1949: Siyasal Rota

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi : 3

Türkiye Cumhuriyeti İdare Tarihi Araştırması (TİDATA)

AÇIKLAMALI YÖNETİM ZAMANDİZİNİ

1940 – 1949

Birgül Ayman GÜLER (Editör) Tekin AVANER

Sonay Bayramoğlu ÖZUĞURLU Tayfun ÇINAR

Can Umut ÇİNER Esra DİK

Bülent DURU Nuray Ertürk KESKİN

Ceren KALFA Barış ÖVGÜN Menaf TURAN

Ankara, Aralık 2008

(c) AÜ SBF KAYAUM, Birgül A. Güler (Ed.)

II

Açıklamalı Yönetim Zamandizini: 1940-1949

Türkiye Cumhuriyeti İdare Tarihi Araştırması (TİDATA) AÜ SBF Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi : 3

Ankara, 2008

Prof. Dr. Birgül Ayman GÜLER Araştırma Yöneticisi Tekin Avaner, Araştırma Yönetici Yrd.

Yrd. Doç. Dr. Sonay Bayramoğlu ÖZUĞURLU Yrd. Doç. Dr. Tayfun ÇINAR

Yrd. Doç. Dr. Nuray Ertürk KESKİN Dr. Bülent DURU Dr. Ceren KALFA Dr. Menaf TURAN Can Umut ÇİNER

Esra DİK Barış ÖVGÜN

ISBN: 978-975-482-799-6

1.Kamu Yönetimi 2. Türk İdare Tarihi 3. Cumhuriyet Tarihi 4. Yönetim Zamandizini I. Güler, Birgül Ayman (Ed.), II. Açıklamalı Yönetim Zamandizini: 1940-1949

Yayına Hazırlama: Serpil Hoşafçı Kapak Tasarım: Fikret Sarı

Baskı Yeri:

Ankara Üniversitesi Basımevi İncitaşı Sokak No: 10 06510 Beşevler / Ankara

Tel: 0312 - 213 66 55 Basım Tarihi: 01.03.2009

Yayın Yeri:

AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi KAYAUM Müdürlüğü

Cebeci – Ankara

Tel: (0312) 595 12 85 Eposta: [email protected] Site: http://kayaum.politics.ankara.edu.tr

Bu çalışma Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Müdürlüğünce desteklenmiş

ve Temmuz 2007- Aralık 2008 tarihleri arasında yürütülmüştür.

III

İÇİNDEKİLER Kısaltmalar.........................................................................................................V Sunuş................................................................................................................VII

Kırklı Yıllarda Yönetim .....................................................................................1 Birgül Ayman GÜLER

1940: Savaşa Karşı Ulusal Korunma ..............................................................15 Nuray Ertürk KESKİN

1941: Kıtlık Yılında Milli Korunma Kanunu Uygulamaları ......................159 Bülent DURU

1942: “A’dan ‘Z’ye Bozuk Devlet”in Yeniden Yapılanması Girişimlerinin Yükselişi ve Düşüşü ...............................................................225 Tayfun ÇINAR

1943: “Kötü Günler Yılı”nın Bıçak Sırtı İdaresi .........................................357 Ceren KALFA

1944: Savaş Kıskacında Türkiye ve Askeri Yönetimde Kısmi Reform .....465 Menaf TURAN

1945: Dönüm Noktasında Türkiye ................................................................585 Tekin AVANER

1946: “Demokrasi”ye Kavuşma ....................................................................701 Can Umut ÇİNER

1947: Uluslararası İç Politika ........................................................................849 Barış ÖVGÜN

1948: Marshall Planıyla “Hür Dünya”ya Giriş............................................947 Esra DİK

1949: Siyasal Rota - Halkçılık ve Bağımsızlık Yerine Hür Teşebbüsçülük ve Amerikancılık...........................................................................................1061 Sonay Bayramoğlu ÖZUĞURLU

Genel Kaynaklar...........................................................................................1155 Araştırmacılar Hakkında.............................................................................1167 Kişi Adları Dizini ..........................................................................................1179

1949 Yılı 1061

1949: SİYASAL ROTA - Halkçılık ve Bağımsızlık Yerine Hür Teşebbüsçülük ve Amerikancılık

Sonay Bayramoğlu ÖZUĞURLU∗

Bizim bildiğimize göre müstakil bir memleketin toprakları ü-zerinde, ister general olsun ister teknisyen, ister üniforma giy-sin, ister sivil, ister yaya dolaşsın, ister jeep otomobiline bin-sin, yabancı bir devletin ordusuna mensup birlikler, devamlı vazife ile bulunamazlar. ("İstiklâl", Markopaşa. 1946 yılında Missouri Zırhlısının Tür-kiye'ye gelişi ile ilgili olarak Sabahattin Ali’nin yazısından).

Genç Cumhuriyet için 1949 yılının kritik önemi, 1945 yılında başlayan

ABD egemenliği altına girme sürecinin tamamlanarak kesinlik kazanmış olma-sıdır. Soğuk Savaş’ın başlaması, Türkiye’nin “Hür Dünya” saflarına katılarak emperyalizmin boyunduruğu altında yeni sömürgeleşmesini hızlandırmıştır. Anılan dönemde bir yandan ABD’nin Marshall Yardımları başlarken öte yandan da Türkiye’nin kalkınması için liberal bir ekonomik politikanın tercih edildiği ilan edilmiştir. Nitekim Türk burjuvazisinin tercihinin bu yönde olduğu, 1948 yılında İstanbul’da toplanan İktisat Kongresinde açıklık kazanmıştır. 1948 İkti-sat Kongresinin en özlü anlamı, İzmir’de toplanan 1923 İktisat Kongresi’nde benimsenen ilkelerin terk edilmiş olmasıdır. 1948 İktisat Kongresiyle Türk bur-juvazisi, yeni tercihlerini dile getirmiştir: Yabancı sermaye teşviki ve özel te-şebbüsçülük.1

1949 yılında Türkiye, dört yıl önce başlayan rota değişikliğini kesinleştir-mekle kalmamış bunu ilan etmeye de zorlanmıştır. Siyasi ve iktisadi yapıda

∗ Yrd.Doç.Dr., Gazi Üniversitesi 1 Stefanos, Yerasimos, Az Gelişmişlik Sürecinde Türkiye, Kitap: 3, Dünya Savaşından 1971’e, s.

171. Dönemin gazetelerinin bu yardımları nasıl büyük bir sevinçle karşıladığını bir de mizah dergisinde Sabahattin Ali’nin dilinden duyalım: «Yurdumuza tekrar yabancı sermaye gelecek-miş. Gazeteler bu havadisi verirken cümbüş ediyorlar. Resmî makamlar da, memlekete yabancı parası girmesini kolaylaştırmağa himmet ediyorlar. (...) Lozan'ın en şerefli tarafı, bizi yabancı sermaye köleliğinden kurtarması idi. (...) Bir memlekete girip yerleşen yabancı sermayeyi çıkarıp atmanın, yabancı orduları sürüp denize dökmekten çok daha güç olduğunu, biz Osmanlı İmparatorluğu'nun mirasçıları herkesten iyi biliriz» ("Yabancı Sermaye", Markopaşa, (1946) 2.) der ve ekler: «Kendi menfaatlerini milletlerin menfaatinden üstün tutanlara, kendi hak edil-memiş ekmeklerini yiyebilmekte devam etmek için milletlerini kölelik zincirleri, cehalet ka-ranlığı, korku uyuşukluğu içinde bırakmaya çabalayanlara lânet olsun. (...) Kendilerini sattıkları devletin dostluğunu kendi milletine mazur gösterebilmek için yurtlarına kavi ve kor-kunç düşmanlar icat edenlere ve memleketlerini yakın tehlikelere sokmak isteyenlere lânet ol-sun...» ("Lânet Olsun", Markopaşa, (1947: 10.) Aktaran Kemal Adatepe, “Sabahattin Ali ve Markopaşa’sı”, Kitap Gazetesi, İstanbul: 8 (1999).

Yönetim Zamandizini 1062

meydana gelen bu köklü dönüşümün muhtemel iç sarsıntılara yol açmamış ol-masında, çok partili hayatın yarattığı siyasal iklim ortamında kıyasıya iktidar mücadelesi veren CHP ve Demokrat Parti’nin sözü edilen dönüşüm konusunda aynı çizgiyi paylaşıyor olmaları etkili olmuştur. Hem Demokrat Parti hem de CHP, “Hür Dünya” saflarında yer almakta aynı istek ve azmi sergilemişlerdir. Böylece Genç Cumhuriyet’in bağımsızlık, devletçilik ve halkçılık gibi temel yö-nelimlerinin yerini, hızla ABD’ye bağımlılık, serbest teşebbüsçülük ve burjuva-zinin çıkarlarını koruma almıştır.

Siyasal ve iktisadi politikalarda meydana gelen köklü değişimin, idari ör-gütlenmeye ve idare tarzına etki etmesi kaçınılmazdır. Elinizdeki yazı, Türki-ye’nin yol ayrımında nasıl idare edildiğini, belli başlı çizgileriyle ele almak için kaleme alınmıştır. II. Dünya Savaşından sonra yeniden yapılanan dünyada Tür-kiye’nin tercihi, idari yapıyı da etkilemiştir. Bütünlüklü bir analiz için, her ne kadar 1940’lı ve 1950’li yılların birlikte değerlendirilmesi gerekliyse de, bu ça-lışmanın amacı gereği, inceleme kendisini 1949 yılıyla sınırlı tutacaktır.

GENEL SİYASAL DURUM

İdari yapı ve idare tarzının 1949 yılındaki özelliklerine geçmeden önce 1949 yılının genel atmosferine kısaca değinmek, dönemin havasını anlamak açı-sından yararlı olabilir.

Soğuk Savaş Döneminde ABD Tipi Demokrasi ve Anti Komünist Mücadele Sosyalist Blok ile liberal kanat arasındaki soğuk rüzgârlar 1949 yılında da-

ha sert esmeye başlamıştı. Henüz yılın ilk günlerinde, 19 Ocak 1949 günü, ABD Başkanı Truman, ant içerken komünizmi, yalancı bir felsefeye dayandırmıştır. Öte yandan aynı günlerde Çin’de Komünistler, iktidarı ele geçirmek üzereydiler. Nitekim 1949’un 1 Ekim’inde Çin Komünist Partisi başkent Pekin’de Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulduğunu ilan etti.

Döneme damgasını vuran komünizm karşıtı siyasal hava, ABD Başkanı H.S. Truman’ın, 1947’de Kongre’ye sunduğu bir mesajda ifadesini bulan Truman Doktriniyle yakından ilgilidir. Truman 1947 yılındaki bu mesajında, Yunanistan ve Türkiye’ye yardım için Kongre’den destek istemiştir. Türkiye’ye gönderilen bir heyetin hazırladığı raporda,2 yardım karşılığında önerilen prog-ram şöyledir: “Türkiye’ye ateş hattında en ön sırada yer almaya itilen Türk Or-dusunun donatılması”3 ABD’nin yükümlülüğündedir; buna karşılık Türkiye ise, savaşta yakıp yıkılan Avrupa’nın yeniden inşa sürecinde ihtiyaç duyacağı maden ve tarım sektöründe çabalarını yoğunlaştırmayı taahhüt etmektedir.4

2 “First report to Congress on asisstance to Greece and Turkey. For the period end September 30

1947” Aktaran, Yerasimos, s.173. 3 Stefaneos Yerasimos, Az gelişmişlik Sürecinde Türkiye, s.174. 4 A.k., s. 174.

1949 Yılı 1063

Marshall yardımları konusunda ABD, “komünist olanlara yardım yok” an-layışında idi ve sadece çok partili siyasi rejimlere sahip olanları bu programa dahil edeceğini ilan emişti. Bu koşul Türkiye’nin çok partili sisteme geçişinin nedeni olarak görülmese de, geçiş sürecini hızlandırıcı bir etkiye sahip olduğu rahatlıkla söylenebilir. Bilindiği gibi Türkiye’de Cumhuriyet’in kuruluşundan itibaren “örgütlü bir muhalefet” fikri her zaman varlığını korumuştur.5 Çok par-tili sisteme geçiş açısından en önemli gelişme, Mayıs 1945’te Mecliste Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu görüşmeleri sırasında yaşanmış, bu görüşmeler muha-lefetin canlanmasında büyük rol oynamıştır. 1945’te başlayan bu süreç, daha sonra Demokrat Parti’nin kurulması ile devam etmiş6 ve nihayet 1950 yılında seçim sisteminin değişmesiyle, çok partili sisteme geçilmiştir.

Truman Doktrininin7 Gölgesinde Yeni Yönelimler Türkiye, 4 Temmuz 1948 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri ile Ekono-

mik İşbirliği Antlaşması imzalamıştır.8 Anlaşma sayesinde, Türkiye, Türk-Amerikan ilişkilerinde önemli bir dönüm noktası olan Marshall Yardımı’ndan yararlanmaya başlamıştır. 1947-1950 yılları arasında Amerika Birleşik Devletle-ri’nden Türkiye’ye; 496 milyonu bağış (1947 kuruna göre: 177 milyon dolar) ve 328 milyonu da (1947 kuruna göre: 117 milyon dolar) kredi olmak üzere toplam 824 milyon TL (294 milyon dolar) parasal yardım yapılmıştır.

Bu yardımlarla Türkiye’ye önerilen doğrultuyu Yerasimos iki temel nokta-da toplamaktadır:

1. Ulusal güvenliğin doğurduğu ihtiyaçları karşılamak üzere Türkiye’nin ekonomik düzeyinin ıslahı;

2. Muhtemel saldırgan bir kuvvetin bu ülkeye nüfuz etmek ve Türk siyasal ve ekonomik kurumlarını yolundan saptırmakta yararlanabileceği, ciddi sosyal huzursuzlukların gelişmesini önlemek amacıyla Türkiye’de eko-nomik refahın korunması.

Çizilen programa göre, ateş hattında ön sırada yer almaya itilen Türk ordu-sunun donatılması yükümlülüğünü, 2. Dünya Savaşı’ndan kalan malzemeyi bu işte kullanmak suretiyle, ABD üzerine almıştır. Buna karşılık Türkiye de, tarım ve madencilik sektörleri üzerindeki çabalarını yoğunlaştıracaktır.9

5 Taner Timur, Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, s. 13. Timur, Avrupa’da tek parti tek şef

sistemlerinin canlı olduğu ve bunun Türk siyasal sistemine çok uygun düştüğü bir sırada bile, örgütlü muhalefet fikrinin terk edilmediğini belirtir ve 1939 CHP Kongresinde “müstakil grup” gibi muhalif grupların ortaya çıkmasını buna örnek olarak verir.

6 Demokrat Parti’nin kuruluşu, genellikle dört CHP milletvekili tarafından Haziran 1945’te Parti Grubuna verilen bir önerge’ye (Dörtlü Takrir denir) bağlanır.

7 Truman Doktrini, 1947 yılında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Harry Truman tarafından Sovyet tehdidine karşı hazırlanmış plandır. Truman Doktrini, Amerika Birleşik Devletleri'nin uluslararası politikasının değiştiğini ve Sovyet düşmanlığının bu yeni politikada temel esas ol-duğunu ilan etmiştir. Bu doktrin ile Amerika Birleşik Devletleri "komünizm tehdidi" altındaki devletlere mali ve askeri yardım yapacağını açıklamıştır.

8 http://turkey.usembassy.gov/uploads/images/FJXVidkbFtFsbud8rN8V1g/1t188.pdf 9 Yerasimos, a.g.k..


Böylece, bu iki unsurla, yani kuzeydeki ‘ezeli düşman’a karşı fedailik ve sanayini yeni baştan kuran Avrupa’ya tahıl ambarlığı göreviyle, Türkiye Osmanlı İmpara-torluğu’nun ondokuzuncu yüzyıldaki geleneğine yeniden bağlanır. … Şimdi de karşımızda ABD Hükümeti uzmanı M. W. Thornburg vardır... Thornburg’a göre Türkiye’de bir sanayinin özellikle de ağır sanayinin kurulması söz konusu değildir. Üçüncü Beş Yıllık Planındaki tasarıların hiç biri Amerika’lı kapitalistlere tavsiye edilecek şeyler değildir. Hele Türkiye’de kurulacak bir lokomotif fabrikasına mali kaynak sağlamak söz konusu bile edilemez… Uçak ve diesel motorlarıyla sair gi-rift makineler imalı için Ankara’da bir fabrika tesis etmek tasavvurları da aynı şe-kilde telakki etmemiz lazımdır. Bu gibi tasavvurları hazırlayan veya mütalaa eden kimselere Amerikalılar iyi mesai arkadaşı nazarıyla bakamayacakları gibi, memleketin mali kaynaklarını böyle projelere tahsis eden bir hükümetin de yabancı sermayedarlara itimat telkin ettiği iddia olunamaz.10 [Vurgular bana ait].

Amerika’nın tavsiyelerinin uygulanmasına elverişli temeller, daha CHP hü-kümetleri zamanında atılmıştır. Ama bunun emperyalizmin güvenini kazanmak noktasında yönetici bürokrasiye yararı olmamış, ABD tercihini DP’den yana yapmıştır.11

Dünyadaki gelişmeler ve Türkiye’nin tercihinin yönetim yapısı üzerinde et-kide bulunacak sonuçları iki başlık altında şöyle ifade edilebilir:

a. Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankası bünyesinde tarıma dayalı ve özel sektör ağırlıklı kalkınma anlayışına yaslanan bir program hazırlan-maya başlanmıştır.12

b. Marshall Yardım Programında Türkiye’nin payı arttırılmıştır. Daha çok Avrupa ülkelerine verilen Marshall yardımından, Türkiye’nin daha fazla yararlanması için olanak sağlanmış ve ABD, Marshall yardımından Türkiye’ye verilen payı arttırmıştır.

1949’da Hükümet Değişikliği: Hasan Saka Hükümeti’nin İstifası ve Şemsettin Günaltay Hükümetinin Kurulması Ocak 1949’un ilk günlerinde, kendini her yerde belli eden huzursuzluk, 11

Ocak 1949 tarihinde en yüksek noktasına ulaştı. Ulaştırma Bakanı Kasım Gülek’in Devlet Bakanlığı’na atanması ve hemen ertesi gün, 12 Ocak’ta Kasım Gülek’in yeni görevini reddetmesi nedeniyle bir hükümet krizi doğdu. Aynı gün, ne garip bir rastlantıdır ki, tüm gazetelerde bir cinayet haberi yer aldı. Hala ne zaman, nasıl ve nerede olduğu tam olarak aydınlatılmayan cinayet haberi şöy-leydi: “Sabahattin Ali Öldürüldü”.13 Kasım Gülek’in görevi önce kabul edip,

10 A.k., s.174-175. 11 A.k., s.177. 12 Albayrak, "Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası"nın Hazırladığı İlk Raporun (1951) De-

mokrat Parti Hükümetlerinin Politikalarına Etkileri 13 Vatan, 12 Ocak 1949. Sabahattin Ali’nin 2 Nisan 1948 tarihinde öldüğü sanılmaktadır. Ali

Ertekin, 2 Nisan 1948 tarihinde onu öldürdüğünü itiraf etmiştir. Ancak, bu cinayetin üzerindeki sis perdesi hala aydınlatılmış değildir. 1948 yılında Sabahattin Ali’nin muhtemelen çoktan öl-dürüldüğü günlerde, yazarın Sırça Köşk adlı kitabının dağıtılması yasaklanmıştı. BCA. 10.7.1948; Sayı: 3/7792; Dosya:52-59; Fon Kodu: 30..18.1.2; Yer No: 117.50..4.

1949 Yılı 1065

atanan kararı Resmi Gazete’de yayınlandıktan sonra görevi reddetmesiyle tır-manan siyasi gerilimin ortasına düşen bu cinayet haberi, genç Cumhuriyet’in ro-ta değişikliğine muhalefet edenlere verilmiş bir gözdağı olduğu kadar yeni “müt-tefike” sunulmuş bir adaktı da. Yüksek gerilimli siyasi atmosfer 14 Ocak 1949 günü Hasan Saka hükümetinin istifasını getirdi. Dönemin gazetelerinde Kasım Gülek’in sergilediği tavrı, Saka Hükümetini düşürmeye yönelik planlı bir hare-ket olarak gören değerlendirmeler yapıldı.

Şemsettin Günaltay Hükümetine Doğru: Türkiye’de Toplumsal Koşullar Hasan Saka Hükümeti’nin 14 Ocak 1949 tarihinde istifa etmesinden sonra

kurulan Şemsettin Günaltay Hükümet programının temel özelliği, çok partili sis-teme geçişi sağlayacak yeni seçim kanunu hazırlığının yapılmasıdır.

Günaltay Hükümeti’nin kurulmasını hazırlayan koşullara bakıldığı zaman tek parti açısından işlerin pek de yolunda gitmediği anlaşılmaktadır. Sık sık de-ğişen hükümetler, savaş sırasında ve sonrasında tek partinin içinde bulunduğu zorluğu dışa vurmaktadır. Savaş koşullarından bunalan halk, kendi iradesini temsil etme vaadi ile karşısına çıkan Demokrat Partiye daha fazla ilgi göster-mektedir. Demokrat Partinin Cumhurbaşkanı İnönü’nün desteğiyle kurulmuş olması da bu ilginin sınırlanması sonucunu doğurmamıştır. İçerde “milletin sö-zü” olma iddiasındaki DP, dış politika açısından ABD’den esen rüzgarlarla uyumludur.

CHP’de 1945’ten sonra liberal çizgi giderek daha fazla belirgin hale gelmiş, çok partili sisteme geçiş amacıyla önemli çabalar sergilenmişti. Nitekim, 21 Temmuz 1946 tarihinde yapılan milletvekili genel seçimleri ile 12 Temmuz 1947 tarihinde yayınlanan 12 Temmuz Beyannamesi’ne kadar geçen süre, çok partili hayata geçiş sürecinde kritik bir dönem olarak bilinmektedir. Bu dönemde iki parti arasındaki karşılıklı suçlamalar ve mücadelede sertleşmeler14, partiler arasındaki ilişkileri kopma noktasına getirmiştir. Cumhurbaşkanı İsmet İnö-nü’nün müdahalesi sorunu büyük ölçüde aşmaya yardım etmiştir. 12 Temmuz Beyannamesi’ni yayımlayan İnönü, yasal sınırlar içinde bulunan muhalif siyasal partinin de, iktidar partisinin yararlandığı koşullarda çalışmasının sağlanması gerektiğini vurgulamıştır. Bu konuda Cumhurbaşkanı olarak İnönü, kendisini her iki partiden de eşit uzaklıkta gördüğünü vurgulamıştır.15 İnönü’nün açıkla-maları, DP ekibini büyük ölçüde rahatlatmıştır.

Kısmi de olsa siyasal istikrarı sağlamada 12 Temmuz Beyannamesi etkili olmuştur. Ama bunun sonucunda, İnönü- Peker çatışması su yüzüne çıkmıştır. Nitekim Recep Peker, güvenoyu alamaması nedeniyle, 9 Eylül’de istifa etmiş- 14 Peker hükümeti, muhalefeti yasa dışına çıkmakla ve halkı isyana kışkırtmakla; Bayar ise, Pe-

ker’i DP üzerinden sürekli baskı uygulamak ve tek parti geleneklerini sürdürmekle suçlamak-tadır Cemil Koçak, “Siyasal Tarih: 1923-1950”, Çağdaş Türkiye (1908-1980), Cem Yay., s. 145.

15 Cemil Koçak, a.k., s. 145.


tir.16 Peker’in istifası, çok partili hayata geçiş sürecine devam edilmesi yönün-deki güçlü bir sinyal olarak algılanmıştır. Peker hükümetinde Hariciye Vekili olan ve San Francisco Antlaşması’nı bu sıfatla imzalamış bulunan Hasan Saka, 10 Eylül 1947 tarihinde, yeni hükümeti kurmakla görevlendirilmiştir. DP, daha liberal eğilimli olan Hasan Saka’nın Başbakan olmasını olumlu karşılamış, nite-kim Saka Hükümetinin DP talepleri doğrultusunda girişimlerde bulunmasıyla yanılmadıkları da anlaşılmıştır.17

Saka Hükümeti’nin kurulmasından kısa bir süre sonra toplanan 7. CHP Ku-rultayı, program ve tüzükte yaptığı değişikliklerle, Savaş döneminde çeşitli giri-şimlerle kendisinden soğuttuğu sınıfları yeniden kazanmaya çalışmıştır. Bu son çabalar, laiklik ve devletçilik ilkelerinin yeniden tanımlanmasıyla ilgilidir. Ku-rultay’da, devletçilik, özel girişimciliğin tamamlayıcısı haline getirilmiştir. Çift-çiyi Topraklandırma Kanunu’nun toprak ağalarını rahatsız eden 17. maddesinin kaldırılmasına karar verilmiş, ayrıca, Köy Enstitülerinde uygulamalı eğitim faa-liyetleri bir kenara atılarak, ağırlık kültür derslerine kaydırılmış ve böylece Köy Enstitülerinin tasfiye süreci başlatılmıştır. Bu değişiklikler, CHP’nin geçirdiği evrimi de göstermektedir.

Başlardaki olumlu hava Hasan Saka Hükümetinin son zamanlarında yeni-den dağılmış ve iki parti arasındaki çatışma en üst düzeye tırmanmıştır. Öyle ki Demokrat Parti, 17 Ekim 1948 ara seçimlerinde, mevcut seçim kanunuyla se-çimlere katılmayı reddettiğini ilan etmiştir.

1948 sonlarında Hasan Saka kabinesi iyice yıpranmış görünmektedir. Baş-bakan ile parti grubu arasında devam eden çekişme, bu yıpranmayı arttırmıştır. İnönü ile Saka arasındaki temel görüş ayrılığı, hazırlanan yeni seçim kanunuyla ilgilidir. İnönü, çok partili siyasal sisteme geçilmesini savunurken, Hasan Saka, yeni seçim kanununda muhalefetin işine yarayacak unsurların yer almasına karşı çıkmıştır. Başbakan ile Cumhurbaşkanı arasındaki çekişmenin açık bir hal alma-sı neticesinde Başbakan Saka, 14 Ocak 1949 günü "son zamanlarda rastladığı-mız bazı müşküller sebebiyle” şeklinde bir açıklama yaparak Kabinenin istifası-nı sunmuştur.18

“Beklenmeyen Bir Başvekil”19 Şemsettin Günaltay Günaltay hükümeti 17 Ocak 1949 tarihinde kurulur. Ancak Bakanlar Kuru-

lu neredeyse eski hükümetin aynısıdır. Öyle ki 15 bakandan 10’u Hasan Saka Hükümetinde de görev almıştır. Saka Hükümetinde yer alan bakanlardan sadece 5’i yeni kabinede kendisine yer bulamamıştır. Giremeyen ve yeni görevlendiri-len bakanlar listesi şöyledir: Başbakan yardımcısı Ahmet Barutçu yerine Eski 16 CHP içindeki ılımlı kanat “35”ler, Peker Hükümetine güvenoyu vermediler. 17 Cemil Koçak, a.g.k., s. 149. 18 Vatan, 15 Ocak 1949. 19 Şevket Süreyya Aydemir, İkinci Adam kitabında, Şemsettin Günaltay’ın “beklenmeyen bir baş-

vekil” olduğunu yazmaktadır. Yeni hükümetin kurulması için önce Hilmi Uran’a teklif edildi-ğine dikkat çeken Şevket Süreyya Aydemir, Hilmi Uran’ın tavsiyesi ile Şemsettin Günaltay’a teklif götürüldüğünü belirtir. İkinci Adam, 2. Cilt, s. 475.

1949 Yılı 1067

Bayındırlık Bakanı Nihat Erim; Münir Hüsrev Göle yerine eski Gümrük ve Te-kel Bakanı Emin Erişirgil; Çalışma Bakanı Tahsin Bekir Balta yerine eski Milli Eğitim Bakanı Şemsettin Sirer; Ulaştırma Bakanı Kasım Gülek yerine Kemal Satır getirilirken Ekonomi Bakanı Cavit Ekin‘in Bakanlığı da Ticaret Bakanlı-ğı’na bağlanmıştır. Maliye Bakanlığı’na İsmail Rüştü Aksal, Gümrük ve Tekel Bakanlığı’na Fazıl Şerafettin Bürge getirilmiştir. Bir günlük Devlet Bakanı Ali Rıza Erten’in yerini Nurullah Esat Sümer almıştır. Hükümet dışında kalan Faik Ahmet Barutçu da, Parti Meclis gurubu başkanvekilliğine getirilmiştir.20

Günaltay Hükümeti’nin öncelikli gündeminde seçim sisteminin değiştiril-mesi yer alırken bunun dışında genel vaatlerle yetinilmiştir.21 Hükümet Progra-mı Meclis’te tartışılırken en dikkat çekici konuşma CHP’li Behçet Kemal Çağlar tarafından yapılmıştı. Behçet Kemal Çağlar gelen tüm hükümetleri şu sözlerle eleştirmiştir:

Dış siyaset hariç, şimdiye kadar gelen hükümetler hiçbir esaslı ekonomik başarı gösterememişlerdir. Gereken tedbirleri, ne yerinde, ne de zamanında alamamışlar-dır. Sadece vaatlerde bulunmuşlardır. İyi niyet yeterli değildir. Ve ben artık birbiri ardı sıra iflas eden iyi niyetler dizisine körü körüne inanmıyorum. Toprak davası, orman davası, ilköğretim davası gibi büyük davalar ya ele alınmalarının sırasızlığı, ya uygulama aksaklığı ya elemanların beceriksizliği ya kamuoyunun iyi hazırlan-mayışı yüzünden güdük ve aksak olarak ortada kalmışlardır. … Bunların sebepleri; zihniyette isabetsizlikler, yersiz ve gereksiz harcamalar, yönetimdeki gevşeklikler-dir. …22

İktidar partisinin gittikçe bozulan ekonomik durum ve açlık derdiyle boğu-şan toplum karşısında durumunun pek de iyi olmadığı Meclis çatısı altındaki bu tartışmadan da anlaşılmaktadır. Mahmut Goloğlu, toplumun içinde bulunduğu durumu şöyle özetler:

Toplum öylesine bir açlık derdine düşmüştü ki, ana ve babalar çocuklarını okula bile gönderemiyorlardı. Bu yüzden, 1944 yılında 25 bin olan ortaöğretim öğrencisi, 1949 yılında 19.000’e düşmüş ve hepsi 56 tane olan liselerden bazıları kapatılmış-tı.23

Bu koşullarda kurulan Günaltay Hükümeti’nin halkla arasını düzeltmesi pek olası görünmese de Demokrat Parti ile arasındaki ilişkiyi iyileştirmeye dö-nük kimi adımları olmuştur.24 Günaltay Hükümetinin, muhalefetin seçim yasası

20 Mahmut Goloğlu, Demokrasiye Geçiş, s. 245. 21 A.k., s. 246. 22 A.k., s.248-9 23 A.k., s.251. TUİK verilerinde, 1943 yılında 80 olan lise sayısının, 1945 yılında 76’ya gerilediği

görülmektedir. 1947 yılında lise sayısı biraz artmış ancak bu eğilim devam etmemiştir. 1947’de 88 olan lise sayısı, 1951 yılına kadar aynı kalmıştır. Öğrenci sayısı ise1943’te 28 906 iken, 1949 yılında 21 440’a gerilemiştir. 1952 yılına kadar, öğrenci sayısı, 1943 senesindeki seviye-ye ulaşamamıştır. bkz. TUİK, Eğitim istatistikleri.

24 Goloğlu, Mahmut, Demokrasiye Geçiş, s.254. Örneğin, iktidar ve muhalefet milletvekilleri ilk kez bir konuda birleşerek; ameliyat ettiği bir hastadan rüşvet aldığı için 3 yıl hapis cezasına çarptırılan Diyarbakır Numune Hastanesi Kulak-burun-boğaz Servisi eski Şefi ve İstanbul Tıp Fakültesi Doçenti Bedri Noyan’ın affını isteyen kanun tasarısını oybirliği ile reddetmişlerdir.


konusundaki ısrarlı taleplerini dikkate alması; hükümet kurulur kurulmaz yeni seçim yasası üzerinde çalışmaya başlaması, muhalefet tarafından olumlu karşı-lanmıştır.25 Fakat bir süre sonra Günaltay Hükümeti’nde de işleri sürüncemede bırakma eğiliminin ağır basması, DP cephesinden sert eleştirilerin yükselmesine ve her iki partide de sinirlerin gerilmesine neden olmuştur.

1949 yılı, seçim kanunu hazırlık çalışmalarının gölgesinde cereyan eden sert havanın etkisi altında geçmiştir. CHP’nin getireceği yeni çok partili rejim, Demokrat Parti tarafından sahiplenilmiş, bu doğrultuda çıkan yasa kendi başarı-ları olarak görülmüştür. Seçmenlerine çok partili siyasal rejimi hayata geçirece-ğini ilan eden Demokrat Parti, özellikle kasaba ve köylerde siyasetin dışında kalmış insanlara yeni bir siyasal gelecek vaat etmiştir. Adnan Menderes, “Türki-ye’de demokrasinin öncüsü, kurucusu biziz ve bu bir kurtuluş hareketidir, sizi kurtaracağız” derken, siyasetin dışında kalanlara yeni adreslerini de işaret et-mekteydi. Menderes’e göre yeni seçim kanunu “demokrasinin Sakarya Zafe-ri”ydi. CHP tarafından hazırlanan seçim kanununun, Demokrat Parti’ye ait bir başarı olarak görülmesi, iktidar partisinin içinde bulunduğu zaafı göstermesi ba-kımından önemlidir.

20 Haziran 1949’da DP’nin ikinci büyük kongresinde, seçim yasasının hala çıkmaması üzerine,26 bu duruma tepki olarak “Milli Teminat Andı” kabul edil-miştir (CHP, bu belgeyi “Milli Husumet Andı” olarak adlandırmıştır).27

Milli Teminat Andına göre, yurttaşın oyuna saygı göstermeyen iktidarların “milletin husumetiyle” karşı karşıya kalmaları kaçınılmazdır. Nitekim seçim ka-nununun gecikmesini protesto etmek için, muhalefet, 16 Ekim 1949 ara seçimle-rine de katılmayacağını açıklamıştır. Nihayet, CHP grubu, Aralık 1949’da, se-çimlerde yargı denetimi ilkesini kabul ederek yazgısına boyun eğmiş, bu anla-yışla hazırlanan yasa tasarısı, 16 Şubat 1950’de TBMM tarafından kabul edil-miştir. Yasayla, gizli oy - açık sayım ilkesi benimsenmiş, seçim kurullarına parti temsilcilerinin alınması, bu kurullara yargıçların başkanlık etmesi ve tüm seçi-min yasallığını denetlemek üzere, yargıçlardan oluşan bir Yüksek Seçim Kuru-lu’nun teşkil etmesi hükümleri getirilmiştir. Böylece Türkiye tarihinde ilk kez, demokratik kurallara saygılı bir seçim yasası kabul edilmiştir.28

Şemsettin Günaltay, başbakan olduktan sonra, yeni seçim kanununun hazır-lanması için 11 kişilik bir bilim heyeti kurmuştur. Bunlardan ikisi Temyiz Mah-kemesinden (Yargıtay), ikisi Devlet Şurasından (Danıştay), dördü üniversiteler-den, üçü ise barolardan seçilmişti. Bu heyete, Yargıtay Başkanı Halil Özyörük başkanlık etmiştir. Komisyon, partilere birer tezkere göndererek, seçim kanunu

25 Cemil Koçak, “Siyasal Tarih: 1923-1950”, s. 151. 26 Cem Eroğul, “Çok Partili Düzenin Kuruluşu- 1945-1951”, s. 119. 27 Seçim Kanunu geciktikçe, DP’den yükselen sesler şiddetini arttırıyordu. Celal Bayar, “önü-

müzdeki seçimde, kanun içinde de olsa, kanun dışında da olsa, oylarımızı çaldırmayacağız” demişti. Bununla birlikte, Celal Bayar, seçim sandıklarının başına silah takıp gelmekten bahse-denlere karşı çıkıyor ve “isyan yok ihtilal yok” diyordu.

28 Cem Eroğul, a.g.k., s.119.

1949 Yılı 1069

ile ilgili fikir, görüş ve tekliflerini talep etmiştir. İnönü’den gelen bir taleple uluslarararası otoritelerden de konuyla ilgili görüş alınması istenmiştir. Bu amaçla eski Fransız başvekillerinden Paul Boncour ile iki bilim adamıyle temasa geçilmiştir.29

Seçim kanunu tasarısı üzerinde çalışan bilim heyeti, 19 Eylül 1949 tarihin-den 1 Aralık 1949 tarihine kadar 43 toplantı yapmış ve sonunda bir metin kale-me almıştır. Herkes tarafından heyecanla beklenen seçim kanunu tasarısı 7 Ara-lık 1949 tarihinde Büyük Millet Meclisine sunulmuştur.30

Günaltay Hükümeti’nin bir başka önemli çabası, dış ilişkiler alanında ol-muştur. Günaltay Hükümeti, Atlantik paktına katılma hususunda önemli diplo-matik çabalar sergilemiştir. Bu çabaların ilk sonucu, Türkiye’nin Avrupa Kon-seyi’ne kabul edilmesi olmuştur. İlk toplantısını 8 Ağustos 1949 tarihinde Strasburg’da yapan Avrupa Konseyinin bu toplantısında Türkiye’yi Dışişleri Bakanı Necmeddin Sadak başkanlığındaki heyet temsil etmiştir. Türkiye’nin Avrupa Konseyine girmesiyle, Türkiye’nin bir Avrupa devleti olduğu da kabul edilmiştir Böylece Türkiye Atlantik Paktı’na doğru güçlü bir adım atmıştır.31 Avrupa Konseyine katılma sürecinde, süreci destekleyen çeşitli derneklerin ku-rulduğu görülmektedir. Bunlardan biri de “Avrupa Birliği Hareketi Türk Milli Konseyi” adlı dernektir.32

KAMU YÖNETİMİNDE DEĞİŞİM: 1949 İL İDARESİ KANUNU “ARIZA” MI DIR? İl İdaresi Kanunu, 10 Haziran 1949 tarihinde kabul edilmiştir. “İllerin yöne-

timini düzenlemek amacıyla, aynı anayasa döneminde, yirmi yıl arayla iki ayrı yasa çıkarılması ve her iki yasal düzenlemenin de merkeziyete karşı yetki geniş-liği gerekçesi taşıması”33 ve her iki düzenlemenin ayni partinin hükümetleri ve meclislerine ait olması, kolay açıklanabilen bir gelişme değildir. Öyle ki Sıddık Sami Onar, bu durumu, toplumsal, siyasal ve hukuki açıdan bir arıza olarak ni-telendirmiştir.34

Kanunun gerekçesinde, “kamu hizmetlerinin teşkilatında meydana gelen yeni gelişme ve genişlemeler nedeniyle, il genel idaresini düzenleyen hükümle-rin yeniden gözden geçirilmesi gereğinin ortaya çıktığı belirtilmektedir. Buna göre il, ilçe, bucak yöneticilerinin görev ve yetkileri güçlendirilecek, birtakım kanunlarla geri alınmış veya dengesi bozulmuş görev ve yetkiler iade edilecek-tir. 1949 tarihli İl İdaresi Kanunu’nda valilerin yetkileri, yalnızca memurların atanması ya da yer değiştirmesi gibi yönetsel işlerle sınırlandırılmışken yasa va-

29 Şevket Süreyya Aydemir, İkinci Adam, s.478. 30 Ayın tarihi, http://www.byegm.gov.tr/YAYINLARIMIZ/AyinTarihi/1949/aralik1949.htm. 31 Mahmut Goloğlu, a.g.k., s. 257. 32 BCA: 3.6.1949; Sayı: 3/9369; Dosya: 13-75; Fon Kodu: 30..18.1.2. 33 Nuray E. Keskin, Devletin Toprak Üzerinde Örgütlenmesi: Türkiye’de İllerin Yönetimi, Ankara

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2007 34 A.k.


lilerin yetkilerini genişleterek, onlara iktisadi ve toplumsal görevler de yükle-miştir.”35

Türkiye’de illerin yönetimini düzenleyen 1929 ve 1949 tarihli iki yasa kar-şılaştırıldığında, yasaların ruhunu, “yetki genişliği ilkesi” oluşturmaktadır. Bu-nunla birlikte her iki yasayı birbirinden ayıran esas neden farklı siyasi iklimlerin ürünü olmasıdır. Dönemlerinin hakim siyasi iklimi konusunda Nuray E. Keskin şu gözlemleri yapmaktadır: “Gerçekte, 1929 yasası kapitalizme henüz geçmekte olan bir toplumsal örgütlenmeye aitken, 1949 yasası Amerikan hegemonyası al-tında bir liberalizmin ortaya36 çıktığı ve azgelişmiş devletlerin kalkınma yöneti-mi kıskacına alındığı bir döneme aittir.”

İl İdaresi Kanununun hazırlanması süreci, idari sınır değişikliklerini önemli ölçüde tetiklemiş, yüzlerce idari sınır değişikliği meydana gelmiştir. Özellikle köy sınırlarında ve bağlılıklarında meydana gelen değişiklikler öne çıkmaktadır. Bunun yanı sıra, belediyeleşme açısından dikkat çeken bir gelişme olmamakla birlikte belirli sayıda yeni belediye kurulmuştur. Yeni bucaklar kurulmakla bir-likte sayıları fazla değildir. Kurulan bucak sayısı 5’tir. Bununla birlikte, Tunce-li’de ve Adana’da yeni bucakların kurulması hazırlıklarına rastlanmaktadır.37

1949 yılı, gerek idari bakımdan yeni örgütlenmelere gidildiği gerekse de çok sayıda bürokratın görev yerinin değiştirildiği bir yıl olması nedeniyle de dikkat çekici bir yıl olmuştur. Bürokrasideki büyük çaplı “tasfiye” hareketinde kullanılan başlıca yöntem, merkeze alma ve emekliye sevk etme biçiminde ger-çekleşmiştir. Bu olguya biraz daha yakından bakmak tamamlayıcı olacaktır.

Bürokraside Tasfiye Dönemi Türkiye’nin Amerikan emperyalizmiyle bağımlılık ilişkisine netlik kazan-

dırdığı 1949 yılında, bürokraside de önemli hareketlenmeler gözlenmiştir. Yıl boyunca çoğu il ve ilçe mülki idare amirleri değiştirilmiştir. Birkaç istisna dışın-da neredeyse bütün illerin valileri değiştirilirken, çok sayıda valinin merkeze çe-kildiği, bir kısmının ise emekliye sevk edildiği görülmüştür. Kaymakamlık ata-malarında da benzer bir yoğunluk göze çarpmaktadır. Bunun yanı sıra, Temmuz 1949 ayında, İçişleri Bakanlığında meydana gelen değişiklikler çarpıcıdır. Örne-ğin Edirne Valisi Rüknettin Nasuhioğlu (henüz Edirne’de 6 aydır vali); Tekirdağ Valisi Burhan Teker ve Kırşehir Valisi Cavit Kınay Merkeze vali olarak tayin edilirken; Kars Valisi Esat Onat, Van Valisi Nurettin Aynuksa, Ağrı Valisi 35 A.k. “Yasa tasarısının görüşmelerinde DP milletvekili Nuri Özsan, valilerin bir taraftan merkezi

kudretin temsilcisi, diğer taraftan il yerel yönetiminin başı olarak iki niteliğe sahip olduklarını hatırlatmaktadır. Özsan’a göre, yeni kanun valileri merkezi hükümetin temsilcisi sıfatıyla geniş yetki sahibi kılmaktadır, ancak valilerin özel idarelerin başı sıfatıyla sahip oldukları yetkileri belirlemek daha öncelikli ve önemlidir. Özsan, ‘içine girdiğimiz rejimin samimiyetine asla uy-mayan totaliter bir zihniyetin eseri’ olarak tanımladığı tasarının, ‘iş başından uzaklaşan Recep Peker hükümeti ile birlikte tarihe intikal etmesi’ gerektiğini söylemektedir. Recep Peker hükü-meti döneminde hazırlanan tasarı, Hasan Saka ve Günaltay hükümetince de benimsenmiştir”.

36 A.k. 37 BCA.3.2.1949; 1. Büro, Fon Kodu. 490.1.0.0.

1949 Yılı 1071

Memduh Payzın ve Kırklareli Valisi Kamuran Çuhruk'un Merkezde müfettiş olarak çalıştırılmalarına karar verilmiştir.

Askeri Örgütlenmede Değişiklik: Genelkurmay MSB’ye Bağlandı 1949 yılında, Genelkurmay Başkanlığı, 30 Mayıs 1949 gün ve 5398 sayılı

kanunla, doğrudan doğruya Milli Savunma Bakanlığı’na bağlandı. Bu kanun hükümlerine göre Türk Silahlı Kuvvetleri’nin, barışta ve savaşta hazırlık ve yö-netiminden Milli Savunma Bakanlığı sorumlu tutulmaktaydı.

Genel Kurmay Başkanlığı, 05.06.1944 tarih ve 4580 sayılı Genelkurmay Başkanlığının Vazife ve Salahiyetleri Hakkında Kanunu ile Başbakanlığa bağ-lanmıştı. 1944-1949 yılları arasında Genelkurmay Başkanlığı Başbakanlığa bağlı kalmıştır. 5398 sayılı Milli Savunma Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri Hak-kında Kanun ile Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı’na bağlı bir daire haline geldi.38

Kanuni düzenlemeye göre personel, istihbarat, harekat, eğitim, seferberlik, ikmal ihtiyaçlarının ve dağıtımında önceliklerin tespiti işleri, Genelkurmay Baş-kanlığı vasıtasıyla, diğer hizmetler de Bakanlık Müsteşarlığı kanalıyla yürütüle-cekti.

1949 yılında Milli Savunma Bakanlık Müsteşarlığı’na bağlı kara, deniz ve hava müsteşarlıkları, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ve Hava Kuvvetleri Komu-tanlığı teşkilatları kaldırılarak yerlerine Kuvvet Komutanlığı teşkilatları kurul-muştur.

Askeri örgütlenmede bir başka değişiklik, 30 Mayıs 1949 tarih ve 5399 sa-yılı kanunla kurulan Milli Savunma Yüksek Kurulu’dur. Bu Kurul, Başbakan’ın başkanlığında, Genelkurmay Başkanı ve Bakanlar Kurulu üyelerinden oluşan Yüksek Müdafaa Meclisi’nin yerine kurulmuştur.39 Milli Savunma Yüksek Ku-rulu’nun teşkilat yapısı ise şöyledir: Başbakanın başkanlığında ve onun teklifi ile Bakanlar Kurulu tarafından seçilecek Bakanlarla, Milli Savunma Bakanı ve Ge-nelkurmay Başkanından oluşur. Cumhurbaşkanı bu kurulun tabii üyesidir. Ba-kanlar Kurulu’nun 1 Temmuz 1949 gün ve 3/9548 sayılı kararı ile Milli Savun-ma Yüksek Kurulu Üyeliğine seçilecek Bakanlar; İçişleri, Dışişleri, Maliye, Ba-yındırlık, Ekonomi, Ticaret, Ulaştırma, Tarım ve İşletmeler Bakanları olup; se-ferde Harp Kuvvetleri Genel Komutanı Yüksek Kurulun tabii üyesidir. Kurul gerektiğinde Askeri Şura üyelerini ve her türlü uzmanları istişare için çağırabile-cekti.

Kamu Yönetiminde Verilen Cezalar Kamu yönetiminde uygulanan cezalar bakımından 1949 yılının öne çıkan

özelliği, askeri personelin aldığı cezalardır. Otuz kadar subay çeşitli gerekçelerle

38 Halit Yılmaz, “Türk Silahlı Kuvvetleri ve Milli Savunma Hizmeti”, AÜ Hukuk Fakültesi Der-

gisi, 2005, Cilt 54, sayı 4. (375-430) 39 24 Nisan 1933 gün ve 14443 sayılı Kararname


aynı yıl içinde Ordudan ihraç edilmiştir. İhraç gerekçeleri arasında dikkat çeken-ler şöyledir: Hırsızlık, zimmete para geçirme, onay verilmeyen evlilikler ya da bir kadınla nikâhsız yaşamak, sarhoşluk ve gayritabii ilişkiler. Bunun dışında terfi iptali, disiplin kusurları nedeniyle emekliye sevk gibi cezalar da verilmiştir.

MALİ YAPIDA “BÜYÜK” REFORM Kamu idaresinde dikkat çeken önemli dönüşümlerden bir diğeri de mali ya-

pıda gerçekleşmiştir. Kimilerince “Cumhuriyet döneminin en büyük vergi re-formu” diye tabir edilen bir dizi kanun bu yıl içinde çıkarılmıştır. TBMM tara-fından 1949 yılında kabul edilen ve 1950 yılında yürürlüğe konulan Gelir Vergi-si, Kurumlar Vergisi, Vergi Usul Kanunu ve Esnaf Vergisi (birkaç yıl sonra kal-dırılmıştır) Kanunları, “büyük reform”un parçalarıdır. Sözü edilen reformun ge-rekçeleri şöyle sıralanabilir: On yıllık yürürlülük süresi boyunca Gelir Vergisi uygulamasının başarılı olmadığı görülmüştür. Tarıma dayalı bir ülkede zirai ka-zançların vergilendirilmemiş olmasının bu sonucun temel gerekçesi olduğu gö-rüşü yaygın olarak ileri sürülmüştür. Anılan dönemde vergi kaçakçılığının da ar-tan bir ivme kazanarak yaygınlaştığı anlaşılmaktadır. Uygulama bakımından Kurumlar Vergisi de başarısız sonuçlar vermiştir. Belki de tek istisna Vergi Usul Kanunu uygulamasıdır, bu kanun uygulama sonuçları bakımından başarılı ol-muş, yürürlülük süresi içinde, defter, fatura, bilânço, değerleme vb. gibi kurum-lar kalıcı bir biçimde yerleşmiştir. 1949’da başlatılan vergi reformu hareketinin ilk ve büyük turu, 1957’de girişilen Gider Vergileri Reformu ile tamamlanacak-tır.40

1949 Bütçesi 1949 Yılı Bütçesi: Devlet Bütçesine giren dairelerin 1949 yılı genel giderle-

ri için, 1.371.875.627 Lira ödenek ayrılmıştır. Gelirler ise 1.251.802.894 Lira olarak tahmin edilmektedir. Açık olan 120.072.733 Liranın ise, ilgili kanunlar çerçevesinde yapılacak uzun vadeli iç istikrazlarla kapatılması öngörülmüştür.

40 Hakan Kıvanç, “Vergi Reformunun Çerçevesi ve Türkiye’de Gelişimi”,

http://www.alomaliye.com/2007/hakan_kivanc_vergi_reform.htm [Erişim Tarihi: 8.8.2008]

1949 Yılı 1073

1949 Devlet Bütçesi Daireler TL. Gelir Bütçesi TL.

Büyük Millet Meclisi 10.524.623 İrat ve Servet Gelirleri 435.600.000

Cumhurbaşkanlığı 1.047.500 Muamele ve İstihlak Vergileri 519.010.000

Sayıştay başkanlığı 1.989.657 Tedavül Vergileri ve Harçlar 68.732.000

Başbakanlık 3.460.550 Tekel Gelirleri 173.230.894

Danıştay Başkanlığı 1.004.896 Devlet Malları Gelirleri 15.650.000

Basın ve Yayın Genel Müdürlüğü 3.708.272 Devletçe İdare Edilen Kurumlar 12.455.000

İstatistik Genel müdürlüğü 1.671.021 Genel Kurumlar ve Şirketler Ge-lirlerinden Devlet Payı

3.350.000

Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü

2.243.787 Çeşitli Gelirler ve Cezalar 23.775.000

Diyanet İşleri Başkanlığı 2.859.215

Adalet Bakanlığı 41.707.997

Tapu ve Kadastro Genel Müdür-lüğü

6.178.405

Milli Savunma Bakanlığı 460.450.000

İçişleri Bakanlığı 19.722.472

Emniyet Genel Müdürlüğü 33.467.260

Jandarma Genel Komutanlığı 42.937.214

Dışişleri Bakanlığı 13.427.499

Maliye Bakanlığı 109.684.148

Devlet Borçları 168.148.759

Milli Eğitim Bakanlığı 160.697.843

Bayındırlık Bakanlığı 10.987.262

Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı (Ekonomi)

11.325.509

Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı (Ticaret)

3.278.830

Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlı-ğı

52.529.908

Gümrük ve Tekel Bakanlığı 19.357.540

Tarım Bakanlığı 34.211.949

Ulaştırma Bakanlığı 3.801.783

Çalışma Bakanlığı 1.760.900

Toplam 1.222.184.799

A (I) Cetveli 149.690.828

Genel Toplam 1.371.875.627 Genel Toplam 1.251.802.894


Duyunu Umumiyeden Kopuş Genç Cumhuriyet’in Duyunu Umumiye ile ilişkisi, 1940 yılında, bir Bakan-

lar Kurulu Kararı ile kesilmişse de41 karşı tarafın bu karara itirazı ile itilaflı bir süreç başlamıştır. Nihayet, 4 Ağustos 1948 tarihinde müzakereler sonuç vermiş ve bir anlaşmaya varılmıştır. 1950 yılında imzalanan protokolle, Duyunu Umu-miye ile ilişki resmi olarak sona erdirilmiştir. 1950 yılında Osmanlı Duyunu Umumiyesi hamillerinin mümessilleri arasında imzalanan protokol gereğince Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine devri kararlaştırılan Paris'teki bina, T.C. Ha-zinesi varlıkları arasına kaydedilmiştir.

1949 yılında, Duyunu Umumiye hesaplarını kapatmak için bir heyet Paris’e gönderilmiştir.

Eski Osmanlı İmparatorluğunun Taksime uğrayan Duyunu Umumiye Meclisi ile cereyan eden müzakere 4. 8. 1948 tarihinde nihayet bulmuş ve mezkur Meclis bu borçlarımızın mukavelelerine uygun olarak itfa edildiğini bütün alacaklılar namına kabul eylediği gibi İdaresi zamanına ait olarak yapılacak hesaplaşma neticesinde 1933 senesinden beri faiz ve mürettebat olarak tahsil ettiği yıl taksitlerinden nez-dinde kalmış olan bakayayı iade ve mezkur yıllara ait müsbit evrakı ita etmeği ta-ahhüt etmiş ve şimdiden alelhesap bazı tediyatta bulunmuştur. Bu hususta imzala-nan protokol gereğince maruz hesaplaşma işine 15.2.1949 tarihinde iptidar olun-ması kabul edilmiş olmakla beraber gerekli hazırlıkların bu tarihte ikmal edileme-miş olması hasebi ile mezkur tarih, yine Konsey'in mütabakatı ile en geç 15.5.1949 olarak tesbit edilmiş ve bahsi geçen hesaplaşmanın ifası ve belgelerinin tesellüm, imha ve ledelicap nakli için 5262 sayılı kanunla Amortisman Sandığına yeter mik-tarda ödenek verilmiş bulunmaktadır. Bu konuda dördü Maliye Bakanlığından dördü ise Sandık'tan seçilecek sekiz memurun hesaplaşma için görevlendirilmesine ve Paris'e gitmelerine izin verilmiştir.42

DOĞAL KAYNAKLARIN YÖNETİMİ 1948 yılında dünyada, madenlere yönelen yüksek talep ve fiyatlardaki artış,

1949 yılında da devam etmiştir. Bu da metruk madenlerin bile faaliyete geçme-sine, çalışmakta olanların ise üretim miktarlarında önemli artışlara gidilmesine neden olmuştur. Maden endüstrisinin canlandığı bu dönemde, maden kömürü başta olmak üzere, linyit, krom ve demir madenleri ABD’den temin edilen yar-dımlarla gelişmeye başlamıştır.43

ABD’nin konuya gösterdiği yakın ilginin geri planında, ham metalik ve maden maddelerinin geniş çaplı stokunu öngören bir programı hayata geçirmiş olmalarının payı büyük olsa gerektir. Oysa Türkiye başlangıçta, maden işletme- 41 Türkiye Cumhuriyeti Hükümetiyle Osmanlı Duyunu Umumiyesi hamillerinin mümessilleri

arasında mukavelename, TBMM kütüphanesinde bulunmaktadır. Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti Hükümet ile Osmanlı Düyunu Umumiyesi hamillerinin mümessilleri arasında itilafname de TBMM kütüphanesinde bulunmaktadır.

42 Maliye Bakanlığı Hazine Genel Müdürlüğü Muamelat, Sayı: 12911, 7 Nisan 1949; başbakanlık Muamelat Umum Müdürlüğü, 3/9048 sayılı belge. BCA: 8/4/1949 Sayı: 3/9048 Dosya: 47-447 Fon Kodu: 30..18.1.2 Yer No: 119.27..9. ; 1950’deki devir işlemleri için bkz. BCA: 19/9/1950 Sayı: 3/11850 Dosya: Fon Kodu: 30..18.1.2 Yer No: 123.73..7.,

43 Umumi Maden Durumu, Türkiye Madenciliğinin 1949 Bilançosu.

1949 Yılı 1075

lerinin geliştirilmesini kendi imkanları ile sağlamayı planlamıştır; ne var ki 1949 yılında Marshall kredisinden geniş bir şekilde faydalanılması üzerine, bu kanalla gelen kaynakların bir bölümü madencilik sektörünün özel teşebbüsü de devreye sokarak geliştirilmesine yönlendirilmiştir.

1949 yılı içerisinde 499 maden arama ruhsatnamesi ve 6 adet maden imti-yazı verilmiştir.44

EĞİTİM VE SAĞLIK POLİTİKALARI Veremle Savaş Sosyal politika alanında 1949 yılında dikkate değer en önemli gelişme Ve-

rem Savaşı Hakkında Kanun’dur. 5368 sayılı "Verem savaşı hakkında kanun"un kabul edilmesiyle, verem savaşı dispanserleri, sağlık ocakları ve hastanelerle bu hastalıkla mücadele kararlılıkla sürdürülmüştür. Tüberküloza bağlı ölümler, 1940’lı yıllarda yılda yüzbinde 150 ile 250 oranıyla bütün ölüm nedenleri ara-sında birinci sırada yer almaktadır. Bu yüksek ölüm oranları, 1950’li yıllardan itibaren etkili ilaçların devreye girmesine paralel olarak gönüllü kuruluşlarla bir-likte ülke çapında uygulanan ve iyi takip edilen kontrol programı sayesinde hızla azalmıştır; 1970’li yıllarda yüzbinde 20’ye 1990’da 3.2/100000’ye, 1997’de 1.8/100.000’e düşmüştür. Ölüm sıralamasında ise tüberküloz 21. sıraya gerile-miştir.45

Verem hastalığıyla mücadelede, kentlerde kurulan veremle savaş dernekle-rinin desteği de alınmıştır. Nitekim 1949 yılında kamuya yararlı dernek statüsü-ne geçmiş derneklerin çoğunluğu veremle savaş dernekleridir.

Sıtma ile Savaş 2. Dünya Savaşına girmemekle birlikte, 1940’lı yıllar boyunca ülkedeki

sağlık sorunlarının artarak büyüdüğü gözlenmiştir. Bu dönemde sıtma, epidemik tifüs ve çicek büyük salgınlara sebep olmuştur. 1945 yılında sıtma ile savaş için ‘’Olağanüstü Sıtma Savaş Kanunu’’ çıkarılmıştır. 1949 yılına gelindiğinde sıtma ile savaşta epeyce yol alındığı görülmektedir.

Salgın hastalıklarla mücadeledeki başarının ardında, Behçet Uz’un 1946-1948 arası sağlık bakanlığı döneminde yürürlüğe konulan koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetleri politikasının yattığı açıkken, izleyen yıllarda koruyucu sağlık hizmetleri boyutu rafa kaldırılmış ve tedavi edici hizmetlerle sınırlı kalan bir politika benimsenmiştir. Ne var ki sağlık personelinin yetiştirilmesi konusu da ihmal edildiğinden, hasta bakım hizmetleri de istenilen düzeyde gelişememiş-tir. (Bkz. Ek.2. Sağlık Çalışanları Tablosu (1923-1950).

Okullaşma 1949 yılının okullaşmayla ilgili göstergeleri şöyle sıralanabilir: Bu yıl için-

de ilkokullardan 133 bin çocuk mezun olmuş, 700 köy okula kavuşmuş, ilköğre- 44 A.k. 45 İsmail Ceyhan, “Tüberkuloz”, Aylık Epidemiyoloji Raporu, Cilt.4, Sayı 2, Mart –Nisan 2005.


tim kadrolarına 1750 yeni öğretmen dahil olmuş, köy enstitüleri ve öğretmen okullarındaki öğrenci sayısı artırılmıştır. Bu yıl, çoğu halkın yaptığı binalarda olmak üzere, 76 ilçe merkezinde yeni ortaokul açılmış ve bu suretle 235 kasaba ortaokula kavuşmuştur. 46 İlköğretimdeki gelişme hızını lise seviyesinde yaka-lamak mümkün olmamıştır; 1947’de 88 olan lise sayısı, 1955’te ancak 123’e çı-kartılabilmiş, 1949 yılında 1931 olan lise öğretmeni sayısı ise 1955 yılında 2476 olmuştur. İncelenen yıl içinde liseden mezun olan öğrenci sayısı 5645 iken, bu sayı 1955 yılına kadar sürekli olarak gerilemiştir. Savaş ekonomisinin aileler üzerindeki olumsuz etkisi, kendisini daha sonraki yıllarda bu şekilde göstermiş-tir. Özetle aşağıdaki tablodan da anlaşılacağı gibi, 1947-1952 yılları arasında lise sayısında anlamlı bir artış meydana gelmemiştir. (Bkz. Ek.3. Liselerde Okullaş-ma (1946-1956)).

BASIN YASAKLARI Cumhuriyet rejiminin çok partili sisteme yönelmesi, genel beklentinin aksi-

ne “basın özgürlüğü” doğrultusunda herhangi bir ilerleme kaydedilmeden ger-çekleşmiş, özellikle muhalif basın üzerindeki baskılar anılan yıl içinde daha da yoğunlaşmıştır. Nitekim Şevket Süreyya Aydemir, hükümetin elindeki gazete kapatma yetkisini, basının başında asılı duran “Demokles’in kılıcına” benzet-miştir.47

Basın yasağı, 1949 yılı boyunca ilginç bir biçimde en çok mizah gazeteleri-ne yönelmiştir. Yurt dışından gelen yayınlarda ise çoğunlukla sosyalist düşünce-ler içeren yayınlara yasak getirilmiştir. Bunun yanı sıra, Bediüzzaman Saidi Nursi’nin bir kitabı da yasaklananlar listesi içinde yer almıştır.

1949 yılında 42'den fazla kitap ve derginin ülkeye girişi yasaklanmış ve mevcutları toplattırılmıştır.

Türkiye'de yayımlanan gazetelerden Markopaşa, Hür Markopaşa, Başdan, Beşer ve Yedisekiz Hasanpaşa gazetelerinin bazı sayıları, 1949’da yasaklanmış ve toplatılmıştır. Aziz Nesin’in Aziznamesi de yasak yayın listesi içindeki yerini almıştır. Yasaklı liste içinde dikkat çeken eserler şöyledir: İ. Mavrolik (Karakurtlar) adlı iki ciltlik kitap; Bulgaristan'da çıkan Kooperativen Front adlı gazete; Yıkılmış Bir Şehrin Tarihi-Urfa adlı kitap; Bediüzzaman Saidi Nursi'nin Asa-yı Musa adlı kitabı; Suriye ve Lübnan'da yayınlanmakta olan Sovyet Haber-leri Servisi adlı gazete; Paris’te çıkan L. Hümanite adlı gazete; John Steinbeck tarafından yazılıp Rasim Gürhan tarafından tercüme edilen Bitmiyen Kavga adlı kitabı.

Bu dönemde iktidarların boy hedefi haline gelmiş basın organları arasında haftalık mizah dergisi Markopaşa ilk sırayı almıştır. Yazarları arasında Sabahat-tin Ali, Aziz Nesin, Rıfat Ilgaz ve Mustafa Mim Uykusuz’un yer aldığı Markopaşa adlı haftalık mizah dergisi, kaşılaştığı baskılar karşısında yayın haya-

46 Ayın Tarihi, 1949 Kasım 47 Şevket Süreyya Aydemir, İkinci Adam, 2. cilt, s. 439.

1949 Yılı 1077

tını, Merhumpaşa, Malumpaşa, Yedi-Sekiz Hasan Paşa, Hür Marko Paşa, Bizim Paşa, Ali Baba gibi adlarla sürdürmüş, dergi künyesinde "Toplatılmadığı zaman-lar çıkar" veya "Yazarları hapishanede olmadığı zamanlar çıkar." gibi siyasi ik-tidarı alaya alan ve baskıyı teşhir eden ibarelere yer verilmiştir. Sabahattin Ali’nin hala aydınlatılmamış bir cinayete kurban gitmesi ise basın üzerindeki baskıların nitelik değiştirdiğinin bir göstergesi olarak yorumlanabilir.

TOPLUMSAL BİLİNCİ ETKİLEYEN BAZI OLAYLAR Amerika Şehir Toplantıları ABD, 2. Dünya Savaşı sonrasındaki hegemonyasını kamuoyu oluşturma

araçlarıyla da tahkim etme stratejisi izlemiştir. Sovyetler Birliği karşısında de-mokratik, barışçı cephenin Amerika olduğunu anlatmayı amaçlayan “bilinçlen-dirme” faaliyetleri kapsamında dünyanın çeşitli ülkelerinde “Şehir Toplantıları” düzenlenmiştir. Bu proje kapsamında Türkiye’de de her şehirde, hazırlıkları yapmak üzere birer temsilci bulundurulacak şekilde, partiler dışı bir karakter ta-şıyan yerli bir teşkilat kurulmasına karar verilmiştir. 24 Temmuz 1949 tarihinde Amerikan Şehir Toplantısı Heyeti Ankara’da Millî Kütüphanede bu konuda bir seminer vermiştir. Seminer konusu «Türkiye'de devletçilik ve ferdî teşeb-büs»’tür.48 Amerikan Sefareti Kültür Ateşesi Webster, 31 Temmuz 1949 tari-hinde Ankara'da yerli teşkilatın kurulduğunu bildirmektedir. Buna göre, Anka-ra’daki şehir toplantısı üyeleri şunlardır: Kars Milletvekili Tezer Taşkıran, Pro-fesör Orhan Alisbah. Teşkilatın yardımcıları olarak da Urfa Milletvekili Suut Kemal Yetkin, Bülent Nuri Esen ve Cevat Memduh Atlar getirilmiştir. ABD’nin giriştiği “bilinçlendirme” faaliyetinin kapsamı hakkında fikir vermesi bakımın-dan Londra’da aynı amaçla yapılan şehir toplantısındaki tartışma başlığından da söz edilebilir: "Sosyalist devlet, ferdi teşebbüsü ortadan kaldırma temayülünü gösterebilir mi?".49

Muğlalı Olayı50 Bazı olaylar, toplumsal bellekte, farklı dönemlerde farklı biçimlere girerek

varlıklarını sürdürürler. 28 Temmuz 1943’te yaşanan 33 köylünün kaçakçı ol-dukları gerekçesiyle tutuklandıktan sonra, Van Özalp ilçesinde 356 numaralı sı-nır taşında, yargılanmadan öldürülmeleriyle başlayan bir olay, günümüzde de sık sık kendini hatırlatmaktadır.51

48 Ayın Tarihi, 24 Temmuz 1949 49 Ayın Tarihi, 31 Temmuz 1949 50 Mustafa Muğlalı olayı, olayın kendisinden ziyade CHP dönemini suçlamak için sürekli canlı

tutulmuş konulardan biridir. Bununla birlikte, Muğlalı olayı ile ilgili soruşturma 1949 yılında CHP hükümeti zamanında açılmıştır.

51 Muğlalı olayı, basında sıklıkla tartışılan bir konudur. Bu konuda yazılmış yazılara örnekler; Bkz. Tufan Türenç, Muğlalı Olayı, Hürriyet, 20 Mart 2002, “33 Kurşun” 65 yıl sonra Mecliste, Sabah, 10.06.2008; “Devlette Eken Psikozu Yaşanır”, Sabah , 15.03.2002; Ali Bayramoğlu, “Muğlalı Paşa’dan bugüne”, Yeni Şafak, 18.03.2002 vb. Ayrıca bkz. BCA: 17/11/1948 Dosya: C1 Fon Kodu: 30..1.0.0 Yer No: 42.252..18.


Özalp Kaymakamı Hilmi Tuncel'in kurduğu çete tarafından koyunları gasp edilen İranlı bir aşiret reisi, Türk tarafına geçerek 500 koyunu gasp eder. Aşiret reisine yardım ettikleri iddiasıyla 35 köylü yakalanır. Kaymakam Tuncel, olayı Ankara'ya "Ruslar sınıra yaklaştı" diye bildirir. Bölgeye soruşturma için gelen Orgeneral Muğlalı, 24 Temmuz 1943 günü yetkililerle bir toplantı yapar ve 33 köylünün diğer köylülere ibret olması için idam edilmesini ister. Tümgeneral Cevat Yalım ve İçişleri Müfettişi Avni Doğan'ın uyarılarına karşın, "Memleketin çıkarı için babamı bile asarım, bu işe karışanı kırbaçlarım" der. 30 Temmuz 1943 gecesi, Yukarı Koçkıran Köyü, 356 No'lu sınır taşında 33 köylü elleri ve gözleri bağlanarak kurşuna dizilir. Daha sonra bir kişinin ölmediği, yaralı halde İran'a kaçtığı ortaya çıkar.

Bu olayla ilgili önerge, Van milletvekili Muzaffer Kaçak tarafından 17 Ka-sım 1948 tarihinde verilmiştir.52 Soru önergesi meclis gündemine 17 Ocak 1949 tarihinde alınmıştır. TBMM Başkanlığı'na verilen bu soru önergesinin kabul edilmesi üzerine olayla ilgili asker ve sivil yöneticiler hakkında soruşturma açıl-dı.

Bütün sanıkların Genelkurmay Askeri Mahkemesi'nde tutuklu olarak yar-gılandığı davada kurşuna dizme emrini kendisinin verdiğini söyleyen Muğlalı, 2 Mart 1950'de idama, ardından da hafifletici nedenlerle 20 yıl hapis cezasına çarptırılır. Askeri Yargıtay’da bu karar bozulur; Muğlalı yeni yargılama başla-madan 11 Aralık 1951'de hapiste ölmüştür.

Sabahattin Ali Suikastı Çalmadan, çırpmadan, bize ekmeğimizi verenleri aç, bizi giydirenleri donsuz bı-rakmadan yaşamak istemek bu kadar güç, bu kadar mihnetli, hatta bu kadar tehli-keli mi olmalı idi. (Sabahattin Ali)

Önceki bölümlerde de değinilen Sabahattin Ali’nin katledilmesi olayı, kati-lin Ali Ertekin olduğu haberiyle birlikte 12 Ocak 1949 tarihli gazetelerde büyük puntolarla yer almıştır. Öldürülmesinin üzerinden yarım asırdan fazla süre geç-mesine rağmen, bugün bile hala cinayetle ilgili belirsizlikler devam etmektedir. 2 Nisan 1948 tarihinde öldürüldüğü sanılan Sabahattin Ali’nin cesedi 28 Hazi-ran’ında bulunmuştur. Komünist düşüncelere sahip şairin, nasıl ve nerede öldü-rüldüğü hala tam olarak netlik kazanmamıştır.

Bürokraside antikomünist propaganda Başbakanlık, 14 Nisan 1949 tarihinde anti komünizm propagandası içeren

Dünya İşçilerine Mektup adlı kitabın, Başbakanlığa bağlı genel müdürlükler ta-rafından satın alınmasına karar vermiştir.

GENEL DEĞERLENDİRME Türkiye yönetim tarihi içerisinde, irili ufaklı birçok olay meydana gelmiştir.

Bu çalışmanın kurgusu gereği 1949 yılına ait olaylar önem sıralaması yapılmak- 52 BCA: 17/11/1948 Dosya: C1 Fon Kodu: 30..1.0.0 Yer No: 42.252..18.

1949 Yılı 1079

sızın kronolojik olarak aşağıda sunulacaktır. Ancak, bu olayların, belli bir top-lumsal, siyasal, tarihsel ve iktisadi yapı bağlamında meydana geldiklerine kuşku yoktur. Hangi olayların, idareci kişilerin öznel irade ve niyetlerinden kaynaklan-dığını, hangi olayların ise dönemin genel ruhunun bir yansıması olduğunu tespit etmek kolay değildir. Savaştan, buhrandan ve baskıdan bıkmış bir toplumun ih-tiyacı olan demokratikleşme ve refah beklentisinin ABD hegemonyası altındaki yeni bağımlılık ilişkilerine toplumsal meşruiyet kazandırdığı da görülmektedir. Dünyayı “Totaliter - Hür” şeklinde saflaştıran Truman doktrini, Missouri gemisi ve Marshall yardımları, 1940’ların sonlarına doğru Türkiye’nin uluslararası alandaki yerini de sabitlemiştir. Bu yer, belli ölçüde Türkiye’ye güvence vermiş, ancak bağımsız duruşunu ve kendine özgü siyasal sistemini zayıflatmıştır. 1949’dan itibaren artık Türkiye, dış politikada olduğu kadar iç idari yapılanma-da da ABD’nin derinleşen etkisi altında kalmıştır.

1949 yılında meydana gelen olaylar çoğu kez Demokrat Partiye mal edile-rek anılır. Bunlar arasında seçim kanununun çıkarılması ve Muğlalı soruşturması başta sayılır. Bu yöndeki değerlendirmelerde, CHP’nin cumhuriyet heyecanını terk etmiş olmasının da payı olsa gerektir. Halkçılık ve bağımsızlık gibi kurucu ilkelerin izini solduran partide yeni rota, liberalizme ve özel sermayeye yönel-miştir. Kendi öz kaynaklarıyla kalkınma ve sanayileşme gibi hedefler bir kenara konularak, Marshall Planına göre tarım ürünleri üreticisi vasfı perçinlenen bir ülke olunması benimsenebilmiştir. Bağımsız sınai kalkınma önceliklerinden ta-rım lehine vazgeçilmesi hususu CHP’nin Demokrat Parti ile en çok yakınlaştık-ları konular arasındadır. Ancak, Demokrat Parti, bu yönelimin asıl adresidir; da-ha da önemlisi, umudunu yitirmeye başlayan bir topluma yeni bir umut da vaat etmektedir. Sistemin dışına itilenlerin, sisteme itirazı olanların, yönetimde yer bulamayanların olduğu kadar, sistemdeki aksaklıkları düzeltme anlayışı içinde olanların da bineceği bir gemi, DP şahsında yola çıkmıştır. Burada sözü Hasan Ali Yücel’e bırakmak açıklayıcı olacaktır:

Hürriyetin gerçekleşmesi ve iktidar değişmesi Bütün bu isyanlar, içten içe kaynayan hoşnutsuzluğun ifade imkânını bulamaması, milletin istemezliğini taşıma kanallarının tıkanmış olması sebebiyle bir patlamadan başka bir şey değildi… Bugün köyünden çıkmamış vatandaşta bile kendini göste-ren “idareye katılmak” iradesi artık bir gerçektir.

Türlü zorluklar içinde yaşam mücadelesi veren Türkiye halkının kendini ifade etmek için başvurduğu en etkili yol CHP iktidarını devirmesidir. 1950 se-çimlerinde halk bunu başarmıştır. Amerika’nın etkisi altında şekillenen “demok-ratikleşme” süreci, çok partili sistemle işleyen bağımlı kapitalist bir devlet ör-gütlenmesine geçişi ifade etmektedir. Aslında, demokratikleşme olarak karşımı-za çıkan en önemli gelişme de budur. Zira İdare, çoktan devrimci hamleler yap-mayı bırakmış, halkçı politikalara sırtını dönmüştür. Bir türlü yapılamayan top-rak reformu bunun en belirgin örneğidir.

1945’te girilen liberal yol, 1949’da Amerika’nın ileri karakolu olma biçi-minde kesinlik kazanmıştır.


EK 1: 18. Hükümet Üyeleri

BAŞBAKAN ŞEMSETTİN GÜNALTAY KEMALİYE - 1883, ETEM - YÜKSEK ÖĞRETMEN OKULU VE LOZAN ÜNİ. İHTİSAS - FRANSIZCA, ARAPÇA, FARSÇA - EĞİTİM VE İDARE, ORD. PORF. DR., EDEBİYAT FAKÜLTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ, İSTANBULBELEDİYE BŞK.V. - OS.M.M 3 ÜNCÜ DÖNEM ERTUĞRUL - II (ARA SEÇİM), III, IV, V, VI VE VII İNCİ DÖNEM SİVAS, IX UNCU DÖNEM ERZURUM MİLLETVEKİLİ - TBMM BAŞKANVEKİLİ - K.M. CUMHURİYET HALK PARTİSİİ TEM. (6.1.1961 - 15.10.1961) - C.S. İS-TANBUL ÜYESİ (MECLİSE KATILMADAN VEFAT ETMİŞTİR) - BAŞ-BAKAN - EVLİ, 2 ÇOCUK.

DEVLET BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI

NİHAT ERİM KANDIRA - 1912, Raif - İstanbul Hukuk Fakültesi, Paris Üni. Hukuk Fak. Doktora - Fransızca, İngilizce - Anayasa ve Devletler Hukuku, Prof.Dr. - Si-yasal Bilgiler Fakültesi Anayasa ve Devletlerarası Hukuk Profesörü, Dışişleri Hukuk Müşaviri, Avrupa İnsan Hakları Komitesi Üyesi - VII (Ara Seçim), VIII, 1, 2, 3 üncü Dönem Kocaeli (İstifa:10.10.1971) - C. S. Cumhurbaşka-nınca Seçilen Üye (14.10.1971-14.10.1977) - Bayındırlık, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı, Başbakan - Evli, 2 Çocuk. Ölümü:19.7.1980

DEVLET BAKANI CEMİL SAİT BARLAS İSTANBUL - 1905, Sait - İstanbul ve Almanya Heidelberg Hukuk Fakülteleri - Almanca, Fransızca - Hukuk Doktoru - Etibank Hukuk Müşaviri, İstanbul Asliye Mahkemesi Azası - VII, VIII inci Dönem Gaziantep Milletvekili - K. M. Cumhuriyet Halk Partisi Temsilcisi (6.1.1961-25.10.1961) - Ticaret, Eko-nomi ve Ticaret Devlet Bakanı - Evli, 3 Çocuk. Ölümü:10.10.1964

DEVLET BAKANI NURULLAH ESAT SÜMER İZMİR - 1899, Esat - Berlin Frankfurt Üni. Hukuk ve İktisat Fak. - Fransızca, İngilizce, Almanca - İktisat Dr., Maliye, Bankacılık - Sümerbank Umum Mü-dürü, Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası ve Beynelmilel Para Fonu Tür-kiye Temsilcisi - VI (Ara Seçim), VII, VIII inci Dönem Antalya Milletvekili - C. S. İstanbul Üyesi (15.10.1961-7.6.1964) - Maliye, Devlet Bakanı - Evli, 1 Çocuk. Ölümü:29.9.1973

1949 Yılı 1081

GÜMRÜK VE TEKEL BAKANI FAZIL ŞERAFETTİN BÜRGE İSTANBUL - 1899, Şerafettin - İstanbul Tıp Fak., Fransızca, Almanca, İngi-lizce - Emniyet Umum Müdürlüğü Başhekimi Tüberküloz Cemiyeti Genel Katibi - VII, VIII inci Dönem Kocaeli Milletvekili - Gümrük ve Tekel Bakanı - Evli, 1 Çocuk. Ölümü:8.12.1970

ADALET BAKANI FUAT SİRMEN İSTANBUL - 1899, Mehmet Mitat - İstanbul ve Roma Hukuk Fakülteleri - Fransızca, İtalyanca - Hukuk Doktoru - Ankara Cumhuriyet M. Umumisi, Avukat, Adliye Müfettişi - V inci Dönem Erzurum, VI, VII, VIII ve 1 inci Dönem Rize, 2 nci Dönem İstanbul Milletvekili - İktisat ve Adalet Bakanı - Millet Meclisi Başkanı - Bekar. Ölümü:18.5.1981

MİLLİ SAVUNMA BAKANI HÜSEYİN HÜSNÜ ÇAKIR HOPA - 1892, Mustafa - Mülkiye - Maliye ve İdare - Fransızca - Kaymakam, Ordu ve Tokat Valisi, İnhişarlar Umum Müdürü - V inci Dönem İzmir, VI, VII, VIII inci Dönem Samsun Milletvekili - İktisat, Milli Savunma Bakanı - Evli, 3 Çocuk. Ölümü:10.8.1963

İÇİŞLERİ BAKANI EMİN ERİŞİRGİL İSTANBUL - 1891, Mustafa - Mülkiye - Fransızca - Sosyoloji ve Felsefe Profesörü, Eğitim - Siyasal Bilgiler Okulu Müdürü ve DTCF Dekan Vekili - VI (Ara Seçim), VII, VIII inci Dönem Zonguldak Milletvekili - Gümrük ve Tekel, İçişleri Bakanı - Evli.

DIŞİŞLERİ BAKANI NECMETTİN SADIK SADAK ISPARTA - 1890, Sadık Şahabettin - Lion Üniversitesi - Fransızca, Almanca - İçtimai ve Siyasal İlimler - Darülfünun Müderrisi, Akşam Gazetesi Başyaza-rı - III, IV, V, VI, VII ve VIII incci Dönem Sivas Milletvekili - Dışişleri Ba-kanı. Ölümü:3.8.1953


MALİYE BAKANI İSMAİL RÜŞTÜ AKSAL PAMUKOVA - 1911, Rüştü - Siyasal Bilgiler Okulu, Ankara Hukuk Fakülte-si - İngilizce, Fransızca - Hukuk, Maliye - Ticaret Bakanlığı Teftiş Heyeti Re-isi, İç Ticaret Genel Md. Yrd., Serbest Avukat - VIII inci Dönem Kocaeli, XI, 1, 2 inci Dönem Ankara Milletvekili - K. M. Cumhuriyet Halk Partisi Temsil-cisi (6.1.1961-15.10.1961) - Maliye Bakanı - Evli, 1 Çocuk.

Ölümü:13.9.1989

EKONOMİ VE TİCARET BAKANI VEDAT DİCLELİ DİYARBAKIR - 1912, Mehmet Mihri - Ankara Üni. Hukuk Fak. Paris ve Lozan Üni. Hukuk ve İktisat Doktora - Fransızca - Ekonomi ve Hukuk Dok-toru - Ankara Hukuk Fakültesi Doçenti - VIII inci Dönem Diyarbakır Millet-vekili - K. M. Cumhuriyet Halk Partisi Temsilcisi (6.1.1961-25.10.1961) - Ekonomi ve Ticaret Bakanı - Evli, 2 Çocuk.

Ölümü:12.2.1975

EKONOMİ VE TİCARET BAKANI CEMİL SAİD BARLAS İSTANBUL - 1905, Sait - İstanbul ve Almanya Heidelberg Hukuk Fakülteleri - Almanca, Fransızca - Hukuk Doktoru - Etibank Hukuk Müşaviri, İstanbul Asliye Mahkemesi Azası - VII, VIII inci Dönem Gaziantep Milletvekili - K. M. Cumhuriyet Halk Partisi Temsilcisi (6.1.1961-25.10.1961) - Ticaret, Eko-nomi ve Ticaret Devlet Bakanı - Evli, 3 Çocuk.

Ölümü:10.10.1964

MİLLİ EĞİTİM BAKANI HASAN TAHSİN BANGUOĞLU DRAMA - 1904, Ahmet Cevdet - İstanbul Darülfünun Edebiyat Fak., Berlin Breslau Üni. Doktora - Almanca, Fransızca - Türk Dili Prof.Dr. - DTCF Türk Dili Öğretim Üyesi, Türk Dil Kurumu Başkanı - VII, VIII inci Dönem Bingöl Milletvekili - C. S. Edirne Üyesi (15.10.1961-2.6.1968) - Milli Eğitim Bakanı - Evli, 3 Çocuk.

Ölümü:3.3.1989

BAYINDIRLIK BAKANI HASAN ŞEVKET ADALAN İZMİR - 1901, Hüseyin Galip - Siyasal Bilgiler Okulu - Fransızca - Maliye ve İktisat - Muhasebat Umum Md., İstanbul Defterdarı, Maliye Vekaleti Teftiş Heyeti Reisi - VII (Ara Seçim), VIII, 2, 3 üncü Dönem İzmir Milletvekili - K. M. İzmir İli Temsilcisi (6.1.1961-25.10.1961) - Tarım, Gümrük ve Tekel, Maliye, Bayındırlık Bakanı - Evli, 1 Çocuk.

1949 Yılı 1083

SAĞLIK VE SOSYAL YARDIM BAKANI KEMALİ BAYAZIT İSTANBUL - 1903, Mahmut Arif - Tıbbiye - Fransızca - Antalya Sıtma Mü-cadelesi Labaratuvar Şefi, Eskişehir ve Ankara Hükümet Tabibi - VI, VII, VIII, XI, 1, 2 nci Dönem Maraş Milletvekili - K. M. Cumhuriyet Halk Partisi Temsilcisi (6.1.1961-15.10.1961) - Sağlık Bakanı - Evli, 1 Çocuk.

Ölümü:19.3.1972

ULAŞTIRMA BAKANI KEMAL SATIR ADANA - 1911, Mustafa - İstanbul Tıp Fakültesi - Fransızca - Röntgen Mü-tehassısı - Besni Hükümet Tabibi, Serbest Hekim, Halkevi Reisi, Vilayet Umumi Meclis Azası - VII, VIII inci Dönem Seyhan, XI, 3 üncü Dönem Adana, 1, 2 nci Dönem Elazığ Milletvekili - K. M. Adana İli Temsilcisi (6.1.1961-15.10.1961) - Ulaştırma, Devlet Bakanı ve Başbakan Yrd. - Evli, 3 Çocuk.

Ölümü:23.5.1991

TARIM BAKANI ALİ CAVİT ORAL ADANA - 1904, İhsan Fikri - Mülkiye ve Almanya' da Yüksek Tarım Okulu - Almanca, Fransızca - Tarih ve Gazetecilik - Seyhan Belediye Meclis Üyesi, Gazeteci ve Çiftçi - V, VI ncı Dönem Niğde, VII, VIII, X uncu Dönem Sey-han, 1, 3 üncü Dönem Adana Milletvekili - TBMM Başkanlık Divanı Katip Üyesi - Tarım Bakanı - Evli, 3 Çocuk.

Ölümü:9.6.1983

ÇALIŞMA BAKANI REŞAT ŞEMSETTİN SİRER SİVAS - 1903, Mustafa Ziya - İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi - Al-manca, Fransızca - Eğitim - Maarif Vekaleti Yüksek Tedrisat Umum Müdürü - VII, VIII, IX uncu Dönem Sivas Milletvekili - Milli Eğitim, Çalışma Bakanı - Evli.

Ölümü:2.10.1953

İŞLETMELER BAKANI MUSTAFA MÜNİR BİRSEL İZMİR - 1897, Ahmet Tevfik - İstanbul Hukuk Fakültesi - Fransızca, İngiliz-ce - Hukuk - Serbest Avukat, İzmir Baro Başkanı ve Belediye Meclisi Reis Vekili - VII, VIII inci Dönem İzmir Milletvekili - Milli Savunma ve İşletme-ler Bakanı - Evli.

Ölümü:24.2.1990


EK 2: Sağlık Çalışanlarının Mesleklere ve Yıllara Göre Dağılımı (1923-1955)

Meslekler 1923 1930 1935 1940 1945 1950 1955 Hekim 344 728 1.182 1.625 2.378 3.886 6.895

Dişhekimi - - - - - 910 1.175 Eczacı 60 127 135 340 725 980 1.256

Hemşire - 202 325 405 409 737 1.400 Ebe 136 400 451 616 806 1.285 2.001

Sağlık Tekn. 560 1.268 1.365 1.493 1.632 4.018 3.927

Kaynak. Bülent Ilgaz, “Sağlık İşkolu ve çalışanları”, http://sosyalpolitika.fisek.org.tr/?p=52

Ek 3: Liselerde Okullaşma (1946-1956) Lise Sa-

yısı Lise Öğretmen

Sayısı Okuyan Öğrenci

sayısı Mezun Öğrenci

Sayısı 1946-1947 82 1817 24355 6177 1947-1948 88 1829 23245 6147 1948-1949 88 1868 22100 5584 1949-1950 88 1931 21440 5645 1950-1951 88 1954 22169 5568 1951-1952 93 2045 22529 2264 1952-1953 95 2161 29053 4147 1955-1956 123 2476 33412 8024 Kaynak: TUİK Eğitim Göstergeleri

Ek 4: Üst düzey bürokratlar, 1949

Kurumu Adı Soyadı Başlama ve Bitiş Tarihleri Başbakanlık Müsteşarı İsmail Hakkı Ülkümen 03.11.1947- 31.07.1950 Yargıtay Başkanı Halil İbrahim Özyörük 1943-1950 Danıştay Başkanı Selahattin Odabaşıoğlu 1947-1951 Sayıştay Başkanı Seyfi Oran Genelkurmay Başkanı Salih Omurtak

A.Nafız Gürman 1 .8.1946 – 8.6.1949 10.6.1949- 6.6.1950

Diyanet İşleri Başkanlığı Ahmet Hamdi Akseki 1947-1951 Ankara Valisi Avni Doğan 09.02.1948- 22.05.1950 Ankara belediye Başkanı Ragıp Tüzün 28.2.1948-5.4.1950 İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı Lütfi Kırdar

Fahrettin Kerim Gökay 8 Aralık 1938 -16 Ekim 1949 24 Ekim 1949 - 26 Ekim 1957

İzmir Valisi Osman Sabri Adal 1948-1951 İzmir Belediye Başkanı Reşat Leblebicioğlu 1941-1949

1949 Yılı 1085

1949 YILINDA YÖNETİM

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak

1 Ocak 1948 Türkiye İktisat Kong-resi'nde devletçilik karşıtı düşüncenin hakim olması tartışmalara yol açtı.

Türkiye İktisat Kongresinde devletçilik aleyhinde eleştirilerde bulunanlar tespit edilerek hükümete bil-dirildi.

Vatan

1 Ocak ABD'nin Marshall Yardımı çerçevesinde 1948 yılı için-de, 15 milyon 700 bin dolar yardım hibe olarak değil istikraz olarak verilmiştir.

ABD İktisadi İşbirliği İdaresi, çeşitli Avrupa memle-ketlerine verilen yardımları sınıflandırmıştır. Buna göre Türkiye'ye doğrudan doğruya hibe yapılmamış ikraz olarak da 10 milyon dolar verilmiştir.

Vatan

1 Ocak Azizname adlı kitabın dağı-tılması yasaklandı.

Aziz Nesin'in 1948 yılında basılan bu kitabı hakkında açılan dava daha sonra beraatla sonuçlanmıştır. An-cak Aziz Nesin, Markopaşa gazetesinde yazdığı yazı-lar nedeniyle çeşitli hapis cezaları almıştır.

BCA: 30..18.1.2/ 118.89..11.

1 Ocak Bazı il belediyelerinde kad-ro değişikliği yapıldı.

Bunların içinde Ankara Katma Otobüs İşletmesi Teş-kilat kadroları da bulunmaktadır.

BCA: 30..18.1.2/118.89..3./22-183

1 Ocak İş Kanununda bazı değişik-likler düşünülmektedir.

İş Kanununda fikren çalışanların çalışma şartlarını ve bunlarla işverenler arasındaki akit ve münasebetleri ve tarafların hak ve vecibelerini sağlam esaslara bağ-layan yeni bir kanun tasarısı hazırlanmaktadır.

Vatan

1 Ocak Kıbrıs'ta Türkiye'ye bağlı-lık mitingi yapıldı.

1949 yılı Kıbrıs'la ilgili hem Türkiye'de hem de Kıbrıs'da birçok kez gösteri yapılmıştır.

Vatan

1 Ocak Türk- Alman Ticaret ve Ödeme anlaşması imzalan-dı.

Anlaşma gereği 10 milyon dolarlık tütün satılması kararlaştırıldı.

Vatan

2 Ocak Onuncu Devlet Resim ve Heykel Sergisi Ankara Hal-kevinde açıldı.

Açılış törenine Başbakan Hasan Saka, Millî Eğitim Bakanı Tanısın Banguoğrlu, Bayındırlık Bakanı Ni-hat Erim, Ulaştırma Babanı Kasım Gülek, milletve-killeri, Üniversite Rektörü Enver Ziya Karal, Siyasal Bilgiler Okulu Müdürü Fethi Çelikbaş Belediye Baş-kanı Ragap Tüzün, şehrimizde bulunan bazı bü-yükelçiler ve elçiler katılmıştır.

Ayın Tarihi

3 Ocak Türkiye Üniversitelerini Yapmak Kurumu genel ku-rul toplantısı halkevinde yapıldı.

Yüksek tahsil talebe yurtlarının düzene sokulması ve birleştirilmesi amacıyla kurulan Kurum, talebe yurt-larının üniversitelerinin yanında ve devletçe yapılma-sı konusunda görüş bildirmiştir.

Vatan

3 Ocak Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilatı tarafından Türki-ye Kalkınma Planı açıklan-dı.

Plan, Türkiye'nin ziraat alanında gelişmeye uygun olduğunu; ve özel yabancı sermayenin ve özel banka ikrazlarının desteği sayesinde kalkınacağı düşüncesi-ne dayanmaktadır. Son günlerde Ankara'da Avrupa Kalkınma Planı fevkalade elçisi Harriman ile Türk devlet adamları arasında yapılan görüşmeler, bilhassa Türkiye'deki petrol kaynaklarından istifade edilmesi-ne inhisar etmiştir. Yetkili çevreler Birleşik Amerika hükümetinin Türkiye'deki petrol kaynaklarından isti-fade edilmesi için Türkiye Hükümetine Marshall Planı çerçevesi dahilinde geniş ölçüde yardımda bu-lunacaktır.

Vatan



3 Ocak Bursa'da evlere günde üç saat su verilebildi.

Suyun çoğalması için iki milyon lira harcandığının belirtildiği halde su sorunu halledilememiştir.

Vatan

3 Ocak Hüseyin Bingöl, Asım Us, Cihad Baban, Cahit Yalçın, Rüştü Öktem, Hayrullah Ürkün, Fahri Kurtuluş, Ali Rıza Alemdaroğlu hakkın-da açılan sorgulamaların milletvekillerinin doku-nulmazlığı gereğince dö-nem sonuna bırakılması hakkında TBMM kararı yayımlandı.

1924 Anayasasının 12 ve 27 nci maddelerinde yazılı suçların dışında kaldığı için İçtüzüğün 180nci mad-desi gereğince bu milletvekilleri hakkındaki kovuş-turma ve soruşturmaların dönem sonuna bırakılması hakkında TBMM kararları (Karar No: 1621; 16222; 1623; 1624; 1625; 1626; 1627; 1628; 1629; 1630; 1631.

RG

4 Ocak "Üçüncü Verem Haftası" başladı.

Veremle Savaş Cemiyetinin tertiplediği haftanın açı-lışında, Sağlık Bakanlığı, 29 vilayette 2300 yataklık hastane ve pavyonlar açılacağını duyurdu. Veremle savaş haftası kapsamında yapılan bir konferansta ve-rem Aşısından söz edilmektedir. Dr. Nurettin Onur tarafından verilen konferansta kalmet aşısı adıyla BCG aşısını, veremle savaşta etkin bir yol olarak ta-nıtmıştır.

Vatan

4 Ocak Daha önce modern dünya ile tanışmamış iki kabile bulundu.

Bulunan kabilelerin, 5000 yıl önceki insanlar gibi ya-şadığı tespit edilmiştir. Bunlardan Avustralya'daki Myall kabilesi, tütünsüz kaldıkları için, Darwin ken-tine gelmişler ve bu sayede farkedilmişlerdir.

Vatan 4 ve 5 Ocak.

4 Ocak 1948 mahsulü ekici tütün-lerinin satışı sırasında alı-nacak primlerin tahsili şek-lini gösteren yönetmelik yayınlanmıştır.

Tütün bedellerinden yüzde 5 nispetinde alınacak primlerin tahsilini gösteren yönetmelik, 9.12.1948 ta-rihli ve 3/8380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yü-rürlüğe konan K/767 sayılı karar gereğince hazırlan-mıştır.

RG

4 Ocak Birmingham Çocuk Mah-kemeleri Başkanı Hamilton Baynes çocuk suçları ile il-gili İstanbul'da bir konfe-rans verdi.

Hamilton Baynes, aynı konuda bir dizi konferans vermiş ve basının ilgisini çekmiştir. Hamilton ko-nuşmasında, İngiltere'nin aksine Türkiye'de çocuk suçlarının genellikle köy ve kasabalarda işlendiğini; yine İngiltere'de çocuk suçlarına en çok hırsızlık ala-nında rastlanırken, Türkiye'de en önemli çocuk suçu-nun adam öldürme olduğunu tespit ettiğini söylemiştir.

Ayın Tarihi

4 Ocak Celal Bayar Adana Vilayet Kongresine katılmak üzere Adana'ya hareket etti.

Demokrat Parti Adana Vilayet Kongresi bugün baş-ladı.

Vatan

4 Ocak Çalışma Bakanlığı İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Mü-dürlüğüne atama yapıldı.

Genel Müdürlüğe İçişleri Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanı Faris Ulubay 875 lira maaşla getirilmiştir.

RG

4 Ocak Çeşitli atamalar yapıldı. Ekonomi Bakanlığı Müfettişliğine Osman Zeki Davutoğlu'nun tayini; Çatalca Tahkim Komutanlığı'-na Tümg. Rasim Saltuk'un tayini.

BCA: 30..11.1.0/ 203.1..4.

4 Ocak Et Komitesi toplantısı ya-pıldı.

Perakendeci kasaplarla anlaşılamaması durumunda Ofis ile Belediye müştereken perakendeci dükkanları açmaya karar verdi.

Vatan

1949 Yılı 1087


4 Ocak Tekel maddelerine zam ya-pıldı.

Çayın kilosu 20 liraya çıkarılıyor. Biranın litresine 30, rakının litresine de 50 kuruş zam yapılacak.

Vatan

4 Ocak Truman dört milyar beş yüz milyonluk tahsisat isteye-cek.

Marshall Planı çerçevesinde Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilatına üye olan 19 memleketin 1949 -1950 yı-lında yapacağı ve dolarla ödenecek belli başlı ithalat tutarı 6,326 milyon dolara varmaktadır.

Vatan

4 Ocak Yargıç Atamaları yapıldı. Bu dönemin yargıç atamalarında en yüksek maaş Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlarınındır: 125 lira ma-aş almaktadırlar.

RG

4 Ocak İdari sınır değişikliği yapıl-dı.

Hopa İlçesi Merkez Bucağına bağlı Bucak köyünün tam hududu ile İlçe Merkez Belediyesi sınırı içine alınmasına dair Danıştay Genel Kurulu'nun 25.10.1948 tarihli 48-200/174 sayılı kararı;1580 sayı-lı Belediye Kanununun 7 nci maddesine uygun ola-rak onaylanmıştır.

RG

4 Ocak Çüngüş’de yeni bir beledi-ye kuruldu.

Çermik İlçesine bağlı Çüngüş Bucağında yeniden be-lediye kurulması hakkında Danıştay Genel Kurulu'-nun aldığı karar onaylanmıştır.

RG

4 Ocak Ortaklar, Beşikdüzü, Dimetoka, Tomarza adlı dört yeni belediye kuruldu.

Germencik İlçesine bağlı Ortaklar Bucağında yeni-den belediye kurulması hakkında Danıştay Genel Ku-rulu'nun aldığı karar onaylanmıştır. Vakfıkebir İlçe-sine bağlı Beşikdüzü Bucağı merkezinde yeni beledi-ye teşkili hakkında Danıştay Genel Kurulu'nun aldığı karar onaylanmıştır. Biga ilçesine bağlı Sinekçi Bu-cağı merkezi olan Dimetoka köyünde belediye teşkili hakkında Danıştay Genel Kurulu'nun aldığı karar onaylanmıştır. Develi İlçesine bağlı Tomarza Bucağı merkezinde belediye kurulması hakkında Danıştay Genel Kurulu'nun aldığı karar onaylanmıştır.

RG

5 Ocak Lefkoşa'da Kıbrıs Türkleri toplantı yaptı.

"Kıbrıs davası anavatanı müşkül duruma sokulacak-sa, Kıbrıs Türkü köle olur, fakat Türkiye de bunu as-la kabul etmiyecektir" denilen toplantıda, Türkiye'ye bağlılık vurgulanırken, konuşmalarda ayrıca ada hal-kı komünizme karşı birleşmeye davet edilmiştir.

Vatan

5 Ocak Marko Paşa gazetesi aley-hine İngiltere, Mısır ve İran elçilikleri dava açtı.

Marko Paşa gazetesinin 4 ila 6 nci sayılarında üç yazı yayınlamıştı. "Pamuk Prenses Elizabeth doğurdu", "Krallar işi azıttılar", ve "Bir kadın aranıyor" başlığı-nı taşıyan bu yazılar hakkında, üç ülkenin elçiliği, üç ülke kral ve kraliçeleri aleyhlerine yayın yapıldığı gerekçesiyle Marko paşa'nın sorumluları hakkında dava açılmasını istemişlerdir. Bu gerekçeyle, yazar Aziz Nesin ve yazı işleri sorumlusu Rıfat Ilgaz hak-kında yeni bir dava daha açılmıştır.

Vatan

5 Ocak Şükrü Sökmener, Türk Ha-va Kurumu Başkanlığı'na seçildi.

Şükrü Sökmener, 7.8.1946- 5.9.1947 tarihleri arasın-da İçişleri Bakanı olarak görev yapmıştı.

Vatan

5 Ocak Tekel maddelerine zam şid-detle eleştirildi.

Tekel Bakanı, tekel zammı için yapılan eleştirilere tatminkâr yanıtlar veremedi.

Vatan



5 Ocak Fırat Nehri tamamen don-du.

Fırat Nehri İsmet Paşa Köprüsünden başlayarak aşa-ğıya doğru on beş kilometre mesafeye kadar tama-men donmuştur. Halk nehrin üzerinden geçmektedir.

Ayın Tarihi

5 Ocak İdari sınır değişikliği hak-kında üçlü kararname

Erzurum ili Aşkale İlçesinin Gölveren Bucağına bağ-lı Zazalar Köyü Merkez İlçesinin Çat Bucağına bağ-lanmıştır.

RG

5 Ocak İller Bankası genel müdür muavinliğine atama yapıl-dı.

Bayındırlık Bakanlığı Sular Dairesi Başkanlığı'ndan müstafi Yüksek Mühendis Mühittin Kulin bu göreve 875 lira maaşla atanmıştır.

RG

5 Ocak Umurbey’de yeni bir bele-diye kuruldu.

Lapseki İlçesine bağlı Umurbey Bucağında belediye kurulmasına dair Danıştay Genel Kurulu'nun kararı onaylanmıştır.

RG

5 Ocak Dernekpazarı adıyla yeni bir bucak kurulması hak-kında üçlü kararname ya-yımlandı.

Trabzon İli Çaykara İlçesine bağlanmak, merkezi Kondu Köyü olmak ve Kondu (B.M.), Arşala, Fotinos, Fotkene, Fotrakan, Holomakidanos, Halanas, Okşeho, Visir, Zeno Akköse, Zeno Ulcami, Zeno Zena köyleri kapsamak üzere Dernekpazarı adıyla yeni bir bucak kurulmuştur.

RG

5 Ocak Mersin'in kurtuluşunun 27. yılı kutlanmıştır.

Tarsus ve Çukurova'nın kurtuluşu da resmi törenler, CHP ve Demorkat Partililerin katıldığı resmi geçit-lerle ve Adana'da olduğu gibi, fener alayları ile kut-lanmıştır.

Ayın Tarihi

6 Ocak Hükümet, Sovyetlerin Bo-ğazlar hakkında yeni bir müracaat yaptığı haberini yalanladı.

Hükümet; Sovyet Rusya'nın Boğazlar hakkındaki gö-rüşmelere yeniden başlanılmasını istediği ve Karade-niz kıyısı memleketlerinden başka memleketlerin iş-tirak etmeyecekleri iki taraflı bir anlaşma yapıldığı taktirde iki ülke arasındaki gerginliklerin hafifleye-ceği yönünde bir gazetede çıkan haberi yalanlamıştır.

Vatan

6 Ocak İstiklal Mahkemeleri Ka-nunu lağvediliyor.

Adnan Adıvar ile Cihat Baban'ın İstiklal Mahkemele-ri kanununun ve eklerinin lağvı hakkındaki kanun teklifleri İçişleri Komisyonununda görüşüldü ve lağ-vedilmesine karar verildi.

Vatan

6 Ocak Ankara Belediyesi Otobüs İdaresi İşçileriyle işveren arasında çıkan toplulukla iş uyuşmazlığı hakkında İş Uyuşmazlıkları Yüksek Hakem Kurulu kararı ya-yınlandı.

İşçilerin yüzde 50 zam talebine karşın işveren'in iti-razı ve Ankara İl Hakem Kurulu Kararının onaylan-dığına dair 15.12.1948 tarihli karar.

RG

7 Ocak Celal Bayar'ın Adana nut-ku.

Bayar, Anayasanın tadili ve rejim buhranı üzerinde durdu.

Vatan

7 Ocak Tekel maddelerine zam ya-pıldı.

Tekel İdaresi zam listesini ilan etti. Vatan

7 Ocak Bakanlık emrine alınma Kelkit Kaymakamı Hikmet Bilgili Bakanlık emrine alındı.

BCA: 30..11.1.07/ 203.1..20.

7 Ocak Emniyet Genel Müdürlü-ğüne atamalar yapıldı.

Denizli ve Turgutlu emniyet amirliklerine Cevdet Gi-ray ve M. Fikri Kurum'un tayinleri.

BCA: 30..11.1.0/ 203.1..7.

1949 Yılı 1089


7 Ocak İdari sınır değişikliği yapıl-dı.

Tunceli Merkez ilçesine bağlı Sığınak köyü, Beledi-ye sınırlarına alındı.

RG 12 Ocak 1949

7 Ocak Ordu Merkez Belediye Başkanlığı'na seçilen Ali Rıza Gürsoy'un başkanlığı tasdik edildi.

Ali Rıza Gürsoy 9 yıl Belediye Başkanlığı yaptı. BCA: 30..11.1.0/ 203.1..19.

8 Ocak Demokrat Partinin üçüncü yıldönümünde, Celal Ba-yar, Menderes ve Koraltan, Mersin ve Tarsus'ta birer konuşma yaptılar.

Celal Bayar konuşmasında, "Kuracağımız devlet ve hürriyetin millet kadar sağlam temele dayanmış ol-masını istiyoruz" dedi.

Vatan

8 Ocak Van'ın Özalp kazasında, 32 vatandaşın öldürülmesi ile ilgili dava hakkında tetkik-ler yapan Dilekçe Komis-yonu bu işte ihmali görü-lenler hakkında tahkikat açılmasına karar vermiştir.

Özalp ilçesinde kurşuna dizilen 32 vatandaş hakkın-daki bu karara, Demokrat Parti milletvekillerinden Hakkı gedik ve Fikri Apaydın itiraz etmişlerdir. Di-lekçe Komisyonu bugün tekrar toplanarak bu itirazla-rı dinlemiştir. İtiraz sahipleri, bu ağır hadisenin ihmal ve türahi değil, vazifeyi suistimal olduğunu; bu işte o zamanki Bakanların ve yüksek memurların da me'sul olduklarını anlatmışlardır, kararın bu şekilde değiş-mesini istemişlerdir.

Vatan

8 Ocak Malatya'da Kıbrıslı Türkler için miting yapıldı.

Hariçteki Türklerin zulümden kurtarılması ve Kıbrıstaki Türklerin komünist tehlikesine maruz bı-rakılmamaları için Malatya kültür derneğinin teşeb-büsü ile dün büyük bir miting yapılmıştır.

Ayın Tarihi

8 Ocak Subaylar Heyetine Mahsus 4273 sayılı Terfi Kanunu-nun birinci maddesinin (B) fıkrasıyla aynı kanunun 4554 sayılı kanunla değişti-rilen 11nci maddesinin son fıkrasının değiştirilmesine dair kanun yayımlandı.

Değişiklikte, Yardımcı sınıflar yeniden tanımlanmış-tır. Buna göre, demiryol, otomobil, sıhhiye, veteriner, levazım, harita, mühendis, harb sanayii ve ordu dona-tım yardımcı sınıflar olarak tespit edilmiştir.

RG

9 Ocak Celal Bayar, İskenderun'da yaptığı konuşmada "diğer hürriyetler kadar din hürri-yeti de mukaddestir" de-miştir.

Bayar, milliyet meselesindeki düşüncelerini şu şekil-de ifade etmiştir: "Din ve ırk farkı gözetmeksizin (Ben türküm) diyen vatandaşları Türk sayar.

Vatan

9 Ocak "Müfritlerin Baskını" Parlamentolar Birliği idare heyetini ele geçirmek için "Müfrit" milletvekillerinin ani taaruzları akim kaldı. Geçen seçimde, otuz beşler ve genç mebuslar idare heyetini ellerine geçirmişlerdi.

Vatan

10 Ocak Süleymaniye Kitaplığı Mil-li Eğitim bakanlığı ile Be-lediye arasında bir ihtilaf doğurmuştur.

İstanbul Belediyesi, Süleymaniye Kitaplığı'nın bele-diyeye verilmesini istemiştir. Anlaşmazlık belediye aleyhine çözülmüştür. 50 binden fazla kitap bulunan bu kitaplığın, söz konusu anlaşmazlık dönemde son derece bakımlı ve aktif olduğu, gazeteciler tarafından bildirilmiştir. Binanın kitaplık olarak kalması, Vatan gazetesinde yerinde bir hizmet olarak nitelendirilmiştir.

Vatan

10 Ocak Ziraat Bankası takvimle-rinde yer alan Moskova ve

Ziraat bankasının 1949 yılı takviminde diğer radyo-larla birlikte, Moskova Peykler istasyonunun Türkçe

Vatan



peykler radyo istasyonları, soruşturmaya konu oldu.

yayın yapan dalga boylarına yer verilmesi, hükümeti ve milliyetçileri kızdırdı. Banka bunun üzerine pek çoğu dağıtılmış olan takvimlerden geri kalanlarında ilgili yaprakları koparttırmış ve bir müfettiş ile üç memur hakkında soruşturma açtırmıştır.

10 Ocak Bursa Verem Savaş Derne-ği'nin genel menfaatlere ya-rarlı derneklerinden sayıl-masına karar verilmiştir.

BKK: 3-8532. 1949 yılında kamuya yararlı dernek statüsüne sahip 11 dernek kurulmuştur. Türk Beledi-yecilik Derneği de bunların arasındadır. Genellikle veremle savaş derneklerine kamuya yararlı dernekler statüsü verdiliği görülmektedir.

BCA: 30..18.1.2/ 118.87..13./ 13-59; RG 20 Ocak 1949

10 Ocak Edirne İlinin Merkez İlçesi Geniş topraklı bölge olarak tespit edildi.

Bakanlar Kurulu Kararı (10.1.1949 ve 3-8534 sayı) RG 20 Ocak 1949

10 Ocak Merkezi İskenderun olmak üzere İskenderun Bahçeli Evler Yapı Kooperatifi'nin kurulmasına izin verildi.

1949 yılı içerisinde kurulmasına izin verilen yapı ko-operatifleri: İstanbul Bizim Evler Yapı Kooperatifi; Antalya Bahçelievler Yapı Kooperatifi; Ankara Be-lediyesi Memur ve Müstahdemleri Ev Yapı Koopera-tifi; Hereke Sümer Yapı Kooperatifi; Türkiye İş Bankası İstanbul Şubesi Memurları Yapı Kooperatifi; Çengelköy Bahçelievler Yapı Kooperatifi; İzmir Karşıyaka Ev Kooperatifi; Seyhan Öğretmen Evleri yapı Kooperatifi'; Ödemiş Yapı Kooperatifi; Zongul-dak Halk Yapı Kooperatifi; Malatya İnönü Evleri Yapı Kooperatifi Ortaklığı;

BCA: 30..18.1.2/ 118.87..19/ 10-379

10 Ocak Yangın ve yıkıma uğrayan 341 kişiye Devlet Ormanla-rından parasız kerestelik ağaç verildi.

Doğal afetler, yangın gibi yıkımlar nedeniyle, 1949 yılında genellikle parasız kerestelik ağaç verme uy-gulamasıyla karşılaşılmaktadır.

BCA: 30..18.1.2/ 118.87..14/46-81

11 Ocak Kömürsüzlük nedeniyle birçok tren seferinin iptal edilmesi neticesinde, güney bölgesi sebze ve meyvacı-ları zor duruma düştü.

İstasyonlarda çok miktarda meyve sebze kalmıştır. Vatan

11 Ocak Bir eroin fabrikası meyda-na çıkarıldı.

Yeşilköy’de bir eroin fabrikası basılmış ve büyük bir şebeke suç üstünde yakalanmıştır.

Vatan

11 Ocak Bakanlık emrine alınma Develi Kaymakamı Ruhi Çetiner Bakanlık emrine alındı.

BCA: 30..11.1.0/ 203.2..3.

11 Ocak Danıştay'da atamalar yapıl-dı.

Danıştay Başkanlığı 1. Sınıf Yardımcılığına Avni Pı-nar'ın tayini; Danıştay Başkanlığı 3. Sınıf Yardımcılığına Rauf Öktem'in tayini; Danıştay Başkanlığı Kanun Sözcülüğüne Zeki Asya'-nın tayini; Danıştay Başkanlığı 5. Sınıf Yardımcılığına Saime Tulga'nın tayini. 7.1.1949 tarihli üçlü kararname

RG 12 Ocak

11 Ocak Emniyet Genel Müdürlü-ğüne atamalar yapıldı.

Bazı emniyet müdürlükleri ile Emniyet Genel Mü-dürlüğü Arşiv ve Önemli İşler, İstanbul Emniyet Müdürlüğü Şube Müdürlüğü'ne yapılan tayinler.

BCA: 30..11.1.0/ 203.2..11.

1949 Yılı 1091


12 Ocak Bulgaristan'a okka ile tarihi vesika satıldığı haberi ga-zetelerde yer aldı.

Bir takım tarihi vesikalar Bulgaristan'a kese kağıdı yapılmak üzere okka ile satıldığı belirtilen haberde, tarihi vesikaların elden çıkarılma tarihi 1931 yılının Haziran ayı olarak belirtiliyor.

Vatan

12 Ocak Kabinede değişiklik: Kasım Gülek Devlet Bakanı oldu.

Ulaştırma Bakanı Kasım Gülek, Devlet bakanlığı'na tayin edilmiştir. (11 Ocak 1949 tarih ve 4-23 sayılı Cumhurbaşkanlığı yazısı.)

Vatan, RG

12 Ocak “Sabahattin Ali'yi öldürdü-ler” haberi, gazetelerde bü-yük manşetlerle yer aldı.

Huduttan Bulgaristan'a kaçarken öldürülen Sabahattin Ali'yi, Bulgaristan’a para mukabilinde adam kaçıran Ali Ertekin ismindeki bir kişinin öldürdüğü açıklan-dı. Ali Ertekin yakalandı. Ali Ertekin, 2 Nisan 1948 tarihinde Sabahattin Ali’yi öldürdüğünü itiraf etti.

Vatan

12 Ocak 55 kişinin vatandaşlığa alınmasına izin verildi.

1949 yılında 2082 kişi vatandaşlığa alınmıştır. BCA: 30..18.1.2/ 118.89..10.

12 Ocak Akbank Türk Anonim Or-taklığı tarafından İstanbul'-da bir şube açılmasına izin verilmiştir.

Bakanlar Kurulu Kararı, 12.1.1949 tarih v e 3/ 8619 sayı.

RG 24 Ocak 1949

12 Ocak Amerikan Büyükelçiliği binasının yapılacağı yer be-lirlendi.

Ankara Çankaya Caddesi üzerinde Amerikan Büyü-kelçiliği'nce bina yapılmak üzere 1295 ve 1299 ada-lara ait 498 sayılı imar kanunun onayı.

BCA: 30..18.1.2/ 118.89..8. 40-69

12 Ocak Çırçır toplarının muamele vergisinden muaf tutulması hakkında Bakanlar Kurulu Kararı alındı.

Çırçır topları, sanayi ve maden işleriyle her türlü su taşıt araçlarında kullanılıp muamele vergisinden is-tisna edilecek olan makine, alt ve edevatla ilgili 17.7.1949 tarihli ve 2/ 13993 sayılı karara bağlı liste-ye eklenmiştir. (BKK 3/8575 karar sayı ve 12.1.1949 tarih)

RG 24 Ocak 1949

12 Ocak Haşhaş ekilecek ve Afyon sütü toplanacak bölgelere ekleme yapıldı.

Afyon sakızı ve tohumu için ekime izin verilen yerlere Aydın Koçarlı ve Germencik ilçeleri; Haşhaş tohu-mundan yağ istihsali için ekimine izin verilen yerlere Kayseri Yeşilhisar ilçesi eklenmiştir. (1948-49 yılı için tespit edilen yerler, 24.6.1948 tarih ve 3/7662 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında yer almaktadır).

RG 24 Ocak 1949

12 Ocak İçel Yurt Yeşertme ve Onarma Kooperatifi'nin ku-rulmasına izin verildi.

1949 yılı içerisinde faaliyet alanları birbirinden farklı birçok kooperatif kurulmuştur. Bunlar genellikle tü-ketim kooperatifleridir.

BCA: 30..18.1.2/ 118.91..11.

12 Ocak Merkezi Arapkir olmak üzere Arapkir Memurlar Tüketim Kooperatifi'nin kurulmasına izin verilmesi.

1949 yılında kurulmasına izin verilen tüketim koope-ratifleri: Sinop Devlet Memurları Tüketim Koopera-tifi; Nazilli Basma Fabrikası Tüketim Kooperatifi; Eskişehir Şeker Sanayii İşçileri Tüketim Kooperatifi, bahçeli Evler Tüketim Kooperatifi; Konya-Ereğli Durlaz Köylüleri İstihlak Kooperatifi; Diyarbakır Hudutlu sorumlu Memurlar İstihlak Kooperatifi; Ça-talağzı Elektrik Santrali Memur ve İşçileri Hudutlu Sorumlu İstihlak Kooperatifi; Karaman Halk İstihlak Kooperatifi; Ankara'da Petrol Ofisi Memur ve Hiz-metlileri istihlak ve Yardımlaşma Kooperatifi; Yeşil Simav Tasarruf, İstihlak ve Ticari Teşebbüsler Koo-peratifi.

BCA: 30..18.1.2/ 118.91..19/ 10-384.



12 Ocak Rize Çay fabrikasının inşa tesisleriyle makine eksikle-rinin ikmali için 900.000 liranın istikraz suretiyle sağlanması hakkında Devlet Ekonomi Kurumları Genel Kurulu Kararı yayımlandı.

3460 sayılı kanun gereğince toplanan Devlet Ekono-mi Kurumları Genel Kurulunca 10.1.1949 tarihli otu-rumda kabul olunan karara göre, bu istikraz anlaşma-sı için Devlet Ziraat İşletmeleri Kurumu yetkili kı-lınmıştır. (Çalışma Bakanı Tahsin Bekir Balta, Mani-sa Milletvekili Kamil Coşkunoğlu ve Tokat Millet-vekili Reşit Önder^den oluşan divan kararı).

RG

12 Ocak Tokat Belediye başkanlığı-na seçilen Mehmet Altun'un Başkanlığı üçlü kararname ile onandı.

1580 sayılı kanunun 89 ncu maddesine göre onan-mıştır.

RG

12 Ocak Trabzon'un Kisarna köyün-de bulunan maden suyu iş-letme imtiyazı Saadet Çul-ha’ya devredildi.

1949 yılında maden suyu imtiyazı iki tanedir. BCA: 30..18.1.2/ 118.89..19/66-17

12 Ocak Türkiye Emlak Kredi Ban-kası'nın Malatya ve Antal-ya'da birer şube açmalarına izin verildi.

Bakanlar Kurulu Kararı, 12.1.1949 tarih v e 3/ 8626 sayı.

RG 24 Ocak 1949

12 Ocak Zeytinciliğin ıslahına ve yabani zeytinlerin aşılattı-rılmasına dair Tüzükte de-ğişiklik yapıldı.

9.3.1940 tarihinde yürürlüğe giren Tüzükte 6. mad-desinin B fıkrası ile 8. maddesi değiştirilmiştir (BKK karar sayı: 3/8579 ve 12.1.1949 tarih).

RG 24 Ocak 1949

13 Ocak Devlet Bakanlığı'na atanan Kasım Gülek, görevi kabul etmedi.

Kasım Gülek'in görevi neden red ettiği o günlerde çok tartışılmıştır. Hatta yeni hükümetin kurulmasının önünü açmaya yol açan bir hamle olup olmadığı da dile getirilmiştir.

Vatan

13 Ocak Nezir Toplu'nun ölüm ce-zası TBMM kararı ile onaylandı.

1633 numaralı kararda, Muş Ağır Ceza Mahkeme-sinden verilen ve Yargıtay Beşinci Ceza Dairesinden onanmış olan hükmün yerine getirilmesi için Anaya-sanın 26 nci maddesi hükmü uyarınca Nezir Toplu'nun idamına karar verilmiştir.

RG 19 Ocak 1949

13 Ocak Ulaştırma Bakanı Kasım Gülek'in Devlet Bakanlığı'-na tayini iptal edildi.

12.1.1949 tarih ve 4/30 sayılı Cumhurbaşkanlığı ya-zısı. Kasım Gülek'in itirazı üzerine devlet bakanlığı-na tayininden vazgeçildi ve Ulaştırma Bakanı olarak kaldı.

RG

13 Ocak Danıştay ve Ekonomi Ba-kanlığında atamalar yapıl-mıştır.

Danıştay Kanun sözcülüğü ve Ekonomi Bakanlığı Tetkik Kurulu Başkanlığı ve Ticaret Bakanlığı Lond-ra Ticaret Ataşeliğine atamalar yapıldı.

RG

14 Ocak Kazanç Vergisi tasarısı, Encümene iade edildi.

Bu tasarının tamamen reddini isteyen takrirler veril-di. muhalif partilere ve Halk Partisine mensup me-buslar, tasarı aleyhinde bulundular.

Vatan

14 Ocak Komünistlik suçlaması ile yargılanan profesörlerin duruşması yapıldı.

Vazifelerini kötüye kullanmakla suçlanan Pertev Naili Boratav, Behice Boran ve Niyazi Berkes'in mu-hakemelerine devam edildi. Komünistlik suçlamasıy-la yargılanan üniversite öğretim üyelerinin davası 10 Şubat 1950 tarihinde sona erdi; Behice Boran ve Ni-yazi Berkes 3'er ay hapis cezası aldı. Pertev Naili Boratav beraat etti.

Vatan

1949 Yılı 1093


14 Ocak Adalet Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığında ata-malar yapıldı.

Adalet Bakanlığında yargıç atamaları, Milli Eğitim Bakanlığında ise İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Jeoloji ve Mineroloji Enstitüsü Profesörlüğüne atama yapılmıştır.

RG 24 Ocak 1949

14 Ocak Adalet Bakanlığında ata-malar yapıldı.

Bursa Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığı, Yargıtay Raportörlüğü, Fatsa Ceza Hâkimliği, Keşap Sulh Yargıçlığı, Sandıklı Sorgu Hâkimliği ve Daday Cumhuriyet Savcılığı'na yapılan tayinler.

BCA: 30..11.1.0/ 203.2..15.

14 Ocak Askeri atamalar yapıldı. İzmir Müstahkem Mevki Komutanlığı, Harp Akade-misi Komutanlığı ve 1. Ordu Müfettişliği ile Askeri Yargıtay Savcı Yardımcılığı ve Genelkurmay Baş-kanlığı emrine yapılan tayinler; rahatsızlığı sebebiyle emekliye ayrılan Askeri Hâkim Münir Kocaçıtak'ın emeklilik işleminin iptali ile Askeri Yargıtay üyeliği-ne ve Adalet Teftiş Kurulu Başkanlığı'na Kemal Kal-kan'ın tayini

BCA: 30..11.1.0/ 203.2..17.

14 Ocak Emekliye sevk edilen bir subayla ilgili karar iptal edildi.

Mesleki yetersizlik sebebiyle emekliye sevkedilen J. Bnb. Sadettin Atila'nın TBMM Geçici Dilekçe Ko-misyonu'nun kararı üzerine emeklilik işlemi iptal edildi.

BCA: 30..11.1.0/ 203.2..13.

14 Ocak Methyl Bromit gazının mu-amele vergisinden muaf tu-tulması hakkında Bakanlar Kurulu Kararı.

Üzüm, tütün ve incirlerde bulunan kurtların imhasın-da kullanılmak üzere ithal edilen ve gümrük tarife-sinde 756/D pozisyonuna dahil olan Methy Bromit, Ekonomi Bakanlığı'nın isteği Maliye Bakanlığının teklifi ile Bakanlar Kararı (31.12.1948, 8493 sayılı karar) 3843 sayılı Muamele Vergisi Kanunundan muaf tutulmuştur.

RG

14 Ocak Samsun Belediye Başkan-lığı'na seçilen Sami Arım'ın başkanlığı üçlü kararname ile onandı.

1580 sayılı kanunun 89 ncu maddesine göre onan-mıştır.

RG

14 Ocak Ziraat Bankası Yönetim Kuruluna Berç Türker, Ba-kanlar Kurulu Kararı ile ta-yin edildi.

Bakanlar Kurulu Kararı (25.12. 1949 ve 3-8482). Zi-raat Bankası Yönetim Kurulu'nunun Ticaret Bakanlı-ğı üyeliğine getirilen Berç Türker, eski Afyon Mil-letvekili.

RG; Vatan, 17 Ocak 1949

15 Ocak Hasan Saka kabinesi istifa etti.

Çankaya'da Cumhurbaşkanı ile yapılan görüşmelerde Kabine ile ihtilaflar halledilemedi ve Hasan Saka ka-binesi istifa etti. Saka "son zamanlarda rastladığımız bazı müşküller sebebiyle Kabinenin istifasını" sun-duğunu belirtti. Gazetelerde yer alan haberlere göre Saka Kabinesinin istifasında devlet Bakanlığı olayı bardağı taşıran son damla oldu.

Vatan; RG 17 Ocak 1949

15 Ocak Türkiye Cumhuriyeti Hü-kümeti ile Norveç Krallığı Hükümeti arasında Hava Ulaştırmalarına Dair olan Anlaşmanın Onanması Hakkında Kanun yayım-landı.

Ankara'da 20 Mayıs 1948 tarihinde imzalanan an-laşma ve ekleri onanmıştır.

RG



16 Ocak İstanbul’da, İmam Hatip Kursları açıldı.

İlk defa 15 Ocak 1949'da İstanbul ve Ankara'da ol-mak üzere İmam-Hatip Kursu adıyla on aylık bir öğ-retim kurumu açılmış, daha sonra bunların sayısı ona çıkmıştır. Ülkenin din görevlisi ihtiyacının karşılan-ması düşüncesiyle ortaokul mezunlarından askerliği-ni yapmış olanların kabul edildiği bu kurslar 1958 yılma kadar devam etmiştir.

Vatan

16 Ocak Karadağ'da isyan çıktı. Kominform ajanları halkı Tito'ya karşı ayaklandırdı. Vatan

16 Ocak Müfritler, Parlamentolar Birliği Türk grubunu ele geçirdiler.

CHP içerisindeki müfritler - otuzbeşler mücadelesi, Parlamentolar Birliği Türk Gurubunda devam etmek-tedir. Otuzbeşler toplantıyı terk ettiler. Otuzbeşler, Recep Peker döneminde ona karşı muhalif olan libe-ral kanadı oluşturan kesime verilen addır. Recep Pe-ker istifa ettikten sonra, İnönü’ye tepki olarak, Ulus gazetesi başyazarı Falih Rıfkı Atay istifa etmiştir. Yerine, 35’lerden Nihat Erim başyazar olmuştur.

Vatan

16 Ocak Yeni kabineyi kurma göre-vi Şemsettin Günaltay'a ve-rildi.

Kabine CHP koalisyonu addediliyor: Başbakan yar-dımcılığı: Nihat Erim; devlet bakanlığına N. Esat Sümer, Maliyeye: İ. Rüştü Aksal; İçişlerine E. Erişirgil; Bayındırlığa: Ş. Adalan; Gümrük ve Teke-le: Dr. Şerafettin Bürge; Ulaştırmaya: Kemal Satır; Çalışmaya Reşat Şemsettin Sirer getirildi. Diğer ba-kanlar yerlerini muhafaza ettiler.

Vatan

16 Ocak Şemsettin Günaltay başba-kan olarak atandı.

Şemsettin Günaltay Kabinesi belirlendi. Cumhurbaş-kanı aynı gün kabineyi onayladı.

RG

17 Ocak Kayseri, Busacık kazasında yapılan belediye seçimini protesto etmek için Demokrat Parti, aynı yerde bir miting tertipledi.

DP Kayseri mitinginde bir vatandaş: Ben CHP'liyim, haksız seçildim" diye bağırdı.

Vatan

17 Ocak Yeni hükümet bir aylık büt-çe getirecek.

Vatan

17 Ocak CHP grubunda müfrit- mu-tedil mücadelesi başkan vekilliği seçim öncesinde yeniden alevlendi.

18 Ocak günü yapılan oylamada, CHP grup başkan vekilliğine büyük bir ekseriyetle Faik Ahmet Barutçu getirildi.

Vatan, 18 Ocak 1949; Vatan, 19 Ocak 1949

18 Ocak Amerika Birleşik Devletle-ri, Diktatör Devletlere yar-dım edilmeyeceğini açıkla-dı.

ABD dışişleri Komisyonu başkanı Sol Bloom, Tem-silciler Meclisinde yaptığı beyanatta, yapılan yar-dımdan komünistlerin faydalanmadığının ispat edil-mesi şartı ile Çin'e yardım edilmesine taraftar oldu-ğunu ilan etmiştir.

Vatan

18 Ocak Günaltay Kabinesi görevi-ne başladı.

Kabine, ilk toplantıyı Cumhurbaşkanı İnönü'nün baş-kanlığında yaptı.

Vatan

18 Ocak Van'ın Özalp ilçesinde, 33 köylünün 3. Ordu Komuta-nı Orgeneral Mustafa Muğlalı'nın emriyle kurşu-na dizilmesi olayı (1943) konusunda verilen soru

TBMM Başkanlığı'na verilen bu soru önergesinin kabul edilmesi üzerine olayla ilgili asker ve sivil yö-neticiler hakkında soruşturma açıldı. Bütün sanıkların Genelkurmay Askeri Mahkemesi'nde tutuklu olarak yargılandığı davada kurşuna dizme emrini kendisinin verdiğini söyleyen Muğlalı, 2 Mart 1950'de ölüm, ar-

Vatan; Altan (2005).

1949 Yılı 1095


önergesi meclis gündemine alındı.

dından da hafifletici nedenlerle 20 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Ama Askeri Yargıtay kararı bozdu; Muğ-lalı yeni yargılama başlamadan 11 Aralık 1951'de hapiste öldü.

18 Ocak Danıştay ve İçişleri Bakan-lığı, Bayındırlık Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığında atamalar yapıldı.

Danıştay'da ikili kararname ile İçişleri Bakanlığında Emniyet müdürlüğü kadrolarına üçlü kararname ile atamalar yapıldı. Bayındırlık Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığında da üçlü kararname ile atamalar yapıldı. İçişleri Bakanlığında yapılan atamalar sonucunda, Zonguldak, Erzurum, Kırklareli, Bilecik, Afyon, Es-kişehir, Trabzon, Konya, Siirt, Bingöl, Bursa, Kayse-ri, Sivas, Tokat, Kastamonu'nun emniyet müdürleri değişti.

RG

19 Ocak Milli Türk Talebe Birliğine bağlı Hukuk ve İktisat Fa-kültesi talebe dernekler ara-sında yapılan münazarada, "grev hakkı tanınmalı mı tanınmamalı mı" tartışması yapılmıştır.

Hukuk fakültesi münazara ekibi grev hakkı tanınma-lıdır tezini savunmuşlardı; buna karşılık İktisat grubu ise, grev hakkı tanınmamalıdır teziyle münazaraya girmişlerdir. Münazarayı "grev hakkı tanınmalıdır" tezini savunan Hukuk Fakültesi öğrencileri kazan-mıştır.

Vatan

20 Ocak Yeni kabinenin programı açıklandı.

Yeni hükümet, iki prensibin tahakkukuna çalışacak: Mali ve iktisadi konularda gerçekçi vaatlerde bulunu-lacak ve yeni bir seçim kanunu getirilecek.

Vatan

20 Ocak Orman Genel Müdürlüğü 15 numaralı Orman tahdit Komisyonu Tebliği yayım-landı.

Kastamonu ilinin Araç ilçesine bağlı Tuzaklı Köyü-nün dış orman sınırları; Balıkesir İline bağlı Merkez İlçesinin Konakpınarı Bucağı Dikilitepe, Ilıca deresi, Demirpınar, Uzunburun, Pelitcik deresi, Domuzçukuru ve kurtkışla ormanlarının sınırları; Kazdağı silsilesi Yüksektepe, Kapaklı, Dumanlı, Çakmakboğazı, Gür-lek, Yurtpınarı, Kurudere ve Masırlıdere devlet or-manlarının sınırları belirlenmiştir.

RG

20 Ocak Van'ın Özalp ilçesinde kur-şuna dizilen 32 vatandaşla ilgili konu Mecliste görü-şüldü.

Özalp Kaymakamı ve Jandarma subayının daha önce mahkemeye verildikleri; mahkum oldukları ancak ilk mahkumiyetleri nedeniyle cezalarının tecil edildiği bilgisi üzerine, mahkeme kararının Meclis'e ulaşma-sından sonra konunun tekrar gündeme gelmesine ka-rar verildi.

Vatan

21 Ocak ABD Başkanı Truman and içme töreninde komünizmi yalancı bir felsefe olmakla eleştirdi.

Truman and içme nutkunda, komünizmi yalancı bir felsefeye dayanmakla eleştirmiştir. Bu konuşma, "Soğuk Savaşta yeni bir cephe"nin açılması olarak nitelendirilmiştir.

Vatan

21 Ocak Dünya Bankası, Türkiye'-nin istediği borcu tetkik etmek için temsilcilerini Türkiye'ye gönderdi.

İstediğimiz kredinin açılabilmesi için tetkiklerde bu-lunup bir rapor hazırlayacak olan Harison Clark ve William Diamond ve Stevart Mason'dan oluşan üç kişilik heyet Türkiye'ye geldi.

Vatan

21 Ocak İçişleri Bakanı, vatandaşla-ra eşit muamele ve demok-rasiye uygun hareket etme-leri konusunda bir tamim gönderdi.

Tamimde, demokrasi icaplarına uygun hareket, va-tandaşlara eşit muamele ve kolaylık tavsiye ediliyor.

Vatan



21 Ocak Orman Genel Müdürlüğü 1 no'lu Orman Tahdit Komis-yonu Tebliği yayımlandı.

İstanbul- Silivri İlçesi Çeltik Köyü Yarmatepe orma-nının sınırları tespit edildi.

RG

21 Ocak PTT Memur ve Hizmetlile-rine Verilecek Munzam Çalışma Ücreti Tüzüğü'nün yürürlüğe konulmasına ka-rar verilmiştir.

İşletme Şartlarına ve idari lüzum ve zaruretlere göre hafta tatili alamayanlarla belli çalışma saatleri dışın-da çalıştırılacaklardan kimlere ve ne gibi hallerde munzam çalışma ücreti verileceği düzenlenmiştir.

RG

21 Ocak Tababet ve şuabatı sanatla-rının tarzı icrasına dair olan 1219 sayılı kanunun 12nci maddesinin değiştirilmesi hakkında kanun yayımlandı.

TBMM'de 17.1.1949 tarihinde kabul edilen değişik-likle, hekimlerin her türlü ticaret yapmalarına izin ve-rilmektedir.

RG

21 Ocak Umumi Hıfzısıhha Kanu-nunun 12 nci ve 14 ncü maddelerinin değiştirilmesi hakkında kanun yayımlandı.

1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanununun 12 nci mad-desi, Yüksek Sağlık Şürası üyelerinin seçimi ile ilgi-lidir. Bu kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte görevli bulunan üyelerin üyelikleri düşmüştür (geçici madde).

RG

23 Ocak Cumhurbaşkanı İnönü, Demokrat Parti Başkanı Celal Bayar ile görüştü.

Vatan

23 Ocak Truman'ın Nutku Sovyetler Birliği tarafından sert bir şekilde eleştirildi.

Moskova basını, Truman Nutku'nu "Komünizme kar-şı kudurgan bir hücum" olarak vasıflandırıldı.

Vatan

24 Ocak Amerikan Filosu İstanbul Limanına geldi.

Birleşik Amerikan Askeri Donanmasına bağlı bir filo bir haftalık bir resmi ziyarette bulunmak üzere bu sa-bah limanımıza gelmiştir.

Vatan

25 Ocak Behçet Kemal Çağlar, Par-tiden ve Meclisten istifa et-ti.

Güvenoyu görüşmeleri sırasında konuşan Behçet Kemal Çağlar, ağır eleştirilerde bulundu. Behçet ke-mal Çağlar: "Artık ağzımızla kuş tutsak, değil mem-leketi, dünyayı kurtarıcı tedbirleri bulsak dahi halkı tatmin edemiyecek hale gelmiş bulunuyoruz."

Vatan

25 Ocak Kabine Meclis'ten 42'ye karşı 349 gizli oyla güve-noyu aldı.

CHP grubunda program okundu. Program haricinde konuşan başbakan, yegane çarenin bu memlekette demokrasinin kökleşmesi olduğunu, bütçede 15 mil-yon lira kadar bir tasarruf yapılabileceğini, bazı ter-tiplerle mükellefiyet tahmil eden kanunların geri alı-nacağını, yalnız yol vergisinin Meclise getirileceğini söyledi. Yeni Başbakan gizli reyle itimat isteyerek, açık oy durumunda meydana gelen dedikoduların önüne geçmiş oldu. Bu arada şu nu da kaydedelim ki 5 itimatsızlık ve 291 itimat reyi 296 eder. Mecliste ekseriyet partisine mensup daha 100 der fazla millet-vekili vardır. Bunların hepsini resmî ve gayri resmi izinli addetmeğe imkân yoktur. Demek ki 100'e yakın Halk Partili milletvekili reylerini kullanmamışlardır. Şemsettin Günaltay Başkanlığı altındaki Bakanlar Ku-ruluna (42) red oyuna karşı (349) oyla güvenilmiştir.

Vatan; C; RG

25 Ocak Atamalar yapıldı. Askeri Yargıtay Üyeliğine ve Adalet Teftiş Kurulu Başkanlığı; Dışişleri Bakanlığı yurt içi ve yurt dışı teşkilatına ve hâkim, savcı ve yardımcılıklarına ta-yinler yapıldı.

BCA: 30..11.1.0/ 203.3..2.

1949 Yılı 1097


25 Ocak Basın ve Yayın Genel Mü-dürlüğüne Ahmet Şükrü Esmer tayin edildi.

25.1. 1949 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ve İkili Ka-rarname.

RG 29 Ocak 1949

25 Ocak Bir askeri hâkimin emekli-lik işlemi iptal edildi.

Rahatsızlığı sebebiyle emekliye ayrılan Askeri Hâ-kim Münir Kocaçıtak'ın emeklilik işleminin iptaline karar verildi.

BCA: 30..11.1.0/ 203.3..2.

25 Ocak Günaltay Hükümeti siyasal ortamı yumuşattı.

Nadir Nadi'nin yazısı: "Şimdiye kadar alışmadığımız derecede mütevazı ve demokratik bir yürüyüşle işba-şına geçen yeni hükümet ortaklıkta derhal iyi bir tesir uyandırdı. Halk vicdanında yarına dair ümitler belir-meye başladı. Üç yıldır içine saplandığımız çıkmaz-dan kurtulmanın artık imkânsız olmadığını düşünebi-liyor, derdlerimize deva bulunabileceğini tahmin edi-yor ve yazıyoruz. Bu halin daima daha iyiye doğru gelişmesini ve ümitlerin adım adım gerçekleşmesini dilemiyecek bîr vatandaş aranızda yoktur. Eski asık suratlı havayı yumuşatmak, kara bulutları seyrekleşti-rerek ardındaki güneş ışıklarını bize gösterebilmek için sayın Günaltıayın ortalığı topa tutması gerek-memiştir. Birkaç basit iyi niyet işareti, bir iki tatlı söz (bu değişikliği hazırlamaya yetmiştir. Yeni hükümet sözünü tutar da, yapılması hiç de güç olmıyan vaidlerini kısa zamanda birer birer yerine getirmeye başlarsa, havanın büsbütün değişerek iyimserlik duy-gularının ortalığa hâkim olacağına şüphe yoktur."

C

26 Ocak Bakanlar Kurulu Kararı ile Elektrik Etüt İdaresi Genel Direktörlüğüne Cemil Gök-çe tayin edildi.

Bakanlar Kurulu Kararı. 12.1.1949 tarih ve 3/8554 sayı.

RG

26 Ocak İstanbul Ortodoks Patrikli-ğine seçilen Newyork Rum Ortodoks Başpiskoposu İs-tanbul'a geldi.

Amerikan askeri taşıt uçağı ile İstanbul'a gelen Patri-ği, İstanbul'da kalabalık bir kitle karşıladı.

Ayın Tarihi

26 Ocak Türkiye Matbaacılık ve Gazetecilik Anonim Ortak-lığı'nın kurulmasına izin verildi..

27.12.1948 tarih ve 3/8488 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile merkezi Ankara'da olmak üzere, yirmi yıl süre ve üçyüz bin Türk lirası sermaye Türkiye Mat-baacılık ve Gazetecilik Anonim Ortaklığı'nın kurul-masına izin verilmişti.

RG

27 Ocak Avusturya vatandaşlarının malları üzerindeki blokaj kaldırıldı.

Avusturya vatandaşlarına ait memleketimizde bloke edilen menkul ve gayrimenkul malları ile alacakları serbest bırakıldı.

BCA: 30..18.1.2/ 118.96..10/71-770.

27 Ocak Benzinden alınacak yol vergisi hakkında kanun ta-sarısı.

1952 yılında uygulamaya konulan Akaryakıtlardan Alınacak Yol Vergisi Hakkındaki Kanun'la eski uy-gulamalara son verilmiştir.

BCA: 30..18.1.2/ 118.93..14/71-1284.

27 Ocak Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı (FAO) Türk Milli Komitesinin Kuruluş ve Çalışması Hak-kındaki Yönetmeliği Ba-kanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe girdi.

FAO esas nizamnamesine göre işlerin yürümesi için söz konusu yönetmelikte bir Milli FAO Komitesi ku-rulmuştur. Tarım Bakanı müsteşarı, bu komitenin başkanıdır. Bunun dışında, Tarım Bakanlığı Yabancı memleketler Tarım İşleri Servisi Başkanı, Ziraat İşle-ri Umum Müdürü, Veteriner İşleri Umum Müdürü, Orman Umum Müdürü, Dışişleri Bakanlığı İktisat ve

Düstur, Üçüncü Tertip Cilt 30; RG 16 Şubat 1949



Ticaret Dairesi U. Müdürü, Dış Ticaret Dairesi Umum Müdürü, Sağlık ve Sosyal Yardım Umum Müdür, istatistik Umum Müdürü, Ziraat Bankası Umum Müdürü, Umumi Katip olmak üzere on üye-den ibarettir.

27 Ocak Karadeniz Ereğlisinde Hav-zanın kömür istihsalatını artırmak ve nakliyatın daha verimli yapılabilmesini temin için lüzumlu olan modern makine ve malzemeleri İngilizler bir liste halinde alakalı makamlara bildirdiler.

İhtiyaç gösterilen makine ve malzemelerin kullanıla-cağı yerleri görmek ve tetkik etmek üzere Marshall Planı tatbikatı ile ilgili iki Amerikan uzmanı ile Ereğ-li Kömürleri İşletmesi Genel Müdürü İhsan Soyak dün ve bugün burada yapılmakta olan liman inşaatını yerinde tetkik etmişlerdir.

Ayın Tarihi

27 Ocak Oktay Rifat'ın telif ettiği eserin Devlet Konservatua-rı tatbikat sahnesinde oyna-tılmasına devam olunma-ması sebebiyle maddi ma-nevi zararının tazmini hu-susunda açtığı davaya idare yargı yerlerince bakılması lazım geldiği hakkında Uyuşmazlık Mahkemesi Kararı yayımlandı.

Oktay Rifat'ın Milli Eğitim Bakanlığına karşı açtığı dava, Milli Eğitim Bakanlığı'nın dava açılan yer ne-deniyle itiraza ve uyuşmazlığa neden olmuştur. Uyuşmazlık Mahkemesi Kararı, davaya idare yargı yerlerince bakılması yönünde olmuştur.

RG

29 Ocak Dışişlerinde atamalar ya-pıldı.

Rızaiye başkonsolosluğuna Merkezden Talat Acarer, Şikago Başkonsolosluğuna Merkezden Hikmet Hayri Anlı ve çeşitli konsolosluk katipliklerine, müsteşar-lıklarına ve atamalar yapılmıştır.

RG

29 Ocak Dr. Şefik Hüsnü ve arka-daşları hakkındaki Ankara İstiklal Mahkemesi'ne ait dosyanın İstanbul Adliyesi yangınında yanmış olduğu TBMM'ye bildirildi.

27 Nisan 1949 tarihli TBMM oturumunda dosyaların yanması bir soru önergesinde sorulmuştur.

BCA 30..10.0.0/ 11.65..17.

31 Ocak Ölüm Cezasına çarptırılan Mehmet Sökeli Hakkındaki Yargıtay kararı TBMM ta-rafından onaylandı.

İki kişiyi öldürmekten suçlu Mehmet Sökeli'nin ölüm cezasının infazına karar verildi.

RG 9 Şubat 1949

31 Ocak 1949 Yılına ait Geçici Büt-çe Kanunu yayımlandı.

28 ocak 1949 tarihinde TBMM'de kabul edilen Geçi-ci Bütçe Kanunuyla, 1949 yılı bütçesi çıkana kadar 97 264 000 Lira'lık geçici ödenek ayrılmıştır.

RG

31 Ocak Bakanlık emrine alınma Bingöl Milli Eğitim Müdürü Sıtkı İnal'ın Bakanlık emrine alındı.

BCA: 30..11.1.0/ 203.3..13.

31 Ocak Çeşitli Kamu Kurumlarının 1949 yılı Geçici Bütçe Ka-nunları yayımlandı.

Ankara Üniversitesi, Devlet Demiryolları ve Liman-ları İşletme Genel Müdürlüğü, Devlet Havayolları Genel Müdürlüğü, Hudut ve Sahiller Genel Müdür-lüğü, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversi-tesi, Orman Genel Müdürlüğü, Posta, Telgraf ve Te-lefon İşletme genel Müdürlüğü, Tekel Genel Müdür-lüğü, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün 1949 yılı Şubat ayına ait geçici bütçe kanunları yayımlandı.

RG

1949 Yılı 1099


31 Ocak Türkiye'de bulunan Ameri-kan donanmasından bir ekip Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'yü ziyaret etti.

Cumhurbaşkanı İsmet İnönü Çankaya Köşkünde, Doğu Atlantik ve Akdeniz Amerikan Deniz Kuvvet-leri Komutanı Oramiral L. Conolly ile birlikte gelen misafirleri kabul etti.

Ayın Tarihi

1 Şubat Adalet Bakanlığı'nda ata-malar yapıldı.

Hukuk yargıçlıklarına, Cumhuriyet Savcılıklara ata-maları kapsamında 12 atama üçlü kararname ile ya-pıldı.

RG

1 Şubat Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Organizasyonu (FAO) Avrupa Bölgesi temsilcilerinden oluşan bir heyetle Ankara'ya geldi.

Heyet gelmeden birkaç gün önce 27.1.1949 tarihinde Milli FAO Komitesi kurulmuştur.

Ayın Tarihi

1 Şubat Ekonomi ve Ticaret Bakan-lığı Tetkik Kurulu Başkan-lığı'na atama yapıldı.

Boş bulunan üyeliğe Halil Pekmen üçlü kararname ile atandı.

RG 7 Şubat 1949

1 Şubat Ekonomi ve Ticaret Bakan-lığına ve Gümrük ve Tekel Bakanlığına atamalar ya-pılmıştır.

Ekonomi Bakanlığı Tetkik Kurulu Başkanlığına Halil Pekmen, Gümrük ve Tekel Bakanlığı Müfettiş Mua-vini Yavuz Baysan ise Beşinci sınıf Müfettişliğe üçlü kararname ile tayin edilmiştir.

RG 7 Şubat 1949

2 Şubat FAO üyelerinin katılımıyla teşekkül eden komisyonlar Ekonomi ve İstatistik Ko-misyonu İstatistik Umum Müdürlüğünde gıda ve ta-rım komisyonları da Tarım Bakanlığında toplanarak çalışmalarına başladı.

MİLLİ F. A. O. KOMİTESİ, Bakanlar Kurulu'nun 27.1.1949 tarih ve 3/8711 sayılı kararı ile kurulmuş-tu.

Ayın Tarihi

3 Şubat Büyük Millet Meclisi otu-rumunda Arapça ezan pro-testosu.

Büyük Millet Meclisinin bugünkü oturumunda Niğde Milletvekili İbrahim Refik Soyer'in Maliye Bakanlı-ğından sözlü sorusunun müzakeresi sırasında locada-ki dinleyicilerden birisi Arapça ezan okumaya baş-lamış ve bu hareket Meclis Umumi Heyetinde büyük bir hayreti mucip olmuştur. Meclis polisleri derhal müdahale ederek bu şahsı locadan çıkarırken aynı lo-cada diğer bir şahıs da Arapça ezan okumaya başlamış ise de bu da yakalanarak derhal locadan çıkarılmıştır.

Ayın Tarihi

4 Şubat Amerika'nın Doğu Atlantik ve Akdeniz Filosu Başko-mutanı Amiral Richard l. Coholly ve maiyetindekiler İstanbul'dan ayrıldı.

Coholly ve maiyeti, 27 Ocak'tan beri Türkiye'de bu-lunmaktaydılar.

Ayın Tarihi

4 Şubat Devlet Havayolları Genel Müdürlüğü Memur ve Müstahdemlerinin vazife ve salahiyetleri hakkındaki tüzükte değişiklik yapılmış-tır.

29.6.1944 tarihli v e 3/1109 sayılı kararla yürürlüğe konulmuş olan Devlet Havayolları Genel Müdürlüğü memur ve müstahdemlerinin vazife ve salahiyetleri ve idare muamelatının tedvir sureti hakkındaki tüzü-ğün 7,8,9,12 ve 33 ncü maddelerinin değiştirilmesi hakkında Ulaştırma Bakanlığınca hazırlanan ve Da-nıştay’ca incelenmiş olan ilişik tüzüğün yürürlüğe konulması; Bakanlar Kurulunca 4.2.1949 tarihinde kararlaştırılmıştır.

RG 15 Şubat 1949; Düs-tur, Üçün-cü Tertip Cilt 30, s.151.



4 Şubat Dışişlerinde, Bayındırlık Bakanlığında ve Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığın-da atamalar yapılmıştır.

Dışişlerinde terfiler ve derece yükseltmeler yapılmış; Bayındırlık Bakanlığı'nda hukuk müşavirliğine atama yapılmış; Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığında ise Yüksek Sağlık Şurası Üyeliklerine atamalar yapıl-mıştır.

RG 12 Şubat 1949

4 Şubat Fethiye'nin Kınık Köyün-deki kazılara izin verildi.

Fethiye'nin Kınık köyü civarındaki kazıyı, Prof. Demargne ile Devambez idare etmesine izin verildi.

BCA: 30..18.1.2/ 118.96..4.

4 Şubat Sümerbank genel Müdür İdari yardımcılığına atama yapıldı.

Banka Genel Katibi Suat Keskinoğlu getirilmiştir. RG 16 Şubat 1949

4 Şubat Türkiye Belediyecilik Der-neği genel menfaatlere ya-rarlı dernek olarak kabul edildi.

Bununla birlikte, Türkiye Jeoloji Kurumu; Hatay Ve-rem Savaş derneği de genel menfaatlere yararlı der-nekler olarak kabul edildi.

BCA: 30..18.1.2/ 118.95..11./ 13-60

4 Şubat Ulaştırma Bakanlığında ta-yin yapıldı.

Ulaştırma Bakanlığı Baş müşavirliğine Haldun Sarhan'ın tayini.

BCA: 30..11.1.0/ 203.3..21.

4 Şubat Ulaştırma Bakanlığında ta-yinler yapılmıştır.

Posta, Telgraf ve Telefon genel Müdürlüğünü ifa et-mekte olan Haldun Sarhan, Ulaştırma Bakanlığı Baş müşavirlik kadrosuna atanmıştır.

RG 14 Şubat 1949

4 Şubat Vatandaşlıktan çıkarılanlar. 1949 yılında 977 kişi vatandaşlıktan çıkarılmıştır. BCA: 30..18.1.2/ 118.95..9./ 15-86

5 Şubat Yeni Rum Ortodoks Patriği Athenagoras, Ankara'ya gelmiştir.

Rum Ortodoks Patriği, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'-yü; Başbakan Şemsi Günaltay'î ve İçişleri Bakanı Emin Erişilgil'i ve daha sonra Diyanet İşleri Başkanı Hamdi Akseki^'yi makamında ziyaret etmiştir.

Ayın Tarihi

7 Şubat Adalet Bakanlığında ata-malar yapıldı.

Adalet müfettişliklerine, Yargıçlıklara, savcılıklara atamalar yapılmıştır.

RG 16 Şubat 1949

7 Şubat Adalet Bakanlığında ve or-duda atamalar yapıldı.

Bazı hâkim, savcı ve yardımcılıkları ile adalet müfet-tişliklerine; Ankara Jandarma Satınalma Kurulu Baş-kanlığı, Jandarma Subay ve Astsubay Okulu Komu-tanlığı ve Kırklareli Jandarma Bölge Komutanlığı'na tayinler yapıldı.

BCA. 30..11.1.0/ 203.4..4.

10 Şubat Bakanlar Kurulu Kararna-mesi ile Vali atamaları ya-pıldı.

Edirne Valiliğine Aydın Valisi Rükmeddin Nasuhioğlu ve Diyarbakır Valiliğine Bolu Valisi Kemal Hadımlı tayin edildi.

RG 23 Şubat 1949

10 Şubat Ceskoslovenske Zahranicni Politice ve Deziniz Usesvazone Komunisticke Stav adlı kitapların yurda sokulması yasaklandı ve mevcutlarının toplattırılma-sına karar verildi.

1949 yılında 42'den fazla kitap ve derginin ülkeye gi-rişi yasaklanmış ve mevcutları toplattırılmıştır. Bir kaç örnek: İ. Mavrolik (Karakurtlar) adlı iki ciltlik kitap; Bulgaristan'da çıkan Kooperativen Front adlı gazete; Yıkılmış Bir Şehrin Tarihi-Urfa adlı kitap; Bediüzzaman Saidi Nursi'nin Asa-yı Musa adlı kita-bı; Suriye ve Lübnan'da yayınlanmakta olan Sovyet Haberleri Servisi adlı gazete; Paris&te çıkan L. Hümanite adlı gazete; John Steinbeck tarafından ya-zılıp Rasim Gürhan tarafından tercüme edilen Bitmiyen Kavga adlı kitabı.

BCA: 30..18.1.2/ 118.98..19/ 52-105

1949 Yılı 1101


10 Şubat Çakmak ve suni çakmak taşının tekel kapsamından çıkarılması ve bu maddele-rin gümrük vergilerinin de-ğiştirilmesi hakkında 5321 sayılı kanun yayımlandı.

7 Şubat 1949 tarihinde kabul edilen kanunla, 1 Hazi-ran 1929 tarihli ve 1503 sayılı kanunla devlet tekeli altındaki her nevi çakmak ve suni çakmak taşları Devlet tekelinden çıkarılmıştır. Ayrıca bu taşların İt-halat Umum Tarifesindeki pozisyonları değiştirilmiş-tir.

RG

10 Şubat Hür Marko Paşa adlı gaze-tenin dağıtım yasaklandı ve mevcutları toplattırıldı.

Sabahattin Ali, Aziz Nesin, Rıfat Ilgaz ve Mustafa Mim Uykusuz’un yazarlığını yaptığı 1946 yılında yayın hayatına başlayan Türk basın tarihinin en yük-sek tirajlı yayınlarından biri olan cuma günleri çıkan haftalık mizah dergisi Markopaşa çeşitli adlar altında yayın hayatını sürdürmüştür. Markopaşa kapatılınca-ya kadar sırasıyla; Merhumpaşa, Malumpaşa, Yedi-Sekiz Hasan Paşa, Hür Marko Paşa, Bizim Paşa, Ali Baba adları altında yeniden çıkarılmıştır. Sık sık top-landığı için, gazete "Toplatılmadığı zamanlar çıkar" veya "Yazarları hapishanede olmadığı zamanlar çı-kar." gibi ibarelerle yayınlanırmış. 1949 yılında Tür-kiye'de yayımlanan gazetelerden Markopaşa, Hür Markopaşa, Başdan, beşer ve Yedisekiz Hasanpaşa gazetelerinin bazı sayılarının dağıtılması durdurul-muş ve yasaklanmıştır.

BCA: 30..18.1.2/ 118.98..18/ 52-108

10 Şubat Türkiye'de harb silah ve mühimmatı yapan özel sa-nayinin kontrolü hakkında-ki 3763 sayılı kanun dahi-linde 1949 yılında tespit edilen liste Bakanlar Kuru-lu Kararı ile ilan edildi.

3/8799 syaılı BKK'ya göre 1949 yılında harb silah ve mühimmat sanayii listesi uçak başta olmak üzere 23 maddeden oluşmaktadır. Bunlar arasında her tür top; her cins tabanca; muharebe tankı; zehirli gaz ve vası-taları gibi maddeler vardır.

RG 14 Mart 1949

11 Şubat Eczacılar ve Eczaneler hak-kındaki kanuna bir madde eklenmesi hakkında kanun yayımlandı.

964 sayılı Eczacılar ve Eczaneler hakkındaki kanuna bir madde eklenmiştir. Buna göre, eczanesin bulun-mayan il ve ilçelerde Sağlık ve Sosyal Yardım Ba-kanlığınca kabul edilecek bucaklarda eczane açanla-ra, tahditlere bakılmaksızın arzu ettikleri il ve ilçeler-de eczane açmalarına izin verilmektedir.

RG

11 Şubat Türk Ceza Kanununun 253ncü maddesine Dünya Sağlık Kurulu'nun sembolü hakkında bir fıkra eklendi.

1.3.1926 tarihli Türk Ceza Kanunu'nun 253ncü mad-desine eklenen fıkra ile; Birleşmiş Milletler Dünya Sağlık Kurulu'nun resmi mühür ve damgası ile dünya yuvarlağı üzerine resmedilmiş iki defne dalı ortasın-daki sembolünün ve kuruluşun adının ve kısaltması-nın ticaret veya herhangi bir menfaat kastıyla kulla-nılması yasaklanmıştır.

RG

12 Şubat Bakanlar Kurulu Kararı ile PTT ile ilgili bir tüzükte değişiklik yapıldı.

PTT hat başbakıcı ve başmüvezzilerlerle bakıcı ve müvezzilerin alınma şartlarını, istihdam yerlerini, va-zife ve salahiyetlerini ve terfi usullerini gösterir tü-zükte bazı maddeler değişti. (BKK: 3/8801 sayı)

RG 19 Mart 1949

12 Şubat Bazı maddeleri değişen Tababet Uzmanlık Belgele-ri Hakkında Tüzük, 3/8766 sayılı Bakanlar Kurulu Ka-rarı ile onaylanmıştır.

Değişen maddeler Türkiye'de tababete ait klinik ve laboratuarlar uzmanlık kollarının tanımları; asistan olmak için gereken şartlar ile ilgilidir.

RG 8 Mart 1949



12 Şubat Ordudan ihraç vakaları Lv. Yzb. Naci Ulualp'in askeri eşyayı satmak ve zim-metine geçirmek suçlarından ceza alması sebebiyle ordudan ihrac ve emekliye sevk edilmiştir. 1949 yılı içerisinde ordudan ihraç edilen subay sayısı otuzüç civarındadır.

BCA: 30..11.1.0/ 203.4..10.

12 Şubat Ticaret ve Ekonomi Bakan-lığı'ndan vurgunculukla mücadeleye dair bir tebliğ yayımlandı.

Ticaretin Tanzimine ve ihtikarla [vurgunculuk] mü-cadeleye dair 52 sayılı sirküler ile idrofil pamuk ma-liyet ve azami satış fiyatları tespit edilmiştir.

RG

14 Şubat Cumhurbaşkanı İsmet İnö-nü, Yugoslavya elçisini ka-bul etti.

Yeni Yugoslav Federative Halkçı Cumhuriyeti büyük elçisi Ljubomir Radovanoviç'i kabul etmiştir.

Ayın Tarihi

14 Şubat Çankaya İlçesinin kaldırıl-ması ve yerine Altındağ İl-çesinin teşkili hakkında ka-nun tasarısı

Çankaya ilçesinin kaldırılarak bu ilçe kadrosu ile Al-tındağ adıyla yeni bir ilçe kurulması hakkında kanun tasarısı. Tasarının gerekçesinde belirtilen hususlar şunlardır: Ankara sınırları içerisinde Altundağ, Atıfbey, Yenidoğan ve Aktaş mahallelerinden ibaret ve genellikle Altındağ diye anılan semtin 1945 sayı-mında Nüfusu 34512 iken 48681'e yükselmiştir. Ge-rek semt halkının genellikle işçi ve küçük sanat er-baplarından oluşması "gerek sosyal durumlarının mü-tecanis olmaması yüzünden Devlet merkezinin bu kısmında güvenlik ve düzenlik durumu günden güne nezaket ve ehemmiyet kaybetmiş bulunmaktadır". "Bir taraftan da derme, çatma, gayri sıhhi Binalara yerleşmiş olan bu vatandaşların sağlık, sosyal ve kül-tür bakımlarından durumlarının islahı ve bu semtin de Başkent'e layık surette imar işlerinin düzenlenme-si için Altundağ'da bir ilçe kurulma zaruri ve faydalı görülmüştür." Fakaty 1949 senesinin bütçesine ge-rekli ödenek konmadığı için, Çankaya İlçesini kaldı-rıp yerine Altundağ ilçesini ikame etme yoluna gi-dilmesi önerilmektedir. Çankaya ilçesinin merkez ve bağlı bucaklarının ise Merkez ilçesine bağlanması ta-sarlanmıştır.

BCA: 30..18.1.2/118.100..8/ 71-1287

15 Şubat Maarif Müdürleri ve Me-murları Yönetmeliğinde değişiklik yapıldı.

26.2.1935 tarihli ve 2/2072 sayılı kararla yürürlüğe konulmuş olan Yönetmeliğin geçici maddesi kaldı-rıldı ve bir maddesi değiştirildi. BKK 15.2.1949 tarih ve 3/8733 sayılı karar.

RG 23 Şubat 1949

16 Şubat Toprak Ofisi tarafından ih-tiyacı olan vatandaşlara ki-losu 32 kuruştan verilmek üzere 500 ton buğday tahsis edilmiştir.

Piyasadan buğdayın kilosunu 45 ile 47 kuruş arasın-da almak mecburiyetinde bulunan çiftçiler bu hayırlı işi şükranla karşılamışlardır.

Ayın Tarihi

16 Şubat Türkiye ile Belçika -Lük-semburg Ekonomik Birliği arasındaki Ticaret Anlaş-ması ile Türkiye-Belçika Ödeme anlaşmasının yürür-lük sürelerinin iki ay uza-tılmasına hakkında kanun yayımlandı.

Türkiye ile Belçika -Lüksemburg Ekonomik Birliği arasında 12 Mart 1947 tarihinde imzalan Ticaret an-laşması ile aynı tarihte Türkiye ile Belçika arasında bağıtlanan Ödeme anlaşmasının 26 Mayıs 1948 tari-hinden itibaren ik ay süre ile uzatılması için geçici anlaşma yapılmıştı.(TBMM'de kabul tarihi11.2.1949; geçici anlaşma tarihi: 24 Temmuz 1948)

RG

1949 Yılı 1103


17 Şubat Avrupa ve Dünya Federas-yonu Fikrini Yayma Der-neği kuruldu.

3/8830 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Merkezi İs-tanbul'da olmak üzere Avrupa ve Dünya Federasyonu Fikrini Yayma Derneğinin kurulmasına izin verildi.

RG 21 Mart 1949

17 Şubat Yeni bucaklar kuruldu. Maraş'ta Gücük, Balıkesir'de Yeniköy, Denizli'de Bekilli ve Yozgat'ta Fakılı bucakları kuruldu.

BCA: 30..11.1.0/ 203.4..13.

18 Şubat Elazığ Milletvekili Mustafa Arpacı'nın Milletvekili do-kunulmazlığının kaldırıl-masına mahal olmadığı hakkında TBBM kararı ya-yımlandı.

Askerlikten kurtulmak için askerlik yaptığına dair gerçekdışı bir vesikayı kullanmakla suçlanan Elazığ Milletvekili Mustafa Arpacı'nın Yedinci Kolordu Askeri Mahkemesinde yargılaması sonucunda, iddia-nın gerçeği yansıtmadığı anlaşılmış ve TBMM buna dayanarak dokunulmazlığın kaldırılmasına gerek duymamıştır.

RG

18 Şubat Ticaret Eski Bakanı Atif İnan hakkında soruşturma yapmak üzere kurulan Karma Komisyonun görev süresinin uzatılmasına dair TBMM kararı alındı.

1638 sayılı TBMM kararı ile Ticaret eski Bakanı Atif İnan hakkında soruşturma yapan karma komisyon 4.6.1948 tarihinde kurulmuştu; 19.11.1948 tarihinde görev süresi uzatılan komisyona 25.2.1949 tarihinden itibaren iki ay daha verilmiştir.

RG 23 Şubat 1949

18 Şubat Türkiye ile İtalya arasında-ki Ticaret ve Ödeme An-laşmalarını yürürlük sürele-rinin iki ay uzatılması hak-kında kanun yayımlandı.

12 Nisan 1947 tarihinde imzalanan anlaşmanın iki ay yani 30 Haziran 1948 tarihine kadar, uzatılması hu-susundaki anlaşma, 14 Şubat 1949 tarihinde TBMM'de onaylanmıştır.

RG

18 Şubat Türkiye ile Polonya arasın-da imzalanan Ticaret ve Ödeme anlaşması hakkında kanun yayımlandı.

Türkiye Hükümeti ile Polonya hükümeti, ticari mü-badelelerini geliştirmek isteğiyle ve 29 Ağustos 1931 tarihli Türkiye-Polonya Ticaret ve Seyrisefain Söz-leşmesi hükümlerini göz önünde tutarak, aralarında, 18 Temmuz 1948 tarihinde Ankara'da anlaşma imza-lamışlardı.

RG

18 Şubat Yol işleri için Benzin'den alınacak vergi hakkında kanun yayımlandı.

Kanuna göre, yabancı memleketlerden ithal veya memleket içinde tasfiye, taktir veya sair suretlerle is-tihsal olunan Gümrük Tarife Kanunda belirtilen hafif yağların (benzin ve benzerleri) kilosunda 11 kuruş yol vergisi alınır. Vergiye tabi maddeleri Türkiye'ye ithal veya memleket içinde üretenler bu vergiyi öder-ler.

RG

19 Şubat Ekonomi ve Ticaret Bakan-lığından Ticaretin Düzen-lenmesine ve İhtikarla Mü-cadeleye dair 53 sayılı Sir-küler yayımlandı.

Akaryakıt ve teneke fiyatları hakkındaki sirküler, bu maddelerin satış fiyatlarını tespit etmektedir.

RG

19 Şubat Türkiye ile Almanya'daki Fransız İşgal Bölgesi ara-sında imzalanan Ticaret ve Ödeme anlaşmaları ile Modüs Vivendi ve ekleri-nin onanması hakkında ka-nun yayımlandı.

Türkiye ile Almanya'daki Fransız İşgal Bölgesi As-keri Hükümeti arasında 27 Nisan 1948 tarihinde Ba-den-Baden'de imzalanan anlaşma, 14.2.1949 tarihin-de TBMM'de onaylanmıştır.

RG



19 Şubat Türkiye ile Finlandiya ara-sında 12 Haziran 1948 tari-hinde Ankara'da imzalanan Ticaret ve Ödeme anlaşma-ları ile Eklerinin onanması hakkında kanun yayımlandı.

İki memleket arasındaki ticari mübadeleleri geliştir-mek maksadıyla kaleme alındığı belirtilen anlaşma, 12 Haziran 1948 tarihinde Ankara'da imzalanmıştır.

RG

19 Şubat Türkiye ile İsveç arasında Ticaret ve Ödeme Anlaş-malarıyla Eklerinin onan-ması hakkında Kanun ya-yımlandı.

Anlaşma 7 Haziran 1948 tarihinde Ankara'da imza-lanmıştı.

RG

22 Şubat Çok çocuklu hâkimlere ve-rilecek yardım paralarıyla ikramiye hakkındaki 3253 sayılı kanunun kaldırılma-sına ve bu kanuna göre top-lanmış paraların ne şekilde kullanılacağına dair Kanun yayımlandı.

Çok çocuklu hâkimlere verilecek yardım paraları hakkındaki kanun kaldırılmıştır. Bu kanunun yürür-lüğe girdiğe kadar biriken paralar,, hâkim ve savcılık gibi mesleklerde görev yapanların Hukuk Fakülte-sinde okuyan öğrencilerine burs olarak verilmek üze-re Ankara Üniversitesi'ne aktarılmıştır.

RG

23 Şubat Sümerbank Yönetim Kuru-lu'na açık bulunan Hükü-met Üyeliğine tayin yapıldı.

Açık bulunan üyeliğe 623 Lira aylıkla Konya eski Milletvekili Fuat Gökbudak tayin olmuştur.

RG 11 Mart 1949

24 Şubat İstanbul Üniversitesi Asis-tanlık Yönetmeliği yayım-landı.

17.2.1949 tarihinde Milli Eğitim Bakanı tarafından onanan Yönetmelik, asistanların nasıl seçileceği, asistanların görev ve terfileri ile asistanların görev-den çıkarılmaları ve fahri asistanlık ile ilgili düzen-lemeleri kapsamaktadır.

RG

24 Şubat TBMM, orduya iyi dilekle-rini bildiren bir kara aldı.

1639 numaralı TBMM kararı ile; TBMM orduya bü-yük hizmetlerinde başarılı olmaları hakkındaki iyi di-lekleriyle, selam, güven ve inanının bildirilmesine karar verdi.

RG 26 Şubat 1949

24 Şubat Türkiye ile Norveç arasın-daki ticaret arasındaki tica-ret ve ödeme anlaşması ile ekleri imzalanmıştır.

Anlaşma 7 Mart tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan anlaşmaya göre, ticari mübadele her iki memle-ketin genel ithal ve ihraç rejimlerine uygun olacak ve ödemeler her memleketin kendi milli parası ile yapı-lacaktır. Hesap parası Amerikan dolarıdır. Ayrıca, Norveç Hükümeti önümüzdeki 15 ay zarfında mem-leketimizden 500.000 dolar kıymetinde tütün satın alınmasını temin için gerekli tedbirleri almayı da ta-ahhüt eylemektedir.

Ayın Tarihi

24 Şubat Vali ataması yapıldı. Kütahya Valisi Ethem Yetkiner'in Aydın Valiliğine tayini Bakanlar Kurulu Kararı ile yapıldı.

RG 11 Mart 1949

25 Şubat Gümrük ve tekel bakanlığın-dan tebliğ yayımlanmıştır.

Tebliğ, repertuvarda yapılacak değişikliklerle ilgili-dir.

RG

25 Şubat İdari sınır değişikliği: Yeni dört bucak kurulmuştur.

Üçlü kararname ile Maraş İli Elbistan İlçesine bağlı olmak üzere Gücük Bucağı; Balıkesir İli Merkez İl-çesine bağlı olmak üzere Yeniköy Bucağı; Denizli İli çal ilçesine bağlanmak üzere Bekilli Bucağı; Yozgat İli Boğazlıyan İlçesine bağlanmak üzere Fakılı Buca-ğı kurulmuştur.

RG

1949 Yılı 1105


25 Şubat Vakıflar Genel müdürlüğü-ne atama yapıldı.

Açık bulunana müfettişliğe 60 lira maaşla Munir Bener atandı.

RG

26 Şubat Adalet Bakanlığında tayin-ler yapıldı.

Hukuk yargıçlıklarına, Cumhuriyet Savcılıklara ata-maları kapsamında 6 atama üçlü kararname ile ya-pılmıştır.

RG 7 Mart 1949

26 Şubat Maliye Bakanlığında tayin-ler yapıldı.

Hesap uzmanı yardımcısı 21 kişi yapılan sınavda ba-şarılı olarak hesap uzmanlığına tayin oldular.

RG 7 Mart 1949

26 Şubat Ordudan ihraç vakası Ordudan ihraç cezası alan Yzb. Mustafa Celasun, emekliye sevk edildi.

BCA: 30..11.1.0/ 203.5..6.

28 Şubat Üniversitelerin 1949 yılı Bütçe kanunları yayımlandı.

RG 28 Şubat 1949

1 Mart 1949 Yılı Bütçe Kanunu yayımlandı.

Devlet Bütçesine giren dairelerin 1949 yılı için genel giderleri için toplam 1 371 875 627 Lira ödenek ve-rilmiştir. Gelirler ise 1.251.802.894 Lira olarak tah-min edilmiştir.

RG

1 Mart İşçi Sigortaları Kurumu Yönetim Kurumu Kurulun-da açık bulunan Hekim üyeliğine atama yapıldı.

3/8832 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile açık bulu-nan Hekim Üyeliğe Zonguldak eski Milletvekili Dr. Rebil Barkın tayin oldu.

RG 21 Mart 1949

1 Mart Milletlerarası İmar ve Kal-kınma Bankası Başkan Yardımcısı R. L. Garner, İstanbul'da Sanayicilerle görüştü.

Konuşma, özel sanayiye yapılması düşünülen yardı-mın Sanayi Kredi bankası aracılığıyla yapılmasında fayda olduğu yönünde cereyan etmiştir.

Ayın Tarihi

2 Mart Çeşitli Kamu Kurumlarının 1949 yılı Bütçe Kanunları yayımlandı.

Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü; Tekel Genel Müdürlüğü; Orman Genel Müdürlüğü; Devlet Demiryolları ve Limanları İşletme Genel Müdürlüğü; Devlet Denizyolları ve Limanları İşletme Genel Mü-dürlüğü; Devlet Havayolları Genel Müdürlüğü;Posta, Telgraf ve Telefon İşletme Genel Müdürlüğü; Vakıf-lar Genel Müdürlüğü'nün 1949 Yılı Bütçe Kanunları yayımlandı.

RG

2 Mart İstanbul Sütlüce'de Emekli General Nuri Külligil'e ait özel silah fabrikasında pat-lama meydana geldi.

35 kişinin hayatını kaybettiği patlamada, fabrikanın sahibi Enver Paşa'nın kardeşi ola Nuri Killigil de ha-yatını kaybetmiştir.

Ayın Tarihi

2 Mart Kanun yetersizliğinden bir çavuş yurtdışında tedavi et-tirilemedi.

17 Mayıs 1945 günü Eskişehir'de meydana gelen uçak kazasında komutanını kurtarmak isterken eli ve yüzü yanan Gedikli Üstçavuş Osman Tabak'ın kanun yetersizliğinden yurtdışında tedavi ettirilmesi müm-kün olmadı.

BCA: 30..10.0.0/ 56.377..18.

3 Mart 3/8739 sayılı Rüzgar Tüne-li ve Etimesgut Uçak Fab-rikası için Türk Hava Ku-rumuna prim verilmesi hakkında Bakanlar Kurulu Kararı ile yayımlandı.

Ayrılan pay 300.868, 58 Lira'dır. RG



3 Mart Ankara Doğum ve Çocuk Evi açıldı.

Aynı gün Ankara Sağlık Okulu da açılmıştır. Ayın Tarihi

3 Mart Bazı hâkim ve savcılıklara atamalar yapıldı.

Vehbi Baykan'ın Akhisar Hukuk Hâkimliği, Saim Demirer'in Bozöyük Hâkimliği, Behçet Baran'ın Hendek, Memduh Oktav'ın Hopa cumhuriyet savcı-lıklarına tayinleri ve Hâkim Hasan Ünal ile Rıza Ba-hadır'ın terfileri.

BCA: 30..11.1.0/ 204.6..8.

3 Mart Danıştay'a atamalar yapıldı. Sait Kandan'ın Danıştay 2. Sınıf Yardımcılığına tayi-ni; İhsan Öralay'ın Danıştay 3. Sınıf Yardımcılığına tayini; Ahmet Turhan Bozkurt'un Danıştay 6. Sınıf Yardımcılığına tayini

BCA: 30..11.1.0/ 204.6..1. ; BCA:: 30..11.1.0/ 204.6..2.

3 Mart Devlet Matbaasına atama yapıldı.

Ali Fethi Aral, Devlet Matbaası Müdürlüğü'ne tayin oldu.

BCA: 30..11.1.0/ 204.6..6.

4 Mart 1949 yılı kampanyası için şeker pancarı fiyatları Ba-kanlar Kurulu Kararı ile be-lirlendi.

3/8827 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre 1949 şeker pancarı fiyatları 4.50, 4.75 ve 5 kuruş olarak tespit edildi. Ayrıca üreticiye teslim ettiği ürünün yüzde 1'i nispetinde prim verilmesi hakkında K/774 sayılı kararın yürürlüğe konulmasına karar verildi.

RG 14 Mart 1949

4 Mart Cumhurbaşkanı İsmet İnö-nü, Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankası Başkan Yardımcısı M. Robert L Garner'i kabul etmiştir.

Robert Garner, Milletlerarası İmar ve Kalkınma Ban-kası'nın başkan yardımcılığını 1947-1956 yılları ara-sında sürdürmüş, 1956 yılında ise kurumun başkanı olmuştur.

Ayın Tarihi

4 Mart Doğal felakete uğrayanlara kerestelik ağaç yardımı ya-pıldı.

Su baskınlarından zarar gören Adana ve İçel yöresin-deki halka kereste yardımı yapılması (1949 yılında kereste yardımı, su baskını, deprem ve yangın gibi felaketlerden sonra sık uygulanan bir yöntemdir. Ol-tu, Bursa, İzmir, Gövenç gibi yerlerde sel baskını, yangın, heyelan gibi felaketlerden sonra ev yapımı için kereste yardımı yapılmıştır. Bu gibi toplu yar-dımların yanı sıra, 913 kişiye çeşitli sebeplerle keres-te yardımı yapılmıştır.

BCA: 30..18.1.2/ 118.101..4/ 46-85

4 Mart Guleman krom madeninin vergi oranı Bakanlar Kuru-lu Kararı ile tespit edildi.

Diyarbakır ilinin Ergani İlçesine bağlı bulunan ve iş-letilmesi imtiyazı Etibank üzerinde olan Guleman Köyündeki krom madeninin yüzde 10 nispi resme ta-bi tutulmasına Bakanlar Kurulunca karar verildi (3/8839 sayılı BKK). 1949 yılı içinde Denizli Mevlütlar, Burdur Müslim-ler, Balıkesir Okçularyeri,Bursa Topuk ve Göynükbelen’deki korm madenlerinden yüzde 10 vergi alınmıştır. Ayrıca, Denizli’deki krom madenle-rinin işletme ruhsatı Montan Madencilik T.A.Ş’ye verilmiştir.

RG 23 Mart 1949; BCA: 30..18.1.2/ 118.102..20.; UMD

4 Mart Hatay ili Bakanlar Kurulu Kararı ile dar topraklı bölge ilan edildi.

3/8837 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, Erzincan ili Tercan ilçesi; Muğla ili Köyceğiz ilçesi; Balıkesir'in Ayvalık ilçesi dar toprakli bölge ilan edilmiştir.

RG 23 Mart 1949

4 Mart İstanbul bölgesi, tehlikeli yer sarsıntısına maruz böl-

20.12.1947 tarihli ve 3/6739 sayılı kararla onanan tehlikeli yersarsıntısına maruz bölgeleri gösteren ha-

RG 21 Mart 1949

1949 Yılı 1107


geleri gösteren haritadan çıkarıldı.

rita ve listeden İstanbul bölgesi hakkında yazılı kay-dın çıkarılarak yerine "İstanbul bölgesi ikinci derece-dedir. Ancak çürük araziye yapılacak inşaat için de-netleyici dairenin onamasıyla birinci derece şartları uygulanabilir" kaydının konulmasına Bakanlar Kuru-lu karar verdi (3/8815 )

4 Mart Satış kooperatifleri kurul-du.

Kabaca Köyü Kereste İmali, Odun ve Kömür Satış Kooperatifi; Hudutlu Sorumlu İç ve Dış Deniz Vası-taları Büfecileri Kredi ve İşletme Kooperatifi kurul-du.

BCA: 30..18.1.2/118.101..19.

4 Mart Vatanın kurtarılması için çalışanların ikramiye ile taltiflendirilmesine karar verildi.

BCA: 490..1.0.0/ 559.2229..1/ 2.BÜRO

5 Mart Emniyet Genel Müdürlü-ğüne atamalar yapıldı.

Esat Kaya'nın Emniyet Gn. Md. 2. Daire Bşk., Ah-met Karay'ın 1. Şb. Müdürlüğü, Fikri Demirkol'un İçel, Rifat Özdemir'in de Tarsus emniyet amirlikleri-ne tayinleri yapıldı.

BCA: 30..11.1.0/ 204.6..10.

5 Mart Kaymakamlık görevinde iken başka görevlere ata-nanlar.

Antalya ili Kaş İlçesi Kaymakamı Ekrem Talat Avşaroğlu, İçişleri Bakanlığı Özlük İşleri Genel Mü-dürlüğüne; Pervari Kaymakamı Emniyet Müdürlüğü Birinci Şube Müdür Muavinliğine; Kayseri İline bağ-lı sarız İlçesi Kaymakamı Mehmet Ali Çeltik ise İçiş-leri Bakanlığ Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünde açık bulunan Şube müdürlüğüne naklen tayin edildi-ler.

RG 16 Mart 1949

6 Mart İzmir'de Kadınlığı Koruma ve Sosyal Yardım Cemiyeti kuruldu.

Cemiyet, kimsesiz kızlara ve dul kadınlara yardım etme amacını benimsedi.

BCA: 30..10.0.0/ 80.528..13.

8 Mart Adalet Bakanlığında yapı-lan atamalar

2. Sınıf Adalet Müfettişliği, Orhaneli, Rize ve Yeni-şehir hâkimlikleri, Manisa Savcı Yardımcılığı, Os-maniye Savcılığı, Kütahya Ağır Ceza Mahkemesi Üye Yardımcılığı ve Nevşehir Hâkim Yardımcılığına yapılan tayinler.

BCA: 30..11.1.0/ 204.6..13; RG 16 Mart 1949

8 Mart Kaymakamlık atamaları yapıldı.

Maraş İline bağlı Göksün İlçesi Kaymakamı Sıtkı Tugal Kayseri İline bağlı Develi İlçesi Kaymakamlı-ğına; Bitlis Ahlat İlçesi kaymakamı Osman Meriç'in Malatya Hekimhan Kaymakamlığına, Manisa Kula İlçesi Kaymakamı İlhan Engin Manisa Turgutlu kay-makamlığına naklen atamaları yapıldı.

RG 16 Mart 1949

9 Mart 250 kişi vatandaşlıktan çı-karıldı.

İzin almadan kendi istekleriyle yabancı devlet uyruk-luğuna girdikleri anlaşılan Antakya doğumlu 250 kişi Bakanlar Kurulu Kararı ile vatandaşlıktan çıkarıldı. 1949 yılında toplam 977 kişi vatandaşlıktan çıkarılır-ken ve 3 kişinin vatandaşlıktan çıkma isteğine onay verilmiştir.

BCA: 30..18.1.2/ 118.103..17/15-65

9 Mart Merkez Bankası Yönetim Kurulu Başkanlığına atama yapıldı.

Merkez Bankası Yönetim Kurulu Başkanlığına, Ban-kanın genel müdürü Kemal Zaim Sunel'in seçilmesi-ne Bakanlar Kurulu Kararı ile karar verilmiştir (3/8862 sayılı BKK).

RG 19 Mart 1949



10 Mart İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Eczacı Okulu Doktora Yönetmeliği ya-yımlandı.

25.2.1949 tarihinde Milli Eğitim Bakanı tarafından onanan Yönetmelikle, Eczacı Okulunda yapılacak doktora hakkında uygulanacak kurallar düzenlenmiş-tir.

RG

12 Mart Adalet Bakanlığında ata-malar yapıldı.

Üçlü Kararnameyle Çeşitli yargıçlıklara, C. Savcılık-larına atamalar yapıldı.

RG 19 Mart 1949

12 Mart Askeri personel tayinleri yapıldı.

9 albay ve 1 yarbayın tayini. BCA: 30..11.1.0/ 204.6..18.

14 Mart 122nci Tıp bayramı Dil ve Tarih - coğrafya fakültesi Konferans Salonunda yapı-lan törenle kutlanmıştır.

Tıp Bayramı, ilk kez, 1. Dünya savaşı sonunda, İs-tanbul’un işgal edildiği günlerde, yabancı işgal kuv-vetlerine karşı tıp öğrencilerinin bir tepkisi olarak 1919 yılında kutlandı. Tıbhane-i Amire ve Cerrahhane-i Amire” adlı tıp okulunun açılış tarihi olan 14 Mart 1827, ülkemizde modern tıp eğitiminin başlangıcı olarak kabul edilmektedir.

Ayın Tarihi

14 Mart Basın Yayın Genel Müdür-lüğü Teşkilatında mesai saaati düzenlemesi yapıldı.

Basın ve Yayın Genel Müdürlüğü Teşkilatı'nda ça-lışma saatleri dışında ve resmi tatil günlerinde çalıştı-rılan memurlara ücret verilmesine karar verildi.

BCA: 30..18.1.2/ 118.105..2/21-58.

14 Mart İzmir Limanına Amerikan donanmasına mensup ge-minin girmesine izin veril-di.

Amerika Donanmasına mensup Albany kruvazörü'-nün 19-21.3.1949 tarihleri arasında İzmir Limanı'na gelmesine izin verilmesi ve Telsizleriyle haberleşme izni verilmesi.

BCA: 30..18.1.2/ 118.104..17/ 76-1242

15 Mart Antepfıstığı ihracatının de-netlenmesine dair tüzük yayımlandı.

3/7752 sayı ve 12.7.1948 tarihli Bakanlar Kurulu Ka-rarı ile onaylanan Tüzüğün yürülüğe konulmasına ka-rar verilmiştir.

RG

18 Mart Dahiliye memurları kanu-nunda değişiklik yapıldı.

5354 sayılı kanunla gerçekleştirilen değişiklik Dahi-liye memurluklarına intisap ve terfi ile ilgilidir.

RG

18 Mart Köy Enstitüleri Kanununun 9 uncu maddesinin değişti-rilmesi hakkında 5352 sayı-lı kanun yayımlandı.

22.4.1940 tarihli ve 3803 sayılı kanunun 9. maddesi değiştirilmiştir: Köy enstitüsü mezunu öğretmenlerin eylemli askerlik hizmetleri esnasında kayıtları silin-meyeceği gibi kendilerine, 1076 sayılı kanun gere-ğince asteğmenlik veya askeri memurluk tevcihine kadar almakta oldukları ücretin üçte biri verilir.

RG

18 Mart Sağlık ve Sosyal yardım Bakanlığı kuruluş kadroları hakkındaki 4862 sayılı ka-nunda değişiklik yapıldı.

4862 sayılı kanuna bağlı cetvellere bazı kadrolar ek-lenmesi hakkında 5353 sayılı kanun yayımlanması ile Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı kuruluş kadrola-rında görev çeşitleri değişti.

RG

18 Mart Tarım Bakanlığına bağlı bazı okul ve kurulların ida-resi hakkındaki 867 sayılı kanuna ek kanun yayım-landı.

Bafra İlçesinin Karaköy mevkiinde kurulacak olan Karaköy Harası 29 Mayıs 1926 tarihli ve 867 sayılı kanun hükümlerine göre idare edilir.

RG

21 Mart Birleşmiş Milletler İnsan Hakları ve Ana Hürriyetleri Sağlama ve Koruma Türk Grubu, Kamuya yararlı der-neklerden sayılmıştır.

3/8911 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı BCA: 30..18.1.2/ 118.106.. 12./ 13-69; RG 12 Nisan 1949.

1949 Yılı 1109


21 Mart Yeni bucak kuruldu. Mersin İlçesi'ne bağlı Gözne'de bucak teşkilatı ku-ruldu.

BCA: 490..1.0.0/ 505.2028..1/2.BÜRO.

21 Mart Zımpara madeni imtiyazı devrine izin verildi.

Muğla'nın Eskihisar köyünde bulunan ve işletme im-tiyazı Albert Yaşov'a ait olan zımpara madeni imti-yazı İstanbul'da Emil Franko'ya devredildi. 1949 yılında yurtdışına gönderilen ya da iç piyasaya sürülen zımpara cevherlerinden yüzde 5 vergi alın-maktadır.

BCA: 30..18.1.2/ 118.107..10.

23 Mart Genel menfaatlere yararlı dernek satüsü verildi.

Sporcuları Koruma Derneği'nin genel menfaatlere yararlı derneklerden sayılması hakkında Bakanlar Kurulu Kararı yayımlandı.

BCA 30..18.1.2/ 118.103..15/ 13-71.; RG 23 Mart 1949

24 Mart Devlet hesabına yabancı memleketlerde okuyan öğ-rencilere verilecek aylık ödenek Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlendi.

3/8879 sayılı BKK ile tespit edilen aylık ödenek, en yüksek 500 Lira (Çin) ve en düşük 300 Lira (Avus-turya, Lübnan) olmuştur.

RG

24 Mart İsrail Devletinin derhal ta-nınmasına Bakanlar Kuru-lunca karar verilmiştir.

İsrail Devleti 14 Mayıs 1948 tarihinde kurulmuştu. RG 1 Nisan 1949

26 Mart İskele, rıhtım ve nehir ge-çitlerinden alınacak tarife-ler Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlendi.

İl özel idareleriyle belediyelerin ellerinde bulunan is-kele, rıhtım ve nehir geçitlerinden 1949 yılı içinde alınacak vergi ve ücretlerin yer aldığı tarifeler ilan oldu. 3/8993 sayılı BKK).

RG 22 Nisan 1949

28 Mart İstanbul Milletvekili Dr. Akil Muhtar Özden'in vefa-tı üzerine yeni milletvekili seçilmesine karar verildi.

16 Ekim 1949 tarihinde Milletvekili ara seçimleri yapıldı.

BCA: 30..10.0.0/ 77.509..27/8466.

28 Mart Türk Parası kıymetini ko-ruma hakkındaki 13 sayılı karara ilişkin tebliğ yayın-landı.

RG

29 Mart Türkiye Cumhuriyeti Hü-kümeti ile Amerika Birle-şik Devletleri Hükümeti Ajanı sıfatiyle hareket eden Export-Import Bankası ara-sında 2 Kasım 1948 tari-hinde akdolunan 30 milyon Dolarlık Kredi Anlaşması-nın onanmasına dair olan 5282 sayılı Kanuna ek ka-nun yayımlandı.

Kredi miktarı 38 milyon dolar olarak değiştirilmiştir. RG

30 Mart Amerikan Askeri Yardım Kurulu uzmanına seyahat izni verildi.

Amerikan Askeri Yardım Kurulu uzmanı Dz. Bnb. Jerry C. South'un görevi icabı Trakya karayollarında seyahatine izin verilmesi.

BCA: 30..18.1.2/119.25..15/54-64



30 Mart Avrupa Memleketleri Ara-sında Ödeme ve Takas An-laşması ve eklerinin ve bu anlaşmanın geçici olarak uygulanmasına dair olan Protokol onanması hakkın-da kanun yayımlandı.

Türkiye, Avusturya, Belçika, Danimarka, Fransa, Yunanistan, İrlanda, İzlanda, İtalya, Luksemburg, Norveç, Hollanda, Portekiz, Birleşik Krallık, İsveç, İsviçre ve Almanya'nın Fransa, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devleri işgali altındaki bölgeler Baş Komutanları ve Serbest Triyeste Ülkesi İngiliz ve Amerikan bölgesi komutanı arasında Paris'te 16 Ekim 1948 tarihinde imzalanan anlaşmayı onaylanan 5358 sayılı kanun 25 .3. 1949 tarihinde TBMM tara-fından kabul edilmiştir.

RG

30 Mart İngiliz Deniz Kuvvetleri'ne mensup Newcastle gemisi-nin 29.4.1949-2.5.1949 ta-rihleri arasında İskenderun Limanı'na yapacağı ziyaret ile telsiz haberleşmelerine izin verilmesi.

BCA: 30..18.1.2/ 119.25..12/76-1250

30 Mart Milli Eğitim Bakanlığı ve Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığında atamalar ya-pıldı.

Çorum Milli Eğitim Müdürlüğüne Diyarbakır Milli Eğitim Müdürü Halil Turgut tayin olmuştur. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Sağlık İşleri Genel Mü-dürü Dr. Nail Karabuda, Bakanlık Müsteşar Muavin-liğine 100 lira maaşla naklen tayin oldu.

RG 6 Nisan 1949

30 Mart Ordudan ihraç vakası Zimmet suçundan mahkum olan Top. Tğm. Hamid Behiç Egen'in ordudan ihracı ile yedek subaylık hak-kının kaldırılmasına karar verildi.

BCA: 30..11.1.0/ 204.8..19.

30 Mart Yaş haddini doldurmuş olan Sayıştay Başkanı Sey-fi Oran'ın görev süresi uza-tılmıştır.

Seyfi Oran, 1948'de de görev süresi uzatılmıştı. BCA: 30..10.0.0/ 5.27..9./5146

30 Mart Sayıştay Başkanı Seyfi Oran'ın görev süresi uzatıldı.

BCA

31 Mart Merkez Bankası Genel Müdürlüğüne tayin yapıldı.

İstanbul Milletvekili Sadi Bekter'in tayinine karar ve-rildi 3/8965 sayı ve 31.3.1949 tarihli BKK).

RG 5 Nisan 1949

1 Nisan Çanakkale Milletvekili Ni-yazi Çıtakoğlu'nun Millet-vekilliği dokunulmazlığının kaldırılmasına gerek olma-dığına dair TBMM kararı alındı.

Hükümetin manevi şahsiyetini tahkir mahiyette yazı-lardan dolayı Başkent gazetesi sorumlularından ol-ması nedeniyle Çanakkale Milletvekili B; Niyazi Çıtakoğlu'na isnat edilen suç hakkında dokunulmaz-lığının kaldırılmasına gerek olmadığı yönünde karar alınmıştır. (Karar No. 1641)

RG 11 Nisan 1949

1 Nisan Erzincan İline bağlı Tercan İlçesi dar topraklı bölge olarak tespit edildi.

21.3.1949 tarih ve 3/8926 sayılı Bakanlar Kurulu Ka-rarı.

RG

2 Nisan Kurmay Yarbay Bahri Gökdeniz'in atanma tarihi hakkında TBMM kararı alındı.

Kurmay Yarbay Bahri Gökdeniz'in nasp (atanma) ta-rihinin düzeltilmesi için yaptığı başvurular reddedi-lince TBMM'ye müracaat etmiştir. Başvurunun ince-lenmesine gerek olmadığına karar verildi.

RG

4 Nisan 1942 Yılı Kesinhesap Ka-nunu yayımlandı.

1942 yılı genel giderleri 918509735 Lira iken genel gelirler 983777352 Lira olarak kesinleşmiştir.

RG

1949 Yılı 1111


4 Nisan Devlet memurları aylıkları-nın tevhit ve teadülüne dair olan 3656 sayılı kanuna bağlı cetvellerde değişiklik kabul edildi.

5360 sayılı bu kanunla, Gümrük ve Tekel Bakanlığı-na ait Müsteşar Muavinliği kadrosu kaldırılmıştır.

RG 13 Nisan 1949

5 Nisan Çini İmalatında kullanıl-mak üzere başkaları hesa-bına ücretle yapılan bazı işlerin muamele vergisi matrahı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlendi.

Çini işlerinde toprak öğütme, bazı maddeleri sır hali-ne getirme gibi tanımlı işlemlerin muamele vergisi matrahının bu işler karşılığında alınan ücret olarak belirlenmesi kararlaştırılmıştır.(3/8922 sayı ve 21.3.1949 tarihli BKK).

RG

6 Nisan Ankara Sular İdaresi kurul-du.

5363 sayılı Ankara su tesisatının Belediyeye devri ve işletilmesi hakkında kanunla, Ankara Belediyesine bağlı olmak üzere " Ankara Sular İdaresi" adı ile tü-zelkişiliği haiz ve özel hukuk hükümlerine tabi bir idare kurulmuştur. TBMM Kabul Tarihi: 6.4.1949

RG 9 Nisan 1949

6 Nisan Bayındırlık Bakanlığı yur-dun su kaynaklarını etüd ettirmeye karar vermiş ve bir Amerikalı uzman kuru-luş bu işle görevlendirmiş-tir.

Amerikan kuruluşu 4 uzmanı Ankara'ya göndermiş-tir. Bu uzmanlar, yurdun muhtelif yerlerinde incele-meler yaparak yer altı su kaynaklarını tespit edecek-lerdir ve bu sularla yapılacak sulamanın gelişmeye en uygun olduğu yerler tespit edilecektir. Bu heyet ilk planda Urfa ve Mardin'de çalışmalara başlayacaktır.

Ayın Tarihi

6 Nisan Birleşmiş Milletler "İnsan Hakları Evrensel Beyan-namesi" Bakanlar Kurulun-ca kabul edilmiştir.

BM Genel Kurulu'nun 10.12.1948 tarihli ve 217 (111) sayılı kararıyla kabul edilen İnsan Hakları Ev-rensel Beyannamesinin, okullarda okutulmasına ve yorumlanmasına ve beyanname hakkında radyo ve gazetelerde yazıların yazılmasına Bakanlar Kurulun-ca karar verilmiştir (3/9119 sayılı BKK).

RG 27 Mayıs 1949

6 Nisan Dışarıdan getirilecek ma-deni su boruları ile aksam-larından vergi alınmaması ile ilgili 2268 sayılı Ka-nunda değişiklik TBMM'de kabul edildi.

Köy, kasaba ve şehirlerde genel ihtiyaca cevane yapı-lacak sular için kullanılan malzemelerle ilgili vergi indirimini düzenleyen madde değiştirildi.

RG 9 Nisan 1949

6 Nisan Padova Üniversitesi Ceza Hukuku Profesörü ve İtal-yan Meclisi Adalet Komis-yonu Başkanı Ordinaryüs Profesür Gius-eppe Bettiol "klasizm ile poizitivizm arasındaki tezat" konulu bir konferans vermiştir.

Türk Hukuk Kurumu'nun davetlisi olarak gelen Prof. Bettiol'un konuşması milletvekilleri, yargıtay başkan ve üyeleri ile fakülte öğretim üyeleri tarafından ilgiy-le karşılanmıştır.

Ayın Tarihi

6 Nisan Polatlı'da tarım üretim ko-operatifi kurulmasına izin verildi.

1949 yılında kurulan üretim kooepratifleri: Polatlı Numune Tarım İstihsal Kooperatifi; Keskin'de Mah-dut Mesuliyetli Keskin Zirai İstihsal Kooperatifi; Merkezi Ankara olan Arı, Tavşan Vesair Kümes Hayvanları Yetiştirme, Zirai Teşebbüs Kooperatifi; Çorum'da Kavak Yetiştirme Tarım Kooperatifi; Si-nop Balık Avcıları İstihsal, Kredi, İşletme ve Satış Kooperatifi;

BCA: 30..18.1.2/ 119.25..20/10-391.



6 Nisan Tokat Emet'te dokumacılık üzerine küçük zanaatkar kooperatifi kuruldu.

1949 yılında kurulan küçük zanaatkar kooperatifleri: Merkezi Emet olmak üzere Emet Tokat Dokumacılık Küçük Sanat Kooperatifi; Akyoma Küçük Sanat Ko-operatifi; Ödemiş'te Ayakkabıcılar Küçük Sanat Ko-operatif Ortaklığı; Uşak Tabak Esnafı Küçük Sanat Kooperatifi.

BCA: 30..18.1.2/ 119.26..10/ 10-394

7 Nisan Adalet Bakanlığında ata-malar yapıldı.

Yargıçlıklara, ceza mahkemeleri başkanlıklarına, c. savcılıklarına, yargıç yardımcılıklarına atamalar ya-pıldı.

RG 14 Nisan 1949

7 Nisan At yarışları hakkında yö-netmelik yayımlandı.

904 sayılı Islahı Hayvanat Kanununun sureti tatbikini gösteren talimatnameye ek At Yarışları hakkında Muvakkat Yönetmelik Tarım Bakanlığı tarafından yayımlanmıştır.

RG

7 Nisan Ordudan ihraç vakası "İffetsiz bir kadınla evlilik bağını devam ettirmek" suçundan ceza alan Kd. P. Yzb. İbrahim Arıkan'ın ordudan ihracı ve emekliye sevkine karar verildi.

BCA: 30..11.1.0/ 204.10..1.

8 Nisan Duyunu-u Umumiye Mec-lisi ile yapılacak hesaplaş-ma için Paris'e gönderile-cek olanlara gündelik ve-rildi.

1940 yılında Cumhuriyet yönetimi, bu kurumla iliş-kisini Bakanlar kurulu Kararı ile kesmiştir. Ancak, karşı taraf buna itiraz etmiştir. 1950 yılında imzala-nan bir protokolle, kurum ile ilişki resmi olarak sona ermiştir. 1950 yılında Osmanlı Duyun-u Umumiyesi hamillerinin mümessilleri arasında imzalanan proto-kol gereğince Hükümetimize devri kararlaştırılan, Paris'teki bina hazineye devredilmiştir. "Eski Osman-lı İmparatorluğunun Taksime uğrayan Duyunu Umumiye Meclisi ile cereyan eden müzakere 4. 8. 1948 tarihinde nihayet bulmuş ve mezkur Meclis bu borçlarımızın mukavelelerine uygun olarak itfa edil-diğini bütün alacaklılar namına kabul eylediği gibi İdaresi zamanına ait olarak yapılacak hesaplaşma ne-ticesinde 1933 senesinden beri faiz ve mürettebat olarak tahsil ettiği yıl taksitlerinden nezdinde kalmış olan bakayayı iade ve mezkur yıllara ait müsbit evra-kı ita etmeği taahhüt etmiş ve şimdiden alelhesap ba-zı tediyatta bulunmuştur. Bu hususta imzalanan pro-tokol gereğince maruz hesaplaşma işine 15.2.1949 tarihinde iptidar olunması kabul edilmiş olmakla be-raber gerekli hazırlıkların bu tarihte ikmal edileme-miş olması hasebi ile mezkur tarih, yine Konsey'in mütabakatı ile en geç 15.5.1949 olarak tesbit edilmiş ve bahsi geçen hesaplaşmanın ifası ve belgelerinin tesellüm, imha ve ledelicap nakli için 5262 sayılı ka-nunla Amortisman Sandığına yeter miktarda ödenek verlimiş bulunmaktadır." Bu konuda dördü Maliye Bakanlığından dördü ise Sandik'tan seçilecek sekiz memurun hesaplaşma için görevlendirilmesine ve Pa-ris'e gitmelerine izin verilmiştir.

BCA: 30..18.1.2/ 119.27..9./ 47-447; YÖS; Maliye Bakanlığı Hazine Genel Mü-dürlüğü Muamelat, Sayı: 12911, 7 Nisan 1949; Başbakanlık Muamelat Umum Müdürlüğü, 3/9048 sayılı belge.

8 Nisan İstanbul Limanına Ameri-kan muhriplerinin girmesi-ne izin verildi.

Amerikan Kennedy ve Rush muhriplerinin İstanbul Limanı'na gelmesine ve buralarda telsizleriyle haber-leşmelerine izin verilmesi.

BCA

8 Nisan Maliye Teftiş Kurulu, PTT İşletme Genel Müdürlüğü kadrosuna yapılan atamalar yayımlandı.

RG

1949 Yılı 1113


8 Nisan Şirketi Hayriye'nin satın alınmasına dair olan söz-leşmenin onanması hakkın-daki 4697 sayılı kanuna bir fıkra eklenmesine dair ka-nun yayımlandı.

Ortaklık emekli sandığından emekli, sakat, dul yetim aylığı alanlar ile Devlet Denizyolları ve Limanları İş-letme kadrosuna alınmamış olanların aylıklarından belli bir oranda kesilmek üzere ödeneklerinin deva-mını düzenleyen kanun.

RG

9 Nisan NATO Washington Ant-laşması ile kuruldu.

Türkiye ve Yunanistan 1952 yılında eş zamanlı ola-rak NATO'ya girdiler.

Ayın Tarihi

9 Nisan Ankara Su Tesisatının Be-lediyeye Devri ve İşletil-mesi hakkında kanun ya-yımlandı.

Bu kanunla Ankara Belediyesine bağlı olmak üzere Ankara Sular İdaresi adında bir kurum kurulmuştur.

RG

9 Nisan Balıkesir Veremle Savaş Derneği, Bakanlar Kurulu Kararı ile genel menfaatle-re yarar derneklerden sa-yılmıştır. (3/9033sayılı BKK kararı).

Ayrıca, Konya Veremle Savaş Derneği, Bakanlar Kurulu Kararı ile genel menfaatlere yarar dernekler-den sayıldı (BKK: 3/9030).

BCA: 30..18.1.2/ 119.26..19/13-70.

9 Nisan Bazı kimyevi müstahsalların hangi tarife pozisyonlarına uygulana-cağını gösteren cetvelin yü-rürlükten kaldırılması hak-kındaki kararın onanmasına dair kanun yayımlandı.

Türkiye ve ticaret ve seyrisefain antlaşması imzala-yan devletlerden yurdumuza gelecek bazı malların gümrük vergilerinde indirime olanak sağlayan Ba-kanlar Kurulu Kararında (29.3.1945 tarih ve 3/2390 sayı) belirtilen listenin kaldırılması hakkındaki 3/4614 sayı ve 4.9.1946 tarihli bakanlar Kurulu Ka-rarı onanmıştır.

RG

9 Nisan Burdur İlinin Yeşilova ilçe-sine bağlı Müslümler kö-yünde Krom madeni işle-tilmesine izin verildi.

Madenden yüzde 10 nispetinde vergi alınmasına ve bu yerlerde maden işletilmesi Bakanlar kurulunca karar-laştırılmıştır. (3/8933 sayı ve 21.3.1949 tarihli BKK). 1949 yılı içinde 499 arama ruhsatnamesi ve 6 adet maden imtiyazı verilmiştir.

RG

9 Nisan İdari sınır değişikliği yapıl-dı.

İzmir'in Tire ilçesine bağlı Selatin köyü, Aydın'a bağlandı.

BCA: 30..11.1.0/ 204.10..4.

9 Nisan İdari sınır değişikliği: Bu-cak merkezi değiştirildi.

Balıkesir'in Sındırgı ilçesine bağlı Kille köyü Bigadiç ilçesine bağlandı; Çanakkale'ye bağlı Derbentbaşı köyü Ezine ilçesine bağlandı; Ağrı'nın Eleşkirt ilçe-sine bağlı Amat, Keşiş ve Soğan köyler, Ağrı Merkez bucağına bağlandı; Yozgat'a bağlı Fuadiye köyü, Çe-kerek ilçesine bağlandı; Kastamonu'nun Abana ilçe-sine bağlı Evrenye, Namazgah, Keti, Kazla, Çerçille ve Zerveli köyleri İnebolu ilcesine bağlandı; Sivas'ın Hafik İlçesi Mamuğa bucağına bağlı Kızılkavraz kö-yü Sivas merkezine bağlandı; Hatay'ın Samandağ il-çesine bağlı Meydancık köyü, Hıdırbey bucağına bağlandı; Balıkesir'in Kireç bucağına bağlı Karagöz köyü Kepsut bucağına bağlandı; Bolu'nun Seben il-çesine bağlı Sığırkuyruğu köyü, Bolu Merkez ilçesi-ne bağlandı; Ardin'e bağlı Keferbi ve Derömer köyle-ri Midyat ilçesine bağlandı; İzmir'in Küçükbahçe bu-cağı merkezi Parlak köyünden, Küçükbahçe köyüne nakledildi.

BCA: 30..11.1.0/ 204.10..5.; RG 29 Nisan 1949



9 Nisan İstanbul Tıp Fakültesi ile Ankara Tıp Fakültesi ara-sında "Kadınlar doktor ol-malı mıdır?" konulu bir münazara yapıldı.

Münazarada, İstanbul Tıp Fakültesinden gelen ve ka-dınlardan oluşan ekip, "kadınlar doktor olmalıdır" te-zini savunmuşlardır. Neticede, Ankara Tıp Fakültesi ekibi münazarayı kazanmıştır.

Ayın Tarihi

9 Nisan Teknik Ziraat ve Teknik Bahçıvanlık Okulları hak-kındaki 4486 sayılı kanun-da yapılan değişiklik ya-yımlandı.

Değişiklik 6.4.1949 tarihinde kabul edilen 5362 sayı-lı kanunla, 17 ve 19ncu maddelerin kaldırılması ile yapılmıştır.

RG

11 Nisan Dilekçe komisyonu tarafın-dan Bakanlıklara gönderi-len dilekçelerin, uzun süre cevapsız kaldığı hakkında tamim yayınlandı.

Tamimin içeriği, Dilekçe Komisyonu tarafından muhtelif tarihlerde gönderilip yanıt verilmemiş di-lekçeler hakkında Büyük Millet Meclisi Başkanlığın-dan alınan 24.3.1949 tarih ve 4779/1949 tarihli yazısı ve eki listesinde yer alan dilekçelerin acilen cevap-landırılması ve sonucunda bilgi verilmesi konusunu kapsamaktadır.

BCA: 30..10.0.0/ 15.85..4./ 1397

11 Nisan Ticaret ve Ekonomi Bakan-lığı'nda 1949-1950 mahsul ve ihracat rejiminin tespiti için büyük bir toplantı ya-pılmıştır.

Toplantıya İstanbul ve Ankara Üniversitelerinden, Siyasal Bilgiler Okulundan, İstanbul Yüksek Ticaret ve İktisat, İzmir Yüksek Ticaret Okullarından seçilen profesörlerle, Dışişleri Bakanlığı İktisat ve Ticaret Dairesi, Maliye Bakanlığı Hazine Umum Müdürlüğü, Tarım Bakanlığı ve Devlet Bakanlığı, Cumhuriyet Merkez Bankası temsilcileri, İstanbul, İzmir, Mersin, Adana, Bursa, Samsun, Trabzon ve Ankara Ticaret odaları, İstanbul, İzmir Sanayi Birlikleri, İstanbul Tüccar Derneği, İstanbul, İzmir ve Mersin ihracatçı-ları adına gelen ticaret ve sanayi erbabı, İstanbul İz-mir Ticaret Odaları, ihracatçı birliklerin genel sekre-terleri, İstanbul, İzmir Bölge Ticaret Müdürlükleri iş-tirak etmektedirler. Toplantıyı açan Ekonomi Bakanı Cemil Sait Barlas, ihraç fiyatlarının Avrupa'ya göre çok yüksek olduğu-nu, bu yolda ne gibi tedbirler alınacağı konusu üze-rinde durulacağını belirtmiştir.

Ayın Tarihi

12 Nisan İdari sınır değişikliği: Köy bağlılıkları değişti.

Diyarbakır İlinin Eğil İlçesi Dicle Bucağına bağlı 4 köyün mahalleleri Diyarbakır Merkez Bucağına bağ-landı.

RG 27 Nisan 1949


Manisa ili Demirci ilçesinin Yarbasan Bucağına bağlı Karacahisar Köyü Kütahya ili Simav ilçesinin Mer-kez Bucağına bağlanmıştır.

RG 29 Nisan1949


Kastamonu'ya bağlı Çatak köyünün, Çankırı ili Kur-şunlu ilçesine;Bursa'ya bağlı Köseler köyünün, Kü-tahya 'nın Tavşanlı ilçesine; Manisa'ya bağlı Karacahisar köyünün, Kütahya'nın Simav ilçesine; Manisa'nın Soma ilçesine bağlı Taştepe köyünün, İzmir'in Kınık ilçesine; Sivas'ın Deliilyas bucağına bağlı Şeyhderdiyar köyünün merkez ilçeye; Sivas'ın Yıldızeli ilçesi Sekücek köyü, Tokat'ın Artova ilçesi-nin Sulusaray bucağına; Diyarbakır'ın Eğil ilçesinin Tilhan, Ciksor, Mermer ve Harbecin köylerini Diyar-bakır'ın Merkez bucağına; İzmir'in Bayındır ilçesi

BCA: 30..11.1.0/ 204.10..16.

1949 Yılı 1115


Merkez bucağına bağlı Derebaşı köyünün Tire ilçesi Merkez bucağına; Aydın'ın Germencik ilçesi Merkez bucağına bağlı Akmescit köyünün, İzmir'in Tire ilçe-sinin Merkez bucağına; Konya'nın Akşehir ilçesinin Yunak bucağına bağlı Uzunbeyli, Yüzükbaşı, Tüfenkcioğlu ve Hacıosmanoğlu köylerinin, Anka-ra'nın Polatlı ilçesininYenimemetli bucağına; Bursa'-nın Karacabey ilçesine bağlı Çakıl köyünün, Balıke-sir'in Bandırma ilçesi Merkez bucağına ; Çanakkale'-nin Biga ilçesine bağlı Danapınar köyünün, Çan ilçe-sinin Merkez bucağına; Çanakkale'nin Lapseki ilçe-sine bağlı Ramazanlar köyünün, Biga ilçesinin Gündoğdu bucağına bağlanmasına karar verildi.

13 Nisan Ekonomi ve Ticaret Bakan-lığının tebliği yayınlandı.

Tebliğde, yurtiçinde özel fabrikalarda üretilen pamuk ipliklerinin satış fiyatları ilan edilmiştir.

RG

13 Nisan Türk Kadın Birliği kuruldu. Birliğin Mevhibe İnönü'nün fahri başkanlığında bu-lunan müteşebbis heyeti birliğin kuruluşuna ait be-yannameyi bugün vilayete vermiştir. Birliğin Müte-şebbis heyeti İzmir Milletvekili Latife Bekir Çeyrekbaşı, Seyhan Milletvekili Doktor Makbule Dıblan, Ankara Milletvekili Mebrure Asoley, Kamile Erim, Meriman Sirer, Aliye bayizit, Lamia Fenmen, Mediha Eldem, Nacile Biren'den müteşekkildir.

Ayın Tarihi

13 Nisan Türkiye Milli Talebe Fede-rasyonu kurulmuştur.

Federasyon, üniversite ve yüksek okul talebe birlikle-rinin birleşmeleriyle meydana gelmiştir.

Ayın Tarihi

14 Nisan 17 Gençlik Klübünün ku-rulmasına karar verildi.

Klüplerin, Beden Terbiyesi Teşkilatı tarafından ku-rulmaktadır.

RG

14 Nisan Antikomünizm propagan-dası içeren bir kitap Başba-kanlıkça satın alındı.

Anti komünizm propagandası içeren Dünya İşçileri-ne Mektup adlı kitap, Başbakanlık'a bağlı genel mü-dürlükler tarafından satın alınmasına karar verildi.

BCA: 30..10.0.0/210.429..1

14 Nisan İdari sınır değişikliği: Bazı köylerin bağlılıkları değişti.

Diyarbakır'ın Eğil ilçesine bağlı Neribiağan, Neribicimsak, Neribiçolağan, Neribialyan ve Neribiyusufan köylerinin Lice ilçesinin Hani bucağı-na bağlanması.

BCA: 30..11.1.0/ 205.11..3.

15 Nisan Hatay İli Beşirler civarın-daki krom madenindeki Ayşe ve Şakip Seden'e ait hisselerin işletilmesi imti-yazı Abdullah ve Sadullah Bilgin'e devredildi.

Hatay ilinde Ayşe ve Şakip Seden'e ait olan Hatay ili Kuyuluk bölgesindeki krom madeni; Hatay ili Domuzburnu bölgesindeki krom madeni; Hatay ili Tahtaçay yöresindeki krom madeni hisseleri Ayşe Seden ve Şakir Seden'e ait hissenin Abdullah Bilgin ile Sadullah Bilgin'e devredildi.

BCA: 30..18.1.2/ 119.27..16/ 64-24

15 Nisan Hava meydanları, pist, han-gar, işletme binaları gibi te-sislerinin yapımı görevi 5367 sayılı kanunla Bayın-dırlık Bakanlığı'na verildi.

5367 sayılı bilumum hava meydan ve limanlarıyla bunlarla ilgili bina ve tesislerin Bayındırlık Bakanlı-ğınca yapılması hakkında Kanun 11.4.1949 tarihinde kabul edilmiştir.

RG

15 Nisan Milli Mensucat Sanayii İş-letme Türk Anonim Ortak-lığı'nın Ana Sözleşmesi'nde değişiklik yapılması.

Milli Mensucat, Adana'daki tarihi ilk dokuma fabri-kasıdır. 1907 yılında kurulan fabrika, özel bir girişim olarak kurulmuş daha sonra Hazineye geçmiştir. 1940'lı yıllarda ise özel sermayenin elindedir.

BCA: 30..18.1.2/ 119.28..5/ 9-166



15 Nisan Verem Savaşı hakkında kanun yayımlandı.

5368 sayılı Kanuna göre, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'nca gerekli görülecek yerlerde verem savaş teşkilatı kurulacak ve özel idareler, belediyeler ve ve-rem savaş derneklerince kurulmuş sanatoryum, pre-vantoryum ve dispanserlerinin faaliyetlerinin devamı için yardım edecektir.

RG

16 Nisan Cumhurbaşkanı İsmet İnö-nü Çankırı'ya gitmek üzere özel trenle Ankara'dan ha-reket etmişlerdir.

İsmet İnönü 17 Nisan'da Çankırı'ya varmıştır. Çankı-rı'yı gezdikten sonra, İnönü Çerkeş'e gitmek üzere yola çıkmıştır.

Ayın Tarihi

16 Nisan Darüşşafakanın 74. yıldö-nümü kutlandı.

Ayın Tarihi

18 Nisan Eczacılar ve eczaneler hak-kındaki 964 sayılı kanunun 16.ncı maddesinin yorum-lanmasına gerek olmadığı-na dair TBMM kararı ya-yımlandı.

Milletvekilliğinin memuriyet olmadığına, milletve-killerinin avukatlık, doktorluk, eczanelerini mesul müdür ile idare ettiklerine nazaran bir milletvekili eczacının 964 sayılı kanuna uyarak eczane açmasına bir engel olmadığı sonucuna varılmıştır. Kanunun 16. maddesinin başka şekilde yorumlanmasına yer olma-dığına karar verilmiştir.

RG

18 Nisan İdari sınır değişikliği yapıl-dı.

Bazı köylerin idari bünye ve bağlılıklarında meyda-na gelen değişiklikleri kapsamaktadır. 4 köyün bağlı-lıkları değiştirilirken 5 mahalle bağımsız köy haline getirilmiştir.

RG

19 Nisan Adalet Bakanlığında ata-malar yapıldı.

Ceza yargıçlığına, C. Savcılıklarına, sorgu yargıçlık-larına, yargıç yardımcılıklarına atamalar yapıldı.

RG

19 Nisan Cumhurbaşkanı İsmet İnö-nü Kastamonu'yu ziyaret etti.

Cumhurbaşkanı İnönü, Kastamonu'da Devrekani il-çesine geçmiştir. Devrekani'nin altmış köyünden ellibirinde okul olması ve 19 bin nüfuslu kazanın 1600 küsur ilk öğretim öğrencisinin bulunması Cum-hurbaşkanının dikkatini çekmiş ve memnun etmiştir. Öte yandan Devrekani kadınları, Cumhurbaşkanına sorunlarını arz etmek için erkeklerine öncülük etmiş-lerdir. Hanımlar dokuma araçlarını Cumhurbaşkanına teferruatı ile göstererek bunların ıslahına ve kooperatif teşkiline dair dileklerini iletmişlerdir. Cumhurbaşkanı, daha sonra Gülköy Köy Enstitüsü'nü ziyaret etmiştir.

Ayın Tarihi

20 Nisan Genel menfaatlere yararlı dernek satüsü

Türkiye Anıtlar Derneği, genel menfaatlere faydalı dernek statüsüne girdi.

BCA: 30..18.1.2/ 119.30..2./ 13-68

20 Nisan Milli Eğitim Bakanlığında fazla mesai ücreti uygula-masına başlandı.

Milli Eğitim Bakanlığı'nca yayınlanan klasik eserler-le ilgili işlerde mesai saatleri dışında çalışacak me-murlara ücret verilmesine karar verildi.

BCA: 30..18.1.2/119.31..17/21-94.

21 Nisan Cumhurbaşkanı Taşköprü'-yü ziyaret etti ve kendir fabrikalarını gezdi.

22 Nisan'da Gerze'ye motorla geçmiştir. Ayın Tarihi

22 Nisan Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğün-den iki tamim yayınlandı.

Birinci Tamim, Deniz Sağlık Bildirimi usulünün tat-biki hakkındadır. İkinci tamim ise Hava gemisi sağlık bildirimi usulünün tatbiki hakkındandır.

RG

1949 Yılı 1117


22 Nisan Tespit edilen et fiyatlarının uygulanacağı iller belirlen-di.

12.4.1949 tarihli RG'de ile yayımlanan k/775 sayılı Kooordinasyon Heyeti kararı gereğince Belediyece tespit ve ilan edilen et fiyatları hakkında Milli Ko-runma Kanununun 31. maddesi gereğince yasağın uygulanacağı belediyeler, Ankara, İstanbul, İzmir, Zonguldak belediyeleri olarak tayin edilmiştir.

RG

24 Nisan Cumhurbaşkanı İsmet İnö-nü Küre ve İnebolu ilçele-rini ziyaret etti.

Küre ve İnebolu'dan akşam Kastamonu'ya geçmiştir. Ayın Tarihi

25 Nisan 5370 sayılı Pasaport Kanu-nuna bazı maddeler eklen-mesine dair Kanun yayım-landı.

3519 sayılı Pasaport Kanununda yapılan değişiklik, Osmanlı Hanedanından olmayıp bu hanedan azasın-dan biriyle evlenmiş ve ölüm veya boşanma sebebiy-le dul kalmış ve çocuğu bulunmayan erkek ve kadın-ların Türkiye'ye gelmelerine Bakanlar Kurulu Kara-rıyla izin verilmesine olanak sağlamıştır.

RG

25 Nisan 5371 sayılı Vatandaşlık Kanununa bazı maddeler eklenmesine dair Kanun yayımlandı.

Vatandaşlık Kanununa yapılan ekleme, 5370 sayılı Pasaport Kanununa bazı maddeler eklenmesine dair olan kanunla ilişkilidir: Yurda dönmelerine izin veri-len kimselerin o kanunda yazılı kayıtlar dahilinde va-tandaşlığa alınmasına Bakanlar Kurulu karar verme-ğe yetkilidir.

RG

25 Nisan Cumhurbaşkanı Tosya'ya geçti.

Cumhurbaşkanı'nın Tosya'dan sonra aynı gün Kas-tamonu'ya bağlı Araç ilçesine ve bir gün sonra da Safranbolu ve Karabük'e geçmiştir.

Ayın Tarihi

25 Nisan Gölcük ve İstanbul bölgele-rine gelecek 4 Amerikan destroyerine giriş izni verildi.

BCA: 30..18.1.2/ 119.32..15.

25 Nisan Ordudan ihraç vakaları Nikahsız bir kadınla yaşamaktan suçlu Dr. Yzb. Halit Turgay Özbay'ın ordudan ihracı ve emekliye sevki; Çeşitli suçlardan ceza alan P. Yzb. Fethi Karul'un or-dudan ihracı ve emekliye sevki; Hırsızlık suçundan ceza alan Hesap Memuru Reşit Taner'in ordudan ih-racı ve emekliye sevki.

BCA: Tarih: 30..11.1.0/ 205.12..6.

27 Nisan 5372 sayılı Ticaret ve Sa-nayi Odalarıyla Esnaf Oda-ları ve Ticaret Borsaları se-çimlerine ait müddetin uza-tılması hakkında Kanun yayımlandı.

Bu odaların organlarının seçim süresini bir yıl uzat-maya Ticaret ve Ekonomi Bakanı yetkilidir.

RG

27 Nisan Cumhurbaşkanı İsmet İnö-nü Zonguldak'a geldi.

Römorkörle Ereğli'ye hareket etmişlerdir. Ereğli'de liman tesislerini gezdikten öğleden sonra Kozlu'ya gelen Cumhurbaşkanı yeni açılmakta olan Uzun Mehmet kuyularını, işçi mahallesini, işçilerin yatak ve yemek yerleriyle banyo dairelerini ve Havza'nın sosyal tesislerini görmüşler, işçilerle görüşmüşler ve akşamüstü Zonguldak'a dönmüşlerdir.

Ayın Tarihi

27 Nisan Posta Telgraf ve Telefon İşletme Genel Müdürlüğü-ne ait kabloları tahrip eden Amerikan bandıralı gemi ile anlaşma yoluna gidilecek.

Amerikan bandıralı Gasper S. Yast gemisinin İstan-bul'da Posta telgraf ve Telefon İşletme Genel Müdür-lüğü'ne ait kabloların tahribinden ötürü açılan dava-nın sulh yoluyla halledilmesine karar verildi.

BCA: 30..18.1.2/ 119.34..1/ 80-196



28 Nisan Ticaret Eski Bakanı Atif İnan hakkında soruşturma yapmak üzere kurulan Karma Komisyonun görev süresinin uzatılmasına dair TBMM kararı alındı.

Ticaret eski Bakanı Atif İnan hakkında soruşturma yapmak ve iki ayda işini bitirmek üzere 4.6.1948 ta-rihli ve 1607 sayılı kararla kurulan ve 1620 ve 1638 sayılı kararlarla görev süresi uzatılan Karma Komis-yonun görev süresinin 25.4.1949 tarihinden itibaren birbuçuk ay daha uzatılmasına karar verilmiştir.

RG

29 Nisan İdari sınır değişikliği yapıl-dı: köy bağlılıkları değişti.

İstanbul'un Çatalca ilçesi Boyalık bucağına bağlı Ha-raççı, Hacımaşlı ve Çilingir köylerinin Eyüp ilçesinin Rami bucağına;Ankara'nın Haymana ilçesi İkizce bucağına bağlı Ücret köyünün Polatlı ilçesinin Te-melli bucağına; Denizli'nin Buldan ilçesine bağlı Ba-hadır ve Güneydamları köylerinin Manisa'nın Alaşe-hir ilçesinin Sarıgöl bucağına bağlanmasına karar ve-rildi.

BCA: 30..11.1.0/ 205.13..1.

29 Nisan Ordudan ihraç vakası Askerlik işlerine hile karıştırmaktan ceza alan P. Yrb. Salahaddin Kutbay'ın ordudan ihracı ve yedek subay-lık hakkının kaldırılması.

BCA: Tarih: 30..11.1.0/ 205.12..19.

29 Nisan Sayıştay Daire Başkanlığına Mehmet Ali Apak seçildi.

1646 sayılı TBMM kararıyla Sayıştay üyesi Mehmet Ali Apak Daire başkanlığına seçilmiştir.

RG

29 Nisan Vakıflar Genel Müdürlü-ğünde görevi suistimal va-kası.

Gerçek dışı hakediş raporu hazırlayan Vakıflar Genel Müdürlüğü İnşaat Müdürü Hurşid Altuncu'nun Ba-kanlık emrine alınması

BCA: 30..11.1.0/ 205.13..6.

30 Nisan Danıştay Birinci Başkanlı-ğına Selahaddin Odabaşoğlu'nu seçildi.

1647 sayılı TBMM kararı. RG

30 Nisan Kütahya Belediye Başkan-lığı'na seçilen Mehmet Çi-ni'nin Başkanlığı onaylandı.

1580 sayılı Belediye Kanunun 89 uncu maddesine tevfikan onanmıştır.

BCA: 30..11.1.0/ 205.13..10.

1 Mayıs Cumhurbaşkanı ve Bayan İngiltere Büyük elçisi David Kelly'i kabul etti.

Büyük elçi David Kelly ve eşi, Türkiye'den ayrılma-dan önce öğle yemeğinde İnönü ve bayan İnönü ile birlikte yemek yediler.

Ayın Tarihi

2 Mayıs Yasa tasarısı Türk Ceza Kanunu'nun bazı maddelerinin değişti-rilmesi hakkında kanun tasarısı.

BCA: 30..18.1.2/ 119.35..1./ 71-1348

3 Mayıs 5373 sayılı Esnaf Dernek-leri ve Esnaf Dernekleri Birlikleri Kanunu yayım-landı.

5373 sayılı kanunla esnaf ile bunların yanında çalı-şanların ilişkilerini düzenleyen kanun, 25.5.1949 ta-rihinde TBMM'de kabul edildi.

RG

3 Mayıs 5375 sayılı Yükseköğrenim Öğrenci Yurtları ve Aşev-leri Kanunu yayımlandı.

03 Mayıs 1949 tarihinde yürürlüğe giren 5375 sayılı Kanun ile "Yurt ve Aşevleri" konusu Milli Eğitim Bakanlığının yönetim ve sorumluluğuna verilmiş, daha sonra 5661 sayılı Kanun ile özel ve tüzel kişile-re ait yurtların açılmasına izin verilmesi, kapatılması ve denetlenmesi bu Bakanlığın görevleri arasına alınmıştır. Yükseköğrenim öğrencilerinin barınma, beslenme ve diğer ihtiyaçlarının giderilmesinde sıkıntılar doğmuş,

RG

1949 Yılı 1119


bu taleplerin karşılanmasında süregelen sıkıntılar karşısında il özel idareleri, belediyeler ile dernekler ve özel kişilerce ticari amaçlarla yurtlar açılmaya başlanmıştır. Ancak; bu şekilde açılmış olan yurtlar yüksek öğrenim öğrencilerinin barınma sorununu çö-zememiştir. Öğrencilerin barınma sorununu çözmek üzere en önemli kurumlaşma, 22 Ağustos 1961 tarihinde yü-rürlüğe giren 351 sayılı Kanun ile Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu'nun kurulması olmuştur.

3 Mayıs Muğla İlçesine bağlı Köy-ceğiz ilçesi, dar topraklı bölge olarak tespit edildi.

3/9078 sayı ve 18.4.1949 tarihli BKK. RG

3 Mayıs Muhtarlık seçimleri ta-mamlandı.

Antalya ve İlçelerinde; Eskişehir'de köy ve mahalle muhtarı seçimleri tamamlandı.

BCA: 490..1.0.0/ 238.943..2.

5 Mayıs Kamuya yararlı dernekler statüsü

Antalya Yayla Suyu Derneği kamuya yararlı dernek-ler statüsüne kabul edildi.

BCA: 30..18.1.2/ 119.39..14/ 13-74

7 Mayıs Hilafetin İlgasına ve Os-manlı Hanedanının Türkiye Memaliki haricine çıkarıl-masına dair olan 431 sayılı kanunun 8 nci maddesi TBMM tarafından yorum-landı.

245 Yorum No'lu açıklamada Hayatta bulunsun bu-lunmasına Osmanlı İmparatorluğunda padişahlık et-miş herhangi bir kimse namına Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde tapuya kayıtlı gayrimenkuller 431 sa-yılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle millete intikal eder.

RG

8 Mayıs Demokrat Parti Taksim Meydanında miting yaptı.

Mitingde konuşmacılar hayat pahalılığını eleştirmiş-tir. Parti Başkanı Celal Bayar rahatsızlığı nedeniyle mitinge katılmadığını telgrafla bildirmiştir.

Ayın Tarihi

10 Mayıs Hatay ili içindeki belediye ve köy idarelerinin Hazine-ye geçen borçlarının affı hakkında kanun yayımlandı.

Antakya, Kırıkhan, Yayladağı, belan belediyeleriyle Nergislik, Atik ve Soğukoluk köylerinin Hazineye geçmiş borçları affedilmiştir.

RG 19 Mayıs 1949

10 Mayıs Köy eğitmenleri için kadro-lar hazırlandı.

Milli Eğitim Bakanlığı'nca açılacak köy eğitmenleri kurslarında çalıştırılacaklara ait kadroların onayı.

BCA: 30..18.1.2/ 119.36..3./ 33-230

11 Mayıs 5383 sayılı Gümrük Kanu-nu TBMM'de kabul edildi.

Cumhuriyet'in ilk Gümrük Kanunu yapıldı. 1947 yı-lında Cenevre’de Gümrük tarifeleri genel Anlaşması (GATT) imzalanarak 1948 yılında yürürlüğe konul-muştu. Bu çalışmalara paralel olarak gümrük mevzu-atının basitleştirilmesi, formalitelerinin azaltılması ve mevzuat uyumunun sağlanması amacıyla yapılan ça-lışmalar sonucu 1950 yılında Brüksel’de Gümrük İş Birliği Konseyi kuruldu. Türkiye bu konseyin ilk ül-keleri arasında yer almıştır.

RG

11 Mayıs Adalet Bakanlığında ata-malar yapıldı.

Ankara ve Erzurum Ağırceza Mahkemesi başkanlık-ları ile bazı hâkim, savcı ve yardımlıkları, üye ve ra-portörlüklerine yapılan tayinler.

BCA: 30..11.1.0/ 205.14..16/ 33-230



14 Mayıs İstanbul Belediyesi hakkın-da soruşturma açıldı.

İstanbul Demokratlarının hayat pahalılığını protesto amacıyla yaptıkları mitingde, Belediye'nin elektrik cereyanını kestiği yolundaki isnad hakkında tahkikat yaptırılmasına karar verildi.

BCA: 30..1.0.0/ 44.257..7.

17 Mayıs Doping muayenesi Yönet-meliği yayımlandı.

Yönetmelikle at yarışlarına katılan atların doping muayene işlemleri düzenlenmiştir.

RG

17 Mayıs Kaymakamlık atamaları üç-lü kararname ile yapıldı.

RG

19 Mayıs Cumhurbaşkanı İsmet İnö-nü Spor ve Gençlik Bayra-mı nedeniyle Atatürk^'ün geçici kabrini ziyaret etmiş daha sonra 19 Mayıs stad-yumuna gitmiştir.

Cumhurbaşkanının bu ziyaretleri sırasında Büyük Millet Meclisi Başkanı Şükrü Saraçoğlu, Başbakan Şemsettin Günaltay, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Nihat Erim gibi bakanlar, CHP Genel Başkan Vekili Hilmi Uran, Demokrat Parti adına Par-ti sekreteri Dr. Cemal Tunca gibi isimler bulunmuş-tur.

Ayın Tarihi

20 Mayıs Cumhurbaşkanı İsmet İnö-nü yeni İngiltere Büyük el-çisi Noel Charles'ı olağan merasim ile kabul etti

Kabul esnasında Dışişleri Bakanlığı Umumi Katibi Büyük elçi Fuat Canım da hazır bulunmuştur.

Ayın Tarihi

20 Mayıs Dışişleri Bakanlığı merkez ve yurtdışı teşkilatında ata-malar yapıldı.

BCA: 30..11.1.0/ 205.15..4.

20 Mayıs İdari sınır değişikliği yapıl-dı.

Hatay'ın Hıdırbey bucağına bağlı Armutlu köyünün Antakya Belediyesi sınırları için alınması.

BCA: 30..11.1.0/ 205.15..13

20 Mayıs Kaymaklık atamaları yapıl-dı.

RG 30 Mayıs 1949

23 Mayıs Muhasebe-i Umumiye Ka-nunu'nun 5. ve 34. madde-sinin değiştirilmesi ve bazı gelir vergilerinde değişiklik yapılması hakkında kanun tasarısı.

BCA: 30..18.1.2/ 119.38..12

24 Mayıs Cumhurbaşkanına genel seçime yönelik bir telgraf geldi.

Kurtalan ilçesi Kongre Başkanı Mehmet Erten'in gü-venilir genel bir seçim yapılması isteğine dair Cum-hurbaşkanı'na çektiği telgraf.

BCA: 30..10.0.0/ 45.290..61.

24 Mayıs Türk Talebe Federasyonu Marmara Lokalinde bir mi-ting hazırlamıştır.

Atina'da yapılan Türk-İtalyan maçında meydana ge-len bir olayı protesto etmek üzere düzenlenen mitingte, Talebe federasyon başkanı Talha ve Hukuk Fakültesinden öğrenciler konuşmuşlardır. Aynı gün, Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğü, Atina’da maç yapması planlanan Vefa Futbol takımının seyahatle-rini iptal etmesini istemiştir.

Ayın Tarihi

26 Mayıs Ordudan ihraç kararının ip-tali

İftira suçundan mahkûm olan Hesap Memuru Ruhi Bilgin'in yeniden yapılan mahkemesinde suçsuz bu-lunduğundan ordudan ihracına ait kararın iptali.

BCA: 30..11.1.0/ 205.15..20.

1949 Yılı 1121


26 Mayıs Ordudan ihraç vakası Hırsızlıktan ceza alan Yd. P. Tğm. Nihat Osturva'nın ordudan ihracı ile yedek subaylık hakkının kaldırıl-ması.

BCA: 30..11.1.0/ 205.15..19.

27 Mayıs 5387 sayılı Korunmaya Muhtaç Çocuklar Hakkında Kanun yayımlandı.

Bu kanun 1957 yılında 6972 Sayılı Korunmaya Muh-taç Çocuklar Hakkındaki 2. Kanun'la yürürlükten kaldırılmış ve yerel yönetimleri, koruma birliklerini kurmak ve korunmaya muhtaç çocuklara bakmakla yükümlü kılındı. 1983'te, Milli Eğitim, Koruma Bir-likleri ve Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından götü-rülen hizmetlerde bütünlüğün sağlanması için Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Mü-dürlüğü kuruldu.

RG

27 Mayıs İller Bankası Genel Müdü-rü Hulki Alişbah'ın göre-vinden alındı.

Yerine T.C. Ziraat Bankası İstanbul Şubesi 2. Müdü-rü Reşit Eğeli'nin tayini.

BCA: 30..18.1.2/ 119.39..7./ 31-26

27 Mayıs Tüberküloz hastalarının bakımı ve tedavisi için pre-vantoryum tesisi için arazi tahsisi yapıldı.

Kızılcahamam'ın Çamkoru mevkiindeki Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı binalarının bitişiğindeki arazilerin prevantoryum tesisi için adı geçen bakanlı-ğa devrine karar verildi.

BCA: 30..18.1.2/ 119.42..1.

28 Mayıs Dış memleketlere hububat satışından dolayı suçlanan icaret eski Bakanı Atıf İnan'ın soruştuması tamam-landı.

Atif İnan'ın cezalı ve akçalı sorumluluğunu gerektirir fiil ve hareketlerde bulunduğunu gösteren hiçbir delil mevcut olmaması nedeniyle, TBMM Atif İnan'ın bu işlemlerden sorumlu bulunmadığına karar verilmiştir.

RG

28 Mayıs Kanun tasarısı Askeri Fabrikalar İşletmesi Kanun Tasarısı meclise geldi.

BCA: 30..18.1.2/ 119.39..16/ 71-1090

28 Mayıs Süleyman Subaşı Camii'nin İstanbul belediyesine satıl-masına karar verildi.

Süleyman Subaşı Camii'nin yanı sıra, Kocaeli'de va-kıflara ait Sadık Mescidi arsasının Devlet Meteorolo-ji İşletme Genel Müdürlüğüne satılmasına da karar verildi.

BCA: 30..18.1.2/ 119.40..5./ 68-33

28 Mayıs Türk Parası kıymetini ko-ruma hakkındaki 13 sayılı kararının birinci madde-sinde değişiklik yapıldı.

22.5.1947 tarih ve 3/5843 sayılı kararla yürürlüğe konulan "Türk Parası kıymetini koruma hakkındaki 13 sayılı karar"ın birinci maddesinde, döviz alımı ile ilgili bir paragraf değiştirilmiştir.

RG 4 Haziran 1949

30 Mayıs 5398 sayılı Milli Savunma Bakanlığının Kuruluş ve Görevlerine dair Kanun kabul edildi.

Cumhuriyet Ordusunun hazırlanması ve idaresiyle ödevli, barışta harb kuvvetlerinin komutası kendisine verilmiş olan Genelkurmay Başkanlığı ile Bakanlık müsteşarının idaresi altındaki daireleri ihtiva eder.

RG 3 Haziran 1949

30 Mayıs İdari sınır değişikliği yapıl-dı.

Hatay, Seyhan (Adana), Sivas, Çanakkale, Maraş, İs-tanbul, İzmir ve Malatya illerinde idari bağlılıklarda değişiklik ve sınır tespiti yapıldı.

BCA: 30..11.1.0/ 206.16..5.

30 Mayıs Milli Savunma Yüksek Ku-rulu Kanunu kabul edildi.

5399 sayılı yasa ile kurulan Milli Savunma Yüksek Kurulu, Başbakan'ın başkanlığında ve onun teklifi ile Bakanlar Kurulu tarafından seçilecek Bakanlar ile Milli Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanından oluşur.

RG 3 Haziran 1949



31 Mayıs 5412 sayılı kanunla kurulu Milletlerarası İktisadi İşbir-liği teşkilatı Dışişleri Ba-kanlığı'na bağlandı.

Teşkilat sadece milletlerarası iktisadi işbirliği değil yardımın iç koordinasyonu ve dağıtımından da so-rumlu tutulmuştu.Ancak kötü uygulama nedeniyle, memleketin iktisadi konularında Dışişleri Bakanını söz sahibi kılmıştı.

MEHTAP

2 Haziran 5417 sayılı İhtiyarlık Sigor-ta Kanunu kabul edildi.

Kanun; İş Kanununun uygulandığı iş yerlerinde çalı-şanlardan o kanuna göre sigortalı sayılanların ihtiyar-lıkları halinde bağlanacak aylıklar ve yapılarak diğer ödemeler konusunu düzenlemektedir. (Ülkemizde sosyal sigorta teşkilatının kurulması ilk kez 1936 ta-rih ve 3008 sayılı İş Kanunu ile hükme bağlanmıştır. 09.07.1945 tarih ve 4792 sayılı kanunla İşçi sigorta-ları Kurumu tesis edilmiştir. 27.06.1945 tarih ve 4772 sayılı İş Kazaları Meslek Hastalıkları ve Analık Sigortası Kanunu adında belirtilen risklere karşı gü-vence getirilmiştir. Daha sonra 02.06.1949 tarih ve 5417 sayılı İhtiyarlık Sigortası Kanunu ile yaşlılık riskine karşı koruma sağlanmıştır.)

RG 8 Haziran 1949

2 Haziran İdari sınır değişikliği yapıl-dı.

Seyhan (Adana)'ın Ceyhan ilçesi Merkez bucağına bağlı Üçdut köyü ile Kazan ilçesinin Merkez bucağı-na bağlı Sokutaş köyü bölgesindeki sınırın tesbiti.

BCA: 30..11.1.0/ 206.16..9.

2 Haziran Kömür fiyatları Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edildi.

3/9414 sayılı BKK'na göre, kok kömürüne 7 Lira zam gelmiştir. Ancak, evlerde kullanılan kömür için, eski fiyatla satışına devam edilecek aradaki fark Ekonomi ve Ticaret Bakanlığının belirleyeceği yön-temle kapatılacaktır. Ayrıca, Beyoğlu Gaz ve Ankara Elektrik ve Gaz gibi müesseselere satılmakta olan maden kömürüne zam yapılmayacaktır.

RG 18 Haziran 1949

3 Haziran 5421 sayılı Gelir Vergisi Kanunu kabul edildi.

1949 yılında gelir vergisinde köklü bir değişim ya-şanmıştır. 5421 sayılı kanunla kazanç vergisinin ye-rine gelir ve kurumlar vergilerinden oluşan ikili geçi-rilmiştir. 5421 sayılı kanun, 1950 yılı başından itiba-ren yürürlüğe girdi ve ilk birkaç yılın güçlüklerine ve bocalamalarına rağmen, on bir yıl uygulandı.

RG 9 Haziran 1949

3 Haziran Avrupa Birliği Hareketi Türk Milli Konseyi derneği kurulmuştur.

Derneğin amacı, Avrupa Birliği hareketine katılma şartlarını düzenlemek ve bu harekete daimi temas şeklinde ifade edilmiştir.

RG 21 Haziran 1949


Urfa'nın bazı köy ve mahallelerinin bağlılıklarının değiştirildi.

BCA: 30..11.1.0/206.16..13.

6 Haziran 5412 sayılı Milletlerarası İktisadi ve İşbirliği Teşkilatı hakkında Kanun yayımlandı.

Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilatı ve Amerika İktisa-di İşbirliği İdaresiyle ilişkileri yürütmek amacıyla ku-rulmuştur.

RG

6 Haziran 5414 sayılı İskele ve ufak barınakların yapımı hak-kında Kanun yayımlandı.

Kıyılardaki şehir ve kasabaların ihtiyaçlarını karşı-lamak amacıyla iskele, rıhtım ve küçük barınaklar in-şası için Bayındırlık Bakanlığı yetkili kılınmıştır.

RG

6 Haziran Dünya Meteoroloji Teşkila-tı hakkındaki uluslar arası sözleşmenin onanmasına dair kanun yayımlandı.

Vasington'da 11 Ekim 1947 tarihinde kabul ve 7 Şu-bat 1948 tarihinde imza edilen sözleşme, bütün dün-yada meteoroloji çalışmalarını düzenleyerek aynı şe-kilde yapılmalarını ve daha verimli olmalarını sağla-mak amacıyla hazırlanmıştır.

RG

1949 Yılı 1123


6 Haziran Fransız Donanmasına men-sup bir Gemi İstanbul'a gel-di.

Fransız Donanması'na mensup Jeanne D'arc okul gemisinin 17-25.6.1949 tarihleri arasında İstanbul'u ziyaret etmesi ile telsizleriyle haberleşmesine izin ve-rilmesi.

BCA: 30..18.1.2/119.46..15./ 76-1168

6 Haziran İtalyan Donanmasına men-sup bir gemi İstanbul'a gel-di.

İtalyan Donanması'na mensup Monteeuccoli Okul Gemisi'nin 13-17.9.1949tarihleri arasında da İzmir'e ve 18-23.9.1949 tarihleri arasında da İstanbul'a gel-mesi ile telsizleriyle haberleşmesine izin verilmesi.

BCA: 30..18.1.2/119.46..16.

7 Haziran 5433 sayılı Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlü-ğü Görev ve Kuruluş Ka-nunu kabul edildi.

İyi tohumluk, damızlık, fidan ihtiyacını karşılamak, tarım alanında çiftçiye örneklik ve öğreticilik etmek üzere Tarım Bakanlığına bağlı, tüzelkişiliği haiz, kat-ma bütçeli Devlet Üretme Çiftlikler Genel Müdürlü-ğü kurulmuştur.

RG 13 Haziran 1949

7 Haziran Devlet Bakanı Nurullah Sümer'in istifası kabul edil-di.

Başbakanlıktan Cumhurbaşkanlığına hitaben yazıya göre, hükümetçe kendisine yabancı memleketlerde mühim bir temsil vazifesi teklif edildiğinden, Devlet Bakanı Nurullah Sümer istifa etmiştir. İstifası kabul edilmiştir.

RG 9 Haziran 1949

7 Haziran Devlet Bakanlığına; Eko-nomi ve Ticaret Bakanlığı ile İşletmeler Bakanlığı'na atamalar yapıldı.

Devlet Bakanı Nurullah Sümer'den boşalan Devlet Bakanlığına Ekonomi ve Ticaret Bakanı Cemil Sait Barlas; Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı'na ise atan-dı.Diyarbakır milletvekili Vedat Dicleli'nin, İşletme-ler Bakanlığı'na ise İzmir Milletvekili Münir Birsel tayin olmuştur.

RG 9 Haziran 1949

7 Haziran Ordudan ihraç vakaları Firar etmekten ceza alan Lv. Yzb. Şerif Aburga'nın ordudan ihracı ve emekliye sevki; hırsızlıktan ceza alan Hesap Memuru Recep Denizciler'in yedek su-baylık hakkının kaldırılması ve ordudan ihracı

BCA: 30..11.1.0/206.16..16.

7 Haziran Ordudan ihraç vakası İnancı kötüye kullanmaktan ceza alan P. Tğm. Aydın Kahraman Dirim'in ordudan ihracı ve emekliye sev-ki.

BCA: 30..11.1.0/206.16..18.

7 Haziran Ticaretin düzenlenmesine ve ihtikarla mücadeleye dair 54 sayılı sirküler yayımlandı.

Tebliğ akaryakıt ve teneke fiyatlarını düzenlemekte-dir.

RG

8 Haziran Genelkurmay Başkanlığı'na Nafiz Gürman atandı.

Org. Abdurrahman Nafiz Gürman'ın Genelkurmay Başkanlığı'na atanırken Genel Kurmay Başkanı Org. Salih Omurtak Askeri Şura üyeliğine tayin oldu.

BCA: 30..18.1.2/119.41..19.

8 Haziran Resmi mühürlerde değişik-lik yapıldı.

Yurtdışında kullanılacak resmi mühürlerin Devleti-mize ait olduğunun anlaşılması için Türkiye Cumhu-riyeti ibaresinin kullanılmasına karar verildi.

BCA: 30..18.1.2/4.33..10./77-507

8 Haziran Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu TBMM'de kabul edildi.

Maliye Bakanlığına bağlı olmak ve emeklilik işlerini görmek üzere Ankara'da Türkiye Cumhuriyeti Emek-li Sandığı kurulmuştur. Bu kanunla birlikte, daha ön-ce yürürlükte bulunan memurlarla ilgili emeklilik ka-nunları ve bazı kanunlarda yer alan bazı madde ve hükümler kaldırılmıştır.

RG 17 Haziran 1949



10 Haziran 5422 sayılı Kurumlar Ver-gisi Kanunu yayımlandı

Bu kanunla, sermaye şirketleri, kooperatif şirketleri, iktisadi kamu müesseseleri ve dernek ve tesislere ve vakıflara ait iktisadi işletmeler kurumlara vergisine tabidir.

RG

10 Haziran 5442 sayılı İl İdaresi Kanu-nu TBMM'de kabul edildi.

Cumhuriyet döneminde bucak yönetimi ve teşkilatına ilişkin en ayrıntılı düzenleme bu yasa ile getirilmiştir. Toplam 70 maddeden oluşan yasanın 17 maddesi bu-caklarla ilgilidir. 1949 tarihli İl İdaresi Kanunu, bu-cak müdürlerini temsil yetkileri ile birlikte güçlü bir güvenlik teşkilatına sahip kılmış ve küçük boyutlu (birkaç köyü ilgilendiren) kalkınma faaliyetlerinde bir rehber olarak çalışmalarını öngörmüştür.

RG 18 Haziran 1949

10 Haziran Devlet Tiyatro ve Operası Kuruluş Kanunu kabul edildi.

Devlet Tiyatrosu, Devlet Konservatuarı Tatbikat Sah-nesi’nin bir aşaması olarak, 1949 yılında, “Devlet Tiyatro ve Operası” adıyla kurulmuştur. Konservatuvar’ın kurulduğu 1936 yılından 1947 yılı-na kadar, Tiyatro Bölümü’nü Alman Tiyatro Sanatçı ve Yöneticisi Carl EBERT yönetmişti.1940 yılında, “Tiyatro ve Opera Tatbikat Sahnesi” kuruldu.1947 Mart’ında Türkiye’den ayrılan Carl EBERT’in yeri-ne, Tatbikat Sahnesi’nin yöneticiliğine Muhsin ER-TUĞRUL getirildi. 27 Aralık 1947’de Küçük Tiyat-ro, 2 Nisan 1948’de Büyük Tiyatro açıldı. 10 Haziran 1949 günü çıkarılan “Devlet Tiyatro ve Operası’nın Kuruluş Yasası”, 16 Haziran’da yürürlüğe girdi. Muhsin ERTUĞRUL, Devlet Tiyatro ve Opera Ge-nel Müdürlüğü’ne getirildi. Devlet Tiyatrosu, 1 Ekim 1949 akşamı Küçük Tiyatro’da Cevat Fehmi BAŞKUT’un “Küçük Şehir”, Büyük Tiyatro’da Johann Wolfgong von Goethe’nin “Faust” adlı oyun-larıyla açıldı. 20 Kasım 1949’da, Devlet Tiyatro-su’nun ilk çocuk oyunu “Yıldız Ece” sahneye konuldu.

RG 16 Haziran 1949

10 Haziran Esnaf Vergisi Kanunu ya-yımlandı.

Türkiye'de gezici ya da sabit işyerine sahip ticaret ve sanatla uğraşan esnaf vergiye tabidir.

RG

10 Haziran Tekke ve zaviyelerle türbe-lerin kapatılmasına ilişkin 677 sayılı Kanunu bir fıkra eklendi.

677 sayılı Kanunun 1. maddesine eklene bu fıkra ile, şeyhlik, babalık ve halifelik gibi mensupları arasında baş mevkiinde bulunanlar altı aydan az olmamak üzere hapis ve 500 liradan aşağı olmamak üzere ağır para cezasından başka bir yıldan aşağı olmamak üze-re sürgün cezası ile cezalandırılırlar.

RG 16 Haziran 1949

11 Haziran 5429 sayılı Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda okutturulacak ders kitapla-rının seçilmesi, basılması ve dağıtılması hakkında kanun yayımlandı.

Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı okullarda okutturula-cak ders kitaplarının seçilmesi ve bunların nitelikleri ile satış fiyatlarının tayin edilmesi Milli Eğitim Ba-kanlığına aittir. Bu Kanunla, 3 Haziran 1933 tarihli ve 2259 sayılı kanun kaldırılmıştır. Ayrıca, Okul Ki-tapları Sandığı tasfiye edilmiştir.

RG

11 Haziran Ruhsatsız binaların yıkıl-ması hakkında kanun ya-yımlandı.

5431 sayılı kanunla, belediye yapı ve yollar kanunu ve ekinde ve tüzükte (Belediye yapı ve yollar tüzüğü) değişiklikler yapıldı.

RG

11 Haziran Türk Parası kıymetini ko-ruma hakkındaki 13 sayılı karara ilişkin tebliğ yayın-landı.

Bloke paraların deblokajına tahsis edilen ihraç mad-delerini gösterir 14 sayılı tebliğe bağlı listeye kon-serve balık ilave edilmiştir.

RG

1949 Yılı 1125


12 Haziran Toprak Bayramı bütün yurtta kutlanmıştır.

Çiftçiyi Topraklandırma Kanununun kabulünün yıl-dönümü nedeniyle Ankara'da yapılan kutlamalara, sabahın erken saatlerinden itibaren civar köylerden şehre gelen köyler kutlamalara katılmışlardır.

Ayın Tarihi

13 Haziran 5433 sayılı Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlü-ğü Görev ve Kuruluş Ka-nunu yayımlandı.

Yurt çiftçiliğinin verimini arttırmak, üretimi çeşitlen-dirmek, ürün kalitesini arttırmak amacı ile iyi tohum-luk, damızlık ve fidan ihtiyacını sağlamak, tarım ala-nında çiftçiyi örneklik ve öğreticilik etmek üzere Ta-rım Bakanlığına bağlı Devlet Üretme Çiftlikleri Ge-nel Müdürlüğü kurulmuştur. 5433 sayılı yasa ile ku-rulan “Devlet Üretme Çiftlikleri”nden sonra çeşit ge-liştirme, tohumluk üretim ve dağıtım programları da-ha iyi organize edilmiştir. Bu kanunla Devlet Ziraat İşletmeleri Kurumu hakkındaki kanun kaldırıldı.

RG

13 Haziran Dışişlerinde atama yapıldı. Paris Büyük Elçisi Numan Menemencioğlu, Portekiz Hükümetinde elçi sıfatiyla Türkiye'yi temsil etmesine karar verildi.

BCA: 30..18.1.2/119.46..5.

13 Haziran Diplomatik kurye Fuat Güzelaltan'ın naşı Edirne-kapı Kapı Şehitliğine def-nedilmiştir.

30 Mayıs tarihinde diplomatik kurye olarak Mosko-va'dan döndüğü sırada kompartımanda sağ şakağın-dan aldığı kurşun yarası ile ölmüştür.

Ayın Tarihi

13 Haziran Topraksız köylülere toprak dağıtılması hakkında Ba-kanlar Kurulu Kararı ya-yımlandı.

Eskişehir İlinin Sivrihisar İlçesindeki topraksız çiftçi-lere dağıtılmak üzere özel hukuk tüzelkişilerine ait arazinin kamulaştırma ve dağıtma işlerinin yapılması için Bakanlar Kurulu Kararı alındı.

RG

13 Haziran Türk Kadın Birliği kuruldu. Merkezi Ankara'da olmak üzere Türk Kadınlar Birli-ği'nin kurulmasına izin verildi.

BCA: 30..18.1.2/120.54..10.

13 Haziran Türk Üniversiteleri Öğre-tim Üyeleri Dayanışma Derneği kuruldu.

Derneği Merkezi İstanbul'dadır. RG 11 Temmuz 1949

13 Haziran Türkiye Hindistan Kültür Derneğinin kuruldu.

Türkiye Hindistan Kültür Derneğinin kurulmasına Bakanlar Kurulu Kararı ile izin verilmiştir. Derneğin merkezi Ankara'dadır.

RG 4 Temmuz 1949

14 Haziran İngiliz Deniz Kuvvetlerine mensup 8 geminin Marma-ris'e gelmesine izin verildi.

İngiliz Deniz Kuvvetleri'ne mensup 8 geminin 1-6.7.1949 tarihlerinde Marmaris'e gelmelerine ve tel-sizleriyle haberleşmesine izin verilmiştir.

BCA: 30..18.1.2/119.46..17

14 Haziran Niğde İli Öğrencilerine Yardım Derneği'nin kamu-ya yararlı derneklerden sa-yılması.

BCA: 30..18.1.2/119.46..13

14 Haziran Topraklandırma uygulama-ları hakkında kanun tasarısı

Diyarbakır ilinin bütün ilçelerinde Topraklandırma Kanunu hükümlerine göre dağıtım yapılması hakkın-da kanun tasarısı Meclise geldi.

BCA:: 30..18.1.2/119.48..11./ 76-371

15 Haziran Kudret Gazetesinde yayım-lanan haberle ilgili Başba-kanlıktan bir tebliğ yayım-landı.

Tebliğde; İsmet İnönü'nün gizli listesi başlığı altın-daki bir yazıda "CHP Genel Başkanı İnönü, Celal Bayar ve Şurekasına DP'den tasfiye edilmesini iste-diği adamların ismini ihtiva eden bir liste vermiştir."

Ayın Tarihi



denilmekte ve bir takım isimler sayılmaktadır. Cum-hurbaşkanı, herhangi bir kimsenin DP'den çıkması veya çıkarılması için hiç bir vakit DP Başkanına veya başka bir zata gizli veya açık bir liste vermemiş veya herhangi bir kimsenin DP'den çıkması veya çıkarıl-ması için kimse ile herhangi bir konuşma yapmamış-tır. Kudret Gazetesinin yazdığı bu haber tamamıyla uydurmadır, hiçbir asıl ve esası yoktur.

15 Haziran 5432 sayılı Vergi usul Ka-nunu yayımlandı.

1950 yılında yürürlüğe konulan Gelir Vergisi, Ku-rumlar Vergisi, Vergi Usul Kanunu ve Esnaf Vergisi (birkaç yıl sonra kaldırılmıştır) Kanunları, Cumhuri-yet döneminin en büyük vergi reformu olarak bilin-mekte ve büyük vergi reformu diye anılmaktadır.

RG

16 Haziran Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa İşbirliği'ne dahil ülkelerle borçlanma, yar-dım ve ödeme anlaşmaları akdi için için hükümete yetki verilmesine dair ka-nun yayımlandı.

5436 sayılı Kanunla "Türkiye Cumhuriyeti ile Ame-rika Birleşik Devletleri arasında Ekonomik İşbirliği Anlaşması" gereğince borçlanma, yardım ve ve öde-me anlaşmaları akdine hükümet yetkili kılınmıştır.

RG

16 Haziran Memur ve hizmetlilerden mal beyannamesi alınması hakkında 5440 sayılı Ka-nun yayımlandı.

Memur ve hizmetliler, bu Kanunla, kendileri ve bak-makla yükümlü oldukları aile bireyleri için, menkul, gayrimenkul malları ve borçları hakkında vermeleri gereken beyanname vermekle yükümlü tutulmuştur.

RG

16 Haziran Sıtma Savaşı kapsamında Birleşmiş Milletler Cihan Sağlık Kurulu üyeleri ve Rockgeller Kuruluşundan uzmanlar İstanbul ve Ko-caeli bölgelerinde incele-melerde bulundular.

Türkiye'de yapılmakta olan sıtma savaşını tetkik için bir hafta önce yurda gelen ekip, Ankara'daki incele-melerini Sıtma Savaşı Genel Müdürü Doktor Seyfet-tin Okan'ın beraberinde yapmışlardır. İncelemeler sonrasında Anadolu Ajansına şu açıklamayı yapmış-lardır: " Türkiye'de malarya ile savaş çok gelişmiş ve ilerlemiş bir haldedir, gezdiğimiz bölgelerde bu sava-şın çok güzel örneklerini ve neticelerini gördük. Ma-larya savaşına ara vermeden devam etmek lazımdır. Bu hayati bir meseledir..."

Ayın Tarihi

17 Haziran İşletmeler Bakanlığına bağ-lanan kuruluşlar

MTA ve Elektrik İşleri Etüd İdaresi, İşletmeler Ba-kanlığına bağlandı.

BCA: 30..1.0.0/ 73.465..1.

17 Haziran Kocaeli'nde muhtarlık se-çimleri tamamlandı.

BCA: 490..1.0.0/239.950..1.

17 Haziran Marshall Yardım Planı ge-reğince getirtilen 100 adet Howry Berg marka toz ilaç serpici İskenderun limanın-dan illere tahsis edildi.

Satın alınan makinelerin satış fiyatı 1007,88 kuruş olarak Tarım Bakanlığı tarafından tespit edilmiştir.

Ayın Tarihi

18 Haziran Tokat'ta büyük bir su bas-kını meydana geldi.

Çok şiddetli yağmurlarında ardından meydana gelen su baskınında şehrin cadde ve sokaklarını kaplayan su, yüzlerce binayı alıp götürdü. Binlerce dönüm ara-zi su altında kalırken birçok can ve mal kaybı da meydana gelmiştir.

Ayın Tarihi

1949 Yılı 1127


20 Haziran Ankara'da Demokrat Parti'-nin ikinci büyük kongresi yapıldı.

Seçimlerde milletvekili adaylarının %80'ini örgütün saptaması kabul edildi. Bu kurultayda seçimlerde alı-nan oylara sahip çıkılmasını içeren "Milli Teminat Andı" kabul edildi. Ancak iktidar bu anda " Milli Husumet Andı" adını taktı.

Ayın Tarihi

20 Haziran Bazı vapurların yabancılara satılmasına izin verildi.

Devlet Deniz yolları ve Limanları İşletme Genel Müdürlüğü'ne ait Gülcemal, Doğan, Sebat, Hora ve Şule vapurlarının yabancılara da satılmasına izin ve-rildi.

BCA: 30..18.1.2/119.49..12./ 76-47

20 Haziran Sivil hava meydanlarının inşaat işini inceleyecek olan Amerikalı heyet İstan-bul'a gelmiştir.

Amerikalı uzmanlardan oluşan 3 kişilik heyet Ulaş-tırma Bakanlığı'nın daveti ile gelmiştir.

Ayın Tarihi

21 Haziran Ordudan ihraç vakası Sarhoşluk ve astlarındaki erlerle gayri tabii ilişki kur-maktan suçlu P. Yzb. Mustafa Özden ordudan ihracı ve emekliye sevk edildi.

BCA: 30..11.1.0/206.17..14.

23 Haziran Konya Belediyesinde kuru-lan yeni santral binasının açılışı yapıldı.

Açılışta bir konuşma yapan Belediye Başkanı, yalnız şehrin değil civar köylerin de elektrikten faydalana-cağını söylemiştir. Vali Şefik Soyer de Konya'nın elektriğe kavuşması sayesinde şehirde sanayiinin de gelişeceğini; İller Bankasının belediyelere yaptığı yardımların şehir ve kasabaların ilerlemesine güçlü bir etki edeceğini belirtmiştir.

Ayın Tarihi

24 Haziran Terpenk köyü halkı Pasin-ler ilçesine bağlı üç köye yerleştirildi.

Erzurum ilinin Terpenk köyü halkının Sağlık ve Sos-yal Yardım Bakanlığı'nca bu ilin Pasinler ilçesinin Komasor, Hüsreviran ve Bozveren köylerine yerleşti-rilmesi.

BCA: 30..18.1.2/119.51..4.

27 Haziran Doğu illerine sağlık yardı-mında bulunmak üzere teş-kil edilen motorlu sağlık ekipleri Ankara'dan hareket etti.

Doğu İllerinin kalkınması programı gereğince her türlü sağlık yardımı faaliyetinde bulunmak üzere mo-torlu üç sağlık ekibi gönderilmiştir.

Ayın Tarihi


Kırşehir'in Avanos ilçesine bağlı Büyükkışla, Kızılağıl, Kayaaltı ve Köşektaş köylerinin Hacıbek-taş ilçesinin merkez bucağına bağlanması.

BCA: 30..11.1.0/206.18..1.

28 Haziran İdari sınır değişikliği: Köy bağlılıkları değişti.

Çeşitli illerde 43 köyün bağlılıkları değişmiştir. RG

28 Haziran İdari sınır değişiklikleri ya-yımlandı.

5.5. 1949; 8.4.1949 ve 17.5. 1949 tarihinde bazı köy-lerin idari bünye ve bağlılıklarında yapılan değişik-likler Resmi Gazetede yayımlandı.

RG

29 Haziran Amerikan yardım kurulu üyelerinin yasak bölgeye gitmelerine izin verildi.

Amerikan yardım Kurulu mensubu 28 uzmanın gö-revleri icabı 2. yasak bölgeye girmelerine izin verildi.

BCA: 30..18.1.2/119.51..9.

29 Haziran Maliye Bakanlığında tayin-ler yapıldı.

Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Gn. Mdl.'ne Ekrem Şahenk, Maliye Tetkik Kurulu Başkanlığı'na Halil Ayan, Müsteşar Yardımcılığına Muhittin Gü-rün, İstanbul Defterdarlığı'na Mehmet İzmen'in tayin-leri

BCA: 30..11.1.0/206.18..14.



29 Haziran Milli Savunma Bakanlığı'-na arazi tahsisi yapıldı.

İzmir'in Bornova bucağının Doğanlar köyünde Hazi-ne'ye ait bazı arazi ve binalar, Milli Savunma Bakan-lığı'na terk ve tahsis edildi.

BCA: 30..18.1.2/119.51..8.

29 Haziran Orduda tayinler yapıldı. 36 general ve amiralin muhtelif makamlara daire baş-kanı, başkan ve müşavir olarak tayinleri yapıldı.

BCA: 30..11.1.0/206.18..13.

30 Haziran AB Europe İsveç Film Kumpanyasına çekecekleri filmleri yurtdışına çıkarma izni verildi.

AB Europe İsveç Film Kumpanyası tarafından mem-leketimizde tarım, köycülük, bağcılık, hayvan yetiş-tirme konuları ile müze ve bazı yerlerde çekecekleri filmlerin banyo edilmeden yurt dışına çıkarılmasına izin verildi.

BCA: 30..18.1.2/120.53..1./76-1175

30 Haziran Basın Yayın Turizm Genel Müdürlüğüne atama yapıl-dı.

Basın Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğüne, mülga Basın Yayın Umum Müdürü Ahmet Şükrü Esmer'in tayin olmuştur.

RG 2 Temmuz 1949

1 Temmuz Bursa'da Ticaret Lisesi açıldı.

Ayın Tarihi

1 Temmuz Denizcilik Bayramı kutlan-dı.

19 Nisan 1926 tarihinde TBMM'de kabul edilen Ka-botaj Kanunuyla Türklere ait olmayan gemilerin Tür-kiye sahillerinde yük ve yolcu taşımaları yasaklan-mıştı. Kanunun yürürlüğe girdiği tarih olan 1 Tem-muz'lar kabotaj ve denizcilik bayramı olarak kutlan-maya başlandı (1 Temmuz 1935'ten bu yana).

Ayın Tarihi

1 Temmuz Kara, Kava, Birinci ordu komutanlıklarının ataması yapıldı.

Birinci ordu müfettişi Orgenerak Nuri Yamut, Kara Kuv. Kom.'na, Donanma Komutanı Oramiral Meh-met Ali Ülgen Deniz Kuv. Kom'na, Hava kuv. Ko-mutanı Zeki Doğan Hava Kuv. Komutanlığına ve Yüksek Askeri Şura üyesi Orgenerak Asım Tınaztepe Birinci Ordu Müfettişliğine tayin oldular.

RG 2 Temmuz 1949

1 Temmuz Kazanç Vergisi Genel Teb-liği yayımlandı.

Tebliğ, Emekli Sandığı Kanununun geçici 81 nci maddesine göre emekliler için tanınmış olan vergi muaflığının ne suretle tatbik edileceğini düzenlemek-tedir.

RG

1 Temmuz Yüksek Askeri Şura Üyeli-ğine ve Milli Savunma Yüksek Kurulu'na atamalar yapıldı.

Org. Kurtcebe Noyan Yüksek Askeri Şura Üyeliği'ne tayin edildi ve Genelkurmay Harekat Başkanı Korg. Yümnü Üresin, Milli Savunma Yüksek Kurulu Genel Sekreterliğine atandı. Ayrıca, Milli Savunma Yüksek Kurulu'na; İçişleri, Dışişleri, Maliye, Bayındırlık, Ekonomi ve Ticaret, Ulaştırma, Tarım ve İşletmeler Bakanlıklarından üyelerin seçilmesine karar verildi.

BCA: 30..18.1.2/120.55..14.

2 Temmuz İngilizlere ait bir denizaltı Marmaris'e geldi.

BCA:: 30..18.1.2/120.55..15./ 76-1359

2 Temmuz Orduda tayinler yapıldı. 13 general ve amiral muhtelif görevlere tayin oldu. BCA:: 30..11.1.0/206.18..19.

6 Temmuz Bazı kaymakam ve mek-tupçuluklara atamalar ya-pıldı.

RG 20 Temmuz 1949

1949 Yılı 1129


6 Temmuz Bazı valiliklere yapılan ta-yinler ile bazı vali ve mül-kiye müfettişlerinin kadro-larıyla merkez ve valilik-lerde çalıştırılmaları.

Edirne Valisi Rüknettin Nasuhioğlu, Tekirdağ Valisi Burhan Teker ve Kırşehir Valisi Cavit'ın Kınay Mer-keze vali olarak tayinlerine ; Kars Valisi Esat Onat, Van Valisi Nurettin Aynuksa, Ağrı Valisi Memduh Payzın ve Kırklareli Valisi Kamuran Çuhruk'un Mer-kezde müfettiş olarak çalıştırılmalarına karar veril-miştir. Temmuz ayında, İçişleri Bakanlığında önemli değişikliklerin olduğu göze çarpmaktadır.

BCA: 30..18.1.2/120.53..5./ 29-65; RG 22 Temmuz 1949

6 Temmuz Görevi kötüye kullanan memurlar hakkında dava açıldı.

Beyazıt tramvay hattı tali merkezini şirketten devra-lan memurların kusurlu davrandıklarından haklarında dava açılmıştır.

BCA: 230..0.0.0/91.26..3.

7 Temmuz Eskişehir İline bağlı Sivri-hisar ilçesinde çiftçilere dağıtılması hakkında Ba-kanlar Kurulu Kararı ya-yımlandı.

Çiftçiyi Topraklandırma Kanununun 62. maddesine göre, Sivrihisar İlçesindeki topraksız çiftçilere özel tüzel hukuk kişilerine ait arazinin kamulaştırma ve dağıtma işlerinin yapılmasına karar verilmiştir.

RG

7 Temmuz Umumi İhracat Rejimi üze-rine 326 sayılı sirküler ya-yımlandı.

İhracatına izin verilen mahsullere ilişkin listeyi ile bu mahsullerin satışına ilişkin hususları kapsamaktadır.

RG

8 Temmuz Orman Genel Müdürlüğü 14 numaralı Orman Tahdit Komisyonu Başkanlığından tebliğ yayınlandı.

Garbı Karadere Ormanı, Sarıcalar Yaylası Orman sı-nırı; Çömekçiler Köyü yaylası orman sınırı; Kozlu yaylası orman sınırı; Alputbey Köyü yaylası (Hala Yaylası) orman sınırı; Çakmaklar Köyü yaylası or-man sınırı; Fasıl Köyü yaylası orman sınırı; Yukarı Soku köyü yaylası orman sınırı tespit edilmiştir.

RG

9 Temmuz İdari sınır değişikliği yapıldı. Çeşitli illerde 29 köyün idari bağlılıkları değişmiştir. RG 11 Temmuz Orman Genel Müdürlüğü

14 numaralı Orman Tahdit Komisyonu Başkanlığından tebliğ yayınlandı.

Garbı Karadere Ormanı, Pir Ahmetler Köyü orman sınırı; Yukarı ve Aşağı Öküzören köyleri orman iç sınırı tespit edilmiştir.

RG

11 Temmuz Orman Genel Müdürlüğü 16 numaralı Orman Tahdit Komisyonu Başkanlığından tebliğ yayınlandı.

Vezirköprü ilçesine bğalı paşa köyü orman sınırı tes-pit edilmiştir.

RG

13 Temmuz Adalet Bakanlığında ve Maliye Bakanlığında ata-malar yapıldı.

Yargıçlıklara ve savcılıklara atamalar yapıldı. RG 23 Temmuz 1949

13 Temmuz Ordudan ihraç vakası Hırsızlık suçundan mahkum olan Yd. Dr. Yzb. Burhanettin Öney'in ordudan ihracı ve yedek subay-lık hakkının kaldırılması.

BCA: 30..11.1.0/206.20..4.

13 Temmuz Orman genel Müdürlüğü 9 numaralı Orman Tahdit Komisyonu Tebliğ yayın-ladı.

Kırklareli'ne bağlı, Kırlangıçkaya, Hüyüktepe, Üçhüyükler, Dikence, Kışladere, Görgencik, Kamberkaya ve tevabii ormanları ile Aktaş ve Sayitalçağı Ormanının sınırları tespit edilmiştir.

RG

13 Temmuz Vali atamaları yapıldı. Emniyet Genel Müdür muavinlerinden İhsan Sabri Çağlayangil Yozgat Valiliğine; Maraş Valisi Nuri Atay Kırklareli Valiliğine, Yozgat Valisi Osman Şahinbaş Giresun Valiliğine tayin olmuştur.

BCA: 30..18.1.2/120.54..5./ 29-66; RG 22 Tem-muz 1949



15 Temmuz İstanbul ve Ankara Beledi-ye zabıtasının görevinin polis tarafından yapılması-na son verildi.

1580 Sayılı Belediyeler Yasası’nın 109. maddesi ge-reğince Emniyet 4. Şube Müdürlüğü tarafından yürü-tülmekte olan Ankara Belediye Zabıta hizmetleri ile İstanbul ili Belediye Zabıta hizmetlerinin polis tara-fından yapılması uygulanması son verilmiş ve bele-diye zabıtaları göreve başlamıştır.

BCA: 30..18.1.2/120.57..3./76-1370

15 Temmuz TC Ziraat Bankası tarafın-dan Alanya Tarım Kredi Kooperatifi'ne borç olarak verilen paranın, mahsülle-rin soğuktan hasar görmesi sebebiyle 1 yıl süreyle erte-lenmesi.

1949 yılı içerisinde çeşitli nedenlerle (genellikle hava koşulları ve doğal afetler) yaklaşık otuz kredi koope-ratifine verilen borçların ertelenmiştir.

BCA: 30..18.1.2/120.56..20./ 83-74

18 Temmuz Pakistan Deniz Kuvvetleri-ne mensup bir gemi İstan-bul'a geldi.

Aynı gün ABD donanmasına mensup 7 geminin 27 Temmuz 1949 tarihleri arasında İstanbul'a gelmeleri-ne ve karasularımızda telsizleriyle haberleşmelerine izin verildi.

BCA: 30..18.1.2/120.55..18./ 76-1358.

19 Temmuz İçişleri bakanlığında atama-lar yapıldı.

Vali yardımcılıklarına, şube müdürlüklerine atamalar yapıldı.

RG 25 Temmuz 1949

19 Temmuz Muş ilinin Merkez ilçesi geniş topraklı bölge olarak tepti edildi.

Bunlara tarla tarımı yapan bölge de denilebilir. Bura-larda toprak, bahçeci köylerin toprakları kadar pahalı sayılmaz, fakat geniş olur. Bu topraklarda hem tarla, hem otlak bulunur.

RG

21 Temmuz Balıklı Rum Hastanesi'n-deki Yoksul Hasta ve İhti-yarlara Yardım Derneği, kamuya yararlı dernekler-den sayıldı.

BCA: 30..18.1.2/120.56..10

21 Temmuz Yabancı uzmanlara çalışma izni

İşletmeler Bakanlığı'nda uzman olarak çalıştırılacak Alman Geheimrat Hermann B. Fellinger'in kadrosu-nun onaylandı.

BCA: 30..18.1.2/120.56..12.

22 Temmuz Çankırı Veremle Savaş Derneği genel menfaatlere yarar derneklerden sayıldı.

BCA: 30..18.1.2/120.59..2.

22 Temmuz İstanbul'da Yüksek Tahsil Gençliği Yardım Derneği genel menfaatlere yarar derneklerden sayıldı.

BCA: 30..18.1.2/120.59..1.

22 Temmuz Pedagoji yardımlaşma koo-peratifi kuruldu.

Merkezi Ankara'da bulunmaktadır. BCA: 30..18.1.2/120.59..8.

22 Temmuz Tarım Bakanlığı Teftiş Ku-rulu Tüzüğü Bakanlar Ku-rulunda kabul edildi.

Merkezi Ankara'da olmak üzere Tarım Bakanlığı bünyesinde başmüfettiş ve müfettiş ve müfettiş yar-dımcılarının oluşturduğu bir kurul teşkil edilmiştir. Bu kuruluş, Tarım Bakanlığının her türlü iş ve işlem-lerini, buralarda çalışanların memurlukla ilgili her türlü hal ve hareketlerini teftiş etmek, incelemek ve sorgulamak görevini yerine getirmek için kurulmuştur.

RG 31 Ağustos 1949

1949 Yılı 1131


22 Temmuz Türk Romatizma Araştırma ve Savaş Derneği genel menfaatlere yararlı dernek-lerden sayıldı.

BCA: 30..18.1.2/120.58..17.

22 Temmuz Yasak bölgelere otlatma amacıyla giriş izni verildi.

Köylülerin hayvanlarına ot biçmek üzere 15.8.1949 tarihine kadar Zelan ve Ağrı yasak bölgelerine gir-melerine izin verildi.

BCA:: 30..18.1.2/120.58..15./ 54-22

23 Temmuz İçişleri Bakanlığı Tetkik Kurulu Başkanlığına Dila-ver Argun tayin oldu.

BCA: 30..11.1.0/207.22..1.

23 Temmuz Kaymakamlık atamaları ya-pıldı.

Bolu Vali Yardımcılığına Alaattin Eriş, Kartal Kay-makamlığı'na Fevzi Hamurculu, Adalar Kaymakam-lığı'na Cemal Şaşıoğlu tayin oldu.

BCA: 30..11.1.0/ 207.22..4.

24 Temmuz Amerikan Şehir Toplantısı Heyeti Ankara'da Milli Kü-tüphanede seminer verdi.

Seminerin konusu "Türkiye'de devletçilik ve ferdi te-şebbüs" idi.

Ayın Tarihi

24 Temmuz Amerikan Şehir Toplantısı Heyeti bu sabah Millî Kü-tüphanede ikinci semine-srini yapmıştır.

Bu seminerin mevzuu «Türkiye'de devletçilik ve fer-dî teşebbüs» idi. Bu konu üzerinde birçok hatipler söz almış ve toplantıya 13,30 da son verilmiştir

Ayın tarihi

25 Temmuz Cinayet suçundan Kocaeli hapishanesinde yatmakta olan Hasan oğlu Mehmet'in hastalığı sebebiyle kalan cezasının affı.

1949 yılı içerisinde çeşitli sebeplerle hapishanede bu-lunan yaklaşık elli mahkumun cezası affedilmiştir.

BCA: 30..18.1.2/4.40..16.

25 Temmuz Denizli şehirlerarası telefon şebekesine bağlandı.

Ayın Tarihi

26 Temmuz Cumhurbaşkanı İnönü, Amerika şehir toplantıları üyeleri ile görüştü.

4 gün sonra, Türkiye'de de Amerika Şehir Toplantıla-rı Komisyonu kurulmasına karar verilmiştir.

Ayın Tarihi

27 Temmuz Amerikan Filosu İstanbul Limanına geldi.

Tümamiral Sherman komutasındaki filo, bulunan 10 bin tonluk Fargo kruvazörü ile 45 bin tonluk Corai Sea Uçak Gemisi ve her biri 2424 tonluk dört muhrip ve bir yağ tankerinden oluşmaktadır. Filo 5 gün İs-tanbul'da kaldıktan sonra 2 Ağustos günü Akdeniz'e hareket etmiştir.

Ayın Tarihi

29 Temmuz Cumhurbaşkanı İnönü İz-mir'e hareket etti.

İnönü İzmir'ê yaptığı yolculuk boyunca halkın sevi gösterileri ile istasyonlarda karşılanmıştır.

Ayın Tarihi

31 Temmuz Amerika'nın dünyaya tanı-tılması amacıyla şehir top-lantılarını düzenleyecek bir organizasyon oluşturulmuş-tur.

Bu projeyle, her şehirde hazırlıkları yapmak üzere bi-rer temsilci bulundurulacak şekilde, partiler dışı bir karakter taşıyan yerli bir teşkilat kurulmasına karar verilmiştir. Amerikan Sefareti Kültür Ateşesi Webster, Ankara'da yerli teşkilatın şu şekilde kurul-duğunu bildirmiştir: Kars Milletvekili Tezer Taşkı-ran, Profesör Orhan Alisbah, Yardımcılar: Urfa Mil-letvekili Suut Kemal Yetkin, Bülent Nuri Esen, Ce-vat Memduh Altar. Ankara'da yapılacak şehir toplan-

Ayın Tarihi



tısından hangi konunu tartışılacağına henüz karar ve-rilmemiştir. Londra'da yapılan şehit toplantısında tar-tışılan konu şuydu: "Sosyalist devlet, ferdi teşebbüsü ortadan kaldırma temayülünü gösterebilir mi?"

31 Temmuz Veliefendi'de halkla hakem heyeti arasında çıkan tar-tışma olaylara neden oldu.

Olay, favori atların geri kalması ve koşunun beklen-meyen bir at tarafından kazanılması üzerine meydana gelmiştir. Galeyana gelen halk jandarma, polis ve it-faiye kuvvetleri tarafından dağıtılmıştır. Olayda ha-kem kulesi, tribün ve 8 gişe tamamen yanmıştır.

Ayın Tarihi

2 Ağustos Görevden alınan Niğde Ulukışla Belediye Başka-nı'nın şikayeti.

BCA: 30..10.0.0/65.437..7.

2 Ağustos Paris Büyükelçisi Numan Menemencioğlu'na Avrupa Konseyine katılmamızla il-gili işlemler için imza yet-kisi verildi.

Avrupa Konseyi'ne katılmamız için bu konsey Genel Katipliği'ne verilecek iltihak belgesinin, Paris Büyük Elçisi Numan Menemencioğlu tarafından tanzim edilmesi ve kendisine imza yetkisi verilmesi. 1 Eylül 1949 tarihinde ise Avrupa Konseyi'nin imtiyaz ve muafiyetlerine dair genel anlaşmayı Hükümetimiz adına imza etmesi için Numan Menemencioğlu'na yetki verildi.

BCA:: 30..18.1.2/120.56..16./ 77-1009

3 Ağustos Mareşal Fevzi Çakmak hastalığı nedeniyle Teşvi-kiyedeki Sağlık Yurduna nakledildi.

Fevzi Çakmak 10 Nisan 1950'de hayatını kaybedene kadar burada kaldı.

Ayın Tarihi

4 Ağustos Devlet Deniz Yolları'nın Amerika'dan aldığı yolcu gemilerinden beşincisi İstanbul Limanına geldi.

Satın alınan gemi, 7300 tonluk Trabzon yolcu gemi-siydi.

Ayın Tarihi

5 Ağustos Bulgar Mültecilerinden bir grup İstanbul Valisi ve be-lediye Başkanını ziyaret et-ti.

Bulgar mültecileri temsilen gelen 6 kişilik heyet, ika-metleri sırasında kendilerine gösterilen iyi muamele-den dolayı teşekkür ettiler.

Ayın Tarihi

5 Ağustos Edirne'de topraksız köylü-lere 19870 dönüm arazi da-ğıtılmıştır.

Edirne İl Merkez İlçesine bağlı Köşen Çiftliğinde Köşen Köyü ile diğer 15 köyde 324 topraksız köylü-ye arazı dağıtılmıştır.

Ayın Tarihi

5 Ağustos Mardin Erkek Orta Sanat Okulu 1949 yılından itiba-ren enstitü statüsünü ka-zanmıştır.

Ayın Tarihi

5 Ağustos Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığının yurttaki yay-gın hastalıklarla ilgili tebli-ği yayınlandı.

Temmuz 1949 ayı içerisinde bütün yurtta 3 çiçek, 12 delihumma, 140 karahumma, 8 dizanteri, 99 şarbon, 63 difteri, 352 boğmaca, 337 kızamık, 2 malta hum-ması, 2 loğusa humması, 3 çocuk felci, 7 cüzam, 1 kuduz vakası tespit edilmiştir. Lekeli humma vakala-rında geçen yıla oranla önemli bir azalma olmuştur. Bu hastalıkla savaş DDT tatbiki ve tifo ile tifüs kar-ma aşısı ile sürdürülmektedir.

Ayın Tarihi

7 Ağustos Denizli ve Sarayköy’de çiftçilere arazi dağıtılmıştır.

Denizli ve Sarayköy'e bağlı muhtelif köylerin içinde 456 çiftçi ailesine 25634 dönüm arazi dağıtılmıştır.

Ayın Tarihi

1949 Yılı 1133


8 Ağustos Fen ve meslek adamlarını 1585 sayılı kanun hüküm-lerine göre belediyelere karşı mesuliyetini kabul ve deruhte edebilecekleri bina işlerinin nevi, ehemmiyet ve büyüklüğünü ve salahi-yet derecelerini gösterir yönetmelik yayınlandı.

Yüksek mimar, yüksek mühendis, mimar, mühendis ve fen memuru ve ehliyetli kalfalardan meydana ge-len fen ve meslek adamalarının belediyeye karşı yü-kümlükleri hakkında yönetmelik yayımlandı.

RG

8 Ağustos Türkiye Avrupa Konseyi üyeliğine kabul edildi.

8 Ağustos Türkiye'de sulama olanak-ları ve yer altı sularını Ta-rım Bakanlığı'nın daveti ile inceleyen Amerikan Şirke-tinin uzmanları, raporlarını sunmak üzere Türkiye'ye geldiler.

Raporu hazırlayanlardan Morton, Türkiye'yi 13 böl-geye ayırarak incelediklerini ve bir ay süre ile gerekli yerlerde tetkikler yaptıklarını belirtmiştir. Beş bölge-de su hemen yararlanılabilecek durumdadır. Diğer 8 bölgede ise ihtiyaç olursa sondajlarla işe yarar hale getirilebilir. Sulama yönteminde ise Californiya'da uygulanan yöntem tercih edilecektir.

Ayın Tarihi

9 Ağustos Demokrat Parti İzmir Mi-tingi yapıldı.

Ayın Tarihi

10 Ağustos İngiltere Büyükelçiliği tara-fından Eskişehir'de "Büyük Britanya" isimli bir sergi açılmıştır.

Sergiye gelen Amerikalı bir grup, İngiliz bir heyet, komünizme karşı cephe almış milletlerin birbirlerini anlamaları gerekir demişlerdir.

Ayın Tarihi

10 Ağustos İnönü ve eşi İstanbul'a ha-reket etti.

Ayın Tarihi

11 Ağustos Köy değirmenciliği ve ma-rangozculuk kursu ile köy kadınları gezici kurslarında çalıştırılacaklara ait kadro-ların onaylandı.

BCA:: 30..18.1.2/120.64..1./33-316

11 Ağustos Sulama ücretleri, Bayındır-lık, Maliye ve Tarım Ba-kanlıkları tarafından birlik-te tespit edilmiştir.

1948 senesi sulama ücretleri 1948 senesinin aynı ka-bul edilmiştir.

RG 7 Eylül 1949

11 Ağustos Türkiye Cumhuriyeti Kore Cumhuriyeti Hükümetini tanıdı.

II. Dünya Savaşına kadar Japonya'nın işgali altında bulunan Kore'nin güneyini Amerika kuzeyini ise Rusya işgal eder. Türkiye 3/9655 sayılı Bakanlar Ku-rulu Kararı ile Güney Kore Cumhuriyetini tanımıştır.

RG 22 Ağustos 1949

12 Ağustos Kaymakamlık atamaları yapıldı.

Germencik ve Gölköy kaymakamlıklarına Burhan Özkul ve Avni Dümer tayin oldu.

BCA: 30..11.1.0/207.22..7.

13 Ağustos İzmir civarında meydana gelen depremden zarar gö-renlere yardım yapıldı.

Sakız Adası ve İzmir civarında meydana gelen dep-remlerde can ve mal kaybı olmuştu.

BCA: 30..10.0.0/120.850..17.

13 Ağustos Yeni bir ilçe kuruldu. Tokat'ın Pazar Bucağı ilçe haline getirilmiştir. BCA: 490..1.0.0/ 507.2035..1.



15 Ağustos Nuh'un gemisini arayacak olan Amerikalı, İngiliz ve Hollandalı araştırma ekibi-ne Ağrı yasak bölgesini görmelerine izin verildi.

BCA: 30..18.1.2/120.60..3./54-106

16 Ağustos Uluslar arası Büyük Baraj-lar Komisyonu Türk Milli Komitesi Ankara'da kuruldu.

Dünya Enerji Konferansına bağlı olarak kurulmuştur. RG 17 Eylül 1949

20 Ağustos Cumhurbaşkanı İsmet İnönü Ege illerine seyahate çıktı.

BCA: 490..1.0.0/732.510..2.

23 Ağustos Bakanlık emrine alınma İstanbul 2. Sınıf Emniyet Amiri Fehmi Esin; Tokat Milli Eğitim Müdürü İhsan Kazandıoğlu'nun Bakan-lık emrine alındı.

BCA: 30..11.1.0/ 207.23..18. ; BCA: 30..11.1.0/207.24..10.

23 Ağustos Gümrük ve Tekel Bakanlı-ğı’nda tayinler yapıldı.

Gümrük ve Tekel Bakanlığı İnceleme ve Denetleme Kurulu Başkanlığına Münir Karacık tayin oldu.

BCA:: 30..11.1.0/207.24..8.

23 Ağustos İdari sınır değişikliği yapıl-dı.

Kastamonu ile Abana ilçesi Güde ve Ayvat köyleri-nin, İnebolu ilçesine bağlanması.

BCA: 30..11.1.0/207.24..10.

23 Ağustos İstiklal madalyaları verildi. Milli Mücadele'de görev alan 1 yedek subay, 2 baş-çavuş, 4 çavuş ve 2 ere istiklal madalyası ile müka-fatlandırıldı.

BCA: 30..11.1.0/207.22..19.

23 Ağustos Kaymakamlık atamaları yapıldı.

Emin Yüzbaşıoğlu'nun Baykan, Cevat Çapanoğlu'-nun Ödemiş, Mehmet Tarcan'ın Çaycuma kayma-kamlıklarına tayinleri.

BCA: 30..11.1.0/207.24..4.

23 Ağustos Orduda tayinler yapıldı. Jandarma sınıfına mensup 12 albay ile 4 yarbayın ta-yinleri; Jandarma Genel Komutanlığı Harp Ayniyatı Teftiş Kurulu Başkanlığına J.Alb. Halil Sökmen'in tayini yapıldı.

BCA: 30..11.1.0/207.24..1.

23 Ağustos Ordudan ihraç vakası Turhan Çınar'ın memuriyet görevini kötüye kullan-mak suçundan ordudan ihracı ve emekliye sevki; Sarhoşluk ve memuriyet görevini kötüye kullanmak suçundan P. Ütğm. Fahri Öztürk'ün ordudan ihracı; Hırsızlıktan ceza alan Top. Atğm. Araman Kasar'ın ordudan ihracı.;

BCA: 30..11.1.0/207.22..18.

23 Ağustos Yargıtay üyeliğine ve hâ-kimliklere atamalar yapıldı.

Yargıtay 2. Bşk. lığı, Yargıtay üyelikleri, Adalet Mü-fettişliği, Ankara, Eskişehir, Uşak, Edremit cumhuri-yet savcılıkları, Kayseri Hukuk Hâkimliği, Ankara Ticaret Mahkemesi üyeliğine yapılan tayinler.

BCA: 30..11.1.0/207.24..9.

23 Ağustos Yeni bir belediye kuruldu. Akşehir'in Tuzluca bucağında Belediye kuruldu. BCA: 30..11.1.0/207.23..8.

24 Ağustos Kerestelik ağaç yardımı yapıldı.

17.8.1949 tarihinde bazı yörelerde depremden zarar görenlere karşılıksız kerestelik ağaç yardımı yapıldı.

BCA: 30..18.1.2/120.64..13./ 46-98

1949 Yılı 1135


25 Ağustos Dünya Enerji Konferansı Türk Milli Komitesi kuruldu.

Merkezi Londra'da bulunan Dünya Enerji Konferan-sı'na bağlı olmak üzere Ankara'da teşkil edilen şube

RG 10 Eylül 1949

25 Ağustos Sınırlarda yapılmakta olan hububat kaçakçılığını ön-leme hakkındaki Bakanlar Kurulu Kararı kaldırıldı.

Hububat kaçakçılığı hakkındaki K/735 sayılı karar 6.4.1948 tarihinde yürürlüğe girmişti. Özellikle 1948 yılının başların Suriye'de hububat stokları eridiği için Türkiye'den hububat kaçakçılığı meydana geliyordu. 1949 yılında, Türkiye'de hububat üretiminin az olma-sı nedeniyle ve Suriye'de de üretimin ihtiyaçlardan fazla olması nedeniyle, söz konusu Karar'a ihtiyaç kendiliğinden ortadan kalkmış olduğundan Karar kaldırılmıştır.

RG 7 Eylül 1949

27 Ağustos Elazığ ilinin Maden ilçesi sınırları içinde bulunan ba-kır madeninin işletme imti-yazı Etibank'a devredildi.

1949 yılı içerisinde Etibank'a altı maden işletme im-tiyazı devredilmiş ya da verilmiştir.

BCA:: 30..18.1.2/120.66..4./66-22

29 Ağustos Başbakan Şemsettin Günal-tay doğu illerinde tetkikler yapmak üzere Ankara'dan hareket etti.

Başbakana Çalışma Bakanı eşlik etmiş ve ilk olarak Sivas'a gidilmiştir.

Ayın Tarihi

30 Ağustos 30 Ağustos kutlamaları ya-pıldı.

Ayın Tarihi

31 Ağustos Birleşik Amerika Temsilci-ler Meclisinin Demokrat üyelerinden Woodhouse Perapalas'da bir basın top-lantısı düzenlemiştir.

Toplantıda Türk işçiliğini, ziraatı ve kadın faaliyetini tetkik etmek üzere Türkiye'ye geldiğini beyan etmiş-tir. Konuşmasında Türkiye'de medeni bir cemiyetle karşılaştığını dile getirmiştir.

Ayın Tarihi

3 Eylül Memleket İçi Düşmana Karşı Silahlı Savunma Ödevi Yönetmeliğinde ya-pılan değişiklik yayımlandı.

Bu yönetmelik, 3.10.1945 tarihli ve 3/3169 sayılı ka-rarla yürürlüğe girmiştir.

RG

3 Eylül Türkiye- Finlandiya ödeme anlaşmasının bir maddesin-de değişiklik yapılmıştır.

Anlaşmada Türkiye'ye tanınan finansman haddi 500.000 Amerikan Dolarından 1.000.000'a yüksel-tilmiştir.

Ayın Tarihi

4 Eylül Başbakan Kars iline geldi.. Başbakan'ın doğu illeri gezisi kapsamındaki gezi 29 Ağustos'da başlamıştı.

Ayın Tarihi

8 Eylül Adana'daki sel ve yeşil kurt haşeratı yüzünden mahsul-leri hasara uğrayan çiftçile-rin, TC Ziraat Bankası'ndan Gerdan ve Misis Tarım Kredi Kooperatifleri aracı-lığıyla aldıkları borçları bir yıl ertelendi.

Doğal felaketlerde borç ertelemesi 1949 yılında baş-vurulan idari yardım mekanizmalarından biriydi.

BCA: 30..18.1.2/120.67..7./83-37

8 Eylül Vatandaşlıktan kendi iste-ğiyle çıkmak isteyenler

Kayıtlarda iki kişinin vatandaşlıktan kendi isteğiyle ayrıldığına rastlanmaktadır: 1306 (1890) İstanbul do-ğumlu Ağatokli Nikolayidi'nin vatandaşlıktan çıkma-sına izin verilmesi; 1314 (1898) İstanbul doğumlu Yorgi Çakırer'in vatandaşlıktan çıkmasına izin veril-mesi.

BCA: 30..18.1.2/ 120.68..6/ 15-101



9 Eylül İstiklal madalyaları verildi. Kurtuluş savaşında hizmetlerde bulunan 54 kişi istik-lal madalyasıyla ödüllendirildi.

BCA: 30..10.0.0/197.349..23.

11 Eylül Eskişehir iline bağlı Sivri-hisar ilçesinde çiftçilere toprak dağıtıldı.

Sekiz köyde 651 aile hesabiyla 28.867 dönüm toprak dağıtılmış ve ayrıca 247.325 lira kredi yardımı sağ-lanmıştır. İlgili Bakanlar Kurulu Kararı 7 Temmuz 1949 tarihinde yayımlanmıştır.

Ayın Tarihi

13 Eylül Devletlerarası İmar ve Kal-kınma Bankasından bir he-yet Ankara'ya geldi.

Türkiye, Marshall Planı yardımı sonucunda, Marshall Planı memleketlerinden 53,3 milyon dolarlık mal ve hizmet alacaktır. 53,3 milyon dolarlık malların tutarı Amerika Birleşik Devletleri tarafında verilen dolar-larla finanse edilecektir. Heyetin yaptığı bir diğer açıklama Türkiye'nin 1949 senesi için alacağı para miktarıyla ilgilidir. Bir önceki yıla göre yüzde 281.07 nispetinde arttığını ve bunun yarısının da ödünç değil tiraj olduğudur.

Ayın Tarihi

15 Eylül Veteriner Teşkilatı İhtisas Yönetmeliği yayımlandı.

RG

16 Eylül Muhsin Ertuğrul Devlet Tiyatrosu Genel Müdürlü-ğüne getirildi.

İstanbul Şehir Tiyatrosu rejisörü olan Muhsin Ertuğ-rul, Türk tiyatro tarihinin önemli isimlerinden biridir. 1947'de Ankara'da Küçük Tiyatro'yu, 1948'de Büyük Tiyatro'yu, 1955'te Oda Tiyatrosu'nu açtı. Daha bir çok tiyatro salonunun açılmasına öncülük etti.

RG 23 Eylül 1949

17 Eylül İller Bankasının sermayesi bir misli arttırıldı.

RG

17 Eylül Salacak Semt Ocağı İdare Kurulu Başkanı Orhan Il-gın, C.H.P.'ye muhalefet edenlerin kanuna göre ce-zalandırılmasını talep eden bir dilekçe yazdı.

Orhan Ilgın; muhalefetin isyan tohumlarının kanuna göre cezalandırılması hakkındaki yazısında, CHP'nın muhalefete karşı yumuşak tavrından vazgeçerek sert ve bir politika izlemesi gerektiğini ileri sürmektedir.

BCA: 490..1.0.0/163.649..3.

19 Eylül Şarkı Trakya Hayvan Ha-reketleri Yönetmeliği ya-yımlandı.

Yönetmelik, Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerinde-kini Gelibolu Kazası ile İstanbul'un Trakya Kısmının hayvan hareketlerini tespit etmektedir.

RG

21 Eylül Sığırlarda Abortus Enzooticus (Brucellosis Bang) Hastalığı ile Savaş Yönetmeliği yayımlandı.

İneklerde düşük vakalarının yakın takibi ile bu hasta-lıkla mücadelede uygulanacak yöntemler düzenlen-mektedir.

RG

22 Eylül Emekli Sandığı'na atamalar yapıldı.

Emekli Sandığı Yönetim Kurulu Maliye Bak. Üyeli-ğine İller Bankası Eski Genel Müdürü Hulki Alisbah atandı.

RG 19 Ekim 1949

22 Eylül Osmanlı Hanedanından Naciye'den boşanan Kamil Ahmet Killigil'in yurda dönmesine izin verildi.

Osmanlı Hanedanından Naciye ile evli iken ayrılan Kamil Ahmet Killigil'in 5370 sayılı kanunun 1. mad-desince vatandaşlığa alınarak yurda gelmesine izin verildi.

BCA: 30..18.1.2/120.71..9./ 14-204

23 Eylül İşletmeler Bakanlığı'na atamalar yapıldı.

İşletmeler Bakanlığı Danışmanlığına Kemalettin Apak; İşletmeler Bakanlığı Maden İşleri Danışman-lığına Safi Teziç atandı.

BCA: 30..11.1.0/208.28..12/14-204.

1949 Yılı 1137


24 Eylül İlk okul öğretmenlerine ait tayin, nakil ve tahvil yö-netmeliği yayımlandı.

5442 sayılı İller İdaresi Kanunu hükümlerine göre Milli Eğitim Bakanlığınca hazırlanan yönetmelik 12.9.1949 tarihinde yürürlüğe girmiştir. (BKK 3/9828 sayı ve 12.9.1949 tarih)

RG

24 Eylül Orduda tayinler yapıldı. 44 albay, 1 yarbay ve 3 muamele memurunun yeni görev yerlerine tayinleri; 33 J. yarbay ve 3 muamele memurunun yeni görev yerlerine tayinleri.

BCA: 30..11.1.0 208.29..10.

26 Eylül C.H.P.'den ihraç edilenler hakkında tamim

BCA: 490..1.0.0/9.49..4.

28 Eylül Adalet Bakanlığında ata-malar yapıldı.

Ceza yargıçlıklarına, sorgu yargıçlıklarına, C. Savcı-lıklarına atamalar yapıldı.

RG 12 Ekim 1949

28 Eylül Gümüşhane Belediye Baş-kanlığı'na seçilen Mehmet Refioğlu'nun Başkanlığı onanmıştır.

BCA: 30..11.1.0/208.29..18.; RG 11 Ekim 1949

28 Eylül İçişleri bakanlığında atama-lar yapıldı.

Bazı kaymakamlıklara, hukuk işleri müdürlüklerine atamalar yapıldı.

RG 11 Ekim 1949

1 Ekim Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO) Türkiye Milli Komisyonu Yönetmeliği yayımlandı.

16 Kasım 1945 tarihinde Londra imzalanan ve TBMM'ce 20 Mayıs 1946 tarihinde 4895 sayılı ka-nunla onanan UNESCO sözleşmesi gereğince Türki-ye'de Milli eğitim Bakanlığına bağlı olarak UNSECO Türkiye Milli Komisyonu kurulmuştur.

RG

4 Ekim PTT'de atama yapıldı. PTT İşletme Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu Baş-kanlığına Eyüp Sabri Arserim'in tayini.

BCA: 30..11.1.0/208.29..20.

6 Ekim Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilatı teknik uzmanla-rından ikisi Türkiye'ye geldi.

Bertegay ve Fobes adındaki iki uzman Türkiye'ye yapılan yardımla ilgili olarak tetkik yapmak üzere ülkeye gelmişlerdir.

Ayın Tarihi

7 Ekim İktisadi İşbirliği İdaresi Madenler Dairesi Başkanı Clarence o. Mittendof ve Frederic Wardf tetkik gezi-si için Divriği'ye gittiler.

On gün kadar süren seyahatte, uzmanlar demir ma-denlerinin kalitesini ve nakliyat meselelerini incele-mişlerdir.

Ayın Tarihi

10 Ekim Ankara'da Cumhuriyet Bayramı akşamı balo ve-rilmemesine ve illere de aynı tarzda hareket etmeleri için tamim gönderilmesine karar verildi.

Kuraklık, yer sarsıntısı ve sel gibi afetlerden birçok vatandaşın felakete uğramış olması ve yurdun muhte-lif bölgelerinin ağır zarar görmesi nedeniyle bu yön-de bir karar alındığı belirtilmiştir.

Ayın Tarihi

10 Ekim Adalet Bakanlığı'nda ata-malar yapıldı.

Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığına Faik Uras'ın tayin oldu. Bunun yanında, birçok ceza yar-gıçlıklarına ve C. Savcı yardımcılıklarına Ağır ceza mahkemesi üyeliklerine atamalar yapıldı.

BCA: 30..11.1.0/208.30..19

13 Ekim İki derneğe kamuya yararlı dernek statüsü verildi.

Yozgat Veremle Savaş Derneği ve Şebinkarahisar Veremle Savaş Derneği' nin kamuya yararlı dernek-lerden sayılmasına karar verildi.

BCA: 30..18.1.2/120.73..16./ 13-86.



13 Ekim Porsuk çayı üzerindeki ba-raj nedeniyle sular altında kalacak olan arazilerin ka-mulaştırılmasına karar ve-rildi.

Porsuk çayı üzerinde yapılan baraj sebebiyle Eskişe-hir ve Kütahya'da su altında kalacak olan arazilerin kamulaştırılmasında genel yarar bulunduğuna karar verildi.

BCA: 30..18.1.2/120.72..4./ 18-9

16 Ekim Ara seçimler yapıldı. Muhalefet ara seçimleri boykot etti.

18 Ekim Adalet Bakanlığında ata-malar yapıldı.

Ceza yargıçlıklarına, sorgu yargıçlıklarına, yargıç yardımcılıklarıan atamalar yapıldı.

RG 24 Ekim 1949

18 Ekim İstanbul Valiliğine Ord. Prof. Dr. Fahrettin Kerim Gökay'ın tayin oldu.

Aynı zamanda Belediye başkanı olarak atanmıştır. 1957 yılına kadar sekiz yıl İstanbul Valiliği ve Bele-diye Reisliği yapmıştır. İstanbullulara tanzim satışı sunmuştur. Migros Gökay zamanında açılmıştır. Gö-kay'dan sonra vali ve belediye başkanlığı ayrılmıştır.

BCA: 30..18.1.2/120.72..8.

19 Ekim Dışişleri Bakanlığı merkez ve yurtdışı teşkilatında ta-yinler yapıldı.

Paris, Varşova, Belgrat, Peşte büyük elçilik müste-şarları ile bazı orta elçilik müsteşarları Merkeze alınmıştır. Bunların yerine yeni atamalar yapılmıştır.

BCA: 30..11.1.0/209.32..9; RG 27 Ekim 1949

20 Ekim Mengen ilçesi merkezinin Türkbeşli adı Mengen ola-rak değiştirildi.

BCA: 30..18.1.2/120.75..12.

24 Ekim Bakanlık emrine alınma Sinop Emniyet Müdürü Adnan Oktay'ın Bakanlık emrine alındı.

BCA: 30..11.1.0/209.33..1.

24 Ekim Vatandaşlığa kabul. Osmanlı Hanedanı'ndan 5. Murad'ın kızı Fehime ve eşi vatandaşlığa kabul edildi.

BCA: 30..18.1.2/120.77..1./ 14-206

25 Ekim Kaymakamların başka gö-revlere atanması

Ondan fazla kaymakam 5439 sayılı kanunun ikinci maddesi gereğince tayin oldu.

RG 31 Ekim 1949

25 Ekim Maliye Bakanlığı Muamele Vergisinin uygulanması ile ilgili bir Tamim yayınladı.

Tamim, ziraatte kullanılan her nevi makine, aletler ve araba gibi vasıtaların, cins ve nevileri Ziraat ve Mali-ye Bakanlıklarınca müşterekn tayin edilmek suretiy-le, imalat muamele vergisinden muaf tutulmasını hükme bağlamıştır.

RG

26 Ekim Orduda tayinler yapıldı. Askeri Yargıtay 2. Başkanlığı, Hava Savunma Genel Komutanlığı, 2. Orduemrine, Yüksek Komuta Aka-demisi Öğretmenliğine, 1. Ordu emrine ve Askeri Yargıtay Üyeliğine yapılan tayinler.

BCA: 30..11.1.0/209.33..15.

27 Ekim 7.9.1949 tarihinde Paris'de imzalanan 1949-1950 dev-resine ait Avrupa devletleri arasında ödeme ve takas anlaşması ve uygulama protokolleri onaylandı.

Marshall Planına katılan ülkelerin aralarındaki ticari mübadelelerde altın ve dövizle tediyatı mümkün mer-tebe azaltmak ve böylece hem tediyelerini kolaylaş-tırmak hem de mübadelele imkanlarını arttırmak ve geliştirmek gayesiyle, Paris'teki Avrupa Ekonomik İşbirliği Teşkilatı bir sistem geliştirmiştir.

BCA: 30..18.1.2./120.78.9./ 76-1164

28 Ekim Yerli Ürünler Türk Anonim Ortaklığına 1945/46 yılı tü-tün mahsulü satışından ala-cağı komisyon miktarı Ba-

3/9967 sayılı BKK'ya göre, Yerli Ürünler Türk Ano-nim Ortaklığına, tütün mahsülü satış hizmetine karşı-lık olarak satın aldığı miktar üzerinden yüzde 2 ko-misyon verilecektir. (Yerli Ürünler Türk Anonim Or-

RG

1949 Yılı 1139


kanlar Kurulu Kararı ile be-lirlendi.

taklığı 2. Dünya savaşı içinde ve bunu takip eden yıl-larda tütün piyasalarında nazımlık göreviyle görev-lendirilmişti.)

2 Kasım Cumhurbaşkanı İsmet İnö-nü'nün TBMM açılışındaki söylevi.

Cumhurbaşkanı konuşmasına uluslar arası ilişiklere ve iç işlere dair önemli konulara değinmiştir. Söyle-vinde, iktidarla muhalefetin karşılıklı sorumlukların-dan da söz etmiştir. Ayrıca, yeni semim kanunundan bahsetmiş ve genel seçimlerin hilesiz geçmesi için tedbir alınacağına dair ipuçları vermiştir.

RG

3 Kasım Adalet Bakanlığında tayin-ler yapıldı.

Bazı hâkim, savcı ve yardımcılıklarına yapılan tayin-ler

BCA: 30..11.1.0/209.34..15.

3 Kasım Yabancı uzmanlara çalışma izni

Devlet Demiryolları ve Limanları İşletme Genel Mü-dürlüğünde 6 Amerikalı uzmanın çalıştırılmasına izin verildi.

BCA: 30..18.1.2/120.81..1./27-472

8 Kasım İş ve İşçi Bulma Kurumu Kuruluş ve Görevlerine ait 4837 sayılı Kanun'un bazı maddelerinde yapılan deği-şiklik hakkında kanun tasa-rısı.

BCA: 30..18.1.2/120.77..15./ 71-1407

8 Kasım Manyas CHP İlçe İdare Kurulu Başkanından Baş-bakana şikayet dilekçesi.

Manyas'ın ortaokul, yol, su, elektrik, köprü ihtiyaçla-rının karşılanması ve polis teşkilatının kurulmasını talep eden bir yazı. Buna benzer birçok dilekçe ya-zıldığı görülmektedir. Genellikle içme suyu, iskele, ürünlerin satılmasında kolaylıklar, yakacak temini, itfaiye, sağlık ve emniyet sorunları, sokaklara fener asılması, fabrika kurulması, telefon tesisi, verem pavyonu yapılması, lise, demiryolu gibi çeşitli talep-ler ve isteklerin yer aldığı dilekçeler Başbakana gön-derilmektedir. Bu dilekçelerin bir bölümünde de il-çedeki CHP teşkilatının fena çalışmasından şikayet-ler edilmektedir.

BCA: 030-01-2-13-3

9 Kasım Gümrük kapılarını gösterir tebliğ yayınlandı.

11.11.1949 gününde yürürlüğe giren 5383 sayılı Gümrük Kanunun 7 nci maddesi hükmüne dayanarak kara, su ve hava yolu ile gümrük kapılarını gösterir liste yayınlanmıştır.

RG

10 Kasım Şikayet dilekçeleri Aydın, Manisa, Bandırma, Manyas, Biga, Çanakkale, Gelibolu, Erdek ve Kütahya'dan Başbakan Şemsettin Günaltay'a gönderilen vatandaş dilekçeleri.

BCA: 30..1.0.0/ 2.13..3.

17 Kasım Cumhurbaşkanına suikastı hakkında tamim kabul edil-di.

16 Kasım 1949 tarihinde Millet Partisi mensupların-da milletvekili Osman Bölükbaşı, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’ce Celal Bayar'a suikast girişimi gerek-çesiyle tutuklanmışlardı. İhbar, Denizli Milletvekili Reşat Aydınlı tarafından yapıldığı açıklandı. Olayın asılsız olduğunun anlaşılması üzerine 21 Kasım'da Bölükbaşı serbest bırakıldı.

BCA: 490..1.0.0/9.49..9.

21 Kasım Vali ataması yapıldı. Hakkari Valisi Cahit Ortaç'ın Mülkiye Müfettişliğin-de ve Çoruh eski Valisi Zeki Köymen'in Tunceli Vali Yardımcılığı'na tayin edilerek Hakkari Valiliği'nde çalıştırılmaları.

BCA: 30..18.1.2/120.79..14./ 29-50



21 Kasım Varto depremi nedeniyle vergi affı yapıldı.

Muş ili Varto ilçesiyle köylerinde 31.5.1946 tarihin-de meydana gelen deprem nedeni iye 3833 mükellefe ait her türlü vergi borçlarının affedilmesi.

BCA: 30..18.1.2/120.82..4./76-1447

22 Kasım Vali ataması yapıldı. İhsan Sabri Çağlayangil Yozgat Valiliği'ne tayin ol-du.

BCA: 30..18.1.2/121.83..9./29-96

23 Kasım 5443 sayılı 1943 Bütçe Yılı Kesinhesap Kanunu yayım-landı.

1943 yılına ait kesin hesap cetveline göre 1943 yılın-da toplam giderler 1 037 177 802 lira 14 kuruştur. Aynı yıl genel gelirler, 1 038 507 212 Lira 45 kuruş-tur.

RG

23 Kasım Ordudan ihraç vakası Çeşitli suçlardan mahkum olan Yd. P. Tğm. Sabahat-tin Coşkun'un ordudan ihracı ve yedek subaylık hak-kının kaldırılması.

BCA: 30..11.1.0/210.36..13./ 29-96

24 Kasım Sadık Aldoğan'ın doku-nulmazlığının kaldırılması-na gerek görülmedi.

Türk Ceza Kanunu'nun 171. maddesinde belirtilen suçu işlemekten suçlu görülen Afyon Milletvekili Sadık Aldoğan'ın dokunulmazlığının kaldırılmasına gerek görülmediği.

BCA: 30..10.0.0/9.52..27.

24 Kasım Türkiye'deki lokanta, bira-hane, kokteyl salonları ben-zeri meyhane ve lokanta-larda yabancı uyruklu gar-son ve başka memurlarla erkek ve kadın hizmetçile-rin çalıştırılmaları yasak-landı.

Çalışmakta olanların da 5 ay içinde tasfiye edilmesi zorunluluğu getirildi.

BCA: 30..18.1.2/121.83..15.; RG 15 Aralık 1949

26 Kasım Kaymakamlık atamaları yapıldı.

Muş Vali Yardımcılığına Hakkı Türemen, Orhaneli Kaymakamlığı'na HikmetGüvenc, Şarkikaraağaç Kaymakamlığı'na Ali Uslu ve Manisa Hukuk İşleri Müdürlüğü'ne Nuri Altıok'un tayinleri

BCA: 30..11.1.0/210.37..7.

26 Kasım Kaymakamlık ve vali yar-dımcılıklarına atamalar ya-pıldı.

Orhaneli kaymakamlığına, Karaağaç kaymakamlığı-na atamalar yapıldı.

RG 6 Aralık 1949

29 Kasım Yabancılara verilen çalışma izinleri.

Yugoslav uyruklu Koyonoviç'in Tekel İdaresinde ça-lıştırılmasına izin verilmesi; Macar uyruklu Y. Müh. G. Biro'nun PTT İşletmesi Genel Müdürlüğü emrinde çalıştırılmasına izin verilmesi; Belçika uyruklu Cambier Hubert'in Ereğli Kömür İşletmesi Müesse-si'nde çalıştırılmasına izin verilmesi; Amerikalı Farnk Hubert Ellis, Virgil Elmer Jones ve Tobias Raymond Talbert'in PTT İşletme Genel Müdürlüğü emrinde çalıştırılmasına izin verilmesi.

BCA:: 30..18.1.2/121.85..1./ 27-60

30 Kasım Denizli milletvekili Reşat Aydınlı'nın dokunulmazlığı kaldırıldı.

Aydınlı'nın dokunulmazlığı, Afyon Karahisar millet-vekili Sadık Aldoğan ile Millet Partisi mensupların-dan Osman Bölükbaşı ve Fuat Arna hakkında bilerek iftira etmesi sebebiyle kaldırılmıştır.

RG 2 Aralık 1949

1 Aralık İki ölüm cezası TBMM'ce onandı.

Şevket Ödemiş ile Ahmet Gür'ün Yargıtay tarafın-dan onanmış ölüm cezalarının yerine getirilmesine karar verilmiştir.

RG

1949 Yılı 1141


1 Aralık Vali ataması yapıldı. Rifat Bingöl'ün Kars valiliğine, Abdul Kadir Süzen'in Tokat Valiliğine tayinleri.

BCA:: 30..18.1.2/121.85..11./ 29-65

1 Aralık Devlet kurumlarının 1943 yılı kesin hesap kanunları yayımlandı.

5444, 5445, 5446 ve 5447 sayılı kanunlar. RG

3 Aralık Bazı bitkilerin yurda so-kulması yasaklandı.

Avustrulya'dan turunçgil nebat ile Avrupa ülkelerin-den yaş ve tabii kurutulmuş meyva, aşı kalemi, mey-ve fidanı gibi nebatın yurda sokulması yasaklandı.

RG

7 Aralık Adalet Bakanlığında ata-malar yapıldı.

Çok sayıda hâkim, savcı ve yardımcılıkları ile adalet müfettişliklerine yapılan tayinler.

BCA: 30..11.1.0/203.4..4.

7 Aralık Bazı kaymakam ve vali yardımcılıklarına atamalar yapıldı.

Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Daire Başkanlığı, Balıkesir Vali Yardımcılığı, Mülkiye Müfettişliğine yapılan tayinler ile bazı kaymakam ve vali yardımcı-larının yer değiştirmeleri.

BCA: 30..11.1.0/210.38..1.

7 Aralık İçişleri bakanlığında atama-lar yapıldı.

Bazı kaymakamlıklara ve vali yardımcılıkları ile di-ğer kadrolara atamalar yapıldı.

RG 16 Aralık 1949

7 Aralık İş ve İşçi Bulma Servisi Kurulması hakkında 88 sa-yılı Sözleşmenin onanma-sına dair kanun yayımlandı.

Milletlerarası Çalışma Teşkilatının Genel Konferansı tarafından 1948 Sanfransisko toplantısında kabul edilmiş olan İş ve İşçi Bulma Servisi kurulması hak-kındaki 88 sayılı sözleşme onanmıştır.

RG

8 Aralık İşletmeler Bakanlığı Kuru-luş ve Görevleri hakkında kanun tasarısı.

Sanayi, maden kısmen enerji alanlarındaki devlet te-şebbüslerinin politikası İşletmeler Bakanlığı'na ve-rilmiştir. Bu kesimi kaybeden ekonomi ve ticaret ba-kanlığı birleştirilmiştir. 6-7 yıllık bir tecrübeden son-ra İşletmeler Bakanlığı'ndan vazgeçilmiştir (1957).

BCA: 30..18.1.2/121.86..1./71-1448

8 Aralık Kanun tasarısı Denizyolları İşletme Kanununun bazı maddelerinin değiştirilmesi ve 3. maddesinin ilk fıkrasının kaldı-rılması hakkında kanun tasarısı.

BCA: 30..18.1.2/121.85..8./71-1413

8 Aralık Onikinci Evrensel Posta Kongresi Kararlarını kap-sayan senetler onandı.

5449 sayılı kanunla, 7 Mayıs 1947 tarihinde Paris'te toplanmış olan 12. Evrensel Posta Kongresi kararla-rını kapsayan yedi senet içindeki maddeler onanmış-tır.

RG

8 Aralık Su baskını bölgesi ilanı. Porsuk çayının belli bölgelerinde su altında kalan ya da su baskınlarına uğrayabilecek saha olarak tespit ve ilanı kararı yayımlandı.

RG

8 Aralık Van depremi nedeniyle çe-şitli vergi ile para cezaları affedildi.

Van ilinde meydana gelen depremde zarar gören 224 mükellefin çeşitli vergiler ile para cezalarının iptali.

BCA: 30..18.1.2/121.85..17/76-1477.

10 Aralık Milletlerarası Telekomüni-kasyon Sözleşmesini onay-layan kanun yayımlandı.

1947 yılında Atlantic City'de imzalanan sözleşme ve buna bağlı protokollerin onanması hakkında kanunla, Milletlerarası Telekomünikasyon Birliği'nin kurulu-şun olanak veren sözleşme 2 Aralık 1949 tarihinde TBMMce onaylanmıştır.

RG



12 Aralık Marshall yardımı için Gö-revlendirme yapıldı.

Marshall yardımı şümulüne giren mevzuatlardan 202 talepnamelerini, teknik yardım talepname ve müsadenamelerini Hükümetimiz adına Fatin Rüştü Zorlu'ya imzalamak üzere yetki verildi.

BCA:: 30..18.1.2/121.87..17/76-1484.

12 Aralık Vali ataması yapıldı. Urfa Valisi Ali Rıza Ünal'ın Gümüşhane Valiliği'ne, Gümüşhane Valisi Halis Bilaloğlu'nun Urfa Valiliği'-ne tayinleri

BCA: 30..18.1.2/121.88..17/29-69.

13 Aralık İdari sınır değişikliği Keşap ilçesine bağlı Karabedir ve Fındıklı köylerinin Keşap Belediyesi sınırları içine alınması.

BCA: 30..11.1.0/210.38..10.; RG 20 Aralık 1949

14 Aralık Gelir Vergisi Genel Tebliğ-leri yayımlandı.

Seri No. 1 sayılı tebliğ, götürü kazanç usulüne alınan serbest meslek erbabının kimler olduğunu tespit eder ve ne yapmaları gerektiğini düzenler.

RG 21 Aralık 1949

14 Aralık İstiklal Harbi malüllerine para ödülü verilmesi hak-kında 5452 sayılı kanun yayımlandı.

Adları ve künyeleri açık bir biçimde yazılı olan üç subay ve dokuz ere 397 sayılı kanun gereğince veri-lecek 3700 litalık para ödülünün 1949 bütçesinden ödenmesini düzenleyen kanın 7 Aralık 1949 tarihinde kabul edilmiştir.

RG

14 Aralık Sivas'ta muhtarlık seçimleri tamamlandı.

BCA: 490..1.0.0/240.954..2.

15 Aralık Afyon Karahisar milletve-kili Kemal Özçoban'ın do-kunulmazlığı ile ilgili karar yayımlandı.

İhsaniye bucak müdürü Hicri Seçkiner'i tahkir etme suçunu işlediği düşünülen Kemal Özçoban'ın kovuş-turulması için dönem sonunu beklenmesine karar ve-rildi.

RG

15 Aralık Afyon Karahisar milletve-kili Sadık Aldoğan'ın do-kunulmazlığı hakkında ka-rar yayımlandı.

Matbuat kanununa aykırı hareketten dolayı suçlu sa-nılan Sadık Aldoğan hakkındaki kovuşturmalar, Anayasanın 12 ve 27 maddelerinde yazılı suçların dı-şında kaldığı anlaşıldığından İçtüzüğün 180.nci mad-desi gereğince bu kovuşturmanın dönem sonuna bı-rakılmasına karar verilmiştir. Aynı tarihte TBMM ta-rafından 13 milletvekili hakkındaki dokunulmazlığın kaldırılmasına aynı gerekçe ile izin verilmemiştir. Bunlar: Kemal Özçoban, Rauf Ayaşlı, Ahmet Hamit Selgil, Rauf Bayındır, İhsan Hamid Tiğrel, Sait Kök-sal, Cihad Baban (3 dava), Senihi Yürüten, Cenap Aksu, Sedat Pek, İzzet Benice (2 dava), Ali Rıza İncealemdaroğlu (2 dava).

RG

15 Aralık Ankara milletvekili Dr. Ahmet Hamit Selgil'in mil-letvekili dokunulmazlığı hakkında karar yayımlandı.

Gönderilen tekzip yazısını vaktinde yayımlamamak-tan dolayı suçlu sanılan Ulus gazetesi sahibi Ahmet Hamit Selgil'in kovuşturmasının dönem sonuna bıra-kılmasına karar verilmiştir.

RG

15 Aralık Ankara milletvekili İbra-him Rauf Ayaşlı'nın millet-vekili dokunulmazlığı hak-kında karar yayımlandı.

Memurluk vazifesini savsaklamak ve kötüye kullan-maktan dolayı suçlu sanılan İbrahim Rauf Ayaşlı'nın kovuşturulmasının dönem sonuna bırakılmasına karar verilmiştir.

RG

1949 Yılı 1143


15 Aralık Erzincan milletvekili Rauf Bayındır'ın milletvekilliği dokunulmazlığı hakkında karar yayımlandı.

Erzincan Belediyesi Başkanı bulunduğu sırada asker ailelerine yardım paralarını başka yerlere sarfettiğinden dolayı suçlu sanılan Rauf Bayındır'ın kovuşturmasının dönem sonuna bırakılmasına karar verilmiştir:

RG

15 Aralık İngiliz Deniz Kuvvetlerine mensup bir geminin İzmir Limanına girmesine izin verildi.

İngiliz Deniz Kuvvetleri'ne mensup Euryalus kruva-zörünün, 25-30.1.1950 tarihleri arasında İzmir Lima-nı'na gelmesine ve karasularımızda telsizleriyle ha-berleşmesine izin verildi.

BCA: 30..18.1.2/121.89..17/76-1486.

15 Aralık Parasız kerestelik ağaç yar-dımı yapıldı.

Gaziantep'in Fevzipaşa bucağına iskan edilecek olan 15 Aydınlı göçmene ev yaptırmaları için parasız ke-restelik ağaç verildi.

BCA: 30..18.1.2/121.88..12.

16 Aralık Dışişleri Bakanlığı'nda ara-malar yapıldı.

Paris Büyükelçiliği Müsteşarı Tevfik Kazım Kemahlı'nın merkeze nakli; Celal Hazım Tepeyran, Ömer Fikret Merhacı, Selahettin Arbel, Muharrem Nuri Birgi, Fatin Rüştü Zorlu ve Bülent Uşaklıgil'in derece terfileri.

BCA: 30..11.1.0/210.39..2.

17 Aralık Türkiye Cumhuriyeti ile Fi-lipin Cumhuriyeti arasında imzalanan dostluk anlaş-ması yayımlandı.

Vaşington'da 13 Haziran 1949 tarihinde imzalanan dostluk anlaşması yürürlüğe girmiştir.

RG

17 Aralık Türkiye Cumhuriyeti ile Suriye Cumhuriyeti Hükü-meti arasında hava ulaştır-malarına dair anlaşma ya-yımlandı.

Şam'da 6 Temmuz 1949 tarihinde imzalanan anlaş-ma, 12.12. 1949 tarihinde TBMM'de onaylandı.

RG

19 Aralık ABD donanmasına mensup 2 muhrib İstanbul'a geldi.

ABD donanmasına mensup Waldron ve Weeks muh-riplerinin İstanbul Limanı'na gelmelerine ve karasu-larımızda telsizleriyle haberleşmelerine izin verilme-si.

BCA: 30..18.1.2/121.90..13./ 74-1488

19 Aralık Isparta'nın Yalvaç ilçesinde 1949 yılında hüküm süren kuraklık sebebiyle, mahsul-leri hasar gören çiftliklerin Tarım Kredi Kooperatifleri aracılığıyla TC Ziraat Ban-kası'ndan aldıkları borçla-rının ertelenmesi.

1949 yılında gözlenen kuraklık nedeniyle kooperatif-lerin ve bazı çiftçilerin Ziraat Bankası ve Zirai Dona-tım Kurumuna olan borçları bir yıllığına ertelenmiş-tir.

BCA: 30..18.1.2/121.91..2./83-84

19 Aralık Kuraklık nedeniyle bazı çiftçilerin borçları ertelen-di.

Kütahya'da, 1949 yılındaki kuraklık sebebiyle, mah-sulleri hasar gören çiftçilerin, İhsaniye, Kurtköy ve Zemme Tarım Kredi Kooperatifleri aracılığıyla TC Ziraat Bankası'ndan aldıkları borçlarının ertelenmesi.

BCA: 30..18.1.2/121.91..3./83-85

21 Aralık Samsun'da muhtarlık se-çimleri tamamlandı.

BCA: 490..1.0.0/ 240.954..3.

22 Aralık Marshall Planı gereğince alınacak malzemeler belir-lendi

Marshall planı gereğince 1950 yılı Haziran'ına kadar harcanmak üzere yol işlerine tahsis olunan 5 milyon dolar ile sağlanacak olan makina ve malzemenin pa-zarlıkla satın alınacaktır.

BCA: 30..18.1.2/121.89..13.



23 Aralık Ölüm cezası onaylandı. TBMM, Yargıtay'ın onayladığı Mahmut Küçükkurd'ün adam öldürmekten dolayı aldığı ölüm cezası konu-sunda, hükmün yerine getirilmesine karar vermiştir.

RG 31 Aralık 1949

25 Aralık Demokrat Parti İzmir İl İdare Kurulu üyesi Osman Kapanı'nın C.H.P.'ye haka-ret ettiği.

BCA: 490..1.0.0/459.1884..3

29 Aralık Adalet müfettişlikleri, hâ-kim, savcı ve yardımcılık-larına yapılan tayinler.

BCA: 30..11.1.0/210.40..14.

29 Aralık Bakanlık emrine alınma Lizbon Elçiliği Müsteşarı İdris Sabih Gezmen'in Ba-kanlık emrine alınması.

BCA: 30..11.1.0/202.34..17.

29 Aralık Kanun tasarısı Gayrımüslim ruhani reislerinin ve cemaat vakıflarını idare edenlerin seçim şekli hakkında kanun tasarısı.

BCA: 30..18.1.2/121.94..8./71-1494

29 Aralık Kanun tasarısı İş kazalarıyla meslek hastalıkları ve analık sigortala-rına dair 4772 sayılı Kanun'un bazı maddelerinin de-ğiştirilmesi ve bazı maddeler eklenmesi hakkında ka-nun tasarısı.

BCA: 30..18.1.2/121.91..12/71-1480.

29 Aralık Kanun tasarısı Kadın ticaretinin men'ine dair olan anlaşma ve söz-leşmenin değişikliği hakkında kanun tasarısı.

BCA: 30..18.1.2/121.94..9./71-1489

29 Aralık Kanun tasarısı Müstehcen neşriyatın men'ine dair olan anlaşmanın değişikliğe ait protokolün onanması hakkında kanun tasarısı

BCA: 30..18.1.2/121.94..10/71-1488.

29 Aralık Orduda atamalar yapıldı. Jandarma 1 numaralı Teftiş Kurulu Başkanlığı Veka-letine, Ankara Jandarma Müfettiş Yardımcılığı, An-kara Jandarma Muhafız Kıtası Komutanlığı ve Yoz-gat Jandarma Komutan Yardımcılığına yapılan tayin-ler.

BCA: 30..11.1.0/210.40..8.

29 Aralık Yeni vergi kanunlarının uygulanması hakkında ta-mim yayınlandı.

1950 yılı başından itibaren uygulamaya geçecek olan yeni vergi kanunlarının nasıl yürütüleceğine ilişkin tamim.

RG

30 Aralık Ahmet Şükrü Esmer hak-kında yapılan ihbarlar asıl-sız çıktı.

Ahmet Şükrü Esmer hakkında bazı ihbarlar nedeniyle inceleme yapılmıştır. İnceleme sonucunda, çok çeşitli konuları kapsayan ihbarların tümü, asılsız çıkmıştır.

BCA: 30..1.0.0/ 50.300..1.

30 Aralık Malatya Vali Yardımcılığı ile bazı ilçe kaymakamlık-larına tayinler yapıldı.

BCA: 30..11.1.0/210.40..29.

1949 Yılı 1145

ZAMANDİZİNE EK: 1949 Yılında Orman Tahdit Komisyonları ve Kararları

Gün ve Ay Komisyon Karar

7 Ocak Orman Genel Müdürlüğü 3 No’lu Orman Tahdit Komisyonu Tebliği ya-yınlandı.

Kocaeli İli Gebze İlçesi Mollafeneri Bucağı Duraklıdivanı köyleri (Eleşli, Elbizli, Kancılı, Duraklı, Hatipler, Melemezli, Ahlatlı, Tepemanayır) köyleri sınırları dahilinde kalan Devlet ormanlarının tahdidi 3116 sayılı kanun ve buna ait tüzük ve yönetmelik hüküm-leri dairesinde yapılmıştır.


Vezirköprü İlçesinin Çakal Bucağına bağlı Halilbaba Köyü Orman sınırı belirlenmiştir.


Kastamonu ilinin Araç ilçesinin Merkez Bucağına bağlı Kızılsaray Muhtarlığı ile ilgili orman içi ve dışı hudut tahditi yapılmıştır.


Fethiye İlçesi Kemer Bucağına bağlı sahil Atlıdere Köyü hududu dahilindeki Kızdin deresi, Sasaganlı, Yemişenli, Sivrii Topalan, Eren, Belen, Yellice, Hacıalikürü, Değirmenbaşı, Keneli, Kabaklı deresi, İncebel, Çakallık, Sarımersin, Saçtepe çam ve pırnal, ve çam-pırnaldan oluşan devlet ormanlarının tahdidi yapılmıştır.


Vezirköprü İlçesine bağlı Yurtdağı köyü orman sınırı belirlendi.


Kazdağı silsilesi Konakburnu, İkizoluk, Akoluk, Üçevler, Tortuman, Leventpınarı, Kurualan ve Çaltılıdere, Çam koru devlet ormanlarının Güre Köyü ile dış komşuluğuna ait tahdit kararı

15 Ocak Orman Genel Müdürlüğü 25 Numaralı Orman Tahdit Komisyonu Teb-liği yayınlandı.

Ordu İline bağlı Ulubey Bucağının Kadıncık Köyü Kurşunçal Or-manının; Balıkesir Merkez İlçesinin Konakpınar Bucağının Kirez Köyü Ilıcaderesi- Çatalan ve akcaahmet isimleri ile anılan devlet ormanlarının;Balikesir Merkez İlçesinin Konakpınarı Bucağı Kirazpınarı köyü, Uzuno’luk-Yellidere Ormanının sınırları tespit edilmiştir.

17 Ocak Orman Genel Müdürlüğü 22 numaralı Orman Tah-dit Komisyonu tebliği yayınlandı.

Kazdağı silsilesi Kabaklıburnu, Tozludüzü, Çizmekapısı, Gölcük, Kiliseburnu, Tütünboğazı çam ormanlarının Kızılkeçili köyüne ait dışkomşuluk sınırları; Kazdağı silsilesinin Çingeneçukuru Orma-nının Kavurmacılar köyünr ait dış komşuuk sınırları; Ordu İline bağlı Uluğbey Bucağının Kadıncık Köyü hudutları içindeki Yaprakkırağı Ormanının sınırları belirlenmiştir.

19 Ocak Orman Genel Müdürlüğü 4 no'lu Orman Tahdit Komisyonu Başkanlığın-dan tebliğ yayınlanmıştır.

Mihalıççık'ın Halildoğan Köyü Orman sınırları; Kazdağı silsilesi Kızıltaş, Kartaltaşı, Gelinalanı, Kaşkayası Devlet Ormanlarının Beyoba köyü ile dış komşuluk sınırları yayımlandı.

20 Ocak Orman Genel Müdürlüğü 15 numaralı Orman tah-dit Komisyonu Tebliği yayımlandı.

Kastamonu ilinin Araç ilçesine bağlı Tuzaklı Köyünün dış orman sınırları; Balıkesir İline bağlı Merkez İlçesinin Konakpınarı Bucağı Dikilitepe, Ilıca deresi, Demirpınar, Uzunburun, Pelitcik deresi, Domuzçukuru ve kurtkışla ormanlarının sınırları; Kazdağı silsilesi



Yüksektepe, Kapaklı, Dumanlı, Çakmakboğazı, Gürlek, Yurtpınarı, Kurudere ve Masırlıdere devlet ormanlarının sınırları belirlenmiş-tir.

21 Ocak Orman Genel Müdürlüğü 1 no'lu Orman Tahdit Komisyonu Tebliği ya-yımlandı.

İstanbul- Silivri İlçesi Çeltik Köyü Yarmatepe ormanının sınırları tespit edildi.

22 Ocak Orman Genel Müdürlüğü 5 no'lu Orman Tahdit Komisyonu Tebliği ya-yımlandı.

İzmir İlinin Seydiköy hududu dahilindeki devlet ormanlarının sı-nırları tespit edilmiştir.

25 Ocak Orman Genel Müdürlüğü 11 numaralı Orman Tah-dit Komisyonu Tebliği Yayımlandı.

Kemer Bucağına bağlı Yayla Çukuceylan Köyü hududu dahilinde-ki Baykuşluk, Köyüstü, Peynirdeliği, Karadağ, Bitlicepınarı, Erendibi pırnal Devlet Ormanının sınırları tespit edilmiştir.


Kemer Bucağına bağlı Yayla Kınık Köyü hududunda Yellice, Karabelen, Çarıkalanı, Şirlence, Tütünlük, Uzunöz, Pırnar ve Kırıcak, Arıtaşı, Devicigediği, Ardıçlıyaka, Ardıç ve Ericek, Karabelen pırnal devlet ormanlarının sınırları tespit edildi.


Vezirköprü ilçesinin Çakal Bucağına bağlı Ahmetbaba Köyü Or-man sınırı belirlenmiştir.

26 Ocak Orman Genel Müdürlüğü 6 numaralı Orman Tahdit Komisyonu tebliği Ya-yımlandı.

Antalya ili Kaş ilçesine bağlı Çagman Köyü Karabolu Devlet Or-manının Sınırları tespit edilmiştir.


Vezirköprü ilçesinin Çakal Bucağına bağlı Ahmetbaba Köyü or-man sınırı belirlenmiştir.

27 Ocak Orman Genel Müdürlüğü 6 no'lu Tahdit Komisyo-nu Başkanlığı tebliğ ya-yımlandı.

Antalya ili Kaş ilçesine bağlı Demre Bucağının Muskar Köyü Ci-varında Muskar Devlet Ormanının sınırı tespit edilmiştir.


Antalya İli Kaş İlçesine bağlı Demre Bucağının Muskar Köyü ci-varındaki Muskar Devlet Ormanının sınırları belirlendi.


Vezirköprü İlçesinin Çakal Bucağına bağlı Soruk Köyü Orman sı-nırı belirlenmiştir.

1 Şubat Orman Genel Müdürlüğü 16 No’lu Orman Tahdit Komisyonu Tebliği ya-yınlandı.

Vezirköprü İlçesinin Çakal Bucağına bağlı Öğürlü Köyü Orman sınırı belirlendi.

1949 Yılı 1147



Kazdağı silsilesi Palamutça ve Gökçedere Devlet Ormanlarının Zeytinli Köyü ile dış komşuluk sınırları belirlendi.


Kemer Bucağına bağlı Yayla Dont Köyü'ndeki Eren, Kücadağ, Baldıranlı, çamiçi, Soruk, Balıbeleni, Çağşak, Sülekdağ, Elmacık, Karabelen, Susuzda, Değirmenyıkığı, Akçalı, Devrent, Avşartepe, Ceylangediği, Adatepe pırnal ve pırnal ardıç ve çam ormanlarının sınırları belirlendi.


Vezirköprü İlçesinin Çakal Bucağına bağlı Tahtaköprü Köyü Or-man sınırı belirlendi.


Vezirköprü İlçesinin Çakal Bucağına bağlı Alanşeyhi Köyü orman sınır belirlendi.

4 Şubat Orman Genel Müdürlüğü 17 no'lu Orman Tahdit Komisyonu Tebliği yayın-landı.

Balıkesir iline bağlı Kaledağı, Karakaya, Kazıkharmanı, Yelli, Ka-raçam ormanlarının sınırları belirlendi.

4 Şubat Orman Genel Müdürlüğü 17 no'lu Orman Tahdit Komsiyonu Tebliği ya-yınlandı.

Balıkesir İline bağlı Kaledağı,Fındıklı, Poyrazlı ve İsmail Kaçan ormanlarının sınırları belirlendi.


Kazdağı silsilesi Karakütük ve Kuvukdere Devlet ormanları ile Uçurumoba köyünün sınırları; Kazdağı silsilesi, Rahat, Çamalanı, Sarıtaş, Tavşanoynağı, Elmadağ, Domuzçukur, Ada, Gebekestane, Kilisealanı, Kapıkayası, Kazlamaç, Naldöken çam, köknar, kayın devlet ormanlarınının Mehemetalan Köyü ile dış komşulukları be-lirlendi.


Kastamonu İli Araç İlçesine bağlı Toygaveren Köyü ile ilgili sınır-lar; Araç İlçesine bağlı Huruçveren köyündeki Göktepe Devlet Ormanlarının sınırları belirlendi.

5 Şubat Orman Genel Müdürlüğü 3 No’lu Orman Tahdit Komisyonu Tebliği yayın-landı.

Kocaeli İli Gebze İlçesine bağlı Orhanlı Köyü orman sınırı belir-lendi.

7 Şubat Orman Genel Müdürlüğü 5 no'lu Orman Tahdit Komisyonu Tebliği ya-yımlandı.

İzmir İli Cumaovası Bucağının Sandı Köyü ormanlarının sınırları belirlendi

8 Şubat Orman Genel Müdürlüğü 4 no'lu Orman Tahdit Komisyonu Başkanlığın-dan tebliğ yayınlanmıştır.

Eskişehir İlinin Taşköprü Bucağı Merkeziyle bitişik Bektaşpınar Köyündeki Devlet ormanları ve Kınıkdere Devlet ormanlarının sı-nırları belirlendi.



8 Şubat Orman Genel Müdürlüğü 5 no'lu Orman Tahdit Komisyonu Tebliği ya-yımlandı.

İzmir İli Cumaovası Bucağının Efençukuru Köyündeki Devlet or-manları ile Yeniköy ormanlarının sınırları belirlendi.

9 Şubat Orman Genel Müdürlüğü 6 numaralı Orman Tahdit Komisyonu tebliği Ya-yımlandı.

Antalya İli Elmalı İlçesine bağlı Avlan Köyü civarındaki Karatepe ve Avlankuzu ormanlarının sınırları belirlendi.

14 Şubat Orman Genel Müdürlüğü 6 no'lu Tahdit Komisyo-nu Başkanlığı tebliğ ya-yımlamıştır.

Antalya ili Elmalı İlçesi Zümrütova köyündeki Kurtluca Devlet Ormanlarının sınırları; Elmalı İlçesine bağlı Karamuk köyündeki Karamuk ve Bucak devlet ormanlarının sınırları tespit edilmiştir.

18 Şubat Orman Genel Müdürlüğü 6 no'lu Tahdit Komisyo-nu Başkanlığı tebliğ ya-yımlandı.

Antalya ili Elmalı ilçesine bağlı Tekkeköy civarında Tekke Devlet Ormanının sınırları; Sino ili Ayancık ilçesine bağlı Lefken Köyün-de Güneycik, Xindan ve Göllerbaşı devlet ormanlarının sınırları tespit edilmiştir.


Vezirköprü İlçesine bağlı Güyaş Köyü orman sınırı; Kuyma Köyü oman sınırı belirlenmiştir.


Kazdağı silsisilesi Şahmelek, Karaoldurak, Domuztepesi, Pekliseki, Ardıçbaşı, Taşyatak, Nebiçukuru, Kaklıkçayı, Kozdere, Dallık, Çategrek, Akçaağaç, Karamantarlası ormanlarının Paşadağ Köyü ile ilgili Orman sınırları belirlenmiştir.


Antalya İli Elmalı İlçesine bağlı Akçağ Bucağının Armutlu Kö-yündeki Elmacık devlet ormanları; ve Vezirköprü İlçesine bağlı Kızılcakoru Orman sınırları belirlendi.


Vezirköprü İlçesine bağlı Mahmatlı Köyü Orman sınırı tespit edil-miştir.

26 Şubat Orman Genel Müdürlüğü 19 numaralı Orman Tah-dit Komisyonu tebliği Yayımlandı.

Sinop İli Ayancık İlçesine bağlı Mestan Köyüdenki Zından Devlet ormanının sınırı belirlenmiştir.


Antalya İli elmalı İlçesinin Akçay Bucağına bağlı Ahatlı Köyün-deki Kurtluca ve Karatepe Devlet Ormanlarının sınırları tespit edilmiştir.


Bursa İli Gemlik İlçesine bağlı Ericek köyündeki ormanların sınır-ları belirlenmiştir.


Bursa İlinin Gemlik İlçesine bağlı Şükriye Köyündeki ormanların sınırları belirlendi.

1949 Yılı 1149


3 Mart Orman Genel Müdürlüğü 7 numaralı Orman Tahdit Komisyonu tebliği Ya-yımlandı.

Bursa İlinin Gemlik İlçesine bağlı Fevziye Köyündeki ormanların sınırları belirlendi.

4 Mart Orman Genel Müdürlüğü 22 numaralı Orman Tah-dit Komisyonu tebliği yayınlandı.

Kadıköy ile ilgili Şıbşıb, Gevenligedik parça ormanının sınırları belirlendi.


Bursa İlinin Gemlik İlçesine bağlı Hamidiye Köyündeki ormanla-rın sınırları belirlendi.

17 Mart Orman Genel Müdürlüğü 14 numaralı Orman Tah-dit Komisyonu Başkanlı-ğından tebliğ yayınlandı.

Pirahmetler Köyü Yaylası Ormanları ve Alput Köyünün sınırları belirlendi.

25 Mart Orman Genel Müdürlüğü 10 numaralı Orman Tah-dit Komisyonu Tebli ya-yınladı.

Bolu İlinin Akçakoca İlçesine bağlı Gebekilise Köyü ve civarı or-manlarının sınırları belirlendi.


Bursa İlinin Gemlik İlçesine bağlı Fındıcak Köyündeki ormanların sınırları belirlendi.

1 Nisan Orman Genel Müdürlüğü 7 numaralı Orman Tahdit Komisyonu tebliği Ya-yımlandı.

Bursa İlinin Gemlik İlçesine bağlı Adliye Köyündeki ormanların sınırları belirlendi.

3 Haziran Orman Genel Müdürlüğü 10 numaralı Orman Tah-dit Komisyonu tebliği Yayımlandı.

Bursa İlinin Ajçakaoca İlçesine bağlı Karatavuk Köyü ve civar ormanları ile Arabacı Köyü ve Gazcuması Mahallesinin civar Dev-let ormanlarının sınırları tespit edildi.

3 Haziran Orman Genel Müdürlüğü 10 numaralı Orman Tah-dit Komisyonu tebliği Yayımlandı.

Bolu ilinin Akçakoca İlçesine bağlı Karatavuk Köyü ve civar or-manları; Arabacı Köyü ve Gazcuması Mahallesi civarındaki Dev-let ormanlarının sınırları belirlenmiştir.

3 Haziran Orman Genel Müdürlüğü 7 numaralı Orman Tahdit Komisyonu tebliği Ya-yımlandı.

Bursa İlinin Gemlik İlçesine bağlı Umurbey Köyüdeki ormanların sınırları tespit edildi.

3 Haziran Orman Genel Müdürürlüğü 14 numara-lı Orman Tahdit Komis-yonu tebliği yayınlandı.

Dodurga Köyü yaylası orman sınırları tespit edilmiştir.

8 Temmuz Orman Genel Müdürlüğü 14 numaralı Orman Tah-dit Komisyonu Başkanlı-ğından tebliğ yayınlandı.

Garbı Karadere Ormanı, Sarıcalar Yaylası Orman sınırı; Çömekçiler Köyü yaylası orman sınırı; Kozlu yaylası orman sınırı; Alputbey Köyü yaylası (Hala Yaylası) orman sınırı; Çakmaklar Köyü yaylası orman sınırı; Fasıl Köyü yaylası orman sınırı; Yukarı Soku köyü yaylası orman sınırı tespit edilmiştir.



13 Temmuz Orman genel Müdürlüğü 9 numaralı Orman Tahdit Komisyonu Tebliğ yayın-ladı.

Kırklareli'ne bağlı, Kırlangıçkaya, Hüyüktepe, Üçhüyükler, Diken-ce, Kışladere, Görgencik, Kamberkaya ve tevabii ormanları ile Aktaş ve Sayitalçağı Ormanının sınırları tespit edilmiştir.


Vezirköprü ilçesine bağlı Kapaklı Köyü orman sınırı tespit edil-miştir.


Vezirköprü İlçesine bağlı Merkeppınarı Köyü orman sınırı tespit edilmiştir.

18 Temmuz Orman Genel Müdürlüğü 3 numaralı Orman Tahdit Komisyonu Başkanlığın-dan tebliğ yayınlandı.

Kocaeli İli Gebze İlçesine bağlı Aydınlar Köyü orman sınırı; Kas-tamonu ilçesi Araç ilçesine bağlı Pelitveren Muhtarlığıyle ilgili orman iç sınırı; Balıkesir iline bağlı Merkez ilçesine bağlı Pırnarlı burun- Kesikkayan orman sınırları tespit edilmiştir.


Garbi Karadere Ormanının Alput Yaylası (Karabeyler Yaylası), Salıbeyler Köyü örna sınırı; Vezirköprü ilçesine bağlı Başalan Kö-yü orman sınırı tespit edilmiştir.


Balıkesir, Azmakbaşı Ormanının sınırı; Amzakbaşı, Pırnarlıburun ormanlarının sınırları; Sinop İli Ayancık İlçesine bağlı Boztepe ve Karakavak ormanlarının sınırları tespit edilmiştir.

2 Ağustos Orman Genel Müdürlüğü 14 numaralı Orman Tah-dit Komisyonu Başkanlı-ğından tebliğ yayınlandı.

Garbi Karadere Ormanının Pirahmetler Köyü yaylası ve Alput Yaylası müşterek orman sınırı tespit edildi.

2 Ağustos Orman Genel Müdürlüğü 3 numaralı Orman Tahdit Komisyonu Başkanlığın-dan tebliğ yayınlandı.

Kocaeli İli Gebze İlçesi Molafeneri Bucağına bağlı Tepeviran Kö-yü Orman sınırı; İzmir ili Cumaovası Bucağına bağlı Küner ve Şaşal köyleri hududunda kalan devlet ormanlarının sınırları tespit edildi.


Kırklareli Merkez İlçesine bağlı Tavşantepe, Yoztarla, Aktaş ve Papaspınarı, Deliklitaş ve Haydutalçağı, Kızılcıkkule mevkii or-manlarının sınırları tespit edilmiştir.


Antalya ili Elmalı İlçesinin Akçay Bucağına bağlı İslamlar Köyü öülki sınırı dahilinde bulunana Domuzpınarı ve Gelintaşı ve Köleli Devlet Ormanlarının sınırları tespit edilmiştir.


Antalya İli Kaş İlçesine bağlı Çergelen ve Diğerahatlı köylerine ait orman sınırları; Bursa İlinin Gemlik İlçesine bağlı Katırlı Köyün-deki ormanların sınırları tespit edildi.


Bursa İli Gemlik İlçesine bağlı Muratdoba Köyündeki orman sınır-ları; Gemlik ilçesine bağlı Kurtul Köyüdeki orman sınırları, Gem-lik ilçesine bağlı Gençali köyü orman sınırları; Gemlik İlçesine bağlı Kurşunlu Köyü orman sınırları; Antalya İli Serik İlçesine

1949 Yılı 1151


bağlı Kayaburnu Köyündeki orman sınırları; Aktaş, Kapukule, Yemişken, Kökleme, Turluklar, Malkoçlar, Akçağaç, Alçağı ve Değirmenkoru ormanlarının sınırları belirlendi.


Antalya ili Serik İlçesi Kocayatak Köyündeki orman sınırları belir-lendi.


Kastamonu- Araç, Doğanca Köyü ile ilgili orman dış ve iç sınırları tespit edildi.


Kastamonu, Araç ilçesine bağlı Kavacık köyü ile ilgili orman sınırı tespit edildi.


Vezirköprü ilçesine bağlı Ayvalı Köyü orman sınırı tespit edildi.


Garbı Karadere Ormanı, Pir Ahmetler Köyü orman sınırı; Yukarı ve Aşağı Öküzören köyleri orman iç sınırı tespit edilmiştir.


Vezirköprü ilçesine bağlı paşa köyü orman sınırı tespit edilmiştir.


Vezirköprü ilçesine bağlı Ayvalı Köyü orman sınırı tespit edildi.


Sinop, Ayancık İlçesi Zından Devlet Ormanının sınırı tespit edildi.


Bozen Köyü Susurluk ilçesi Çataldağı Köyü eteklerindeki orman-larının sınırları tespit edldi.

23 Ağustos 2 no'lu Orman Tahdit Komisyonu Başkanlığın-dan tebliğ yayınlandı.

Mengen İlçesine bağlı Çukurca Köyu orman sınırı tespit edildi.


Mengen İlçesine bağlı Gökçesu Bucağına bağlı Ağalar Köyü civa-rındaki Devlet Ormanları; Çataldağı Ormanının Kalfa Köyü sınırı tespit edildi.


Fethiye İlçesi, Kemer Bucağına bağlı Yağlıdirek Köyü ile Eldirek Devlet Ormanının sınırları tespit edildi.




Yaylaçayır Köyü Çataldağı Ormanı, Çataldağı Ormanı ile Ekinlik Köyü sınırı tespit edildi.


Mengen İlçesine bağlı Gökçesu Bucağına bağlı Çakılla Köyü civa-rındaki Devlet Ormanlarınının sınırları; Gökçesu Bucağına bağlı Kuzseğir Köyünün sınırları; Çorakkadirler Köyünün sınırları; Babahızır Köyünün sınırları; Emirler Köyünün sınırları tespit edil-di.


Çataldağı Ormanının Tütünlük Köyü ile sınırları; Çataldağı Orma-nının Gürece Köyü ile sınırları tepit edildi.


Kocaeli İli Gebze İlçesine bağlı Muallim Köyü sınırı tespit edildi.


Mengen İlçesi Gökçesu Bucağına bağlı Ağacalar Köyü civarındaki Devlet Ormanlarının sınırları tespit; Mengel İlçesi Gökçesu Buca-ğına bağlı Çorakmıtırlar Köyünün sınırları tespit edilmiştir.


Antalya İli Elmalı İlçesi Mursal Köyü sınırları içindeki Sokuyaylası Devlet Ormanlarının sınırları; Tavullar Köyü içerisin-deki Çataltepe Devlet Ormanının sınırları; Akçay Bucağına bağlı, Kızılca Köyü mülki sınırı içindeki Kızılcayaylası Devlet Ormanı-nın sınırları tespit edildi.

5 Eylül 17 no'lu Orman Tahdit Komisyonu Başkanlığın-dan tebliğ yayınlandı.

Balıkesir Merkez İlçesine bağlı Selimiye Köyünün Kocataş Orma-nı; Konakpınar Bucağına bağlı Ayvacık Köyünün Kumsak Devlet Orman sınırları tespit edildi.


Balıkesir Merkez İlçesinin Konakpınarı Bucağının Çiftedere Kö-yünün Akcahamet Ormanına ait sınırlar tespit edildi.


Balıkesir Merkez İlçesinin Konakpınarı Bucağının Urbut Köyün-deki Kale dağı Yellibaşı Devlet Ormanının sınırları; Kaledağı -Yelli başı Devlet Ormanı ile Çakıllık Köyünını sınırları; Balıkesir İlinin Balya İlçesine bağlı Koca Avşar Köyünün arazi ve emlakı ile alakalı Gerdeme-Iğdemir ve Yarentepe adları ile anılan Devlet Ormanının sınırı tespit edildi.


Sinop İli Ayancık İlçesi Zından Ormanının Baba Köyü ile sınırları ve yiner Zindan Devlet Ormanının Davut Köyü ile sınırları tespit edildi.


Kastamonu İli Taşköprü ilçesine bağlı Eskioğlu Köyü sınırları içe-risinde bulunan ormanların sınırları tespit edildi.


Kastamonu İli Taşköprü ilçesine Kapaklı Köyü ormanlarının ve Çekiç Köyü ormanlarının sınırları tespit edildi.


Susurluk İlçesine bağlı, Buzalık Köyünün Çataldağı Ormanı sınır-ları ve Çataldağ Ormanının Kocapınar Köyü ve Karaköy sıs-nırları tespit edildi.

1949 Yılı 1153



Susurluk İlçesine bağlı Sülücek Köyünün Kayalıdere Ormanı ile sınırları, Kayalıdere Ormanı ile Aziziye Köyünün sınırları tespit edildi.


Kastamonu İli Taşköprü İlçesine bağlı Ömerli Köyü orman sınırı tespit edildi.


Kastamonu İli Taşköprü İlçesine bağlı Derekaraağaç Köyü sınırları tespit edilid.


İstanbul-Çatalca İlçesinin Boyalık Bucağına bağlı Balabanburun Köyü civarındaki Sıvat, Kocakışla ve Longoz ormanlarının sınırla-rı tespit edildi.

13 Ekim 21 no'lu Orman Tahdit Komisyonu Başkanlığın-dan tebliğ yayınlandı.

Kastamonu İli Taşköprü İlçesi Abdal Hasan Köyü orman sınırları tespit edildi.


İzmir İli Cumaovası Bucağına bağlı Keler Köyü sınırları içindeki Devlet Ormanının sınırları; İzmir İli Değirmendere Bucağına bağlı Traşça Köyü içindeki Devlet Ormanlarının sınırları; Değirmendere Bucağı dahilindeki Devlet Ormanlarının sınırları; Kastamonu İli Taşköprü İlçesine bağlı Boşnak Köyü ormanının sınırları tespit edilmiştir.


Kırklareli Karağaçlık, Kerempınarı, Kocaçayırsırtı, Gürgencikalçağı, Aktaşlar mevkiindeki Devlet Ormanlarının sınır-ları tespit edildi. Kırklareli Merkez ilçeye bağlı Boğazdere, Bakacaksırtı, Dıbudak deresi, Değirmen deresi, Eylektaşları, So-ğuksu Gavuröldü mevkiindeki ormanlar ile Kocatarla köyü sınırla-rı tespit edildi.


Kırklareli Yozdayama, Kocaorman, Eriklice mevkii Devlet orman-larının Yukarı Kanara Köyü ile ilgili sınırları tespit edildi; Kırkla-reli Merkez İlçesinin Keşirlik Bucağına bağlı Talıpınar Köyü sınır-ları içinde olan Devlet Ormanlarının sınırları tespit edildi.


Bolu İli Merkez İlçesine bağlı Musluklar Köyü ve mahallerindeki devlet Ormanı sınırları tespit edildi.


Bolu Akçakoca İlçesine bağlı Davutağa Köyü civarında Devlet Ormanlarının sınırları tepit edildi.


Bolu Akçakoca İlçesi Esmahanım köyü civarındaki Devlet Orman-larının sınırları tespit edildi. Bolu Merkez İlçeye bağlı Gölcük Kö-yü ve etrafındaki Devlet Ormanlarının sınırları tespit edildi.


KAYNAKÇA Albayrak, Mustafa, “Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası’nın Hazırladığı İlk Raporun

(1951) Demokrat Parti Hükümetlerinin Politikalarına Etkileri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 58, Cilt: XX, Mart 2004.

Altan, Çetin, “Vurgun, soygun ve rüşvet tsunamisi...”, Milliyet, 01.07.2005. Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam, Cilt II, Remzi Kitabevi, İstanbul 1968. Boratav, Korkut, Türkiye’de Devletçilik, 2. Baskı, İmge Yayınevi, Ankara 2006. Eroğul, Cem, “Çok Partili Düzenin Kuruluşu- 1945-1951”, Schick, İrvin Cemil ve e.

Ahmet Tonak (Der.) Geçiş Sürecinde Türkiye, Belge Yayınları, İstanbul 1992. Fişek, Kurthan, Türkiye’de Kapitalizmin Gelişmesi ve İşçi Sınıfı, Doğan Yayınevi, 1969. Goloğlu, Mahmut, Demokrasiye Geçiş (1946-1950), Kaynak yay., İstanbul 1982. Güler, Birgül Ayman, “Yönetimde Özerklik: Duyuni Umumiye Osmanlı Meclisi İdaresi:

1881-1948, Memleket SiyasetYönetim Dergisi, sayı.1, Yıl.1, 2006. Hızlan, Doğan, “Bir anlık heyecan hayatını değiştirdi”, Hürriyet, 28 Ocak 2006. Kıvanç, Hakan, “Vergi reformunun çerçevesi ve Türkiye’deki gelişimi”,

http://www.alomaliye.com/2007/hakan_kivanc_vergi_reform.htm [Erişim Tarihi: 25.09.2008]

Koçak, Cemil, “Siyasal Tarih: 1923-1950”, Schick, İrvin Cemil ve e. Ahmet Tonak (Der.) Geçiş Sürecinde Türkiye, Belge Yay., İstanbul 1992.

Koçak, Cemil, Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938–1945), Yurt Yayınevi, Ankara 1986. Kumrulu, Ahmet, “Türkiye’de Vergi politikası Gelişmeleri: Karar Alma Süreci ve Sap-

malar (1950-1985)”, AÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, Ankara 1988. Ökçün, A Gündüz ve Ahmet R. Ökçün, Türk Anlaşmaları Rehberi (1920-1973), A.Ü.

SBF Yayınları, Ankara 1974. Schick, İrvin Cemil ve E. Ahmet Tonak,” Uluslararası Boyut: Ticaret, Yardım ve Borç-

lanma”, Schick, İrvin Cemil ve e. Ahmet Tonak (Der.) Geçiş Sürecinde Türkiye, Belge Yay., İstanbul 1992.

Timur, Taner, Türk Devrimi ve Sonrası, İmge, Ankara, 2001. Timur, Taner, Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, İmge Yay, Ankara 2003 (3. Bası). Tutkun, Akbaş, Türkiye’nin 77 Yılı. Gün Gün Cumhuriyet Tarihi 1923-2000, Tempo

Doğan Yayınevi, İstanbul 2000. Umumi Maden Durumu 1949 yılı Raporu, Maden Tetkik Arama Enstitüsü Mecmuası,

www.mta.gov.tr/mta_web/kutuphane/mtadergi/39_1.pdf, [Erişim tarihi: 11.09.2008]

Yerasimos, Stefanos, Az Gelişmişlik Sürecinde Türkiye, 3. Kitap, Belge yayınları, İstan-bul 1992.

Yetkin, Çetin, Türkiye’de Tek Parti Dönemi, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul 1983.

Arşiv T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlı-

ğı, Katalogları Resmi Gazete, 1949 Ayın Tarihi, Başbakanlık Yayın Enformasyon Daire Başkanlığı, www.

http://www.byegm.gov.tr/YAYINLARIMIZ/AyinTarihi/Ayintarihi.htm Vatan Gazetesi, 1949

Documents

1949: Siyasal Rota