Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
2
sarCevi
winasityvaoba ............................................................................................................................ 4
nawili I – Sesavali .......................................................................................................... 6
ganmarteba ............................................................................................................................... 6
formebi ..................................................................................................................................... 7
istoriuli mimoxilva – evropa .................................................................... 10
mniSvneloba ........................................................................................................................22
nawili II. sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
sakanonmdeblo baza ........................................................................................................28
saerTaSoriso sakanonmdeblo bazis mimoxilva........................... 28
saqarTvelos kanonmdeblobis mimoxilva ............................................34
nawili III. sazRvrispira regionebis TanamSromloba
moqmedebs: TanamSromlobis sqemebis dawyebisa da
ganviTarebis procesi ....................................................................................................42
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis warmatebis
winapirobebi .......................................................................................................................42
TanamSromlobis safexurebi .............................................................................43
(1) partniorebs Soris koordinacia: gacnoba ....................45
(2) sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
strategiebis SemuSaveba................................................................................... 49
(3) programebis menejmenti da ganxorcieleba ..................52
nawili IV. dafinansebis SesaZleblobebi ................................................60
nawili V. TanamSromlobis mxardamWeri meTodebi ........................68
3
1. politikuri mmarTveloba da samoqalaqo mxardaWera
69
2. stabiluri resursebi da samuSao codnis
gaZliereba ..................................................................................................................... 70
3. sazRvrispira strategiebis inkorporireba
adgilobriv, regionul da erovnul politikaSi .................72
nawili VI. saukeTeso gamocdilebis magaliTebi ............................ 74
ekonomikuri ganviTareba .......................................................................................75
teritoriuli dagegmareba ..................................................................................82
turizmi ...................................................................................................................................92
garemo .................................................................................................................................... 100
kultura da media ..................................................................................................... 104
soflis meurneobisa da qalaqis ganviTareba ............................... 111
tansporti da infrastruqtura ...................................................................117
vaWroba...................................................................................................................................125
ganaTleba, treningi da Sromis bazris ganviTareba .............130
jandacva da socialuri momsaxureba ...................................................137
nawili VII. saqarTvelos gamocdileba .....................................................141
nawili VIII. sasargeblo bmulebi ...................................................................161
4
winasityvaoba
winamdebare saxelmZRvanelo momzadda proeqtis _
`sazRvrispira regionebis TanamSromlobis gaZliereba
saqarTvelosa da TurqeTis mosazRvre regionebs Soris da
aseTi TanamSromlobis SesaZleblobebis ganviTareba
saqarTveloSi~ _ farglebSi, romelsac axorcielebs
saqarTvelos axalgazrda ekonomistTa asociacia da
partniori Savi zRvis arasamTavrobo konfederacia
(KASTOB). saxelmZRvanelo miznad isaxavs adgilobrivi
mxareebis (adgilobrivi xelisuflebis, sazogadoebrivi
organizaciebisa da biznesasociaciebis) SesaZleblobebis
ganviTarebas da mosazRvre regionebis kolegebTan
TanamSromlobis sqemebis Camoyalibebasa da ganmtkicebas.
saxelmZRvaneloSi mocemulia aRniSnuli TanamSromlobis
sqemebis dawyebisa da ganviTarebis rogorc sakanonmdeblo,
ise mmarTvelobiTi aspeqtebi. naSromi aseve moicavs
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis sxvadasxva
magaliTs saqarTvelosa da evropis qveynebis istoriidan.
saxelmZRvanelo, ZiriTadad, efuZneba evropis
gamocdilebas, sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
miseul midgomebs da miznad isaxavs saqarTvelos
xelisuflebis stimulirebas am mimarTulebiT.
saxelmZRvanelo Sedgeba rva nawilisagan:
nawili I moicavs Sesavals, terminTa ganmartebas,
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis formebis, aseTi
TanamSromlobis warmoSobis istoriul mimoxilvasa da mis
ganviTarebas. amave nawilSi ganxiluli gaxlavT
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis mizanSewoniloba
regionul da erovnul konteqstSi.
5
nawili II exeba adgilobrivi da saerTaSoriso
kanonmdeblobis mimoxilvas, romelic aregulirebs
regionebis TanamSromlobis process, madridis CarCo
konvenciisa da damatebiTi protokolebis CaTvliT;
saqarTvelos organul kanons `adgilobrivi
TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ da am TemasTan dakavSirebul
sxva normatiul aqtebs.
nawili III gaxlavT dokumentis ZiriTadi nawili. masSi
mocemulia safexureobrivi instruqciebi, Tu rogor unda
daviwyoT da ganvaviTaroT TanamSromlobis sqemebi
saqarTvelos adgilobriv/regionul xelisuflebas,
samoqalaqo organizaciebsa da mezobel regionebs Soris.
nawili IV exeba dafinansebis SesaZleblobebs da misi
moZiebis gzebs.
nawili V asaxavs TanamSromlobis mxardamWer meTodebs.
nawili VI moicavs sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis magaliTebs evropaSi. aRniSnuli
magaliTebi, TanamSromlobis sferoebidan gamomdinare,
dajgufebulia ramdenime kategoriad. saerTo jamSi,
ganxilulia aTi jgufis magaliTi.
nawili VII moicavs informacias saqarTvelos sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis gamocdilebis Sesaxeb.
nawili VIII gaxlavT sasargeblo bmulebis CamonaTvali.
6
nawili I – Sesavali
ganmarteba
sazRvrispira regionebis TanamSromloba SesaZloa
ganimartos, rogorc ormxrivi an sammxrivi samezoblo
urTierTobebi sazRvao Tu saxmeleTo sazRvrebis
orive mxares arsebul adgilobriv sociumebsa da
xelisuflebas Soris. sazRvrispira regionebis
TanamSromloba SesaZloa moicavdes mraval moTamaSes
adgilobrivi/regionuli administraciebis,
sazogadoebrivi organizaciebis, saganmanaTleblo-
kvleviTi institutebis, biznesorganizaciebisa da
konkretuli pirebis CaTvliT. winamdebare
saxelmZRvaneloSi sazRvrispira regionebis
TanamSromloba gamoyenebuli iqneba adgilobriv
xelisuflebasa da sociums Soris urTierTobebis
aRweris mizniT, rogorc es gansazRvrulia madridis
konvenciaSi, rac moicavs sajaro da para-sajaro
organoebs, romelTac geografiuli adgilmdebareoba
aZlevs `Zalauflebas, romelic moqmedebs SedarebiT
nakleb teritoriaze, vidre es xdeba saxelmwifos
SemTxvevaSi~.
mokled rom gamovxatoT: `...sazRvrispira regionebis
TanamSromloba aris TanamSromloba adgilobriv
xelisuflebasa da sociumebs Soris, romlebic
warmoadgenen mezoblebs, romelTac hyofT sazRvari...~
7
formebi
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis ganviTarebis
procesi SesaZloa iyos met-naklebad kompleqsuri,
gamomdinare Semdegi faqtorebidan:
• partniorebis sidide da funqciebi;
• partniorebis ricxvi;
• SeTanxmebebi da kontraqtebi;
• kulturuli tradiciebi, eTnikuri da enobrivi
gansxvavebebi;
• istoria;
• arsebuli problemebi da sazogadoebis
saWiroebebi;
• da sxv.
sazRvrispira
regionebis
TanamSromlob
araformaluri formaluri
TanamSromlobis
xelSekruleba
TanamSromlobis
erTiani organo
8
TanamSromloba iRebs sxvadasxva formas, gamomdinare
TanamSromlobis sferodan. Sesabamisad, Zalian
rTulia universaluri modelis gansazRvra, romlis
gamoyenebac SesaZlebeli iqneba nebismier SemTxvevaSi;
gansakuTrebiT maSin, roca sazRvrispira regionebis
TanamSromloba jer kidev sawyis etapzea, viTardeba
da egueba gansxvavebul geografiul da sakanonmdeblo
konteqsts.
saerTo problemis arsebobis an sanitarul da
jandacvis sakiTxebTan dakavSirebuli mudmivi
erToblivi saSualebebis mSeneblobis SemTxvevaSi,
TanamSromlobam SesaZloa miiRos araoficialuri
dialogis forma. Sesabamisad, TanamSromeli mxareebis
urTierTobebidan gamomdinare, ganisazRvra
TanamSromlobis ori ZiriTadi forma: oficialuri da
araoficialuri TanamSromloba.
araoficialuri TanamSromloba
TanamSromlobis didi wili swored araoficialur
formaze modis, rac niSnavs, rom partniorebs Soris
ar aris oficialuri SeTanxmeba, rac Seqmnida
TanamSromlobisaTvis aucilebel sakanonmdeblo
safuZvels. isini erTmaneTTan urTierTobas awarmoeben
principuli SeTanxmebidan gamomdinare.
TanamSromlobis aRniSnuli forma, ZiriTadad,
gamoiyeneba procesis sawyis etapze an im
sakanonmdeblo bazis ararsebobis dros, romelic
saSualebas aZlevs adgilobriv sociumebsa da
xelisuflebas, oficialuri saxe miscen
9
TanamSromlobas (magaliTad, sazRvrispira regionebis
partniorebis mier organizebuli erToblivi
RonisZiebebi/Sexvedrebi, romlebic moiTxovs ara
sakanonmdeblo safuZvels, aramed orive mxaris mier
gamomJRavnebul movaleobasa da interess).
oficialuri TanamSromloba
oficialur TanamSromlobas SesaZloa hqondes
sxvadasxva forma. sawyis etapze partniorebi xels
aweren TanamSromlobis Sesaxeb SeTanxmebas, sadac
isini gansazRvraven sakuTar partniorobas, saerTo
miznebs da adgenen ormxrivi urTierTobebis formebs
qveynebis adgilobrivi xelisuflebis administraciul
Tu institucionalur struqturebs Soris
gansxvavebebis gadalaxvis gziT.
aRniSnuli SeTanxmebebi, dokumentis tipidan
gamomdinare, SesaZloa iyos samarTlebrivad
savaldebulo an arasavaldebulo. TanamSromlobis
Sesaxeb SeTanxmebebis umetesobas aqvs gagebis
memorandumis forma, romelSic mxareebi afiqsireben
sakuTar valdebulebebs garkveul sakiTxebTan
mimarTebaSi (magaliTad, gagebis/TanamSromlobis
memorandumi adgilobriv universitetebs Soris,
iTanamSromlon saswavlo programis SemuSavebis
procesSi).
TanamSromlobis Semdgom etapze partniorebma
SesaZloa Camoayalibon sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis organoebi. aRniSnuli organo,
10
romelic SesaZloa gamodiodes an ar gamodiodes
samarTlis subieqtad an avtonomiad, axorcielebs
sazRvrispira saqmianobebsa da proeqtebs wevrebis
zedamxedvelobisa da monitoringis qveS. aseTi
erToblivi organoebis Seqmna SesaZlebeli gaxda
adgilobrivi sakanonmdeblo bazisa da konkretuli
saerTaSoriso SeTanxmebebis wyalobiT, rogoricaa
madridis konvenciis damatebiTi protokoli.
istoriuli mimoxilva – evropa
mravalferovani, magram xSirad msgavsi kulturisa da
istoriis miuxedavad, evropisTvis aseve
damaxasiaTebelia sazRvrebis simravle. bolo sami
saukunis ganmavlobaSi evropaSi dadgenili
saxelmwifo sazRvrebi xSirad erTmaneTisagan hyofs
regionebsa da eTnikur jgufebs, romlebic realurad
erTni arian. satransporto marSrutebi, romlebic
saxelmwifo sazRvris gaswvriv gadis, ZiriTadad,
samxedro miznebisaTvis gaoiyeneboda. sasazRvro
adgilebSi, sadac iyo iseTi nedleuli, rogorebicaa
qvanaxSiri da madani, mniSvnelovnad ganviTarda
industriuli dargebi, ramac Sedegad moitana
mosaxleobis raodenobrivi zrda da simdidris
dagroveba. msgavsi ganviTareba xSirad iwvevs Sursa da
politikur konfliqtebs mezobel qveynebs Soris,
romlebic rig SemTxvevebSi omSic ki gadaizarda.
miuxedavad amisa, aseTi gamonaklisebis garda,
evropaSi arsebuli mosazRvre regionebi ganviTardnen,
rogorc periferiuli, struqturulad sustad
11
ganviTarebuli adgilebi SezRuduli satransporti
kavSirebiT.
samxedro agresiis SiSma Sedegad gamoiwvia sasazRvro
regionebis meCxeri dasaxleba. ekonomikuri saqmianoba,
vaWroba da mosaxleobac sazRvrebidan mocilebul
adgilebSi ufro viTardeboda da centrisaken iwevda.
bunebrivi sazRvrebi, rogorebicaa mdinareebi, tbebi,
zRvebi da mTebi kidev ufro aZlierebdnen bunebriv
barierebs. sazRvrebis orive mxares moqmedi
gansxvavebuli politika, dakavSirebuli gansakuTrebiT
kanonmdeblobasTan, administrirebasTan, dabegvrasTan,
ekonomikasTan, kulturasa da socialur sakiTxebTan,
xels uwyobda saxelmwifo saxsrebis transformacias
saxelmwifoebs Soris, faqtobrivad, xilul
barierebad. mosazRvre regionebSi gansaxlebuli
mosaxleoba, viszec istoriulma konfliqtebma yvelaze
didi gavlena iqonia, xasiaTdeboda erTmaneTisadmi
SiSiTa da mtrobiT. aRniSnuli ki, Tavis mxriv,
uaryofiT gavlenas axdenda TanamSromlobis, axlo
urTierTobebisa da kavSirebis damyarebis survilze.
miuxedavad amisa, meoce saukuneSi ekonomikurma,
kulturulma da socialurma kavSirebma, aseve
mosazRvre regionebSi mosaxleobis mimosvlam –
magaliTad, beneluqsis zona 1 – xeli Seuwyo
adgilobrivi mosaxleobisa da xelisuflebis
daaxloebas saerTo problemebis garSemo (garemos
dacva mdinaris gaswvriv gamaval sazRvarTan,
kulturuli da ekonomikuri ganviTareba, jandacvis
saSualebebis gamoyeneba da a.S.).
12
meore msoflio omidan garkveuli periodis Semdeg
evropis mosazRvre regionebis warmomadgenlebi erTad
Seikribnen da ganixiles sazRvrebis barierebis
gauqmebisa da sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis SesaZleblobebTan dakavSirebuli
sakiTxebi. aRniSnuli gamoiwvia cxovrebis pirobebis
gaumjobesebis, xangrZlivi mSvidobis damyarebis,
sasazRvro problemebis, akrZalvebisa da adamianebisa
da instituciebis daSorebis sxva faqtorebis
gadalaxvis survilma. aseve, zemoaRniSnul
CamonaTvalSi Sedis xidebisa da gvirabebis mSenebloba
bunebrivi sazRvrebis gadalaxvis mizniT. Sedegad,
meore msoflio omis damTavrebisTanave gaCnda
sazRvrispira TanamSrmlobis pirveli formebi evropis
sxvadasxva qveynis municipalitetebsa da sociumebs
Soris (e.w. dawyvileba).
pirveli evroregioni warmoiSva 1958 wels Ggermania-
holandiis sazRvarze (evroregioni gronau), xolo 1966
wels SemuSavda evrosabWos pirveli rekomendacia
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis Sesaxeb,
romelmac SemdegSi dasabami misca madridis
konvencias. amis Semdeg Seiqmna mravali evroregioni
da saerTaSoriso organizacia, romlebic miznad
isaxaven sazRvrispira regionebis TanamSromlobas.
sul axlaxans, 2006 wlis Semodgomis Sexvedraze
samsunSi evrosabWom pirveli nabijebi gadadga Savi
zRvis regionebis Seqmnisaken.
1970-iani wlebidan moyolebuli, sazRvrispira
regionebma daiwyes sakuTari politikis gatareba,
13
raSic daxmarebas uwevda evropis sasazRvro
regionebis asociacia, romelic 1971 wels Seiqmna.
evropis sasazRvro regionebis asociaciam mWidro
kontaqtebi daamyara evrokavSirTan, evroparlamentTan,
evrokomisiasa da nacionalur mTavrobebTan. evropaSi
Seqmnili sasazRvro da mosazRvre regionebis qseli
mniSvnelovan Zalad Camoyalibda evropaSi
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
ganviTarebis, evropis integraciisa da evropis
daxmarebis programebis kuTxiT, rac mimarTuli iyo
evropis sazRvrispira regionebis sakeTildReod. 1980-
iani wlebis bolos, evropis erTiani bazris
Camoyalibebisa da centralur da aRmosavleT
evropaSi demokratiuli procesebis ganviTarebis
Sedegad, saxelmwifo sazRvrebi kidev ufro gaxsnili
gaxda. Seiqmna mravali sasazRvro da mosazRvre
regioni, romlebic evropis sasazRvro regionebis
asociaciis wevrebi gaxdnen.
evrokavSiris Seqmnis Semdeg, vinaidan igi kidev ufro
met yuradRebas uTmobda sazRvrispira regionebis
TanamSromlobas rogorc Sida, ase gare sazRvrebze da
partniori qveynebis sazRvrispira regionebis
TanamSromlobas, gaizarda sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis formebis ricxvi. 1990-iani wlebis
bolos evrokavSirma daiwyo INTERREG-is programa,
romelic gaxldaT sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis xelSemwyobi pirveli sazogadoebrivi
iniciativa. es programa daiwyo, rogorc INTERREG I
da moicavda 1989-93 wlebs; Semdeg iyo INTERREG II
14
(1994-1999) da INTERREG III (2000-2006). aRniSnuli
programa agreTve xorcieldeba dResdReobiT da
moicavs 2007-2013 wlebs.
INTERREG gaxlavT sazogadoebrivi iniciativa,
gamiznuli evrokavSiris wevr saxelmwifoebs Soris
TanamSromlobis gaZlierebaze. erT-erTi ZiriTadi
amocana gaxlavT saxelmwifo sazRvrebis gavlenis
Semcireba ekonomikuri, socialuri da kulturuli
ganviTarebis gaZlierebis mizniT evrokavSiris mTel
teritoriaze. yovelive es SesaZloa miRweuli iqnes
kontinentis dabalansebuli ganviTarebiT mosazRvre
regionebis (pozicia – a), transnacionaluri (pozicia
– b), regionebs Soris (pozicia – g) TanamSromlobis
gamoyenebis gziT. gansakuTrebuli yuradReba daeTmo
daSorebuli regionebis integracias da im qveynebs,
romlebic esazRvrebian evrokavSiris wevrobis
kandidat qveynebs. zemoaRniSnuli iniciativebis
dafinanseba moxda evropis regionuli ganviTarebis
fondis mier.
INTERREG gansxvavdeba sxva msgavsi, gaerTianebaze
fokusirebuli programebisagan erTi friad
mniSvnelovani aspeqtis mixedviT: igi Seicavs ori an
meti wevri qveynis xelisuflebis TanamSromlobas.
aseve, INTERREG-is saqmianobebs moeTxovebaT ara
mxolod dadebiTi gavlenis moxdena mosazRvre
qveynebis ganviTarebaze, aramed maTi forma da
ganxorcieleba unda moxdes sazRvrispira qveynebis
interesebis dacviT.
15
mas Semdeg, rac evrokomisia amtkicebs samoqmedo
programebs, maTi ganxorcieleba iwyeba saorganizacio
komitetebis mier, romlebSic Sedian xelisuflebis
warmomadgenlebi, vinc pasuxismgebelni arian
gaerTianebisaken mimarTuli politikis RonisZiebebze.
es SesaZloa iyos rogorc centraluri, ise regionuli
organizaciebi. INTERREG-is proeqtebi wevri qveynebis mxridan iTxoven Tanadafinansebas wevri qveynebis,
regionuli xelisuflebis an proeqtebis
xelmZRvanelebis mxridan. Tanadafinansebis mizniT
moTxovnili Tanxa gansxvavdeba regionebis mixedviT
50%-idan 0%-mde, yvelaze Raribi regionebisaTvis.
INTERREG–is saxsrebis saboloo beneficiarebi arian
sajaro moxeleebi, dakavSirebuli asociaciebi da
arasamTavrobo organizaciebi, rogorebicaa savaWro
palata, damqiravebelTa organizaciebi da kvleviTi
institutebis kavSirebi. INTERREG IV-is farglebSi
kerZo organizaciebs monawileobis miReba SeuZliaT im
SemTxvevaSi, Tu isini ganacxads Seitanen, rogorc
ramdenime organizaciis korporacia. wina programebis
ganxorcielebis dros kerZo organizaciebi ar iyvnen
uflebamosilni, monawileoba mieRoT aRniSnul
proeqtSi.
cota xnis win preqts Seecvala saxeli da amJamad
JRers Semdegnairad _ `evropis teritoriuli
TanamSromlobis proeqti~. miuxedavad amisa, proeqtis
idea igive rCeba: igi xels uwyobs evrokavSiris wevri
qveynebis regionebsa da qalaqebs, imuSaon erTad da
16
iswavlon erTmaneTisagan erToblivi proeqtebis,
prgramebisa da qselebis saSualebiT.
evropis teritoriuli TanamSromlobis proeqti
moicavs sami saxis programas: mosazRvre regionebis
TanamSromlobas (evrokavSiris Sida sazRvrebis
gaswvriv), transnacionalur TanamSromlobasa
(TanamSromlobis gafarToeba, magaliTad, iseTi
teritoriebis mocva, rogoricaa baltiis zRvis,
alpebisa da xelTaSua zRvis teritoriebi) da
regionebs Soris TanamSromlobas (TanamSromloba
evrokavSiris 27 wevri qveynis regionul da
adgilobriv organoebs Soris).
mTlianobaSi, 2007 wlidan 2013 wlamde, evropis
teritoriuli TanamSromlobis proeqtis farglebSi
ganxorcieldeba 52-ze meti sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis programa, romlebSic Seva:
• mewarmeobis xelSewyoba, gansakuTrebiT, mcire da
saSualo zomis sawarmoebis ganviTareba,
turizmis, kulturisa da sazRvrispira vaWrobis
xelSewyoba;
• bunebrivi resursebis erToblivi marTvis
gaumjobeseba;
• qalaqisa da soflis teritoriebis kavSirebis
gaZliereba;
• satransporto da sakomunikacio qselebTan
xelmisawvdomobis gaumjobeseba;
17
• infrastruqturis erToblivi gamoyenebis
ganviTareba;
• Tanabari administraciuli da dasaqmebis
SesaZleblobebi.
garda amisa, evrokavSirma Camoayaliba teritoriuli
TanamSromlobis evropis jgufi, evropis axali
samarTlebrivi instrumenti, romlis mizania
sazRvrispira TanamSromlobis xelSewyoba, qveynebisa
da regionebis TanamSromloba. 2007 wlamde arsebuli
struqturebisagan gansxvavebiT, romlebic
aregulirebdnen msgavs TanamSromlobas,
teritoriuli TanamSromlobis evropis jgufi
warmoadgens samarTlebriv erTeuls, romelic
saSualebas miscems evrokavSiris wevri qveynebis
regionul da adgilobriv xelisuflebasa da sxva
sajaro organoebs, Seqmnan TanamSromlobis jgufebi,
romlebsac eqnebaT samarTlebrivi uflebamosileba.
wevri qveynebi, regionuli Tu adgilobrivi
xelisufleba, asociaciebi Tu sxva nebismieri sajaro
organo SesaZlebelia gaxdes teritoriuli
TanamSromlobis evropis jgufis wevri.
teritoriuli TanamSromlobis evropis jgufi
unikaluria im TvalsazrisiT, rom saSualebas aZlevs
wevri qveynebis sajaro xelisuflebas, gaerTiandnen
da erToblivad ganaxorcielon momsaxurebis miwodeba
winaswari saerTaSoriso SeTanxmebebis gaformebis
gareSe, romlebic saxelmwifoebis parlamentis mier
unda iqnes ratificirebuli. wevri qveynebi unda
18
SeTanxmdnen imis Taobaze, rom procesSi monawileobas
potenciuri wevrebic miiReben.
evropis samezoblo politikisa da TanamSromlobis
instrumentis prioriteti gaxlavT sazRvrispira
regionebs Soris TanamSromloba, romelic miznad
isaxavs wevri qveynebisa da partniori saxelmwifoebis
TanamSomlobas evrokavSiris Sida sazRvrebs miRma da
moicavs aRmosavleT evropis, samxreT kavkasiisa da
samxreT xmelTaSua zRvis qveynebs. mis prioritetebSi
aseve Sedis teritoriuli TanamSromlobis evropis
jgufis miznebi, romlebic xels uwyobs wevri
qveynebis TanamSromlobas.
evropis samezoblo da TanamSromlobis instrumentis
damtkicebam mniSvnelovnad gaaZliera sazRvrispira
regionebs Soris TanamSromloba rogorc
xarisxobrivi, ise ricxobrivi maCveneblebis
TvalsazrisiT. qveynebs Soris TanamSromlobis
gaZlierebis perspeqtivis gaTvaliswinebiT, evropis
samezoblo da TanamSromlobis instrumenti moicavs
komponents, romlis mizani konkretulad gaxlavT
sazRvrispira regionebis TanamSromloba.
evropis samezoblo da TanamSromlobis instrumentis
strategias aqvs oTxi ZiriTadi amocana:
1. mmosazRvre teritoriebze ekonomikuri da
socialuri ganviTarebis xelSewyoba.
integrirebuli da mdgradi regionuli
ganviTareba mosazRvre regionebSi
19
mniSvnelovania evrokavSiris gare sazRvrebze
stabilurobis, keTildReobisa da usafrTxoebis
gaZlierebis TvalsazrisiT – es gaxlavT evropis
samezoblo da TanamSromlobis instrumentis
mTavari amocana da evrokavSiris ruseTTan
partniorobis mniSvnelovani elementi. evropis
samezoblo da TanamSromlobis instrumentisa da
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
programebi miznad isaxavs kerZo da saxelmwifo
mxareebis daxmarebas im problemebisa da
gamowvevebis gadalaxva-daregulirebaSi, rac
evrokavSirTan geografiul siaxloves moaqvs.
ekonomikuri da socialuri ganviTarebis
xelSewyoba ZiriTadi amocanaa, romelic
zemoaRniSnuli ori programis gansakuTrebul
yuradRebas imsaxurebs.
2. ssaerTo gamowvevebis daregulireba. erTad
muSaoba daaregulirebs saerTo gamowvevebs
rogorc garemos dacvisa da jandacvis, ise
organizebul danaSaulTan brZolis sferoebSi.
evrokavSiris aRmosavleT sazRvrebTan arsebuli
adgilobrivi xelisufleba gansakuTrebuli
gamowvevebis winaSe idgeba ekologiuri
gauaresebis problemis daregulirebis sferoSi,
romelsac iwvevs ekonomikuri gardaqmnebi da
ekologiuri sakiTxebis xangrZlivi
ugulebelyofa.
3. eefeqtiani da usafrTxo sazRvrebis
uzrunvelyofa. evrokavSiris gare sazRvrebi
20
dadgebian gamowvevebis winaSe, romlebic
dakavSirebuli iqneba sasazRvro
infrastruqturis xarisxsa da funqcionirebis
menejmentTan. sazRvris gadalaxva iTxovs
adamianebisa da saqonlis moZraobis
xelSewyobas, rac daexmareba ufro did
ekonomikur da socialur amocanebs, romlebic
mosazRvre regionebs aqvT.
4. aadamianebs Soris TanamSromlobis xelSewyoba.
regionul da saxelmwifo doneze
ganxorcielebuli saqmianobebis garda, evropis
samezoblo politikisa da TanamSromlobis
instrumentis da sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis programebi xels uwyoben
adamianebsa da sazogadoebriv organizaciebs
Soris urTierTobebisa da TanamSromlobis
ganviTarebas. sazogadoebriv jgufebsa da
arasamTavrobo organizaciebs Soris
sazRvrispira regionebis kontaqtebi da
saqmianobebi socialur, saganmanaTleblo,
kulturisa da mediasferoebSi, xels uwyobs
adgilobrivi TviTmmarTvelobis, demokratiisa
da urTierTgagebis ganviTarebas.
evropis samezoblo da TanamSromlobis instrumentis
programebis farglebSi SemuSavebuli iqna Semdegi
saxis programebi:
21
1. saxmeleTo sasazRvro programebi or da met
saerTo sazRvrebis (zRvis CaTvliT) mqone
saxelmwifoebs Soris.
2. zRvis auzis qveynebis momcveli mravalmxrivi
programebi.
mTlianobaSi, 15 sazRvrispira regionis
TanamSromlobis programa SemuSavda evrokavSiris
aRmosavleT da samxreT sazRvrebTan, romelTa
mTliani dafinanseba Seadgens 1, 118, 434 milion evros
Svidi wlis ganmavlobaSi (2007-2013), maT Soris:
1. Savi zRvis programa;
2. xmelTaSua zRvis programa;
3. baltiis zRvis programa.
sazRvris orive mxares myofi regionuli da
adgilobrivi partniorebis amocanas warmoadgens
saerTo saWiroebebis dadgena da, adgilobrivi
pirobebidan gamomdinare, prioritetebis gansazRvra.
programebis menejmentis ufleba gadacemuli aqvT
adgilobriv an saxelmwifoebriv xelisuflebas,
romlebic erTad iqnen SerCeulni programaSi
monawile qveynebis mier. swored am mizniT evropis
samezoblo da TanamSromlobis instrumentSi
Setanili iqna konkretuli debulebebi, xolo
programebis gansaxorcieleblad saWiro detaluri
miTiTebebi ki gawerilia evrokomisiis mier
damtkicebul ganxorcielebis detalur wesebSi.
22
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis programa,
Tavisi arsiT, mowodebulia regionebis gaZlierebisken,
romlebic xmeleTiT an zRviT esazRvrebian
evrokavSirs, aseve maTi partniorebi evrokavSiris
sazRvrebs SigniT. sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis programa iyenebs `struqturuli
fondebis~ midgomis principebs, rogoricaa
mravalwliani programebi, partnioroba,
Tanadafinanseba, rac iTvaliswinebs evrokavSiris
sagareo urTierTobebis wesebsa da reglaments.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis, aseve
evropis samezoblo politikisa da TanamSromlobis
instrumentis programebis erT-erTi mniSvnelovani
inovacia gaxlavT is, rom programebs, romlebic
xorcieldeba evrokavSiris mosazRvre regionebSi, aqvT
erTi mTliani biujeti, marTvis erTi struqtura,
saerTo sakanonmdeblo baza da ganxorcielebis wesebi,
rac programebs aZlevs mTlianad dabalansebuli
partniorobis damyarebis saSualebas monawile
qveynebs Soris.
mniSvneloba
sazRvrispira regionebis TanamSromloba regionuli
ganviTarebis wamyvan Zalad iTvleba. zogadad
miRebulia, rom sazRvrispira regionebis
TanamSromloba regionuli ganviTarebis aucilebeli
komponentia, radgan xels uwyobs regionebis
socialur-ekonomikur ganviTarebasa da konkretuli
problemebis daregulirebas.
23
mosazRvre regionebi xSirad cud mdgomareobaSi
imyofebian da gamoirCevian Semdegi maxasiaTeblebiT:
dabal doneze ganviTarebuli infrastruqtura;
saxelmwifoTaSoris urTierTobebze Zlieri
damokidebuleba; konfliqtis SiSi, romelsac
mivyavarT ganviTarebis dabal donemde da, romelic
afrTxobs investorebsa da biznesmenebs; mosaxleobis
maRali asaki; migracia da biznesebis mozidvis dabali
done. sazRvrispira regionebis TanamSromloba
SesaZloa TamaSobdes mniSvnelovan rols soflis
ganviTarebaSi, soflis meurneobis erTiani
ganviTarebis strategiis SemuSavebis gziT (gzebi,
kanalizacia da nagvis gatana, eleqtroenergia,
ganaTleba da sxv.), infrastruqturis ganviTarebiT da
satransporto saSualebebis gaumjobesebiT, aseve
bunebrivi resursebis erToblivi gamoyenebiT.
rasakvirvelia, sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis mniSvneloba kargad Cans im
damokidebulebaSi, romelsac iCens evropis ori
Zlieri organizacia: evrokavSiri da evrokomisia.
evrokavSiris Cabmis Semdeg kidev ufro gaZlierda
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis mniSvneloba.
evrokavSiris gancxadebaSi naTlad aris naTqvami:
`evrokavSiri Tavis regionul partniorebTan
TanamSromlobas, iseve, rogorc Tavad partniorebs
Soris TanamSromlobas, miiCnevs mniSvnelovan
politikur miznad. beneficiari qveynebisaTvis saerTo
gamowvevebze daxmarebis gawevis gziT, regionuli
TanamSromlobis midgomas aqvs potenciali,
24
gaaZlieros ndoba partnior qveynebs Soris, rasac
Sedegad moaqvs gazrdili usafrTxoeba, stabiluroba
da ayvaveba. zogi gamowveva, rogorebicaa
transnacionaluri satransporto koridorebis
ganviTareba, zRvebis dabinZurebis problemis
mogvareba da terorizmTan brZola, Tandayolili
regionTaSorisi xasiaTisaa da maTi daregulireba
mxolod regionul doneze gaerTianebuli ZalebiT
aris SesaZlebeli~.
axali midgomiT, romelic dafiqsirebulia evropis
samezoblo da TanamSromlobis instrumentis
programaSi, sazRvrispira regionebis TanamSromlobas
gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba, radgan igi
evropis gare sazRvrebis orive mxaris sasargeblod
moqmedebs.
evrokavSiris gare sazRvrebze sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis programis mTavari mizani
aris sazRvrebis orive mxaris stabiluri ganviTareba,
cxovrebis pirobebis standartebs Soris gansxvavebebis
Semcireba, problemebisa da gamowvevebis
daregulireba, romlebic ukavSirdeba evrokavSiris
gafarToebas an sxva saxiT warmoSobili problemebisa
da gamowvevebis daregulirebas sazRvrispira
regionebs Soris. seriozuli gansxvavebebis
miuxedavad, rac damaxasiaTebelia evrokavSiris
aRmosavleT da samxreT sazRvrebze ganlagebuli
regionebisaTvis, SesaZloa gamovyoT saerTo
problemebic. am konteqstSi sasazRvro regionebis
TanamSromlobas mniSvnelovani roli eniWeba, radgan
25
harmoniuli da integrirebuli regionuli ganviTareba
evrokavSiris sazRvrebze gansakuTrebiT
mniSvnelovania im SemTxvevaSi, roca arsebobs
ekonomikuri ganviTarebis sxvadasxva tempi, didi
gansxvaveba SemosavlebSi da gansxvavebuli
demografiuli dinamika.
garemos dacvis sakiTxebi gansakuTrebiT
mniSvnelovania iseTi qveynebisaTvis, romlebic
ganekuTvneba baltiis zRvisa da Savi zRvis baseinebsa
da xmelTaSua zRvas. garemos dacvis sakiTxebi
aranakleb mniSvnelovania saxmeleTo sazRvrebzec,
Tumca maT aq ufro adgilobrivi xasiaTi aqvT,
gansakuTrebiT, roca sakiTxi exeba sazRvrispira
wylis resurebs (mdinareebi da tbebi).
moqalaqeTa jandacvis sakiTxebi sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis konteqstSi
gansakuTrebul mniSvnelobas iZens, magaliTad,
infeqciur daavadebebTan mimarTebaSi (tuberkuliozi,
Sidsi) an SesaZlo epidemiisa da pandemiis gavrcelebis
dros. organizebuli danaSaulis winaaRmdeg brZola
ki sazRvrispira regionebis TanamSromlobis mTavar
gamowvevas warmoadgens. evrokavSiri mxars uWers
ormxriv, regionul sazRvrispira da saerTaSoriso
donis TanamSromlobas mesame qveynebTan prevenciis
gaumjobesebisa da organizebul danaSaulebTan,
korufciasa da terorizmTan brZolis sakiTxebSi.
sazRvrebis efeqturi marTva moiTxovs, rom
evrokavSiris gare sazRvrebi iyos efeqtiani
26
(adamianebis mier sazRvris gadakveTis, kanonieri
vaWrobisa da tranzitis menejmenti) da usafrTxo
(sazRvris aralegaluri gadakveTis Tavidan acileba,
aralegaluri vaWrobisa da tranzitis prevencia).
kidev erTi gamowveva da, amasTanave, SesaZleblobac,
romelic vrceldeba evrokavSiris yvela gare
sazRvarze, gaxlavT adamianebis erTmaneTTan
urTierToba, TanamSromloba da sazogadoebrivi
jgufebis kontaqtebis gaZliereba orive mxares.
garda amisa, sazRvrispira regionebis TanamSromloba
funqcionirebs, rogorc efeqturi instrumenti
konfliqtebis prevenciis kuTxiT da TamaSobs
mniSvnelovan rols regionul doneze stabilurobisa
da demokratiis Camoyalibebisa da ganviTarebis
mimarTulebiT, rac gansakuTrebiT mniSvnelovania
saqarTvelos SemTxvevaSi. samxreT kavkasiis
respublikebs evrokavSirma SesTavaza monawileoba
sazRvrispira regionebis TanamSromlobasa da
erTobliv pasuxismgeblobis aRebaSi konfliqtebis
prevenciisa da maTi gadawyvetis sferoSi. regionuli
TanamSromlobis xelSewyoba samxreT kavkasiaSi
gaxlavT maRali donis prioriteti sam qveyanas Soris
gaformebul samoqmedo gegmaSi. aRiarebulia, rom
mTiani yarabaxisa da saqarTvelos konfliqtebis
daregulireba Zlier mniSvnelovania evrokavSiris
samezoblos stabiluri ganviTarebisaTvis.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis programebi
samxreT kavkasiaSi unda ganvixiloT, rogorc
konfliqtebis transformaciisa da mSvidobis
27
damyarebis instrumenti. am programebma xeli unda
Seuwyos ndobis faqtoris amaRlebas cecxlis
Sewyvetis zonebSi da gaaZlieros urTierTobebi
araRiarebul respublikebTan.
evrokavSiris saparlamento asambleam axlaxans miiRo
rekomendacia, romelic xazs usvams sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis mniSvnelobas demokratiis
stabilurobisa da urTierTgagebis sferoSi
saxelmwifoebsa da maT mosaxleobas Soris,
sazRvrispira regionebSi mcxovrebi eTnikuri
umciresobebis CaTvliT.
am TvalsazrisiT, sazRvrispira regionebis
TanamSromloba iZens gansakuTrebul mniSvnelobas
saqarTvelos konteqstSi, rogorc konfliqtis
daregulirebis, mSvidobisa da socialur-ekonomikuri
ganviTarebis instrumenti. sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis programebi, romlebic xorcieldeba
evropis samezoblo da TanamSromlobis instrumentis
programis farglebSi, pirvelad gvTavazobs
adgilobriv da regionul xelisuflebas Soris
xalxidan wamosuli urTierTobebis realur
SesaZleblobas da saerTo problemebis mogvarebas,
rogoricaa garemo, transporti da komunikacia,
sazRvao usafrTxoeba, zRvis garemo, regionis
ekonomikuri ganviTareba, turizmi da kulturul-
socialuri gacvlebi.
mraval organizaciasTan erTad, romlebic
Camoyalibda Savi zRvis qveynebis ganviTarebis mizniT
28
2007 wlidan, Savi zRvis qveynebma Seqmnes sakuTari
gaerTianeba; mosalodnelia, gaZlierebuli regionuli
urTierTobebi gardaiqmnas Cveni samezoblo politikis
mniSvnelovan nawilad. Savi zRvis qveynebis
ekonomikuri TanamSromlobis organizacia ganixileba,
rogorc saimedo da sayrdeni regionSi dialogisa da
TanamSromlobis ganviTarebis TvalsazrisiT.
nawili II. sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis sakanonmdeblo baza
saerTaSoriso sakanonmdeblo bazis mimoxilva
adgilobrivi da regionuli xelisuflebis
institucionaluri unari da SesaZlebloba
evrokavSiris partnior qveynebSi kritikulad
mniSvnelovani elementi gaxlavT sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis programebis
ganxorcielebaSi. es ukanaskneli gansazRvravs
evrokavSiris mosazRvre qveynebis SesaZleblobebs,
monawileoba miiRon am saxis TanamSromlobaSi. unari
da SesaZlebloba moicavs ara mxolod resursebs,
romlebic saWiroa proeqtebis gansaxorcieleblad,
aramed samarTlebriv safuZvels, rac gansazRvravs
TanamSromlobis formebsa da CarCoebs. am faqtorebis
gamo, adgilobrivi TviTmmarTvelobis reforma gaxda
mniSvnelovani Tema, rac Sevida nacionaluri
reformebis dRis wesrigSi da, Sesabamisad, aisaxa
29
evropis samezoblo da TanamSromlobis instrumentis
samoqmedo gegmaSi.
sanam daviwyebdeT saubars saqarTvelos gamocdilebis
Sesaxeb, mniSvnelovania, ganvixiloT sazRvrispira
regionebis TanamSromloba samarTlebrivi kuTxiT, rac
mniSvnelovnad gansazRvravs qveynis monawileobas
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis programebSi.
erT-erTi yvelaze mniSvnelovani saerTaSoriso
dokumenti, romelic iZleva sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis CarCoebs, gaxlavT madridis
konvencia.
konvencia SemuSavda evrokavSiris mier 1980 wels. erT-
erTi mTavari mizezi am iniciativis ukan ki gaxldaT
naklebad ganviTarebuli mosazRvre regionebis,
romlebsac, ZiriTadad, periferiuli roli hqondaT,
ganviTareba. makroregionuli integraciis iniciativebi,
rogoricaa evrogaerTianeba da CrdiloeT amerikis
Tavisufali savaWro xelSekruleba, xels uwyobda
sazRvrispira regionebis Camoyalibebas. es
iniciativebi Zlierdeboda adgilobrivi da regionuli
xelisuflebebis mier, romlebic miznad isaxavda
sasazRvro regionebis problemebis mogvarebas,
rogorebicaa transporti da ekologiis degradacia.
madridis konvenciis mTavari mizani iyo sazRvrispira
regionebis TanamSromlobisa da regionebsa da
adgilobriv xelisuflebebs Soris xelSekrulebebis
gaformebis xelSewyoba orive mxares. amas Sedegad
30
moaqvs samarTlebrivi safuZveli erovnuli donis
qveda doneze da sxvadasxva sferoSi.
konvencia ori mTavari nawilisagan Sedgeba. pirvel
nawilSi mocemulia xelSekrulebebisaTvis
samarTlebrivad savaldebulo debulebebi, xolo
meore nawilSi ki _ instruqciebi xelSekrulebebis
nimuSebis saxiT SesaZlo TanamSromlobis
SemTxvevisaTvis, rogoricaa 1974 wlis xelSekruleba
luqsemburgsa da germaniis reinald-falcs Soris.
xelSekrulebis aRniSnuli nimuSebi moicavs
xelSekrulebebs informaciis gacvlidan dawyebuli,
samarTlebriv valdebulebebiT damTavrebuli.
konvencia samarTlebriv valdebulebas ayenebs
xelmomweri qveynebis mimarT, rom maT xeli Seuwyon
sazRvrispira regionebis TanamSromlobas da
xelSekrulebebis gaformebas daintresebul mxareebs
Soris. aseTi xelSekrulebebi atareben
samarTlebrivad savaldebulo xasiaTs.
1995 wlis 8 noembers konvencias daemata damatebiTi
konvencia. am damatebiTi protokolis mizani gaxldaT
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
SesaZleblobebis gafarToeba. aRniSnuli protokolis
mixedviT, sazRvrispira regionebis TanamSromlobasTan
dakavSirebuli saqmianobebi SesaZloa ganaxorcielon
damoukidebelma organoebma, romlebic SesaZloa iyvnen
an ar warmoadgendnen samarTlis subieqtebs.
aRniSnuli organo SesaZloa iqnes sajaro an kerZo
31
samarTlis subieqti, magram misi saqmianoba unda
eTanxmebodes Sesabamisi qveynis samarTlebriv sistemas.
TanamSromlobis organo, romelsac aqvs
samarTlebrivi statusi da akmayofilebs erovnul
samarTlebriv moTxovnebs, ar SeiZleba iyos
uflebamosili, ganaxorcielos is qmedebebi, romlebic
adamianebis uflebebsa da Tavisuflebebze moaxdens
gavlenas. damatebiTi protokoli ufro met
informacias iZleva sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis modelze da xelmomwer qveynebs
aniWebs aseTi TanamSromlobis organoebis
uflebamosilebebis kidev ufro gafarToebis
saSualebas (muxli 5). isini SesaZloa Camoyalibdnen,
rogorc sajaro samarTlis subieqtebi, romelTa
gadawyvetilebas aqvs igive Zala, rogoric monawile
mxares. aseTi erTeulebi uflebamosilni arian, miiRon
gadawyvetilebebi, romlebic iqneba samarTlebrivad
savaldebulo ara mxolod monawile qveynisaTvis,
aramed im adamianebisTvisac, romelTac exebaT aseTi
gadawyvetilebebi.
aRniSnuli muxli cvlis sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis xasiaTs da gadadis sruliad axal
doneze, romelsac Sors gamiznuli Sedegebis motana
SeuZlia. aRniSnuli erTeuli SesaZloa ganisazRvros,
rogorc transnacionaluri sajaro xelisufleba.
zemoaRniSnuli SesaZleblobebisa da Sors mimavali
Sedegebis gamo, germaniam, safrangeTma da SvedeTma
airCies, xeli moeweraT protokolze, muxli 5-is
gaTvaliswinebis gareSe.
32
1998 wlis 5 maiss madridis konvencias daemata meore
SerCeviTi protokoli. am protokolis mTavari mizani
gaxlavT Tavad konvenciis mxardaWera im teritoriebis
xelisuflebebis TanamSromlobis gziT, romlebic ar
arian pirdapir mosazRvre teritoriebi.
rodesac vsaubrobT samarTlebriv SesaZleblobebze an
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis sazRvrebze,
mniSvnelovania aRvniSnoT: miuxedavad imisa, rom
evrokavSiris wevri qveynebis umetesobam moaxdina
madridis konvenciis ratificireba (46 wevri qveynidan
33-ma), sazRvrispira adgilobriv sociumebs, maTi
qveynis kanonmdeblobidan gamomdinare, TanamSromloba
SeuZliaT mxolod mosazRvre saxelmwifoebis
sociumebTan. sxvagvarad rom vTqvaT, Tu komunikaciis
an TanamSromlobis sagani ewinaaRmdegeba adgilobriv
kanonmdeblobas an mis principebs, aranair
saerTaSoriso SeTanxmebas an kanons ar SeuZlia
TanamSromlobis samarTlebrivad savaldebulo
CarCoebSi moqceva.
madridis konvenciis muxli 2 gansazRvravs:
`transsasazRvro TanamSromloba xorcieldeba
teritoriaze macxovrebeli sociumebis an
xelisuflebis uflebamosilebis farglebSi, rogorc
es gansazRvrulia adgilobrivi kanonmdeblobiT~.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis mizniT
samarTlebrivi bazis Seqmna rTuli sakiTxia, radgan
wesebi da kanonebi, romlebic aregulireben
sazogadoebisa da maTTvis miniWebuli kompetenciebis
33
normebs, sxvadasxva qveyanaSi gansxvavebulia,
gamomdinare qveynis struqturidan. qveynebs aqvT
gansxvavebuli adgilobrivi xelisuflebis wyoba da
sistema. magaliTad, saqarTveloSi regionul
administracias ar gaaCnia uflebamosileba, inicireba
gaukeTos sazRvrispira regionebis TanamSromlobas,
gansxvavebiT adgilobrivi sazogadoebisagan, romelsac
aseTi uflebamosileba aqvs.
aseTi mdgomareobis arsebobis pirobebSi
saerTaSoriso SeTanxmebebi, rogoricaa madridis
konvencia, romelic qmnis sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis safuZvels im qveynebisaTvis,
romlebic uerTdebian SeTanxmebas da aRiareben
principebs, SesaZloa kiTxvis niSnis qveS dadges.
realurad ki, madridis xelSekruleba iZleva farTo
SesaZleblobebs sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis mizniT, vinaidan qveynebis
adgilobrivi kanonmdeblobis erToblivi Sedegebi da
am qveynebis mier dadebuli saerTaSoriso
xelSekrulebebi gansazRvravs, Tu ra CarCoebSi
SeeZlebaT manevrireba adgilobriv sociumebs.
Sesabamisad, kanonmdeblobis ararsebobam ubiZga
sociumebs, gamoeyenebinaT de-faqto instrumentebi,
rogoricaa fondebis asociaciebi, raTa momxdariyo
sazRvrispira regionebis iniciativebis ganxorcieleba.
zemoaRniSnulidan gamomdinare, sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis didi wili
araoficialurad xorcieldeba. partniori sociumebi
34
da xelisuflebebi emorCilebian principul
SeTanxmebas. TanamSromlobis aRniSnuli
araoficialuri forma xSirad gamoiyeneba
TanamSromlobis sawyis etapze an sakanonmdeblo
bazis ararsebobis SemTxvevaSi, rac saSualebas aZlevs
mxareebs, oficialuri saxe miscen sakuTar
urTierTobas.
saqarTvelos kanonmdeblobis mimoxilva
sanam gadavalT saqarTveloSi arsebuli
TanamSromlobis etapebis ganxilvaze da imaze, Tu
rogor da ra formiT arian regionebi Cabmulni
sazRvrispira regionebis TanamSromlobaSi, saWiroa
Tvali gadavavloT saqarTvelos teritoriul
mowyobas da am sakiTxis maregulirebel
sakanonmdeblo bazas.
saqarTvelos teritoriuli wyoba sakmaod rTulia _
igi Sedgeba ori avtonomiuri respublikisagan, erTi
droebiTi administraciis da teritoriuli erTeulisa
da 69 adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulisagan.
saqarTvelo dayofilia 9 regionad (qvemo qarTli,
kaxeTi, imereTi, mcxeTa-mTianeTi, samegrelo-zemo
svaneTi, guria, samcxe-javaxeTi, raWa-leCxum-qvemo
svaneTi; Tbiliss ara aqvs regionis statusi), magram
amJamad saqarTvelos ar gaaCnia sakanonmdeblo aqti,
romelic gansazRvravs termins – `regioni~.
sakanonmdeblo aqtebi, romlebic Seexeba regionebs,
aRniSnul termins iyeneben sxva mniSvnelobiT, anu
35
geografiuli adgilmdebareobis an istoriuli
adgilis aRsaniSnavad. saerTaSoriso
xelSekrulebebSi, iseve rogorc erovnul
kanonmdeblobaSi, regioni xSirad gamoiyeneba
saqarTvelos istoriul-geografiuli regionebis
aRsaniSnavad.
garda amisa, nebismier SeTanxmebas, romelic
xelmowerilia saqarTvelosa da mezobel regionebs
Soris, aqvs garkveuli SezRudvebi, teritoriuli
wyobidan gamomdinare. qveynis teritoriul wyobas
gansazRvravs konstituciis muxli 2.3, romlis
mixedviTac: `saqarTvelos teritoriuli struqtura
ganisazRvreba konstituciuri kanoniT im principis
gaTvaliswinebiT, rom aRniSnuli dadgindeba qveynis
mTel teritoriaze saqarTvelos iurisdiqciis sruli
aRdgenis Semdeg~.
zemoaRniSnulidan gamomdinare, saqarTvelos
konstitucia droebiT aCerebs qveynis teritoriuli
mowyobis sakiTxs. Sesabamisad, saqarTvelos
teritoriuli mTlianobis aRdgenamde nebismieri
sakanonmdeblo aqti, romelic gansazRvravs qveynis
teritoriul wyobas, ewinaaRmdegeba saqarTvelos
konstitucias. zemoaRniSnuli muxli aferxebs im
RonisZiebebis gatarebas, romlebic saWiroa qveynis
teritoriuli wyobis gansazRvrisaTvis.
regionebs aqvT administraciebi da hyavT
gubernatorebi. miuxedavad amisa, regionul
administracias ar gaaCnia samarTlebrivi ufleba,
36
ganaxorcielon sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis formebi. Sesabamisad, regionebi da
maTi administraciebi ver SeZleben imoqmedon, rogorc
valdebulebis amRebma mxareebma. miuxedavad amisa,
saqarTvelom xeli moawera sxvadasxva saxis
saerTaSoriso SeTanxmebebsa da xelSekrulebebs,
romlebic xels uwyoben sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis ganmtkicebas.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis xelSewyobis
mizniT regionuli administraciebisaTvis da
municipalitetebisaTvis mniSvnelovania, hqondeT
strategia, romelze dayrdnobiTac warimarTeba
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
subieqtebTan urTierTobani.
`TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis
muxli 26.2-is mixedviT, adgilobrivi
TviTmmarTvelobis eqskluziur uflebas warmoadgens
`daamtkicos socialur-ekonomikuri ganviTarebis
prioritetebi, municipaluri programebi da gegmebi~.
Kkanoni TavisTavad ar Seicavs debulebas, romelic
exeba TviTmmarTvelobis strategiis SemuSavebas, rac,
Tavis mxriv, ar uSlis TviTmmarTvel organoebs xels,
SeimuSavon aseTi dokumenti.
saqarTveloSi regionuli ganviTarebis prioritetebs
gansazRvravda da dResac gansazRvravs saministroebi
da saxelmwifo rwmunebulebi – gubernatorebi im
informaciis safuZvelze, romelic miewodeba
saqarTvelos mTavrobas. aranairi samarTlebrivi
37
instrumenti ar aregulirebs adgilobrivi
TviTmmarTvelobis Cabmasa da monawileobas regionuli
ganviTarebis programebis momzadebaSi.
samarTlebrivi SezRudvebis miuxedavad,
mniSvnelovania imis aRniSvna, rom saqarTvelom xeli
moawera madridis konvencias. 2006 wlis 26 aprils
saqarTvelos parlamentma miiRo rezolucia #2961 –
`evropis konvencia transsasazRvro TanamSromlobis
Sesaxeb~ – riTac moaxdina dokumentis ratificireba.
aRniSnuli konvenciis Tanaxmad, xelis momweri mxare
iRebs valdebulebas, mxari dauWiros da xeli Seuwyos
transsasazRvro TanamSromlobas mosazRvre qveynebis
administraciul erTeulebs/mmarTvel organoebs
Soris. garda amisa, mxareebi valdebulebas iReben,
mxari dauWiron nebismieri saxis SeTanxmebas regionebs
Soris qveynebis sakanonmdeblo bazas Soris arsebuli
gansxvavebebis gaTvaliswinebiT.
konvenciis Tanaxmad, Tu xelmomweri mxareebi fiqroben
calke saxelmwifoTaSorisi SeTanxmebis xelmoweras
sazRvrispira TanamSromlobis Sesaxeb, aseTi
SeTanxmeba SesaZloa gaformdes iseTi formiT,
SinaarsiTa da mniSvnelobiT, romlis farglebSic
mmarTvel organoebs saSualeba eqnebaT,
ganaxorcielon sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis programebi.
saqarTvelom xeli moawera saerTaSoriso
xelSekrulebebs italiasTan, safrangeTTan, CineTTan,
germaniasTan, poloneTTan, iranTan, uzbekeTTan,
38
azerbaijanTan, somxeTTan da sxva qveynebTan;
xelSekrulebebis mixedviT, saqarTvelo
pasuxismgeblobas iRebs, xeli Seuwyos da daexmaros
qveynis regionebisa da maTi mosaxleobis
TanamSromlobas sxva qveynebis regionebsa da
mosaxleobasTan.
miuxedavad aseTi SeTanxmebebisa, rogorc ukve
aRvniSneT, imis gamo, rom regionebs ar gaaCniaT
samarTlebrivi statusi, jer-jerobiT sruliad ver
sruldeba SeTanxmebebis mixeviT aRebuli
valdebulebebi.
TviTmmarTvelobebs metad SeuZliaT xelSekrulebebis
dadeba sxva municipalitetebTan, radgan maT aqvT
samarTlebrivi statusi. saqarTvelos parlamentis 2006
wlis #2961 rezoluciis mixedviT, sazRvrispira
regionebis TanamSromloba konvenciis xelmomwer sxva
qveynebTan ganxorcieldeba mxareebs Soris
saxelmwifoTaSorisi xelSekrulebis safuZvelze. Aam
debulebis mixedviT, saqarTvelos municipalitetbsa
da mmarTvel organoebs mxolod im SemTxvevaSi aqvT
sxva regionebTan aseTi TanamSromlobis Sesaxeb
xelSekrulebaze xelmoweris ufleba, Tu saxelmwifo
dadebs SeTanxmebas romelime konkretul qveyanasTan
da gansazRvravs sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis Sinaarssa da formas. am
xelSekrulebis farglebSi aseve SesaZlebelia
ganisazRvros, Tu romel organoebs eqnebaT
sazRvrispira regionebis Sesaxeb TanamSromlobis
xelSekrulebaze xelis moweris ufleba.
39
mniSvnelovania agreTve imis aRniSvna, rom, konvenciis
Tanaxmad, saxelmwifoTa Soris sazRvrispira
TanamSromlobis Sesaxeb xelSekrulebis gaformebis
Semdeg, adgilobriv TviTmmarvelobas an sxva mmarTvel
organos eqneba ufleba, gaaformos SeTanxmeba mxolod
gansazRvruli uflebebis farglebSi, romlebic maT
miniWebuli aqvT saxelmwifo kanonmdeblobiT.
dResdReobiT adgilobriv TviTmmarTvelobebs ar aqvT
sxva qveynis TviTmmarTvel organoebTan SeTanxmebebis
damoukideblad gaformebis ufleba.
2008 wlis 28 aprilidan dRemde, saqarTvelos ar
daudia aranairi saxelmwifoTaSorisi xelSekruleba,
romlis safuZvelzec adgilobrivi TviTmmarTvelobis
organoebs miecemodaT ufleba, xeli moeweraT e.w.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis Sesaxeb
xelSekrulebaze mezobeli qveynebis regionebTan an
municipalitetebTan.
saqarTvelos regionebis gamocdileba sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis sakiTxebSi
miuxedavad im faqtisa, rom saqarTvelos ar gaaCnia
sazRvrispira regionebis TanamSromlobisaTvis saWiro
sakanonmdeblo baza, misi regionebis umetesobam
(regionuli xelisufleba) Camoayaliba mezobel
qveynebTan garkveuli TanamSromlobis formebi.
saqarTvelos regionebis TanamSromloba, ZiriTadad,
Tavs iCens didi qalaqebisa da municipalitetebis
damegobrebiTa da TanamSromlobis Sesaxeb
40
memorandumis gaformebiT. es gaxlavT is formebi,
riTac xorcieldeba sazRvrispira regionebis
TanamSromloba saqarTveloSi. Tbilisi da
saqarTvelos cxra regionis didi qalaqebi
damegobrebulni arian da xelmowerili aqvT
TanamSromlobis memorandumebi sxva qalaqebTan.
saqarTvelos regionebis TanamSromloba mezobeli
qveynebis regionebTan, ZiriTadad, informaciis
gacvlaSi gamoixateba, rac TanamSromlobis adreuli
etapisTvisaa damaxasiaTebeli. TanamSromlobis
winwasuli formebi, rogoricaa erToblivi proeqtebis
ganxorcieleba an erToblivi komitetebis
Camoyalibeba, Zalze iSviaTi movlenaa. TanamSromloba,
ZiriTadad, regionebis warmomadgenlebis calkeuli
SexvedrebiT an saswavlo vizitebiTa da turebiT
Semoifargleba, romlebic regionebs Soris
gamocdilebisa da informaciis gaziarebazea
orientirebuli.
gamocdilebis, informaciisa da codnis gaziarebis
turebi, ZiriTadad, saganmanaTleblo da kulturis
sferoebSi xorcieldeba, rac aseve TanamSromlobis
adreul stadiaze migvaniSnebs im etapis dawyebamde,
rodesac xdeba grZelvadiani TanamSromlobis
strategiis SemuSaveba.
bevri RonisZieba ganxorcielda, romlebic, ZiriTadad,
mimarTuli iyo ekonomikuri da biznesurTierTobebis
gaZlierebaze regionebs Soris, Tumca aqac
jerjerobiT informaciis gacvlisa da gamocdilebis
41
etapia. maTi bunebidan gamomdinare, aseTi programebi
saganmanaTleblod ufro unda CaiTvalos, vidre
ekonomikurad.
amJamad sazRvrispira regionebis TanamSromlobas
saqarTvelos mTavrobis mxridan naklebi mniSvneloba
eniWeba. saqarTvelos xelisuflebis arc erT ZiriTad
dokumentSi arsad aris naxsenebi regionebis
saerTaSoriso an sazRvrispira regionebis
TanamSromloba; arc ZiriTadi monacemebisa da
mimarTulebebis da arc `saqarTvelos saxelmwifo
biujetis Sesaxeb~ 2009 wlis kanoni ar iTvaliswinebs
sazRvrispira regionebis TanamSromlobas.
regionebisaTvis sazRvrispira TanamSromlobis
perspeqtivebi arc saqarTvelos regionebis Sesaxeb
papsportebSia naxsenebi, romelic 2007-2008 wlebis
ganmavlobaSi saqarTvelos xelisuflebis mTavar
angariSs warmoadgens saqarTvelos regionebis Sesaxeb.
rogorc ukve aRvniSneT, sazRvrispira TanamSromlobis
RonisZiebebis umetesoba saqarTveloSi sawyis etapze
imyofeba. informaciis gacvlisa da komunikaciis
damyarebis am etapze SesaZlebelia sxva mxareebis
Cabma. es niSnavs, rom adgilobriv xelisuflebas,
dainteresebul jgufebsa da arasamTavrobo
organizaciebs erTi da igive mdgomareoba aqvT da
SeuZliaT sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
procesis dawyeba.
42
nawili III. sazRvrispira regionebis
TanamSromloba moqmedebs: TanamSromlobis
sqemebis dawyebisa da ganviTarebis procesi
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
warmatebis winapirobebi
sazRvrispira regionebis warmatebuli TanamSromloba
moiTxovs adgilobrivi arCeuli xelisuflebis
warmomadgenlebis mxridan erTmaneTis gacnobas da
maTi interesis ormxriv gamoxatvas urTierTobebis
awyobis mizniT. aRniSnuli arCeuli xelisufleba unda
flobdes sakmaris adamianur resursebs, rom SeZlos
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis principebis
formulireba da ganxorcieleba. sazRvrispira
regionebis TanamSromlobisaTvis saWiro adamianuri
resursebi SesaZloa gaerTiandnen erT ganyofilebaSi
an jgufSi, romelic ganaxorcielebs sazRvrispira
regionebis TanamSromlobisaTvis saWiro nabijebs.
warmatebuli TanamSromlobisaTvis saWiroa:
• Zlieri politikuri valdebuleba monawile
mxareebis warmomadgenlebisagan;
• valdebulebas zurgs umagrebdes Zlieri jgufi,
romelic marTavs sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis proeqts;
43
• procesis erTi SesaZlo saqmianobiT dawyeba,
romelic gadaizrdeba xangrZlivvadian
TanamSromlobaSi;
• naTlad ganisazRvros saqmianobis prioritetebi.
mniSvnelovania gvaxsovdes, rom aRniSnuli
winapirobebi saWiroa sazRvrispira TanamSromlobis
konkretuli proeqtebis ganxorcielebis mizniT. garda
amisa, warmatebisaTvis saWiroa, rom sazRvrispira
regionebis TanamSromloba:
• efuZnebodes partniorobasa da subsidiarobas da
moicavdes yvelas, visac SeuZlia wvlilis
Setana;
• gulisxmobdes aRniSnuli TanamSromlobis
konkretul adamianebamde SeZlebisdagvarad
axlos mitanas regionul da adgilobriv doneze;
• moicavdes yvela donis politikoss:
adgilobrivi, regionuli da centraluri
doneebis politikosebs;
• Camoyalibdes, rogorc struqtura, erTiani
ofisi da SemuSavdes erTiani biujeti, rogorc
gazrdili TanamSromlobis instrumenti.
TanamSromlobis safexurebi
TanamSromlobis safexurebis ganxilvamde, upirveles
yovlisa, unda aRvniSnoT, rom SesaZlebelia aseTi
44
TanamSromlobis ori ZiriTadi forma: pirveli -
erTjeradi saqmianoba, romelic gaxlavT konkretul
mizanze gaTvlili TanamSromloba. xSirad mosazRvre
regionebi TanamSromloben konkretul problemaze,
romelic gaxlavT erTjeradi, aRniSnuli problemis
mogvarebaze gaTvlili TanamSromloba. meore –
strategiasa da ganviTarebaze orientirebuli
TanamSromloba, romelic ufro xangrZlivia. naTelia,
rom TanamSromlobis es ori forma gansxvavebul
struqturebs moiTxovs. partniorobis safexurebi da
etapebi ganisazRvreba TanamSromlobis formidan
gamomdinare. xSirad de-faqto TanamSromloba win
uswrebs adgilobriv xelisuflebas Soris
TanamSromlobas. es ki niSnavs, rom sawyis etapze ar
aris aucilebeli sakanonmdeblo bazis arseboba an
TanamSromlobis sqemebis SemuSaveba.
mniSvnelovania imis aRniSvna, rom sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis etapis, struqturisa da
instrumentebis miuxedavad, TanamSromloba mimarTuli
unda iqnes imisaken, rom xeli Seuwyos mxareebs,
daakmayofilon konkretuli saWiroebani da
gaamarTlon sazRvrispira regionebSi mcxovrebi
mosaxleobis molodinebi.
safexurebze saubrisas mniSvnelovania imis aRniSvna,
rom sxvadasxva etapze SesaZloa dadges sxvadasxva
instrumentis gamoyenebis saWiroeba. Cven am
instrumentebze yuradRebas gavamaxvilebT
TanamSromlobis etapis ganxilvisas.
45
SegviZlia, ganvsazRvroT sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis Semdegi etapebi:
(1) partniorebs Soris koordinacia: gacnoba;
(2) strategiis SemuSaveba;
(3) programebis menejmenti.
(1) partniorebs Soris koordinacia: gacnoba
pirveli safexuri iwyeba partniorebis interesebis
gacnobiT. msgavsi iniciativa SesaZloa wamoiwyos
sociumis an xelisuflebis mcire jgufma.
sazRvrispira regionebis TanamSromloba iwyeba
konkretuli iniciativebis safuZvelze da pirveli
nabiji gaxlavT pirveli kontaqti. mxareebs Soris
informaciis gacvlisa da komunikaciis procesSi isini
ecnobian erTmaneTs, rac niSnavs erTmaneTis istoriis,
tradiciebis codnas da amgvarad ndobis
Camoyalibebas, rac yvelaze mniSvnelovani faqtoria
komunikaciis pirvel etapze.
sawyis, pirvel etapze TanamSromloba warmoiSoba da
viTardeba partniorobis saxiT. partniorebi nabij-
nabij ecnobian erTmaneTs, igeben erTmaneTis
mosazrebebs sxvadasxva sakiTxTan dakavSirebiT da
nel-nela iwyeben proeqtebis monaxazis gakeTebas:
• pirveli nabijia sazRvris orive mxares myofi
partniorebis urTierTgageba;
46
• meore nabijia saerTo interesebisa da
qmedebebis gansazRvra, miznebis dasaxva da maT
misaRwevad saqmianobebis ganxorcieleba.
pirveli nabijebi gulisxmobs partniorebis
gadawyvetilebas sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis Sesaxeb, komunikacias mosazRvre
regionebis xelisuflebebTan da saTanado
TanamSromlobis SesaZlo sferoebis gansazRvras.
pirveli nabijebis dros gamoyenebuli erT-erTi
instrumenti gaxlavT sazRvrispira regionebis
TanamSromlobasTan dakavSirebuli forumebisa da
qselebis organizeba sxvadasxva regionSi (sazRvris
orive mxares), romelsac mxars dauWers samdivno.
aRniSnuli instrumentebi warmoadgenen
TanamSromlobisaTvis aucilebel meqanizms, rac xels
uwyobs kulturuli da enobrivi barierebis
gadalaxvas. amgvarad, pirvel etapze mniSvnelovania
socialur-kulturuli TanamSromloba, rac xSirad
qmnis safuZvels samomavlo, ufro farTo
TanamSromlobisaTvis da funqcionirebs, rogorc
ZiriTadi sayrdeni warmatebuli sazRvrispira
regionebis TanamSromlobisaTvis, rasac daefuZneba
ekonomikuri da infrasrtuqturis ganviTarebis
proeqtebi.
47
sawyisi politikuri da teqnikuri samuSao
procedurebis dadgena
TanamSromlobis amocanebis ganxorcielebis mizniT,
sawyisi araoficialuri midgomis Semdeg,
mniSvnelovania:
• politikuri marTvis struqturis Camoyalibeba,
romelmac SesaZloa miiRos sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis saorganizacio
jgufis araoficialuri Sexvedrebis forma.
msgavsi tipis Sexvedrebi gaimarTeba
regularulad da unda SeviswavloT
ganxorcielebuli saqmianobebis Sedegebi da
uzrunvelvyoT am saqmianobebis Sesabamisoba
dasaxul miznebTan. jgufi unda Sedgebodes
sociumisa da xelisuflebis
warmomadgenlebisagan, SesaZloa am jgufis
gafarToeba da sxva monawileebis Seyvana.
• teqnikuri samuSao jgufis Camoyalibeba.
magaliTad, im ganyofilebebis koordinatori
warmomadgenlebis mier, romlebic
pasuxismgebelni arian qalaqisa Tu qveynis
dagegmarebasa da ganviTarebaze. aRniSnuli
jgufi, romelic ufro xSirad Seikribeba, vidre
saorganizacio jgufi, pasuxismgebeli iqneba
progresis monitoringze, sawyis teqnikur
gacvlaze, nebismieri sawyisi etapis kvlevis
Catarebaze, politikuri saorganizacio jgufebis
48
Sexvedrebis organizebasa da aseve konkretul
sakiTxebze momuSave qve-jgufebis Seqmnaze.
• partniorebis samuSao enisa da vadebis dadgena
sociumisa da xelisuflebis
warmomadgenlebisaTvis, raTa moxdes saerTo
miznebis dafiqsireba (samuSao gegmis SemuSaveba).
• politikuri saorganizacio jgufis samuSao
procedurebis SemuSaveba (magaliTad,
TanaTavmjdomareoba an monacvleobiTi
Tavmjdomareoba, Sexvedrebis sixSire da adgili,
oqmebis momzadeba da sxv.).
sajaro, kerZo da aramomgebiani seqtoris
organizaciebi SesaZloa Caebnen sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis ganviTarebaSi. sawyis
etapze SesaZloa gaCndes SedarebiT susti
TanamSromloba regionuli xelisuflebis, savaWro
palatebis, damqiravebelTa asociaciebis, sxvadasxva
sferoebis palatebisa da profkavSirebis doneze.
sazRvrispira regionebis TanamSromloba SesaZloa
gamomdinareobdes konkretuli SemTxvevidan, rac
daefuZneba adgilobriv, regionul an saxelmwifo
doneze dadebul SeTanxmebebs.
samarTlebrivi kuTxiT am etapze ar aris aucilebeli
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis Sesaxeb
SeTanxmebis xelmowera da samarTlebrivad
savaldebulo CarCoebis SemuSaveba, romlis
farglebSic unda ganviTardes urTierTobebi. aseTi
49
SeTanxmeba garkveulwilad SemzRudavia,
arayovlismomcvelia da SesaZloa ver SeiTavsos yvela
saqmianoba, romlis ganxorcielebis aucileblobis
winaSec SeiZleba aRmoCndnen mxareebi TanamSromlobis
miznis miRwevis procesSi. SesaZloa `teqnikuri~
xasiaTis SeTanxmebis gaformeba, romelSic mocemuli
iqneba saorganizacio komitetebis saqmianobis
damaregulirebeli wesebi.
(2) sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
strategiebis SemuSaveba
prioritetebisa da sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis saWiroebebis gansazRvris Semdeg
meore amocana gaxlavT saerTo miznebis formulireba
da proeqtebis SemuSaveba aRniSnuli saWiroebebisa da
molodinebis dakmayofilebis mizniT.
es SesaZloa rTuli amocana aRmoCndes, radgan igi
moiTxovs sxvadasxva xelisuflebis erT mTlian
organizmad ganxilvas, ramac unda migviyvanos
arsebuli dinamikisa da problemebis obieqtur
Sefasebamde, sazRvrispira regionebis
TanamSromlobisaTvis saWiro saimedo informaciis
mopovebamde, sxvadasxva sociumisa da xelisuflebis
erTian qmedebamde da politikurad mgrZnobiare
sakiTxebis daregulirebamde. sazRvrispira regionebis
TanamSromloba efuZneba konsensusis miRwevisaken
mimarTul Zalisxmevasa da saerTo miznebs.
imisaTvis, rom Tavidan aviciloT xelSemSleli
faqtorebi, sawyisi etapis saqmianoba unda warvmarToT
50
im mimarTulebiT, romelic saSualebas mogvcems,
gavacnobieroT:
• ra aris sazRvrispira regionebis TanamSromloba
zogadad (misi Zlieri da susti mxareebi,
saWiroebani da is garemoeba, Tu rogor
Seicvleba regioni aTi wlis Semdeg);
• is politika, romelsac axorcieleben procesSi
monawile mxareebi, adgilobrivi/regionuli
ganviTarebis strategiebi (sad emTxvevian
erTmaneTs da rogor SeiZleba koordinacia),
adgilobrivi struqturebi da arsebuli
adamianuri resursebi da momsaxureba, romlebsac
SeuZliaT daxmarebis gaweva politikosebisaTvis
sawyisi SeTanxmebebis miRwevaSi.
mizani:
• saerTo problemebis, sakiTxebisa da miznebis
gansazRvra, romlebic unda Sevides
TanamSromlobis Sesaxeb SeTanxmebaSi;
• saukeTeso SemTxvevaSi, am adreul etapze
SezRuduli amocanebis mqone erToblivi
proeqtebis SemuSaveba, romlebic gaTvlili
iqneba SezRudul samarTlebriv, adamianur da
finansur resursebze.
SeTanxmebebi TanamSromlobis Sesaxeb, romlebic
gamiznulia xangrZlivvadian urTierTobebze, moiTxovs
garkveul Zalisxmevas, mimarTuls saerTo xedvis
51
SemuSavebaze. strategiasa da ganviTarebaze
orientirebuli TanamSromloba iTxovs
xangrZlivvadian midgomas. meore safexuris dros
analizdeba arsebuli situacia, sazRvrispira
regionebis warsuli TanamSromlobis gamocdileba da
samomavlo TanamSromlobis potenciali. am etapze
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis mTavari
koncefcia aris analizisa da informaciis moZieba
xangrZlivvadiani (15-20 weli) strategiuli midgomisa
da TanamSromlobisaTvis. aRniSnuli informacia
warmoadgens prioritetebis gansazRvrisa da miznebis
dasaxvis garkveul safuZvels, romelTa mixedviTac
moxdeba konkretuli proeqtebis ganxorcieleba.
amitomac, orive mxare mondomebuli unda iyos
erToblivi strategiis SemuSavebisaTvis.
aRniSnuli strategia moiTxovs erToblivi xedvis
Camoyalibebas wesdebis an dokumentis saxiT,
romelSic aseve Seva miznebi da samuSao gegma. es
mniSvnelovani procesia, radgan konkretuli regionis
warmomadgenlebis mier SeTanxmebuli proeqtebi unda
gaerTiandes adgilobrivi ganviTarebis erTobliv
dokumentSi. aRniSnuli etapi uzrunvelyofs
sasazRvro regionebis efeqtur da koordinirebul
ganviTarebas.
sawyisi etapis Semdeg TanamSromlobis mizani gaxlavT
ara imdenad xelisuflebis damatebiTi donis Cabma,
aramed TanamSromlobis transformacia erToblivi
marTvis procesad imisaTvis, rom ganxorcieldes
transsasazRvro proeqtebi.
52
(3) programebis menejmenti da ganxorcieleba
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis aRniSnuli
etapi moiTxovs mudmiv sazRvrispira struqturas,
romelic iarsebebs strategiis SemuSavebisa da
gadaxedvis mTeli procesis ganmavlobaSi. es SesaZloa
iqnes aRmasrulebeli komiteti, mudmivi samuSao jgufi
da/an sazRvrispira regionebis samdivno orive mxaris
warmomadgenlebiT. sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis aseTi gadawyvetilebis mimRebi
organo, teqnikuri da finansuri mxardaWeris
sistemebi, romlebic yalibdeba sazRvrispira
regionebis sazRvrebs SigniT Tu maT miRma, Zalze
mniSvnelovania TanamSromlobis am etapze.
gadawyvetilebebis mimRebi sazRvrispira struqturebi,
miuxedavad imisa, ganekuTvnebian sajaro Tu kerZo
samarTals, yuradRebiT unda iqnes Camoyalibebuli da
mniSvneloba mieniWos, rom orive mxaris
warmomadgenlebi Tanabari raodenobiT iyvnen
warmodgenilni. aseve mniSvnelovania, rom yvelam
Seitanos wvlili TanamSromlobaSi sxvadasxva
proeqtSi monawileobis gziT, iqneba es sajaro
xelisufleba, socialuri partniorebi, sxvadasxva
asociaciebi Tu proeqtebi.
am etapze gaTvaliswinebulia adgilobrivi/regionuli
warmomadgenlebisa da sajaro an kerZo partniorebis
mobilizacia proeqtis ganxorcielebis mizniT. mizani
gaxlavT SeZlebisdagvarad meti sajaro da kerZo
beneficiari warmomadgenlis Cabma proeqtebSi.
53
aRniSnuli etapi aseve miznad isaxavs yvela monawile
mxaresTan konsultaciebs imis dasazusteblad, rom
proeqtebi namdvilad ganxorcielebadia da maT eqnebaT
finansuri mxardaWera.
am etapze advilia kvlevebis stadiidan saerTo
sakiTxebis gansazRvris stadiaze gadasvla, romlis
drosac sxvadasxva proeqtebi ganxorcieldeba. amave
etapze partniorebi unda SeTanxmdnen, rom
kontraqtorma pirma aiRos valdebuleba proeqtis
administrirebaze, teqnikur da finansur sakiTxebze.
rogorc ukve aRvniSneT, xangrZlivvadiani da mizanze
orientirebuli TanamSromloba adre Tu gvian
moiTxovs sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
mudmiv struqturas. imisaTvis, rom aseTi struqtura
sicocxlisunariani gaxdes da xeli Seuwyos
sazRvrispira regionebis TanamSromlobas,
aucilebelia, mas hqondes administraciuli, finansuri
da gadawyvetilebis mimRebi SesaZleblobebi,
romlebic Sesadari iqneba sxvadasxva mzardi
raodenobisa da sirTulis sakiTxebTan.
gadawyvetilebis mimReb am organoebSi Tanabrad unda
iqnen warmodgenilni mosazRvre mxareebi miuxedavad
regionebis zomisa, mosaxleobis raodenobisa da
samarTlebrivi uflebebisa.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis jgufebi
warmoadgenen TanamSromlobis struqturuli donis
pirvel faqts. isini gansxvavdebian erTjeradi
qmedebebis mixedviT, radgan maTze ar aris gamoyofili
54
didi resursi da arc mravalmxrivi strategiis nawils
warmoadgenen. isini iqmnebian sxvadasxva partniorebis
mier rekomendebuli adamianebisagan an iseTi
pirebisagan, vinc daqiravebulni iyvnen, sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis xelSekrulebidan
gamomdinare.
sazRvrispira regionebis TanamSromloba SesaZloa
atarebdes sxvadasxva formasa da xasiaTs, gamomdinare
partniorebis, maTi bunebisa da miznebisagan.
mniSvnelovania aRvniSnoT, rom konkretuli
mxardamWeri organo, miuxedavad misi formisa,
verasodes Secvlis wevr sociumebs an xelisuflebas
gadawyvetilebebis miRebis procesSi da, rac mTavaria,
aseTi organo ar warmoadgens xelisuflebis axal
dones.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis procesSi
monawile teritoriebis Tavmjdomare organizaciebi
SesaZloa iyvnen araformaluri forumebi,
kontraqtori mxareebi da adgilobrivi
transsasazRvro jgufebi. aseT organoebs SesaZloa
hqondeT sxvadasxva saxeli: biuro, komisia, mudmivi
komisia da a.S.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis Gganxilvis
procesSi mniSvnelovania aRvniSnoT, rom ar aris
savaldebulo TanamSromlobis yvela etapis gavla,
rac niSnavs, rom sazRvrispira regionebis
komunikaciis dasamyareblad ar aris aucilebeli
yvela etapis gavla. mTavari aq gaxlavT is, rom
55
mxareebis mier gansazRvruli amocanebi (konkretuli
miznebisaTvis Tu xangrZlivvadiani), saerTo
interesebi, mondomebis done da TanamSromlobis
xarisxi gansazRvravs sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis struqturebsa da safexurebs, iseve
rogorc adgilobrivi kanonmdebloba moqmedebs im
instrumentebis gamoyenebaze, romlebic saWiroa am
TanamSromlobis dros, da urTierTobebis
intensiurobaze. zemoaRniSnuli yvela faqtori
ganapirobebs TanamSromlobis etapebs.
sami etapis ganmavlobaSi SesaZloa ganxorcieldes
sxvadasxva saqmianoba:
• eqsperimentuli da gamosacdeli proeqtebi;
• monawileTa treningi da cnobierebis amaRleba
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
monawile mxareebisaTvis;
• mediis saSualebiT proeqtis prezentacia;
• samarTlebrivi monitoringis sistemis
SemuSaveba, proeqtis ganxorcielebis Sefaseba.
56
partniorobis RonisZiebebi da intensiuroba:
0 kontaqti ar arsebobs
1 informaciis gacvla
2 dialogi erTmaneTis Sesaxeb meti
informaciis miRebis mizniT
3 komunikacia erToblivi saqmianobis
ganxorcielebisaTvis
4 erToblivi gadawyvetilebebi
5 proeqtebis ganxorcielebisaTvis saWiro
struqturebisa da mmarTveli organoebis
Seqmna
6 erToblivi proeqtebis ganxorcieleba
57
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis formebis
dadebiTi da uaryofiTi mxareebi
forma kanonmde
bloba
dadebiTi
mxare
uaryofiTi
mxare
magaliTebi
adgilo-
briv
sociumeb
sa da
xelsiuf
lebas
Soris
araofic
ialuri
TanamS-
romloba
.
TiToeu
li
mxaris
kanonmde
bloba.
saSualeba
s aZlevs
adgilobr
iv
sociumebs
a da
xelsufle
bas,
CaerTon
TanamSrom
lobaSi
samarTleb
rivi
bazis
arqonis
dros.
sociumebs
avaldebul
ebs
mxolod
principebze
SeTanxme-
bas. ar
moqmedebs
erToblivi
politi-
kuri an
teqnikuri
instrumen-
ti.
araoficia-
luri
TanamSrom-
loba
investiciebT
an an
transsasazR
vro
proeqtebis
ganxorciele
basTan
dakavSi-
rebiT.
sazRvri
spira
regione-
bis
TanamSr
omlobis
SeTan-
xmeba
adgilo-
briv
erT-erTi
xelmomwe
ris kano-
nmdeblo
ba, rog-
orc es
aRniSnu-
lia
SeTan-
xmebaSi.
midgoma
mowonebu
lia
yvela
ormxrivi
dokumenti
sa da
madridis
damate-
biTi
orive mxare
valdebu-
lia,
Seasrulos
debulebebi.
ganzraxvebis
Sesaxeb
politikuri
gancxadeba.
evroregioni
s Seqmna
samarTalsub
ieqtis
gareSe,
proeqtis
58
sociumeb
sa da
xelisf
lebas
Soris.
konvenciis
mier.
SesaZle-
belia
erTeulis
Camoyali-
beba
samarTal
subieqtis
gareSe.
ganxorciele
ba sociumis
mier
sazRvris-
pira yvela
partnioris
saxeliT.
de-faqto
TanamSr
omloba,
Camoyali
bebuli
adgilob
rivi
sazogad
oebisa
da
xelisuf
lebis an
sxva
adgilob
rivi
partnio
ri.s
mier.
im
qveynis
kanonmde
bloba,
sadac
aris
saTao
ofisi.
xSirad
SesaZlebe
lia
iuridiu-
li da
fizikuri
pirebis
wevroba.
damokideb
ulia
wevrebze.
advilad
Camosayal
ibebelia.
ar
gamoiyeneba
yvela
sazRvarze.
aqvs
SezRuduli
mizani da
roli
(konsulta
ciebi,
lobireba).
sakonsul-
tacio,
lobisturi
an sakvlevi
organos
Seqmna,
romelsac
aqvs
aucilebeli
samarTalsu-
bieqtis
statusi da
finansuri
damoukideb
loba, rom
imoqmedos
misi
wevrebis
saxeliT da
gare
samyarosTan
waradginos
teritoria.
59
saerTa-
Soriso
SeTan-
xmebis
safuZ-
velze,
adgilob
rivi
sociumeb
isa da
xelisu-
flebis
mier
Seqmnili
avtono-
miuri
struq-
tura.
aRniSnu
li
xelSekr
uleba
da im
qveynis
kanonmde
bloba,
sadac
aris
saTao
ofisi.
erTeulis
Camoyalib
eba Tavisi
teqnikuri
jgufiT,
raTa
ganxor-
cieldes
sazRvris-
pira
regione-
bis
TanamSrom
lobis
proeqtebi.
Seasrule
bs Tavis
funqciebs,
ganaxorci
elebs
investi-
ciebs
Tavisi
wevrebis
saxeliT
da maTi
zedamxedv
elobis
qveS.
partnio-
roba da
samoqmedo
sfero
SezRudu-
lia im
sociumebiT,
sajaro
organoe-
biTa da
terito-
riebiT,
romlebic
dafiqsi-
rebulia
SeTanxme-
baSi.
Camoyali-
bebis
procedura
xangrZlivi
da rTulia.
sajaro
organo
(beneluqsis
konvencia).
adgilobrivi
sazRvris-
pira
regionebis
TanamSroml
obis jgufi
(yarsrus
SeTanxmeba).
axorcielebs
sajaro
investi-
ciebsa da
sazRvris-
pira sajaro
momsaxurebas
.
60
nawili IV. dafinansebis SesaZleblobebi
SeTanxmebis monawile mxareebisaTvis sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis proeqtebis dafinansebis
sakiTxi ZiriTad problemas warmoadgens. sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis saqmianobis umetesoba
Tavad aseTi TanamSromlobis iniciatorebis mier
finansdeba. Tumca, unda gamovyoT dafinansebis sami
done:
• regionuli – adgilobrivi municipalitetisa da
regionis fondebi.
• saxelmwifo – saxelmwifo saagentoebisa da
regionebis/municipaluri ganviTarebis fondebi
(magaliTad, saqarTveloSi – municipaluri
ganviTarebis fondi); aRsaniSnavia, rom
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
monawile mxareebs SeuZliaT, kulturis
sakiTxebTan dakavSirebiT mimarTon Sesabamis
saministroebs.
• saerTaSoriso - sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis procesis partniori mxareebi
Tanxebs sTxoven evrokavSirs, evrokomisias,
gaeros ganviTarebis fonds, UNICEF-s, msoflio
jandacvis organizacias, aSS-s saerTaSoriso
ganviTarebis saagentos da sxv.
saqarTvelos SemTxvevaSi SegviZlia saerTaSoriso
dafinansebis sami saSualebis ganxilva: Savi zRvis
61
auzis erTiani programa; germaniis mier dafuZnebuli
aSS marSalis fondi da evraziis fondi.
1). Savi zRvis auzis erTiani programa aris
evrokavSiris programa evropis samezoblo da
partnioruli instrumentis programis farglebSi
(xorcieldeba 2007-2013 wlebis ganmavlobaSi).
Savi zRvis auzis programa miznad isaxavs ufro
Zlier, mdgrad, ekonomikurad da socialurad
ganviTarebul Savi zRvis regions. am programis
saSualebiT gansazRvruli teritoriebis sociumebs
daxmareba gaewevaT adgilobrivi ekonomikis
ganviTarebaSi, garemos gamowvevebis gamklavebasa da
xalxebs Soris mWidro kavSirebis damyarebaSi.
aRniSnuli programa finansdeba evropis samezoblo da
TanamSromlobis instrumentis programis farglebSi
(TurqeTis monawileoba finansdeba gawevrianebiswina
periodis daxmarebis instrumentis farglebSi). Tumca,
monawile qveynebi valdebulni arian, iTanamSromlon
programebis TanadafinansebaSi, ramac evrokavSiris
dafinansebis 10% unda Seadginos. Savi zRvis
programaSi monawileobs 10 qveyana: somxeTi,
Azerbaijani, bulgareTi, saqarTvelo, moldaveTi,
ruseTi, TurqeTi, ukraina, rumineTi da saberZneTi.
miuxedavad amisa, am qveynebis mxolod konkretuli
regionebi Seesabamebian dafinansebis miRebis
kriteriumebs programebis ganxorcielebisaTvis.
saqarTvelos SemTxvevaSi yvela regions SeuZlia
dafinansebis moTxovna, rac niSnavs, rom adgilobrivi
62
da regionuli administraciebi da sxvadasxva
qalaqebis sazogadoebrivi organizaciebi saqarTvelos
regionebidan iTvlebian uflebamosilad, rom Seitanon
ganacxadi saxsrebis gamoyofis mizniT. aRsaniSnavia,
rom maT sWirdebaT zogierTi kriteriumis
dakmayofileba, romlebic gansazRvrulia programaSi
(magaliTad, potenciuri programebi unda
Seesabamebodnen kriteriumebs, romlebic
gansazRvrulia Savi zRvis erTiani programebis
farglebSi). mTlianobaSi, Savi zRvis erTiani
programebis farglebSi gamoiyo sami prioritetuli
sfero. yvela prioritetul sferos aqvs sakuTari
moTxovnebi, romlebic organizaciebma unda
daakmayofilon dafinansebis miRebis SemTxvevaSi.
prioriteti 1 – sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis mxardaWera saerTo resursebiT
ekonomikuri da socialuri ganviTarebis mizniT
(uflebamosili kandidatebi: adgilobrivi da
regionuli administraciebi; ganviTarebis saagentoebi;
arasamTavrobo organizaciebi, romlebic monawileoben
adgilobrivi saqmianobis ganviTarebis kuTxiT;
sasoflo-sameurneo da TevzWeris asociaciebi; sajaro
saagentoebi, romlebic muSaoebn biznesis
ganviTarebisa da xelSewyobis kuTxiT).
prioriteti 2 – resursebisa da kompetenciebis
gaziareba garemos dacvisa da konservaciis sferoSi
(uflebamosili organizaciebi: adgilobrivi da
regionuli administraciebi; arasamTavrobo
organizaciebi, romlebic monawileoben garemos
63
dacvis sakiTxebSi; sakvlevi da umaRlesi institutebi
da garemos dacvis saagentoebi).
prioriteti 3 – kulturuli da saganmanaTleblo
qselis mxardaWera auzSi saerTo kulturuli garemos
Camoyalibebis mizniT (adgilobrivi da regionuli
administraciebi, arasamTavrobo organizaciebi,
romlebic monawileoben kulturisa da
saganmanaTleblo sferoebSi).
garda amisa, wardgenili proeqtebi unda
Seesabamebodes Semdegi kategoriebidan erT-erTs:
1. iintegrirebuli proeqtebi: rac gulisxmobs
sxvadasxva saqmianobis ganxorcielebas
sxvadasxva qveyanaSi, rac erToblivad aRwevs
saerTo mizans, romelic gavlenas axdens
sazRvrispira regionebis TanamSromlobaze;
2. ssimetriuli proeqtebi: programaSi monawile
yvela qveyanaSi msgavsi saqmianobebis
ganxorcieleba;
3. eerTeuli proeqtebi: xorcieldeba erT partnior
qveyanaSi, magram aqvs sazRvrispira
TanamSromlobis efeqti.
proeqtebi ganxorcieldeba partniorebis mier,
romelSic Seva rogorc evrokavSiris wevri, ise
arawevri qveynebi. rekomendebuli finansuri daxmarebis
odenoba da partniorebis ricxovnoba TiToeul
64
proeqtSi ganisazRvreba saproeqto winadadebebis
Sesaxeb gamoqveynebul gancxadebebSi.
proeqtis gansazRvrisa da partniorebis dadgenis
Semdeg potenciuri kandidatebi
(adgilobrivi/regionuli administracia, samoqalaqo
sazogadoeba, sakvlevi institutebi da umaRlesi
saswavleblebi) ganacxadebs Seitanen dafinansebis
miRebis Sesaxeb mas Semdeg, rac erToblivi mmarTveli
organos mier gamoqveyndeba gancxadeba saproeqto
winadadebebis/ganacxadis miRebis procesis dawyebis
Sesaxeb.
saproeqto winadadebebis/ganacxadis miRebis Sesaxeb
gancxadeba qveyndeba erovnul da saerTaSoriso
mediaSi da Savi zRvis auzis erToblivi programebis
veb-gverdze. gancxadeba saSualebas miscems
msurvelebs, gaecnon momzadebul miTiTebebs,
romlebic Seicavs yvela saWiro informacias
proeqtebis, maTi SerCevis kriteriumebis Sesaxeb, aseve
aucilebel dokumentebs proeqtebis SerCevisa da
ganxorcielebis procedurebze. ganacxadebis miRebis
periodSi yvela qveyanaSi gaimarTeba sainformacio
Sexvedrebi, treningebi da samuSao Sexvedrebi, rac
daexmareba potenciur aplikantebs ganacxadebis
momzadebaSi.
mas Semdeg, rac moxdeba proeqtebis SerCeva,
warmatebuli aplikantebi iwyeben proeqtebis
ganxorcielebis process, romelic gansxvavdeba
proeqtebis Sinaarsisa da sididis mixedviT.
65
2). germaniis mier dafuZnebuli aSS marSalis fondi.
es gaxlavT amerikis sajaro politikis grantis
gamcemi organizacia, romelic xels uwyobs
TanamSromlobis ganmtkicebas da urTierTobebis
gaumjobesebas CrdiloeT amerikasa da evropas Soris.
fondi saqmianobas axorcielebs konkretuli pirebisa
da organizaciebis mxardaWeris gziT, romlebic
muSaoben transatlantikur sakiTxebze. isini
mouwodeben liderebs, imsjelon yvelaze cxare
sakiTxebze da SeimuSavon da gaiazron is gzebi,
romelTa saSualebiTac transatlantikuri
TanamSromloba SeZlebs globaluri politikis winaSe
mdgari mravali gamowvevis daregulirebas. garda
amisa, fondi mxars uWers demokratiis ganmtkicebisaken
mimarTul saqmianobebs.
fondi 1972 wels daarsda germaniis daxmarebis
Sedegad da igi warmoadgens marSalis gegmis
mxardamWer mudmiv memorials. igi atlantikis okeanis
orive mxares funqcionirebs, xolo saTao ofisi
vaSingtonSia ganTavsebuli. fonds Svidi ofisi aqvs
evropaSi: berlinSi, bratislavaSi, parizSi, briuselSi,
belgradSi, ankarasa da buqarestSi.
grantebis gacema fondis erT-erT mTvar saqmianobas
warmoadgens, romlis saSualebiTac igi mxars uWers
transatlantikur sakiTxebze momuSave mraval
organizaciasa da pirovnebas. germaniis mier
dafuZnebuli aSS marSalis fondi grantebs gascems
eqvsi sagranto programis saSualebiT, romelTa Soris
gaxlavT Savi zRvis tresti regionuli
66
ganviTarebisaTvis, sajaro da kerZo seqtoris
amxanagoba, romelic balkaneTis demokratiis trestis
warmatebul modelze dafuZnebiT Seiqmna.
Savi zRvis trestma daiwyo regionuli
ganviTarebisaTvis sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis programebis ganxorcieleba.
programebi mimarTulia sajaro, kerZo da
aramomgebiani seqtorebis wamyvani organizaciebis
daxmarebisaken, rac xels uwyobs regionul
TanamSromlobasa da stabilurobas iseTi
iniciativebis dafinansebis gziT, rogorebicaa:
• sazRvrispira regionebis dialogebis organizeba
samTavrobo erTeulebs, samoqalaqo
sazogadoebebsa da politikur organoebs Soris;
• saukeTeso gamocdilebis gaziareba ZiriTad
ekonomikur da mmarTvelobiT sakiTxebSi, aseve
moqalaqeebsa da aramomgebian organizaciebs
Soris;
• gzebis moZieba, romlebic Seamcirebs fizikur da
samarTlebriv barierebs Savi zRvis auzis
qveynebs Soris;
• regionis gayinuli konfliqtebis
dasaregulireblad saWiro gadawyvetilebebis
SemuSaveba da ganxorcielebis xelSewoba;
67
• regionis doneze mcdelobebis xelSewyoba
politikuri, kulturuli da ekonomikuri
qselebis Seqmnis mizniT.
arasamTavrobo organizaciebi, samTavrobo
erTeulebi, sazogadoebrivi jgufebi,
politinstitutebisa da sxva asociaciebi, romlebic
daregistrirebulia somxeTSi, azerbaijanSi,
bulgareTSi, saqarTvelSo, moldaveTSi, ruseTSi
(krasnodarisa da rostovis olqebi), TurqeTSi,
ukrainaSi, rumineTsa da saberZneTSi
uflebamosilni arian, Seitanon ganacxadebi 16000-
19000 dolaris grantis farglebSi. proeqtebi unda
ganxorcieldes CamoTvlilTagan erT an met
qveyanaSi; ar aris gansazRvruli ganacxadebis
wardgenis saboloo vada. saproeqto winadadebebi
bardeba da grantis gacemaze gadawyvetilebebi
miiReba yovelTviurad. damatebiTi
informaciisaTvis ganacxadebis miRebis Sesaxeb
potenciur aplikantebs SeuZliaT, ixilon trestis
veb-gverdi.
3) evraziis TanamSromlobis fondi aris regionuli
fondi, romelic Seiqmna 2007 wels, rogorc
evraziis fondis ganStoeba. mas aqvs adgilobrivad
daregistrirebuli sami ofisi somxeTSi,
azerbaijansa da saqarTveloSi. samive ofiss aqvs
samoqalaqo sazogadoebis ganviTarebis sferoSi
muSaobis 13-wliani gamocdileba. sazRvrispira
regionebis TanamSromloba im xuTi sferodan erT-
erTia, romelsac mxars uWers fondi. sagranto
68
ganacxadebi sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis programebis Sesaxeb miiReba
mcocavi grafikiT. damatebiTi miTiTebebis miRebis
mizniT SegiZliaT, ewvioT fondis veb-gverds.
nawili V. TanamSromlobis mxardamWeri
meTodebi
sazRvrispira regionebis TanamSromloba rTuli,
mravalmxrivi procesia. Tu gvsurs, rom igi
stabiluri iqnes, ar unda Semoifarglos erTi
erTjeradi proeqtiT, aramed unda gaxdes
regionuli politikisa da monawile mxareebis
saqmianobis Semadgeneli nawili. sazRvrispira
regionebis TanamSromlobas SeuZlia teritoriuli
dagegmvisa da keTilmowyobis sakiTxebis, aseve
sajaro politikis nawilis (transporti, jandacva,
nagvis Segroveba-gadayra da a.S.) daregulireba.
partniorebs Soris gansxvaveba (sakanonmdeblo baza,
saqmianoba, kultura da samuSao ena) sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis procesSi iwvevs
garkveul sirTuleebs da maTi daknineba ar
SeiZleba. monawileebi aRmoCndebian xolme
sxvadasxva samarTlebrivi, kulturuli,
ekonomikuri, fiskaluri da meToduri sirTuleebis
winaSe, romelTa mogvarebac TanamSromlobis
procesSi SesaZlebelia etapobrivad.
69
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis sqemebis
Camoyalibebis Semdeg unda gadaidgas nabijebi,
mimarTuli arsebuli meTodebis SenarCuneba-
ganviTarebaze. yovelive es moiTxovs Tanmimdevruli
da kargad gaazrebuli politikis SemuSavebasa da
ganxorcielebas. sazRvrispira regionebis
TanamSromloba SesaZloa sxvadasxva formiT
ganxorcieldes, gamomdinare geografiuli
adgilmdebareobisa da partniorebis vinaobidan.
amitomac, TanamSromlobis saqmianobebis
stabiluroba adgilobriv mosaxleobasa da
xelisuflebas Soris sam ZiriTad faqtorzea
damokidebuli: 1. politikuri mmarTveloba da
sajaro mxardaWera; 2. stabiluri teqnikuri
resursi da Sromis saerTo kultura; 3.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
strategiis inkorporireba adgilobrivi, regionuli
da erovnuli politikis strategiebSi.
1. politikuri mmarTveloba da samoqalaqo
mxardaWera
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis programa
mouwodebs yvela sazRvrispira regionis arCeul
xelisuflebasa da sociums mxardaWerisaken da
moicavs im erToblivi gadawyvetilebebis CarCoebs,
romlebic asaxavs da eTanxmeba sazRvrispira
regionebSi mcxovrebi adamianebis saWiroebebsa da
molodinebs.
70
arCeuli xelisufleba, asambleebi da sazogadoebis
warmomadgenlebi mudmivad unda iyvnen
informirebulni proeqtebis mimdinareobis Sesaxeb
da Cabmulni unda iyvnen am procesSi. imis
uzrunvelsayofad, rom proeqtebma daakmayofilon
sazogadoebis saWiroebani, unda Seiqmnas
`sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
saqmianobis mmarTveli jgufi~, romelmac:
• unda gaacnos moqalaqeebs sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis strategia;
• xeli Seuwyos sazogadoebis mier azris
gamoxatvas;
• aCvenos moqalaqeebs, Tu rogor emsaxureba
proeqtebi maT interesebs.
procesSi SesaZlebelia, gamoviyenoT publikaciebi,
samuSao Sexvedrebi, informaciis miwodebis da sxva
saSualebebi, rac gaaZlierebs maT damokidebulebas
sazRvrispira regionebis TanamSromlobisa da am
regionisadmi maTi mikuTvnebis winaSe.
2. stabiluri resursebi da samuSao codnis
gaZliereba
procesi moiTxovs mudmiv politikur mxardaWeras da
sazRvrispira regionebis TanamSromlobisaTvis saWiro
organizaciebis arsebobas, romlebsac eqnebaT
stabiluri resursebi partniorebis biujetebidan.
aRniSnuli resursebi SesaZloa gamoyenebuli iqnes
71
samdivnos da, SesaZleblobis SemTxvevaSi,
profesionalTa jgufebis (qalaqis dagegmvisa da
ekonomistTa jgufebi) dasafinanseblad. es
SesaZleblobas qmnis, ganxorcieldes wliuri an
xangrZlivvadiani programebi, proeqtebi da erToblivi
saqmianobebi, rac xels uwyobs TanamSromlobis
ganviTarebas. aseve, aRniSnuli unda iqnes, rom msgavsi
monawileoba SesaZloa ar iyos wminda finansuri saxis.
es SesaZloa gamovlindes rogorc TanamSromlebiT,
ise SenobebiT, kompiuterebiT uzrunvelyofaSic
(naturaluri saxis monawileoba). partniorebma aseve
unda SeimuSavon is sqema, romlis mixedviTac maT unda
gadainawilon finansuri xarjebi. bevrma regionma
mosaxleobis ricxvi SearCia Tanxis gamoyofis erT-
erT kriteriumad. partniorebs biujetSi Senatani
SeaqvT maTi mosaxleobis raodenobidan gamomdinare.
materialuri resursis garda, mniSvnelovania
sazRvrispira regionebis erToblivi azrovnebis
ganviTarebac. proeqtis menejments sWirdeba teqnikuri
codna _ orive mxares arsebuli specialistebi kargad
unda icnobdnen erTmaneTis adgilobriv da
saxelmwifo sistemas da unda iqnes efeqturi
koordinacia teqnikur jgufsa da arCeul
warmomadgenlebs Soris. sazRvrispira zonebi
partniorebs sTavazoben swavlis SesaZleblobas
sxvadasxva gamocdilebidan gamomdinare, gansxvavebuli
kulturuli memkvidreobis sasargeblod gamoyenebas,
rac, garkveulwilad, afarToebs ekonomikuri,
72
socialuri da ekologiuri problemebis gadaWris
gzebs.
arsebuli kulturuli gansxvavebani gamoyenebuli unda
iqnes erToblivi Sromis kulturis Camoyalibeba-
ganviTarebisaTvis, radgan:
• politikurad da kulturulad qveynebi
gansxvavdebian;
• ekonomikuri da socialuri politika
orientirebuli unda iqnes ganviTarebaze;
• proeqtebi unda Seiqmnas qalaqis dagegmarebaze,
ekonomikur da finansur sakiTxebze;
• samarTlebrivi TvalsazrisiT, proeqtebma unda
wamowion nacionaluri suverenitetis sakiTxi,
rac moicavs sxvadasxva sakanonmdeblo bazas;
• garemos dacvis TvalsazrisiT, radgan
dabinZureba ar epueba sazRvrebsa da msgavs
faqtorebs.
3. sazRvrispira strategiebis inkorporireba
adgilobriv, regionul da erovnul
politikaSi
bolo faqtori gaxlavT sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis programebis inkorporireba
adgilobriv politikaSi. gansakuTrebiT mniSvnelovania
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis komponentis
73
inkorporireba TiToeuli mxaris dagegmarebisa da
programirebis instrumentSi, radgan procesis
winaswari Seswavla da proeqtebis ganxorcieleba
SesaZloa aRmoCndes sakmaod xangrZlivi.
administraciuli da samarTlebrivi kultura
qveynebSi gansxvavdeba iseve, rogorc Sesabamisi
mTavrobebis prerogativebi.
SesaZlebelia moxdes ise, rom sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis erT-erTi proeqtis
ganxorcieleba daiwyos erTma municipalurma an
regionulma jgufma da daasrulos meorem.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis gegmebi
SorsmimarTuli unda iyos da axdendes strategiebis
formulirebas momavali 10, 20 da 30 wlisaTvis.
Sesabamisad, mniSvnelovania, rom partniorebma:
• SeimuSaon sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis amocanebi da CarTon isini
adgilobriv politikasa da dagegmarebis
instrumentebSi, rogoricaa urbanuli
ganviTarebis gegmebi;
• moaxdinon am politikis inkorporireba sajaro
samsaxurebis gegmebSi, magaliTad, roca sajaro
transportis ganaxleba dgeba dRis sakiTxad;
• moaxdinon sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis ganzomilebis inkorporireba
sajaro investirebis strategiis Sesaxeb
mosazrebebSi: imisaTvis, rom mivaRwioT
74
ekonomikaSi masStabebis gaTvaliswinebas,
SesaZloa Rirdes, ganvixiloT qselebis
koordinacia (wyali, sanitaruli samsaxurebi,
eleqtroenergia) da saerTo Senobebi (wylis
gawmenda, nagvis gatana).
miuxedavad amisa, xangrZlivma fiqrma ar SeiZleba
Seayovnos proeqtis partniorebis mier eqsperimentuli
proeqtis ganxorcieleba, rac TanamSromlobis
praqtikuli gamoxatulebaa. xangrZlivi
TanamSromlobis gagrZelebis saukeTeso gza gaxlavT
praqtikuli proeqtebis ganxorcieleba, romlebic
akmayofileben sazRvrispira regionebSi macxovrebeli
adamianebis saWiroebebs.
nawili VI. saukeTeso gamocdilebis
magaliTebi
arsebobs sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
saukeTeso gamocdilebis bevri magaliTi iseT
sferoebSi, rogorebicaa ekonomikuri ganviTareba,
teritoriuli dagegmva, turizmi, garemos dacva,
kultura, media, soflis meurneoba da soflis
ganviTareba, vaWroba, transporti da infrastruqtura.
es nawili asaxavs im mniSvnelovan sferoebs,
romlebsac aqvT didi potenciali warmatebuli
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis ganviTarebis
sferoSi. aRniSnuli sferoebi aseve mniSvnelovania
sazRvrispira regionebis ekonomikis
75
ganviTarebisaTvis, rac zrdis cxovrebis dones da
Sedegad moaqvs ukeTesi socialuri, kulturuli da
ekonomikuri politikis ganxorcielebis
SesaZleblobebi regionSi.
ekonomikuri ganviTareba
regionebis ekonomikurad ganviTarebisaTvis saWiroa im
axali bazrebisa da SesaZleblobebis gamovlena,
romelTac sabazro ekonomika gvTavazobs. sxvadasxva
ganviTarebuli qveynis magaliTma daamtkica, rom
ekonomikuri ganviTareba moiTxovs problemebis
daZlevas, raTa mivaRwioT ekonomikur gaZlierebas da
SevqmnaT axali SesaZleblobebi. mniSvnelovania,
ganvixiloT ekonomikuri ganviTareba, gansakuTrebiT ki
mcire da saSualo biznesis winsvla sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis farglebSi.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis monawile
mxareebs, erovnul ekonomikaSi maTi geografiulad
periferiuli adgilmdebareobidan gamomdinare, aqvT
vaWrobis araswori modeli, susti ekonomikuri da
fizikuri infrastruqtura, aseve sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis qselebi, kontaqtebi da
partnioroba naklebad ganviTarebulia. aRniSnuli da
kidev sxva saerTo problemebi, romelTa winaSec
biznesi imyofeba, aferxebs mcire da saSualo biznesis
ganviTarebas sazRvrispira regionebSi.
mcire da saSualo biznesis ganviTarebis saWiroeba da
potenciali sazRvrispira regionebSi gansxvavebulia.
76
es gamoixateba maTi ganviTarebis doneSi, samewarmeo
kanonebSi, sazRvargareT vaWrobis daregulirebasa da
sxva sferoebSi, rasac Sedegad moaqvs mcire biznesis
ganviTarebisaTvis aucilebeli saWiroebebisa da
potencialis gansxvaveba.
sofels da naklebad ganviTarebul periferiul
regionebs saerTaSoriso standartebis dacvis
SezRuduli SesaZleblobebi aqvT, radgan isini dganan
mwvave problemis winaSe: regionuli ekonomikis
restruqturizacia da cvla maTi saerTaSoriso
doneze ayvanis mizniT. problemebSi Sedis:
• sawarmoebis waxalisebis kulturis deficiti;
• ekonomikis restruqturizaciis saWiroeba _
tradiciuli sasoflo-sameurneo modelidan
axladwarmoqmnil mcire da saSualo
sawarmoebad;
• oficialuri problemebis arseboba vaWrobis
sferoSi (sabaJo da sxva administraciuli da
maregulirebeli reJimebi);
• mcire biznesis ganviTarebisaTvis saWiro
saTanado infrastruqturis deficiti;
• garRvevebi investirebis, samuSao Zalis sferoSi
da e.w. `Crdilovani ekonomika~, rac Zlier
gavlenas axdens ganviTarebis procesze.
77
zemoT aRniSnulis sawinaaRmdegod, evrokavSiris
farglebSi arsebuli ganviTarebuli sazRvrispira
regionebi ukeT arian aRWurvilni da ukeTesadac
iyeneben mcire da saSualo biznesis ganviTarebis
SesaZleblobebs. es SesaZleblobebi gamomdinareobs
globaluri tendenciebidan da, rac mTavaria, saerTo
bazris Seqmnisa da barierebis moxsnidan.
sazRvrispira regionebSi politikis es sfero
gulisxmobs napralis amovsebas da momwodeblebisa da
mwarmoeblebis dakavSirebas. biznesurTierTobebis
ganviTareba momwodeblebsa da mwarmoeblebs Soris
qmnis axal saSualebas sazRvrispira regionebisaTvis.
es ki SesaZleblobas aZlevs sazRvrispira regionebs,
ganaviTaron mcire sawarmoebis SesaZleblobebi,
moiZion axali bazrebi da xeli Seuwyon regionis
ekonomikur ganviTarebas. mniSvnelovani aq gaxlavT is
faqti, rom mcire biznesebis qselis Seqmna
sazRvrispira regionebSi saSualebas aZlevs mcire da
saSualo biznesebs, gaZlierdnen da gaaumjobeson
sakuTari SesaZleblobebi.
SesaZleblobebis gaumjobesebis gzebia:
• produqtebis saxeobebis gazrda, gaumjobesebuli
xarisxi da bazris moTxovnebis ukeT
dakmayofilebis gazrdili unari;
• ekonomikaSi masStabebis faqtoris gamoyeneba,
rac xorcieldeba xarjebis gayofiTa da erT
erTeulze gaweuli xarjis SemcirebiT;
78
zemoaRniSnuli aisaxeba gaumjobesebul
konkurentunarianobaSi, rac Zalze
mniSvnelovania ganviTarebisaTvis;
• sargebloba konkurentuli fasebidan da
SedarebiTi upiratesobebis gamoyeneba sazRvris
orive mxares.
sazRvrispira regionebisaTvis Zalze mniSvnelovania
mosamzadebeli samuSaoebi, rac gulisxmobs
TanamSromlobisaTvis saWiro CarCos Camoyalibebas.
aRniSnuli saqmianoba SesaZloa moicavdes Semdegs:
• TanamSromlobis sferos gansazRvra;
• biznesis warmomadgenlebisaTvis sakontaqto
SesaZleblobebis Seqmna.
konkretuli nabijebi moicavs: gacnobiT
vizitebs, biznesforumebs, samuSao Sexvedrebs,
konferenciebs da a.S.
aseve, kargi iqneba kvlevis ganxorcieleba potenciuri
TanamSromlobis problemebisa da SesaZleblobebis
gansazRvris mizniT. aseTi saxis saqmianobebi da
kontaqtebi safuZvels uqmnis informaciis,
gamocdilebis gaziarebisa da biznesis qselebis
stabilurobas.
konkretul/Tematur seminarebsa da Sexvedrebs
SeuZliaT, xeli Seuwyon kargi socialur-
kulturuli safuZvelis Seqmnas, rac
79
warmatebuli stabiluri ganviTarebis
safuZvelia;
informacia da rCevebi aseve mniSvnelovania.
aseTi momsaxureba, ZiriTadad, sazRvrispira
regionebis savaWro sakiTxebsa da
SesaZleblobebs, biznesisa da sainvesticio
potencials exeba.
sazRvrispira regionebis biznestreningebi maT
mier biznesis warmoebis unaris gaumjobesebis
mizniT.
erToblivi saSualebebi axali da
gaumjobesebuli saxis produqtebis
popularizaciis mizniT. axali teqnologiebis
gamoyeneba warmoebasa da marTvaSi.
biznesisaTvis daxmarebis gaweva kapitalis
xelmisawvdomobasTan dakavSirebuli problemis
daregulirebaSi mniSvnelovani safexuria mcire
da saSualo biznesis ganviTarebisaTvis;
regionuli, mcire damwyebi biznesebis
mxardamWeri fondebis Seqmna sawyisi da sarisko
kapitalis saSualebebis CaTvliT.
erTiani sabazro momsaxurebis ganviTareba,
erToblivi Sesyidvebi, gayidvebi da distribucia.
saukeTeso gamocdilebis magaliTebi
INTERREG IIa. programa #49 (avstria/slovenia)
80
aRniSnuli programa ganxorcielda evrokavSiris gare
sazRvrebze da orientirebulia sazRvrispira regionis
ganviTarebaze. igi koncentrirebulia fizikuri
infrastruqturis, mcire biznesis teqnologiebis
xelSewyobis, savaWro palatebs Soris
TanamSromlobisa da mcire biznesebisaTvis
momsaxurebis gawevaze.
INTERREG IIa. programa #13. saar-lorani/uestfalci
(germania/safrangeTi)
aRniSnuli programa am regionisaTvis moicavs
evrokavSiris Sida saxmeleTo sazRvrebs germaniasa da
safrangeTs Soris. programa orientirebulia
ekonomikur ganviTarebaze, kvlevasa da teqnologiebis
transferze.
germania-poloneTis ekonomikuri ganviTarebis
organizacia (germania/poloneTi)
es gaxlavT sajaro, SezRuduli uflebamosilebis
organizacia, romelic Seqmnilia poloneTis
kanonmdeblobis Tanaxmad. es organizacia moicavs
partniorebs sazRvris orive mxridan da
koncentrirebulia germaniasa da poloneTs Soris
ekonomikuri ganviTarebis xelSewyobaze. aRniSnul
organizacias zurgs umagrebs INTERREG IIa programa
da sazRvrispira regionebis TanamSromlobis programa.
organizacia mowodebulia sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis gaZlierebasa da mcire
biznesebisaTvis momsaxurebis gawevaze.
81
biznesforumi Ggalicia/norte (espaneTi/portugalia)
aRniSnuli RonisZieba 1998 wlis 9/10 dekembers
Catarda. misi mizani gaxldaT or regionSi codnisa da
informirebulobis donis amaRleba ekonomikisa da
biznesis Tematikaze, aseve, maT ganviTarebasTan
dakavSirebul sakiTxebsa da SesaZleblobebze.
aRniSnul forumze mxareebma warmoadgines da
ganixiles Semdegi sakiTxebi:
• teqstili da mza tansacmeli;
• metalurgia da meqanika;
• xisa da avejis warmoeba;
• samoqalaqo mSenebloba;
• sajaro samuSaoebi da mSenebloba.
forumi aseve moicavda produqtebisa da momsaxurebis
gamofenas. RonisZiebam realurad Seuwyo xeli
sazogadoebis farTo informirebas adgilobrivi
biznesebisa da im SesaZleblobebis Sesaxeb, romelsac
sTavazobda regioni da arsebuli sajaro Tu kerZo
organizaciebi.
salon pirevino (safrangeTi/espaneTi)
salon pirevino gaxlavT wliuri saerTaSoriso
bazari, romelmac funqcionireba 1996 wlidan daiwyo.
82
aRniSnuli RonisZieba imarTeba tarbis sagamofeno
parkSi (safrangeTi) da barbastros bazrebis
institutSi (espaneTi). yovel wels imarTeba bazroba
am ori adgilidan erT-erTSi, sadac Tavs iyrian
sazRvrispira regionebis Rvinis mcire mewarmeebi,
romlebsac ar SeuZliaT monawileobis miReba did
savaWro bazrobebSi. sazRvrispira regionebis mcire da
saSualo biznesi am mxriv araprivilegirebul
mdgomareobaSia, radgan Sesabamis bazrebamde
distancia sakmaod didia. proeqti miznad isaxavs im
mwarmoeblebs Soris kontaqtisa da TanamSromlobis
damyareba/ganviTarebas, romelTac SeuZliaT
sasazRvro regionebSi arsebuli produqciis Sesaxeb
informirebulobis donis amaRleba da firmebis mier
erToblivi saqmianobis ganxorcielebis procesis
gaZliereba. TanamSromlobis xelSewyobis
paralelurad, bazroba miznad isaxavs pirineis
produqtis imijis, rogorc xarisxiani produqtis,
popularizacias. proeqtis erT-erTi mniSvnelovani
mizani gaxlavT sasazRvro regionebSi Rvinis biznesis
ganviTareba.
teritoriuli dagegmareba
teritoriuli dagegmareba gaxlavT horizontaluri
saqmianoba, romelSic Sedis regionuli da erovnuli
pirobebis Sefasebisa da ganviTarebis gegmebis
SemuSaveba (politika, saqmianobebi, gadawyvetilebebi
da ganxorcielebis arCevani) sazRvrispira
regionebisaTvis.
83
1983 wels evrosabWom miiRo evropis
regionuli/teritoriuli dagegmarebis wesdeba.
dokumentSi axsnilia: `regionuli/teritoriuli
dagegmareba geografiul gamoxatulebas aZlevs
sazogadoebis ekonomikur, socialur, kulturul da
ekologiur politikas. es aseve gaxlavT mecnierebis
sfero, administrirebis teqnika da politika,
romelic SemuSavebulia, rogorc
interdisciplinaruli da yovlismomcveli midgoma da,
mTliani strategiis Tanaxmad, mimarTulia
dabalansebuli regionuli ganviTarebisa da
teritoriis organizebisaken ~.
aRniSnuli dokumentis Tanaxmad, termini `regionuli/
teritoriuli dagegmareba~ ganmartebulia, rogorc
yoveli sazogadoebis ekonomikuri, socialuri,
kulturuli da ekologiuri politikis teritoriuli
gamosaxva.
garkveuli periodis ganmavlobaSi arsebobda erTgvari
SeuTanxmebloba am terminis garSemo. 1994 wels
evrokavSiris wevri qveynebi sakuTari politikis
gancxadebebSi miuTiTebdnen ufro neitralur
terminze _ `teritoriuli ganviTarebis politika~,
romelic ganmartebuli iyo Semdegnairad: `politika,
romelic mxars uWers teritoriis ganviTarebas
garkveuli principebisa da mamoZravebeli
koncefciebis Tanaxmad~.
teritoriuli ganviTarebis mTavari miznebia:
84
• evrokavSirSi ekonomikuri da socialuri
erTianobis mxardaWera sxvadasxva regionis
ganviTarebis doneebs Soris gansxvavebebis
Semcirebisa da dabalansebuli regionuli
struqturis SemuSavebis gziT;
• stabiluri ganviTarebis xelSewyoba, rac niSnavs
ekologiurad mgrZnobiare ekonomikur
ganviTarebasa da ufro dabalansebul
teritoriul ganviTarebas mravalferovnebis
SenarCunebiT.
sazRvrispira regionebis teritoriuli dagegmarebis
mizani gaxlavT demarkaciis uaryofiTi Sedegebis
Semsubuqeba, rac gavlenas axdens sazRvrebis
gaxsnilobis doneze. sazRvrispira regionebis
dagegmareba moicavs TanamSromlobas teritoriuli
dagegmvis sferoSi, regionul da adgilobriv
dagegmvaSi da aseve qalaqisa da soflis ganviTarebis
dagegmvaSi.
regionuli ganviTarebis dagegmvis procesSi SesaZloa
gamovyoT sazRvrispira regionebis TanamSromlobaSi
ori done:
• saxelmwifo done – sazRvrispira regionebis
ganviTarebis dagegmva xorcieldeba
xelisuflebis an teritoriuli dagegmvis
komisiebis daxmarebiT;
85
• regionuli/adgilobrivi done – sazRvrispira
regionebis ganviTarebis dagegmva xdeba
uflebamosilebis ganawilebis safuZvelze, rac
gansxvavdeba qveynebis mixedviT.
evropis ministrTa konferenciam, romelic
pasuxismgebelia regionuli ganviTarebis dagegmvaze
(evrosabWos evropis regionuli/teritoriuli
dagegmvis qartia – 1983 weli) da CarCo konvenciam
transsasazRvro TanamSromlobis Sesaxeb teritoriul
sociumebsa da xelisuflebebs Soris (1981 weli)
gansazRvres sazRvrispira teritoriuli dagegmvis
yvelaze mniSvnelovani samarTlebrivi da teqnikuri
safuZveli.
samarTlebrivi RonisZiebebi, rogoricaa
saxelmwifoTaSorisi xelSekrulebebi, teritoriuli
dagegmvis koordinacia da saorganizacio RonisZiebebi
(magaliTad, teritoriuli dagegmvis komisiebis Seqmna),
mniSvnelovnad uwyobs xels sazRvrispira regionebis
teritoriul dagegmvas.
arsebobs ramdenime mniSvnelovani xelSekruleba,
romlebic qmnian mezobel qveynebTan
transnacionaluri TanamSromlobisa da teritoriuli
dagegmvisaTvis saWiro safuZvels. aRniSvnas imsaxurebs
teritoriuli dagegmvis Sesaxeb ramdenime ormxrivi
da sammxrivi samTavrobo xelSekruleba. aseTebia:
xelSekruleba beneluqsis qveynebs, germaniasa da
belgias, safrangeTs, niderlandebs, avstrias,
poloneTsa da Sveicarias Soris.
86
aRniSnulma SeTanxmebebma xeli Seuwyo teritoriuli
dagegmvis saxelmwifo da regionuli komisiebis
Seqmnas, romlebmac warmatebiT ganaxorcieles
sazRvrispira regionebis TanamSromloba teritoriuli
dagegmvis sferoSi.
evrokavSirma INTERRGEG I-isa da II-is farglebSi didi
wvlili Seitana teritoriuli dagegmvis sferoSi
regionuli da adgilobrivi TanamSromlobis
ganviTarebaSi. evroregionebi, TavianTi
gamocdilebidan gamomdinare, gvTavazoben ganviTarebis
sakuTar koncefciebs. es koncefciebi xels uwyobs
teritoriuli dagegmvis perspeqtivebs da regionul da
nacionalur doneebze teritoriul dagegmvas.
teritoriuli dagegmvis politikaze muSaobis
procesSi mniSvnelovania sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis saxelmZRvanelo principebis
SemuSaveba. am procesSi monawileoba unda miiRon
municipalitetebma da regionebma. teritoriuli
dagegmvis Sesaxeb mosazrebebi da miznebi asaxuli
unda iqnes sazRvrispira regionebis ganviTarebisa da
regionuli politikis samoqmedo programebSi.
mezobeli qveynebis informireba da maTi monawileoba,
aseve teritoriuli dagegmvis koordinacia xSirad
sakmarisia sazRvrispira regionebis erToblivi
muSaobisaTvis teritoriuli dagegmvis sferoSi.
mniSvnelovania aRiniSnos isic, rom roca aRniSnuli
RonisZiebebi sakmarisi ar aris teritoriuli
dagegmvis problemebis mogvarebisa da rekomendaciebis
87
SemuSavebis mizniT (radgan SesaZloa gaCndes
interesTa konfliqti, rac safrTxes Seuqmnis
sasazRvro regions), procesSi monawile
saxelmwifoebi mzad unda iyvnen, rom sazRvrispira
regionebis teritoriuli dagegmva gaxdes
xelSekrulebis sagani, romelic iqneba savaldebulo.
saukeTeso gamocdilebis magaliTebi
proeqti: evroregioni rein-maas nordi
(niderlandebi/germania)
evroregionma _ rein-maas nordi
(niderlandebi/germania) _ aRiara sazRvrispira
regionebis teritoriuli dagegmvisa da ganviTarebis
saWiroeba, rac gamomdinareobda regionis cvalebadi
rolidan erTian bazarze.
regionis mier wina periodSi gamoyenebuli
ganviTarebis instrumentebi, ZiriTadad, teritoriaze
gaxldaT orientirebuli. axali strategia ki Seicavs
axal situacias da yvela movlena, romelic warmoiSva
barierebis moSlis Sedegad, iqneba Seswavlili da
Sefasebuli.
Sedegebi:
1993 wlis dekemberSi Catarda samuSao Sexvedra,
romelsac bevri organizacia, qalaqebisa da
saministroebis warmomadgenlebi daeswrnen. samuSao
seminari moicavda regionis seriozul socialur-
ekonomikur analizs. aRniSnuli samuSao Sexvedris
88
Sedegebi inkorporirebuli iqna INTERREG II-is
samoqmedo programis regionuli ganviTarebis
saxelmZRvanelo principebis nawilSi. Sexvedris
monawileebma gansazRvres is ZiriTadi mimarTulebebi,
romlebic iTxoven daregulirebas. aRniSnul
mimarTulebebSi Sedis Sromis funqciuri ganawileba,
swrafi ekonomikuri da struqturuli cvlilebebi,
mzardi satransporto moZraoba da garemo pirobebis
gauareseba.
sazRvrispira regionis proeqtebis kvlevis procesSi
CaerTo mravali organizacia. konsultaciebis Sedegad
SemuSavda strategia da INTERREG II-is samoqmedo
programa (1995-1999).
slovenia/avstria/ sazRvrispira regionebis proeqti
aRwera
aRniSnuli proeqti koncentrirebulia
slovenia/avstriis/ sazRvrispira regionebis
strategiis SemuSavebaze. es saSualebas iZleva,
Camoyalibdes Zlieri safuZveli sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis mravalwliani
saqmianobebis dagegmvisaTvis, mravalwliani
indikaturi programis Sefasebisa da Semdgomi
fizikuri, ekologiuri da socialur-ekonomikuri
dagegmvis miznebisaTvis.
aRniSnuli proeqtis saWiroeba gamoamJRavna
slovenia/avstriis/ sazRvrispira regionebis
socialur-ekonomikurma Sefasebam, ris Sedegadac
89
naTeli gaxda, rom meTodologia da statistikuri
monacemebis wyaro sazRvris orive mxares
mniSvnelovnad gansxvavebuli gaxldaT.
proeqtis Sedegebi:
• erToblivad SemuSavebuli koncefcia;
• sazRvrispira mdgomareobis inventarizaciisa da
sainformacio sistemebi;
• strategiuli mniSvnelobis ganviTarebisaTvis
saWiro sakiTxebis analizi.
aRniSnuli proeqtis farglebSi Seiqmneba
sazRvrispira regionebis saorganizacio komiteti,
sadac Sevlen avstriis saxelmwifo kancelariis
warmomadgenlebi da sloveniis ekonomikuri
ganviTarebisa da urTierTobebis warmomadgenlebi. am
komitetSi aseve Sevlen sazRvrispira regionebis or-
ori warmomadgeneli. saorganizacio komiteti
gansazRvravs meTodologias da uxelmZRvanelebs
kvlevas.
Sedegebi:
proeqti SesaZleblobas miscems `nou-haus~ da
gamocdilebis gaziarebas da safuZvels Cauyris
sazRvrispira regionebis saqmianobis dagegmvas ara
mxolod INTERREG II-is farglebSi, aramed mis
Semdgomac.
teritoriuli dagegmarebis proeqtis modeli
90
aRwera:
`germania-daniis regionuli dagegmarebis komitetis
teritoriuli dagegmvis proeqti gaerTianebuli
samefos samxreT nawilisaTvis~ gaxlavT specialuri
modeli sazRvrispira regionebis samomavlo
TanamSromlobisaTvis, romelic gamiznulia
gaerTianebuli samefos samxreT nawilisaTvis. igi
gaxlavT sazRvrispira regionuli dagegmvis kvlevis
Sedegi. arsebobs Tematuri modelebi: `teritoriuli
struqturebi, qalaqebi, urbanuli adgilebi, moZraoba
da satransporto sistema, landSafti, Ria adgilebi
da garemo~; igi aseve Seicavs regionul modelebs
sazRvrispira regionebis dagegmvis saqmianobebis oTx
sferoSi.
Sedegebi:
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis modeli
Seicavs SeTanxmebas CrdiloeT-rainsa da niderlandebs
Soris imis Taobaze, Tu rogor unda iqnes
organizebuli samomavlo TanamSromloba
teritoriuli da regionuli dagegmvis mizniT. igi
aseve ayalibebs gaerTianebuli samefos
TanamSromlobas evroregionebis msgavs sxva mosazRvre
regionebTan. samTavrobo regionuli ganviTarebis
modeli adasturebs evroregionis mniSvnelovan rols
sazRvrispira regionebis TanamSromlobaSi da asaxavs
survils, rom aRniSnuli regionuli dagegmvis
modelebi gaxdes evroregionebis ganviTarebis
koncefciis nawili. es ki niSnavs, rom modelSi
91
warmodgenili mTavari mosazrebani Seesabameba
evroregionebSi regionuli politikis ganxorcielebas.
sazRvrispira regionebis ganviTarebis perspeqtiva
regionuli ganviTarebis mizniT Ggermania/daniis
regionuli dagegmarebis komitetisaTvis
aRwera
ganxilvis sagans warmoadgens niderlandebis
CrdiloeTi da germaniis mosazRvre regionebi (qvemo
saqsonia da Crdilo raini-vestfalia). mTeli am
teritoriis Seswavlisa da analizis Sedegad, susti
da Zlieri mxareebis garkvevis Semdeg, SemuSavebuli
iqna teritoriuli dagegmvis midgoma.
Sedegebi:
regionuli dagegmvis modelis proeqtis farglebSi
ganisazRvra sami sfero: soflis regionebi da
urbanuli sakvanZo wertilebi; gadaadgilebisa da
satransporto saSualebebis sistema; bunebrivi da
kulturuli sakiTxebi. es modelebi asaxavs
ganviTarebis sasurvel perspeqtivebs germania-daniis
sazRvarze. aRniSnul perspeqtivebs ar gaaCnia
pirdapiri savaldebulo Zala sazRvrispira regionebis
doneze, Tumca samomavlod isini gamoyenebuli iqneba
orive mxaris mier koordinirebul ganviTarebaze
orientirebuli saqmianobebisa da RonisZiebebis
SemuSaveba-xelSewyobis mizniT. swored amitom,
SemuSavebuli iqna strategiulad mniSvnelovani
92
proeqtebis samoqmedo CarCo da ganviTarebis
perspeqtivebi samoqmedo teritoriaze.
turizmi
evrokavSirSi turizmi ganixileba, rogorc regionuli
ekonomikuri ganviTarebis mniSvnelovani komponenti. es
gaxlavT is sfero, romlis farglebSic warmatebiT
ganxorcieldeba sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis gegmebi. sazRvrispira regionebis
umetesobaSi turizmi ganviTarebis strategiis
mniSvnelovan komponents Seadgens. garda amisa,
turizmi INTERREG-is samoqmedo programebis
prioritetic gaxlavT.
sazRvrispira regionebisaTvis turizmis mniSvneloba
da am sferoSi TanamSromloba gamomdinareobs iqidan,
rom turizmis ganviTarebas SeuZlia sazRvrispira
regionebis ganviTarebasTan dakavSirebuli
problemebis mogvarebis xelSewyoba. mas SeuZlia
axali samuSao adgilebis Seqmna, sxvadasxva
komerciuli saqmianobisa da axali unarebis
Camoyalibebis xelSewyoba. turizmi gansakuTrebul
gavlenas axdens adgilobrivi/regionuli
xelisuflebis gadawyvetilebebze, romlebic exeba
regionis bunebrivi da kulturuli memkvidreobis
konservacias.
turizmis ganviTarebas sWirdeba kargi
infrastruqtura; adgilobrivi infrastruqturis
gaumjobesebisa da ganviTarebis mizniT turizmis
93
sferoSi sazRvrispira regionebis TanamSromloba
gaaZlierebs xelisuflebaze zewolas.
mniSvnelovania aRvniSnoT, rom sazRvrispira
regionebi, romlebic CamorCebian ganviTarebis kuTxiT,
rogorc wesi, karg potencials floben turizmis
ganviTarebisaTvis. sazRvrispira regionebis
komunikaciis xelSewyobam da TanamSromlobam
SesaZloa Sedegad mogvitanos ganviTarebuli regioni
da imoqmedos, rogorc katalizatorma struqturuli
ganviTarebis TvalsazrisiT. turizmis ganviTarebas
SeuZlia Semdegi saxis gavlenis moxdena regionze:
• regionis ekonomikis diversifikacia damatebiTi
ekonomikuri saqmianobis da, Sesabamisad,
Semosavlis miRebis xelSewyobis gziT.
• turizmis ganviTarebis dros izrdeba samuSao
adgilebis ricxvi, rac amsubuqebs umuSevrobis
problemas sazRvrispira qveynebisaTvis.
• turizms sWirdeba ganviTarebuli
infrastruqtura da sxvadasxva saSualebani, rac
TavisTavad zrdis infrastruqturis raodenobasa
da xarisxs, aumjobesebs momsaxurebis
saSualebebs (gzebis, rkinigzisa da aeroportebis
CaTvliT), komunikaciis saSualebebs,
sastumroebis ricxvsa da gasarTob saSualebebs.
turizmis ganviTarebisaTvis aseve saWiroa
sazogadoebrivi transporti, jandacvis kargi
momsaxureba da maRaziebi.
94
• yvela saqmianoba mimarTulia turistebis
mosazidad da sasazRvro regionebis
ganviTarebis mizniT. aseve, regioni xdeba bevrad
mimzidveli da saintereso investirebis
TvalsazrisiT.
mniSvnelovania aRiniSnos, rom regionebis
sasazRvro barierebi xels UuSlis turizmis
ganviTarebas. qvemoT moyvanilia sxva sakiTxebi,
romlebic aferxeben sazRvrispira regionebis
TanamSromlobas:
• informaciis nakleboba mosazRvre regionis
potenciasa da mis SesaZleblobebze;
• sazRvrispira kontaqtebis nakleboba sajaro
institutebsa da sxva organizaciebs Soris
saerTo politikis SemuSavebis mizniT;
• transportisa da infrastruqturis dabali
done, rac aZvirebs sazRvrispira regionebis
ganviTarebas;
• turizmis ganviTarebisaTvis saWiro unaris,
codnisa da gamocdilebis nakleboba;
• Zlieri konkurencia mosazRvre regionebs
Soris, rac xels uSlis TanamSromlobas.
sazRvrispira regionebisaTvis mniSvnelovania
erToblivi strategiis SemuSaveba, romelmac unda
gaaerTianos orive regionis interesebi. SemuSavebuli
95
strategia moaxdens TanamSromlobis SesaZleblobebis
maqsimizacias da Seamcirebs warumateblobis
safrTxeebs. strategia daefuZneba regionis
potencialisa da susti mxareebis Sefasebas.
mniSvnelovania aRvniSnoT, rom turizmis ganviTareba
da ekologiuri pirobebi erTmaneTTan mWidro
kavSirSia da maTi gancalkeveba TanamSromlobis
strategiis SemuSavebis dros Zalze rTulia. 1999
wlis joinsus wliur konferenciaze (garemo
pirobebisa da sasoflo-sameurneo interesebis
misadageba ganviTarebis SesaZleblobebTan)
gancxadebuli iqna Semdegi: `turizmis sferoSi
mdgradi ganviTarebis xelsayreli formebi, zogadad,
niSnavs, rom Tavidan iqnes acilebuli garemosaTvis,
bunebrivi resursebisa da soflis meurneobisaTvis
zianis momtani saqmianobebi. am SemTxvevaSi
SesaZlebelia turizmisa da garemosaTvis zianis
armomtani soflis meurneobis harmoniuli
Tanaarsebobis miRweva~.
rogorc wesi, roca sazRvrispira regionebs aqvT
msgavsi istoriuli da kulturuli tradiciebi, aseve
mSvenieri buneba, es xdeba turizmis ganviTarebis
TvalsazrisiT saintereso adgilad. am faqtidan
gamomdinare, naTelia, rom sazRvrispira regionebs
SeuZliaT mniSvnelovani sargebeli miiRon am tipis
TanamSromlobidan.
TanamSromlobis ganviTarebisaken mimarTuli
proeqtebi stimulirebas ukeTeben turistul da
96
ekologiur diversificirebul produqtebs, qmnian
masStabebis efeqts ekonomikaSi, popularizacias
ukeTeben konkretul regions maTi turistul adgilad
aRiarebis gziT. sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis proeqtebis daxmarebiT regions
eZleva saSualeba, ukeT gadawyvitos problemebi
rogorc turizmis, ise ekologiis sferoSi; magaliTad,
sezonuroba, dasaqmebis stabiluroba regionis
turizmis sferoSi da gazrdili turistuli
potenciali aratradiciuli periodebis drosac ki.
saukeTseo gamocdilebis magaliTebi
INTERREG IIa. programa #26. bavaria-CexeTi
(germania/CexeTi)
meore msoflio omidan 40 wlis Semdeg es
sazRvrispira regioni periferiul teritoriad iqca,
raSic wvlili `rkinis fardam~ Seitana. am izolaciis
Sedegi gaxldaT erToblivi sazRvrispira
iniciativebis sruli ararseboba, rasac SeeZlo
aRniSnuli adgili eqcia friad xelsayrel
teritoriad turizmis ganviTarebis TvalsazrisiT.
swored amitom, aRniSnul regionSi turizmis
ganviTareba socialur-ekonomikuri ganviTarebis
xelSewyobis mizniT Zalze mniSvnelovani gaxda
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis gegmis
Sedgenisas. bunebrivi pirobebi da landSafti
turizmisa da xanmokle dasveneba-garTobisaTvis
97
saWiro saSualebebis ganviTarebisaTvis idealur
pirobebs qmnida.
Sedegebi:
mniSvnelovani nabijebi moicaven Semdegs:
• sazRvrispira aqtivobebis cikli da salaSqro
turebi;
• germania-CexeTis sazRvrispira regionebis
sainformacio centri, romelic agvarebs
turistul sakiTxebs uSualod sazRvarze;
• germaniisa da CexeTis Termuli abazanebis
TanamSromloba;
• orive mxares arsebul muzeumebis
TanamSromloba, erTiani turebis organizeba da
sazRvrispira turistuli da kulturuli
mravali RonisZieba (festivalebi, saorkestro
koncerti, simpoziumebi da a.S.).
aRniSnuli saqmianobebi amtkicebs, rom bavaria-CexeTis
sazRvrispira regionebSi ganxorcielebulia
mniSvnelovani mcdelobebi imisaTvis, rom aRniSnuli
teritoria gaxdes ufro mimzidveli turizmisa da
dasvenebis biznesis TvalsazrisiT, rogoricaa
dasveneba-garTobis adgilebis Seqmna, nacionaluri
parkebisa da bunebrivi nakrZalebis movla.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis prioriteti
gaxlavT regionis konkurentunarianobis gaZliereba
98
turizmis sferoSi da paralelurad regionis
TviTmyofadobis SenarCuneba da pativiscema.
INTERREG IIa. programa #39. irlandia/Crdilo
irlandia
Zalmomreobis 25-wliani reJimis Semdeg regioni
saWiroebs seriozul cvlilebebsa da ganviTarebas
turizmis sferoSi. konfliqtma regioni gadaaqcia
irlandiisa da inglisis turistul regionebs Soris
naklebad ganviTarebulad, miuxedavad turizmis
ganviTarebisaTvis saWiro aqtivebisa da potencialis
arsebobisa. INTERREG I-is turizmis ganviTarebis
proeqtebma evrokavSiridan miiRo mTliani
dafinansebis 21.8%.
INTERREG IIa-s turizmis ganviTarebis proeqti xels
uwyobs im programebis ganxorcielebas, romlebic
aviTarebs regionis bunebriv aqtivebs da aumjobesebs
turistebis ganTavsebisa da momsaxurebis xarisxs.
programaSi Zlieri aqcentia gakeTebuli xarisxiani
produqtebisa da momsaxurebis marketingsa da
ganviTarebaze. evrokavSiris dafinanseba gamoiyeneba
sazRvrispira marketinguli kampaniebis, turizmisaTvis
saWiro produqtebisa da momsaxurebis
ganviTarebisaTvis, rac moicavs kulturuli
memkvidreobisa da kulturuli turizmis ganviTarebas.
aRniSnuli RonisZiebebi aregulirebs sezonurobis
problemas da gvTavazobs turizmis ufro
diversificirebul produqts, rac gansakuTrebiT
99
mniSvnelovania okeanisgaRma turistebis
mozidvisaTvis.
turistuli ruka Galicia/norte (espaneTi/portugalia)
proeqti mimarTulia sazRvrispira regionebSi
erToblivi turistuli programebis SemuSavebisaken
marketingisa da xelSewyobis erToblivi strategiis
saSualebiT. proeqtis mniSvnelovani produqti
gaxlavT turistuli rukis SemuSaveba da dabeWdva.
rukaze asaxulia galiciasa da nortes regionebi. amave
rukaze aRniSnulia mniSvnelovani resursebi, turizmis
produqtebi da marSrutebi, sadac Sedis santiago de
kompestela da Rvinis, xelovnebis, ekologiuri da
kulturuli memkvidreobis sxva marSrutebi.
aRniSnuli proeqti imarTeba galicia/nortes muSa
sazogadoebis mier am regionebis turistul
organizaciebTan erTad. ruka pirvelad gamoica 100 000
calis odenobiT sxvadasxva enaze: galiciuri,
espanuri, portugaliuri, inglisuri da germanuli.
INTERREG IIa. programa #33. korsika-sardinia
(safrangeTi-italia)
programa koncentrirebulia Semdeg sferoebze:
• zRvis auzis popularizacia wylis turizmis
ganviTarebis mizniT; sanaosno da wyalTan
dakavSirebuli sxva saxis turizmis ganviTareba
da axali produqtebis Semotana. regionSi
turizmis diversifikaciis mizniT
100
gansakuTrebuli yuradReba daeTmoba korsika-
sardiniis saporto qsels.
• turistuli, kulturuli marSrutebisa da sxva
produqtebis SemuSaveba; arqeologiuri da
istoriuli marSrutebi, golfi, bunebis
daTvaliereba da gacnoba, istoriuli da
kulturuli memkvidreobis popularizacia
sasaris provinciasa da samxreT korsikaSi.
• turistuli produqtebis marketingis xelSewyoba
da ori kunZulis popularizacia.
garemo
garemo sazRvrebis gareSe
erTi mosazRvre regionis ekologiuri problema
advilad SeiZleba gaxdes mosazRvre regionis
problema. im gavlenis gamo, rac SesaZloa ekologias
hqondes mosazRvre regionebisaTvis, garemos dacvis
sakiTxebi katalizatoris rols TamaSoben
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis sqemebis
saWiroebaSi mosazRvre regionebs Soris.
garemo sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
bunebrivi sakiTxia, radgan haeris dabinZurebas
saxelmwifo sazRvari ver SeaCerebs. amitom,
stabiluri ganviTarebis mizniT ekologiuri sakiTxebi
integrirebuli unda iqnes regionuli dagegmvisa da
ganviTarebis dros.
101
garemo pirdapir kavSirSia ekonomikur
ganviTarebasTan. igi mniSvnelovani Temaa sazRvrispira
regionebis TanamSromlobisaTvis. amave dros, es
sakiTxi neitraluria, radgan ar atarebs politikur
datvirTvas. saerTod, am mimarTulebiT TanamSromloba
friad efeqtiania mSvidobis damyarebis kuTxiT. igi
aseve warmoadgens karg sawyis wertils sazRvrispira
regionebis xangrZlivvadiani TanamSromlobisaTvis.
regionSi ekologiis mdgomareoba mniSvnelovnad
gansazRvravs adamianebis cxovrebis xarisxsa da
standartebs. turizmisa da ekonomikuri saqmianobis
ganviTarebis mizani, rogorc wesi, Seicavs iseTi
saqmianobebis Tavis aridebas, romlebic zianis
momtania garemosa da bunebrivi resursebisaTvis.
sasoflo sazRvrispira regionebs axasiaTebT garemos
ukeTesi pirobebi, rasac ekonomikis ganviTarebis
dabali done ganapirobebs. miuxedavad amisa, SesaZloa
arsebobdes TanamSromlobis problemebi ekologiis
sferoSi.
mosazRvre regionebi gansxvavdebian fizikuri
maxasiaTeblebiTa da ekonomikuri saqmianobebiT. es ki
garkveulwilad ganapirobebs maT winaSe mdgari
problemebis mravalferovnebas, rac SesaZloa gaxdes
erToblivi strategiis Semaferxebeli faqtori.
SesaZloa aseve konkretuli strategia an saqmianoba
ar daemTxves an ewinaaRmdegebodes mezobel regionSi
moqmed nacionalur prioritetebs.
102
sazRvrispira regionebisaTvis SemuSavebuli strategia
da saqmianobebi unda iTvaliswinebdes
urTierTdamokidebulebas garemos, ekonomikur
ganviTarebasa da turizms Soris. vinaidan ekologiuri
sakiTxebi ar eqvemdebareba demarkacias, msgavsi
problemebis daregulireba realur TanamSromlobas
moiTxovs.
saukeTeso gamocdilebis magaliTebi
INTERREG IIa. programa #17. Ggermania/luqsemburgi
am programis mniSvnelovani mizani gaxlavT mdgradi
ganviTareba. turizmi da ekologiuri sakiTxebi
mniSvnelovan rols TamaSoben aRniSnul programaSi.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
TvalsazrisiT, prioriteti eniWeba wylis gawmendas
mdinareebsa da bunebriv parkebSi. programiT
gaTvaliswinebuli RonisZiebebi aseve mimarTulia
bunebrivi garemos SenarCunebasa da aRdgenaze, radgan
masze gavlenas axdens warmoeba, turizmi da soflis
meurneoba.
proeqtis magaliTebi moicavs:
• sazRvrispira regionebis saerTo wylis gamwmendi
nagebobebis aSenebas;
• swrafad mzardi wiwvovani xeebis Secvlas
Sereuli tyiT, bunebrivi pirobebis
gaTvaliswinebiT.
103
saerTaSoriso sazRvao rezervi – buSe de
bonifacio/madalenas arqipelagi (safrangeTi/italia)
saerTaSoriso sazRvao rezervi moicavs korsikasa da
sardinias Soris arsebuli sazRvao sazRvris did
nawils. am teritorias Zalze mniSvnelovani
ekologiuri Rirebuleba aqvs da igi turizmis
TvalsazrisiTac friad faseulia. swored amitom,
teritoria dacvas moiTxovs. proeqti iTvaliswinebs
infrastruqturisa da saSualebebis Camoyalibeba-
ganviTarebas, rac saWiroa menejmentisa da
monitoringis uzrunvelsayofad.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis proeqti
daculi teritoriebisaTvis (espaneTi/portugalia)
proeqti koncentrirebulia kastiliisa (espaneTi) da
nortes (portugalia) regionebze da iTvaliswinebs
partniorebis monawileobas portugaliis monteSinos
erovnuli parkidan, duoro internaiSenalidan da
kastiliis regionuli xelisuflebis ekologiuri
departamentidan.
aRniSnuli proeqtis mTavari mizani aris daculi
teritoriebis strategiis SemuSaveba sazRvrispira
regionebisaTvis. strategia Seicavs sazogadoebisaTvis
dacul teritoriebze informaciis xelmisawvdomobis
sistemis sqemas, rac xels Seuwyobs bunebrivi garemos
dacvas. garda amisa, gaTvaliswinebulia soflis
turizmi da tyeebSi xanZarsawinaaRmdego qmedebebis
strategia.
104
tyeSi erToblivi xanZarsawinaaRmdego qmedebebi
(germania/poloneTi)
peitzisa (germania) da zielonas (poloneTi)
sazRvrispira regioni mniSvnelovnad aris tyiT
dafaruli; 1991-1996 wlebSi momxdarma daaxloebiT
samocma xanZarma gaanadgura 2000 heqtari. tyeSi
xanZris gaCenis prevenciisa da kontrolis samoqmedo
gegma erToblivad SemuSavda orive mxaris tyis
meurneobis saagentoebis daxmarebiT.
saWiro iyo swrafi da koordinirebuli moqmedeba
ekologiuri ubedurebis Tavidan asacileblad. 1996
wels polonelma partniorebma SeimuSaves samoqmedo
gegma erToblivi saqmianobisaTvis. amisTvis
gamoyenebuli iqna fearis programis fondebi.
ganxorcielebuli samuSaos pirvel etapze
RonisZiebebi koncentrirebuli iyo informaciis
gacvlaze. sabolood, sazogadoebis cnobierebis
amaRlebis kampania mimdinareobda or enaze, gamoica
axsna-ganmartebiTi broSura, romelzec gamoxatuli
iyo niSnebi, rac afrTxilebda mosaxleobas xanZris
gaCenis Sesaxeb.
kultura da media
rogorc wesi, kulturuli saqmianobebi uzrunvelyofs
efeqtian safuZvels sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis proeqtebisaTvis. kulturuli
RonisZiebebi xels uwyobs urTierTgagebis
Camoyalibebas, partniorisa da misi kulturuli
105
faseulobebis aRiarebas, Zlieri da susti mxareebis
aRqmas da exmareba maT enobrivi barierebis
gadalaxvaSi.
sazRvrispira regionebis socialur-kulturuli
urTierTobebi stabiluri TanamSromlobis
Camoyalibebis winapirobaa ekonomikuri, ekologiuri
da infrastruqturis ganviTarebis mizniT. am
mimarTulebiT TanamSromloba gulisxmobs
undoblobis aRmofxvrasa da ndobis Camoyalibebas
sazRvrispira regionebs Soris.
kulturuli TanamSromloba warmoadgens informaciis
gacvlis ZiriTad saSualebas sazRvrispira regionebis
urTierTobebis procesSi, rac qmnis Semdgomi
TanamSromlobis safuZvels. swored amitom, mosazRvre
regionis geografiuli, struqturuli, ekonomikuri,
socialuri, kulturuli da istoriuli mdgomareoba
mniSvnelovania orive mxaris msgavsebebisa da
gansxvavebebis gacnobierebis mizniT.
zemoaRniSnuli mniSvnelovani winapirobaa yvela
socio-politikuri jgufisa da moqalaqis aqtiuri
TanamSromlobisaTvis sazRvrispira regionebis yvela
tipis TanamSromlobis procesSi.
sazRvrispira regionebis social-kulturuli
TanamSromloba amdidrebs adamianebis socialur,
kulturul da ekonomikur cxovrebas; yovelive es
gavlenas axdens cxovrebis doneze sazRvris orive
106
mxares da sainteresos qmnis regionebs biznesisa da
investiciis ganxorcielebis mizniT.
kulturuli politika mniSvnelovania, radgan:
• kultura gaxlavT dasaqmebis mniSvnelovani
wyaro _ kulturuli produqtebis Seqmna
mniSvnelovania samuSao adgilebis Seqmnis
TvalsazrisiT da ukavSirdeba istoriul-
kulturuli memkvidreobis dacvas;
• kultura mniSvnelovani faqtoria samomavlo
investiciebis ganxorcielebisaTvis regionis
potencialis amaRlebis mizniT;
• kultura xels uwyobs socialur integraciasa
da erTianobas;
• kultura xels uwyobs regionis imijis
gaumjobesebas, soflisa da urbanuli
teritoriebis ganviTarebas.
INTERREG-is da sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis programebi garkveulwilad avsebs
ekonomikur RonisZiebebs socialur-kulturuli
saqmianobebiT, rac xels uwyobs programiT
gaTvaliswinebuli ekonomikuri miznebis miRwevas.
rac Seexeba mediasa da mis mniSvnelobas, unda
aRiniSnos, rom mediis politikis ZiriTadi mizani
gaxlavT kulturisa da biznesis sferoebis
moTxovnebis dabalanseba; Aaseve, sazRvris gareT
107
gadacemuli programebis mier sazRvris meore mxares
myofi partnioris interesebis pativiscemis
uzrunvelyofa.
mediis politikis kidev erTi mniSvnelovani mizani
evropis sazogadoebisaTvis gaxlavT evropuli
identobis popularizacia. erToblivi proeqtebi,
rogoricaa xuTenovani evroniusi, xelovnebis arxi da
sxvadasxva, sazRvars miRma gamavali programebi, xels
uwyobs evropuli ganzomilebis damkvidrebas mediaSi.
sazRvrispira regionebze gavlenas axdens sazRvarze
mimdinare movlenebi da maTi Sedegebi. miuxedavad
erTiani evropuli bazrisa, problemebi mainc
sazRvrispira regionebSia koncentrirebuli, rac
moicavs administraciul struqturebs, samarTlebriv
sistemebs, kanonebs, momsaxurebis tipebs da sxv.
zemoaRniSnulidan gamomdinare, mniSvnelovania
socialur-kulturuli qselisa da strategiis Seqmna
da SemuSaveba regionul/adgilobriv doneebze, rac
xels uwyobs problemebis erToblivi ZalisxmeviT
mogvarebas.
mosazRvre da sazRvrispira regionebSi socialuri da
kulturuli TanamSromlobis ZiriTadi miznebia:
• sazRvrispira TanamSromloba kulturis
sferoSi;
• kulturis sferos prioritetebis gansazRvra
regionul doneze;
108
• kulturuli resursebis ukeT gamoyeneba orive
mxaris mier da maT sasargeblod;
• sainformacio sistemebisa da kulturis sferos
sakiTxebze, proeqtebze, resursebsa da xelovan
adamianebze informaciis gacvlis gaumjobeseba;
• mosazRvre regionis enis SeswavlisaTvis saWiro
saSualebebiT uzrunvelyofa ganaTlebis
sistemis nebismier doneze;
• kulturuli turizmisa da kulturul-
istoriuli proeqtebis ganxorcieleba.
saukeTeso gamocdilebis magaliTebi
INTERREG IIa. programa #57. et granslost samarbeti
norvegia/SvedeTi
aRniSnuli regioni cnobilia tyeebiT; tbebiT;
arxebiTa da kulturuli aqtivebiT, rogoricaa Sua
saukuneebis eklesiebi; kldeze amokveTili naxatebi,
qalaqebi da soflebi, sadac Serwymulia tradiciuli
vaWrobisa da Tanamedrove warmoebis saxeebi.
programis mizania regionis kulturuli memkvidreobis
aRdgena da SenarCuneba kulturuli identurobis
gaZlierebis gaTvaliswinebiT da kulturis turizmis
ganviTarebis mizniT.
miznis misaRwevad ganxorcielda Semdegi saqmianobebi:
• erToblivi kulturuli RonisZiebani;
109
• bunebrivi garemos prezervacia da gaZliereba;
• mediaSi regionis Sesaxeb informaciis
gavrceleba da misi marketingi;
• kulturis ganviTarebaze orientirebuli
instituciebis xelSewyoba.
desde la raia: sazRvrispira regionebis
radioprograma
proeqti miznad isaxavda espaneTsa da portugalias
Soris sazRvrispira TanamSromlobis Sesaxeb
cnobierebis amaRlebas. programaSi Sedioda
radiogadacemebi, sadac monawilobdnen orive mxaris
warmomadgenlebi. ewyoboda aseve diskusiebi sxvadasxva
sakiTxze, rogorebicaa soflis meurneoba, turizmi,
ganaTleba, flamengo da portugaliuri fado.
radioprograma eTerSi kviraSi orjer gadioda.
saqmianobas xels uwyobdnen espaneTisa da
portugaliis Sesabamisi qalaqebis municipalitetebi.
musikalur sferoSi Cabmuli adamianebis Sexvedrebi
(espaneTi/portugalia)
am proeqtSi monawileobdnen espaneTisa da
portugaliis regionebi, galcia da norte. proeqti
Sedgeboda ramodenime RonisZiebisagan, romlebic
trialebda erTi Temis garSemo: `musikis roli
sazRvrispira regionebis TanamSromlobaSi~.
monawileebi msjelobdnen sxvadasxva sakiTxze,
110
rogoricaa, magaliTad, kulturis roli socialur-
ekonomikuri ganviTarebis sferoSi. imarTeboda
sxvadasxva saxis RonisZiebebi orive mxares, gaCnda
bevrad araoficialuri saxis kulturuli
urTierTobebi. am pirveli nabijis Semdeg gaCnda
ormxrivi kavSirebi sazRvris orive mxares.
kultura da turizmi kvarkenis regionSi
(fineTi/SvedeTi)
INTERREG IIa programis mTavari mizani kvarkenis
sazRvrispira regionSi gaxldaT turizmsa da
kulturasTan dakavSirebuli saqmianobebis
xelSewyoba, rac daexmareboda kvarkenis kulturis
identurobis Seqmas.
programis farglebSi ganxorcielebuli ZiriTadi
proeqtebi iyo musikaluri RonisZiebebi,
TanamSromloba musikalur kompaniebsa da orkestrebs
Soris, `musika kvraken II-is~ CaTvliT, romelic
gaxldaT koncertebis seria.
satelevizio Jurnalis programa
es gaxldaT regularuli, damoukidebeli satelevizio
gadacema, romelsac amzadebs szRvrispira
satelevizio arxebi germaniasa da daniaSi. mTavari
mizania informaciis miwodeba iseT sakiTxebze,
romlebic sazRvris orive mxares arsebuli
regionebisaTvis aris saintereso _ sazogadoebis
interesis donis gazrda, istoriis popularizacia,
orive regionis kulturuli tradiciebis xelSewyoba,
111
Semwynareblobis ganmtkiceba da komunikaciis
gaZliereba mxareebis enebis Seswavlis gziT.
soflis meurneobisa da qalaqis ganviTareba
sazRvrispira regionebi, rogorc wesi, soflis
meurneobiT ufro aris dakavebuli, rac maTi
periferiuli adgilmdebareobiT aris ganpirobebuli.
amitomac, soflis meurneoba mniSvnelovan rols
TamaSobs sazRvrispira regionebis ganviTarebaSi.
sazRvrispira regionebi meCxerad aris dasaxlebuli
patara soflebsa da mcire an saSualo zomis
qalaqebSi. Tuki sazRvrispira regions erTi mxridan
akravs centraluri mxare, anu qalaqebi, es
ganviTarebisaTvis xelSemwyob pirobad ganixileba.
aseT mdebareobas SeuZlia vaWrobis, kulturis,
komunaluri momsaxurebisa da sxva sferoebis
ganviTarebis xelSewyoba.
qalaqis tipis dasaxlebis mezobeli sazRvrispira
regionebi SesaZloa iqnes Semdegi saxis:
• sasazRvro regioni SedarebiT mWidrod
dasaxlebuli soflebiT, kargad ganviTarebuli
soflis meurneobiT, dasaqmebis saSualebebiTa
da mosaxleobis zrdis kargi tempiT;
• sasazRvro regioni SedarebiT meCxerad
dasaxlebuli soflebiT, romlebic mdebareobs
ufro did qalaqebTan, rac gansazRvravs
112
ganviTrebisa da komunaluri momsaxurebis
SedarebiT ukeTes saSualebebs.
• sasazRvro regioni SedarebiT CamorCenili
soflebiT, romlebic mdebareobs didi
qalaqebisagan Sors da, sadac mosaxleoba
meCxerad aris dasaxlebuli. aseT adgilebSi
komunaluri momsaxureba cudia, dasaqmeba
arasasoflo-sameurneo sferoSi dabalia da
soflis meurneobis ganviTarebisaTvis mZime
klimaturi pirobebia (didi manZilebi, cudi
satransporto saSualebebi da sxv.).
sazRvrispira regionebSi mniSvnelovania stabiluri da
garemos morgebuli soflis meurneobis dargebis
ganviTareba, rac iTxovs resursebis efeqtian
gamoyenebasa da dabinZurebis Semcirebas. axali
samuSao adgilebis Seqmna soflad mniSvnelovania,
radgan es xels uwyobs sasoflo-sameurneo miwebis
ganviTarebas.
sazRvrispira regionebSi soflis meurneobis
ganviTarebis mizniT gansakuTrebiT mniSvnelovania
Semdegi programebi da proeqtebi:
• soflis meurneobaSi struqturuli cvlilebebis
monitoringi da saojaxo fermebis xelSewyoba
sazRvris orive mxares;
• sazRvrispira regionuli marketingi saojaxo
fermebis ganviTarebis mizniT;
113
• sazRvrispira regionebis pirdapiri marketingis
popularizacia individualuri prioritetebisa
da asociaciebis saSualebiT;
• sazRvrispira regionebis fermebis mier
warmoebuli produqtis gadamuSaveba.
soflis meurneobisa da soflebis ganviTarebis
sferoSi arsebuli problemebis daZleva SesaZlebelia
TanamSromlobis sxvadasxva formis saSualebiT,
rogorebicaa ekonomikis sxvadasxva seqtoris
xelSewyoba da `nou-haus~ transferi. SesaZlebelia
Semdegi saxis proeqtebis ganxorcieleba:
• warmoebis teqnologiebis gaumjobeseba;
• msgavs kulturul memkvidreobaze dafuZnebuli
iniciativebis ganxorcieleba;
• axali bazrebis warmoSoba adgilobrivi
produqtis gasaRebis mizniT;
• konkretuli tipis momsaxurebis an produqtis
SemuSaveba;
• programis ukeT koordinacia soflebis
potencialis gansazRvris mizniT sazRvrispira
regionebSi.
soflis tipis sazRvrispira regionebis winaSe
mdgari problemebi integrirebul gadawyvetilebebs
iTxovs. amis miRweva SesaZlebelia sazRvrispira
114
regionebis TanamSromlobis gziT, romelSic
Cabmuli iqneba regionis doneze arsebuli yvela
organo, xelisufleba, biznesi da adgilobrivi
mosaxleoba.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
proeqtebis warmatebiT ganxorcielebis
uzrunvelyofis mizniT soflis meurneobisa da
soflis ganviTarebis sferoSi mniSvnelovania
adgilobrivi iniciativebis xelSewyoba. mosaxleoba,
sawarmoebi da institutebi ukeT floben
informacias problemebisa da SesaZleblobebis
Sesaxeb. amitom, swored maT unda wamoayenon
mosazrebani gansaxorcielebl proeqtebsa da
programebze.
saukeTeso gamocdilebis magaliTebi
INTERREG IIa proeqtis mimdinare programa #46.
(avstria/CexeTi)
am programis farglebSi ganxorcielda bevri
saqmianoba, romlebic axdenen misi warmatebis
demonstrirebas soflis ganviTarebis prioritetis
gaTvaliswinebiT:
• sazRvrispira regionebis soflisa da satyeo
meurneobis treningebi iseT sakiTxebze,
rogoricaa mcenareebis moyvanis alternatiuli
meTodebi, organuli fermeroba da tyis gaSeneba.
kursi tardeba sazRvrispira orive regionSi.
115
• meTevzeobis proeqti, romelic miznad isaxavs
Tevzis fasis daregulirebas. am proeqtis
Sedegad, regioni gaxda meTevzeobis
saerTaSoriso centri.
• TanamSromloba soflis meurneobis sferoSi
miznad isaxavs adgilobrivi fermebis
gaZlierebasa da fermerebis urTierTobas. es
xels uwyobs bazris TanamSromlobisaTvis
saWiro struqturis Seqmnas da istoriuli
araTanamSromluri ganwyobis Secvlas.
INTERREG IIa proeqtis mimdinare programa #54.
karelia (fineTi/ruseTi)
teritoria meCxerad aris dasaxlebuli da moicavs or
did da cxra mcire zomis qalaqs, Tumca yvela
programa mimarTulia soflis ganviTarebaze.
proeqtebi miznad isaxavs Semdegi sferoebis
ganviTarebas:
• soflad mcire da saSualo biznesis ganviTareba;
• soflis meurneobis struqturebisa da
produqciis ganviTareba, produqtis gadamuSaveba
da ruseTSi eqsporti;
• stabiluri turizmis xelSewyoba.
yvela es saqmianoba moiTxovs sazRvrispira regionebis
TanamSromlobas, kulturul TanamSromlobas,
116
enobrivi barierebis aRmofxvrasa da sazRvarze
arsebuli problemebis daregulirebas.
moswavleTa da maswavlebelTa gacvla soflis
meurneobis sferoSi (germania/dania)
proeqti iTvaliswinebda fermerul regionSi
trenerebisa da moswavleebis daxmarebas, maTi codnis
amaRlebas soflis meurneobasTan dakavSirebul
sakiTxebze, organul produqtebsa da mezobeli
regionebis gamocdilebaze.
axalgazrda fermerebma gaiares 12-Tviani praqtikuli
treningis kursebi da miiRes profesiuli gamocdileba.
soflis meurneobis skolebs Soris TanamSromloba
sawyis etapze iTvaliswinebs enis kursebs, erTobliv
eqskursiebsa da proeqtebs.
INTERREG IIa proeqtis mimdinare programa #41.
italia-avstria
aRniSnuli programa xels uwyobs sxvadasxva
sasoflo-sameurneo preqtebis Sedegebis kvlevas
alpebis ekosistemaze, gansakuTrebiT ki fermerobis
intensiur Sedegze _ eroziasa da wylis resursebze.
kvleva aseve miznad isaxavs ekonomikur da ekologiur
WrilSi gansazRvros, Tu ramdenad xelsayreli iyo
teritoriis bunebrivi gatyianeba mis xelovnur
ganaSenianebasTan SedarebiT. programis mizani aseve
gaxlavT xis warmoebis seqtoris gaZliereba, romelic
sasazRvro regionis realur potencials warmoadgens.
117
programa orientirebulia gamocdilebis gaziarebaze
kulturis, fermerobisa da satyeo meurneobis
sferoebSi; xels uwyobs marketingis strategiebis
SemuSavebas da sazRvrispira kooperativebisa da
qselebis mosamzadebeli samuSaoebis Catarebas (xili,
bostneuli, rZis produqtebi, xe-tyis masala da sxv.).
tansporti da infrastruqtura
transporti da infrastruqtura sazRvrispira
regionebis TanamSromlobisaTvis mniSvnelovani
sferoa. sasazRvro regionebi, ZiriTadad, sakuTari
qveynis, xSirad ki evropis periferiul nawils
warmoadgenen. magram, amave dros funqcionireben,
rogorc mosazRvre regionebTan SemakavSirebeli
xidebi. swored amitom, cxadia, rom infrastruqturisa
da transportis ganaxleba yvelaze mniSvnelovan
sakiTxad isaxeba.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis sqemebi da
programebis ganxorcieleba TiTqmis SeuZlebeli iqneba
gzebis, rkinigzis, sazRvao da sahaero transportis
gareSe. efeqturi satransporto saSualebebi da
infrastruqtura qmnis TanamSromlobisaTvis saWiro
fizikur pirobebs.
sazRvrispira regionebSi infrastruqtura, ZiriTadad,
cudad aris ganviTarebuli da araadekvaturia. mizezi
ki sazRvrispira regionebis meCxeri dasaxlebaa, rac,
TavisTavad, ar moiTxovs kargad ganviTarebul
infrastruqturas. Tumca, infrastruqturis roli
118
sazRvrispira regionebis TanamSromlobaSi Zalze
maRalia, radgan igi ukavSirdeba saqonlisa da
adamianebis gadaadgilebas. transevropuli
transportis, eleqtroenergiisa da
telekomunikaciebis qselebis ganviTareba evrokavSiris
yvelaze maRali prioritetia.
evrokavSiris satransporto politika bolo aTi wlis
manZilze swrafad viTardeba. 1995 wels dawyebuli
programa miznad isaxavs integrirebuli satransporto
sistemis efeqtianobis uzrunvelyofas evrokavSiris
erTian bazarze da mesame qveynebTan ufro mWidro
kavSirs.
arsebobs faqtorebi, romlebmac SesaZloa Seaferxon
infrastruqturisa da satransporto sistemis
ganviTareba sazRvrispira regionebSi. aseTebia:
• mosaxleobis simeCxere da regionebis centridan
Sori adgilmdebareoba;
• rTuli geografiuli pirobebi, rac komunikacias
teqnikurad rTulsa da Zvirs xdis;
• vaWrobisa da biznessaqmianobis dabali done
mosazRvre regionebSi;
• samxedro da politikuri mosazrebani.
mniSvnelovania aRiniSnos, rom sazRvrispira regionebi
ganicdian transportis saSualebebis naklebobas
mosazRvre regionebsa da mezobel qveynebs Soris. es
119
cxadyofs nacionalur satransporto saSualebebTan
maTi misadagebisa da infrastruqturis gaumjobesebis
aucileblobas, rac xels Seuwyobs sazRvrispira
regionebis intensiur TanamSromlobas.
SesaZloa sxvadasxva RonisZiebebis ganxorcieleba,
Semdegis CaTvliT:
• sazRvrispira regionebSi satransporto da
infrastruqturis proeqtebis koordinacia;
• sazRvrispira mravalfunqciuri satransporto
infrastruqturis ganviTareba;
• adgilobrivi sazogadoebrivi transportis
ganviTareba;
• sawarmoo da marketinguli saqmianobebis
ganviTareba satransporto da infrastruqturis
seqtorebSi;
• wylis, eleqtroenergiisa da komunikaciebis
saSualebebis gaumjobeseba regionul da
adgilobriv doneebze;
• sazRvrispira regionebis sainformacio da
sakomunikacio teqnologiebis ganviTareba;
• erToblivi sawarmoebis Seqmna teqnologiebis
kvlevis, ganviTarebisa da transferis mizniT.
transportis infrastruqturis ganviTareba qmnis
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis mxolod
120
winapirobas. TanamSromlobis maRali donis misaRwevad
ki saWiroa erToblivi dagegmva, ganaTleba da
marketingi. erToblivi dagegmisaTvis saWiroa:
• sazRvrispira regionebis satransporto
strategiis SemuSaveba da transportisa da
infrastruqturis seqtorebSi politikis mudmivi
koordinacia;
• monacemTa bazisa da kontrolis sistemebis
Camoyalibeba;
• mudmivi Sexvedrebi da kontaqtebi sazRvrispira
regionebis sajaro moxeleebs Soris
transportisa da infrastruqturis sferoebSi.
transportisa da infrastruqturis sferoebSi
TanamSromlobis xelSewyobis mizniT sazRvrispira
regionebSi unda ganxorcieldes Semdegi RonisZiebebi,
mimarTuli am sferosaTvis saWiro warmoebisa da
marketingisaken:
• satransporto kompaniebis ganviTareba da
popularizacia;
• im kompaniebis pirobebis gaumjobeseba, romlebic
muSaoben sazRvrispira regionebSi;
• erToblivi marketingisa da popularizaciis
strategiis SemuSaveba sazRvrispira regionebis
satransporto kompaniebisaTvis;
121
• investiciebis mozidvis xelSewyoba
satransporto da infrastruqturebis sferoebSi;
• transportis imijis Seqmna da ganviTareba
sazRvris orive mxares.
saukeTeso gamocdilebis magaliTebi
INTERREG IIa proeqtis programa #44. italia/albaneTi
programa koncentrirebulia adriatikis zRvis sazRvao
sazRvarze, provincial barze da albaneTis sazRvao
provinciebze. mTavari mizani gaxlavT transportisa
da komunikaciebis sistemebis ganviTareba.
infrastruqturasTan dakavSirebuli konkretuli
saqmianobebi moicavs:
• barisa da vlores portebis ganviTarebas;
• albaneTSi sahaero transportis ganviTarebas;
• optiko-boWkovani sakabelo kavSiris damyarebasa
da telekomunikaciis seqtoris ganviTarebas.
INTERREG IIa proeqtis programa karelia
(espaneTi/safrangeTi)
pirineis satransporto kavSiris ganaxleba
am regionebisaTvis cxadi gaxda, rom ori swrafmavali
kavSiri tuluza-barselonasa da pausa-zaragozas
Soris gaaumjobesebda rogorc satransporto, ise
ekonomikur da socialur kavSirebs. 1991 wels
122
safrangeTma da espaneTma daamtkices somportSi 40-
kilometriani gvirabis mSeneblobis proeqti.
adgilobrivi teritoriis perspeqtiviT, proeqti
exmareboda usafrTxo mogzaurobas, xolo,
saerTaSoriso TvalTaxedviT, es iyo gaumjobesebuli
kavSiri mTian regionsa da administraciul-ekonomikur
centrebs Soris, ukeTesi regionuli komunikacia
regionebs Soris da sazRvrispira regionebis ukeTesi
kavSiri.
1998 wels pirineis asociaciam daamtkica:
• xmelTaSua zRvisa da atlantikis sanapiroze
ori swrafmavali gzis Seqmna;
• ori sarkinigzo xazis reorganizacia
aRmosavleT da dasavleT pirineebSi da erTi
swrafmavali trasis aSeneba centralur
pirineaSi, romelic akmayofilebs saerTaSoriso
standartebs.
sazRvrispira gzatkecili monsa da valensienas Soris
(belgia/safrangeTi)
tradiciul ekonomikur saqmianobebSi sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis intensiuroba TandaTan
iklebda. saWiro gaxda satelekomunikacio
infrastruqturis ganaxleba, rac xels Seuwyobda
mizanmimarTuli politikis gatarebas sazRvrispira
regionis ekonomikis modernizaciis mizniT.
123
54-kilometriani optiko-boWkovani, maRali
SesaZleblobebis mqone trafikis mSenebloba or
qalaqs _ valensienasa da mons Soris 1994 wels daiwyo
da erT weliwadSi dasrulda. samuSaos dasrulebam
swrafad gamoiRo Sedegi, rac gamoixata savaWro
palatebs, universitetebsa da adgilobriv
satelevizio sadgurebs Soris intensiur
TanamSromlobaSi. universitetebma Zalian male
damatebiTi kavSirebis SesaZleblobebi moiTxoves.
danarCenebma (klinikebi, media da sainformacio
teqnologiebi) ki mzardi interesi gamoiCines optiko-
boWkovani infrastruqturis mimarT. proeqtis
gagrZeleba gaxldaT INTERREG IIa-s farglebSi
warmodgenili proeqti _ `maRali SesaZleblobebis
mqone optiko-boWkovani kavSiris gaZliereba
valensienasa da monsis universitetebs Soris~.
proeqtis mTavari amocanebi gaxldaT:
• maRali SesaZleblobebis mqone optiko-boWkovani
kavSiris funqciuri gamoyeneba;
• sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
ganviTareba maRali SesaZleblobebis mqone
optiko-boWkovani kavSiris imijis Camoyalibebasa
da momsaxurebaSi;
• cifruli gamosaxulebis miRebisaTvis saWiro
axali teqnikis popularizacia.
124
guadianas xidis gamoyenebis saSualebebis
gaumjobeseba (portugalia/espaneTi)
guadiana bunebrivi sazRvari gaxlavT andaluziasa da
algarves Soris. sazRvrispira regionebis
TanamSromloba warsulSi Zalze dabal doneze iyo.
xidi aSenda 1994 wels da kavSiris mniSvnelovan
saSualebas warmoadgens or mosazRvre regions Soris.
igi xels uwyobs regionuli ekonomikis ganviTarebas,
aseve turistebis mozidvas andaluziasa da algarveSi.
xidis gamoyenebis optimizaciis mizniT gaumjobesda
mTavari misasvleli gzebi. proeqtis mTavari mizani
gaxldaT gzebis gaumjobeseba da ekonomikuri
ganviTarebis stimulireba orive regionSi. kargi
kavSiri da kavSiris gaumjobesebuli saSualebebi
xels uwyobs bazris ganviTarebas orive regionSi.
INTERREG IIa-s programa #55. samxreT-aRmosavleTi-
fineTis regioni (fineTi/ruseTi)
programa moicavs fineTis samxreT-aRmosavleTs,
helsinkis aRmosavleTsa da leningradis olqs, sankt-
peterburgis CaTvliT (ruseTis federacia). programis
erT-erTi mTavari mizani gaxlavT evropis
satransporto koridoris gafarToeba ruseTidan
fineTis teritoriaze. amaSi Sedis sasazRvro
punqtebis ganviTareba da transportis ganaxleba,
wylis transportis CaTvliT.
125
INTERREG IIa-s programa #28. saberZneTis gare
sazRvrebi
es programa exeba saberZneTis szRvrebs evropis gare
sazRvrebTan, rogorebicaa albaneTi, bulgareTi,
TurqeTi da yofili iugoslaviis respublika.
programis mTavari mizania sazRvrispira
TanamSromlobis xelSewyoba da ganviTareba mezobel
qveynebs Soris. aRniSnuli moiTxovs ZiriTadi
infrastruqturis ganviTrebas, rogorebicaa gzebi,
rkinigza da sahaero transporti, aseve
satelekomunikacio qselebis gafarToebas.
vaWroba
mezobeli qveynebis bazrebi advilad misawvdomia
erTmaneTisaTvis. saTanado satransporto
infrastruqtura am regionSi mniSvnelovnad zrdis
bunebriv upiratesobebs. sazRvrispira regionebs Soris
vaWrobis stimulacia xels uwyobs ekonomikis
ganviTarebas depresiul sazRvrispira regionebSi da
acocxlebs qveynis ekonomikas mTlianobaSi.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobidan
gansakuTrebiT did sargebels iReben mcire da
saSualo zomis sawarmoebi, radgan sazRvrispira
regionebis bazrebs Soris manZili mcirea.
sazRvrispira regionebis mewarmeebi sargebloben
bazrebs Soris mcire manZiliT, ragdan produqtis
distribucia Sor manZilze bevrad Zviria. amave
mizeziT mcirdeba gadazidvis satransporto xarjebi.
126
amgvarad, sazRvrispira mewarmisaTvis bevrad
momgebiania sakuTari produqciis sazRvris iqiT mcire
distanciaze gadatana, vidre qveynis SigniT,
moSorebul bazrebze transportireba. roca saqme
mcire partiebs exeba, es Zalze momgebiania mcire da
saSualo sawarmoebisaTvis.
sazRvrispira regionebis TanamSromloba vaWrobis
sferoSi ormagi sargebelis momtania biznesmenisa da
momxmareblisaTvis. es ki SesaZloa xelovnurad iqnes
aRkveTili saxelmwifo sazRvrebis mier. sazRvrebi
zRudavs vaWrobis potencials sazRvrispira
regionebis mewarmeebisa da SuamavlebisaTvis.
mezobeli qveynebis daSoreba sazRvrebis saSualebiT
gavlenas axdens biznesTan dakavSirebul
gadawyvetilebebze. qveynebi gansxvavdebian samewarmeo
sferosTan midgomiT, aqvT sxvadasxva wesebi, kanonebi,
sagadasaxado kodeqsi, ganviTarebis gansxvavebuli
tendenciebi, rac qmnis gansxvavebul molodinebsa da
sainvesticio saqmianobebs. warmatebuli sazRvrispira
TanamSromlobisaTvis saWiroa am gansxvavebebis
daregulireba da saerTo xedvisa da strategiis
SemuSaveba.
sazRvrispira regionebs Soris ormxrivad momgebiani
vaWroba gamosadegia im regionebisaTvis, romelTac
gansxvavebuli ekonomikuri done da ekonomikis
gansxvavebuli masStabebi aqvT saxelmwifo doneze.
SedarebiT mdidar mosazRvre regions SeuZlia
naklebad ganviTarebuli regionisaTvis saqonlis
127
ukeTesi xarisxisa da mravalferovnebis SeTavazeba.
naklebad ganviTarebuli regioni, Tavis mxriv,
SesaniSnavi saSualeba da adgilia mezobeli
ganviTarebuli regionis mwarmoeblebisaTvis Sromis
dabali Rirebulebis, bazrisa da fasebis gamo. igive
sqema moqmedebs momsaxurebis sferoSic. aRniSnuli
upiratesobebi, rasac iReben mosazRvre regionebi,
kargi mizezia intensiuri vaWrobisaTvis sazRvrispira
regionebsa da mosazRvre qveynebs Soris.
saukeTeso gamocdilebis magaliTebi
intervaWroba-irlandia
intervaWroba-irlandia Camoyalibda 1999 wels
gaerTianebul samefosa da irlandiis respublikas
Soris. organizaciis mTavari mizani gaxldaT biznesis
ganviTarebis SesaZleblobebis popularizacia
CrdiloeT irlandiasa da irlandiis respublikas
Soris. mTavari amocanebi moicavs: informaciis
gacvlas, sazRvrispira regionebs Soris savaWro
saqmianobis koordinacias, biznesis ganviTarebasa da
vaWrobasTan dakavSirebul sxva sakiTxebs.
organizacia koncentrirebulia Semdeg sferoebSi
TanamSromlobaze:
• biznesis ganviTarebis saSualebebis xelSewyoba;
• sazRvrispira regionebis biznesis ganviTarebis
gzebis Zieba kvlevebis, treningebis, marketingisa
da xarisxis gaumjobesebis CaTvliT;
128
• unarebis gaZlierebaze, telekomunikaciaze,
sainformacio teqnologiebsa da eleqtronul
saqmianobaze konsultaciebi kompaniebis
konkurentunarianobis gazrdis mizniT;
• CrdiloeT-samxreT nawilebis vaWroba da
miwodebis qselis Seqmna;
• sazRvrispira regionebs Soris vaWrobis
xelSewyoba sxvadasxva RonisZiebebis
organizebis gziT: bazrobebi, marketingi da sxva;
• sazRvrispira regionebis bazrebsa da vaWrobaze
informaciis miwodeba da informirebulobis
gaumjobeseba;
• sazRvrispira regionebis erToblivi savaWro
proeqtebis inicireba;
• rCevebi sazRvrispira regionebis savaWro
sakiTxebTan dakavSirebiT.
Ggermania da safrangeTi
TanamSromloba savaWro palatebs Soris
proeqti xorcieldeba sazRvrispira regionSi,
romelSic Sedis luqsemburgic. igi cnobilia, rogorc
`udidesi regioni~, rac gamoxatavs mis, rogorc
sazRvrispira ekonomikuri zonis rols.
regionTaSorisma savaWro sabWom ganaxorciela sami
mTavari proeqti.
129
erT-erTi proeqti exeboda ekologias da am
sakiTxebTan dakavSirebul daxmarebas im mcire da
saSualo biznesebisaTvis, romlebic monawileobdnen
sazRvrispira saqmianobebSi. meore proeqti
iTvaliswinebs mudmiv forums, romelic koordinacias
uwevs sazRvrispira regionebis sabazro strategias.
mesame proeqti – `kultura da masala~ – miznad
isaxavs, gansazRvros regionTaSorisi fasi xelnakeT
sagnebze, rac gaaumjobesebs cnobierebas xelovnebis
Sesaxeb. es proeqti aseve iTvaliswinebs marketingis
ganviTarebas.
irlandia INTERREG CrdiloeTi-samxreTi
interkomi
proeqtis mTavari amocana aris savaWro urTierTobebis
gaumjobeseba irlandiis zRvis gaswvriv. sainformacio
da sakomunikacio teqnologiebis gamoyenebis gziT
proeqti miznad isaxavs, Camoayalibos kontaqtebi,
popularizacia gaukeTos mcire da saSualo
sawarmoebs da gazardos dasaqmebis done, rac,
saboloo jamSi, aRniSnul teritorias Seiyvans
globalur bazarSi.
proeqti daiwyo ueqsfordisa da pembrokSairis
savaWro palatebis damegobrebiT 1993 wels. am
droidan moyolebuli, maT Soris kavSiri sul ufro
da ufro Zlierdeba. proeqtis farglebSi
ganxorcielebuli saqmianobebi moicavs veb-gverdis
Seqmnas, romelSic mocemulia regionuli monacemTa
130
baza da regionebSi arsebuli yvela sawarmos
CamonaTvali. proeqti aseve xels uwyobs industriuli
ganviTarebis saagentos da uelsis ganviTarebis
saagentos iseTi saqmianobebis ganxorcielebaSi,
romlebic orientirebulia investorebis mozidvisaken.
proeqtis farglebSi ganxorcielda wliuri forumi
(komerciuli xidi), romelzec xdeba potenciuri
investorebis Tavmoyra sainvesticio saqmianobebis
gansazRvris mizniT. proeqti aqtiurad exmareba
erToblivi sawarmoebis Camoyalibebas, teqnologiebis
transfers da gayidvebis Sesaxeb xelSekrulebebis
gaformebas. proeqtis Sedegi, satransporto kompaniebs
Soris dadebuli xelSekrulebis Tanaxmad, gaxlavT
samogzauro xarjebis Semcireba proeqtSi monawile
mcire da saSualo sawarmoebisaTvis.
aRniSnulma proeqtma gviCvena sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis maRali done da misi wvlili mcire
da saSualo biznesebis interesebis xelSewyobaSi.
samomavlod igegmeba proeqtis samoqmedo arealis
gafarToeba.
ganaTleba, treningi da Sromis bazris ganviTareba
zogadad miCneulia, rom erTiani Sromis bazris
Camoyalibeba, romelic funqcionirebs sazRvrebs miRma,
xels uwyobs regionul restruqturizaciasa da
adgilobriv ganviTarebas. es, erTi mxriv, niSnavs, rom
damqiraveblebs SeuZliaT profesionali samuSao
Zalis daqiraveba, xolo, meore mxriv, samuSaos
131
maZieblebs aqvT samuSaos Sovnis SesaZleblobebi
sazRvridan Sor manZilze gadaadgilebis gareSe. amis
misaRwevad sazRvrispira regionebis TanamSromloba
unda Camoyalibdes iseT sferoebSi, rogorebicaa
ganaTleba, treningebi da dasaqmebis samsaxuri. amaSi
unda Sevides iseTi momsaxurebis miwodeba, romelic
saWiro da moTxovnadia sazRvris orive mxares
arsebuli regionebisaTvis (informacia,
saganmanaTleblo da kvalifikaciis asamaRlebeli
kursebi) da kvalifikaciis ormxrivi aRiarebis sistema
(gamocdebi/sertificireba).
ganisazRvra saqmianobis ori tipi (mosamzadebeli da
Semdgomi etapi). mosamzadebeli saqmianobebi moicavs:
• kontaqtebis damyarebas ganaTlebis, treningisa
da dasaqmebis momsaxurebis sferoSi iseTi
saqmianobebiT, rogorebicaa Sexvedrebi, saswavlo
turebi, konferenciebi da sxv.
• informaciisa da adamianuri resursebis gacvla,
rogorc treningisa da saganmanaTleblo
programebis an kvalifikaciis amaRlebis nawili.
• TanamSromlobas saganmanaTleblo da treningis
institutebs Soris, rac gulisxmobs konkretuli
programebis Sedgenasa da informaciis
gavrcelebas imis Sesaxeb, Tu ra saxis kursebi
da treningebia SemoTavazebuli; aseve
TanamSromloba dawyebiT da saSualo skolebs
Soris im pirobebis Seqmnis mizniT, romlebic
132
xels Seuwyobs sxva sferoebis ganviTarebas,
rogorebicaa socialur-kulturuli, ekonomikuri
da biznesTanamSromloba.
aRniSnuli saqmianobebi atareben sazRvrispira
TanamSromlobis formas da miznad isaxaven
sazRvrispira regionebSi xelmisawvdomi saWiro
unarebis marTvisa da ganaTlebis, treningisa da
Sromis bazris integrirebas regionebis
ganviTarebis yovlismomcvel strategiebsa da
programebSi. aseTi saqmianobebi moicavs:
• mudmiv erTobliv saqmianobebs, romelTa
saSualebiT moxdeba sazRvrispira
regionebisaTvis xelmisawvdomi
momsaxurebis Sesaxeb informaciis miwodeba,
Sromis bazris kvlevis CarTviT (Sromis
bazris moTxovnebisa da saWiro
profesiebis kvlevis CaTvliT) da saerTo
strategiisa da gegmebis SemuSaveba.
• saganmanaTleblo da treningis kursebis
mudmivi erToblivi dagegmva da Catareba
(programebi, masalebi, saswavlo meTodebi,
trenerTa treningebi, trenerebis daqiraveba
da sxv.) konkretul institutebSi. amaSi
SesaZloa Sevides axali saerTo
saSualebebis (treningis centrebis)
Camoyalibeba.
133
• erToblivi Sromis bazris, sainformacio
da marTvis sistemebis Seqmna informaciis
moZiebisa da gavrcelebis, erToblivi
monacmeTa bazis, informaciis miRebis
sadgurebis Camoyalibebis CaTvliT.
• saqmianobebi, romlebic xels Seuwyobs
adamianebis daqiravebas sazRvrispira
regionebSi damqiraveblebisa da samuSaos
maZieblebisaTvis informaciis miwodebiT.
es daexmareba sazRvrispira regionebSi
gadaadgilebas, socialur dacvas, samuSao
pirobebis gaumjobesebas, saswavlo
grantebis xelmisawvdomobas da sxv.
evropaSi aseTi saqmianobebis warmatebuli
ganxorcielebis bevri magaliTi moiZebneba. zogi
maTgani INTERREG II-is programis farglebSia
ganxorcielebuli.
saukeTeso gamocdilebis magaliTebi
profesiuli treningi sastumroebsa da kvebis
obieqtebSi (germania/CexeTi)
proeqti Seiqmna 1996-97 wlebSi. misi mizani iyo
adamianuri resursebis ganviTareba sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis gziT ganaTlebisa da
profesiuli treningis sferoebSi. konkretulad ki,
proeqti Sedgeboda programisagan, romelic
xorcieldeboda pirna-sonesnteinis (germania) teqnikur
kolejSi. am programam saSualeba misca 100 studentze
134
mets (maT Soris, 40 Cexi), gaevloT treningi sastumros
menejmentsa da kvebis obieqtebSi. ufro metic,
treningis mesame wlis bolos yvela studenti
(germaneli da Cexi) ukve maRali kvalifikaciis gaxda
da SesZles xarisxis miReba drezdenSi. treningis
Semdeg Cex studentebs SeuZliaT, erTi wlis
ganmavlobaSi iswavlon ustiSi, labemsa da templsSi
da miiRon CexeTSi aRiarebuli sertifikati.
evro-jgufi (germania/dania)
proeqti miznad isaxavda samSeneblo samuSaoebis
meTodebisa da praqtikis swavlebas. proeqtis
saqmianobebSi Sedis erToblivi dagegmva da
informaciis gacvla Senobebis standartebTan
dakavSirebiT.
proeqtma saSualeba misca daniel da germanel
medurgleebsa da aguris damgebel mewarmeebs, erTad
emuSavaT germaniaSi arsebuli Senobis aRdgenaSi,
ramac gaaZliera erTmaneTis meTodebisa da kulturis
ukeT gageba. garda amisa, organizebuli iyo
samSeneblo Sexvedrebi da konferenciebi sazRvrispira
regionebis warmomadgenlebisaTvis.
treningi sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
gziT (italia/albaneTi)
aRniSnuli proeqti SemuSavebuli da ganxorcielebuli
iqna sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
ganviTarebis mizniT italiasa da albaneTs Soris.
proeqti miznad isaxavda kavSirebis simciris
135
problemis daregulirebas puglinis regionis (italia)
treningis departamentis mier treningebis Catarebis
gziT.
proeqtis mTavari mizani iyo albaneTis
administraciisaTvis teqnikuri profesionalebis
kadrebis momzadeba, romlebsac eqnebodaT unari da
codna, koordinireba gaewiaT regionis
ganviTarebisaTvis saWiro sxvadasxva operaciisaTvis.
amaSi Sedis teritoriuli dagegmareba, saqmianobis
dagegmva, integrirebuli prgramebis koncefciis
Camoyalibeba, maTi ganxorcieleba da Semdgomi
Sefaseba.
marokos aRmasrulebeli xelisuflebis treningis
kursebi (maroko/hibraltari)
marokosa da hibraltars Soris ekonomikur
TanamSromlobas aferxebs saerTo enis arqona
(arabuli da franguli erT mxares da inglisuri da
espanuri – meore mxares). am problemis mogvarebis
mizniT SemuSavda proeqti, rac gulisxmobda
kontaqtebis xelSewyobas akademiur, administraciul
da biznesis doneebze. aq Cadebuli racionaluri
mosazreba gaxlavT komerciuli saqmianobis
xelSewyoba enobrivi barierebis gadalaxvisa da
marokos biznessazogadoebisaTvis hibraltaris
finansuri momsaxurebis saSualebebis gacnobiT.
proeqtis ZiriTadi komponenti gaxldaT treningebis
Catareba marokoeli biznesmenebisa da
136
profesionalebisaTvis biznesinglisurSi, biznesis
warmoebasa da sainformacio teqnologiebSi. proeqtis
pirvel safexurze rabaTis britanulma sabWom Caatara
kvleva saqmianobebis ganxorcielebis SesaZleblobebis
Sesaxeb, romelmac daadastura marokoSi da mis
bizneswreebSi inglisuri enis Seswavlaze arsebuli
moTxovnis maRali done. amis gaTvaliswinebiT
gadawyda, rom proeqtSi Sevidoda inglisuri enis
kursebi specialur sagnebSi, rogorebicaa
sainformacio teqnologiebi, prezentaciuli unar-
Cvevebi, molaparakebebisaTvis saWiro unar-Cvevebi,
menejmentis unari, biznesena da sakomunikacio unar-
Cvevebi. proeqtSi partniorebad monawileobdnen
hibraltaris ganaTlebisa da treningis departamenti,
hibraltaris finansuri centri da hibraltarisa da
marokos kerZo seqtori.
gamococxlebuli sazRvrispira regioni
(belgia/germania)
1993 wels erTiani bazris Camoyalibebam gamoiwvia
sabaJo punqtebis daxurva, sadac, daaxloebiT, 500
adamiani muSaobda. proeqti iTvaliswinebda am
teritoriis ganaxlebas da misi mniSvnelobis gazrdas.
es xels SeuSlida mis usargeblo adgilad qcevas da
Seqmnida axal samuSao adgilebs. upirveles yovlisa,
saWiro iyo Zveli sabaJo Senobebis biznescentrebad
gardaqmna. Seiqmna sainformacio centri, romelic
emsaxureboda potenciur investorebs da informaciis
maZiebel sxva adamianebs im informaciis miRebaSi,
romelic exeboda regionis ekonomikur mdgomareobasa
137
da turizmis ganviTarebis potencials. ganxorcielda
sxva saqmianobebic, romlebic dakavSirebuli iyo
fexiT mosiaruleTa usafrTxoebis gazrdaze
(gadasasvlelebi, trotuarebi da sxv.).
jandacva da socialuri momsaxureba
xSirad swored jandacvisa da socialur sferoebSi
sazRvrispira regionebis TanamSromloba qmnis
ekonomikur sferoSi Semdgomi warmatebuli
TanamSromlobis safuZvels. swored amitom,
jandacvisa da socialur sferoebSi sazRvrispira
regionebis TanamSromloba iseTive mniSvnelovnad
iTvleba, rogorc ekonomikisa da infrastruqturebis
sferoebSi.
bevri sasazRvro regioni aris naklebad
ganviTarebuli da centridan daSorebuli, meCxerad
dasaxlebuli da axalgazrdebisagan daclili;
mosaxleobis did nawils moxucebi da bavSvebi
Seadgenen.
soflis dasaxlebebi da naklebad dasaxlebuli
adgilebi ver iReben saTanado socialur momsaxurebas.
aRniSnulis gaTvaliswinebiT, zogi sasazRvro regioni
dgas didi sirTuleebis winaSe jandacvisa da
socialuri mosaxurebis gawevis TvalsazrisiT.
sazRvrispira regionebi saWiroeben jandacvisa da
socialuri momsaxurebis Sesabamisi donis
Camoyalibebas periferiul adgilebSi.
138
am TvalsazrisiT, erTobliv saqmianobebSi SeiZleba
Sediodes Semdegi:
• saavadmyofoebis gamoyeneba mosazRvre regionebis
mier (sisxlis bankebi da pacientebis gadacema);
• gadaudebeli da saswrafo daxmarebis sferoebSi
TanamSromloba;
• efeqtis gazrdis mizniT jandacvis saSualebebis
erToblivi dagegvma;
• sadazRvevo kompaniebis sazRvrispira regionebis
erToblivi fondi jandacvisa da socialuri
momsaxurebis sazRvrebs miRma gamoyenebis
SemTxvevebisaTvis;
• gadaudebeli da maSveli samuSaoebis
ganxorcielebis mizniT sagangebo situaciebis
gegmebis SemuSaveba, rac uzrunvelyofs
specialistebis, transportisa da sxva
resursebis SeuzRudav xelmisawvdomobas; aseT
SemTxvevebSi unda moxdes saxelmwifo gegmebis
Sesworebac, rac gaaadvilebs maT realur
ganxorcielebas.
saukeTeso gamocdilebis magaliTebi
samTo maSvelebi (safrangeTi/italia/Sveicaria)
safrTxe, ubeduri SemTxvevebi da maSvelTa saqmianoba
ver SeizRudeba saxelmwifo sazRvrebis dadgeniT.
139
gansakuTrebiT rTulia samaSvelo sagangebo
samuSaoebis Catareba daSorebul adgilebSi. imdenad,
ramdenadac izrdeba alpebSi turistTa raodenoba,
mTebSi ubeduri SemTxvevebi matulobs da samaSvelo
saqmianobebi sul ufro rTuli da Zviri xdeba. sahaero
samaSvelo samsaxuris Seqmna gadawyvites safrangeTma,
Sveicariam da italiam. yovel wels 850 maSveli
Sveulmfreni dgas savois sadgurSi da elodeba
gamoZaxebas dazianebuli turistebis gadarCenis
mizniT.
narkomanebis daxmarebis gegma
(germania/niderlandebi/belgia)
am saqmianobaSi Cabmulia Svidi instituti. proeqtis
erT-erTi ganmasxvavebeli niSani gaxlavT socialuri
TanamSromlebis erToblivi jgufebi, romlebic
uvlian ucxoel narkomanebs. es xdeba adgilobriv
kolegebTan erTad. narkomaniasTan mebrZol sxva
saagentoebTan kontaqtebi da kavSirebi (policia,
iuridiuli momsaxureba) aseve Cabmulia saqmianobaSi.
jandacvisa da socialuri momsaxurebis
xelmisawvdomobis SedarebiTi analizi
(espaneTi/portugalia)
aRniSnuli proeqti ganxorcielda 1996 wels da
moicavda kvlevas galiciisa (espaneTi) da nortes
(portugalia) sazRvrispira regionebis muSebisaTvis
jandacvisa da socialuri momsaxurebis
xelmisawvdomobis Sesaxeb. proeqtis saboloo mizani
140
gaxldaT iseTi harmoniuli kanonmdeblobis Seqmna,
romelic uzrunvelyofda am ori regionis
mosaxleobis Tanabar pirobebs jandacvis, socialuri
usafrTxoebis, dasaqmebisa da profesiuli treningis
sferoebSi.
kvlevis Sedegebi gamoqveynda da gavrcelda saTanado
organizaciebSi. imedia, rom sirTuleebisa da
problemebis gamokveTis Semdeg sakanonmdeblo garemo
Seicvleba da saRvrispira regionebis TanamSromlobis
pirobebi gaumjobesdeba.
stomatologiuri higiena da mkurnaloba
(saberZneTi/albaneTi)
proeqti gulisxmobda mobiluri stomatologiuri
klinikis Seqmnas da aRWurvas, romelic
moemsaxureboda sazRvrispira regionebis skolebs
albaneTSi. aseTi klinikis Camoyalibebas Tan sdevda
treningi albaneli dantistebisa da kbilis
teqnikebisaTvis. klinika dakompleqtebuli iyo berZeni
dantistiT, instruqtoriT, albaneli dantistiTa da
staJioriT. klinika Sedioda skolebSi, arigebda
saganmanaTleblo masalas dentaluri higienis Sesaxeb
da skolis moswavleebs uwevda dentalur
momsaxurebas.
proeqtis Sedegad kargad aRiWurva aRniSnuli klinika,
romelic momsaxurebas uwevda sazRvrispira
mosaxleobis did raodenobas. garda amisa, albaneli
dantistebis mniSvnelovanma raodenobam miiRi
141
praqtikuli treningi axal teqnologiebTan, Teoriasa
da siaxleebTan, aseve maT gamoyenebasTan dakavSirebiT.
radiodaxmareba saxlebSi (espaneTi/portugalia)
proeqtis ganxorcieleba daiwyo 1995 wels da miznad
isaxavda espanuri da portugaliuri `wiTeli jvris~
organizaciebis daaxloebas. proeqti ukve arsebobda
espaneTSi, magram ara portugaliaSi. proeqtis
transnacionaluri aspeqti gulisxmobda
radiokomunikaciis qselis Seqmnas, romelsac
koordinacias gauwevda badajozSi ganTavsebuli
centraluri radiosadguri.
`radiodaxmareba saxlebSi~ dasawyisSi fokusirebuli
iyo komunikaciis sakiTxebze portugaliis evoras,
bejas, prtalegres, estremozis dasaxlebebsa da
espaneTSi _ eqstramaduras TemSi, sadac
funqcionirebda `wiTeli jvari~. Pproeqtma safuZveli
Cauyara espaneTis `wiTeli jvrisa~ da misi
ekvivalenturi portugaliuri organizaciis
daaxloebas.
nawili VII. saqarTvelos gamocdileba
miuxedavad meore nawilSi aRniSnuli samarTlebrivi
SezRudvebisa, saqarTvelom SesZlo garkveuli
gamocdilebis SeZena sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis sferoSi bolo aTi wlis
ganmavlobaSi.
142
zemoaRniSnulis miuxedavad, aseTi TanamSromloba
sakmaod SezRuduli xasiaTisaa da, ZiriTadad,
Semoifargleba donorebis mier dafinansebuli
saqmianobebiT; ar Cans saqarTvelos xelisuflebis
sistemuri midgoma sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis ganviTarebis kuTxiT. regionuli
ganviTarebis sakiTxebze momuSave jgufma Tavis
analitikur naSromSi aRniSna, rom sazRvrispira
regionebis TanamSromloba ar aris naxsenebi
saqarTvelos xelisuflebis arc erT seriozul
dokumentSi. Aam sakiTxze arafers ambobs arc 2009
wlis kanoni `saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ da arc
ZiriTadi monacemebisa da mimarTulebebis dokumenti.
Ees Tema arc `pasportebSia~ ganxiluli, romelic 2007-
2008 wlebSi saqarTvelos xelisuflebis mier
regionebis Sesaxeb momzadebul erTaderT oficialur
dokuments warmoadgens.
Tumca, unda aRiniSnos, rom rogorc oficialuri, ise
araoficialuri TanamSromlobis formebi mainc
SeiniSneba. miuxedavad imisa, rom araformaluri
TanamSromloba xalxebs, sazogadoebis jgufebsa da
kerZo seqtorebs Soris farTod gavrcelebuli
formaa, informacia ganxorcielebuli proeqtebisa da
saqmianobebis Sesaxeb rTulia.
SeiniSneba oficialuri TanamSromlobis niSnebic,
TumcaRa xSirad samarTlebrivad arasavaldebulo
formiT. Ees nawili ufro moqmedebs SeTanxmebebis,
memorandumebis (urTierTgagebisa da TanamSromlobis
Sesaxeb) safuZvelze. SeiniSneba aseve garkveuli
143
mcdelobebi sazRvrispira regionebs Soris ufro
winwasuli formiT TanamSromlobis Camoyalibebis
mizniT, rogorebicaa erToblivi organoebis Ddaarseba.
Tumca, es mcdelobebi bolomde ver iqna miyvanili.
magaliTad, 2007 wels erToblivad iqna wamowyebuli
infrastruqturis ganviTarebis proeqti qvemo qarTlsa
da somxeTis tavuSis regionebs Soris, romelsac
mxars uWerda evrokomisiis delegacia saqarTveloSi
da poloneTis mTavroba. proeqti iTvaliswinebda
infrastruqturis ganviTarebasa da erToblivi
sawarmoebis Seqmnas regionebSi, Tumca proeqti
dasawyisSive, pirveli Sexvedrebisa da samuSao
seminarebis Semdeg, SeCerda.
erT-erTi pirveli proeqti sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis Sesaxeb, romelSic monawileobda
saqarTvelo, iyo samxreT kavkasiis sazRvrispira
regionebis programa, romelic ganaxorciela evraziis
fondma 1998 wels. es iniciativa dResac grZeldeba da
erToblivi midgomebis SemuSavebis, gamocdilebis
gaziarebisa da inovaciuri ideebis momzadebis gziT
aregulirebs saerTo regionul problemebs.
1998 wlidan dawyebuli, programis mier investirebuli
iqna 6 milioni granti da teqnikuri daxmareba gaewia
somxeTs, azerbaijansa da saqarTvelos. granti
iTvaliswinebda 150-ze meti sammxrivi proeqtis
ganxorcielebas da am gziT iseTi sferoebis
xelSewyobas, rogoricaa damoukidebeli mediis
gaZliereba, ekonomikuri ganviTareba, garemos dacva da
sajaro politikis ganviTareba.
144
donorebis mier dafinansebuli sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis zogierTi
programa/prioritetebi:
GTZ – mravalqveyniani proeqtebi - germaniis
ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis
saministro - iniciativa kavkasiaSi
saTauri: sasoflo-sameurneo seqtoris ganviTareba da
treningebi
periodi: oqtomberi, 2002 – seqtemberi, 2010
mefermeobis teqnikur da menejmentis sakiTxebSi
treningi CautardaT studentebs, kursdamTavrebulebsa
da muSebs sami qveynis sasoflo-sameurneo
institutebSi. es xels uwyobs privatizaciis process
soflis meurneobis sferoSi da qmnis bazarze
orientirebul da mdgrad fermebs. Seiqmna axali
samuSao adgilebi, rac amcirebs soflidan qalaqebSi
migraciis dones. sasoflo-sameurneo menejmentis
kursebi Catarda profesiul saswavleblebsa da
teqnikur skolebSi. amis msgavsad, ufro maRali donis
sasoflo-sameurneo menejmentis kursebi Catardeba
sasoflo-sameurneo institutebSi. kursdamTavrebulebi
gaivlian treningebs veihenstefanis teqnikur
universitetSi, tresdorfSi, germania. amis Semdeg
isini leqciebs waikiTxaven sakuTar universitetebSi.
145
saTauri: municipaluri demokratiis ganviTareba
samxreT kavkasiaSi
periodi: oqtomberi, 2002 – seqtemberi, 2009
proeqti xels uwyobs qalaqebis, municipalitetebisa
da asociaciebi adgilobrivi ganviTarebis procesebis
inicirebas, adgilobrivi saqmianobis gamWvirvaled da
efeqtianad ganxorcielebas, aseve am procesebSi
mosaxleobis, institutebisa da organizaciebis
monawileobas. yuradReba gamaxvilda informaciis ukeT
gavrcelebaze sazogadoebasa da municipalitets
Soris, aseve saqmianobebis dagegmvis procesebSi
mosaxleobis monawileobaze. Mdaxmareba gaewia
municipalitetebs asociaciebis Camoyalibebasa da maT
gaZlierebaSi, radgan isini gamoxataven sakuTari
municipalitetebis interesebs da moqmedeben, rogorc
regionuli amocanebis aRmasrulebeli agentebi.
saTauri: kavkasiis qalaqis qseli
periodi: marti, 2002 – dekemberi, 2009
proeqti yuradRebas amaxvilebs konsultaciebsa da
treningebze. ZiriTadi meqanizmi aris faqtebis
Seswavla regionsa da germaniaSi da staJireba.
regionuli samuSao seminarebi, treningebi da
konferenciebi xels uwyobs qveynebs Soris
gamocdilebis gaziarebas. finansuri saxsrebi
saSualebas aZlevs germaniis xelisuflebas,
ganaviTaros adgilobrivi procesebi partnior
qalaqebSi da daexmaros maT. GTZ partnior
146
organizaciebs sTavazobs RonisZiebebis SerCevisa da
ganviTarebis politikaze orientaciis gansazRvrasTan
dakavSirebul rCevebs.
saTauri: biomravalferovnebis stabiluri marTva
dacul tyeebsa da teritoriebze, samxreT kavkasia
periodi: ivnisi, 2002 – maisi, 2016
programa xels uwyobs biomravalferovnebis
stabiluri marTvisaTvis saWiro pirobebis Seqmnas.
Ddaxmareba gaeweva garemos dacvis saministroebsa da
organizaciebs saTanado sakanonmdeblo bazisa da
instruqciebis SeqmnaSi, organizaciul ganviTarebasa
da unar-Cvevebis CamoyalibebaSi.
erT-erTi adgilobrivi prioriteti gaxlavT bunebrivi
resursebis dacva konkretul sapilote adgilebSi.
mTliani procesis jaWvis Seqmna xels Seuwyobs
biomravalferovnebis saTanado da ekonomiur
gamoyenebas. igegmeba adamianebisaTvis, gansakuTrebiT
qalebisaTvis, axali gzebisa da saSualebebis moZieba,
rac daexmareba maT Semosavlis miRebaSi. proeqti xels
uwyobs sazRvrispira regionebs Soris dialogs da
teqnikur sakiTxebTan dakavSirebiT gacvlebs.
partniorebi monawileobas miiReben regionul
dialogebSi proeqtis RonisZiebebis, meTodebisa da
Sedegebis Sesaxeb.
147
Sveicariis TanamSromlobis ofisi, samxreT kavkasia
2008-2011 wlebis samxreT kavkasiaSi TanamSromlobis
axali strategia miznad isaxavs ekonomikuri
gansxvavebebis Semcirebasa da samxreT kavkasiaSi
gardamavali periodis Semsubuqebas. muSaoba,
ZiriTadad, ganxorcieldeba Semdeg sferoebSi:
kargi marTvis principebi: (angariSvaldebuleba,
gamWvirvaloba, efeqtianoba, aradiskriminaciuli
midgoma, moqalaqeebis Cabmuloba): monitoringi gaeweva
zemoaRniSnuli principebis gatarebas konkretul
programebSi.
genderuli sakiTxebi: proeqtebi da programebi
SemuSavdeba genderuli disagregaciisa da Tanabari
SesaZleblobebis miniWebis safuZvelze.
bazris ganviTareba – programa orientirebulia iseT
intervenciebze, romlebic saSualebas miscemen
beneficiar jgufebs, moaxdinon integrireba arsebul
an potenciur bazrebSi. Pproeqti gamiznulia
fermerebis ojaxebze da exmareba maT bazarze
orientirebul, mcire sawarmoebad gardaqmnaSi.
katastrofebis riskis gaTvaliswineba proeqtis
SemuSavebis dros – imis gamo, rom kavkasiaSi arsebobs
katastrofebis maRali riski, maTi Semcirebis
strategia prioritetul sakiTxs warmoadgens.
Sveicariis ganviTarebis sabWom SeimuSava sakuTari
saxelmZRvanelo principebi riskis Tavidan
asacileblad, riTac yuradReba gaamaxvila riskis
148
Semcirebasa da ganviTarebas Soris arsebul kavSirze.
saqarTvelo SerCeuli iqna am saxelmZRvanelo
principebis gamocdis arealad.
adamianuri resursebis politika – proeqtSi asaxulia
adamianuri resursebis Sesaxeb politika, romelic
SemuSavda 2006 wels iseT sakiTxebTan mimarTebaSi,
rogorebicaa iZulebiT gadaadgilebuli pirebi
(humanitaruli daxmareba da intervencia saqarTvelosa
da somxeTSi, ganviTarebis proeqtebi azerbaijanSi).
partniorebisa da daxmarebis tipis SerCeva –
harmoniuli da sworad orientirebuli programiT
gaTvaliswinebuli saqmianobebi, romelTa
ganxorcielebaSi monawileobs xelisufleba, rac
proeqts ufro efeqturs xdis.
harmonizacia da sworad orientirebuli programebi –
TanamSromlobis strategia mTlianad Seesabameba
erovnul prioritetebs, rogorebicaa siRaribis
aRmofxvris programebis samoqmedo gegmebi da
aTaswleulis ganviTarebis programebis miznebis
miRweva.
konfliqtis sensitiuroba – gadauWreli da
potenciuri problemebi, romlebic aSorebs samxreT
kavkasiis xalxebs, gadaiWreba intervenciebis
gonivruli SerCeviT (Raribi mosaxleobis Semosavlis
gazrdisa da Sovnis gzebis moZieba socialur-
ekonomikuri gansxvavebebis aRmofxvris mizniT) da
149
midgomiT, romelic gaiTvaliswinebs konfliqtSi
monawile mxareebis sensitiurobas.
migraciis sakiTxebi – Sveicariis migraciis
federalurma samsaxurma xeli moawera SeTanxmebas
saqarTvelosa da somxeTTan da awarmoebs dialogs
azerbaijanTan. Aam SeTanxmebebis safuZvelze
xorcieldeba programebi, romlebic orientirebulia
migraciidan dabrunebuli adamianebis socialur-
ekonomikur integraciaze.
garemos dacvis regionuli centri, kavkasia
sainformacio programa _ sainformacio samsaxuris
programa xelmisawvdoms xdis informacias garemo
pirobebis Sesaxeb, exmareba adamianebs am procesSi,
aZlierebs adamianebis informirebulobis dones
ekologiur sakiTxebSi da TanamSromlobis dones
monawile mxareebs Soris.
sazogadoebis monawileobis programa – mizani
gaxlavT proeqtis mdgradi ganviTareba da
gamravalferovneba sxvadasxva samizne jgufebis Cabmis
gziT, gansakuTrebiT iseTi jgufebisa, romlis
wevrebic ar arian dedaqalaqis macxovreblebi. aseve,
sxva proeqtebsa da programebTan TanamSromlobis
gziT cnobierebisa da profesiuli donis amaRleba
samxreT kavkasiis qveynebis mosaxleobaSi, raTa maT
aqtiuri monawileoba miiRon ekologiuri sakiTxebis
Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis procesSi.
150
ekologiuri politika da adgilobrivi garemos
dacvis samoqmedo gegma – axorcielebs proeqtebs,
romelTa mizania arsebuli ekologiuri problemebis
mogvareba regionul, adgilobriv da erovnul
doneebze xelisuflebebisaTvis eqspertuli, finansuri
da teqnikuri daxmarebis gawevis gziT Semdeg
seqtorebSi: ekologiuri politika da adgilobrivi
garemos dacvis samoqmedo gegma.
arasamTavrobo organizaciebis daxmarebis programa –
SemuSavebulia daxmarebis gawevis mizniT ekologiur
sakiTxebze momuSave arasamTavrobo
organizaciebisaTvis. erT-erTi mniSvnelovani
komponenti gaxlavT grantebi. Oorganizacia muSaobs
saproeqto winadadebebis weris kvalifikaciis
amaRlebaze, proeqtis menejmentis gaumjobesebaze,
erToblivi proeqtebis ganxorcielebis mizniT
partniorebis moZiebaze; mudmivad atarebs
treningebsa da konsultaciebs arasamTavrobo
organizaciebis menejmentis sakiTxebze da exmareba
rogorc donor organizaciebs, ise fondebs
adgilobrivi sagranto sqemebisa da procedurebis
ukeT gaazrebaSi.
stabiluri ganviTarebis programa – seqtorebs Soris
TanamSromlobis gziT eqsperimentuli proeqtebis
ganxorcieleba, ganaTlebisa da codnis gadacema,
regionul problemebze dialogisa da gadawyvetilebis
miRebis procesSi monawileoba.
151
maRalmTiani regionebis programa _ garemos dacvis
regionuli centri kavkasia _ maRalmTiani regionebis
globaluri partniorobis wevri _ daarsda
gaerTianebuli erebis kvebis, sasoflo-sameurneo
organizaciisa da ekologiuri programis mier da
mxars uWers kavkasiaSi Semdegi procesebis
ganviTarebas:
• decentralizebuli sistemis Seqmna;
• adgilobrivi TviTmmarTvelobis unarisa da
SesaZleblobebis gaZliereba;
• adgilobrivi problemebisa da ekologiuri
menejmentis mimarT kompleqsuri da
integrirebuli midgomis Camoyalibeba;
• stabiluri ganviTarebis instrumentebis
xelSewyoba;
• adgilobriv da erovnul doneebze regionuli
midgomebis SemuSaveba sazRvrispira problemebis
mimarT;
• sxva evropuli da saerTaSoriso instrumentebis
amoqmedeba kavkasiis maRalmTiani regionebis
integrirebuli marTvis mizniT.
programa kavkasiis maRalmTiani regionebis
ekosistemis ukeT marTvis mizniT daxmarebas uwevs
mTavrobebs kompleqsuri samarTlebrivi da politikis
ganmsazRvreli dokumentebis SemuSavebaSi.
152
wylis programa – Seiqmna kavkasiis sami saxelmwifos
xelisuflebebis mier da efuZneba saerTaSoriso
ekologiuri politikis moTxovnebs, rogorebicaa
garemo evropaSi; evrokavSiris iniciativa wylis
Sesaxeb; aRmosavleT evropis, kavkasiisa da
centraluri aziis strategia da evropis samezoblo
politika. wylis programa miznad isaxavs regionis
sami qveynis warmomadgenlebs Soris TanamSromlobisa
da koordinaciis gaZlierebas sazRvrispira wylis
resursebis ukeT da integrirebulad marTvis mizniT.
aRniSnulis miRweva igegmeba Semdegi RonisZiebebis
ganxorcielebis gziT:
• dialogis organizeba da warmarTva monawile
mxareebs Soris transsasazRvro wylis
resursebis marTvis Sesaxeb;
• sazogadoebis monawileobis xelSewyoba wyalTan
dakavSirebul sakiTxebze gadawyvetilebis
miRebis procesSi am sazogadoebis cnobierebisa
da informirebulobis amaRlebis gziT;
• saqarTvelos, somxeTisa da Aazerbaijanis
mTavrobebis daxmareba transsasazRvro wylis
resursebis marTvis sakiTxebSi.
saganmanaTleblo programa: aRniSnuli programis
mizania samxreT kavakasiis qveynebis daxmareba
stabiluri ganviTarebis strategiis Sesaxeb
informaciis miRebisa da ganaTlebis kuTxiT.
153
Oomisa da mSvidobis instituti
Kkavkasiis Jurnalisturi qseli
CrossCausasus.net
programis mizania kavkasiaSi Jurnalistebs Soris
kavSiris damyareba, informaciis gaziareba da
TanamSromlobis formebis SemuSaveba. programa miznad
isaxavs:
• qselis Seqmnas daaxloebiT 50 Jurnalistis
monawileobiT samxreT da CrdiloeT kavkasiidan;
• unar-Cvevebis ganviTarebas konfliqtebisa da
nacionaluri umciresobebis sakiTxebze
angariSgebis dros;
• sazogadoebisaTvis swori da dabalansebuli
informaciis miwodebas;
• dialogisa da sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis ganviTarebas.
Jurnalistebs CautardebaT regularuli treningebi
kavkasiis sxvadasxva qveyanasa da regionSi, romlebic
koncentrirebuli iqneba konfliqtis daregulirebisa
da erovnuli umciresobebis sakiTxebze.
saqarTveloSo sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis kidev erTi adreuli gamoxatuleba
gaxlavT `somxeTis Siraqis regionsa da samcxe-
javaxeTis regionebs Soris sazRvrispira
154
TanamSromlobis~ programa, romelic gaeros
ganviTarebis programis mier iyo inicirebuli 2005
wels. am proeqtis mTavari mizani gaxldaT regionebSi
mosaxleobis socialur-ekonomikuri mdgomareobis
gaumjobeseba sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis xelSewyobis, kerZod ki, vaWrobisa da
ekonomikis sferoebSi. proeqtis farglebSi Catarda
kvleva saqarTvelosa da somxeTs Soris ekonomikuri
urTierTobebis Sesaxeb. kvleva Catarda qarTveli,
somexi da saerTaSoriso eqspertebis monawileobiT.
kvlevis Sedegad daido rekomendaciebi
TanamSromlobis SesaZleblobebis Sesaxeb.
saboloo kvleva fokusirebuli iyo ufro vaWrobaze
da ara sazRvrispira regionebis TanamSromlobaze,
radgan, avtorebis azriT, kvleva, ZiriTadad, qarTul
mxares Seexeboda. Sesabamisad, radgan ar iyo
informacia sazRvris orive mxridan, azri ar hqonda
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis Sesaxeb
msjelobas am dokumentSi. kvlevis Sedegad dadginda,
rom Zalze mcire ram keTdeboda sazRvrispira
regionebs Soris vaWrobis ganviTarebis mizniT da
rekomendebuli iyo ufro detaluri analizis
Catareba.
igive proeqtma winandadeba wamoayena, gakeTebuliyo
saWiroebebis Sefaseba SesaZlo sazRvrispira
TanamSromlobis Sesaxeb saqarTvelosa da TurqeTs
Soris. es gakeTda im argumentidan gamomdinare, rom
TurqeTi saqarTvelos erT-erTi mTavari savaWro
partnioria da, Sesabamisad, aseTi saqmianobis
155
gaZliereba xels Seuwyobs savaWro urTierTobebis
ganmtkicebas. Sedegad moxdeba ekonomikuri
ganviTarebis gaZliereba da daCqareba sazRvris orive
mxares. aRniSnuli winadadeba ar iqna realizebuli
da, saboloo jamSi, arc aseTi kvleva Catarebula.
mogvianebiT saqarTveloSi kvlav daiwyo saubari
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis Sesaxeb. Ees
moxda evropis samezoblo da partnioruli
instrumentis programis gamocxadebis Semdeg, romelic
gulisxmobs wevr qveynebs Soris TanamSromlobis
gaZlierebas. misi erT-erTi prioriteti swored
sazRvrispira regionebis TanamSromloba gaxlavT.
evropis samezoblo da partnioruli instrumentis
programis farglebSi 15 programaze meti
ganxorcielda.
saqarTvelo gaxda Savi zRvis erToblivi programis
nawili. Ees aris zRvis auzis programebidan erT-erTi,
romlebic SemuSavda 2007-2013 wlebisaTvis evropis
samezoblo da partnioruli instrumentis programis
farglebSi. Savi zRvis baseinis programebSi,
saqarTvelos garda, monawileobs cxra qveyana:
somxeTi, azerbaijani, bulgareTi, moldaveTi, ruseTi,
TurqeTi, ukraina, rumineTi da saberZneTi.
sazRvrispira regionebis TanamSromlobis
saqmianobebidan bolo xanebSi aRsaniSnavia
saqarTveloSi regionul ganviTarebasTan dakavSirebiT
Camoyalibebuli samuSao jgufi, romelic gaxlavT
evrokomisiis, poloneTis, germaniisa da saqarTvelos
156
mTavrobis iniciativa. jgufi Seiqmna 2008 wlis 18
dekembrs da Sedgeba mravali monawilisagan
regionuli da adgilobrivi warmomadgenlebis,
saministroebis, adgilobrivi da saerTaSoriso
arasamTavrobo organizaciebisa da safinanso
institutebis CaTvliT. jgufis Tavmjdomare gaxlavT
regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis
ministri.
aRniSnuli jgufis mizania regionuli ganviTarebis
strategiis proeqtis SemuSaveba, procesSi monawile
mxareebs Soris konsensusis miRweva da
rekomendaciebis miwodeba saqarTvelos
xelisuflebisaTvis, romelTa ganxorcielebac
gaaZlierebs saqarTvelos regionebis
konkurentunarianobas da Seamcirebs maT Soris
arsebul gansxvavebebs.
samuSao jgufis farglebSi Seiqmna Svidi qvejgufi,
romlebic muSaoben regionul ganviTarebasTan
dakavSirebul sxvadasxva sakiTxze. 2009 wlis ivnisSi
samuSao jgufma daasrula muSaoba analitikur
angariSze. amJamad mimdinareobs muSaoba strategiis
proeqtis momzadebisaTvis, romelsac mohyveba
samoqmedo gegma da konkretuli proeqtebi.
analitikuri angariSi pirveli yovlismomcveli
dokumentia saqarTveloSi sazRvrispira regionebis
TanamSromlobis SesaZleblobebis Sesaxeb. daskvnebi
efuZneba adgilobrivi xelisuflebis, sazogadoebrivi
157
organizaciebisa da saerTaSoriso arasamTavrobo
organizaciebis mier mowodebul informacias.
daskvnaSi naTqvamia, rom saqarTvelos regionebis
umetesobas damyarebuli aqvT garkveuli saxis
TanamSromloba ucxo qveynebis regionebTan. Tumca,
aseTi TanamSromloba ufro saerTaSoriso da ara
sazRvrispira formas atarebs. miuxedavad amisa, aseTi
TanamSromlobac friad sasargebloa sazRvrispira
regionebis TanamSromlobis ganviTarebis
TvalsazrisiT, radgan man ukve Seqmna garkveuli
safuZveli.
angariSis mixedviT, aseTi TanamSromlobebi
gamoxatulia qalaqebisa da municipalitetebis
damegobreba/daZmobilebis formiT. magaliTad, Tbilisi
da saqarTvelos cxra regionis didi qalaqebi
daZmobilebulni arian ucxo qveynis qalaqebTan da
xelmowerili aqvT TanamSromlobis memorandumi. xuTi
regioni gaxlavT evropis regionebis asambleis wevri
(aWara, guria, imereTi, kaxeTi da Sida qarTli).
angariSi aseve exeba TanamSromlobis formebsa da
sferoebs, rogorebicaa informaciis gacvla.
erToblivi proeqtebis ganxorcieleba an ar xdeba, an
_ Zalze mcire doziT. informaciis gacvla
mimdinareobs ganaTlebisa da kulturis sferoebSi.
aseTebia: moswavleebisa da studentebis gacvliTi
proeqtebi, sajaro mosamsaxureebis treningebi.
158
aRniSvnis Rirsia zogi saerTaSoriso proeqti,
romlebic ganxorcielda saqarTvelos monawileobiT.
Tumca, maTac ufro regionuli da ara sazRvrispira
TanamSromlobis saxe aqvT. aseTebia:
• Savi zRvis evroregioni, 2006 weli, inicirebuli
evrokomisiis mier. mizani: regionuli
TanamSromlobis gaZliereba bunebrivi
resursebis dacvisa da socialuri harmoniis
miRwevis mizniT. oficialurad daarsda 2008
wlis 26 seqtembers. es proeqti Riaa ukrainis,
ruseTis, Azerbaijanis, TurqeTis, albaneTis,
saberZneTisa da serbeTisaTvis. saqarTvelos
mxridan evroregionSi gaerTianda aWaris
avtonomiuri respublika.
• Savi zRvis ekonomikuri TanamSromlobis
organizacia, 1992 weli. monawileoben: albaneTi,
saberZneTi, moldaveTi, rumineTi, saqarTvelo,
somxeTi, azerbaijani, ruseTi, serbeTi,
bulgareTi, TurqeTi da ukraina. TanamSromlobis
sferoebi: vaWroba, ekonomikuri ganviTareba,
transporti, energetika, danaSaulis aRkveTa,
turizmi, mcire da saSualo sawarmoebis
ganviTareba, komunikaciebi, garemos dacva,
mecniereba da teqnologia da ganaTleba. mudmivi
samdivno mdebareobs stambulSi.
• Savi zRvis qveynebSi vaWrobisa da investiciebis
xelSewyobis programa, 2007 weli. es aris
saberZneTis, TurqeTis, gaeros ganviTarebis
159
programisa da Savi zRvis ekonomikuri
TanamSromlobis organizaciis erToblivi
proeqti. menejmenti wamroebs aTenidan da
stambulidan. mizani: regionebs SigniT da maT
Soris vaWrobis xelSewyoba da investiciebis
mozidva sainvesticio sferoebisa da savaWro
potencialis gamokvlevis gziT. aseve, qselis
Seqmna, globaluri konvenciis SemuSaveba
regionebSi, evrokavSirisa da msoflio savaWro
organizaciis kanonmdeblobis gacnoba.
• Savi zRvis forumi dialogisa da partniorobis
xelSewyobis mizniT, 2006 wlis ivnisi, buqaresti.
deklaracias xeli moaweres somxeTis,
azerbaijanis, bulgareTis, saqarTvelos,
moldaveTis, TurqeTis, ukrainis, rumineTisa da
saberZneTis samTavrobo warmomadgenlebma.
deklaracia gansazRvravs TanamSromlobis
gaZlierebas Semdgom sferoebSi: saerTo miznebis
Camoyalibeba, kargi marTva, mimteveblobis
ganmtkiceba, mdgradi ganviTareba, garemos dacva
da samoqalaqo sazogadoebis Camoyalibeba-
ganviTarebis xelSewyoba. forumi miznad ar
isaxavs axali struqturis Seqmnas. Mmisi mizania
TanamSromlobis gaZliereba problemebis
mogvarebisa da Sedegze orientirebuli
TanamSromlobis gaZlierebiT.
• Savi zRvis dabinZurebisagan dacvis komisia,
makoordinirebeli meqanizmi _ orientirebulia,
160
ganaxorcielos Savi zRvis dabinZurebisagan
dacvis konvencia (1992) da Savi zRvis
strategiuli samoqmedo gegma (1996,
ganaxlebulia 2002-Si). masSi monawileoben
qveynebis TiTi-TiTo warmomadgeneli
(azerbaijanis, bulgareTis, saqarTvelos,
TurqeTis, ruseTis, ukrainisa da rumineTis).
• Savi zRvispira saxelmwifoebis
sazRvrebis/sanapiro dacvis TanamSromlobis
forumi. Seiqmna Savi zRvispira saxelmwifoebis
sazRvrebis/sanapiro dacvis saagentoebis mier
2000 wels (azerbaijani, bulgareTi, saqarTvelo,
TurqeTi, ruseTi, ukraina da rumineTi). mizani:
stabilurobis, usafrTxoebisa da daculobis
xelSewyoba Savi zRvis regionSi da amisken
mimarTuli TanamSromlobis gaZliereba da
koordinacia terorizmis, aralegaluri
migraciis, narkotikebis, sawvavis, iaraRisa da
radioaqtiuli nivTierebebis kontrabandis
aRkveTis mizniT.
161
Nnawili VIII. sasargeblo bmulebi
evrokavSiri
EU general site
http://europa.eu/index_en.htm
EU Inforegio regional policy
http://ec.europa.eu/regional_policy/index_en.htm
EU Inforegio regional policy - INTERREG III
http://europa.eu.int/comm/regional_policy/INTERREG3
Centre for Cross Border Studies
www.crossborder.ie
EU Enlargement site
http://www.europa.eu.int/comm/enlargement
European Union in the world – EuropAid Co-operation Office
http://europa.eu.int/comm/europeaid/index_fr.htm
SCADPlus - EURES: the European Employment and Job Mobility
Network
http://europa.eu/legislation_summaries/employment_and_social_policy/community_employment_policies/c10527_en.htm
162
SCADPlus – Free movement of workers
http://europa.eu/legislation_summaries/internal_market/living_and_working_in_the_internal_market/free_movement_of_workers/index_en.htm
European neighborhood policy
http://ec.europa.eu/world/enp/index_en.htm
Cross-Border Cooperation within the European Neighbourhood and Partnership Instrument (ENPI)
http://ec.europa.eu/europeaid/where/neighbourhood/regional-cooperation/enpi-cross-border/index_en.htm
European cross-border cooperation groupings (EGCC)
http://europa.eu/legislation_summaries/agriculture/general_framework/g24235_en.htm
European Territorial Co-operation
http://ec.europa.eu/regional_policy/cooperation/index_en.htm
Regional co-operation
http://ec.europa.eu/europeaid/where/neighbourhood/regional-cooperation/index_en.htm
Interact
http://www.interact-eu.net/
Interact ENPI CBC section
163
http://www.interact-eu.net/enpi_news/189
EU Committee of the Regions (CoR)
http://www.cor.europa.eu/pages/HomeTemplate.aspx
Cross-border cooperation within the framework of the TACIS program
http://europa.eu/legislation_summaries/external_relations/relations_with_third_countries/eastern_europe_and_central_asia/r17004_en.htm
EU-Russia Cooperation Programme (Tacis/ENPI)
http://www.delrus.ec.europa.eu/en/p_522.htm
The web page of the European Commission (EC) Delegation to Georgia
http://www.delgeo.ec.europa.eu/ge/index.html
INTERREG III
http://ec.europa.eu/regional_policy/INTERREG3/
saqarTvelo
Municipal Development Fund
http://www.mdf.org.ge/georgian/
Ministry of Regional Development and Infrastructure of Georgia
www.mrdi.gov.ge
164
State Minister of Georgia on European and Euro-Atlantic Integration
http://eu-integration.gov.ge
evrosabWo
CoE General Site
http://www.coe.int/
Council of Europe – the Congress of Local and Regional Authorities
http://www.coe.int/t/congress/default_en.asp
Council of Europe - Democracy and Political Affairs - Local and Regional Democracy –Department of Local and Regional Democracy and Good Governance
http://www.coe.int/T/E/Legal_Affairs/Local_and_regional_Democracy/
Council of Europe Euro regions
http://www.coe.int/t/congress/specific-programmes/Euroregion/default_en.asp
165
TanamSromlobis magaliTebi
Black sea euroregion
http://www.bser.eu/index.php?lg=2
Change on Borders
http://www.change-on-borders.net/index.php
INTERREG II Programs
http://ec.europa.eu/regional_policy/INTERREG3/inte2/summary_en.ht
m
INTERREG III Programs
http://ec.europa.eu/regional_policy/INTERREG3/abc/progweb_en.htm
organizaciebi
Council of European Municipalities and Regions
http://www.ccre.org/
Mission Op rationnelle Transfrontali re
http://www.espaces-transfrontaliers.org/en/
Association of European Border Regions (AEBR)
http://www.aebr.net/
Assembly of European Regions
166
http://www.aer.eu/
Conference of Peripheral Maritime Regions of Europe (CRPM)
http://www.crpm.org/
IRE Network - Innovating Regions in Europe
http://www.innovating-regions.org/
Organization for the Black Sea Economic Cooperation (BSEC)
http://www.bsec-organization.org/Pages/homepage.aspx
programebi/iniciativebi
Black Sea Euroregion
http://www.bser.eu/index.php?lg=2&s=1
Black Sea Basin Joint Operational Programme
http://blacksea-cbc.net/
Black Sea Trade and Investment Promotion Programme (BSTIP)
http://www.undpforblacksea.org/
Black Sea Forum for Dialogue and Partnership
http://www.blackseaforum.org/
The Commission on the Protection of the Black Sea against Pollution
167
http://www.blacksea-commission.org/main.asp
Black Sea Littoral States Border/Coast Guard Cooperation Forum
http://bscf-bcg.org/anlasma_metni/ingilizce.aspx
Black Sea Trust for Regional Cooperation
http://www.gmfus.org/blacksea/
Armenia-Turkey Cross-border Dialogue and Cooperation
http://www.epfound.am/index.php?article_id=37&clang=0
Eurasia Partnership Foundation Georgia
http://www.epfound.ge/