14-1 14law.stou.ac.th/dynfiles/Ex.41706-14.pdf · มสธ มสธ มสธ มสธ มสธ14-4 มสธ มสธ มสธ มสธ มสธ มสธ มสธ มสธ

14-1

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

หนวยท 14 ปญหาสงแวดลอมทเกยวเนองกบการคา การลงทน

ระหวางประเทศ

ผชวยศาสตราจารยวชย ศรรตน

14-2

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

แผนผงแนวคดหนวยท 14

14.1.1 ความสมพนธระหวางสงแวดลอมกบ

การคาการลงทนระหวางประเทศ

14.1.2 แหลงทมาของกฎหมายระหวางประเทศ

ทเกยวกบความสมพนธระหวาง

สงแวดลอมและการคาการลงทน


14.2.1 พฒนาการของแนวคดเรองสงแวดลอม

ในการเจรจาการคาโลก

14.2.2 หลกการพนฐานของกฎระเบยบการคา


14.2.3 ประเดนปญหาสงแวดลอมภายใต

ขอตกลงทวไปเกยวกบการคาของ

องคการการคาโลก

14.2.4 ประเดนปญหาสงแวดลอมภายใต

ขอตกลงเฉพาะขององคการการคาโลก

14.3.1 ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลงเขต

การคาเสรอเมรกาเหนอ

14.3.2 ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลงเขต

การคาเสรอาเซยน

14.3.3 ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลง

ทวภาค:กรณศกษาJTEPA

ปญหา

สงแวดลอม

ทเกยวเนองกบ

การคา

การลงทน


14.1ความสมพนธ

ระหวางสงแวดลอม

กบการคาการลงทน


และแหลงทมาของ

กฎหมาย

14.2มตดานสงแวดลอม

ภาย ใต ข อตกลง

เกยวกบการคาของ


14.3ประเดนสงแวดลอม

ภ าย ใต ข อตกลง

เขตการคาเสร

มสธ มสธ

14-3

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

หนวยท 14

ปญหาสงแวดลอมทเกยวเนองกบการคา การลงทน


เคาโครงเนอหาตอนท14.1ความสมพนธระหวางสงแวดลอมกบการคาการลงทนระหวางประเทศและแหลง

ทมาของกฎหมาย

14.1.1ความสมพนธระหวางสงแวดลอมกบการคาการลงทนระหวางประเทศ

14.1.2แหลงทมาของกฎหมายระหวางประเทศทเกยวกบความสมพนธระหวาง

สงแวดลอมและการคาการลงทนระหวางประเทศ

ตอนท14.2มตดานสงแวดลอมภายใตขอตกลงเกยวกบการคาขององคการการคาโลก

14.2.1พฒนาการของแนวคดเรองสงแวดลอมในการเจรจาการคาโลก

14.2.2หลกการพนฐานของกฎระเบยบการคาระหวางประเทศ

14.2.3ประเดนปญหาสงแวดลอมภายใตขอตกลงทวไปเกยวกบการคาขององคการ

การคาโลก

14.2.4ประเดนปญหาสงแวดลอมภายใตขอตกลงเฉพาะขององคการการคาโลก

ตอนท14.3ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลงเขตการคาเสร

14.3.1ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลงเขตการคาเสรอเมรกาเหนอ

14.3.2ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยน

14.3.3ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลงทวภาค:กรณศกษาJTEPA

แนวคด1. สงแวดลอมสมพนธกบการคา การลงทนอยางแยกไมออกนโยบายกฎ ระเบยบดาน

สงแวดลอมสงผลตอรปแบบและปรมาณการคา การลงทน ในทางกลบกนนโยบาย

กฎ ระเบยบดานการคาและการลงทน สงผลตอการบรโภคทรพยากร และคณภาพ

สงแวดลอมดงนนจงจำาเปนทจะตองศกษาถงความสมพนธของสองดานนเพอนำาไปสการ

กำาหนดนโยบายและการออกกฎหมายทสรางความสมดลระหวางการคาการลงทนและ

สงแวดลอมเพอนำาไปสการพฒนาสงคมทยงยน

14-4

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

2. ระเบยบการคาการลงทนระหวางประเทศอยภายใตระบอบGATT/WTOทครอบคลม

กจกรรมดานการคาการลงทนทกๆดานนอกจากนนอาจอยภายใตขอตกลงเขตการคาเสร

หรอความรวมมอทางเศรษฐกจระดบภมภาคหรอระดบทวภาคแตไมวาอยในรปแบบใด

จะมหลกการทเหมอนกนคอพยายามลดอปสรรคทางการคาทงทเปนภาษและมใชภาษ

และยกเลกหรอลดการปกปองสนคาภายใน

3. ความขดแยงระหวางการคากบสงแวดลอมเกดขนเนองจากขอตกลงการคาเดมไมมสวน

เชอมโยงกบสงแวดลอมทำาใหองคกรทมหนาทตความกฎหมายการคาตความกฎหมาย

การคาอยางเครงครดโดยแยกการคาออกจากคานยมอนๆของสงคมตอมาเมอแนวคด

ดานสงแวดลอมขยายตวและมอทธพลตอความสมพนธระหวางประเทศระบบกฎหมาย

ระหวางประเทศไดยอมรบความจำาเปนในการคมครองสงแวดลอมมากขนทำาใหเกดการ

สรางดลภาพของแนวคดเรองการคาเสรกบการดำารงรกษาสงแวดลอมกลาวไดวาความ

ตกลงการคาทกระดบยอมรบสทธของรฐในการใชมาตรการใดๆทจำาเปนเพอการคมครอง

สงแวดลอมไมวาในระดบพหภาค เชนWTO ระดบภมภาค เชนNAFTAหรอระดบ

ทวภาคเชนJTEPA

4. เนองจากกฎ ระเบยบภายในมกถกกำาหนดหรอถกผลกดนโดยกลมผลประโยชนตางๆ

ในหลายๆกรณนโยบายและกฎระเบยบทางดานสงแวดลอมถกผลกดนขนเพอตองการ

ปกปองผลประโยชนทางการคาของกลมหนงกลมใดหรอเพอปกปองอตสาหกรรมภายใน

ดงนนประเดนสำาคญในการพจารณาปญหาความสมพนธระหวางสงแวดลอมกบการคา

คอจะการหากฎเกณฑทแยกระหวางสทธอนชอบธรรมของรฐในการออกกฎระเบยบทเปน

มาตรการเพอการคมครองสงแวดลอมหรอคมครองสขอนามยออกจากมาตรการปกปอง

อตสาหกรรมภายในทแฝงมาในรปของมาตรการดานสงแวดลอม

วตถประสงคเมอศกษาหนวยท14จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายและวเคราะหความสมพนธของกฎระเบยบทางการคากบสงแวดลอมได

2. อธบายและวเคราะหปญหาสงแวดลอมทเกดขนจากขอตกลงการคาภายใตความตกลง

GATT/WTOได

3. อธบายและวเคราะหผลกระทบจากความตกลงGATS;TBTและSPSได

4. อธบายและวเคราะหปญหาสงแวดลอมภายใตความตกNAFTA;AFTAและJTEPPA

ได

มสธ มสธ

14-5

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

5. อธบายกลไกในการทำาใหกฎระเบยบในความตกลงระดบภมภาคสอดคลองกบนโยบาย

ดานสงแวดลอมได

กจกรรม1. กจกรรมการเรยน

1)ศกษาแผนผงแนวคดหนวยท14

2)อานแผนการสอนประจำาหนวยท14

3)ทำาแบบประเมนตนเองกอนเรยนหนวยท14

4)ศกษาสรปสาระสงเขปหนวยท14

5)ศกษาเนอหาสาระจากเอกสารประกอบการศกษาทกำาหนดให

6)ฟงสรปคำาบรรยายจากวดโอและPowerPointในซด

7)ปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

8)ตรวจสอบกจกรรมแตละกจกรรมจากแนวตอบ

9)ทำาแบบประเมนตนเองหลงเรยนหนวยท14

2. งานทกำาหนดใหทำา

1)ทำาแบบฝกหดทกขอทกำาหนดให

2) อานเอกสารเพมเตมจากบรรณานกรม

แหลงวทยากร1. สอการศกษา

1.1แนวการศกษาหนวยท14

1.2CDประกอบการสอน

1.3 รายชอหนงสอ/บทความประกอบการสอน (ใหนกศกษาดหนงสอ/บทความ

อานประกอบการสอนทกำาหนดใหตามทปรากฎอยในตอนทายของแตละเรอง)

2. หนงสอทอางในบรรณานกรม

การประเมนผลการเรยน1. ประเมนผลจากการสมมนาเสรมและงานทกำาหนดใหทำาในแผนกจกรรม

2. ประเมนผลจากการสอบไลประจำาภาคการศกษา

14-6

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

แบบประเมนผลตนเองกอนเรยน วตถประสงค เพอประเมนความรเดมในการเรยนรของนกศกษาเกยวกบเรอง “ปญหาสงแวดลอมท

เกยวเนองกบการคา การลงทนระหวางประเทศ”

คำาแนะนำา อานคำาถามตอไปน แลวเขยนคำาตอบลงในชองวางทกำาหนดให นกศกษามเวลาทำาแบบ

ประเมนผลชดน30นาท

1. ทฤษฎทางเศรษฐศาสตรทฤษฎใดทถอไดวาเปนพนฐานของแนวคดของระบบกฎหมายการคาระหวาง

ประเทศและทฤษฎดงกลาวมเนอหาสาระทสำาคญอยางใด

2. จงอธบายสาระสำาคญพอสงเขปของพนธกรณหลกสองประการทถอวาเปนพนฐานของขอตกลงGATT

และGATS

มสธ มสธ

14-7

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

3. ความตกลงGATTArticleXXไดวางขอกำาหนดเกยวกบการทรฐภาคจะใชมาตรการภายในทเลยงหรอ

ยกเวนพนธกรณตางๆในกรณทรฐมเหตผลความจำาเปนเพอการปกปองสงแวดลอมหรอเพอการปองกน

ภยอนตรายทจะเกดขนจากการคาไวอยางไร

4. ภายใตความตกลงเขตการคาเสรอเมรกาเหนอ(NAFTA)องคกรใดมบทบาทในการทำาใหกฎหมายนโยบาย

และการปฏบตของรฐภาคทเกยวกบการคา การลงทนระหวางประเทศมความสอดคลองกบนโยบายดาน


5. ถาประเทศไทยหามนำาเขาแบตเตอรรถยนตเกาทใชแลวและหมดอายการใชงานจากตางประเทศโดยไมม

ขอยกเวนจะทำาไดหรอไมภายใตขอตกลงWTOและถาประเทศญปนอางวาการหามนำาเขาดงกลาวละเมด

ขอตกลงJTEPAประเทศไทยจะมขออางทางกฎหมายอยางไร

14-8

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ตอนท 14.1

ความสมพนธระหวางสงแวดลอมกบการคา การลงทนระหวาง

ประเทศ และแหลงทมาของกฎหมาย

โปรดอานแผนการสอนประจำาตอนท14.1แลวจงศกษาสาระสงเขปพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท14.1.1 ความสมพนธระหวางสงแวดลอมกบการคาการลงทนระหวางประเทศ

เรองท14.1.2 แหลงทมาของกฎหมายระหวางประเทศทเกยวกบความสมพนธระหวาง

สงแวดลอมและการคาการลงทนระหวางประเทศ

แนวคด1.สงแวดลอมกบการคาการลงทนระหวางประเทศสงผลซงกนและกนทงดานบวกและ

ดานลบ แนวคดและรปแบบของกฎเกณฑการคาระหวางประเทศปจจบนตงอยบน

พนฐานของทฤษฎความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบโดยมแนวคดวาในระบบตลาดทมการ

แขงขนอยางเสรจะทำาใหผผลตตองใชทรพยากรอยางคมคาและมประสทธภาพมากทสด

ซงจะนำาไปสการประหยดหรอการอนรกษทรพยากรและการลดมลพษแตเนองจากความ

ลมเหลวของระบบตลาดทำาใหผผลตเลยงตนทนทางสงแวดลอมดงนนรฐจงตองเขามา

แทรกแซงกลไกตลาดโดยออกกฎระเบยบเพอคมครองประโยชนสาธารณะอยางไรกตาม

การออกกฎระเบยบตางๆทงระดบภายในประเทศและระดบระหวางประเทศมกเกดจาก

แรงผลกดนของกลมผลประโยชนตางๆกฎระเบยบดานสงแวดลอมอาจแฝงผลประโยชน

ทางเศรษฐกจทเปนประโยชนแกกลมใดกลมหนงดงนนประเดนปญหาของความสมพนธ

ระหวางสงแวดลอมกบการคาการลงทนระหวางประเทศกคอจะทำาอยางไรทจะแยกแยะ

มาตรการสงแวดลอมออกจากมาตรการปกปองตลาดเพอสรางดลยภาพระหวางการคาเสร

และการปกปองสงแวดลอมและสขอนามยของประชาชน

2.ในระเบยบความสมพนธระหวางประเทศกฎหมายระหวางประเทศทกสาขาตางมความ

สำาคญเทาเทยมกนกฎหมายระหวางประเทศไมมลำาดบชนแหลงทมาของกฎหมายระหวาง

ประเทศทกแหลงตางสรางพนธกรณตอรฐเทาเทยมกน กฎหมายสงแวดลอมและการคา

ระหวางประเทศตางกเปนสาขาหนงของกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมองดงนนเมอ

มคดขอพพาทระหวางการคาทเกยวกบประเดนสงแวดลอมหรอในการพจารณาพนธกรณ

ของรฐภายใตกฎหมายการคาทเกยวพนกบสงแวดลอมจงตองปรบใชกฎหมายทงสองสาขา

ใหสอดคลองกนใหมากทสดตามหลกการตความกฎหมาย

มสธ มสธ

14-9

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

วตถประสงคเมอศกษาตอนท14.1จบแลวนกศกษาสามารถ

1.อธบายและวเคราะหทฤษฎทางดานเศรษฐศาสตรทเปนพนฐานของความสมพนธระหวาง

กฎระเบยบการคาการลงทนระหวางประเทศกบกฎเกณฑดานสงแวดลอมและสขอนามย

ได

2.อธบายและวเคราะหแหลงทมาและความสมพนธของกฎหมายระหวางประเทศเกยวกบ

การคาการลงทนระหวางประเทศและกฎหมายระหวางประเทศเกยวกบสงแวดลอมได

14-10

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 14.1.1 ความสมพนธระหวางสงแวดลอมกบการคา การลงทน


สาระสงเขปประเดนท 1ในการพจารณาความสมพนธระหวางการคากบสงแวดลอมจำาเปนทจะตองพจารณาถง

ผลไดผลเสยของทงสองดานเสมอเพราะมนษยจะจดลำาดบความสำาคญของปญหาตามทศนะของตนเองเพอ

ใหเกดประโยชนสงสดกบตนเอง ในทางทฤษฎ กฎหมายเปนเครองมอกำาหนดความสมพนธทางดานสงคม

เศรษฐกจการเมอง มเปาหมายเพอทจะจดสรรทรพยากรเพอใหเกดประโยชนสงสดแกทกคนแตในความ

เปนจรงกฎระเบยบตางๆมกเกดขนจากแรงผลกดนทางการเมองดงนนกฎระเบยบตางๆทงในระดบภายใน

ประเทศและระดบระหวางประเทศหรอนโยบายเกยวกบการคา/สงแวดลอมอาจจะมขนเพอตอบสนองกลม

ทมพลงทมอำานาจในการกำาหนดนโยบายซงอาจเปนกลมธรกจการคาหรออาจเปนกลมอนรกษสงแวดลอม

ประเดนท 2 ทฤษฎและแนวคดของการคาและสงแวดลอมมเปาหมายสดทายเหมอนกนนนคอ

การใชทรพยากรของโลกใหเกดประโยชนสงสด (optimization of the efficient use of resources)

การจดการทรพยากรธรรมชาตไมใชการไมใชทรพยากรเลย แตหมายถงการใชทรพยากรซงโลกมอยอยาง

จำากดใหเกดประโยชนสงสดแกประชากรโลกทเพมขนอยางรวดเรวเพอใหบรรลถงวตถประสงคทางดานการ

คาการอนรกษสงแวดลอมอนจะนำาไปสการพฒนาอยางยงยนตามแนวคดแบบWin-Win-WinStrategy

(ซงหมายถงการคา-สงแวดลอม-การพฒนา)

ประเดนท 3 แนวคดทเปนพนฐานเกยวกบกฎเกณฑทใชในความสมพนธทางการคา การลงทน

ระหวางประเทศในระบอบเศรษฐกจแบบตลาดตงอยบนทฤษฎทางเศรษฐศาสตรในเรอง Comparative

Advantage ซงมใจความสรปไดวาในการเลอกซอสนคาในตลาดผบรโภคจะเลอกซอสนคาตามทตนเอง

พงพอใจมากทสด เมอเทยบกบราคาทตองจายผผลตจะใชตนทนดงนน เพอใหไดเปรยบเชงเปรยบเทยบ

ผผลตจะผลตสนคาทตวเองถนดมากทสดในตนทนทตำาทสดนนหมายความวาผผลตจะตองใชวตถดบทใช

ในการผลตใหนอยทสดและการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพและทายสดกนำาไปสการลดมลพษสวน

ทฤษฎทางสงแวดลอมมอยวาในกระบวนการการผลตจะมมลพษมาสธรรมชาตเสมอ ขอจำากดของระบบ

ตลาดกคอราคาสนคาไมไดรวมมลคาหรอราคาของสงแวดลอมไวในตนทนของราคาสนคาทงนเพราะถอวา

สงแวดลอมเปนสนคาสาธารณะ(PublicGoods)และโดยทสทธในสงแวดลอมของปจเจกชนเปนสทธทไม

สมบรณกลาวคอผมสทธในสงแวดลอมไมสามารถหวงกนไมใหผอนใชสทธหรอประโยชนจากสงแวดลอม

ไดซงตางจากสทธในทรพยสวนบคคลเพอใหไดเปรยบเชงเปรยบเทยบผผลตจงลดตนทนในการผลตโดย

การเลยงตนทนทางสงแวดลอมหรอใชวตถดบจากทรพยากรทอาจสงผลตอคณภาพสงแวดลอมทมราคาถก

กวาทรพยากรทเปนมตรตอสงแวดลอม

มสธ มสธ

14-11

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ประเดนท 4 ตามทฤษฎเศรษฐศาสตรยอมรบวาระบบตลาดม Externality คอ ราคาสนคานน

อาจมผลกระทบจากภายนอกทไมสามารถใชกลไกตลาดกำาหนดราคาได ตนทนของสงแวดลอมถอวาเปน

Externality ประเภทหนง ดงนน รฐจงตองเขามาแทรกแซงกลไกตลาด โดยการกำาหนดกฎระเบยบดาน

สงแวดลอมดงนนเปาหมายของการแทรกแซงคอ “Internalisation” หรอการทำาใหตนทนสงแวดลอมรวม

อยในตนทนของสนคาหรอกลาวอกนยหนงกฎระเบยบและมาตรการใดๆทเกยวกบสงแวดลอม(เชนภาษ

คาธรรมเนยมกองทนสงแวดลอม)จงถกผลกเขาสตนทนของการผลตเพอใหราคาสนคานนสะทอนราคาท

แทจรงทางเศรษฐศาสตรถอวาการแทรกแซงของรฐเพอจดการสงแวดลอมเปนความจำาเปนแตปญหาของการ

แทรกแซงคอ “ระดบของการแทรกแซง” ถารฐแทรกแซงมากเกนไปทำาใหเกดการบดเบอน(Distort)ของราคา

และเกดผลเสยของระบบการคาเศรษฐกจและสงแวดลอมมากกวาผลดดงนนสาระสำาคญของความสมพนธ

ของกฎหมายการคาและสงแวดลอมคอ “การสรางกฎระเบยบ (Regulate) ททำาใหเกดดลยภาพระหวางการเปด

เสร หรอเสรภาพทางเศรษฐกจ กบการแทรกแซงของรฐทมเปาหมายเพอสขอนามยและสงแวดลอมทด”

ประเดนท 5 การออกกฎระเบยบทางสงแวดลอมเพอแทรกแซงตลาดหรอกฎระเบยบทางเศรษฐกจ

เพอสงแวดลอมเกดจากมตทหลากหลายของเปาหมายทางสงคมทกฎระเบยบนนตองการบรรลถงดงนนใน

การพจารณากฎเกณฑเศรษฐกจหรอระเบยบทเปนความสมพนธระหวางการคาและสงแวดลอมตองเขาใจวา

กฎเกณฑเกยวกบตลาด(EconomicRegulations)นนตองการทจะสนองตอบวตถประสงคหรอเปาหมาย

หลายๆดานทางสงคม(Multi-functionalismofRegulation)หรอกลาวอกนยหนงกฎระเบยบอาจมปจจย

ทางดานเศรษฐศาสตรการเมอง(PoliticalEconomy-คอการจดสรรผลประโยชนวาใครควรไดอะไรอยางไร

เมอใด)ทเกดจากแรงผลกดนของกลมตางๆ เชน ในการออกกฎระเบยบสงแวดลอมทเครงครดอาจทำาให

ผประกอบการไมลงทนหรอยายฐานการผลตไปยงประเทศอนซงกระทบตอการจางงานรายไดและกระทบ

ตอฐานเสยงของผออกกฎระเบยบไดดงนนผออกกฎระเบยบอาจเลยงใชมาตรการอนหรอไมใชมาตรการ

ดานสงแวดลอมถากระทบตอฐานการเมองของตนนอกจากนนกฎระเบยบอาจเกดจากการตอรองของกลม

ผลประโยชนเชนกลมธรกจทมอทธพลอาจผลกดนใหออกกฎระเบยบสงแวดลอมทเปนประโยชนในการครอบครอง

ตลาดโดยเฉพาะสำาหรบกลมตน (Capture) หรอการใชกฎเกณฑดานสงแวดลอมเพอความไดเปรยบ

ในการแขงขนดงนนการพจารณาเรองกฎเกณฑการคานอกจากเขาใจเรองกฎเกณฑเพอเปนเครองมอในการ

ควบคมตลาด(RegulatingMarket)” แลวยงตองเขาใจPoliticalEconomyของการออกกฎระเบยบดวย

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในเอกสารตอไปน)

14-12

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

1) เอกสารพนฐาน

- เกศราพรวรรณนธกล “แนวคดเศรษฐศาสตรเกยวกบสงแวดลอม” ในประมวลสาระชดวชาเศรษฐศาสตร

สงแวดลอม หนวยท1นนทบรสาขาวชาเศรษฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช2548หนา25-27

[CD]

- เรณสขารมณ “ความลมเหลวของกลไกราคา” ในเอกสารการสอนชดวชาเศรษฐศาสตรทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม หนวยท3 นนทบรสาขาวชาเศรษฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช2548หนา3-4

ถง3-44

-รงสรรคธนะพรพนธ “กงไทยกบการคมครองพนธเตาทะเล” ในระเบยบเศรษฐกจระหวางประเทศกบ

สงคราม การคากรงเทพมหานครโครงการจดพมพคบไฟ2540หนา109-115[CD]

- WTOSecretariat, Trade andEnvironment at theWTO,Geneva,WTOSecretariat: 2004

(pp.1-8)[CD]

- Brack,Duncan. “BalancingtradeandtheEnvironment” International Affairs Vol.7Issue3

(1995),pp.497-514(โดยเฉพาะหนา497-501)[CD]

2) เอกสารเพมเตม

- สธาวลยเสถยรไทย “ภาพรวมอตสาหกรรมสงแวดลอมและขอเสนอตอการแกปญหามลพษในมาบตาพด”

[CD]

- Siebert,H.etal(eds.)1980,Trade and Environment-A Theoretical Enquiry,ElsevierScientific

PublishingCompany:Amsterdam,OxfordandNewYork.[CD]

มสธ มสธ

14-13

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

กจกรรม 14.1.1

1.แนวคดและทฤษฎเกยวกบการคาระหวางประเทศไมไดคำานงถงการอนรกษธรรมชาต

หรอเปนปฏปกษตอการดำารงรกษาสงแวดลอมจรงหรอไมจงอธบาย

2.ทฤษฎทางเศรษฐศาสตรในเรอง Comparative Advantage มผลตอรปแบบของ

กฎหมายทเกยวกบสงแวดลอมอยางไร

3.อานบทความท1-3ในเอกสารกรณศกษาหนวยท14[ในCD]แลวตอบคำาถามตอไปน

3.1ทานคดวาผใหสมภาษณในบทความท 2พดในฐานะใดและมผลประโยชนอยาง

ใดหรอไมกบเนอหาหรอความเหนทเสนอ

3.2 ทานคดวาเกษตรกรหรอชาวบานทไดรบผลกระทบทางสงแวดลอมจากนคม

อตสากรรมมาบตาพด (ผใหสมภาษณในบทความท 3) เหนดวยหรอไมทใหขยายอายการเชาแก

ชาวตางชาตนกลงทนตางชาตเปนสามสบปและทานคดวานกการเมองจะรบฟงความเหนใครมากกวา

กนในการกำาหนดนโยบายสญญาเชาทดนในนคมอตสาหกรรมระหวางผใหความเหนจากบทความท2

กบผใหความเหนในบทความท3

บนทกคำาตอบกจกรรม 14.1.1

(โปรดตรวจคำาตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 14 ตอนท 14.1 กจกรรม 14.1.1)

14-14

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 14.1.2 แหลงทมาของกฎหมายระหวางประเทศทเกยวกบ

ความสมพนธระหวางสงแวดลอมและการคา

การลงทนระหวางประเทศ

สาระสงเขปประเดนท 1แหลงทมาของกฎหมายระหวางประเทศ(Sourcesofinternationallaw)เปนพนฐาน

ในการวเคราะหปญหาความสมพนธของกฎหมายการคาและสงแวดลอมเนองจากกฎหมายทงสองประเภท

เปนสาขาหนงของกฎหมายระหวางประเทศภาครฐ(PublicInternationalLaw)แหลงทมาหลกของกฎหมาย

สงแวดลอมคอสนธสญญานอกจากนนยงม Soft Lawทถอวาเปนแนวทางหรอพนธะทางศลธรรมของ

รฐทควรปฏบตในการอยรวมกนในสงคมโลกสวนจารตประเพณ (Customary) และหลกกฎหมายทวไป

(GeneralPrinciplesofInternationalLaw)สามารถปรบใชกบการคาระหวางประเทศได เชนหลกการ

ใชสทธโดยไมสจรต (Abuse ofRights) ทำาใหเกดความเสยหายตอรฐอนถอเปนความรบผดชอบระหวาง

ประเทศ (StateResponsibilities) เชนการทงกากสารกมมนตภาพหรอขยะทเปนพษลงในดนแดนของ

รฐอน หรอมลพษทเกดจากแหลงในดนแดนของตนไปกอใหเกดความเสยหายตอรฐอนถอวารฐนนจกตอง

มความรบผดชอบ(Responsibility)ตามกฎหมายระหวางประเทศ(ดคดTrialSmelter)

ประเดนท 2 แหลงทมาของกฎหมายสงแวดลอมระหวางประเทศสวนใหญมกจะอยในรป Soft

Law/lex ferenda เชนปฏญญา (Declaration)หลกการ (Principle) ขอแนะนำา (Recommendation)

นอกจากนนสนธสญญาเกยวกบสงแวดลอมซงถอวาเปนHardLaw/lexlataมผลผกพนเฉพาะประเทศ

ภาค สนธสญญาดานสงแวดลอมมจำานวนนอยทมสวนในการสราง “กฎเกณฑทใชบงคบไดทวไป” (erga

omnes) ในขณะทแหลงทมาหลกของกฎเกณฑทางการคาระหวางประเทศสวนใหญเกดจากสนธสญญา

ซงถอวาเปนกฎหมายทใชบงคบได(HardLaw)และกฎเกณฑตางๆทางการคาเกดจากการเจรจาแลกเปลยน

ผลประโยชนของรฐภาค ดงนน ขอบทแหงพนธกรณจงมกจะกำาหนดลงถงรายละเอยดชดเจนอนแตกตาง

จากกฎเกณฑดานสงแวดลอมซงมกเปนเพยงหลกการกวางๆ ดงนน เมอมความขดหรอแยงกนระหวาง

กฎเกณฑทางการคากบสงแวดลอม องคกรททำาหนาทตความกฎหมายการคาจงถอวากฎหมายการคาเปน

กฎหมายเฉพาะ(lexspecialis)ทจะตองนำามาปรบใชกบคดมากกวากฎหมายสงแวดลอมซงมลกษณะเปน

กฎหมายกวางๆทวไป(lexgeneris)

ประเดนท 3 ในArticleIIIของUnderstandingonRulesandProceduresGoverningthe

Settlement ofDispute ของWTO ไดกำาหนดแหลงทมาของกฎหมายเพอใชในการวนจฉยคดขอพพาท

ภายใตความตกลงWTOคลายกบArticle 38 ของธรรมนญศาลยตธรรมระหวางประเทศ โดยกำาหนด

วาการวนจฉยตองสอดคลองกบจารตประเพณวาดวยการตความกฎหมายระหวางประเทศโดยคำาตดสนตอง

มสธ มสธ

14-15

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ไมเปนการเพมหรอลดสทธและพนธกรณทกำาหนดไวในความตกลงซงความตกลงของWTOรวมเรยกวา

CoveredAgreements นอกจากนนยงไดกำาหนดใหใชขอตดสนใจ (Decision) วธการดำาเนนการ และ

ประเพณปฏบตในอดตของแกตต(GATT,1947)เปนแนวทางในการดำาเนนงานของWTO

ประเดนท 4 แมวาความตกลงยอยๆของWTOไมไดมบทบญญตเกยวกบสงแวดลอมโดยตรง

แตในอารมภบทของความตกลงจดตงWTO(MarrakeshAgreementEstablishingtheWorldTrade

Organisation)ไดกลาวถงวตถประสงคในการจดตงWTOวา..

“The Parties to thisAgreement, [R]ecognizing that their relations in the field of

trade and economic endeavour shouldbe conductedwith a view to raising standards of

living,ensuring full employmentanda largeandsteadilygrowingvolumeof real income

andeffectivedemand,andexpandingtheproductionofandtrade ingoodsandservices,

while allowing for the optimal use of the world’s resources in accordance with the objective of sustain-

able development, seeking both to protect and preserve the environmentandtoenhancethemeans

fordoingsoinamannerconsistentwiththeirrespectiveneedsandconcernsatdifferent

levelsofeconomicdevelopment”

แมวา อารมภบทของสนธสญญาจะไมถอวาเปนสารตถะแหงเนอหาของสนธสญญาเชนขอบท

(Provisions)แตถอวาเปนเจตนารมณของรฐภาคในการจดทำาสญญาดงนนอารมภบทจงถอเปนแนวทาง

ในการตความสนธสญญาดงจะเหนไดวาในคดขอพพาทในเรองสงแวดลอมกบการคาภายใตArticleXX

ของGATT 1994 (ในยคWTO) องคคณะวนจฉยขอพพาทมกจะอางอารมภบทเพอยนยนเจตนารมณ

ของกฎระเบยบการคา (เชนในคดUS-Shrimps)อนตางจากการตความArticleXXของGATT,1947

(ยคกอนตงWTO)ซงสอดคลองกบหลกการตความสนธสญญาตามอนสญญากรงเวยนนาวาดวยสนธสญญา

ค.ศ.1969

ประเดนท 5ระเบยบกฎหมายของโลก(WorldLegalOrder)ไมมลำาดบชนหรอศกดของกฎหมาย

(HierarchyofLaw)ดงเชนกฎหมายภายในดงนนแหลงทมาของกฎหมายระหวางประเทศทกประเภท

จงมความสำาคญเชนเดยวกนแตเนองจากกฎหมายการคามความเฉพาะเจาะจงและมความชดเจน เดดขาด

เชนกฎในเรองหามเลอกปฏบตซงกำาหนดใหรฐตองปฏบต “ไมนอยกวา” “no less favoured than” หรอ

กฎเกยวกบTBT(TechnicalBarrier toTrade)ทกำาหนดใหมาตรการทางเทคนค “ตองใช” มาตรฐาน

ระหวางประเทศ (“use” international standards) นอกจากนน การทกฎหมายการคา ความไมลงรอย

หรอความขดแยงกนระหวางกฎระเบยบการคาโลกกบกฎระเบยบดานสงแวดลอมในGATTและWTO

สวนหนงเกดจากทศนะของคณะกรรมการวนจฉยขอพพาทซงตความในประเดน “กฎหมายทใชบงคบ” ซง

กคอปญหา “แหลงทมาของกฎหมาย” ประเดนดงกลาวขนอยกบความเขาใจและภมหลงของผตความอยาง

มากทศนะแบบPro-tradeยงทำาใหกฎหมายการคาแยกตวออกจากกฎหมายสงแวดลอมและเปนปฏปกษ

14-16

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

กบสงแวดลอมมากขน อยางไรกตามหลงจากไดมการจดตงWTO ไดมขอการปฏรประบบการระงบขอ

พพาททางการคาใหมซงนอกจากจะมThePanelซงถอเสมอนศาลชนตนแลวยงมการจดตงAppellate

Bodyทประกอบดวยผเชยวชาญทเปนอสระและมความรความสามารถทางดานกฎหมายระหวางประเทศ

(PublicInternationalLaw)มากขนกวาเดมทเปนแตเพยงนกเจรจาการคามผลทำาใหสามารถตความและ

ปรบใชกฎหมายสงแวดลอมเขากบกฎหมายการคามากขน ทำาใหกฎหมายการคากบกฎหมายสงแวดลอมม

ความสอดคลองกนมากขน

ประเดนท 6ในการพจารณาแหลงทมาของกฎหมายการคาการลงทนระหวางประเทศนนนอกจาก

กฎเกณฑภายใตความตกลงองคการการคาโลกซงถอวาเปนระบอบกฎหมายหลกทใชบงคบกบรฐภาคWTO

แลวอาจตองพจารณาตามความตกลงระดบภมภาคหรอความตกลงทวภาคทรฐผกพนเชนความตกลงเขต

การคาเสร(เชนAFTA,JTEPA)หรอความตกลงเรองความสมพนธทางเศรษฐกจเปนตน



- ศาสตราจารยดร.จตรนตถระวฒนและอาจารยดร.วสตรตวยานนท “ความรทวไปเกยวกบกฎหมาย

ระหวางประเทศ”ในเอกสารประกอบชดวชากฎหมายระหวางประเทศฉบบปรบปรงครงท1หนวยท1

นนทบรสาขาวชานตศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช2548หนา1:24-1:34

- วชยศรรตน “ความรบผดชอบระหวางประเทศอนเนองมาจากการกอมลพษขามแดนตามหลกกฎหมาย

การใชสทธโดยมชอบ: กรณศกษาจากคำาวนจฉยคดระหวางประเทศ” ใน วารสารกฎหมายสาขาวชา

นตศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชปท11ฉบบท2หนา44-57

- พรชยดานววฒน “กฎหมายการคาและสงแวดลอมระหวางประเทศ” ในแนวการศกษาชดวชากฎหมาย

สงแวดลอมชนสงหนวยท11นนทบรสาขาวชานตศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช2554.

2) เอกสารอานเพมเตม

- AlexandreKiss andDinahShelton,Guide to International Environmental Law, Leiden/

Boston,MartinusNijhoffPublisher:2007(pp.)[CD]

- Sunkinet.al. Sourcebook on Environmental Law.(2ndEdition)CavadishLondon/Sydney:

2002(pp.2-5)[CD]

มสธ มสธ

14-17

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1.ทานเหนดวยหรอไมกบคำากลาวทวา “โดยทวไปกฎหมายเกยวกบการคาระหวางประเทศม

ลำาดบศกดสงกวากฎหมายสงแวดลอมระหวางประเทศเมอมความขดหรอแยงของกฎหมายสองดาน

นจะตองปรบใชกฎหมายสงแวดลอมใหสอดคลองกบกฎหมายการคาระหวางประเทศ” จงใหเหตผล

ประกอบความเหน

2.มเหตผลทางกฎหมายใดทสนบสนนคำาพดทวาการตความพนธกรณทางการคาทเกยวของ

กบประเดนสงแวดลอมภายใตความตกลงGATTค.ศ.1994(ในยคWTO)นนตองตความตางจาก

ความตกลงGATTค.ศ.1947(ยคกอนจะตงWTO)



14-18

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ตอนท 14.2

มตดานสงแวดลอมภายใตขอตกลงเกยวกบการคาขององคการการ

คาโลก


หวเรองเรองท14.2.1 พฒนาการของแนวคดเรองสงแวดลอมในการเจรจาการคาโลก

เรองท14.2.2 หลกการพนฐานของกฎระเบยบการคาระหวางประเทศ

เรองท14.2.3 ประเดนปญหาสงแวดลอมภายใตขอตกลงทวไปเกยวกบการคาขององคการ

การคาโลก

เรองท14.2.4 ประเดนปญหาสงแวดลอมภายใตขอตกลงเฉพาะขององคการการคาโลก

แนวคด1.ความตกลงทวไปวาดวยศลกากรและภาษ (GATT, 1947) ขาดความเชอมโยงกบการ

อนรกษสงแวดลอม และการพฒนาทยงยน เนองจากขณะทรางความตกลงGATT

ประเดนสงแวดลอมยงไมอยในความหวงใยในระเบยบความสมพนธระหวางประเทศ

แตกระแสสงแวดลอมไดมอทธพลอยางมากในชวงตนทศวรรษท 1980 เปนตนมา

ตลอดจนชวงทมการเจรจาการคารอบอรกวยเพอจดตงองคการการคาโลก(WTO) เปน

ชวงเดยวกบการประชมระหวางประเทศดานสงแวดลอม(EarthSummit)ความตกลง

Marrakeshไดยำาวากฎระเบยบการคาทตองการเปดเสรตองสอดคลองกบการพฒนาท

ยงยน การปกปอง และอนรกษสงแวดลอม วตถประสงคขอนเปนพนฐานทางกฎหมาย

ใหWTOพฒนากฎเกณฑการคาระหวางประเทศทสอดคลองกบการอนรกษสงแวดลอม

มากขน

2.หลกการพนฐานของพนธกรณภายใตกฎระเบยบการคาโลกมสองประการคอหลกการ

หามเลอกปฏบตและหลกหามจำากดปรมาณการนำาเขาหรอสงออกหลกการสองประการน

สงผลตอมาตรการดานสงแวดลอมทเกยวเนองกบการคาทอาจจำากดอำานาจของรฐในการ

ออกกฎระเบยบใดๆเพอการคมครองสงแวดลอมหรอสขอนามย

มสธ มสธ

14-19

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

3.กฎระเบยบทางการคาระหวางประเทศตงอยบนหลกการของความตกลงGATTซงเปน

กฎทใชกบการคาสนคา และความตกลง GATS ซงเปนกฎทใชกบการคาบรการ

(รวมถงการลงทน)ความตกลงทงสองดานมบทบญญตเกยวกบขอยกเวนทวไป(General

Exception) ทรบรองสทธของรฐภาคในการใชมาตรการใดๆ ทขดหรอไมสอดคลอง

กบพนธกรณไดถามาตรการนนจำาเปนตอการอนรกษทรพยากรทสามารถเสอมสลายได

หรอเพอการคมครองสขอนามยของคนสตวพชโดยมเงอนไขวาจะตองไมใชมาตรการ

นนอยางเลอกปฏบตหรอตามอำาเภอใจ เพอปกปองสนคาภายใน ซงแนวคำาวนจฉยของ

คณะกรรมการในการพจารณาเรองเลอกปฏบตจะใชเกณฑทเครงครด ดงนน แมคณะ

กรรมการวนจฉยขอพพาทจะยอมรบสทธในการออกกฎระเบยบ แตสวนใหญรฐภาคท

ถกฟองจะไมผานเงอนไขในเรองการเลอกปฏบต

4.TBTและSPSเปนความตกลงเฉพาะเรองภายใตกฎระเบยบการคาของWTOจดทำาขน

เพอตองการใหรฐใชมาตรการทเปนขอยกเวนของGATTArticleXXมความโปรงใสและ

ชดเจนขนTBTใชกบมาตรการทางดานเทคนคโดยตงอยบนพนฐานของมาตรฐานระหวาง

ประเทศสวน SPS เปนมาตรการทางดานสขอนามยพชและสตว ทใชกบสนคาเกษตร

และอาหาร โดยตงอยบนพนฐานของหลกฐานทางวทยาศาสตร ความตกลงทงสองดาน

ยอมรบสทธของรฐภาคในการออกกฎเกณฑภายในเพอคมครองสขอนามยและ



1.อธบายพฒนาการของแนวคดเรองการเปดเสรการคาทสงผลกระทบตอสงแวดลอมภายใน

กรอบของGATT/WTOได

2.อธบายและวเคราะหผลกระทบของพนธกรณเรองการหามเลอกปฏบตและการหามจำากด

ปรมาณการคาสนคาทมตอมาตรการดานสงแวดลอมและสขอนามยของรฐภาคได

14-20

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

3.อธบายและวเคราะหหลกกฎหมายของขอยกเวนทวไปภายใตGATTArticleXXและ

GATTArticleXIVตามทองคกรระงบขอพพาทของGATT/WTOไดวางหลกเกณฑ

ไวได

4.อธบายและวเคราะหหลกกฎหมายทเกยวของกบการใชมาตรการTBTและSPSในการ

คมครองสงแวดลอมและสขอนามยได

มสธ มสธ

14-21

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 14.2.1 พฒนาการของแนวคดเรองสงแวดลอม

ในการเจรจาการคาโลก

สาระสงเขปประเดนท 1กฎระเบยบเกยวกบการคาโลกในปจจบนอยภายใตกรอบกฎหมายขององคการการคา

โลก(WTO)ซงประกอบดวยความตกลงทสำาคญคอความตกลงทวไปวาดวยภาษและศลกากร(GATT)ทใช

มานบตงแตปค.ศ.1947กอนทจะกอตงองคการการคาโลกทใชในความสมพนธทางการคาสนคา(Trade

inGoods)ระหวางประเทศหลงจากมความตกลงGATTขนจนถงระยะเวลากอนจดตงWTOรฐภาคได

จดทำาความตกลงดานตางๆทเปนเอกเทศอกหลายฉบบทงทเปนการขยายขอบเขตของGATTและทเปนการ

จำากดขอบเขตGATTใหชดเจนขนอนแสดงถงความจำาเปนของรฐตางๆทตองการใหมกฎระเบยบการคา

ระหวางประเทศอยางไรกตามGATTไมไดมลกษณะเปนสถาบนหรอองคการระหวางประเทศตอมาเมอม

การจดตงองคการการคาโลกในค.ศ.1994ซงมลกษณะเปนสถาบนและมองคกรพจารณาคคขอพพาทขน

บรรดาความตกลงตางๆ ทใชอยเดม และความตกลงทไดจดทำาขนใหมในการเจรจาการคารอบอรกวยได

กลายเปนความตกลงทผกพนทกรฐ(นนคอรฐตองผกพนทกความตกลง)ความตกลงสำาคญทจดทำาขนใหม

คอความตกลงGATS(GeneralAgreementonTradeinServices)ความตกลงSPS(Agreement

on theApplication of Sanitary and Phytosanitary) และความตกลง TRIPS (Agreement on

Trade-RelatedAspectsofIntellectualPropertyRights)

ประเดนท 2 แมวาความตกลงGATT, 1947จะจดทำาขนบนแนวคดการเปดการคาเสรโดยไมได

คำานงถงผลกระทบตอสงแวดลอมจากการคาเทาใดนก เนองจากกระแสความคดดานสงแวดลอมทเกดจาก

กระบวนการโลกาภวตนทเพงเรมกอตวขนในชวงทศวรรษท1970โดยเฉพาะหลงจากการประชมเรองการคา

และสงแวดลอมณกรงStockholmประเทศสวเดนกระแสความคดดงกลาวนำาไปสคำาถามถงปฏสมพนธ

ระหวางการคากบสงแวดลอมวาทงสองดานมความขดแยงหรอมสวนสนบสนนตอกนอยางไรจนไดมการจด

ตงคณะกรรมาธการวาดวยการคาและสงแวดลอมขนในGATTนอกจากนนในการเจรจาการคารอบอรกวย

เปนชวงทมการเตรยมการประชมวาดวยสงแวดลอมโลกหรอ Earth Summit (หรอ RioConference)

ขนในค.ศ.1992กระแสอนรกษสงแวดลอมไดเขามามอทธพลในการเจรจาการคา (เชนในอารมภบทของ

MarrakeshAgreement) นอกจากนนในประเดนสงแวดลอมไดกลายมาเปนประเดนสำาคญประเดนหนง

ในSingaporeIssuesซงเปนเรองนโยบายทางการคาทรฐภาคใชในการเจรจากรอบกฎระเบยบทางการคา

ประเดนท 3MarrakeshDecisionsไดกำาหนดประเดนหรอหวขอในการดำาเนนการเจรจาการคา

เกยวกบสงแวดลอมไว 10 หวขอ ซงเปนเรองความสมพนธระหวางการคาทมผลตอสงแวดลอมหรอกฎ

ระเบยบเกยวกบสงแวดลอมทเปนอปสรรคตอการคาโดยการพจารณาจะครอบคลมทงการคาสนคาการคา

บรการ(รวมถงการลงทน)และTRIPSนอกจากนนยงใหพจารณาถงรปแบบทเหมาะสมทจะใหองคกรพฒนา

14-22

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เอกชน (NGOs) เขามามสวนในการเจรจาการคา ประเดนเหลานเปนแนวทางในการเจรจาเพอจดทำากรอบ

ดำาเนนงานของWTOอยางไรกตามการทWTOไดมขอมตวา “การดำาเนนงานนนจะตองไมกระทบตอสทธ

หรอเพมภาระใดๆแกรฐสมาชกมากไปกวาทมอยในความตกลงปจจบน” นนทำาใหการดำาเนนเจรจาการดาน

สงแวดลอมภายใตWTO เปนไปไดอยางยากลำาบากกลาวคอ จะตองสอดคลองกบความตกลงตางๆ ของ

WTOดงจะเหนไดวาการเจรจาการคาในรอบโดฮา(Doha)หาไดมความกาวหนาใดๆทเปนสาระสำาคญไม

ซงกอใหเกดคำาถามถงคณคาขององคกรการคาระดบโลกกบ “ราคา” ของการเจรจา และเมอการเจรจาพห

พาคมความลาชาบรรดาประเทศตางๆ จงหนไปจดทำาการคาระดบกลมยอย เชน ระดบภมภาคหรอระดบ

ทวภาคมากขน



- WTOSecretariat, Trade andEnvironment at theWTO,Geneva,WTOSecretariat: 2004

(pp.1-8)[CD]

- ลอรวอลเลชกบไมเคลฟอซา “TheFiveYearsofReasonstoResisttheCorporateGlobalization”

แปลโดยภควดวระภาสพงษ[CD]

- พรณาตงศภทย “การคาเสรจะ “เขยว” ดวยไดหรอไม:ขอพจารณาบางประการเกยวกบมาตรการทางการคา

เพอคมครองสงแวดลอมในกรอบของแกตต” วารสารนตศาสตร 24 (ธนวาคม2537)

- ลาวลยถนดศลปกล “เรองท14.2.2ตวอยางการวเคราะหในสวนกฎหมายธรกจและเศรษฐกจ” ในแนว

การศกษาชดวชาระเบยบวธวจยและการวจยทางนตศาสตรหนวยท14เรองท14.2.2นนทบรสาขาวชา

นตศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช2553


- วชยศรรตน “วพากษหนงสอConstitutioalisationoftheWorldTradeOrganisation” ในวารสาร

กฎหมาย มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชปท21ฉบบท2หนา182-187[CD]

- Agenda21[CD]


เหตใดในการรางความตกลงGATT (ค.ศ. 1947) ผแทนประเทศตางๆ จงไมไดใหความ

สำาคญกบผลกระทบของการคาตอสงแวดลอมมากนกโดยมการพดถงไวแตเพยงในArticleXX

มสธ มสธ

14-23

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



14-24

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 14.2.2 หลกการพนฐานของกฎระเบยบการคาระหวาง

ประเทศ

สาระสงเขปประเดนท 1 หลกการสำาคญสองประการของGATTคอการหามเลอกปฏบต(Non-discrimination)

และการไมใชมาตรการทเปนการจำากดปรมาณการนำาเขา (QuantitativeRestriction:QR) การไมเลอก

ปฏบตมสองนยคอ 1) การปฏบตอยางชาตทไดรบอนเคราะหยง (Most favouredNation:MFN)ซงม

ใจความวา สทธหรอประโยชนใดๆทรฐภาคใหกบสนคาของรฐภาคหนง สทธหรอประโยชนดงกลาวจะตก

ไปยงสนคาทเหมอนกนทมาจากรฐภาคอนๆ โดยอตโนมต และโดยไมมเงอนไข และ 2) หลกการปฏบต

เยยงคนชาต (National Treatment:NT) มใจความวา รฐสมาชกจะตองไมใชมาตรการใดๆทสงผลให

สนคาทนำาเขาไดรบสทธประโยชนใดๆนอยกวาสนคาทเหมอนกนกบสนคาทผลตภายในประเทศหลกการน

ไดอยบนพนฐานของหลกกฎหมายทวไปของกฎหมายระหวางประเทศ และสะทอนแนวคดระบบตลาดเสร

และเพอใหผบรโภคไดรบประโยชนสงสดทงน เนองจากการเลอกปฏบตทำาใหรฐแทรกแซงกลไกตลาดเพอ

คมครองอตสาหกรรมภายในซงเปนการบดเบอนราคาอนเปนการทำาลายระบบการแขงขนอยางเปนธรรม

ทำาใหผบรโภคตองรบภาระราคาทแพงขนจากการบดเบอนราคาดงนนการหามเลอกปฏบตทางการคาจงเปน

ประโยชนตอผบรโภค

ประเดนท 2หลกการเรองNationalTreatmentนอกจากจะหามเลอกปฏบตระหวางสนคาตางชาต

และสนคาภายในประเทศแลวยงวางขอกำาหนดเกยวกบ “มาตรการภายใน(InternalMeasures)” ใดๆกตาม

ไมวาจะเปนภาษ หรอขอกำาหนดใดๆ ทกระทบตอการคาภายในประเทศ เชน เงอนไขในการวางตลาด

ใบอนญาตหรอฉลากจะตองไมกระทำาเพอปกปองสนคาภายใน(soastoaffordprotectionofdomestic

production)นอกจากนนAdArticleIIIไดขยายความคำาวา “มาตรการภายใน” รวมถงมาตรการใดๆท

บงคบใหกบสนคาตางประเทศณจดทนำาเขาดวยมาตรานกลาวไดวากระทบตออำานาจในการออกกฎระเบยบ

ดานสงแวดลอมอยางมาก เนองจากมาตรการบงคบใชกฎหมายภายในใหไดผลนนสวนใหญจะตองทำาท

จดนำาเขาสนคาเชนการสำาแดงใบอนญาตวาผลตภณฑนนไมไดผลตจากกรรมวธตดตอพนธกรรมหรอผลไม

ทนำาเขานนปลอดโรคหรอตเยนทนำาเขาไมมสารCFC ขอกำาหนดเหลานเปนมาตรการภายในแตบงคบใช

ณจดนำาเขาซงเปาหมายในการควบคมของรฐอาจเปนเรองปองกนสงแวดลอมแตเนองจากAdArticleIII

กำาหนดใหเปนมาตรการภายในจงตองอยภายใตเงอนไขวา ตองไมกระทำาเพอปกปองสนคาภายในหลายๆ

กรณทกฎระเบยบภายในนนตองการทจะสนองตอบวตถประสงคหลายๆดานของสงคมและหลายๆกรณไม

สามารถแยกมาตรการดานสงแวดลอมออกจากมาตรการทางเศรษฐกจไดดงนนกฎระเบยบดานสงแวดลอม

จงตกอยภายใตขอกำาหนดทเครงครดของกฎหมายการคา ซงหมายถงวาประเทศสงออกสนคาสามารถ

มสธ มสธ

14-25

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ฟองรองตอWTOไดวานโยบายดานสงคมหรอสงแวดลอมของประเทศนำาเขาขดตอกฎหมายการคาประเดน

นไดกลายเปนทวพากษวจารณอยางกวางขวางถงอำานาจของWTOกบสทธในการออกกฎระเบยบภายในของ

รฐบาล(อานคดEC-Hormones;EC-Asbestos)

ประเดนท 3 หลกการไมจำากดปรมาณการนำาเขามสาระสำาคญวา รฐจะตองไมใชมาตรการใดๆ

นอกจากมาตรการทางดานศลกากรทเปนการจำากด (Restriction) ไมวาจะเปนการหามนำาเขาโดยสนเชง

การใชโควตาหรอการทตองขอใบอนญาตนำาเขาซงหลกการนไดสะทอนแนวคดTradeLiberalisation

ทตองการใหเปดตลาด (MarketAccess) มากทสด อนเปนเปาหมายสำาคญของกฎระเบยบการคา การ

ท GATTอนญาตใหใชเฉพาะมาตรการทางดานภาษหรอศลกากรในการสรางอปสรรคทางการคาไดแมวา

มาตรการภาษจะสงผลตอปรมาณการนำาเขา แตมาตรการภาษหรอศลกากรเปนมาตรการทมความโปรงใส

ผสงออกสามารถคาดหมายผลกระทบไดนอกจากนนความตกลงGATTกำาหนดใหรฐเกบภาษไมเกนพกด

เพดานทตนเองไดตกลงไวโดยจะมการเจรจาลดอตราศลกากรเปนระยะๆดงนนภาษศลกากรถอวายอมรบ

ไดแมจะสรางภาระหรอเปนอปสรรคทางการคา

ประเดนท 4 ในการศกษาคำาวนจฉยคดขอพพาททางการคาของWTOหรอองคกรอนๆ ขอให

ศกษา “การใหเหตผลทางกฎหมาย(LegalReasoning)” ขององคกรระงบขอพพาทมากกวาดผลคำาตดสน

แพชนะแตเพยงอยางเดยวเพราะหลายๆกรณทกลมผลประโยชนมกจะนำาผลแพชนะคดมาบดเบอนเบยง

เบนขอเทจจรงหรอขยายความออกไปเพอตอบสนองวตถประสงคเฉพาะของตนเชนในคดUS-Shrimps

คณะกรรมการอทธรณขอพพาท (TheAppellateBody: theAB)ตดสนใหสหรฐฯแพคดเพราะสหรฐฯ

เลอกปฏบตระหวางประเทศสมาชกWTOโดยสหรฐฯไดใหเวลาผอนผนเพอปรบตวในการใชอปกรณทให

ความปลอดภยกบเตาทะเลแกชาวประมงในกลมประเทศอเมรกากลางและประเทศแถบแครบเบยนเปนเวลา

4ปพรอมทงใหความชวยเหลอทางการเงนและเทคนคแกประเทศเหลานนดวยแตผอนผนใหเวลาปรบตว

แกประเทศอนเดยมาเลเซยปากสถานและไทย4 เดอน โดยอเมรกาไมสามารถแสดงเหตผลทชอบธรรม

ถงความแตกตางไดดงนนองคคณะอทรณขอพพาทเหนวาเปนการเลอกปฏบต(แมวามาตรการบงคบใหใช

เครองมอคดเลอกเตาทะเลในการจบกงนนอาจจะมความชอบธรรมภายใตGATTArticleXX)เชนเดยวกน

ในคด Brazil-Retreated Tyres คณะกรรมการอทธรณขอพพาทตดสนใหบราซลแพในประเดนการ

หามนำาเขายางหลอดอก (ยางรถยนตเกาทสกและนำาไปหลอดอกใหมซงจะมอายการใชงานทสนกวายาง

ใหมมาก) จากประเทศในกลม EC เนองจากวาบราซลยงอนญาตใหนำาเขายางเกาซงเปนสนคาทเหมอน

กนจากกลมตลาดรวมอเมรกาใตตอนลาง (SouthernConeCommonMarket:MERCOSUR) โดย

คณะกรรมการอทธรณไดตดสนวากฎหมายของบราซลทหามนำาเขายางหลอดอกทตองการทจะลดจำานวนยาง

ทยากตอการทำาลายและกลายเปนแหลงเพาะพนธยงนนสอดคลองกบGATTและมาตรการนน “มความ

ชอบธรรม” อยางไรกตามเมอการใชมาตรการนนเปนการเลอกปฏบตระหวางสนคาทเหมอนกนจากECกบ

สนคาจากMERCOSURถอวามาตรการทเลอกปฏบตนนขดตอGATTArticleXX


14-26

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


- เอกสารความตกลงGATTและGATS[CD-โดยเฉพาะทขอบททมhighlight]

- บณฑตหลมสกลองคการการคาโลก (WTO) ในบรบทของเศรษฐกจไรพรมแดนเลม1กรงเทพมหานคร

สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย2553หนา352-369;413-423

- ศกดาธนกลและจราวลยคชฤทธ “องคการการคาโลกvsสงแวดลอม:คดสหรฐฯหามนำาเขากงทะเลไทย”

บทบณฑตย ฉบบท54(ธนวาคม2541)หนา191


- ลาวลยถนดศลปกล “กรอบทางกฎหมายภายใตกฎระเบยบขององคการการคาโลก”

- JohnJackson, “WorldTradeRulesandEnvironmentalPolicies:Congruenceorconflict?”

inWashingtonandLeeLawReview,49:1992at1227,(readparticularlypp.1-12)[CD]


คำาวาMostFavouredNationกบคำาวาNationalTreatmentภายใตความตกลงGATT

มความหมายอยางไรๆใหอธบาย



มสธ มสธ

14-27

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 14.2.3 ประเดนปญหาสงแวดลอมภายใตขอตกลงทวไป

เกยวกบการคาขององคการการคาโลก

สาระสงเขปประเดนท 1 ความตกลงGATT ไดจดทำาขนบนแนวความคดทตองการใหรฐตางๆ เปดเสรทาง

การคาใหมากทสด ทงน จากประสบการณสงครามโลกทงสองครงทำาใหผเจรจาการคาเหนวาอปสรรคทาง

การคาเปนสาเหตสำาคญประการหนงทนำามาสความขดแยงระหวางประเทศ เปาหมายของGATTคอ การ

ลดอปสรรคทางการคาใหมากทสดประกอบกบในชวงเวลาทรางขอตกลงประเดนสงแวดลอมยงไมไดมการ

หยบยกขนมาพดในเวทระหวางประเทศดงนนGATTจงไมไดใหความสำาคญตอประเดนสงแวดลอมมากนก

แมวาผแทนของบางประเทศไดหยบยกขอยกเวนเรองการคมครองสงแวดลอมและสขอนามยมาเปนขอยกเวน

พนธกรณตามความตกลงแกตต แตทประชมเพอยกรางGATT เหนวาถากำาหนดขอยกเวนทกวางเกนไป

จะทำาใหรฐตางๆ ยกเหตผลดานสงแวดลอมสขอนามยมาเปนขออางเพอบดเบอนหรออำาพรางการปกปอง

อตสาหกรรมในประเทศดงนนขอยกเวนทวไป(GeneralException)ภายใตGATTArticleXXจงราง

ขนดวยความระมดระวงโดยใชถอยคำาทรดกมทสดและเปดโอกาสใหรฐไดใชสทธทจะใชมาตรการตางๆได

อยางแคบกลาวคอขอยกเวนไดเปดชองทางใหรฐยกเวนพนธกรณตามGATTไดในกรณทมความจำาเปนเพอ

ปองกนการเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตหรอเพอการปกปองสขอนามยคนสตวหรอปองกนโรคพช

แตมาตรการนนตองไมสรางภาระตอการคา “จนเกนความจำาเปน” และการใชมาตรการนนๆ “จะตองใชอยาง

ไมลำาเอยงหรอมเจตนาปกปองสนคายภายใน” การทมาตรา20ใหรฐเลยงพนธกรณใดๆภายใตGATTได

หมายความวารฐสามารถใชมาตรการทางการเงน เชน เรยกเกบภาษ หรอคาธรรมเนยมสงแวดลอมหรอ

มาตรการทมใชภาษ เชน การกำาหนดปรมาณการนำาเขา (โควตา) การหามนำาเขาโดยสนเชง หรอ การออก

ขอกำาหนดเรองใบอนญาตได(คดทเกยวของUS-Tuna/DolphinsI[หมายเหตคดนไมไดรบรองโดยคณะ

กรรมาธการจงไมสามารถถอวาเปนSourceofWTOLawได];คดUS-Shrimps)

ประเดนท 2ความตกลงทวไปวาดวยการคาบรการ(GeneralAgreementonTradeinServices:

GATS)หรอแกตสมแนวคดและหลกการสำาคญๆทำานองเดยวกบGATTคอเปนกรอบทางกฎหมายสำาหรบ

การคาบรการเพอใหมการไหลขามแดนอยางเสรของสนคาดานบรการ เงนทน เทคโนโลย และบคคลผให

บรการแตGATSไดแบงแยกพนธกรณออกเปนสองระดบคอ1)พนธกรณทวไป (ในPart IIGeneral

ObligationsandDisciplines)ซงบงคบไดทนทกบทกรฐพนธกรณเหลานคอMFNและความโปรงใส

2)พนธกรณเฉพาะ (ในPart III SpecificCommitments) ซงจะบงคบใชเฉพาะกบรฐภาคทไดทำาความ

ตกลงเปดเสรในสาขาบรการทไดกำาหนดไวเทานนพนธกรณเฉพาะเหลานคอ การปฏบตเยยงคนชาต การ

เปดตลาด (หรอการหามจำากดปรมาณการคาบรการ) และกฎวาดวยกฎเกณฑภายในของรฐ นอกจากนน

GATSยงอนญาตใหรฐกำาหนดเงอนไขหรอขอยกเวนตางๆทเปนการยกเวนพนธกรณเฉพาะไดตามทตองการ

14-28

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

(ArticleXX)ในพนธกรณเรองการเปดตลาดนนรฐจกตองไมใชมาตรการใดๆอนเปนการจำากดปรมาณการ

คาบรการเงนทนการเดนทางของมาใหบรการหรอขอกำาหนดการรวมทนเวนแตรฐไดทำาขอกำาหนดยกเวนไว

ขณะทไดตกลงเปดเสรการบรการสาขานนๆ

ประเดนท 3 เกยวกบมาตรการดานสงแวดลอมGATSมขอยกเวนทวไป(ArticleXIVGeneral

Exception)ทำานองเดยวกนกบGATTนนคอรฐสามารถเลยงพนธกรณตางๆภายใตความตกลงไดกรณ

ทมความจำาปนตอการปองกนสขภาพหรออนามยของคนสตวพชซงการใชมาตรการทเปนขอยกเวนจะตอง

ใชโดยไมเลอกปฏบตหรอจะตองไมมเจตนาแอบแฝงเพอปกปองการคาบรการภายใน

ประเดนท 4 ความตกลงGATSครอบคลมการคาบรการทกประเภทและทกสาขาไมวาการบรการ

นนจะดำาเนนโดยรฐหรอเอกชนไมวาการบรการนนจะเปนบรการทางดานสงคมสาธารณะหรอบรการเกยวกบ

การคา ยกเวนการบรการทเปนการใชอำานาจหนาทของรฐ “และ” ไมมลกษณะของการแขงขนทางการคา

ดงนนการบรการสาขาสงแวดลอมหรอสาขาการบรการดานสาธารณสขเชนการตรวจคามลพษเพอออกใบ

อนญาต การจำากด หรอบำาบดนำาทง หรอการบรการนำาประปาจงถอวาอยภายใตความตกลงGATS อาจ

กลาวไดวาการคาบรการดานสงแวดลอมและสขอนามยอาจสงผลดตอสงแวดลอมโดยเฉพาะตอประเทศท

ขาดแคลนเทคโนโลยทนและเครองมอเครองไมในการจดการสงแวดลอมอยางไรกตามจำานวนประเทศท

มขอผกพนเปดเสรการคาบรการดานสงแวดลอมยงมไมกประเทศทงนเนองจากพนธกรณในเรองการเปด

ตลาดนนกวาง และขอบเขตของการคาบรการนนไมชดเจนโดยเฉพาะกฎเกณฑเกยวกบมาตรการภายใน

(ArticleVI)ทยงคลมเครอทำาใหรฐตางๆไมอาจคาดหมายถงผลกระทบในทางลบทอาจจะเกดขนหลงจาก

การมขอผกพนได(เปรยบเทยบคดUS-Gambling)

ประเดนท 5โดยทกฎระเบยบความตกลงGATSนนครอบคลมการคาบรการทง4รปแบบ(Mode)

ของการเปดเสรตางๆคอการใหบรการขามแดนการบรโภคขามแดนการมาตงสำานกงานใหบรการในประเทศ

ของผรบบรการ และการทบคลากรของผใหบรการทอยตางประเทศเดนทางมาบรการในประเทศของผรบ

บรการชวคราวเมอพจารณารวมกบพนธกรณเรองMarketAccessแลวGATSจะรวมถงการเปดเสรการ

ลงทนทางตรง(ForeignDirectInvestment)โดยปรยายนนคอถารฐภาคไดตกลงเปดเสรการคาดานหนง

ดานใดขอตกลงจะครอบคลมถงการหามจำากดเงนทนจากตางชาตและหามจำากดการสงเงนทนกลบการหาม

จำากดจำานวนบคคลเครองจกรทจะเขามาบรการหรอขอกำาหนดเรองLocalContentsหรอตงขอกำาหนดใด

ในการใหบรการ (เวนแตไดตงขอจำากดไวขณะททำาCommitment) โดยนยนGATSกคอกรอบกฎหมาย

สำาคญยงของการลงทนทางตรงระหวางประเทศ


มสธ มสธ

14-29

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


- เอกสารความตกลงMarrakeshAgreement;GATT;GATS;(ในสวนทเกยวของโดยเฉพาะทขอบทท

มhighlight[CD])


สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย 2553 (โดยเฉพาะหนา 453-458[US-Tunas]; 489-506[US-

Shrimps])

- ศกดาธนกล “ความตกลงแกตตกบสงแวดลอม:ผลกระทบของคดTuna/Dolphin.” วารสารกฎหมาย

จฬาลงกรณมหาวทยาลย16(2):2539

- ลาวลยถนดศลปกล “แกตตกบสงแวดลอม”


- พรเทพเบญจาอภกลGATSความตกลงวาดวยการคาบรการเอกสารวชาการหมายเลข3โครงการWTO

Watchกรงเทพมหานครโรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร2548หนา35-68

- WTOSecretariat,Trade and Environment (Special Studies No.4),Geneva,WTO: read

particularlypp67-86[CD]

- RobertHowse, “TheAppellateBodyRulingsintheShrimp/TurtleCase:ANewBaseline

forTradeandEnvironmentDebate” Columbia Journal of Environmental Law,Vol.27:2002

at491[CD]


ทานเหนดวยหรอไมทมผกลาววาGATTArticleXXกำาหนดเงอนไขตางๆเครงครดเกนไป

จนทำาใหรฐภาคไมสามารถใชมาตรการตางๆเพอการคมครองสงแวดลอมใหไดอยางมประสทธภาพ



14-30

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 14.2.4 ประเดนปญหาสงแวดลอมภายใตขอตกลงเฉพาะของ


สาระสงเขปประเดนท 1 ตลอดเวลาทความตกลงGATT ไดใชเปนกรอบกฎหมายการคาระหวางประเทศ

มาเปนเวลากวาหาสบปประเทศตางๆ ไดใชขอยกเวนตามGATTArticleXX เพอใชเปนขออางยกเวน

พนธกรณภายใตแกตตเพอในคมครองสงแวดลอมสขอนามยในการจำากดการนำาเขาสนคาในขณะเดยวกน

GATTArticleXX ไดกลายมาเปนอปสรรคสำาคญในการเปดเสรการคา หลายๆประเทศอางมลเหตทาง

ดานมาตรการสงแวดลอมหรอมาตรฐานทางดานเทคนคเพอกดกนสนคาจากตางประเทศดงปรากฏวาใน

ชวงปลายทศวรรษท 1960 เปนตนมา ไดเกดลทธปกปองสนคารปแบบใหมโดยรฐจะออกกฎหมายภายใน

กำาหนดมาตรการทางดานเทคนคซงแมวามาตรการเหลานจะบงคบใชอยางทวไปโดยไมเลอกปฏบตในทาง

กฎหมายแตมาตรการเหลานนมกสงผลตอสนคาจากตางประเทศมากกวาสนคาภายในกอใหเกดอปสรรค

ตอการคาเกนความจำาเปนซงถอวาเปนการเลอกปฏบตโดยขอเทจจรง(defactodiscrimination)เหนไดวา

กฎเกณฑระหวางประเทศทรฐตางๆ ไดตกลงขนตองการทจะสรางความชดเจนในเรองมาตรการดาน

สงแวดลอมสขอนามยในขณะเดยวกนขอตกลงเหลานไดกลายเปนอปสรรคตออำานาจตดสนใจในการออก

กฎเกณฑทางดานสงแวดลอมและสขอนามยนนซงถอวาเปน “มาตรการภายในทางดานสงคม” ซงควรอย

นอกขอบขายของขอตกลงทางการคาแตมาตรการดานสงคมภายในเหลานนสงผลทงทางตรงหรอทางออมตอ

การคา จะเหนไดวาการทรฐภาคGATT ไดตกลงกนเกยวกบมาตรการภายในกเพอทจะตอบโตพฤตกรรม

ทางการคาทตองการปกปองสนคาของรฐทแอบแฝงมากบมาตรการดานสงคมดงนนประเดนปญหาทนำาไป

สองคกรระงบขอพพาท ในการพจารณาความสมพนธระหวางสงแวดลอมและการคาในยคGATT, 1947

คอ จะแยก “มาตรการดานสงแวดลอมทแทจรง” ออกจาก “มาตรการปกปองทแฝงมาในรปมาตรการเพอ

สงแวดลอม” ไดอยางไร

ประเดนท 2 เพอปองกนการใชมาตรการดานเทคนคมาเปนเครองมอกดกนทางการคา รฐภาค

แกตตไดทำาความตกลงวาดวยมาตรการทางเทคนคทเปนอปสรรคตอการคา (AgreementonTechnical

BarriertoTrade:TBT)ขนเพอใหรฐภาคใชกฎขอบงคบดานเทคนคและมาตรฐานใหมความรดกมเปนธรรม

และโปรงใสยงขน ความตกลงนบงคบใชกบสนคาทงภาคเกษตรกรรมและอตสาหกรรม มาตรการ

ดานเทคนครวมทงการทดสอบและการใหการรบรองโดยใหครอบคลมถงกระบวนการผลตและวธการผลต

ดวยมาตรฐานทางเทคนคเหลานเชนขอกำาหนดคาความสนเปลองพลงงานในเครองใชไฟฟาขอกำาหนดเรอง

ฉลากสนคา ซงรวมถงมาตรการดานสงแวดลอม ขอกำาหนดทอยภายใต TBTนนจะตองมผลตอลกษณะ

สนคา(ProductCharacteristic)หรอมความสมพนธกบสนคาในลกษณะทเปน “Product” เชนมะเขอเทศ

ทผลตโดยการตดตอพนธกรรม กระบวนการผลตมผลตอตวมะเขอเทศ หรอขอกำาหนดเรองฉลากของ

มสธ มสธ

14-31

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ไมแผนวา ไมนนตดจากไมทปลกแบบปาทดแทนหรอไมทตดจากปาฝนเขตรอนแตถาขอกำาหนดเกยวกบ

กระบวนทการมงคมครองสงแวดลอมและกระบวนการนนไมเกยวกบตวสนคา เชน ขอกำาหนดใหกระดาษ

ทนำาเขาตองมใบรบรองวาผลตจากกระดาษทไดจากกระบวนการการตมเนอเยอทใชพลงงานทไมไดมาจาก

เชอเพลงประเภทฟอสซล อาจจะไมเกยวกบขอกำาหนดดานเทคนค เนองจากไมไดสงผลตอ “ตวกระดาษ”

ทแตกตางกนเมอเทยบกบเนอเยอทไดจากการตมโดยใชพลงงานจากเชอเพลงฟอสซล สำาหรบพนธกรณ

ของรฐนน TBTกำาหนดใหรฐจกตองใช (use) มาตรฐานระหวางประเทศทเกยวเทคนคนนๆ ในการออก

ขอกำาหนดดานเทคนคและในกรณทไมมมาตรฐานระหวางประเทศในเรองดงกลาวหรอรฐตองการคมครอง

ใหสงกวามาตรฐานระหวางประเทศรฐตองพสจนใหไดวามความจำาเปนและตองไมกออปสรรคทางการคาเกน

ความจำาเปนประการสดทายTBTครอบคลมขอกำาหนดทางเทคนคทกเรองและทกระดบไมวาขอกำาหนด

นนจะออกโดยรฐบาล องคกรสวนทองถน องคกรภาคเอกชนหรอองคกรวชาชพถาขอกำาหนดนนมผลตอ

การนำาเขาสนคา(คดทเกยวของEC-BiotechProducts;EC-Asbestos)

ประเดนท 3 ความตกลงวาดวยการใชมาตรการเกยวกบสขอนามยและอนามยพช (Agreement

onApplicationofSanitaryandPhytosanitaryMeasures:SPS)เกดขนเนองจากบรรดารฐภาคแกตต

เหนวาขอกำาหนดภายใต TBTนนมความเครงครดมากเกนไปจนรฐไมสามารถออกมาตรการภายในเพอท

จะคมครองสขอนามยและสงแวดลอมไดตามความตองการของสงคม เนองจากบางประเทศตองการระดบ

การคมครองความปลอดภยของสงแวดลอมและสขอนามยมากกวามาตรฐานระหวางประเทศ โดยเฉพาะ

สนคาทางดานอาหารและเกษตรทงนเพอใหแนใจวาสนคาทนำาเขานนปลอดภยจากสารเคมสงเจอปนทเปน

อนตรายหรอปลอดจากการปนเปอนหรอเปนพาหะของโรคทอาจแพรขยายไดเมอเขามาในดนแดนของรฐ

นอกจากนนมาตรฐานระหวางประเทศทมอยไมครอบคลมทงหมดทำาใหรฐตองมภาระพสจนถงความจำาเปน

ในการวางขอกำาหนดทางเทคนคตามทไดกำาหนดในความตกลงTBTดงนนในการเจรจารอบอรกวยรฐตางๆ

จงไดเจรจาเพอใหกฎเกณฑทางดานSPSมความยดหยนตอบสนองตอวตถประสงคของรฐทตองการเพม

ระดบการคมครองสขอนามยและปองกนความเสยงภยจากสนคาทนำาเขาจงไดจดทำาความตกลงวาดวยSPS

ขนโดยเฉพาะดงนนมาตรการทางเทคนคทเกยวกบสนคาเกษตรหรออาหารกจะใชความตกลงSPSบงคบ

ประเดนท 4 ความตกลงSPSยอมรบสทธอนชอบธรรมของรฐในการออกกฎระเบยบหรอมาตรการ

ภายในเพอตอบสนองเปาหมายของการปองกนภยทจะเกดขนกบสขอนามยของคนสตวหรอพชอนเนอง

มาจากการนำาเขาสนคาและอนญาตใหรฐไดใช “ระดบการปองกนภย (Level of Protection)” ในระดบ

สงสดไดเทาทรฐตองการซงหมายความวารฐไมจำาตองใชมาตรฐานระหวางประเทศถารฐเหนวามาตรฐานนน

ตำากวา เปาหมายของรฐ ถาเปาหมายนนมหลกฐานทางวทยาศาสตรสนบสนน ลกษณะสำาคญของความ

ตกลงSPSคอการผอนปรนขอกำาหนดอนเครงครดของมาตรการทางดานเทคนคของTBTจากการกำาหนด

ใหใช (use)มาตรฐานระหวางประเทศมาเปนอางอง (BaseOn)มาตรฐานระหวางประเทศรวมถงคำาเสนอ

แนะและขอแนะนำาตางๆขององคการระหวางประเทศโดยกำาหนดใหรฐภาคใชมาตรการดานSPSทอยบน

หลกการทางวทยาศาสตรถอวาSPSเปลยนการพจารณาความชอบธรรมของมาตรการดานสงแวดลอมหรอ

สขอนามย จาก “International Standards Based” มาเปน “Scientific Based” แตการใชมาตรการ

14-32

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เหลานนตองไมเปนการเลอกปฏบต(คดทเกยวของEuropeanCommunities-BiotechProducts;Japan

–Apples;Australia-Salmons)

ประเดนท 5 ความตกลงวาดวยการคาทเกยวของกบทรพยสนทางปญญา (TRIPs) ซงเปนกรอบ

ทางกฎหมายเกยวกบการคมครองสทธในทรพยสนทางปญญาของรฐภาคWTOมบทบญญตเกยวกบ

สงแวดลอมโดยกำาหนดใหรฐสามารถยกเวนการคมครองสทธบตรแกประดษฐกรรมใดๆ เพอความจำาเปน

ตอการคมครองชวต สขภาพ ของคนสตว หรอพช หรอความจำาเปนตอการรกษาทรพยากร สงแวดลอม

หรอ เพอปองกนความเสยหายอยางรายตอสงแวดลอมนอกจากนนมาตรา 27(3)ยงไดกำาหนดใหรฐภาค

สามารถยกเวนสทธบตรเกยวกบการผลตสตวหรอพชรวมถงกระบวนการทางBiological (ซงไมเกยวกบ

Micro-organism) อยางไรกตามTRIPs ไดกำาหนดใหรฐตองคมครอง “นวตกรรมพนธพช” ทงนไมวา

เปนการคมครองโดยระบอบของสทธบตร หรอระบอบ “กฎหมายทบงคบใชเฉพาะหรอกฎหมายพเศษ

(suigeneris)” กตาม



- เอกสารสนธสญญาความตกลงTBT;SPS;TRIPS ในสวนทเกยวของโดยเฉพาะขอบททม highlight

[CD]


สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย2553หนา462-466[Canada-HerringsandSalmons];512-

514[EC-Asbestos];524-526)

- จกรกฤษณควรพจนและคณะ “รายงานผลการวจยเรองผลกระทบของขอตกลงพหภาคขององคการการ

คาโลกตอฐานทรพยากรของประเทศไทย” รายงานการวจยเสนอตอสำานกงานกองทนสนบสนนการวจย

(สกว.)พ.ศ.2548หนา93-109[CD]


- DukgeunAhn, “ComparativeAnalysisoftheSPSandtheTBTAgreements” International

Trade Law and Regulation,Vol.8(3):2002at85-96

มสธ มสธ

14-33

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1.สาระสำาคญของความตกลงTBTทกำาหนดใหแกรฐสมาชกWTOใชมาตรการเพอปองกน

อนตรายทจะเกดจากการนำาเขาสนคามอยางไร

2.ความตกลงSPSทกำาหนดใหแกรฐสมาชกWTOใชมาตรการเพอปองกนอนตรายหรอ

ภยทจะเกดจากการนำาเขาสนคามอยางไรแตกตางจากความตกลงTBTอยางไร



14-34

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ตอนท 14.3

ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลงเขตการคาเสร


หวเรองเรองท14.3.1ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลงเขตการคาเสรอเมรกาเหนอ

เรองท14.3.2ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยน

เรองท14.3.3ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลงทวภาค:กรณศกษาJTEPA

แนวคด1.NAFTA เปนตวอยางของความพยายามในการทำาใหนโยบายและกฎหมายเกยวกบ

การคาสอดคลองกบนโยบายดานสงแวดลอม โดยมการจดทำาความตกลงเกยวกบ

สงแวดลอมผนวกเขาเปนสวนหนงของความตกลงดานเศรษฐกจ รวมทงไดจดตงกลไก

ระหวางประเทศขน คอยควบคม สอดสองดแล และใหคำาปรกษาแกรฐบาลของรฐภาค

เพอใหการคามความสอดคลองตองกนกบนโยบายดานสงแวดลอม

2.AFTA เปนความตกลงทางเศรษฐกจของอาเซยนมวตถประสงคเพอใหมการเปดเสร

การคาการลงทนและการบรการทมหลกการเชนเดยวกบความตกลงWTOแมAFTA

จะไมกลไกและความตกลงดานสงแวดลอมทเกยวกบการคาโดยเฉพาะ แตAFTAม

ความรวมมอภายใตFunctionalCooperationและกลไกอนๆภายใตASEANทจะ

มสวนชวยใหนโยบายการคาสอดคลองกบนโยบายสงแวดลอม

3.JTEPAเปนความตกลงทวภาคระหวางไทย-ญปนมวตถประสงคเพอใหสทธพเศษการคา

การบรการ และการลงทนระหวางกน และชวยเหลอกนในดานเทคโนโลยทางการคา

โดยกำาหนดใหสทธประโยชนทรฐคภาคไดรบนนตองไมยงหยอนไปกวาสทธภายใตความ

ตกลงWTO JTEPA ไดรบรองสทธใดๆ ของคภาคใดๆ ในการใชมาตรการคมครอง

สงแวดลอมหรอสขอนามยคนสตวพชโดยกำาหนดใหใชGATTArticleXXมาปรบ

ใชโดยอนโลม

มสธ มสธ

14-35

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1.อธบายและวเคราะหปญหาสงแวดลอมทเกดขนจากความตกลงการคาNAFTAได

2.อธบายและวเคราะหปญหาสงแวดลอมทเกดขนจากความตกลงการคาAFTAได

3.อธบายและวเคราะหปญหาสงแวดลอมทเกดขนจากความตกลงการคาJTEPAได

14-36

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 14.3.1 ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลงเขตการคาเสร

อเมรกาเหนอ

สาระสงเขปประเดนท 1 เขตการคาเสรอเมรกาเหนอ หรอ NAFTA เปนความรวมมอระหวางแคนาดา

สหรฐอเมรกาและเมกซโกมกรอบทางกฎหมายและวตถประสงคในการจดตงเชนเดยวกบขอตกลงในWTO

นนคอยกเลกภาษในเขตการคาและลดอปสรรคทไมใชภาษ โดยใหสทธพเศษแกสมาชกมากกวาประเทศ

นอกกลมการคา สำาหรบการคาบรการภายในกลมยดหลกการปฏบตเยยงคนชาต (NT) และหลกชาตทได

รบอนเคราะหยง (MFN)สวนการลงทนใชหลกการปฏบตอยางเทาเทยมกนNAFTAไดจดตงกลไกระงบ

ขอพพาททางการคาขนโดยยดความตกลงNAFTAและความตกลงการคาภายใตWTO เปนกฎหมายท

ใชบงคบในการพจารณาขอขดแยงนอกจากนนNAFTAใหถอวาขอตกลงสงแวดลอมทอยในบญชรายชอ

อางองเปนทมาของกฎหมายทใชบงคบแกคดได

ประเดนท 2 แมวาวตถประสงคในการจดตง NAFTA ของแคนาดา สหรฐอเมกา และเมกซโก

เหมอนกน คอคำานงถงผลประโยชนทเอออำานวยซงกนและกนระหวางสมาชกในกลมกตาม แตทวาแตละ

ประเทศมเหตจงใจทตางกน กลาวคอสหรฐอเมรกาตองการลดการขาดดลการคาโดยใชเมกซโกเปนฐาน

การผลตเพอการสงออกสนคา เนองจากเมกซโกมคาแรงตำา มกฎระเบยบดานแรงงานและสงแวดลอมไม

เครงครดและตองการใชNAFTAเปนเครองมอตอรองในการเจรจาการคากบEUและAFTAนอกจากนน

สหรฐฯ ยงตองการใช NAFTAแกปญหาคนเมกซกน ลกลอบเขาเมอง และปญหาสงแวดลอมชายแดน

เมกซโก-สหรฐฯสวนแคนาดาคาดหวงวาNAFTAจะชวยใหแคนาดาปรบโครงสรางการผลตในประเทศซง

เรมเกดภาวะถดถอยขนนอกจากนนแคนาดาคาดวาNAFTAจะชวยใหเมกซโกมกำาลงซอสนคาและบรการ

ของแคนาดามากขนสวนเมกซโกคาดหวงวาNAFTAจะทำาใหมเงนทนไหลเขาประเทศมหาศาลซงชวยให

เกดการสรางงานสรางรายไดแกประชาชนและจะไดรบการถายทอดเทคโนโลยจากบรษททเขามาลงทนอน

จะทำาใหเมกซโกสามารถแขงขนกบภายนอกไดมากขนทงนเนองจากเมกซโกไดเปรยบในดานคาแรงทตำากวา

สหรฐฯและแคนาดามาก

ประเดนท 3ในระหวางการเจรจาจดตงไดมกระแสตอตานNAFTAจากภาคประชาชนอยางรนแรง

ประเดนหลกของขอวพากษ คอNAFTAจะนำาไปสสภาวะ “Race to the bottom” หรอการแขงกนลด

มาตรฐานสงแวดลอมและแรงงานเพอความไดเปรยบทางการคานนคอผประกอบการจะยายถนไปยงประเทศ

ทมมาตรฐานดานสงแวดลอมและแรงงานทตำากวาดงนนNAFTAจงนำาไปสการคาทไมเปนธรรมทางสงคม

ความตนตวทางสงคมทำาใหมคำาถามถงผลไดผลเสยนนคอระหวางผลไดทางเศรษฐกจทตองแลกกบผลเสย

ทางสงคม และนำามาซงการสอดสองตรวจสอบกระบวนการเจรจาและรางขอตกลง อนสงผลตอมาตรการ

คมครองสงแวดลอมและแรงงานในขอตกลงNAFTA เปนอยางมาก จะเหนไดวาแมขอเนอหาสาระของ

มสธ มสธ

14-37

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ตกลงจะตงอยบนพนฐานความตกลงWTOแตNAFTAไดเพมเตมและขยายความเกยวกบสทธของรฐ

ภาคทจะดำารงรกษามาตรการตางๆเพอการคมครองสขอนามยคนสตวพชและเพอการอนรกษสงแวดลอม

เชน ในChapter9ซงเปนขอกำาหนดเกยวกบSPSซงกำาหนดวา รฐภาคมสทธเตมเปยมทจะกำาหนดและ

ดำารงรกษามาตรฐานดานสขอนามยและสงแวดลอม นอกจากนนยงยอมรบหลกการ Precautionary

Measuresในกรณทยงไมมขอสรปทางวทยาศาสตรสนบสนนมาตรการนนๆ

ประเดนท 4 ในความตกลงการลงทนของNAFTAไดสะทอนถงความพยายามของรฐภาคทจะ

ตอบสนองตอความกงวลเรอง “Racetothebottom” โดยกำาหนดวารฐภาคถอวาไมเปนการสมควรทจะ

สงเสรมการลงทนโดยการผอนคลายกฎระเบยบภายในทเกยวกบการคมครองสขอนามยและสงแวดลอม

ดงนนจะตอง “ไมเสนอให” หรอ “เรยกรอง” ใหยกเวนหรอ “หลกเลยง” มาตรการเหลานน เพอเปนการ

ดงดดหรอตอบแทนการลงทนนอกจากนนรฐภาคNAFTAยงไดจดทำาขอตกลงดานสงแวดลอมเสรมขอ

ตกลงการคา(NAFTASideAgreement)เพอแกปญหาสงแวดลอมทอาจเกดจากความตกลงNAFTAซง

SideAgreementไดกำาหนดใหมการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมจากNAFTAทกๆสามปนอกจาก

นนไดจดตงคณะกรรมาธการเพอความรวมมอทางดานสงแวดลอม (Commission on Environment

Cooperation:CEC)ขนเพอความรวมมอในการจดการสงแวดลอมและเพอระงบขอพพาททางสงแวดลอม

ขนโดยเฉพาะCEC ไดมบทบาทอยางมากในการใหคำาแนะนำาตอรฐบาลของภาคความตกลงในการออกกฎ

ระเบยบดานการคาเพอใหสอดคลองกบสงแวดลอม



- สำานกเจรจาการคาทวภาค กรมเศรษฐกจการพาณชย “การรวมกลมทางเศรษฐกจในภมภาคตางๆ” หนา

1-4;24-29[CD]

- AlexandreKiss andDinahShelton,Guide to International Environmental Law, Leiden/

Boston,MartinusNijhoffPublisher:2007(pp249-252)[CD]

2) เอกสารอานเพมเตม

- MaryTiemann, “NAFTA:RelatedEnvironmental Issuesand Initiatives” USDepartment

ofState(http://fpc.state.gov)[CD]

14-38

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ประเดนทางดานเศรษฐกจและสงคมทสำาคญๆ ของประเทศแคนาดา สหรฐอเมรกา และ

เมกซโกเรองใดทเปนมลเหตจงใจใหเกดความรวมมอภายใตความตกลงNAFTA



มสธ มสธ

14-39

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 14.3.2 ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลงเขตการคาเสร

อาเซยน

สาระสงเขปประเดนท 1 ขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) เปนขอตกลงยอยความตกลงหนงในกรอบ

ความรวมมอทางเศรษฐกจของประเทศสมาชกอาเซยน(ASEAN)10ประเทศดงนนประเดนสงแวดลอมท

เกยวกบการเปดเสรการคาการลงทนการบรการและการเคลอนยายแรงงานจงตองพจารณาภายใตความตกลง

อนๆทงหมดของอาเซยนดวย เชน โครงการความรวมมอดานอตสาหกรรมอาเซยน (ASEAN Industrial

Cooperation:AICO)เขตการลงทนอาเซยนASEANInvestmentArea:AIA)เปนตนนอกจากนนภายใต

อาเซยนมความรวมมอเฉพาะดาน(FunctionalCooperation)ระหวางประเทศสมาชกซงครอบคลมหลายๆ

ดานรวมถงการแกไขผลกระทบสงแวดลอมจากการรวมตวทางเศรษฐกจ

ประเดนท 2 อาเซยนไดมการรบรองกฎบตรอาเซยน (ASEANCharter) ในค.ศ. 2007 (มผล

บงคบใชธนวาคม2008)ทำาใหมการเปลยนแปลงครงใหญในความสมพนธของสมาชกทงในดานเศรษฐกจ

การคาสงคมและความมนคงแมวาอาเซยนจะเปนเพยงองคการความรวมมอระหวางรฐบาลทไมมสถานะเปน

องคการระหวางประเทศอยางเตมตว แตความสมพนธทางเศรษฐกจไดดำาเนนตามแบบประชาคมเศรษฐกจ

ยโรป(EuropeanEconomicCommunity)โดยอาเซยนไดตงเปาหมายวาจะกลายเปนประชาคมเศรษฐกจ

อาเซยน(ASEANEconomicCommunity:AEC)ในค.ศ.2015ซงจะทำาใหเปลยนระดบความรวมมอ

จากเขตการคาเสรเปนเขตศลกากร(CustomUnion)นนคอการไหลเวยนสนคาการบรการและการลงทน

ภายในประชาคมอยางเสร โดยอาเซยนกำาหนดใหมการเปดเสรสนคาบรการและการลงทนทสำาคญในระยะ

เรมแรก12สาขา

ประเดนท 3AFTAมผลบงคบใชในค.ศ.1992โดยมวตถประสงคเพอลดอปสรรคทางการคาทง

อปสรรคทางดานภาษและมใชภาษทางดานภาษมการใชCommonEffectivePreferentialTariff(CEPT)

หรออตราภาษทเทาเทยมกนภายในกลมและกำาหนดใหอตราภาษของประเทศสมาชกเดม6ประเทศ(ไทย

อนโดนเซยมาเลเซยสงคโปรฟลปปนสและบรไน)เปน “ศนย” ภายในค.ศ.2010และภายในค.ศ.2015

สำาหรบสมาชกใหม4ประเทศ (พมาลาวกมพชา เวยดนาม) ในเรองการลงทนAFTAใชหลกการปฏบต

เยยงคนชาตแกผลงทนสญชาตของชาตสมาชก สวนภาคการคาบรการไดมการตกลงใหเปดบรการในบาง

สาขาอาเซยนไดจดตงกลไกระงบขอพพาททางการคาขนตามอยางองคกรระงบขอพพาทของWTOกลาวคอ

มThePanelและAppellateBodyทมอำานาจพจารณาขอพพาทครอบคลมขอตกลงการคาทงปวง

ประเดนท 4 ในดานสงแวดลอมAFTA ไมมขอตกลงเฉพาะดานสงแวดลอม หรอองคกรดาน

สงแวดลอมเพอคอยใหคำาแนะนำาและสอดสองดแลใหระเบยบการคาสอดคลองกบมาตรฐานสงแวดลอม

เปนการเฉพาะดงเชนCommissiononEnvironmentalCooperationในNAFTAแตมความรวมมอ

14-40

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ภายใต FunctionalCooperation ในกรอบของASEAN เปนแตเพยงความรวมมอดานนโยบาย อยาง

หลวมๆทงนอาจจะเนองมาจากประเดนสงแวดลอมออนไหวตอการตดสนใจลงทนของนกลงทนนอกจากนน

วฒนธรรมทางการเมองในการเจรจาขอตกลงระหวางประเทศของอาเซยนตางจากประเทศในNAFTA

(โดยเฉพาะสหรฐอเมรกา และแคนาดา ซงถอวาการทำาขอตกลงระหวางประเทศเปนวาระของประชาชนมใช

เปนแตของฝายบรหารแตเพยงลำาพง)กลาวคอในAFTAภาคประชาชนยงไมมสวนรวมในกระบวนการการ

เจรจาแตระเบยบวาระของการเจรจามาจากภาครฐและภาคธรกจอตสาหกรรม



- สำานกเจรจาการคาทวภาค กรมเศรษฐกจการพาณชย “การรวมกลมทางเศรษฐกจในภมภาคตางๆ” หนา

40-47[CD]

- กรมเศรษฐกจการพาณชย “เขตการคาเสรอาเซยน”


- ศรกมลอดมผล “บทวเคราะหเขตการคาเสรอาเซยน” [CD]

- สมคดพทธศร “อาเซยนบนเสนทางขอตกลงการคาเสร” ในอาเซยนกบขอตกลงการคาเสร (เอกสาร

เหตการณปจจบนหมายเลข 10 โครงการWTOWatch) กรงเทพมหานคร โรงพมพมหาวทยาลย

ธรรมศาสตร2552หนา19-32)[CD]


ใหเปรยบเทยบกลไกภายใตขอตกลงทางการคาของNAFTAและAFTAทมหนาทประสาน

กฎระเบยบและแนวปฏบตทเกยวของกบการคาไมใหขดกบนโยบายสงแวดลอมของประเทศสมาชก



มสธ มสธ

14-41

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เรองท 14.3.3 ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลงทวภาค: กรณ

ศกษา JTEPA

สาระสงเขปประเดนท 1 ความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน(Japan-ThailandEconomicPartnership

Agreement) หรอ JTEPA เปนรปแบบหนงของการรวมกลมทางการคา ซงมวตถประสงคเชนเดยวกบ

เขตการคาเสรทวไปคอตองการลดอปสรรคทางการคาทงทเปนอปสรรคทางภาษและมใชภาษในการคาสนคา

กำาหนดสทธพเศษดานภาษโดยมกฎวาดวยแหลงกำาเนดสนคา(RuleofOrigin)กำากบมการยอมรบรวมกน

(MutualRecognition)ในการตรวจสอบมาตรฐานสนคาในสนคาประเภทเครองใชไฟฟาและอเลคโทรนกส

อนจะทำาใหลดเวลาและคาใชจายในการนำาเขาหรอสงออกซงทำาใหราคาสนคานนถกลง ในการเปดเสรการ

คาบรการกำาหนดใหคภาคเอออำานวยตอการคาบรการในสาขาตางๆ การเปดตลาดการคาบรการใชวธการ

PositiveListหรอเปดเทาทไดมการตกลงซงในการเจรจามการตกลงเปดในหลายสาขาในดานการลงทน

ใชแนวทาง Positive List เชนเดยวกบการคาบรการประเทศไทยตกลงจะไมใชมาตรการทเปนการจำากด

การลงทนเหมอนกบทประเทศไทยไดผกพนไวกบWTO(นนคอประเทศไทยไมไดรบพนธกรณหนกขนกวา

ขอผกพนเดม)JTEPAไดจดตงกรรมการรวม(JointCommittee)เปนองคกรทสอดสองดแลใหคภาคปฏบต

สอดคลองกบขอตกลงโดยการใหคำาแนะนำาขอเสนอแนะหรอใหทบทวนแกไขการปฏบตทไมสอดคลองกบ

ขอตกลงรวมทงเปนองคกรประสานงานระหวางรฐบาลของสองประเทศการจดตงJTEPAทำาใหมการไหลเวยน

สนคาบรการและการลงทนระหวางไทยกบญปนมากขน มสถตวา หนงปหลงจาก JTEPAมผลใชบงคบม

การคาระหวางไทย-ญปนเพมขนเกอบ20%

ประเดนท 2 ถาพจารณาเชง Political Economy ขอตกลงสองฝายจะตอบสนองผลประโยชน

ของรฐภาค (รฐคคา) ไดดทสดเนองจากรฐคคาสามารถกำาหนดประเดนการเจรจาไดโดยอสระ โดยรฐคคา

จะตกลงแลกเปลยนผลประโยชน (“This for That”) หรอกำาหนดเงอนไขทตนเองพอใจกอนทจะบรรล

ขอตกลงสดทาย แตขอเสยของการเจรจาทวภาคคอ งายตอการเกด “Capture” หรอการลอบบของกลม

ธรกจ/อตสาหกรรมเพอใหรฐบาลกำาหนดนโยบายทเอออำานวยประโยชนตอกลมของตนเองผลกคอ “กำาไร”

ทเกดขนจากภาคธรกจหนงอาจกลายเปน “ตนทน” ทางสงแวดลอมทตองจายโดยสาธารณะหรอเปนตนทน

ของธรกจอกกลมดงนน “ธรรมาภบาล” ของกระบวนการเจรจา (ความโปรงใสของกระบวนการเจรจาการ

คำานงถงประโยชนของทกภาคสวนของสงคม และการมสวนรวมของประชาชน) จงมความสำาคญในการ

จดทำาความตกลงประเภทน การทมผคดคานความตกลง JTEPAสวนหนงมาจากปญหา “ธรรมาภบาล”

ของกระบวนการเจรจาความตกลงการคา ทงนเนองจากในระยะเรมแรกทมการเจรจารฐบาลมอำานาจเดด

ขาดทำาใหกลไกการตรวจสอบโดยรฐสภามความออนแอและภาคประชาชนและนกวชาการถกกนออกจาก

14-42

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

กระบวนการเจรจาแมตอมาภายหลงเมอมการเปลยนแปลงรฐบาลและไดเปดโอกาสยอมรบฟงภาคประชาชน

มากขนแตประเดนปญหาหลายประเดนยงเปนทสงสยของประชาชน

ประเดนท 3 ประเดนปญหาเกยวกบสงแวดลอมทฝายทคดคาน JTEPAกคอความวตกวาความ

ตกลงจะทำาใหประเทศไทยกลายเปนแหลงรองรบของทงเสยหรอขยะอนตรายโดยการเปรยบเทยบปญหาน

กบประเทศฟลปปนส ในการศกษาปญหานขอใหพจารณาวาแทจรงแลวปญหาของฟลปปนสเกดจากความ

หยอนยานของเจาหนาทผบงคบใชกฎหมายและ/หรอการทรฐบาลทไมไดใชสทธในการออกกฎระเบยบ

(exercisinglegislativepower)เพอการคมครองสงแวดลอมหรอเกดขนเพราะความตกลงการคาญปน-

ฟลปปนสหามดงนนการพจารณาจำาเปนตองแยกแยะระหวาง “ความสามารถในการคมครอง” กบ “ความ

ตองการในการคมครอง” เพอทจะออกกฎระเบยบ(LegislativeMeasures)หามทงของเสยหรอขยะเขามา

ยงราชอาณาจกรไทยหรอกลาวอกนยหนงกคอ ตองพจารณาวาพนธกรณระหวางประเทศทเกดจากความ

ตกลงJTEPAทำาใหอธปไตยในการออกกฎหมายหามนำาเขาของทงเสยหรอขยะของไทยเสอมเสยไปหรอไม

หรอความตกลง JTEPAสวนใดทลดทอนอธปไตยของประเทศไทยในการออกกฎระเบยบภายในเพอหาม

นำาเขาสนคาทเปนอนตรายตอสขอนามยหรอเพอการรกษาสงแวดลอมนอกจากนนควรตองพจารณาตอไป

วาความตกลงJTEPAไดรบรองสทธของคภาคในการทจะใชมาตรการดานสงแวดลอมและสขอนามยหรอไม

ตามขอบท JTEPAคภาคไดรบรองสทธน โดยอางองถงมาตรการทสอดคลองกบความตกลงWTO ได

นนหมายถงวาประเทศไทยสามารถใชระดบการคมครอง(LevelofProtection)ไดสงสดเทาทไทยตองการ

ดงนนจงขนอยกบประเทศไทยทจะกำาหนดวาสนคาใดทถอวาเปนสนคาหามนำาเขาเพอคมครองสขอนามยและ

สงแวดลอมสวนปญหา “ความตองการ” ทจะออกกฎระเบยบหรอการบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพ

หรอไมนน เปนเรองของกระบวนการทางสงคมเศรษฐกจการเมองภายในหาไดเกดจากความตกลงดงนน

การนำาประสบการณของฟลปปนสมาเปนบทสรปของปญหา หาใชเปนการวเคราะหปญหาทางกฎหมายท

ถกตอง เนองจากปญหาของฟลปปนสไมเคยนำาไปสการตความโดยองคกรทมหนาทตความกฎหมาย ไมวา

เปนองคกรการคาหรอองคกรสงแวดลอมวาความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-ฟลปปนสหามมใหฟลปปนส

ออกกฎระเบยบนำาเขาขยะหรอสงเหลอใชทเปนพษหรอไม

ประเดนท 4 ความเหนทวาไทยอาจสญเสย “ความสามารถ” ในการออกกฎระเบยบเกยวกบการ

หามนำาเขาของทงเสยหรอขยะอนตรายเกดจากการตความขอบทความตกลงคลาดเคลอนโดยการเอานยาม

ศพทของOriginatingGoods (การกำาหนดถนกำาเนดของสนคา-JTEPAChapter 3Article 28) มา

เปนพนธกรณซงแทจรงArticle28มใชขอบททกอพนธกรณ เปนแตบทนยามวาสนคาใดทถอวามแหลง

กำาเนดจากประเทศภาคสวนพนธกรณนนกำาหนดอยในChapter1GeneralProvisionsและChapter

2TradeinGoodsนอกจากนนยงเปนการเขาใจผดทวาในกรณทมความขดกนระหวางJTEPAกบความ

ตกลงWTOแลวถอวาJTEPAเปนกฎหมายเฉพาะ(lexspecialis)ทจะทำาใหการคาขยะเปนขอยกเวนของ

GATTArticleXXการตความเชนนนขดกบหลกการตความสนธสญญาซงแทจรงแลวตามหลกการตความ

นนตองถอวากฎหมายหรอความตกลงหนงฉบบมทงสวนทเปนบททวไปและบทเฉพาะ กรณนเจตนารมณ

ของรฐภาคคอการเปดเสรการคา(Chapter2TradeinGoods)โดยการกำาหนดสทธพเศษใหกบสนคาทม

มสธ มสธ

14-43

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ถนกำาเนดในประเทศภาค (ซงเปนบททวไป) แตการทรฐมสทธหามหรอจำากดสนคาใดยอมเปนไปตามขอ

ยกเวน ซงถอวาเปนกฎหมายเฉพาะหรอบทบญญตเฉพาะ สวนน JTEPAArticle 14 (General and

SecurityExceptions)จงเปนกฎหมายเฉพาะทยกเวนพนธกรณทวไปซงJTEPAกำาหนดใหนำาGATT

ArticleXXมาใชโดยอนโลม(GATT1994shallapplymutatismutandis”)

ประเดนท 5 ความเขาใจทคลาดเคลอนทเกดมาจากความไมเขาใจกฎหมายการคา ยงปรากฏใน

ขอวจารณ JTEPAอกหลายประการ เชน การอางวา JTEPA ไมมมาตรการคมครองสขอนามย หรอสง

แวดลอม โดยนำา JTEPAArticle 22 มาวเคราะห ซงเปนการหยบยกขอบทกฎหมายผดมาตรามาอาง

เนองจากArticle 22 เปนเรอง “Safeguard” ซงคำานในกรอบของWTOปรากฏอยในGATTArticle

XIXและAgreement onSafeguards ซงหมายถงการใหรฐภาคเลยงมาตรการทางการคาได ในกรณท

ปฎบตตามพนธกรณทางการคาแลวเกดความเสยหายอยางรนแรงตอระบบเศรษฐกจหรอตลาดในประเทศ

กลาวนยหนงบทบญญตเรองSafeguardเปนเรองปกปอง “TradeValues(คณคาทเกยวกบการคา)” โดย

การใชมาตรการปกปองนนตองสอดคลองกบ “AgreementonSafeguardsความตกลงวาดวยมาตรการ

ปองกน” สวนการปกปองคณคาอนของสงคมนอกเหนอจากการคาหรอNon-tradeValuesนนปรากฏใน

GATTArticleXXซงรวมถงศลธรรมอนดแรงงานนกโทษสงแวดลอมและสขอนามย(ดงทไดศกษาแลว

ในตอนท14.2)โดยมSPSและTBTประกอบกลาวอกนยหนง “ขอยกเวนGATTArticleXIXคมครอง

ระบบตลาดขอยกเวนGATTArticleXXคมครองสงคม” และJTEPAไดยอมรบสทธของรฐในการเลยง

ขอผกพนใดๆภายใตความตกลงได เชนเดยวกบGATTArticleXX โดยกำาหนดใหนำามาใชโดยอนโลม

ดงนน ในการวเคราะหปญหาจงควรยดถอขอเทจจรงและการวเคราะหความตกลงระหวางประเทศตองใช

วธการทางกฎหมายโดยยดหลกการตความสนธสญญาเปนสำาคญ



- JTEPAAgreement(AgreementBetweentheKingdomofThailandandJapanforanEconomic

Partnership)[CD]

- กระทรวงการตางประเทศ เรองนารเกยวกบความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (พมพครงท 5)

กรงเทพมหานครกระทรวงการตางประเทศ2552[CD]

- ลาวลยถนดศลปกล “ตวอยางการวเคราะหงานวจยทางกฎหมายธรกจและเศรษฐกจ” ในแนวการศกษาชดวชา

ระเบยบวธวจยและการวจยทางนตศาสตรหนวยท14เรองท14.1.2นนทบรสาขาวชานตศาสตรมหาวทยาลย

สโขทยธรรมาธราชหนา14-17ถง14-29

14-44

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


- สำานกขาวประชาธรรม “ลงนามเอฟทเอญปนเปลยนไทยเปนถงขยะซำารอยฟลปปนส” http://www.

ftawatch.org/all/report/17995[CD]

- เพญโฉมแซตงและคณะ “ประเดนหวงใยของการเปดเสรการคาของเสยอนตรายขามแดนในAJCEP”

เอกสารกลมศกษาและรณรงคมลภาวะอตสาหกรรมวนท 6ตลาคมพ.ศ.2551 เวบไซตFTAWatch

กลมศกษาขอตกลงเขตการคาเสรภาคประชาชนhttp://www.ftawatch.org/node/18113[CD]


ใหนกศกษาอานบทความ “ประเดนหวงใยของการเปดเสรการคาของเสยอนตรายใน

AJCEPA” เพญโฉมแซตงและคณะ:2551ใน[CD]แลวตอบคำาถามตอไปน

ทผเขยนกลาววา “ในป2550มการนำาเขาของพวกนมาจากญปนเปนจำานวนมหาศาลคดเปน

เงนหลายรอยลานบาท เปนธรกจทไมธรรมดา อยางเชนของเสยอนตรายจำาพวกขแร-ขเถา นำาเขามา

เกอบ600ลานกโลกรมพวกเศษนำามนกมากหรอแมแตกากกมมนตรงสพวกขยะจากอตสาหกรรม

เคม เศษตะกว มการนำาเขามาทงสน.....ประเดนปญหาเกยวกบของเสยอนตรายและขยะตางๆทอย

ในขอตกลงAJCEPเหมอนกนทกประการกบJTEPA” นน

1.การนำาเขาสนคาเหลานเปนผลมาจากการทไทยทำาขอตกลงAJCEPA/JTEPAหรอ

เปนเพราะความตองการของผผลตภายในประเทศทจะนำาเขาสนคาถาไมมขอตกลงJTEPAการจะนำา

เขาสนคาเหลานหรอไมและการมขอตกลงJTEPAจะทำาใหสถานการณการนำาเขารนแรงขนหรอไม

2. กรณตามความตกลง JTEPA ถาประเทศไทยออกกฎหมายหามนำาเขาสนคา

เหลานโดยสนเชงจะขดกบความตกลง JTEPAหรอไม และไทยจะยกหลกกฎหมายใดขนกลาวอาง

เพอใหการหามนำาเขานนมความชอบธรรม

3.ถาประเทศไทยไมไดหามนำาเขาโดยสนเชงแตตองการลดจำานวนการนำาเขาโดยการ

เพมอตราภาษนำาเขาขนไป200%จะทำาไดหรอไม(พจารณาภายใตความตกลงJTEPA)

4. รฐบาลไทยจะอางไดหรอไมวา กฎหมายญปนทหามนำาเขากากกมมนตภาพรงสท

เหลอใชจากโรงพยาบาลหรอหองทดลองในไปเทศไทยทไทยตองการสงไปประเทศญปนนนขดกบ

ความตกลงJTEPA(โดยรฐบาลญปนอางวากฎหมายหามนำาเขากมมนตภาพรงสนนเพอปองกนสข

อนามยของประชาชนเพราะกากกมมนตภาพรงสยากตอการทำาลาย)

มสธ มสธ

14-45

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



14-46

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

แนวตอบกจกรรมหนวยท 14

ปญหาสงแวดลอมทเกยวเนองกบการคา การลงทนระหวางประเทศ

ตอนท 14.1 ความสมพนธระหวางสงแวดลอมกบการคาการลงทนระหวางประเทศและแหลง

ทมาของกฎหมาย

แนวตอบกจกรรม 14.1.1

1.ขอนเปนคำาถามเกยวกบความเหนนกศกษาสามารถจะตอบวาเหนดวยหรอไมเหนดวยกไดโดย

การยกเหตผลขนสนบสนนความเหน

สำาหรบแนวทางการใหเหตผลโตแยงหรอเหนดวยขอใหนกศกษาขอใหนกศกษาศกษาสาระสงเขป

เรองท14.1.1ประเดนท2-3และบทความของDuncanBrackเรอง “BalancingTradeandEnvironment”

ในวารสาร International Affairs,Vol.7Issue3(1995)หนา497-510ซงมอยในเอกสารการสอนทได

จดไวใหแลว

2.ทฤษฎเรองComparativeAdvantage เหนวา ในตลาดเสรผบรโภคมอสระในการตดสนใจ

เลอกสนคาทตนเองพงพอใจทสด ในการเลอกซอสนคาถาสนคาทมคณภาพทเหมอนกนหรอเปนสนคา

ททดแทนกนได ผบรโภคจะเลอกซอสนคาในราคาทถกทสด ดงนนผผลตจงตองแขงขนกนลดตนทนการ

ผลตเพอใหไดเปรยบผผลตรายอน ในการลดตนทนการผลตผผลตอาจผลกภาระตนทนทางสงแวดลอม

ใหกบสงคมดงนนรฐจงตองเขามากำากบควบคมหรอแทรกแซงกลไกตลาดโดยการออกกฎระเบยบเพอให

ราคาสนคานนสะทอนตนทนสงแวดลอมทแทจรงแตการควบคมหรอแทรกแซงนนควรจะตองทำาเฉพาะเทาท

จำาเปนมฉะนนแลวจะทำาใหมการบดเบอนราคา

3.คำาถามนเปนเรองPoliticalEconomyของการออกกฎระเบยบเกยวทเกยวของกบการคาการ

ลงทนและสงแวดลอม

3.1จากขอมลทใหผพดพดในฐานะประธานมลนธ ซงมลนธนนจดตงขนโดยหนวยธรกจท

ประกอบธรกจพฒนาทดนนคมอตสาหกรรมทจำาเปนจะตองจงใจนกลงทนชาวตางชาตใหเชาทดนการใน

นคมฯสญญาเชาระยะยาวเปนสงจงใจนกลงทนชาวตางชาตดงนนการแสดงทศนะดงกลาวจงเปนมมมอง

ของนกธรกจทถอไดวาเปนตวแทนของกลมผลประโยชนในการผลกดนนโยบายกฎหมายเกยวกบการเชา

ทดนในนคมอตสาหกรรม

3.2เกษตรกรและชาวบานคอผทไดรบผลกระทบจากมลพษจากโรงงานอตสาหกรรมดงนน

จงนาจะสะทอนความเหนไมเหนดวยกบความเหนตาม3.1

มสธ มสธ

14-47

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ในการตดสนใจกำาหนดนโยบายทางดานการลงทนหรอสงแวดลอมนกการเมองจะพจาณาดวา

ถาตดสนในตามความเหนท 3.1 แลวตนเองจะไดประโยชน เสยประโยชนอยางไรโดยเปรยบเทยบกบ

การตดสนใจตามความเหนท3.2


1.ในกฎหมายระหวางประเทศไมมลำาดบศกดของกฎหมาย แหลงทมาของกฎหมายทกประเภท

ไมวาจะเปนสนธสญญา จารตประเพณระหวางประเทศหรอหลกกฎหมายทวไป ตางกเปนกฎหมายทใช

ปรบแกคดหรอขอเทจจรงไดอยางเทาเทยมกนเมอมปญหาทางกฎหมายทมความขดกนระหวางกฎหมายท

เกยวกบสงแวดลอมกบกฎหมายเกยวกบการคาจะตองนำากฎหมายทเกยวของกบคดทกประเภทมาปรบใช

โดยคำานงวาเรองนนๆมกฎหมายใดบางทเกยวของซงมใชเปนเรองลำาดบศกดของกฎหมายดงนนคำากลาว

ทวากฎหมายการคาการลงทนมลำาดบศกดสงกวากฎหมายสงแวดลอมจงไมถกตอง

2.หลกในการตความสนธสญญาจะตองตความตามตวอกษรตามขอบท (provisions) ของสนธ

สญญา โดยตองคำานงถงเจตนารมณในการจดทำาสนธสญญาและบรบท (หรอสภาพแวดลอม)ของสงคม

ขณะนน แมวาความตกลงGATTค.ศ 1947 จะมถอยคำาเหมอนกบGATTค.ศ. 1994ทกประการ แต

GATTค.ศ.1994ไดรบรองขนเปนสวนหนงของความตกลงกอตงWTOและความตกลงกอตงนไดแสดง

เจตนารมณของรฐสมาชกในการจดตงWTOไววารฐภาครบรองวาการคาจกตองดำาเนนไปใหสอดคลองกบ

การใชทรพยากรโลกใหเกดประโยชนอยางสงอยางสงสดใหเพอใหสอดคลองกบการพฒนาอยางยงยนโดย

การปกปองและรกษาสงแวดลอม ซงถอวาเปนพนฐานทางกฎหมายในการตความขอบทGATT 1994 ให

สอดคลองกบเจตนารมณนนซงแตกตางจากเจตนารมณในการจดทำาGATT1947นอกจากนนเมอพจารณา

บรบททางสงคมจะเหนไดวาระเบยบกฎหมายของโลกมการเปลยนแปลงไปอยางมากดงนนจงตองตความ

GATTใหสอดคลองกบระเบยบโลกทเปลยนไปนดวย

ตอนท 14.2 มตดานสงแวดลอมภายใตขอตกลงเกยวกบการคาขององคการการคาโลก


เนองจากชวงเวลาทมการเจรจาจดทำาความตกลงGATTค.ศ.1947ประเดนปญหาเรองสงแวดลอม

ทเกดจากระเบยบการคาโลกไมไดอยในความสนใจของนานาประเทศประเดนสงแวดลอมกบการคาระหวาง

ประเทศเพงถกหยบยกขนเปนปญหาระหวางประเทศในชวงทศวรรษท 1970 ดงนน ผเจรจาการคาไมได

ใหความสำาคญกบสงแวดลอมมากนก โดยเพยงแตกำาหนดไวเปนบทบญญตเกยวกบขอยกเวนทวไปใน

มาตรา20


คำาตอบของขอนขอใหนกศกษาดในเรองท14.2.2ประเดนท1 เรองMostFavoured-Nation

และดประเดนท2เรองNationalTreatment

14-48

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แนวตอบขอนขนอยกบความคดเหนของนกศกษา แตนกศกษาตองอธบายเงอนไขภายใตความ

ตกลงGATTArticleXX(เงอนไขเหลานขอใหนกศกษาดในเอกสารประกอบการสอนในสาระสงเขปเรอง

ท 14.2.3ประเดนท 1 และ 14.2.4ประเดนท 1ประกอบกบขอบทGATTมาตรา 20)นกศกษาควรยก

ตวอยางคำาวนจฉยขอพพาทคดเกยวกบการคาภายใตการตความของThePanels/AppellateBodyเพอ

สนบสนนความเหนของนกศกษานอกจากนนนกศกษาอาจตงขอสงเกตเกยวกบคำาวนจฉยทตดสนภายใต

GATTค.ศ.1947กบGATTค.ศ.1994เพอประกอบความเหน


1.ความตกลงTBTกำาหนดวาในการออกกฎระเบยบมาตรการภายในเกยวกบเทคนคทใชกบการคา

รฐภาคจกตองใชมาตรฐานระหวางประเทศ ในกรณทไมมมาตรฐานระหวางประเทศเกยวกบสนคานน

รฐภาคตองพสจนวามาตรการนนจำาเปนเพอใหบรรลวตถประสงคในการคมครองสขอนามยสงแวดลอมตาม

ขอยกเวนทวไปของGATTArticleXXและมาตรการนนตองใชอยางไมมการเลอกปฏบต

2.ความตกลงSPSเปนมาตรการเกยวกบเทคนคทางดานสขอนามยและอนามยพชซงใชกบสนคา

ดานอาหารและสนคาเกษตรความตกลงSPSกำาหนดวามาตรการเกยวกบSPSทรฐภาคใชจกตองอยบน

พนฐานของหลกฐานทางวทยาศาสตร ในกรณทมมาตรฐานระหวางประเทศรฐภาคอาจใชมาตรฐานระหวาง

ประเทศนนอางองโดยไมตองพสจนหลกฐานทางวทยาศาสตรซงหมายความวารฐสามารถทจะเลยงมาตรฐาน

ระหวางประเทศไดถามความจำาเปนในการปองกนภยอนตรายทจะเกดขนกบสขอนามยสงแวดลอมทอาจเกด

ขนจากสนคาทนำาเขาถามาตรการทรฐใชมหลกฐานทางวทยาศาสตรรองรบซงตางจากความตกลงTBTท

กำาหนดเดดขาดใหใชมาตรฐานระหวางประเทศในกรณทมมาตรฐานนน

ตอนท 14.3 ประเดนสงแวดลอมภายใตขอตกลงเขตการคาเสร


คำาถามขอนนกศกษาหาคำาตอบไดในสาระสงเขปเรองท14.3.1ประเดนท2


NAFTAมกลไกดานสงแวดลอมคอ คณะกรรมาธการเพอความรวมมอดานสงแวดลอมทจด

ตงขนโดย SideAgreement มหนาทประสานงานและใหคำาแนะนำาแกรฐบาลเพอใหกฎหมายนโยบาย

และการปฎบตทเกยวกบการคาสอดคลองกบนโยบายสงแวดลอมนอกจากนน ความตกลงNAFTAยง

กำาหนดใหสนธสญญาสงแวดลอมทอยในบญชรายชอแนบทาย มฐานะเปนแหลงทมาของกฎหมายในการ

ตความพนธกรณตามขอตกลงNAFTAสวนความตกลงAFTAไมไดมความตกลงดานสงแวดลอมทเกยว

กบการคา หรอมการจดตงกลไกดานสงแวดลอมขนโดยเฉพาะ แตAFTA ไดมการประสานนโยบายดาน

มสธ มสธ

14-49

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

การคาและสงแวดลอมผานทางการประชมหรอกลไกระดบตางๆ ซงกลไกเหลานมลกษณะเปนการปรกษา

หารอความรวมมอกนอยางหลวมๆ


1.ในทางทฤษฎการคา การนำาเขาหรอสงออกเกดจากDemandและSupply ซงเปนกลไกของ

ตลาดในการสงสนคาเขามาเกดจากความตองการซอของผบรโภค(ผซอ)ถาผบรโภคไมตองการซอผนำาเขา

กจะไมสงสนคาเขามาขาย ประเดนเรองของทงเสย หรอขยะ ยงขนอยกบการเปรยบเทยบประโยชนของ

สนคากบราคา เชน รถยนตเกาทนำาเขาจะถอวาเปนขยะหรอเปนสนคาทกอราคาได กขนอยกบประโยชน

ทจะนำาไปใช นอกจากนนขอมลทนำามาอางกแสดงใหเหนวาการนำาเขาสนคาทเปนของทงเสยนนมอยกอน

ขอตกลง JTEPAดงนน ขออางจงไมไดอยบนพนฐานของหลกตรรกศาสตร เราอาจสรปไมไดวา JTEPA

ทำาใหสถานการณรนแรงขน

2.เปนหลกทวไปของกฎหมายระหวางประเทศทรฐมอำานาจอธปไตยในการออกกฎหมายหรอ

ดำาเนนการใดๆเพอปองกนความเสยหายหรออนตรายทจะเกดขนกบประชาชนนอกจากนนในหลกกฎหมาย

การคาระหวางประเทศGATTArticleXX ไดรบรองสทธของรฐในการใชมาตรการใดๆทจำาเปนในการ

คมครองสขอนามยของประชาชนและสงวนรกษาสงแวดลอมดงนนเมอJTEPAมาตรา14ไดกำาหนดให

นำาบทบญญตGATTArticleXXมาใชโดยปรยายหมายความวามาตการทสอดคลองกบGATTArticle

XXกยอมสอดคลองกบความตกลงJTEPAดงนนประเทศไทยสามารถกลาวอางเรองมาตรการเพอความ

จำาเปนในการคมครองสขอนามยและดำารงรกษาสงแวดลอมเพออางความชอบธรรมในการหามนำาเขาสนคา

เหลานนได

3.เมอJTEPAใหนำาGATTArticleXXมาใชมาตรการตางๆทสอดคลองกบGATTArticle

XXยอมถอวาสอดคลองกบ JTEPAภายใตความตกลงGATTแมวารฐมพนธกรณทจะตองไมขนอตรา

ภาษแตGATTArticleXXสามารถนำามาเปนขอยกเวนพนธกรณใดๆของGATTไดดงนนการขนอตรา

ภาษทเปนอปสรรคทางการคาจงสามารถทำาไดภายใตความตกลงJTEPA

4.ประเทศญปนสามารถอางเหตผลดานสขอนามยและสงแวดลอมเพอหามนำาเขากาก

กมมนตภาพรงสไดเชนกน(เหตผลขอใหเทยบเคยงจากขอ2)

14-50

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

แบบประเมนผลตนเองหลงเรยนวตถประสงค เพอประเมนความกาวหนาในการเรยนรของนกศกษาเกยวกบ “ปญหาสงแวดลอมทเกยว

เนองกบการคาการลงทนระหวางประเทศ”

คำาแนะนำา อานประกาศกระทรวงพาณชยเรอง “หามนำาเขาตเยนตทำานำาเยนตแชหรอตแชแขงทใชสาร

ซเอฟซ” และอานคำาถามตอไปนแลวเขยนคำาตอบลงในชองวางทกำาหนดใหนกศกษามเวลา

ทำาแบบประเมนผลชดน30นาท

ประกาศกระทรวงพาณชยเรองหามนำาเขาตเยนตทำานำาเยนตแชหรอตแชแขงทใชสารซเอฟซ

พกดศลกากร ควบคมโดย เหตผลหนวยงานท

รบผดชอบ

ผมอำานาจ

อนญาต

ตามชนด

ประเภทสนคา

ประกาศกระทรวงพาณชยเรองการหามนำา

ตเยนตทำานำาเยนตแชหรอตแชแขง

ทเปนผลตภณฑสำาหรบทำาความเยน

หรอทำาใหเยนจนแขงทใชสารซเอฟซ

(Chlorofluorocarbons(CFCs))เขามา

ในราชอาณาจกรพ.ศ.2549ลงวนท13

มนาคม2549และมผลใชบงคบในวนท

19พฤษภาคม2549เปนตนไป

เพอประโยชนในการ

อนรกษสงแวดลอม

และคมครองความ

ปลอดภยของ

สาธารณชน

- สำานกบรหารการ

คาสนคาทวไป

กรมการคา

ตางประเทศ

-

ขอบเขตในการควบคม

ตเยนตทำานำาเยนตแชหรอตแชแขงทเปนผลตภณฑสำาหรบทำาความเยนหรอทำาใหเยนจนแขงทใชสารซเอฟซ

(Chlorofluorocarbons(CFCs))เปนสนคาทตองหามในการนำาเขามาในราชอาณาจกร

สำานกบรหารการคาสนคาทวไป

กระทรวงพาณชย

มนาคม2552

มสธ มสธ

14-51

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

คำาถาม

1. ประกาศหามนำาเขาสนคาดงกลาวขางตน (สนคาตองหาม) ขดตอพนธกรณตามขอบทหรอมาตราใดของ

ความตกลงGATTหรอไม

2. ถาประกาศหามนำาเขาสนคาดงกลาวขดตอพนธกรณของGATTประเทศไทยจะยกหลกกฎหมายเรองใด

ขนตอสเพออางความชอบธรรมของมาตรการหามนำาเขาดงกลาว

14-52

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

3. ทานเหนวาเหตผลในการหามนำาสนคาตามประกาศเขามาในราชอาณาจกรมความสมเหตสมผลและเปน

เหตผลเพยงพอหรอไม(โดยขอใหพจารณาเทยบเคยงกบแนวคำาวนจฉยขององคกรระงบขอพพาทการคา

ภายใตGATT/WTO)

4. ถาพจารณาภายใตขอตกลงJTEPAสมมตวาประเทศญปนตองการจะสงตเยนเกาใชแลวทใชสารCFCs

มายงประเทศไทยญปนจะอางไดหรอไมวาประเทศไทยละเมดพนธกรณตามความตกลง JTEPAและ

ประเทศไทยจะยกมาตราขอกฎหมายใดเพอโตแยงขอกลาวอางของประเทศญปน

มสธ มสธ

14-53

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

เฉลยแบบประเมนผลตนเองหนวยท 14

กอนเรยน1.ทฤษฎทเปนพนฐานของระเบยบทางการคาและการลงทนระหวางประเทศคอทฤษฎวาดวยความ

ไดเปรยบเชงเปรยบเทยบซงมสาระสำาคญวาในตลาดทมการแขงขนเสรผบรโภคจะซอสนคาทตนเองพงพอใจ

มากทสดนนหมายถงผซอจะซอสนคาทราคาถกทสดโดยเปรยบเทยบกบสนคาทมคณภาพทเหมอนกนหรอ

ทดแทนกนไดดงนนผผลตจะตองแขงขนกนผลตสนคาดวยตนทนทตำากวาเพอใหไดเปรยบผผลตรายอน

เชน อาจลดความสนเปลองหรอคาใชจายของวตถดบในการผลต ลดคาจางแรงงานแสวงหาวทยาการและ

เทคโนโลยในการผลตเพอลดตนทนเปนตน

2.พนธกรณสำาคญสองประการของGATTและGATSคอการหามเลอกปฏบต และการหาม

จำากดปรมาณการนำาเขา

การหามเลอกปฏบตหมายถงรฐภาคจะตองไมใชมาตรการใดๆทสงผลใหสนคาทเหมอนกนทนำา

เขาจากตางประเทศไดรบสทธประโยชนนอยกวาสนคาทผลตในประเทศหลกนเรยกวาหลกการปฏบตเยยง

คนชาต(NationalTreatment)การหามปฏบตยงหมายถงรฐตองไมใหสทธพเศษแกสนคาจากรฐใดรฐหนง

เปนพเศษกวาสนคาทนำาเขาจากรฐอนถารฐภาคใหสทธพเศษใดๆแกสนคาจากรฐหนงสทธนนจะตกไปยง

สนคาจากรฐอนๆดวยโดยปรยายหลกนเรยกวาหลกชาตทไดรบอนเคราะหยง(MFN)

การหามจำากดปรมาณสนคาหมายถงรฐตองไมใชมาตรการใดๆทเปนการจำากดปรมาณการนำาเขา

(QuantitativeRestriction) นอกจากมาตรการดานศลกากร ไมวาจะเปนการนำาเขาโดยสนเชง หรอการ

ใชโควตา

พนธกรณทงสองเปนพนฐานของความตกลงGATTซงบงคบใชกบการคาสนคาและความตกลง

GATSซงบงคบใชกบการคาบรการ

3.GATTArticleXXเปนบทบญญตวาดวยขอยกเวนทวไปซงGATTอนญาตใหรฐใชมาตรการ

ตางๆทไมสอดคลองกบพนธกรณตามขอบทตางๆ ของGATT ได ถามาตรการนนจำาเปนตอการปองกน

สขอนามยของมนษย สตว พช หรอเพอการสงวนหรอดำารงรกษาทรพยากรธรรมชาตทอาจเสอมสลายได

โดยมเงอนไขวาการใชมาตรการเหลานนจะตองไมเปนการเลอกปฏบต หรอมเจตนาแอบแฝงเพอปกปอง

สนคาหรออตสาหกรรมภายในประเทศ

4.คณะกรรมาธการเพอความรวมมอดานสงแวดลอม (Commission on Environment

CooperationหรอCEP) เปนองคกรทNAFTAจดตงขนตามสนธสญญาSideAgreementมหนาท

ในการใหคำาแนะนำาแกรฐบาลของรฐภาคเพอใหนโยบายกฎหมายและการปฏบตเกยวกบการคาสอดคลอง

กบนโยบายสงแวดลอมของรฐสมาชก

14-54

มสธ มสธ


สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

5.การหามนำาเขาแบตเตอรเกาถอวาเปนมาตรการทเปนการจำากดปรมาณการนำาเขาสนคา ซงเปน

มาตรการทขดตอพนธกรณภายใตขอตกลงGATTArticleXIแตเนองจากเบตเตอรเกาเปนสนคาทยากแก

การทำาลายอนอาจกระทบตอสงแวดลอมและอาจกอใหเกดอนตรายตอสขอนามยดงนนประเทศไทยสามารถ

ทจะอางGATTArticleXXซงเปนบทวาดวยขอยกเวนทวไปเพอหามนำาเขาแบตเตอรไดแมวามาตรการนำา

เขานจะขดตอArticleXIกตามเพราะArticleXXเปนขอยกเวนของArticleXIโดยใหเหตผลวาจำาเปน

ตอการปองกนสขอนามยแตประเทศไทยจะตองไมใชมาตรการนทเปนการเลอกปฏบต

กรณญปนอางวาไทยละเมดขอตกลงJTEPAนนประเทศไทยสามารถอางเรองความจำาเปนในการ

คมครองสขอนามยของคนสตว และพชไดเชนกน เนองจาก JTEPAArticle 14 เปนบทบญญตวาดวย

ขอยกเวนทวไปไดกำาหนดใหนำาGATTArticleXXมาปรบใชโดยอนโลมดงนนมาตรการทสอดคลองกบ

GATTArticleXXถอวาสอดคลองกบJTEPAArticle14

หลงเรยน1.มาตรา11ของความตกลงGATTหามรฐใชมาตรการใดๆอนเปนการจำากดปรมาณการนำาเขา

สนคา ประกาศกระทรวงพาณชยหามนำาเขาสนคาทมสารCFC เขามาในราชอาณาจกรถอวาเปนการจำากด

(Restriction)หรอหามนำาเขาอยางสนเชงซงเปนมาตรการทขดตอGATT(แตไทยสามารถอางความชอบธรรม

ภายใตมาตรา20ได)

2.เนองจากสารCFCs เปนสารทมหลกฐานทางวทยาศาสตรเชอไดวากอใหเกดอนตรายตอชน

บรรยากาศซงสงผลกระทบตอการเกดปรากฏการณกรนเฮาส (GreenHouseEffects)ทเปนอนตรายตอ

มนษย เชนมะเรงโรคผวหนงดงนนแมวาการหามนำาเขาสนคาทมสารCFCs จะขดตอGATTArticle

XIแตประเทศไทยสามารถอางขอยกเวนทวไปตามGATTArticleXXเพออางความชอบธรรมของการหาม

นำาเขาได เนองจากเปนมาตรการทจำาเปนตอการคมครองสขอนามยมนษย และ/หรอเพอตองการคมครอง

ชนบรรยากาศ

3.มาตรการหามนำาเขาถอวาเปนมาตรการทจำาเปน (เทยบไดกบคด EC-Asbestos และ คด

Brazil-RetreatedTyres)เมอพจารณาระดบของการคมครองโดยประเทศไทยตองการลดการใชสารCFCs

โดยใชมาตรการตางๆ เพอลดการใชทงจากผประกอบการภายในและหามนำาเขาจากตางประเทศถอวาไมม

เจตนาปกตองอตสาหกรรมภายในนอกจากนนประกาศหามนำาเขาสนคาจากทกประเทศโดยไมไดมการเลอก

ปฏบตดงนนมาตรการนถอวาจำาเปนและสอดคลองกบGATTArticleXX

4.ภายใตขอตกลง JTEPA ไดกำาหนดขอยกเวนทวไปใหรฐคภาคใชมาตรการทไมสอดคลองกบ

พนฐกรณตามขอบทไวเชนเดยวกบความตกลงGATTโดยJTEPAArticle14ไดกำาหนดใหนำาGATT

ArticleXXมาปรบใชโดยอนโลมดงนนมาตรการหามนำาเขาตเยนเกาทใชสารCFCsทสอดคลองกบGATT

ArticleXXจงเปนมาตรการทสอดคลองกบJTEPAArticle14ประเทศไทยอางเปนขอยกเวนได

Documents

14-1 14law.stou.ac.th/dynfiles/Ex.41706-14.pdf · มสธ มสธ มสธ มสธ มสธ14-4 มสธ มสธ มสธ มสธ มสธ มสธ มสธ มสธ