi, thøc nhËn vÒ ch¶y tr«i vµ kÕt ®äng mét lÇn cuèi tríc khi hoµ vµo c¸i mong manh vÜnh cöu. Gièng nh h×nh ¶nh NhÜ khi kÕt truyÖn: “mÆt mòi NhÜ ®á rùng mét c¸ch kh¸c th-êng, hai m¾t long lanh chøa mét nçi mª say ®Çy ®au khæ, c¶ mêi ®Çu ngãn tay NhÜ ®ang bÊu chÆt vµo c¸i bËu cöa sæ, nh÷ng ngãn tay võa bÊu chÆt võa run lÈy bÈy”.

Cã kh¸c thêng kh«ng c¸i ham muèn cuèi cïng cña mét ®êi ngêi chØ lµ nhê con sang bÕn s«ng ngay bªn nhµ m×nh nh thÕ nµy (?):

“NhÜ tËp trung hÕt søc cßn l¹i ®Ó nãi ra c¸i ®iÒu ham muèn cuèi cïng cña ®êi m×nh:

- B©y giê con sang bªn kia hé bè...- §Ó lµm g× ¹? - Ch¼ng ®Ó lµm g× c¶. – NhÜ cã vÎ ngîng nghÞu v× c¸i ®iÒu m×nh s¾p nãi ra

qu¸ k× quÆc – Con h·y qua ®ß ®Æt ch©n lªn bê bªn kia, ®i ch¬i loanh quanh råi ngåi xuèng nghØ ch©n ë ®©u ®ã mét l¸t, råi vÒ”.

Cã nh÷ng sù thùc vÉn tån t¹i nh nghÞch lÝ. T×nh huèng tù sù cña BÕn quª, tríc hÕt, ®éc ®¸o ë ®iÓm nµy. Mét con ngêi “®· tõng ®i tíi kh«ng sãt mét xã xØnh nµo trªn tr¸i ®Êt” khi l©m bÖnh nÆng kh«ng thÓ ®i ®îc n÷a míi chît nhËn ra “mét ch©n trêi gÇn gòi, mµ l¹i xa l¾c v× cha hÒ bao giê ®i ®Õn – c¸i bê bªn kia s«ng Hång ngay tríc cöa nhµ m×nh”. Khi cã thÓ tíi ®îc BÕn quª mét c¸ch dÔ dµng th× kh«ng nghÜ tíi, kh«ng tíi; khi kh«ng thÓ tíi ®îc th× l¹i “say mª”, “ham muèn” - ®ã lµ nghÞch lÝ. NgÞch lÝ Êy nãi lªn mét sù thËt lµ: cã khi, c¸I ngêi ta m¬ íc, kh¸t khao, c¸i ngêi ta kh«ng thÓ cã kh«ng ph¶i ®iÒu g× to t¸t, lín lao mµ l¹i lµ nh÷ng ®iÒu hÕt søc nhá bÐ, thêng t×nh. Ngêi ta v¬n tíi chÝnh nh÷ng gi¸ trÞ b×nh dÞ. M¶nh ®Êt m¬ íc ë ngay bÕn s«ng quª ®©y th«i. Cèt truyÖn cña BÕn quª thuéc lo¹i “cèt truyÖn t©m lÝ”. T×nh huèng mµ ta gäi lµ nghÞch lÝ trªn ®©y chØ lµ nghÞch lÝ trong sù tù ý thøc cao ®é cña nh©n vËt. Nõu kh«ng nhËn thøc mét c¸ch s©u s¾c vÒ ý nghÜa ®Ých thùc cña nh÷ng c¸i gÇn gòi, b×nh dÞ, nÕu ®· kh«ng tõng ®Æt ch©n tíi mäi xã xØnh cña tr¸i ®Êt nh NhÜ th× viÖc cha tõng ®Æt ch©n ®Õn c¸i bÕn s«ng c¹nh nhµ, viÖc kh«ng thÓ tíi ®îc m¶nh ®Êt m¬ íc qu¸ ®çi gÇn gôi kia sÏ kh«ng kh¸c thêng, kh«ng nghÞch lÝ, sÏ l¹i tr«i tuét ®i nh lÏ thêng vÉn thÕ. T×nh huèng ©ý lµ t×nh huèng ®Ó nh©n vËt béc lé c¸i thÕ giíi bªn trong, ®Ó “ph©n tÝch” niÒm “mª say ®Çy ®au khæ” cña con ngêi ®ang tiÕn dÇn tíi h¹n mót cuèi cïng cña sù sèng, ®Ó thÊy ®îc c¸I gi¶n dÞ nhng bÒn v÷ng cña ch©n lÝ nh©n sinh.

NghÜa lµ søc nÆng cña toµn bé thiªn truyÖn dån c¶ vµo sù thÓ hiÖn thÕ giíi néi t©m cña NhÜ. Cã thÓ thÊy m¹ch t©m tr¹ng cña NhÜ diÔn ra theo hai chÆng: tríc vµ sau khi NhÜ nhê anh con trai sang s«ng.

T¸c gi¶ kh«ng cho chóng ta biÕt r»ng tríc khi l©m bÖnh NhÜ lµm nghÒ g×, ®Þa vÞ x· héi ra sao nhng b»ng vµo chi tiÕt NhÜ ®îc ®i kh¾p n¬i trªn thÕ giíi, cã thÓ ®o¸n ®Þnh ®îc anh lµ mét ngêi cã vÞ trÝ quan träng. Nhng chÝnh c¸i thêi gian NhÜ èm liÖt giêng míi lµ qu·ng thêi gian quan träng, cã ý nghÜa lín h¬n c¶ so víi c¶ mét ®êi b«n ba. Khi ®ã, anh ®îc gÇn gòi víi vî con, vµ nhê vËy lÇn ®Çu tiªn NhÜ thÊy ®-îc tÊm ¸o v¸ cña ngêi vî c¶ ®êi chÞu th¬ng chÞu khã hi sinh v× chång. T×nh c¶nh èm ®au ®· kÐo anh vÒ víi nh÷ng g× thêng t×nh nhÊt cña cuéc sèng. Anh c¶m nhËn ®îc c¸i nhÉn nhôc ®Ñp ®Ï cña vî m×nh qua “tiÕng bíc ch©n rãn rÐn quen thuéc suèt c¶ mét ®êi ngêi ®µn bµ trªn nh÷ng bËc thang mßn lâm”. NiÒm khao kh¸t ®îc kh¸m ph¸ vÎ ®Ñp cña bê b·i bªn kia s«ng chØ cã thÓ ®îc nhen lªn, day døt, m·nh liÖt

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9khi NhÜ sèng trong cuéc sèng ®êi thêng. Cuéc sèng Êy ®em l¹i cho anh mét c¸ch nh×n, c¸ch nghÜ míi, ch©n thùc, dung dÞ h¬n, ®ång thêi th«i thóc anh thùc hiÖn íc väng cuèi cïng cña cuéc ®êi, c¸i mong muèn vèn dÔ dµng víi ngêi kh¸c, víi chÝnh anh khi cßn khoÎ m¹nh th× giê ®©y trë thµnh th¸ch thøc ghª gím, thËm chÝ lµ kh«ng thÓ.

Anh con trai kh«ng thÓ hiÓu ®îc ®»ng sau c¸i mong muèn “k× quÆc” cña ngêi cha s¾p tõ gi· câi ®êi lµ c¶ mét c©u chuyÖn mang ý nghÜa triÕt lÝ cuéc ®êi. Gièng nh NhÜ ®· tõng cha bao giê nghÜ tíi m¶nh ®Êt bÕn quª s«ng Hång kÒ c¹nh nhµ m×nh. ChÝnh NhÜ còng tù nhËn thÊy “cµng lín th»ng con anh cµng cã nhiÒu nÐt gièng anh”. Dêng nh trong NhÜ ®ang diÔn ra mét cuéc ®èi chÊt: cha / con – hiÖn t¹i / qu¸ khø. Con trai anh ®ang sèng nh÷ng th¸ng ngµy nh anh ®· tõng sèng, ham mª nh÷ng ®iÒu nh anh tõng ham mª vµ kh«ng nhËn ra ®îc gi¸ trÞ cña c¸i b×nh dÞ, nhá bÐ nhng ®Ých thùc nh anh ®· tõng kh«ng nhËn ra.

NguyÔn Minh Ch©u ®· x©y dùng nhiÒu chi tiÕt, h×nh ¶nh mang ý nghÜa biÓu tîng. Ë phÇn ®Çu truyÖn lµ h×nh ¶nh nh÷ng b«ng hoa b»ng l¨ng cßn sãt l¹i, lµ mµu vµng thau xen lÉn mµu xanh non cña b·i båi bªn kia s«ng Hång, lµ “nh÷ng t¶ng ®Êt ®æ oµ vµo giÊc ngñ”, Khi ®øa con trai ra ®I ®Ó thùc hiÖn hµnh tr×nh tíi bÕn quª, song hµnh, NhÜ còng thùc hiÖn mét hµnh tr×nh nhäc nh»n, “®au nhøc”. Chµng trai trÎ, ngêi cã thÓ thùc hiÖn chuyÕn sang s«ng mét c¸ch dÔ dµng th× ®ang “chïng ch×nh” bëi nh÷ng thÕ cuéc tíng sÜ vµ kh«ng thÊy ®îc ý nghÜa cña hµnh tr×nh. Ng-êi kh«ng cßn thêi gian n÷a th× tù m×nh chØ thùc hiÖn ®îc mét nöa cña hµnh tr×nh dµi mét mÐt tõ nÖm n»m tíi cöa sæ! Nh÷ng kho¶ng kh«ng gian trong mèi liªn hÖ thêi gian nh lµ biÓu tîng cña nghÞch lÝ bõng ngé, ë nh÷ng chÆng kh¸c nhau cña sù th¸m hiÓm cuéc ®êi:

“Võa nghe TuÊn nÖn lép bép ®«i dÐp sa b« xuèng thang, NhÜ ®· thu hÕt tµn lùc lÕt dÇn trªn chiÕc ph¶n gç. NhÊc m×nh ra ®îc bªn ngoµi chiÕc nÖm n»m, anh tëng m×nh võa bay ®îc mét nöa vßng tr¸i ®Êt – trong mét chuyÕn ®i c«ng t¸c ë mét níc bªn MÜ La-tinh hai n¨m tríc ®©y. Anh mÖt lö. Vµ ®au nhøc. Ngåi l¹i nghØ mét chÆng vµ chØ muèn cã ai ®ì cho ®Ó n»m xuèng...

Lò trÎ tiÕp søc cho anh, gióp anh ®i nèt “nöa vßng tr¸i ®Êt” cßn l¹i:“C¶ bän trÎ xóm vµo, vµ rÊt n¬ng nhÑ, gióp anh ®i nèt nöa vßng tr¸i ®Êt – tõ

mÐp tÊm nÖm n»m ra mÐp tÊm ph¶n, kho¶ng c¸ch íc chõng n¨m chôc ph©n”.§ã lµ ©n huÖ mµ cuéc ®êi dung dÞ, hån nhiªn ®em l¹i cho NhÜ. Anh híng tíi

kho¶ng kh«ng gian m¬ íc bªn ngoµi c¸nh cöa sæ nhê nh÷ng bµn tay “chua lßm mïi da”. L¹i lµ sù cøu c¸nh cña c¸i b×nh dÞ. “Ngay lóc Êy”, b¾t ®Çu tõ lóc NhÜ ®îc ngåi s¸t ngay sau khu«n cöa sæ, khi h×nh ¶nh cña “c¸i miÒn ®Êt m¬ íc” hiÖn ra ngay tríc m¾t anh, trong con ngêi chÊt chøa nghÞch lÝ Êy diÔn ra dßng suy tëng s©u s¾c. Víi ngßi bót s¾c s¶o, NguyÔn Minh Ch©u ®· kh¾c ho¹ thµnh c«ng t©m tr¹ng cña nh©n vËt nµy.

H×nh ¶nh con ®ß ngang víi c¸nh buåm n©u b¹c tr¾ng hiÖn ra qua c¸i nh×n cña con ngêi ®ang khao kh¸t bÕn bê còng mang ý nghÜa biÓu tîng. §ã lµ “nhÞp cÇu” nèi tíi bÕn quª m¬ íc:... “c¸i vËt mµ NhÜ nh×n thÊy tríc tiªn khi ®îc ngåi s¸t ngay sau khu«n cöa sæ lµ mét c¸nh buåm võa b¾t giã c¨ng phång lªn. Con ®ß ngang mçi ngµy chØ qua l¹i mét chuyÕn gi÷a hai bªn bê ë khóc s«ng Hång nµy võa mêi b¾t ®Çu chèng sµo ra khái ch©n b·i båi bªn kia, c¸nh buåm n©u b¹c tr¾ng vÉn cßn che lÊp gÇn hÕt c¸i miÒn ®Êt m¬ íc”.

BiÕt ®©u NhÜ kh«ng cßn ®ñ søc ®Ó chê chuyÕn ®ß cña ngµy h«m sau th× sao! Ngêi con trai mang theo “sø mÖnh” thùc hiÖn niÒm m¬ íc cuèi cïng cña anh “®ang sµ vµo mét ®¸m ngêi ch¬i ph¸ cê thÕ trªn hÌ phè. Suèt ®êi NhÜ còng ®· tõng ch¬i ph¸ cê thÕ trªn nhiÒu hÌ phè, thËt lµ kh«ng døt ra ®îc”. Nã cã thÓ bÞ nhì chuyÕn ®ß sang s«ng. C¶ ®êi NhÜ ®· nhì chuyÕn ®ß Êy. Trong sù lo l¾ng, kh¾c kho¶i vèn thêng trùc cña mét ngêi ®ang sèng nh÷ng giê phót cuèi cïng, NhÜ ®·

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9ngÉm ra: “con ngêi ta trªn ®êng ®êi thËt khã tr¸nh ®îc nh÷ng c¸i ®iÒu vßng vÌo hoÆc chïng ch×nh, v¶ l¹i nã ®· thÊy cã c¸i g× hÊp dÉn ë bªn kia s«ng ®©u? Ho¹ ch¨ng chØ cã anh ®· tõng tr¶i, ®· tõng in gãt ch©n kh¾p mäi ch©n trêi xa l¹ míi nh×n thÊy hÕt sù giµu cã lÉn mäi vÎ ®Ñp cña mét c¸i b·i båi s«ng Hång ngay bê bªn kia, c¶ trong nh÷ng nÐt tiªu s¬, vµ c¸i ®iÒu riªng anh kh¸m ph¸ thÊy gièng nh mét niÒm mª say pha lÉn víi nçi ©n hËn ®au ®ín, lêi lÏ kh«ng bao giê gi¶i thÝch hÕt”. Ngêi ta khã cã thÓ lµm l¹i ®îc nh÷ng g× thuéc vÒ qu¸ khø, kh«ng thÓ ®i l¹i nh÷ng chuyÕn ®ß ®· nhì. C¸i bÕn quª rÊt gÇn, vµ kh«ng khã kh¨n g× ®Ó ®Õn ®ã, nhng nÕu cø m¾c vµo c¸i mí “chïng ch×nh” thÕ cuéc rÊt cã thÓ ta sÏ kh«ng bao giê ®Õn ®îc.

Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ t¸c gi¶ ®Ó cho h×nh ¶nh Liªn – vî NhÜ xuÊt hiÖn trong dßng suy nghÜ cña nh©n vËt nµy:... “còng nh c¸nh b·i båi ®ang n»m ph¬ m×nh bªn kia, t©m hån Liªn vÉn gi÷ nguyªn vÑn nh÷ng nÐt tÇn t¶o vµ chÞu ®ùng hi sinh tõ bao ®êi xa, vµ còng chÝnh nhê cã ®iÒu ®ã mµ sau nh÷ng ngµy th¸ng b«n tÈu, t×m kiÕm... NhÜ ®· t×m thÊy ®îc n¬I n¬ng tùa lµ gia ®×nh trong nh÷ng ngµy nµy”.

Liªn nh lµ hiÖn th©n cña c¸i bÕn quª mµ NhÜ ®· tõng kh«ng nhËn ra. NhÜ nh×n thÊy tÊm ¸o v¸ cña vî khi anh ®· nhËn thøc ®îc gi¸ trÞ cña c¸i gÇn gòi, b×nh dÞ. Sù tÇn t¶o, chÞu ®ùng hi sinh ë Liªn còng lµ vÎ ®Ñp cña ngêi phô n÷ ViÖt Nam nãi chung. Kh«ng ph¶i khi NhÜ nhËn ra nh÷ng c¸i ®ã míi cã, nã lµ vÎ ®Ñp bÒn v÷ng mu«n ®êi nhng chØ khi NhÜ ý thøc mét c¸ch s©u s¾c vÒ “bÕn quª” th× anh míi ph¸t hiÖn ra nã, c¶m nhËn ®îc nã. Gièng nh h×nh ¶nh “tõng m¶nh v¸ trªn l¸ buåm c¸nh d¬i in bËt trªn mét vïng níc ®á” chØ cã thÓ râ rµng ®Õn thÕ khi con ®ß ngang nèi liÒn víi bÕn quª l¹i gÇn bê bªn nµy, l¹i gÇn anh, ®Ó NhÜ cã ®îc c¶m gi¸c “chÝnh m×nh trong tÊm ¸o mµu xanh trøng s¸o vµ chiÕc mò nan réng vµnh, nh mét nhµ th¸m hiÓm ®ang chËm r·i ®Æt tõng bíc ch©n lªn c¸i mÆt ®Êt dÊp dÝnh phï sa”.

TruyÖn khÐp l¹i b»ng h×nh ¶nh “chuyÕn ®ß ngang mçi ngµy mét chuyÕn... võa ch¹m vµo c¸i bê ®Êt lë dèc ®øng phÝa bªn nµy”. Bªn nµy lµ thÞ thµnh, bªn kia lµ bÕn quª. Bªn nµy ch«ng chªnh xãi lë, bªn kia v÷ng vµng båi ®¾p. Sù t¬ng ph¶n nµy nhmét lêi c¶nh tØnh vÒ nhËn thøc, ý thøc gi÷ g×n nh÷ng gi¸ trÞ b×nh dÞ, vÎ ®Ñp cña c¸I th©n t×nh, gÇn gòi, ®Ó ngêi ta kh«ng ph¶i th¶ng thèt bëi “nh÷ng t¶ng ®Êt ®æ oµ vµo giÊc ngñ”.

Gièng hoa b»ng l¨ng nhît nh¹t tõ khi míi në bçng ch¸y thÉm lªn nh÷ng b«ng cuèi cïng nh x¸c nhËn xãt xa tríc c¸i mong manh ch¶y tr«i cña t¹o ho¸. NhÜ muèn con trai m×nh kh«ng lÆp l¹i con ®êng tíi nh÷ng gi¸ trÞ ®Ých thùc nh anh ®· tr¶i qua. Day døt, tr¨n trë nh thÕ ©u còng cßn l¹i ®îc g× ®ã khi n»m xuèng ®Ó nh÷ng t¶ng ®Êt ®æ Ëp xuèng chèn kh«ng cïng.

--------------------------------------10. Phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải

“Nếu là con chim, chiếc lá,Con chim phải hót, chiếc lá phải xanhLẽ nào vay mà không trả,Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình.”(Tố Hữu)Tố Hữu – nhà thơ cùng quê hương xứ Huế với Thanh Hải – đã viết trong bài “Một khúc ca xuân” những lời tâm niệm thật chân thành, giản dị và tha thiết. Đó là “lặng lẽ dâng cho đời”. Còn Thanh Hải khi viết bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” trước lúc ra đi, không những đã giải bày những suy ngẫm mà còn mong ước được dâng hiến một mùa xuân nho nhỏ của mình cho mùa xuân vĩ đại của đất nước Việt Nam.Sinh ra, lớn lên, hoạt động cách mạng và tham gia công tác văn nghệ suốt hai thời kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ ngay chính trên quê hương ruột thịt của mình. Ở địa diểm nào, hoàn cảnh nào ông cũng thể hiện được lẽ sống của mình. Đó là sự giản dị, chân thành, yêu người và khát vọng dâng hiến sức mạnh cho đời như chính cuộc sống và tâm hồn ông. Chúng ta có thể coi bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” là

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9món quà cuối cùng mà Thanh Hải dâng tặng cho đời trước lúc về cõi vĩnh hằng. Chính vì vậy nó bâng khuâng, tha thiết và sâu lắng hơn tất cả để cuối cùng thể hiện một Thanh Hải yêu người, yêu cuộc sống, yêu quê hương đất nước và còn là một Thanh Hải sống cho thơ và sống cho đời.Trước lúc vĩnh viễn ra đi ông cũng để lại cho đời những vần thơ thật nhân hậu, thiết tha và thanh thản, không hề gợn một nét u buồn nào của một cuộc đời sắp tắt. Khi cuộc đời mình đã bước vào cuối đông, nhà thơ vẫn nghĩ đến một mùa xuân bất diệt, muôn thuở và nguyện dâng hiến cho đời.Hình ảnh của một mùa xuân rất Huế đã được tác giả mở đầu cho bài thơ:“Mọc giữa dòng sông xanhMột bông hoa tím biếc.Ơi con chim chiền chiệnHót cho mà vang trời,Từng giọt long lanh rơi,Tôi đưa tay tôi hứng”.Một nét đặc trưng nơi xứ Huế là hình ảnh màu tím. Một màu tím thật gợn nhẹ như màu tím hoa sim mọc giữa con sông xanh biếc hay như những tà áo dài với màu tím thật nhẹ nhàng của những cô gái Huế. Cảm xúc về mùa xuân mở ra thật ngỡ ngàng, bất ngờ, không gian như tươi tắn hơn, trẻ trung hơn, thánh thoát hơn:“Ơi con chim chiền chiệnHót cho mà vang trời,Từng giọt long lanh rơi,Tôi đưa tay tôi hứng”.Trong không gian vang vang vui tươi của tiếng chim càng đậm đà chất Huế hơn nhờ dùng đúng chỗ những ngôn từ đặc trưng xứ Huế. Một từ “Ơi” đặt ở đầu câu, một từ “chi” đứng sau động từ “hát” đã đưa cách nói ngọt ngào, thân thương của Huế vào nhạc điệu của thơ. Từ “giọt” được hiểu theo rất nhiều nghĩa: có thể là “giọt nắng bên thềm”, giọt mưa xuân, giọt sương sớm hay cả tiếng hót của những chú chim chiền chiện. Nhưng đối với khung sắc trời xuân thì giọt xuân càng làm tăng thêm vẻ đẹp và sự quyến rũ của nó. Một từ “hứng” cũng đủ diễn tả sự trân trọng của nhà thơ đối với vẻ đẹp của trời, của sông, của chim muông hoa lá; đồng thời cũng thể hiện cảm xúc trọn vẹn của Thanh Hải trước mùa xuân của thiên nhiên đất trời.Từ mùa xuân của thiên nhiên đất trời, tác giả đã chuyển cảm nhận về mùa xuân của cuộc sống, nhân dân và đất nước. Với hình ảnh “người cầm súng” và “người ra đồng”, biểu tượng của hai nhiệm vụ: chiến đấu bảo vệ tổ quốc và lao động tăng gia để xây dựng đất nước với những câu thơ giàu hình ảnh và mang tính gợi cảm:“Mùa xuân người cầm súng,Lộc giắt đầy trên lưng.Mùa xuân người ra đồng,Lộc trãi dài nương mạ.Tất cả như hối hả,Tất cả như xôn xao…”Hình ảnh mùa xuân của đất trời đọng lại trong lộc non đã theo người cầm súng và người ra đồng, hay chính họ đã đem mùa xuân đến cho mọi miền của tổ quốc thân yêu.Tác giả đã sử dụng biện pháp điệp từ, điệp ngữ như nhấn mạnh và kết thúc một khổ thơ bằng dấu ba chấm. Phải chăng dấu ba chấm như còn muốn thể hiện rằng: đất nước sẽ còn đi lên, sẽ phát triển, sẽ đến với một tầm cao mới mà không có sự dừng chân ngơi nghỉ.Sức sống của “mùa xuân đất nước” còn được cảm nhận qua nhịp điệu hối hả, những âm thanh xôn xao của đất nước bốn ngàn năm, trải qua biết bao vất vả và gian lao để vươn lên phía trước và mãi khi mùa xuân về lại được tiếp thêm sức sống để bừng dậy, được hình dung qua hình ảnh so sánh rất đẹp:“Đất nước bốn ngàn nămVất và vào gian laoĐất nước như vì saoCứ đi lên phía trước”Đó chính là lòng tự hào, lạc quan, tin yêu của Thanh Hải đối với đất nước, dân tộc. Những giọng thơ ấy rất giàu sức suy tưởng và làm say đắm lòng người.Từ cảm xúc của thiên nhiên, đất nước, mạch thơ đã chuyển một cách tự nhiên sang bày tỏ suy ngẫm và tâm niệm của nhà thơ trước mùa xuân của đất nước. Mùa xuân của thiên nhiên, đất nước thường gợi lên ở mỗi con người niềm khát khao và hi vọng; với Thanh Hải cũng thế, đây chính là thời điểm mà ông nhìn lại cuộc đời và bộc bạch tâm niệm thiết tha của một nhà cách mạng, một nhà thơ đã gắn bó trọn đời với đất nước, quê hương với một khát vọng cân thành và tha thiết:

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9“Ta làm con chim hót,Ta làm một cành hoa.Ta nhập vào hoà ca,Một nốt trầm xao xuyến”Lời thơ như ngân lên thành lời ca. Nếu như đoạn đầu Thanh Hải xưng tôi kín đáo và lặng lẽ thì đến đoạn này ông chuyển giọng xưng ta. Vì sao có sự thay đổi như vậy? Ta ở đây là nhà thơ và cũng chính là tất cả mọi người. Khát vọng của ông là được làm con chim hót, một cành hoa để hoà nhập vào “mùa xuân lớn” của đất nước, góp một nốt trầm vào bản hoà ca bất tận của cuộc đời. Hiến dâng “mùa xuân nho nhỏ” nghĩa là tất cả những gì tốt đẹp nhất, dù nhỏ bé của mỗi người cho cuộc đời chung cho đất nước. Điều tâm niệm đó thật chân thành, giản dị và tha thiết – xin được làm một nốt trầm trong bản hoà ca của cuộc đời nhưng là “một nốt trầm xao xuyến”.Điều tâm niệm của tác giả: “lặng lẽ dâng cho đời” chính là khát vọng chung của mọi người, ở mọi lứa tuổi, chứ đâu phải của riêng ai. Thanh Hải đã thể hiện hết mình vì lòng tin yêu cuộc sống và khiêm tốn hiến dâng cho đất nước, cho cuộc đời, bởi vậy, xuất phát từ tiếng lòng thiết tha, nhỏ nhẹ, chân thành của tác giả nên lời thơ dễ dàng được mọi người tiếp nhận và chia sẻ cho nhau:“Một mùa xuân nho nhỏLặng lẽ dâng cho đờiDù là tuổi hai mươiDù là khi tóc bạc”.Đã gọi là cống hiến cho đời thì dù ở tuổi nào đi chăng nữa cũng phải luôn biết cố gắng hết tâm trí để phục vụ và hiến dâng cho quê hương, đất nước mến yêu của chính mình. Già - cống hiến tuổi già, trẻ - cống hiến sức trẻ để không bao giờ thất vọng trước chính bản thân mình.Thật cảm động và kính phục biết bao khi đọc những vần thơ như lời tổng kết của cuộc đời. “Dù là tuổi hai mươi” khi mới tham gia kháng chiến cho đến khi tóc bạc là thời điểm hiện thời vẫn lặng lẽ dâng hiến cho đời và bài thơ này là một trong những bài thơ cuối cùng. “Một mùa xuân nho nhỏ” cuối cùng của Thanh Hải dâng tặng cho đời trước lúc ông bước vào thế giới cực lạc, chuẩn bị ra đi mãi mãi.Kết thúc bài thơ bằng một âm điệu xứ Huế: điệu Nam ai, Nam Bình mênh mang tha thiết, là lời ngợi ca đất nước, biểu hiện niềm tin yêu và gắn bó sâu nặng của tác giả với quê hương, đất nước, một câu chân tình thắm thiết“Mùa xuân ta xin hátCâu Nam ai, Nam BìnhNước non ngàn dặm tìnhNước non ngàn dặm mìnhNhịp phách tiền đất Huế”Những lời tâm sự cuối cùng của người sắp mất luôn là những lời thực sự, luôn chứa chan tình cảm, ước nguyện sâu lắng nhất… và bài thơ này cũng chính là những điều đúc kết cả cuộc đời của ông. Ông đã giải bày, tâm tình những điều sâu kín nhất trong lòng, và chính lúc đó Thanh Hải đã thả hồn vào thơ, cùng chung một nhịp đập với thơ để ông và thơ luôn được cùng nhau, hiểu nhau và giải bày cho nhau.Tóm lại bài thơ đã sử dụng thể thơ năm chữ, mang âm hưởng dân ca nhẹ nhàng tha thiết, giàu hình ảnh, nhạc điệu, cất trúc thơ chặt chẽ, giọng điệu đã thể hiện đúng tâm trạng, cảm xúc của tác giả. Nét đặc sắc của bài thơ là ở chỗ nó đề cập đến một vấn đề lớn và quan trọng “nhân sinh”, vấn đề ý nghĩa cuộc sống của mỗi cá nhân được Thanh Hải thể hiện một cách chân thành, thiết tha, bằng giọng văn nhỏ nhẹ như một lời tâm sự, gửi gắm của mình với cuộc đời. Nhà thơ ước nguyện làm một “mùa xuân” nghĩa là sống đẹp, sống với tất cả sức sống tươi trẻ của mình nhưng rất khiêm nhường; là “một mùa xuân nho nhỏ” góp vào “mùa xuân lớn” của đất nước của cuộc đời chung và bài thơ cũng có ý nghĩa hơn khi Thanh Hải nói về “mùa xuân nho nhỏ” nhưng nói được tình cảm lớn, những xúc động của chính tác giả và của cả chúng ta./.

11. Phân tích bài thơ “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”của Phạm Tiến Duật Phạm Tiến Duật là nhà thơ trẻ và lớn lên “trong sắc áo của anh bộ đội Trường Sơn” giữa những ngày ác liệt nhất của cuộc chiến tranh nhân dân chống Mỹ. Tiếng thơ Phạm Tiến Duật hình thành và lớn lên với những bài thơ “ Trường Sơn đông-Trường Sơn tây, lửa đèn, giửi em cô thanh niên xung phong, nhớ....”đã góp phần trẻ hoá thơ Việt Nam thời chống Mỹ. Bài thơ “bài thơ về tiểu đội xe không kính” được rút ra trong tập thơ “vầng trăng-quầng lửa” của tác giả. Trong bài thơ tác giả đã xây dựng một hìng tượng độc đáo những “chiếc xe không kính” chắn gió vẫn băng băng trên đường ra trận vì chiến trường miền Nam ruột thịt.

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9 Mở đầu bài thơ, tác giả đã giải thích vì sao tất cả xe trong tiểu đội đều “không có kính” vì bom đạn giặc Mỹ làm “kính vỡ đi rồi”. Chỉ một chi tiết nhỏ “không có kính vì xe không có kính-bom giật, bom rung kính vỡ mất rồi” tác giả đã làm cho người đọc hiểu được sự ác liệt, tàn bạo của cuộc chiến tranh do đế quốc Mỹ gây ra. Những chiếc xe này đã làm nổi bật hình ảnh những người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn trong những năm chống Mỹ cứu nước. Thế mà, những người lính trên những chiếc “xe không kính” vẫn “ung dung buồng lái ta ngồi nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng!” Thái dộ ung dung và “cái nhìn” của anh lái xe như bất chấp, coi thường tất cả nguy hiểm ở phía trước mác dù “bụi phun tóc trắng như người già”, cho dù “mưa tuôn mưa xối như ngoài trời”...các anh vẫn “nhìn nhau mặt lấm cười ha ha” hoặc tếu táo “phì phèo châm điếu thuốc” hay “bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.” Hình ảnh trong các câu thơ trên đã làm nổi rõ cái hiên ngang, dũng cảm, bất chấp mọi nguy hiểm của các chiến sĩ lái xe, để lái những chiếc xe không kính ra mặt trận với một niềm tin niềm vui của tuổi trẻ. Khung kính đã bị vỡ, không có gì để chắn gió trời ùa vào, đập thẳng vào mắt. Thế mà, tác giả lại viết: “ nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng”. “ Xoa” là cử chỉ nhẹ nhàng vuốt ve âu yếm. Qua cách diễn đạt của câu thơ thì ở đây, gió không làm đau, làm rát mắt của người lái xe mà ngược lại gió còn vỗ về nhè nhẹ vào đôi mắt “đắng”. Và, con đường trước mặt- con đường ra trận trở nên gần sát hơn đang chạy ngược lại “Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim”. Vì không có kính chắn, nên người lái xe có cảm giác và ấn tượng “Con đường chạy thẳng vào tim”. Con đường thực trước mặt đó củng chính là con đường được nhà thơ nâng lên thành con đường lý tưởng con đường cách mạng..., con đường ở trong trái tim của người chiến sĩ. Chính là con đường đó đã giúp cho cac chiến sĩ lái xe thêm sức mạnh, niềm tin, bất chấp bom đạn của kẻ thù, tiến lên phía trước: “ Thấy sao trời và đột ngột cánh chim- như sa như ùa vào buồng lái”. Người lái xe vẫn vui với “ sao trời” và “Cánh chim”, “ sao trời và cánh chim” ngày đêm như bầu bạn với người lính lái xe. Ngày cũng nhưu đêm, thiên nhiên, đất trời luôn sát cánh với người chiến sĩ lái xe trên suốt chặng đường dài ra trận. Với nghệ thuật nhân hoá tài tình, nhà thơ đã biến những khó khăn trở ngại khio lái những chiếc xe không kính trở thành gần gủi gắn bó thân thương hơn. Giọng điệu thơ có khi thật ngang, tự nhiên, bất chấp gian khổ được thể hiện rõ trong cấu trúc đựoc lặp lại “ Ừ thì...”, “Chưa cần rửa”, “Chưa cần thay” ..., “Lái trăm cây số nữa...”. Dường như gian khổ nguy hiểm, ác liệt của chiến tranh không làm ảnh hưởng đến tinh thần của họ, trái lại, những người lính lái xe xem như là một nhịp để rèn thử thách sức mạnh và ý chí của mình “ chí làm trai” -tuổi trẻ người lính”. Những người lái xe còn là những chàng trai trẻ, sôi nổi, vui nhộn, lạc quan. Họ “nhìn nhau”, “bát tay nhau”, và trên đường ra trận thì “ bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời- chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy”, và cứ thế “ võng mắc chong chênh đường xe chạy”, trước mắt họ những chiếc xe lại tiến lê phía trước, là ta cứ đi, lại đi “trời xanh thêm” không có gì ngăn cản đuợc đường ra mặt trận. Cái gì đẫ làm nên sức mạnh ở họ để coi thường gian khổ bất chấp gian nan như vậy? Đó chính là ý chí chiến đấu để giải phóng miền nam là tình yêu nước nồng nhiệt ở tuổi trẻ thời đánh Mỹ cứu nước. Những chiếc xe bị bom đạn Mỹ làm cho biến dạng trơ trụi, trụi trần ”Không có kính rồi xe không đèn- không có mui xe, thùng xe có xước” Nhưng điều kì lạ là những chiếc xe trụi trần ấy vẫn chạy, vẫn băng ra tiền tuyến. Tác giả lại một làn nữa lí giải bất ngờ và rất chí lí: “chỉ cần trong xe có một trái tim” Trái tim người lính cách mạng- trái tim của lòng quả cảm. Với lời thơ tự nhiên như lời nói bình thường, giọng điệu thơ gần gủi, vui tươi, dí dỏm, bài thơ đã nêu bật hình ảnh người lái xe trên tuyến đường Trường Sơn: dũng cảm hiên ngang, với niềm vui sôi nổi, lạc quan yêu đời bất chấp mọi khó khăn, nguy hiểm để ra trận vì Miền Nam ruột thịt thân yêu. Họ luôn đối diện với khó khăn thử thách, mà vẫn cười đùa, tếu táo, hồn nhiên, tự tin. Đó là nét đặc sắc của bài thơ cũng như ngôn ngữ, giọng điệu riêng của thơ Phạm Tiến Duật. Hôm nay đất nước đã hoà bình sau hơn 30 năm giải phóng Miền Nam con đường Trường Sơn đã đi vào lịch sử, đọc lại bài thơ này, chúng ta càng tự hào và khâm phục biết bao các chiến sĩ lái xe ở Trường Sơn ngày trước cùng bộ đội Trường Sơn đã góp phần vào chiến thắng huy hoàng của dân tộc.

12. Phân tích đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” trích trong tác phẩm “Truyện Kiều” của Nguyễn Du.

NguyÔn Du lµ mét bËc thÇy vÒ t¶ c¶nh. NhiÒu c©u th¬ t¶ c¶nh cña «ng cã thÓ coi nh lµ chuÈn mùc cho vÎ ®Ñp cña th¬ ca cæ ®iÓn:

- Díi tr¨ng, quyªn ®· gäi hÌ

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9§Çu têng löa lùu lËp loÌ ®©m b«ng.

- Long lanh ®¸y níc in trêiThµnh x©y khãi biÕc, non ph¬i bãng vµng...

Víi nh÷ng c©u th¬ nµy, NguyÔn Du ®· lµm ®Ñp, lµm giµu cã thªm rÊt nhiÒu cho ng«n ng÷ d©n téc. Tõng cã ý kiÕn cho r»ng, so víi tiÕng H¸n vèn cã tÝnh hµm sóc, tÝnh biÓu hiÖn rÊt cao th× tiÕng ViÖt trë nªn qu¸ n«m na, Ýt kh¶ n¨ng biÓu hiÖn. Tuy nhiªn, NguyÔn Du ®· chøng minh r»ng ng«n ng÷ tiÕng ViÖt cã mét kh¶ n¨ng biÓu hiÖn v« giíi h¹n.

Nhng NguyÔn Du kh«ng chØ giái vÒ t¶ c¶nh mµ cßn giái vÒ t¶ t×nh c¶m, t¶ t©m tr¹ng. Trong quan niÖm cña «ng, hai yÕu tè t×nh vµ c¶nh kh«ng t¸ch rêi nhau mµ lu«n ®i liÒn víi nhau, bæ sung cho nhau. VÝ dô, trong hai c©u th¬ t¶ c¶nh chÞ em Thuý KiÒu ®i ch¬i xu©n:

Nao nao dßng níc uèn quanhDÞp cÇu nho nhá cuèi ghÒnh b¾c ngang.

C¶nh rÊt ®Ñp vµ thanh, øng víi t©m hån hai chÞ em ®ang nhÑ nhµng th¬i thíi. Ngîc l¹i, khi ngêi buån th× c¶nh còng buån theo. Trong mét ®o¹n th¬ kh¸c thuéc TruyÖn KiÒu, «ng viÕt:

C¶nh nµo c¶nh ch¼ng ®eo sÇuNgêi buån c¶nh cã vui ®©u bao giê.

Hai c©u th¬ nµy thÓ hiÖn rÊt râ quan niÖm cña NguyÔn Du vÒ mèi quan hÖ gi÷a t©m tr¹ng cña con ngêi vµ c¶nh vËt. C¶nh vËt ®Ñp hay kh«ng ®Ñp, nhÑ nhµng, thanh tho¸t hay nÆng nÒ, u ¸m phô thuéc rÊt nhiÒu vµo t©m tr¹ng cña con ngêi tríc c¶nh ®ã.

§o¹n trÝch "KiÒu ë lÇu Ngng BÝch" lµ sù kÕt hîp, giao hoµ cña hai yÕu tè c¶nh vËt vµ t©m tr¹ng. VÒ c¶nh vËt cã lÇu cao, cã non xanh níc biÕc, s¬n thuû h÷u t×nh. NÕu Thuý KiÒu ë vµo mét hoµn c¶nh kh¸c, trong t©m tr¹ng kh¸c th× h¼n c¶nh ®ã sÏ rÊt ®Ñp. Tuy nhiªn, t©m tr¹ng KiÒu l¹i ®ang rÊt u ¸m, sÇu n·o: bÞ Tó Bµ giam láng ë lÇu Ngng BÝch, KiÒu da diÕt nhí cha mÑ, nhí ngêi yªu, ®ång thêi l¹i rÊt ®au xãt cho th©n phËn m×nh. C¶nh vËt, do ®ã, nhuèm mµu t©m tr¹ng:

Tríc lÇu Ngng BÝch kho¸ xu©nVÎ non xa, tÊm tr¨ng gÇn ë chung.

KiÒu ng¾m c¶nh hay KiÒu ®èi c¶nh? ThËt khã cã thÓ nãi lµ "ng¾m" theo nghÜa th«ng thêng cña tõ nµy. Bëi "ng¾m" cã nghÜa lµ chiªm ngìng, thëng ngo¹n. KiÒu ®ang trong t©m tr¹ng nh thÕ sao cã thÓ thëng ngo¹n cho ®îc? Bëi vËy, dï cã c¶ "vÎ non xa" lÉn "tÊm tr¨ng gÇn" nhng c¶nh vËt Êy ch¼ng thÓ nµo gîi lªn mét chót t¬i vui hay Êm ¸p. Nhµ th¬ ®· dïng hai ch÷ "ë chung" thËt khÐo. KiÒu tr«ng thÊy tÊt c¶ nh÷ng thø ®ã nhng víi nµng, chóng ch¼ng kh¸c g× nhau vµ cµng kh«ng cã g× ®Æc biÖt. Hai yÕu tè tr¸i ngîc (non xa, tr¨ng gÇn) tëng nh phi lÝ nhng thùc ra ®· diÔn t¶ rÊt chÝnh x¸c sù trèng tr¶i cña c¶nh vËt qua con m¾t cña KiÒu. Khung c¶nh "bèn bÒ b¸t ng¸t" chØ cµng khiÕn cho lßng ngêi thªm gîi nhí:

Bèn bÒ b¸t ng¸t xa tr«ngC¸t vµng cån nä, bôi hång dÆm kia.

Cã thÓ h×nh dung rÊt râ mét kh«ng gian mªnh mang ®ang tr¶i réng ra tríc m¾t KiÒu. Mét ngêi b×nh thêng ®øng tríc kh«ng gian Êy còng khã ng¨n ®îc nçi buån. Víi KiÒu, kh«ng gian réng r·i, trèng tr¶i Êy chØ cµng khiÕn nµng suy nghÜ vÒ cuéc ®êi m×nh:

BÏ bµng m©y sím ®Ìn khuyaNöa t×nh nöa c¶nh nh chia tÊm lßng.

Bëi trong nh÷ng c©u th¬ t¶ c¶nh trªn ®· thÊm ®Ém c¸i "t×nh" (t©m tr¹ng) cña KiÒu nªn ®Õn nh÷ng c©u th¬ nµy, NguyÔn Du ®· b¾t vµo m¹ch t¶ t©m tr¹ng mét c¸ch hÕt søc tù nhiªn. ý th¬ chuyÓn ®æi rÊt linh ho¹t: t¶ c¶nh g¾n víi kh«ng gian. Kh«ng gian cao réng (non xa, tr¨ng gÇn) cµng khiÕn cho c¶nh mªnh mang, dµn tr¶i. T¶ t©m tr¹ng l¹i g¾n víi thêi gian. Thêi gian d»ng dÆc (m©y sím, ®Ìn khuya) cµng cho thÊy t©m tr¹ng ch¸n n¶n, buån tñi cña KiÒu. "Nöa t×nh nöa c¶nh" tríc m¾t lµ t×nh hay lµ c¶nh, dêng nh còng kh«ng cßn ph©n biÖt ®îc n÷a.

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9Theo dßng t©m tr¹ng cña KiÒu c©u th¬ b¾t vµo nçi nhí:

Tëng ngêi díi nguyÖt chÐn ®ångTin s¬ng luèng nh÷ng rµy tr«ng mai chê.

Bªn trêi gãc bÓ b¬ v¬TÊm son gét röa bao giê cho phai.

Nhí nhµ, tríc hÕt KiÒu nhí ®Õn Kim Träng, nhí ®Õn chÐn rîu thÒ nguyÒn díi tr¨ng. §èi víi mét ngêi lu«n ®a sÇu ®a c¶m, nÆng t×nh nÆng nghÜa nh Thuý KiÒu, c¶m xóc Êy thËt xa xãt. Cµng nhí ®Õn Kim Träng th× KiÒu l¹i cµng ®au ®ín cho th©n phËn m×nh. ViÖc KiÒu th¬ng Kim Träng ®ang chê mong tin m×nh mét c¸ch v« väng ®· cho thÊy mét vÎ ®Ñp kh¸c trong t©m hån nµng: KiÒu lu«n nghÜ ®Õn ng-êi kh¸c tríc khi nghÜ ®Õn b¶n th©n m×nh. TÊm lßng Êy thËt cao ®Ñp vµ ®¸ng quý biÕt bao!

TiÕp theo lµ KiÒu nhí ®Õn cha mÑ. Cã ý kiÕn cho r»ng, KiÒu ®· nhí ®Õn ngêi yªu tríc råi míi nhí ®Õn cha mÑ, ph¶i ch¨ng lµ nµng ®· ®Æt ch÷ "t×nh" lªn trªn ch÷ "hiÕu"? Thùc ra, viÖc NguyÔn Du miªu t¶ nçi nhí cña KiÒu dµnh cho Kim Träng tríc råi míi miÒu t¶ nçi nhí cha mÑ lµ hoµn toµn hîp lÝ. KiÒu kh«ng hÒ ®Æt ch÷ "hiÕu" sau ch÷ "t×nh". Khi gia ®×nh gÆp tai biÕn, tríc c©u hái "Bªn t×nh bªn hiÕu bªn nµo nÆng h¬n?", KiÒu ®· døt kho¸t lùa chän ch÷ "hiÕu" b»ng hµnh ®éng b¸n m×nh chuéc cha. Giê ®©y, khi cha vµ em nµng ®· ®îc cøu, ngêi mµ nµng c¶m thÊy m×nh cã lçi chÝnh lµ Kim Träng. Nhng kh«ng v× thÕ mµ nçi nhí cha mÑ kÐm phÇn day døt:

Xãt ngêi tùa cöa h«m maiQu¹t nång Êp l¹nh nh÷ng ai ®ã giê?

S©n Lai c¸ch mÊy n¾ng maCã khi gèc tö ®· võa ngêi «m.

Nh÷ng thµnh ng÷, ®iÓn tÝch, ®iÓn cè (tùa cöa h«m mai, qu¹t nång Êp l¹nh, S©n Lai, gèc tö) liªn tôc ®îc sö dông ®· thÓ hiÖn rÊt râ t×nh c¶m nhí nhung s©u nÆng còng nh nh÷ng b¨n kho¨n tr¨n trë cña Thuý KiÒu khi nghÜ ®Õn cha mÑ, nghÜ ®Õn bæn phËn lµm con cña m×nh. Trong hoµn c¶nh thùc tÕ, nh÷ng suy nghÜ, t©m tr¹ng ®ã cµng chøng tá nµng lµ mét ngêi con rÊt mùc hiÕu th¶o.

T¸m c©u th¬ cuèi còng n»m trong sè nh÷ng c©u th¬ t¶ c¶nh hay nhÊt cña TruyÖn KiÒu. Chóng thÓ hiÖn rÊt râ nÐt nghÖ thuËt "t¶ c¶nh ngô t×nh" cña NguyÔn Du:

Buån tr«ng cöa bÓ chiÒu h«m,ThuyÒn ai thÊp tho¸ng c¸nh buåm xa xa?

Buån tr«ng ngän níc míi sa,Hoa tr«i man m¸c biÕt lµ vÒ ®©u?

Buån tr«ng néi cá dµu dµu,Ch©n m©y mÆt ®Êt mét mµu xanh xanh...

NÕu t¸ch riªng c¸c yÕu tè ngo¹i c¶nh ra mµ xÐt th× cã thÓ thÊy ®ã lµ mét khung c¶nh thËt th¬ méng vµ l·ng m¹n: cã c¸nh buåm thÊp tho¸ng, cã man m¸c hoa tr«i, cã néi cá ch©n m©y mÆt ®Êt mét mµu... ThÕ nhng khi ®äc lªn, nh÷ng c©u th¬ nµy chØ khiÕn cho lßng ngêi thªm sÇu muén, ¶o n·o. Nguyªn nh©n lµ bëi tríc mçi c¶nh vËt kia, sõng s÷ng ¸n ng÷ côm tõ "buån tr«ng". Kh«ng ph¶i lµ "xa tr«ng" nh ngêi ta vÉn nãi, còng kh«ng ph¶i lµ "ghÐ m¾t tr«ng" nh Xu©n H¬ng ®· tõng tinh nghÞch mµ ®iÒn tríc ®Òn thê SÇm Nghi §èng, ë ®©y, nh©n vËt tr÷ t×nh chØ cã mét t©m thÕ duy nhÊt: "buån tr«ng". T©m tr¹ng nµng ®ang ngæn ngang tr¨m mèi: nhí ngêi yªu, nhí cha mÑ, c¶m gi¸c m×nh lµ ngêi cã lçi,... vµ nhÊt lµ ®ang hÕt søc ®au xãt cho th©n phËn m×nh. Bëi vËy, c¶nh vËt Êy cÇn ®îc c¶m nhËn theo con m¾t cña Thuý KiÒu: c¸nh buåm thÊp tho¸ng næi tr«i v« ®Þnh, hoa tr«i man m¸c cµng gîi nçi ph©n li, néi cá kh«ng m¬n mën xanh mµ "dµu dµu" trong s¾c mµu tµn óa... Næi bËt lªn trong c¶nh vËt ®ã lµ nh÷ng ©m thanh mª hoÆc:

Buån tr«ng sãng cuèn mÆt duÒnhÇm Çm tiÕng sãng kªu quanh ghÕ ngåi

Trong TruyÖn KiÒu, NguyÔn Du còng ®· nhiÒu lÇn miªu t¶ ©m thanh. Cã thÓ nãi lÇn nµo «ng còng thµnh c«ng. Cã khi chØ qua mét vµi tõ, «ng ®· diÔn t¶ rÊt chÝnh

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9x¸c c¶nh huyªn n¸o trong nhµ Thuý KiÒu khi bän v« l¹i kÐo ®Õn nhµ:

Tríc thÇy sau tí x«n xao§Çu tr©u mÆt ngùa µo µo nh s«i.

NguyÔn Du ®Æc biÖt thµnh c«ng khi «ng t¶ tiÕng ®µn cña KiÒu. Tuú theo t©m tr¹ng, mçi lÇn tiÕng ®µn cña KiÒu cÊt lªn lµ mét lÇn ngêi nghe ph¶i ch¶y níc m¾t khãc cho sè phËn oan nghiÖt cña nµng.

Trong ®o¹n th¬ nµy, NguyÔn Du kh«ng t¶ tiÕng ®µn mµ t¶ tiÕng sãng. Trong khung c¶nh b¸t ng¸t, mªnh mang, tiÕng sãng vç "Çm Çm" (lu ý: nhµ th¬ ®· ®¶o ng÷ ®Ó cho Ên tîng ®ã cµng râ rµng h¬n) qu¶ lµ mét thø ©m thanh hÕt søc bÊt th-êng. Dêng nh nã muèn ph¸ vì khung c¶nh nÆng nÒ nhng yªn tÜnh, nã bắt KiÒu ra khái dßng suy t vÒ gia ®×nh, ngêi th©n mµ tr¶ nµng vÒ víi thùc t¹i nghiÖt ng·. Ngoµi ra, d-êng nh ®ã cßn lµ nh÷ng dù c¶m vÒ qu·ng ®êi ®Çy nh÷ng khæ ®au, tñi nhôc ª chÒ mµ KiÒu s¾p ph¶i tr¶i qua.

13. Phân tích đoạn trích “Kiều báo ân báo oán” trích trong tác phẩm “Truyện Kiều” của Nguyễn Du.

§Òn ¬n tr¶ o¸n lµ mét m« tÝp rÊt quen thuéc trong v¨n häc d©n gian, ®Æc biÖt lµ trong c¸c c©u chuyÖn cæ tÝch. Ngêi cã c«ng lao khã nhäc, ¨n ë hiÒn lµnh, hay lµm ®iÒu tèt th× sÏ ®îc ®Òn bï, kÎ ¸c sÏ bÞ trõng trÞ ®Ých ®¸ng. §ã lµ m¬ íc cña nh©n d©n ta.

Trong TruyÖn KiÒu, NguyÔn Du còng dùng lªn mét c¶nh b¸o ©n b¸o o¸n. ThÕ nh-ng, kh¸c rÊt nhiÒu so víi c¸c c©u chuyÖn cæ tÝch, c¶nh b¸o ©n b¸o o¸n trong TruyÖn KiÒu kh«ng ®¬n gi¶n lµ sù thÓ hiÖn kh¸t väng c«ng lÝ cña nh©n d©n. Søc hÊp dÉn cña ®o¹n trÝch thÓ hiÖn chñ yÕu ë kh¶ n¨ng kh¾c ho¹ t©m lÝ nh©n vËt cña nhµ th¬. C¶ ®o¹n trÝch gåm 34 c©u víi ba nh©n vËt, rÊt Ýt lêi miªu t¶, hÇu nh chØ cã lêi Thuý KiÒu nãi víi Thóc Sinh, lêi qua tiÕng l¹i gi÷a Thuý KiÒu vµ Ho¹n Th, vËy mµ kh«ng chØ ch©n dung, tõ giäng ®iÖu, tÝnh t×nh cña tõng nh©n vËt ®Òu ®îc béc lé hÕt søc sinh ®éng.

Cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy trong ®o¹n trÝch cã hai c¶nh: b¸o ©n vµ b¸o o¸n.C¶nh b¸o ©n.

Chµng Thóc Sinh khi ®îc “g¬m mêi ®Õn” th× “MÆt nh chµm ®æ, m×nh dêng dÏ run”. Thóc Sinh run v× nhiÒu lÏ: tríc c¶nh ba qu©n g¬m gi¸o s¸ng loµ run; ®îc chøng kiÕn Thuý KiÒu ®· trõng trÞ nh÷ng kÎ ®· g©y bao ®au khæ cho ®êi nµng nh thÕ nµo l¹i cµng dÔ run h¬n n÷a. Thóc Sinh kh«ng thÓ nghÜ r»ng m×nh l¹i ®îc tr¶ ©n b»ng “gÊm tr¨m cuèn, b¹c ngh×n c©n” bëi trong thùc tÕ, chµng ta ch¼ng cã c«ng lao g× nhiÒu víi Thuý KiÒu. Ngay c¶ khi chøng kiÕn vî m×nh hµnh h¹ Thuý KiÒu, Thóc Sinh còng chØ biÕt ngËm ®¾ng nuèt cay, kh«ng biÕt bªnh vùc thÕ nµo.

VËy t¹i sao Thóc Sinh l¹i ®îc Thuý KiÒu “b¸o ©n” hËu hÜnh nh thÕ? LÝ gi¶i ®îc ®iÒu nµy, chóng ta sÏ hiÓu thªm vÒ Thuý KiÒu, tõ ®ã cµng hiÓu thªm nghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt cña NguyÔn Du. Nh©n vËt Thuý KiÒu ®· ®îc x©y dùng rÊt nhÊt qu¸n tõ ®Çu ®Õn cuèi t¸c phÈm. Dï khi ph¶i d»n lßng trao duyªn cho Thuý V©n, khi mét m×nh ®èi c¶nh ë lÇu Ngng BÝch hay khi cã ®ñ vÞ thÕ ®Ó b¸o ©n b¸o o¸n sßng ph¼ng th× Thuý KiÒu vÉn lu«n lµ ngêi nÆng t×nh nÆng nghÜa:

Nµng r»ng: “NghÜa nÆng t×nh non,L©m Tri ngêi cò chµng cßn nhí kh«ng?

S©m Th¬ng ch¼ng vÑn ch÷ tßngT¹i ai h¸ d¸m phô lßng cè nh©n?GÊm tr¨m cuèn, b¹c ngh×n c©n,T¹ lßng dÔ xøng b¸o ©n gäi lµ...”.

LÝ lÏ cña Thuý KiÒu rÊt râ rµng: ®©y kh«ng ph¶ lµi sù b¸o ©n mµ lµ sù tr¶ nghÜa, ®óng h¬n lµ tr¶ c¸i t×nh mµ Thóc Sinh ®· dµnh cho nµng tríc ®©y. Nh vËy, ®èi víi Thóc Sinh, Thuý KiÒu ®· kh«ng xö b»ng lÝ mµ b»ng c¸i t×nh cña nµng. §iÒu nµy cã vÎ nh kh«ng hîp víi c¸ch nghÜ th«ng thêng, kh«ng tho¶ m·n ®îc mét sè b¹n ®äc khã tÝnh nhng chÝnh ë ®©y l¹i lµm bËt lªn gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm:

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9NguyÔn Du ®· kh«ng x©y dùng nh©n vËt Thuý KiÒu theo mét c«ng thøc ®Þnh s½n. Ngîc l¹i, «ng ®· t¹o nªn mét nh©n vËt rÊt sinh ®éng, rÊt ®êi thêng. KiÒu ®· suy nghÜ, nãi n¨ng vµ hµnh ®éng hoµn toµn hîp víi phÈm chÊt vµ tÝnh c¸ch cña nµng. §iÒu nµy cµng ®îc chøng minh râ rµng h¬n qua c¶nh tiÕp theo.

C¶nh b¸o o¸n§èi tîng b¸o o¸n ë ®©y lµ Ho¹n Th vî Thóc Sinh. MÆc dï kh«ng trùc tiÕp ®Èy

Thuý KiÒu vµo lÇu xanh nhng Ho¹n Th còng lµ kÎ ®· g©y kh«ng Ýt ®au khæ cho cuéc ®êi KiÒu. Con ngêi ®· trë thµnh h×nh tîng ®iÓn h×nh cho sù ghen tu«ng Êy ®· lÆng lÏ cho ngêi ®Õn b¾t nµng vÒ, ®· dùng c¶nh trí trªu: b¾t nµng hÇu rîu Thóc Sinh ®Ó mµ h¶ hª sung síng khi tËn m¾t chøng kiÕn nçi cùc nhôc cña c¶ hai ngêi. Thuý KiÒu h¼n kh«ng thÓ quªn nçi nhôc h«m Êy, theo ®ã th× téi cña Ho¹n Th ®¸ng chÕt mét tr¨m lÇn.

ThÕ nhng NguyÔn Du ®· kh«ng ®Ó cho lÝ trÝ cña m×nh dÉn d¾t sù viÖc mét c¸ch gi¶n ®¬n. ¤ng ©m thÇm chøng kiÕn cuéc ®èi ®Çu gi÷a hai ngêi ®µn bµ (mµ theo Thuý KiÒu lµ “kÎ c¾p, bµ giµ gÆp nhau”), thuËt l¹i cuéc ®Êu khÈu cña hä. BiÖt tµi cña NguyÔn Du lµ khi chøng kiÕn vµ miªu t¶ cuéc ®ông ®é “n¶y löa” Êy, «ng ®· kh«ng thiªn vÞ mét ai, kh«ng ®øng vÒ phÝa nµo. ¤ng ®Ó cho sù viÖc tù nã ph¸t triÓn, tõ ®ã ®· t¹o nªn mét trong nh÷ng chi tiÕt nghÖ thuËt giµu chÊt sèng, chÊt “tiÓu thuyÕt” nhÊt cña t¸c phÈm.

VÞ thÕ gi÷a hai ngêi phô n÷ ®· hoµn toµn ®¶o ngîc. Tríc ®©y, khi Ho¹n Th lµm chñ t×nh thÕ, Thuý KiÒu kh«ng nh÷ng bÞ ®¸nh ®Ëp mµ cßn bÞ lµm nhôc theo mét c¸ch thøc rÊt riªng cña Ho¹n Th. Nçi ®au tinh thÇn cña KiÒu lóc Êy cßn lín gÊp hµng chôc lÇn nçi ®au thÓ x¸c. ThÕ nhng giê ®©y, ngêi lµm chñ t×nh thÕ l¹i lµ Thuý KiÒu. ChØ cÇn nµng phÈy tay mét c¸i, h¼n Ho¹n Th sÏ “thÞt n¸t x¬ng tan”.

Thuý KiÒu ®· khëi sù “b¸o o¸n” nh thÕ nµo?Tho¾t tr«ng nµng ®· chµo tha:

“TiÓu th còng cã b©y giê ®Õn ®©y!§µn bµ dÔ cã mÊy tay

§êi xa mÊy mÆt, ®êi nµy mÊy gan!DÔ dµng lµ thãi hång nhan,

Cµng cay nghiÖt l¾m cµng oan tr¸I nhiÒu”.Ngßi bót miªu t¶ cña NguyÔn Du thËt ®¸ng nÓ phôc. Nµng KiÒu duyªn d¸ng,

thuú mÞ, “e lÖ nÐp vµo díi hoa” ngµy nµo, giê ®èi diÖn víi kÎ thï, dêng nh ®· ho¸ ra mét con ngêi kh¸c. NÕu nh KiÒu ra lÖnh trõng ph¹t Ho¹n Th ngay th× kh«ng cã g× nhiÒu ®Ó bµn luËn. Nhng KiÒu ®ang sung síng hëng thô c¶m gi¸c cña kÎ bÒ trªn, ®ang t×m c¸ch dïng lêi nãi ®Ó “røt da røt thÞt” Ho¹n Th theo ®óng c¸ch mµ tríc ®©y mô ta ®· ®èi xö víi nµng. B»ng giäng ®iÖu ®Çy vÎ ch©m biÕm, KiÒu gäi Ho¹n Th lµ “tiÓu th”, cÈn thËn b¸o cho mô ta biÕt vÒ “luËt nh©n qu¶” ë ®êi (“Cµng cay nghiÖt l¾m, cµng oan tr¸I nhiÒu”). KiÒu tin ch¾c vµo chiÕn th¾ng ®Õn møc s½n sµng chÊp nhËn ®Êu khÈu!

ThÕ nhng Ho¹n Th thËt xøng víi danh tiÕng “BÒ ngoµi th¬n thít nãi cêi “Mµ trong nham hiÓm giÕt ngêi kh«ng dao”:

Ho¹n Th hån l¹c ph¸ch xiªu,KhÊu ®Çu díi tríng liÖu ®iÒu kªu ca.

R»ng: “T«I chót phËn ®µn bµ,Ghen tu«ng th× còng ngêi ta thêng t×nh...”.

Gi÷a d¸ng ®iÖu bÒ ngoµi víi lêi nãi bªn trong cña Ho¹n Th cã c¸i g× ®ã rÊt m©u thuÉn. NÕu qu¶ thËt ®· “hån l¹c ph¸ch xiªu”, Ho¹n Th khã cã thÓ biÖn hé cho m×nh mét c¸ch khÐo lÐo nh vËy. Kh«ng nh÷ng kh¼ng ®Þnh “ghen tu«ng chØ lµ thãi thêng cña ®µn bµ”, Ho¹n Th cßn kÓ ®Õn nh÷ng viÖc mµ tëng nh mô ®· “lµm ¬n” cho Thuý KiÒu: cho ra nhµ g¸c ®Ó viÕt kinh, khi Thuý KiÒu trèn ®· kh«ng ®uæi b¾t,... §ã lµ nh÷ng lÝ lÏ rÊt kh«n ngoan mµ KiÒu khã lßng b¸c bá ®îc. Th× ra, vÎ “hån l¹c ph¸ch xiªu” chØ lµ bé ®iÖu mµ mô ta t¹o ra ®Ó ®¸nh vµo chç yÕu cña Thuý KiÒu. §øng tríc c¬ héi duy nhÊt ®Ó cã thÓ tho¸t téi, mô ®· vËn dông tÊt c¶ sù kh«n ngoan, läc lâi cña m×nh.

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9Rèt cuéc, trong cuéc ®Êu trÝ, ®Êu khÈu ®ã ngêi thua l¹i chÝnh lµ Thuý KiÒu.

B»ng chøng lµ khi nghe xong nh÷ng lêi “bµo ch÷a” cña Ho¹n Th, Thuý KiÒu ®· xu«I lßng mµ tha bæng cho mô, kh«ng nh÷ng thÕ l¹i cßn khen: “Kh«n ngoan ®Õn mùc, nãi n¨ng ph¶i lêi” vµ tù nãi víi m×nh r»ng: “Lµm ra mang tiÕng con ngêi nhá nhen”.

KÕt côc ®ã cã thÓ bÊt ngê víi ngêi ®äc nhng l¹i rÊt hîp lÝ víi l« gÝch cña t¸c phÈm. §o¹n “b¸o ©n” víi Thóc Sinh ®· cho thÊy: dï thÕ nµo ®i n÷a, KiÒu vÉn lµ ngêi phô n÷ ®a sÇu ®a c¶m, nÆng t×nh nÆng nghÜa.

§©y lµ mét ®o¹n trÝch rÊt hÊp dÉn, mét s¸ng t¹o ®Æc s¾c cña NguyÔn Du. B»ng c¸ch ®Ó cho c¸c sù viÖc tù vËn ®éng, nh©n vËt tù béc lé m×nh qua nh÷ng lêi ®èi tho¹i, NguyÔn Du ®· ®a nghÖ thuËt miªu t¶ nh©n vËt cña v¨n häc trung ®¹i tiÕn mét bíc rÊt dµi. Miªu t¶ ch©n thùc vµ sinh ®éng ®êi sèng nh nã ®ang x¶y ra, ®ã lµ mét yÕu tè quan träng t¹o nªn “Chñ nghÜa hiÖn thùc cña NguyÔn Du”.

14. Cảm nhận về tình cha con trong truyện "Chiếc lược ngà"

Truyện “Chiếc lược ngà” (Nguyễn Quang Sáng) được viết trong cuộc kháng chiến chống Mĩ nhưng chủ yếu tập trung nói về tình người trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh. Đoạn trích “Chiếc lược ngà” (Sgk Văn 9, tập I) thể hiện tình cha con thắm thiết, sâu nặng của ông Sáu và bé Thu.Ông Sáu về thăm nhà sau bao năm ở chiến khu với cái tình của người cha nôn nao, cháy bỏng khát khao được gặp con. Nhưng ngay từ giây phút đầu, điều mà ông bấy lâu mong đợi được nghe con gái gọi tiếng “Ba !” không được đền đáp. Đứa trẻ hoàn toàn ngơ ngác, lạnh lùng, đối xử với ông như người xa lạ. Với lòng mong nhớ con, ông càng đón chờ tình cảm của con, nó càng cố tình cự nự. Điều đó, khiến ông đau đớn “hai tay buông xuống như bị gãy”. Có những tình huống, tưởng chừng thế nào nó cũng chịu thua, không ương ngạnh được nữa, phải gọi tiếng “Ba”. Nhưng nó vẫn không chịu cất tiếng “Ba” mà ông Sáu chờ đợi.Hành động trẻ con, nói năng cộc lốc, ngang ngạnh của Thu dành cho Ba khiến ông Sáu, bạn ông Sáu và cả người đọc đau lòng và suy nghĩ. Khi có gia đình, hạnh phúc được làm cha, tiếng gọi “Ba” của đứa con gái yêu chưa dành cho ông khiến ông “khổ tâm đến nỗi không khác được, chỉ biết nhìn con vừa khẽ lắc đầu vừa cười”.Phản ứng tâm lí của Thu là hoàn toàn tự nhiên. Thu còn quá bé để có thể hiểu tình thế éo le xảy ra trong chiến tranh. Bản thân người lớn cũng chưa ai chuẩn bị cho Thu ứng phó với bất thường. Điều đó, người đọc cảm được tình cảm chân thật, sâu sắc, mãnh liệt Thu dành cho ba - người mà Thu biết trên ảnh, người cha được cô bé ghi sâu trong lòng từ tấm ảnh, không phải người đàn ông xưng là "ba".Đến khi được bà ngoại tháo gỡ thắc mắc trong lòng, về lai lịch vết thẹo, Thu vỡ lẽ đó thực là ba mình. Trăn trở dằn vặt, cùng tình yêu, khát khao bấy lâu mong gặp mặt cha dồn nén, bùng nổ dữ dội, quyết liệt vào giờ phút trước khi người cha lên đường. Tiếng “Ba... a... a... ba !” vỡ ra từ sâu thẳm lòng cô bé. Tiếng kêu mà ba nó chờ đợi bao năm ròng. Tiếng kêu làm nhói tim mọi người. Ông Sáu sung sướng, hạnh phúc nghẹn lời, không cầm được nước mắt. Thu vồ vập, cuống quít, níu giữ cha, níu giữ yêu thương bấy lâu nó mong đợi. “Nó hôn ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa”, “hai tay nó xiết chặt lấy cổ, chắc nó nghĩ hai tay không thể giữ được ba nó, nó dang cả hai chân rồi câu chặt lấy ba nó, và đôi vai nhỏ bé của nó run run”.Đối với người cha, đó là tiếng “ba” đầu tiên và cũng là tiếng yêu thương cuối cùng ông được nghe từ con ! Ở chiến khu, ông cố gắng hết sức, thận trọng, tỉ mỉ làm cho con chiếc lược ngà. Ông đặt vào đấy tất cả tình cảm cha con. Chiếc lược trở thành vật thiêng, an ủi ông “gỡ rối phần nào tâm trạng”, nuôi dưỡng tình cha con. Ông thường xuyên “lấy cây lược ra ngắm nghía rồi mài lên tóc cho cây lược thêm bóng, thêm mượt”. Lòng yêu con đã biến người chiến sĩ thành một nghệ nhân - nghệ nhân chỉ sáng tạo ra một tác phẩm duy nhất trong đời. Trước khi nhắm mắt xuôi tay, ông Sáu vẫn nhớ chiếc lược, nhờ bạn chuyển lại cho con - cử chỉ chuyển giao đó là một ước nguyện giữ gìn muôn đời tình cảm cha con, ruột thịt.Truyện “Chiếc lược ngà” đã diễn tả một cách cảm động tình cha con thắm thiết, sâu nặng của cha con ông Sáu trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh. Hình ảnh cây lược được gắn vào đó một trái tim thổn thức tình ruột thịt, khẳng định giá trị nhân bản sâu sắc, cao đẹp thiêng liêng !

15. Phân tích tryện “Người con gái Nam Xương: của Nguyễn Dữ

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9“Truyền kì mạn lục” là một tác phẩm có giá trị của văn học cổ nước ta thế kỉ XVI, một tập

truyện văn thơ đầu tiên bằng chữ Hán ở Việt Nam. Truyện “Người con gái Nam Xương” là một truyện hay trong tác phẩm.Truyện kể rằng, Vũ Thị Thiết là một phụ nữ đức hạnh ở Nam Xương, chồng là Trương Linh, người nhà giàu nhưng không có học, tính lai đa nghi. Triều đình bắt lính, Trương Linh phải tòng quân trong khi vợ đang mang thai. Chồng đi xa mới được mười ngày thì nàng sinh con trai đặt tên là Đản. Năm sau, giặc tan, việc quân kết thúc, Trương Linh trở về thì con đã biết nói, nhưng đứa trẻ nhất định không nhận Trương Linh làm bố. Nó nói: “Ơ hay! Thế ra ông cũng là cha tôi ư ? Ông lại biết nói, chứ không như cha tôi trước kia chỉ thin thít. Trước đây thường có một ông đêm nào cũng đến, mẹ Đản đi cũng đi, mẹ Đản ngồi cũng ngồi nhưng chẳng bao giờ bế Đản cả.”Tính Trương Linh hay ghen, nghe con nói vậy đinh ninh rằng vợ hư, đã vu oan cho Vũ Nương, ruồng rẫy và đánh đuổi nàng đi. Vũ Nương bị oan ức đã nhảy xuống sông tự vẫn.Đọc kĩ tác phẩm, em thấy truyện không phải không hé mở khả năng có thể dễ dàng tránh được thảm kịch đau thương đó. Tài kể chuyện của tác giả là ở chỗ đó, cởi ra rồi lại thắt vào đẩy câu chuyện đi tới, khiến người đọc hứng thú theo dõi và suy nghĩ, chủ đề của tác phẩm từng bước nổi lên theo dòng kể của câu chuyện. Lời con trẻ nghe như thật mà chứa đựng không ít điều vô lí không thể tin ngay được, nếu Trương Sinh biết suy nghĩ, người cha gì mà lạ vậy: “không biết nói, chỉ nín thin thít” chẳng bao giờ bế con mình, mà hệt như “cái máy” - “mẹ Đản đi cũng đi, mẹ Đản ngồi cũng ngồi”. Câu nói đó của đứa trẻ chẳng phải là một câu đố, giảng giải được thì cái chết của Vũ Nương sẽ không xảy ra. Nhưng Trương Linh cả ghen, ít học, thiếu suy nghĩ, đã vô tình bỏ dở khả năng giải quyết tấm thảm kịch, dẫn tới cái chết oan uổng của người vợ mà chàng không phải không có tình yêu thương. Tất nhiên sự đời có thế mới thành chuyện, vả lại trên đơì làm gì có sự ghen tuông sáng suốt.Bi kịch có thể tránh được khi vợ hỏi chuyện kia ai nói, chỉ cần Trương Sinh kể lại lời con nói mọi chuyện sẽ rõ ràng. Vũ Nương sẽ chứng minh cho chồng rõ ở một mình nàng hay đùa với con trỏ vào bóng mình và nói là cha Đản. Mãi sau này, một đêm phòng không vắng vẻ, ngồi buồn dưới bóng đèn khuya, chợt người con chỉ vào bóng mình trên vách mà bảo đó là cha nó, Trương Linh mới tỉnh ngô, thấu hiểu nỗi oan của vợ thì mọi chuyện đã xong. Vũ Nương không còn nữa trên đời.Câu chuyện bắt đầu từ một bi kịch gia đình, một chuyện trong nhà, một vụ ghen tuông. Không ít tác phẩm xưa nay đã viết về cái chuyện thường tình đầy tai hoạ này. Vũ nương không may lấy phải người chồng cả ghen, nguyên nhân trực tiếp dẫn nàng đến cái chết bi thảm là “máu ghen” của người chồng nông nổi. Nhưng sự thực vẫn là sự thực!cái chết oan uổng quá và người chồng độc đoán quá!Một phụ nữ đức hạnh, tâm hồn như ngọc sáng mà bị nghi oan bởi một chuyện không đâu ở một lời con trẻ, một câu nói đùa của mẹ với con mà phải tìm đến cái chết bi thảm, ai oán trong lòng sông thăm thẳm. Câu chuyện đau lòng vượt ra ngoài khuôn khổ cuả một gia đình, nó buộc chúng ta phải suy nghĩ tới số phận mong manh của con người trong một xã hội mà những oan khuất, bất công, tai hoạ có thể xảy ra bất cứ lúc nào đối với họ mà những nguyên nhân dẫn đến nhiều khi rất lạ lùng không thể lường trước được. Đó là xã hội phong kiến ở nước ta, nhất là ở thời nó đã suy vong. Xã hội đó đã sinh ra những chàng Trương Sinh, những người đàn ông đặc đầu óc “nam quyền”, chà đạp lên quyền sống của người phụ nữ. Tính ghen tuông của cá nhân cộng với tư tưởng “nam quyền” trong xã hội đã làm nên một Trương Sinh độc đoán đến kỳ cục, khư khư theo ý riêng, nhất thiết không nghe ý kiến của người khác. Đứa trẻ nói thì tin ngay, còn vợ than khóc giãi bày thống thiết thì nhất định không tin, họ hàng, làng xóm phân giải công minh cũng chẳng ăn thua gì. Hậu quả là cái chết thảm thương của Vũ nương mà nguyên nhân sâu xa là chế độ phong kiến bất công cùng chế độ “nam quyền” bất bình đẳng của nó đã gây ra bao nhiêu tai hoạ cho người phụ nữ nói riêng và con người thời đó nói chung.

15. Phân tích “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9B¸c Hå ®· tõng viÕt “D©n ta cã mét lßng nång nµn yªu níc. §ã lµ mét truyÒn

thèng quý b¸u cña d©n téc ta. Tõ xa ®Õn nay, mçi khi tæ quèc bÞ x©m l¨ng, th× tinh thÇn Êy l¹i s«i næi, nã kÕt l¹i thµnh mét lµn sãng v« cïng m¹nh mÏ, to lín nã l ít qua mäi sù hiÓm nguy, khã kh¨n ,nã nhÊn ch×m tÊt c¶ lò b¸n níc vµ lò cíp níc". ChÝnh lßng yªu níc nån nµn lµ ®éng lùc ®Ó con ngêi ViÖt Nam lµm nªn lÞch sö. Tinh thÇn yªu níc ®· trë thµnh mét giai ®iÖu xuyªn suèt bµi ca cuéc ®êi cña biÕt bao thÕ hÖ ngêi ViÖt Nam anh hïng. §äc truyÖn ng¾n “Nh÷ng ng«i sao xa s«i cña Lª Minh Khuª", ta cµng nh×n thÊy râ h¬n trong hiÖn thùc khèc liÖt cña chiÕn tranh vÉn to¶ s¸ng bao phÈm chÊt cao ®Ñp cña thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam – nh÷ng con ngêi sèng v× lÝ t-ëng c¸ch m¹ng mµ tiªu biÓu lµ ba c« g¸i thanh niªn xung phong Ph¬ng §Þnh, Thao vµ Nho.

Chóng ta hoµn toµn tù hµo víi t c¸ch lµ thÕ hÖ con ch¸u ®êi sau ngìng väng vÒ qu¸ khø lÞch sö cña cha «ng. Tõ nh÷ng buæi ngµy xa Th¸nh Giãng nhæ tre ®¸nh giÆc ®Õn hai cuéc kh¸ng chiÕn thÇn th¸nh cña d©n téc Kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng MÜ, Ngêi d©n ViÖt Nam trong bÊt cø hoµn c¶nh lÞch sö nµo còng mang tinh thÇn yªu níc, ®¸nh giÆc m¹nh mÏ.

TruyÖn ng¾n “Nh÷ng ng«i sao xa x«i” kÓ vÒ mét tæ trinh s¸t mÆt ®êng gåm ba c« thanh niªn xung phong : Ph¬ng §Þnh, Thao vµ Nho. Hä ho¹t ®éng t¹i mét träng ®iÓm trªn tuyÕn ®êng Trêng s¬n 559 trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ .

C«ng viÖc ®îc giao cña c¸c c« lµ ngåi quan s¸t ®Þch nÐm bom, khi cã bom næ th× ch¹y lªn ®o khèi lîng ®Êt lÊp vµo hè bom, ®Õm bom cha næ vµ nÕu cÇn th× ph¸ bom. §©y lµ nhiÖm vô hÕt søc nguy hiÓm v× thêng xuyªn ph¶i ch¹y trªn cao ®iÓm ngay c¶ ban ngµy – lóc mµ m¸y bay ®Þch cã thÓ Ëp ®Õn bÊt cø lóc nµo. §Êy lµ cßn cha kÓ ®Õn chuyÖn c¸c c« ph¶i lµm viÖc cïng víi nh÷ng qu¶ bom, hµnh ®éng nh ®ïa cît cïng thÇn chÕt bëi “H¾n ta lÈn trong ruét cña qu¶ bom”. Cuéc sèng chiÕn ®Êu cña ba c« g¸i trÎ néi träng ®iÓm gi÷a chiÕn trêng dï kh¾c nghiÖt vµ mu«n vµn nguy hiÓm song c¸c c« vÉn vui t¬i hån nhiªn, l·ng m¹n g¾n bã víi nhau dï mçi ngêi mét tÝnh c¸ch.

Ph¬ng §Þnh lµ mét c« g¸i trÎ Hµ Néi giµu c¶m xóc, thÝch m¬ méng, thÝch h¸t vµ h¸t rÊt hay. C« ®· tù nhËn xÐt vÒ m×nh “T«i lµ mét c« g¸i kh¸. Hai bÝm tãc dµy, t¬ng ®èi mÒn, mét c¸i cæ cao, kiªu h·nh nh loµi hoa loa kÌn, cßn m¾t t«i th× c¸c ¶nh l¸i xe b¶o : c« cã c¸i nh×n sao mµ xa x¨m !” §«i m¾t dµi dµi, mµu n©u, hay nheo l¹i nh chãi n¾ng Êy cña Ph¬ng §Þnh ®· khiÕn kh«ng biÕt bao anh lÝnh l¸i xe ®ªm ngµy kh¾c kho¶i hy väng... víi t©m hån giµu t×nh c¶m, Ph¬ng §Þnh lu«n nhí nhung gi÷ g×n nh÷ng ký øc th©n thuéc ªm ®Òm thña Êu th¬ ë quª h¬ng víi ngêi mÑ kÝnh yªu vèn rÊt chiÒu c« con g¸i cng.

ChÞ Thao lín tuæi h¬n nªn cã suy nghÜ chÝn ch¾n vµ thiÕt thùc h¬n vÒ t¬ng lai cña m×nh. Th¸i ®é b×nh tÜnh vµ quyÕt liÖt h¬n vÒ t¬ng lai cña m×nh. Th¸i ®é ®ã trong c«ng viÖc cña chÞ khiÕn ai còng ph¶i kh©m phôc “ChÞ thÝch nhai b¸nh bÝch quy vµ thªu chØ mµu sÆc sì vµo ¸o lãt cña m×nh. ChÞ l¹i hay tØa ®«i l«ng mµy, tØa nhá nh c¸i t¨m”. Song chÞ Thao rÊt sî nh×n thÊy m¸u vµ v¾t. Cßn Nho lµ ngêi Ýt tuæi nhÊt trong ba chÞ em nªn ®îc chiÒu chuéng vµ nhêng nhÞn. C« lµ mét ngêi bíng bØnh, m¹nh mÏ vµ thÝch thªu chØ mµu loÌ loÑt lªn kh¨n gèi.

Trong mét lÇn ph¸ bom, Nho bÞ th¬ng vµ ®· ®îc chÞ Thao cïng Ph¬ng §Þnh ch¨m sãc rÊt ©n cÇn. C©u chuyÖn kÕt thóc b»ng mét trËn ma ®¸ bÊt ngê trªn cao ®iÓm khiÕn c¸c c« hÕt søc vui thÝch.

Ba n÷ thanh niªn xung phong trong truyÖn ng¾n “Nh÷ng ng«i sao xa x«i” thËt ®¸ng ®Ó ngêi ®äc kh©m phôc. Tuæi cßn trÎ, c¸c c« cã quyÒn ®îc yªu, ®îc m¬ méng vÒ h¹nh phóc riªng t song khi ®Êt níc x¶y ra chiÕn tranh, c¸c c« ®· s¼n sµng sung phong ®i chiÕn ®Êu b¶o vÖ tæ quèc, chiÕn ®Êu v× lý tëng vµ c¸ch m¹ng, v× miÒn Nam ruét thÞt ®ang ngËp trong ®au th¬ng. Hoµn c¶nh chiÕn ®Êu cña c¸c c« thËt ®¸ng sî vµ nguy hiÓm : “Con ®êng bÞ ®¸nh loÐt, mÇu ®Êt ®á, tr¾ng lÉn lén. Hai bªn ®êng kh«ng cã l¸ xanh. ChØ cã nh÷ng th©n c©y bÞ tíc kh« ch¸y. Nh÷ng c©y nhiÒu rÔ n»m l¨n lãc. Nh÷ng t¶ng ®¸ to. Mét vµi thïng x¨ng hoÆc thµnh « t« mÐo mã, han gØ n»m trong ®Êt”. §· thÕ c«ng viÖc ®îc giao cña c¸c c« cßn nguy

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9hiÓm béi phÇn. Êy thÕ mµ bÊt chÊp tÊt c¶, ba c« g¸i vÉn chiÕn ®Êu víi tinh thÇn “QuyÕt tö cho Tæ quèc quyÕt sinh”. Sèng trong hiÖn thùc khèc liÖt cña chiÕn tranh c¸c c« vÉn mØm cêi trªn khèn khã, vÉn m¬ méng, vÉn yªu ®êi vµ t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi l¹i cµng keo s¬n g¾n bã h¬n bao giê hÕt. Chøng kiÕn cuéc sèng vµ tinh thÇn chiÕn ®Êu cña ba c« thanh niªn xung phong ta l¹i båi håi nhí l¹i tõng vÇn th¬ thiÕt tha cña ChÝnh H÷u trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.

¸o anh r¸ch vaiQuÇn t«i vµi m¶nh v¸

MiÖng cêi buèt gi¸Ch©n kh«ng giµy

Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tayHay giäng th¬ hãm hØnh, ngang tµng, rùc ch¸y quyÕt t©m cña nh÷ng ngêi

lÝnh l¸i xe trong bµi th¬ “Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh” cña Ph¹m TiÕn DuËt:Kh«ng cã kÝnh råi xe kh«ng cã ®ÌnKh«ng cã mui xe, thïng xe cã xícXe vÉn ch¹y v× MiÒn Nam phÝa trícChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim

ThËt kh©m phôc biÕt bao nh÷ng anh bé ®éi, nh÷ng c« thanh niªn xung phong s½n sµng bá qua lîi Ých riªng t ®Ó chiÕn ®Êu v× Tæ quèc !

Chóng ta h«m nay víi t c¸ch lµ líp trÎ ViÖt Nam ngìng väng vÒ qu¸ khø l¹i cµng hiÓu s©u s¾c h¬n vÒ cuéc sèng chiÕn ®Êu gian khæ trong chiÕn tranh cña nh÷ng chiÕn sü n¨m xa. VÉn vang väng m·i trang nhËt kÝ “Cã löa” nh “NhËt kÝ §Æng Thuú Tr©m” Hay “M·i m·i tuæi hai m¬i” cña NguyÔn V¨n Th¹c... Hai cuéc kh¸ng chiÕn thÇn th¸nh cña d©n téc ®· t« ®iÓm thªm cho con ngêi ViÖt Nam biÕt bao phÈm chÊt cao ®Ñp, hä lµ nh÷ng ngêi con yªu níc, c¨m thï giÆc s©u s¾c, biÕt hy sinh t×nh c¶m c¸ nh©n v× quª h¬ng, bÊt chÊp gian khæ khã kh¨n vÉn h«n gan d¹, dòng c¶m, l¹c quan yªu ®êi. Mäi vÕt th¬ng cña chiÕn tranh dêng nh ®îc ch÷a lµnh nhê h¬i Êm cña t×nh ®ång ®éi keo s¬n.

16. Phân tích “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” của Nguyễn Khoa Điềm

Bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm ra đời ngay tại chiến khu Trị – Thiên, trong những ngày kháng chiến chống Mĩ đang dần đến thắng lợi nhưng vẫn còn vô cùng gian khổ. Nhà thơ đã tận mắt chứng kiến hình ảnh những bà mẹ Tà-ôi giã gạo nuôi bộ đội đánh Mĩ, để cảm xúc từ hiện thực thăng hoa thành những vần thơ có sức lay động mãnh liệt. Bài thơ “thể hiện tình yêu thương con gắn với lòng yêu nước, với tinh thần chiến đấu của người mẹ miền tây Thừa Thiên bằng những khúc ru nhịp nhàng, mang giọng điệu ngọt ngào trìu mến”.    Người mẹ trong thi ca từ sau cách mạng tháng Tám luôn là hình tượng trung tâm, có sự phát triển về tầm vóc và chiều sâu tình cảm tư tưởng, hài hoà riêng chung. Từ những người mẹ trong thơ Tố Hữu thời kì kháng chiến chống Pháp như bà Bầm, bà Bủ, bà mẹ Việt Bắc đến người mẹ trong Tiếng hát con tàu của Chế Lan Viên, chúng ta đã từng được cảm nhận sự gắn kết giữa người mẹ với cách mạng và kháng chiến. Đến thời kì kháng chiến chống Mĩ, với tính chất quyết liệt gian khổ, chúng ta từng gặp những vẻ đẹp như hình tượng người mẹ đào hầm giấu hàng sư đoàn dưới đất ở Đất quê ta mênh mông của nhà thơ Dương Hương Ly. Có thể nói hình tượng người mẹ trong bài thơ của Nguyễn Khoa Điềm là sự kế thừa tốt đẹp những đặc trưng người mẹ quê hương – người mẹ chiến sĩ, tập trung những cảm xúc trong trẻo nhất của nhà thơ, gợi về vẻ đẹp tâm hồn của đồng bào dân tộc theo kháng chiến. Không phải ngẫu nhiên khi phổ nhạc bài thơ này, nhạc sĩ Trần Hoàn đã đặt lại tựa đề là Lời ru trên nương, bởi lẽ chính những lời ru đã làm thành cấu tứ của bài thơ, dẫn dắt ta vào một thế giới mang đậm bản sắc riêng của người Tà-ôi. Bài thơ như là minh chứng của tấm lòng đồng bào dân tộc một lòng tin theo Đảng, , thương con thương bộ đội, thương yêu núi rừng nương rẫy làng bản, thương đất nước. Tình thương thành điệp khúc xuyên suốt theo nhịp chày của mẹ : “Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi. Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ”    Có lẽ đây là lời của nhà thơ, hàm chứa bao trìu mến dành cho chú bé Tà-ôi như muốn góp thêm bao thương mến hoà cùng khúc ru của mẹ. Hình ảnh ấy khiến người đọc bồi hồi nhớ lại những câu thơ viết về người mẹ Việt Bắc trong kháng chiến chống Pháp của nhà thơ Tố Hữu : “Nhớ người mẹ nắng cháy lưng.

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9Địu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô”    Người mẹ chống Pháp và người mẹ chống Mĩ có những điểm tương đồng trong công việc. Nhưng ở Nguyễn Khoa Điềm, hình ảnh thơ này không xuất phát từ nỗi nhớ mà được cất lên ngay giữa hiện thực chống Mĩ. Nét đẹp của hình tượng được khơi lên từ tính chất công việc “Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội”. Người mẹ được khắc hoạ trong từng chi tiết sống động nhất, nổi bật với tứ thơ thật đẹp : “Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng”.     Tưởng như trong động tác của mẹ cũng đã ngân lên nhịp điệu ru ngọt ngào và nhịp đưa em đều đặn an bình như trên một cánh võng êm. Tác giả hoàn toàn không thi vị hoá mà bằng ngòi bút tả thực giúp người đọc nhận ra : mồ hôi mẹ nóng hổi, vai mẹ gầy – bao vất vả như đọng cả trên đôi vai mẹ. Mỗi khúc ru hiện lên hình ảnh mẹ trong nhiều tư thế cũng như công việc khác nhau : giã gạo, tỉa bắp, chuyển lán, đạp rừng… như hoàn chỉnh bức chân dung lao động khoẻ khoắn cũng như niềm hân hoan được hoà vào những công việc kháng chiến. Không những thế, qua những hình ảnh này, ta còn hình dung một nhịp sống bình thản của những người dân và cán bộ chiến sĩ ở chiến khu chống Mĩ. Mặc dù, trong thực tế, đây là nơi hứng chịu rất nhiều bom đạn kẻ thù và luôn phải đương đầu với những cuộc hành quân lùng sục “tìm và diệt”, càn quét hòng xóa sạch dấu tích của vùng chiến khu đầu mối Bắc – Nam này. Cuộc sống khó khăn thiếu thốn đòi hỏi phải tự cấp tự túc, tăng gia sản xuất, bảo đảm nuôi quân đánh giặc. Hình ảnh người mẹ giã gạo khiến ta lại liên tưởng đến những nhịp chày trong bài hát Tiếng chày trên sóc Bom Bo của cố nhạc sĩ Xuân Hồng. Ở đâu cũng vậy, khi cách mạng được bao bọc, chăm chút bằng tất cả tình cảm yêu nước của nhân dân, khi biết dựa vào dân thì không sức mạnh tàn bạo nào của kẻ thù có thể khuất phục.    Gạo dành để nuôi quân, mẹ lại lên nương tỉa bắp, cùng với a-kay. Đàng sau hành động đó ẩn chứa vẻ đẹp của sự hi sinh, nhường cơm sẻ áo cho người cách mạng. Lòng mẹ bao dung lại được cảm nhận bằng bao tình cảm thương mến của nhà thơ : “Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ. Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi. Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi. Mặt trời của mẹ, con nằm trên lưng”.    Lời thơ thật dịu dàng như ru sâu thêm giấc ngủ cho em cu Tai, như muốn sẻ chia những vất vả nhọc nhằn trong công việc của mẹ. Không gian mênh mang của vùng núi rừng tây Thừa Thiên  như mở ra với ánh mặt trời lan toả khắp núi đồi. Nổi bật giữa khung cảnh là người mẹ Tà-ôi với công việc cần mẫn. Nhưng mẹ không hề đơn độc chính vì có mặt trời của mẹ – em cu Tai đang ngon giấc. Với cách ví von đặc sắc này, nhà thơ đã tạo nên liên tưởng về mối quan hệ mật thiết của con người với núi rừng, nương rẫy. Không có tình cảm gắn bó, không thể tạo được liên tưởng thú vị giữa hạt bắp với con nằm trên lưng. Mặt trời không gợi ra cảm giác về độ nóng, độ chói mà trở thành hình tượng biểu trưng cho nguồn sống mạnh mẽ. Mặt trời của bắp đem lại hạt mẩy hạt chắc. Mặt trời của mẹ – em cu Tai là hạnh phúc, nguồn sống của mẹ. Những chú bé Tà-ôi được tắm trong ánh sáng sẽ trở nên vạm vỡ săn chắc, ánh mặt trời hào phóng ban tặng cho mẹ những đứa con khoẻ mạnh của núi rừng. Hình tượng sáng tạo của Nguyễn Khoa Điềm đã đem lại những rung cảm thẩm mĩ đặc biệt.     Người đọc còn nhận ra tấm lòng mẹ mênh mông trong hình ảnh mẹ con không cách xa : Lưng đưa nôi và tim hát thành lời . Lời tim ngân nga suốt ba đoạn thơ thành điệp khúc dạt dào thương mến : “Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi. Mẹ thương a-kay…”    Khởi nguồn của mọi hành động cao cả bắt đầu từ tình yêu bình dị nhất. Điểm xuất phát của lời ru chính từ tấm lòng mẹ thương a-kay vô bờ bến này ! Còn tình thương nào bình dị, gần gũi mà sâu sắc bằng tình mẹ thương con ? Âm vang lòng mẹ cất thành lời ru, thành lời thơ đầy xúc cảm của Nguyễn Khoa Điềm, với những chiều liên tưởng gắn bó trực tiếp với từng công việc của mẹ, bộc lộ vẻ đẹp rất giản dị mà cao cả. Mẹ thương a-kay ! – rất ngắn gọn nhưng cũng rất đầy đủ, đẹp đẽ vẻ đẹp tâm hồn mẹ. Hơn thế nữa, đó là xuất phát điểm của những tình cảm thời đại : mẹ thương bộ đội. Có ranh giới nào của tình thương rất đầm ấm ấy không ?    Sự sống của a-kay cũng là tương lai của buôn làng. Bởi thế cũng rất tự nhiên khi mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói. Cuộc sống của người Tà-ôi những năm chống Mĩ còn bao cơ cực thiếu thốn nhưng sức mạnh của tình thương sẽ giúp người mẹ vượt lên tất cả. Bàn tay mẹ cần mẫn tỉa bắp, gieo mầm sự sống với niềm mong mỏi thật bình dị : hạt bắp lên đều. Núi rừng, làng buôn và đứa con thân thương vô cùng với tâm hồn mẹ. Tình cảm yêu thương ấy còn thăng hoa trong những ước mơ về sự sống buôn làng. Đẹp thay và cũng dạt dào thương mến  là lời thơ : Con mơ cho mẹ…hạt gạo trắng ngần, hạt bắp lên đều. Giấc mơ giản dị truyền sang em cu Tai còn chứa đựng niềm mong ước về tương lai của con : “Mai sau con lớn vung chày lún sân… Mai sau con lớn phát mười kalưi”.    Hình ảnh gắn với tương lai của con thật kì vĩ, như mang theo sức mạnh của các nhân vật sử thi huyền thoại. Ước vọng về con làm nên sức mạnh, sự bền bỉ của mẹ. Đồng thời còn hội tụ cả sức mạnh cộng đồng từ quá khứ đến hiện tại gắn với tinh thần cuộc chiến đấu lâu dài, vượt qua bao sóng gió thử thách.    Cảm hứng của khúc ru cuối gắn liền với hiện thực khốc liệt và khẩn trương của cuộc kháng chiến chống

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9Mĩ, với nhịp sống chiến khu Trị – Thiên. Hình ảnh của mẹ trong đoạn thơ này có một sự thay đổi,  không phải trong một dáng chênh chao trong nhịp chày nghiêng, không lặng thầm nhẫn nại gieo từng hạt giống mà rất dứt khoát mạnh mẽ : “Mẹ đi chuyển lán, mẹ đi đạp rừng”.Dáng vẻ con người được tô đậm qua hai động từ “đi” gợi tư thế chủ động với những công việc tiếp sức chiến đấu : chuyển lán, đạp rừng như hàm chứa ý thức tự hào của người Tà-ôi làm chủ vùng núi rừng của ta. Con người trong tư thế đối mặt với kẻ thù, quyết tâm chiến đấu giữ đất giữ rừng. Kẻ thù với dã tâm “đuổi ta phải rời con suối”, người Tà-ôi vẫn một dạ kiên trung ! Không chỉ có mẹ, mà anh trai cầm súng, chị gái cầm chông và em cu Tai cũng theo mẹ vào trận cuối. Những câu thơ hừng hực tinh thần bất khuất của người dân tộc miền tây Thừa Thiên, đem lại cảm hứng lạc quan của cuộc chiến đấu chống Mĩ. Sự trưởng thành của mỗi con người từ nhận thức đến hành động đã được khẳng định bằng hai câu thơ thật khoẻ khoắn : “Từ trên lưng mẹ, em đến chiến trường. Từ trong đói khổ, em vào Trường Sơn”.    Tinh thần của bao thế hệ người Tà-ôi theo cách mạng đã truyền cả sang a-kay, dạt dào một niềm tin, khẳng định dứt khoát con đường em đi sẽ hoà vào đội ngũ chiến đấu với ý chí quyết thắng. Đó là cơ sở cho ước mơ thật đẹp : “Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ. Mai sau con lớn làm người Tự do”.    Trong tình cảm của người Tà-ôi cũng như của những đứa con miền Nam chiến đấu chống Mĩ, Bác Hồ luôn là nguồn động viên, là biểu tượng sáng chói của cách mạng, của chiến thắng. Bởi vậy, mong ước được gặp Bác luôn là cảm xúc thường trực, dù cho thời điểm viết bài thơ này là 1971. Bởi lẽ, chỉ có thống nhất, mẹ mới được ra với Bác. Giấc mơ đẹp gắn liền với ước nguyện giành lại trọn vẹn non sông, thoả lòng Bác mong. Lời ru kết lại cùng hình tượng em cu Tai của tương lai là người Tự do của một đất nước hoà bình. Đó cũng là mong ước chung của nhân dân, của những người Việt Nam yêu nước.    Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm đã tạo được những cảm xúc đồng điệu với bao người con miền Nam anh dũng thời chống Mĩ, nói lên trọn vẹn vẻ đẹp và tâm tư của người dân tộc miền tây Thừa Thiên trung dũng kiên cường, thủy chung với cách mạng. Cảm xúc bình dị trong sáng với hình tượng người mẹ đã làm nên sức hấp dẫn riêng của tác phẩm. Từ ngôn ngữ đến hình ảnh thơ đều đậm chất dân tộc, đem đến cho người đọc những cảm nhận đặc biệt thương mến cùng hoà theo lời ru cho giấc ngủ thanh bình của em bé Tà-ôi. Bài thơ toát lên tinh thần lạc quan cách mạng, kết đọng những ân tình sâu lắng của nhà thơ về nhân dân đất nước cũng như niềm tin vào thắng lợi cuối cùng của cuộc kháng chiến chống Mĩ.    Niềm tin ngày ấy giờ đây đã thành hiện thực. Em cu Tai ngày ấy giờ đây cũng đã trưởng thành và sống làm người Tự do như niềm mong mỏi ngày nào thiết tha trong lời ru của mẹ. Nhưng lời ru ngày ấy mãi còn sức vang ngân trong lòng bao thế hệ, bồi đắp tình yêu quê hương đất nước, con người Việt Nam.

17. Phân tích “Con cò” của Chế Lan Viên

Đã là người Việt nam, ai lớn lên mà chẳng mang theo, dù ít, dù nhiều hơi ấm của những lời ru, những lời yêu thương êm đềm khi xưa mẹ hát. Đã mang trong mình dòng máu Việt, ai mà chẳng có một góc tuổi thơ trong sang, hồn nhiên, chập chờn theo đôi cánh cò trắng ở nơi sâu thẳm hoài niệm, tâm hồn. Chế Lan Viên cũng vậy, ông cũng là người Việt Nam, dòng máu chảy trong huyết quản ông cũng mang tên Lạc Hồng, có lẽ vì thế, trong thơ ông, dù là suy ngẫm, dù là triết lí, ta vẫn gặp lời ru ầu ơ của mẹ, ta vẫn thấy kỉ niệm tuổi thơ nồng cháy, ta vẫn nghe trong gió thong thả nhịp vỗ cánh cò. Và “Con cò” là bài thơ tiêu biểu cho một hồn thơ như thế, một bài thơ mà chất triết lí, suy tưởng đã hoà làm một với những lời ca đẹp đẽ nhất ca ngợi tình mẹ, ca ngợi ý nghĩa của những lời hát ru với cuộc đời mỗi con người. Trong trang thơ, cánh cò không tự có, không tự hiện hữu bất di bất dịch như muôn vàn câu chữ của thi ca, nó phải bay ra từ một miền xa xôi lắm. Chế Lan Viên đã đánh thức cánh cò yên ngủ, gọi cò về với những lời ru ấp ủ trong tâm hồn thi nhân để rồi, qua lời ru của mẹ trên trang thơ, con cò bắt đầu đến với tuổi thơ diệu kì của đứa trẻ. Dịu dàng, ên ái, người mẹ bắt đầu thủ thỉ, tâm tình với niềm yêu thương tha thiết:

“Con cò bế trên tay

Con chưa biết cánh còNhưng trong lời mẹ hátCó cánh cò đang bay”

Rất tự nhiên, mẹ thấy con vẫn còn bé bỏng lắm, vẫn còn phải bế trên tay mẹ. Con đã biết cánh cò trắng là gì đâu, con đã biết cuộc đời xung quanh là gì đâu, con chỉ đón nhận cuộc đời một cách vô thức. Vô thhức thôi nhưng dường như đứa trẻ đã cảm nhận được cánh cò trắng đang bay đến bên mình, đã nghe thấy âm điệu ngọt ngào trong trẻo của lời ru. Em chưa hiểu tình mẹ, nhưng mơ hồ, em đã thấy bên em một sự che chở, vỗ về thiêng liêng, một tình yêu thương êm đềm, trìu mến. Và cánh cò, cánh cò bắt đầu chao lượn trong lời hát ru con:

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9Con cò bay laCon cò bay lảCon cò cổng phủCon cò Đồng Đăng

Thi sĩ không trích hết lời ca dao, chỉ gợi thôi mà cả một bầu không khí đã rất xa xăm bỗng trở về nguyên vẹn. Nơi thanh bình và yên ả. Nơi ấy có cánh cò, có những hình ảnh rất đẹp đã đi vào tiềm thức không biết bao thế hệ con người. Ở nơi ấy, ta vẫn nghe được tiếng cuộc đời vất vả, nhọc nhằn của người nông dân và đặc biệt là những người phụ nữ, những người chị, người mẹ Việt Nam, tiếng những đứa con yêu thương tha thiết, sẵn sang hi sinh cho con tất cả những cánh cò kia, dù sa cơ, dù chết cũng xin được “xáo nước trong” để khỏi mang tiếng xấu cho đàn con nhỏ. Dẫu rằng đó là lời hát ru, lời ca dao cách tân trong thơ hiên đại, cánh cò vẫn mang theo cả nỗi buồn, niềm vui hoà lẫn, khiến người đọc phải nghĩ, phải suy. Người mẹ ru con trong vất vả, nhọc nhằn càng gieo thêm đắng cay, cái vị đẵng cay mà Xuân Quỳnh từng không giấu nổi xúc động khi nghe câu hát ấy trong “gió Lào” và “cát trắng” miền Trung:

“Trong gió nóng những trưa hè ngột ngạt Mẹ ru tôi hạt cát sạn hàm răng”

Lời ru của mẹ có đứa con bé bỏng, có cánh cò yếu đuối, nó không còn là lời hát ru nữa, nó là lời tâm tình của trái tim người mẹ nhân từ, bao dung. Khi thì mẹ thương con, khi thì mẹ thương cánh cò cả cuộc đời yếu đuối. Dù rằng lời ru có mang theo bao điều như thế, em bé vẫn say ngủ ngon lành. Tình mẹ hoà vào lời ru vẫn vỗ về tâm hồn non nớt, vẫn cho con niềm yêu thương và che chở tuyệt vời. Bầu không khí của hoài niệm quá khứ dần dần khép lại, đưa con người trở về với thực tại, với mẹ, với em: Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!

Cánh cò mềm mẹ đã sẵn tay nâng Lời mẹ trứoc kia còn trầm, buồn vang lên trong cái âm điệu dài, xa vắng vậy mà giờ đây sao trìu mến, sao tha thiết đến lạ lung, vỗ về, nâng giấc tình yêu, thi nhân bước đến khoảng trời vời vợi chân lí, nơi ấy có một sự thực mà cả đời người kiếm tìm mới chợt hiểu, nó ở bên ta, nó ở giữa cuộc đời:

Con dù lớn vẫn là con của mẹĐi suốt đời lòng mẹ vẫn theo con.

“Dù”, “vẫn”, sự khẳng định chắc chắn hơn bao giờ hết. Nó hiển nhiên như chính cuộc đời. Con dù lớn khôn, dù trưởng thành đến đâu, trước long mẹ bao la con vẫn luôn bé bỏng. Mặt trời con luôn sưởi ấm trái tim mẹ, còn mẹ, mẹ mãi yêu con, yêu con bằng tình yêu theo bé bước đi mãi mãi. Tình mẹ là thế, bao la, lời ru của mẹ là thế, êm đềm, tha thiết, suốt đời con được hưởng, suốt đời con tìm thấy, nhưng chắc gì con đã thấu hiểu, cả cuộc đời mẹ đã gửi vào trong đó tất cả tình cảm, tất cả sự chở che, tất cả tình yêu thương êm đềm tha thiết:

Ta đi trọn kiếp con ngườiCũng không đi hết mấy lời mẹ ru

( Nguyễn Duy ) Nhà thơ Nguyễn Duy đã viết những vần thơ như thế vì bằng trải ngiệm ông đã hiểu cái bao la bất tận của tình mẹ yêu con. Còn Chế Lan Viên, thi sĩ tìm thấy trong cánh cò yêu thương bay ra từ câu hát, một triết lí thiêng liêng đủ soi rọi mọi tâm hồn tận ngóc ngách sâu thẳm nhất. Có lẽ phút hiểu ra cái điều cả đời mình tìm kiếm, nhà thơ phải nén lại niềm xúc động đến rưng rưng trực tuôn trào ra khoé mắt để viết lên cái điều ấp ủ bấy lâu, rằng tình mẹ là vĩnh hằng, bất diệt, luôn tìm thấy bên cuộc đời chúng ta, rằng long mẹ là bao la, vô bờ bến, luôn ôm ấp tâm hồn mỗi con người. Với mẹ, con là hơi ấm nồng nàn, là sự sinh tồn, sự sống, con đem lại cho mẹ hơi sống, niềm hạnh phúc yêu thương lớn nhất cuộc đời. Ta chỉ có thể nói như vậy về cái quy luật bất biến ấy, vì tự nó đã nói lên tất cả những điều thấm thía nhất trong cuộc đời. Biểu tượng của long mẹ thì thiêng liêng, biểu tượng của cuộc đời thì ấm áp:

À ơiMột con cò thôiCon cò mẹ hátCòng là cuộc đờiVỗ cánh qua nôi

Đúng như lời nhà phê bình Phạm Thu Yến viết: “Sau lời à ơi ban đầu, người hát quên mình đang trò chuyện với đứa con, … Người mẹ dường như đang đối thoại với chính long mình”lời hát chỉ là lời ru qua cái “à ơi” quen thuộc, còn tất cả, chúng đã thuộc về tâm sự của cả đời người mẹ, nghĩa là thuộc về cái thế giới nội tâm trong sâu thẳm tâm hồn. Mẹ ru con từ lúc tóc còn xanh đến khi đầu bạc, nào ai đếm được nỗi buồn vui cuộc đời mẹ đã gửi vào lời hát. Cánh cò cũng thế, nó mang theo sự phát triển cuối cùng, trở thành cuộc đời, cũng buồn, cũng vui, còng nông sâu như lßng mẹ, mẹ mang cả vào giấc

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9ngủ của con. Nó là tiếng long của một người phụ nữ mà cũng là tất cả những người phụ nữ trên dất nước Việt Nam. Nó là âm thanh của một cuộc đời khắc khổ, một kiếp sống nghèo nhưng chan chứa niềm hạnh phúc, yêu thương chân thành mộc mạc con người Việt Nam đã ôm ấp từ muôn thủa ngày xưa, sau luỹ tre làng, bên cây đa, bến nước, mái đình thân thuộc. khi con cò “vỗ cánh qua nôi’ em bé đâu có biết, cò đã chở theo cả một đời người về bên câu hát, đời người như mẹ, như chị, như cuộc đời tất cả nhũng người phụ nữ Việt Nam chỉ biết sống, sống và hi sinh hết thảy, trong lặng lẽ, âm thầm. Cuộc đời ấy, dù đắng, dù cay, dù khổ đau, dù mất mát vẫn muôn đời là vậy. son sắt, thuỷ chung, cho đến khi nhắm mắt xuôi tay, cho đến khi ngọn gió cuộc đời ngừng thổi vào cái kiếp người đã thuộc về yêu thương và nước mắt:

Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi Có bao giờ cánh cò đẹp và thân thiết đến vậy không? Có bao giờ sự liên tưởng của con người lại trong và tinh kh«i đến vậy ko? để một cánh cò bay ra từ câu hát gợi lên cả niềm yêu thương và tấm lßng của con người? Cò và em bé như đôi bạn thân thiết, nghĩa là cũng trong s¸ng cũng hồn nhiên cũng chan chứa biết bao ước mơ và hi vọng như màu cánh cò trắng, thong thả nhịp bay trên bầu trời xanh thẳm tương lai. Hai người bạn hai tâm hồn non nớt, Đắp chung đôi cánh ấm áp của cò. Hình ảnh thơ có cái hiện thực của cuộc đời quanh em bé vừa có cái huyền ảo, lấp lánh của một thế giới cổ tích xa xăm, gợi lên sự gắn bó thân thiết, cùng chia ngọt sẻ bùi, cùng bên nhau dù là trong giấc ngủ tuổi thơ, dù là trên con đường tương lai rộng bước. cánh cò bay ra từ câu hát ru con cũng như lời ru, cũng như tình mẹ sẽ theo con dù hết cuộc đời. Ôi, với mỗi người, đâu có niềm hạnh phúc nào bằng niềm hạnh phúc được che chở yêu thương trong tình mẹ bao la, vô bờ bến, đâu có sự chuẩn bị quý giá nào bằnh tâm hồn trong s¸ng, tinh khôi mẹ ấp ủ cho con bằng cả trái tim mình. Từ tuổi thơ, mẹ trông thấy trên bước đường con đi , những buổi cắp sách đến trường đầy niềm vui, hi vọng. Ở nơi ấy vẫn có cánh cò tuổi thơ, vẫn có tình mẹ đi theo dìu dắt. Tình mẹ cứ theo con đi suốt năm tháng, trở thành hành trang cho đứa con bé bỏng bước vào đời. Con sẽ bước đi trong niềm tin mạnh mẽ vì:

Cánh cò trắng bay theo gót đôi chân Cánh cò tuổi thơ sẽ chắp cánh giấc mơ đẹp đẽ, đưa em đến những phương trời xa. Như cánh cò trong thơ Trần Đăng Khoa khiêng nắng về đánh thức ngày mới:

“ Cánh cò trắng khiêng nắng qua sông…” Cánh cò cña Chế Lan Viên biết đánh thức cả bầu trời lấp lánh hi vọng những vì sao mơ ước, cho em thơ tương lai đẹp đẽ, sáng rực lên muôn vạn sắc màu. Và trong muôn vàn sắc màu rực rỡ ấy, rất nhẹ nhàng đọng lại một thứ màu dìu dịu yêu thương, màu của tình mẫu tử, để rồi cho con. Đâu rồi cái cánh cò trắc trờ, hiểm nguy trong câu hát thủa xưa, chỉ còn cánh cò em,, ngủ ngon trong vòng tay mẹ. Em và cò hoá thân vào nhau trong vòng tay ấm áp yêu thương. Cứ như vậy, em bé ngủ yên trong tình mẹ dạt dào, trong sự che chở, chăm sóc, nâng niu ẩn chứa yêu thương vô bờ bến. Đứa bé đón nhận tình yêu, đón nhận lời ru vô thức để rồi mang hơi ấm của lời ru vô thức ấy đi theo suốt cuộc đời. Lời ru – giọt mật đầu tiên mẹ rót cho em bé trong cuộc đời nó sóng sánh tình mẹ, sóng sánh không khí của đất tròi thấm vào lời ru. Em ngủ say, ngủ say trong tình mẹ, ngủ say trong tình yêu thương của đất trời bao la ban cho những thiên thần cho những tâm hồn bé nhỏ. Và khi ấy, dù:

“ Con chưa biết con cò, con vạcCon chưa biết những cành mền mẹ hátSữa mẹ nhiều con ngủ cgẳng phân vân”

mẹ vẫn gọi con mẹ vẫn nhắc tên con, sự lặp lại những lời yêu thương ấy là lời nhắn nhủ, lời giãi tỏ tâm tình, tràn đầy tình yêu con. Cánh cò, cánh vạc bay, ngân xa mãi tình yêu vô tận ấy. Em bé có hiểu tình mẹ ko nhỉ? Nhưng thôi, cứ ngủ đi em ạ, vì còn gì em ả, thanh bình bằng giấc ngủ của em trong lời ru ầu ơ tha thiết. Cánh cò đến, trong lời ru tuổi thơ, dịu dàng, êm ái là vậy mà theo ta đi mãi, đi suốt những chặng đường dài, gắn bó bền bỉ, thân thương cho con người tựa vững chắc nhất

“ Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!” Lời ru của mẹ vỗ về cho em ngon giấc, nó ngọt lịm, thanh bình như tình mẹ bao thủa vẫn vậy, vẫn nhẹ nhàng nâng đỡ đời con. Và cánh cò, từ một miền xa xăm nào đó, lại đến cùng lời mẹ hát ru, chở theo cả niềm yêu thương ấm áp về cùng giấc ngủ trẻ thơ:

Cho cò trắng đến làm quenCò đứng ở quanh nôi, rồi cò vào trong tổCon ngủ yên thì cò cũng ngủ

Lý muôn đời của tình mẹ, của lời hát ru con. Chẳng cần phải rút ra một châm nghiệm to tát, chẳng cần phải trau chuốt lời văn, ý thơ đâu, nhẹ nhàng thôi, giản đơn thôi, thi sĩ làm xao xác tận sâu thẳm tâm hồn người đọc:

“ Dù ở gần conDù ở xa con

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9Lên rừng xuỗng bểCò sẽ tìm conCò mãi yêu con”

Ta tự hỏi lòng chẳng lẽ còn thứ tình cảm tha thiết, mãnh liệt hơn thứ tình cảm kia nữa? Một tình cảm vượt lên trên tất cả khó khăn, ngăn cách, nối liền những nẻo xa xăm, một tình cảm có sức lay động, ám ảnh tâm can dù mới chỉ làn đầu nhìn thấy. ôi! Tình mẫu tử… có lẽ còn thiêng liêng hơn mọi điÒu thiêng liêng nhất. Lặp cấu trúc ngữ pháp ư? đối ư? Và còn cả điệp từ nữa? đừng hỏi vỉ sao thi sĩ lại viết như thế, vì đâu còn cách nào khác diễn tả hết sự thiêng liêng cao quý of tình mẹ, of tấm lòng ăm ắp nhân hậu đầy yêu thương trong trái tim người mẹ dành cho con. Con có thể ngủ yên, có thể vui sướng cắp sách đến trường, có thể vững bước chắc trên đường đời song gió, tất cả vì đã có tình mẹ chở che, nâng bước con đi. Dù ở đâu, dù ở trong bất cứ hoàn cảnh nào, lòng mẹ cũng như cánh cò kia, vẫn bên con, vẫn lặn lội đi tìm, lặn lội sưởi ấm trái tim con, cho con sức mạnh, cho con niềm tin vào cuộc sống. Mẹ có thể làm tất cả vì con như cánh cò kia một đời hi sinh ko mệt mỏi. Lời thơ ẩn chứa một sức mạnh tiềm tàng, một sự khẳng định chắc chắn: tình mẹ bền chặt sẽ theo con đi suốt cuộc đời, sẽ trở thành một phần tâm hồm ko thể thiếu, soi rọi mọi nẻo đường con sẽ bước chân qua. Tình mẹ, lònh yêu thương bao la của mẹ sẽ gửi trọn vào cuộc đời con mãi mãi, vì với mẹ đâu còn thứ gỉ thiêng liêng và gần gũi hơn con, hơn vầng mặt trời ấm ý nghĩa nhất đời mẹ, hơn lẽ sống mà vì nó mẹ có thể dâng trọn cuộc đời. Từ gấp lại trang sách, em bé sẽ theo cò bước thẳng vào cuộc đời mai sau. Kì thực em bé vẫn còn bé bỏng lắm, vẫn còn đang ngủ ngon lành trong cánh nôi tuổi thơ nhưng ước mơ of mẹ về một tương lai đẹp mai sau cứ theo tình yêu cháy lên mãi. mẹ độc thoại với chính lònh mình, tự soi long mình trong tình cảm yêu con tha thiết:

“ Lớn lên, lớn lên, lớn lên…Con làm gì?Con làm thi sĩCánh cò trắng lại bay hoài không nghỉTrước hiên nhàVà trong hơi mát câu văn…”

Chưa bao giờ ước mơ cháy bỏng, tha thiết đến như thế, mẹ ước mơ và gửi trọn ước mơ ấy vào đôi chân con mai này sẽ bước trên đường đời, sẽ vươn tới những khát khao mẹ ấp ủ bằng cả niềm tin. mẹ hỏi lòng và tự trả lời cho câu hỏi: mẹ muốn con làm thi sĩ, mang cái đẹp đến cho cuộc đời qua những vần thơ về mẹ, về con, về cuộc sống xung quanh đang từng ngày nuôi con lớn khôn. Mẹ muốn cuộc đời con mãi mãi đẹp. mãi mãi trong sáng như bài thơ đẹp đẽ nhất. Và bên con, cánh cò vẫn còn đó, vẫn bền bỉ chở ý thơ theo đôi cánh bay bổng. cò mãi mãi hồn nhiên trong sáng, mãi mãi đem theo ý thơ gắn kết cuộc đời, cò sẽ còn mãi mãi dịu nhẹ, khẽ lướt trong hơi mát câu văn tô điểm thêm giá trị tinh thần of cuộc sống, nuôi lớn những tâm hồn đẹp đẽ biết ước mơ. Cánh cò cứ lớn dần, cứ đẹp dần trong lời ru of mẹ, chở yêu thương đi khắp nẻo thế gian. Cánh cò đã đuợc hình tượng hoá thành tình mẹ, yêu thương, che chở, nuôi dưỡng tâm hồn con. Phải sống trong cái nôi yêu thương ấy, phải để lêi ru thấm vào từng hơi thở, ta mới chợt hiểu tình mẹ cao đẹp, bao la quý giá biÕt nhường nào. Mẹ ru con đó là sự yên ổn thanh bình. Từ lâu lời ru rất đỗi bình dị, từ cánh cò rất đỗi thân quen, thi sĩ đã khái quát thành triết cảm, of tình mẫu tử thiêng liêng…

18. Ph©n tÝch “nãi víi con” cña Y Ph¬ng

Sinh ra vµ lín lªn trªn m¶nh ®Êt Trïng Kh¸nh - Cao B»ng ,thÊm nhuÇn nh÷ng tinh hoa, c¸i ®Ñp cña d©n téc Tµy , Y Ph¬ng (1948) lµ mét nhµ th¬ tiªu biÓu cho c¸c d©n téc miÒn nói ."Th¬ Y Ph¬ng nh mét bøc tranh thæ cÈm ®an dÖt nhiÒu mµu s¾c kh¸c nhau ,phong phó vµ ®a d¹ng ,nhng trong ®ã cã mét mµu s¾c chñ ®¹o ,©m ®iÖu chÝnh lµ b¶n s¾c d©n téc rÊt ®Ëm nÐt vµ ®éc ®¸o .NÐt ®éc ®¸o ®ã n»m ë c¶ néi dung vµ h×nh thøc .Víi Y Ph¬ng ,th¬ cña d©n téc Tµy nãi riªng vµ th¬ ViÖt Nam nãi chung cã thªm mét giäng ®iÖu míi ,mét phong c¸ch míi "( Tõ ®iÓn t¸c gi¶ ,t¸c phÈm v¨n häc ViÖt Nam ). §i tõ ®Ò tµi quen thuéc :t×nh c¶m cha con ,phô tö thiªng liªng ,nhng víi Y Ph-¬ng ,trong lµng th¬ ViÖt Nam ®· cã thªm mét lèi ®i ,1 giai ®iÖu míi . Kh¸c víi "ChiÕc lîc ngµ ",t×nh cha con ®îc ®Æt trong hoµn c¶nh Ðo le cña chiÕn tranh ,t×nh cha con trong bµi th¬ ®îc thÓ hiÖn qua lêi t©m t×nh cña ngêi cha .Ngêi cha ®· béc lé lßng yªu th¬ng con qua íc mong con sèng xøng ®¸ng ,ph¸t huy truyÒn thèng cña,gia ®×nh , quª h¬ng.

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9 Mîn lêi ngêi cha nãi víi con vÒ t×nh yªu th¬ng cña cha mÑ ,sù ®ïm bäc cña quª h¬ng víi con ,nhµ th¬ ®· gîi vÒ nguån sinh dìng trong mçi ngêi chóng ta .Më ®Çu bµi th¬ lµ khung c¶nh gia ®×nh Êm cóng ,®Çy ¾p tiÕng nãi cêi .Mêi mét c©u th¬ nh trµn ®Çy nh÷ng ®Çm Êm ,yªn vui cña t×nh c¶m gia ®×nh ,t×nh c¶m quª h-¬ng :"Ch©n ph¶i bíc tíi cha…Ngµy ®Çu tiªn ®Ñp nhÊt trªn ®êi ."Mét m¸i nhµ cã mÑ cã cha vµ con h¹nh phóc v× ®îc sèng h¹nh phóc trong t×nh yªu th¬ng .Cha mÑ ®· d×u d¾t ,n©ng ®ì con tõ nh÷ng bíc®i ®Çu tiªn ,®· t×m thÊy niÒm vui tõ con .H¬n thÕ n÷a ,con cßn ®îc sinh ra ,lín lªn trong t×nh yªu th¬ng ,vÎ ®Ñp cña "®ång m×nh ". "Ngêi ®ång m×nh" yªu l¾m con ¬i !" Lao ®éng tuy vÊt v¶ nhng cuéc sèng cña "ngêi ®ång m×nh"t¬i vui, mµ rÊt ngät ngµo . D¸ng vÎ tuy th« s¬ , c«ng viÖc tuy nÆng nhäc (®an lê , ken v¸ch ) nhng t©m hån "ngêi ®ång m×nh "l·ng m¹n biÕt bao nhiªu :Hä lµm mét c¸ch nghÖ thuËt nh÷ng c«ng viÖc cña m×nh (cµi nan hoa ,c©u h¸t ) .Con thËt h¹nh phóc v× con ®îc sèng gi÷a nh÷ng con ngêi nh vËy -- nh÷ng con ngêi khÐo tay ,yªu thiªn nhiªn ,yªu lao ®éng, l¹c quan vµ nh©n hËu .Thiªn nhiªn ®ång m×nh còng rÊt ®Ñp : Rõng nói quª h¬ng th¬ méng ®· dµnh cho con nh÷ng g× tinh tuý nhÊt (hoa ) ,®· nu«i dìng con vÒ c¶ t©m hån ,lèi sèng ,"tÊm lßng ". Vµ tõng ngµy ,con ®· lín lªn …cã cha mÑ n©ng ®ãn vµ mong chê ,cã thiªn nhiªn th¬ méng, cã cuéc sèng lao ®éng g¾n bã .Con ®· trëng thµnh trong nghÜa t×nh cña quª h¬ng nh vËy ®ã . Nãi víi con nh÷ng ®iÒu ®ã ,cha mong cho con hiÓu nh÷ng t×nh c¶m céi nguån ®· sinh dìng con ,®Ó con yªu cuéc sèng h¬n . DÆn dß con vÒ quª h¬ng ,vÒ "®ång m×nh ", cha cµng muèn con ph¶i kh¾c cèt ghi x¬ng n¬i m×nh ®· sèng ,®· trëng thµnh . Cuéc sèng cña "ngêi ®ång m×nh " vÊt v¶ ,gian nan "th¬ng l¾m con ¬i ": "Sèng trªn ®¸ ..®¸ gËp ghÒnh / Sèng trong thung ..thung nghÌo ®ãi ../Lªn th¸c xuèng ghÒnh ..cùc nhäc .." Nhng tù hµo l¾m con ¬i ,ngêi ®ång m×nh ®·,®ang vµ sÏ lu«n sèng ®Ñp .Hä cã søc sèng m¹nh mÏ :vÊt v¶ nhng kho¸ng ®¹t ,g¾n bã víi quª h¬ng .Hä " ko chª ,ko lo "gian khæ, mµ vÉn sèng trµn ®Çy "nh s«ng nh suèi " .Hä méc m¹c,ch©n chÊt nhng giµu ý chÝ ,niÒm tin ,mong x©y dùng quª h¬ng tèt ®Ñp h¬n :"Ngêi ®ång m×nh th« s¬ da thÞt…Cßn quª h¬ng th× lµm phong tôc ".Sù ®èi lËp gi÷a bªn ngoµi :"th« s¬ da thÞt" nhng bªn trong ko hÒ nhá bÐ vÒ t©m hån ,ngêi ®ång m×nh cã ý chÝ tù lµm chñ cuéc sèng cña m×nh. Qua "sù liªn tëng phong phó s¸ng t¹o "tù ®ôc ®¸ kª cao quª h¬ng ",ngêi ®ång m×nh lµ nh÷ng con ngêi lao ®éng cÇn cï ,cã nghÞ lùc ,niÒm tin ,mµ tÇm vãc ,nçi buån ,chÝ híng cña hä lµ c¸i cao ,xa chiÒu kÝch cña tr¸i ®Êt (Cao ®o nçi buån /Xa nu«i chÝ lín ) .Hä gi÷ g×n b¶n s¾c d©n téc mµ vÉn lµm r¹ng rì quª h¬ng nh vËy bëi hä yªu quª h¬ng s©u nÆng vµ lu«n lÊy quª h¬ng lµm chç dùa tinh thÇn .Ngêi cha muèn con yªu lµ yªu nh÷ng ®iÒu ®ã , yªu nh÷ng ®øc tÝnh cao ®Ñp cña ngêi ®ång m×nh . C¶ ®o¹n th¬ nh ©m vang trong nh÷ng lêi tù hµo ,sù g¾n bã vµ t×nh yªu tha thiÕt cña ngêi cha vÒ quª h¬ng .Nã nh trë thµnh mét hµnh khóc m¹nh mÏ ngîi ca quª h¬ng .Vµ ,lêi nh¾c nhë cña ngêi cha víi con chÝnh lµ mét nèt nhÊn kÕt l¹i b¶n hµnh khóc cña quª h¬ng :"Con ¬i tuy th« s¬ da thÞt. Lªn ®êng. Không bao giê ®îc nhá bÐ. Nghe con ".Cho con thÊy t×nh yªu th¬ng ,niÒm tin tëng cña cha ,ngêi cha mong con biÕt sèng sao cho tèt ,cho xøng ®¸ng víi t×nh c¶m cña cha .Cho con hiÓu cuéc sèng cña ngêi ®ång m×nh ,ngêi cha muèn con c¶m th¬ng víi nh÷ng khã kh¨n ,vÊt v¶ ®Ó khao kh¸t ®i x©y dùng quª h¬ng .Ca ngîi nh÷ng ®øc tÝnh cao ®Ñp cña ngêi ®ång m×nh ,cha ®· truyÒn cho con vÎ ®Ñp søc m¹nh cña truyÒn thèng quª h¬ng ,mong con sèng cã t×nh nghÜa ,biÕt chÊp nhËn gian khã ,v¬n lªn b»ng ý chÝ cña m×nh ,v÷ng vµng trªn ®êng ®êi. §iÒu lín lao nhÊt mµ ngêi cha muèn truyÒn cho con chÝnh lµ lßng tù hµo víi quª h¬ng vµ niÒm tù tin khi bíc vµo ®êi .Nãi víi con mµ chÝnh lµ cha ®· trao tÆng cho con .Cha ®· vun ®¾p cho con nh÷ng t×nh c¶m tèt ®Ñp , cho con mét hµnh trang quý vµ ®· s½n sµng tung c¸nh cho con bay ®i kh¾p mäi n¬i .

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9 Bµi th¬ ko dµi víi 28 c©u th¬ tù do ,cã c©u 2 ch÷ ,cã c©u 10 ch÷ ,tÊt c¶ bay theo c¶m xóc tù nhiªn ,d¹t dµo cña ý th¬ .Giäng th¬ tha thiÕt ,tr×u mÕn . Ngät ngµo lµm sao tõng tiÕng nh¾c nhë ,dÆn dß " yªu l¾m con ¬i ", "th¬ng l¾m con ¬i " ,"Con ¬i ..nghe con !" .§Ñp lµm sao c¸c h×nh ¶nh th¬ võa cô thÓ, méc m¹c,c« ®äng mµ võa phong phó ,sinh ®éng,giµu chÊt th¬."Rõng cho hoa / Con ®¬ng cho nh÷ng tÊm lßng …".Nh÷ng ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt céng hëng hµi hoµ víi nh÷ng cung bËc t×nh c¶m kh¸c nhau cña cha ®· t¹o nªn d ©m s©u l¾ng cho bµi th¬ .TiÕng th¬ trong "Nãi víi con " lµ tiÕng lßng cña Y Ph¬ng ,tiÕng lßng vÒ t×nh yªu vµ niÒm tù hµo ®èi víi quª h¬ng ,d©n téc .

TiÕng cha nãi víi con hay chÝnh lµ lêi trao göi thÕ hÖ vËy !

19. Phân tích “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” của Nguyễn Đình Chiểu

2082 câu lục bát của truyện thơ Lục Vân Tiên do nhà nho mù loà Nguyễn Đình Chiểu sáng tác có vị trí cao trong nền văn học Nam Bộ nói riêng và nền văn học dân tộc nói chung .Đoạn trích “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga ”để lại nhiều ấn tượng đẹp bởi hình ảnh Lục Vân Tiên -người anh hùng chiến đấu vì nghiã, văn võ song toàn .

Đoạn trích là một trong những đoạn thơ hay nhất của tác phẩm ,tiêu biểu cho bút pháp tự sư của Nguyễn Đình Chiểu .Nhân vật Lục Vân Tiên được khắc hoạ thành mẫu người anh hùng lý tưởng tuyệt đẹp :giàu lòng thương người, dũng cảm và nghiã hiệp .

Bản tính anh hùng nghĩa hiệp là đức tính tốt đẹp nhất của Vân Tiên.Từ giã thầy chàng hăm hở xuống núi về kinh đô ứng thí .Trên lộ trình gian nan ấy chàng bất ngờ gặp cảnh dân dắt díu nhau chạy loạn,kêu khóc thảm thương ,chàng hứa :

Tôi xin ra sức anh hào Cứu người cho khỏi lao đao buổi này .

Căm giận lũ bất lương ,Vân Tiên sôi sục lên án hành động dã man của chúng. Chàng đứng về phía nhân dân ,phía người bị nạn, bẻ cây làm gậy xông thẳng vào bọn cướp Phong Lai hung dữ :

Kêu rằng :Bớ đảng hung đồChớ quen làm thói hồ đồ hại dân.

Đạo lý thương người như thể thương thân, thấm nhuần và toả rạng trong hành động của Vân Tiên .Tình thương người đã nâng cao chí khí và lòng dũng cảm cho chàng thư sinh họ Lục .Bọn cướp đông đặc ,gươm giáo sáng ngời ,bừng bừng sát khí .Còn Vân Tiên chỉ có một vũ khí thô sơ “cây gậy bên đàng ”.Thế mà trong cuộc chiến không cân sức ấy :

Vân Tiên tả đột hữu xông Khác nào Triệu Tử mở vòng Đương Dương .

Không tả tỉ mỉ trận chiến ,chỉ bằng mấy dòng thơ ngắn gọn mà đặc sắc cùng nghệ thuật so sánh, tác giả đã làm nổi bật hình ảnh một dũng tướng đánh nhanh,kín võ, sánh ngang Triệụ Tử Long thời Tam Quốc trong trận phá vây quân Tào bảo vệ ấu chúa .Việc làm của Vân Tiên cao đẹp hơn bởi nó xuất phát từ lòng nhân từ ,từ tư tưởng cứu dân diệt ác nên giản dị, vô tư mà trong sáng, cao đẹp vô cùng .Cuộc chiến của chàng giống hệt thuở xưa Thạch Sanh diệt đại bàng cứu nàng công chúa. Sức mạnh của chàng là kết tinh sức mạnh của nhân dân ,của điều thiện nên nó vô địch :

Lâu la bốn phía vỡ tan Đều quăng gươm giáo tìm đàng chạy ngay Phong Lai trở chẳng kịp tay Bị Tiên một gậy thác rày thân vong .

Lời thơ chân chất ,thô mộc song hồn thơ thì chan chứa dạt dào .Nó nêu bật một chân lý :kẻ bất nhân độc ác thì thảm bại,người anh hùng làm việc nghĩa sẽ chiến thắng .

Tự nguyện dấn thân vào nguy hiểm ,chiến đấu hết mình, thắng lợi rực rỡ…Tất cả đều vì nhân nghĩa ,nên sau thắng lợi Vân Tiên không hề kiêu ngạo .Trái lại chàng thật khiêm nhường ,chính trực ,chân thành mà dung dị .Cuộc kỳ ngộ giữa người đẹp và trang anh hùng diễn ra thật cảm động .Nguyệt Nga tha thiết muốn mời chàng hiệp sĩ qua miền Hà Khê để nàng báo đức thù công, “ Vân Tiên nghe nói liền cười” –nụ cười đáng yêu đáng kính của một tâm hồn vô tư hào hiệp .Chàng cười bởi chàng quan niệm :

Làm ơn há dễ trong người trả ơn Nay đà rõ đặng nguồn cơn Nào ai tính thiệt so hơn làm gì .

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9Đúng là giọng nói, cách nói của chàng trai Nam Bộ –nôm na ,giản dị mà chất phác vô cùng .Đằng

sau những lời giản dị ấy là ngọt ngào, thơm thảo một quan niệm nhân sinh ,một tấm lòng nhân ái, hào hiệp .Với chàng ,ơn nghĩa là việc thông thường của người sống có văn hoá ,đang theo đòi kinh sử ,hướng về nghĩa khí, lấy chữ nhân làm động cơ ,làm mục đích cho mọi hành động .Chàng hành động vì lòng nhân ,vì nghĩa lớn ,trừ kẻ ác, bảo vệ người lương thiện .Chàng quan niệm :

Nhớ câu kiến ngãi bất vi Làm người thế ấy cũng phi anh hùng .

Lời nói chắc nịch vừa để đối chứng, phê phán những kẻ tầm thường vừa đẻ khẳng định việc làm đúng đắn ,tất yếu thuộc căn cốt, gốc rễ trong lẽ sống của mình.Đó là lẽ sống của những hiền nhân quân tử thời xưa ,của con người chân chính ngày nay .Lời nói và nhân cách của chàng giống người anh hùng Từ Hải trong “Truyện Kiều” với quan niệm:

Anh hùng tiếng đã gọi rằng Giữa đường dẫu thấy bất bằng mà tha .

(Nguyễn Du )Dưới ngòi bút của Nguyễn Đình Chiểu ,nhân vật Lục Vân Tiên mang cốt cách của tráng sỹ thời

loạn ,coi cái chết nhẹ tựa lông hồng ,trọng nghĩa khinh tài, sống và hành động theo phương châm : “Lộ kiến bất bình, bạt đao tương trợ ”.Dẫu còn bị ảnh hưởng bởi quan niệm phong kiến “nam nữ thụ thụ bất thân ” song ngôn ngữ ,cử chỉ ,hành động của chàng rất đẹp ,rất anh hùng .Lòng thương người ,chí quả cảm và tinh thần vị nghĩa của chàng đậm màu sắc đạo lý của dân tộc ta .

Bằng giọng thơ phóng khoáng, chân mộc và ngôn từ bình dị , đoạn trích đã hoàn thiện một cách xuất sắc hình ảnh chàng Lục Vân Tiên anh hùng, nghĩa hiệp. Đọc thơ càng thêm trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của nhà nho yêu nước ,yêu đạo lý mà người dân Nam Bộ vẫn trìu mến gọi là Đồ Chiểu .

19. Phân tích “Chị em Thuý Kiều” của Nguyễn Du

Văn bản “Chị em Thuý Kiều ”trích “Truyện Kiều” của Nguyễn Du là một trong những đoạn thơ tả người hay nhất ,đẹp nhất không chỉ bởi ngôn ngữ thơ trong sáng mà còn bởi ở đó có hai chị em nhà họ Vương nhan sắc, tài năng đều hội tụ đủ đầy .

Đọc truyện Kiều mấy ai không nhớ vẻ đẹp sắc nước hương trời của hai người con gái đầu lòng của ông bà Vương viên ngoại:

Đầu lòng hai ả tố ngaThuý Kiều là chị em là Thuý Vân.

Mai cốt cách, tuyết tinh thầnMỗi người một vẻ mười phân vẹn mười

Chỉ bốn câu thơ thôi tác giả đã giới thiệu với chúng ta hình ảnh hai người con gái xinh đẹp, dáng hình mảnh dẻ, thanh tao như mai và tâm hồn trắng trong như tuyết .Vẻ đẹp của cả hai đều đạt đến mức “mười phân vẹn mười ”nhưng nét bút của Nguyễn Du vẫn muốn đậm nhạt “mỗi người một vẻ” . Đến với người đọc trước hết là vẻ yêu kiều của Thuý Vân :

Vân xem trang trọng khác vời Khuân trăng đầy đặn, nét ngài nở nang

Hoa cười, ngọc thốt đoan trang Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da .

Vân mới đẹp làm sao! Con người nàng toát lên vẻ trang trọng khác vời ,từng đường nét dường như đều là một kỳ công của tạo hoá :gương mặt tròn đầy ,tươi sáng như ánh trăng ,đôi mày dài thanh thoát,miệng cười tươi thắm như hoa ,tiếng nói trong như ngọc ,mái tóc mềm hơn mây ,làn da trắng mịn màng hơn tuyết …Cô gái ấy đã đẹp người lại ý nhị, đoan trang . Mỗi câu thơ thực sự là một nét vẽ tài hoa về bức chân dung giai nhân .Vẻ đẹp của nàng sánh ngang sự sáng trong của trăng,hoa,ngọc, vàng, mây,tuyết -những báu vật tinh khôi trong trẻo của đất trời. Dường như phải tả như thế mới nói hết vẻ yêu kiều của một giai nhân.Vẻ đẹp của Thuý Vân đươc thiên nhiên ưu ái nhường nhịn nên có lẽ cuộc đời sẽ phẳng lặng ấm êm. Đẹp như Thuý Vân tưởng đã là tuyệt thế ,nhưng không : Kiều càng sắc sảo mặn mà

So bề tài sắc lại là phần hơn .Kiều đến với người đọc bằng ấn tượng đầu tiên : “sắc sảo mặn mà” .Các từ mang ý nghĩa so

sánh:“càng”, “so bề”,“phần hơn”cho thấy nàng không chỉ có vẻ đẹp như Thuý Vân mà nàng còn đẹp hơn

http://violet.vn/alpha_nvt TuyÓn tËp mét sè bµi v¨n hay 9thế nữa.Cái “sắc sảo mặn mà” của người con gái đang độ trăng tròn được Nguyễn Du phác hoạ bằng vài nét chấm phá:

Làn thu thuỷ nét xuân sơn Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh .

Một hai nghiêng nước nghiêng thành Sắc đành đòi một ,tài đành hoạ hai .

Không chi tiết như khi tả Thuý Vân ,tả Kiều tác giả chỉ tập trung đặc tả đôi mắt.Đôi mắt đẹp như làn nước mùa thu được điểm tô bằng đôi mày thanh nhẹ ,tươi tắn như dáng núi mùa xuân.Phải chăng khi miêu tả đôi mắt của Thuý Kiều Nguyễn Du muốn người đọc hiểu rằng : đằng sau đôi mắt trong veo ấy là một tâm hồn đa cảm ?Có thể là như thế .Chỉ biết rằng nàng đẹp lắm ,đẹp đến mức hoa phải ghen, liều phải hờn .Phép nhân hoá tài tình khiến người chợt liên tưởng :phải chăng hoa ghen với nàng bởi kém nàng hương sắc ,liễu hờn với nàng bởi kém nàng sự mềm mại thướt tha ?Không bằng những nét vẽ chi tiết ,chỉ vẫn là bút pháp ước lệ tượng trưng nhưng Kiều đã thật sự hiện ra trước mắt người đọc với đầy đủ vẻ đẹp lộng lẫy của một trang quốc sắc thiên hương .Vài cái nhìn của nàng đủ khiến cho thành xiêu nước đổ . Buồn thay, chính vẻ đẹp sắc sảo mặn mà khiến thiên nhiên cũng phải hờn ghen, đố kỵ ấy đã dự báo trước một cuộc đời đầy sóng gió sẽ ập đến với nàng .

Không chỉ có nhan sắc tuyệt đỉnh,Thuý Kiều còn là người con gái thông minh, đa tài : Thông minh vốn sẵn tính trời

Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm.Ở nàng hội tụ đầy đủ tài thi- ca -nhạc- hoạ.Đỉnh cao của khiếu âm nhạc ở nàng là tài soạn nhạc với

cung đàn“bạc mệnh ”mang âm điệu não nùng.Dường như số phận đã nhập vào điệu hồn riêng của nàng để hoá thân thành bản đàn bạc mệnh. Thuyết “tài mệnh tương đố” cũng mách bảo người nghe về một tương lai dâu bể sẽ xô cuốn đời nàng .Tất cả tài năng của Kiều đều ở mức tuyệt đỉnh ,tuyệt đỉnh như chính nhan sắc mà tạo hoá đã kỳ công ban cho nàng, mà“hồng nhan đa truân”,”chữ tài liền với chữ tai một vần ”.Triết lý đó đã được người học trò xuất sắc của đạo Khổng vận dụng để dự đoán trước cuộc đời của người con gái sắc nước hương trời ấy.

Dẫu vẫn sử dụng bút pháp miêu tả ước lệ tương trưng của văn thơ cổ song với tâm hồn mẫn cảm tài hoa,với cách sử dụng ngôn từ chắt lọc,chau chuốt,Nguyễn Du đã khắc hoạ thật sinh động hai bức chân dung Thuý Vân và Thuý Kiều,mỗi người một vẻ đẹp riêng, toát lên từng tính cách số phận riêng,không lẫn vào nhau và càng không dễ phai nhoà trong tâm hồn người đọc .

Với một tấm nhân đạo ,một quan điểm thẩm mỹ và triết lý vì con người ,ở đoạn trích này Nguyễn Du đã thực sự tạo nên một viên ngọc bằng ngôn ngữ đẹp nhất ,lấp lánh nhất và cũng ý nghĩa nhất .Đúng như nhận định :“Với bút pháp tinh diệu, Nguyễn Du không những tạo nên được hai bức chân dung mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười mà dường như còn nói lên được cả tính cách ,thân phận …toát ra từ diện mạo của mỗi vẻ đẹp riêng ” (Hoài Thanh ).