1001 SUAL (Final) BOOK1).pdf · 2018. 12. 24. · 2 “Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 30

MÜNDƏRİCAT

Sahibkarlığın dəstəklənməsi ......................................................5

Vergidən yayınmanın və “kölgə iqtisadiyyatı”nın miqyasının azaldılması.............................39

Vergitutma bazasının genişləndirilməsi..........................................................................47

Vergi inzibatçılığının təkmilləşdirilməsi.........................................................................73

Vergi güzəştlərinin səmərəliliyinin yüksəldilməsi ..................................................89

www.taxes.gov.az 1www.taxes.gov.az 1

www.taxes.gov.az2 www.taxes.gov.az2

“Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişiklikləredilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 30 noyabr tarixli 1356-VQD nömrəli Qanunu ilə Vergi Məcəlləsindəaşağıdakı 5 əsas istiqamət üzrə mühüm dəyişikliklər edilmişdir:

• Sahibkarlığın dəstəklənməsi;• Vergidən yayınmanın və “kölgə iqtisadiyyatı”nın

miqyasının azaldılması;• Vergitutma bazasının genişləndirilməsi;• Vergi inzibatçılığının təkmilləşdirilməsi;• Vergi güzəştlərinin səmərəliliyinin yüksəldilməsi.

Sahibkarlığın dəstəklənməsi məqsədilə Vergi Məcəlləsinəedilən dəyişikliklər əsasən sadələşdirilmiş verginin dərəcəsininbütün ölkə ərazisində 2 faiz müəyyən edilməsi, pərakəndəticarət və iaşə sahələrində nağdsız ödənişlər üzrə güzəştlərinverilməsi, inzibati şikayət zamanı bank hesabından və ƏDV-nindepozit hesabından pul vəsaitinin silinməsinin dayandırılmasıvə digər məsələləri əhatə edir.

Bu dəyişikliklər sırasında mikro və kiçik sahibkarlıqsubyektləri üzrə sahibkarlığın dəstəklənməsi xüsusi yer tutur vəonlar əsasən aşağıdakılardan ibarətdir:

2019-cu ildən mikro və kiçik sahibkarlıq subyektlərininbalanslarında olan əsas vəsaitlər üzrə sürətli amortizasiyanormaları tətbiq ediləcək;

Kiçik sahibkarlıq subyektləri şəffaf uçot apardıqları halda, on-lara əlavə vergi güzəşti veriləcək;

Kiçik və orta biznes (KOB) klasterinə daxil olan şirkətlər KOBreyestrində qeydiyyata alındıqları andan etibarən 7 il müddətinəmənfəət, torpaq və əmlak vergilərindən azad ediləcəklər;

KOB klasterinə daxil olan şirkətlər tərəfindən istehsal və emalməqsədilə texnika, texnoloji avadanlıq və qurğuların idxalı 7 ilmüddətinə ƏDV-dən azad ediləcək;

KOB klasterinin iştirakçısı olan sahibkarlıq subyektləriningəlirlərinin kapital xarakterli xərclərin çəkilməsinə yönəldilənhissəsi – 7 il müddətinə mənfəət vergisindən azad ediləcək;

www.taxes.gov.az 3

Mikro sahibkarlıq subyektləri üçün nəzərdə tutulan güzəştlərəsahibkarlıq fəaliyyətindən əldə olunan gəlir və mənfəətin 75faizinin vergidən azad edilməsi daxildir.

Mikro sahibkarlıq subyekti olan fərdi sahibkarlar və hüquqişəxslər əmlak vergisindən azad edilirlər.

“Startap” şəhadətnaməsi əldə etmiş mikro və kiçik sahibkarlıqfəaliyyəti subyektləri müvafiq şəhadətnaməni aldıqları tarixdənetibarən 3 il müddətinə gəlir və mənfəət vergisindən azadediləcəklər.

Vergidən yayınmanın və “kölgə iqtisadiyyatı”nın miqyasınınazaldılması məqsədilə Vergi Məcəlləsinə edilən dəyişikliklərəsasən aylıq əməkhaqqı 8.000 manatadək olduqda gəlir ver-gisinin 0 dərəcə ilə, əməkhaqqı 8.000 manatdan çox olduqdaisə 8.000 manatdan çox olan məbləğin 14 faiz həcmindəmüəyyənləşdirilməsi, ƏDV-nin müəyyən hissəsinin istehlakçılarageri qaytarılması və digər məsələləri əhatə edir.

Vergitutma bazasının genişləndirilməsi məqsədilə VergiMəcəlləsinə edilən dəyişikliklər əsasən vergi uçotunundürüstləşdirilməsi və şəffaflaşdırılması, vergi uçotunda olmayanşəxslərdən nağd qaydada alına bilən mallara görə aparılanödənişlərin ödəmə mənbəyində vergiyə cəlb edilməsi,sadələşdirilmiş verginin ödəyicilərinin əhatə dairəsininməhdudlaşdırılması, aksizli və məcburi nişanlanmalı mallarındövriyyəsinə səmərəli vergi nəzarəti mexanizminin qurulması,aksizli malların siyahısının genişlənməsi (energetik içkilər, elek-tron siqaret üçün maye), aksiz dərəcələrinin artırılması və digərməsələləri əhatə edir.

• işçi sayı 10 nəfərdən çox olan istehsal fəaliyyətini həyatakeçirən şəxslər;

• topdansatış ticarət fəaliyyəti qaydasında malların təqdimedilməsini həyata keçirən şəxslər;

• qızıl, ondan hazırlanmış zərgərlik və digər məişətməmulatlarının satışını həyata keçirən şəxslər;

• xəz-dəri məmulatlarının satışını həyata keçirən şəxslər;• lisenziya tələb olunan fəaliyyət növü ilə məşğul olan (bina

www.taxes.gov.az4

ti kintisi fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər istisna olmaqla) və s.şəxslər sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi ola bilməyəcəklər.

Vergi inzibatçılığının təkmilləşdirilməsi məqsədilə VergiMəcəlləsinə edilən dəyişikliklər əsasən real vaxt rejimində (on-line) işləyən yeni nəsil nəzarət-kassa aparatlarının tətbiqedilməsi, vergi ödəyicisinin iqtisadi maraq mərkəzinin olduğuyer üzrə uçota alınması, elektron qaimə-faktura verməli olanşəxslərin əhatəsinin dəqiqləşdirilməsi, ƏDV-nin əvəzləşdirilməsimexanizminin təkmilləşdirilməsi və digər məsələləri əhatə edir.

Vergi güzəştlərinin səmərəliliyinin yüksəldilməsi məqsədiləVergi Məcəlləsinə edilən dəyişikliklər əsasən özəlləşdirmədəiştirak edən investorların əmlak vergisindən azad edilməsi, vergiödəyicisinin azı 3 il ərzində mülkiyyətində olan iştirak payının vəsəhmlərin satışına vergi güzəştinin tətbiq edilməsi, həssas sosialtəbəqələrə (həlak olmuş, yaxud sonralar vəfat etmişdöyüşçülərin övladlarına) güzəştin verilməsi, vergi güzəştləriəldə edən şəxslərə malların dövriyyəsinin uçotunun aparılmadığıhalda maliyyə sanksiyalarının tətbiqi və digər məsələləri əhatəedir.

Ümid edirik ki, təqdim olunan material həm vergi ödəyiciləri,həm də vergi orqanlarının əməkdaşları üçün faydalı olacaqdır.

Vergilər NazirliyininVergi siyasəti departamenti

www.taxes.gov.az

1 Sahibkarlığındəstəklənməsi

5

1 yanvar 2019-cu il tarixdən Vergi Məcəlləsində edilmişdəyişikliyə əsasən, pərakəndə satış qaydasında mallarınsatışının həyata keçirilməsi üzrə ticarət fəaliyyəti ilə məşğul olangəlir vergisinin ödəyicisi olan fərdi sahibkar tərəfindən büdcəyəödənilməli olan gəlir vergisinin məbləği 2019-cu il yanvarın 1-dən 3 il müddətinə “İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsihaqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyənedilmiş POS-terminal vasitəsilə nağdsız qaydada aparılanödənişlərin ümumi gəlirdəki xüsusi çəkisinə uyğun müəyyənedilən verginin 25 faizi həcmində azaldılır.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 102.1.24-cü maddə

? 1. Fərdi sahibkar kimi gəlir vergisinin ödəyicisiolaraq VÖEN almışam və mağaza işlədirəm.Eşitdiyimə görə, Vergi Məcəlləsində edilmişdəyişikliklərə əsasən, satış əməliyyatlarınınnağdsız qaydada aparılması halında, 2019-cu ildənmüəyyən güzəştlər nəzərdə tutulur. Bu güzəştlərhansılardır?

misal Ümumi gəlir = 1.000 manat (o cümlədən

200 manat nağd, 800 manat nağdsız)Gəlirdən çıxılan ümumi xərc = 700 manat;

Gəlir = 300 manatGüzəşt tətbiq edilmədiyi halda, vergi ödəyicisinin ödəməliolduğu gəlir vergisinin məbləği

60 manat (1.000 – 700 = 300 x 20%) təşkil edir.Güzəşt tətbiq edildikdən sonra vergi ödəyicisinin ödəməliolduğu gəlir vergisinin məbləği 48 manat (800 (nağdsız dövriyyə) / 1.000 (ümumi gəlir) =

0,8 (xüsusi çəki) 0.8 x 25% = 0.2 x 60 = 12 manat ) təşkil edir.

Sahibkarlığın dəstəklənməsi

www.taxes.gov.az6

1 yanvar 2019-cu il tarixdən Vergi Məcəlləsində edilmişdəyişikliyə əsasən, pərakəndə satış qaydasında mallarınsatışının həyata keçirilməsi üzrə ticarət fəaliyyəti ilə məşğul olangəlir vergisinin ödəyicisi olan fərdi sahibkar tərəfindən büdcəyəödənilməli olan gəlir vergisinin məbləği 2019-cu il yanvarın 1-dən 3 il müddətinə “İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsihaqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyənedilmiş POS-terminal vasitəsilə nağdsız qaydada aparılanödənişlərin ümumi gəlirdəki xüsusi çəkisinə uyğun müəyyənedilən verginin 25 faizi həcmində azaldılır. Bu güzəştin alınmasıhüququ müəyyən edilərkən vergi orqanında uçotda olan şəxslərtərəfindən POS-terminal vasitəsilə aparılan ödənişlərinməbləğinin nəzərə alınmaması vergi orqanında qeydiyyatdaolan şəxslərin sahibkarlıq fəaliyyəti məqsədləri üçün aldıqlarımallara (işlərə, xidmətlərə) görə ödədikləri məbləğlərəmünasibətdə tətbiq edilir. Vergi orqanında qeydiyyatda olanşəxsin şəxsi istehlak məqsədi üçün aldığı mala görə nağdsızqaydada POS-terminal vasitəsilə ödədiyi məbləğlər bumaddənin məqsədləri üçün nəzərə alınır.


? 2. Vergi Məcəlləsinin 102.1.24-cü maddəsində qeydolunan güzəşt hüququnu əldə etmək üçün vergiorqanında uçotda olmayan şəxslər tərəfindənödəniş nağdsız qaydada aparılmalıdır. Vergiorqanında uçotda olan fiziki şəxs eyni zamandaəmək müqaviləsi ilə digər muzdlu işdə işləyir vəmuzdlu işlə əlaqədar əməkhaqqı kartından öz şəxsiistehlakı üçün nağdsız qaydada ödəniş etməklə malalarsa, bu halda ödənişi qəbul edən şəxs VergiMəcəlləsinin 102.1.24-cü maddəsində qeyd olunangüzəşt hüququnu ala biləcəkmi?

www.taxes.gov.az 7


www.taxes.gov.az8

1 yanvar 2019-cu il tarixdən Vergi Məcəlləsində edilmişdəyişikliyə əsasən, fiziki şəxs olan istehlakçılar tərəfindənAzərbaycan Respublikasının ərazisində pərakəndə ticarət və yaictimai iaşə fəaliyyəti göstərən şəxslərdən alınmış mallara (neftvə qaz məhsulları istisna olmaqla) görə ödənilmiş ƏDV-ninqaytarılması qaydasını müvafiq icra hakimiyyəti orqanınınmüəyyən etdiyi orqan (qurum) müəyyən edir. Bu maddəyəuyğun olaraq, qaytarılan məbləğ nağdsız qaydada ödənilmişƏDV-nin 15 faizini, nağd qaydada ödənilmiş ƏDV-nin isə 10 faizini təşkil edir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 165.5-ci maddə

? 3. Eşitdiyimə görə, 2019-cu ildən marketdən alış-veriş edərkən ödədiyimiz məbləğin müəyyənhissəsi vətəndaşlara geri qaytarılacaq. Bu məlumatdoğrudurmu?

? 4. Bakı şəhərində xüsusi notarius kimi fəaliyyətgöstərirəm. Dəyişikliyə əsasən nə qədər sosialsığorta haqqı ödəməliyəm?

“Sosial sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmiş müddəalarınaəsasən, xüsusi notariuslar üzrə məcburi dövlət sosial sığortahaqqı minimum aylıq əməkhaqqının on mislinin 25 faizimiqdarında hesablanır.

Əsas: “Sosial sığorta haqqında” Qanun, 14-cü maddə


www.taxes.gov.az 9

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, vergi ödəyicisi vergi orqanınınhesablamaları barədə vergi orqanına şikayət verdikdə onunbank hesabında hesablanmış məbləğin 105 faizi həcmindəvəsait dondurulur və inzibati orqanın şikayət üzrə qəbul etdiyiqərardan asılı olaraq müvafiq tədbirlər görülür. Vergiödəyicisinin şikayətinə baxılan müddətdə onun bankhesabından vəsaitin silinməsi qanunla qadağandır.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 65.2.1.2-ci maddə

? 5. Vergi orqanı tərəfindən müəssisəmizə 2018-ci ilinyekunlarına görə 10 min manat əlavə mənfəət vergisi hesablanmışdır. Bununla bağlı olaraq,müəssisənin borcu yaranmış və bank hesabımızasərəncam qoyulmuşdur. Müəssisəmiz hesablamailə razı deyil və vergi orqanına şikayət ünvanla -mışdır. Bilmək istəyirik ki, bank hesabımız dan pulvəsaiti silinə bilərmi?

? 6. Təhsil müəssisəsinin əldə etdiyi mənfəəttəsisçilər arasında bölüşdürüldüyü halda mənfəətvergisi üzrə hər hansı öhdəlik yaranırmı?

Təhsil müəssisələrinin mənfəətinin dividendlərin ödənilməsinəyönəldilən hissəsi ümumi qaydada mənfəət vergisinə cəlb edilir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 106.1.7-ci maddə


www.taxes.gov.az10

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, vergi ödəyicisi vergi borcu barədəbildirişi aldığı tarixdən 30 təqvim günü müddətində məhkəməyəvə ya müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana(quruma) şikayət vermədikdə vergi orqanı tərəfindən ƏDV depozit hesabından ƏDV üzrə vergi borcunun, faizlərin və tətbiqedilmiş maliyyə sanksiyalarının dövlət büdcəsinə alınmasıhəyata keçirilir. Vergi ödəyicisi tərəfindən 30 təqvim günümüddətində məhkəməyə və ya Vergilər Nazirliyinə şikayətverildikdə ƏDV üzrə vergi, faiz və tətbiq edilmiş maliyyəsanksiyası üzrə borcların 105 faizi həcmində vəsait depozithesabında dondurulur və məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmişqərarına və ya müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən “İnzibati icraat haqqında”Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq qəbuledilmiş qərara uyğun müvafiq tədbirlər görülür. Vergi ödəyicisinin şikayətinə baxılan müddətdə onun ƏDV-nindepozit hesabından vəsaitinin silinməsi qanunla qadağandır.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 65.2.3-1-ci, 65.2.3-3-cü və65.2.3-2-ci maddələr

? 7. Müəssisəmiz ƏDV ödəyicisidir. Cari ilin yanvarayının ƏDV bəyannaməsi üzrə kameral vergihesablanmışdır. ƏDV depozit hesabımızda 7.000manat vəsait var. Vergi orqanı həmin vəsaiti siləbilərmi?


www.taxes.gov.az 11

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, vergi orqanının hesablamaları üzrə vergiödəyicisi tərəfindən borcun ödənilməsi barədə bildirişin alındığıtarixdən 30 təqvim günü müddətində məhkəməyə və ya müvafiqicra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana (quruma)şikayət verilmədikdə vergi orqanı tərəfindən ƏDV depozithesabından ƏDV üzrə vergi borcunun, faizlərin və tətbiq edilmişmaliyyə sanksiyalarının dövlət büdcəsinə alınması həyata ke çirilir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 65.2.3-2-ci maddə

? 8. Vergi orqanının ƏDV üzrə müəssisəmizəhesabladığı ƏDV borcu depozit hesabımızdandərhal büdcəyə silinə bilərmi?

? 9. Dövlət müəssisəsinin istehsal sexində işləyirəm.Aylıq əməkhaqqım 520 manatdır. İndiyə qədərəməkhaqqımdan 173 manat çıxılıb, qalan fərqdəngəlir vergisi tutulurdu. Bu il güzəşt olunanməbləğdə dəyişiklik varmı?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, fiziki şəxsin əsas iş yerində (əməkkitabçasının olduğu yerdə) hər hansı muzdlu işlə əlaqədar əldəedilən aylıq gəliri 2.500 manatadək olduqda həmin məbləğin200 manatadək olan hissəsi gəlir vergisindən azaddır. Bunaəsasən, sizin aylıq əməkhaqqınızdan 200 manat çıxılmaqlaqalan fərqdən gəlir vergisi hesablanır.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 102.1.6-cı maddə


www.taxes.gov.az12

? 10. Dövlət qulluqçusuyam, 570 manat maaş alıram.1 yanvar 2019-cu il tarixdən Vergi Məcəlləsinəedilmiş dəyişikliyə əsasən əməkhaqqının 8.000manatadək olan hissəsindən vergi tutulmur. Bugüzəşt dövlət qulluqçularına da şamil edilirmi?

Muzdlu işlə əlaqədar gəlir vergisinin güzəştli qaydadahesablanması yalnız neft-qaz sahəsində fəaliyyəti olmayan vəqeyri-dövlət sektorunda çalışan fiziki şəxslərə münasibətdətətbiq edilir və bu sektorda əməkhaqlarının leqallaşdırılmasınıvə qeyri-rəsmi məşğulluğun aradan qaldırılmasınıstimullaşdırmaq məqsədi daşıyır. Lakin son dəyişikliklərə qədərneft-qaz sahəsində və dövlət sektorunda çalışan fiziki şəxsinəməkhaqqı 2.500 manatadək olduqda hesablanmış məbləğdən173 manat (2018-ci il üçün yaşayış minimumu) çıxılmaqla 14 faiz dərəcə ilə gəlir vergisi hesablanırdısa, dəyişikliklərdənsonra bu məbləğ 200 manatadək qaldırılmışdır. Əməkhaqqının200 manatdan yuxarı olan hissəsindən isə 14 faiz dərəcə iləvergi tutulur. Beləliklə, hesablanmış əməkhaqqı 570 manat təşkiledən dövlət sektorunda çalışan fiziki şəxsin əməkhaqqından51,8 manat (570 - 200 = 370 x 14% = 51,8 manat) vergitutulacaqdır.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 101.1-ci və 102.1.6-cı maddələr


www.taxes.gov.az 13

? 11. Məlum olduğu kimi, vəkillik fəaliyyəti qeyri-sahibkarlıq fəaliyyəti hesab edilir. Vergi ödəyicisiqeyri-sahibkarlıq fəaliyyətindən əldə etdiyi illikgəliri 30.000 manatadək olduqda 14 faiz, 30.000manatdan yuxarı olduqda 30.000 manatdan yuxarıməbləğin 25 faizi həcmində gəlir vergisi ödəyir.Bilmək istəyirik ki, Vergi Məcəlləsində qeyri-sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərinvergiyə cəlb edilməsində dəyişiklik varmı?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, illik gəlirin həcmindən asılı olmayaraqqeyri-sahibkarlıq fəaliyyəti üzrə illik gəlirdən 14 faiz dərəcə iləvergi tutulur və hesabat ili ərzində əldə olunan gəlirlər üzrənövbəti ilin mart ayının 31-dən gec olmayaraq gəlir vergisininbəyannaməsi vergi orqanına təqdim edilir.


? 12. Mikro sahibkarlıq subyekti olan müəssisəninrəhbəriyəm. Sahibkarlıq fəaliyyətimin stimullaşdırıl -ması baxımından mənə hansı azadolma tətbiqediləcəkdir?

Mikro sahibkarlıq subyekti olan hüquqi şəxslərin sahibkarlıqfəaliyyətindən əldə etdikləri mənfəətin 75 faizi mənfəətvergisindən azaddır. Bundan əlavə, müəssisə Bakı şəhərindəfəaliyyət göstərirsə, Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu iltarixdən qüvvəyə minmiş müddəalarına əsasən, sadələşdirilmişverginin dərəcəsi Bakı şəhərində 4 faizdən 2 faizə endirilmişdir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 106.1.20-ci, 220.1-ci maddələr


? 13. Lotereyada qazanılmış gəlirdən vergi tutulurmu?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, maliyyə bazarlarına nəzarət orqanındaqeydiyyatdan keçmiş lotereyalardan pul şəklində əldə edilənuduşların 10 manatadək olan hissəsi fiziki şəxslərin gəlirvergisindən azaddır. Buna əsasən, maliyyə bazarlarına nəzarətorqanında qeydiyyatdan keçmiş lotereyaların keçirilməsindənəldə edilən uduşlardan (mükafatlardan) iştirakla bağlı ödənilənpul vəsaiti (pul qoyuluşu) çıxılmaqla qalan məbləğin 10manatadək olan hissəsi fiziki şəxslərin gəlir vergisindən azaddır.Əldə edilən uduşların 10 manatdan artıq olan hissəsindən isə10 faiz dərəcə ilə vergi tutulur.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 101.5-ci və 102.1.26-cı maddələr

www.taxes.gov.az14

? 14. Kiçik və Orta Biznes (KOB) klaster şirkətimənfəət vergisindən azadolma hüququna ma-likdirmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, KOB klaster şirkətinin mənfəəti - KOBklaster şirkətinin KOB klaster şirkətlərinin reyestrinə daxil edildiyitarixdən 7 il müddətinə mənfəət vergisindən azaddır.



www.taxes.gov.az 15

? 15. Mikro sahibkarlıq subyekti olan fərdi sahibkaraVergi Məcəlləsində gəlir vergisi üzrə hər hansıgüzəşt nəzərdə tutulurmu?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, mikro sahibkarlıq subyekti olan fərdisahibkarların sahibkarlıq fəaliyyətindən gəlirinin 75 faizi fizikişəxslərin gəlir vergisindən azaddır.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 102.1.30-cu maddə

misal Mikro sahibkarlıq subyekti olan fərdi sahibkarın gəliri

10.000 manat, xərci 6.000 manatdır. Gəlirdən xərclərçıxıldıqdan sonra qalan gəlir 4.000 manat olduqda gəlirvergisinin hesablanması aşağıdakı qaydada həyata keçirilir:

4.000 - 4.000 x 75% (vergidən azad olunan hissə) = 1.000 manat x 20% = 200 manat (gəlir vergisi)

Başqa sözlə, mikro sahibkarlıq subyekti olan fərdi sahibkarəldə etdiyi gəlirlərindən xərclər çıxıldıqdan sonra ona qalangəlirdən 5 faiz həcmində vergi ödəyir.


www.taxes.gov.az16

? 16. Dövlət qulluqçusuyam, 890 manat maaş alıram.Atam Qarabağ müharibəsi zamanı gedən döyüş lər -də həlak olub. Ödəməli olduğum vergi öhdəliyininməbləği barədə məlumat verməyinizi xahiş edirəm.

Qanunvericiliyə edilmiş dəyişikliyə əsasən, həlak olmuş, yaxudsonralar vəfat etmiş döyüşçülərin övladlarının muzdlu işdənvergi tutulmalı olan aylıq gəliri 400 manat məbləğində azaldılır.Bu halda əməkhaqqınızdan tutulan gəlir vergisinin məbləği 40,6 manat təşkil edir (890 - 400 (güzəşt hüququ) - 200 (vergitutulmayan hissə) = 290 x 14%).

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 101.1-ci, 102.2.5-ci və102.1.6-cı maddələr

? 17. Özəl təhsil müəssisəsi əldə etdiyi mənfəətiyenidən təhsilin inkişafına yönəltməklə müasirtəhsil binası inşa edir. Bu halda, həmin təhsilmüəssisəsinə vergi güzəşti nəzərdə tutulurmu?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, təhsil müəssisələrinin, o cümlədənsağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin təhsil alması üçünyaradılmış xüsusi təhsil müəssisələrinin mənfəəti vergidənazaddır (mənfəətin dividendlərin ödənilməsinə yönəldilən hissəsiistisna olmaqla). Buna əsasən, özəl təhsil müəssisəsi əldə etdiyimənfəəti təhsilin inkişafına xərclədiyindən, bu mənfəət vergidənazaddır.



www.taxes.gov.az 17

? 18. Vergi Məcəlləsinin 106.1.7-ci maddəsinin yeniredaksiyasında təhsil müəssisələrinin mənfəətinin(mənfəətin dividendlərin ödənilməsinə yönəldilənhissəsi istisna olmaqla) vergidən azad olunduğugöstərilir. Təhsil müəssisəsinin mənfəəti 80.000manat olarsa və həmin məbləğin 64.000 manatı(xalis mənfəət) dividendlərin ödənilməsinə yönəldi-lərsə, bu halda müəssisə hansı məbləğdən (80.000və ya 64.000) mənfəət vergisi hesablamalıdır?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, təhsil müəssisələrinin, o cümlədənsağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin təhsil alması üçünyaradılmış xüsusi təhsil müəssisələrinin mənfəəti vergidənazaddır (mənfəətin dividendlərin ödənilməsinə yönəldilən hissəsiistisna olmaqla). Buna əsasən, yuxarıda göstərilən halda mənfəətvergisi dividendə yönəldilən hissədən hesablanacaqdır.


? 19. Özəl müəssisədə çalışan fiziki şəxsin aylıqəməkhaqqı 200 manatdır. Bu məbləğdən sosialsığorta haqqı hesablanırmı?

“Sosial sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmiş müddəalarına əsasən,sığorta haqqına cəlb edilən aylıq gəliri 200 manatadək olanişçidən 6 manat məbləğində sosial sığorta haqqı tutulur (200 x 3% = 6 manat).



www.taxes.gov.az18

? 20. Müəssisəmiz özünün sosial məsuliyyətini dərkedərək mütəmadi olaraq təhsilin inkişafı ilə bağlımüxtəlif təhsil müəssisələrinə maddi yardımlarayırır. Həmin məbləğlər müəssisənin gəlirdənçıxılan xərcidirmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, paylarının (səhmlərinin) 51 və daha artıqfaizi birbaşa və ya dolayısı ilə dövlətə məxsus olan hüquqişəxslər və dövlətin adından yaradılan publik hüquqi şəxslər istisna olmaqla, vergi ödəyicisinin hesabat ilinin mənfəətinin 10faizindən çox olmayan hissəsinin müvafiq icra hakimiyyətiorqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən müəyyənedilən meyarlara cavab verən elm, təhsil, səhiyyə, idman vəmədəniyyət sahəsində fəaliyyət göstərən müəssisə, idarə vətəşkilatlara köçürülən hissəsi - 2019-cu il 1 yanvar tarixdən 10 ilmüddətinə mənfəət vergisindən azaddır. Bu maddəninmüddəaları yalnız nağdsız qaydada ödənilən xərclərəmünasibətdə tətbiq edilir.


misal “A” MMC təhsilin inkişafı məqsədilə təhsil müəssisəsinin

bank hesabına 5.000 manat vəsaiti nağdsız qaydadaköçürür. Hesabat ilinin yekunlarına görə “A” MMC 40.000manat vergiyə cəlb olunan mənfəət əldə etmişdir. “A” MMC-nin təhsil müəssisəsinə köçürdüyü 5.000 manatlıq vəsaitin4.000 manatı (mənfəətin 10%-dən çox olmayan hissəsi)onun vergiyə cəlb olunan mənfəətindən çıxılır.

40.000 - 4.000 (40.000 x 10% = 4.000) = 36.000


www.taxes.gov.az 19

? 21. Vergi Məcəlləsinə əlavə edilmiş 106.1.18-cimaddədə:

1. “Paylarının (səhmlərinin) 51 və daha artıq faizibirbaşa və ya dolayısı ilə dövlətə məxsus olanhüquqi şəxslər” və “dövlətin adından yaradılanpublik hüquqi şəxslər istisna olmaqla deyildikdə”,“istisna” sözü vəsaiti alana, yoxsa vəsaiti köçürənəaiddir?

2. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyənetdiyi orqan (qurum) tərəfindən müəyyən edilənmeyarlara cavab verən təhsil, səhiyyə, idman vəmədəniyyət sahəsində fəaliyyət göstərən müəssisə,idarə və təşkilatlara köçürülən hissəsi deyildikdəhansı məqsədlər üçün köçürülən vəsait nəzərdə tu-tulur? Vəsaitin müqabilində xidmət almaqmümkündürmü?

3. Bu maddənin müddəaları “yalnız nağdsız qaydada ödənilən xərclərə münasibətdə tətbiqedilir” deyildikdə, nə nəzərdə tutulur?

Vergi Məcəlləsinin 106.1.18-ci maddəsi ilə müəyyən edilmişgüzəşt vəsaiti köçürən hüquqi şəxslərə münasibətdə tətbiq olunur. Bu maddənin məqsədləri üçün köçürülən vəsait dedikdəvergi ödəyicisinin mənfəətindən köçürülən əvəzsiz vəsaitnəzərdə tutulur.Eyni zamanda, Vergi Məcəlləsinin 106.1.18-ci maddəsininmüddəaları “Nağdsız hesablaşmalar haqqında” Qanunun 3.1.1-ci maddəsinə uyğun olaraq bir şəxsin bank hesabındandigər şəxsin bank hesabına köçürülməklə ödənilən xərclərəmünasibətdə tətbiq edilir.



www.taxes.gov.az20

? 22. Müəssisəmiz “startap” şəhadətnaməsi əldəedərək sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğuldur. Bilməkistəyirəm, müəssisə mənfəət vergisindən azadolmahüququna malikdirmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, mikro və ya kiçik sahibkarlıq subyektiolan hüquqi şəxslərin innovasiya fəaliyyətindən əldə etdiklərimənfəəti “Startap” şəhadətnaməsi aldıqları tarixdən 3 ilmüddətinə mənfəət vergisindən azaddır.


? 23. Fərdi sahibkar xırda istehsal fəaliyyəti iləməşğuldur və 3 nəfər işçisi var. Sadələşdirilmişverginin ödəyicisi olmaqla 2 faiz dərəcə ilə vergiödəyə bilərmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, işçi sayı 10 nəfərdən çox olan istehsalfəaliyyətini həyata keçirən şəxslərin sadələşdirilmiş vergiödəyicisi olmaq hüququ yoxdur. Qeyd olunanlara əsasən, işçisayı 3 nəfər olan istehsal fəaliyyətini həyata keçirən fərdisahibkar sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi kimi fəaliyyət göstərəbilər.



www.taxes.gov.az 21

? 24. ƏDV qeydiyyatında olmayan və illik dövriyyəsi200.000 manatadək olan mənfəət vergisininödəyicisi kimi fəaliyyət göstərən hüquqi şəxsinbalansında olan nəqliyyat vasitələrinə görə illikamortizasiya normasının yuxarı həddi nə qədərdir?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, ƏDV qeydiyyatında olan şəxslər istisnaolmaqla, aparılmış əməliyyatların həcmi ardıcıl 12 aylıq dövrünistənilən ayında (aylarında) 200.000 manatdan çox olmayanvergi ödəyiciləri amortizasiya ayırmalarını bu Məcəllənin 114.3-cü maddəsi ilə müəyyən edilən amortizasiya normalarına2 əmsalı tətbiq etməklə gəlirdən çıxırlar. Qeyd olunanlaraəsasən, bu kateqoriya vergi ödəyiciləri balansında olannəqliyyat vasitələrinə görə illik amortizasiya normasına (25 faizə)2 əmsalı tətbiq etməklə (25% x 2 = 50%) daha artıq məbləğigəlirdən çıxmaq hüququna malikdirlər.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 114.3-1-ci maddə

? 25. 1 yanvar 2019-cu il tarixdə kənd təsərrüfatıməhsullarının istehsalçılarına nəzərdə tutulan vergigüzəştlərinin vaxtı bitir. Qeyd olunan güzəştlərinvaxtı uzadılacaqmı?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsal-çılarına tətbiq olunan vergi güzəştləri daha 5 il müddətinə, yəni2024-cü ilə qədər uzadılmışdır.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 106.1.14-cü,164.1.18-ci, 199.9-cu və 219.7-ci maddələr


www.taxes.gov.az22

? 26. Vergi Məcəlləsinin 114.3-1-ci maddəsini nəzərəalaraq aparılmış əməliyyatları ardıcıl 12 aylıqdövrün istənilən ayında (aylarında) 200.000 manat-dan çox olmayan vergi ödəyicisi tərəfindən əmlakvergisi hesablanarkən ilin sonuna qalıq dəyəri kimiamortizasiya normasının iki misli tətbiq edilərəkçıxıldıqdan sonra qalan dəyər, yoxsa bir misli tətbiqedilərək çıxıldıqdan sonra qalan dəyər götürülür?Vergi Məcəlləsinin 114.3-1-ci maddəsində qeyd olu-nan şəxs tərəfindən bu il amortizasiya normasının2 misli tətbiq edilmədiyi halda, həmin hal aşağınorma kimi tətbiq olunması hesab edilərək növbətiildə 2 əmsal əlavə olaraq tətbiq edilə bilərmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, ƏDV qeydiyyatında olan şəxslər istisnaolmaqla, aparılmış əməliyyatlarının həcmi ardıcıl 12 aylıq dövrünistənilən ayında (aylarında) 200.000 manatdan çox olmayanvergi ödəyiciləri amortizasiya ayırmalarını bu Məcəllənin 114.3-cü maddəsi ilə müəyyən olunmuş amortizasiyanormalarına 2 əmsal tətbiq etməklə gəlirdən çıxırlar. Bu kate-qoriya vergi ödəyicisi tərəfindən əmlak vergisi hesablanarkənilin sonuna qalıq dəyəri kimi amortizasiya normasının iki mislitətbiq edilərək çıxıldıqdan sonra qalan dəyər götürülür. Bumaddə ilə müəyyən olunmuş amortizasiya normalarına 2 əmsaltətbiq edilmədiyi halda, yaranan fərq növbəti ilə keçirilə bilər.



www.taxes.gov.az 23

? 27. Kiçik sahibkar kimi fəaliyyət göstərirəm. İstifadəetdiyim əsas vəsaitlərə münasibətdə gəlirdən amor-tizasiya ayırmalarını hansı qaydada çıxmalıyam?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, kiçik sahibkarlıq subyektləri sahibkarlıqfəaliyyətində istifadə etdikləri əsas vəsaitlərə münasibətdə amor-tizasiya ayırmalarını Vergi Məcəlləsinin 114.3-cü maddəsi iləmüəyyən edilmiş amortizasiya olunan aktivlər üzrə illik amorti-zasiya normalarına 1,5 əmsalı tətbiq etməklə gəlirdən çıxmaqhüququna malikdirlər.


? 28. Kiçik sahibkarlıq subyekti olan müəssisətərəfindən ilin sonuna qalıq dəyəri 50.000 manatolan tikiliyə görə amortizasiya ayırmaları gəlirdənhansı hədd daxilində çıxılır?

Kiçik sahibkarlıq subyektləri sahibkarlıq fəaliyyətində istifadəetdikləri əsas vəsaitlərə münasibətdə amortizasiya ayırmalarınıVergi Məcəlləsinin 114.3-cü maddəsi ilə müəyyən olunmuşamortizasiya normalarına 1,5 əmsal tətbiq etməklə gəlirdənçıxmaq hüququna malikdirlər. Buna əsasən, tikili üzrə illik amor-tizasiya normasına (7 faizə) 1,5 əmsalı tətbiq edilməklə və amor-tizasiya norması 10,5 faizə (7% x 1,5 = 10,5%) bərabərgötürülməklə hesablanmış 5.250 manat (50.000 x 10,5%)məbləğ gəlirdən çıxıla bilər.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 114.3-2 maddə


www.taxes.gov.az24

? 29. Vergi borcunun ödənilməsi ilə bağlı siyahıyaalınmış qeyri-yaşayış sahəsi açıq hərracqaydasında təqdim edilərkən hərrac təşkilatıtərəfindən ödəmə mənbəyində sadələşdirilmişvergi tutulurmu?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, açıq hərrac qaydasında təqdim olunmuşyaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinə görə hərracın nəticələrinitəsdiq edən təşkilatlar tərəfindən sadələşdirilmiş vergi tutulur.Lakin vergi borcunun ödənilməsi ilə bağlı siyahıya alınmışyaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinin açıq hərrac qaydasındatəqdim edilməsindən vergi tutulmur.


? 30. KOB klaster şirkətinin balansında ofis binası vəxeyli sayda əsas vəsaitlər vardır. KOB klasterşirkətlərinə əmlak vergisi üzrə hər hansı güzəştnəzərdə tutulurmu?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, KOB klaster şirkətləri KOB klasterşirkətlərinin reyestrinə daxil edildiyi tarixdən 7 il müddətinəəmlak vergisini ödəməkdən azaddırlar.



www.taxes.gov.az 25

? 31. Müntəzəm qaydada sərnişindaşıma fəaliyyəti iləməşğul olan şəxs ƏDV-nin ödəyicisi ola bilərmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, mülkiyyətində və ya istifadəsində olanavtonəqliyyat vasitələri ilə Azərbaycan Respublikasınınərazisində sərnişin və yük daşımalarını (o cümlədən taksi ilə) vəyaxud həmin daşımaları müqavilə əsasında digər şəxslərvasitəsilə həyata keçirənlər aşağıdakı tələblərə cavab verdiyihalda, ƏDV qeydiyyatına alına bilərlər:• göstərilən xidmətlərin dəyərini və alınmış malların (işlərin vəxidmətlərin) dəyərini nağdsız qaydada əldə edənlər vəödəyənlər;• digər vergi ödəyicilərinə göstərilən xidmətlər üzrə əldə ediləngəlirlərini və gəlirlərin əldə olunması üzrə çəkilən xərclərini elektron qaimə-faktura ilə rəsmiləşdirənlər;• göstərilən xidmətlər üzrə əməliyyatların uçotunu vahidmərkəzləşdirilmiş elektron sistem üzərində aparan və vergiorqanının həmin sistemə məsafədən çıxış imkanını təminedənlər.



www.taxes.gov.az26

? 32. Göstərilən xidmətlərin dəyərini və alınmışmalların (işlərin və xidmətlərin) dəyərini nağd qay-dada əldə edən sərnişin və yük daşımalarını avto-mobil nəqliyyatı ilə həyata keçirən şəxs könüllüqaydada ƏDV qeydiyyatına alına bilərmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmiş156.1-1-ci maddəsinə əsasən, mülkiyyətində və ya istifadəsindəolan avtonəqliyyat vasitələri ilə Azərbaycan Respublikasınınərazisində sərnişin və yük daşımalarını (o cümlədən taksi ilə) vəyaxud həmin daşımaları müqavilə əsasında digər şəxslərvasitəsilə həyata keçirən şəxsin könüllü qaydada ƏDVqeydiyyatına alınmasının əsas tələblərindən biri göstərilənxidmətlərin dəyərinin və alınmış malların (işlərin və xidmətlərin)dəyərinin nağdsız qaydada əldə edilməsi və ödənilməsi iləbağlıdır. Qeyd olunanlara əsasən, göstərilən xidmətlərin dəyərinivə alınmış malların (işlərin və xidmətlərin) dəyərini nağd qay-dada əldə edən sərnişin və yük daşımalarını avtomobil nəqliyyatıilə həyata keçirən şəxs könüllü qaydada ƏDV qeydiyyatına alınabilməz.



www.taxes.gov.az 27

? 33. Müəssisəmiz müntəzəm olaraq sərnişindaşımafəaliyyəti ilə məşğuldur. Gəlirlərinin və xərclərininuçotunu qanunla müəyyən edilmiş qaydada aparır.Gedişhaqları sərnişinlərdən nağd qaydada qəbuledilir. Bu halda, ƏDV qeydiyyatına durmalıyıqmı?

Mülkiyyətində və ya istifadəsində olan avtonəqliyyat vasitələri iləAzərbaycan Respublikasının ərazisində sərnişin və yükdaşımalarını (o cümlədən taksi ilə) və yaxud həmin daşımalarımüqavilə əsasında digər şəxslər vasitəsilə həyata keçirən,aşağıdakı tələblərə cavab verən şəxslər könüllü qaydada ƏDVqeydiyyatına alına bilərlər:• göstərilən xidmətlərin və alınmış malların (işlərin və xidmətlərin)dəyərini nağdsız qaydada əldə edənlər və ödəyənlər;• digər vergi ödəyicilərinə göstərilən xidmətlər üzrə əldə ediləngəlirlərini və gəlirlərin əldə edilməsi üzrə çəkilən xərclərini elek-tron qaimə-faktura ilə rəsmiləşdirənlər;• göstərilən xidmətlər üzrə əməliyyatların uçotunu vahidmərkəzləşdirilmiş elektron sistem üzərində aparan və vergiorqanının həmin sistemə məsafədən çıxış imkanını təminedənlər.Göründüyü kimi, daşıma xidmətlərinin haqqını nağd qaydadaqəbul edən şəxs yuxarıda göstərilən tələblərə cavabvermədiyindən, könüllü qaydada ƏDV qeydiyyatına alınabilməz.



www.taxes.gov.az28

? 34. Mülkiyyətində və ya istifadəsində olanavtonəqliyyat vasitələri ilə Azərbaycan Respublika-sının ərazisində sərnişin və yük daşımalarını həyatakeçirən, müvafiq tələblərə cavab verən şəxs ilinortasında vergi ödəyicisi kimi qeydiyyatdankeçərsə, qeydiyyatdan keçdiyi tarixə VergiMəcəlləsinin 156.1-1-ci maddəsinə uyğun olaraqkönüllü ƏDV qeydiyyatına alına bilərmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən mülkiyyətində və ya istifadəsində olanavtonəqliyyat vasitələri ilə Azərbaycan Respublikasınınərazisində sərnişin və yük daşımalarını (o cümlədən taksi ilə) vəyaxud həmin daşımaları müqavilə əsasında digər şəxslərvasitəsilə həyata keçirən, Vergi Məcəlləsinin 156.1-1-ci maddəsiilə müəyyən edilən tələblərə cavab verən şəxslər könüllü qay-dada ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata alına bilər. Eyni za-manda, həmin şəxslər hər il yanvar ayının 31-dən gecolmayaraq ƏDV məqsədləri üçün qeydiyyata alınmasına dairərizəni uçotda olduqları vergi orqanına təqdim etdiklərindən,təqvim ili ərzində dövlət qeydiyyatına alınan belə şəxslərin ƏDVməqsədləri üçün ərizə təqdim etmək hüquqları yaranmır.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 156.1-1-ci və 156.1-2-ci maddələr


www.taxes.gov.az 29

? 35. Vergi Məcəlləsinin 156.1-1-ci maddəsinə əsasənkönüllü ƏDV qeydiyyatına alınmış vergi ödəyicisiVergi Məcəlləsinin 221.4.7-ci maddəsinə uyğunolaraq “Fərqlənmə nişanı” əldə etməlidirmi? Əgər“Fərqlənmə nişanı” olmadan fəaliyyət göstərməli -dirsə, həmin şəxsə münasibətdə Vergi Məcəlləsinin58.2-ci maddəsində müəyyən olunmuş maliyyəsanksiyası tətbiq olunacaqmı?

Mülkiyyətində və ya istifadəsində olan avtonəqliyyat vasitələri iləAzərbaycan Respublikasının ərazisində sərnişin və yükdaşımalarını həyata keçirən şəxslər ƏDV qeydiyyatınaalındıqdan sonra öz fəaliyyətlərini ƏDV-nin və mənfəət (gəlir)vergisinin ödəyicisi kimi davam etdirdiklərindən, onlarınfərqlənmə nişanı almaqla sabit şəkildə vergi ödəmək öhdəlikləriyaranmır və həmin şəxslərə “Fərqlənmə nişanı”nın alınmamasınagörə maliyyə sanksiyası tətbiq edilmir.


? 36. Bankın lisenziyası ləğv olunmuşdur və hal-hazırda iflas prosesindədir. Bu səbəbdən, bankınaktivlərinin satılmasına zərurət yaranmışdır. Buəməliyyat ƏDV-yə cəlb olunurmu?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, bankın iflas proseduru çərçivəsindəaktivlərinin təqdim edilməsi - 2017-ci il yanvarın 1-dən 3 ilmüddətinə ƏDV-dən azaddır.



www.taxes.gov.az30

? 37. Avtonəqliyyat vasitələri ilə AzərbaycanRespublikasının ərazisində sərnişin və yükdaşımalarını həyata keçirən şəxs ƏDV məqsədləriüçün könüllü qaydada qeydiyyata alınmaqla bağlıərizəni nə vaxt verə bilər?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, mülkiyyətində və ya istifadəsində olanavtonəqliyyat vasitələri ilə Azərbaycan Respublikasınınərazisində sərnişin və yük daşımalarını (o cümlədən taksi ilə) vəyaxud həmin daşımaları müqavilə əsasında digər şəxslərvasitəsilə həyata keçirənlər hər il yanvar ayının 31-dən gec olmayaraq ƏDV məqsədləri üçün qeydiyyata alınmasına dairərizəni uçotda olduğu vergi orqanına təqdim edir və həminşəxslərin ƏDV məqsədləri üçün qeydiyyatı həmin ayın birincigünündən qüvvəyə minir.


? 38. Fərdi sahibkar kimi vergi uçotuna alınaraq,icbari sığorta müqavilələri üzrə sığorta agentiyəm.Bu halda sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi olabilərəmmi?

İcbari sığorta müqavilələri üzrə xidmət göstərən sığortaagentlərinin sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi olmasınaqanunvericilikdə məhdudiyyət nəzərdə tutulmur. Həmin şəxslərsadələşdirilmiş verginin ödəyicisi olduğu halda, əldə etdiklərihasilatdan 2 faiz dərəcə ilə vergi ödəyirlər.



www.taxes.gov.az 31

? 39. Mülkiyyətində və ya istifadəsində olan avto nəqliyyat vasitələri ilə Azərbaycan Respublika -sının ərazisində sərnişin və yük daşımalarını (ocümlədən taksi ilə) və yaxud həmin daşımalarımüqavilə əsasında digər şəxslər vasitəsilə həyatakeçirən və könüllü qaydada ƏDV qeydiyyatınaalınmış şəxsin ƏDV qeydiyyatı nə vaxt ləğv olunabilər?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, mülkiyyətində və ya istifadəsində olanavtonəqliyyat vasitələri ilə Azərbaycan Respublikasınınərazisində sərnişin və yük daşımalarını (o cümlədən taksi ilə) vəyaxud həmin daşımaları müqavilə əsasında digər şəxslərvasitəsilə həyata keçirənlər ƏDV-nin məqsədləri üçün sonqeydiyyatın qüvvəyə mindiyi tarixdən etibarən 3 il keçdikdənsonrakı istənilən vaxt qeydiyyatın ləğv olunması barədə ərizəverə bilərlər.


? 40. Ödəmə qabiliyyətini itirmiş bankın iflas prose-duru çərçivəsində aktivlərinin təqdim edilməsi ƏDV-yə necə cəlb olunur?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, bankın iflas proseduru çərçivəsindəaktivlərinin təqdim edilməsi - 2017-ci il yanvarın 1-dən 3 ilmüddətinə ƏDV-dən azad edilmişdir.



www.taxes.gov.az32

? 41. Müəssisəmiz müntəzəm olaraq sərnişindaşımailə məşğuldur. Eşitdiyimizə görə, 2019-cu ildənavtobusların idxalı ƏDV-dən azad olunacaq. Belə birdəyişiklik varmı?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, sürücü daxil olmaqla, 10 nəfərdən çoxadam daşımaq üçün nəzərdə tutulmuş, sıxılmış qazla işləyənavtobusların idxalı 2020-ci il yanvarın 1-dən 5 il müddətinə ƏDV-dən azad edilmişdir. Bu səbəbdən, 1 yanvar 2020-ci iltarixədək qeyd olunan avtobusların idxalı ümumi qaydada ƏDV-yə cəlb olunur. Qeyd edək ki, 1 yanvar 2020-ci ildən tətbiq olu-nacaq bu azadolma benzin və dizel yanacağı ilə işləyənavtobusların idxalına şamil edilmir.


? 42. Mikro, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafınıdəstəkləyən dəyişikliklər çərçivəsində ƏDV üzrəhər hansı güzəşt nəzərdə tutulurmu?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, KOB klaster şirkəti tərəfindən mikro, kiçikvə orta sahibkarlığın inkişafını dəstəkləyən müvafiq icrahakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun)təsdiqedici sənədi əsasında istehsal, yaxud emal məqsədləriüçün texnikanın, texnoloji avadanlıqların və qurğuların idxalı -KOB klaster şirkətinin KOB klaster şirkətlərinin reyestrinə daxiledildiyi tarixdən 7 il müddətinə ƏDV-dən azad edilmişdir.



www.taxes.gov.az 33

? 43. Bakı şəhərində şadlıq evi işlədən hüquqi şəxsofisiantların əmək müqaviləsi əsasında işə cəlbolunması ilə bağlı problemlərlə üzləşir. Belə ki, ayınbir neçə günü toy olur və işçilər tez-tez öz işyerlərini dəyişirlər. Elə etmək olarmı ki, sahibkarlarəmək müqaviləsi bağlamadan ofisiantlarıçalışdırsınlar?

Vergi Məcəlləsində edilmiş dəyişikliyə əsasən, 1 yanvar 2019-cu il tarixdən iaşə obyektlərində müştərilərə xidmətgöstərən fiziki şəxslər (ofisiant) aylıq 10 manat məbləğə Bakışəhəri üçün 2 əmsalı tətbiq etməklə 20 manat sadələşdirilmişvergi ödəməli və sadələşdirilmiş verginin ödənilməsi barədəqəbz almaqla öz vergi öhdəliklərini yerinə yetirməlidirlər. Buzaman ofisiantla şadlıq evini işlədən vergi ödəyicisi arasındaəmək müqaviləsinin bağlanmasına zərurət yaranmır.Məlumat üçün qeyd edək ki, vergi ödəyicisi “Sadələşdirilmişvergi üzrə sabit məbləğin ödənilməsi haqqında qəbz”i almaqüçün yazılı müraciət etdikdə, sadələşdirilmiş vergininödənilməsini təsdiq edən ödəniş sənədini müraciətinə əlavəedir, elektron qaydada müraciət etdikdə isə ödənişi müraciətinedildiyi zaman elektron qaydada həyata keçirir. Ödənişsənədində vergi ödəyicisinin VÖEN-i göstərilməlidir. Vergiödəyicisi hesablanmış sabit vergini tam məbləğdə dövlətbüdcəsinə ödədikdən sonra ona müvafiq olaraq kağızdaşıyıcısında və ya elektron qaydada “Sabit verginin ödənilməsihaqqında qəbz” verilir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 220.10-cu maddə


www.taxes.gov.az34

? 44. Fərdi sahibkar sadələşdirilmiş vergininödəyicisi olmaqla Bakı şəhərində pərakəndəticarətlə məşğuldur. 2019-cu il yanvar ayının 1-dənBakıda fəaliyyət göstərən vergi ödəyicisi üçünsadələşdirilmiş verginin dərəcəsi 4 faizdən 2 faizəendirilmişdir. 2018-ci ilin 4-cü rübünün hesabatı2019-cu ildə verilir. Bu zaman vergi ödəyicisi 2018-ci ilin 4-cü rübündə əldə etdiyi hasilatdan neçəfaiz vergi ödəməlidir?

Əldə olunan hasilat bütün ölkə üzrə 2 faiz dərəcə ilə vergiyə 1 yanvar 2019-cu il tarixdən etibarən cəlb ediləcəkdir. Qeyd olunanlara əsasən, 2018-ci ilin 4-cü rübündə əldə edilmiş hasilata görə 4 faiz dərəcə ilə vergi ödənilməlidir.


? 45. Vəkillər Kollegiyasının üzvüyəm. 1 yanvar 2019-cu ildən vəkillərin sosial sığorta ödəmələrininmiqdarında hər hansı dəyişiklik varmı?

Vəkillər Kollegiyasının üzvlərinin ödədikləri məcburi dövlət sosialsığorta haqqının dərəcəsi ilə bağlı qanunvericilikdə dəyişiklikedilməmişdir. Həmin şəxslər əvvəlki qaydada gəlirlərinin 20 faizimiqdarında sosial sığorta haqqı ödəməlidirlər.



www.taxes.gov.az 35

? 46. Mən Bakı şəhərində fərdi qaydada bərbərfəaliyyəti ilə məşğulam. Əldə etdiyim gəlirdən nəqədər vergi ödəməliyəm?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, fərdi qaydada bərbər fəaliyyəti ilə məşğulolan (qadın və ya kişi bərbərləri olmasına fərq qoyulmadan)şəxslər aylıq 15 manat məbləğə Bakı şəhəri üçün 2 əmsalı tətbiqetməklə 30 manat məbləğində sadələşdirilmiş vergi ödəyir. Buəmsal Gəncə, Sumqayıt və Xırdalan şəhərlərində 1,5, Abşeronrayonunun qəsəbə və kəndləri (Xırdalan şəhəri istisna olmaqla),Şirvan, Mingəçevir, Naxçıvan, Lənkəran, Yevlax, Şəki və Naftalanşəhərlərində 1,0, digər rayon (şəhər) və qəsəbələrdə (kəndlərdə)isə 0,5-dir. Məsələn, Astara şəhərində bərbər fəaliyyəti ilə məşğulolan şəxslər “Sabit verginin ödənilməsi haqqında qəbz” alaraq,ayda 7,5 manat (15 manat x 0.5 ) məbləğində sadələşdirilmişvergi ödəməlidirlər. Sadələşdirilmiş verginin ödənilməsi barədəsabit qəbz əldə edən şəxslərin vergi öhdəliyi yerinə yetirilmişhesab edilir. Bərbər fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərin vergiorqanına bəyannamə təqdim etmək öhdəlikləri yaranmır.Məlumat üçün qeyd edək ki, vergi ödəyicisi “Sadələşdirilmiş vergiüzrə sabit məbləğin ödənilməsi haqqında qəbz”i almaq üçünyazılı müraciət etdikdə, sadələşdirilmiş verginin ödənilməsinitəsdiq edən ödəniş sənədini müraciətinə əlavə edir, elektron qay-dada müraciət etdikdə isə ödənişi müraciətin edildiyi zaman elek-tron qaydada həyata keçirir. Ödəniş sənədində vergi ödəyicisininVÖEN-i göstərilməlidir. Vergi ödəyicisi hesablanmış sabit verginitam məbləğdə dövlət büdcəsinə ödədikdən sonra ona müvafiqolaraq kağız daşıyıcısında və ya elektron qaydada “Sabit vergininödənilməsi haqqında qəbz” verilir.



www.taxes.gov.az36

? 47. Bakı şəhərində fərdi qaydada dərzi fəaliyyəti iləməşğulam. Əldə etdiyim gəlirdən nə qədər vergiödəməliyəm?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, fərdi qaydada dərzi fəaliyyəti ilə məşğulolan şəxslər aylıq 10 manat məbləğə Bakı şəhərində 2 əmsalıtətbiq etməklə 20 manat sabit vergi ödəyir və vergininödənilməsi barədə qəbz əldə edir. Nəzərə almaq lazımdır ki, buəmsal Gəncə, Sumqayıt və Xırdalan şəhərlərində 1,5, Abşeronrayonunun qəsəbə və kəndləri (Xırdalan şəhəri istisna olmaqla),Şirvan, Mingəçevir, Naxçıvan, Lənkəran, Yevlax, Şəki və Nafta-lan şəhərlərində 1,0, digər rayon (şəhər) və qəsəbələrdə(kəndlərdə) isə 0,5-dir. Sadələşdirilmiş verginin ödənilməsibarədə sabit qəbz əldə edən şəxslərin vergi öhdəliyi yerinəyetirilmiş hesab olunur. Dərzi fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərinvergi orqanına bəyannamə təqdim etmək öhdəlikləri yaranmır. Məlumat üçün qeyd edək ki, vergi ödəyicisi “Sadələşdirilmişvergi üzrə sabit məbləğin ödənilməsi haqqında qəbz”i almaqüçün yazılı müraciət etdikdə, sadələşdirilmiş vergininödənilməsini təsdiq edən ödəniş sənədini müraciətinə əlavəedir, elektron qaydada müraciət etdikdə isə ödənişi müraciətinedildiyi zaman elektron qaydada həyata keçirir. Ödənişsənədində vergi ödəyicisinin VÖEN-i göstərilməlidir. Vergiödəyicisi hesablanmış sabit vergini tam məbləğdə dövlətbüdcəsinə ödədikdən sonra ona müvafiq olaraq kağızdaşıyıcısında və ya elektron qaydada “Sabit verginin ödənilməsihaqqında qəbz” verilir.



www.taxes.gov.az 37

? 48. Topdan ticarət fəaliyyəti ilə məşğulam. Bu vaxtaqədər malları həm sənədlə, həm də sənədsiz qay-dada satmışam. Qanunda edilmiş dəyişikliyə görəmalların sənəd olmadan satılmasına görə sanksiyatətbiq edilir. Qanunu bilmədiyim üçün ilin əvvəlindəsənədsiz mal satmışam. Belə əmələ birinci dəfə yolverdiyim nəzərə alınaraq mənə güzəşt olunabilərmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, elektron qaimə-faktura və ya elektronvergi hesab-fakturası təqdim edilməli olduğu halda mallarınelektron qaimə-faktura və ya elektron vergi hesab-fakturasıverilmədən təqdim edilməsinə görə - malları təqdim edən şəxsətəqvim ili ərzində belə hala birinci dəfə yol verdikdə təqdimedilmiş malların satış qiymətinin 10 faizi, ikinci dəfə yol verdikdə20 faizi, üç və daha çox dəfə yol verdikdə 40 faizi miqdarındamaliyyə sanksiyası tətbiq edilir. Lakin qanunvericiliyə əsasən,yeni maliyyə sanksiyaları qüvvəyə mindiyi gündən 1 ilmüddətində belə hala birinci dəfə yol verildikdə vergi orqanıtərəfindən vergi ödəyicisinə maliyyə sanksiyası tətbiq olunmurvə yalnız rəsmi (yazılı) xəbərdarlıq edilir. Xəbərdarlıq edildikdənsonra vergi ödəyicisi tərəfindən təkrarən belə hala yol verildiyiaşkarlanarsa, o zaman vergi ödəyicisinə maliyyə sanksiyasıtətbiq edilir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 5.13-cü maddə və“Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında” Qanun, 2.1-ci maddə


www.taxes.gov.az38

? 49. Özəl sektorda fəaliyyət göstərən hüquqi şəxsinbaş mühasibiyəm. Müəssisənin direktorunun aylıqəməkhaqqı 1.500 manatdır. Dəyişikliklərdən sonra qeyd olunan məbləğdənişəgötürənin (sığortaedənin) vəsaiti hesabına nəqədər sosial sığorta haqqı ödənilməlidir?

“Sosial sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmiş müddəalarına əsasən,sığorta haqqına cəlb edilən aylıq gəlirin 200 manatadək olanhissəsindən 22 faiz, 200 manatdan yuxarı olan hissəsindən 15 faiz dərəcə ilə sosial sığorta haqqı hesablanır. Bununlayanaşı, “İşsizlikdən sığorta haqqında” Azərbaycan RespublikasıQanununa əsasən, işsizlikdən sığorta üzrə sığorta tariflərisığortaedən tərəfindən ödənilən sığorta haqqı üzrə hesablanmışəməyin ödənişi fondunun 0,5 faizi, sığortaolunan tərəfindənödənilən sığorta haqqı üzrə işçinin əməkhaqqının 0,5 faiziməbləğində müəyyən edilmişdir. Buna əsasən işçinin 1.500manat əməkhaqqı üçün işəgötürənin vəsaiti hesabına 239manat sosial sığorta haqqı, 7.5 manat məbləğində isə işsizlikdənsığorta üzrə sığorta haqqı ödənilir (200 x 22% + 1.300 x 15% =239; 1.500 x 0,5% = 7,5).Nəzərə alınmalıdır ki, 1 yanvar 2019-cu il tarixədək həminməbləğə görə işəgötürənin vəsaiti hesabına 330 manat sosialsığorta haqqı ödənilirdi (1.500 x 22% = 330 manat).



www.taxes.gov.az 39

2Vergidənyayınmanın və “kölgəiqtisadiyyatı”nınmiqyasınınazaldılması

www.taxes.gov.az40

? 1. Məcburi nişanlama dedikdə, nə başa düşülür?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, məcburi nişanlama - müvafiq icrahakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindənmüəyyən olunmuş malların idxalı, istehsalı, satışı və dövriyyəsinəvergi nəzarətinin həyata keçirilməsi məqsədilə həmin mallaratətbiq olunan markaların üzərində yerləşdirilən məcburinişanlama kodu və digər qoruyucu elementlər başa düşülür.


? 2. Müəssisəm Azərbaycanda fəaliyyət göstərəndigər müəssisənin təsisçisidir. Bilmək istərdim,müəssisəmin gəlirləri ilə bağlı hər hansı azadolmanəzərdə tutulubmu?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, qanunla müəyyən olunmuş qaydadagəlirlərin və xərclərin uçotunu aparan, ƏDV-nin məqsədləri üçünqeydiyyata alınmayan və əməliyyatlarının həcmi ardıcıl 12 aylıqdövrün istənilən ayında (aylarında) 200.000 manatadək olanrezident müəssisənin təsisçisi (payçısı) və yaxud səhmdarlarıolan hüquqi şəxslərin dividend gəlirləri vergidən azaddır.


Vergidən yayınmanın və “kölgə iqtisadiyyatı”nın miqyasının azaldılması

www.taxes.gov.az 41

? 3. Vergi Məcəlləsinin 58.8.2-ci maddəsinə əsasən,malların alışını və ya mədaxilini təsdiq edən, buMəcəllənin 58.8-ci maddəsində nəzərdə tutulansənədlərdən ən azı biri olmadıqda – alıcıya təqvimili ərzində belə hala birinci dəfə yol verdikdə alınmışmalların dəyərinin 10 faizi, ikinci dəfə yol verdikdə20 faizi, üç və daha çox dəfə yol verdikdə 40 faizimiqdarında maliyyə sanksiyası tətbiq edilir.Vergi Məcəlləsinin 58.8-ci maddəsində isə mallarınalışını təsdiq edən sənəd kimi elektron qaimə-faktura və ya elektron vergi hesab-fakturası qeydedilmişdir. Bu halda, 01.01.2018-ci il tarixədək kağızdaşıyıcısında olan qaimə-faktura əsasında alınan və01.01.2019-cu il tarixinə vergi ödəyicisininmülkiyyətində olan mallara yuxarıda qeyd edilənsanksiya tətbiq olunacaqmı?

1 yanvar 2018-ci il tarixədək kağız qaimə-faktura əsasındaalınmış mallara görə Vergi Məcəlləsinin 58.8.2-ci maddəsindənəzərdə tutulmuş maliyyə sanksiyası tətbiq edilmir. 1 yanvar2018-ci il tarixdən sonra elektron qaimə-faktura olmadanmədaxil edilmiş mallara isə ümumi qaydada maliyyə sanksiyasıtətbiq olunur.



www.taxes.gov.az42

? 4. Vergi nəzarəti tədbiri zamanı vergi ödəyicisininsahibliyində olan malların alışını təsdiq edən heçbir sənəd olmadıqda, vergi orqanı bu halı gəlirlərinvə xərclərin uçotunun aparılmaması kimiqiymətləndirərək, Vergi Məcəlləsinin 58.8.2-cimaddəsində nəzərdə tutulmuş maliyyə sanksiya -sından əlavə olaraq, 58.8.3-cü maddədə göstərilənmaliyyə sanksiyasını da tətbiq edəcəkmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmiş58.8.3-cü maddəsinin müddəalarına əsasən, qanunla nəzərdətutulmuş qaydada gəlirlərin və xərclərin uçotu aparılmadıqda -alıcıya sənədlərlə rəsmiləşdirilməyən xərclərə görə maliyyəsanksiyasının tətbiq edilməsi nəzərdə tutulur. Vergi Məcəlləsinin58.8.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmış maliyyə sanksiyasıtətbiq edildikdən sonra həmin mallara çəkilmiş xərcinrəsmiləşdirilməməsinə görə yenidən Vergi Məcəlləsinin 58.8.3-cü maddəsi ilə müəyyən olunmuş maliyyə sanksiyasıtətbiq edilmir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 58.8.2-ci və 58.8.3-cü maddələr


www.taxes.gov.az 43

? 5. Yeni dəyişikliyə əsasən, fiziki şəxslərin muzdluişlə əlaqədar gəlir vergisinə əhəmiyyətli vergiazadolması tətbiq edilir. Bu azadolmaların fonundaəmək müqaviləsi bağlamayan işəgötürənlərəmünasibətdə nəzarət gücləndirilirmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, Azərbaycan Respublikasının ƏməkMəcəlləsində nəzərdə tutulmuş qaydada əmək müqaviləsi(kontraktı) hüquqi qüvvəyə minmədən işəgötürən tərəfindənfiziki şəxslərin hər hansı işlərin (xidmətlərin) yerinə yetirilməsinəcəlb edilməsi yolu ilə onların gəlirlərinin gizlədilməsinə(azaldılmasına) şərait yaradıldığına görə işəgötürənə hər bir beləşəxs üzrə təqvim ili ərzində belə hala birinci dəfə yol verdikdə2.000 manat, ikinci dəfə yol verdikdə 4.000 manat, üç və dahaçox dəfə yol verdikdə 6.000 manat məbləğində maliyyəsanksiyası tətbiq edilir.Məlumat üçün qeyd edək ki, Vergi Məcəlləsinin 58.10-cumaddəsində müəyyən olunmuş yeni maliyyə sanksiyası“Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişiklikedilməsi haqqında” Qanun qüvvəyə mindiyi gündən 1 ilmüddətində belə hala birinci dəfə yol verildikdə, yalnız vergiorqanı tərəfindən rəsmi (yazılı) xəbərdarlıq edildikdən sonrahəyata keçirilən vergi nəzarəti tədbirləri zamanı tətbiq edilir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 58.10-cu maddə və“Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında” Qanun, 2.1-ci maddə


www.taxes.gov.az44

? 6. Malların elektron qaimə-faktura verilmədəntəqdim olunmasına görə cərimə tətbiq ediləcəkmi?

Elektron qaimə-faktura və ya elektron vergi hesab-fakturası təq -dim edilməli olduğu halda, malların elektron qaimə-faktura vəya elektron vergi hesab-fakturası verilmədən təqdim edilmə sinəgörə - malları təqdim edən şəxsə təqvim ili ərzində belə hala bi -rinci dəfə yol verdikdə təqdim olunmuş malların satış qiy mə tinin10 faizi, ikinci dəfə yol verdikdə 20 faizi, üç və daha çox də fəyol verdikdə 40 faizi miqdarında maliyyə sanksiyası tətbiq edilir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 58.13-cü maddə və“Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında” Qanun, 2.1-ci maddə

? 7. Bank sektorunda çalışıram. 2.500 manatəməkhaqqı alıram. Maaşımdan nə qədər gəlir ver-gisi tutulmalıdır?

Bank sektorunda işləyən fiziki şəxslərin muzdlu işdən aylıqgəlirləri 8.000 manatadək olduqda həmin gəlirdən vergi tutul-mur. Belə ki, Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdənqüvvəyə minmiş müddəalarına əsasən, neft-qaz sahəsindəfəaliyyəti olmayan və qeyri-dövlət sektoruna aid edilən vergiödəyicilərində işləyən fiziki şəxslərin muzdlu işdən aylıq gəlirləri8.000 manatadək olduqda verginin dərəcəsi 0 (sıfır) faiz təşkiledir.



www.taxes.gov.az 45

? 8. Tikinti materiallarının istehsalı ilə məşğul olanşirkətdə işləyirəm. Aylıq əməkhaqqım 1.040manatdır. Əməkhaqqımdan vergi və sosial sığortahaqqı hansı məbləğdə tutulacaq?

1 yanvar 2019-cu il tarixdən qanunvericiliyə edilmiş dəyişikliyəəsasən, neft-qaz sahəsində fəaliyyəti olmayan və qeyri-dövlətsektorunda işləyən fiziki şəxslərin muzdlu işdən aylıq gəlirləri8.000 manatadək olduqda vergi 0 faiz, 8.000 manatdan çoxolduqda 8.000 manatdan çox olan məbləğin 14 faiziməbləğində müəyyən edilir. Həmin fiziki şəxsin sosial sığortahaqqına cəlb edilən aylıq gəliri 200 manatdan çox olduqda 6 manat + 200 manatdan çox hissənin 10 faizi miqdarında sosialsığorta haqqı tutulur.Qeyd olunanlara əsasən, aylıq gəliri 1.040 manat olan fizikişəxsin əməkhaqqından vergi tutulmur. Lakin həmin məbləğdən90 manat sosial sığorta haqqı tutulur (1.040 - 200 x 10% = 84 +6 (200 x 3%) = 90

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 101.1-1-ci maddə və “Sosial sığorta haqqında” Qanun, 14-cü maddə


www.taxes.gov.az46

? 9. Müəssisənin yeganə təsisçisi fiziki şəxsdir.Müəssisə trikotaj mallarının istehsalı ilə məşğulolur və aylıq dövriyyəsi 200.000 manatı keçmir.Mənfəət vergisinin ödəyicisidir. Müəssisə əldə et-diyi mənfəətdən vergini verdikdən sonra özününyeganə təsisçisi olan şəxsə qalan vəsaiti verərkənvergi tutmalıdırmı?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, qanunla müəyyən olunmuş qaydadagəlirlərin və xərclərin uçotunu aparan, ƏDV-nin məqsədləri üçünqeydiyyata alınmayan və əməliyyatlarının həcmi ardıcıl 12 aylıqdövrün istənilən ayında (aylarında) 200.000 manatadək olanrezident müəssisənin təsisçisi (payçısı) və yaxud səhmdarlarıolan fiziki şəxslərin dividend gəlirləri vergidən azaddır. Qeyd olunanlara əsasən, müəssisəniz qanunla müəyyən olunmuşqaydada gəlirlərin və xərclərin uçotunu apardığı halda onunmənfəətindən təsisçiyə ödənilən dividend vergidən azad edilir.


? 10. Vergi Məcəlləsinin 58.8.2-ci maddəsininməqsədləri üçün malların dəyəri dedikdə, hansıdəyər nəzərdə tutulur?

Vergi Məcəlləsinin 58.8.2-ci maddəsinin məqsədləri üçünmalların dəyəri dedikdə həmin malların alış qiyməti, malların alışqiymətini müəyyən etmək mümkün olmadığı halda, topdansatışbazar qiyməti nəzərdə tutulur.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 58.16-cı maddə


www.taxes.gov.az 47

3 Vergitutma bazasınıngenişləndirilməsi

www.taxes.gov.az48

? 1. Hüquqi şəxs ləğv prosesindədir. Kreditorlarıqarşısında bütün öhdəliklərini yerinə yetirdikdənsonra qalan əmlakı payçılar arasında bölüşdürülür.Bu əmlaklar əvvəlki illərin bölüşdürülməmişmənfəəti hesabına alınmışdır. Həmin əmlakıntəsisçilərə verilməsi zamanı müəssisənin vergiöhdəliyi yaranırmı?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, hüquqi şəxsin öz təsisçilərinin(payçılarının) və yaxud səhmdarlarının xeyrinə xalis mənfəətinin(sadələşdirilmiş vergi ödəyiciləri tərəfindən vergi və xərclərçıxıldıqdan sonra gəlirin) bölüşdürülməsi, o cümlədən hüquqişəxs ləğv edilərkən xalis mənfəəti hesabına formalaşan əmlakın(aktivlərin) bölüşdürülməsi, habelə səhmlərin (payların) xalismənfəət hesabına artırılan nominal dəyəri hüdudlarında gerialınması ilə bağlı pul və ya digər ödəmələr şəklində etdiyi ödənişdividend hesab edilir. Qeyd olunanlara əsasən, hüquqi şəxsləğv edilərkən xalis mənfəəti hesabına formalaşan əmlakın(aktivlərin) bölüşdürülməsi dividend sayılmaqla 10 faiz dərəcəilə ödəmə mənbəyində vergiyə cəlb edilir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 13.2.15-ci və 122.1-ci maddələr

Vergitutma bazasının genişləndirilməsi

www.taxes.gov.az 49

? 2. Müəssisə ləğv edilərkən onun xalis mənfəətihesabına alınmış əmlakın təsisçilər arasındabölüşdürülməsi dividend hesab edilirmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, hüquqi şəxs ləğv edilərkən xalis mənfəətihesabına formalaşan əmlakın (aktivlərin) bölüşdürülməsinəticəsində əldə edilən gəlir dividend hesab edilir.


? 3. Offşor zonada təsis edilmiş (qeydiyyatdankeçmiş) qeyri-rezident müəssisənin offşor zona ol-mayan ərazidəki nümayəndəliyinə AzərbaycanRespublikasının rezidenti tərəfindən aparılanödənişlərdən ödəmə mənbəyində vergi tutulurmu?

Güzəştli vergi tutulan ölkələrdə təsis edilmiş (qeydiyyatdankeçmiş) şəxslərə, o cümlədən digər ölkələrdə olan filial və yanümayəndəliklərinə, habelə güzəştli vergi tutulan ölkələrdə olanbank hesablarına rezidentlərin və qeyri-rezidentlərin AzərbaycanRespublikasındakı daimi nümayəndəlikləri tərəfindən birbaşa vəya dolayısı ilə edilən ödənişlər Azərbaycan mənbəyindən gəlirhesab olunur. Qeyd olunanlara əsasən, güzəştli vergi tutulanölkədə təsis edilmiş (qeydiyyatdan keçmiş) qeyri-rezidentmüəssisənin güzəştli vergi tutulan ölkə hesab edilməyən ərazidəolan nümayəndəliyinə aparılan ödənişlərdən ödəmə mənbəyində10 faiz dərəcə ilə vergi tutulur.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 13.2.16.14-1-ci, 125.1.9-cu və 128.3-cü maddələr


www.taxes.gov.az50

? 4. Müəssiəsəmiz broker fəaliyyəti ilə məşğuldur.1yanvar 2019-cu il tarixdənVergi Məcəlləsinəhüquqişəxsin nizamnamə kapitalındakı iştirak payı və yasəhmlərinsatılmasından əldə olunan gəlirlərinvergiyə cəlb olunmasını tənzimləyən 96.5-ci və104.6-cı maddələr əlavə edilmişdir. Həminmaddələrin tətbiqi ilə bağlı misallarla izahverilməsini xahiş edirik.

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmiş 96.5və 104.6-cı maddələrinə əsasən, hüquqi şəxsin nizamnaməkapitalındakı iştirak payı və ya səhmlər xalis aktivlərin iştirak payıvə ya səhmlərə mütənasib dəyərindən yuxarı qiymətə təqdimedildikdə faktiki təqdimetmə qiyməti ilə nizamnamə kapitalındakıiştirak payının və ya səhmin nominal dəyəri arasındakı fərq,iştirak payı və ya səhmlər xalis aktivlərin iştirak payı və yasəhmlərə mütənasib dəyərindən aşağı qiymətə (güzəştliqiymətlə) təqdim edildikdə isə alqı-satqı müqaviləsininbağlandığı tarixə xalis aktivlərin mütənasib dəyəri ilə nizamnaməkapitalındakı iştirak payının nominal dəyəri arasındakı fərqvergiyə cəlb edilən gəlirdir (mənfəətdir). İştirak payları və yasəhmlər nominal qiymətdən yuxarı qiymətə alınmışdırsa, həminiştirak paylarının və ya səhmlərin təqdim edilməsi zamanıgəlirdən çıxılan xərclər bu aktivlərin faktiki satınalma qiyməti ilənəzərə alınır.Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmiş102.1.27 və 106.1.19-cu maddələrinə əsasən vergi ödəyicisininazı 3 (üç) il ərzində mülkiyyətində olan iştirak payının və yasəhmin təqdim edilməsindən əldə olunan gəlirlərinin 50 faizi gəlir(mənfəət) vergisindən azaddır.


www.taxes.gov.az 51

Vergi Məcəlləsinin qeyd olunan maddələrindən göründüyü kimi:• Hüquqi şəxsin nizamnamə kapitalındakı iştirak payı və yasəhmlər xalis aktivlərin iştirak payı və ya səhmlərə mütənasibdəyərindən yuxarı qiymətə təqdim edildikdə faktiki təqdimetməqiyməti ilə nizamnamə kapitalındakı iştirak payının və ya səhminnominal dəyəri arasındakı fərq.• İştirak payı və ya səhmlər xalis aktivlərin iştirak payı və yasəhmlərə mütənasib dəyərindən aşağı qiymətə (güzəştliqiymətlə) təqdim edildikdə isə alqı-satqı müqaviləsininbağlandığı tarixə xalis aktivlərin mütənasib dəyəri ilə nizamnaməkapitalındakı iştirak payının nominal dəyəri arasındakı fərqvergiyə cəlb edilən gəlir (mənfəət) hesab olunur.• Həmçinin, vergi ödəyicisinin azı 3 (üç) il ərzində mülkiyyətindəolan iştirak payının və ya səhmin təqdim edilməsindən əldə olu-nan gəlirlərinin 50 faizi gəlir vergisindən və ya mənfəətvergisindən azaddır.Məlum olduğu kimi, “Kapital” maliyyə hesabatında müəssisəninözünə məxsus vəsaitlərini göstərən bir elementdir. Yəni müəssisəninistifadə etdiyi vəsaitlərin ona məxsus olan hissəsinin passivdəkiadıdır. Daha sadə dildə desək, kapital müəs-sisənin sərmayəsidir.Kapitala həmçinin xalis aktivlərdə deyilir.Kapital, həmçinin, müəssisənin aktivlərindən öhdəliklərini çıxdıqdansonra yerdə qalan hissəsinin ümumiləşmiş adıdır. Mühasibatbərabərliyinə əsasən, bunu aşağıdakı düsturla ifadə etmək olar:

Aktivlər = Öhdəliklər + KapitalKapital = Aktivlər - Öhdəliklər

Kapital özü də dörd hissədən ibarətdir: nizamnamə kapitalı,ehtiyatkapitalı, əlavə kapital və bölüşdürülməmiş mənfəət. Qeyd etməklazımdır ki, əksər müəssisələrdə bu elementlərdən əsasən ikisi -nizamnamə kapitalı və bölüşdürülməmiş mənfəətistifadə olunur.Bunları düstur şəklində aşağıdakı kimi ifadə etmək olar:

Kapital = Nizamnamə kapitalı + Bölüşdürülməmiş mənfəət

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 96-ci, 102-ci və 106-cı maddələr


www.taxes.gov.az52

misal “A” ASC-nin nizamnamə kapitalı hər birinin nominal dəyəri

100 manat olan 10 ədəd səhmdən ibarət olmaqla 1.000manat təşkil edir. Cəmiyyətin il ərzində bölüşdürülməmişmənfəəti 2.000 manat olmuşdur ki, nəticədə xalis aktivlərindəyəri 3.000 manat təşkil etmişdir. Bu halda, xalis aktivlərin səhmlərə mütənasib dəyəri 300manat təşkil edəcəkdir.

3.000 manat / 10 ədəd = 300 manatCəmiyyətin səhmlərinin təqdim edilməsindən əldə ediləngəlirlər və bu gəlirlərdən mənfəət (gəlir) vergisi aşağıdakıkimi hesablanacaq: 1-ci variant: 2019-cu ildə “A” ASC-nin səhmlərindən ikisihərbirinin qiyməti 500 manat, yəni hər biri xalis aktivlərinnizamnamə kapitalındakı səhmlərə mütənasib dəyərindən200 manat yuxarı olmaqla təqdim edilmişdir. Həminsəhmlərin vergi ödəyicisinin mülkiyyətində olma müddəti 4(dörd) ildir. Bu halda, həmin səhmlərin təqdimolunmasından əldə edilən gəlir (mənfəət) səhmlərin faktikitəqdim olunma dəyəri ilə nominal dəyəri arasındakı fərqkimi hesablanır və həmin səhmlərin vergi ödəyicisininmülkiyyətində olma müddəti 3 (üç) ildən çox olduğu üçünbu təqdimetmədən əldə olunan gəlirlərin 50 faizi gəlir(mənfəət) vergisindən azad edilir.

500 manat x 2 – 100 manat x 2 = 800 manat (əldə edilən gəlir) - xalis gəlir

800 manat x 50% = 400 manat (vergidən azad edilən gəlir)

Gəliri əldə edən şəxsin hüquqi və ya fiziki şəxs olmasındanasılı olaraq, bu gəlir üzrə vergi öhdəliyi aşağıdakı kimihesablanacaq:

Mənfəət vergisi (1.000 manat – 200 manat) x 20% = 160 / 2 = 80 manat

və ya Gəlir vergisi (1.000 manat – 200 manat) x 14% =

112 / 2= 56 manat


www.taxes.gov.az 53

misal 2-ci variant: 2019-cu ildə “A” ASC-nin səhmlərindən ikisihər

birinin qiyməti 120 manat, yəni hər biri xalis aktivlərinnizamnamə kapitalındakı səhmlərə mütənasib dəyərindən180 manat aşağı olmaqla təqdim edilmişdir və həminsəhmlərin vergi ödəyicisinin mülkiyyətində olma müddəti 3 (üç) ildən azdır. Bu halda, həmin səhmlərin təqdimolunmasından əldə edilən gəlir (mənfəət) təqdim olunansəhmlər üzrə xalis aktivlərin nizamnamə kapitalındakısəhmlərə mütənasib dəyəri ilə qeyd edilən səhmlərin nom-inal dəyəri arasındakı fərq kimi hesablanır.

300 manat x 2 – 100 manat x 2 = 400 manatGəliri əldə edən şəxsin hüquqi və ya fiziki şəxs olmasındanasılı olaraq, bu gəlir üzrə vergi öhdəliyi 1-ci variantdagöstərilən kimi hesablanacaqdır.


www.taxes.gov.az54

? 5. Böyük Britaniyada qeydiyyatda olan qeyri-rezi-dent müəssisədən avadanlıq alınması üçün sifarişverilib. Satıcının müəssisəmizə göndərdiyi hesab-fakturada əks olunan bank hesabı Honkonqdayerləşir. Honkonqun offşor zona olduğunu nəzərəalsaq, müəssisəmizin bu əməliyyata görə vergiöhdəliyi yaranırmı?

Güzəştli vergi tutulan ölkələrdə təsis edilmiş (qeydiyyatdankeçmiş) şəxslərə, o cümlədən digər ölkələrdə olan filial və yanümayəndəliklərinə, habelə güzəştli vergi tutulan ölkələrdə olanbank hesablarına rezidentlərin və qeyri-rezidentlərinAzərbaycan Respublikasındakı daimi nümayəndəlikləri tərə-findən birbaşa və ya dolayısı ilə edilən ödənişlər Azərbaycanmənbəyindən gəlir hesab olunur. Qeyd olunanlara əsasən,qeyri-rezident satıcının güzəştli vergi tutulan ölkə hesabedilməyən ölkədə təsis edilib-edilməməsindən asılı olmayaraq,ödənişin güzəştli vergi tutulan zonaya aparılmasına görə ödəməmənbəyində 10 faiz dərəcə ilə vergi tutulur.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 13.2.16.14-1-ci, 125.1.9-cu və 128.3-cü maddələr


www.taxes.gov.az 55

? 6. Müəssisəmiz Britaniya Vircin Adalarında qeydiy-yatda olan bankdan kredit cəlb edib. BritaniyaVircin Adaları offşor zonada yerləşir və məlumolduğu kimi, offşor zonada aparılan ödənişlər əlavəvergitutmaya məruz qalır. Alınmış kreditin hansıhissəsindən vergi tutmalıyıq (əsas hissəsindən,faizdən və ya tam məbləğdən)?

Vergi Məcəlləsində edilmiş dəyişikliklərə əsasən, güzəştli vergitutulan ölkələrdə təsis edilmiş (qeydiyyatdan keçmiş) şəxslərə,o cümlədən digər ölkələrdə olan filial və ya nümayəndəliklərinə,habelə güzəştli vergi tutulan ölkələrdə olan bank hesablarınarezidentlərin və qeyri-rezidentlərin Azərbaycan Res pub lika sın -dakı daimi nümayəndəlikləri tərəfindən birbaşa və ya dolayısı iləedilən ödənişlər Azərbaycan mənbəyindən gəlir hesab olunur.Bu maddənin məqsədləri üçün alınmış borclar üzrə qaytarılanborcun əsas məbləği (faizlər nəzərə alınmadan) Azərbaycanmənbəyindən gəlirə aid edilmir. Göründüyü kimi, güzəştli vergitutulan zonada yerləşən bankdan alınmış kredit qaytarılarkənödəmə mənbəyində vergi yalnız hesablanmış faizlərdən tutulur.Alınmış borcun əsas məbləğindən vergi tutulmur.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 13.2.16.14-1-ci, 125.1.9-cu və128.3-cü maddələr


www.taxes.gov.az56

? 7. Azərbaycan Respublikasının rezident bankı VircinAdalarında (ABŞ) müxbir hesabı açır və hesaba 1 milyon ABŞ dolları mədaxil edir. Vircin Adalarının(ABŞ) offşor zona olduğunu nəzərə alsaq, rezidentbankın bu əməliyyatdan vergi öhdəliyi yaranırmı?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmiş13.2.16.14-1-cü maddəsinin müddəalarına əsasən, buMəcəllənin 128-ci maddəsində nəzərdə tutulan güzəştli vergi tu-tulan ölkələrdə təsis edilmiş (qeydiyyatdan keçmiş) şəxslərə, ocümlədən digər ölkələrdə olan filial və ya nümayəndəliklərinə,habelə güzəştli vergi tutulan ölkələrdə olan bank hesablarınarezidentlərin və qeyri-rezidentlərin Azərbaycan Respubli ka -sındakı daimi nümayəndəlikləri tərəfindən birbaşa və ya dolayısıilə edilən ödənişlər Azərbaycan mənbəyindən gəlir hesab ol-unur. Bu maddənin məqsədləri üçün alınmış borclar üzrəqaytarılan borcun əsas məbləği (faizlər nəzərə alınmadan)Azərbaycan mənbəyindən gəlirə aid edilmir. Bu maddəninmüddəaları rezident banklar tərəfindən açılan müxbir hesablaraaid edilmir.Qeyd olunanlara əsasən, rezident banklar tərəfindən güzəştlivergi tutulan ərazidə yerləşən bankda açılmış müxbir hesablaraköçürülən məbləğə bu maddənin müddəaları tətbiq edilmir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 13.2.16.14-1, 125.1.9-cu və128.3-cü maddələr


www.taxes.gov.az 57

? 8. Mən təqaüdçüyəm, yaşadığım kənddə qonşularınyetişdirdiyi müxtəlif meyvə və tərəvəzi alaraq özavtomobilimlə Bakı şəhərinə gətirərək mağazalarasatıram. Bu halda vergi ödəməliyəmmi?

Kənd təsərrüfatı məhsullarının digər şəxslərdən tədarük edilərəksatılması vergiyə cəlb olunur. Bu zaman tərəfinizdən alınmışkənd təsərrüfatı məhsulları vergi ödəyicilərinə (mağazalara)satılarkən həmin məhsulların dəyərini Sizə ödəyən şəxsödənməli olan məbləğdən 2 faiz dərəcə ilə vergi tutur və qalanməbləği Sizə ödəyir. Bununla da, əldə etdiyiniz gəlirdən vergiöhdəliyi yerinə yetirilmiş olur və əlavə olaraq vergi orqanındaqeydiyyata alınmaqla bəyannamə təqdim etmək öhdəliyinizyaranmır.Əgər digər şəxslərin yetişdirdiyi meyvə və tərəvəzi satın alaraqöz avtomobilinizdən səyyar qaydada istehlakçılara (əhaliyə) sataraq gəlir əldə edirsinizsə, bu zaman Siz vergi orqanındauçota alınaraq VÖEN əldə etməli və seçiminizdən asılı olaraq,əldə etdiyiniz gəlirdən 2 faiz dərəcə ilə sadələşdirilmiş vergi vəya əldə olunan gəlirdən çəkdiyiniz xərclər çıxılmaqla qalanfərqdən vergidən azad olunan hissə (gəlirin 75 faizi) dəçıxılmaqla 20 faiz dərəcə ilə gəlir vergisi ödəməlisiniz.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 33.1-ci, 101.3-cü, 102.1.30-cu və101.6-cı maddələr

misal Gəlir: 1.000 manat;

Xərc 500 manat; Xərclər çıxıldıqdan sonra qalan gəlir = 500 manatGəlir vergisi = 25 manat (500 – 375 = 125 x 20%)


www.taxes.gov.az58

? 9. Müəssisəmiz avtomobillərin idxalı və satışı iləməşğuldur. Almaniyada yerləşən təchizatçışirkətdən illik faiz dərəcəsi 10 faiz olmaqla iki illikmüddətə 200 min avro borc alınmışdır. Xaricdənalınmış borc üzrə ödədiyimiz faizləri gəlirdən çıxabilərikmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasənxaricdən alınan borclar (xarici banklar vəkredit təşkilatları tərəfindən verilmiş, habelə xarici birjalardaticarət olunan istiqrazlar üzrə borclar istisna olmaqla) vergiödəyicisinin xalis aktivlərindən (kapitalından) iki dəfədən çoxolduğu halda, borcun xalis aktivdən (kapitaldan) iki dəfədən çoxolan hissəsinə görə hesablanmış faizlərin gəlirdən çıxılmasınayol verilmir. Bu maddənin müddəaları rezident banklara vəkredit təşkilatlarına aid edilmir.Eyni zamanda, Vergi Məcəlləsinə kapital anlayışı əlavəedilmişdir. Buna əsasən kapital - aktivlərdən bütün öhdəliklərçıxıldıqdan sonra vergi ödəyicisinin xalis aktivlərinin dəyəridir. Dəyişikliyə əsasən vergi ödəyicisinin xaricdən aldığı borclarınınxalis aktivlərindən iki dəfədən çox olduğu halda, borcun xalisaktivdən iki dəfədən çox olan hissəsinə görə hesablanmış faizlərgəlirdən çıxılmayacaq. Bu məhdudiyyət xarici banklar və kredit təşkilatları tərəfindənverilmiş, habelə xarici birjalarda ticarət olunan istiqrazlar üzrəborclara, habelə rezident bankların və kredit təşkilatlarınınxaricdən aldığı borclara aid edilmir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 110-cu maddə


www.taxes.gov.az 59


? 10. Müəssisənin təsisçisinin banka olan borcu müəssisənin dövriyyə vəsaiti hesabınaödənilmiş dir. Bu zaman müəssisənin vergi öhdəliyiyaranır mı?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, cəmiyyətin fəaliyyəti zamanı əldə edilmişaktivlərin, o cümlədən pul vəsaitlərinin (təsisçiyə borcların verilməsivə ya alınmış borcların əvəzinin qaytarılması istisna olmaqla)təsərrüfat fəaliyyətinin məqsədlərindən kənar digər məqsədlərüçün təsisçiyə verilməsi, habelə təsisçinin digər şəxslərə olanborclarının əvəzinin ödənilməsi vergitutma məqsədləri üçün divi-dend ödəmələrinə bərabər hesab edilir və bu zaman Məcəllənin122.1-ci maddəsi ilə ödəmə mənbəyində vergi tutulur.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 122.4-cü maddə

misal “A” MMC-nin xalis aktivlərinin dəyəri 100.000 manatdır.

Cəmiyyət illik 10 faiz olmaqla xaricdən 350.000 manat borcalmışdır. Bu halda cəmiyyət xaricdən alınmış borca görəillik hesablanmış faizi aşağıdakı qaydada gəlirdənçıxmalıdır:100.000 x 2 = 200.000 xalis aktivin iki misli350.000 – 200.000 = 150.000 xalis aktivdən iki dəfədən çoxolan hissə200.000 x 10% = 20.000 xərcə silinə bilən məbləğ150.000 x 10% = 15.000 xərcə silinə bilinməyən məbləğ

www.taxes.gov.az60

? 11. Həyatın yığım sığortasına ödənilən məbləğlərəvvəllər tam həcmdə gəlir vergisindən azad edilirdi.Bununla bağlı qanunvericilikdə dəyişiklik varmı?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən 3 ildən az olmayan müddətə bağlananmüqavilə ilə həyatın yığım sığortası və pensiya sığortası üzrəişəgötürənin sığortaolunanın vergiyə cəlb olunan gəlirlərinin 50 faizindən çox olmayan hissəsindən AzərbaycanRespublikasının sığortaçılarına ödədikləri sığorta haqları fizikişəxslərin gəlir vergisindən azaddır.

Əsas: Vergi Məcəlləsi,102.1.8-ci maddə


? 12. Fərdi sahibkar kimi mərkəzi univermaqda qızılvə digər zərgərlik məhsullarının satışı iləməşğulam. Sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi olaraqhasilatdan 2 faiz vergi ödəyə bilərəmmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, qızıl, ondan hazırlanmış zərgərlik və digərməişət məmulatlarının, habelə almazın (emal olunmuş,çeşidlənmiş, çərçivəyə salınmış və bərkidilmiş və emal olun-mamış, çeşidlənməmiş, çərçivəyə salınmamış və bərkidilməmişalmaz) satışını həyata keçirən şəxslərin sadələşdirilmiş vergininödəyicisi olmaq hüququ yoxdur. Qeyd olunanlara əsasən, qızılvə digər zərgərlik məhsullarının satışını həyata keçirən fərdisahibkar gəlir vergisinin ödəyicisi kimi uçota alınır.


www.taxes.gov.az 61


? 13. Məlum olduğu kimi, 1 yanvar 2019-cu il tarixədək3 ildən az olmayan müddətə bağlanan həyatın yığımsığortası üzrə müqaviləyə əsasən, işəgötürənin sı ğor -taçılara ödədiyi vəsaitin tam məbləği fiziki şəxs lə ringəlir vergisindən azad idi. 1 yanvar 2019-cu il tarixdənqüvvəyə minmiş dəyişikliyə əsasən, 3 ildən az olma -yan müddətə bağlanan müqavilə ilə həyatın yığım sı -ğor tası üzrə işəgötürənin sığortaçı la ra ödə di yisı ğortaolunanın vergiyə cəlb edilən gəlirlərinin 50faizindən çox olmayan hissəsi gəlir vergisindən azad -dır. 1 yanvar 2018-ci ildə bağlanmış həyatın yı ğım sı -ğor tası üzrə işçinin əməkhaqqı tam məbləğdəişə götürən tərəfindən sığortaçılara ödənilir. Mü qa vi lə - nin müddəti 3 ildir. Müqavilənin əvvəlki tarixdə bağ lan -dığını nəzərə alsaq, qanunvericiliyə edilən də yişiklikbu müqavilə üzrə ödənişlərə də tətbiq olunurmu?

Vergi Məcəlləsinin 102.1.8-ci maddəsinin 1 yanvar 2019-cuildən qüvvəyə minmiş müddəalarına görə, 3 ildən az olmayanmüddətə bağlanan müqavilə ilə həyatın yığım sığortası və pen-siya sığortası üzrə işəgötürənin sığortaolunanın vergiyə cəlb olunan gəlirlərinin 50 faizindən çox olmayan hissəsindənAzərbaycan Respublikasının sığortaçılarına ödədikləri sığortahaqları fiziki şəxslərin gəlir vergisindən azaddır. Bu maddəninmüddəaları 1 yanvar 2019-cu il tarixədək bağlanmış həyatınyığım sığortası müqavilələrinə də tətbiq olunur.Qeyd olunanlara əsasən, 3 ildən az olmayan müddətə bağlananhəyatın yığım sığortası müqaviləsi üzrə işəgötürən tərəfindənsığortaolunanın vergiyə cəlb olunan gəlirlərinin 50 faizindən çoxolan hissədə sığortaçılara köçürülən məbləğ ümumi qaydadagəlir vergisinə cəlb edilir.


www.taxes.gov.az62

? 14. Mətbuatdan əldə etdiyim məlumata görə, gələnildən sadələşdirilmiş verginin ləğv olunacaq. Mənavto yuma məntəqəsi işlədirəm və əsas müş tə ri lə -rim sərnişindaşıma şirkətləridir. Sadələşdirilmişvergi ödəyicisi kimi fəaliyyət göstərə bilərəmmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, vergi ödəyicisi kimi vergi orqanındauçotda olmayan şəxslərə (əhaliyə) göstərilən xidmətlərdənbaşqa, xidmətlərin göstərilməsini həyata keçirən şəxslərsadələşdirilmiş verginin ödəyicisi ola bilməz. Qeyd olunanlaraəsasən, fərdi sahibkar kimi digər hüquqi şəxslərə xidmətgöstərdiyinizi nəzərə alaraq, sizin sadələşdirilmiş vergininödəyicisi olmaq hüququnuz olmadığından, 1 yanvar 2019-cu iltarixdən gəlir vergisinin ödəyicisi kimi fəaliyyət göstərməlisiniz.O da nəzərə alınmalıdır ki, 1 yanvar 2019-cu ildən mikrosahibkarlıq subyektlərinin gəlirlərinin 75 faizi gəlir vergisindənazaddır.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 102.1.30-cu və 218.5.10-cu maddələr


www.taxes.gov.az 63


? 15. Rezident müəssisə xarici şirkətdə sahib olduğuiştirak payına görə dividend əldə edir. Həmin divi-dend gəliri Azərbaycan Respublikasında mənfəətvergisinə cəlb edilirmi?

Rezident müəssisə üçün vergitutma obyekti onun mənfəətidir.Vergi ödəyicisinin bütün gəlirləri, o cümlədən onun AzərbaycanRespublikasının hüdudlarından kənarda daimi nümayəndəliklərivasitəsilə əldə etdiyi gəlirləri, Azərbaycan Respublikasınınhüdudlarından kənarda əldə etdiyi dividend, faiz, royalti(vergidən azad edilən gəlirdən başqa) ilə bu Məcəllənin X fəslində göstərilən gəlirdən çıxılan xərc (vergidən azad ediləngəlirlər üzrə çəkilən xərclərdən başqa) arasındakı fərqmənfəətdir. Qeyd olunanlara əsasən, rezident müəssisəninAzərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda əldə etdiyigəliri Azərbaycanda mənfəət vergisinə cəlb edilir.


? 16. Obyektimi banka girov qoyaraq kreditgötürmüşəm. Krediti vaxtında qaytara bilmədiyimüçün bank tərəfindən həmin əmlak məhkəmə qərarıəsasında açıq hərracda satılacaq. Bu əməliyyatzamanı mənim vergi öhdəliyim yaranırmı?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmiş müd -dəa larına əsasən, yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinin açıq hər -rac qaydasında təqdim olunması üzrə hərracın nəticələrini təs diqedən ixtisaslaşdırılmış təşkilatlar tərəfindən satılan qeyri-yaşayışsahəsinin sahəsinə uyğun olaraq sadələş di rilmiş vergi hesablanır.


www.taxes.gov.az64


? 17. Müəssisə lizinq fəaliyyəti ilə məşğuldur. 2017-ciildə fiziki şəxslə (fərdi sahibkar olmayan fiziki şəxs)5 il müddətinə lizinq müqaviləsi bağlanmışdır.Qanunvericiliyə edilmiş dəyişikliyə əsasən, 2019-cuildən maliyyə lizinqi müqaviləsi üzrə lizinq alanqismində yalnız hüquqi şəxslər və fərdi sahibkarlarçıxış edirlər. Bu dəyişiklik 2019-cu ilədəkvətəndaşlarla bağlanmış lizinq müqavilələrinə dətətbiq edilirmi?

Vergi qanunvericiliyinə edilmiş dəyişikliyə əsasən, maliyyə lizin-qini həyata keçirən vergi ödəyiciləri 2019-cu il yanvarın 1-dəkbağlanmış maliyyə lizinqi müqavilələri (lizinq alan qismindəhüquqi şəxslər və fərdi sahibkarlar çıxış edən maliyyə lizinqimüqavilələri istisna olmaqla) barədə Vergilər Nazirliyininmüəyyən etdiyi formada məlumatı həmin tarixdən 15 günmüddətində qeydiyyatda olduqları vergi orqanına təqdimedirlər. 1 yanvar 2019-cu il tarixədək maliyyə lizinqi müqaviləsinibağlamış və müvafiq məlumat formasını qeydiyyatda olduqlarıvergi orqanına təqdim etmiş vergi ödəyiciləri tərəfindən həminmüqavilələr üzrə həyata keçirilən əməliyyatlara VergiMəcəlləsinin 2019-cu il yanvarın 1-dək qüvvədə olan müddəalarıtətbiq edilir. Eyni zamanda, lizinq fəaliyyəti ilə məşğul olan vergi ödəyicilərinin2019-cu il yanvarın 1-dək bağlanmış maliyyə lizinqi müqavilələriüzrə əldə olunan gəlirləri (mənfəəti) onların ƏDV-nin məqsədləriüçün məcburi qeydiyyata dair ərizə vermək öhdəliyi yaradanvergi tutulan əməliyyatlarının həcminə aid edilmir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 140.1-ci maddə və “Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2018-ci il 30 noyabr tarixli1356-VQD nömrəli Qanununun 2-ci maddəsi

www.taxes.gov.az 65


? 19. Fəaliyyətim alkoqollu və alkoqolsuz energetikiçkilərin ölkə ərazisinə idxalından və satışındanibarətdir. Bilmək istərdim ki, Vergi Məcəlləsinəedilmiş dəyişikliyə əsasən alkoqolsuz energetikiçkilər də aksiz vergisinə cəlb edilməlidirmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, alkoqolsuz və alkoqollu energetik içkiləraksizli mallara aid edilmişdir. Buna əsasən həmin mallar ölkəərazisinə idxal olunarkən müvafiq qaydada aksiz vergisinə cəlbolunurlar. Belə ki, alkoqollu energetik içkilərin hər litrinə 2,0manat, alkoqolsuz energetik içkilərin isə hər litrinə 3,0 manatməbləğində aksiz dərəcələri tətbiq ediləcəkdir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 190.1-ci, 190.3.9-cü və 190.3.10-cu maddələr

? 18. Metal tədarükü məntəqəsinə qara metalqırıntılarını təqdim edən vergi orqanlarında qey-diyyatda olmayan fiziki şəxsin gəlirindən vergi necətutulur?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, vergi ödəyicisi kimi vergi orqanındauçotda olmayan fiziki şəxslərə “Nağdsız hesablaşmalarhaqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 3.5-cimaddəsində göstərilən malların, o cümlədən əlvan və qarametal qırıntılarının təqdim edilməsinə görə ödəmələr verənhüquqi şəxslər və fərdi sahibkarlar ödəmə mənbəyində 2 faizdərəcə ilə vergini dövlət büdcəsinə ödəyirlər.


? 20. Müəssisəmiz dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaithesabına tikinti layihəsini icra edir və səhmlərininnəzarət zərfi 100 faiz dövlətə məxsusdur. Bu zamanalınmış mallara görə ödənilmiş ƏDV-ni əvəzləşdirəbilərikmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitlər(subsidiya və geri qaytarılmalı vəsaitlər istisna olmaqla)hesabına mallar (işlər, xidmətlər) alınarkən, ödənilmiş ƏDV-ninməbləği əvəzləşdirilmir. Qeyd olunanlara əsasən, dövlətbüdcəsindən ayrılan vəsait hesabına yerinə yetirilən tikintiişlərinə görə digər şəxslərdən malların (işlərin, xidmətlərin)alınmasına görə ödənilmiş ƏDV-nin məbləği əvəzləşdirilmir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 175.6-cı maddə

www.taxes.gov.az66


? 21. Müəssisə malların topdan satışı ilə məşğuldurvə illik dövriyyəsi 100.000 manatdır. Sadələşdirilmişvergi ödəyicisi ola bilərmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, topdansatış ticarət fəaliyyəti qaydasındamalların təqdim edilməsini həyata keçirən şəxslərinsadələşdirilmiş vergi ödəyicisi olmaq hüququ yoxdur. Qeyd olunanlara əsasən, topdansatış qaydasında ticarət fəaliyyəti iləməşğul olan müəssisə 1 yanvar 2019-cu il tarixdən mənfəət ver-gisinin ödəyicisi kimi fəaliyyət göstərir.


www.taxes.gov.az 67


? 22. Müəssisə lizinq fəaliyyəti ilə məşğul olur və01.02.2019-cu il tarixdə məişət texnikasını - soyudu-cu nu vətəndaşa lizinqə vermişdir. Bildiyimiz kimi,Vergi Mə cəl ləsinə əsasən, maliyyə lizinqi əməliyyatıƏDV-dən azaddır. Bu azadolma göstərilən əməliyyatatətbiq edilirmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, vergitutma məqsədləri üçün maliyyə lizin-qinin obyekti əsas vəsaitlərə aid edilən daşınar və daşınmazəmlakdır. İcarəyə verən maddi əmlakı maliyyə lizinqi müqaviləsi üzrəicarəyə verirsə, vergitutma məqsədləri üçün icarəçi əmlakın sahibi,icarə ödəmələri isə icarəçiyə verilmiş ssuda üzrə ödəmələr sayılır.Maliyyə lizinqi müqaviləsi üzrə lizinq alan qismində yalnız hüquqişəxslər və fərdi sahibkarlar çıxış edirlər.Qeyd olunanlara əsasən, 1 yanvar 2019-ci ildən məişət texnikasınınvətəndaşa lizinqə verilməsi maliyyə lizinqi hesab edilmir və buəməliyyat ümumi qaydada 18 faiz dərəcə ilə ƏDV-yə cəlb olunur.


? 23. Fərdi sahibkar olaraq trikotaj məhsullarınınisteh sa lı ilə məşğulam. İstehsal seximdə 12 nəfərişçi ça lı şır. Sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi olabilərəmmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüd dəalarına əsasən, işçi sayı 10 nəfərdən çox olan, istehsalfəaliy yətini həyata keçirən şəxslərin sadələşdirilmiş vergi ödəyicisiol maq hüququ yoxdur. Buna əsasən, işçi sayı 12 nəfər olan istehsal fəaliyyətini hə yata keçirən fərdi sahibkar gəlir vergisininödəyicisi kimi fəaliyyət göstərir.


www.taxes.gov.az68

? 24. Vergi Məcəlləsinin 218.5.8-ci maddəsində qeydedilən “işçi sayı 10 nəfərdən çox olan istehsalfəaliyyətini həyata keçirən şəxslər” dedikdə, vergiödəyicisi olan fiziki şəxs özü də işçi kimi öz istehsalsahəsində işləyirsə, say kimi 10 nəfərə daxildirmi? Həmçinin bu işçi sayına mühasib, rəhbər, gözətçikimi istehsal fəaliyyətində birbaşa iştirak etməyənvəzifələr üzrə işçilər daxildirmi?

Vergi Məcəlləsinin 13.2.34-cü maddəsinə əsasən, muzdlu iş -əmək qanunvericiliyinə uyğun olaraq müqavilə (kontrakt)əsasında haqqı ödənilməklə yerinə yetirilən əmək fəaliyyətidir.Muzdla işləyən şəxs bu Məcəllənin məqsədləri üçün “işçi”, bucür fiziki şəxsin işçi kimi göstərdiyi xidmətlərin haqqını ödəyənşəxs “işəgötürən”, bu cür haqq isə “əməkhaqqı” adlandırılır.Vergi ödəyicisi olan fiziki şəxs işəgötürən hesab edildiyi üçünfərdi sahibkar bu maddə ilə müəyyən olunmuş işçi sayına daxiledilmir. Eyni zamanda həmin işçi sayında tutduğu vəzifədən asılıolmayaraq (gözətçi, mühasib və s.) bütün işçilər daxil edilir.



? 25. Fərdi sahibkar kimi xəz-dəri məmulatlarınınidxalı və satışı ilə məşğulam. Sadələşdirilmişverginin ödəyicisi ola bilərəmmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, xəz-dəri məmulatlarının satışını həyatakeçirən şəxslərin sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi olmaqhüququ yoxdur.


www.taxes.gov.az 69


? 26. Fərdi sahibkar kimi sahibkarlıq fəaliyyətisubyektlərinə vergi və maliyyə məsələləri üzrəməsləhət xidmətləri göstərirəm. Vergilərimisadələşdirilmiş vergi rejimi ilə ödəyə bilərəmmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, vergi ödəyicisi kimi vergi orqanındauçotda olmayan şəxslərə (əhaliyə) göstərilən xidmətlərdənbaşqa, xidmətlərin göstərilməsini həyata keçirən şəxslərinsadələşdirilmiş vergi ödəyicisi olmaq hüququ yoxdur. Qeyd olunanlara əsasən, sahibkarlıq fəaliyyəti subyektlərinə vergi vəmaliyyə məsələləri üzrə məsləhət xidməti göstərən fərdi sahibkargəlir vergisinin ödəyicisi kimi fəaliyyət göstərir.


? 27. Hüquqi şəxs müvafiq lisenziya almaqla əczaçılıqfəaliyyəti ilə məşğul olur. O, bu fəaliyyəti üzrəsadələşdirilmiş verginin ödəyicisi ola bilərmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, bina tikintisi fəaliyyəti ilə məşğul olanşəxslər istisna olmaqla, lisenziya tələb edilən fəaliyyət növü iləməşğul olan şəxslər sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi olabilməzlər. Əczaçılıq fəaliyyəti lisenziya tələb edən fəaliyyət növüolduğundan müəssisəniz mənfəət vergisinin ödəyicisi kimifəaliyyət göstərməlidir.


www.taxes.gov.az70

? 28. Vergi Məcəlləsinə edilmiş dəyişikliklər üzrə218.5.13-cü maddədə bina tikintisi fəaliyyəti iləməşğul olan şəxslər istisna olmaqla, lisenziya tələbedilən fəaliyyət növü ilə məşğul olan şəxslərin sadə -ləş dirilmiş vergi ödəyicisi olmaq hüququ olmadığıqeyd edilmişdir. “Lisenziyalar və icazələr haqqında”Qa nunda nəzərdə tutulmuş icazə tələb olunan fəa -liy yət sahələri ilə məşğul olan şəxslərin sa də ləş -dirilmiş vergi ödəyicisi olmaq hüququ varmı?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, bina tikintisi fəaliyyəti ilə məşğul olanşəxslər istisna olmaqla, lisenziya tələb olunan fəaliyyət növü iləməşğul olan şəxslərin sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi olmaqhüququ yoxdur. Qeyd olunanlara əsasən, icazə tələb olunanfəaliyyət sahələri ilə məşğul olan şəxslər üçün lisenziyanın alınmasıtələb olunmadığı halda həmin şəxslərin sadələşdirilmiş vergiödəyicisi olmaq hüququ qanunvericilikdə məhdudlaşdırılmır.



? 29. Vergi orqanı tərəfindən keçirilən səyyar vergiyoxlaması zamanı vergi ödəyicisinin uçotməlumatlarında göstərilən malların faktiki olaraqonun sahibliyində olmadığı aşkar edildikdə, vergilərhansı hesabat dövrü üzrə hesablanır?

Vergi orqanı tərəfindən keçirilən səyyar vergi yoxlaması zamanıvergi ödəyicisinin uçot məlumatlarında göstərilən malların faktikiolaraq onun sahibliyində olmadığı aşkar edildikdə, vergiləryoxlama ilə əhatə edilən sonuncu hesabat dövrü üzrə hesablanır.


www.taxes.gov.az 71


? 31. Müəssisəmiz pərakəndə ticarət fəaliyyəti iləməşğuldur və 6 faiz dərəcə ilə sadələşdirilmişverginin ödəyicisidir. İllik dövriyyəsi 200.000 ma -natdan artıqdır. Növbəti ildən ticarət fəaliyyəti iləməşğul olan şəxslərin vergi öhdəliyində dəyişikliknəzərdə tutulurmu?

Vergi Məcəlləsində edilmiş dəyişikliklərə əsasən, 1 yanvar 2019-cu il tarixdən ticarət fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərin 6 faizdərəcə ilə sadələşdirilmiş vergitutma metodunu seçmək hüququləğv edilmişdir. Buna əsasən, 6 faiz dərəcə ilə sadələşdirilmişvergi rejimində fəaliyyət göstərən və illik dövriyyəsi 200.000 ma -natdan artıq olan ticarət fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər 1 yan-var 2019-cu ildən ƏDV-nin ödəyicisi kimi fəaliyyət göstərəcəklər.

davamı 72-ci səhifədə

? 30. Zəruri malların alınması ilə əlaqədar müəssisətərəfindən öz işçisinə pul vəsaiti verilmişdir. Həminpul vəsaitinin bir hissəsi müvafiq malların alınma sı naxərclənmiş, qalan hissəsi müəssisəyə qayta rıl ma -mışdır. Belə olan halda, işçiyə verilmiş pul vəsaiti işçi -nin muzdlu işlə əlaqədar gəlirinə aid edilməlidirmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, işəgötürən tərəfindən işçiyə (təhtəlhesabşəxsə) verilmiş təhtəlhesab vəsait müvafiq icra hakimiyyətiorqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən müəyyənedilmiş qaydada geri qaytarılmadıqda, həmin vəsaitin məbləğiişçinin vergi tutulan gəlirlərinə aid edilir.


www.taxes.gov.az72


əvvəli 71-ci səhifədə

Belə ki, 2019-cu il yanvarın 1-dək ticarət fəaliyyəti ilə məşğulolan və 6 faiz dərəcə ilə sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi olmaqhüququndan istifadə edən vergi ödəyiciləri həmin tarixdən 15(on beş) gün müddətində sahibliklərində qalan mallar barədəVergilər Nazirliyi tərəfindən müəyyən edilmiş formada məlumatıqeydiyyatda olduqları vergi orqanına təqdim edir. Həminməlumatlar hər bir vergi ödəyicisi tərəfindən bir dəfə təqdim olunur və təqdim edildiyi tarixdən 3 (üç) iş günü müddətində,düzəlişlər istisna olmaqla, həmin məlumatların dəqiqləş-dirilməsinə yol verilmir. Təqdim olunan məlumatlar mallarınuçota alınmasını təsdiq edən ilkin uçot sənədi hesab olunur vəhəmin mallara münasibətdə Vergi Məcəlləsinin 58.8.2-ci və58.8.3-cü maddələrində nəzərdə tutulan maliyyə sanksiyalarıtətbiq edilmir.Eyni zamanda, müvafiq məlumatı təqdim etmiş vergi ödəyiciləritərəfindən sahibliklərində qalan malların təqdim olunmasızamanı ƏDV 2019-cu il aprelin 1-dək həmin malların alış qiymətiilə satış qiyməti arasındakı fərqdən hesablanır.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 218-ci maddə və “Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2018-ci il 30 noyabr tarixli1356-VQD nömrəli Qanununun 2-ci maddəsi

www.taxes.gov.az 73

4 Vergi inzibatçılığınıntəkmilləşdirilməsi

www.taxes.gov.az74

? 1. Müəssisəmizin satış obyektində yanvar ayının 1-dən 15-dək xronometraj keçirilmişdir. Xrono met -ra jın nəticələri ilə razı deyilik və yeni müşahidəninke çirilməsi ilə bağlı fevral ayının 20-də vergi or qa -nı na müraciət etmişik. Vergi orqanı müəssisəninfəaliyyətinin xronometraj başa çatdıqdan sonrakıgündən yeni müşahidənin keçirilməsi üçün ərizətəqdim edilən günədək dayandırıldığını əsasgətirərək, azı 1 ay fəaliyyət göstərdikdən sonramüraciət edə biləcəyimizi bildirir. Bu, qanunauyğundurmu?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına uyğun olaraq, yeni xronometraj metodu iləmüşahidə keçirilməsi haqqında tələbi vergi ödəyicisi istənilənvaxt, lakin sonuncu xronometraj metodu ilə müşahidədən ən azı1 ay keçdikdən sonra, növbəti dəfə isə sonuncu müşahidədənən azı 2 ay keçdikdən sonra təqdim edə bilər. Bu zaman vergiödəyicisinin sahibkarlıq fəaliyyətini müvəqqəti dayandırdığımüddət vergi ödəyicisinin xronometraj metodu ilə yenimüşahidə keçirilməsi haqqında müraciət etmək üçün müəyyənolunmuş müddətə daxil edilmir. Qeyd olunanlara əsasən, vergiödəyicisi onda keçirilmiş xronometraj metodu ilə müşahidədənsonra azı 1 ay ərzində fəaliyyət göstərdikdən sonra yenixronometrajın keçirilməsi üçün müraciət edə bilər.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 15.1.13-cü və 50.1-2-ci maddələr

Vergi inzibatçılığının təkmilləşdirilməsi

www.taxes.gov.az 75

? 3. Bələdiyyədən icarəyə götürülmüş torpağa görəyerli büdcəyə icarə haqqı ödəyirik. Bələdiyyəmüəssisəmizə elektron qaimə-faktura verməlidirmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, dövlət hakimiyyəti, yerli özünüidarəetməorqanları və büdcə təşkilatları tərəfindən işlərin və xidmətlərintəqdim edilməsi zamanı işlərin və xidmətlərin alıcılarına elektronqaimə-fakturanın verilməsi qanunvericilikdə nəzərdə tutulma-mışdır. Qeyd olunanlara əsasən, bələdiyyələr tərəfindən icarəyəverilmiş torpaq sahəsinə görə müəssisəyə elektron qaimə-faktura təqdim edilmir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 16.1.11-6.2-ci maddə

? 2. Müəssisəmizin müxtəlif banklarda hesabları varvə bankların həmin hesablar üzrə göstərdiyi xid mət -lərin müqabilində biz banklara xidmət haqqı ödəyirik.Banklar tərəfindən bizə göstərilən belə xidmətlərəgörə elektron qaimə-faktura təqdim edilməlidirmi?

Bank əməliyyatlarını həyata keçirən şəxslər tərəfindənmüştərilərin hesabları üzrə xidmətlərin göstərilməsi əməliyyatıüzrə elektron qaimə-fakturanın təqdim edilməsi qanunvericilikdəistisna edilmişdir. Qeyd olunanlara əsasən, banklar tərəfindənmüəssisəyə göstərilən maliyyə xidmətlərinə görə elektron qaimə-faktura təqdim edilmir.



www.taxes.gov.az76

? 4. Notariat hərəkətlərinin aparılması üzrə göstərilənxidmətlərə görə xüsusi notariuslar tərəfindən elek-tron qaimə-faktura təqdim edilməlidirmi?

Xüsusi notariuslar tərəfindən (notariat hərəkətlərininaparılmasına və notariat hərəkətləri ilə əlaqədar) xidmətləringöstərilməsinə görə xidmətlərin alıcısına elektron qaimə-fakturatəqdim edilmir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 16.1.11-6.3-cü maddə

? 5. Bank tərəfindən çek kitabçalarının satışı üzrəalıcılara elektron qaimə-faktura verilməlidirmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, bank əməliyyatlarını həyata keçirənşəxslər tərəfindən müştərilərin hesabları üzrə xidmətləringöstərilməsi zamanı elektron qaimə-faktura təqdim edilmir.Göründüyü kimi, banklar tərəfindən elektron qaimə-fakturanıntəqdim edilməməsi yalnız müştərilərin hesabları üzrə göstərilənxidmətlərə aid edilmişdir. Qeyd olunanlara əsasən, çekkitabçalarının satışı zamanı alıcıya banklar tərəfindən elektronqaimə-faktura təqdim edilməlidir.



www.taxes.gov.az 77

? 6. Mətbuatdan tanış olduğumuz məlumata əsasən,2019-cu ildən onlayn kassa aparatları tətbiqediləcək. Bu doğrudurmu?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, pərakəndə ticarət və (və ya) ictimai iaşəfəaliyyəti üzrə nağd pul hesablaşmalarını müvafiq icrahakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindənmüəyyən edilən meyarlara cavab verən və müvafiq icrahakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) elek-tron informasiya sisteminə real vaxt rejimində qoşulmuş nəzarət-kassa aparatı vasitəsi ilə həyata keçirmək vergi ödəyicisininvəzifəsi kimi təsbit edilmişdir. Dəyişikliyə əsasən 2019-cu ildənVergilər Nazirliyinin elektron informasiya sisteminə real vaxtrejimində qoşulmuş nəzarət-kassa aparatlarının tətbiqinəmərhələli qaydada başlanılacaqdır.


? 7. Bank tərəfindən hesabın idarə edilməsi üzrəgöstərilən xidmətlərə görə verilən qəbz və ya digərciddi hesabat blankları vergi ödəyicisinin xərcinitəsdiq edən sənəd sayılırmı?

Bank əməliyyatlarını həyata keçirən şəxslər tərəfindən verilənqəbz və ya digər ciddi hesabat blankları xidmətlərin alınması iləbağlı çəkilən xərcləri təsdiq edən sənəd hesab olunur.



www.taxes.gov.az78

? 8. Fərdi sahibkar Siyəzən rayonunda qeydiyyat -dadır, onun bir təsərrüfat subyekti (obyekti) var vəhəmin obyekt Gəncə şəhərində yerləşir. Belə olanhalda, vergi ödəyicisi bəyannamələri hansı vergiorqanına təqdim etməlidir?

Vergi bəyannamələri vergi ödəyicisinin qeydiyyatda olduğuvergi orqanına təqdim edilir. Vergi ödəyicisinin bir təsərrüfatsubyekti (obyekti) olduqda və həmin təsərrüfat subyekti(obyekti) vergi ödəyicisinin olduğu yerdən kənarda olduqdavergi ödəyicisi həmin təsərrüfat subyektinin (obyektinin) olduğuünvan üzrə yenidən uçota alınır. Qeyd olunanlara əsasən, fərdisahibkar yaşayış yeri üzrə Siyəzən rayonunda qeydiyyatdaolmasına baxmayaraq onun yeganə təsərrüfat subyekti Gəncəşəhərində yerləşdiyi üçün fərdi sahibkarın vergi orqanlarındakıqeydiyyat ünvanı Gəncə şəhərinə dəyişdirilir (yenidən uçotaalınır).Əlavə olaraq qeyd edək ki, vergi ödəyicisinin iki və daha çoxtəsərrüfat subyekti (obyekti) olduqda, həmin vergi ödəyicisi iqti-sadi maraqlar mərkəzinin yerləşdiyi ünvan üzrə, yəni vergiödəyicisinin fəaliyyəti üzrə gəlirlərinin formalaşmasında dahaçox iştirak edən təsərrüfat subyektinin (obyektinin), o cümlədənistehsal sahəsinin yerləşdiyi yer üzrə yenidən uçota alınır.



www.taxes.gov.az 79

? 9. Gözəllik salonu fəaliyyətini həyata keçirdiyimobyektin profilini dəyişərək pərakəndə ticarətləməşğul oluram. Vergi nəzarəti tədbiri zamanı müfət -tişlər mənə vergi orqanına ərizə təqdim etməklə fəa -liy yət növünü dəyişdirməli olduğumu bildirdilər. Buvaxtadək müvafiq ərizəni təqdim etməmişəm.Bilmək istəyirəm ki, dəyişiklik barədə vergiorqanına nə vaxta qədər məlumat verməliyəm?

Vergi nəzarəti tədbiri zamanı vergi ödəyicisinin uçotməlumatlarından fərqli məlumatlar əldə olunarsa, bu barədəvergi ödəyicisinə bildiriş göndərilir. Bildiriş göndərildikdən 5 işgünü müddətində vergi ödəyicisi dəyişikliklərə dair ərizə təqdimetməzsə, uçot məlumatlarında dəyişikliklər vergi orqanıtərəfindən aparılır və bu barədə 3 iş günü müddətində vergiödəyicisinə məlumat verilir.


? 10. Vergi orqanı tərəfindən “elektron kabinet”iməvergi borcunun ödənilməsinə dair bildirişgöndərilmişdir. Həmin bildiriş möhürlə təsdiqedilmiş formada da göndəriləcəkmi?

Vergi orqanının vergi ödəyicisinə göndərdiyi hər hansı qərar,akt, bildiriş, tələbnamə, məktub və ya digər sənədlər (onlarınsurətləri) adı göstərilməklə vergi orqanının rəhbəri (onunmüavini) tərəfindən imzalanmalı və möhürlə təsdiq edilməlidir.Elektron üsulla göndərilən sənədlərin möhürlə təsdiq edilməsitələb olunmur.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 70-ci maddə


www.taxes.gov.az80

? 11. Səyyar vergi yoxlaması aparılan müəssisəninmaliyyə direktoru müvəqqəti olaraq əməkqabiliyyətini itirmişdir. Bu zaman səyyar vergiyoxlaması təxirə salına bilərmi?

Yoxlama barədə qərar qəbul etmiş vergi orqanınınəsaslandırılmış qərarına əsasən növbəti və ya növbədənkənarsəyyar vergi yoxlaması vergi ödəyicisinin rəhbəri (onu əvəz edənşəxs və ya vergi və ya maliyyə məsələləri üzrə məsul şəxs) vəya fərdi sahibkar müvəqqəti olaraq əmək qabiliyyətini itirdikdəəmək qabiliyyəti bərpa olunanadək, lakin 9 aydan çox olma-maqla dayandırılır (təxirə salınır). Göründüyü kimi, müəssisəninmaliyyə direktorunun əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirməsi halıyoxlamanın dayandırıldığı hallarına aid edilmişdir.


? 12. Vergi orqanı əməkdaşları tərəfindən keçirilənoperativ vergi nəzarət tədbiri zamanı mənə məxsusobyektdən bəzi sənədlər götürülmüşdür.Bildiyimizə görə, sənədlər və nümunə kimi əşyalaryalnız səyyar vergi yoxlaması zamanı götürülə bilər.Bu hal qanunvericiliyin tələblərinə uyğundurmu?

Vergi Məcəlləsinin 43.1-ci maddəsinə əsasən, sənədlərin vənümunə kimi əşyaların götürülməsinə səyyar vergi yoxlaması vəoperativ vergi nəzarət tədbiri keçirildikdə yol verilir. Göründüyükimi, operativ vergi nəzarəti tədbiri zamanı bəzi sənədlərin vənümunə kimi əşyaların götürülməsi qanunvericiliyin tələblərinəuyğundur.



www.taxes.gov.az 81

? 13. Məhkəmənin qərarı əsasında müəssisənin son 5illik fəaliyyəti yoxlanılır (2013-2017-ci illər üzrə).Həmin illərdə müəssisənin fəaliyyəti üzrə 2 dəfəsəyyar vergi yoxlaması keçirilmiş və nəticəsi üzrəmüvafiq qərarlar qəbul olunmuşdur. Keçirilmişsəyyar vergi yoxlamaları ümumilikdə 2010-2017-ciilləri əhatə etmişdir. Hazırkı yoxlama ilə qəbul olu-nacaq qərar əsasında hazırkı yoxlamanın əhatəetmədiyi illər üzrə (2010-2012-ci illər) qəbul olunmuşqərarlar dəyişdirilə və ya ləğv edilə bilərmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, Vergi Məcəlləsinin 38.3-cü maddəsindənəzərdə tutulmuş əsas üzrə keçirilən səyyar vergi yoxlamasınınmateriallarına baxılmanın nəticələri üzrə qəbul olunan qərarlaramünasibətdə səyyar vergi yoxlamasının materiallarınabaxılmanın nəticələri üzrə vergi orqanının rəhbəri (rəhbərinmüavini) 10 gün müddətində aşağıda göstərilən qərarlardanbirini çıxarır:• əvvəlki vergi yoxlamasının nəticəsi üzrə qəbul edilmiş qərarınqüvvədə saxlanılması;• əvvəlki vergi yoxlamasının nəticəsi üzrə qəbul edilmiş qərarıntam və ya qismən ləğv edilməsi və ya qərara dəyişiklikləredilməsi;• yeni qərarın qəbul edilməsi.Qeyd olunanlara əsasən, məhkəmə qərarı əsasında keçirilənsəyyar vergi yoxlamasının nəticəsi üzrə qəbul olunan qərarlaryoxlamanın əhatə etmədiyi illər üzrə qəbul olunmuş qərarlarınhüquqi nəticəsini dəyişdirmir.



www.taxes.gov.az82

? 14. Pərakəndə ticarətlə məşğulam. Ərzaqməhsulları satan mağazam var və kassa-aparatıquraşdırmışam. Eşitdiyimə görə, gələn ildən çekverməməyə görə sanksiyalar artırılır. Budoğrudurmu?

Pərakəndə ticarətdə nağd pul hesablaşmaları aparılan zamanalıcıya nəzarət-kassa aparatının çekini təqdim etmək vergiödəyicisinin vəzifəsidir. Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu iltarixdən qüvvəyə minmiş müddəalarına əsasən, müştərilərdənalınmış nağd pulun müqabilində nəzarət-kassa aparatı çekininverilməməsinə görə vergi ödəyicisinə təqvim ili ərzində belə hal-lara birinci dəfə yol verildikdə 1.000 manat məbləğində, ikincidəfə yol verildikdə 3.000 manat məbləğində, üç və daha çoxdəfə yol verildikdə 6.000 manat məbləğində maliyyə sanksiyasıtətbiq ediləcəkdir.


? 15. Vergi Məcəlləsinin 137-ci maddəsinə uyğunolaraq hüquqi şəxs yaratmadan göstərilən birgəsahibkarlıq fəaliyyəti ƏDV-nin məqsədləri üçünayrıca şəxs sayılır. Bu maddənin məqsədi üçün“ayrıca şəxs” dedikdə, kim nəzərdə tutulur?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, birgə sahibkarlıq fəaliyyətinin uçotunuaparan şəxs ƏDV-nin məqsədləri üçün ayrıca şəxs sayılır.



www.taxes.gov.az 83

? 16. Müəssisə 1 yanvar 2019-cu il tarixdən məcburiqaydada ƏDV qeydiyyatına alınmış (dövriyyənin200.000 manatı keçməsinə görə) və müəssisəninhəmin tarixədək fəaliyyəti üzrə zərəri yaranmışdır.Sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi olduğumuzdövrdə yaranan zərər mənfəət vergisi üzrəöhdəliklərlə kompensasiya edilə bilərmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, vergi ödəyicisi mənfəət (gəlir) vergisininödəyicisi olduğu tarixədək yaranmış zərərlər növbəti ilin gəlirlərihesabına kompensasiya edilmir. Buna görə də sadələşdirilmişverginin ödəyicisi olduğu dövrdə yaranmış zərərlər müəssisəninmənfəət vergisi ödəyicisi olduğu dövrdə əldə etdiyi gəlirlərihesabına kompensasiya edilə bilməz.


misal 1 yanvar 2019-cu il tarixədək sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi

olan “A” MMC gəlir və xərclərinin uçotunu aparmış və 2018-ci ili 10.000 manat zərərlə başa vurmuşdur. Müəssisə1 yanvar 2019-cu il tarixdən məcburi qaydada ƏDVqeydiyyatına alınmışdır (dövriyyənin 200.000 manatıkeçməsinə görə). 2019-cu il üzrə müəssisə mənfəətləişləmiş və ilin nəticələrinə görə 15.000 manat mənfəət əldəetmişdir. Bu halda, Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildənqüvvəyə minmiş müddəalarına əsasən, vergi ödəyicisimənfəət vergisinin ödəyicisi olduğu tarixədək yaranmışzərərlər növbəti ilin gəlirləri hesabına kompensasiya edilmir.Göründüyü kimi, sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi olduğudövrdə yaranmış zərərlər (10.000 manat) müəssisəninmənfəət vergisi ödəyicisi olduğu dövrdə əldə etdiyimənfəətindən (15.000 manat) çıxıla bilməz və bu dövrdəəldə etdiyi mənfəət tam məbləğdə vergiyə cəlb edilir.


www.taxes.gov.az84

? 18. Müəssisəmiz ƏDV tutulan əməliyyatlarla yanaşı,ƏDV-dən azad olunan əməliyyatlar da aparır. ƏDVtutulan əməliyyatlar üçün alınmış mallara görəödənilmiş ƏDV-nin məbləği xüsusi çəki metodu,yoxsa tam məbləğdə əvəzləşdirilir?

Vergi ödəyicisi tərəfindən ƏDV-yə cəlb edilən əməliyyatlarlayanaşı, ƏDV-dən azad olunan əməliyyatlar aparılarkən, buəməliyyatlara aid olan mallar (işlər, xidmətlər) üzrəsənədləşdirilmiş məlumatlar əsasında ƏDV ödənilməklə və ƏDV-dən azad edilməklə mədaxil olunan malların (işlərin, xidmətlərin)ayrı-ayrılıqda uçotu aparıldığı halda, ƏDV tutulan əməliyyatlarüçün alınmış mallara (işlərə, xidmətlərə) görə ödənilmiş ƏDV-nin məbləği Vergi Məcəlləsinin 175.1-ci maddəsinə uyğunolaraq, tam məbləğdə əvəzləşdirilir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 175.4-cü maddə


? 17. Sahibkarlıq fəaliyyətindən gəlir əldə etməyənqeyri-kommersiya təşkilatı aldığı əvəzsizköçürmələri, üzvlük haqlarını və ianələri “Mənfəətvergisinin bəyannaməsi”nin müvafiq sətirlərindəəks etdirməklə vergi orqanına təqdim etməlidirmi?

Vergi Məcəlləsinin 149.1.5-ci maddəsinə əsasən, sahibkarlıqfəaliyyətindən gəlir əldə edən qeyri-kommersiya təşkilatlarıtərəfindən “Mənfəət vergisinin bəyannaməsi”nin təqdim edilməsinəzərdə tutulduğundan, sahibkarlıq fəaliyyətindən gəlir əldəetməyən qeyri-kommersiya təşkilatlarının bəyannamə verməköhdəliyi yaranmır.


www.taxes.gov.az 85


misal “A” MMC topdan ticarət fəaliyyəti ilə məşğuldur. 2019-cu

ilin yanvar ayında 118.000 manat (o cümlədən 18.000manat ƏDV) dəyərində yuyucu vasitələri, 50.000 manatdəyərində (ƏDV-dən azad edilən əməliyyat) isə AzərbaycanRespublikasında istehsal olunmuş quş əti alınmışdır. Hər ikimala 10 faiz ticarət əlavəsi tətbiq edilməklə yuyucuvasitələri 110.000 manata (ƏDV-siz), quş əti isə 55.000manata təqdim edilmişdir. Cəmiyyətin dövriyyəsiümumilikdə 165.000 manat (ƏDV-siz) təşkil etmiş və tərkibiaşağıdakı kimi olmuşdur:- ƏDV-yə cəlb olunan əməliyyat (yuyucu vasitələrinin satışı)– 110.000 manat (ƏDV-siz);- ƏDV-dən azad edilmiş əməliyyat (quş ətinin satışı) -55.000 manat;Vergi tutulan dövriyyənin ümumi dövriyyədəki xüsusi çəkisi- 66,67 faiz (110.000 / 165.000 x 100%) təşkil etmişdir.Müəssisənin yanvar ayı üzrə əvəzləşdirilən ƏDV məbləğiaşağıdakı kimi olacaq:Alınmış quş ətinin (ƏDV-dən azad olunan əməliyyat) vəyuyucu vasitələrin (ƏDV-yə cəlb olunan əməliyyat) ayrı-ayrılıqda uçotu aparılmışdır. Bu halda ödənilmiş ƏDV tamməbləğdə əvəzləşdirilir, yəni 18.000 manat (ödənilmiş ƏDV)x 100% = 18.000 manat.

www.taxes.gov.az86

? 19. Müəssiəsəmiz 1 yanvar 2019-cu ildən məcburiqaydada ƏDV qeydiyyatına alınmış və bu ildənƏDV-nin və mənfəət vergisinin ödəyicisi kimifəaliyyət göstərir. Müəssiəsəmiz sadələşdirilmişverginin ödəyicisi olduğu dövrdə gəlir və xərcinuçotunu aparmışdır. Sadələşdirilmiş vergininödəyicisi olduğumuz dövrdə balansımızda olanavadanlığa qanunla icazə verilən həddən aşağıamortizasiya və təmir xərci normaları tətbiqedilmişdir. Bunun nəticəsində yaranan fərq mənfəətvergisi ödəyicisi olduğumuz dövrün gəlirlərihesabına kompensasiya edilirmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu ildən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, bu Məcəllənin 157.3.3-cü maddəsindəgöstərilən hallar istisna olmaqla, vergi ödəyicisi mənfəət (gəlir)vergisinin ödəyicisi olduğu tarixədək yaranmış zərərlər, habeləbu Məcəllənin 114-cü və 115-ci maddələrində nəzərdə tutulanamortizasiya və təmir xərcləri normalarından aşağı norma tətbiqedilməsi nəticəsində yaranan və növbəti illərə keçirilənməbləğlər növbəti ilin gəlirləri hesabına kompensasiya edilmir.



www.taxes.gov.az 87

misal “A”MMC mənfəət vergisinin ödəyicisi olduğu tarixədək

balansında hesabat ilinin sonuna qalıq dəyəri 100.000manat olan avadanlıqlara görə vergi ili üçün müəyyənedilmiş amortizasiya normasından (20 faiz) aşağı norma(10 faiz), həmçinin onların təmirinə müəyyən olunmuş təmirnormasından (5 faiz) aşağı norma (2 faiz) tətbiq etmişdir.Aşağı norma tətbiq edilməsi nəticəsində yaranan və növbətiillərə keçirilən ehtiyat məbləğlər:Amortizasiya: (100.000 x 20%) – (100.000 x 10%) = 20.000 – 10.000=10.000 manat;Təmir: (100.000 x 5%) – (100.000 x 2%) = 5.000 - 2.000 =3.000 manat.Bu halda, müəssisə növbəti ildə mənfəət vergisi ödəyicisiolduğu halda, sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi olduğuəvvəlki ilin amortizasiya və təmir xərclərinin növbəti iləkeçirilən məbləğlərini gəlirdən çıxılan xərclərin üzərinə(10.000 manat və 3.000 manat) əlavə edə bilməz.


www.taxes.gov.az88


? 20. Vergi Məcəlləsinin yeni redaksiyada təqdimedilmiş 154.5-ci və 155.3-cü maddələri nəzərəalınmaqla, 3 şəxsdən ibarət birgə sahibkarlıqfəaliyyətində sahibkarlıq fəaliyyətinin uçotunuaparan şəxsdən başqa, digər şəxslər də mütləqqaydada ƏDV qeydiyyatına alınmaq üçün müraciətetməlidirlərmi?

Vergi Məcəlləsinin 154.5-ci maddəsinin 1 yanvar 2019-cu iltarixdən qüvvəyə minmiş müddəalarına əsasən, hüquqi şəxsyaratmadan göstərilən birgə sahibkarlıq fəaliyyəti ƏDV-ninməqsədləri üçün ayrıca şəxs sayılır. Bu maddənin məqsədiüçün “ayrıca şəxs” dedikdə, birgə sahibkarlıq fəaliyyətinin uço-tunu aparan şəxs nəzərdə tutulur. Qeyd olunanlara əsasən,birgə sahibkarlıq fəaliyyətinin uçotunu aparan şəxs qeydiyyataalınmaq üçün ərizə verməyə borclu olduğundan, birgəsahibkarlıq fəaliyyətinin digər iştirakçılarının birgə sahibkarlıqməqsədləri üçün ƏDV qeydiyyatına alınmaq zərurəti yaranmır.


www.taxes.gov.az 89

5Vergi güzəştlərininsəmərəliliyininyüksəldilməsi

www.taxes.gov.az90

? 1. Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı iləməşğulam. Vergidən azad olduğumu nəzərə alaraqvergidən azad olan əməliyyatlarımın uçotunuaparmalıyammı?

Vergidən azad olunan gəlir əldə edən şəxslər də digərsahibkarlıq fəaliyyəti subyektləri kimi vergitutma obyektlərinindəqiq uçotunu aparmağa borcludurlar. Ona görə də kəndtəsərrüfatı məhsullarının istehsalı ilə məşğul olan şəxslər buəməliyyatlar üzrə gəlirlərini və xərclərini qanunla müəyyənedilmiş qaydada rəsmiləşdirməli və vergi orqanına bəyanetməlidirlər. Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüd dəalarına əsasən, bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş vergi güzəştvə azadolmalarını əldə edən şəxslər tərəfindən vergidən azad olu-nan gəlirlərin bəyan edilməməsinə və ya azaldılmasına gö rə vergiödəyicisinə bəyan edilməmiş və ya azaldılmış gəlirin (xərc lərçıxılmadan) 6 faizi miqdarında maliyyə sanksiyası tətbiq edilir.Bu maliyyə sanksiyası kənd təsərrüfatı məxsullarının istehsalçılarınamünasibətdə 2020-ci il yanvarın 1-dən tətbiq ediləcəkdir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 58.15-ci maddə və“Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2018-ci il 30 noyabr tarixli1356-VQD nömrəli Qanununun 2-ci maddəsi

Vergi güzəştlərinin səmərəliliyinin yüksəldilməsi

www.taxes.gov.az 91

? 2. Fərdi sahibkar kənd təsərrüfatı məhsulununistehsalı ilə məşğul olur. İstehsal etdiyi tərəvəzbazarda satılır. Bildiyimiz kimi, kənd təsərrüfatıməhsullarının satışı vergidən azaddır. Fərdisahibkar vergidən azad olunmuş gəlirlərinə görəvergi orqanına bəyannamə təqdim etməlidirmi?Bəyannamə təqdim etmədikdə ona hər hansıcərimə nəzərdə tutulurmu?

Vergi Məcəlləsi ilə nəzərdə tutulmuş vergi güzəşt vəazadolmalarının verilməsini vergi uçotunun aparılmaması kimibaşa düşənlər çox ciddi qanun pozuntusuna yol vermiş olurlarvə belə şəxslər tərəfindən vergidən azad olunan gəlirlərin bəyanedilməməsinə və ya azaldılmasına görə vergi ödəyicisinə bəyanedilməmiş və ya azaldılmış gəlirin (xərclər çıxılmadan) 6 faizimiqdarında maliyyə sanksiyası tətbiq edilir. Qeyd olunanlaraəsasən, vergidən azad olunan gəlir əldə edən şəxs də bütündigər vergi ödəyiciləri kimi vergi orqanına bəyannamə təqdimetməli və azad olunan gəlirlərini bəyannamənin müvafiqazadolma sətirlərində əks etdirməlidir. Fərdi sahibkarın beləgəlirini vergi orqanına bəyan etməməsinə görə ona bəyanedilməmiş gəlirin 6 faizi miqdarına maliyyə sanksiyası tətbiqediləcəkdir.Bu maliyyə sanksiyası kənd təsərrüfatı məxsullarının istehsalçılarınamünasibətdə 2020-ci il yanvarın 1-dən tətbiq ediləcəkdir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 58.15-ci maddə və “Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2018-ci il 30 noyabr tarixli1356-VQD nömrəli Qanununun 2-ci maddəsi


www.taxes.gov.az92

? 4. Yeganə təsisçisi olduğum hüquqi şəxsi 2014-cüildə təsis etmişəm. Təsis paylarımı satarkən əldə et-diyim vəsaitdən vergi ödəməliyəmmi?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, vergi ödəyicisinin azı 3 (üç) il ərzindəmülkiyyətində olan iştirak payının təqdim edilməsindən əldə olunan gəlirlərinin 50 faizi fiziki şəxslərin gəlir vergisindənazaddır. Əldə olunan gəlirin qalan hissəsi isə Vergi Məcəlləsi iləmüəyyən olunmuş ümumi qaydada vergiyə cəlb edilir.



? 3. Vergi ödəyicisinin vergidən azad edilmişgəlirlərinin (xərclərinin) uçotunu aparmaq öhdəliyivarmı?

Qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş qaydada gəlirlərinin(xərclərinin) və vergitutma obyektlərinin, o cümlədən vergidənazad edilən gəlirlərinin (xərclərinin) uçotunu aparmaq vergiödəyicisinin vəzifələrinə aid edilmişdir.


www.taxes.gov.az 93

? 5. Müəssisəmiz 01.02.2018-ci il tarixdə investisiyatəşviqi sənədi almışdır. Fəaliyyəti zamanı 2018-ciilin yekunlarına görə mənfəətlə işləmiş və vergiazadolmasından yararlanmışdır. Müəssisədəaparılmış monitorinq nəticəsində bizə verilmiş in-vestisiya təşviqi sənədi ləğv edilmişdir. Bu zamanmüəssisənin vergi öhdəliyi yaranırmı?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmişmüddəalarına əsasən, investisiya layihəsinin həcmi ilə bağlı minimal məbləğ investisiya edilmədikdə, habelə müvafiq icrahakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindənmüəyyən edilmiş qaydada nəzərdə tutulan hallarda investisiyatəşviqi sənədi ləğv edildikdə, vergilər üzrə faizlərin ödənilməsiistisna olmaqla, investisiya layihəsinin icrasına başlandığıtarixdən etibarən bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş vergiazadolmaları tətbiq edilən gəlirlər və əməliyyatlar üzrə vergilərinhesablanması və dövlət büdcəsinə ödənilməsi investisiya təşviqisənədi almış şəxslər tərəfindən yerinə yetirilir. Yenidənhesablanmalı vergilərin məbləği investisiya təşviqi sənədininləğv edildiyi hesabat dövründə və ya vergi nəzarəti tədbirizamanı qeyd olunan hal aşkar edildiyi halda yoxlama ilə əhatəedilən sonuncu hesabat dövründə həyata keçirilir.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 67-2.4-cü maddə


www.taxes.gov.az94

? 6. Vergi Məcəlləsinin 102.1.27-ci və 106.1.19-cumaddələrinə əsasən, azı 3 il ərzində mülkiyyətindəolan iştirak payının və səhmin təqdim edilməsindənəldə edilən gəlirin vergidən azad olunduğugöstərilmişdir. Bu halda, 2 təsisçisi olan nizam na -mə kapitalı 100 manat olan müəssisədə təsis çi lər -dən biri 2 ildir ki, 60 faiz paya (60 manat) malikdir.Son radan həmin təsisçi digər təsisçinin təsis pay -la rını da alaraq 100 faiz paya sahib olmaqla yeganətə sisçi olur. 1 il keçdikdən sonra 100 faiz paya sahibyeganə təsisçi təsis paylarını üçüncü şəxsə satır.Bu halda:

1. Azadolma tətbiq ediləcəkmi?2. Əgər azadolma tətbiq ediləcəksə, tam məbləğə

uyğun, yoxsa 3 il ərzində mülkiyyətində olan 60 faizpaya uyğun tətbiq ediləcək?

Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2019-cu il tarixdən qüvvəyə minmiş102.1.27-ci və 106.1.19-cu maddələrinə əsasən vergiödəyicisinin azı 3 (üç) il ərzində mülkiyyətində olan iştirakpayının və ya səhmin təqdim edilməsindən əldə olunangəlirlərinin 50 faizi müvafiq olaraq gəlir və mənfəət vergilərindənazaddır. Göründüyü kimi, güzəşt azı 3 (üç) il ərzində mülkiyyətdə olaniştirak payının və ya səhmin təqdim edilməsinə münasibətdətətbiq olunur. 3 (üç) ildən az müddətə mülkiyyətdə olan iştirakpayının və ya səhmin təqdim edilməsindən əldə olunan gəlirlərin50 faizinin müvafiq olaraq gəlir və mənfəət vergilərindən azadedilməsi qanunvericilikdə nəzərdə tutulmur.Bu maddələrin müddəalarına uyğun olaraq, güzəşt 3 (üç) ilərzində mülkiyyətdə olan paya, sualda qeyd olunan halda 60 faiz paya münasibətdə tətbiq olunur.

Əsas: Vergi Məcəlləsi, 102.1.27-ci və 106.1.19-cu maddələr


www.taxes.gov.az 95

? 7. Vergi Məcəlləsinin 199.12-ci maddəsində qeydedilən “özəlləşdirilməsi başa çatmış dövlətəmlakına görə ödənilmiş əmlak vergisi” dedikdə,hansı məbləğ nəzərdə tutulur? Yəni dövlət əmlakıözəlləşdirildikdən sonra istənilən hesabat ili üçünvergi ödəyicisi tərəfindən ödənilmiş əmlak vergisinəzərdə tutulur? Ümumiyyətlə, bu güzəşt hüququhansı ilədək hesablanaraq ödənilmiş əmlakvergisinə münasibətdə tətbiq olunacaq?

2019-cu il yanvarın 1-dən 2022-ci il yanvarın 1-dəközəlləşdirilməsi başa çatmış dövlət əmlakına görə ödənilmişəmlak vergisi Vergi Məcəlləsinin 199.12-ci maddəsində nəzərdətutulan şərtlər daxilində vergi ödəyicisinin ərizəsi əsasındaqaytarılır və ya onun razılığı ilə sonrakı vergi öhdəliklərinin yerinəyetirilməsinə aid edilir. Vergi ödəyicisi bu güzəşt hüququndanözəlləşmənin başa çatdığı hesabat dövrü də daxil olmaqla,güzəştin qüvvədə olduğu müddət ərzində istənilən hesabatilində istifadə edə bilər. Eyni zamanda, bu güzəşt hüququ eyniəmlaka görə yalnız bir hesabat ili üzrə tətbiq edilir.



www.taxes.gov.az96

misal “A” MMC tərəfindən 2019-cu ildə özəlləşdirilməsi başa

çatmış dövlət əmlakına görə 2020-ci ildə 10.000 manatəmlak vergisi ödənilmiş, digər vergilər üzrə hesablanmış vəödənilmiş verginin məbləği 15.000 manat təşkil etmiş vəərizə ilə müraciət edildiyi tarixə dövlət büdcəsinə borcuolmamışdır. Digər vergilər üzrə hesablanmış və ödənilmiş vergininməbləği – 15.000 manatÖzəlləşdirilmiş dövlət əmlakına görə əmlak vergisininməbləği – 10.000 manatBu halda, əmlak vergisinin qaytarılımasına dair ərizə iləmüraciət edildiyi tarixə vergi ödəyicisinin dövlət büdcəsinəvergilər, faizlər və maliyyə sanksiyaları üzrə borcu olmadığıvə digər vergilər üzrə hesablanmış və ödənilmiş vergininməbləği ödənilmiş əmlak vergisindən çox olduğu üçün10.000 manat məbləğində vergi qaytarıla və ya digərvergilərlə əvəzləşdirilə bilər.Bu hüquq vergi ödəyicisinə bir dəfə verilir, növbəti illərdəhəmin əmlaka görə hesablanmış və ödənilmiş əmlak vergisigeri qaytarılmır və ya digər vergilərlə əvəzləşdirilmir.


Documents

1001 SUAL (Final) BOOK1).pdf · 2018. 12. 24. · 2 “Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 30