10. SINIF TARİH (YENİ) - elfiyayinlari.comelfiyayinlari.com/upload/files/pdf/10_sinif/10_sinif_tarih.pdf · Fetret Devri’nden sonra Osmanlı Devleti’nin yeniden toparlanabilmesinin

YAYIN KURULU

Hazırlayanlar

Aylin Gürlek

YAYINA HAZIRLAYANLAR KURULU

Kurumsal Yayınlar Yönetmeni

Saime YIlDIrIM

Kurumsal Yayınlar Birimi – Dizgi & Grafik

Mustafa Burak SANk & ezgi Güler & Meltem TeMel

Sumru AlMAcAk & Gamze kAYA & Pınar KORKMAZ

Yasin ÇELEBİ & Reyhan KARAHASANOĞLU

Baskı - Cilt

Neşe Matbaacılık Yayıncılık Sanayi ve Tic. A.Ş.

Adres:Akçaburgaz Mh. Mehmet Deniz Kopuz Sk. No:17

3.Bodrum Esenyurt / İSTANBUL

Yayıncı Sertifika No: 32077

Matbaa Sertifika No: 22861

ISBN: 978–605–9213–30–1

İstanbul – 2015

Bu eserin her hakkı saklı olup tüm hakları Elfi Yayıncılık’a aittir. Kısmi de olsa alıntı yapılamaz, metin ve soruları aynen değiştirilerek elektronik, mekanik, fotokopi ya da başka bir sistemle çoğaltılamaz, depolanamaz.

Copyright © Tüm Hakları Saklıdır.

TARİH

Defterlerimizi Tanıyalım

Ünite konularının belirtilerek sorutarzında öğrencinin ilgisini çekecek şekil-de yazıldığı bölümdür.

Konu ile ilgili verilen örnekler bölümüdür.

Öğrencinin akıllı defter üzerinde nottutması için ayrılan bölümlerdir.

Sınıf içerisinde öğrencinin bireysel veya grupla çalışacağı önceden hazırlanmış görseller üzerinde doldurma, boyama, çizme, kesme gibi etkinliklerin yapıldığı çalışma sayfalarıdır.

Konu ile ilişkili gerçek hayattan merak uyandıracak ilginç bilgiler bölümüdür.

Konu ile ilgili dikkat edilmesi gereken, uyarılar, notlar vb.

Defterlerimizi Tanıyalım

Ünitenin sonunda yer alan üniteyi özetle-yen kavram ağlarıdır.

Ünite sonunda ilgili ünitedeki tüm bölüm-leri ve konu / kavramları içerecek şekilde klasik ve / veya test türündeki soruları içeren bölümdür.

Sınıf içerisinde öğrencinin bireysel veya grupla çalışacağı önceden hazırlanmış görseller üzerinde doldurma, boyama, çizme, kesme gibi etkinliklerin yapıldığı çalışma sayfalarıdır.

İlgili ünitedeki tüm konuları içerecek, öğrencinin ne kadar öğrendiğini test ede-cek açık uçlu ve çoktan seçmeli sorular-dan oluşan bölümdür.

Ünite sonlarında veya konu aralarında yer alan evde bireysel veya ailesiyle uğ-raşabileceği, müze gezisi, roman tavsi-yesi, atölye çalışması vb. önerilerin olduğu bölümdür.

Konu ile ilgili oyun, bulmaca, zeka soru-ları vb. eğlence köşeleridir. Ünite sonun-da veya konu aralarında olabilir.

1. ÜNİTE : BEYLİKTEN DEVLETE (1300 - 1453)

Beylikten Devlet’e 10Kayıların Anadolu’ya Gelişi ve Yerleşmesi 13Balkanlardaki Fetihler 16Anadolu’da Siyasi Birliği Sağlama Faaliyetleri 20Ankara Savaşı ve Fetret Devri 21Anadolu’da Siyasi Birliğin Yeniden Sağlanması 22Balkanlarda Osmanlı Hakimiyetinin Güçlenmesi 22Osmanlı Kültür ve Medeniyeti 24Etkinlik Sayfam 35Ne Kadar Öğrendim 36Ünite Özetim 38Ünite Değerlendirme 39

2. ÜNİTE : DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEVLETİ (1453 - 1600)

İstanbul’un Fethi 46İstanbul’un Fethinin Sonuçları 47Askeri ve Siyasi Gelişmeler 48Osmanlılarda Yönetim, Askeri Teşkilat ve Eğitim 52Avrupa’daki Gelişmeler 60Ünite Değerlendirme 64I. Selim (Yavuz) Dönemi 70Osmanlı Devleti’nde Ekonomik Gelişmeler ve Toplum Yapısı 72Kanuni Dönemi’ndeki Siyasi Olaylar 75Osmanlı’da Hukuk, Bilim, Teknoloji Alanındaki Gelişmeler 79Reform Hareketleri 81Etkinlik Sayfam 83Ne Kadar Öğrendim 84Ünite Özetim 86Ünite Değerlendirme 87

3. ÜNİTE: ARAYIŞ YILLARI (XVII. YÜZYIL)

XVII. Yüzyılda Avrupa, Asya ve Osmanlı Devleti’nin Durumu 94XVII. Yüzyılda Osmanlı - Avusturya ve İran İlişkileri 97İç İsyanlar 100Avrupa’nın Gelişimine Seyirci Kalan Osmanlı 102XVII. Yüzyıl Islahatları 103II. Osman (Genç Osman) Dönemi ve Islahatları 103IV. Murat Dönemi (Siyasi Olaylar - Islahatlar) 104XVII. Yüzyılda Avrupa’da Siyasi Durum 105XVII. Yüzyılda Avrupa’da Bilim ve Teknik Alandaki Gelişmeler 106IV. Mehmet Dönemi Islahat Çalışmaları 106IV. Mehmet Dönemi Siyasi Olayları 107XVII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Kültür, Bilim ve Sanat 111Etkinlik Sayfam 113Ne Kadar Öğrendim 114Ünite Özetim 116Ünite Değerlendirme 117

4. ÜNİTE : XVIII. YÜZYILDA DEĞİŞİM VE DİPLOMASİ

XVIII. Yüzyılda Avrupa ve Osmanlı Devleti’nin Genel Durumu 124Avrupa Devletleri’nin Genel Durumu 124Osmanlı Devleti ve Avrupa Devletleri’nin Dış Politikası 125III. Ahmet Dönemi 127Avrupa’da Düşünce Alanındaki Gelişmeler 130 Avrupa’da Sanayi İnkılabı 131 Rusya’nın Genişleme Politikası ve Osmanlı - Rus İlişkileri 132Amerika Birleşik Devletleri’nin Kurulması 136Fransız İhtilali 137III. Selim Dönemi 140XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’ndeki Değişim ve Islahatlar 144Etkinlik Sayfam 148Ne Kadar Öğrendim 149Ünite Özetim 151Ünite Değerlendirme 152

5. ÜNİTE : EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)

XIX. Yüzyıl Başlarında Asya ve Avrupa 160II. Mahmut Dönemi Islahatları 161II. Mahmut Dönemi Siyasi Olayları 163Milliyetçilik Hareketleri 163Değişen Şartlara Göre Avrupa Devletleri’nin Osmanlı Politikası 165Mısır Sorunu 166Boğazlar Sorunu 168Sanayi İnkılabı’nın Osmanlı Devleti’ne Etkileri 169Tanzimat Fermanı 170Kırım Savaşı 170Islahat Fermanı 172Ünite Değerlendirme 173I. Meşrutiyet’in İlanı 1801877 - 1878 Osmanlı Rus Savaşı 182II. Meşrutiyet ve Siyasi Gelişmeler 188XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’ndeki Kültürel Gelişmeler 190XX. Yüzyılda Osmanlı Devleti ve Savaşlar 191Etkinlik Sayfam 204Ne Kadar Öğrendim 205Ünite Özetim 207Ünite Değerlendirme 208

Ünite 1BEYLİKTEN DEVLETE (1300 - 1453)

1. Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu2. Balkanlar’daki Fetihler3. Ankara Savaşı ve Fetret Devri4. Osmanlı Kültür ve Medeniyeti

10

ÜNİTE 1 BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)

Beylikten Devlete (1300 – 1453)

Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu

XlV. Yüzyıl Başlarında Yakın Doğu, Balkanlar ve Avrupa

XlV. Yüzyıl Başında Anadolu

11

ÜNİTE 1BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)

Altın Orda Devleti (1227 – 1502)

Türkiye Selçuklu Devleti (1075 – 1308) ve Beylikler Kösedağ Savaşı (1243)

1345’te Osmanlı Devleti

12


Memlük Devleti (1250 – 1517)

İlhanlı Devleti (1256–1335)

1243 yılında Türkiye Selçukluları ile İlhanlılar arasında yapılan Kösedağ Savaşı’yla birlikte Anadolu’da siyasi birlik bozulmuştur.

Kösedağ Savaşı Sonrasında Anadoluda Kurulan Türk Beylikleri:

Anadolu Selçuklu Devleti’nin 1308’de yıkılması ve Anadolu’daki Moğol baskısının azalması üzerine, Anadolu’da birçok Türk beyliği kurulmuştur.

13


Kayıların Anadolu’ya Gelişi Ve Yerleşmesi

Kayılar Anadolu’da

Bozoklar Üçoklar

OĞUZLAR

Gün Han Gök Han

Kayı Bayındır

Bayat Peçenek

Alka Evli Çavuldır

Kara Evli Çepni

Ay Han Dağ Han

Yazır Salur

Döğer Eymür

Dodurga Alanyutlu

Yaparlı Yüreğir

Yıldız Han Deniz Han

Afşar İğdir

Kızık Büğdüz

Beğ Dili Yiva

Karkın Yanık

Kayı Kelimesinin Anlamı:

14


Kayılar Anadolu’da:

Tekfur : ............................................................................Gaziyan–ı Rum ................................................................Ertuğrul Bey Söğüt’ü ................................, Domaniçi ise .................................... olarak kullanmıştır.

Kayılar damga olarak ok ve yayı kullanmıştır.Osman Gazi Ahilerin desteğini sağlamak için Ahi lideri Şeyh ............................... nin kızı Bala Hatun ile evlendi.Ahilerin Osmanlı Devleti’nin kuruluşundaki etkileri:

Ahilik; Anadolu Selçuklu Devleti döneminde kurulmuş olan bir esnaf teşkilatıdır.

Osmanlıların kısa sürede büyümesinin sebepleri:

İlk Osmanlı Fetihleri

Anadolu’da bu tarihlerde tek ve güçlü bir dev-letin olmaması, siyasi boşluğa yol açmış ve Osmanlı Beyliği’nin kurulmasında etkili olmuş-tur.

Osman Gazi

15


Koyunhisar Savaşı (1302)

Nedeni:

Sonucu:

1302 Koyunhisar(Bafeon)

œ Bizans İmparatorluğu’nun Marmara’nın güneyindeki etkinliği kırılmış oldu.

œ Koyunhisar’da yapılan ilk Osmanlı – Bizans Savaşını Osmanlı Devleti kazanmıştır.

œ Kazanılan zaferle Türklere İzmit yolu açılmış, Bursa’nın üç taraftan yolu kesilmiştir.

Osmanlı tarihinin ilk parası Osman Bey döne-minde bastırılmıştır.

Bursa Kozahanı

Bursa’nın Fethi (1326)

Maltepe (Palekanon) Savaşı (1329)

Nedeni:

Sonucu:

1329 Maltepe(Palekanon)

œ Bizans İmparatorluğu’nun Marmara’nın güneyindeki etkinliği kırılmış oldu.

Karesioğulları’nın Osmanlı’ya Katılması

16


Balkanlardaki Fetihler

Çimpe Kalesi’nin Alınması (1353)

Önemi:

İkon – Ayasofya

Osmanlı’nın Rumeli’deki ilk yerleşimi (Çimpe Kalesi)

Edirne’nin Fethi (1363)Osmanlı Devleti ile Bizans ve Bulgar müttefik kuvvetleri arasında yapılan .................................... Savaşı (1363) sonunda alınmıştır.

Edirne’nin Fethinin Önemi:

İskan Politikası:

Amaç:œ Rumeli’de fethedilen toprakların elde kalmasını sağ-

lamak

œ Göçebe Türkmenlere yer bulmak

œ Fethedilen bölgenin, Türkleşmesini sağlamak

Orhan Gazi

İskan Politikasının Özellikleri

17


Osmanlı Devleti’nin Rumeli ve Balkanlar’da feth ettiği toprakları elinde tutmak, kalıcı olmak için;

I. İltizam II. İskanIII. Denge

Politikalarından hangilerini uyguladığı söylenebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

Çözüm:

Osmanlı Devleti iskan politikası sonucunda Anadolu’dan getirdiği Türkleri Balkanlara yerleştirerek bu toprakları uzun süre elinde tutmuştur. Böylece bölgede kalıcı haki-miyet sağlanmıştır.

Sırp Sındığı Savaşı (1364):

Sırpsındığı Savaşı’nın Nedenleri:

Sırpsındığı Savaşı’nın Sonuçları:

Bizans’taki taht mücadelesinde zor durumda kalan Kan-takuzen, imparator olabilmek için Orhan Bey’den yar-dım istemiştir. Yapılan yardımlar bir süre daha devam edince Bizans, Gelibolu yakınlarındaki Çimpe Kalesi’ni Osmanlı Devleti’ne vermiştir. Zamanla Gelibolu, Bolayır, Tekirdağ ve Çorlu, Osmanlı topraklarına katılmıştır.Buna göre, Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdakiler-den hangisine ulaşılamaz?

A) Rumeli’deki ilerleyişinin kolaylaştığınaB) Askeri ve siyasal gücünün arttığınaC) Rumeli’de toprak sahibi olduğunaD) Sınırlarının genişlemesiyle birlikte gelir kaynaklarının

arttığınaE) Balkan devletleriyle ittifak kurmak zorunda kaldığına

18


Çirmen Savaşı (1371):

1389’da Osmanlı Devleti

Osmanlı Devleti ile Sırplar arasında yapılan Çirmen Savaşı’nın sonucunda Makedonya’nın fethi kolaylaştı.

I. Kosova Savaşı (1389):

Nedenleri:

Kosova Savaşı

19


Sonuçları:

I. Murat

I. Kosova Savaşı sonrasında I. Murad Hüdavendigar savaş alanını gezerken bir Sırplı tarafından şehit edil-miştir.

İstanbul’un Kuşatılması:

Osmanlı tarihinde İstanbul ilk kez Yıldırım Bayezit tara-fından kuşatılmıştır.

Anadolu Hisarı (Güzelcehisar)

Yıldırım Bayezit Karamürsel tersanesini kur-muş ve İstanbul kuşatmaları için donanmanın gücünü arttırmaya çalışmıştır.

Anadolu Hisarı’nın Yaptırılmasının Amacı:

Niğbolu Savaşı (1396)

Yıldırım Bayezit

Nedenleri:

20


Sonuçları:

Anadolu’da Siyasi Birliği Sağlama Faaliyetleri

Kurtuluş Dönemi Osmanlı mimarisinin bir örneği / Ulu Cami

Orhan Gazi Dönemi :

I. Murat Dönemi :

Yıldırım Bayezit Dönemi :

İstanbul’u kuşatan ilk Osmanlı padişahı aşağıdakilerden hangisidir? A) Orhan Bey B) I. Murat C) Yıldırım BayezitD) II. Murat E) Osman Bey

21


Ankara Savaşı ve Fetret Devri (1402 – 1413)

Nedenleri:

Sonuçları:

œ Anadolu Türk siyasi birliği bozulmuştur.œ Osmanlı Devleti’nde FETRET devri başlamıştır.

Çelebi Mehmet, devleti dağılmaktan kurtarak yeniden sağladığı için birçok tarihçi tarafın-dan devletin ikinci kurucusu olarak kabul edilir

Fetret Dönemi:

Çelebi Mehmet

1402 Ankara Savaşı’ndan sonra başlayan ve 1413 yılına kadar süren Yıldırım’ın oğulları arasındaki taht kavgası dönemine denir.Osmanlı Devleti Ankara Savaşı’ndan sonra .............................’da toprak kaybına uğrarken ....................................’da toprak kaybetmemiştir. Bu durumun en önemli sebebi izlemiş olduğu başarılı ..................... siyasetidir.

Fetret Devri’nden sonra Osmanlı Devleti’nin yeniden toparlanabilmesinin en önemli nedeni Balkan topraklarında sorun yaşanmamış ol-masıdır.

22


Anadolu’da Siyasi Birliğin Yeniden Sağlanması

Çelebi Mehmet Dönemi’nde Osmanlı’ya YenidenBağlanan Beylikler:

Çelebi Mehmet II. Murat

Mustafa Çelebi(Düzmece)

Şeyh Bedrettin Şehzade

Mustafa

Balkanlar’da Osmanlı Hakimiyetinin Güçlenmesi

Çelebi Mehmet Dönemin’de Balkanlar’da Hakimiyeti Sağlamaya Yönelik Faaliyetler:

Osmanlı Devleti İle Venedik Arasında Yapılan Deniz Savaşı:

Deniz Savaşları Temsili

23


Edirne – Segedin Antlaşması (1444)

Osmanlı Devleti ile Macaristan arasında yapımıştır.Maddeleri:

œ On yıl savaş yapılmayacak.

œ “Sırbistan Osmanlı Devleti” ne vergi vermek şartıyla bağımsız olacak.

œ Tuna Nehri sınır olacak.

œ Eflak Osmanlı’ya vergi verecek ancak Macaristan’ın himayesinde olacak.

Edirne – Segedin Antlaşması’nın Sonuçları:

Varna Savaşı (1444)

II. Murat

Nedenleri:

Sonuçları:

24


II. Kosova Savaşı (1448)

Nedenleri:

Kosova Savaşı Minyatürü

Sonuçları:

œ II. Kosova Savaşı’nın kazanılmasıyla Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’daki hakimiyeti kesinleşti.

œ Balkanlar’da Osmanlı Devleti’nin ilerleyişini engelle-yebilecek bir güç kalmadı.

œ Türkleri Balkanlardan atma ümidi sona erdi.

Osmanlı Kültür Ve Medeniyeti (1300 – 1453)

Osmanlı’da Devlet Anlayışı

Osmanlı DevletAnlayışı

Eski TürkGelenekleri

İslamHukuku

Divan Toplantısı

Osman Gazi döneminde Aşiretten Beyliğe geçiş sağlanmıştır. Orhan Gazi döneminde beylikten devlete geçiş sağlanmıştır. Bursa başkent yapılmıştır.

Divan kararları padişahın onayı olmadan yü-rürlüğe giremezdi. Bu divanın bir karar organı değil padişahın danışma kurulu olduğunu gös-terir.

25


Padişahların kullandığı ünvanlar:

Padişahın Görevleri:

Osmanlı Devleti’nin izlediği hoşgörüye dayalı politika ile

I. Fetihlerin kalıcı hale getirilmesi II. Balkanlarda egemenliğin pekiştirilmesiIII. Devlet teşkilatlanmasının tamamlanmasıYukarıdakilerden hangileri gerçekleşmiştir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

Osmanlı Devleti’nde aşağıdaki padişahdan hangisi mer-kezi devlet yapısını kurmaya yönelik çalışmalar yaparak “ülke, padişah ve oğullarınındır” anlayışını getirmiştir?

A) Osman Gazi B) Orhan Gazi C) Yıldırım Bayezit D) I. Murat E) II. Murat

İlk Osmanlı akçesi Osman Gazi zamanında bastırılmıştır.

Osmanlı’da Saltanat

Osmanlı Devleti’nde hakimiyet anlayışında ilk değişiklik I.Murat döneminde “ülke hükümdar ve oğullarınındır” şeklinde değiştirilmiştir. Bu durumun nedenleri hakkında kısaca bilgi veriniz.

œ I. Murat Sultan ünvanını kullanan ilk Osmanlı padi-şahıdır.

26


Veraset Sistemi: Başa geçecek şehzadenin yani tahtın varisinin belirlenmesidir.

Padişah Padişah

Amcaları

Kardeşleri Oğulları

Hanedanın erkek üyeleri (Amca oğulları gibi)

Oğulları

I. Murat'a kadar Osmanlı'da Veraset Sistemi'nde hak sahibi olanlar

I. Murat’tan sonra hükümdarlık hakkına sahip olanlar

Osmanlı Devleti’nin kültür ve medeniyeti hangi medeniyetlerden etkilenmiş olabilir?

27


eyalet

Sancak

kaza

köy

I. Murat Yıldırım Bayezit

rumeli Beylerbeyliği

AnadoluBeylerbeyliği

Kuruluş devrinde ülkenin Rumeli ve Anadolu Beylerbeylikleri şeklinde yönetim birimlerine ayrılmasını kısaca değer-lendiriniz.

Osmanlı Ordu Teşkilatı

İlk Donanma

Orhan Bey

İlk Düzenli Ordu

Yaya ve Müsellem

28


29


I. Murat

Kapıkulu Ocağı

Osmanlı Ordusu

Kara Kuvvetleri

Deniz Kuvvetleri

eyalet Askerleri Kapıkulu Askerleri

Tımarlı Sipahiler

Azaplar Acemi Ocağı

Silahtarlar

Cebeci Ocağı

Yaya ve Müsellemler Piyadeleri

Süvarileri

Akıncılar Yeniçeri Ocağı

Süvariler

Topçular

Osmanlı Ordusu

Yaya ve Müsellemler :

Kapıkulu Ocakları :

Acemi Ocağı :

Pençik Kanunu :

Osmanlı Dönemi Silahlar

30


Devşirme Kanunu :

Yeniçeri Ocağı :

Cebeci Ocağı :

Topçu Ocağı :

Kapıkulu Süvarileri :

Tımar Sistemi

Yönetim ve devlet otoritesini sürdürme

Ordu ve savaş gücü ihtiyacını karşılama

Asayiş vegüvenliği sağlama

Üretim ve ekonomik istikrarı koruma

Dirliklerine Göre Gelirler

Hasgelirleri 100 bin akçeden fazla

Zeamet20 bin ile 100 bin

akçe arası

Tımar3 bin ile 20 bin

arası

Tımar sisteminin Osmanlı Devleti için sağladığı faydaları aşağıdaki tabloya yazınız.

İdari

Askeri

Ekonomik

31


Sipahi Asker

Osmanlı Devleti’nin Tımar sistemini uygula-masının en önemli nedeni devlet hazinesine yük olmadan atlı asker yetiştirilebilmesidir.

Tımarlı Sipahiler

Tımar Sistemi:Devlete ait olan bazı toprakların gelirlerinin cebelü (Atlı asker) beslemek şartıyla devlet görevlilerine maaş kar-şılığında verilmesidir.

Azaplar :

Akıncılar :

Deniz Kuvvetleri :

Osmanlı Ekonomisi

İnsan:Osmanlı ekonomisinin temel kaynağı reaya denilen in-sanlardan oluşur. Reaya kendisine imkan sağlayan dev-lete vergi ödemek zorundadır.

İznik Medresesi

32


Toprak:

Osmanlı Toprak Yapısı

Miri Arazi Mülk Arazi

Haraci ToprakDirlik

Öşri ToprakHas Zeamet Tımar

Paşmaklık

Malikhane

Vakıf

Ocaklık

Yurtluk

Mukataa

Miri Arazi:

Miri arazi uygulamasında topraklar devletin mülkiyetinde olduğundan aristokrat (toprak–soylu) sınıfın oluşunu engellenmiştir.

Miri Arazi Toprak Çeşitleri

1. Paşmaklık:

2.Ocaklık:

3. Malikane:

4. Yurtluk:

5. Vakıf:

6. Mukataa:

33


Mülk Arazi:

Mülk Arazi Toprak Çeşitleri

1. Öşri Topraklar:

2. Haraci topraklar:

Osmanlı’da köle - işçi sınıfının meydana gelmemesinin sebebi nedir?

Üretim

Tarım Devletin en önemli gelir kaynağının tarım olması toprak-ların boş kalmamasını gerektiriyordu.

Toprağını üç yıl üst üste sebepsiz yere ekmeden boş bırakanlardan çift bozan vergisi alınırdı.

Hayvancılık

İç Ticaret

Osmanlı Devleti’nin kurulduğu topraklar doğudan ve ba-tıdan gelen önemli ticaret yolları üzerinde bulunuyordu.Osmanlı’da dükkan açma hakkına ................................. denirdi.

Osmanlı esnafından bir görünüm

Lonca Sistemi:

34


Lonca Sisteminin Faydaları:

Muhtesip ve eminler çarşı ve pazarda satılan malların kalitesini ve fiyatlarını kontrol ederlerdi.

Dış Ticaret:

Güvenliğin sağlanması ve liman şehirlerinin ele geçiril-mesi dış ticareti geliştirmiştir.

Fatih Dönemi Parası

Ticaretle uğraşanların ihtiyaç ve güvenliğini sağlamak amacıyla önemli ticaret yolları üzerine .......................... inşa edilmiştir.

Lonca teşkilatı, kapitülasyonların yaygınlaş-ması sonucunda zayıflamış ve çökmüştür. Bu durum ekonomik hayatın dışa bağımlı hale gelmesine neden olmuştur.

Osmanlı Devleti aşağıdaki şehirlerden hangisini Bi-zans Devleti’nden almamıştır?

A) İznik B) İzmit C) Edirne D) Kütahya E) Bursa

35


Aşağıdaki haritalardan birincisi, Kuruluş Dönemi’nin ilk padişahı Osman Gazi Dönemi’ne; ikincisi ise KuruluşDönemi’nin son padişahı II. Murat Dönemi’ne aittir. Bu haritaları inceleyerek Osmanlı Devleti’nin gelişimi üzerine yorumlar yapınız.

1. Harita: Osmanlı Devleti Toprakları Osman Gazi

2. Harita: Osmanlı Devleti Toprakları II. Murat

36


1. Osmanlı Devleti’nin kısa sürede büyümesinin ne-denlerini yazınız?

2. Osmanlı Devleti’nin Bizans ile yaptığı ilk savaşın adı nedir?

3. Kuruluş dönemi padişahlarını kronolojik sıraya göre yazınız?

4. XIV. yüzyılda Balkanlarda yer alan krallıkları yazı-nız.

5. Osmanlı Devleti’nin uyguladığı iskan politikası ile sağladığı yararları yazınız?

6. Orhan Bey Dönemi’nde Anadolu’da ve Balkanlar’da; kurumsallaşma alanında yapılan düzenlemeleri ya-zınız?

7. 1402 yılında yapılan Ankara Savaşı’nın nedenlerini ve sonuçlarını yazınız?

8. Yeniçeriler hakkında bilgi veriniz?

9. Tımar Sistemi’nin yararları hakkında bilgi veriniz?

10. Osmanlı Devleti’nin Haçlılarla yaptığı savaşları ya-zınız?

37


11. Aşağıdaki soruları doğru yanlış olarak belirtiniz.

œ Anadolu Türk siyasal birliğini Yıldırım Beyazıt sağlamıştır. ( )

œ Saruhanoğulları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Hamitoğulları beylikleri denizcilik alanında faali-yet gösteren beyliklerdir. ( )

œ Osmanlı Devleti’ne katılan ilk beylik Dulkadiro-ğulları Beyliğidir. ( )

œ I. Murat II. Kosova Savaşı’nda şehit olmuştur. ( )

œ II. Kosova Savaşı ile Haçlılar savunmaya çekildi-ler. ( )

12. Aşağıdaki boşlukları doldurunuz.

œ Türkiye Selçuklu Devleti ........................................ ile yıkılış sürecine girmiştir.

œ Fetret dönemine son veren hükümdar ..................................................... ’dir.

œ Anadolu’da dinsel nitelikli çıkan ilk isyan ................................................................. ’dır.

œ Osmanlı Devleti’nde esnafların bağlı bulundukları meslek birliklerine .................................................. denirdi.

œ Osmanlı Devleti’ne katılan ilk beylik .............................................................. ’dır.

38


Devlete adını veren Osmanlı Hanedanı, Oğuzların Bozok kolunun kayı boyuna mensuptur. Kayılar Ertuğrul Gazi yönetiminde Türkiye Selçuklu hükümdarı I. Alaeddin Keykubat tarafından Ankara’nın Karacadağ yöresine yerleştiril-miştir. Daha sonra da Bizans’a komşu bir “uç” bölgesi olan Soğüt–Domaniç’e göç etmişlerdir.

Osmanlı Bayrağı’nın Kısa Sürede Büyümesini Sağlayan Etmenler

œ Ticaret yollarının üzerinde kurulmuş olması, œ Anadolu Türk beylikleri arasındaki mücadelelere katılmaması,œ Ele geçirilen yerlerdeki halka hoşgörülü ve adaletli davranılması (istimalet politikası),œ Merkezi otoriteye önem vermesi ,œ Avrupa devletlerinin Yüzyıl Savaşları ile uğraşıyor olması.,œ İskan siyasetini izlemesi,œ Gaza ve Cihad anlayışı ile hareket edilmesi,œ Bizans’ın merkezi otoritesinin zayıflamış olması,œ Balkanlarda dinî ve siyasi birliğin olmaması.

Adaletli, hoşgörülü Osmanlı yönetimi egemenliği altına aldığı yerlerdeki halkın güvenini kazanarak Balkanlar’da iler-lemesini sürdürmüştür. Genişledikçe örgütsel yapısınıda geliştirmiştir. Osmanlı ilerleyişine tepki olarak önce Balkan devletlerinin sonra da Avrupa devletlerinin oluşturduğu Haçlı ordusuna karşı başarılı sonuçlar almıştır.

Bu dönemde Osmanlı Devleti’ni zor durumlarda bırakan olay Ankara Savaşı’dır. Devleti içinde bulunduğu bu zor du-rumdan çıkaran Çelebi Mehmet olmuştur. II. Murat Osmanlı Devleti’ne yeniden eski gücünü kazandırmıştır. Balkanlar ve Anadolu’da üstünlük kurup, Bizans Devleti’ni baskı altına almıştır.

Teşkilatların Çalışmaları

Yapıldığı Alan Orhan BeyOsman Bey I. Murat Yıldırım

Bayezit

Yönetim

Ordu ve Donanma

Maliye

Eğitim

Beyliktendevlete geçişDivan örgütü

Yaya ve

İznik’te ilk Osmanlı

Medresesi

Aşiretten beyliğegeçiş

Gönüllüler

İlk para

Hükümdarlık padişah ve oğullarına aittir.(merkezi

otoriteyi sağlamak) Rumeli Beylerbeyi

Devşirme sitemi Yeniçeri Ocağı

Timurlu Sipahiler

Anadolu Beylerbeyi

İlk tersane

39


1. Aşağıdaki Türk beyliklerinden hangisi Osmanlı Devleti’nin Anadolu’ya egemen olmaya çalışmasına karşı diğerlerinden daha çok direnmiştir?

A) Candaroğulları B) Karamanoğulları C) Saruhanoğulları D) Germiyanoğulları E) Karesioğulları

2. Aşağıdaki olaylardan hangisi, Anadolu’da Türk bir-liğinin bozulmasına ve Osmanlı Devleti’nin dağılma tehlikesi geçirmesine neden olmuştur?

A) Ankara Savaşı B) Niğbolu Savaşı C) I. Kosova Savaşı D) Varna Savaşı E) II.Kosova Savaşı

3. Osmanlı ülkesine katılmış olan Anadolu beyliklerin-den Aydınoğulları, aşağıdaki savaşlardan hangisi-nin sonunda bağımsızlığını yeniden kazanmıştır?

A) Ankara Savaşı B) Niğbolu Savaşı C) I.Kosova Savaşı D) Maltepe Savaşı E) Varna Savaşı

4. Bizans İmparatorluğu’nda hükümdarlık makamını kendine güvenen ve yeterince güçlü olan kişiler ele geçirebilirdi.

Bu durum, Bizans İmparatorluğu’nda aşağıdakiler-den hangisine neden olmuştur?

A) Hükümdarların yetkilerinin sınırlanmasınaB) Dinin devlet yönetiminde etkisinin azalmasına C) Askeri ve sivil yönetimin birbirinden ayrılmasınaD) Birden fazla soyun yönetime gelmesineE) Ülkenin küçük eyaletlere bölünmesine

5. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde, bugünkü Bakanlar Kurulu’nun görev ve yetkilerini hangi ku-ruluş yüklenmiştir?

A) Enderun B) Divan-ı HumayunC) Kapıkulu Ocakları D) Medrese E) Babıali

6. Osmanlı Devleti’nde Tımar Sistemi’yle ulaşılmak istenen hedefler arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Askerleri teşvik etmekB) Araziden daha iyi faydalanmakC) Nakit para ihtiyacını karşılamakD) Üretimde sürekliliği sağlamakE) Devlet gelirlerini yükseltmek

7. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı İmparatorluğu’nda bir yönetim birimidir?

A) Ocaklık B) Sancak C) Yurtluk D) Has E) Tımar

8. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nin Kuru-luş Dönemi’nde yer alan olaylardan biridir?

A) Kırım Hanlığı’nın Osmanlı Devleti’ne bağlanmasıB) Mısır’ın Osmanlı topraklarına katılmasıC) Bulgar Krallığı topraklarının Osmanlı ülkesine katılmasıD) Kıbrıs Adası’nın fethedilmesiE) Şehzade Cem’in II.Bayezit’e başkaldırması

40


9. Osmanlı Beyliği’nin kısa sürede gelişmesinde Bi-zans İmparatorluğu’nun aşağıdaki durumlarından hangisinin etkili olduğu savunulamaz?

A) Sanatçıların din ve imparatorluk için çalışmasıB) Din ve mezhep anlaşmazlıklarının sık yaşanmasıC) Tekfurların kendi başlarına hareket etmesiD) Halka ağır vergiler yüklenmesiE) Taht kavgalarının yaşanması

10. Osmanlı Devleti, I. Koyunhisar II. Birinci Kosova III. Çirmen IV. Palekanon V. Varna savaşlarının hangilerini, Bizans’a karşı yapmıştır?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve IV E) IV ve V

11. Osmanlı Devleti ilk yılarında eğitim için Mısır ve Suriye’ye öğrenciler göndermiş, bu ülkelerdeki bazı bilim adamları da medreselerde ders vermek için Anadolu’ya getirilmiştir.

Bu durum aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?

A) Osmanlı’ ların medrese eğitimini temel almasıy-la

B) Bu dönemde medrese eğitiminde Mısır ve Suriye’nin ileri bir düzeyde olmasıyla

C) İslam ülkeleri arasında kültürel ilişkilere önem verilmesiyle

D) Mısır ve Suriye’den başka yerde medrese eğitim olmamasıyla

E) Batı eğitim kurumlarıyla ilişki kurulmamış olma-sıyla

12. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlıların Balkanlarda ilerlemesinin sonuçlarından biri değildir?

A) Beylerbeyliği sayısının ikiye çıkarılmasıB) Teokratik yönetime geçilmesiC) Yeniçeri ocağının kurulmasıD) Haçlı zihniyetini canlanmasıE) Boğazların denetiminin Osmanlıların eline geç-

mesi

13. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlılarda, I. Bayezit (Yıldırım) I. Mehmet (Çelebi) dönemlerinin ortak özelliklerinden biridir?

A) Bir padişahın iki kez tahta çıkmasıB) Osmanlı tarihinde yükselme devrinin yaşanmasıC) İstanbul’un kuşatılmasıD) Anadolu’da siyasi birliğin gerçekleştirilmeye ça-

lışılmasıE) Taht için kardeş kavgalarının yaşanması

14. Osmanlı Devleti’nin kuruluş döneminde , I. Avrupa’da Yüzyıl Savaşları’nın yaşanması, II. Balkanlar’da siyasi birliğin olmaması III. Çimpe Kalesi’nin ele geçirilmesi gelişmelerinden hangileri Osmanlı Devleti’nin top-

raklarını batıya doğru genişletmesini kolaylaştır-mıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız IIC) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

41


15. Osmanlı Beyliği’nin kısa sürede büyümesine neden olan önemli özelliklerinden biri de jeopolitik konu-mudur.

Bu durum aşağıdakilerden hangisini kanıtlamaz?

A) Moğolların Anadolu’daki etkisinin azalmasıB) Verimli arazilere sahip olması C) Zayıf bir Bizans’a komşu olmasıD) Ticaret yolları üzerinde kurulmasıE) Balkanlara geçiş yolu üzerinden kurulması

16. Osman Bey’in I. Bizans Tekfurlarıyla mücadele etmesi II. Bizans ile Koyunhisar Savaşı’nı yapması III. Kendi adına para bastırması Faaliyetlerinden hangileri Türkiye Selçuklu’larına

bağlılığın sone erdiğine doğrudan kanıttır?

A) Yalnız IB) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

17. Ankara Savaşı ile büyük bir sarsıntı yaşayan Os-manlı Devleti’nin Balkanlarda pek fazla toprak kay-betmemesi aşağıdakilerden hangisi ile açıklana-maz?

A) Ankara Savaşı’ndan sonra Süleyman Çelebi’nin Balkanlar’a egemen olması

B) Balkan fetihleri ile birlikte bölgenin hızlı bir şekil-de Türkleştirilmesi

C) Fethedilen bölgelerdeki azınlıklara hoşgörülü yaklaşılması

D) Balkanlılar arasındaki siyasi ve dini çekişmelerin devam etmesi

E) Balkanlara yerleştirilen Türk boylarının parça-lanması

18. Osmanlı Devleti’nin 1402’den başlayarak 1413’e ka-dar devam eden dönemine Fetret devri denmesinde,

I. Uzun süren taht kavgaları yaşanması, II. Devletin güç kaybetmesi III. Balkanlarda hakimiyetin yeniden sağlanması Durumlarından hangileri etkili olmuştur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve III

19. Osmanlı Devleti Yıldırım Bayezit’e kadar Anadolu Türk siyasi birliğini sağlama düşüncesini açıkça ifa-de etmemiştir.

Bu durumun Yıldırım Bayezit döneminde değişmesi, I. Batı yönlü fetihlerle devletin güçlenmesi II. Anadolu beyliklerinin birbirleri ile yaptıkları mü-

cadeleler ile güç kaybetmesi III. Timur tehlikesine karşı tedbir alınmak istenmesi gelişmelerinden hangilerinden kaynaklanmamıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve II I

20. Avrupalılara göre Timur, Ankara Savaşı ile yal-nızca Osmanlı Devleti’ni yenmemiş aynı zamanda Avrupa’nın kaderini de değiştirmiştir. Osmanlı Dev-leti Ankara Savaşı’ndaki yenilginin etkisini üzerin-den attıktan sonra yeniden Avrupa’ya yönelse Av-rupa artık eski Avrupa değildi. Bu yüzden fetihler çok daha yavaş gerçekleşmiştir.

Avrupa’da görülen aşağıdaki gelişmelerden hangisi bu yargının ortaya konmasında etkili olmuştur?

A) Bizans’ın güçlenmeye başlamasıB) Avrupalıların, birleşik bir Avrupa Krallığı oluştur-

masıC) Papalığın, Ortodoks dünya üzerindeki etkisinin

artmasıD) Osmanlıların Balkanlardaki bazı topraklarını

kaybetmesiE) İstanbul’un fethinin gecikmesinin, Avrupa’nın to-

parlanmasına ortam hazırlaması

42


21. Yıldırım Bayezit ile Timur arasında gerçekleşen Ankara Savaşı’nın nedenlerinden biri de Timur’un Yıldırım Bayezit’den kendi adına para bastırılmasını istemesidir.

Bu bilgiye dayanarak Timur’un, I. Osmanlı ekonomisini çökertme II. Osmanlı Devleti’ne egemenliğini kabul ettirme III. Osmanlı Devleti’yle olan ticari faaliyetleri geliş-

tirme Amaçlarından hangilerini gerçekleştirmek istediği

savunulabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

22. Ankara Savaşı’nın kaybedilmesi ve Bayezit’in esir düşmesi sonucunda şehzadeler arasında 11 yıl sü-ren taht kavgaları yaşanmıştır.

Buna göre, I. İç karışıkların yaşandığı II. Veraset sisteminin olumsuz sonuçlar doğurduğu III. Hakimiyet anlayışının değiştiği yargılarını hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E I, II ve III

23. II. Murat Dönemi’nde gerçekleşen II. Kosova Savaşı’nın sonucunda Balkan Devletleri’ne Türkle-rin Balkanlar’dan atılamayacağı kabul ettirilmiştir.

Buna göre, I. Balkanlar’da mezhep birliğinin sağlandığı II. Haçlıların taarruz gücünün kırıldığı III. Balkanlar’daki Türk hakimiyetinin sağlamlaştığı yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

24. II. Murat Dönemi’nde Rumeli’de sorun çıktığında Anadolu beylikleri ile Anadolu’da sorun çıktığında Balkan Devletleri ile iyi ilişkiler kurulmaya çalışıl-mıştır.

Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisinin doğrulu-ğunu kanıtlar?

A) Fetret Dönemi’nin etkilerinin halen hissedildiğiB) Cihat politikasının taviz vermeden devam ettiril-

diğiC)Anadolu’da siyasal birliğin sağlandığıD) İstanbul’un fethi için hazırlıklar yapıldığıE) Balkan fetihlerinin hızlandırıldığı

43


25. II. Murat Dönemi’nde Macaristan karşısında üst üste alınan yenilgiler sonucu Osmanlı Devleti Macaristan’dan barış istemiş ve Edirne–Segedin Antlaşması imzalanmıştır.

Bu durum, I. Osmanlı fetih politikasının aksadığı II. Balkanlılar karşısındaki askeri üstünlükten fay-

dalanılmadğı III. Fetret Dönemi’nin sona erdiği yargılarından hangileri kanıtlanamaz?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

26. II. Kosova Balkanların kesin olarak Türk yurdu ol-duğunu kanıtlayan savaştır.

Yukarıdaki yargı daha çok aşağıdakilerden hangi-siyle açıklanabilir?

A) Haçlı ordularının bu savaşta ağır bir yenilgi al-masıyla

B) Balkanlardaki Türk nüfusunun savaştan sonra artmasıyla

C) Haçlıların bu savaştan sonra uzun bir süre Os-manlı Devleti’ne saldırmaya cesaret edememe-siyle

D) Kosova’nın Osmanlı egemenliği altına alınmasıy-la

E) Osmanlı Devleti’nin Anadolu’da siyasi birliği sağ-lamasıyla

27. Ankara Savaşı’ndan sonra Semerkant’a götürülen Yıldırım Bayezit’in oğlu Mustafa Çelebi Timur’un ölümü ile Anadolu’ya dönüp saltanat iddaasında bu-lununca, O’na karşı olanlar Yıldırım’ın oğlu olmadı-ğını ileri sürüp kendisine Düzmece Mustafa demiş-lerdir.

Şehzade Mustafa karşıtlarının bu şekilde hareket etmesinde aşağıdaki amaçlardan hangisinin benim-senmesi etkili olmuştur?

A) Anadolu’da otorite kurulmasını önlemekB) Balkan fetihlerinin önünü açmakC) Şehzade Mustafa’nın destek bulmasını önlemekD) İdari ve askeri yapının gelişmesini önlemekE) Timur İmparatorluğu’nun tepkisini çekmemek

28. Osmanlı Devleti’nin ilk sosyal kökenli isyanı Şeyh Bedrettin İsyanı’nın Anadolu’da yoğun bir taraftar kitle bulmasında I. Fetret Dönemi ile ülkede ekonomi ve sosyal ada-

letin bozulmasıII. Şeyh Bedrettin’in zenginin malının fakirlere pay-

laştırılacağını savunmasıIII. Anadolu’da cihat anlayışının güçlenmesi

Özelliklerinden hangilerinin etkili olduğu savunulabi-lir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

44


Documents

10. SINIF TARİH (YENİ) - elfiyayinlari.comelfiyayinlari.com/upload/files/pdf/10_sinif/10_sinif_tarih.pdf · Fetret Devri’nden sonra Osmanlı Devleti’nin yeniden toparlanabilmesinin