1SGO Grahovo 2014 aktivna 16102014Ugroženost šuma od bolesti, ... 2.2.1.3. Očuvanje biodiverziteta i ostalih ekoloških i socijaln ih funkcija šume ..... 212 2.2.1.4. Industrijski

NARUČILAC:

ŠGD “Hercegbosanske šume” d.o.o. Kupres

Šumarija Bosansko Grahovo

ŠUMSKOGOSPODARSKA OSNOVA

ZA ŠUMSKOGOSPODARSKO PODRUČJE

ŠUMARIJE „BOSANSKO GRAHOVO“ (važnost : od 01.01.2015. do 31.12.2024. godine)

URADIO:

Banja Luka, veljača 2015. god.

NAZIV PROJEKTA: ŠUMSKOGOSPODARSKA OSNOVA ZA ŠUMSKOGOSPODARSKO PODRUĻJEŠUMARIJE „BOSANSKO GRAHOVO“

VAŽNOST: 01.01.2015. – 31.12.2024. GODINE

OBRAņIVAĻ: ,,ŠUMA PLAN’’ d.o.o. BANJA LUKA

BROJ UGOVORA: 01/1-413-5/2013 od 26.kolovoza 2013. godine

ODGOVORNI PROJEKTANTI: 1. Duško Topiĺ, dipl.inž.šum. 2. Dubravka Kršiĺ, dipl.inž.šum. 3. Dane Tepiĺ, dipl.inž.šum. 4. Vitomir Kuzmanoviĺ, dipl.inž.šum.

Direktor: ____________________

Duško Topiĺ, dipl.inž.šum.

3

SADRŽAJ I UVOD ....................................................................................................................................................... 6 1. RAZLOZI ZA IZRADU ŠUMSKOGOSPODARSKE OSNOVE .................................................... 7 2.OSNOVNE KARAKTERISTIKE ŠGO "BOSANSKO-GRAHOVSKO" ....................................... 7 2.1. Historijat područja .............................................................................................................................. 7 2.2. Geografski položaj područja .............................................................................................................. 8 2.3. Opis granica područja ......................................................................................................................... 9 2.4. Imovinsko-pravno stanje područja ................................................................................................... 9 2.5. Orografske karakteristike područja ................................................................................................. 9 2.6. Hidrografske karakteristike područja ............................................................................................ 10 2.7. Klimatske karakteristike područja ................................................................................................. 10 2.8. Geomorfološke karakteristike ŠGP»Bosansko-Grahovskog» ..................................................... 11 2.9. Geološka podloga područja .............................................................................................................. 11 2.10. Pedološke karakteristike područja ................................................................................................ 11 2.11. Vegetacijske karakteristike područja ........................................................................................... 12 2.12. Miniranost područja ....................................................................................................................... 13 2.13. Ugroženost šuma od bolesti, štetočina, štetnih agenasa i požara ............................................... 13 2.14. Privredne karakteristike područja ................................................................................................ 14 3. POSEBNA OGRANIČENJA U GOSPODARENJU ŠUMAMA .................................................... 15 4. OSNOVNE KARAKTERISTIKE METODIKE RADA .................................................................. 22 4.1. Pripremni ( preliminarni ) radovi ................................................................................................... 22 4.1.1.Kartografija ...................................................................................................................................... 22 4.1.2.Metodika prikupljanja taksacijskih podataka ............................................................................. 22 4.1.3.Formiranje gazdinskih klasa .......................................................................................................... 23 4.2.Terenski radovi ................................................................................................................................... 23 4.2.1.Obilježavanje granica trajnih prostorno-uređajnih jedinica ..................................................... 23 4.2.2.Izdvajanje i obilježavanje prostornih uređajnih granica sastojina – odsjeka ......................... 24 4.2.3.Iskolčavanje centara elementarnih primjernih površina (krugova) ......................................... 24 4.2.4.Taksacijska snimanja na elementarnim primjernim površinama. ........................................... 24 4.3.Završni kancelarijski radovi ............................................................................................................. 25 4.3.1. Izrada karata .................................................................................................................................. 25 4.3.2. Mjerenje površina ......................................................................................................................... 25 4.3.3. Bonitiranje sastojina ..................................................................................................................... 25 4.3.4. Priprema i obrada taksacijskih podataka .................................................................................. 26 4.4.Izrada ŠGO .......................................................................................................................................... 26 4.4.1. Organizacija prikupljanja taksacijskih podataka na terenu .................................................. 26 4.4.2. Organizacija ostalih radova na izradi ŠGO ................................................................................ 27 4.4.3. Obračun drvnih masa i zapreminskog prirasta .......................................................................... 28 4.4.4. Kodeks šifara za ŠGP ”Bosansko-Grahovsko” ........................................................................... 29 4.5. Literatura i zakonski propisi korišteni pri izradi ŠGO ............................................................... 31 I I STANJE ŠUMA I ŠUMSKIH ZEMLJIŠTA U DOBA UREĐIVANJA ..................................... 32 1. KODIRANJE GAZDINSKIH KLASA .............................................................................................. 32 1.1. PREGLED POVRŠINA PO GAZDINSKIM KLASAMA I KATEGORIJAMA ................... 36 2. DRVNA ZALIHA, ZAPREMINSKI PRIRAST I OSTALI OSNOVNI TAKSACIJSKI ELEMENTI ............................................................................................................................................... 40 2.1.TAKSACIJSKI ELEMENTI PO KLASIFIKACIJSKIM JEDINICAMA ............................. 40 2.1.1. OSNOVNI TAKSACIJSKI ELEMENTI PO GAZDINSKIM KLASAMA ........................... 40 2.1.2. DRVNA ZALIHA, ZAPREMINSKI PRIRAST I OSTALI OSNOVNI TAKSACIJSKI ..... 94 2.2. DRVNA ZALIHA, ZAPREMINSKI PRIRAST I OSTALI OSNOVNI TAKSACIJSKI ELEMENTI PO UREĐAJNIM JEDINICAMA ................................................................................. 113 2.2.1. DRVNA ZALIHA , ZAPREMINSKI PRIRAST I OSTALI OSNOVNI TAKSACIJSKI ELEMENTI ZA ŠUMSKO GOSPODARSKO PODRUČJE ........................................................... 114 2.2.1.1.VISOKE ŠUME SA PRIRODNOM OBNOVOM (1000) ..................................................... 114 2.2.1.2. ŠUMSKI ZASADI (KULTURE) (3000) ............................................................................... 117 2.2.1.3.IZDANAČKE ŠUME (4000) .................................................................................................. 120 2.2.1.4.ŠIBLJACI I GOLETI UNUTAR POJASA ŠUMA (5000) .................................................. 121 2.2.1.5.NEPRODUKTIVNE POVRŠINE U ŠUMARSKOM POGLEDU (6000) .......................... 121 2.2.1.6. UZURPACIJE (7000) .......................................................................................................... 122

4

2.2.2. DRVNA ZALIHA , ZAPREMINSKI PRIRAST I OSTALI OSNOVNI TAKSACIJSKI ELEMENTI PO GOSPODARSKIM JEDINICAMA ........................................................................ 123 2.2.2.1. GOSPODARSKA JEDINICA 01 "UILICA" .................................................................. 123 2.2.2.2. GOSPODARSKA JEDINICA 02 "JADOVNIK - GRAHOVO" .................................. 131 2.2.2.3. GOSPODARSKA JEDINICA 03 "JADOVNIK - DRVAR" ......................................... 138 2.2.2.4. GOSPODARSKA JEDINICA 04 "MEĐUGORJE - NUGLAŠICA" ........................... 145 2.2.2.5. GOSPODARSKA JEDINICA 05 "GNJAT - RISOVAC" ............................................. 149 2.2.3. PREGLED DRVNE ZALIHE I ZAPREMINSKOG PRIRASTA NA MINIRANIM POVRŠINAMA ....................................................................................................................................... 157 3. POUZDANOST UTVRĐENIH TAKSACIJSKIH ELEMENATA ............................................. 160 4. STANJE KOMUNIKACIJA I OTVORENOSTI ........................................................................... 161 III ANALIZA I OCJENA DOSADAŠNJEG GOSPODARENJA ŠUMAMA ................................ 163 1.UPOREDNI PRIKAZ STANJA ŠUMA PREMA PRETHODNOJ I NOVOJ ŠGO .................. 163 1.1. UPOREDNI PRIKAZ POVRŠINA PO KATEGORIJAMA ŠUMA I ZA ŠGP ..................... 164 1.2. UPOREDNI PRIKAZ STANJA I KVALITETA DRVNIH ZALIHA PO VRSTAMA DRVEĆA I DEBLJINSKOJ STRUKTURI PO KATEGORIJAMA ŠUMA .................................. 166 1.2.1.UPOREDNI PRIKAZ DRVNIH ZALIHA ................................................................................. 166 1.2.2. UPOREDNI PRIKAZ KVALITETA DRVNIH ZALIHA .................................................... 171 1.3. UPOREDNI PRIKAZ ZAPREMINSKOG PRIRASTA ...................................................... 172 1.4. UPOREDNI PRIKAZ STEPENA OTVORENOSTI ŠUMA ............................................... 176 1.5. UPOREDBA ZDRAVSTVENOG STANJA ŠUMA ................................................................... 177 2. ANALIZA I OCJENA IZVRŠENJA PLANOVA GOSPODARENJA ZA PROTEKLI UREĐAJNI PERIOD ............................................................................................................................ 179 2.1.IZVRŠENJE PLANA SJEČA ......................................................................................................... 179 2.1.1. PREGLED IZVRŠENJA PLANIRANE PROIZVODNJE DRVNIH SORTIMENATA .... 181 2.2. IZVRŠENJE PLANOVA ŠUMSKO-UZGOJNIH RADOVA ............................................... 183 2.2.1.IZVRŠENJE AKTIVNOSTI PROVOĐENJA MJERA NA ZAŠTITI ŠUMA ..................... 184 2.3. IZVRŠENJE OBAVEZE RADOVA PROŠIRENE REPRODUKCIJE .................................. 184 2.4. IZVRŠENJE MJERA NA ODRŽAVANJU I POBOLJŠANJU BIODIVERZITETA ....... 184 2.5.IZVRŠENJE PLANOVA INVESTICIJSKIH ULAGANJA ....................................................... 184 2.6. IZVRŠENJE PLANA KORIŠTENJA SEKUNDARNIH ŠUMSKIH PROIZVODA ............. 185 3. OCJENA GOSPODARENJA U PROTEKLOM UREĐAJNOM PERIODU ....................... 186 IV PLANOVI GOSPODARENJA ŠUMAMA ZA NAREDNI UREĐAJNI PERIOD ................. 187 1. CILJEVI GOSPODARENJA ŠUMAMA ŠGP-a .......................................................................... 188 1.1.Opći ciljevi gospodarenja ................................................................................................................ 188 1.2.Tehnički ciljevi gospodarenja ......................................................................................................... 188 1.2.1. Izbor vrsta drveća..................................................................................................................... 189 1.2.2. Izbor sistema gospodarenja šumama ....................................................................................... 190 1.2.3. Utvrđivanje optimalne /normalne/ veličine i strukture drvne zalihe .................................... 191 1.2.4. Tehnički ciljevi gazdinskih klasa ................................................................................................ 192 1.2.4.1. GAZDINSKE KLASE VISOKIH ŠUMA SA PRIRODNOM OBNOVOM ..................... 192 1.2.4.2. GAZDINSKE KLASE ŠUMSKIH ZASADA ( KULTURA) .............................................. 201 1.2.4.3. GAZDINSKE KLASE IZDANAČKIH ŠUMA ...................................................................... 203 1.2.4.4. ŠIBLJACI I GOLETI PODESNI ZA POŠUMLJAVANJE................................................ 204 1.2.4.5. NEPRODUKTIVNE POVRŠINE U ŠUMARSKOM POGLEDU ...................................... 205 1.2.4.6. OSTALE GAZDINSKE KLASE IZVAN FUNKCIJE PROIZVODNJE DRVNE MASE (POSEBNA NAMJENA) ........................................................................................................................ 205 1.2.4.7. PRETHODNA ZAŠTITA NA OBJEKTIMA PREDVIĐENIM ZA ZAŠTITU ................ 205 2. PLAN SJEČA ZA Š.G.P “BOSANSKO-GRAHOVSKO” .......................................................... 206 2.1. UREĐAJNI PERIOD I TURNUS .................................................................................................. 206 2.2. OSNOVNI KRITERIJUMI ZA ODREĐIVANJE OBIMA SJEČA ......................................... 206 2.2.1. Kriterjiumi za utvrđivanje plana sječa u visokim šumama sa prirodnom obnovom ........ 207 2.2.1.1. Utvrđivanje etata za šumskogospodarsko područje kao cjelinu .......................................... 210 2.2.1.2. Utvrđivanje etata za gazdinske klase ...................................................................................... 210 2.2.1.3. Očuvanje biodiverziteta i ostalih ekoloških i socijalnih funkcija šume .............................. 212 2.2.1.4. Industrijski kapaciteti za snabdijevanje drvetom na ŠGP-u ............................................... 212 2.2.1.5. Realnost planiranog obima sječa u odnosu na ekonomsku opravdanost ŠGO ................. 212 2.2.1.6. Određivanje etata primjenom formula ................................................................................... 213 2.2.2. Kriteriji za utvrđivanje plana sječa u šumskim zasadima (kulturama) .............................. 213 2.2.3. Kriteriji za određivanje plana sječa u izdanačkim šumama ............................................... 213 2.3. PLAN SJEČA .................................................................................................................................. 214 2.3.1. PREGLED PLANA SJEČA PO GAZDINSKIM KLASAMA I KATEGOR.ŠUMA .......... 214

5

2.3.1.1. Pregled plana sječa po gazdinskim klasama ......................................................................... 214 2.3.1.2. Pregled plana sječa po kategorijama šuma ........................................................................... 219 2.3.2. OBIM SJEČA (ETAT) PO GAZDINSKIM KLASAMA ZA ŠGP “BOSANSKO-GRAHOVSKO” ...................................................................................................................................... 220 2.3.3.OBIM SJEČA (ETAT) PO UŽIM KATEGORIJAMA ZA ŠGP “ BOSANSKO-GRAHOVSKO” ...................................................................................................................................... 227 2.3.4.OBIM SJEČA (ETAT) PO ŠIRIM KATEGORIJAMA ZA ŠGP " BOSANSKO-GRAHOVSKO” ...................................................................................................................................... 230 2.3.5.OBIM SJEČA (ETAT) PO ŠIRIM KATEGORIJAMA ZA GOSP. JEDINICE................... 232 2.4. ANALIZA PLANA SJEČA ZA VISOKE ŠUME SA PRIRODNOM OBNOVOM ................ 235 2.5. REALIZACIJA PLANA SJEČA .................................................................................................. 237 2.6. STRUKTURA PROIZVODNJE ŠUMSKIH DRVNIH SORTIMENATA ............................ 239 2.6.1. PROIZVODNJA DRVNIH SORTIMENATA ZA ŠGP PO KATEGORIJAMA ŠUMA ... 239 2.6.2. PROIZVODNJA DRVNIH SORTIMENATA PO GOSPODARSKIM JEDINICAMA .... 241 3. PLAN ISKORIŠTAVANJA ŠUMA ................................................................................................. 251 3.1. PRIKAZ GLAVNIH KARAKTERISTIKA TEHNOLOGIJA RADA ................................ 251 3.1.1. Sječa i izrada ................................................................................................................................. 252 3.1.2. Transport drveta .................................................................................................................. 252 3.1.3. Utovar ........................................................................................................................................... 253 3.1.4. Mjere zaštite okoliša kod primjene tehnološkog procesa ....................................................... 253 3.2. PLAN SREDSTAVA RADA POTREBNIH ZA REALIZACIJU PROIZVODNJE............. 253 3.3. PLAN KORIŠTENJA SEKUNDARNIH ŠUMSKIH PROIZVODA ..................................... 254 4. PLAN ŠUMSKOUZGOJNIH RADOVA ...................................................................................... 257 5. PLAN ZAŠTITE ŠUMA ................................................................................................................ 276 5.1. OPĆE MJERE ZAŠTITE ŠUMA “BOSANSKO-GRAHOVSKOG” Š.G.P-a ........................ 276 5.1.1. ZAŠTITA ŠUMA OD ŠTETNIH INSEKATA I DRUGIH ŽIVOTINJSKIH VRSTA .... 276 5.1.2. ZAŠTITA ŠUMA OD UZROČNIKA BOLESTI.................................................................... 277 5.1.3. ZAŠTITA ŠUMA OD POŽARA .............................................................................................. 278 5.1.4. ZAŠTITA ŠUMA OD ŠTETNIH ABIOTSKIH FAKTORA ............................................ 282 5.1.5. ZAŠTITA ŠUMA OD ŠTETNOG DJELOVANJA ČOVJEKA ( ANTROPOGENI FAKTOR ) ............................................................................................................................................... 283 5.2. POSEBNE MJERE ZAŠTITE ŠUMA ...................................................................................... 283 5.2.1. VISOKE ŠUME BUKVE ............................................................................................................ 284 5.2.2. MJEŠOVITE ŠUME JELE, SMRČE I BUKVE .................................................................... 284 5.2.3. VISOKE ŠUME BOROVA ......................................................................................................... 285 5.2.4. ŠUMSKI ZASADI (KULTURE ) ČETINARA ..................................................................... 285 5.2.5. IZDANAČKE ŠUME LIŠĆARA .............................................................................................. 286 5.3. UVJETI ZA PROVOĐENJE ZAŠTITE ŠUMA ..................................................................... 286 5.4. MJERE ZA ODRŽAVANJE I POBOLJŠANJE BIODIVERZITETA I ........................... 287 OSTALIH EKOLOŠKIH I SOCIJALNIH FUNKCIJA ŠUMA ...................................................... 287 5.4.1. Certificiranje šuma ....................................................................................................................... 289 6. PLAN INVESTICIJA ........................................................................................................................ 290 6.1. PLAN IZGRADNJE I REKONSTRUKCIJE ŠUMSKIH KAMIONSKIH PUTEVA ...... 290 6.1.1 PLANIRANA GRADNJA I REKONSTRUKCIJA PUTEVA ............................................... 291 6.1.2. SEKUNDARNE KOMUNIKACIJE – TRAKTORSKI PUTEVI ......................................... 292 6.1.3. STANJE KOMUNIKACIJA I OTVORENOSTI ŠGP-a I G.J. NA KRAJU PROD.PERIODA 31.12.2024. GOD. .................................................................................................... 293 6.2. PLAN IZGRADNJE OSTALIH OBJEKATA .......................................................................... 294 6.3. PLAN NABAVKE OPREME I MEHANIZACIJE .................................................................. 294 6.4. INVESTICIJSKA ULAGANJA U BIOLOŠKU REPRODUKCIJU ŠUMA ........................... 294 6.4.1. BIOLOŠKA OBNOVA ŠUMA .................................................................................................. 294 6.4.1.1. INVESTIRANJE U TEHNIČKO OPREMANJE ............................................................ 295 V EKONOMSKO - FINANSIJSKA ANALIZA ................................................................................ 296 1.UVOD .................................................................................................................................................... 296 2. FORMIRANJE UKUPNOG PRIHODA ....................................................................................... 296 3. TROŠKOVI POSLOVANJA (RASHODI) .................................................................................... 298 4. INVESTICIJSKA ULAGANJA....................................................................................................... 299 5. FINANSIRANJE ............................................................................................................................... 299 6. BILANSA POSLOVANJA ............................................................................................................... 299

6

I UVOD

Općina Bosansko Grahovo locirana je u jugozapadnom dijelu BiH i obuhvata površinu od 780km2, a nalazi se u sastavu Kantona 10 Livno, Federacija BiH. Graniči sa opštinama Drvar, Glamoč, Livno i Kulen Vakuf u Federaciji BiH i opštinama Srb, Knin i Kijevo u Republici Hrvatskoj, a od obale Jadranskog mora udaljena je 80 km (Šibenik). Geografska širina i dužina je 44° 11' 00'' N i 16° 22' 00'' E. Područje općine je naseljeno sa 33 naseljena mjesta. Magistralnim putevima povezana je sa Kninom u Republici Hrvatskoj a zatim Livnom i Drvarom u Federaciji BiH.

Stalno promjenljivi ekonomski, socijalni i ekološki uvjeti modernog svijeta nameću shvatanje da šuma nije samo prostor za proizvodnju drveta već je zbog svojih izuzetno značajnih osobina primarna ljudska potreba.

Kao neobična tvorevina prirode i značajan objekat društvene aktivnosti ona je zbog svojih ekoloških, socijalnih i proizvodnih funkcija dobro od općeg interesa.

U širokoj lepezi gospodarenja prirodnim resursima, šuma kao obnovljiv resurs i značajan dio prirodnih bogatstava, postavlja pred gospodarenje izuzetno zahtjevne zadatke, ciljeve i poslove.

Nezahvalno bi bilo posmatrati planiranje u gospodarenju šumskim resursima jednostrano već obavezno kroz prizmu svih ostalih aktivnosti vezanih za prirodu i gospodarenje njenim potencijalima.

S obzirom, da iz dana u dan raste svjesni interes modernog čovjeka o prirodi, s čime se progresivno mjenjaju odnosi prema okolini u kojoj živi, planiranje gospodarenja šumama postaje sve dinamičnije, zahtjevnije, odgovornije i podložnije kritici šire zajednice.

Stoga gospodarenje šumama nije, ne može i ne smije biti samo uski problem šumarstva kao oblasti u kojoj se odvija, naprotiv ono je širi društveni zadatak koji kao takav treba biti definiran, razrađen i savladan.

Prema međunarodnoj definiciji usvojenoj u Helsinkiju 1993, „Održivo gospodarenje podrazumjeva upravljanje i korišćenje šuma i šumskog zemljišta na takav način i u takvom stepenu, da se očuva biodiverzitet, a produktivnost, obnavljanje, vitalnost i potencijal šuma da budu na nivou kojim bi se zadovoljile odgovarajuće ekološke, ekonomske i socijalne potrebe i današnje i budućih generacija kako na lokalnom tako i na nacionalnom nivou, a da se pri tom ne ugroze i oštete neki drugi ekosustavi“ (MCPFE, Helsinki, 1993). Ta definicija postavlja visoke zahtjeve u svim segmentima gospodarenja šumama, a naročito u dijelu planiranja.

Šumskogospodarska osnova kao zakonski instrument tog principa, ne može riješiti sve probleme u gospodarenju šumama. Ona prostornim uređenjem šuma, klasifikacijom, planovima i utvrđenim ciljevima gospodarenja, predviđenim metodama rada kreira pravce kretanja izgradnje šumskogospodarskog područja.

Šumskogospodarskom osnovom ne mogu se rješavati problemi na regionalnom nivou, jer se isti moraju rješavati dugoročnim programima razvoja šumarstva (i drvne industrije) i unapređenjima gospodarenja šumama.

Neophodno je na osnovu planova šumskogospodarske osnove pristupiti izradi izvedbenih projekata za konkretne objekte-odsjeke i odjeljenja.

7

1. RAZLOZI ZA IZRADU ŠUMSKOGOSPODARSKE OSNOVE

Prema odredbama člana 9. Zakona o šumama Hercegbosanske županije ("Narodne Novine HBŽ br. 4/14 od 31. ožujka 2014. godine) i člana 1. stav 1. Pravilnika o elementima za izradu šumskogospodarskih osnova ("Sl. novine Federacije BiH", br. 60/02, 29/03, 37/04), period važenja šumskogospodarske osnove je deset godina, a izrada nove osnove mora biti završena prije isteka roka važenja postojeće.

Pri izradi ove Osnove koristila se Šumskogospodarska osnova za ŠGP Bosansko Grahovsko, koja je izrađena za razdoblje 01.01.2005.-31.12.2014. godine a izradilo ju je preduzeće ŠPD ,,Unsko-Sanske šume“ d.o.o. Bosanska Krupa.

Rok važenja postojeće šumskogospodarske osnove ističe 31.12.2014. godine. Pripremni radovi rađeni su u jesen 2013. godine, terenski radovi od listopada 2013. do rujna

2014.godine, dok su kancelarijski radovi obavljeni kolovoz – listopad 2014. godine. Ova Osnova vrijedi 10 godina (01.01.2015.-31.12.2024. godine).

2.OSNOVNE KARAKTERISTIKE ŠGO "BOSANSKO-GRAHOVSKO" 2.1. Historijat područja

ŠGP ,,Bosansko-Grahovsko“ formirano je na osnovu Odluke Izvršnog vijeća NR BiH 1961. godine (Sl. list NR BiH br. 28/61 i Sl. List NR BiH br. 31/61).

Formirano šumskogospodarsko područje činile su slijedeće gospodarske jedinice: Uilica, Jadovnik–Grahovo, Jadovnik-Drvar, Međugorje-Nuglašica i Gnjat-Risovac.

Nakon stupanja na snagu Zakona o Federalnim jedinicama (Sl.novine FBiH br.9 od 30. juna 1996. god.) kao i Zakona o konstituiranju novih općina FBiH i izmjeni područja i općina podijeljenih međuentitetskom i međukantonalnom granicom (Sl.novine FBiH br.6 od 9. marta 1998. godine) dio ŠGP,,Bosansko-Grahovskog“ pripojen je USK i dat na gospodarenje SPD ,,Unsko-sanske šume“. Pored toga i odjeli koji se nalaze na teritoriji općine Drvar pripojeni su ŠGP ,,Drvarskom“.

Na osnovu dobijenih podataka novog premjera ŠGP ,,Bosansko-Grahovsko“ obuhvata slijedeće gospodarske jedinice i odjele:

R.b. Gospodarska

jedinica Broj

odjela Odjeli

1 Uilica 91 20dio, 23dio, 24-84/1 ,84/2-88, 89dio, 94-109/1, 109/2, 110, 111dio, 112dio

2

Jadovnik-Grahovo

193 4-10, 11dio, 14dio, 18, 21-37/1, 37/2, 40, 41/1, 41/2, 42/1, 42/2, 42/3 - 55/1, 55/2-58/1, 58/2, 58/3, 59/1, 59/2, 59/3, 60, 61/1, 61/2, 61/3-70/1, 70/2-73/1, 73/2-87/1, 87/2, 88/1, 88/2-112/1, 112/2, 112/3, 113/1, 113/2, 113/3-118/1, 118/2-122/1, 122/2, 123/1, 123/2-149/1, 149/2-180

3 Jadovnik-Drvar

39 1-25/1, 25/2-27, 33, 34, 46-49, 52-54, 70, 71

4 Međugorje-Nuglašica

44 1-44

5

Gnjat-Risovac

137 1-13/1, 13/2-20/1, 20/2-40/1, 40/2-47/1, 47/2-52/1, 52/2-52/16, 53/1-53/6, 57/1, 57/2, 58, 59/1, 59/2-66/1, 66/2, 67, 68/1, 68/2-75/1, 75/2, 75/3, 76/1, 76/2-86/1, 86/2, 87, 88/1, 88/2-93/1, 93/2-102/1, 102/2

8

2.2. Geografski položaj područja

ŠGP ,,Bosansko –Grahovsko“ nalazi se u jugozapadnom dijelu Bosne i Hercegovine na

teritoriji Hercegbosanskog kantona (Kantona 10). Područje se prostire duž vijenca planine Dinare, koji na sjeverozapadu počinje Uilicom a

završava planinom Gnjat na jugoistoku te na dijelovima planine Šator i Jadovnik na sjeveroistoku. Između ovih planina smještena su dva kraška polja, Grahovsko polje nadmorske visine do

850 m, dužine 29 km a širine 4 km i Livanjsko polje nadmorske visine od 700 - 800 m sa površinom koja pripada općini od 10.000 ha i dužinom od 13 km sa širinom 8 km. Nadmorska visina u centru Bosanskog Grahova je 860 m.

- Organizacija

Šumskogospodarsko područje „Bosansko-Grahovsko“ podijeljeno je na pet gospodarskih jedinica: “Uilica“, “Jadovnik-Grahovo“, “Jadovnik -Drvar“, “Međugorje-Nuglašica” i “Gnjat-Risovac”.

Gospodarske jedinice su podijeljene u odjele i odsjeke. Revir je područje koje čini određen

broj odjela unutar gospodarske jedinice. - Pregled obrasle i neobrasle površine po gospodarskim jedinicama:

Kategorije šuma

Utvrđene površine po GJ u 2014. godini (ha)

Ukupno ŠGP (ha) 01 -

Uilica

02 – Jadovnik-Grahovo

03 – Jadovnik-

Drvar

04 –Međugorje-Nuglašica

05 - Gnjat-Risovac

1000 Visoke šume s prirodnom obnovom 2797.52 7531.02 2315.79 1038.76 7056.97 20740.06

3000 Šumske kulture 590.25 597.79 89.84 564.86 1842.74

4000 Izdanačke šume 2217.71 2866.83 57.76 1790.74 2148.64 9081.685000 Šibljaci i goleti u pojasu šuma 1122.45 5292.50 337.94 984.65 2307.42 10044.966000 Neprodukt. pov.u šumarskom pogledu 225.61 72.76 309.35 16.52 404.59 1028.83

Ukupno obraslo 5710.49 10995.64 2686.03 2829.50 10087.26 32308.92

Ukupno neobraslo 1243.05 5365.26 424.65 1001.17 2395.22 10429.35

7000 Uzurpacije 66.61 5.39 55.92 126.95 254.87

Sveukupno ŠGP 7020.15 16360.90 3116.07 3886.59 12609.43 42993.14

9

2.3. Opis granica područja

Sjeverozapadna i zapadna granica ŠGP je, ujedno, i kantonalna granica koja počinje na koti 1159 (Racin vrh), zatim preko Babića vrha (kota 1143) južno se spušta na kotu 1184 (Stražbenica), zatim ide ka sjeverozapadu, na kotu 854, sa kote 854 izlazi na vodovod, pa na kotu 1490 (Lješčani vrh) i kotu 1654 (Veliki vrh), zatim ide vododjelnicom do Ječmišta kota 1526, te Daščanskom kosom gdje kod tunela Pileći kuk izlazi na državnu granicu.

Granica ŠGP u svom zapadnom i jugozapadnom dijelu prati državnu granicu sve do kote 1780 Jankovo brdo, a zatim sjevernoistočno izlazi na kotu 1416 Veliki Ledenac pa preko sela Rošići ide kotama 705 (Bušće), 792 do kote 1202 (Staretina) tu se naglo lomi ide ka sjeveru vododjelnicom kota 1211, 1405 do Talijanovog vrha (1472) zatim sjeveroistočno do kote 1439 Police, a onda opet vododjelnicom preko Šljemena (kota 1481,1487), zatim kotama 1561,1564, do Male lokve u Dubokom dolu. Tu se lomi na istok prema Šatoru zatim kotama 1472,1274,1217 zatim produžava Uncem do prirodne pećine kota 849 gdje zatim granicom općine Drvar izlazi na kantonalnu granicu.

2.4. Imovinsko-pravno stanje područja

Teritorija općine Bosansko Grahovo nema po novom premjeru jasno prikazane katastarske planove sa odgovarajućim posjedovnim listovima sa popisom vlasnika parcela. Na snazi je stari Austro-Ugarski premjer. Iz tog razloga, za granicu posjeda usvojena je granica posjeda iz prethodnog uređajnog perioda za ŠGP ,,Bosansko-Grahovsko“.

Granične linije između šuma i šumskog zemljišta u svojini kojim gazduje Šumarija Bosansko Grahovo i privatnih lica nije jasno izražena na terenu usljed neodržavanja i neobnavljanja graničnih znakova (DŠ) .

Rješavanje problema uzurpacija treba da je u skladu sa Zakonom o šumama, Zakonom o uzurpacijama i Zakonom o eksproprijaciji. Da bi problem uzurpacija bio riješen, potrebno je da ŠGD u saradnji sa nadležnim organima općine Bosansko Grahovo izvrši utvrđivanje granica posjeda, ustroje registar uzurpacija i ostvari dobru saradnju sa imovinsko-pravnom službom i nadležnim sudovima.

2.5. Orografske karakteristike područja

S obzirom na geografski položaj, geološku građu, petrografski sastav stijena i geomorfologiju šumskogospodarskog područja "Bosansko-Grahovskog" o orografskim karakteristikama (reljef, nadmorska visina, ekspozicija i nagib terena) ovog područja može se govoriti kao o vrlo složenoj grupi ekoloških faktora koji mnogostruko utiču na klimu i zemljište, a time i sastav i karakteristike vegetacije ovog područja.

Ovo područje ima tipičan Dinarski reljef koji karakterišu visoke planine i kraška polja: Grahovo polje, Pašića polje i dio Livanjskog polja.

U topografskom pogledu područje pripada brdsko-planinskom regionu sa apsolutnim visinama od 700-1862m nadmorske visine. Na planini Šator nalazi se i naviši vrh 1862 m.

10

2.6. Hidrografske karakteristike područja

Geološka podloga ima negativan utjecaj na hidrografiju. Kako se radi o krečnjaku, ovo područje pokazuje izrazito siromaštvo u vodotocima.

U hidrografskom pogledu Grahovsko polje je podijeljeno na slivove Crnog i Jadranskog mora. Vododijelnica je u mjestu Begovac, poznat pod narodnim nazivom ''Dijelovi''. Riječice Struga, Unac i Gudaja pripadaju Crnomorskom slivu a riječica Korana i vode Livanjskog polja pripadaju Jadranskom slivu.

Od većih vodotoka na ovom području jedino se nalazi rječica Butižnica koja je pritoka Krke i nalazi se na granici prema Hrvatskoj. Na kraškim poljima nalaze se manji vodotoci koji poniru.

Na planini Šator na visini 1488 m smješteno je Šatorsko jezero dugačko 337 m a široko 127m iz reda glečerskih jezera sa dubinom od 8 m. Pored ovog jezera postoje još dva prirodna jezera Pečenačko u Grahovskom polju i u Nuglašici na Livanjskom polju i dva vještačka jezera u Borovači i Preodcu.

2.7. Klimatske karakteristike područja

ŠGP ,,Bosansko Grahovsko” nalazi se u marginalnom pojasu kontinentalne i mediteranske klime. Otuda i klima ima zajedničke karakteristike oba tipa. U pogledu godišnje količine padavina ovo ŠGP se nalazi pod jačim utjecajem strujanja sa mora, nego pod utjecajem kontinentalnog strujanja, te količina padavina ukazuje na humidni karakter klime.

Klima sa svojim činiocima (temperature, vlaga, svjetlost, vjetar, itd.) koji dolaze posredstvom atmosphere ima između ostalih faktora gotovo presudan značaj za formiranje zemljišnog i biljnog pokrivača.

U narednim tabelarnim pregledima dat je prikaz prosječnih padavina za razdoblje od 1964-1974 godine za meteorološke postaje Drvar i Preodac, te prikaz prosječnih mjesečnih temperatura zraka za meteorološku postaju Drvar.

Tabela srednjih mjesečnih padavina Meteorološka postaja Preodac 871mnv

mm/m2 Mjesec 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 GOD. Mjesečni prosjek 140 152 119 165 164 139 66 118 141 133 242 158 1737

Tabela srednjih mjesečnih padavina

Meteorološka postaja Drvar 485mnv mm/m2

Mjesec 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 GOD. Mjesečni prosjek 84 85 64 95 99 102 64 90 122 85 147 92 1129

Tabela srednjih mjesečnih temperatura

Meteorološka postaja Drvar 485mnv ºC

Mjesec 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 GOD Mjesečni prosjek -0,9 2,1 5,1 9,1 13,3 16,8 18,9 18,2 14,4 9,2 5,7 0,3 9,3

11

Iz prethodnih pregleda može se zaključiti da vegetacioni period počinje sa svibnjem, a

završava s rujnom (srednje mjesečne temperature iznad 10 ºC). U tom period suma srednjih padavina za desetogodišnje razdoblje prosječno iznosi za meteorološku postaju Drvar 477mm/m2 ili 42% ukupnog godišnjeg prosjeka, a za meteorološku postaju Preodac 628mm/m2 ili 36% ukupnog godišnjeg prosjeka što ukazuje na povoljan padavinski režim koji u vegetacijskom razdoblju stvara dobre uvjete za rast i razvitak šumskih vrsta drveća.

Maksimalne vrijednosti mjesečnih prosjeka padaju u duboku jesen u mjesec studeni na obje meteorološke postaje.

Srednje mjesečne temperature zraka kreću se u intervalu od -0,9 ºC u siječnju, pa do 18,9 ºC u srpnju mjesecu.

Minimalne temperature sa mogu očekivati tijekom zimskog razdoblja i mogu se kretati do -25 ºC, pa čaki i do -30 ºC po depresijama i mrazištima.

Temperature ispod 0 ºC (mraz) se mogu javiti u period od listopada do travnja. Relativna vlažnost zraka se kreće u interval od 73% (ljeti) pa do 81% (zimi).

2.8. Geomorfološke karakteristike ŠGP»Bosansko-Grahovskog»

Geomorfološki ovaj rejon je predstavljen visoko planinskim obilježjima vanjskih Dinarida, sa svim oblicima karsne erozije, kao i glacijacije. Izgrađeno je od krečnjaka i dolomita i tercijerenih sedimenata u karstnim poljima, a izvorišni predjeli rijeke Neretve od jurskog fliša. 2.9. Geološka podloga područja

Prema Osnovnoj geološkoj karti na području ŠGP “Bosansko-Grahovsko” je dominantan krečnjak, a manje zastupljeni su krečnjaci sa dolomitom i čisti dolomiti. Karbonatne stijene, krečnjaci i dolomiti, čine homogene matične supstrate i izgrađuju čitavo ŠGP “Bosansko-Grahovsko”. Negdje preovladavaju krečnjaci, a negdje dolomiti, u mikrolokacijama česti su i dolomitni krečnjaci. 2.10. Pedološke karakteristike područja

Geološka građa i petrografski sastav matičnog supstrata, naravno, uz ostale ekološke faktore, predstavljaju dominantan faktor obrazovanja pedološkog pokrivača ovog područja.

Tako zemljišta koja se nalaze na području ŠGP „Bosansko-Grahovskog“ možemo svrstati u seriju zemljišta na krečnjačkim i dolomitnim supstratima.

Preovladavaju zemljišne kombinacije tipa mozaika kalkomelanosola – kalkokambisola – luvisola, kao i mozaika kalkomelanosola – kalkokambisola na krečnjaku, a manje su zastupljene rendzine na dolomitu, kompleks (odnosno mozaik) rendzina i kalkomelanosola – kalkokambisola na dolomitu i krečnjaku, distrični kambisol, eutrični kambisol i semiglej (detaljnije o navedenim tipovima zemljišta vidjeti u Ćirić M.(1984): Pedologija, Sarajevo).

Zemljišta su plitka sa visokim stepenom površinske stjenovitosti a odlikuju se naglim i čestim promjenama vlažnosti.

12

2.11. Vegetacijske karakteristike područja

Šumsko gospodarsko područje "Bosansko-Grahovsko" je veoma različito po svom vegetacijskom pokrivaču, uvjetovanom prije svega uzajamnim djelovanjem mnoštva različitih ekoloških faktora (stanišnih faktora) koji svojim kopleksnim djelovanjem u prirodi i uzrokuju stvaranje široke skale različitih tipova šuma ovog područja.

Prema Ekološko-vegetacijskoj rejonizaciji BiH (Stefanović V., et al, Sarajevo 1983.), ovo područje se nalazi u mediteransko-dinarskoj oblasti i submediteransko-planinskom području. Ovaj rejon prostire se u višim dijelovima mediteransko-dinarske oblasti, uglavnom iznad 800 m po do najviših predjela, koji prelaze 2000 m nadmorske visine (granični pojas mediteransko-dinarske i unutrašnjodinarske oblasti). Prema orografskim karakteristikama predstavlja izrazito planinsko područje sa široko zastupljenim subalpinskim pojasom.

- Realna šumska vegetacija

U mozaičnom rasporedu šumske vegetacije zastupljene su šume bukve i jele bez smrče (Abieti-Fagetum), sekundarne šume bukve (Fagetum montanum illyricum).

Za staništa u klisurama i kanjonima karakteristične su termofilne šume bukve (Seslerio-Fagetum, Aceri obtusati – Fagetum) i šume crnog graba (Seslerio-Ostryetum).

Za površine eksponirane jugu i zapadu karakteristične su hrastove fitocenoze: cera i kitnjaka (Quercetum petraeae-cerris) i cera (Orno-Quercetum cerris).

Subalpinski pojas se odlikuje po zastupljenosti subalpinskih šuma bukve (Fagetum subalpinum). Najviši pojas čini klekovina bora (Pinetum mugi).

- Potencijalna šumska vegetacija Najveće površine pripadaju šumi bukve i jele bez smrče. Unutar ovih, topliji položaji

pripadaju hrastovim fitocenozama (šume cera i kitnjaka i šume cera), zatim šumama crnog graba i termofilnim šumama bukve u klisurama, odnosno različitim termofilnim fitocenozama često sa reliktnim obilježjima, refugijalnog karaktera.

Subalpinski pojas pripada subalpinskim šumama bukve i klekovine bora, unutar kojih izraženiji položaji na nekim masivima predstavljaju staništa šuma munike.

13

2.12. Miniranost područja

- Odnos miniranih i neminiranih površina po gospodarskim jedinicama (površina, ha):

Površina ha

Gospodarska jedinica

ŠGP 01 - Uilica


03 – Jadovnik-

Drvar


05 - Gnjat-Risovac

Neminirano 6654.13 13699.87 2825.74 1231.61 9265.97 33677.32

Minirano 366.02 2661.03 290.33 2654.98 3343.46 9315.82

Ukupno 7020.15 16360.90 3116.07 3886.59 12609.43 42993.14

Tokom izvođenja ratnih dejstava u periodu 1992.-1995.godina značajan dio

šumskogospodarskog područja "Bosansko-Grahovskog" je miniran minsko-eksplozivnim sredstvima.

Za vrijeme obavljanja taksacionih snimanja, uz maksimalni angažman na prikupljanju relevantnih informacija o miniranim površinama i detaljnim analizama svakog lokaliteta, a zatim konačnim uređenjem šuma i šumskih zemljišta ovog područja dobijen je konačni spisak miniranih površina.

Taksaciona snimanja nisu obavljena zbog miniranosti na površinama 9315,82 ha, od čega otpada na visoke šume 2875,20 ha, šumske zasade 273,25 ha, izdanačke šume 3117,31 ha, šibljake i goleti u pojasu šuma 2681,29 i ostale neproduktivne površine u pogledu šumarstva 289,93 ha. Evidentirano je i 78,84 ha uzurpiranih miniranih površina.

Dakle, ukupno minirana površina po ovom uređivanju iznosi 9315,82 ha (nesporna površina je 9236,98 ha) ili 21,7% ukupne površine šumskogospodarskog područja.

Minirane površine su izmjerene i unijete u iskaz površina po klasifikacijskim i uređajnim jedinicama za koje je utvrđena drvna zaliha i prirast na bazi uporedbe sa premjerenim sastojinama i vode se privremeno kao posebni inventar koji nije uključen u izradu planova ŠGO za naredni uređajni period.

Ukoliko se u narednom uređajnom periodu deminiraju odjeli, odnosno odsjeci, a za koje realizator osnove pokaže interes za aktivnosti na provođenju plana sječa, šumsko-uzgojnih radova, korištenja sekundarnih proizvoda ili gradnju saobraćajnica, dužan je pribaviti saglasnost nadležnog ministarstva i evidencije o izvršenim radovima voditi odvojeno od evidencija izvršenja planova ŠGO.

Zaštitu šuma obavezno treba provoditi na deminiranim površinama bez obzira na ostale aktivnosti. 2.13. Ugroženost šuma od bolesti, štetočina, štetnih agenasa i požara

Korektna ocjena ugroženosti šuma od djelovanja bilo kojeg štetnog faktora (biljne bolesti, štetočine, emisije štetnih gasova, prašina i tečnosti, požari, štete od čovjeka i dr.), moguća je samo na temelju dugogodišnjih sistematskih praćenja. Procjenu ugroženosti šuma od nekih štetnih

14

faktora, kao na primjer od požara, ili štetnog djelovanja čovjeka, moguće je izvesti na bazi propisanih evidencija o požarima, rezultata taksacionih snimanja i izvršene procjene stanja u pogledu ugroženosti.

Najbolji vid zaštite šuma od požara su preventivne mjere (prosjeke koje su u funkciji puteva) u kojima se vrši redovno čišćenje, kresanje grana, proređivanje sitnog gorivog materijala, zatim održavanje šumskog reda i dr.

Na osnovu podataka o ugroženosti šuma može se konstatovati da se ŠGP "Bosansko-Grahovsko" nalazi u domenu srednje do male ugroženosti šuma od požara, tako ovo područje ne spada u kategorije visoko rizičnih područja. Da bi zadržali ovakvo stanje šuma, proističe potreba i obaveza ŠGD da izvedbenom projektovanju i dosljednosti pri realizaciji projekata pokloni maksimalnu pažnju, kao i obaveza kantonalne uprave za šumarstvo, da organizuje i dobro opremi permanentnu službu čuvanja i zaštite šuma.

Prema podacima o zdravstvenom stanju i stepenu oštećenosti stabala po vrstama drveća i debljinskim klasama utvrđenih premjerom 2014. godine može se zaključiti da nije dovoljno posvećena pažnja održavanju šumskog reda, sječi slučajnih užitaka, kao i izvozu i iznosu šumskih drvnih sortimenata.

Međutim, s obzirom da je ova materija detaljno obrađena u sklopu plana zaštite šuma, gdje

su detaljnije prikazani uzročnici i mjere za njihovo suzbijanje, neka ovaj dio bude samo kratki osvrt na značajnije probleme po ovom pitanju na šumskogospodarskom području "Bosansko-Grahovsko". 2.14. Privredne karakteristike područja

U Bosanskom Grahovu do 1992. godine bilo je 3250 zaposlenih radnika koji su bili zaposleni u u privrednim subjektima koji su se bavili drvnom, metalnom, ciglarskom, obućarskom, rasadničkom proizvodnjom i proizvodnjom treseta a zatim i uslužnim djelatnostima kojim su se bavili privredni subjekti (Elektroprivreda, PTT, Komunalno preduzeće, Autoprevoz, Trgovina i Ugostiteljstvo), te ustanove Opština, Sud, MUP, Osnovna i Srednja škola, Dom zdravlja, Vetrinarska stanica i Dom kulture sa radio stanicom. U toku rata i neposredno poslije rata uništeni su ekonomski kapaciteti. Na području Grahovskog polja smješteno je značajno nalazište ''gline'' u Vidovićima, a na području Livanjskog polja koje pripada općini smješteno je nalazište ''treseta'' u Pržinama, čije se rezerve procjenjuju na oko 3 miliona tona a na istom lokalitetu je i rasadnik za proizvodnju šumskih sadnica, ukrasnih i dekorativnih vrsta sadnica.

Može se konstatovati da sada Bosansko Grahovo spada u izrazito nerazvijena područja. Struktura privrede mjerena brojem zaposlenih je nepovoljna. Ukupno je zaposleno oko 400 osoba čije porodice dobrim dijelom ne žive u Bosanskom Grahovu tako da je odliv gotovog novca osjetan i predstavlja veliki problem. Nažalost, mogu se izvući samo globalni zaključci pošto Općina ne raspolaže podacima o pravnom statusu, vlasništvu niti drugim ekonomskim pokazateljima (produktivnost, rentabilnost, ekonomičnost i dr.) na osnovu kojih bi se mogle preciznije uraditi ostale ekonomske analize ovih subjekata.

15

3. POSEBNA OGRANIČENJA U GOSPODARENJU ŠUMAMA

U pogledu izdvajanja šuma i šumskih zemljišta sa posebnim režimom gospodarenja u skladu sa Zakonom o šumama (“Narodne novine HBŽ“ br. 4/14, čl. 28) u prijedlogu je izdvajanje određenih površina koje još nemaju zakonsko uporište na osnovu člana 28 te stoga će u ovoj ŠGO biti navedeni odjeli i odsjeci koji su predloženi za izdvajanje u zaštitne šume sa smjernicama za gazdovanje koje će se primjenjivati od njegovog usvajanja, a i do tada treba biti obazriv u gazdovanju sa navedenim površinama. Odluku o usvajanju prijedloga za proglašenje zaštitne šume na području opštine Bosansko Grahovo usvojilo je i opštinsko vijeće Bosansko Grahovo na sjednici održanoj dana 28.07.2014. godine. i proslijedilo Upravi za šumarsto na davanje prethodne saglasnosti.

U načelu 9. FSC certifikacije, preduzeća šumarstva trebaju identifikovati svaku visoko zaštitnu vrijednost (VZV) koja se nalazi unutar njihovog područja, gazdovati njima u cilju očuvanja ili unapređenja tih vrijednosti, konsultovati sve zainteresirane strane, te kontrolisati uspješnost ovog načina gazdovanja.

Prema FSC definiciji visoko zaštitne vrijednosti obuhvataju i izuzetne ekološke atribute i ekosistemske proizvode i socijalne funkcije. Identifikovanje šumskih područja koja sadrže ove specifične vrijednosti je prvi korak u razvoju ovog koncepta, a suštinu čini prepoznavanje visokih zaštitnih vrijednosti, njihova zaštita i monitoring. Forest Stewardship Council (FSC) je definisao slijedećih šest kategorija visoke zaštitne vrijednosti:

HCV – 1: područja koja na globalnom, regionalnom ili državnom nivou sadrže važne koncentracije biodiverziteta;

HCV – 2: velike šumske površine nivoa krajolika značajne na globalnom, regionalnom i državnom nivou;

HCV – 3: područja koja sadrže ekosisteme koji su rijetki, u opasnosti ili ugroženi; HCV – 4: područja koja pružaju osnovne prirodne koristi u kritičnim situacijama; HCV – 5: područja neophodna za zadovoljavanje osnovnih potreba lokalnih zajednica; HCV – 6: područja značajna za tradicionalni kulturni identitet lokalnih zajednica. ŠGD Hercegbosanske šume d.o.o. kao preduzeće koje gospodari šumama na području

Hercegbosanske županije prihvatilo je proces certifikacije FSC-a. Kao takvo donijelo je i smjernice za utvrđivanje i postupanje sa šumama i šumskim zemljištem visoke zaštitne vrijednosti (br.01/1-670/12 dana 28.02.2012.). Na temelju tih smjernica ali i drugih međunarodnih konvencija šumarija Bosansko Grahovo predlaže da se na području na kojem ona gospodari pojedini gospodarski objekti (odjeli/odsjeci) stave u kategoriju gore navedenih šuma i šumskog zemljišta. Izdvojene su određene zone šuma VZV, koje, donekle, odgovaraju sastojinskim prilikama, te ekonomskim i gospodarskim aspektima. U daljnjem tekstu navodimo određene zone gospodarenja i njihove karakteristike u okviru izdvojene zone šuma VZV.

Zona 1A i 1B – prostori visoke prirodne vrijednosti i malih potreba za upravljanjem. U takvim zonama mjere očuvanja provode se bez ili sa minimalnom ljudskom intervencijom, a jedini prihvatljiv oblik korištenja tog prostora je posjećivanje u turističke i/ili znastvene svrhe.

Zona 3B – prostori manje ili niske prirodne vrijednosti i velikih potreba za upravljanjem. Takvim zonama pokrivaju se područja s postojećom turističkom infrastrukturom ili ona koja su prostornim planovima predviđena za turizam i rekreaciju.

Zona 2A – prostori koji zahtjevaju aktivno usmjereno upravljanje s ciljem očuvanja značajki ekoloških sustava, omogućuju gospodarenje sastojinama (do 10% intenziteta sječa). Vrši se njega i i sanitarni sjekovi sastojine radi očuvanja optimalnog stanja same sastojine, te očuvanje

16

značajki ekoloških sustava. Svi radovi na području navedene zone vrše se isključivo animalnom vučom zbog manjeg utjecaja na okoliš.

Tampon zona T – tampon zone se protežu uz sam unutarnji rub granica zaštićenog područja ili između različitih zona unutar područja, a namjera im je ublažavanje utjecaja na važne dijelove zaštićenog područja. U navedenoj zoni gospodarenje (max. 12% intenziteta sječe) uz pomoć njege i sanitarnih sjekova s ciljem očuvanja optimalnog stanja same sastojine, te očuvanja značajki ekoloških sustava. Radovi se mogu vršiti uz pomoć animalne vuče, te šumskog traktora (skider) manjih dimenzija (ecotrac 55 V).

Popis odjela/odsjeka te njihovih osnovnih karakteristika sa predloženom VZV i zonama gospodarenja:

1. Objekt „Gudajske drage“ VZV – 4a

Ovaj objekt obuhvaća prostore oko izvorišta gornjeg toka Gudeje sa pritokama kao objekat bogatog izvorišta pitke vode kojima se drenira Unac, jedina rijeka u širem bezvodnom prostoru.

Cilj izdvajanja ovog objekta je zaštita izvorišta pitke vode kao primarni cilj u neposrednom okruženju izvorišta i uskom pojasu oko vodotoka kao zone zaštite, a kao sekundarni cilj širi pojas umjerene zaštite može poslužiti u rekreativne i zdravstvene svrhe.

Obuhvat prostora – objekata ove dijelove unutrašnjosti podjele šuma u Gospodarskoj jedinici Jadovnik Drvar.

Odjel Odsjek Površina (ha) Zona

gospodarenja 46 a 69,5 2A

46 b 27,1 2A 46 ko 0,1 2A 47 a 27,1 2A

47 b 12,5 T 47 c 29,3 T

47 ko 0,3 T 48 a 95,5 T

48 b 32,2 T 48 c 25,4 T

48 ko 0,1 T 49 a 13,4 T

49 b 12,3 T 49 c 14,4 T

49 d 6,8 T 49 ko 0,1 T Ukupno 396,1

17

2. Objekt „Peći“ VZV – 4a Ovaj objekt obuhvaća prostore oko izvorišta Peći i njenog površinskog perimetra s

pritokama kao objekt bogatog izvorišta pitke vode kojima se drenira vodotok.

Cilj izdvajanja ovog objekta je zaštita izvorišta pitke vode kao primarni cilj u neposrednom okruženju izvorišta u uskom pojasu oko vodotoka kao zoni stroge zaštite, a kao sekundarni cilj širi pojas umjerene zaštite od eventualnih inicijalnih bujičnih pojava.


gospodarenja 76 a 1,0 2A 76 b 31,8 2A 76 c 64,0 2A76 d 8,4 2A 76 e 4,0 2A 76 u 4,3 2A 78 a 36,9 T 78 b 5,4 T 78 c 83,1 T 79 a 37,3 T79 b 2,4 T 79 c 1,5 T 79 d 6,0 T 79 e 15,3 T 79 ko 0,7 T 81 a 57,9 2A 99 a 28,3 2A 99 b 58,0 2A 100 a 0,8 2A 100 b 29,5 2A 100 c 13,9 2A Ukupno 499,5

Obuhvat prostora – objekata obuhvaća sve dijelove unutrašnjosti podjele šuma u Gospodarskoj jedinici Uilica.

3. Objekt „Derala Mračaj“ VZV – 4b Ovaj objekt obuhvaća prostore oko rijeke Mračaj, te prostor oko prevoja Derala. Šume na

ovom prostoru značajne su za održavanje stabilnosti terena, što uključuje i zaštitu od ispiranja, erozije i klizišta.

Cilj izdvajanja ovog objekta je svrha zaštite od erozije kao primarni cilj, spriječavanja potencijalnih opasnosti po život ljudi i njihovih dobara, gubitak produktivnog zemljišta, štete u ekosustavima i dr., a kao sekundarni cilj širi pojas umjerene zaštite toka rijeke Mračaj.

18


gospodarenja 42 a 28,4 2A42 b 23,1 2A 43 a 6,9 2A 43 b 92,0 2A 44 a 11,4 2A 44 b 26,9 2A 44 c 31,4 2A 45 a 84,3 2A 46 a 41,8 2A 46 b 4,7 2A 46 c 65,1 2A 47 a 15,8 2A 47 b 1,0 2A 47 c 60,8 2A 48 a 86,8 2A 49 a 58,2 2A 50 a 1,3 2A 50 b 40,9 T 51 a 43,6 T 51 b 3,4 T 52 a 46,1 T 53 a 27,6 T 54 a 17,5 T 54 b 2,1 T 55 a 31,7 T 56 a 13,9 T 56 b 27,1 T 56 c 26,6 T56 d 9,7 T 57 a 65,4 T 58 a 28.5 T 59 a 60,7 T 59 b 3,0 T 59 d 2,4 T59 e 4,5 T 59 f 3,5 T 60 a 4,9 T 60 b 48,2 T 61 a 18,6 T 61 b 12,8 T 61 c 26,8 T 62 a 49,4 T 62 b 10,3 T 63 a 13,0 T 63 b 32,8 T 63 c 3,8 T Ukupno 1318.7

Obuhvat prostora – objekata obuhvaća ove dijelove unutrašnjosti podjele šuma u gospodarskoj jedinici Uilica.

19

4. Objekt „Šator“ VZV – 1,6 Ovaj objekt obuhvaća prostore u neposrednom okruženju Šatorskog jezera. Ovaj prostor je

oduvijek privlačio rekreativce, planinare, ljubitelje prirode, te stručne ljude iz oblasti prirodnih znanosti s obzirom na fenomen planinskog jezera i vršnog dijela planine Šator kao geomorfološkog fenomena. Prirodne rijetkosti su specifične biljne zajednice, kao subalpinske šume bukve, sastojine bora krivulja (Pinus mugo), te točilarske i stijenske vegetacije.

Cilj izdvajanja ovog objekta je zaštita rijetkih i zaštićenih vrsta, krajolika u svrhu turizma, odmora i rekreacije, te vjerskog okupljališta. Zaštita prirodnog fenomena kao geološkog fenomena vršnog dijela planine Šator, planinskog glacijalnog jezera, njegove flore i faune, te biljnih zajednica koje prate ovaj izuzetno vrijedan kompleks prirodnih fenomena. Ovaj prostor ubuduće će služiti u istraživačko – znastveno – edukacijske svrhe, kroz stručne i rekreativne ekskurzije. Pored navedenog njegova namjena će biti rekreativna i odmorišna.


gospodarenja 15 a 31,71 3B 15 b 43,27 3B 15 c 8,93 T 15 ko 0,4 3B14 a 10,74 3B 14 b 20,68 2A 14 c 20,51 2A 14 d 4,03 2A 14 e 1,72 2A 14 f 5,53 2A 14 ko 0,51 2A 10 a 108,23 T 10 b 8,6 T 10 ko 0,4 T Ukupno 265,26

5. Objekt „Ledenica“ VZV 1 Ovaj objekt obuhvaća speološki spomenik koji se nalazi u G.J. „Jadovnik Grahovo“. Ovo se

radi u cilju zaštite špilje kao i krajolika neposredno oko nje.


gospodarenja 5 a 11,9 1B 5 b 38,6 1B 6 a 46,7 1B 6 b 2,7 1B 6 c 0,2 1B 7 a 20,5 1B 7 b 29,5 1B 7 c 4,9 1B 8 a 5,7 1A8 b 32,5 1A

20


gospodarenja 8 c 3,2 1A9 a 41,5 1A 10 a 20,4 1A 10 b 70,4 1A 11 a 33,2 1A 11 b 60,8 1A 11 c 0,9 1A Ukupno 423,6

6. Objekt „Momčilova kula“ VZV 6 Ovaj objekt se nalazi u Preocu G.J. Jadovnik Drvar. Obuhvaća područje oko same kule u

cilju zaštite kako same kule tako i rijeke Unac.


gospodarenja 33 a 9,5 3B 33 b 4,8 3B 33 c 3,7 3B 33 d 70,2 3B 33 e 18,7 3B Ukupno 106,9

7. Objekt „Korita“ VZV 4

Ovaj objekt se nalazi u G.J. Gnjat Risovac. Izdvojeno je neposredno područje oko kaptaže s ciljem da se spriječi kretanje mehanizacije u blizini kaptaže.


gospodarenja 94 b,c 16,7 T Ukupno 16,7

8. Objekt „Borovača“ Ovaj objekt obuhvaća prostore uz regionalni put Drvar – Bosansko Grahovo oko bivšeg

motela „Borovača“, koje je ranije služilo kao cestovno odmaralište, ali i izletište lokalnog stanovništva. Za očekivati je da će se ovaj prostor i u buduće razvijati u tom smjeru.

Cilj izdvajanja ovog objekta zaštita krajolika u svrhu turizma, odnosno rekreacije, a posebna pogodnost je i pozicija objekta uz prometnicu koja povezuje znatan dio Bosne i Hercegovine s

21

Republikom Hrvatskom i njenim turističkim i morskim destinacijama, ali i gospodarskim prometnim punktovima (Šibenik, Split, Zadar), te da su šume na ovim prostorima po svom sastavu, izgledu, očuvanosti, upravo vrijedne prirodne pejzažne arhitekture. Ovaj prostor će u buduće služiti i za edukaciju učenika osnovnih škola kroz izlete u prirodu.

Obuhvaća prostor – objekt obuhvaća ove dijelove unutrašnje podjele šuma u G.J. Uilica


gospodarenja 67 a 62,3 2A 67 b 8,3 2A 67 c 0,9 2A 67 d 0,8 2A 69 a 64,3 2A 69 b 19,1 2A 69 c 13,0 2A Ukupno 168,7

Dakle, u okviru "Bosansko-Grahovsko" ŠGP-a ima više dijelova pojedinih gospodarskih

jedinica koji su predloženi za zaštitu ali nema podataka o njihovom proglašenju, niti izdvajanju iz ŠGP-a u skladu sa zakonskom regulativom, te su dijelovi gazdinskih klasa koji nisu minirani obuhvaćeni planovima ove ŠGO u okviru kojih se predviđaju djelimična ograničenja.

Na području ŠGP-a prema podacima Donosioca osnove izdvojena je iz gazdinske klase

1314 površina 9,9 ha u 6c kao sjemenska sastojina u GJ ,,Jadovnik -Drvar“.

22

4. OSNOVNE KARAKTERISTIKE METODIKE RADA

Važećom zakonskom regulativom i Pravilnikom o elementima za izradu ŠGO (“Služb.list

FBiH”, br.60/02. ) određen je sadržaj ŠGO u smislu pravne regulative, a metodika izrade bazirana je na više stručnih i naučnih dokumenata navedenih u spisku literature korištene pri izradi ŠGO za “Bosansko-Grahovsko“ ŠGP koja se sastoji iz pet osnovnih poglavlja i to:

1. Uvodnog dijela, 2. Stanja šuma u doba uređivanja, 3. Analize i ocjene dosadašnjeg gospodarenja šumama, 4. Planova gospodarenja za naredni uređajni period i 5. Ekonomsko-finansijske analize.

Da bi se obezbijedili podaci za izradu osnove potrebno je obaviti osnovne kategorije radova, a

to su: -pripremni radovi, -terenski radovi, -obrada podataka, -izrada planova gospodarenja.

4.1. Pripremni ( preliminarni ) radovi Pripremni radovi obavljeni su u kancelariji prema vrsti i namjeni kako slijedi:

4.1.1.Kartografija Kartografska podloga područja izrađena je u odgovarajućem GIS-software (Arc GIS 10 ) na

sljedeći način: -Naručilac poslova je za sve gospodarske jedinice dostavio GIS projekat ŠGO sa gazdinskim

klasama iz prethodnog uređajnog perioda sa ažuriranim promjenama u toku istog perioda. -na osnovu tih podataka dobijen je digitalni model prostorne podjele (ŠGP, GJ, odjela,

odsjeka) i granične linije posjeda, koji je prenesen na karte 1:10000 kao osnovne karte na koje su na terenu nanijete sve promjene u sadržaju nastale tokom proteklog uređajnog perioda.

-i ostale karte obavezne prema članu 29 važećeg Pravilnika ( pedološke, karte realne šumske vegetacije, tipološke karte, karte gazdinskih klasa i karte ugroženosti šuma od požara) u razmjeri R=1:25000 izrađene su istim postupkom.

Za rad na terenu pripremljene su osnovne karte R=1:10000 sa ucrtanom mrežom probnih krugova jedinstvenom za cijelo područje.

4.1.2.Metodika prikupljanja taksacijskih podataka

Da bi se obezbijedili svi potrebni elementi za izradu ŠGO u skladu sa važećim Pravilnikom prihvaćena je metodika terenskih radova na prikupljanju podataka koju su izradili: Lojo, A.; Balić, B. i Treštić, T. sa Šumarskog fakulteta iz Sarajeva, koja daje osnovna uputstva o načinu obilježavanja trajnih prostorno-uređajnih jedinica i sastojina (odsjeka), načinu mjerenja i obilježavanju elementarnih primjernih površina i snimanju taksacijskih podataka na njima, kriterijume za određivanje uzgojno- tehničkih i tehničkih klasa, sadržaj manuala za evidentiranje taksacijskih podataka i ostale sadržaje koji su iznijeti u opisu terenskih radova.

23

4.1.3.Formiranje gazdinskih klasa

Gazdinska klasa je ekološko-proizvodna jedinica šuma, a istovremeno prostorna uređajna jedinica. Dijelovi gazdinskih klasa, u vidu odjeljenja i odsjeka, rasuti su po cijelom šumskogospodarskom području i čine njegovu cjelinu.

Korišten je jedinstveni kodni sistem (šifarnik) klasifikacijskih jedinica (gazdinske klase i kategorije šuma) koji je usvojen za prostor FBiH u skladu sa važećim Pravilnikom o elementima za izradu šumskogospodarskih osnova.

Gazdinske klase formiraju se na osnovu provedenih pedoloških i vegetacijskih kartiranja i drugih istraživanja, izdvajanja šumskih sastojina na osnovu tih kartiranja i njihovog svrstavanja u proizvodne tipove šuma.

Rezultat i svrha proizvodnog diferenciranja šuma je formiranje proizvodnih tipova šuma kao osnovnih proizvodnih jedinica čija je najznačajnija karakteristika, podjednake potencijalne mogućnosti proizvodnje drvne mase. Postojeći i ostvarljivi nivo produkcije utvrđuje se za gazdinsku klasu, formiranu u okviru proizvodnog tipa šume. Jedna gazdinska klasa obuhvata, po pravilu, šumske sastojine koje pripadaju jednom proizvodnom tipu šume. U slučajevima kada je proizvodni tip šume zastupljen sa manje od dva procenta visokih šuma u šumskogospodarskom području može se pripojiti drugom srodnom proizvodnom tipu šume, odnosno gazdinskoj klasi.

Pored prethodno navedenog kriterija, pri formiranju gazdinskih klasa visokih šuma sa prirodnom obnovom kao poseban kriterij uzima se stepen degradiranosti šume i zemljišta. Djelovi visokih šuma u kojim se zbog velikog stepena degradiranosti ne može obezbjediti prirodna obnova, izdvajaju se na terenu, obilježavaju u posebne šumske sastojine i svrstavaju u visoke degradirane šume. To su djelovi visokih šuma u kojima je stepen sklopa 0,4 ili manji za vrste drveća sjenke, odnosno 0,3 ili manji za vrste drveća svjetla, gdje je bonitet staništa peti ili četvrti, gdje je zemljište do te mjere zakorovljeno ili erodirano da nema nikakvih uvjeta za prirodno obnavljanje i gdje veličina tih dijelova iznosi 5 hektara ili više.

Na temelju spiska gazdinskih klasa formiranih u uređajnom periodu iz 1983. na pedološko tipološkim osnovama, urađen je preliminarni spisak gazdinskih klasa koje su poslužile za rad na terenu. Konačan spisak gazdinskih klasa, koji je prilikom izvođenja terenskih radova korigovan u pogledu pripadnosti pojedinih sastojina gazdinskim klasama nakon čega je usvojen definitivni spisak, je prikazan u stanju šuma u doba uređivanja.

Prema uzgojnom obliku (stanju sastojine), gazdinske klase se svrstavaju u šire kategorije šuma, a ove prema zastupljenosti vrsta drveća u uže kategorije šuma.

Sve gazdinske klase, odnosno kategorije visokih šuma sa prirodnom obnovom i izdanačkih šuma, formirane su na pedološko-tipološkim osnovama, a šumski zasadi, goleti i šibljaci podesni za pošumljavanje prema vegetacijskom pojasu u kojem se prostorno nalaze.

Za klasifikaciju i izdvajanje kategorija šuma korišten je važeći Pravilnik o elementima za izradu ŠGO i Metodika druge inventure na velikim površinama u BiH (Lojo A., Balić B., Mekić F., Beus V., Koprivica M., Treštić T., Musić J., Čabarabdić A., 2008), .), Šum. fak. u Sarajevu, Posebna izdanja br. 20 sv, 1, Sarajevo. 4.2.Terenski radovi

Radi prikupljanja podataka prema utvrđenoj metodici obavljeni su obimni terenski radovi u

periodu listopad 2013.- rujan 2014. godine, izuzimajući zimski period. 4.2.1.Obilježavanje granica trajnih prostorno-uređajnih jedinica

Granice Š.G.P-a, gospodarskih jedinica i granice odjela, definirane su i obilježene u

proteklim uređajnim periodima, te su prije prikupljanja taksacijskih radova obnovljene i u toku

24

izvođenja radova mjestimično korigovane između pojedinih odjela. Zadržan je oblik i veličina znakova i vrsta boje propisana standardima, (JUS-a D.A.O. 321, 323, 324, 326 i U.S. 4780). 4.2.2.Izdvajanje i obilježavanje prostornih uređajnih granica sastojina – odsjeka

Odsjeci, kao ekološko proizvodne jedinice, prostorno se obilježavaju na terenu na temelju

konačnog spiska gazdinskih klasa. U sklopu terenskih radova na terenu su izvršene korekcije postojećih granica odsjeka analiziranjem postojećih podataka, pedološko-vegetacijskih istraživanja i poređenjem sa stanjem na terenu. Sastojine su odvojene znakovima propisanim JUS-om.

Na terenu nisu obilježene granice odsjeka između visokih i izdanačkih šuma, kao ni šumskih zasada ( kultura ) i visokih ili izdanačkih šuma zbog uočljivog prijelaza između uzgojnih oblika i vrsta drveća.

4.2.3.Iskolčavanje centara elementarnih primjernih površina (krugova)

Prema utvrđenoj gustini mreže elementarnih primjernih površina 100x100 m na terenu su

odmjereni i obilježeni centri probnih koncentričnih krugova po jedinstvenoj mreži za cijelo područje. Koordinate početnih krugova određene su pomoću GPS-a u Gaus-Krigerovom koordinantnom sistemu od kojih je odmjeranjem odstojanja za visoke šume i šumske zasade 100 m i za izdanačke šume 200 m između krugova razvedena mreža koja je orijentisana u pravcu sjevera.

4.2.4.Taksacijska snimanja na elementarnim primjernim površinama.

Primjerne površine su koncentrični probni krugovi sistemski raspoređeni po kvadratnoj

mreži utvrđenog rastojanja kako je navedeno pod 4.2.3. U visokim šumama sa prirodnom obnovom za procjenu drvne zalihe uzimaju se uzorci na

svakom probnom krugu u projektiranoj kvadratnoj mreži (obični krugovi), na njima se mjeri pored prsnog prečnika po vrstama drveća i stepen pokrivenosti zemljišta krošnjama stabala na dijametru od 50 m iz kojeg se računa stepen sklopa u %, a na površini kruga istog promjera procjenjuje se dio površine u % koju treba pošumiti. Za procjenu ostalih taksacijskih elemenata pored navedenih u postupku mjerenja na običnom krugu, na rastojanjima između krugova 200x200 m u istoj kvadratnoj mreži (detaljni krugovi) mjere se i/ili procjenjuju: Visine stabala, debljinski prirast, kvalitet drvnih zaliha po uzgojno-tehničkoj i tehničkoj klasifikaciji, brojno stanje i kvalitet podmlatka, probna doznaka stabala za sječu sa uzgojnog aspekta, te analizira i procjenjuje zdravstveno stanje šuma.

Za kategoriju izdanačkih šuma na probnim krugovima mjere se samo prečnici na prsnoj visini po vrstama drveća na običnim krugovima, a na detaljnim krugovima i visine stabala.

Procjena taksacijskih elemenata po debljinskim klasama za visoke šume sa prirodnom

obnovom i šumske zasade ( kulture ) izvršena je na koncentričnim krugovima sljedećih radijusa:

Debljinske klase u cm

Poluprečnik kruga u m

5-9,9 2,5 10-19,9 4,5 20-29.9 5,5 30-49,9 9,0 50-79,9 15,0 80 i više 25,0

25

Za izdanačke šume pored navedenih uvedena je i debljinska klasa 0-5 cm sa odgovarajućim radijusom kruga 1,5 m, a detaljni krugovi postavljeni su u mreži 400x400 m s tim da se po potrebi, a prema površini sastojina, mogu uzimati uzorci i na manjim rastojanjima.

Stanje prirodnog podmlatka prema odnosu na broj biljaka i uzrast evidentirano je na

krugovima sljedećih radijusa:

Uzrast podmlatka cm

Poluprečnik kruga m

Visina 10-50 0,70 Visina 50-130 0,90

Prsni prečnik 0-5 1,20

Svi detalji u postupku prikupljanja taksacijskih podataka na primjernoj površini dati su u

navedenoj metodici.

4.3.Završni kancelarijski radovi

Prikupljeni taksacijski podaci sa terena, radne karte i ostala dokumentacija obrađuju se u kancelariji sa ciljem kompletiranja podataka potrebnih za utvrđivanja stanja šuma, analizu dosadašnjeg gospodarenja i izrade planova za naredni uređajni period po sljedećim fazama:

4.3.1. Izrada karata

Sa radne karte koja je kompletirana na terenu, izrađene su sve ostale karte koje predviđa član

29 Pravilnika, digitalnim GIS postupkom u odgovarajućim razmjerama sa kompletnim sadržajem koje su poslužile za mjerenje površina, planiranje šumskih komunikacija i ostale vidove planiranja. GIS (Geographic Information System) postupak je poznat i u našim kartografskim i projektantskim institucijama koristi se već nekoliko godina, te nema potrebe da se iznosi u okviru ove ŠGO.

4.3.2. Mjerenje površina

Mjerenje površina obavljeno je preko stvarnih koordinata tačaka, koje zatvaraju graničnu

liniju površine na kartama R=1:10000, koje su prethodno georeferencirane u Gaus-Krigerovom koordinantnom sistemu primjenom GIS računskog programa (software), što je takođe novina u odnosu na klasični sistem mjerenja površina i daje daleko tačnije rezultate.

4.3.3. Bonitiranje sastojina

Određivanje boniteta staništa izvršeno je preko visina stabala za glavne vrste drveća, a visinske krive izračunate su matematičkim putem. Za četinarske vrste, za koje nisu izrađeni boniteti, korištene su bonitetne krive srodnih vrsta smrče i b.bora, a za lišćarske vrste bonitetne krive bukve i hrasta kitnjaka.

26

4.3.4. Priprema i obrada taksacijskih podataka

Prikupljeni podaci sravnjavaju se i šifriraju, te se unose u bazu podataka sa programski ugrađenim logičkim kontrolama, nakon čega se kompjuterski obrađuju svi numerički podaci prema važećem Pravilniku potrebni za izradu ŠGO. Za obradu podataka korištene su Tablice taksacionih elemenata visokih i izdanačkih šuma u SR BiH (Drinić, P. at all; 1980.), posebno izdanje Šumarskog fakulteta u Sarajevu.

Obrada podataka za sve klasifikacijske i uređajne jedinice izvršena je po programu firme “Šuma plan“ d.o.o. Banja Luka.

4.4.Izrada ŠGO Ova ŠGO izrađena je za desetogodišnji uređajni period, i njene odredbe provodit će se u

vidu zacrtanih planova etapno ( po godinama ) prema članu 1 st.3 Pravilnika o elementima za izradu ŠGO. Sadržaj osnove grupisan je u pet poglavlja i to:

I. Uvod

II. Stanje šuma u doba uređivanja III. Analiza i ocjena dosadašnjeg gospodarenja šumama IV. Planovi gospodarenja i razvoja šuma za naredni uređajni period V. Ekonomsko-finansijska analiza gospodarenja šumama za naredni uređajni period. Sastavni dio ŠGO čine sljedeći prilozi: - Uređajni elaborati za sve nivoe prostornih uređajnih jedinica sa sadržajem svih

taksacijskih elemenata prema članu 27 važećeg Pravilnika - Knjige evidencija izvršenih radova po planovima gospodarenja - Osnovne karte R =1:10000 po gospodarskim jedinicama - Pedološke karte po G.J. R =1:25000 - Tipološke karte i karte realne šumske vegetacije po G.J. R =1:25000 - Karte gazdinskih klasa sa šumskim komunikacijama R =1:25000 - Karte ugroženosti od požara R = 1:25000

4.4.1. Organizacija prikupljanja taksacijskih podataka na terenu

Prikupljanje taksacijskih podataka obavljeno je u periodu listopad 2013.- rujan 2014.

godine. Na izradi šumskogospodarske osnove za Bosansko-Grahovsko šumskogospodarsko područje

učestvovali su:

Taksacionim radovima rukovodio je: - Tepić Dane, dipl.inž. šum. vodeći projektant, rukovodilac sekcije.

Taksaciona snimanja na terenu obavili su :

- Adem Karić apsolv. šum. - Bojan Stakić dipl.inž.šum. - Aleksandar Šodolović šum. tehničar - Gojko Miljić dipl.inž.šum. - Radojica Malić šum. tehničar - Marko Malić šum. tehničar

27

- Mirza Đulić apsolv. šum. - Miloš Bačić apsolv. šum. - Zoran Škorić šum. tehničar - Radojica Dujaković šum. tehničar

Kontrolu terenskih radova obavilo je: - JP "Bosanskohercegovačke šume" Sarajevo

Izradu karata obavio je:

- Blagojević Milenko, dipl.inž. šumarstva. Kompjuterskom obradom podataka rukovodio je:

- Darko Divnić, dip. inž.el.teh. 4.4.2. Organizacija ostalih radova na izradi ŠGO

Organizacijom svih radova na terenu i kontrolom prikupljanja terenskih podataka rukovodio

je Dane Tepić, dipl.ing. šum., terenski vođa projekta. Obradu podataka na računaru za stanje šuma izvršio je “Šuma plan“ d.o.o. Banja Luka. Kompletiranje šumskogospodarske osnove po pojedinim dijelovima uradili su: 1. Dane Tepić, dipl.ing. šum.: -Uvodni dio šumskogospodarske osnove i to:

-razlozi za izradu šumskogospodarske osnove, -temeljne karakteristike šumskogospodarskog područja, -posebna ograničenja u sistemu gospodarenja na dijelovima šumskogospodarskog područja od posebnog značaja, - temeljne karakteristike metodike rada koja se koristi pri izradi šumskogospodarske osnove.

-Prikaz stanja šuma u osnovi i uređajnim elaboratima, po klasifikacionim i uređajnim jedinicama. - Plan šumsko uzgojnih radova. 3. Dubravka Kršić, dipl.ing.šum.: -Analiza i ocjena dosadašnjeg gospodarenja šumama, -Ciljevi gospodarenja šumama ŠGP-a i plan sječa.

4. Vitomir Kuzmanović, dipl.ing.šum.: -Plan iskorištavanja šuma -Plan zaštite šuma. 6.Duško Topić, dipl.ing.šum.: - Plan investicija i ekonomsko-finansijsku analizu gospodarenja šumama za naredni uređajni

period. Organizacijom svih radova na izradi osnove rukovodio je Duško Topić, dipl.ing.šum.,

direktor preduzeća Šuma Plan d.o.o.. Nadzor na prikupljanju terenskih podataka ispred investitora projekta obavilo je JP

"Bosanskohercegovačke šume" Sarajevo o čemu postoje i vjerodostojni zapisnici o izvršenim kontrolama.

28

4.4.3. Obračun drvnih masa i zapreminskog prirasta

Preračunavanje sveukupne drvne zalihe cijelog stabla u drvnu zalihu krupnog drveta i zapreminskog prirasta, vršeno je na osnovu Tablica taksacionih elemenata visokih i izdanačkih šuma u SR BiH (Drinić P. at all; 1980.), posebno izdanje Šumarskog fakulteta u Sarajevu.

Preračunavanje ukupne drvne mase (cijelo stablo) u krupno drvo ( debljine iznad 7 cm na tanjem kraju) i zapreminskog prirasta ukupne drvne mase u zapreminski prirast krupnog drveta i obratno za praktičnu upotrebu može se vršiti korištenjem prosječnih faktora sadržanih u tablicama taksacijskih elemenata. 1. Faktori za preračunavanje zalihe ukupne drve mase u zalihu krupnog drveta i obrnuto

VRSTA DRVEĆA

Debljinske klase u cm 5-10 11-15 15-20 21-30 31-50 51-80 preko 80

Faktori Jela i smrča 0,18 0,62 0,77 0,85 0,87 0,83 0,79Borovi 0,33 0,65 0,79 0,86 0,89 0,90 0,91Bukva 0,20 0,62 0,72 0,80 0,86 0,88 0,88Hrastovi 0,21 0,62 0,80 0,86 0,88 0,87 0,86

Za preračunavanje drvne zalihe ukupne mase u zalihu krupnog drveta, potrebno je zalihu ukupne drvne mase po debljinskoj strukturi pomnožiti sa odgovarajućim faktorima debljinske strukture.

Za pretvaranje mase krupnog drveta u ukupnu drvnu masu, ista se dijeli odgovarajućim faktorima po debljinskoj strukturi. 2. Faktori za preračunavanje zapreminskog prirasta ukupne drvne mase u zapreminski prirast krupnog drveta i obrnuto

VRSTA DRVEĆA

Debljinske klase u cm 5-10 11-15 15-20 21-30 31-50 51-80 preko 80

Faktori Jela i smrča 0,65 0,80 0,80 0,90 0,90 0,78 0,71Borovi 0,67 0,77 0,84 0,93 0,93 0,93 0,93Bukva 0,74 0,77 0,80 0,88 0,88 0,91 0,91Hrastovi 0,83 0,86 0,88 0,89 0,89 0,88 0,85

Preračunavanje zapreminskog prirasta ukupne drvne mase u zapreminski prirast krupnog drveta i obratno, vrši se po istom postupku kako je naprijed navedeno za drvnu zalihu.

29

4.4.4. Kodeks šifara za ŠGP ”Bosansko-Grahovsko”

O b i lj e ž j e Š i f r a Šumsko-gospodarsko područje “Bosansko-Grahovsko” 03

Kanton 10 Područje općine Grahovo

Gospodarska jedinica “Uilica“ “Jadovnik-Grahovo“ “Jadovnik-Drvar“ “Međugorje-Nuglašica” “Gnjat-Risovac”

01 02 03 04 05

Odjeljenje 1 2 180

001 002 180

Odsjek a b c

01 02 03

Starost zasada ( kultura ) 1-20 godina ( prvi dobni razred ) 21-40 godina (drugi dobni razred ) 101-120 godina (šesti dobni razred )

1 2 6

Bonitetni razredi I-V 1-5

Uzgojno-tehnička klasa ( UT klasa ) I- III UT klasa 1-3

Tehnička klasa (T klasa )

I-IV T klasa 1-4 O b i lj e ž j e Š i f r a

Podmladak-kvalitet (a, b)-način javljanja (c ) a.) nezastarčen

zastarčen b.) neoštećen

oštećen c.) pojedinačno

grupimično

0 1 0 1 0 1

Zaštita šuma 1. rak jele ima nema 2. imela ima nema 3. bolesti zaraženo nezaraženo

1 0 1 0 1 0

30

4. sušike ima nema

1 0

Tip oštećenja Zdravo stablo Oštećenja debla izvlačenjem Oštećenja stabla sječom Ostali uzroci oštećenja

0 1 2 3

Vrste drveća Jela 21 Smrča 22 Bijeli bor 23 Crni bor 24 Ostali četinari 28 Bukva 41 Hrast kitnjak 43 Plemeniti lišćari 44 Ostali tvrdi lišćari 46 Ostali meki lišćari 47

Namjena šuma Šume i šumska zemljišta proizvodnog karaktera 1 Šume i šumska zemljišta loših privrednih uvjeta (nepodesne za gospodarenje) 2 Zaštitne šume 3 Šume i šumska zemljišta posebne namjene 4 Šume i šumska zemljišta nepodesne zbog miniranosti 5 Neodređena namjena (sporne površine) 6

31

4.5. Literatura i zakonski propisi korišteni pri izradi ŠGO

Prema projektnom zadatku šumskogospodarska osnova izrađena je u skladu i na bazi: - Zakona o šumama HBŽ (“Narodne novine HBŽ” br.4/14) - Pravilnika o elementima za izradu ŠGO (“Služb. novine FBiH”, br: 60/02 ), - Šumsko-gospodarska osnova za “Bosansko-Grahovsko“ ŠGP sa važnošću 01.01.2005.-

31.12.2014. - Godišnjih planova gospodarenja za period 01.01.2005.-31.12.2014. god. - Snimljenih i prikupljenih podataka tokom 2013. i 2014. godine

Pored toga za izradu šumskogospodarske osnove korišćena je sljedeća literatura:

- Lojo A., Balić B., Treštić T., (2003, prema odobrenju FMIN BiH rješenjem br: 06-26-170-1/03, od 09 06.2003 godine): Metodika terenskih radova u prikupljanju podataka potrebnih za izradu šumskogospodarske osnove, Sarajevo.

- Matić, V. (1977): Metodika izrade šumskoprivrednih osnova za šume u društvenoj svojini na području SR BiH, Sarajevo,

- Matić, V., Pintarić, K., i Drinić, P. (1969): Osnovne smjernice gazdovanja šumama u Bosni i Hercegovini za period 1971-2005. godine, Sarajevo,

- Medarević, M. (2006): Planiranje gazdovanja šumama, Beograd, - Drinić, P. (1976): Prostorno uređivanje bukovih šuma i mješovitih šuma bukve, jele i

smrče u zavisnosti od sistema gazdovanja, Sarajevo, - Matić, V. (1963): Osnovi i metod utvrđivanja normalnog sastava za preborne sastojine

jele, smrče, bukve i hrasta na području Bosne i Hercegovine, Sarajevo, - Drinić, P. (1979): Sistemi gazdovanja (terenska osnova i praktična primjena) Sarajevo, - Stefanović V., Beus V., Burlica Č., Dizdarević H.,Vukorep I.(1983): Ekološko-

vegetacijska rejonizacija Bosne i Hercegovine, Šumarski fakultet u Sarajevu. - Drinić P., Matić V., Pavlić J., Prolić N., Stojanović O., Vukmirović V.,(1980): Tablice

taksacionih elemenata visokih i izdanačkih šuma u BiH, Šumarski fakultet-posebna izdanja br.13 Sarajevo.

- Ćirić M., Stefanović V., Drinić P., (1971): Tipovi bukovih šuma i mješovitih šuma bukve, jele i smrče u Bosni i Hercegovini, Šumarski fakultet i Institut za šumarstvou Sarajevu posebna izdanja br.8, Sarajevo,

- Stefanović V., Beus V., Bozalo G., Pavlić J., Vukorep I., (1983): Tipovi šuma smrče i b.bora jele i smrče, i smrče u Bosni: Šumarski fakultet u Sarajevu pos.izdanja br.15, Sarajevo,

- Vajda Z, Integralna zaštita šuma,1983. Sveučilište u Zagrebu, Zagreb. - (1993): The General Declaration and Resolutions, Second Ministerial Conference on the

Protection of Forests in Europe, Helsinki - Delić, S., Lojo, A., Musić, J. (2012):„Metodika utvrđivanja proizvodne vrijednosti šuma

kao osnova za objektivnu procjenu iznosa nadoknade za korištenje šuma“ Izvještaj o realiaciji naučno-istraživačkog projekta. Šumarski fakultet Univerziteta u Sarajevu,Sarajevo.

- Lojo A., Balić B., Mekić F., Beus V., Koprivica M., Treštić T., Musić J., Čabarabdić A.,(2008): Metodika druge inventure na velikim površinama u BiH, Šum. fak. u Sarajevu, Posebna izdanja br. 20 sv, 1, Sarajevo.

- Vojniković S., Balić B., Višnjić Ć., (2013): ,,Održivo korištenje ljekovitog jestivog, aromatskog šumskog bilja” Šumarski fakultet Univerziteta u Sarajevu, Sarajevo.

32

I I STANJE ŠUMA I ŠUMSKIH ZEMLJIŠTA U DOBA UREĐIVANJA

Najnoviji taksacijski elementi prikupljeni i obrađeni tokom 2013. i 2014. godine na temelju postojećeg imovinsko-pravnog stanja, omogućili su uvid u novo stanje šuma i šumskih zemljišta na “Bosansko-Grahovskom” Š.G.P-u, na temelju kojeg su postavljeni ciljevi gospodarenja po gazdinskim klasama i donijeti planovi osnove za naredni uređajni period. Prema odredbama važećeg Pravilnika o elementima za izradu ŠGO stanje šuma se prikazuje po klasifikacijskim jedinicama (gazdinske klase i kategorije šuma) sukladno članovima 4-23 i uređajnim jedinicama (šumskogospodarsko područje, gospodarske jedinice, područja kantona, područja općina, odjeli i odsjeci ) prema članovima 23-28. ”Bosansko-Grahovsko” ŠGP locirano je kompletno na teritoriji Kantona 10 i općine Bosansko Grahovo, te su uređajne jedinice kantona, općine i ŠGP identične. U okviru ovoga poglavlja ŠGO dati su osnovni sumarni podaci prikaza stanja šuma potrebni za određivanje planova osnove, a detaljni podaci na nivou odjela i sastojina obrađeni su u prilozima (uređajni elaborati) po gospodarskim jedinicama i zbirno za područje. 1. KODIRANJE GAZDINSKIH KLASA

Korišten je jedinstveni kodni sistem (šifarnik) klasifikacijskih jedinica (gazdinske klase i

kategorije šuma) koji je usvojen za prostor FBiH u skladu sa važećim Pravilnikom o elementima za izradu šumskogospodarskih osnova.

Šifriranje je izvršeno četverokodnim sistemom prema dosadašnjoj praksi iznačavanja gazdinskih klasa i kategorija šuma. Šire kategorije šuma imaju šifre: 1000 (visoke šume sa prirodnom obnovom), 2000 (visoke degradirane šume), 3000 (šumski zasadi/kulture), 4000 (izdanačke šume), 5000 (goleti i šibljaci ispod granice vegetacije) 6000 (neproduktivne površine u pogledu šumske proizvodnje). Svaka od ovih ima uže kategorije. U okviru šire kat. 1000 izdvojene su uže kategorije: 1100 (visoke šume bukve), 1200 (čiste i mješovite šume jele i smrče i mješovite šume bukve, jele i smrče), 1300 (čiste i mješovite šume borova), 1400 (visoke šume hrastova), 1500 (ostale visoke šume). Šumski zasadi/kulture 3000 imaju uže kategorije 3100 (zasadi na staništu bukovih šuma), 3200 (šumski zasadi na staništu šuma bukve, jele i smrče 3300 (šumski zasadi na staništu borovih šuma), 3400 (šumski zasadi na staništu hrastovih šuma. U okviru gazdinskih klasa ove kategorije šifrirani su zasadi sa i bez procijenjene drvne mase tako da opis zadnje odgovara opisu prve i zato je njen tekst izostavljen da se ne bi ponavljao. Iako se radi o istoj gazdinskoj klasi zasadi sa procijenjenom drvnom masom i bez procijenjene mase šifrirani su različito da se prilikom obrade podataka mogu razdvojiti njihove površine. Ostale šire kategorije šuma 4000, 5000, 6000 raščlanjene su na niže klasifikacijske jedinice na isti način što se vidi u zaglavlju svake kategorije.

U narednom tabelarnom pregledu dat je prikaz gazdinskih klasa, užih i širih kategorija

njihovi nazivi i šifre koje će se koristiti u stanju šuma i planovima gospodarenja.

33

SPISAK I ŠIFRE KATEGORIJA I GAZDINSKIH KLASA ŠUMA I ŠUMSKIH

ZEMLJIŠTA ZA ŠGP " Bosansko-Grahovsko"

Šifra kateg.

Uža kateg.

Gazd. klasa

NAZIV KATEGORIJE I GAZDINSKE KLASE

1000 I VISOKE ŠUME SA PRIRODNOM OBNOVOM 1100 A) Visoke šume bukve primarne i sekundarne

1113 Subalpinske bukove šume na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i/ili dolomitima.

1116 Sekundarne šume bukve u pojasu šuma bukve i jele na pretežno dubokom kalkokambisolu i manjim površinama na luvisolu i kombinaciji istih na jedrim krečnjacima i/ili dolomitima

1117 Sekundarne šume bukve u pojasu šuma bukve i jele na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama i rendzinama na jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitima i laporcima.

1200 B) Šume bukve, jele i smrče primarne i sekundarne

1202 Šume bukve i jele na pretežno plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu i njihovim kombinacijama i na rendzini na jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitim i morenama

1210 Šume bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkim kalkokambisolu, kalkomelanosolu, i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i dolomitima i na rendzinama na kristalastim dolomitima i morenama.

1228 Sekundarne šume smrče i bijelog bora na kalkomelanosolu pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovom kombinacijama na jedrim krečnjacima i dolomitima.

1300 C) Šume borova ( Trajni stadiji vegetacije )

1303 Čiste šume crnog bora na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i /ili dolomitima.

1314 Mješovite šume crnog i bijelog bora na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i dolomitima.

3000 II ŠUMSKE KULTURE 3200 Šumske kulture u pojasu šuma bukve i jele, bukve, jele i smrče 3202

3221 Šumski zasadi smrče čiste ili sa jelom, borovima i arišom sa procijenjenom drvnom masom na staništu šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na rendzini , na jedrim krečnnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitim. Ista kombinacija bez procijenjene drvne mase.

3207 3226

Šumski zasadi bijelog bora sa primjesom crnog bora sa procijenjenom drvnom masom na staništima šuma bukve jele i smrče (viši položaji) na rendzinama kristalastih dolomita. Ista kombinacija bez procijenjene drvne mase.

3208 3227

Šumski zasadi crnog bora sa procijenjenom drvnom masom na staništu šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkom kalkokambisolu i

34

Šifra kateg.

Uža kateg.

Gazd. klasa

NAZIV KATEGORIJE I GAZDINSKE KLASE kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na jedrim krečnjacima i dolomitima Ista kombinacija bez procijenjene drvne mase.

3211 Šumski zasadi crnog bora sa primjesom bijelog bora sa procijenjenom drvnom masom na staništu šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno dubokom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i luvisola na, jedrim krečnjacima i dolomitima

3400 Šumske kulture u pojasu šuma hrastova 3403

Šumski zasadi crnog bora sa procijenjenom drvnom masom čisti ili sa primjesom bijelog bora u pojasu hrastovih šuma na kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na jedrim krečnjacima i dolomitima.

4000 III IZDANAČKE ŠUME 4100 Izdanačke šume bukve primarne i sekundarne 4215 Sekundarne izdanačke šume bukve u pojasu šuma bukve i jele i bukve i

jele sa smrčom na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama i rendzinamana jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitima i laporcima.

4219 Sekundarne izdanačke šume bukve, bukve i običnog graba, običnog graba u pojasu šuma bukve i jele i bukve i jele sa smrčom na pretežno dubokom kalkokambisolu, luvisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i dilomitima.

4400 Izdanačke šume hrastova kontinentalne regije 4413 Mješovite izdanačke šume kitnjaka i običnog graba sa termo-filnim

lišćarima (crni jasen, bijeli grab, javor gluhač) na pretežno plitkom kalkokambisolu i kombinaciji kalkomelanosola i plitkog kalkokambisola na jedrim krečnjacima i dolomitima

4415 Mješovite izdanačke termofilne šume kontinentalnih područja; bijelog graba (nižih položaja) crnog graba i crnog jasena nižih i viših položaja na kalkomelanosolu, plitkom kalkokambisolu i rendzini na jedrim krečnjacima i dolomitima, kristalastim dolomitima i tercijernim sedimentima.

5000 IV GOLETI I ŠIBLJACI UNUTAR POJASA ŠUMA 5200 Šibljaci u pojasu šuma bukve i jele ( smrča ) 5204 Šibljaci unutar šuma bukve i jele i bukve i jele sa smrčom na pretežno

plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjcima i dolomitima.

5200 Goleti unutar šuma bukve i jele i bukve i jele sa smrčom 5240 Goleti unutar šuma bukve i jele i bukve i jele sa smrčom na pretežno

plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjcima i dolomitima.

5300 Goleti u pojasu šuma borova 5310 Goleti unutar čistih šuma crnog bora ili sa primjesom bijelog bora

(unutarnjih viših područja) na kalkomelanosolu rendzini i plitkom kambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima, dolomitima i kristalastim dolomitima.

5400 Šibljaci u pojasu šuma hrastova 5411 Šibljaci unutar šuma hrasta kitnjaka (unutarnjih područja) sa termofilnim

lišćarima na plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu na jedrim krečnjacima i dolomitima.

35

Šifra kateg.

Uža kateg.

Gazd. klasa

NAZIV KATEGORIJE I GAZDINSKE KLASE

5400 Goleti unutar šuma hrastova 5415 Goleti unutar šuma hrasta kitnjaka (unutarnjih područja sa termofilnim

lišćarima na plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu na jedrim krečnjacima i dolomitima.

6000 V NEPRODUKTIVNE POVRŠINE U ŠUMARSKOM POGLEDU 6100 VISOKE ŠUME NEPODESNE ZA GAZDOVANJE 6110 Visoke čiste šume; lišćara,četinara i mješovite šume lišćara,četinara

nepodesne za gospodarenje zbog ekstremnih orografskih i edafskih uvjeta na različitim zemljištima i supstratima.

6500 OSTALE NEPRODUKTIVNE POVRŠINE 6501 Krš i goleti nepodesni za pošumljavanje 6504 Stalne šumske čistine i stovarišta. 6506 Šumske komunikacije preko tri metra širine. 6507 Kamenolomi, pozajmišta, bare manji vodotoci deponije i ostale

neproduktivne površine 7000 UZURPACIJE 7100 Uzurpacije 7101 Uzurpacije

36

1.1. PREGLED POVRŠINA PO GAZDINSKIM KLASAMA I KATEGORIJAMA ŠUMA ZA GOSPODARSKE JEDINICE I ŠGP "BOSANSKO-GRAHOVSKO"

Gazd.klasa i kategorija šuma


ŠGP 01 - Uilica


03 – Jadovnik-

Drvar


05 - Gnjat-Risovac

šifra minirano Površina ha

1113

ne 372.31 19.09 63.95 101.73 44.53 601.61da 36.05 36.05ukupno 372.31 55.14 63.95 101.73 44.53 637.66

1116

ne 279.46 279.46da 28.51 28.51ukupno 307.97 307.97

1117

ne 667.14 524.30 107.49 3246.85 4545.78da 28.57 593.63 121.17 1103.02 1846.39ukupno 695.71 1117.93 228.66 4349.87 6392.17

1100

ne 1318.91 543.39 63.95 209.22 3291.38 5426.85da 57.08 629.68 121.17 1103.02 1910.95ukupno 1375.99 1173.07 63.95 330.39 4394.40 7337.80

1202

ne 1341.98 1647.56 36.78 383.73 1086.16 4496.21da 321.84 99.11 128.35 549.30ukupno 1341.98 1969.40 36.78 482.84 1214.51 5045.51

1210

ne 4055.62 1668.31 216.21 360.39 6300.53da 129.24 276.39 9.32 414.95ukupno 4184.86 1944.70 225.53 360.39 6715.48

1228

ne 168.20 168.20da ukupno 168.20 168.20

1200

ne 1341.98 5703.18 1873.29 599.94 1446.55 10964.94da 451.08 276.39 108.43 128.35 964.25ukupno 1341.98 6154.26 2149.68 708.37 1574.90 11929.19

1303

ne 79.55 203.69 763.59 1046.83da ukupno 79.55 203.69 763.59 1046.83

1314

ne 102.16 324.08 426.24da ukupno 102.16 324.08 426.24

1300

ne 79.55 203.69 102.16 1087.67 1473.07da ukupno 79.55 203.69 102.16 1087.67 1473.07

1000

ne 2740.44 6450.26 2039.40 809.16 5825.60 17864.86da 57.08 1080.76 276.39 229.60 1231.37 2875.20ukupno 2797.52 7531.02 2315.79 1038.76 7056.97 20740.06

37



ŠGP 01 - Uilica


03 – Jadovnik-

Drvar


05 - Gnjat-Risovac


3202

ne 13.85 38.12 51.97da ukupno 13.85 38.12 51.97

3207

ne 84.37 57.69 17.47 97.92 257.45da 122.49 74.18 196.67ukupno 206.86 131.87 17.47 97.92 454.12

3208

ne 57.64 19.23 5.60 181.28 263.75da 66.11 4.84 70.95ukupno 123.75 19.23 10.44 181.28 334.70

3211

ne 22.52 22.52da 5.63 5.63ukupno 28.15 28.15

3221

ne 8.59 32.43 41.02da ukupno 8.59 32.43 41.02

3226

ne 16.65 16.65da ukupno 16.65 16.65

3227

ne 128.41 128.41da ukupno 128.41 128.41

3200

ne 186.97 93.57 23.07 478.16 781.77da 194.23 74.18 4.84 273.25ukupno 381.20 167.75 27.91 478.16 1055.02

3403

ne 209.05 430.04 61.93 86.70 787.72da ukupno 209.05 430.04 61.93 86.70 787.72

3400

ne 209.05 430.04 61.93 86.70 787.72da ukupno 209.05 430.04 61.93 86.70 787.72

3000

ne 396.02 523.61 85.00 564.86 1569.49da 194.23 74.18 4.84 273.25ukupno 590.25 597.79 89.84 564.86 1842.74

4215

ne 902.68 1134.49 57.76 78.63 452.24 2625.80da 19.56 104.08 188.03 226.43 538.10ukupno 922.24 1238.57 57.76 266.66 678.67 3163.90

4219

ne 228.61 228.61da ukupno 228.61 228.61

38



ŠGP 01 - Uilica


03 – Jadovnik-

Drvar


05 - Gnjat-Risovac


4200

ne 1131.29 1134.49 57.76 78.63 452.24 2854.41da 19.56 104.08 188.03 226.43 538.10ukupno 1150.85 1238.57 57.76 266.66 678.67 3392.51

4413

ne 1066.86 1005.02 303.02 567.34 2942.24da 452.06 1221.06 902.63 2575.75ukupno 1066.86 1457.08 1524.08 1469.97 5517.99

4415

ne 167.72 167.72da 3.46 3.46ukupno 171.18 171.18

4400

ne 1066.86 1172.74 303.02 567.34 3109.96da 455.52 1221.06 902.63 2579.21ukupno 1066.86 1628.26 1524.08 1469.97 5689.17

4000

ne 2198.15 2307.23 57.76 381.65 1019.58 5964.37da 19.56 559.60 1409.09 1129.06 3117.31ukupno 2217.71 2866.83 57.76 1790.74 2148.64 9081.68

5204

ne 32.76 21.79 147.78 11.28 59.33 272.94da 60.15 179.55 357.98 597.68ukupno 92.91 201.34 147.78 369.26 59.33 870.62

5240

ne 888.07 898.98 146.37 8.86 322.64 2264.92da 21.86 389.20 9.10 578.09 160.85 1159.10ukupno 909.93 1288.18 155.47 586.95 483.49 3424.02

5200

ne 920.83 920.77 294.15 20.14 381.97 2537.86da 82.01 568.75 9.10 936.07 160.85 1756.78ukupno 1002.84 1489.52 303.25 956.21 542.82 4294.64

5310

ne 34.69 34.69da ukupno 34.69 34.69

5300

ne 34.69 34.69da ukupno 34.69 34.69

5411

ne 15.72 17.72 78.65 112.09da 147.56 16.36 328.03 491.95ukupno 15.72 165.28 16.36 406.68 604.04

5415

ne 103.89 3409.35 1165.79 4679.03da 228.35 12.08 192.13 432.56ukupno 103.89 3637.70 12.08 1357.92 5111.59

5400

ne 119.61 3427.07 1244.44 4791.12da 375.91 28.44 520.16 924.51ukupno 119.61 3802.98 28.44 1764.60 5715.63

39



ŠGP 01 - Uilica


03 – Jadovnik-

Drvar


05 - Gnjat-Risovac


5000

ne 1040.44 4347.84 328.84 20.14 1626.41 7363.67da 82.01 944.66 9.10 964.51 681.01 2681.29ukupno 1122.45 5292.50 337.94 984.65 2307.42 10044.96

6110

ne 105.01 222.64 47.45 375.10da 269.34 269.34ukupno 105.01 222.64 316.79 644.44

6100

ne 105.01 222.64 47.45 375.10da 269.34 269.34ukupno 105.01 222.64 316.79 644.44

6501

ne 86.32 6.55 64.37 2.13 12.07 171.44da 1.83 18.76 20.59ukupno 86.32 8.38 64.37 2.13 30.83 192.03

6504

ne 2.50 4.81 4.41 2.82 0.72 15.26da ukupno 2.50 4.81 4.41 2.82 0.72 15.26

6506

ne 31.78 56.84 17.93 11.57 56.25 174.37da ukupno 31.78 56.84 17.93 11.57 56.25 174.37

6507

ne 2.73 2.73da ukupno 2.73 2.73

6500

ne 120.60 70.93 86.71 16.52 69.04 363.80da 1.83 18.76 20.59ukupno 120.60 72.76 86.71 16.52 87.80 384.39

6000

ne 225.61 70.93 309.35 16.52 116.49 738.90da 1.83 288.10 289.93ukupno 225.61 72.76 309.35 16.52 404.59 1028.83

7000

ne 53.47 5.39 4.14 113.03 176.03da 13.14 51.78 13.92 78.84ukupno 66.61 5.39 55.92 126.95 254.87

ŠGP

ne 6654.13 13699.87 2825.74 1231.61 9265.97 33677.32da 366.02 2661.03 290.33 2654.98 3343.46 9315.82ukupno 7020.15 16360.90 3116.07 3886.59 12609.43 42993.14

40

2. DRVNA ZALIHA, ZAPREMINSKI PRIRAST I OSTALI OSNOVNI TAKSACIJSKI ELEMENTI Sljedeći tabelarni pregledi sadrže osnovne taksacijske elemente za ŠGP "Bosansko-Grahovsko" po: - Klasifikacijskim jedinicama - Uređajnim jedinicama 2.1.TAKSACIJSKI ELEMENTI PO KLASIFIKACIJSKIM JEDINICAMA Osnovne klasifikacijske jedinice čine gazdinske klase i kategorije šuma, te ćemo potrebne taksacijske podatke prikazati po: - Gazdinskim klasama - Kategorijama šuma 2.1.1. OSNOVNI TAKSACIJSKI ELEMENTI PO GAZDINSKIM KLASAMA a) Za gazdinske klase visokih šuma sa prirodnom obnovom dati su sljedeći podaci: - spisak sastojina gazdinske klase, njihova pripadnost gospodarskim jedinicama, ukupna neminirana i minirana površina - prosječni omjer smjese i bonitetni razred po vrstama drveća - prosječni stepen sklopa - drvna zaliha po vrstama drveća i debljinskim klasama prosječno po 1 ha i ukupno na cijeloj površini - drvna zaliha po kvalitetnim klasama - zapreminski prirast po debljinskim klasama i vrstama drveća prosječno po 1 ha i ukupno na cijeloj površini - drvna masa stabala probne doznake po vrstama drveća prosječno po 1 ha i ukupno na cijeloj površini - drvna masa stabala probne doznake po vrstama, kvalitetnim klasama u procentima - podmladak po vrstama drveća, kvalitetu i načinu javljanja - relativni udjel površine koju treba pošumiti u cilju kompletiranja prirodne obnove sastojine - procentualnu raspodjelu oboljelih stabala i stabala prema stepenu oštećenosti po debljinskim klasama za sve četinare zajedno i sve lišćare zajedno. b) Za gazdinske klase šumskih kultura prikazani su sljedeći podaci:

- spisak sastojina gazdinske klase, njihova pripadnost gospodarskim jedinicama, ukupna neminirana i minirana površina - prosječni omjer smjese i bonitetni razred po vrstama drveća - prosječni stepen sklopa - drvna zaliha po vrstma drveća i debljinskim klasama prosječno po 1 ha i ukupno na cijeloj površini - struktura zalihe po starosnim klasama - drvna zaliha po kvalitetnim klasama - zapreminski prirast po debljinskim klasama i vrstama drveća prosječno po 1 ha i ukupno na cijeloj površini - drvna masa stabala probne doznake po vrstama drveća prosječno po 1 ha i ukupno na cijeloj površini - drvna masa stabala probne doznake po vrstama, kvalitetnim klasama u procentima

41

- podmladak po vrstama drveća , kvalitetu i načinu javljanja - relativni udjel površine koju treba pošumiti u cilju kompletiranja prirodne obnove sastojine - procentualnu raspodjelu oboljelih stabala i stabala prema stepenu oštećenosti po debljinskim klasama za sve četinare zajedno i sve lišćare zajedno

d) Za gazdinske klase izdanačkih šuma prikazani su sljedeći podaci: -spisak sastojina sa ukupnom neminiranom i miniranom površinom i pripadnost gospodarskim jedinicama -drvna zaliha po vrstama drveća i debljinskim klasama prosječno po 1 ha i ukupno na cijeloj površini -zapreminski prirast po vrstama drveća i prosječno po 1 ha i ukupno na cijeloj površini e) Za gazdinske klase goleti ispod gornje granice privredne šume -spisak odsjeka sa ukupnom, neminiranom i miniranom površinom i pripadnost gospodarskoj jedinici f) Za gazdinske klase neproduktivnih površina u šumarskom pogledu prikazani su sljedeći podaci: -spisak odsjeka sa ukupnom neminiranom i miniranom površinom i pripadnost gospodarskoj jedinici

42

GAZDINSKA KLASA 1113 – Subalpinske bukove šume na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i/ili dolomitima

1. Spisak sastojina i površina

Šifra Gosp. jed. min. Odjeli i odsjeci Površina

ha

01 Uilica ne

20b, 25b, 26b, 77b, 80b, 82b, 83b, 85b, 86b, 88b, 89b, 98b

372,31

da sve 372,31

02

Jadovnik- Grahovo

ne 176b, 19,09da 154c, 169b, 170b 36,05

sve 55,14

03 Jadovnik -

Drvar

ne 14b, 15b, 63,95da sve 63,95

04

Međugorje-Nuglašica

ne 3b, 12b, 13b, 21b, 22b 101,73da

sve 101,73

05

Gnjat - Risovac

ne 5b, 6b, 15b, 44,53da

sve 44,53

ŠGP ne 601,61da 36,05sve 637,66

2. Vegetacijske i pedološke karakteristike U ovu gazdinsku klasu svrstani su slijedeći tipovi šuma na gornjim zemljištima i supstratima:

- Šume bukve, - Šume bukve sa primjesom jele, smrče ili jele i smrče, - Šume bukve i gorskog javora.

3. Taksacijski elementi:

a) Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa Vrsta drveća Omjer smjese % Prosječni bonitet

staništa Prosječni stepen

sklopa % Jela 2,2 4,1

87 Smrča 0,1 3,5Bukva 96,1 4,3

Pl.lišć. 1,6 4,4Ost.mek.liš. 0,1 3,7

43

b) Drvna zaliha Vrsta drveća

m3/ha krupno drvo Na cijeloj površini

[m3] debljinska klasa cm Ukupno

6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,09 0,65 0,60 2,53 3,32 0,07 7,26 4366,72

Smrča 0,00 0,02 0,00 0,00 0,33 0,00 0,35 209,85četinari: 0,10 0,67 0,60 2,53 3,64 0,07 7,61 4576,57

Bukva 0,98 13,91 60,95 199,90 46,24 0,30 322,27 193882,45Pl.lišć. 0,09 0,35 0,88 2,73 1,12 0,04 5,22 3139,99

Ost.mek.liš. 0,02 0,10 0,09 0,00 0,00 0,00 0,21 128,59lišćari: 1,09 14,37 61,92 202,63 47,36 0,34 327,71 197151,03

Sveukupno 1,19 15,04 62,52 205,16 51,00 0,41 335,31 201727,60

c) godišnji zapreminski prirast Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3]

debljinske klase cm Ukupno 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

četinari: 0,02 0,07 0,03 0,04 0,02 0,00 0,18 108,3lišćari: 0,08 0,38 1,05 2,53 0,46 0,00 4,50 2707,2

Sveukupno 0,10 0,45 1,08 2,57 0,48 0,00 4,68 2815,5

d) drvna masa probne doznake Vrsta

drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3]


četinari: 0,08 0,42 - 0,88 0,76 - 2,13 1280,16lišćari: 0,38 4,28 25,24 59,41 21,33 - 110,64 66562,19

Sveukupno 0,45 4,70 25,24 60,29 22,09 - 112,77 67842,34 e) kvalitet drvne zalihe

Vrsta drveća Uzgojno tehnička klasa [%] Tehnička klasa [%] 1 2 3 1 2 3 4

četinari: 11,93 58,71 29,36 32,08 38,56 29,36 -

lišćari: 10,20 36,65 53,15 24,22 22,63 41,26 11,89Sveukupno 11,07 47,67 41,26 28,15 30,60 35,31 5,94

f) kvalitet doznačene drvne mase

vrsta drveća

uzgojno-tehnička % tehnička %

I II III I II III IV četinari - 13,6 86,4 - 13,6 86,4 -

lišćari - 3,5 96,5 1,3 2,3 66,3 30,1 g) stanje prirodnog podmladka

Vrsta drveća

Broj biljaka po hektaru [N/ha] Treba

pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

četinari: 200 - 27 226 - - - -lišćari: 3754 1278 963 5996 - - - -Sveukupno 3954 1278 990 6222 0,13 12,72 19,97 50,89

44

h) procentualna raspodjela oboljelih stabala po glavnim patogenima i generalno vrsta

drveća šifra

bolesti oboljela stabala po debljinskim klasama u %

6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupno

četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 - - - - - - -

ukupno - - - - - - -

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 1,68 0,00 1,02 3,88 0,00 1,24

ukupno 0,00 1,68 0,00 1,02 3,88 0,00 1,24ukupno 0,00 1,52 0,00 1,01 3,73 0,00 1,20

grupe suhih stabala nalaze se na 4,31 % površine gazdinske klase. i) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja

oštećena stabala po debljinskim klasama u % 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupno

četinari

1 0,00 7,69 0,00 0,00 0,00 0,00 3,032 - - - - - - -3 - - - - - - -

ukupno 0,00 7,69 0,00 0,00 0,00 0,00 3,03

lišćari

1 0,00 0,00 0,53 1,54 0,78 0,00 1,052 0,00 0,00 0,53 0,17 0,00 0,00 0,193 20,00 11,76 9,63 12,29 20,93 0,00 13,00

ukupno 20,00 11,76 10,70 13,99 21,71 0,00 14,24ukupno 17,86 11,36 10,64 13,74 20,90 0,00 13,90

šumski red dobar na 94,57 % površine gazdinske klase. GAZDINSKA KLASA 1116 - Sekundarne šume bukve u pojasu šuma bukve i jele na pretežno dubokom kalkokambisolu i manjim površinama na luvisolu i kombinaciji istih na jedrim krečnjacima i/ili dolomitima



ha

01 Uilica ne 38a, 51a, 52a, 53a, 54a, 55a, 56a, 57a, 59a, 279,46da 58a, 28,51sve 307,97

ŠGP ne 279,46da 28,51sve 307,97

2. Vegetacijske i pedološke karakteristike

U ovu gazdinsku klasu svrstani su slijedeći tipovi šuma na gornjim zemljištima i supstratima: - Šume bukve, - Šume bukve i običnog graba, - Šume bukve i hrasta kitnjaka, - Šume bukve, običnog graba i hrasta kitnjaka.

45

3. Taksacijski elementi :



sklopa %

Bijeli bor 0,0 3,0

85

Crni bor 0,5 3,0Bukva 90,5 3,4

Hr. kitnjak 5,2 3,0Pl.lišć. 1,7 4,2

Ost.tvrd.liš. 1,6 3,3Ost.mek.lišć. 0,5 3,4

b ) drvna zaliha Vrsta


površini [m3]

debljinska klasa cm Ukupno 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

Bijeli bor 0,00 0,04 0,00 0,00 0,00 0,00 0,04 10,73Crni bor 0,01 0,34 0,85 0,41 0,00 0,00 1,60 448,02četinari: 0,01 0,37 0,85 0,41 0,00 0,00 1,64 458,75Bukva 0,66 12,44 44,04 107,73 94,95 7,60 267,42 74732,96Hr. kitnjak 0,03 2,73 4,60 7,63 0,51 0,00 15,49 4329,54Pl.lišć. 0,10 1,00 2,34 1,62 0,00 0,00 5,06 1413,99Ost.tvrd.liš. 0,45 1,73 1,87 0,50 0,13 0,00 4,68 1307,31Ost.mek.liš. 0,02 0,25 0,09 0,70 0,28 0,00 1,34 373,65lišćari: 1,26 18,14 52,93 118,19 95,87 7,60 293,99 82157,45Sveukupno 1,27 18,51 53,78 118,59 95,87 7,60 295,63 82616,21

c ) godišnji zapreminski prirast

Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj površini

[m3] debljinske klase cm Ukupno

6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< četinari: 0,00 0,03 0,06 0,01 0,00 0,00 0,10 27,9lišćari: 0,09 0,74 1,40 2,32 1,31 0,07 5,93 1657,2

Sveukupno 0,09 0,77 1,46 2,33 1,31 0,07 6,03 1685,1 d) drvna masa probne doznake

Vrsta drveća



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< četinari: - 0,36 - - - - 0,36 100,59lišćari: 0,16 5,27 14,23 56,31 65,88 8,82 150,66 42104,30

Sveukupno 0,16 5,63 14,23 56,31 65,88 8,82 151,02 42204,89

46

e) kvalitet drvne zalihe


četinari: 28,76 58,47 12,77 67,83 19,40 12,77 -


f)kvalitet doznačene drvne mase

vrsta drveća

uzgojno-tehnička % tehnička % I II III I II III IV

četinari - - 100,0 - - 100,0 - lišćari - 2,5 97,5 - 2,5 88,8 8,6

g) stanje prirodnog podmlatka

Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

četinari: - - - - - - - -lišćari: 3163 1582 775 5520 - - - -Sveukupno 3163 1582 775 5520 0,03 4,17 10,00 36,81

h) procentualna raspodjela oboljelih stabala po glavnim patogenima i generalno

vrsta drveća

šifra bolesti

oboljela stabala po debljinskim klasama u % 5-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupno

četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 - - - - - - -

ukupno - - - - - - -

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 11,11 1,82 0,00 3,62 3,06 9,09 2,93

ukupno 11,11 1,82 0,00 3,62 3,06 9,09 2,93sveukupno 10,00 1,69 0,00 3,60 3,06 9,09 2,86

grupe suhih stabala nalaze se na 0,00% površine gazdinske klase i) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 25,00 0,00 0,00 0,00 0,00 12,50

ukupno 0,00 25,00 0,00 0,00 0,00 0,00 12,50

lišćari

1 0,00 1,82 0,00 0,00 1,02 0,00 0,532 - - - - - - -3 11,11 9,09 12,31 13,77 18,37 18,18 14,10

ukupno 11,11 10,91 12,31 13,77 19,39 18,18 14,63ukupno 10,00 11,86 11,94 13,67 19,39 18,18 14,58

šumski red dobar na 95,00 % površine gazdinske klase

47

GAZDINSKA KLASA 1117 – Sekundarne šume bukve u pojasu šuma bukve i jele na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama i rendzinama na jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitima i laporcima



ha

01 Uilica ne

20a, 26a, 39a, 40a, 46a, 57b, 59b, 77a, 78a, 79a, 80a, 81a, 82a, 97b, 99b, 103b, 106b, 107b

667,14

da 58b, 28,57sve 695,71

02

Jadovnik- Grahovo

ne 4a, 5a, 8a, 10a, 11a, 14a, 14b, 21a, 37/2b, 101a, 102a, 103a, 160a, 162a, 163a, 164b, 164d, 165a, 166a, 171c

524,30

da 43b, 55/2b, 57b, 64a, 65a, 80b, 82b, 161a, 162b, 162c, 172a, 173a, 178a, 180a

593,63

sve 1117,93

04


ne 2b, 5a, 15a 107,49da 1a, 6a, 6b, 7a, 7b, 14c, 18a, 19b, 121,17

sve 228,66

05

Gnjat - Risovac

ne

2b, 8b, 9b, 10b, 12a, 13/1b, 13/2b, 14b, 18a, 19a, 20/1a, 20/2a, 34b, 34c, 35a, 40/1a, 40/2a, 57/2a, 58a, 59/1a, 59/1b, 59/2b, 59/2c, 59/2d, 60a, 61a, 62a, 63a, 64a, 65a, 65b, 66/1a, 66/2a, 67a, 68/1a, 68/2a, 69a, 70a, 73a, 75/1b, 75/2b, 76/1b, 76/2b, 77b, 78a, 79a, 80a, 81a, 82a, 83a, 84a, 85a, 86/1b, 87a, 87b, 88/1a, 89a, 90a, 91a, 92a, 93/1a, 93/2a, 94a, 95a, 96a, 97a, 98a, 100a, 101a, 102/1a

3246,85

da 18d, 22b, 23a, 24a, 27a, 32a, 32b, 33a, 37d, 37e, 38b, 41d, 41e, 43a, 44a, 45c, 45d, 46a, 47/1a, 47/2a, 48a, 49a, 50a, 51a, 52/1a, 52/2a, 54a, 62b, 63b, 77e, 81b, 95b, 97b

1103,02

sve 4349,87

ŠGP ne 4545,78da 1846,39sve 6392,17


U ovu gazdinsku klasu svrstani su slijedeći tipovi šuma na gornjim zemljištima i supstratima: - Šume bukve, - Šume bukve i običnog graba.



staništa Prosječni stepen sklopa

% Jela 0,3 3,1

81

Smrča 0,2 3,4Bijeli bor 0,8 3,5Crni bor 1,0 3,3Bukva 94,1 3,3Pl.lišć. 2,1 3,5

Ost.tvrd.liš. 1,0 3,4Ost.mek.liš. 0,6 3,4

48

b) drvna zaliha

Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj površini [m3] debljinska klasa cm Ukupno

6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,02 0,19 0,09 0,29 0,18 0,00 0,77 3518,98

Smrča 0,01 0,16 0,17 0,10 0,07 0,02 0,52 2369,00Bijeli bor 0,00 0,11 0,26 1,29 0,31 0,00 1,97 8970,72Crni bor 0,01 0,09 0,25 1,17 1,15 0,05 2,72 12377,57četinari: 0,04 0,54 0,77 2,86 1,72 0,07 5,99 27236,27Bukva 0,71 14,64 46,87 136,27 46,90 2,91 248,31 1128753,42Pl.lišć. 0,06 0,90 1,75 2,39 0,49 0,00 5,59 25411,37

Ost.tvrd.liš. 0,06 0,93 0,80 0,66 0,08 0,00 2,53 11517,98Ost.mek.liš. 0,09 0,50 0,41 0,43 0,07 0,00 1,50 6827,43

lišćari: 0,93 16,97 49,83 139,75 47,54 2,91 257,93 1172510,21Sveukupno 0,97 17,51 50,60 142,61 49,26 2,98 263,93 1199746,48

c) godišnji zapreminski prirast



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< četinari: 0,00 0,06 0,04 0,05 0,01 0,00 0,16 727,3lišćari: 0,10 0,65 1,18 2,20 0,49 0,02 4,64 21092,4Sveukupno 0,10 0,71 1,22 2,25 0,50 0,02 4,80 21819,7

d) drvna masa probne doznake

Vrsta drveća



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< četinari: - 0,04 0,10 0,54 0,37 - 1,04 4740,08lišćari: 0,24 5,78 16,75 39,81 24,99 2,11 89,69 407695,51Sveukupno 0,24 5,82 16,85 40,35 25,36 2,11 90,73 412435,59


Vrsta drveća Uzgojno tehnička klasa [%] Tehnička klasa [%]

1 2 3 1 2 3 4

četinari: 31,97 40,06 27,97 45,58 26,45 27,08 0,89

lišćari: 16,21 38,41 45,38 30,43 24,19 39,84 5,54

Sveukupno 24,09 39,23 36,68 38,00 25,32 33,46 3,22


vrsta drveća


četinari 5,0 13,5 81,5 10,0 8,5 76,9 4,6lišćari 0,4 4,2 95,4 1,5 3,2 80,9 14,5

49


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

četinari: 106 18 26 150 - - - -lišćari: 2713 1027 572 4312 - - - -Sveukupno 2819 1045 598 4461 0,39 4,33 5,35 28,11


vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 2,86 0,00 2,08 0,00 0,00 1,43

ukupno 0,00 2,86 0,00 2,08 0,00 0,00 1,43

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 1,74 2,30 2,98 2,52 4,33 13,73 2,93


grupe suhih stabala nalaze se na 1,90% površine gazdinske klase. i) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 0,00 0,00 0,00 0,00 5,71 0,00 1,432 - - - - - - -3 0,00 14,29 17,65 22,92 25,71 0,00 20,00

ukupno 0,00 14,29 17,65 22,92 31,43 0,00 21,43

lišćari

1 2,91 1,79 3,19 4,40 2,55 3,92 3,462 0,00 0,26 1,49 0,64 0,64 0,00 0,713 12,21 16,24 15,43 12,92 17,45 29,41 14,68

ukupno 15,12 18,29 20,11 17,96 20,64 33,33 18,85ukupno 14,69 18,12 20,06 18,05 21,10 33,33 18,92


50

GAZDINSKA KLASA 1202 - Šume bukve i jele na pretežno plitkom kalkokambisolu, kalkomelanosolu i njihovim kombinacijama i na rendzini na jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitima i morenama



ha

01 Uilica ne

83a, 84/1a, 84/2a, 85a, 86a, 87a, 88a, 89a, 94a, 95a, 96a, 97a, 98a, 99a, 103a, 104a, 105a, 106a, 107a, 108a, 109/1a, 109/2a, 110a, 111a, 112a

1341,98

da sve 1341,98

02

Jadovnik- Grahovo

ne 27a, 28a, 29a, 30a, 31b, 35b, 36b, 37/1a, 37/1b, 91a, 93a, 97a, 131a, 132a, 154a, 155a, 156a, 158a, 159a, 164a, 167a, 168a, 169a, 171a, 176a, 177a

1647,56

da 80a, 94a, 95a, 96b, 98a, 154b, 170a, 171b, 175a, 177b, 177c 321,84sve 1969,40

03 Jadovnik -

Drvar

ne 49a, 52a 36,78da sve 36,78

04


ne 2a, 3a, 4a, 5b, 10a, 11a, 12a, 13a, 14a, 24a, 25a 383,73da 3c, 11b, 14b, 24b, 25b 99,11

sve 482,84

05

Gnjat - Risovac

ne 2a, 7a, 8a, 9a, 10a, 13/1a, 13/2a,14a, 16a, 17a, 18b, 21a, 25a, 28a, 29a, 30a, 31a, 34a, 76/2a, 77a

1086,16

da 8c, 9c, 14d, 22a, 39b, 41c, 42b, 128,35sve 1214,51

ŠGP ne 4496,21da 549,30sve 5045,51


U ovu gazdinsku klasu svrstani su slijedeći tipovi šuma na gornjim zemljištima i supstratima: - Šume bukve i jele, - Šume bukve i jele sa bijelim i/ ili crnim borom.

3.Taksacijski elementi :

a)Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa

Vrsta drveća Omjer smjese % Prosječni bonitet staništa

Prosječni stepen sklopa %

Jela 36,3 3,1

87



51

b)drvna zaliha

Vrsta drveća


[m3] debljinska klasa cm Ukupno

6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,58 8,35 15,90 49,80 33,01 1,32 108,97 489932,45







6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<četinari: 0,08 0,60 0,78 1,54 0,54 0,01 3,55 15961,5lišćari: 0,08 0,49 0,81 1,84 0,31 0,00 3,53 15871,6Sveukupno 0,16 1,09 1,59 3,38 0,85 0,01 7,08 31833,2


Vrsta drveća




Sveukupno 0,28 4,84 12,81 32,27 23,19 1,43 74,82 336386,77 e) kvalitet drvne zalihe


četinari: 27,38 43,82 28,80 42,66 28,55 28,58 0,21lišćari: 17,06 44,44 38,50 31,35 30,15 32,95 5,55Sveukupno 22,22 44,13 33,65 37,00 29,35 30,77 2,88


vrsta drveća


četinari 2,9 10,5 86,6 5,0 8,4 85,7 0,9

lišćari 0,9 5,0 94,1 1,7 4,2 77,9 16,2

52


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5



vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 0,00 0,21 0,65 0,00 0,15 0,00 0,162 0,00 0,00 0,00 0,11 0,15 0,00 0,083 0,00 1,06 1,62 0,78 0,61 3,57 0,89

ukupno 0,00 1,27 1,95 0,78 0,76 3,57 1,01

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,90 0,35 0,16 1,04 1,05 0,00 0,79


grupe suhih stabala nalaze se na 1,08% površine gazdinske klase i) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 5,17 9,51 9,42 7,66 5,95 3,57 7,622 0,00 0,63 1,95 0,78 0,76 0,00 0,853 8,62 4,86 3,90 3,11 3,97 3,57 4,03

ukupno 13,79 15,01 15,26 11,54 10,69 7,14 12,49

lišćari

1 1,80 3,99 7,33 7,36 5,25 0,00 6,352 0,90 1,04 2,12 1,81 1,05 0,00 1,603 7,21 12,31 9,12 4,82 8,76 0,00 7,30

ukupno 9,91 17,33 18,57 14,00 15,06 0,00 15,25ukupno 11,89 16,29 17,46 13,22 12,72 5,71 14,17

šumski red dobar na 86,52% površine gazdinske klase.

53

GAZDINSKA KLASA 1210 – Šume bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkim kalkokambisolu, kalkomelanosolu, i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i dolomitima i na rendzinama na kristalastim dolomitima i morenama



ha

02

Jadovnik- Grahovo

ne

31a, 32a, 33a, 34a, 35a, 36a, 37/2a, 38a, 44a, 45a, 46a, 47a, 48a, 49a, 50a, 51a, 52a, 53a, 54a, 55/1a, 55/2a, 56a, 81a, 83a, 84a, 85a, 86a, 87/1a, 87/2a, 88/1a, 88/2a, 89a, 90a, 92a, 133a, 134a, 135a, 136a, 137a, 138a, 139a, 140a, 141a, 142a, 143a, 144a, 146a, 147a, 148a, 149/1a, 149/2a, 150a, 151a, 152a, 153a, 157a

4055,62

da 43a, 51d, 57a, 82a, 83b, 86b, 96a 129,24sve 4184,86

03 Jadovnik -

Drvar

ne 3a, 4a, 5a, 6a, 8a, 9a, 10a, 11a, 12a, 13a, 14a, 15a, 16a, 16b, 17a, 18a, 19a, 20a, 21a, 22a, 23a, 24a, 25/1a, 25/2a, 26a, 33a, 46a, 47a, 48a, 49b, 52b, 53a, 54a

1668,31

da 25/1b, 47c, 48c, 53b, 53c, 70a, 71a 276,39sve 1944,70

04


ne 19a, 20a, 21a, 22a, 23a 216,21da 20b 9,32

sve 225,53

05

Gnjat - Risovac

ne 3a, 4a, 5a, 6a, 15a, 71a 360,39da

sve 360,39

ŠGP ne 6300,53da 414,95sve 6715,48


U ovu gazdinsku klasu svrstani su slijedeći tipovi šuma na gornjim zemljištima i supstratima: - Šume bukve, jele i smrče, - Šume bukve i smrče, - Šume bukve jele i smrče i sukcesije borova.

3.Taksacijski elementi :




90



54

b)drvna zaliha

Vrsta drveća



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,40 7,68 16,95 64,70 44,03 1,01 134,77 849095,28














četinari: 29,04 48,41 22,55 41,75 35,70 22,50 0,05lišćari: 16,24 43,32 40,44 27,08 32,53 32,28 8,11

Sveukupno 22,64 45,86 31,50 34,41 34,12 27,39 4,08 f) kvalitet doznačene drvne mase

vrsta drveća



55


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5



vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 0,00 0,00 0,17 0,14 0,12 0,00 0,122 0,00 0,29 0,00 0,05 0,06 0,00 0,083 0,00 0,15 0,35 0,38 0,37 0,00 0,33

ukupno 0,00 0,29 0,52 0,43 0,43 0,00 0,41

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 0,36 0,72 0,56 0,55 6,67 0,57


grupe suhih stabala nalaze se na 2,10% površine gazdinske klase. i) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 0,94 4,55 7,12 6,88 4,72 5,56 5,782 0,00 1,03 1,91 0,62 0,92 0,00 0,903 5,66 6,17 3,82 2,82 2,88 2,78 3,45

ukupno 6,60 11,75 12,85 10,32 8,52 8,33 10,13

lišćari

1 2,41 3,78 5,49 6,37 3,49 0,00 5,332 0,00 0,72 1,73 1,06 0,55 0,00 1,033 3,61 7,91 5,06 4,55 6,61 6,67 5,40

ukupno 6,02 12,41 12,28 11,99 10,64 6,67 11,76ukupno 6,35 12,05 12,54 11,13 9,05 7,84 10,83

šumski red dobar na 88,30 % površine gazdinske klase.

56

GAZDINSKA KLASA 1228 - Sekundarne šume smrče i bijelog bora na kalkomelanosolu pretežno plitkom kalkokambisolu injihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i dolomitima.



ha

03 Jadovnik -

Drvar

ne 7a, 7b, 46b, 48b 168,20da sve 168,20

ŠGP ne 168,20da sve 168,20


U ovu gazdinsku klasu svrstani su slijedeći tipovi šuma na gornjim zemljištima i supstratima: -Šume bijelog bora, -Šume bijelog bora i smrče, - Šume bijelog bora, smrče i bukve.





89

Smrča 20,2 3,0Bijeli bor 59,1 3,0

Crni bor 1,6 2,8Bukva 8,2 2,8Pl.lišć. 2,1 3,0

Ost.mek.liš. 0,7 3,5 b)drvna zaliha

Vrsta drveća



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,28 2,87 2,83 12,02 5,60 0,00 23,60 3969,85


Ost.mek.liš. 0,20 1,31 0,61 0,00 0,00 0,00 2,12 356,03lišćari: 0,69 6,92 11,18 12,50 1,07 0,00 32,36 5442,69

Sveukupno 1,67 24,77 59,82 170,67 35,56 0,00 292,49 49197,20

57


površini [m3]


četinari: 0,11 0,88 1,31 2,77 0,48 0,00 5,55 933,5lišćari: 0,10 0,43 0,37 0,31 0,01 0,00 1,22 205,2Sveukupno 0,21 1,31 1,68 3,08 0,49 0,00 6,77 1138,7 d) drvna masa probne doznake Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3]


četinari: 0,06 1,11 3,12 18,44 13,31 - 36,03 6060,06lišćari: 0,14 2,38 4,27 4,21 - - 11,00 1850,30

Sveukupno 0,19 3,48 7,40 22,65 13,31 - 47,03 7910,36 e) kvalitet drvne zalihe


četinari: 22,17 63,73 14,10 38,57 47,33 14,10 -



vrsta drveća


četinari - 5,5 94,5 - 5,5 94,5 - lišćari - - 100,0 - - 22,5 77,5


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5 četinari: 2477 853 291 3621 - - - -

lišćari: 123 835 374 1332 - - - -Sveukupno 2600 1688 665 4953 - - - 9,17


vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 - - - - - - -

ukupno 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 - - - - - - -


grupe suhih stabala nalaze se na 0,00% površine gazdinske klase.

58

i) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja vrsta

drveća šifra

oštećenja oštećena stabala po debljinskim klasama u %

6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupno

četinari

1 0,00 0,00 0,00 1,41 0,00 0,00 0,822 0,00 0,00 3,45 0,70 0,00 0,00 0,823 14,29 5,13 3,45 4,23 3,85 0,00 4,53

ukupno 14,29 5,13 6,90 6,34 3,85 0,00 6,17

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 10,00 14,29 0,00 0,00 0,00 6,67

ukupno 0,00 10,00 14,29 0,00 0,00 0,00 6,67ukupno 11,11 6,12 8,33 5,88 3,85 0,00 6,23


GAZDINSKA KLASA 1303 – Čiste šume crnog bora na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i/ili dolomitima

1. Spisak sastojina i površina Šifra Gosp. jed. min. Odjeli i odsjeci Površina ha

01 Uilica ne 69a 79,55da sve 79,55

02

Jadovnik- Grahovo

ne 142b, 164c, 165b, 166b, 167b, 168b 203,69da

sve 203,69

05

Gnjat - Risovac

ne 65c, 69b, 70b, 71b, 72a, 73b, 74a, 75/1a, 75/2a, 75/3a, 76/1a, 86/1a, 86/2a, 87c, 102/2a, 52/12a

763,59

da sve 763,59

ŠGP ne 1046,83da sve 1046,83


U ovu gazdinsku klasu svrstani su slijedeći tipovi šuma na gornjim zemljištima i supstratima: -Šume crnog bora.





74

Smrča 2,4 3,8Bijeli bor 11,7 3,7Crni bor 74,2 3,5Bukva 9,1 3,4



59

b)drvna zaliha

Vrsta drveća

m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3] debljinske klase cm Ukupno 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

Jela 0,00 0,28 0,41 0,96 0,07 0,00 1,72 1798,72Smrča 0,03 0,44 0,77 3,83 0,48 0,00 5,55 5811,87

Bijeli bor 0,15 2,50 5,12 16,73 2,79 0,00 27,29 28563,92Crni bor 0,31 6,51 23,56 92,96 48,76 1,03 173,14 181248,14četinari: 0,49 9,73 29,86 114,48 52,10 1,03 207,70 217422,65Bukva 0,19 1,53 4,14 8,90 5,65 0,93 21,35 22345,81

Hr. kitnjak 0,00 0,02 0,00 0,06 0,00 0,00 0,08 81,35Plem.lišć. 0,04 0,33 0,77 0,70 0,06 0,00 1,90 1986,25

Ost.tvrd.lišć. 0,07 0,97 0,52 0,30 0,00 0,00 1,85 1941,30Ost.mek.lišć. 0,02 0,18 0,16 0,23 0,00 0,00 0,59 617,41






d ) drvna masa probne doznake Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3]

debljinske klase cm Ukupno

6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

četinari: 0,11 1,09 6,83 19,97 21,08 0,57 49,65 51973,07

lišćari: 0,09 1,83 2,44 3,00 1,90 0,14 9,40 9842,63

Sveukupno 0,19 2,92 9,27 22,98 22,98 0,71 59,05 61815,70



četinari: 29,08 44,22 26,70 46,32 26,98 26,56 0,14



vrsta drveća


četinari 1,2 10,2 88,6 3,8 7,6 88,1 0,5lišćari - - 100,0 - - 77,3 22,7

60


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

četinari: 291 - 24 315 - - - -lišćari: 1705 871 772 3348 - - - -Sveukupno 1996 871 796 3663 0,76 - 3,36 37,86 h) procentualna raspodjela oboljelih stabala po glavnim patogenima i generalno

vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 0,00 0,84 0,00 1,97 0,00 0,67

ukupno 0,00 0,00 0,84 0,00 1,97 0,00 0,67

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 8,47 3,70 5,26 0,00 0,00 5,59

ukupno 0,00 8,47 3,70 5,26 0,00 0,00 5,59ukupno 0,00 3,65 1,37 0,35 1,90 0,00 1,26

grupe suhih stabala nalaze se na 4,12 % površine gazdinske klase. i) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 0,00 1,28 1,68 2,26 1,64 0,00 1,922 0,00 0,00 0,00 0,19 0,33 0,00 0,193 22,22 17,95 12,61 15,85 18,42 25,00 16,48

ukupno 22,22 19,23 14,29 18,30 20,39 25,00 18,58

lišćari

1 0,00 10,17 3,70 13,16 0,00 0,00 8,392 20,00 8,47 18,52 2,63 0,00 0,00 8,393 20,00 28,81 29,63 18,42 16,67 0,00 24,48

ukupno 40,00 47,46 51,85 34,21 16,67 0,00 41,26ukupno 28,57 31,39 21,23 19,37 20,25 16,67 21,31


61

GAZDINSKA KLASA 1314 - Mješovite šume crnog i bijelog bora na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i dolomitima

1. Spisak sastojina i površina Šifra Gosp. jed. min. Odjeli i odsjeci Površina ha

03 Jadovnik -

Drvar

ne 2a, 3b, 6b, 9b, 47b 92,26da sve

05

Gnjat - Risovac

ne 59/1c, 59/2a, 66/1b, 66/2b, 67b, 77c, 102/1b 324,08da

sve 324,08

ŠGP ne 416,34da sve 416,34


U ovu gazdinsku klasu svrstani su slijedeći tipovi šuma na gornjim zemljištima i supstratima: -Šume bijelog bora, -Šume crnog bora.


a)Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa Vrsta drveća Omjer smjese % Prosječni bonitet



76

Smrča 1,3 3,3Bijeli bor 36,0 4,5 Crni bor 42,5 4,0 Ost.čet. 0,1 4,0 Bukva 16,8 4,4

Hr. kitnjak 0,1 4,0 Pl.lišć. 1,2 4,0

Ost.tvrd.liš. 0,6 4,3 Ost.mek.liš. 0,9 3,5

b)drvna zaliha



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,01 0,08 0,31 0,27 0,33 0,00 1,01 418,53

Smrča 0,06 0,18 0,55 1,27 0,15 0,00 2,22 924,98Bijeli bor 0,46 9,85 17,74 31,19 4,02 0,00 63,26 26336,98Crni bor 0,15 2,82 9,93 41,15 20,24 0,32 74,61 31061,09

Ostali četinari 0,00 0,00 0,00 0,16 0,00 0,00 0,16 68,47četinari: 0,69 12,94 28,53 74,04 24,74 0,32 141,25 58810,05

Bukva 0,08 2,02 5,35 13,22 8,43 0,34 29,44 12256,37Hr. kitnjak 0,00 0,00 0,12 0,00 0,00 0,00 0,12 50,66Plem.lišć. 0,02 0,06 0,96 1,00 0,12 0,00 2,17 902,16



62








6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< četinari: - 1,25 5,94 16,40 11,50 - 35,09 14609,09lišćari: 0,10 0,80 1,07 8,64 3,26 - 13,87 5776,06Sveukupno 0,10 2,05 7,01 25,04 14,77 - 48,96 20385,15



četinari: 29,88 40,76 29,36 44,23 26,41 29,36 -lišćari: 12,17 27,66 60,17 17,17 22,66 53,42 6,75Sveukupno 21,03 34,21 44,76 30,70 24,54 41,38 3,38


vrsta drveća


četinari 1,5 3,5 94,9 2,8 2,3 94,9 -lišćari - 3,7 96,3 - 3,7 82,2 14,1


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5 četinari: 473 41 70 584 - - - -lišćari: 2019 646 187 2852 - - - -Sveukupno 2493 687 257 3436 0,11 0,31 1,56 10,83


vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 0,00 0,00 0,67 0,00 0,00 0,33

ukupno 0,00 0,00 0,00 0,67 0,00 0,00 0,33

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 0,00 0,00 5,56 0,00 0,00 2,67

ukupno 0,00 0,00 0,00 5,56 0,00 0,00 2,67ukupno 0,00 0,00 0,00 1,62 0,00 0,00 0,79

grupe suhih stabala nalaze se na 4,07 % površine gazdinske klase.

63

i) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 0,00 0,00 0,00 5,37 3,33 0,00 3,283 0,00 21,43 26,92 28,19 25,00 0,00 26,234 0,00 0,00 0,00 0,67 0,00 0,00 0,33

ukupno 0,00 21,43 26,92 34,23 28,33 0,00 29,84

lišćari

1 0,00 0,00 44,44 11,11 7,69 0,00 12,002 0,00 6,67 0,00 11,11 0,00 0,00 6,673 0,00 13,33 11,11 27,78 38,46 0,00 24,00

ukupno 0,00 20,00 55,56 50,00 46,15 0,00 42,67ukupno 0,00 21,05 31,15 37,30 31,51 0,00 32,37

šumski red dobar na 65,38 % površine gazdinske klase. GAZDINSKA KLASA 3202- Šumski zasadi smrče čiste ili sa jelom, borovima i arišom sa procijenjenom drvnom masom na staništu šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na rendzini, na jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitima



ha

01 Uilica ne 82c, 82d, 82e, 83c, 84/1b, 84/2b, 98c, 111b 13,85da sve 13,85

05

Gnjat - Risovac

ne 63c, 77d, 78b, 79b, 84b, 85b, 85c, 85d 38,12da

sve 38,12

ŠGP ne 51,97da

sve 51,97 2. Taksacijski elementi: a)Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa



Jela 5,5 2,6

82


Crni bor 3,9 3,0Bukva 49,2 3,3Pl.lišć. 0,5 4,0

Ost.mek.liš. 2,4 3,0

64

b)drvna zaliha Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3]


Jela 0,02 0,99 3,08 3,29 2,36 0,00 9,74 506,05Smrča 1,31 34,73 20,18 3,01 0,00 0,00 59,24 3078,65


Plem.lišć. 0,14 0,39 0,38 0,00 0,00 0,00 0,91 47,49Ost.mek.lišć. 0,77 3,02 0,43 0,00 0,00 0,00 4,22 219,09


c) struktura zalihe po starosnim klasama (dobnim razredima) Dobni razred

Površina [ha]

Vrsta drveća


površini [m3]

Dobni razredi [godine] Ukupno

0-20 21-40 41-60 61-80 81-100

100<

1 3,28 Smrča 39,15 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 39,15 128,40

četinari: 39,15 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 39,15 128,40 Bukva 5,17 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 5,17 16,97

Ost.mek.lišć. 1,23 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1,23 4,02 lišćari: 6,40 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 6,40 20,99 Ukupno: 45,54 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 45,54 149,39

2 48,69 Jela 0,00 10,39 0,00 0,00 0,00 0,00 10,39 506,05 Smrča 0,00 60,59 0,00 0,00 0,00 0,00 60,59 2950,25

Bijeli bor 0,00 9,99 0,00 0,00 0,00 0,00 9,99 486,47 Crni bor 0,00 7,45 0,00 0,00 0,00 0,00 7,45 362,56

četinari: 0,00 88,42 0,00 0,00 0,00 0,00 88,42 4305,33 Bukva 0,00 93,19 0,00 0,00 0,00 0,00 93,19 4537,59

Plem.lišć. 0,00 0,98 0,00 0,00 0,00 0,00 0,98 47,49 Ost.mek.lišć. 0,00 4,42 0,00 0,00 0,00 0,00 4,42 215,07

lišćari: 0,00 98,59 0,00 0,00 0,00 0,00 98,59 4800,15 Ukupno: 0,00 187,01 0,00 0,00 0,00 0,00 187,01 9105,48

d) godišnji zapreminski prirast

Vrsta drveća


površini [m3]

debljinske klase cm Ukupno 0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

četinari: 0,00 0,37 4,76 2,28 0,40 0,04 0,00 7,85 408,0lišćari: 0,00 0,26 0,74 0,63 1,07 0,24 0,00 2,94 152,8Sveukupno 0,00 0,63 5,50 2,91 1,47 0,28 0,00 10,79 560,8

65

e) drvna masa probne doznake Vrsta


površini [m3]


četinari: 0,57 4,64 5,47 7,19 0,60 - 18,47 959,68lišćari: 0,50 2,82 3,18 5,63 21,84 - 33,96 1765,06

Sveukupno 1,07 7,46 8,65 12,82 22,44 - 52,43 2724,74 f) kvalitet drvne zalihe


četinari: 37,15 29,95 32,90 60,61 6,49 32,03 0,87


g) kvalitet doznačene drvne mase

vrsta drveća


četinari 14,0 0,1 85,9 14,1 - 83,9 2,0lišćari - - 100,0 - - 92,6 7,4

h) stanje prirodnog podmlatka

Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

četinari: 1335 138 - 1473 - - - -lišćari: - 340 1021 1361 - - - -Sveukupno 1335 478 1021 2834 0,08 3,13 4,17 25,69

i) procentualna raspodjela oboljelih stabala po glavnim patogenima i generalno

vrsta drveća

šifra bolesti


lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 0,00 0,00 0,00 20,00 0,00 2,00

ukupno 0,00 0,00 0,00 0,00 20,00 0,00 2,00ukupno 0,00 0,00 0,00 0,00 16,67 0,00 0,62

grupe suhih stabala nalaze se na 6,35 % površine gazdinske klase. j) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 0,00 2,74 0,00 0,00 0,00 0,00 1,803 22,22 19,18 22,22 20,00 0,00 0,00 19,82

ukupno 22,22 21,92 22,22 20,00 0,00 0,00 21,623 0,00 14,29 0,00 33,33 0,00 0,00 8,00

ukupno 0,00 14,29 0,00 33,33 0,00 0,00 8,00ukupno 8,70 20,21 16,00 23,08 0,00 0,00 17,39


66

GAZDINSKA KLASA 3207 – Šumski zasadi bijelog bora sa primjesom crnog bora sa procijenjenom drvnom masom na staništima šuma bukve i jele (viši položaji) na rendtinama kristaklastih dolomita



ha

01 Uilica ne 67a, 78b, 79c, 79d, 101b 84,37da 55b, 66b 122,49sve 206,86

02

Jadovnik- Grahovo

ne 101b, 164e, 164f, 169c 57,69da 175b, 179a 74,18

sve 131,87

03 Jadovnik -

Drvar

ne 20b, 20c 17,47da sve 17,47

05

Gnjat - Risovac

ne 59/2e, 64b, 68/1b, 68/1c, 88/1b, 88/2a, 102/1e 97,92da

sve 97,92

ŠGP ne 257,45da 196,67sve 454,12

2. Taksacijski elementi




85

Smrča 0,4 3,1Bijeli bor 56,8 3,3Crni bor 35,8 2,5Ost.čet. 0,2 3,0Bukva 3,2 4,6Pl.lišć. 0,3 3,8


67

b)drvna zaliha



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<Jela 0,00 0,00 0,38 0,00 0,00 0,00 0,38 98,55


Ostali četinari 0,00 0,42 0,00 0,00 0,00 0,00 0,42 108,74četinari: 1,43 35,63 84,19 58,16 2,22 0,00 181,63 46761,25Bukva 0,01 0,16 0,00 4,07 1,68 0,26 6,17 1589,07

Plem.lišć. 0,00 0,21 0,27 0,00 0,00 0,00 0,48 124,39Ost.tvrd.lišć. 0,04 0,70 0,34 0,00 0,00 0,00 1,08 279,18Ost.mek.lišć. 0,29 2,02 2,31 0,39 0,00 0,00 5,01 1288,78


c) struktura zalihe po starosnim klasama (dobnim razredima)

Dobni razred

Površina

[ha]

Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3]


0-20 21-40 41-60 61-80 81-100

100<

2 165,95 Jela 0,00 0,59 0,00 0,00 0,00 0,00 0,59 98,55

Smrča 0,00 1,31 0,00 0,00 0,00 0,00 1,31 216,91 Bijeli bor 0,00 101,47 0,00 0,00 0,00 0,00 101,47 16838,87 Crni bor 0,00 37,03 0,00 0,00 0,00 0,00 37,03 6145,28

Ostali četinari 0,00 0,66 0,00 0,00 0,00 0,00 0,66 108,74 četinari: 0,00 141,06 0,00 0,00 0,00 0,00 141,06 23408,35

Bukva 0,00 6,22 0,00 0,00 0,00 0,00 6,22 1032,43 Plem.lišć. 0,00 0,33 0,00 0,00 0,00 0,00 0,33 54,17

Ost.tvrd.lišć. 0,00 0,25 0,00 0,00 0,00 0,00 0,25 41,61 Ost.mek.lišć. 0,00 1,92 0,00 0,00 0,00 0,00 1,92 319,11

lišćari: 0,00 8,72 0,00 0,00 0,00 0,00 8,72 1447,31 Ukupno: 0,00 149,78 0,00 0,00 0,00 0,00 149,78 24855,66

3 25,76 Bijeli bor 0,00 0,00 130,26 0,00 0,00 0,00 130,26 3355,46 Crni bor 0,00 0,00 78,48 0,00 0,00 0,00 78,48 2021,65 četinari: 0,00 0,00 208,74 0,00 0,00 0,00 208,74 5377,11

Bukva 0,00 0,00 21,61 0,00 0,00 0,00 21,61 556,64 Plem.lišć. 0,00 0,00 2,73 0,00 0,00 0,00 2,73 70,22

Ost.mek.lišć. 0,00 0,00 1,03 0,00 0,00 0,00 1,03 26,64 lišćari: 0,00 0,00 25,37 0,00 0,00 0,00 25,37 653,50

Ukupno: 0,00 0,00 234,11 0,00 0,00 0,00 234,11 6030,61 4 65,74 Bijeli bor 0,00 0,00 0,00 124,99 0,00 0,00 124,99 8217,13

Crni bor 0,00 0,00 0,00 148,44 0,00 0,00 148,44 9758,66 četinari: 0,00 0,00 0,00 273,44 0,00 0,00 273,44 17975,79


lišćari: 0,00 0,00 0,00 17,96 0,00 0,00 17,96 1180,61 Ukupno: 0,00 0,00 0,00 291,40 0,00 0,00 291,40 19156,40

68


Vrsta drveća



0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< četinari: 0,00 0,30 2,41 2,87 1,45 0,04 0,00 7,07 1820,2lišćari: 0,00 0,03 0,19 0,09 0,07 0,02 0,00 0,40 103,0Sveukupno 0,00 0,33 2,60 2,96 1,52 0,06 0,00 7,47 1923,2

e) drvna masa probne doznake

Vrsta drveća



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< četinari: 0,04 7,45 17,91 7,14 0,78 - 33,32 8578,77lišćari: - 0,45 - 3,34 0,52 0,66 4,97 1280,39

Sveukupno 0,04 7,90 17,91 10,48 1,30 0,66 38,30 9859,17 f) kvalitet drvne zalihe


četinari: 17,37 21,65 60,98 36,19 2,82 59,58 1,41



vrsta drveća


četinari - 3,3 96,7 3,3 - 88,0 8,7lišćari - - 100,0 - - 68,0 32,0


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

četinari: 223 - - 223 - - - -lišćari: 380 402 73 854 - - - -Sveukupno 603 402 73 1077 0,05 - - 3,81


vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 0,00 1,59 0,00 0,00 0,00 0,54

ukupno 0,00 0,00 1,59 0,00 0,00 0,00 0,54

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 0,00 0,00 7,69 0,00 0,00 3,03

ukupno 0,00 0,00 0,00 7,69 0,00 0,00 3,03ukupno 0,00 0,00 1,52 1,06 0,00 0,00 0,74

grupe suhih stabala nalaze se na 2,62 % površine gazdinske klase

69

j) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja vrsta

drveća šifra


6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupno

četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 22,22 12,42 39,68 58,02 75,00 0,00 32,44

ukupno 22,22 12,42 39,68 58,02 75,00 0,00 32,44

lišćari

1 0,00 0,00 0,00 7,69 0,00 0,00 3,032 - - - - - - -3 0,00 0,00 0,00 7,69 0,00 0,00 3,03

ukupno 0,00 0,00 0,00 15,38 0,00 0,00 6,06ukupno 18,18 11,73 37,88 52,13 50,00 0,00 30,30

šumski red dobar na 95,74 % površine gazdinske klase .

GAZDINSKA KLASA 3208- Šumski zasadi crnog bora sa procijenjenom drvnom masom na staništu šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na rendzini, na jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitima

1. Spisak odsjeka i površina


ha

01 Uilica ne 37a, 37b, 64a, 72a, 79b, 100a, 101a 57,64da 57c, 58c, 63a, 64b, 65a, 66a 66,11sve 123,75

02

Jadovnik- Grahovo

ne 75a, 75b, 100a, 19,23da

sve 19,23

03 Jadovnik -

Drvar

ne 25/2b 5,60da 33b 4,84sve 10,44

05

Gnjat - Risovac

ne 93/1b, 95c, 101b, 102/1c, 102/1d, 102/1f, 102/2b 181,28da

sve 181,28

ŠGP ne 263,75da 70,95sve 334,70




sklopa % Smrča 0,2 3,0

75

Bijeli bor 8,4 3,9Crni bor 87,6 3,4Bukva 2,1 3,8



70

b) drvna zaliha



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Smrča 0,02 0,39 0,00 0,00 0,00 0,00 0,41 108,37

Bijeli bor 0,17 2,56 9,41 3,37 0,00 0,00 15,50 4088,80Crni bor 1,01 26,57 69,73 59,59 5,68 0,00 162,57 42878,71četinari: 1,19 29,52 79,14 62,96 5,68 0,00 178,49 47075,88





Dobni razred

Površina [ha]


[m3] Dobni razredi [godine]

Ukupno 0-20 21-40 41-60 61-80

81-100

100<

2 76,30 Bijeli bor 0,00 42,52 0,00 0,00 0,00 0,00 42,52 3244,29

Crni bor 0,00 118,67 0,00 0,00 0,00 0,00 118,67 9054,34 četinari: 0,00 161,19 0,00 0,00 0,00 0,00 161,19 12298,63

Bukva 0,00 5,52 0,00 0,00 0,00 0,00 5,52 421,08 Plem.lišć. 0,00 0,67 0,00 0,00 0,00 0,00 0,67 51,28


lišćari: 0,00 10,44 0,00 0,00 0,00 0,00 10,44 796,35 Ukupno: 0,00 171,62 0,00 0,00 0,00 0,00 171,62 13094,98

3 177,75 Smrča 0,00 0,00 0,61 0,00 0,00 0,00 0,61 108,37 Bijeli bor 0,00 0,00 4,75 0,00 0,00 0,00 4,75 844,51 Crni bor 0,00 0,00 170,35 0,00 0,00 0,00 170,35 30280,48 četinari: 0,00 0,00 175,72 0,00 0,00 0,00 175,72 31233,35

Bukva 0,00 0,00 3,30 0,00 0,00 0,00 3,30 586,38 Hr. kitnjak 0,00 0,00 0,47 0,00 0,00 0,00 0,47 82,78 Plem.lišć. 0,00 0,00 2,17 0,00 0,00 0,00 2,17 384,98

Ost.tvrd.lišć. 0,00 0,00 0,15 0,00 0,00 0,00 0,15 26,75 lišćari: 0,00 0,00 6,08 0,00 0,00 0,00 6,08 1080,89

Ukupno: 0,00 0,00 181,80 0,00 0,00 0,00 181,80 32314,25 4 9,70 Crni bor 0,00 0,00 0,00 365,35 0,00 0,00 365,35 3543,89

četinari: 0,00 0,00 0,00 365,35 0,00 0,00 365,35 3543,89 Ukupno: 0,00 0,00 0,00 365,35 0,00 0,00 365,35 3543,89


Vrsta drveća




71

e) drvna masa probne doznake Vrsta


površini [m3]


četinari: 0,33 6,71 17,92 18,04 3,10 - 46,11 12161,25lišćari: 0,11 0,78 2,48 2,40 - - 5,77 1522,60Sveukupno 0,44 7,50 20,40 20,45 3,10 - 51,88 13683,84

f) kvalitet drvne zalihe


četinari: 28,75 37,16 34,09 49,38 16,53 31,99 2,10lišćari: - 13,63 86,37 - 13,63 79,62 6,75Sveukupno 14,38 25,39 60,23 24,69 15,08 55,80 4,43


vrsta drveća


četinari 1,1 16,1 82,7 7,9 9,4 75,4 7,3lišćari - 25,3 74,7 - 25,3 66,9 7,8


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u grupama

[%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5 četinari: - - - - - - - -lišćari: 301 451 277 1028 - - - -Sveukupno 301 451 277 1028 - - - 4,84


vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 0 0 0 0 0 0 02 0 0 0 0 0 0 03 0 2.33 0 0.68 0 0 0.72

ukupno 0 2.33 0 0.68 0 0 0.72ukupno 0 2.33 0 0.68 0 0 0.72



drveća šifra


6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupno

četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 28,57 33,33 27,83 27,93 61,54 0,00 30,89

ukupno 28,57 33,33 27,83 27,93 61,54 0,00 30,89

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 42,86 20,00 0,00 0,00 0,00 20,00

ukupno 0,00 42,86 20,00 0,00 0,00 0,00 20,00ukupno 22,22 33,82 27,50 26,96 61,54 0,00 30,35


72

GAZDINSKA KLASA 3211- Šumski zasadi crnog bora sa primjesom bijelog bora sa procijenjomdrvnom masom na staništu šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno dubokom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i luvisola na jedrim krečnjacima i dolomitima



ha

01 Uilica ne 36a, 51b, 54b, 56b 22,52da 56c 5,63sve 28,15

ŠGP ne 22,52da 5,63sve 28,15




sklopa % Crni bor 66,5 3,1

89

Bukva 9,9 4,0Hr. kitnjak 15,6 3,0

Pl.lišć. 0,3 4,0Ost.tvrd.liš. 3,0 3,9Ost.mek.liš. 4,7 3,0

b)drvna zaliha



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

Crni bor 1,27 32,05 49,44 88,22 4,69 0,00 175,66 3955,89

četinari: 1,27 32,05 49,44 88,22 4,69 0,00 175,66 3955,89

Bukva 0,00 0,00 12,61 11,11 2,46 0,00 26,18 589,59

Hr. kitnjak 0,00 2,94 19,71 13,29 5,18 0,00 41,11 925,83

Plem.lišć. 0,40 0,46 0,00 0,00 0,00 0,00 0,87 19,48

Ost.tvrd.lišć. 0,23 1,66 2,15 3,82 0,00 0,00 7,86 176,93

Ost.mek.lišć. 0,00 3,22 8,06 1,23 0,00 0,00 12,51 281,70

lišćari: 0,63 8,28 42,53 29,44 7,64 0,00 88,52 1993,53

Sveukupno 1,91 40,33 91,96 117,66 12,32 0,00 264,18 5949,42

73


Dobni razred

Površina [ha]


površini [m3]


0-20 21-40 41-60 61-80

81-100

100<

2 12,13 Crni bor 0,00 219,18 0,00 0,00 0,00 0,00 219,18 2658,63

četinari: 0,00 219,18 0,00 0,00 0,00 0,00 219,18 2658,63 Bukva 0,00 28,03 0,00 0,00 0,00 0,00 28,03 340,06

Hr. kitnjak 0,00 7,84 0,00 0,00 0,00 0,00 7,84 95,04 Plem.lišć. 0,00 1,61 0,00 0,00 0,00 0,00 1,61 19,48

Ost.tvrd.lišć. 0,00 12,05 0,00 0,00 0,00 0,00 12,05 146,20

lišćari: 0,00 49,53 0,00 0,00 0,00 0,00 49,53 600,79 Ukupno: 0,00 268,71 0,00 0,00 0,00 0,00 268,71 3259,41

3 10,39 Crni bor 0,00 0,00 124,86 0,00 0,00 0,00 124,86 1297,26

četinari: 0,00 0,00 124,86 0,00 0,00 0,00 124,86 1297,26 Bukva 0,00 0,00 24,02 0,00 0,00 0,00 24,02 249,53

Hr. kitnjak 0,00 0,00 79,96 0,00 0,00 0,00 79,96 830,79 Ost.tvrd.lišć. 0,00 0,00 2,96 0,00 0,00 0,00 2,96 30,73 Ost.mek.lišć. 0,00 0,00 27,11 0,00 0,00 0,00 27,11 281,70

lišćari: 0,00 0,00 134,05 0,00 0,00 0,00 134,05 1392,74 Ukupno: 0,00 0,00 258,90 0,00 0,00 0,00 258,90 2690,00


Vrsta drveća


površini [m3]




Vrsta drveća



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

četinari: 1,35 9,53 15,46 4,88 - - 31,22 703,11

Sveukupno 1,35 9,53 15,46 4,88 - - 31,22 703,11



četinari: 35,32 41,16 23,52 52,87 23,61 23,52 -

lišćari: - 100,00 - 100,00 - - -Sveukupno 17,66 70,58 11,76 76,43 11,81 11,76 -


vrsta drveća


četinari - - 100,0 - - 100,0 - lišćari - - - - - - -

74


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

četinari: - - - - - - - -lišćari: 9604 - - 9604 - - - -Sveukupno 9604 - - 9604 - - - -


vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 0 0 0 0 0 0 02 0 0 0 0 0 0 03 0 2,33 0 0,68 0 0 0.72

ukupno 0 2,33 0 0,68 0 0 0.72ukupno 0 2,33 0 0,68 0 0 0,72

grupe suhih stabala nalaze se na 0,00 % površine gazdinske klase. j) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 28,57 25,00 0,00 0,00 0,00 13,89

ukupno 0,00 28,57 25,00 0,00 0,00 0,00 13,89

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 - - - - - - -

ukupno - - - - - - -ukupno 0,00 25,00 25,00 0,00 0,00 0,00 13,51


75

GAZDINSKA KLASA 3221 – Šumski zasadi smrče čiste ili sa jelom, borovima i arišom bez procijenjene drvne mase na staništu šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na rendzini, na jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitima 1.Spisak odsjeka i površina


ha

01 Uilica ne 104b, 105b 8,59da sve 8,59

05

Gnjat - Risovac

ne 35b, 37b, 40/1b, 41b, 42a, 45b 32,43da

sve 32,43

ŠGP ne 41,02da sve 41,02

GAZDINSKA KLASA 3226 – Šumski zasadi bijelog bora sa primjesom crnog bora bez procijenjene drvne mase na staništima šuma bukve i jele (viši položaji) na rendtinama kristaklastih dolomita



ha

02

Jadovnik- Grahovo

ne 101c, 102b 16,65da

sve 16,65

ŠGP ne da sve 16,65

GAZDINSKA KLASA 3227- Šumski zasadi crnog bora bez procijenjene drvne mase na staništu šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na rendzini, na jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitima



ha

05

Gnjat - Risovac

ne 37a, 37c, 38a, 39a, 40/1c, 40/2b, 40/2c, 41a, 45a, 74b, 75/1c

128,41

da sve 128,41

ŠGP ne da sve 128,41

76

GAZDINSKA KLASA 3403 - Šumski zasadi crnog bora sa procijenjenom drvnom masom čisti ili sa primjesom bijelog bora u pojasu hrastovih šuma na kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na jedrim krečnjacima i dolomitima



ha

01 Uilica ne 23a, 23b, 29a, 30a, 31a, 43a, 44a, 46b, 47a, 50a 209,05da sve 209,05

02

Jadovnik- Grahovo

ne 39a, 41/2a, 42/1a, 42/2a, 58/2a, 58/3a, 59/1b, 59/1c, 59/2a, 59/2b, 61/3a, 61/3b, 72a, 72b, 73/1a, 73/1b, 73/2a, 73/2b, 74a, 74b

430,04

da sve 430,04

03 Jadovnik -

Drvar

ne 1a, 1b, 2b 61,93da sve 61,93

05

Gnjat - Risovac

ne 34d, 52/10a, 52/11a, 52/13a 86,70da

sve 86,70

ŠGP ne 787,72da

sve 787,72





Jela 0,1 4,8

72





77

b) drvna zaliha Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3]


Jela 0,00 0,03 0,06 0,00 0,00 0,00 0,09 72,61Smrča 0,00 0,10 0,21 0,00 0,00 0,00 0,31 245,14





c) struktura zalihe po starosnim klasama (dobnim razredima) Dobni razred

Površina [ha]

Vrsta drveća


površini [m3]


0-20 21-40 41-60 61-80 81-100

100<

1 7,44 Crni bor 29,14 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 29,14 216,82

četinari: 29,14 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 29,14 216,82 Ukupno: 29,14 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 29,14 216,82

2 659,79 Jela 0,00 0,11 0,00 0,00 0,00 0,00 0,11 72,61 Smrča 0,00 0,37 0,00 0,00 0,00 0,00 0,37 245,14

Bijeli bor 0,00 69,21 0,00 0,00 0,00 0,00 69,21 45664,77 Crni bor 0,00 56,41 0,00 0,00 0,00 0,00 56,41 37220,44

četinari: 0,00 126,11 0,00 0,00 0,00 0,00 126,11 83202,96 Bukva 0,00 0,38 0,00 0,00 0,00 0,00 0,38 250,54

Hr. kitnjak 0,00 0,47 0,00 0,00 0,00 0,00 0,47 313,34 Plem.lišć. 0,00 0,33 0,00 0,00 0,00 0,00 0,33 218,07


lišćari: 0,00 1,73 0,00 0,00 0,00 0,00 1,73 1144,30 Ukupno: 0,00 127,84 0,00 0,00 0,00 0,00 127,84 84347,26

3 115,87 Bijeli bor 0,00 0,00 19,74 0,00 0,00 0,00 19,74 2287,43 Crni bor 0,00 0,00 232,14 0,00 0,00 0,00 232,14 26897,55

četinari: 0,00 0,00 251,88 0,00 0,00 0,00 251,88 29184,97 Hr. kitnjak 0,00 0,00 3,91 0,00 0,00 0,00 3,91 452,62 Plem.lišć. 0,00 0,00 0,08 0,00 0,00 0,00 0,08 8,87

Ost.tvrd.lišć. 0,00 0,00 0,12 0,00 0,00 0,00 0,12 13,56 lišćari: 0,00 0,00 4,10 0,00 0,00 0,00 4,10 475,06 Ukupno: 0,00 0,00 255,98 0,00 0,00 0,00 255,98 29660,03

4 4,62 Crni bor 0,00 0,00 0,00 346,61 0,00 0,00 346,61 1601,32 četinari: 0,00 0,00 0,00 346,61 0,00 0,00 346,61 1601,32 Ost.tvrd.lišć. 0,00 0,00 0,00 17,39 0,00 0,00 17,39 80,35

lišćari: 0,00 0,00 0,00 17,39 0,00 0,00 17,39 80,35 Ukupno: 0,00 0,00 0,00 364,00 0,00 0,00 364,00 1681,67

78


Vrsta drveća


površini [m3]






6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< četinari: 0,07 5,78 9,75 8,41 - - 24,01 18914,54lišćari: - 0,24 0,27 - 0,16 - 0,67 526,62Sveukupno 0,07 6,02 10,02 8,41 0,16 - 24,68 19441,16


Vrsta drveća Uzgojno tehnička klasa [%] Tehnička klasa [%]

1 2 3 1 2 3 4

četinari: 38,27 37,00 24,73 67,63 7,63 24,54 0,20

lišćari: - - 100,00 - - 57,98 42,02

Sveukupno 19,14 18,50 62,36 33,82 3,81 41,26 21,11


vrsta drveća


četinari 10,2 17,4 72,4 22,8 4,8 71,9 0,5

lišćari - - 100,0 - - 42,4 57,6


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

četinari: 30 63 98 190 - - - -lišćari: 670 336 512 1518 - - - -Sveukupno 699 399 610 1708 0,03 1,48 - 14,14


vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 0,47 0,00 0,00 0,00 0,00 0,15

ukupno 0,00 0,47 0,00 0,00 0,00 0,00 0,15ukupno 0,00 0,46 0,00 0,00 0,00 0,00 0,15


79

j) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 - - - - - - -2 0,00 0,00 0,00 1,48 0,00 0,00 0,31

3 0,00 13,27 18,77 34,81 0,00 0,00 19,54

ukupno 0,00 13,27 18,77 36,30 0,00 0,00 19,85

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -

3 - - - - - - -

ukupno - - - - - - -

ukupno 0,00 12,96 18,64 36,03 0,00 0,00 19,55šumski red dobar na 91,06 % površine gazdinske klase.

GAZDINSKA KLASA 4215- Sekundarne izdanačke šume bukve u pojasu šuma bukve i jele i bukve i jele sa smrčom na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama i rendzinamana jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitima i laporcima.



ha

01 Uilica ne

24a, 31b, 32a, 33a, 36b, 41a, 42a, 45b, 61a, 62a, 63c, 64c, 67b, 70a, 76a, 78c, 79e, 100b, 101c, 102a, 103c, 106c, 107c, 108b, 109/1b, 109/2b, 110b

902,68

da 61b, 66c, 19,56sve 922,24

02

Jadovnik- Grahovo

ne 4b, 5b, 6a, 8b, 10b, 11b, 14c, 22a, 24a, 25a, 39c, 69a, 70/1a,70/2a, 73/2c, 75c, 76a, 101d, 101e, 102c, 103b, 104a, 105a, 129a, 143b, 144b, 146b, 147b

1134,49

da 63a, 63b, 66a, 79a, 145a, 161b, 174a, 178b, 178c, 178d, 179b 104,08sve 1238,57

03 Jadovnik -

Drvar

ne 25/2c, 25/2d, 27a, 49c 57,76da sve 57,76

04


ne 5c, 5e, 10b, 11c 78,63da 1b, 5d, 11d, 18b, 26a, 27a, 32a 188,03

sve 266,66

05

Gnjat - Risovac

ne 1a, 11a, 12b, 20/1b, 28b, 35c, 56a, 57/1a, 57/2b, 58b, 68/1d, 68/1e, 101c

452,24

da 23b, 24b, 26b, 32c, 32d, 32e, 33b, 37f, 56b, 57/1b, 57/2c, 68/1f

226,43

sve 678,67

ŠGP ne 2625,80da 538,10sve 3163,90

80





82




b) drvna zaliha

Vrsta drveća



0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,00 0,01 0,01 0,11 0,00 0,00 0,00 0,13 341,82

Smrča 0,01 0,03 0,19 0,45 1,38 0,27 0,00 2,33 6128,31Bijeli bor 0,00 0,00 0,10 0,18 0,04 0,00 0,00 0,31 818,88Crni bor 0,00 0,00 0,02 0,16 0,12 0,00 0,00 0,31 805,05četinari: 0,01 0,04 0,32 0,89 1,54 0,27 0,00 3,08 8094,07

Bukva 0,09 0,63 16,92 27,00 33,90 15,20 2,12 95,87 251724,70Hr. kitnjak 0,01 0,07 0,51 0,53 0,67 0,07 0,00 1,85 4869,54Plem.lišć. 0,06 0,32 3,95 4,12 3,20 0,46 0,00 12,11 31803,68

Ost.tvrd.lišć. 0,13 1,05 5,75 3,74 2,07 0,16 0,00 12,92 33923,14Ost.mek.lišć. 0,10 0,35 1,56 2,20 1,94 0,06 0,00 6,22 16331,85

lišćari: 0,39 2,43 28,70 37,59 41,79 15,95 2,12 128,97 338652,91Sveukupno 0,40 2,48 29,02 38,48 43,33 16,22 2,12 132,05 346746,97


Vrsta drveća

m3/ha krupno drvo Na cijeloj površini [m3]



81

GAZDINSKA KLASA 4219- Sekundarne izdanačke šume bukve, bukve i običnog graba, običnog graba u pojasu šuma bukve i jele i bukve i jele sa smrčom na pretežno dubokom kalkokambisolu, luvisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i dolomitima.



ha

01 Uilica ne 36c, 37c, 38b, 56d, 56e, 60a, 63b 228,61da sve 228,61

ŠGP ne 228,61da

sve 228,61





87

Bukva 74,7 3,7Hr. kitnjak 11,9 2,9

Pl.lišć. 3,5 4,0Ost.tvrd.liš. 5,0 3,9Ost.mek.liš. 4,6 3,5

b) drvna zaliha

Vrsta drveća


površini [m3]

Debljinske klase cm Ukupno 0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

Crni bor 0,00 0,00 0,42 0,00 0,00 0,00 0,00 0,42 95,74četinari: 0,00 0,00 0,42 0,00 0,00 0,00 0,00 0,42 95,74Bukva 0,24 0,87 12,46 33,89 51,66 27,42 0,00 126,54 28928,77

Hr. kitnjak 0,00 0,00 0,64 6,60 12,90 0,00 0,00 20,15 4605,52Plem.lišć. 0,08 0,09 0,41 2,40 2,99 0,00 0,00 5,97 1365,62




Vrsta drveća


[m3] Debljinske klase cm Ukupno


82

GAZDINSKA KLASA 4413 - Mješovite izdanačke šume kitnjaka i običnog graba sa termo-filnim lišćarima (crni jasen, bijeli grab, javor gluhač) na pretežno plitkom kalkokambisolu i kombinaciji kalkomelanosola i plitkog kalkokambisola na jedrim krečnjacima i dolomitima



ha

01 Uilica ne

23c, 27a, 28a, 29b, 29c, 30b, 30c, 31c, 31d, 32b, 35a, 42b, 43b, 44b, 44c, 45a, 46c, 47b, 48a, 49a, 50b, 53b, 56f

1066,86

da sve 1066,86

02

Jadovnik- Grahovo

ne

9a, 18a, 23a, 26a, 39b, 40a, 41/1a, 42/3a, 59/1a, 70/2b, 73/2d, 74c, 99a, 100b, 101f, 106a, 107a, 112/1a, 113/1a, 113/2a, 113/3a, 115a, 117a, 118/2a, 119a, 122/1a, 122/2a, 123/1a, 123/2a

1005,02

da 18b, 23b, 58/1a, 59/3a, 60a, 61/1a, 62a, 67a, 68a, 77a, 78a, 174b

452,06

sve 1457,08

04


ne 7c, 8a, 9a, 15b, 16a 303,02

da 6c, 17a, 28a, 29a, 30a, 33a, 34a, 35a, 36a, 38a, 39a, 39b, 40a, 41a, 42a, 43a, 44a

1221,06

sve 1524,08

05

Gnjat - Risovac

ne 1b, 19b, 20/1c, 52/3a, 52/4a, 52/4b, 53/1a, 53/2a, 53/3a, 53/3b, 55a, 55b

567,34

da 13/1c, 13/2c, 14c, 23c, 24c, 26a, 27b, 32f, 33c, 36a, 37g, 52/1b, 52/2b, 52/5a, 52/6a, 52/7a, 52/8a, 52/8b, 53/5a, 53/6a, 54b, 52/15a, 52/16a

902,63

sve 1469,97

ŠGP ne 2942,24da 2575,75sve 5517,99




sklopa % Bijeli bor 0,6 4,2

75




83

b) drvna zaliha

Vrsta drveća



0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

Bijeli bor 0,00 0,01 0,04 0,11 0,04 0,09 0,00 0,29 862,24

Crni bor 0,00 0,00 0,03 0,16 0,00 0,00 0,00 0,18 542,87

četinari: 0,00 0,01 0,06 0,27 0,04 0,09 0,00 0,48 1405,11

Bukva 0,02 0,07 0,75 1,38 1,52 2,08 0,37 6,18 18196,06

Hr. kitnjak 0,24 0,73 7,72 7,27 4,58 0,45 0,00 21,00 61781,78

Plem.lišć. 0,12 0,33 2,02 2,18 2,47 0,16 0,00 7,26 21370,43

Ost.tvrd.lišć. 0,36 1,22 5,53 4,18 1,71 0,42 0,00 13,42 39488,08

Ost.mek.lišć. 0,06 0,32 0,74 0,35 0,14 0,00 0,00 1,61 4737,72

lišćari: 0,80 2,67 16,77 15,37 10,41 3,10 0,37 49,48 145574,07

Sveukupno 0,80 2,68 16,83 15,63 10,45 3,19 0,37 49,95 146979,18

c) godišnji zapreminski prirast Vrsta drveća




GAZDINSKA KLASA 4415- Mješovite izdanačke termofilne šume kontinentalnih područja; bijelog graba (nižih položaja) crnog graba i crnog jasena nižih i viših položaja na kalkomelanosolu, plitkom kalkokambisolu i rendzini na jedrim krečnjacima i dolomitima, kristalastim dolomitima i tercijernim sedimentima.



ha

02

Jadovnik- Grahovo

ne 7a, 8c, 10c, 11c 167,72da 11d 3,46

sve 171,18

ŠGP ne 167,72da 3,46sve 171,18

84




sklopa % Bukva 36,8 2,8

89



b) drvna zaliha

Vrsta drveća



0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Bukva 0,01 0,02 0,56 2,29 15,03 13,35 4,33 35,59 5969,46




c) godišnji zapreminski prirast Vrsta drveća




85

GAZDINSKA KLASA 5204 - Šibljaci unutar šuma bukve i jele i bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjcima i dolomitima



ha

01 Uilica ne 64d, 76b, 96b 32,76da 65b 60,15sve 92,91

02

Jadovnik- Grahovo

ne 25b, 101h, 103c, 104b 21,79da 96c, 154d, 161d, 164g, 174c, 175c, 178e, 179d 179,55

sve 201,34

03 Jadovnik -

Drvar

ne 25/2e, 25/2f, 25/2g, 33c, 33d, 34a 147,78da sve 147,78

04


ne 2c, 5f 11,28da 1c, 2e, 6d, 26b, 27b, 36b, 38b 357,98

sve 369,26

05

Gnjat - Risovac

ne 59/1d, 59/1e, 60b, 61b, 64d, 80b, 83d, 93/1c 59,33da

sve 59,33

ŠGP ne 272,94da 597,68sve 870,62

86

GAZDINSKA KLASA 5240 - Goleti unutar šuma bukve i jele i bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjcima i dolomitima.



ha

01 Uilica ne

20c, 20d, 20e, 24b, 25b, 25c, 25d, 26c, 31e, 31f, 32d, 32e, 36d, 37d, 45c, 46d, 46e, 46f, 51c, 53c, 54c, 54d, 57d, 59c, 60b, 61c, 62b, 64e, 64f, 68a, 69b, 69c, 70b, 71a, 72b, 73a, 74a, 75a, 76c, 102b, 103d

888,07

da 66d, 21,86sve 909,93

02

Jadovnik- Grahovo

ne

22b, 24b, 24c, 24d, 24e, 24f, 24g, 25c, 25d, 25e, 25f, 25g, 32b, 37/2c, 50b, 51b, 51c, 69b, 69c, 70/1b, 70/1c, 70/2c, 75d, 75e, 99c, 100d, 101i, 101j, 102d, 102e, 103e, 103f, 104c, 124a, 125a, 128a, 129b, 130a, 132b, 133b, 134b, 135b, 140b, 142c, 146c, 146d, 147c, 148b, 149/2b, 160b

898,98

da 50c, 51e, 57c, 63c, 66b, 79c, 80c, 84b, 93b, 145b, 161c, 162d, 172b, 173b, 175d, 177d, 179c

389,20

sve 1288,18

03 Jadovnik -

Drvar

ne 7c, 14d, 14e, 20d, 20e, 20f, 20g, 20h, 23b, 24b, 24c, 24d, 26b, 26c, 26d, 27b

146,37

da 25/1c, 71b 9,10sve 155,47

04


ne 3d, 24c 8,86

da 1d, 2d, 5g, 7f, 19c, 24d, 25c, 25d, 30b, 31a, 32b, 33b, 37a, 41b, 42b

578,09

sve 586,95

05

Gnjat - Risovac

ne

18c, 21b, 28c, 35d, 56c, 56d, 58c, 63d, 64c, 65d, 66/1c, 66/2c, 76/1c, 76/1d, 80c, 82b, 83b, 83c, 84c, 84d, 85e, 85f, 87d, 88/1c, 88/1d, 88/2b, 90b, 90c, 90d, 92b, 92c, 94b, 95d, 101d, 101e, 102/1g, 102/1h, 102/1i, 102/1j, 102/2c

322,64

da 22c, 25b, 27c, 32g, 35e, 38c, 47/2b, 48b, 49b, 50b, 50c, 50d, 50e, 68/1g, 90e, 99b, 99c

160,85

sve 483,49

ŠGP ne 2264,92da 1159,10sve 3424,02

87

GAZDINSKA KLASA 5310 - Goleti unutar čistih šuma crnog bora ili sa primjesom bijelog bora (unutarnjih viših područja) na kalkomelanosolu rendzini i plitkom kambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima, dolomitima i kristalastim dolomitima



ha

03 Jadovnik -

Drvar

ne 1c, 1d, 1e, 2c, 2d, 2e 34,69da sve 34,69

ŠGP ne 34,69da

sve 34,69 GAZDINSKA KLASA 5411 - Šibljaci unutar šuma hrasta kitnjaka (unutarnjih područja) sa termofilnim lišćarima na plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu na jedrim krečnjacima i dolomitima



ha

01 Uilica ne 29d, 35b 15,72da sve 15,72

02

Jadovnik- Grahovo

ne 99b, 101g 17,72da 58/1c, 59/1e, 62b, 62c, 78b, 78c, 79b 147,56

sve 165,28

04


ne da 7d 16,36

sve 16,36

05

Gnjat - Risovac

ne 53/1b, 52/13b 78,65da 52/2c, 52/5b, 52/6b, 52/7b, 52/8c, 52/15c 328,03

sve 406,68

ŠGP ne 112,09da 491,95sve 604,04

88

GAZDINSKA KLASA 5415 - Goleti unutar šuma hrasta kitnjaka (unutarnjih područja sa termofilnim lišćarima na plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu na jedrim krečnjacima i dolomitima



ha

01 Uilica ne

23d, 27b, 27c, 28b, 28c, 28d, 29e, 29f, 30d, 31g, 32c, 43c, 44d, 45d, 47c, 47d, 49b

103,89

da sve 103,89

02

Jadovnik- Grahovo

ne

7b, 7c, 7d, 8d, 9b, 9c, 9d, 18c, 18d, 18e, 23c, 23d, 26b, 26c, 26d, 39d, 39e, 40b, 40c, 40d, 41/1b, 41/1c, 41/1d, 41/2b, 42/1b, 42/2b, 42/3b, 42/3c, 58/2b, 59/1d, 59/2c, 61/2a, 61/3c, 61/3d, 71a, 72c, 73/1c, 73/2e, 74d, 100c, 103d, 105b, 106b, 107b, 108a, 109a, 110a, 111a, 112/1b, 112/1c, 112/2a, 112/3a, 113/1b, 113/2b, 113/2c, 113/3b, 113/3c, 113/3d, 114a, 115b, 116a, 117b, 118/1a, 118/2b, 119b, 119c, 120a, 121a, 122/1b, 122/2b, 122/2c, 123/1b, 123/2b, 126a, 127a, 128b

3409,35

da 58/1b, 58/2c, 59/3b, 60b, 61/1b, 67b, 68b, 77b, 77c 228,35sve 3637,70

04


ne da 7e, 34b, 35b 12,08

sve 12,08

05

Gnjat - Risovac

ne 52/3b, 52/4c, 52/9a, 53/2b, 53/3c, 53/4a, 75/3b, 52/10b, 52/11b, 52/12b, 52/14a

1165,79

da 32h, 52/8d, 52/15b, 52/16b 192,13 sve 1357,92

ŠGP ne 4679,03da 432,56sve 5111,59

89

GAZDINSKA KLASA 6110 - Visoke čiste šume; lišćara, četinara i mješovite šume lišćara,četinara nepodesne za gospodarenje zbog ekstremnih orografskih i edafskih uvjeta na različitim zemljištima i supstratima



ha

01 Uilica ne 25e, 34a 105,01da sve 105,01

03 Jadovnik -

Drvar

ne 3c, 11b, 12b, 14c, 15c, 16c, 17b, 18b 222,64da sve 222,64

05

Gnjat - Risovac

ne 69c, 98b 47,45

da 26c, 35f, 36b, 36c, 36d, 36e, 36f, 38d, 38e, 39c, 42c, 43b, 99a

269,34

sve 316,79

ŠGP ne 375,10da 269,34sve 644,44


a) Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa



Jela 20,2 2,6

83



Ost.tvrdi lišć. 1,6 4,2


površini [m3]


Jela 0,00 0,00 8,81 14,93 12,76 13,84 0,00 50,34 18881,69Smrča 0,00 0,00 2,73 3,60 10,20 9,20 0,00 25,73 9650,02Bijeli bor 0,00 0,00 0,00 3,02 1,55 0,00 0,00 4,57 1715,27Crni bor 0,00 0,00 0,43 0,00 0,00 0,00 0,00 0,43 162,22četinari: 0,00 0,00 11,98 21,55 24,51 23,04 0,00 81,07 30409,20Bukva 0,00 1,86 17,61 29,35 82,66 32,05 0,47 164,01 61518,63Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,97 3,05 0,00 0,00 0,00 0,00 4,02 1508,21lišćari: 0,00 2,84 20,66 29,35 82,66 32,05 0,47 168,03 63026,85Sveukupno 0,00 2,84 32,63 50,90 107,17 55,08 0,47 249,10 93436,04

90





d) kvalitet drvne zalihe


četinari: 33,34 44,34 22,32 53,47 24,21 22,32 -

lišćari: 9,05 24,01 66,94 15,65 17,41 66,94 -Sveukupno 21,20 34,18 44,62 34,56 20,81 44,63 -

GAZDINSKA KLASA 6501 - Krš i goleti nepodesne za pošumljavanje



ha

01 Uilica ne

20f, 20g, 24c, 25f, 26d, 28e, 33b, 33c, 34b, 44e, 49c, 76d, 100c

86,32

da sve 86,32

02

Jadovnik- Grahovo

ne 28b, 1,83da 177e

sve 8,38

03 Jadovnik -

Drvar

ne 1f, 3d, 5b, 7d, 8b, 10b, 11c, 13b, 14f, 18c, 33e, 34b 64,37da sve 64,37

04


ne 3e 2,13da

sve 2,13

05

Gnjat - Risovac

ne 17b, 71c, 81c, 93/2b 12,07da 24d, 35g, 51b, 75/1d 18,76

sve 30,83

ŠGP ne 171,44da 20,59sve 192,03

91

GAZDINSKA KLASA 6504 - Stalne šumske čistine i stovarišta



ha

01 Uilica ne 64g, 98d, 101d 2,50da sve 2,50

02

Jadovnik- Grahovo

ne 10d, 11e, 33b, 155b 4,81da

sve 4,81

03 Jadovnik -

Drvar

ne 12c, 16d, 49d, 4,41da sve 4,41

04


ne 9b 2,82da

sve 2,82

05

Gnjat - Risovac

ne 31b 0,72da

sve 0,72

ŠGP ne 15,26da

sve 15,26

92

GAZDINSKA KLASA 6506 - Šumske komunikacije preko tri metra širine



ha

01 Uilica ne

23f, 27d, 28f, 29g, 30e, 31h, 32f, 33d, 34c, 35c, 36f, 37e, 42c, 45e, 46g, 47e, 48b, 49d, 50c, 52b, 53d, 54e, 55e, 63d, 64h, 66e, 69d, 71b, 72c, 79f, 81b, 83d, 84/1c, 84/2c, 85c, 86c, 87b, 88c, 89c, 94b, 95b, 96c, 97c, 98e, 99c, 100d, 101e, 103e, 104c, 105c, 106d, 107d, 108c, 109/1c, 109/2c, 110c, 111c, 112b

31,78

da sve 31,78

02

Jadovnik- Grahovo

ne

5c, 6b, 7e, 8e, 9e, 10e, 11f, 14d, 18f, 21b, 23e, 26e, 27b, 28c, 29b, 30b, 31c, 33c, 34b, 35c, 36c, 37/1c, 38b,40e, 42/1c, 42/3d, 45c, 46b, 47b, 48b, 49b,50d, 51f, 52b, 54b, 58/2e, 58/3b, 59/1f, 61/1c, 61/3e, 72d, 73/1d, 74e, 83c, 84c, 85b, 86c, 87/1b, 88/1b, 88/2b, 89b, 90b, 91b,92b, 93c, 94b, 96d, 97b, 99d, 100e, 101k, 103g, 131h, 132c, 133c, 134c, 135c, 138b, 139b, 141b, 142d, 143c, 144c, 145c, 146e, 147d, 149/2c, 150b, 151b, 152b, 153b, 154e, 155c, 156b, 157b, 158b, 159b, 161e, 162e, 163b, 164h, 165c, 166c, 167c, 168c, 169d, 171d, 172c, 173c, 174d, 175e, 176c, 177f

56,84

da sve 56,84

03 Jadovnik -

Drvar

ne 1g, 2f, 3f, 4b, 5c, 6d, 7f, 8c, 9c, 12d, 13c, 14g, 15d, 17c, 19b, 20i, 21b, 22b, 23c, 24e, 25/2h, 26e, 46c, 47d, 48d, 49e, 52c, 71c

17,93

da sve 17,93

04


ne 2f, 3f, 4b, 5h, 6e, 7g, 8c, 10c, 11e, 12c, 13c, 14d, 16b, 20c, 21c, 22c, 23b, 24e, 25e, 29c, 34c, 35c, 39e, 40d, 43c, 44c,

11,57

da sve 11,57

05

Gnjat - Risovac

ne

2c, 3b, 5c, 6c, 7b, 8d, 9d, 10c, 13/1d, 13/2d, 14e, 16b, 17c, 18e, 19c, 20/1d, 21c, 22d, 25c, 26d, 28d, 31c, 34e, 35h, 37h, 38f, 40/1d, 40/2d, 41f, 44b, 45e, 46b, 47/1b, 48c, 49c, 52/1c, 52/2d, 52/5c, 52/6c, 52/8e, 52/9b, 57/1c, 57/2e, 58d, 59/1f, 59/2f, 62c, 63e, 64e, 66/1d, 66/2d, 67d, 68/1i, 68/2c, 69e, 70c, 71d, 72b, 73d, 74c, 75/1e, 75/2c, 75/3c, 76/1e, 76/2c, 77f, 78c, 79c, 80d, 81d, 82c, 83e, 84e, 85g, 86/1c, 86/2b, 87e, 88/1f, 88/2c, 89b, 90f, 91b, 92d, 93/1d, 93/2c, 94c, 95e, 96b, 100b, 101f, 102/1k, 102/2d, 52/10c, 52/12c

56,25

da sve 56,25

ŠGP ne 174,37da sve 174,37

93

GAZDINSKA KLASA 6507 - Kamenolomi,pozajmišta,bare, manji vodotoci, deponije I ostale neproduktivne površine



ha

02

Jadovnik- Grahovo

ne 45b, 58/2d 2,73da

sve 2,73

ŠGP ne 2,73da

sve 2,73 GAZDINSKA KLASA 7101 – Uzurpacije



ha

01 Uilica ne 23e, 36e, 38c, 55c, 55d, 56g, 57e, 57f, 59d, 59e, 59f, 76e 53,47da 58d, 58e, 58f 13,14sve 66,61

03 Jadovnik -

Drvar

ne 3e, 7e 5,39da sve 5,39

04


ne 8b 4,14 da 17b, 17c, 29b, 39c, 39d, 40b, 40c, 43b, 44b 51,78

sve 55,92

05

Gnjat - Risovac

ne 57/2d, 67c, 68/2b, 69d, 73c, 88/1e 113,03da 68/1h 13,92

sve 126,95

ŠGP ne 176,03da 78,84sve 254,87

94

2.1.2. DRVNA ZALIHA, ZAPREMINSKI PRIRAST I OSTALI OSNOVNI TAKSACIJSKI ELEMENTI PO KATEGORIJAMA ŠUMA U narednom tabelarnom pregledu dati su podaci po užim kategorijama šuma.

a. Za uže kategorije visokih šuma sa prirodnom obnovom dati su slijedeći podaci: - spisak gazdinskih klasa, ukupna neminirana i minirana površina, - prosječni omjer smjese i bonitetni razred po vrstama drveća, - prosječni stepen sklopa, - drvna zaliha po vrstama drveća i debljinskim klasama prosječno po 1 ha i ukupno na

cijeloj površini, - drvna zaliha po kvalitetnim klasama u %, - zapreminski prirast po debljinskim klasama i vrstama drveća prosječno po 1 ha i na

cijeloj površini, - drvna masa stabala probne doznake po vrstama drveća i kvalitetnim klasama u %, - podmladak po vrstama drveća, kvalitetu i načinu javljanja,

- relativni udjel površine koju treba pošumiti u cilju kompletiranja prirodne obnove sastojine, - procentualnu raspodjelu oboljelih stabala i stabala prema stepenu oštećenosti po debljinskim klasama za sve četinare zajedno i sve lišćare zajedno.

b. Za uže kategorije šumskih zasada prikazani su slijedeći podaci: - spisak gazdinskih klasa sa procjenjenom drvnom zalihom i bez procjenjene drvne

zalihe, - prosječni omjer smjese i bonitetni razred po vrstama drveća, - prosječni stepen sklopa, - drvna zaliha po vrstama drveća i debljinskim klasama prosječno po 1 ha i ukupno na

cijeloj površini, - struktura drvne zalihe po klasama starosti, - drvna zaliha po kvalitetnim klasama u %, - zapreminski prirast po debljinskim klasama i vrstama drveća prosječno po 1 ha i na

cijeloj površini, - drvna masa stabala probne doznake po vrstama drveća i kvalitetnim klasama u %, - podmladak po vrstama drveća, kvalitetu i načinu javljanja,

- relativni udjel površine koju treba pošumiti u cilju kompletiranja prirodne obnove sastojine, - procentualnu raspodjelu oboljelih stabala i stabala prema stepenu oštećenosti po debljinskim klasama za sve četinare zajedno i sve lišćare zajedno.

c. Za uže kategorije izdanačkih šuma prikazani su slijedeći podaci: - spisak gazdinskih klasa sa ukupnom neminiranom i miniranom površinom, - drvna zaliha po vrstama drveća i debljinskim klasama prosječno po 1 ha i ukupno na

cijeloj površini, - zapreminski prirast za sve četinare i sve lišćare po 1 ha i ukupno na cijeloj površini.

d. Za kategorije goleti ispod gornje granice privredne šume dat je prikaz ukupne neminirane i minirane površine.

95

KATEGORIJA 1100 – VISOKE ŠUME BUKVE, PRIMARNE I SEKUNDARNE 1.Spisak gazdinskih klasa i površina

Gazdinska klasa

Površina ha

Ukupna Neminirana Minirana 1113 637,66 601,61 36,051116 307,97 279,46 28,51

1117 6392,17 4545,78 1846,39

Ukupno 7337,80 5426,85 1910,95

2.Taksacijski elementi:


Vrsta drveća Omjer smjese

% Prosječni bonitet


sklopa %

Jela 0,53 3,3

82


Crni bor 0,86 3,3Bukva 94,17 3,4

Hr. kitnjak 0,29 3,0Plem.lišć. 2,02 3,7

Ost. tvrdi lišć. 0,86 3,4Ost. meki lišć. 0,49 3,4

b)drvna zaliha



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,02 0,23 0,15 0,53 0,52 0,01 1,45 7885,70


četinari: 0,04 0,55 0,75 2,70 1,84 0,06 5,95 32271,60Bukva 0,74 14,44 48,29 141,86 49,30 2,86 257,49 1397368,84


Ost. tvrdi lišć. 0,08 0,87 0,76 0,58 0,07 0,00 2,36 12825,30Ost. meki lišć. 0,08 0,44 0,36 0,39 0,08 0,00 1,35 7329,66






96


Vrsta drveća



0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

četinari: - 0,01 0,10 0,08 0,55 0,39 - 1,13 6120,83

lišćari: - 0,25 5,59 17,56 42,84 26,69 2,22 95,15 516362,00

Sveukupno - 0,26 5,69 17,64 43,38 27,08 2,22 96,28 522482,83


Vrsta drveća

Uzgojno tehnička klasa [%] Tehnička klasa [%] 1 2 3 1 2 3 4

četinari: 28,83 43,34 27,83 44,03 28,14 27,10 0,73

lišćari: 14,84 37,58 47,58 28,71 23,71 41,19 6,39 f) kvalitet doznačene drvne mase

vrsta drveća




Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5


treba pošumiti na 0,34% površine uže kategorije h) procentualna raspodjela oboljelih stabala po glavnim patogenima i generalno

vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 1,92 0,00 1,67 0,00 0,00 1,10

ukupno 0,00 1,92 0,00 1,67 0,00 0,00 1,10

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 1,94 2,20 2,35 2,30 4,15 12,90 2,66

ukupno 1,94 2,20 2,35 2,30 4,15 12,90 2,66ukupno 1,86 2,18 2,31 2,28 3,99 12,90 2,62

grupe suhih stabala nalaze se na 2,07% površine uže kategorije

97


vrsta drveća

šifra oštećenja

oštećena stabala po debljinskim klasama u %

6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupn

o

četinari

1 0,00 1,92 0,00 0,00 5,00 0,00 1,662 - - - - - - -3 0,00 11,54 15,00 18,33 22,50 0,00 16,02

ukupno 0,00 13,46 15,00 18,33 27,50 0,00 17,68

lišćari

1 2,43 1,57 2,60 3,69 2,17 3,23 2,922 0,00 0,21 1,26 0,53 0,49 0,00 0,593 13,11 15,27 14,35 12,84 17,98 27,42 14,39

ukupno 15,53 17,05 18,20 17,06 20,65 30,65 17,89ukupno 14,88 16,87 18,15 17,08 20,91 30,65 17,88

šumski red dobar na 86,86% površine uže kategorije KATEGORIJA 1200 – ŠUME BUKVE, JELE I SMRČE, PRIMARNE I SEKUNDARNE

1. Spisak gazdinskih klasa i površina

Gazdinska klasa

Površina ha Ukupna Neminirana Minirana

1202 5045,51 4496,21 549,301210 6715,48 6300,53 414,951228 168,2 168,20 0,00Ukupno 11929,19 10964,94 964,25

2.Taksacijski elementi:


Vrsta drveća Omjer

smjese % Prosječni

bonitet staništa Prosječni stepen sklopa %

Jela 37,66 2,9

89


Crni bor 0,17 2,4Bukva 47,52 3,0

Plem.lišć. 1,57 3,1Ost. tvrdi lišć. 0,05 3,1Ost. meki lišć. 0,71 2,9

98

b)drvna zaliha



6-10

11-20 21-30 31-50 51-80 80<

Jela 0,47 7,88 16,30 57,78 38,92 1,12 122,48 1342997,57Smrča 0,08 1,57 4,84 17,94 8,62 0,09 33,14 363427,61


Bukva 0,58 10,51 27,99 90,24 24,80 0,39 154,50 1694068,94Plem.lišć. 0,07 0,67 1,27 2,61 0,47 0,02 5,12 56097,38




Vrsta drveća



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

četinari: 0,07 0,66 0,96 2,16 0,76 0,01 4,62 50658,0

lišćari: 0,07 0,45 0,77 1,61 0,27 0,00 3,17 34758,9

Sveukupno 0,14 1,11 1,73 3,77 1,03 0,01 7,79 85416,9


Vrsta drveća



0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< četinari: - 0,07 1,65 3,98 11,23 13,00 1,00 30,94 339248,15

lišćari: - 0,15 3,22 9,63 21,82 11,33 0,46 46,60 510953,97

Sveukupno - 0,22 4,87 13,61 33,05 24,32 1,46 77,54 850202,13 e) kvalitet drvne zalihe

Vrsta drveća

Uzgojno tehnička klasa [%] Tehnička klasa [%]

1 2 3 1 2 3 4

četinari: 28,36 47,49 24,15 41,92 33,93 24,05 0,10

lišćari: 16,61 43,95 39,44 29,19 31,40 32,53 6,88


vrsta drveća



99


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5


treba pošumiti na 0,07 % površine uže kategorije h) procentualna raspodjela oboljelih stabala po glavnim patogenima i generalno

vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 0,00 0,08 0,33 0,10 0,13 0,00 0,13

2 0,00 0,17 0,00 0,06 0,09 0,00 0,083 0,00 0,50 0,77 0,48 0,43 1,56 0,50

ukupno 0,00 0,67 0,99 0,51 0,52 1,56 0,59

lišćari

1 - - - - - - -

2 - - - - - - -3 0,51 0,35 0,46 0,79 0,81 4,55 0,67

ukupno 0,51 0,35 0,46 0,79 0,81 4,55 0,67ukupno 0,24 0,51 0,67 0,67 0,61 2,33 0,63

grupe suhih stabala nalaze se na 1,65% površine uže kategorije


vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 3,06 6,37 7,67 6,85 5,02 4,69 6,212 0,00 0,84 1,97 0,67 0,87 0,00 0,883 7,42 5,62 3,83 2,96 3,20 3,13 3,67

ukupno 10,48 12,82 13,47 10,49 9,08 7,81 10,75

lišćari

1 2,04 3,85 6,32 6,84 4,39 0,00 5,812 0,51 0,87 1,90 1,43 0,81 0,00 1,313 5,61 10,15 7,01 4,67 7,71 4,55 6,34

ukupno 8,16 14,87 15,23 12,94 12,90 4,55 13,47ukupno 9,41 13,83 14,51 11,85 10,33 6,98 12,10

šumski red dobar na 87,75 % površine uže kategorije. KATEGORIJA 1300 – ŠUME BOROVA (Trajni stadij vegetacije) 1. Spisak gazdinskih klasa i površina

Gazdinska klasa

Površina ha

Ukupna Neminirana Minirana

1303 1046,83 1046,83 0,00

1314 416,34 416,34 0,00

Ukupno 1463,17 1463,17 0,00

100

2. Taksacijski elementi: a) Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa


% Prosječni


Jela 0,70 3,9

74

Smrča 2,12 3,7Bijeli bor 17,29 3,5Crni bor 66,88 2,9

Ost četinari 0,02 4,0Bukva 10,90 3,6




površini [m3]

Debljinske klase cm Ukupno 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

Jela 0,01 0,22 0,38 0,76 0,14 0,00 1,52 2217,26Smrča 0,04 0,37 0,71 3,10 0,39 0,00 4,60 6736,84

Bijeli bor 0,24 4,59 8,71 20,85 3,14 0,00 37,52 54900,90Crni bor 0,27 5,46 19,68 78,22 40,65 0,83 145,10 212309,22

Ost četinari 0,00 0,00 0,00 0,05 0,00 0,00 0,05 68,47četinari: 0,55 10,64 29,48 102,97 44,32 0,83 188,79 276232,69





površini [m3]


četinari: 0,12 0,78 0,98 1,56 0,34 0,00 3,78 5530,8 lišćari: 0,04 0,16 0,18 0,21 0,06 0,00 0,65 951,1 Sveukupno 0,16 0,94 1,16 1,77 0,40 0,00 4,43 6481,8 d) drvna masa probne doznake

Vrsta drveća


površini [m3]


četinari: - 0,08 1,13 6,58 18,96 18,35 0,41 45,51 66582,15lišćari: - 0,09 1,54 2,05 4,60 2,29 0,10 10,67 15618,69Sveukupno - 0,16 2,67 8,63 23,56 20,64 0,51 56,18 82200,85

101

e) kvalitet drvne zalihe Vrsta drveća


1 2 3 1 2 3 4

četinari: 29,24 43,50 27,26 45,88 26,86 27,15 0,11

lišćari: 13,09 22,73 64,18 20,21 15,61 53,22 10,96


vrsta drveća




Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

četinari: 343 12 37 391 - - - -

lišćari: 1795 807 606 3207 - - - -

Sveukupno 2137 818 642 3598 0,59 0,08 2,91 31,06

treba pošumiti na 0,59 % površine uže kategorije h) procentualna raspodjela oboljelih stabala po glavnim patogenima i generalno

vrsta drveća

šifra bolesti


3 0,00 0,00 0,58 0,15 1,65 0,00 0,59ukupno 0,00 0,00 0,58 0,15 1,65 0,00 0,59

3 0,00 6,76 2,78 5,41 0,00 0,00 4,59ukupno 0,00 6,76 2,78 5,41 0,00 0,00 4,59

ukupno 0,00 2,58 0,97 0,66 1,54 0,00 1,15grupe suhih stabala nalaze se na 4,10% površine uže kategorije


vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 0,00 0,83 1,17 2,95 1,92 0,00 2,222 0,00 0,00 0,00 0,15 0,27 0,00 0,153 18,18 19,17 16,96 18,56 19,51 25,00 18,684 0,00 0,00 0,00 0,15 0,00 0,00 0,07

ukupno 18,18 20,00 18,13 21,80 21,70 25,00 21,13

lišćari

1 0,00 8,11 13,89 12,16 4,00 0,00 9,632 14,29 8,11 13,89 6,76 0,00 0,00 7,803 14,29 25,68 25,00 22,97 28,00 0,00 24,31

ukupno 28,57 41,89 52,78 41,89 32,00 0,00 41,74ukupno 22,22 28,35 24,15 23,77 22,37 16,67 23,99

šumski red dobar na 77,92 % površine uže kategorije.

102

KATEGORIJA 3200 – ŠUMSKI KULTURE U POJASU ŠUMA BUKVE I JELE, BUKVE, JELE I SMRČE (sa procijenjenom drvnom masom) 1. Spisak gazdinskih klasa i površina

Gazdinska klasa

Površina ha

Ukupna Neminirana Minirana 3202 51,97 51,97 0,003207 454,12 257,45 196,673208 334,70 263,75 70,953211 28,15 22,52 5,63Ukupno 868,94 595,69 273,25 2. Taksacijski elementi: a) ) Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa

Vrsta drveća Omjer

smjese % Prosječni


Jela 0,53 2,9

80


Crni bor 57,01 3,0Ost četinari 0,10 3,0

Bukva 6,78 3,9Hr. kitnjak 0,88 3,3Plem.lišć. 0,55 3,4


b) drvna zaliha



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,00 0,09 0,43 0,29 0,21 0,00 1,01 604,60


Ost četinari 0,00 0,18 0,00 0,00 0,00 0,00 0,18 108,74četinari: 1,31 32,99 76,03 57,37 3,91 0,00 171,61 102226,74Bukva 0,14 0,99 2,33 6,96 2,45 0,11 12,99 7740,68




103


Dobni razred

Površina [ha]


[m3] Dobni razredi [godine] Ukupno

0-20 21-40 41-60 61-80 1 3,28 Smrča 39,15 0,00 0,00 0,00 39,15 128,40

četinari: 39,15 0,00 0,00 0,00 39,15 128,40 Bukva 5,17 0,00 0,00 0,00 5,17 16,97

Ost.meki lišć. 1,23 0,00 0,00 0,00 1,23 4,02 lišćari: 6,40 0,00 0,00 0,00 6,40 20,99

Ukupno: 45,54 0,00 0,00 0,00 45,54 149,39 2 303,07 Jela 0,00 1,99 0,00 0,00 1,99 604,60

Smrča 0,00 10,45 0,00 0,00 10,45 3167,15 Bijeli bor 0,00 67,87 0,00 0,00 67,87 20569,64 Crni bor 0,00 60,12 0,00 0,00 60,12 18220,81

Ostali četinari 0,00 0,36 0,00 0,00 0,36 108,74 četinari: 0,00 140,80 0,00 0,00 140,80 42670,94

Bukva 0,00 20,89 0,00 0,00 20,89 6331,16 Hr. kitnjak 0,00 0,31 0,00 0,00 0,31 95,04 Plem.lišć. 0,00 0,57 0,00 0,00 0,57 172,42

Ost.tvrdi lišć. 0,00 1,49 0,00 0,00 1,49 453,04 Ost.meki lišć. 0,00 1,96 0,00 0,00 1,96 592,93

lišćari: 0,00 25,22 0,00 0,00 25,22 7644,59 Ukupno: 0,00 166,02 0,00 0,00 166,02 50315,53

3 213,90 Smrča 0,00 0,00 0,51 0,00 0,51 108,37 Bijeli bor 0,00 0,00 19,64 0,00 19,64 4199,97 Crni bor 0,00 0,00 157,08 0,00 157,08 33599,39 četinari: 0,00 0,00 177,22 0,00 177,22 37907,73



lišćari: 0,00 0,00 14,62 0,00 14,62 3127,13 Ukupno: 0,00 0,00 191,84 0,00 191,84 41034,86

4 75,44 Bijeli bor 0,00 0,00 0,00 108,92 108,92 8217,13

Crni bor 0,00 0,00 0,00 176,33 176,33 13302,55 četinari: 0,00 0,00 0,00 285,26 285,26 21519,68


lišćari: 0,00 0,00 0,00 15,65 15,65 1180,61 Ukupno: 0,00 0,00 0,00 300,91 300,91 22700,29





104


Vrsta drveća



0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< četinari: - 0,27 6,96 16,73 11,89 1,76 - 37,61 22402,81lišćari: - 0,09 0,79 1,37 3,00 2,13 0,29 7,67 4568,05

Sveukupno - 0,36 7,75 18,11 14,89 3,89 0,29 45,28 26970,86 f) kvalitet drvne zalihe

Vrsta drveća


1 2 3 1 2 3 4

četinari: 25,09 30,04 44,87 45,11 10,02 43,28 1,59

lišćari: 8,85 17,51 73,64 17,97 8,38 65,43 8,22


vrsta drveća




Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

četinari: 213 12 - 225 - - - -lišćari: 660 403 243 1306 - - - -Sveukupno 873 415 243 1531 0,03 0,50 0,67 7,61

treba pošumiti na 0,03 % površine uže kategorije. i) procentualna raspodjela oboljelih stabala po glavnim patogenima i generalno

vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 0,00 0,74 0,00 0,00 0,00 0,22

ukupno 0,00 0,00 0,74 0,00 0,00 0,00 0,22

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 0,00 0,00 5,00 14,29 0,00 1,92

ukupno 0,00 0,00 0,00 5,00 14,29 0,00 1,92ukupno 0,00 0,00 0,69 0,43 3,85 0,00 0,40

grupe suhih stabala nalaze se na 2,32% površine uže kategorije.

105


vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 0,00 0,55 0,00 0,00 0,00 0,00 0,222 - - - - - - -3 22,86 21,55 32,84 37,21 57,89 0,00 29,49

ukupno 22,86 22,10 32,84 37,21 57,89 0,00 29,71

lišćari

1 0,00 0,00 0,00 5,00 0,00 0,00 0,962 - - - - - - -3 0,00 15,79 5,56 10,00 0,00 0,00 8,65

ukupno 0,00 15,79 5,56 15,00 0,00 0,00 9,62ukupno 14,55 21,50 31,14 35,32 42,31 0,00 27,63

šumski red dobar na 97,67 % površine uže kategorije. KATEGORIJA 3201 – ŠUMSKI KULTURE U POJASU ŠUMA BUKVE I JELE, BUKVE, JELE I SMRČE (bez procijenjene drvne mase)

Gazdinska klasa

Površina ha

Ukupna Neminirana Minirana

3221 41,02 41,02 0,00

3226 16,65 16,65 0,00

3227 128,41 128,41 0,00

Ukupno 186,08 186,08 0,00

106

KATEGORIJA 3400 – ŠUMSKE KULTURE U POJASU ŠUMA HRASTOVA (sa procijenjenom drvnom masom) 1. Spisak gazdinskih klasa i površina

Gazdinska klasa


3403 787,72 787,72 0,00Ukupno 787,72 787,72 0,00

2. Taksacijski elementi: a) ) Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa

Vrsta drveća Omjer

smjese % Prosječni bonitet


sklopa %

Jela 0,06 4,8

72




b) drvna zaliha



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,00 0,03 0,06 0,00 0,00 0,00 0,09 72,61

Smrča 0,00 0,10 0,21 0,00 0,00 0,00 0,31 245,14Bijeli bor 0,29 11,19 37,30 12,10 0,00 0,00 60,87 47952,19Crni bor 0,48 14,64 46,79 21,67 0,13 0,00 83,71 65936,12četinari: 0,77 25,96 84,36 33,77 0,13 0,00 144,98 114206,07




107


Dobni razred

Površina [ha]



0-20 21-40 41-60 61-80 1 7,44 Crni bor 29,14 0,00 0,00 0,00 29,14 216,82

četinari: 29,14 0,00 0,00 0,00 29,14 216,82 Ukupno: 29,14 0,00 0,00 0,00 29,14 216,82

2 659,79 Jela 0,00 0,11 0,00 0,00 0,11 72,61 Smrča 0,00 0,37 0,00 0,00 0,37 245,14

Bijeli bor 0,00 69,21 0,00 0,00 69,21 45664,77 Crni bor 0,00 56,41 0,00 0,00 56,41 37220,44 četinari: 0,00 126,11 0,00 0,00 126,11 83202,96



lišćari: 0,00 1,73 0,00 0,00 1,73 1144,30 Ukupno: 0,00 127,84 0,00 0,00 127,84 84347,26

3 115,87 Bijeli bor 0,00 0,00 19,74 0,00 19,74 2287,43 Crni bor 0,00 0,00 232,14 0,00 232,14 26897,55 četinari: 0,00 0,00 251,88 0,00 251,88 29184,97

Hr. kitnjak 0,00 0,00 3,91 0,00 3,91 452,62 Plem.lišć. 0,00 0,00 0,08 0,00 0,08 8,87

Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,00 0,12 0,00 0,12 13,56 lišćari: 0,00 0,00 4,10 0,00 4,10 475,06

Ukupno: 0,00 0,00 255,98 0,00 255,98 29660,03 4 4,62 Crni bor 0,00 0,00 0,00 346,61 346,61 1601,32

četinari: 0,00 0,00 0,00 346,61 346,61 1601,32 Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,00 0,00 17,39 17,39 80,35

lišćari: 0,00 0,00 0,00 17,39 17,39 80,35 Ukupno: 0,00 0,00 0,00 364,00 364,00 1681,67






Vrsta drveća


površini [m3]


četinari: - 0,07 5,78 9,75 8,41 - - 24,01 18914,54lišćari: - - 0,24 0,27 - 0,16 - 0,67 526,62Sveukupno - 0,07 6,02 10,02 8,41 0,16 - 24,68 19441,16

108


Vrsta drveća


četinari: 38,27 37,00 24,73 67,63 7,63 24,54 0,20lišćari: - - 100,00 - - 57,98 42,02


vrsta drveća


četinari 10,2 17,4 72,4 22,8 4,8 71,9 0,5

lišćari - - 100,0 - - 42,4 57,6 h) stanje prirodnog podmlatka

Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

četinari: 30 63 98 190 - - - -lišćari: 670 336 512 1518 - - - -Sveukupno 699 399 610 1708 0,03 1,48 - 14,14

treba pošumiti na 0,03 % površine uže kategorije. i) procentualna raspodjela oboljelih stabala po glavnim patogenima i generalno

vrsta drveća

šifra bolesti

oboljelih stabala po debljinskim klasama u % 5-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupno

četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 0,47 0,00 0,00 0,00 0,00 0,15

ukupno 0,00 0,47 0,00 0,00 0,00 0,00 0,15ukupno 0,00 0,46 0,00 0,00 0,00 0,00 0,15

grupe suhih stabala nalaze se na 0,98% površine uže kategorije. j) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 - - - - - - -2 0,00 0,00 0,00 1,48 0,00 0,00 0,313 0,00 13,27 18,77 34,81 0,00 0,00 19,54

ukupno 0,00 13,27 18,77 36,30 0,00 0,00 19,85

lišćari 2 - - - - - - -3 - - - - - - -

ukupno - - - - - - -ukupno 0,00 12,96 18,64 36,03 0,00 0,00 19,55

šumski red dobar na 91,06 % površine uže kategorije.

109

KATEGORIJA 4200 – IZDANAČKE ŠUME BUKVE SEKUNDARNE 1. Spisak gazdinskih klasa i površina

Gazdinska klasa


4215 3163,90 2625,80 538,104219 228,61 228,61 0,00

Ukupno 3392,51 2854,41 538,10 2. Taksacijski elementi: a) Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa

Vrsta drveća Omjer

smjese % Prosječni


Jela 0,09 3,2

83





površini [m3]


Jela 0,00 0,01 0,01 0,10 0,00 0,00 0,00 0,12 341,82Smrča 0,01 0,03 0,17 0,41 1,27 0,25 0,00 2,15 6128,31

Bijeli bor 0,00 0,00 0,09 0,16 0,03 0,00 0,00 0,29 818,88Crni bor 0,00 0,00 0,06 0,15 0,11 0,00 0,00 0,32 900,79četinari: 0,01 0,04 0,33 0,82 1,42 0,25 0,00 2,87 8189,80Bukva 0,10 0,65 16,57 27,56 35,32 16,18 1,95 98,32 280653,46


Ost. tvrdi lišć. 0,14 1,01 5,67 3,48 2,05 0,21 0,00 12,56 35862,01Ost. meki lišć. 0,09 0,34 1,47 2,32 2,08 0,05 0,00 6,35 18125,01






110

KATEGORIJA 4400 – IZDANAČKE ŠUME HRASTOVA KONTINENTALNE REGIJE 1. Spisak gazdinskih klasa i površina

Gazdinska klasa


4413 5517,99 2942,24 2575,754415 171,18 167,72 3,46

Ukupno 5689,17 3109,96 2579,21 2. Taksacijski elementi: a) Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa

Vrsta drveća Omjer smjese % Prosječni bonitet


sklopa %

Bijeli bor 0,53 4,2

75

Crni bor 0,33 4,3 Bukva 14,81 4,5

Hr. kitnjak 39,66 4,3 Plem.lišć. 14,48 4,5

Ost. tvrdi lišć. 26,53 4,4 Ost. meki lišć. 3,66 4,0


površini [m3]




Ost. tvrdi lišć. 0,34 1,30 5,49 4,56 1,83 0,39 0,00 13,92 43295,29Ost. meki lišć. 0,07 0,33 0,78 0,45 0,26 0,00 0,04 1,92 5967,74






111

KATEGORIJA 5200 – ŠIBLJACI I GOLETI U POJASU ŠUMA BUKVE I JELE (SMRČA) 1. Spisak gazdinskih klasa i površina

Gazdinska

klasa Površina ha


Ukupno 4294,64 2537,86 1756,78 KATEGORIJA 5300 – ŠIBLJACI I GOLETI U POJASU ŠUMA BOROVA 1. Spisak gazdinskih klasa i površina

Gazdinska klasa

Površina ha

Ukupna Neminirana Minirana 5310 34,69 34,69 0,00

Ukupno 34,69 34,69 0,00 KATEGORIJA 5400 – ŠIBLJACI I GOLETI UNUTAR ŠUMA HRASTOVA 1. Spisak gazdinskih klasa i površina

Gazdinska

klasa Površina ha


Ukupno 5715,63 4791,12 924,51

KATEGORIJA 6100 – VISOKE ŠUME NEPODESNE ZA GAZDOVANJE 1. Spisak gazdinskih klasa i površina

Gazdinska klasa

Površina ha


Ukupno 644,44 375,10 269,34

112

a)drvna zaliha Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3]


Jela 0,00 0,00 8,81 14,93 12,76 13,84 0,00 50,34 18881,69Smrča 0,00 0,00 2,73 3,60 10,20 9,20 0,00 25,73 9650,02

Bijeli bor 0,00 0,00 0,00 3,02 1,55 0,00 0,00 4,57 1715,27Crni bor 0,00 0,00 0,43 0,00 0,00 0,00 0,00 0,43 162,22

četinari: 0,00 0,00 11,98 21,55 24,51 23,04 0,00 81,07 30409,20Bukva 0,00 1,86 17,61 29,35 82,66 32,05 0,47 164,01 61518,63

Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,97 3,05 0,00 0,00 0,00 0,00 4,02 1508,21lišćari: 0,00 2,84 20,66 29,35 82,66 32,05 0,47 168,03 63026,85

Sveukupno 0,00 2,84 32,63 50,90 107,17 55,08 0,47 249,10 93436,04 b) godišnji zapreminski prirast




c) kvalitet drvne zalihe


četinari: 33,34 44,34 22,32 53,47 24,21 22,32 -

lišćari: 9,05 24,01 66,94 15,65 17,41 66,94 -Sveukupno 21,20 34,18 44,62 34,56 20,81 44,63 -

KATEGORIJA 6500 – OSTALE NEPRODUKTIVNE POVRŠINE 1. Spisak gazdinskih klasa i površina

Gazdinska klasa

Površina ha

Ukupna Neminirana Minirana 6501 192,03 171,44 20,596504 15,26 15,26 0,006506 174,37 174,37 0,006507 2,73 2,73 0,00

Ukupno 384,39 363,80 20,59 KATEGORIJA 7100 – UZURPACIJE 1. Spisak gazdinskih klasa i površina

Gazdinska klasa

Površina ha


Ukupno 254,87 176,03 78,84

113

2.2. DRVNA ZALIHA, ZAPREMINSKI PRIRAST I OSTALI OSNOVNI TAKSACIJSKI ELEMENTI PO UREĐAJNIM JEDINICAMA U narednom tabelarnom pregledu dati su podaci o drvnim zalihama, zapreminskom prirastu i ostalim taksacijskim elementima za slijedeće uređajne jedinice : - šumsko-gospodarsko područje (poklapa se sa područjem općine), i - gospodarske jedinice.

a. Za visoke šume sa prirodnom obnovom dati su sljedeći podaci: - ukupna površina – minirana i neminirana, - drvna zaliha po vrstama drveća i debljinskim klasama prosječno po 1 ha i ukupno na cijeloj površini, - zapreminski prirast po vrstama drveća i debljinskim klasama prosječno po 1 ha i ukupno na cijeloj površini, - drvna zaliha po kvalitetnim klasama u %, - drvna masa stabala probne doznake po vrstama drveća i kvalitetnim klasama u %, - podmladak po vrstama drveća, kvalitetu i načinu javljanja, - relativni udjel površine koju treba pošumiti u cilju kompletiranja prirodne obnove sastojine, - procentualnu raspodjelu oboljelih stabala i stabala prema stepenu oštećenosti po debljinskim klasama za sve četinare zajedno i sve lišćare zajedno. b. Za kategorije šumskih zasada prikazani su sljedeći podaci: - spisak gazdinskih klasa sa procjenjenom drvnom zalihom i bez procjenjene drvne zalihe, - drvna zaliha po vrstama drveća i debljinskim klasama prosječno po 1 ha i ukupno na cijeloj površini. - struktura drvne zalihe po klasama starosti, - drvna zaliha po kvalitetnim klasama u %, - zapreminski prirast po debljinskim klasama i vrstama drveća prosječno po 1 ha i na cijeloj površini, - drvna masa stabala probne doznake po vrstama drveća i kvalitetnim klasama u %, - podmladak po vrstama drveća, kvalitetu i načinu javljanja, - relativni udjel površine koju treba pošumiti u cilju kompletiranja prirodne obnove sastojine, - procentualnu raspodjelu oboljelih stabala i stabala prema stepenu oštećenosti po debljinskim klasama za sve četinare zajedno i sve lišćare zajedno. c. Za kategorije izdanačkih šuma prikazani su sljedeći podaci: - ukupna neminirana i minirana površina, - drvna zaliha po vrstama drveća i debljinskim klasama prosječno po 1 ha i ukupno na cijeloj površini, - zapreminski prirast za sve četinare i sve lišćare po 1 ha i ukupno na cijeloj površini.

d. Za kategorije goleti ispod gornje granice privredne šume dat je prikaz ukupne neminirane i minirane površine. e. Za kategorije neproduktivnih površina u šumarskom pogledu prikazana je ukupna neminirana i minirana površina.

114

2.2.1. DRVNA ZALIHA , ZAPREMINSKI PRIRAST I OSTALI OSNOVNI TAKSACIJSKI ELEMENTI ZA ŠUMSKO GOSPODARSKO PODRUČJE 2.2.1.1.VISOKE ŠUME SA PRIRODNOM OBNOVOM (1000) Ukupna površina visokih šuma sa prirodnom obnovom za šumsko gospodarsko područje "Bosansko-Grahovsko" iznosi 20730,16 ha, od toga neminirana površina iznosi 17854,96 ha, a minirana 2875,20 ha.

1. Taksacijski elementi:


Vrsta drveća Omjer




85


Ostali četinari 0,00 4,0Bukva 58,24 3,2


Ost.tvrdi lišć. 0,32 3,3Os.meki lišć. 0,63 3,0

b) drvna zaliha



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,30 4,93 10,09 35,71 24,07 0,69 75,78 1353100,53




Ost.tvrdi lišć. 0,03 0,37 0,31 0,22 0,03 0,00 0,96 17114,93Os.meki lišć. 0,05 0,38 0,56 0,79 0,13 0,00 1,91 34034,92






115




0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela - 0,03 0,85 1,73 4,75 6,11 0,58 14,05 250829,55Smrča - 0,01 0,16 0,81 1,95 1,77 0,04 4,73 84486,37Bijeli bor - - 0,05 0,19 0,83 0,41 - 1,48 26435,71Crni bor - 0,01 0,08 0,28 1,10 1,32 0,03 2,81 50199,51četinari: - 0,05 1,14 3,01 8,62 9,60 0,65 23,07 411951,14Bukva - 0,15 3,35 10,62 25,54 15,03 0,95 55,65 993663,47Hr. kitnjak - - 0,01 0,04 0,05 0,01 - 0,10 1791,52Plem. lišćari. - - 0,17 0,36 0,52 0,13 0,01 1,20 21411,20Ost. tvrdi lišć. - 0,01 0,15 0,12 0,12 0,02 - 0,41 7349,17Ost.meki lišć. - 0,01 0,12 0,28 0,57 0,06 - 1,05 18719,31lišćari: - 0,17 3,80 11,42 26,80 15,26 0,96 58,41 1042934,66Sveukupno - 0,23 4,94 14,43 35,42 24,86 1,61 81,48 1454885,80





vrsta drveća




Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130

0-5

Jela 1166 242 99 1508 Smrča 57 19 5 81 Bijeli bor 12 3 3 18 Crni bor 21 2 1 24 četinari: 1258 265 108 1631 - - - -Bukva 1416 582 354 2352 Plem. lišćari. 245 141 102 488 Ost. tvrdi lišć. 123 42 22 187 Ost.meki lišć. 127 98 91 316 lišćari: 1911 863 570 3344 - - - -Sveukupno 3169 1128 678 4975 0,20 2,18 4,57 34,75

treba pošumiti na 0,20% površine uže kategorije

116


drveća šifra


6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupno

četinari

1 0,00 0,07 0,27 0,08 0,11 0,00 0,112 0,00 0,15 0,00 0,05 0,07 0,00 0,063 0,00 0,51 0,72 0,44 0,59 1,47 0,52

ukupno 0,00 0,66 0,91 0,46 0,66 1,47 0,603 1,22 1,38 1,38 1,51 2,37 10,47 1,64

ukupno 1,22 1,38 1,38 1,51 2,37 10,47 1,64ukupno 0,76 1,10 1,23 1,15 1,42 6,49 1,23

grupe suhih stabala nalaze se na 1,97% površine šire kategorije i) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 2,81 5,71 6,52 6,06 4,60 4,41 5,542 0,00 0,73 1,63 0,57 0,77 0,00 0,763 7,63 7,03 6,07 5,93 5,67 4,41 6,074 0,00 0,00 0,00 0,03 0,00 0,00 0,01

ukupno 10,44 13,48 14,22 12,59 11,05 8,82 12,38

lišćari

1 2,20 2,99 4,68 5,49 3,34 2,33 4,552 0,49 0,83 1,77 1,08 0,65 0,00 1,083 9,54 12,93 10,70 8,51 12,77 20,93 10,28

ukupno 12,22 16,75 17,16 15,08 16,77 23,26 15,91ukupno 11,55 15,49 16,27 14,21 13,58 16,88 14,53

šumski red dobar na 86,69% površine uže kategorije

117

2.2.1.2. ŠUMSKI ZASADI (KULTURE) (3000) Ukupna površina šumskih zasada za šumsko gospodarsko područje "Bosansko-Grahovsko" iznosi 1842,74 ha, od čega je neminirane površine 1569,49 ha, a minirane 273,25 ha. Površina šumskih zasada sa procijenjenom drvnom masom je 1383,41 ha a površina šumskih zasada bez procijenjene drvne mase iznosi 186,08 ha. Taksacijski elementi:


Vrsta drveća Omjer smjese % Prosječni bonitet


sklopa %

Jela 0,29 4,0

76






površini [m3]


Jela 0,00 0,06 0,22 0,12 0,09 0,00 0,49 677,21Smrča 0,05 1,55 0,92 0,11 0,00 0,00 2,64 3649,06




Ost.tvrdi lišć. 0,06 0,32 0,23 0,10 0,00 0,00 0,71 989,02Os.meki lišć. 0,12 0,61 0,65 0,12 0,00 0,00 1,49 2063,66


118

c) struktura zalihe po starosnim klasama

Dobni razred

Površina [ha]



0-20 21-40 41-60 61-80 81-100

100<

1 10,72 Smrča 11,98 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 11,98 128,40 Crni bor 20,23 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 20,23 216,82 četinari: 32,20 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 32,20 345,22 Bukva 1,58 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1,58 16,97 Ost.meki lišć. 0,38 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,38 4,02 lišćari: 1,96 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1,96 20,99

Ukupno: 34,16 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 34,16 366,20 2 962,86 Jela 0,00 0,70 0,00 0,00 0,00 0,00 0,70 677,21

Smrča 0,00 3,54 0,00 0,00 0,00 0,00 3,54 3412,29 Bijeli bor 0,00 68,79 0,00 0,00 0,00 0,00 68,79 66234,41 Crni bor 0,00 57,58 0,00 0,00 0,00 0,00 57,58 55441,25 Ostali lišćari 0,00 0,11 0,00 0,00 0,00 0,00 0,11 108,74 četinari: 0,00 130,73 0,00 0,00 0,00 0,00 130,73 125873,90 Bukva 0,00 6,84 0,00 0,00 0,00 0,00 6,84 6581,69 Hr. kitnjak 0,00 0,42 0,00 0,00 0,00 0,00 0,42 408,38 Plem.lišć. 0,00 0,41 0,00 0,00 0,00 0,00 0,41 390,49 Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,62 0,00 0,00 0,00 0,00 0,62 600,05 Ost.meki lišć. 0,00 0,84 0,00 0,00 0,00 0,00 0,84 808,28 lišćari: 0,00 9,13 0,00 0,00 0,00 0,00 9,13 8788,89

Ukupno: 0,00 139,86 0,00 0,00 0,00 0,00 139,86 134662,79 3 329,77 Smrča 0,00 0,00 0,33 0,00 0,00 0,00 0,33 108,37

Bijeli bor 0,00 0,00 19,67 0,00 0,00 0,00 19,67 6487,39 Crni bor 0,00 0,00 183,45 0,00 0,00 0,00 183,45 60496,94 četinari: 0,00 0,00 203,45 0,00 0,00 0,00 203,45 67092,70 Bukva 0,00 0,00 4,22 0,00 0,00 0,00 4,22 1392,55 Hr. kitnjak 0,00 0,00 4,14 0,00 0,00 0,00 4,14 1366,19 Plem.lišć. 0,00 0,00 1,41 0,00 0,00 0,00 1,41 464,07 Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,00 0,22 0,00 0,00 0,00 0,22 71,04 Ost.mekii lišć. 0,00 0,00 0,93 0,00 0,00 0,00 0,93 308,33 lišćari: 0,00 0,00 10,92 0,00 0,00 0,00 10,92 3602,19

Ukupno: 0,00 0,00 214,38 0,00 0,00 0,00 214,38 70694,89 4 80,06 Bijeli bor 0,00 0,00 0,00 102,64 0,00 0,00 102,64 8217,13

Crni bor 0,00 0,00 0,00 186,16 0,00 0,00 186,16 14903,87 četinari: 0,00 0,00 0,00 288,80 0,00 0,00 288,80 23121,00 Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,00 0,00 3,97 0,00 0,00 3,97 317,93 Ost.mekii lišć. 0,00 0,00 0,00 11,78 0,00 0,00 11,78 943,03 lišćari: 0,00 0,00 0,00 15,75 0,00 0,00 15,75 1260,96

Ukupno: 0,00 0,00 0,00 304,55 0,00 0,00 304,55 24381,96





119

e) drvna masa probne doznake Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3]


Jela - - - - 0,11 0,02 - 0,13 178,24Smrča - 0,02 0,17 0,13 - - - 0,32 447,78Bijeli bor - 0,05 1,72 4,27 1,52 - - 7,56 10454,86Crni bor - 0,09 4,39 8,36 8,28 0,74 - 21,86 30236,47četinari: - 0,16 6,29 12,76 9,91 0,76 - 29,87 41317,35Bukva - 0,02 0,24 0,40 1,01 1,01 0,12 2,81 3883,33Hr. kitnjak - - 0,03 0,15 - - - 0,18 245,57Plem. lišć. - 0,01 0,11 0,11 - - - 0,23 321,99Ost.tvrdi lišć. - 0,01 0,08 0,07 0,28 - - 0,44 605,90Ost.meki lišć. - - 0,03 - - - - 0,03 37,88lišćari: - 0,04 0,48 0,74 1,29 1,01 0,12 3,68 5094,67Sveukupno - 0,20 6,76 13,50 11,20 1,77 0,12 33,55 46412,02



četinari: 30,85 33,08 36,07 54,97 8,97 35,08 0,98



vrsta drveća




Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

Jela 41 5 - 46 Smrča 9 - - 9 Bijeli bor 59 - 14 72 Crni bor - 36 42 78 četinari: 109 41 56 205 - - - -Bukva 83 75 22 180 Plem. lišć. - 24 92 116 Ost.tvrdi lišć. 197 109 151 457 Ost.meki lišć. 386 157 131 674 lišćari: 666 365 396 1427 - - - -Sveukupno 774 406 452 1632 0,03 0,96 0,35 10,70

treba pošumiti na 0,03% površine šire kategorije.

120


vrsta drveća

šifra bolesti


3 0,00 0,17 0,36 0,00 0,00 0,00 0,19ukupno 0,00 0,17 0,36 0,00 0,00 0,00 0,19

3 0,00 0,00 0,00 4,76 12,50 0,00 1,75ukupno 0,00 0,00 0,00 4,76 12,50 0,00 1,75

ukupno 0,00 0,16 0,35 0,27 3,70 0,00 0,30grupe suhih stabala nalaze se na 1,65 % površine šire kategorije.


vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 0,00 0,35 0,00 0,00 0,00 0,00 0,132 0,00 0,00 0,00 0,57 0,00 0,00 0,133 12,90 18,50 25,73 36,29 57,89 0,00 25,32

ukupno 12,90 18,85 25,73 36,86 57,89 0,00 25,58

lišćari 1 0,00 0,00 0,00 4,76 0,00 0,00 0,883 0,00 13,95 5,00 9,52 0,00 0,00 7,89

ukupno 0,00 13,95 5,00 14,29 0,00 0,00 8,77ukupno 9,64 18,51 25,00 35,58 40,74 0,00 24,43

šumski red dobar na 94,44 % površine šire kategorije. 2.2.1.3.IZDANAČKE ŠUME (4000) Ukupna površina izdanačkih šuma za šumsko gospodarsko područje "Bosansko-Grahovsko" iznosi 9081,68 ha, od toga je neminirano 5964,37 ha, a minirano je 3117,31 ha.

1. Taksacijski elementi: a) Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa

Vrsta drveća Omjer

smjese % Prosječni


Jela 0,06 3,2

79




121


površini [m3]


Jela 0,00 0,00 0,01 0,05 0,00 0,00 0,00 0,06 341,82Smrča 0,01 0,01 0,08 0,20 0,61 0,12 0,00 1,03 6128,31

Bijeli bor 0,00 0,01 0,06 0,13 0,04 0,04 0,00 0,28 1681,12Crni bor 0,00 0,00 0,04 0,15 0,05 0,00 0,00 0,24 1443,66četinari: 0,01 0,03 0,19 0,52 0,70 0,16 0,00 1,61 9594,91


Ost.tvrdi lišć. 0,24 1,16 5,58 4,05 1,93 0,31 0,00 13,27 79157,30Os.meki lišć. 0,08 0,33 1,11 1,34 1,13 0,03 0,02 4,04 24092,75






2.2.1.4.ŠIBLJACI I GOLETI UNUTAR POJASA ŠUMA (5000) Ukupna površina šibljaka i goleti unutar pojasa šuma za šumsko gospodarsko područje ''Bosansko-Grahovsko'' iznosi 10044,96 ha, od čega 7363,67 ha nije minirano a 2681,29 ha je minirano. 2.2.1.5.NEPRODUKTIVNE POVRŠINE U ŠUMARSKOM POGLEDU (6000) Ukupna površina neproduktivnih površina u šumarskom pogledu za šumsko gospodarsko područje "Bosansko-Grahovsko" iznosi 1028,83 ha, od čega je neminirano 738,90,01 ha, a minirano 289,93ha. Od toga na 644,44 ha je vršena procjena taksacionih elemenata, od čega je 375,10 ha neminirano i 269,34 ha minirano. 1. Taksacijski elementi : a) Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa



Jela 20,2 2,6

83

Smrča 10,3 2,8 Bijeli bor 1,8 2,0 Crni bor 0,2 2,0 Bukva 65,8 3,6

Ost.tvrdi lišć. 1,6 4,2

122

b)drvna zaliha


površini [m3]


Jela 0,00 0,00 8,81 14,93 12,76 13,84 0,00 50,34 18881,69Smrča 0,00 0,00 2,73 3,60 10,20 9,20 0,00 25,73 9650,02


Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,97 3,05 0,00 0,00 0,00 0,00 4,02 1508,21lišćari: 0,00 2,84 20,66 29,35 82,66 32,05 0,47 168,03 63026,85

Sveukupno 0,00 2,84 32,63 50,90 107,17 55,08 0,47 249,10 93436,04 c) godišnji zapreminski prirast


površini [m3]





četinari: 33,34 44,34 22,32 53,47 24,21 22,32 -lišćari: 9,05 24,01 66,94 15,65 17,41 66,94 -Sveukupno 21,20 34,18 44,62 34,56 20,81 44,63 -

2.2.1.6. UZURPACIJE (7000) Ukupna površina uzurpacija je 254,87 ha, od čega 176,03 nije minirano i 78,84 je minirano.

123

2.2.2. DRVNA ZALIHA , ZAPREMINSKI PRIRAST I OSTALI OSNOVNI TAKSACIJSKI ELEMENTI PO GOSPODARSKIM JEDINICAMA 2.2.2.1. GOSPODARSKA JEDINICA 01 "UILICA" VISOKE ŠUME SA PRIRODNOM OBNOVOM (1000) Ukupna površina visokih šuma sa prirodnom obnovom u gospodarskoj jedinici "Uilica" iznosi 2797,52 ha, od toga neminirane površine je 2740,44 ha, a minirane 57,08 ha. 1. Taksacijski elementi:




84



Ost.tvrdi lišć. 0,84 3,3Ost.mekii lišć. 0,49 3,4

b) drvna zaliha


[m3]

Debljinske klase cm Ukupno

6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,17 2,66 5,79 21,63 13,95 0,23 44,42 121733,00

Smrča 0,00 0,10 0,04 0,01 0,00 0,00 0,15 418,58Bijeli bor 0,00 0,04 0,02 0,00 0,00 0,00 0,06 164,43Crni bor 0,02 0,27 0,65 3,48 6,17 0,30 10,89 29841,73četinari: 0,20 3,06 6,50 25,12 20,12 0,53 55,52 152157,73Bukva 0,90 12,92 38,49 122,50 46,58 2,37 223,77 613232,24


Ost.tvrdi lišć. 0,06 0,69 0,85 0,72 0,13 0,00 2,46 6729,85Ost.meki lišć. 0,04 0,45 0,44 0,41 0,09 0,00 1,44 3946,33





0-5 6-10 11-20 21-30

31-50 51-80 80<


124




6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,05 0,56 0,48 2,60 2,81 0,22 6,71 18393,26Smrča - 0,01 - - - - 0,01 15,48Crni bor - 0,04 0,20 1,27 3,11 0,13 4,76 13036,05četinari: 0,05 0,60 0,68 3,88 5,92 0,35 11,47 31444,79Bukva 0,24 3,51 11,35 31,97 25,78 1,88 74,73 204790,83Hr.kitnjak - 0,05 0,24 0,32 0,04 - 0,65 1791,52Plem. lišć. - 0,10 0,37 0,54 0,20 - 1,21 3315,55Ost.tvrdi lišć. 0,02 0,22 0,11 0,26 0,06 - 0,66 1815,36Ost.meki lišć. 0,02 0,10 - 0,26 - - 0,37 1027,44lišćari: 0,28 3,98 12,06 33,35 26,08 1,88 77,63 212740,71Sveukupno 0,33 4,58 12,75 37,22 32,00 2,23 89,10 244185,50

e) kvalitet drvne zalihe Vrsta drveća Uzgojno tehnička klasa [%] Tehnička klasa [%]

1 2 3 1 2 3 4 četinari: 24,99 48,40 26,61 44,63 28,76 26,34 0,27



vrsta drveća




Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

Jela 1124 254 76 1454 Smrča - - - - Bijeli bor - - - - Crni bor - - - - četinari: 1124 254 76 1454 - - - -Bukva 1401 676 504 2581 Plem.lišć. 105 169 69 343 Ost.tvrdi lišć. 190 27 22 238 Ost.meki lišć. 239 91 65 394 lišćari: 1934 962 660 3557 - - - -Sveukupno 3058 1216 736 5011 0,14 6,20 9,59 39,95

treba pošumiti 0,14% površine šire kategorije.

125


vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 0,00 0,00 0,00 0,00 0,39 0,00 0,132 0,00 0,00 0,00 0,39 0,39 0,00 0,263 0,00 2,21 0,00 0,78 2,35 0,00 1,44

ukupno 0,00 2,21 0,00 0,78 2,75 0,00 1,573 0,86 0,99 0,38 1,56 2,97 11,54 1,58

ukupno 0,86 0,99 0,38 1,56 2,97 11,54 1,58ukupno 0,69 1,25 0,33 1,45 2,90 9,09 1,58

grupe suhih stabala nalaze se na 1,12% površine šire kategorije. i) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 7,14 9,56 5,00 4,67 4,71 0,00 5,642 0,00 0,74 0,00 1,56 0,39 0,00 0,793 10,71 7,35 8,75 4,67 5,88 0,00 6,16

ukupno 17,86 17,65 13,75 10,89 10,98 0,00 12,58

lišćari

1 2,59 1,79 3,04 3,31 3,15 0,00 2,952 0,00 0,99 1,52 0,97 0,00 0,00 0,853 10,34 13,32 11,41 10,12 17,66 23,08 12,24

ukupno 12,93 16,10 15,97 14,40 20,80 23,08 16,04ukupno 13,89 16,43 15,68 13,90 17,78 18,18 15,39

šumski red dobar na 91,04% površine šire kategorije. ŠUMSKI ZASADI – KULTURE (3000) Ukupna površina šumskih zasada (kultura) u gospodarskoj jedinici "Uilica" iznosi 590,25 ha. Neminirane površine zauzimaju 396,02 ha, a minirane 194,23. Šumski zasadi sa procjenjenom drvnom masom zauzimaju 387,43 ha, a šumski zasadi bez procjenjene drvne mase su 8,59 ha. 1.Taksacijski elementi:




Jela 0,46 4,1

85




126


površini [m3]


Jela 0,00 0,13 0,34 0,21 0,31 0,00 1,00 394,45Smrča 0,14 1,69 0,85 0,06 0,00 0,00 2,74 1085,07



Ost.tvrdi lišć. 0,12 0,79 0,80 0,22 0,00 0,00 1,93 763,10Ost.meki lišć. 0,21 1,31 1,73 0,32 0,00 0,00 3,57 1413,72


c) struktura zalihe po starosnim klasama Dobni razred

Površina [ha]



0-20 21-40 41-60 61-80 81-100 100<

1 8.43 Smrča 15,23 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 15,23 128,40 Crni bor 25,72 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 25,72 216,82 četinari: 40,95 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 40,95 345,22 Bukva 2,01 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 2,01 16,97 Ost.meki lišć. 0,48 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,48 4,02 lišćari: 2,49 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 2,49 20,99

Ukupno: 43,44 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 43,44 366,20 2 163.73 Jela 0,00 2,41 0,00 0,00 0,00 0,00 2,41 394,45

Smrča 0,00 5,84 0,00 0,00 0,00 0,00 5,84 956,67 Bijeli bor 0,00 18,53 0,00 0,00 0,00 0,00 18,53 3033,19 Crni bor 0,00 116,94 0,00 0,00 0,00 0,00 116,94 19146,43 četinari: 0,00 143,72 0,00 0,00 0,00 0,00 143,72 23530,74 Bukva 0,00 6,91 0,00 0,00 0,00 0,00 6,91 1131,17 Hr. kitnjak 0,00 2,49 0,00 0,00 0,00 0,00 2,49 408,38 Plem.lišć. 0,00 0,85 0,00 0,00 0,00 0,00 0,85 139,96 Ost.tvrdi lišć. 0,00 2,33 0,00 0,00 0,00 0,00 2,33 382,03 Ost.meki lišć. 0,00 0,97 0,00 0,00 0,00 0,00 0,97 158,33lišćari: 0,00 13,56 0,00 0,00 0,00 0,00 13,56 2219,88

Ukupno: 0,00 157,27 0,00 0,00 0,00 0,00 157,27 25750,62 3 135.21 Bijeli bor 0,00 0,00 19,46 0,00 0,00 0,00 19,46 2631,63

Crni bor 0,00 0,00 222,22 0,00 0,00 0,00 222,22 30045,98 četinari: 0,00 0,00 241,68 0,00 0,00 0,00 241,68 32677,61 Bukva 0,00 0,00 5,96 0,00 0,00 0,00 5,96 806,17Hr. kitnjak 0,00 0,00 10,10 0,00 0,00 0,00 10,10 1366,19 Plem.lišć. 0,00 0,00 3,12 0,00 0,00 0,00 3,12 421,41 Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,00 0,47 0,00 0,00 0,00 0,47 63,13 Ost.meki lišć. 0,00 0,00 2,28 0,00 0,00 0,00 2,28 308,33 lišćari: 0,00 0,00 21,93 0,00 0,00 0,00 21,93 2965,24

Ukupno: 0,00 0,00 263,61 0,00 0,00 0,00 263,61 35642,854 80.06 Bijeli bor 0,00 0,00 0,00 102,64 0,00 0,00 102,64 8217,13

Crni bor 0,00 0,00 0,00 186,16 0,00 0,00 186,16 14903,87 četinari: 0,00 0,00 0,00 288,80 0,00 0,00 288,80 23121,00 Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,00 0,00 3,97 0,00 0,00 3,97 317,93 Ost.meki lišć. 0,00 0,00 0,00 11,78 0,00 0,00 11,78 943,03 lišćari: 0,00 0,00 0,00 15,75 0,00 0,00 15,75 1260,96

Ukupno: 0,00 0,00 0,00 304,55 0,00 0,00 304,55 24381,96

127

d) godišnji zapreminski prirast Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3]






6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

Jela - - - 0,38 0,08 - 0,46 178,24Smrča 0,08 0,27 0,11 - - - 0,46 178,77Bijeli bor 0,01 0,42 2,13 0,67 - - 3,23 1252,26Crni bor 0,08 6,96 10,15 9,78 0,52 - 27,48 10646,08četinari: 0,16 7,48 12,12 10,59 0,59 - 30,95 12255,35Bukva 0,07 0,45 1,17 1,25 - 0,44 3,37 1307,29Hr.kitnjak - 0,09 0,54 - - - 0,63 245,57Plem. lišć. - 0,22 0,15 - - - 0,37 145,00Ost.tvrdi lišć. - 0,10 0,26 - - - 0,36 139,10Ost.meki lišć. - 0,10 - - - - 0,10 37,88lišćari: 0,07 0,93 2,08 1,23 - 0,43 4,73 1874,84Sveukupno 0,23 8,41 14,20 11,82 0,59 0,43 35,68 14130,19



četinari: 27,47 31,02 41,51 50,98 7,51 41,04 0,47 lišćari: 7,54 20,39 72,07 21,71 6,22 66,31 5,76 Sveukupno 17,51 25,71 56,78 36,35 6,87 53,66 3,12


vrsta drveća


četinari 22,1 33,3 44,6 45,0 10,4 42,4 2,2lišćari - - 100,0 - - 76,6 23,4


Vrsta drveća

Broj biljaka po hektaru [N/ha]Treba

pošumiti [%]

Oštećenost [%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u grupama

[%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm] Ukupno

10-50 51-130 0-5Jela 44 18 - 62 Smrča 32 - - 32 Bijeli bor - - - - Crni bor - 127 149 277 četinari: 76 146 149 371 - - - - Bukva 92 - 27 119 Hr. kitnjak - - 281 281 Plem.lišć. 702 390 398 1490 Ost.tvrdi lišć. 184 - 117 300 Ost.meki lišć. 92 - 27 119 lišćari: 978 390 823 2190 - - - - Sveukupno 1054 535 972 2561 0,05 2,47 0,55 19,23

treba pošumiti 0,05% površine gospodarske jedinice

128

h) procentualna raspodjela oboljelih stabala po glavnim patogenima i generalno vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 0,42 0,00 0,00 0,00 0,00 0,16

ukupno 0,00 0,42 0,00 0,00 0,00 0,00 0,16ukupno 0,00 0,37 0,00 0,00 0,00 0,00 0,14

grupe suhih stabala nalaze se na 2,16 % površine šire kategorije i) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari 3 10,34 17,50 24,30 31,79 50,00 0,00 23,13

ukupno 10,34 17,50 24,30 31,79 50,00 0,00 23,13

lišćari 3 0,00 21,43 7,14 0,00 0,00 0,00 10,77

ukupno 0,00 21,43 7,14 0,00 0,00 0,00 10,77ukupno 7,50 17,91 23,25 29,81 42,86 0,00 21,99

šumski red dobar na 93,67 % površine šire kategorije IZDANAČKE ŠUME (4000) Ukupna površina izdanačkih šuma u gospodarskoj jedinici "Uilica" iznosi 2217,71 ha, od toga je neminiranih 2198,15 ha, a miniranih 19,56 ha. 1. Taksacijski elementi:




Jela 0,01 4,0

83

Bijeli bor 0,23 4,2Crni bor 0,50 4,1



129


površini [m3]


Jela 0,00 0,00 0,02 0,00 0,00 0,00 0,00 0,02 33,80Bijeli bor 0,00 0,02 0,12 0,00 0,00 0,12 0,00 0,26 578,76Crni bor 0,00 0,00 0,10 0,40 0,08 0,00 0,00 0,58 1277,39četinari: 0,01 0,02 0,24 0,40 0,08 0,12 0,00 0,86 1889,96Bukva 0,08 0,49 8,59 16,10 25,96 11,79 0,91 63,92 140510,54


Ost.tvrdi lišć. 0,34 0,77 4,76 2,97 1,81 0,21 0,00 10,85 23855,11Ost.mekii lišć. 0,10 0,29 1,38 1,65 1,13 0,07 0,00 4,62 10150,24





0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< četinari: 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,0lišćari: 0,03 0,10 0,88 0,87 0,74 0,14 0,00 2,76 6066,9Sveukupno 0,03 0,10 0,88 0,87 0,74 0,14 0,00 2,76 6066,9 GOLETI I ŠIBLJACI UNUTAR POJASA ŠUMA (5000) Goleti i šibljaka unutar pojasa šuma gospodarske jedinice "Uilica" iznose 1122,45 ha, od toga neminiranih površina 1040,44 ha, a miniranih 82,01 ha . NEPRODUKTIVNE POVRŠINE U ŠUMARSKOM POGLEDU (6000) Ukupna površina neproduktivnih površina u šumarskom pogledu na području gospodarske jedinice „Uilica“ iznosi 225,61 ha. Cijela površina je neminirana. Od toga na 105,01 ha je vršena procjena taksacionih elemenata. 1. Taksacijski elementi : a)Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa



Bukva 92,62 4,2 67 Ost.tvrdi lišć. 7,38 4,2

130


površini [m3]


6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

Bukva 4,81 31,38 56,33 87,63 0,00 0,00 180,16 18918,26

Ost.tvrdi lišć. 3,48 10,89 0,00 0,00 0,00 0,00 14,36 1508,21

lišćari: 8,29 42,27 56,33 87,63 0,00 0,00 194,52 20426,47

Sveukupno 8,29 42,27 56,33 87,63 0,00 0,00 194,52 20426,47

c)godišnji zapreminski prirast

Vrsta drveća



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< lišćari: 0,34 1,00 0,93 1,11 0,00 0,00 3,38 354,8

Sveukupno 0,34 1,00 0,93 1,11 0,00 0,00 3,38 354,8 d) kvalitet drvne zalihe


lišćari: - - 100,00 - - 100,00 -Sveukupno - - 100,00 - - 100,00 -

UZURPACIJE (7000)

Površina uzurpiranih (spornih) površina u gospodarskoj jedinici "Uilica" iznose 66,61 ha, od čega je 53,47 ha neminirana površina, a 13,14 ha minirana.

131

2.2.2.2. GOSPODARSKA JEDINICA 02 "JADOVNIK - GRAHOVO" VISOKE ŠUME SA PRIRODNOM OBNOVOM (1000) Visoke šume sa prirodnom obnovom u gospodarskoj jedinici "Jadovnik-Grahovo" iznose 7531,02 ha, od čega je neminirano 6450,26 ha, a minirano 1080,76 ha. Taksacijski elementi: a) Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa

Vrsta drveća Omjer smjese %

Prosječni bonitet staništa


Jela 42,51 2,9

88


Plem.lišć. 1,53 3,2Ost.tvrdi lišć. 0,10 3,0Ost.mekii lišć. 0,98 2,8

b) drvna zaliha



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,42 7,51 17,42 68,96 47,62 0,60 142,53 919353,82


Plem.lišć. 0,06 0,62 1,53 2,57 0,33 0,01 5,11 32972,81Ost.tvrdi lišć. 0,01 0,11 0,10 0,11 0,01 0,00 0,34 2188,60Ost.meki lišć. 0,04 0,42 0,90 1,63 0,29 0,00 3,27 21082,25



Vrsta drveća



0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

četinari: 0,00 0,08 0,67 1,02 2,48 0,93 0,00 5,18 33412,3

lišćari: 0,00 0,07 0,41 0,71 1,51 0,23 0,00 2,93 18899,3

Sveukupno 0,00 0,15 1,08 1,73 3,99 1,16 0,00 8,11 52311,6

132




6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,04 1,37 3,53 8,46 10,22 0,59 24,21 156130,11Smrča 0,01 0,26 1,50 3,26 2,95 0,05 8,03 51782,63Bijeli bor 0,01 0,02 0,10 0,83 0,42 - 1,38 8890,14Crni bor - 0,02 0,19 0,20 0,03 - 0,43 2802,95četinari: 0,06 1,68 5,32 12,74 13,61 0,63 34,05 219605,83Bukva 0,12 2,65 7,90 19,33 9,30 0,65 39,95 257688,30Plem. lišć. - 0,16 0,31 0,45 - 0,03 0,95 6131,97Ost.tvrdi lišć. - 0,02 - 0,05 0,04 - 0,11 710,69Ost.meki lišć. - 0,19 0,58 1,16 0,18 - 2,11 13607,07lišćari: 0,13 3,03 8,79 20,99 9,51 0,68 43,12 278138,03Sveukupno 0,18 4,71 14,10 33,73 23,13 1,31 77,17 497743,85





vrsta drveća




Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

Jela 1938 363 149 2449

Smrča 82 48 11 141

Bijeli bor 4 - 3 7

Crni bor - 2 - 2 četinari: 2024 412 163 2599 - - - - Bukva 1049 597 373 2019

Plem.lišć. 288 150 94 533

Ost.tvrdi lišć. 16 27 5 48

Ost.meki lišć. 38 78 82 198 lišćari: 1391 853 554 2798 - - - - Sveukupno 3414 1266 716 5397 0,06 0,68 3,04 39,09

treba pošumiti 0,06% površine šire kategorije

133


vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 0,00 0,00 0,34 0,09 0,06 0,00 0,102 0,00 0,30 0,00 0,05 0,06 0,00 0,083 0,00 0,15 1,01 0,56 0,36 0,00 0,48

ukupno 0,00 0,30 1,35 0,56 0,36 0,00 0,543 1,92 0,17 0,92 0,74 0,68 4,76 0,73

ukupno 1,92 0,17 0,92 0,74 0,68 4,76 0,73ukupno 0,84 0,24 1,11 0,65 0,44 2,17 0,62

grupe suhih stabala nalaze se na 1,60 % površine šire kategorije


vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 0,75 5,95 8,95 7,83 5,09 8,00 6,662 0,00 1,22 2,70 0,70 0,89 0,00 1,033 6,72 6,71 3,89 2,34 2,13 0,00 3,10

ukupno 7,46 13,87 15,54 10,88 8,11 8,00 10,79

lišćari

1 1,92 4,33 7,20 7,47 3,21 4,76 6,272 0,00 0,33 1,96 1,13 0,34 0,00 1,033 5,77 9,67 5,89 6,43 6,76 9,52 6,82

ukupno 7,69 14,33 15,05 15,03 10,30 14,29 14,12ukupno 7,56 14,09 15,27 13,03 8,68 10,87 12,31

šumski red dobar na 86,04 % površine šire kategorije

ŠUMSKI ZASADI – KULTURE (3000) Ukupna površina šumskih zasada (kultura) u gospodarskoj jedinici "Jadovnik-Grahovo" iznosi 597,79 ha, neminiranih površina je 523,61 ha, a miniranih 74,18 ha. Šumskih zasadi sa procjenjenom drvnom masom zauzimaju 506,96 ha, a šumski zasadi bez procjenjene drvne mase zauzimaju 16,65 ha. 1. Taksacijski elementi: a)Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa



Jela 0,12 4,8

72




134

b) drvna zaliha



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,00 0,05 0,09 0,00 0,00 0,00 0,14 72,61



Plem.lišć. 0,00 0,10 0,00 0,00 0,00 0,00 0,10 54,17Ost.tvrdi lišć. 0,05 0,14 0,00 0,11 0,00 0,00 0,30 156,65Ost.mekii lišć. 0,05 0,11 0,08 0,00 0,00 0,00 0,24 125,76



Površina [ha]



0-20 21-40 41-60 61-80 81-100

100<

2 499.65 Jela 0,00 0,15 0,00 0,00 0,00 0,00 0,15 72,61 Smrča 0,00 0,32 0,00 0,00 0,00 0,00 0,32 160,29 Bijeli bor 0,00 84,20 0,00 0,00 0,00 0,00 84,20 42069,79 Crni bor 0,00 34,42 0,00 0,00 0,00 0,00 34,42 17200,13 Ost.četinari 0,00 0,04 0,00 0,00 0,00 0,00 0,04 20,74 četinari: 0,00 119,13 0,00 0,00 0,00 0,00 119,13 59523,56 Bukva 0,00 1,87 0,00 0,00 0,00 0,00 1,87 934,14 Plem.lišć. 0,00 0,11 0,00 0,00 0,00 0,00 0,11 54,17 Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,31 0,00 0,00 0,00 0,00 0,31 156,65 Ost.meki lišć. 0,00 0,25 0,00 0,00 0,00 0,00 0,25 125,76 lišćari: 0,00 2,54 0,00 0,00 0,00 0,00 2,54 1270,73

Ukupno: 0,00 121.67 0,00 0,00 0,00 0,00 121,67 60794,28 3 7.31 Crni bor 0,00 0,00 170,74 0,00 0,00 0,00 170,74 1248,07

četinari: 0,00 0,00 170,74 0,00 0,00 0,00 170,74 1248,07 Ukupno: 0,00 0.00 170,74 0,00 0,00 0,00 170,74 1248,07

d) godišnji zapreminski prirast Vrsta


površini [m3]



135


površini [m3] Debljinske klase cm Ukupno 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

Bijeli bor 0,01 2,94 3,03 - - - 5,98 3033,10Crni bor - 1,44 3,81 2,64 - - 7,89 3999,18četinari: 0,01 4,38 6,84 2,64 - - 13,87 7032,27Bukva - 0,15 - 1,10 0,26 - 1,51 767,83Ost.tvrdi lišć. 0,02 0,14 - 0,76 - - 0,92 466,80lišćari: 0,02 0,29 - 1,80 0,26 - 2,36 1234,63Sveukupno 0,03 4,67 6,84 4,49 0,26 - 16,31 8266,90



četinari: 34,71 40,81 24,48 69,24 6,28 24,08 0,40



vrsta drveća


četinari - 5,4 94,6 5,4 - 93,3 1,3

lišćari - 12,9 87,1 - 12,9 67,5 19,6 h) stanje prirodnog podmlatka

Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5 Jela - - - - Bijeli bor 113 - - 113 Crni bor - - - - četinari: 113 - - 113 - - - - Bukva 98 - - 98 Plem.lišć. - - - - Ost.tvrdi lišć. - - 88 88 Ost.meki lišć. 262 204 16 483 lišćari: 361 204 104 669 - - - - Sveukupno 474 204 104 782 - - - 4,94


i) procentualna raspodjela oboljelih stabala po glavnim patogenima i generalno vrsta

drveća šifra


6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupno ukupno 0 0 0 0 0 0 0

grupe suhih stabala nalaze se na 0,98 % površine šire kategorije.

136


vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari 2 0,00 0,00 0,00 3,17 0,00 0,00 0.543 7,14 12,00 24,40 44,44 0,00 0,00 22.97

ukupno 7,14 12,00 24,40 47,62 0,00 0,00 23.51

lišćari 3 0,00 0,00 0,00 20,00 0,00 0,00 10.00

ukupno 0,00 0,00 0,00 20,00 0,00 0,00 10.00ukupno 6.67 11,72 24,40 45,59 0,00 0,00 23,16

šumski red dobar na 92,00 % površine šire kategorije IZDANAČKE ŠUME (4000) Ukupna površina izdanačkih šuma u gospodarskoj jedinici "Jadovnik-Grahovo" iznosi 2866,83 od čega 2307,23 ha nije minirano a 559,60 ha je minirano. 1.Taksacijski elementi: a)Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklop




Jela 0,14 3,0

79





površini [m3]


Jela 0,00 0,01 0,00 0,12 0,00 0,00 0,00 0,13 308,02Smrča 0,01 0,04 0,17 0,51 0,96 0,31 0,00 2,00 4608,06

Bijeli bor 0,00 0,00 0,00 0,09 0,00 0,00 0,00 0,09 205,29četinari: 0,01 0,05 0,17 0,72 0,96 0,31 0,00 2,22 5121,37Bukva 0,02 0,26 11,00 16,25 16,96 8,87 2,02 55,39 127787,89




137


površini [m3]


0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

četinari: 0,00 0,00 0,01 0,01 0,02 0,00 0,00 0,04 92,3

lišćari: 0,01 0,10 0,89 0,76 0,45 0,09 0,00 2,30 5306,6

Sveukupno 0,01 0,10 0,90 0,77 0,47 0,09 0,00 2,34 5398,9

GOLETI I ŠIBLJACI UNUTAR POJASA ŠUMA (5000) Goleti i šibljaka unutar pojasa šuma gospodarske jedinice "Jadovnik-Grahovo" iznose 5292,50 ha, od toga neminiranih površina 4347,84 ha, a miniranih 944,66 ha . NEPRODUKTIVNE POVRŠINE U ŠUMARSKOM POGLEDU (6000) Goleti unutar pojasa šuma u gospodarskoj jedinici " Jadovnik-Grahovo " iznose 72,76 ha, od čega 70,93 ha nije minirano i 1,83 ha je minirano.

138

2.2.2.3. GOSPODARSKA JEDINICA 03 "JADOVNIK - DRVAR" VISOKE ŠUME SA PRIRODNOM OBNOVOM (1000) Ukupna površina visokih šuma sa prirodnom obnovom u gospodarskoj jedinici "Jadovnik-Drvar" iznosi 2305,89 ha, od čega je 2029,50 ha neminirana, a 276,39 ha minirana površina. Taksacijski elementi:





Jela 20,52 2,6

92



b) drvna zaliha



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,24 5,00 9,51 34,21 19,09 0,56 68,62 139263,09





Vrsta drveća




139

d) drvna masa probne doznake Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3]


Jela 0,02 0,53 1,57 5,26 6,71 0,62 14,72 29864,71

Smrča 0,04 0,48 1,68 5,83 5,23 0,17 13,42 27239,47Bijeli bor 0,02 0,30 0,53 2,63 2,04 - 5,52 11198,17Crni bor - - 0,16 0,95 1,18 - 2,29 4648,94

četinari: 0,07 1,31 3,94 14,67 15,16 0,79 35,95 72951,30Bukva 0,07 2,59 8,21 20,19 14,64 0,62 46,32 94006,67Plem. lišć. - 0,38 1,17 0,66 0,32 - 2,53 5128,89

Ost.meki lišć. - 0,09 - 0,33 - - 0,42 856,42

lišćari: 0,07 3,06 9,38 21,18 14,97 0,62 49,27 99991,97

Sveukupno 0,14 4,37 13,31 35,85 30,12 1,41 85,21 172943,27 e) kvalitet drvne zalihe Vrsta drveća Uzgojno tehnička klasa [%] Tehnička klasa [%]

1 2 3 1 2 3 4 četinari: 26,61 47,98 25,41 38,70 35,90 25,36 0,04

lišćari: 14,95 45,51 39,54 25,41 35,05 28,82 10,72

Sveukupno 20,78 46,75 32,47 32,06 35,47 27,09 5,38


vrsta drveća


četinari 0,3 2,7 97,0 0,3 2,7 96,8 0,2

lišćari - 0,4 99,6 - 0,4 72,1 27,5


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

Jela 1353 274 75 1702 Smrča 243 8 5 256 Bijeli bor 42 14 14 70 četinari: 1638 295 94 2028 - - - -Bukva 1163 586 260 2009 Plem.lišć. 438 104 164 707 Ost.meki lišć. 203 144 22 369 lišćari: 1804 834 447 3084 - - - -Sveukupno 3442 1129 541 5112 0,01 0,26 3,53 28,56


140


vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 0,00 0,00 0,00 0,15 0,00 0,00 0,072 - - - - - - -3 0,00 0,00 0,00 0,00 0,35 0,00 0,07

ukupno 0,00 0,00 0,00 0,15 0,35 0,00 0,14

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 0,00 0,00 0,20 0,00 0,00 0,10

ukupno 0,00 0,00 0,00 0,20 0,00 0,00 0,10ukupno 0,00 0,00 0,00 0,17 0,21 0,00 0,12

grupe suhih stabala nalaze se na 2,33% površine šire kategorije


drveća šifra


6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupno

četinari

1 3,45 0,44 3,98 3,84 3,48 0,00 3,212 0,00 0,00 0,57 0,30 0,70 0,00 0,363 6,90 2,20 3,41 3,69 8,36 0,00 4,42

ukupno 10,34 2,64 7,95 7,83 12,54 0,00 7,98

lišćari

1 0,00 2,04 2,92 4,02 4,21 0,00 3,522 0,00 0,68 2,34 2,01 0,53 0,00 1,563 8,33 8,84 7,02 4,22 11,05 16,67 6,74

ukupno 8,33 11,56 12,28 10,24 15,79 16,67 11,82ukupno 9,76 6,15 10,09 8,85 13,84 7,69 9,60

šumski red dobar na 94,06% površine šire kategorije ŠUMSKI ZASADI – KULTURE (3000) Ukupna površina šumskih zasada (kultura) sa procijenjenom drvnom masom u gospodarskoj jedinici " Jadovnik-Drvar " iznosi 89,84 ha od čega nije minirano 85,00 ha, a minirano je 4,84 ha površine. 1. Taksacijski elementi: a)Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa



Smrča 1,05 3,0

92

Bijeli bor 43,07 3,2Crni bor 54,18 2,0

Ostali četinari 0,36 3,0Plem.lišć. 0,80 3,0


141


površini [m3]



Ostali četinari 0,00 1,04 0,00 0,00 0,00 0,00 1,04 88,00četinari: 1,61 70,86 143,33 69,97 0,00 0,00 285,78 24291,18Plem.lišć. 0,00 0,00 2,31 0,00 0,00 0,00 2,31 196,36

Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,12 0,00 0,00 0,00 0,00 0,12 10,51Ost.mekii lišć. 0,15 0,17 1,13 0,00 0,00 0,00 1,44 122,18



Površina [ha]



0-20 21-40 41-60 61-80 81-100 100< 2 85,00 Smrča 0,00 3,05 0,00 0,00 0,00 0,00 3.05 259,14

Bijeli bor 0,00 124,76 0,00 0,00 0,00 0,00 124.76 10604,86 Crni bor 0,00 156,93 0,00 0,00 0,00 0,00 156.93 13339,18

Ost.četinari 0,00 1,04 0,00 0,00 0,00 0,00 1.04 88,00 četinari: 0,00 285,78 0,00 0,00 0,00 0,00 285.78 24291,18

Plem.lišć. 0,00 2,31 0,00 0,00 0,00 0,00 2.31 196,36 Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,12 0,00 0,00 0,00 0,00 0.12 10,51 Ost.meki lišć. 0,00 1,44 0,00 0,00 0,00 0,00 1.44 122,18

lišćari: 0,00 3,87 0,00 0,00 0,00 0,00 3.87 329,05 Ukupno: 0,00 289,65 0,00 0,00 0,00 0,00 289,65 24620,23


površini [m3]


četinari: 0,00 0,23 4,72 6,18 2,15 0,00 0,00 13,28 1128,8lišćari: 0,00 0,02 0,03 0,05 0,00 0,00 0,00 0,10 8,5

Sveukupno 0,00 0,25 4,75 6,23 2,15 0,00 0,00 13,38 1137,3 e) drvna masa probne doznake Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3]


Bijeli bor 0,69 3,68 13,35 8,31 - - 26,03 2212,23Crni bor - 6,02 14,41 25,28 - - 45,71 3885,21četinari: 0,69 9,70 27,76 33,59 - - 71,73 6097,44Sveukupno 0,69 9,70 27,76 33,59 - - 71,73 6097,44

142



četinari: 35,68 36,21 28,11 57,73 14,16 28,11 -Sveukupno 35,68 36,21 28,11 57,73 14,16 28,11 - g) kvalitet doznačene drvne mase

vrsta drveća


četinari - 4,3 95,7 4,3 - 95,7 -


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

Bijeli bor 225 225 četinari: - - 225 225 - - - -lišćari: - - - - - - - -Sveukupno - - 225 225 - - - 19,64

treba pošumiti 0,00% površine šire kategorije i) procentualna raspodjela oboljelih stabala po glavnim patogenima i generalno

vrsta drveća

šifra bolesti


četinari

1 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,002 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,003 0,00 2,33 0,00 0,68 0,00 0,00 0,72

ukupno 0,00 2,33 0,00 0,68 0,00 0,00 0,72ukupno 0,00 2,33 0,00 0,68 0,00 0,00 0,72

grupe suhih stabala nalaze se na 2,38 % površine šire kategorije. j) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari 3 0,00 21,43 29,03 51,85 0,00 0,00 30,19

ukupno 0,00 21,43 29,03 51,85 0,00 0,00 30,19ukupno 50,00 60,08 100,00 54,73

šumski red dobar na 85,71 % površine šire kategorije

143

IZDANAČKE ŠUME (4000) Ukupna površina izdanačkih šuma u gospodarskoj jedinici " Jadovnik-Drvar " iznosi 57,06 ha, sve neminirano. 1.Taksacijski elementi:





Smrča 16,71 2,0

81

Bijeli bor 2,51 4,3Crni bor 0,28 3,0Bukva 78,87 2,7

Plem.lišć. 1,59 3,0Ost.mekii lišć. 0,04 4,0


površini [m3]


Smrča 0,24 0,00 1,62 0,00 24,46 0,00 0,00 26,32 1520,24Bijeli bor 0,00 0,00 1,25 2,71 0,00 0,00 0,00 3,96 228,58Crni bor 0,00 0,00 0,44 0,00 0,00 0,00 0,00 0,44 25,69četinari: 0,24 0,00 3,31 2,71 24,46 0,00 0,00 30,72 1774,51Bukva 0,23 0,97 26,03 39,86 37,92 19,24 0,00 124,25 7176,61

Plem.lišć. 0,00 0,00 2,51 0,00 0,00 0,00 0,00 2,51 144,80Ost.mekii lišć. 0,06 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,06 3,39



Vrsta drveća




GOLETI I ŠIBLJACI UNUTAR POJASA ŠUMA (5000) Goleti i šibljaka unutar pojasa šuma gospodarske jedinice "Jadovnik-Drvar" iznose 337,94 ha, od toga neminiranih površina 328,84 ha, a miniranih 9,10 ha .

144

NEPRODUKTIVNE POVRŠINE U ŠUMARSKOM POGLEDU (6000) Goleti unutar pojasa šuma u gospodarskoj jedinici " Jadovnik-Drvar " iznose 309,35 ha, sve neminirano. Od toga na 222,64 ha je vršena procjena taksacionih elemenata. 1. Taksacijski elementi




91


Bukva 53,90 2,9 b)drvna zaliha



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,00 14,85 25,15 21,50 23,31 0,00 84,81 18881,69

Smrča 0,00 4,60 6,07 17,18 15,50 0,00 43,34 9650,02Bijeli bor 0,00 0,00 5,09 2,61 0,00 0,00 7,70 1715,27četinari: 0,00 19,45 36,31 41,29 38,81 0,00 135,86 30246,98Bukva 0,42 11,10 18,05 83,52 45,69 0,00 158,79 35352,01lišćari: 0,42 11,10 18,05 83,52 45,69 0,00 158,79 35352,01

Sveukupno 0,42 30,55 54,36 124,81 84,50 0,00 294,64 65598,99 c) godišnji zapreminski prirast





Vrsta drveća


četinari: 32,76 44,73 22,51 53,07 24,42 22,51 -lišćari: 13,03 35,28 51,69 23,67 24,65 51,68 -Sveukupno 22,90 40,00 37,10 38,37 24,53 37,10 -

UZURPACIJE (7000)

Površina uzurpiranih (spornih) površina u gospodarskoj jedinici "Jadovnik-Drvar" iznosi 5,39 ha neminirana površina.

145

2.2.2.4. GOSPODARSKA JEDINICA 04 "MEĐUGORJE - NUGLAŠICA" VISOKE ŠUME SA PRIRODNOM OBNOVOM (1000) Ukupna površina visokih šuma sa prirodnom obnovom u gospodarskoj jedinici "Međugorje-Nuglašica" iznosi 1038,76 ha, od čega je 809,16 ha površine koja nije minirana i 229,60 ha koja je minirana. 1. Taksacijski elementi:

a)Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa Vrsta drveća Omjer


staništa Prosječni stepen sklopa

% Jela 24,90 3,7

90

Smrča 4,70 3,7Bukva 67,72 3,6

Plem.lišć. 2,21 3,7Ost.tvrdi lišć. 0,34 3,4Ost.meki lišć. 0,13 3,4

b) drvna zaliha



6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,73 10,17 13,63 30,86 17,90 0,19 73,48 59455,79

Smrča 0,05 0,81 2,71 6,87 3,36 0,04 13,86 11214,74četinari: 0,78 10,99 16,35 37,74 21,26 0,23 87,34 70670,53

Bukva 0,71 8,13 34,14 125,73 30,82 0,28 199,81 161679,46Plem.lišć. 0,16 1,06 1,11 2,37 1,81 0,00 6,51 5268,28

Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,12 0,29 0,49 0,11 0,00 1,00 805,95Ost.mekii lišć. 0,06 0,19 0,15 0,00 0,00 0,00 0,40 321,73


c) godišnji zapreminski prirast Vrsta


površini [m3]



146

d) drvna masa probne doznake Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3]


Jela 0,13 1,29 1,87 7,21 8,17 - 18,67 15110,69Smrča 0,02 0,15 1,52 1,84 0,91 - 4,44 3594,20četinari: 0,15 1,45 3,39 9,05 9,08 - 23,12 18704,89Bukva 0,09 2,89 11,06 30,60 13,26 - 57,90 46846,94Plem. lišć. 0,01 0,08 0,50 2,30 0,49 - 3,38 2737,01Ost.tvrdi lišć. - 0,07 - 0,12 - - 0,19 156,40Ost.meki lišć. 0,06 0,10 0,13 - - - 0,28 228,75

lišćari: 0,15 3,15 11,69 33,02 13,75 - 61,75 49969,10Sveukupno 0,30 4,60 15,07 42,07 22,83 - 84,87 68673,99

e) kvalitet drvne zalihe Vrsta drveća Uzgojno tehnička klasa [%] Tehnička klasa [%]

1 2 3 1 2 3 4 četinari: 23,15 40,48 36,37 30,84 32,79 36,13 0,24lišćari: 10,70 40,90 48,40 18,46 33,15 40,06 8,33Sveukupno 16,93 40,69 42,38 24,65 32,97 38,09 4,29 f) kvalitet doznačene drvne mase

vrsta drveća


četinari - 8,0 92,0 0,8 7,2 91,3 0,6

lišćari - 0,2 99,8 - 0,2 76,3 23,5 g) stanje prirodnog podmlatka

Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

Jela 1143 381 150 1673 četinari: 1143 381 150 1673 - - - -Bukva 1174 619 228 2021 Plem.lišć. 617 269 389 1276 Ost.tvrdi lišć. - 22 - 22 Ost.meki lišć. 37 41 13 91 lišćari: 1829 951 630 3410 - - - -Sveukupno 2972 1332 780 5084 0,06 - 6,91 33,07


147


vrsta drveća

šifra bolesti

oboljels stabala po debljinskim klasama u % 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupno

četinari

1 0,00 1,05 0,00 0,00 1,37 0,00 0,59

2 - - - - - - -3 0,00 2,11 0,00 0,00 0,00 0,00 0,59

ukupno 0,00 3,16 0,00 0,00 1,37 0,00 1,18

lišćari

1 - - - - - - -2 - - - - - - -3 0,00 0,00 0,00 0,57 0,00 0,00 0,31

ukupno 0,00 0,00 0,00 0,57 0,00 0,00 0,31ukupno 0,00 1,78 0,00 0,45 0,56 0,00 0,60

grupe suhih stabala nalaze se na 1,38 % površine šire kategorije i) procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

vrsta drveća

šifra oštećenja


četinari

1 5,00 7,37 5,77 8,16 1,37 0,00 5,922 0,00 1,05 0,00 0,00 0,00 0,00 0,303 10,00 6,32 1,92 5,10 4,11 0,00 5,03

ukupno 15,00 14,74 7,69 13,27 5,48 0,00 11,24

lišćari 1 0,00 5,41 1,82 4,30 0,94 0,00 3,363 20,00 5,41 6,36 2,87 8,49 0,00 5,05

ukupno 20,00 10,81 8,18 7,16 9,43 0,00 8,41ukupno 17,14 13,02 8,02 8,50 7,82 0,00 9,38

šumski red dobar na 87,90 % površine šire kategorije IZDANAČKE ŠUME (4000) Ukupna površina izdanačkih šuma u gospodarskoj jedinici " Međugorje-Nuglašica " iznosi 1790,74 ha, od čega je 381,65 ha neminirano, a 1409,09 ha minirano. 1.Taksacijski elementi: a) Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa


% Prosječni bonitet


sklopa % Bukva 4,50 5,0

91



148


površini [m3]





c)godišnji zapreminski prirast Vrsta drveća m3/ha krupno drvo Na cijeloj

površini [m3]


lišćari: 0,01 0,10 0,22 0,30 0,43 0,04 0,00 1,10 419,8Sveukupno 0,01 0,10 0,22 0,30 0,43 0,04 0,00 1,10 419,8 GOLETI I ŠIBLJACI UNUTAR POJASA ŠUMA (5000) Goleti i šibljaka unutar pojasa šuma gospodarske jedinice "Međugorje-Nuglašica" iznosi 984,65 ha, od toga neminiranih površina 20,14 ha, a miniranih 964,51 ha . NEPRODUKTIVNE POVRŠINE U ŠUMARSKOM POGLEDU (6000) Neproduktivne površine u pogledu šumarstva u gospodarskoj jedinici " Međugorje-Nuglašica " iznose 16,52 ha, sve neminirano. UZURPACIJE (7000)

Površina uzurpiranih (spornih) površina u gospodarskoj jedinici " Međugorje-Nuglašica " iznosi 55,92 ha, od čega 4,14 ha neminirana površina, a miniranih 51,78 ha.

149

2.2.2.5. GOSPODARSKA JEDINICA 05 "GNJAT - RISOVAC" VISOKE ŠUME SA PRIRODNOM OBNOVOM (1000) Ukupna površina visokih šuma sa prirodnom obnovom u gospodarskoj jedinici "Gnjat-Risovac" iznosi 7056,97 ha, od čega je neminirano 5825,60 ha, a minirano 1231,37 ha. 1.Taksacijski elementi: a)Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa

Vrsta drveća Omjer


staništa Prosječni stepen sklopa %

Jela 7,64 3,1

80



Hrast kitnjak 0,01 3,5Plem.lišć. 0,74 3,5



površini [m3]


Jela 0,18 2,37 3,70 6,71 5,35 1,13 19,45 113294,84Smrča 0,01 0,35 0,58 0,83 0,25 0,02 2,03 11849,91



Bukva 0,64 13,07 37,91 106,95 34,22 1,57 194,36 1132277,14Hrast kitnjak 0,00 0,00 0,01 0,00 0,00 0,00 0,02 99,29




površini [m3]



150




6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Jela 0,01 0,47 0,36 1,13 2,60 0,81 5,38 31330,78Smrča - - 0,02 0,08 0,22 - 0,32 1854,58Bijeli bor - 0,03 0,28 0,70 0,08 - 1,09 6347,41Crni bor 0,02 0,19 0,51 2,21 2,13 0,04 5,10 29711,56četinari: 0,03 0,68 1,17 4,12 5,04 0,85 11,89 69244,32Bukva 0,19 4,38 14,08 30,56 16,70 1,10 67,00 390330,73

Plem. lišć. - 0,16 0,13 0,28 0,14 - 0,70 4097,78

Ost.tvrdi lišć. 0,01 0,31 0,31 0,17 - - 0,80 4666,72

Ost.meki lišć. 0,02 0,07 0,19 0,24 - - 0,51 2999,63

lišćari: 0,21 4,92 14,71 31,24 16,83 1,10 69,02 402094,86



četinari: 33,30 38,88 27,82 48,21 23,97 27,53 0,29lišćari: 18,44 38,32 43,24 32,19 24,58 36,67 6,56Sveukupno 25,87 38,60 35,53 40,21 24,27 32,10 3,42 f) kvalitet doznačene drvne mase

vrsta drveća


četinari 1,2 11,8 87,0 2,8 10,3 85,6 1,4

lišćari 0,4 3,9 95,7 1,5 2,9 79,9 15,8


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u

grupama [%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm] Ukupno

10-50 51-130 0-5 Jela 270 71 57 399Smrča - 2 1 3Bijeli bor 19 3 1 23Crni bor 66 3 3 72četinari: 355 80 62 497 - - - -Bukva 1951 515 313 2779Plem.lišć. 145 112 64 321Ost.tvrdi lišć. 271 83 52 406Ost.meki lišć. 159 115 150 424lišćari: 2526 825 579 3930 - - - -Sveukupno 2881 905 641 4427 0,46 2,75 3,84 29,33

treba pošumiti 0,46 % površine šire kategorije

151


drveća šifra


6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupno

četinari

1 0,00 0,00 0,49 0,00 0,00 0,00 0,063 0,00 0,40 0,98 0,42 0,73 3,45 0,61

ukupno 0,00 0,40 0,98 0,42 0,73 3,45 0,613 1,23 2,83 2,68 2,58 4,33 15,15 2,91

ukupno 1,23 2,83 2,68 2,58 4,33 15,15 2,91ukupno 1,00 2,27 2,39 2,10 2,99 9,68 2,36

grupe suhih stabala nalaze se na 2,81% površine šire kategorije.


drveća šifra


6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupno

četinari

1 5,26 7,17 2,45 3,09 3,88 3,45 3,892 0,00 0,00 0,49 0,14 0,73 0,00 0,303 7,89 12,35 14,71 19,41 18,45 10,34 17,084 0,00 0,00 0,00 0,14 0,00 0,00 0,06

ukupno 13,16 19,52 17,65 22,78 23,06 13,79 21,34

lišćari

1 2,47 2,71 4,23 5,47 3,75 3,03 4,452 1,23 1,18 1,86 1,07 1,59 0,00 1,303 10,49 16,37 15,26 11,05 15,01 27,27 13,31

ukupno 14,20 20,26 21,34 17,59 20,35 30,30 19,06ukupno 14,00 20,09 20,70 18,73 21,36 22,58 19,60

šumski red dobar na 82,81 % površine šire kategorije. ŠUMSKI ZASADI – KULTURE (3000) Ukupna površina šumskih zasada (kultura) u gospodarskoj jedinici "Gnjat-Risovac " iznosi 564,86 ha, sve neminirano. Od čega šumski zasadi sa procjenjenom drvnom masom zauzimaju 404,02 a šumski zasadi bez procjenjene drvne mase su 160,84 ha i ukupna površina nije minirana. Taksacijski elementi:

a) Omjer smjese, bonitetni razred i stepen sklopa Vrsta drveća Omjer


staništa Prosječni stepen sklopa %

Jela 0,37 2,8

69



152


površini [m3]


Jela 0,00 0,00 0,22 0,15 0,00 0,00 0,37 210,15Smrča 0,03 2,26 1,26 0,24 0,00 0,00 3,80 2144,56


četinari: 0,69 17,64 39,85 30,36 2,98 0,00 91,52 51695,43Bukva 0,10 0,75 1,62 4,83 1,74 0,00 9,03 5102,76




Površina [ha]



0-20 21-40 41-60 61-80 81-100

100<

2 214.48 Jela 0,00 0,98 0,00 0,00 0,00 0,00 0,98 210,15

Smrča 0,00 9,49 0,00 0,00 0,00 0,00 9,49 2036,19 Bijeli bor 0,00 49,08 0,00 0,00 0,00 0,00 49,08 10526,56 Crni bor 0,00 26,83 0,00 0,00 0,00 0,00 26,83 5755,51

četinari: 0,00 86,39 0,00 0,00 0,00 0,00 86,39 18528,42 Bukva 0,00 21,06 0,00 0,00 0,00 0,00 21,06 4516,38

Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,24 0,00 0,00 0,00 0,00 0,24 50,86 Ost.meki lišć. 0,00 1,87 0,00 0,00 0,00 0,00 1,87 402,00

lišćari: 0,00 23,17 0,00 0,00 0,00 0,00 23,17 4969,24 Ukupno: 0,00 109,56 0,00 0,00 0,00 0,00 109,56 23497,66

3 187.25 Smrča 0,00 0,00 0,58 0,00 0,00 0,00 0,58 108,37 Bijeli bor 0,00 0,00 20,59 0,00 0,00 0,00 20,59 3855,76 Crni bor 0,00 0,00 155,96 0,00 0,00 0,00 155,96 29202,88

četinari: 0,00 0,00 177,13 0,00 0,00 0,00 177,13 33167,02 Bukva 0,00 0,00 3,13 0,00 0,00 0,00 3,13 586,38

Plem.lišć. 0,00 0,00 0,23 0,00 0,00 0,00 0,23 42,67 Ost.tvrdi lišć. 0,00 0,00 0,04 0,00 0,00 0,00 0,04 7,91

lišćari: 0,00 0,00 3,40 0,00 0,00 0,00 3,40 636,95 Ukupno: 0,00 0,00 180,53 0,00 0,00 0,00 180,53 33803,97


površini [m3]



153


površini [m3]


Smrča - 0,33 0,33 - - - 0,67 269,01Bijeli bor - 1,02 5,97 2,80 - - 9,79 3957,28Crni bor 0,22 5,30 11,08 10,36 2,02 - 28,97 11706,00četinari: 0,22 6,65 17,38 13,16 2,02 - 39,43 15932,29Bukva 0,01 0,19 0,26 0,89 3,12 - 4,48 1808,22Plem. lišć. 0,03 0,16 0,25 - - - 0,44 176,98lišćari: 0,05 0,35 0,51 0,89 3,12 - 4,91 1985,20

Sveukupno 0,27 7,00 17,89 14,05 5,14 - 44,35 17917,49 f) kvalitet drvne zalihe Vrsta drveća Uzgojno tehnička klasa [%] Tehnička klasa [%]

1 2 3 1 2 3 4 četinari: 31,44 28,48 40,08 47,49 12,43 37,51 2,57lišćari: 11,46 8,40 80,14 14,95 4,91 65,53 14,61Sveukupno 21,45 18,44 60,11 31,22 8,67 51,52 8,59 g) kvalitet doznačene drvne mase

vrsta drveća


četinari 1,3 11,6 87,2 4,1 8,7 78,8 8,4lišćari - - 100,0 3,8 8,2 76,6 11,3


Vrsta drveća


pošumiti [%]

Oštećenost[%]

Zastarčenost [%]

Javljanje u grupama

[%]

Visina biljaka [cm]

Prečnik [cm]

Ukupno

10-50 51-130 0-5

Jela 99 - - 99

Bijeli bor 58 - - 58

četinari: 157 - - 157 - - - -

Bukva 73 257 49 379

Plem.lišć. - 81 45 126

Ost.tvrdi lišć. - - 25 25

Ost.meki lišć. 816 282 317 1415

lišćari: 889 620 437 1946 - - - -

Sveukupno 1046 620 437 2103 0,04 0,53 0,53 6,38

treba pošumiti 0,04% površine šire kategorije.

154


vrsta drveća

šifra bolesti


3 0,00 0,00 1,48 0,00 0,00 0,00 0,46ukupno 0,00 0,00 1,48 0,00 0,00 0,00 0,46

3 0,00 0,00 0,00 16,67 16,67 0,00 5,13ukupno 0,00 0,00 0,00 16,67 16,67 0,00 5,13

ukupno 0,00 0,00 1,42 0,87 5,26 0,00 0,84grupe suhih stabala nalaze se na 1,68 % površine šire kategorije


drveća šifra


6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> ukupno

četinari 1 0,00 1,20 0,00 0,00 0,00 0,00 0,463 30,77 24,10 28,89 33,94 61,54 0,00 29,36

ukupno 30,77 25,30 28,89 33,94 61,54 0,00 29,82

lišćari 1 0,00 0,00 0,00 16,67 0,00 0,00 2,563 0,00 0,00 0,00 16,67 0,00 0,00 2,56

ukupno 0,00 0,00 0,00 33,33 0,00 0,00 5,13ukupno 18,18 23,60 27,66 33,91 42,11 0,00 27,79

šumski red dobar na 98,81 % površine šire kategorije IZDANAČKE ŠUME (4000) Ukupna površina izdanačkih šuma u gospodarskoj jedinici " Gnjat-Risovac " iznosi 2148,64 ha,od čega neminirano 1019,58 ha, a minirano 1129,06 ha. 1. Taksacijski elementi:



Prosječni bonitet staništa Prosječni stepen sklopa %

Bijeli bor 1,30 3,5

69

Crni bor 0,27 3,0Bukva 55,49 4,3

Hrast kitnjak 4,47 4,6Plem.lišć. 7,05 4,5


155

b) drvna zaliha



0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80< Bijeli bor 0,00 0,00 0,03 0,42 0,21 0,00 0,00 0,66 668,49Crni bor 0,00 0,00 0,00 0,00 0,14 0,00 0,00 0,14 140,57

četinari: 0,00 0,00 0,03 0,42 0,35 0,00 0,00 0,79 809,07Bukva 0,10 0,30 3,49 7,47 9,04 6,79 0,70 27,88 28428,54

Hrast kitnjak 0,60 0,29 0,57 0,62 0,16 0,00 0,00 2,24 2288,55Plem.lišć. 0,11 0,30 1,58 0,84 0,70 0,00 0,00 3,54 3610,03


lišćari: 1,24 2,78 12,06 14,07 11,83 6,79 0,70 49,46 50429,78Sveukupno 1,24 2,78 12,09 14,49 12,17 6,79 0,70 50,25 51238,85 c) godišnji zapreminski prirast




GOLETI I ŠIBLJACI UNUTAR POJASA ŠUMA (5000) Površina goleti i šibljaka unutar pojasa šuma gospodarske jedinice "Gnjat-Risovac" iznosi 2307,42ha, od toga neminiranih površina 1626,41 ha, a miniranih 681,01 ha . NEPRODUKTIVNE POVRŠINE U ŠUMARSKOM POGLEDU (6000)

Neproduktivne površine u šumarskom pogledu u gospodarskoj jedinici " Gnjat-Risovac " iznose 404,59 ha, od čega neminirano 116,49 ha, a minirano 288,10 ha. Od toga na 316,79 ha je vršena procjena taksacionih elemenata, od čega neminirano 47,45 ha, a minirano 269,34 ha. 1. Taksacijski elementi




68 Bukva 97,81 5,0

156


površini [m3] Debljinske klase cm Ukupno 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

Crni bor 0,00 3,42 0,00 0,00 0,00 0,00 3,42 162,22četinari: 0,00 3,42 0,00 0,00 0,00 0,00 3,42 162,22

Bukva 2,08 17,67 22,66 67,65 38,95 3,74 152,76 7248,37lišćari: 2,08 17,67 22,66 67,65 38,95 3,74 152,76 7248,37

Sveukupno 2,08 21,09 22,66 67,65 38,95 3,74 156,18 7410,59 c) godišnji zapreminski prirast




Sveukuipno 0,10 0,59 0,38 0,84 0,36 0,02 2,29 109,1 e) kvalitet drvne zalihe Vrsta drveća Uzgojno tehnička klasa [%] Tehnička klasa [%]

1 2 3 1 2 3 4 četinari: 100,00 - - 100,00 - - -lišćari: 6,11 13,44 80,45 6,11 13,44 80,45 -Sveukupno 53,05 6,72 40,23 53,05 6,72 40,23 - UZURPACIJE (7000)

Površina uzurpiranih (spornih) površina u gospodarskoj jedinici " Gnjat-Risovac " iznosi 126,95 ha, od čega 113,03 ha neminirana površina, a miniranih 13,92 ha.

157

2.2.3. PREGLED DRVNE ZALIHE I ZAPREMINSKOG PRIRASTA NA MINIRANIM POVRŠINAMA

Pri procjeni šuma na miniranim površinama nisu vršena nikakva mjerenja već je drvna zaliha izračunata koristeći se pretpostavkom da je prosječna drvna zaliha (m3/ha) miniranih sastojina određene gazdinske klase identična prosječnoj drvnoj zalihi (m3/ha) date gazdinske klase, odnosno, mjerenih odjela i odsjeka na neminiranim površinama na kojima su vršena mjerenja. Pregled površina i drvne zalihe na miniranim površinama

Gazd. klasa i kate. šuma

Minirana površina

ha Vrsta drveća

Debljinske klase u cm Ukupno

0-5 5-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> Po ha Na cijeloj

pov.

1113 36.05

četinari 0.00 0.00 0.00 0.07 1.89 5.27 0.00 7.23 260.64 lišćari 0.00 0.31 12.87 37.39 115.75 75.44 8.52 250.29 9023.03 ukupno 0.00 0.31 12.87 37.46 117.64 80.71 8.52 257.52 9283.67

1116 28.51


1117 1846.39


1100 1910.95


1202 549.3


1210 414.95


1200 964.25


1000 2875.2


3207 196.67


3208 70.95


3211 5.63


3200 273.25


3000 273.25


158


Minirana površina

ha Vrsta drveća


0-5 5-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> Po ha Na cijeloj

pov.

4215 538.1


4200 538.1


4413 2575.75


4415 3.46


4400 2579.21


4000 3117.31


6110 269.34


6100 269.34


6000 269.34


Pregled površina i zapreminskog prirasta na miniranim površinama Gazd. klasa i kate. šuma

Minirana površina

ha Vrsta drveća


0-5 5-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> Po ha Na

cijeloj pov.

1113 36.05


1116 28.51


1117 1846.39


1100 1910.95


1202 549.3


159


Minirana površina

ha Vrsta drveća


0-5 5-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80> Po ha Na

cijeloj pov.

1210 414.95

četinari 0.00 0.06 0.62 1.05 2.46 0.63 0.00 4.82 2000.1 lišćari 0.00 0.04 0.48 0.87 1.53 0.17 0.00 3.09 1282.2ukupno 0.00 0.10 1.10 1.92 3.99 0.80 0.00 7.91 3282.3

1200 964.25


1000 2875.2


3207 196.67


3208 70.95


3211 5.63

četinari 0.00 0.00 0.63 1.78 5.62 0.24 0.00 8.27 46.6lišćari 0.00 0.02 0.05 0.50 0.18 0.00 0.00 0.75 4.2 ukupno 0.00 0.02 0.68 2.28 5.80 0.24 0.00 9.02 50.8

3200 273.25


3000 273.25


4215 538.1


4200 538.1


4413 2575.75


4415 3.46


4400 2579.21


4000 3117.31


6110 269.34

četinari 0.00 0.00 0.25 0.00 0.00 0.00 0.00 0.25 67.3 lišćari 0.00 0.12 0.43 0.45 0.89 0.18 0.00 2.07 557.5ukupno 0.00 0.12 0.68 0.45 0.89 0.18 0.00 2.32 624.9

6100 269.34


6000 269.34


160

3. POUZDANOST UTVRĐENIH TAKSACIJSKIH ELEMENATA

Prema članu 18. Pravilnik o elementima Šumskoprivredne osnove za šume u društvenoj svojini ("Službene novine F BH", br. 60/02) za visoke šume sa prirodnom obnovom propisuje maksimalne relativne greške na bazi vjerovatnoće od 95 % za utvrđene vrijednosti pojedinih taksacijski elemenata za uređajnu jedinicu za koju se izrađuje šumskogospodarska osnova.

Veličina relativne greške je zavisna od površine, odnosno od broja uzoraka i u pravilu su veće za niže uređajne jedinice (odjel, odsjek, gospodarska jedinica), nego za više uređajne jedinice (šumskogospodarsko područje).

U sljedećem tabelarnom pregledu prikazana je relativna greška sa kojom su utvrđeni pojedini taksacijski elementi u visokim šumama sa prirodnom obnovom za šumskogospodarsko područje. 3.1. RELATIVNE GREŠKE UTVRĐENIH TAKSACIJSKIH ELEMENATA ZA VISOKE ŠUME SA PRIRODNOM OBNOVOM ZA ŠGP

Red.br. Vrsta taksacijskog elementa Utvrđena

relativna greška Propisana dozvoljena

maks. relat. greška

1. Zapremina zaliha svih vrsta drveća, svih deblj. klasa i svih kval. klasa 0.86 % 1,00 %

2. Zapremina mogućeg obima sječa sa stan. kont. prod. (probna doznaka stabala) svih vrsta drveća i svih deblj. klasa i kval. klasa

3.21% 3,00 %

3. Zapreminski prirast svih vrsta drveća i svih debljinskih klasa 0.95 % 2,00 %

4. Broj biljaka, odnosno, stabalaca podmlatka svih klasa uzrasta i svih vrsta drveća

8.08 % 4,00 %

161

4. STANJE KOMUNIKACIJA I OTVORENOSTI

Stepen otvorenosti područja i gospodarskih jedinica u doba uređivanja šuma utvrđen je sljedećim postupkom:

Snimanje svih puteva izvršeno je GPS uređajem. Snimljeni podaci su prenešeni u digitalnoj formi i pripojeni ostalim vektorizovanim podacima za ovo ŠGP. Vektorizovani podaci su korigovani na osnovu snimaka daljinske detekcijie (satelitski snimci), a na osnovu prikupljenih podataka prilikom snimanja (kategorizacija puta, širina planuma itd.) formirana je baza podataka i računanje dužine puteva. Obrada podataka vršena je pomoću ESRI ArcMap softvera i njegovih alata. Za računanje otvorenosti šuma korišteni su uglavnom alati buffer, intersect, merge i clip.

Za računanje otvorenosti šumske površine uzeti su u obzir slijedeći putevi: - put koji prolazi kroz šumu uzimat će se u obračun sa cijelom dužinom;

- put koji prolazi rubom šume ili na udaljenosti do 300 m od ruba i moguć je utovar na njega, u obračun će ući sa 50 % svoje dužine;

- put koji okomito dolazi do ruba šume i tu završava, u obračun će se uzimati sa dužinom od 500 m.

Izvršena je podjela puteva na one koji stvarno „otvaraju“ šumske površine i na transportne puteve, one koji se mogu koristiti za transport-prevoz drvnih sortimenata ali je direktan pristup sa mreže sekundarnog otvaranja šuma i utovar sortimenata na njih onemogućen (kroz privatne parcele) ili nemoguć (magistralni putevi). Oni direktno ne otvaraju šumu, ali omogućavaju brzo otvaranje izgradnjom kraćih pristupnih dionica šumskih kamionskih putova, ponekad izgradnjom samo od nekoliko desetina metara puta i stovarišta. Nakon što su izdvojeni putevi koji otvaraju šumske površine izvršena je indentifikacija puteva koji jednostrano ili dvostrano otvaraju GJ. Za puteve koji dvostarano otvaraju GJ izvršena je korekcija dužina u odnosu na površinu koju otvaraju i pripojena pripadajućoj GJ.

Za računanje produktivne otvorenosti šuma indentifikovane su dužine kamionskih puteva koji prolaze kroz šumu, a takođe je korišten isti postupak kod razdvajanja puteva koji jednostrano, odnosno dvostrano otvaraju šumu. Otvorenost šuma i produktivna otvorenost računata je na osnovu svih površina šuma za šire kategorije šuma ŠGP ''Bosansko-Grahovsko''.

Stanje komunikacija i otvorenosti prikazano je u sljedećem tabelarnom pregledu.

162

STANJE KOMUNIKACIJA I OTVORENOSTI Š.G.P-a i G.J-ca NA DAN 31. 12. 2014.god.


Površine po kategorijama šuma ha Dužina put. m. Produktivna dužina m/kat.

Uku

pna

duž.

Prod.otvorenost m’/ha

Uku

pna

otvo

reno

st

prod

ukt

zem

ljišt

a m

’/ha

Uku

pna

otvo

reno

st

m’/

ha

Vis

oke

šum

e

Šum

ski z

asad

i

Izda

nač.

šu

me

Šib

laci

go

leti

Uku

pno

prod

. ze

mlj.

Nep

rod

zem

lj

Uku

pno

Javn

i

Šum

. zas

.

Svi

pu

tevi

Vis

oke

š.

Šum

zas

.

Izd.

š.

Šib

laci

go

leti

Vis

. š.

Šum

zas

.

Izd.

š.

Šib

laci

gol

eti

Uilica 2798 590 2218 1122 6728 226 6954 811 61786 62597 34003 3146 7624 2582 47355 12.15 5.33 3.44 2.30 6.81 9.00

Jadovnik-Grahovo

7531 598 2867 5293 16288 73 16361 17492 106621 124113 82434 2199 9966 12424 107023 10.95 3.68 3.48 2.35 6.54 7.59

Jadovnik-Drvar

2316 90 58 338 2801 309 3111 51647 51647 38404 866 759 2285 42314 16.58 9.64 13.14 6.76 13.60 16.60


1039 1791 985 3814 17 3831 27073 27073 15536 3136 559 19231 14.96 1.75 0.57 5.02 7.07

Gnjat-Risovac 7057 565 2149 2307 12078 405 12482 108006 108006 79114 5887 3467 6201 94669 11.21 10.42 1.61 2.69 7.58 8.65

ŠGP Bosansko-Grahovsko

20740 1843 9082 10045 41709 1029 42738 18303 355133 373436 249491 12098 24952 24051 310592 12.03 6.57 2.75 2.39 7.27 8.74

163

III ANALIZA I OCJENA DOSADAŠNJEG GOSPODARENJA ŠUMAMA

U ovome poglavlju ŠGO, prema odredbama članova 30-32 važećeg Pravilnika o elementima ŠGO, upoređuje se i analizira stanje šuma iz prethodnog i novog uređajnog perioda i obrazlažu nastale razlike, te se analizira provođenje godišnjih planova gospodarenja i njihovog ukupnog izvršenja za period 2005.-2014. godine.

Za period važenja protekle ŠGO 2004. - 2014. prema kojoj je vršeno gospodarenje

može se upoređivati stanje šuma u odnosu na podatke nove inventure kao i izvršenih planova ŠGO za protekli uređajni period i to:

- stanje šuma utvrđeno za protekli uređajni period i novo stanje, - izvršenje planova gospodarenja za razmatrani period, - ocjena gospodarenja šumama u proteklom uređajnom periodu i mogućnosti

unaprjeđenja gospodarenja u narednom uređajnom periodu. 1.UPOREDNI PRIKAZ STANJA ŠUMA PREMA PRETHODNOJ I NOVOJ ŠGO

U smislu člana 31. važećeg Pravilnika potrebno je uporediti i proanalizirati osnovne

komponente stanja šuma kako slijedi: - površine po kategorijama šuma i za ŠGP kao cjelinu, - veličinu i kvalitet drvnih zaliha po vrstama drveća i debljinskim klasama, a za

šumske zasade (kulture) i po klasama starosti, po kategorijama šuma i za ŠGP, - veličinu zapreminskog prirasta po vrstama drveća po kategorijama šuma i za ŠGP, - stepen otvorenosti svih visokih šuma, izdanačkih šuma i svih šuma i šumskog

zemljišta za gospodarske jedinice i ŠGP, - zdravstveno stanje i stepen oštećenosti stabala za sve četinare zajedno, sve lišćare

zajedno po debljinskim klasama za gazdinske klase i ŠGP

Usporedni podaci drvnih zaliha i zapreminskog prirasta iskazani su u masi krupnog drveta za kompletno područje u sastavu entiteta FBiH. Uspoređivane veličine taksacijskih elemenata drvnih zaliha zapreminskog prirasta i kvaliteta drvnih zaliha odnose se samo na neminirane površine, dok pregled površina obuhvata i minirani dio.

164

1.1. UPOREDNI PRIKAZ POVRŠINA PO KATEGORIJAMA ŠUMA I ZA ŠGP

U narednoj tabeli iznijete su površine širih i užih kategorija miniranih i neminiranih šuma utvrđene 2004. i 2014. godine i nastale razlike za koje će se dati obrazloženje. - Usporedni prikaz površina po namjeni i kategorijama šuma na ŠGP

Namjena Kategorija šuma Šifra

Utvrđene površine u godini -ha

Razlika

Naziv Šifra 2004 2014

Šume i šumska zemljišta proizvodnog karaktera

1

Šume bukve 1100 4637.1 5426.85 +789.75

Čiste i mješovite šume jele i smrče i mješovite šume jele,smrče i bukve 1200 9237.8 10964.94 +1727.14

Čiste i mješovite šume borova 1300 1444.0 1463.17 +19.17

Visoke šume sa prirodnom obnovom 1000 15318.9 17854.96 +2536.06

Šumske kulture u pojasu šuma bukve i jele , bukve,jele i smrče sa proc.drv.masom 3200 595.69

Šumske kulture u pojasu šuma bukve i jele , bukve,jele i smrče bez proc.drv.mase 3201 186.08

Šumske kulture u pojasu šuma hrastova sa proc.drv.masom 3400 787.72

Šumski zasadi

sa proc.drv.mas.

3000

1153.0 1383.41 +230.41

bez proc.drv.mase 15.0 186.08 +171.08

Ukupno šum zas. 1168.0 1569.49 +401.49

Izdanačke šume bukve 4200 2076.2 2854.41 +778.21

Izdanačke šume hrastova 4400 2043.1 3109.96 +1066.86

Izdanačke šume 4000 4119.3 5964.37 +1845.07

Šibljaci i goleti u pojasu šuma bukve jele i smr. 5200 2537.86

Šibljaci i goleti u pojasu šuma borova 5300 34.69

Šibljaci i goleti u pojasu šuma hrastova 5400 4791.12

Šibljaci i goleti u pojasu šuma 5000 9699.8 7363.67 -2336.13

Ukupno namjena 1 30306.0 32752.49 +2446.49

Šume i šumska zemljišta loših privrednih uvjeta (nepodesne za gospodarenje)

2

Visoke šume nepodesne za gospod. 6100 360.2 375.10 +14.90

Sve ostale neproduktivne površine 6500 326.3 363.80 +37.50

Neprodukt. pov.u šumarskom pogledu 6000 686.5 738.90 +52.40

Ukupno namjena 2

686.5 738.90 +52.40

Šume i šumska zemljišta posebne namjene

4 Čiste i mješovite šume borova 1300 9.90 +9.90

Visoke šume sa prirodnom obnovom 1000 9.90 +9.90

Ukupno namjena 4

9.90 +9.90

165

Namjena Kategorija šuma Šifra

Utvrđene površine u godini -ha

Razlika

Naziv Šifra 2004 2014

Šume i šumska zemljišta nepodesne zbog miniranosti

5

Visoke šume sa prirodnom obnovom 1000 4984.3 2875.2 -2109.10

Šumski zasadi 3000 292.7 273.25 -19.45

Izdanačke šume 4000 3350.5 3117.31 -233.19

Šibljaci i goleti u pojasu šuma 5000 2989.4 2681.29 -308.11

Neprodukt. pov.u šumarskom pogledu 6000 317.2 289.93 -27.27

Minirane obrasle površine 8627.5 6535.10 -2092.40

Minirane neobrasle površine 3306.6 2701.88 -604.72 Ukupno namjena 5

11934.1 9236.98 -2697.12

Neodređena namjena

6 Uzurpacije 7000 259.8 254.87 -4.93

Ukupno obraslo zemljište ŠGP 29593.9 32308.92 +2715.02

Ukupno nesporno šum.zemlj.ŠGP 42926.6 42738.27 -188.33

Ukupno ŠGP 43186.4 42993.14 -193.26

Ukupna površina područja nakon izvršene inventure šuma 2014. manja je za 193,26 ha šumskog zemljišta. Ova razlika nastala je uglavnom zbog poravnanja granice sa susjednim šumskoprivrednim područjima i to sa područjem Šumarije Livno i Šumarije Glamoč.

Iz prethodnog usporednog prikaza vidi se da je površina visokih šuma sa prirodnom

obnovom kat. 1000 sada veća za 2536,06 ha. Kategorija 4000 uvećana za 1845,07 ha. Nastala je kao posljedica promjene vegetacije i uzgojnih oblika šibljaka i goleti unutar pojasa šuma, odnosno primjeni različitih metoda kategorizacije šuma i šumskih zemljišta, kao i korišćenje novog Šifarnika gazdinskih klasa i kategorija šuma na teritorji FBiH.

Površina šumskih zasada (kultura) kat. 3000 veća je za 401,49 ha kao posljedica

pošumljavanja i deminiranja. Goleti i šibljaka kat. 5000 sada je manje za 2336,13 ha što djelimično je posljedica povećanja izdanačkih šuma.

Pored razlike u ukupnoj površini od -193,26 ha što u odnosu na ukupnu površinu iznosi

0,45 %, a koja je proistekla iz vlasničkog tretmana šuma i šumskih zemljišta u vrijeme uređivanja 2004.godine, javljaju se i razlike u strukturi pojedinih kategorija.

Naime, deminirana je površina od 2697,12ha a sve promjene su detaljnije vidljive iz tablice usporedbe površina prema namjeni.

S obzirom na vrlo različite kriterije pri izdvajanju pojedinih gospodarskih klasa s jedne strane, te promjena koje su nastupile u proteklih 10 godina na sastojinama i drugim površinama, s druge strane rezultirale su navedene promjene.

166

1.2. UPOREDNI PRIKAZ STANJA I KVALITETA DRVNIH ZALIHA PO VRSTAMA DRVEĆA I DEBLJINSKOJ STRUKTURI PO KATEGORIJAMA ŠUMA Radi uporedbe stanja šuma utvrđenog za izradu posljednje ŠGO i novog stanja za naredni uređajni period utvrđenog 2014. godine dati su tabelarni prikazi i komentari nastalih promjena za sljedeće taksacijske elemente:

- drvnu zalihu po vrstama (četinari, lišćari) po debljinskim klasama, po kategorijama šuma i za šumsko-gospodarsko područje kao cjelinu,

- kvalitet drvnih zaliha po uzgojno-tehničkim i tehničkim klasama u procentima po kategorijama šuma i za šumsko-gospodarsko područje kao cjelinu,

- godišnji zapreminski prirast po vrstama (četinari, lišćari) po debljinskim klasama, po kategorijama šuma i za šumsko-gospodarsko područje kao cjelinu, za visoke šume i šumske zasade a za ostale kategorije po vrstama drveća (četinari, lišćari) i ukupno na cijeloj površini.

1.2.1.UPOREDNI PRIKAZ DRVNIH ZALIHA

Usporedno stanje drvnih zaliha područja prema prethodnoj i sadašnjoj inventuri šuma

daje se po užim i širim kategorijama ŠGP-a. Iz donjeg tabličnog pregleda vidi se da je u visokim šumama sa prirodnom obnovom šire kat. ( 1000) zaliha po 1 ha četinara manja za 15,56 m3/ha ili 11,7 %, a lišćara za 39,82 m3/ha ili 17,9 % ili prosječno za sve vrste za 55,38 m3/ha ili 15,6 % što je znatno manje u odnosu na stanje iz prethodnog uređajnog perioda.

Ovako značajna razlika u drvnim zalihama može se obrazložiti jedino precijenjenim zalihama u proteklom uređajnim periodu.

S obzirom da su na istraživanje drvnih zaliha utjecali različiti faktori, kao promjene

površina i njihovih struktura, ratni uvjeti i dr., odlučili smo se malo dublje zaviriti u prošlost te smo u narednu analizu uključili i stanje drvnih zaliha prema ŠGO iz 1985.godine. Evo prikaza za kategoriju 1000 Visoke šume :

Vrsta drveća

Uređivanje 1985.god. Uređivanje 2004.god. Uređivanje 2014.god. Zaliha

m³ m³/ha % Zaliha

m³ m³/ha % Zaliha

m³ m³/ha %

Čet. 1511603 103.67 36.44 2032395 133.00 37.36 2096924 117.44 39.07Lišć. 2635816 180.84 63.56 3428356 223.00 62.64 3270602 183.18 60.93Ukupno 4147419 284.51 100.00 5460751 356.00 100.00 5367527 300.62 100.00 Površina

ha 14581.00 15318.90 17854.96

Velike su razlike u zalihi krupnog drveta utvrđenih uređivanjem 2004. i 2014. Evidentno

je da su od 1985. do danas zalihe povećane sa 284,51 m³/ha na 300,62 m³/ha, a od 2004. do danas smanjile sa 356,0 m³/ha, što govori o nelogičnosti podataka.

U odnosu na prethodnu ŠGO pomjeren je odnos četinara prema lišćarima, tako da je danas učešće četinara u ukupnoj zalihi 39,07%, dok je 2004.godine bilo 37,36 %.

Iz uporedne analize taksacijskih podataka navedenih u protekloj ŠGO stoji da su drvne

zalihe visokih šuma sa prirodnom obnovom za četinare povećane za 28 % a za lišćare za 23 % u odnosu na stanje iz 1985. godine, odnosno povećanje drvne zalihe svih vrsta za 71,49 m3/ha ili 25 %, što je malo vjerovatno jer, ako se uzme podatak o iskorištenju obima sječa planiran u

167

tom uređajnom periodu, vidi se da je u visokim šumama sa prirodnom obnovom posječeno 76% čet. i lišć. ili ukupno 191214 m3 manje što uz procenat prirasta od 2,0 % iznosi 195038 m3. Ova neposječena drvna masa povećala bi drvnu zalihu sa 284,51m3/ha na 298,64 m3/ha ili 5,0 % što je još uvijek mnogo manje od naprijed utvrđenih 25%.

Zaliha u šumskim zasadima (3000) četinara veća je za 0,45 m3/ha ili 0,3 %, a lišćara za 6,88 m3/ha ili 229 % ili prosječno za sve vrste za 7,33 m3/ha ili 4,6 % što je nešto više u odnosu na stanje iz prethodnog uređajnog perioda. Zaliha u izdanačkim šumama (4000) manja je za 12,01 m3/ha ili 11,5 %.

U svim šumama područja za koje se vrši usporedba, zaliha četinara manja je za 14,68m3/ha ili 13,8 %, a lišćara za 35,21 m3/ha ili 18,8 %, te ako se posmatraju ukupno sve vrste na nivou područja vidi se da je zaliha manja za 49,89 m3/ha, odnosno za 16,98 %. U svim navedenim slučajevima za računanje procenta uzeta je baza 100 zalihe iz proteklog uređajnog perioda. Brojčani podaci prikazani su u donjoj tablici.

168

- Usporedni prikaz drvnih zaliha po kategorijama šuma i za ŠGP

Kategorija šuma

God. snim.

Površ (ha)

Vrsta drveta

Drvna zaliha po debljinskim klasama

ukupno cijela površina

0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80 i više ukupno m3/ha - krupno drvo

1100 2004 4637.10

četinari 0.00 0.00 0.00 0.00 3.00 1.00 0.00 6.00 28404 lišćari 0.00 1.00 26.00 71.00 170.00 67.00 5.00 343.00 1587803 ukupno 0.00 1.00 26.00 71.00 173.00 68.00 5.00 349.00 1309737

2014 5426.85


1200 2004 9237.80


2014 10964.94


1300 2004 1444.00


2014 1463.17


1000 2004 15318.90


2014 17854.96


169

Kategorija šuma

God. snim.

Površ (ha)

Vrsta drveta




3000 2004 1153.00


2014 1383.41


4200 2004 1317.70


2014 2854.41


4400 2004 2043.10


2014 3109.96


4000 2004 4119.30


2014 5964.37


170

Kategorija šuma

God. snim.

Površ (ha)

Vrsta drveta




6000 2004 360.20


2014 375.10


ŠGP 2004 20951.40

četinari 106.69 2235231 lišćari 187.15 3921148 ukupno 293.84 6156379

2014 25577.84


171

1.2.2. UPOREDNI PRIKAZ KVALITETA DRVNIH ZALIHA

Kvalitet drvnih zaliha po uzgojno-tehničkoj i tehničkoj klasifikaciji u prethodnoj ŠGO utvrđivan je za izdvojene kategorije visokih šuma sa prirodnom obnovom i šumskim zasadima, te je za te kategorije izvršena usporedba. Iz donje tabele vidi se kretanje kvaliteta drvnih zaliha po uzgojnim i tehničkim klasama u procentima. U visokim šumama sa prirodnom obnovom, udio I-UT klase četinara veći je za 0,14 %, a lišćara za 8,99 %. II-UT klasa četinara veća je za 4,36%, a lišćara za 0,62 %, dok se ujedno smanjio udio III-UT klase za 4,50 % kod četinara i za 9,61 % kod lišćara. Slična je situacija kod T klasa jer se povećao udio I-T klase, kod četinara za 3,08 % a kod lišćara za 16,90 %, dok se se udio II-TK smanjio i kod četinara i kod lišćara. Sada udio IV-T klase četinara manji za 1,44% i lišćara manji za 5,72%. Iz navedenog se vidi da se u prosjeku poboljšao udio UT i TK kod četinara i kod lišćara.

Ako iz iste tabele analiziramo kvalitete drvnih zaliha šumskih zasada vidi se da je i u ovoj kategoriji povećan udio I- UT klase kod četinara za 20,92 % a II-UT klase smanjo za 22,23 % i povećao udio III-UT klase za 1,31 %. Udio I-TK četinara povećan je za 41,53 %, II-TK je manji za 49,26 %, III-TK je veći za 9,41 % a IV-TK klasa manji za 1,68%. Ako se usporede važnosti omjera pojedinih T klasa prema procentu iskorištenja neto sortimenata vidi se da je prosječni kvalitet ovih klasa približno isti kao u proteklom uređajnom periodu.

- Usporedni prikaz kvaliteta drvnih zaliha po uzgojno-teh. i teh. kl. po kat. šuma

Kategorija šuma

God. snim.

Površ (ha)

Vrsta drveta

Uzgojno-teh. Kvalitetna klasa % Tehnička kvalitetna klasa %

I II III I II III IV

1100 2004 4637.10

četinari 24.45 37.10 38.45 29.04 42.82 23.77 4.37lišćari 5.30 37.82 56.88 9.60 42.95 31.86 15.59

2014 5426.85 četinari 28.83 43.34 27.83 44.03 28.14 27.10 0.73lišćari 14.84 37.58 47.58 28.71 23.71 41.19 6.39

1200 2004 9237.80



1300 2004 1444.00



1000 2004 15318.90



3000 2004 1153.00



172

1.3. UPOREDNI PRIKAZ ZAPREMINSKOG PRIRASTA U svim visokim šumama sa prirodnom obnovom (1000) prema novom stanju

zapreminski prirast četinara je veći za 0,17 m3/ha ili 5,6 %, što je posljedica povećanja drvne zalihe u tanjim debljinskim stepenima, jer su i boniteti približno isti kao u proteklom uređajnom periodu. Prirast lišćara je manji za 0,68 m3/ha ili 16,6 % pošto je i drvna zaliha lišćara sada manja, što se može pravdati jedino smanjenjem drvnih zaliha. U prosjeku prirast je za sve vrste manji za 0,51 m3/ha ili 7,1 %.

Također ćemo ovu usporedbu bazirati i na uređivanju šuma iz 1985. godine i to samo za visoke šume s prirodnom obnovom. Evo prikaza godišnjeg zapreminskog prirasta:

Vrsta drveća

Uređivanje 1985.god. Uređivanje 2004.god. Uređivanje 2014.god. Prirast

m³ m³/ha % Prirast

m³ m³/ha % Prirast

m³ m³/ha %

Čet. 39661 2.71 43.36 46566 3.04 42.59 57314.4 3.21 48.42Lišć. 51724 3.54 56.64 62785 4.10 57.41 61064 3.42 51.58Ukupno 91385 6.25 100.00 109351 7.14 100.00 118378 6.63 100.00 Površina

ha 14581.00 15318.90 17854.96

Procenti zapreminskog prirasta kod tri navedena uređivanja su ovakvi :

Vrsta drveća

1985.god 2004.god 2014.god

Četinari 2.61 2.29 2.73 Lišćari 1.96 1.84 1.87 Ukupno 2.20 2.01 2.21

Isto kao i kod drvnih zaliha evidentno je da podaci uređivanja iz 2004. godine znatno

osciliraju od podataka iz uređivanja 1985. i 2014. godine. Prirast četinara u šumskim zasadima (3000) veći je za 0,15 m3/ha ili 2,2 % a prirast

lišćara veći je za 0,29 m3/ha jer su drvne zalihe sada veće i kod četinara i kod lišćara što se može obrazložiti jedino nedovoljnim provođenjem mjera njege jer se je drvna zaliha lišćara povećala za 229 % u odnosu na zalihu utvrđenu u prethodnoj osnovi čime je došlo do zagušenja četinara.

Prirast lišćara u izdanačkim šumama (4000) manji je za 1,73 m3/ha ili 43,6 % jer su i drvne zalihe svih vrsta niže što se može obrazložiti jedino povećanjem kategorije ovih šuma na račun novoobraslih površina koje po pravilu imaju nižu zapreminu i prirast.

U svim šumama područja za koje se vrši usporedba, prirast četinara veći je za 0,02m3/ha ili 0,8 %, a prirast lišćara manji je za 0,88 m3/ha ili 22,9 %, te ako se posmatraju ukupno sve vrste na nivou područja vidi se da je zapreminski prirast manji za 0,85 m3/ha, odnosno za 13,1 % a smanjene su i drvne zalihe svih vrsta u približno istim odnosima.U svim navedenim slučajevima za računanje procenta uzeta je baza 100 prirasta iz proteklog uređajnog perioda. Brojčani podaci prikazani su u donjoj tablici.

173

- Usporedni prikaz zapreminskog prirasta po kategorijama šuma i za ŠGP

Kategorija šuma

God. snim.

Površ (ha)

Vrsta drveta

Drvna zaliha po debljinskim klasama ukupno cijela

površina 0-5 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80 i više ukupno

m3/ha - krupno drvo

1100 2004 4637.10


2014 5426.85


1200 2004 9237.80


2014 10964.94


1300 2004 1444.00


2014 1463.17


1000 2004 15318.90


2014 17854.96


174

Kategorija šuma

God. snim.

Površ (ha)

Vrsta drveta



m3/ha - krupno drvo

3000 2004 1153.00


2014 1383.41


4200 2004 1317.70


2014 2854.41


4400 2004 2043.10


2014 3109.96


4000 2004 4119.30


2014 5964.37


175

Kategorija šuma

God. snim.

Površ (ha)

Vrsta drveta



m3/ha - krupno drvo

6000 2004 360.20


2014 375.10


ŠGP 2004 20951.40


2014 25577.84


176

1.4. UPOREDNI PRIKAZ STEPENA OTVORENOSTI ŠUMA

Podaci o otvorenosti područja navedenih u prethodnoj osnovi ukazuju da je otvorenost računata u odnosu na pojedine gazdinske klase i kategorije šuma kao produktivna otvorenost, te se date veličine mogu upoređivati sa sadašnjim stanjem otvorenosti područja u metrima po jednom hektaru, odnosno kilometrima na 1000 ha za sve visoke šume sa prirodnom obnovom i šumskim zasadima kat. 1000 i 3000, i izdanačke šume kat.4000.

Iz priloženog tabličnog pregleda vidi se razlika u otvorenosti za razmatrani period.

- Stanje otvorenosti šuma po GJ 2004. god. računato kao produktivna otvorenost


površina ha

Prod.otvorenost m’/ha Ukupna otvoreno

st m’/ha

Vis. š.

Šum zas.

Izd. š.

Šibljaci i goleti

Neprod. povr.

“Uilica“ 6954.7 13.96 10.74 3.40 3.81 7.36 “Jadovnik-Grahovo“ 16366.9 12.58 8.12 4.65 2.30 5.27 6.68 “Jadovnik-Drvar“ 3147.5 17.02 10.36 2.82 1.02 0.19 11.20 “Međugorje-Nuglašica” 3892.9 15.12 1.50 4.10 0.22 3.30 “Gnjat-Risovac” 12564.6 6.79 6.07 1.74 3.23 5.51 5.44

ŠGP Bos.-Grahovsko 42926.6 11.87 8.56 3.52 2.12 3.94 6.45

- Stanje otvorenosti šuma po GJ 2014. god. računato kao produktivna otvorenost


površina ha

Prod.otvorenost m’/ha Ukupna otvoreno

st m’/ha

Vis. š.

Šum zas.

Izd. š.

Šibljaci i goleti

Ukupno

“Uilica“ 6954 12.15 5.33 3.44 2.30 6.81 9.00

“Jadovnik-Grahovo“ 16361 10.95 3.68 3.48 2.35 6.54 7.59

“Jadovnik-Drvar“ 3111 16.58 9.64 13.14 6.76 13.60 16.60

“Međugorje-Nuglašica” 3831 14.96 1.75 0.57 5.02 7.07 “Gnjat-Risovac” 12482 11.21 10.42 1.61 2.69 7.58 8.65

ŠGP Bos.-Grahovsko 42738 12.03 6.57 2.75 2.39 7.27 8.74

Iz priloženog tabličnog pregleda neznatne su razlika u otvorenosti šuma za razmatrani

period, razlike nastaju zbog metodološkog načina računanja otvorenosti šuma. Iz gornje tablice se vidi da je produktivna otvorenost područja povećana za 0,82 m’/ha.

U proteklom uređajnom periodu izgrađeno je 29.6 km kamionskog puta što je uticalo na povećanje otvorenosti šuma.

Produktivna otvorenost visokih šuma područja je 12,03 m'/ha, šumskih kultura 6,57 m'/ha, izdanačkih šuma 2,75 m'/ha a šibljaka i goleti 2,39 m'/ha.

Najveća ukupna otvorenost šuma je u G.J. Jadovnik-Drvar 16,60 km/1000 ha, a najveća produktivna otvorenost visokih šuma je takođe u G.J. Jadovnik-Drvar 16,58 km/1000 ha.

177

1.5. UPOREDBA ZDRAVSTVENOG STANJA ŠUMA

Podaci o zdravstvenom stanju i stepenu oštećenosti stabala po vrstama drveća i debljinskim klasama za protekli uređajni period su utvrđivani.

Ovdje dajemo samo pregled, odnosno, upredo stanje po širim kategorijama šuma.

- procentualna raspodjela oboljelih stabala po glavnim patogenima i generalno

Kat. šuma

God. snim.

Vrsta drveća

Vrsta bolesti

Broj stabala po debljinskoj klasi i po ha u % 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 81> Ukupno

1000

2004 Četinari

Bolest 1 0.26 0.44 0.26 0.30 0.49 1.18 0.36Bolest 2 0.00 0.00 0.03 0.03 0.00 0.00 0.02Bolest 3 0.00 0.03 0.07 0.05 0.25 0.00 0.08Ukupno 0.26 0.47 0.36 0.38 0.74 1.18 0.46

Lišćari


Ukupno 0.26 0.47 0.39 0.39 0.74 1.18 0.47

2014 Četinari


Lišćari


Ukupno 0.76 1.10 1.23 1.15 1.42 6.49 1.23

3000

2004 Četinari


Lišćari


Ukupno 0.00 0.57 1.80 0.00 0.00 0.00 0.82

2014 Četinari


Lišćari


Ukupno 0.00 0.16 0.35 0.27 3.70 0.00 0.30

178

- procentualna raspodjela oštećenih stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja

Kat. šuma

God. snim.

Vrsta drveća

Vrsta oštećenja

Broj stabala po debljinskoj klasi i po ha u % 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 81> Ukupno

1000

2004 Četinari

Tip oštećenja 1 0.92 2.57 2.64 3.15 6.27 11.80 3.51Tip oštećenja 2 3.16 3.83 2.31 1.76 1.61 0.00 2.23Tip oštećenja 3 3.55 5.09 2.77 3.11 5.74 3.53 3.90Ukupno 7.63 11.49 7.72 8.02 13.62 14.71 9.64

Lišćari


Ukupno 30.53 31.80 28.41 24.13 31.93 54.12 28.17

2014 Četinari

Tip oštećenja 1 2.81 5.71 6.52 6.06 4.60 4.41 5.54Tip oštećenja 2 0.00 0.73 1.63 0.57 0.77 0.00 0.76Tip oštećenja 3 7.63 7.03 6.07 5.93 5.67 4.41 6.07Tip oštećenja 4 0.00 0.00 0.00 0.03 0.00 0.00 0.01Ukupno 10.44 13.48 14.22 12.59 11.05 8.82 12.38

Lišćari


Ukupno 11.55 15.49 16.27 14.21 13.58 16.88 14.53

3000

2004 Četinari


Lišćari


Ukupno 22.35 35.92 28.83 39.71 16.67 0.00 32.98

2014 Četinari


Lišćari


Ukupno 9.64 18.51 25.00 35.58 40.74 0.00 24.43 Podaci o zdravstvenom stanju i stepenu oštećenosti stabala po vrstama drveća i debljinskim

klasama utvrđeni premjerom 2014. godine govore da su oboljenja prisutna na 1,23% stabala u kategoriji visokih šuma sa prirodnom obnovom, a oštećenost je konstatovana na 14,53%. Evidentno je da je došlo do neznatnog povećanja oboljelih stabala kod visokih šuma sa prirodnom obnovom, dok su kod kategorije 3000 smanjena. Stepen oštećenja stabala je smanjen za obe kategorije šuma (1000 i 3000).

179

2. ANALIZA I OCJENA IZVRŠENJA PLANOVA GOSPODARENJA ZA PROTEKLI UREĐAJNI PERIOD

Analiza i ocjena izvršenja planova gospodarenja šumama za šumskogospodarsko područje u periodu od 2004. do 2014. godine, obrađena je na osnovu planova prethodne šumskogospodarske osnove i podataka o njihovoj realizaciji u narednim tabelarnim i tekstualnim pregledima po sljedećem redoslijedu:

- količina i dinamika sječa i struktura proizvedenih drvnih sortimenata, - obim i vrsta šumsko-uzgojnih radova i poduzetih mjera i radova na zaštiti šuma, - obaveze i radovi proširene reprodukcije šuma, - mjere na održavanju i očuvanju biodiverziteta, - investiranje u izgradnju šumskih puteva i ostalih objekata investicijskog karaktera, - korištenje sekundarnih šumskih proizvoda.

2.1.IZVRŠENJE PLANA SJEČA

Za period važenja zadnje ŠGO (10 godina) planom sječa predviđeno je da se u visokim šumama sa prirodnom kat. 1000, šumskim zasadima kat. 3000 i izdanačkim šumama kat. 4000 realiziraju etati kako je navedeno u donjoj tablici:

- Izvršenje plana sječa (etata)

Kat Planirano m3 krupno drvo Izvršeno m3 krupno drvo

šuma. četinari lišćari ukupno četinari lišćari ukupno

1000 406570 609000 1015570 404194 640535 10447293000 2610 20 2630 262 15 2774000 16840 16840 219 5859 6078

sve kat. 409180 625860 1035040 404675 646409 1051084Izvršeno % 98.9 103.3 101.6

Prikazani podaci o planiranim sječama u gornjoj tabeli odnose se na redovne sječe planirane šumskogospodarskom osnovom.

Podaci iz prethodne tabele za razmatrano desetgodišnje razdoblje pokazuju da je planirani obujam redovnih sječa u visokim šumama sa prirodnom obnovim (1000) za četinare izvršen sa 99,4 % i lišćare 105,2 % ili sa 102,9 % za sve vrste. U šumskim kulturama (3000) koje su tretirane proredama posječeno je 10,5 % od planiranog etata dok je u izdanačkim šumama (panjače) etat ostvaren sa 36,1% od planiranog.

Za sve kategorije šuma zajedno prosjek kod četinara iznosi 98,9 %, kod lišćara 103,3 % ili za sve vrste 101,6 % od planiranog.

Međutim, prema zvaničnim evidencijama vršena je sječa na deminiranim površinama i površinama za koje je naknadno u toku ophodnjice utvrđeno da nisu bile minirane kao i ostalim vidovima sječa (sanitarne, bespravne i dr.).

Ako se redovnoj sječi doda posječena drvna masa iz kategorija na kojima osnovom nisu

180

predviđene sječe (kat. 6000) na kojima je posječeno je dodatnih 9260 m3 četinara i 40515 m3 lišćara, dobije se podatak o ukupno izvršenim sječama po svim vidovima što se vidi iz naredne tabele:

- Izvršenje plana sječa (etata)

Kat Planirano m3 krupno drvo Izvršeno m3 krupno drvo

šuma. četinari lišćari ukupno četinari lišćari ukupno

1000 406570 609000 1015570 404194 640535 10447293000 2610 20 2630 262 15 2774000 16840 16840 219 5859 6078

sve kat. 409180 625860 1035040 404675 646409 1051084Izvršeno % 98.9 103.3 101.6deminirane 9260 40515 49775sve kat. 409180 625860 1035040 413935 686924 1100859Izvršeno % 101.2 109.8 106.4

Navedeni podaci za razmatrani period pokazuju da je izvršen planirani obim etata četinara, sa prekoračenjem od 1,2% i etat lišćara je za 9,8% viši od planiranog. Ukupni etat za sve vrste viši je za 6,4% od planiranog.

- Pregled izvršenja plana sječa u svim kategorijama šuma po gospodarskim jedinicama


Vrsta drveća OBIM SJEČA U m3

Planirano Izvršeno m3 m3 %

Uilica Četinari 35810 29323 81.9Lišćari 128020 98597 77.0Ukupno 163830 127920 78.1

Gnjat Risovac Četinari 52500 69977 133.3Lišćari 195600 256258 131.0Ukupno 248100 326235 131.5

Jadovnik Grahovo

Četinari 244400 261267 106.9Lišćari 200490 261853 130.6Ukupno 444890 523120 117.6

Jadovnik Drvar Četinari 61060 40011 65.5Lišćari 65100 29751 45.7Ukupno 126160 69762 55.3

Međugorje Nuglašica



181

- Pregled ostvarenog obima sječa po godinama, gospodarskim jedinicama i vrstama drveća GJ

Vr. drv.

2005. 2006. 2007. 2008. 2009. 2010. 2011. 2012. 2013. 2014. Ukupno

ŠGP

Uilica

Čet. 588 0 38 10376 887 1354 1902 6761 6872 545 29323

Lis. 3785 72 116 10335 8405 7761 7813 15161 23282 21867 98597

Uk. 4373 72 154 20711 9292 9115 9715 21922 30154 22412 127920

Gnjat Risovac

Čet. 4223 1662 5585 4344 2338 3060 6492 17875 16041 8357 69977

Lis. 13801 26706 34870 34881 40112 40219 31215 16291 13321 4842 256258

Uk. 18024 28368 40455 39225 42450 43279 37707 34166 29362 13199 326235

Jadovnik Grahovo

Čet. 22582 43183 28308 26143 24681 34120 30064 25002 13921 13263 261267

Lis. 6104 38725 35891 27087 24266 30030 31214 23326 14772 30438 261853

Uk. 28686 81908 64199 53230 48947 64150 61278 48328 28693 43701 523120

Jadovnik Drvar

Čet. 5244 2634 0 956 0 1723 3035 6829 6161 13429 40011

Lis. 3565 365 0 122 0 1195 2302 2399 5066 14737 29751

Uk. 8809 2999 0 1078 0 2918 5337 9228 11227 28166 69762


Čet. 8437 1780 0 2380 0 0 0 0 143 617 13357

Lis. 18731 9936 0 3884 0 0 0 1766 1481 4667 40465

Uk. 27168 11716 0 6264 0 0 0 1766 1624 5284 53822 Četinari 41074 49259 33931 44199 27906 40257 41493 56467 43138 36211 413935 Liščari 45986 75804 70877 76309 72783 79205 72544 58943 57922 76551 686924

Ukupno ŠGP 87060 125063 104808 120508 100689 119462 114037 115410 101060 112762 1100859

2.1.1. PREGLED IZVRŠENJA PLANIRANE PROIZVODNJE DRVNIH SORTIMENATA

- Izvršenje proizvodnje drvnih sortimenata

Vrsta sortimenta

planirano m3 k.d. (2004-2014) realizovano m3 k.d. (2004-2014) četinari % lišćari % četinari % lišćari %

F i L trupci 400 0.10 4870 0.78 367 0.09 305 0.04

PT I. klase 57300 14.00 49330 7.88 62400 15.08 29911 4.35PT II. klase 96770 23.65 88300 14.11 68645 16.59 44360 6.46PT III. klas. 76500 18.70 60020 9.59 106125 25.65 54456 7.93

trupci 230970 56.45 202520 32.36 237538 57.41 129032 18.78rudno drvo 23980 5.86 0 0.00 11765 2.84 0 0.00TT stubovi 2890 0.71 0 0.00 0 0.00 0 0.00ukupno obl. 257840 63.01 202520 32.36 249303 60.25 129032 18.78celu. drvo 74830 18.29 146770 23.45 87136 21.06 0 0.00ogrij. drvo 0 0.00 170670 27.27 0 0.00 425910 62.01prost. drv. 74830 18.29 317440 50.72 87136 21.06 425910 62.01neto sort. 332670 81.30 519960 83.08 336439 81.31 554942 80.79otpadak 76510 18.70 105900 16.92 77337 18.69 131950 19.21krupno dr. 409180 100.00 625860 100.00 413776 100.00 686892 100.00Iskorištenje % 81.3 83.1 81.3 80.8

182

Analizom podataka iz gornjeg tabelarnog pregleda dolazi se do uvida u planiranu i ostvarenu količinu i strukturu drvnih sortimenata na bazi ostvarenog plana sječa, mase krupnog drveta.

Ostvareni procenti iskorištenja drvne mase tehničkog drveta u odnosu na planirane su manji kod četinara za 2,8 %, a kod lišćara za 13,6%.

Proizvodnja prostornog drveta četinara veća je za 2,8%, a lišćara je veća za 11,3 %. Razlog za veću proizvodnju prostornog drveta je povećan interes kupaca za ove sortimente kao i lošiji kvalitet šume u pojedinim odjeljenjima (visoka nadmorska visina, sječa u požarištima, snjegoizvale, vjetroizvale itd).

Iz izloženog se vidi da razlika u omjeru proizvedenih sortimenata nije velika ali nije postignut planirani procenat iskorištenja.

Ostvareni procenti iskorištenja drvne mase u odnosu na planirane su kod četinara gotovo

100%, a kod lišćara su manji za 2,3 % što je posljedica povećane proizvodnje ogrijevnog drveta. Proizvodnja pilanskih trupaca kao najznačajnije grupe sortimenata u odnosu na planirane

prosjeke kod četinara je veća za 0,96 %, iz razloga što nisu krojeni stupovi za vodove nego su plasirani kao pilanski trupci i kod lišćara proizvodnja trupaca je manja za 13,6 %.

Proizvodnja ogrijevnog drveta lišćara veća je za 34,74 %, što ukazuje na nižu proizvodnju celuloznog drveta ove vrste. Iz navedenog se vidi da je asortiman i procenat iskorištenja iako nešto niži od planiranog na zadovoljavajućoj razini jer je i procenat iskorištenja najvažnijeg sortimenta pilanskih trupaca četinara veći.

- pregled planirane proizvodnje drvnih sortimenata u svim kategorijama šuma po gospodarskim jedinicama

GJ Vr. drv.

Planirane količine drvnih sortimenata m3

F L PT I PT II PT III Jam.

d. tt

Cel. drv.

Ogr. drv.

Iskorištenost m3/%

Otpadak m3/%

Krupno d.

Uilica Čet. 30 0 4700 8120 6250 2210 30 6840 0 28180 79 7630 21 35810 Lis. 120 410 9860 17600 12080 0 0 30080 36320 106470 83 21550 17 128020

Uk. 150 410 14560 25720 18330 2210 30 36920 36320 134650 82 29180 18 163830

Gnjat Risovac

Čet. 0 0 7150 12120 10150 3960 520 7590 0 41490 79 11010 21 52500 Lis. 240 730 15310 27200 18540 0 0 46250 55300 163570 84 32030 16 195600

Uk. 240 730 22460 39320 28690 3960 520 53840 55300 205060 83 43040 17 248100

Jadovnik Grahovo

Čet. 300 0 34800 58530 46150 13400 1820 45540 0 200540 82 43860 18 244400 Lis. 680 1800 16300 29500 19900 0 0 47110 53280 168570 84 31920 16 200490

Uk. 980 1800 51100 88030 66050 13400 1820 92650 53280 369110 83 75780 17 444890

Jadovnik Drvar

Čet. 0 0 8400 14200 11050 3500 360 12250 0 49760 81 11300 19 61060 Lis. 100 350 5140 9300 6300 0 0 15700 17710 54600 84 10500 16 65100

Uk. 100 350 13540 23500 17350 3500 360 27950 17710 104360 83 21800 17 126160


Čet. 70 0 2250 3800 2900 910 160 2610 0 12700 82 2710 18 15410 Lis. 80 360 2720 4700 3200 0 0 7630 8060 26750 73 9900 27 36650

Uk. 150 360 4970 8500 6100 910 160 10240 8060 39450 76 12610 24 52060 Četinari 400 0 57300 96770 76500 23980 2890 74830 0 332670 81 76510 19 409180 Liščari 1220 3650 49330 88300 60020 0 0 146770 170670 519960 83 105900 17 625860

Ukupno ŠGP 1620 3650 106630 185070 136520 23980 2890 221600 170670 852630 82 182410 18 1035040

183

- pregled realizirane proizvodnje drvnih sortimenata u svim kategorijama šuma po gospodarskim jedinicama

GJ Vr. drv.

Realizirane količine drvnih sortimenata m3

F L PT I PT II PT III Jam. d. tt Cel. drv.

Ogr. drv.

Iskorištenost m3/%

Otpadak m3/%

Krupno d.

Uilica Čet. 56 0 4218 4281 7552 847 0 6175 0 23130 79 6193 21 29323

Lis. 15 0 2287 5021 8949 0 0 0 64473 80745 82 17842 18 98587

Uk. 72 0 6505 9303 16501 847 0 6175 64473 103875 81 24035 19 127910

Gnjat Risovac

Čet. 4 0 3799 9403 20728 1475 0 17733 0 53141 76 16836 24 69977

Lis. 99 0 8064 16900 17056 0 0 0 176919 219037 85 37199 15 256236

Uk. 102 0 11863 26302 37784 1475 0 17733 176919 272178 83 54035 17 326213

Jadovnik Grahovo

Čet. 230 0 48362 45773 63457 7878 0 50912 0 216613 83 44495 17 261108

Lis. 146 0 16544 17920 21389 0 0 0 142202 198201 76 63652 24 261853

Uk. 375 0 64905 63693 84847 7878 0 50912 142202 414813 79 108147 21 522961

Jadovnik Drvar

Čet. 62 0 4643 7158 10160 1172 0 9708 0 32902 82 7109 18 40011

Lis. 40 0 1649 1979 2862 0 0 0 17091 23620 79 6131 21 29751

Uk. 101 0 6292 9137 13022 1172 0 9708 17091 56522 81 13240 19 69762


Čet. 16 0 1377 2030 4228 393 0 2609 0 10654 80 2703 20 13357

Lis. 5 0 1367 2540 4200 0 0 0 25226 33339 82 7126 18 40465

Uk. 21 0 2745 4570 8428 393 0 2609 25226 43992 82 9830 18 53822 Četinari 367 0 62400 68645 106125 11765 0 87136 0 336439 81 77337 19 413776 Liščari 305 0 29911 44360 54456 0 0 0 425910 554942 81 131950 19 686892

Ukupno ŠGP 672 0 92311 113005 160581 11765 0 87136 425910 891381 81 209287 19 1100667

2.2. IZVRŠENJE PLANOVA ŠUMSKO-UZGOJNIH RADOVA Planirani i izvršeni obim šumskouzgojnih radova prema šumskogospodarskoj osnovi

prikazan je u donjoj tabeli.

Nr. Šumsko-uzgojni radovi planirano izvršeno

% ha

1 Pošumljavanje 200 254 126.95

2 Priprema zemljišta za prirodno podmlađivanje

9 0.00

3 Popunjavanje prirodnog podmlatka 23 0.00 4 Popunjavanje zasada (kultura) 23 0.00 5 Njega zasada (kultura) 223 157 70.31 6 Njega prirodnog podmlatka 23 25 108.70 7 Melioracije izdanačkih šuma 840 0.00

Iz navedenog se može zaključiti da za razmatrani period, planirani i ostvareni obim

šumskouzgojnih radova zadovoljava u fazama pošumljavanja i njege kultura i prirodnog podmlatka. Ostali šumsko-uzgojni radovi nisu evidentirani po površini tako da nije moguće dati njihov pregled.

184

2.2.1.IZVRŠENJE AKTIVNOSTI PROVOĐENJA MJERA NA ZAŠTITI ŠUMA

Plan zaštite i čuvanja šuma u prethodnim šumskogospodarskim osnovama dat je u smislu mjera koje treba preduzeti da bi se blagovremeno spriječile pojave biljnih bolesti i drugih šteta biotičke prirode. Samim tim nema podataka na temelju kojih bi se mogao donijeti zaključak o učinku provedenih mjera na zaštiti šuma.

O aktivnostima na polju zaštite šuma za "Bosansko-Grahovsko" ŠGP u periodu od 2004.-2014. godine prema podacima Šumarije, najveća pažnja u proteklom uređajnom periodu posvećena je sprečavanju bespravnih sječa na cijelom šumskogospodarskom području.

Prema podacima iz šumarije Bosansko Grahovo evidentirani su radovi na zaštiti šuma (klopke za potkornjake, feromoni).

2.3. IZVRŠENJE OBAVEZE RADOVA PROŠIRENE REPRODUKCIJE

Radi obezbjeđenja materijalnih i drugih uvjeta za rekonstrukciju degradiranihi i izdanačkih šuma, pošumljavanje goleti i krša kao i unaprjeđenje općekorisnih funkcija šume, predviđeno je izdvajanje sredstava za tu namjenu. U proteklom uređajnom periodu vršena su pošumljavanja goleti u tu namjenu.

U toku proteklog uređajnog perioda su izdvojena sredstva na radovima proširene reprodukcije šuma u iznosu 747.460,00 KM od čega je pošumljeno 254 ha. 2.4. IZVRŠENJE MJERA NA ODRŽAVANJU I POBOLJŠANJU BIODIVERZITETA

Biodiverzitet kao posebna ekološka kategorija u okviru šumskogospodarskih osnova uveden je Zakonom o šumama i Pravilnikom o izradi ŠGO 2002. godine ali na terenu nisu prikupljani podaci te vrste niti su obrađivani i protekloj ŠGO. Tehničkim ciljevima gazdinskih klasa kao i uputstvima o realizaciji pojedinih planova gospodarenja te zakonskim propisima koji tretiraju oblast šumarstva utjecalo se na očuvanje biodiverziteta i ostalih ekoloških i socijalnih funkcija šume.

2.5.IZVRŠENJE PLANOVA INVESTICIJSKIH ULAGANJA

Šumskogospodarskom osnovom sa periodom važnosti 2004.-2014. godine planom investicija obuhvaćena je samo izgradnja šumskih kamionskih puteva. O izvršenju fizičkog i finansijskog obima ne postoje podaci koji bi se mogli komparirati izuzev otvorenosti područja koja je poboljšana u odnosu na stanje utvrđeno 2004. godine.

185

- Izvršenje investicijskih ulaganja planirano izvršeno KM

Izgradnja puteva Izgradnja puteva

1639440

km KM km 50.7 3,337,701.0 29.6

Izgradnja vlaka Izgradnja vlaka

km KM km - - 136.5

Zgrada šumarije 204398

Ukupno KM 1843838

U toku proteklog uređajnog perioda su izvršena investiranja u izgradnji šumskih puteva i ostalih objekata investicionog karaktera. Izgrađeno 29,6 km kamionskog puta i izgrađena su 136,5 km traktorskih vlaka ukupne investicije 1.639.440,00 KM. Iz ovog se može vidjeti da je plan otvaranja šuma ostvaren sa 58 % u odnosu na planirani.

Izdvojena su finansijska sredstva u iznosu od 204.398,00KM za izgradnju zgrade šumarije. Za ostale investicije u biološku obnovu šuma a koje obuhvataju izradu nove ŠGO, doznaku

stabala za sječu i izradu izvedbenih projekata, sistem radio veze, informacijska i druga sredstva jednostavne reprodukcije, nema egzaktnih podataka o fizičkom i finansijskom investiranju ali je evidentno da su provođene.

2.6. IZVRŠENJE PLANA KORIŠTENJA SEKUNDARNIH ŠUMSKIH PROIZVODA

U uređajnom periodu 2004.-2014. godine šumskogospodarskom osnovom nije planirano korištenje sekundarnih šumskih proizvoda već su samo navedene mogućnosti njihovog korištenja u skladu sa tada važećim Zakonom o šumama, a da se ne ugrožava stabilnost ekosustava i ne umanjuje općekorisna funkcija šuma. Na području ŠGP mogle su se sakupljati gljive, plodovi kupine, drenka, šipka i bazge (uz naknadu i odobrenje Šumarije).

U prethodnom periodu na ovom području nije vršeno organizovano skupljanje sporednih šumskih proizvoda. Evidentirana su samo božićna drvca (55 komada) i lov na šljuke (6 komada).

186

3. OCJENA GOSPODARENJA U PROTEKLOM UREĐAJNOM PERIODU

Za područje Šumarije Bosansko Grahovo zadnja Šumskogospodarska osnova je izrađena 2004. godine, sa važnošću od 01.01.2005. do 31.12.2014. godine. Osnovu je izradilo poduzeće ŠPD „Unsko – Sanske šume“ doo Bosanska Krupa.

Na temelju analiziranih podataka o izvršenju zacrtanih planova donijetih prethodnom ŠGO, ima manjih nedostataka u evidentiranju izvršenih radova posebno u planu investicija, gdje su kumulativno navedena izdvojena sredstva za biološku obnovu šuma. Uporedba taksacijskih elemenata koji daju sliku o stanju šuma između dvije inventure zasnovana je na pouzdanim osnovama jer su rađene na bazi identičnih kriterijuma te se iz analiziranog vidi:

- drvna zaliha za sve šume područja je manja, s tim što su zalihe u visokim i izdanačkim šumama manje a povećane su u kulturama u odnosu na prethodno stanje,

- zapreminski prirasti u svim kategorijama šuma su za 13 % manji u odnosu na prethodno stanje, što je posljedica smanjenja drvnih zaliha u visokim šumama,

- kvalitet drvnih zaliha je iznad prijeđašnjeg stanja u svim kategorijama šuma u kojima se taj taksacijski elemenat procjenjuje.

Ako se posmatraju pojedini planovi gospodarenja za razmatrani period 2004. - 2014. godine vidi se da je:

- realizacija sječa viša od planirane za 6,4 %, - procenat iskorištenja bruto drvne mase u odnosu na ostvarenu neto masu sortimenata nešto je

niži kod lišćara ali je proizvodnja trupaca četinara veća od planiranog iskorištenja, - plan šumskouzgojnih radova ostvaren u nešto nižem obimu od planiranog, zadovoljava u

fazama pošumljavanja i njege kultura i prirodnog podmlatka - izdvajana su sredstva za proširenu reprodukciju u neznatno nižem obimu, - zaštita šuma provođena je na zadovoljavajućem nivou, - gradnja i rekonstrukcija šumskih saobraćajnica zadovoljava s obzirom na recesiju i otežane

uvjete privređivanja zadnjh godina realizacije ŠGO.

Na temelju svih navedenih podataka koji su analizirani i upoređivani periodično kao i za

ukupan period od donošenja prethodne, ako se uzmu u obzir faktori recesije u posljednjim godinama realizacije ove ŠGO, može se utvrditi da se u proteklom uređajnom razdoblju gospodarilo na granici rentabilnosti i donijeti pozitivna ocjena o gospodarenju šumama ŠGP-a "Bosansko Grahovskog".

U narednom uređajnom periodu treba pristupiti realizaciji postavljenih planova sa ciljem poboljšanja kvantiteta i kvaliteta drvnog fonda i njegovog privođenja optimalnom stanju. Radi praćenja stanja potrebno je voditi evidencije o gospodarenju šumama u skladu sa zakonskim propisima za kompletno područje uz konstantan inspekcijski nadzor.

187

IV PLANOVI GOSPODARENJA ŠUMAMA ZA NAREDNI UREĐAJNI PERIOD

U okviru ovoga dijela ŠGO obrađeni su planovi gospodarenja za naredni uređajni period, na principu kontinuiteta (potrajnosti) gospodarenja i očuvanja biodiverziteta šumskih ekosustava sukladno odredbama važeće Uredbe o šumama i Pravilnika o elementima za izradu šumskogospodarskih osnova.

Planovi sadrže ciljeve gospodarenja koji su dugoročnog karaktera i mjere za provođenje tih ciljeva za naredni uređajni period sa važnošću od 01.01.2015. do 31.12.2024. godine, a odnose se na: obim sječa (etat), obim šumsko-uzgojnih radova, zaštitu šuma, tehnološki proces iskorištavanja glavnih šumskih proizvoda, mogućnost korištenja sekundarnih šumskih proizvoda, izgradnju šumskih komunikacija i ostalih objekata investicijskog karaktera, te ekonomsko-financijsku analizu provođenja planova ŠGO.

Na osnovu utvrđenog stanja šuma, analize i ocjene dosadašnjeg gospodarenja i postavljenih ciljeva gospodarenja, navedeni zakonski propisi propisuju obavezne planove koje treba da sadrži ova ŠGO i to:

- plan sječa za Š.G.P, po količini i dinamici, po gazdinskim klasama i kategorijama šuma, za gospodarske jedinice i područja općina, po kategorijama šuma i strukturu šumskih drvnih sortimenata za iste klasifikacione jedinice;

- plan šumskouzgojnih radova po gazdinskim klasama i ukupno za ŠGP kao cjelinu

- plan zaštite šuma za Š.G.P;

- plan tehnološkog procesa proizvodnje glavnih šumskih proizvoda i korištenja sekundarnih šumskih proizvoda za ŠGP

- plan investicionih ulaganja u izgradnju šumskih komunikacija i drugih objekata za ŠGP i GJ

- ekonomsko finansijsku analizu gospodarenja šumama za ŠGP.

Navedeni planovi šumsko-gospodarske osnove detaljno se razrađuju po prostornim, uređajnim i

klasifikacijskim jedinicama prema važećem pravilniku i to za : - šumskogospodarsko područje;

- gazdinske klase;

- gospodarske jedinice;

- područja općina;

- područja kantona/ukoliko je ŠGP locirano na više kantona.

Obzirom da je šumsko-gospodarsko područje locirano na na teritoriji jedne općine podaci su identični za te uređajne jedinice.

188

1. CILJEVI GOSPODARENJA ŠUMAMA ŠGP-a 1.1.Opći ciljevi gospodarenja

Princip kontinuiteta gospodarenja obuhvata nekoliko različitih ciljeva koji ujedinjeni

zadovoljavaju potrebe društva u drvnim proizvodima i ostalim vidovima općekorisnih funkcija šume čiji značaj prevazilazi prihode od drveta, a najosnovniji su :

a. formiranje takvog sastava šuma koji će davati ujednačene prinose po količini i kvalitetu.

b. ostvarivanje trajno što većeg prinosa šuma koji će zadovoljiti potrebe društva,

odnosno tržišta, kako u pogledu vrste drveta tako i u pogledu asortimana glavnih šumskih proizvoda.

c. očuvanje i jačanje ostalih općekorisnih funkcija šuma te očuvanje biodiverziteta (biološke

raznolikosti) naših šuma.

d. obezbjeđivanje uvjeta za veću produktivnost rada u oblasti gajenja, iskorištavanja i zaštite

šuma, primjenom odgovarajućih sistema gazdovanja. e. ostvarivanje što boljih ekonomskih efekata sada i u budućnosti primjenom suvremenih metoda i

sredstava rada u skladu sa prethodno navedenim ciljevima. 1.2.Tehnički ciljevi gospodarenja

Da bi ostvarili navedene opće ciljeve gospodarenja potrebno je provesti nekoliko bio-tehničkih aktivnosti i to po gazdinskim klasama (koje su u primijenjenoj metodici osnovne jedinice planiranja), a čiji je tehnički cilj određen ispunjavanjem slijedećih uvjeta:

a. Odabirom vrsta drveće i njihovog omjera u smjesi koje odgovaraju ekološkim uvjetima

staništa; b. Odabirom sistema gospodarenja; c. Utvrđivanjem (izračunom) optimalne (normalne) drvne zalihe po veličini i debljinskoj

strukturi ako je primijenjen sistem prebornih i skupinasto prebornih sječa; d. Utvrđivanjem (odabirom) dužina planskog produkcionog perioda po vrstama drveća i načina

prorjeđivanja ako su u pitanju šume sastavljene od jednodobnih sastojina, te ako se primjenjuje sistem gazdovanja skupinastim sječama, kao i ako su u pitanju jednodobne sastojine, u kojima se primjenjuje sistem skupinastih sječa ili sistem čistih sječa na velikim površinama.

189

1.2.1. Izbor vrsta drveća

Proizvodnja po pojedinim gazdinskim klasama bazira se na pravilnom izboru vrsta drveća i njihovom međusobnom omjeru smjese, što je dugoročni cilj i osnovni preduvjet za obezbjeđenje stabilnosti i osnovnih funkcija šume. Da bi se to postiglo neophodno je odrediti trajne stadije vegetacije na temelju tipološko pedoloških istraživanja kao preduvjet za izdvajanje pojedinih gazdinskih klasa iz kojih su formirani pojedini proizvodni tipovi.

Polazeći od proizvodno - ekoloških uvjeta staništa i bioloških zahtjeva pojedinih vrsta drveća i očuvanja prirodnosti šuma zadržane su autohtone vrste kao osnovne vrste u normalnoj (optimalnoj) strukturi drvne zalihe. Ovim će se ostvariti i proizvodni efekat kroz asortiman proizvoda u skladu sa potrebama tržišta.

U prikazu normalne (optimalne) drvne zalihe pojedinih gazdinskih klasa određen je omjer smjese glavnih vrsta drveća, što ne znači da ne treba zadržati i ostale tzv. prateće vrste čije prisustvo doprinosi stabilnosti šuma u smislu očuvanja biodiverziteta1 flore i faune.

Udio takvih vrsta treba dugoročno da iznosi do oko 10% u ovisnosti od prirodnog vegetacijskog potencijala gazdinske klase, a ne isključuje se mogućnost i unošenja takvih vrsta ukoliko im stanišni uvjeti odgovaraju. To se može naročito primijeniti u šumama borova i hrasta kitnjaka i njihovim kombinacijama.

Važnost biodiverziteta i ostalih ekoloških i socijalnih funkcija šuma kao i njihovo održavanje i poboljšanje, prikazat će se u okviru ove ŠGO prilikom izrade pojedinih planova gospodarenja u onoj mjeri koliko njihovo provođenje bude utjecalo na njih u pozitivnom ili negativnom smislu.

Na površinama, odnosno dijelovima gazdinskih klasa gdje je potrebno pošumljavanje, takođe se daje prednost domaćim vrstama drveća i provenijencijama. Unošenje “alohtonih”vrsta ograničeno je na one, za koje je utvrđeno u dovoljno dugom periodu, da ne mogu negativno utjecati na ekologiju staništa, a obezbjeđuju dobre ekonomske koristi. Kada je u pitanju pošumljavanje domaćim vrstama, aktivnosti će se provoditi takođe na način koji nema negativnog utjecaja na ekološko interesantna i vrijedna staništa i estetiku krajolika.

Ovakvim izborom vrsta drveća nije zanemaren proizvodni momenat ni asortiman, koji treba dugoročno da bude usklađen sa potrebama društva, odnosno tržišta. Planirane vrste drveća i njihov omjer smjese su dugoročni cilj i predstavlja prosječno stanje po gazdinskim klasama, što se za pojedine sastojine ne mora ostvariti.

1 U novije vrijeme u biološko-ekološkim disciplinama sve više je prisutan pojam "biodiverzitet"koji se ukratko definira kao: Raznolikost i obilje životnih formi, funkcija i struktura, biljaka, životinja i drugih živih organizama uključivši relativnu složenost vrsta, zajednica, genetskih polova i ekosustava u prostornom smislu od lokalnog preko regionalnog do globalnog. Biodiverzitet se obično rasčlanjuje na pet nivoa: ( a ) genetski diverzitet, koji se odnosi na genetske varijacije unutar vrsta, ( b ) diverzitet vrsta, koji se odnosi na raznolikost vrsta na nekom prostoru, ( c ) diverzitet zajednice ili ekosustava, koji se odnosina raznolikost zajednica ili ekosustava na nekom prostoru, ( d ) diverzitet krajolika koji se odnosi na prostorni raspored ekosustava na prostoru koji čine fito-pedološke zajednice, ( e ) regionalni diverzitet, koji se odnosi na raznolikost vrsta zajednica i ekosustava unutar specifičnog geografskog regiona

190

1.2.2. Izbor sistema gospodarenja šumama

Pod sistemom gospodarenja podrazumjevaju se biološko-tehničke uređajne i ekonomske mjere koje se primjenjuju u procesu gospodarenja šumama, a u cilju ostvarenja trajno što većeg i kvalitetnijeg prinosa uz očuvanje i jačanje ostalih općekorisnih funkcija šume.

Pojedine sisteme gospodarenja karakterišu načini sječa koji se primjenjuju pri korištenju,

obnavljanju i njezi šumskih sastojina, oblik, veličina i raspored sječišta, vremenski raspored provođenja sječa, način otvaranja šuma, izrada i privlačenje šumskih drvnih sortimenata.

Za naredni uređajni period u prikazu stanja šuma nije izdvojena kategorija visokih degradiranih

šuma, s obzirom da nisu pronađene sastojine koje bi svojom strukturom, stupnjom degradiranosti tla, sklopom te veličinom i mogućnošću pomlađivanja, zadovoljile kriterije za izdvajanje u degradirane šume, te se neće primjenjivati sistem čistih sječa na velikim površinama zbog narušavanja mikro sistema i stvaranja nestabilnih monokultura. Sistem čistih sječa će se primjenjivati jedino u kategoriji izdanačkih šuma putem rekonstrukcije istih na određenoj površini. - Sistem gospodarenja skupinasto-prebornim sječama

Primjenom ovog sistema gazdovanja formiraju se raznodobne, najčešće mješovite sastojine. Po pravilu obnavljanje sastojine je prirodno i nije vremenski ograničeno. Vještačka obnova sadnjom sadnica, primjenjuje se samo na onim dijelovima gdje je prirodna obnova slaba i spora ili gdje unosimo vrstu drveća, koja je planirana, a nema je u sastojini od prirode.

Ovaj sistem gospodarenja šumama je najpogodniji za primjenu u mješovitim šumama bukve,

jele i smrče, šumama koje se nalaze u sukcesiji ka mješovitim šumama bukve, jele (i smrče), mješovitim šumama jele i smrče, jele i bukve, čistim šumama jele i smrče i drugim šumama u kojima je cilj formiranje raznodobnih sastojina sa težištem na prirodnoj obnovi.

Suština sistema sastoji se u tome da se u svim sastojinama gazdinske klase, u toku uređajnog

perioda (turnusa sječa), provedu sječe u funkciji obnove i korišćenja sastojine na skupinama i sječa u funkciji njege i korišćenja izvan skupina.To znači da su sječe obnove i sječe njege prostorno odvojene u svakoj sastojini, ali se provode istovremeno.

Skupine se formiraju prvenstveno na mjestima u sastojini gdje se proizvodni potencijal staništa

ne koristi na zadovoljavajući način. To su površine sa rijetkim stablima lošeg kvaliteta ili gdje stabla uopće nema, gdje preovladavaju stara stabla, tj. gdje se sa obnovom već zakasnilo, zatim u dijelovima gdje postoje dvije etaže, starih i mladih prigušenih stabala gdje treba ukloniti gornju staru etažu itd..

Izdvojene skupine se ucrtavaju na karti krupnije razmjere, a na terenu se obilježe samim

doznačenim stablima (kojih je u tom slučaju veći broj na manjem prostoru). Ne postoji optimalna veličina skupina, te se u tom smislu ne treba vršiti nikakvo šematiziranje, što uglavnom zavisi od situacije na uvjetima do oko 0,8 ha u nepovoljnijim, a može varirati od površine koju zauzima samo grupa stabala do preko 1 ha. Po pravilu lošiji uvjeti obzirom na konfiguraciju terena i sastojinske prilike nameću stvaranje većih skupina. U svakom slučaju, prilikom formiranja skupina treba maksimalno poduprijeti i koristiti potencijal prirodne obnove sastojine, i izbjegavati, načinom sječe i veličinom skupine, nametanje vještačke obnove tamo gdje to nije potrebno.

191

Površina svih skupina u gazdinskoj klasi, uzevši ih zajedno u toku jednog turnusa, proizilazi iz odnosa T/U, pri čemu je T broj godina turnusa sječa (ili uređajnog perioda). U pretpostavljeni produkcioni period vrste drveća skupine. Naime, pri ovom sistemu gazdovanja ne računa se sa produkcionim periodom već se njegova dužina pretpostavlja samo za skupine. Ako turnus sječa iznosi 10, 15 ili 20 godina, a pretpostavljeni produkcioni period za skupine iznosi 100 godina, onda ukupna površina svih skupina u gazdinskoj klasi u jednom turnusu treba da iznosi 10/100, 15/100 ili 20/100 od površine cijele gazdinske klase. To iznosi 10%, 15% ili 20% površine gazdinske klase. Navedeni odnosi se ne mogu realizovati unutar svake sastojine ( odsjeka ), zbog toga što se sastojine razlikuju po elementima od kojih zavisi izbor skupine, iako se nalaze u istoj gazdinskoj klasi. S toga površine skupina u okviru pojedinih sastojina odstupaju od navedenih odnosa ali se teži da se ti odnosi održe na nivou gazdinske klase kao cjeline. Time gazdinska klasa dobija obilježje jedinice trajnosti (kontinuiteta) gospodarenja.

Na skupinama gdje postoje uvjeti za prirodnu obnovu u cijelosti ili većim dijelom, provode se oplodne sječe, odnosno neka od faza oplodne sječe. Najčešće je to dovršni sijek oplodne sječe čime se oslobađa već osnovana mlada sastojina ili dobro razvijen podmladak. To može biti i pripremni sijek ako ima uvjeta za prirodnu obnovu, a podmladak se nije javio zbog pregustog sklopa starih stabala, ili naplodni sijek ako se sječe provode u godini punog uroda sjemena (naplodni sijek oplodne sječe na skupini). Na skupinama su moguće i razne vrste tzv. rubnih sječa kad se radi o podmlađenim jezgrima koje treba proširivati i stvarati uvjete za prirodnu obnovu većih skupina. Na skupinama gdje nema podmladka, niti se očekuje da će se on blagovremeno pojaviti, doznačuju se i sijeku sva stabla (gola sječa na skupini). Nakon sječe se ovakve skupine pošumljavaju kvalitetnim sadnicama odgovarajuće vrste drveća (kompletiranje obnove). To znači da se na skupinama mogu provoditi različite vrste sječa obnove, već prema zatečenoj situaciji i uvjetima na skupini, te da to može varirati od skupine do skupine u istoj sastojini.

Izvan skupina tretiranih sječom u jednom turnusu, na preostalom dijelu površine svake sastojine u gazdinskoj klasi, obavezno se u istom turnusu provode prorede po principu pozitivne selekcije. Intenzitet ovih proreda zavisi od stanja dijela sastojine na kome su prorede predviđene. Načelno, uklanjaju se samo ona stabla koja smetaju razvoju boljih stabala, kao i stabla koja nemaju nikakvu značajnu funkciju, šumsko gospodarstvo je zainteresirano za njihovo korištenje. U dijelu sastojine zahvaćene proredama ne vodi računa o podmlatku u datom turnusu, jer nam cilj nije podmlađivanje nego njega.

Plan sječa se planira za gazdinsku klasu kao cjelinu. To znači da se etet realizira na cijeloj površini gazdinske klase. Polazeći od utvrđenih ciljeva gospodarenja, za kalkulaciju plana sječa na nivou gazdinske klase, koriste se podaci o zalihi drveta, zapreminskom prirastu, provedenoj probnoj doznaci stabala, kao i drugi elementi od kojih zavisi plan sječa, u okviru njegove moguće amplitude.

Pri primjeni skupinasto-prebornog sistema gospodarenja, istovremeno sa izborom skupina, ili ranije, obavezno se planira i unutrašnje prostorno uređenje svake sastojine. To je podjela sastojina na gravitacione zone i radna polja, trasiranje sekundarne mreže otvaranja (traktorskih vlaka), lociranje šumskih stovarišta, izbor tehnologije iskorišćavanja uključujući i mehanizaciju. 1.2.3. Utvrđivanje optimalne /normalne/ veličine i strukture drvne zalihe

Da bi se došlo do sastava šume koja će trajno davati što veće i vrijednije prihode u tom smjeru planiralo se kvalitetno provođenje biotehničkih mjera. Neophodno je poznavanje optimalne /normalne/ drvne zalihe po njenoj veličini i strukturi.

192

Korišteni metod računanja optimalnog sastava sastojina, za gazdinske klase u kojima se primjenju sistemi gazdovanja skupinasto-prebornim sječama, je metod našeg autora: Matić-potpuni postupak za mješovite sastojine bukve, jele i smrče i jele i smrče.

Normalni sastavi po veličini i strukturi izračunati za pojedine gazdinske klase odgovaraju

prosječnim bonitetnim razredima pojedinih vrsta utvrđenim u stanju šuma. Stepen prekrivenosti zemljišta (STP) krošnjama stabala (inventarisanog dijela sastojine/šume)

izračunat je za taksacioni prag 10 cm i na osnovu utvrđenog maksimalnog STP na kraju turnusa, prema Metodici izrade ŠGO – Matić, V.; 1978), interpolisan sa omjerom smjese i bonitetom vrsta drveća predviđenim tehničkim ciljem za gazdinske klase.

Za gazdinske klase šumskih zasada (kultura) nisu trenutno utvrđeni normalni sistemi iz razloga što za njih nije izvršena tipološka pripadnost unutar vegetacijskih pojaseva kojima pripadaju jer su još uvijek mlade, a konačan cilj je njihovo prevođenje u prirodne mješovite raznodobne sastojine unutar čijih staništa su podignute i u tom smislu će biti određen sistem gospodarenja i normalno stanje kada za to bude vrijeme. Prilikom formiranja gazdinskih klasa šumskih kultura, različite vrste grupisane su unutar jedne gazdinske klase prema vegetacijskom pojasu u kome se nalaze, te je za sada za njih pretpostavljen produkcioni period i način njege do vremena prevođenja u visoke raznodobne mješovite sastojine.

Za izdanačke šume bukve i hrasta ovog područja postupljeno je na sličan način iz razloga što je

u njima za sada predviđeno prevođenje u visoki uzgojni oblik indirektnom konverzijom i to samo na dijelovima gazdinskih klasa kod kojih će najefikasnije biti postignuti ciljevi gospodarenja – prevođenje u visoki uzgojni oblik, dok će normalno stanje biti određeno u budućnosti kada ove šume budu poprimile obilježje visokih šuma odgovarajuće strukture.

1.2.4. Tehnički ciljevi gazdinskih klasa

Na temelju ranije definiranih kriterija određeni su tehnički ciljevi gospodarenja šumama po gazdinskim klasama šumsko-gospodarskog područja „Bosansko Grahovsko“. 1.2.4.1. GAZDINSKE KLASE VISOKIH ŠUMA SA PRIRODNOM OBNOVOM

Ciljevima gospodarenja gazdinskih klasa visokih šuma su predviđeni :

- normalni omjer smjese za glavne vrste drveća

- utvrđen prosječan bonitet za glavne vrste drveća

- predviđen sistem gospodarenja

- odabran promjer sječive zrelosti po glavnim vrstama drveća

- stepen prekrivenosti zemljišta (STP) krošnjama stabala (inventarisanog dijela sastojine/šume)

- utvrđeno normalno stanje drvne zalihe na početku, u sredini i na kraju turnusa za glavne vrste drveća.

193

Gazdinska klasa 1113: Subalpinske bukove šume na kalkomelansolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i/ili dolomitima

- Sistem gazdovanja- skupinasto prebornim sječama;

- Normalni omjer smjese: jela 0.10; smrča 0.10; bukva i pl. 0.80;

- Prosječan bonitet: jela: 4.1; smrča: 3.5; bukva 4.3;

- STP: 0.678;

- Završni debljinski stepen: 60 cm za jelu i 60 cm za bukvu i ostale vrste;

- Normalna (optimalna) zaliha za stanje u sredini turnusa:

normalna zaliha po debljinskim klasama (cm) vrsta drveća bonitet

omjer srednji prečnik

5 - 9 10 - 19 20 - 29 30 -49 50 –79 ukupnosmjese m3/ha krupne drvne mase

jela 4.1 0.10 23.60 0.66 1.32 4.30 10.63 5.59 22.51smrča 3.5 0.10 24.20 1.40 2.42 7.43 16.04 7.09 34.38bukva i pl. 4.3 0.80 21.89 10.02 16.27 43.37 74.63 10.99 155.29ukupno 1.00 12.08 20.02 55.10 101.31 23.67 212.18

194

Gazdinska klasa 1116: Sekundarne šume bukve u pojasu šuma bukve i jele na pretežno dubokom kalkokambisolu i manjim površinama na luvisolu i kombinaciji istih na jedrim krečnjacima i/ili dolomitima


- Normalni omjer smjese: bukva i pl. 0.95; hrast kitnjak 0.05;

- Prosječan bonitet: bukva 3.4; hrast kitnjak 3.0;

- STP: 0.714;

- Završni debljinski stepen: 70 cm za bukvu i ostale vrste;


normalna zaliha po debljinskim klasama (cm)

vrsta drveća bonitet


5 – 9 10 – 19 20 – 29 30 -49 50 –79 ukupnosmjese m3/ha krupne drvne mase

bukva i pl. 3.4 0.95 23.09 13.54 22.00 58.64 100.90 14.86 209.94hrast kitnjak 3.0 0.05 21.67 1.05 1.71 4.57 7.86 1.16 16.35ukupno 1.00 14.60 23.72 63.20 108.76 16.02 226.29

195

Gazdinska klasa 1117: Sekundarne šume bukve u pojasu šuma bukve i jele na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama i rendzinama na jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitima i laporcima



- Prosječan bonitet: jela: 3.1; smrča 3.4; bukva 3.4;

- STP: 0.710;

- Završni debljinski stepen: 70 cm za jelu i smrču i 70 cm za bukvu i ostale vrste;







196

Gazdinska klasa 1202: Šume bukve i jele na pretežno plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu i njihovim kombinacijama i na rendzini na jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitim i morenama


- Normalni omjer smjese: jela 0.40; smrča 0,10; bukva i pl. 0,50;

- Prosječan bonitet: jela: 3,1; smrča 3,4; bukva 3,2;

- STP: 0,708;








197

Gazdinska klasa 1210: Šume bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkim kalkokambisolu, kalkomelansolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i dolomitima i na rendzinama na kristalastim dolomitima i morenama



- Prosječan bonitet: jela: 2.7; smrča 3.0; bukva 2.9;

- STP: 0.712;








198

Gazdinska klasa 1228: Sekundarne šume smrče i bijelog bora na kalkomelanosolu pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovom kombinacijama na jedrim krečnjacima i dolomitima

- sistem gazdovanja- skupinasto prebornim sječama;

- Normalni omjer smjese: jela 0.10; smrča 0.20; bijeli bor 0.60; bukva i pl. 0.10;

- Prosječan bonitet: jela: 3.1; smrča 3.0; bijeli bor 3.0; bukva 2.8

- STP: 0.672;

- Završni debljinski stepen: 70 cm za jelu, smrču i bijeli bor i 70 cm za bukvu i ostale vrste;


normalna zaliha po debljinskim klasama (cm) vrsta drveća bonitet



jela 3.1 0.10 26.15 0.95 1.89 6.16 15.24 8.02 32.26smrča 3.0 0.20 25.12 3.09 5.33 16.34 35.29 15.59 75.63b bor 3.0 0.60 25.12 11.45 14.55 39.74 86.49 45.76 197.99bukva i ol. 2.8 0.10 23.67 2.18 3.54 9.43 16.23 2.39 33.77ukupno 1.00 17.67 25.31 71.67 153.25 71.76 339.65

199

Gazdinska klasa 1303: Čiste šume crnog bora na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i /ili dolomitima


- Normalni omjer smjese: smrča 0.05; bijeli bor 0.15; crni bor 0.75; bukva 0.05;

- Prosječan bonitet: smrča 3.8; bijeli bor: 3.7; crni bor 3.5; bukva 3.4;

- STP: 0.686;

- Završni debljinski stepen: 60 cm za smrča; 70 cm za bijeli bor i crni bor; i 70 cm za bukvu i ostale vrste;






smrča 3.8 0.05 23.82 0.66 1.14 3.50 7.57 3.34 16.23bijeli bor 3.7 0.15 24.29 3.14 3.18 8.83 17.63 8.40 41.18crni bor 3.5 0.75 24.40 12.59 16.00 43.69 95.09 50.31 217.69bukva 3.4 0.05 22.65 1.03 1.67 4.46 7.68 1.13 15.97ukupno 1.00 17.42 21.99 60.48 127.97 63.18 291.07

200

Gazdinska klasa 1314: Mješovite šume crnog i bijelog bora na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i dolomitima


- Normalni omjer smjese: smrča 0.05; bijeli bor 0.45; crni bor 0.35; bukva 0.15;

- Prosječan bonitet: smrča 3.3; bijeli bor: 4.5; crni bor 4.0; bukva 4.4;

- STP: 0.661;

- Završni debljinski stepen: 70 cm za smrča i crni bor; 60 cm za bijeli bor; i 60 cm za bukvu i ostale vrste;






smrča 3.3 0.05 26.54 0.77 1.34 4.09 8.84 3.90 18.94bijeli bor 4.0 0.45 23.50 6.73 8.55 23.34 50.81 26.88 116.31crni bor 4.5 0.35 24.25 4.85 6.17 16.83 36.64 19.39 83.88bukva 4.4 0.15 21.43 2.51 4.08 10.87 18.70 2.76 38.92ukupno 1.00 14.86 20.14 55.13 114.99 52.93 258.05

201

1.2.4.2. GAZDINSKE KLASE ŠUMSKIH ZASADA ( KULTURA)

Šumske kulture ili zasadi, na ŠGP "Bosansko-Grahovskom" su uglavnom nastale kao direktna posljedica sistema gospodarenja skupinasto-prebornim sječama sa ciljem prevođenja pošumljenih skupina u visoke šume areala u kojem su zasađene. Ni jedna šumska kultura uglavnom nije predviđena kao trajni stadij vegetacije, već je samo formiranje, uzgojno-tehničke mjere i tehnički ciljevi usmjereni na formiranje skupina u okviru visokih šuma sa prirodnom obnovom.

- Šumski zasadi (kulture) u pojasu šuma bukve, jele i smrče

Za sljedeće izdvojene gazdinske klase šumskih zasada ( kultura) u arealu primarnih šuma bukve i jele sa smrčom :

Gazdinska klasa 3202- Šumski zasadi smrče čiste ili sa jelom, borovima i arišom sa procijenjenom drvnom masom na staništu šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na rendzini, na jedrim krečnnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitim.

Gazdinska klasa 3207- Šumski zasadi bijelog bora sa primjesom crnog bora sa procijenjenom

drvnom masom na staništima šuma bukve jele i smrče (viši položaji) na rendzinama kristalastih dolomita.

Gazdinska klasa 3208- Šumski zasadi crnog bora sa procijenjenom drvnom masom na staništu

šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na jedrim krečnjacima i dolomitima.

Gazdinska klasa 3211- Šumski zasadi crnog bora sa primjesom bijelog bora sa procijenjenom

drvnom masom na staništu šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno dubokom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i luvisola na, jedrim krečnjacima i dolomitima.

Gazdinska klasa 3221- Šumski zasadi smrče čiste ili sa jelom, borovima i arišom bez

procijenjene drvne mase na staništu šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na rendzini, na jedrim krečnnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitim.

Gazdinska klasa 3226- Šumski zasadi bijelog bora sa primjesom crnog bora bez procijenjene

drvne mase na staništima šuma bukve jele i smrče (viši položaji) na rendzinama kristalastih dolomita. Gazdinska klasa 3227- Šumski zasadi crnog bora bez procijenjene drvne mase na staništu

šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na jedrim krečnjacima i dolomitima.

- Šumski zasadi (kulture) u pojasu šuma hrastova

Ovdje su izdvojene šumske kulture: Gazdinska klasa 3403- Šumski zasadi crnog bora sa procijenjenom drvnom masom čisti ili sa

primjesom bijelog bora u pojasu hrastovih šuma na kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na jedrim krečnjacima i dolomitima.

202

Šumske kulture gospodarska klasa 3221 površine 22.52 ha Šumske kulture gospodarska klasa 3226 površine 16.65 haŠumske kulture gospodarska klasa 3227 površine 128.41 haUkupno : 167.58 ha

su bez drvne mase te će u narednom uređajnom razdoblju biti podvrgnute klasičnoj njegi kultura, čišćenju od nepoželjnih vrsta, a najmalađe eventualnom popunjavanju, te okopavanju i sl. sa ciljem njege,da se očuvaju i pomogne njihov dalji razvitak.

Gazdinska klasa 3202- kulture sa distribucijom dobnih razreda:

I dobni razred starosti 1 – 20 godina površine 3.28 ha II dobni razred starosti 21 – 40 godina površine 48.69 ha Ukupno: 51.97 ha Gazdinska klasa 3207- kulture sa distribucijom dobnih razreda: II dobni razred starosti 21 – 40 godina površine 165.95 ha III dobni razred starosti 41 – 60 godina površine 25.76 haIV dobni razred starosti 61 – 80 godina površine 65.74 ha Ukupno: 257.45 ha Gazdinska klasa 3208- kulture sa distribucijom dobnih razreda: II dobni razred starosti 21 – 40 godina površine 76.30 ha III dobni razred starosti 41 – 60 godina površine 177.75 ha IV dobni razred starosti 61 – 80 godina površine 9.70 ha Ukupno: 263.75 ha Gazdinska klasa 3211- kulture sa distribucijom dobnih razreda: II dobni razred starosti 21 – 40 godina površine 12.13 ha III dobni razred starosti 41 – 60 godina površine 10.39 haUkupno: 22.52 ha

Gazdinska klasa 3403- kulture sa distribucijom dobnih razreda: I dobni razred starosti 1 – 20 godina površine 7.44 ha II dobni razred starosti 21 – 40 godina površine 659.79 ha III dobni razred starosti 41 – 60 godina površine 115.87 ha IV dobni razred starosti 61 – 80 godina površine 4.62 ha Ukupno: 787.72 ha

203

Za sastojine koje pripadaju ovim gazdinskim klasama sistemi gazdovanja će biti predodređeni odabranim sistemima gazdovanja u mješovitim šumama bukve, jele i smrče ovog područja a prema gazdinskim klasama u koje treba prevesti sadašnje zasade, kada se za to steknu uvjeti tj. nakon isteka vremena u kojem, u pojedinim sastojinama, ove gazdinske klase, treba provoditi samo mjere njege, tj. prorede. Vrstu prorede treba prilagoditi pojedinim vrstama drveća kako bi se:

- ubrzao debljinski rast - odabrala fenotipski kvalitetna stabla kao nosioci prirasta i buduće obnove.

Za smrču to je umjerena niska proreda, a za borove umjerena visoka proreda. Planski produkcioni periodi koji će se primjenjivati su: za smrču 120, bijeli i crni bor 140

godina.

1.2.4.3. GAZDINSKE KLASE IZDANAČKIH ŠUMA Izdanačke šume su svrstane u gazdinske klase:

Gazdinska klasa 4215: - Sekundarne izdanačke šume bukve u pojasu šuma bukve i jele i bukve

i jele sa smrčom na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama i rendzinamana jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitima i laporcima.

Gazdinska klasa 4219: - Sekundarne izdanačke šume bukve, bukve i običnog graba, običnog

graba u pojasu šuma bukve i jele i bukve i jele sa smrčom na pretežno dubokom kalkokambisolu, luvisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i dilomitima.

Gazdinska klasa 4413: - Mješovite izdanačke šume kitnjaka i običnog graba sa termofilnim

lišćarima (crni jasen, bijeli grab, javor gluhač) na pretežno plitkom kalkokambisolu i kombinaciji kalkomelanosola i plitkog kalkokambisola na jedrim krečnjacima i dolomitima.

Gazdinska klasa 4415: - Mješovite izdanačke termofilne šume kontinentalnih područja; bijelog

graba (nižih položaja) crnog graba i crnog jasena nižih i viših položaja na kalkomelanosolu, plitkom kalkokambisolu i rendzini na jedrim krečnjacima i dolomitima, kristalastim dolomitima i tercijernim sedimentima.

Površina ovih šuma je 5964.37 ha. Cilj gospodarenja ovim šumama je njihovo prevođenje u visoki uzgojni oblik proredama na

principu pozitivne selekcije ili direktnom konverzijom – čistom sječom i pošumljavanjem. No, kako postoje ozbiljni problemi koji se odnose na obim radova, otvorenost te eventualni

plasman materijala koji se dobija ovim postupkom, to će u narednom uređajnom razdoblju sječivim zahvatima biti obuhvaćen jedan dio tih sastojina i to sastojine koje obećavaju uspješan zahvat prevođenja u visoki uzgojni oblik.

204

1.2.4.4. ŠIBLJACI I GOLETI PODESNI ZA POŠUMLJAVANJE

U neobrasle površine izdvojene su ove gazdinske klase: Gazdinska klasa 5204: Šibljaci unutar šuma bukve i jele i bukve i jele sa smrčom na pretežno

plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjcima i dolomitima površine 272.94 ha;

Gazdinska klasa 5240: Goleti unutar šuma bukve i jele i bukve i jele sa smrčom na pretežno

plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjcima i dolomitima površine 2264.92 ha;

Gazdinska klasa 5310: Goleti unutar čistih šuma crnog bora ili sa primjesom bijelog bora

(unutarnjih viših područja) na kalkomelanosolu rendzini i plitkom kambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima, dolomitima i kristalastim dolomitima (Kupres, Gla moč, Drvar, Grahovo) površine 34.69 ha,;

Gazdinska klasa 5411: Šibljaci unutar šuma hrasta kitnjaka (unutarnjih područja) sa

termofilnim lišćarima na plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu na jedrim krečnjacima i dolomitima površine 112.09 ha;

Gazdinska klasa 5415: Goleti unutar šuma hrasta kitnjaka (unutarnjih područja sa termofilnim

lišćarima na plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu na jedrim krečnjacima i dolomitima površine 4679.03 ha;

Ove gazdinske klase zaposjedaju ukupnu površinu od 7363.67 ha i predstavlja ogromnu površinu koja je potpuno imobilizirana za šumsku proizvodnju. Međutim, s obzirom da se na njima prema uvjetima staništa mogu izvoditi pošumljavanja u narednom uređajnom razdoblju nije moguće savladati toliki obim radova, a kako se radi o proširenoj reprodukciji to će kod planiranja pošumljavanja doći u obzir samo dio površina iz razumljivih razloga.

Prednost pri izboru površina za pošumljavanje treba u svakom slučaju dati gazdinskoj klasi 5204 i 5415. Na raspolaganju nam stoji površina od 4951.97 ha unutar kojih će biti i planirani aktivni (pošumljavanje neobraslih površina) šumskouzgojni radovi kao i popunjavanje i njega novopodignutih zasada.

Cilj radova u ovim gazdinskim klasama je povećanje površine pod šumskim vrstama drveća, pri čemu treba voditi brigu kod izbora vrsta za pošumljavanje, kao i veličini sadnica i tehnologiji sadnje, te gustoći iste.

205

1.2.4.5. NEPRODUKTIVNE POVRŠINE U ŠUMARSKOM POGLEDU

Gazdinska klasa 6110: Visoke čiste šume; lišćara,četinara i mješovite šume lišćara,četinara nepodesne za gospodarenje zbog ekstremnih orografskih i edafskih uvjeta na različitim zemljištima i supstratima površine 375.10 ha.

Ostale gazdinske klase ( od 6501 do 6507 ) površine 363,80 ha u narednom uređajnom

razdoblju imati će svoju temeljnu funkciju koja ne tangira šumsku proizvodnju drvne mase.

1.2.4.6. OSTALE GAZDINSKE KLASE IZVAN FUNKCIJE PROIZVODNJE DRVNE MASE (POSEBNA NAMJENA)

U okviru posebne namjene izdvojena je gospodarska klasa šuma sa posebnom namjenom:

- Iz gazdinske klase 1314 izdvojena je površina od 9,9 ha kao sjemenska sastojina.

Ova površina u narednom uređajnom razdoblju podliježe u pogledu gospodarenja sjemenarskoj službi (9,9 ha).

1.2.4.7. PRETHODNA ZAŠTITA NA OBJEKTIMA PREDVIĐENIM ZA ZAŠTITU

U narednom razdoblju će se provoditi sve aktivnosti certificiranja šumskim resursima, te će neovisna institucija za certificiranje obavljati procjenu svih dokumenata, procedura i aktivnosti koje se odnose na gospodarenje šumskim resursima.

Na osnovu prethodno navedenog i sagledavanja značaja i funkcija šuma na Šumsko gospodarskom području, ŠGD "Hercegbosanske šume" je do sada sačinilo prijedlog za izdvajanje površina šuma definiranih kao šume visoke zaštitne vrijednosti (spisak objekata u poglavlju 3. Posebna ograničenja u gospodarenju šumama).

Do donošenja rješenja o proglašenju ovih objekata zaštitnim šumama, preporučuje se realizatoru ŠGO da u okviru provođenja plana sječa odgodi realizaciju plana sječa na predloženim površinama (površina visokih šuma sa prirodnom obnovom cca 100 ha). Ako se usvoji prijedlog za izdvajanje površina u šume visoke zaštitne vrijednosti, plan siječa korigovati za zone 1A, 1B i 3B pripadajućoj gazdinskoj klasi. Korekcija plana sječa nebi znatno uticala na vrijednosti plana sječa.

206

2. PLAN SJEČA ZA Š.G.P “BOSANSKO-GRAHOVSKO”

Sječa kao uzgojna mjera i sa uređajnog aspekta predstavlja način za pomjeranje konkretnog sastava šume ka njenoj optimalnoj strukturi, a njenim pravilnim provođenjem ostvaruju se postavljeni ciljevi.

Obim sječa za naredni uređajni period odredit će se po ustaljenoj i dosadašnjoj praksi opće prihvaćenoj ”Metodici izrade šumskoprivrednih osnova za šume u društvenoj svojini na području Bosne i Hercegovine” (posebno izdanje broj 12 Šumarskog fakulteta i Instituta za šumarstvo u Sarajevu, Matić, V.; 1977.) kao i na temelju ostalih saznanja iz nauke o Uređivanju šuma, a u skladu sa odredbama članova 37 do 49 važećeg Pravilnika o elementima za izradu šumskogospodarskih osnova i poslužit će pri donošenju ostalih planova osnove. Radi boljeg shvatanja primijenjenog metoda, ukratko iznosimo objašnjenje osnovnih parametara koji su poslužili za izradu plana sječa.

2.1. UREĐAJNI PERIOD I TURNUS

Uređajni period, odnosno vremenski period za koji se utvrđuje stanje šuma i šumskih zemljišta i donose planovi gospodarenja šumama određen je prema članu 9 Zakona o šumama (“Narodne novine HBŽ”, br. 4/14) i iznosi 10 godina. Prije isteka roka važenja postojeće ŠGO obavezno treba izraditi novu ŠGO za dato ŠGP.

Ophodnjica (turnus), je vrijeme koje mora proteći između dvije redovne sječe na istoj površini. Na ovom ŠGP zastupljene su raznodobne sastojine visokih šuma sa prirodnom obnovom i ophodnjica (turnus), nemože biti kraći od 10 godina. Ovom ŠGO turnus se podudara sa uređajnim razdobljem. Kako je navedeno u uvodnom dijelu ŠGO (razlozi za izradu ŠGO) ova ŠGO donosi se za period važenja 01.01.2015. do 31.12.2024. godine, što znači da se u posljednjoj godini važenja ove ŠGO, odnosno 2023. mora utvrditi novo stanje šuma i donijeti nova osnova. 2.2. OSNOVNI KRITERIJUMI ZA ODREĐIVANJE OBIMA SJEČA

Prema proizvodnim mogućnostima i strukturi šuma, postavljaju se i osnovni kriterijumi za utvrđivanje plana sječa, koji su različiti za pojedine kategorije šuma, jer pored zajedničkih parametara za sve kategorije, drvne zalihe i zapreminskog prirasta, uključuju i druge taksacijske elemente. U okviru plana sječa utvrdit će se veličine etata za visoke šume sa prirodnom obnovom, šumske zasade (kulture) i izdanačke šume, prema različitim kriterijumima za svaku od navedenih kategorija na površinama koje nisu minirane ili se po drugim osnovama, odnosno tehničkim ciljevima ne planiraju za sječu.

Plan sječa je najvažniji plan šumskogospodarske osnove. Najvažniji je zato što se njime,

između ostalog konačno precizira mjesto u ampiltudi kontinuiteta gazdovanja, i što se njime predodređuju obimi poslova u drugim užim oblastima šumarstva, u prvom redu iskorišćavanju šuma i uzgajanju šuma.

Naime, svaka sječa predstavlja istovremeno i neku uzgojnu mjeru ili povlači za sobom neke uzgojne radove, gotovo svaku sječu prati i iskorišćavanje šuma.

207

Od obima i kvaliteta posječenih drvnih masa direktno ovisi i rentabilnost radova u iskorišćavanju šuma a od ove opet kojim će se sredstvima raspolagati za izgradnju šumskogospodarskog područja kao specifičnog privrednog objekta, odnosno u konačnici kakva će biti dinamika te izgradnje. Sama sječa takođe predstavlja sredstvo za pomjeranje konkretnih sastava šuma prema njihovim normalnim sastavima.

2.2.1. Kriterjiumi za utvrđivanje plana sječa u visokim šumama sa prirodnom obnovom

U skladu sa stvarnim stanjem šuma i postavljenim općim i posebnim ciljevima gospodarenja za naredni uređajni period a prije nego se donese rješenje o veličini etata potrebno je utvrditi granice mogućeg obima sječa tj. utvrditi amplitudu kontinuiteta gazdovanja.

Usvojeni i ozakonjeni princip kontinuiteta gazdovanja predodređuje amplitudu u pogledu predloženog obima sječa i kvaliteta drvnih masa koje se sječama dobijaju a unutar koje se donose konačna rješanja. Granice te amplitude određuju:

- amplituda obima sječa s obzirom na njegovu veličinu - amplituda obima sječa s obzirom na njegov kvalitet - odnosi između veličina stvarnih i normalnih drvnih zaliha - ekonomska opravdanost obima sječa s obzirom na mogućnost izvršenja svih drugih planova

ŠGO. Granice amplitude obima sječa s obzirom na njegovu veličinu određuju se veličinom drvne

mase stabala probne doznake s jedne i veličinom zapreminskog prirasta s druge strane. Granice amplitude obima sječa s obziroma na njegov kvalitet određuju se postotnim učešćem tehničkih kvalitetnih klasa u drvnoj zalihi s jedne strane i postotnim učešćem istih klasa u drvnoj masi stabala zahvaćenih probnom doznakom.

Amplituda se utvrđuje za svaku gazdinsku klasu posebno, na nivou šumskogospodarskog

područja kao cjeline, to znači za ukupnu površinu pojedinih gazdinskih klasa. Obim sječa sa stanovišta principa kontinuiteta produkcije (A)- do ovog obima sječa dolazi

se na osnovu probnih doznaka stabala za sječu (koje se provode u toku izvođenja i snimanja Taksacionih elemenata stabala na detaljnim primjernim površinama) a skladu sa poznatim principima nauke o uzgajanju šuma.

Rezultat probnih doznaka izražen je veličinom drvne mase doznačenih stabala i u strukturi s obzirom na vrste drveća, debljinske raspodjele te procentualnim učešćem uzgojnih i tehničkih kvalitetnih klasa. Takav rezultat ukazuje, prije svega, kakve sječe treba provoditi u narednom uređajnom periodu u gazdinskoj klasi, odnosno šumama šumskogospodarskog područja kad bi im dali karakter uzgojnih mjera u potpunosti.

Principijelno za izdanačke šume obim sječa (A) jednak je ukupnoj zalihi na nivou gazdinske klase, uvećan za polovinu zapreminskog prirasta uređajnog perioda.

Obim sječa sa stanovišta principa kontinuiteta prihoda ( B )

Utvrđivanje ovog obima sječa sa stanovišta principa kontinuiteta prihoda je nešto složenije. Za gazdinske klase za koje su utvrđeni (odabrani) skupinasto-preborni sistemi gazdovanja, obim sječa «B» određuje se veličinom zapreminskog prirasta gazdinske klase za uređajni period i za čitavu

208

gazdinsku klasu, ali pod uvjetom da veličina, debljinska struktura drvne zalihe gazdinske klase ne odstupa mnogo od njene normalne veličine i debljinske strukture zalihe. Ako odstupa stvarna od normale strukture drvne mase obim (B) može biti veći ili manji od veličine zapreminskog prirasta (vidi pojašnjenje u Metodici izrade ŠGO – Matić, V.; 1978).

Ako je to slučaj tada, se u onim gazdinskim klasama u kojima su malo zastupljena stabla iznad 40 cm debljine, a jako mnogo u debljinskim klasama od 10 do 30 cm, i u kojima je stvarna zaliha manja od normalne, kao «B» uzima obim sječa koji je manji do 20 % od konstatovane veličine zapreminskog prirasta gazdinske klase. U gazdinskim klasama gdje preovladavaju starija stabla, odnosno starije sastojine, i gdje je stvarna zaliha veća od normalne kao «B» se planira obim sječa koji je veći od konstatovanog zapreminskog prirasta, sa tim da zaliha poslije sječe u gazdinskoj klasi ne bude manja od normalne zalihe.

Za gazdinske klase sastavljene od jednodobnih sastojina (šumskih zasada) nastalih pošumljavanjem goleti ili konverzijom izdanačkih šuma u visoke, kao obim sječa «B» uzima se približno 1/3 veličine konstatovanog zapreminskog prirasta gazdinske klase, približno onoliko koliko bi trebalo u njima sjeći u cilju provođenja redovnih proreda. Ovo je pojednostavljeno rješenje iz razloga što su u BiH ove šume obično zastupljene relativno malo u odnosu na ukupnu površinu visokih šuma unutar šumskogospodarskih područja i što još uvijek u BiH (pa ni u Grahovskom ŠGP-u) nema starijih zrelih sastojina.

Za visoke šume i šumske zasade, kvalitet drvnih masa sa stanovišta principa kontinuiteta

produkcije (obima A) pojedinih gazdinskih klasa, širih i užih kategorija šuma čini kvalitet probno doznačenih stabala, iskazan procentualnim ušešćem tehničkih kvalitetnih klasa (TK).

Kvalitet drvnih masa sa stanovišta principa kontinuiteta prihoda (kvalitet drvnih masa B) definiše uvijek kvalitet drvne zalihe u cjelini (B) sa druge strane.

Kvalitet izdanačkih šuma je generalno loš te je utvrđivanje amplitude u pogledu kvaliteta bespredmetno.

Amplituda u pogledu mogućeg obima sječa i njegovog kvaliteta se utvrđuje posebno za lišćare a posebno za četinare i ukupno za sve vrste drveća.

Amplituda kontinuiteta gospodarenja

Postavljeni opći ciljevi gospodarenja bazirani su na principu progresivne i dinamične trajnosti svih funkcija šuma a u amplitudi između kontinuiteta produkcije koji predstavlja provedena probna doznaka “A”i kontinuiteta prihoda, koji predstavlja utvrđeni zapreminski prirast “B”.

Obim sječa sa aspekta kontinuiteta produkcije provodi se u cilju ostvarenja

trajno što većeg prinosa šuma, u skladu sa potrebama društva u pogledu asortimana šumskih proizvoda.

Obim sječa sa aspekta kontinuiteta prihoda, ima za cilj formiranje takvog sastava šuma koje će davati ujednačene naturalne prihode po godinama i uređajnim periodima kontinuirano.

Na osnovu provedenog postupka određivanja etata prema navedenoj metodici i

postavljenim kriterijima Amplituda kontinuiteta gospodarenja za ŠGP “Grahovsko” za visoke šume sa prirodnom obnovom prikazana je u narednim tabelarnim pregledima:

209

Obim sječa “A”:

vrsta

drveta

probna doznaka u m3 krupnog drveta udio tehničkih klasa u probnoj doznaci % za 10 godina prosječno godišnje

I II III IV četinari 411914 41191 3.32 11.85 84.37 0.46 lišćari 1042908 104291 1.17 3.25 77.43 18.15

ukupno: 1454822 145482

Obim sječa “B”:

vrsta drveta

m3 krupnog drveta udio uzgojno-tehničkih klasa drvne zalihe

%

udio tehničkih klasa drvne zalihe

% za 10 godina

prosj. godišnje

I II III I II III IVčetinari 456421 45642 28.49 46.90 24.61 42.48 32.91 24.50 0.11lišćari 494557 49456 15.77 40.84 43.39 28.87 27.75 36.67 6.71

ukupno: 950978 95098 Određivanje etata ostalih visokih šuma Određivanje etata isključivo zaštitnih šuma i šuma sa posebnom namjenom se ne vrši jer je u

njima korištenje vrlo malo i svodi se na represivne zaštitne mjere - sječe (eventualne sanitarne sječe), sa minimalnim obimom, 10 % od zapreminskog prirasta (Zv), a u slučaju stanja kvaliteta šuma u BiH i mnogo više, bar 5 % od zalihe.

Određivanje etata u šumskim zasadima (kulturama) Određivanje etata u šumskim zasadima (kulturama) vrši se najčešće na osnovu kontinuiteta

prihoda “B”, odnosno 1/3 tekućeg zapreminskog prirasta za bolje sastojine obrasta 0.9 ili na osnovu tekućeg zapreminskog prirasta za dobne razrede ako je obrast manji od 0.9 i ako su sastojine lošijeg kvaliteta. Za 1. dobni razred vrijednost etata iznosi 1/5, za 2. dobni razred vrijednost etata iznosi 1/4 i za 3. i 4. dobni razred vrijednost etata iznosi 1/3 tekućeg zapreminskog prirasta.

Obim sječa “A”:

vrsta

drveta

probna doznaka u m3 krupnog drveta udio tehničkih klasa u probnoj doznaci % za 10 godina prosječno godišnje

I II III IV četinari 41077 4107 13.76 4.95 77.03 4.25lišćari 4978 498 7.34 73.64 19.02

ukupno: 46054 4606

210

Obim sječa “B”:

vrsta drveta

m3 krupnog drveta udio uzgojno-tehničkih klasa drvne zalihe

%

udio tehničkih klasa drvne zalihe

% za 10 godina

prosj. godišnje

I II III I II III IVčetinari 27132 2713 30.85 33.08 36.07 54.97 8.97 35.08 0.98lišćari 1,332 1,33 8.28 16.38 75.34 16.81 7.84 64.95 10.40

ukupno: 28464 2846 Određivanje etata izdanačkih šuma

Utvrđivanje etata izdanačkih šuma, onih koje će se prevoditi u visoke šume u narednom uređajnom periodu, vrši se po pravilu po gazdinskim klasama i po širim ekološko-proizvodnim jedinicama - kategorijama šuma na nivou šumskogospodarskog područja. Za gazdinske klase izdanačkih šuma koje će se prevoditi golom sječom i pošumljavanjem, etat se određuje na osnovu površine koja će se pošumiti u narednom uređajnom periodu i zaliha drveta na tim površinama koje će se iskoristiti.

2.2.1.1. Utvrđivanje etata za šumskogospodarsko područje kao cjelinu

Utvrđeni etata za šumskogospodarsko područje kao cjelinu obavezno se mora preispitati sa slijedećih stanovišta:

Usvojene šumarske politike i perspektivnih planova razvoja šumarstva; Potrebe privrede za šumskim drvnim sortimentima (tj. razmatranjem pitanja da li će se

iz projektovanog obima sječa moći izrađivati potrebna količina ”trupaca” (sortimenata) za snabdijevanje lokalnih pilana i drugih potrošača drveta, bez obzira na novo nastali tržišni način privređivanja u drvno prerađivačkom sektoru (privatizacija);

Ekonomskog položaja šumarstva koje gazduje šumama šumskogospodarskog područja, naročito u pogledu analize eventualnih prihoda i rashoda vezanih za poslovanje preduzeća u narednom uređajnom periodu kako bi se izvršila ravnoteža tj. pokrivanje ukupnih rashoda ukupnim prihodima.

2.2.1.2. Utvrđivanje etata za gazdinske klase

Kada je poslije izloženih razmatranja i obavljenih analiza konačno utvrđen etat za

šumskogospodarsko područje u cjelini definitivno se utvrđuje etat za pojedine gazdinske klase. Taj posao se svodi na korekcije za njih ranije utvrđenih obima sječa tako što se procentualno u odnosu na povećanje ili smanjenje etat za šumskogospodarsko područje smanje ili povećaju etati za pojedine gazdinske klase.

U odnosu na sve naprijed izloženo o načinu, kriterijima i postupcima utvrđivanja etata za visoke šume sa prirodnom obnovom za šumskogospodarsko područje kao cjelinu, a na osnovu prikaza stanja šuma i šumskih zemljišta, odabranih tehničkih ciljeva, izračunatih normalnih-optimalnih stanja po gazdinskim klasama, užim i širim kategorijama šuma, ukupnog očekivaog prihoda na bazi strukture sortimenata koji se mogu izraditi iz utvrđenog etata, obavljenih analiza i ostalih elemenata u slijedećoj tabeli prikazano je Uporište etata (po principu kontinuiteta gazdovanja) za visoke šume sa prirodnom obnovom za ŠGP ”Bosansko-Grahovsko” u narednom uređajnom periodu od 01.01.2015.godine – 31.12.2024.godine.

211

UPORIŠTE ETATA ZA VISOKE ŠUME ŠK 1000 ZA ŠGP”BOSANSKO GRAHOVSKO” Gazdinska klasa 1113 1116 1117 1202 1210 1228 1303 1314 1000

Površina GK ha 601.61 279.46 4545.78 4496.21 6300.53 168.2 1046.83 416.34 17854.96

UTVRĐIVANJE MOGUĆEG OBIMA SJEČA SA STANOVIŠTA KONTINUITETA PRODUKCIJE "A" I STANOVIŠTA KONTINUITETA PRIHODA "B"

Normalna dr. zaliha u sredini turnusa u m³/ha krupnog drveta

č 56.89 0.00 69.84 168.85 227.65 305.88 275.10 219.13 166.67

l 155.29 226.29 192.74 141.02 123.33 33.77 15.97 38.92 139.04

uk 212.18 226.29 262.57 309.87 350.98 339.65 291.07 258.05 305.71

Stvarna drvna zaliha u m³/ha krupnog drveta

č 7.61 1.64 5.99 113.34 196.03 260.13 207.7 141.25 117.44

l 327.71 293.99 257.93 186.85 147.92 32.36 25.77 34.27 183.18

uk 335.31 295.63 263.93 300.18 343.95 292.49 233.46 175.52 300.62

Stvarna drvna zaliha na cijeloj površini m³

č 4577 459 27.236 509.583 1.235.083 43.755 217.423 58.810 2.096.924

l 197151 82157 1172510 840104 931997 5443 26972 14268 3270602

uk 201728 82616 1199746 1349687 2167080 49197 244395 73078 5367527"B"-obim sječa sa stanovišta kont. prihoda m³/ha

č 1.44 0.85 1.31 28.40 42.88 44.40 29.52 31.52 25.56 l 36.00 50.41 38.05 28.24 23.76 9.76 4.88 5.84 27.70uk 37.44 51.26 39.36 56.64 66.64 54.16 34.40 37.36 53.26

"Zv"-tekući zap. prirast u m³/ha za 10 godina

č 1.80 1.00 1.60 35.50 53.60 55.50 36.90 39.40 32.10

l 45.00 59.30 46.40 35.30 29.70 12.20 6.10 7.30 34.20

uk 46.80 60.30 48.00 70.80 83.30 67.70 43.00 46.70 66.30

"A"-obim sječa sastanovišta principa kont. produkcije m³/ha

č 2.13 0.36 1.04 21.99 37.19 36.03 49.65 35.09 23.07

l 110.64 150.66 89.69 52.83 43.10 11.00 9.40 13.87 58.41

uk 112.77 151.02 90.73 74.82 80.30 47.03 59.05 48.96 81.48

IZBOR MJESTA U AMPLITUDI MOGUĆEG OBIMA SJEČA I UTVRĐIVANJE ETATA ZA ŠUMSKOGOPODARSKO PODRUČJE KAO CJELINU

Etat po formuli u m³/ha

č -3.04 1.21 -4.70 31.72 53.12 53.70 32.01 33.58 28.78

l 64.49 69.03 55.24 41.65 33.64 12.67 7.39 7.20 40.32

k 61.45 70.25 50.54 73.37 86.76 66.37 39.39 40.78 69.01

Etata prijedlog za ŠGP-čje kao cjelinu u m³/ha

č 0.66 0.89 0.79 26.24 40.60 44.00 28.94 32.67 24.05

l 37.57 50.81 39.31 30.51 26.22 10.70 5.73 5.76 29.58

uk 38.23 51.71 40.10 56.76 66.82 54.70 34.58 38.43 53.62

Etata prijedlog za ŠGP-čje kao cjelinu u m³

č 400 250 3.600 118000 255800 7400 30300 13600 429350

l 22600 14200 178700 137200 165200 1800 6000 2400 528100

uk 23000 14450 182300 255200 421000 9200 36200 16000 957450

DEFINITIVNO UTVRĐIVANJE ETATA ZA GK/ŠK I ŠGP "BOSANSKO GRAHOVSKO" ZA PERIOD 01.01.2015.GOD-31.12.2024. GODINE

Etat za ŠGP-je u m³ na cijeloj površini GK/ŠK za 10 godina

č 400 250 3600 118000 255800 7400 30300 13600 429350

l 22600 14200 178700 137200 165200 1800 6000 2400 528100

uk 23000 14450 182300 255200 421000 9200 36200 16000 957450

"Is"-intenziteti sječe od Zv- zapr.prirasta u (%)

č 36.94 89.46 49.50 73.93 75.75 79.27 78.44 82.91 74.91

l 83.48 85.69 84.72 86.44 88.28 87.72 93.96 78.97 86.48

uk 81.69 85.75 83.55 80.17 80.22 80.79 80.42 82.29 80.88

"Is"-intenziteti sječe od Vs-drvne zalihe u (%)

č 7.81 41.80 11.66 20.02 18.22 15.28 12.80 20.30 18.01

l 10.73 15.70 13.98 14.92 16.11 27.83 19.89 15.20 14.77

uk 10.66 15.87 13.93 16.91 17.33 16.76 13.56 19.32 16.07

212

2.2.1.3. Očuvanje biodiverziteta i ostalih ekoloških i socijalnih funkcija šume

Kako je šuma prirodno obnovljivo dobro, to je njena uloga u očuvanju prirodnosti okruženja (biodiverziteta) i zadovoljenju ekološko – socijalne funkcije, velika pa stoga šuma u svakom društvu uživa posebnu pažnju.

Bez obzira na to što su funkcije visokih šuma na ''Bosansko-Grahovskom'' području pomjerene ka proizvodnim to nikako ne znači da je njena uloga u očuvanju biodiverziteta i u zadovoljenju ekološko-socijalnih funkcija umanjena. Dapače, zadaci šumara su na ovom planu veliki, a očituju se pri srednjoročnom planiranju (izradi osnova), gdje se postavljaju tehnički ciljevi za ostvarenje značajnih socijalno-ekoloških funkcija, a posebno pri realizaciji osnove gdje šumarski stručnjak svoje postupke mora usmjeriti na realizaciju u osnovi postavljenih ciljeva. Pravilno planirana i provedena sječa ujedno predstavlja i uzgojnu mjeru, te će se pozitivno odraziti na biodiverzitet i ostale funkcije šume u smislu održavanja trajnosti gospodarenja, i u skladu sa postavljenim općim i tehničkim ciljevima gospodarenja. Prilikom planiranja etata pošlo se od najoptimalnijih komponenti obzirom na njegovu veličinu, učešće vrsta, normalitet, zdravstveno stanje, prirodne i historijske vrijednosti kao i ostale važne momente za održanje i poboljšanje biodiverziteta i ostalih ekoloških i socijalnih funkcija šume, te je prilikom realizacije plana sječa potrebno voditi računa o zaštiti ugroženih vrsta i procjeni okolišnog utjecaja. 2.2.1.4. Industrijski kapaciteti za snabdijevanje drvetom na ŠGP-u

Promjene koje su nastupile u društvu koncem XX stoljeća u našem užem i širem okruženju stavile su van snage „plansko socijalističko gospodarstvo“ i sve više dolazi, u ovim tranzicijskim vremenima, do izražaja tržišno gospodarstvo koje poznaje samo konkurentnost. Bez obzira na to, što je šumarstvo grana pod strogom kontrolom države, njegovi proizvodi (drvni sortimeni) ne mogu ostati izvan utjecaja konkurencije.

Tu se, moramo biti svjesni, ne radi samo o konkurenciji drvo-prerađivačkih kapaciteta pri tražnji sirovine, nego se konkurencija proteže i na proizvode drvo-prerađivačke industrije na mnogo širem prostoru. S toga šumari moraju biti spremni i na utjecaje velikog tržišta proizvoda drvne industrije na rad u šumarstvu.

Dakako, svoj utjecaj na tržišnu vrijednost proizvoda šumarstva će imati i troškovi dobave drveta kako od ''panja'' do šumske ceste, ali jednako tako i transportna distanca prijevoza sortimenata od šume do prerađivačkog kapaciteta.

Svi utjecaji na vrijednovanje svake proizvodnje biće podvrgnuti ''nemilosrdnom'' ali jedino pravednom zakonu ponude i tražnje.

U takvim okolnostima u svakom gospodarskom subjektu će se od stručnjaka tražiti mnogo stručnog, ekonomskog i organizacijskog umijeća da bi se savladali problemi koje donose principi tržišnog gospodarstva. 2.2.1.5. Realnost planiranog obima sječa u odnosu na ekonomsku opravdanost ŠGO

Plan sječa treba odrediti tako da šumskogospodarska osnova bude ekonomski opravdana i izvodiva te da obezbjedi kontinuitet gospodarenja šumama. Ekonomska analiza pokazuje provodivost planova osnove sa ekonomskog aspekta.

213

2.2.1.6. Određivanje etata primjenom formula

U okviru pregleda plana sječa za visoke šume sa prirodnom obnovom pored utvrđenog etata prema postupku prof. Matića, daje se visina etata pojedinih gazdinskih klasa utvrđenog primjenom formula koje za osnovne ulazne parametre imaju stvarnu i normalnu drvnu zalihu i zapreminski prirast.

S obzirom da će prema tehničkim ciljevima gazdinskih klasa u ovoj kategoriji šuma biti primijenjen skupinasto -preborni sistem sječa, primijenjuje se Knuhelov obrazac:

E= Zv+(Vs –Vn)/a,

gdje je:

-(E) godišnji etat m3/ha,

-(Zv) godišnji zapreminski prirast gazdinske klase m3/ha,

-(Vs) stvarna drvna zaliha gazdinske klase u doba uređivanja m3/ha,

-(Vn) normalna drvna zaliha GK u sredini turnusa m3/ha, -(a) vrijeme izjednačenja stvarne sa normalnom drvnom zalihom.

Množenjem rezultata dobijenog po ovoj formuli sa 10 i površinom gazdinske klase dobije se

etat za planirani uređajni period. Etat kao i amplitude kontinuiteta gazdovanja se posebno računaju za četinare a posebno za

lišćare pojedinih gazdinskih klasa. 2.2.2. Kriteriji za utvrđivanje plana sječa u šumskim zasadima (kulturama)

Sve evidentirane šumske kulture su kulture koje se nalaze po starosti u intervalu I – IV dobnog razreda. Kako se njihova prosječna zaliha najčešće kreće u intervalu od 46 – 365 m³ /ha to će u njima biti provođene mjere njege: u kulturama do dobi letvenjaka prorede po principima negativne selekcije, a u dobi iznad stadija letvenjaka prorede po principima pozitivne selekcije. Intenzitet tih proreda u mlađim kulturama će se svoditi na formiranje sastojine s odgovarajućim brojem stabala odstranjujući jedinke nepoželjnih vrsta, oštećene jedinke ili jedinke izrazitog predrasta, što po iskustvima podrazumjena intenzitet od 10 – 30 % postojećeg broja stabala.

Kulture iznad stadija letvenjaka će biti prorjeđivane s intenzitetom od 20 do 40 % prirasta, u ovisnosti od starosti i stanja sastojine. Ove sječe terete etat kategorije šumskih kultura a realizirati će se u ovisnosti od mogućnosti sječa i plasmana prorednog materijala. 2.2.3. Kriteriji za određivanje plana sječa u izdanačkim šumama

Izdanačke šume na ŠGP ''Grahovskom'' zauzimaju površinu od 5.964,37 ha i lošeg su kvaliteta, nema dovoljno kvalitetnih stabala sa dobrim deblom i krunom (zastupljena su sa manje od 20%

214

površine) na kojima bi se bazirala indirektna konverzija tako da nije moguće izvršiti prirodnu obnovu na standardan način, osim gazdinske klase 4219 površine 228.61 ha. U gazdinskoj klasi 4219 provoditi indirektnu konvrziju principom pozitivne selekcije kao mjeru za prevođenje u viši uzgojni oblik, kao i za gazdinsku klasi 4215 na površini od 25%, boljih sastojinskih prilika. Ako se u toku uređajnog perioda ukaže mogućnost plasmana drvne mase iz ovih sastojina na preostalom dijelu gazdinske klase 4215 i u gazdinskim klasama 4413 i 4415 provoditi mjere direktne konverzije.

Postupak rekonstrukcije, odnosno, konkretan uzgojno-meliorativni postupak, određen je u zavisnosti od stanišnih uvjeta. Ako su stanišni uvjeti povoljni i odgovaraju autohtonim vrstama, poslije izvršene čiste sječe i uklanjanja stare sastojine, vrši se vještačkim putem podizanje nove, mlade šume, postojećim vrstama drveća (restitucija), ili ako je stanište degradirano, i ne odgovara autohtonim vrstama, vrši se zamjena postojećih vrsta drveća, odnosno unosi se vrsta kojoj takvo stanište odgovara (supstitucija). 2.3. PLAN SJEČA

U nastavku se na temelju ranije iznesenih ciljeva i modela, te sistema gospodarenja prezentiraju utvrđeni planovi sječa po: - gazdinskim klasama na nivou šumsko-gospodarskog područja, - kategorijama šuma na nivou šumsko-gospodarskog područja - kategorijama šuma po gospodarskim jedinicama.

2.3.1. PREGLED PLANA SJEČA PO GAZDINSKIM KLASAMA I KATEGORIJAMA ŠUMA 2.3.1.1. Pregled plana sječa po gazdinskim klasama

215

a. Visoke šume sa prirodnom obnovom – neminirano

GK/ UK/ ŠK

Površina GKL ha

Vrsta drveta

Amplituda mogućeg obima m3 krupno

drvo

Stvarna i normalna drv.zaliha

Obim sječa 2015. – 2024.

godine

Obim sječa

po formuli

Intenzitet sječa po masi i

prirastu %

Udio tehničkih kvalitetnih

klasa % m3/ha

“A” “B” Vs Vn m3/ha m3 m3 “Zv” “Vs” I II III IV

1113 601.61

Č 1281 1083 8.18 56.89 0.66 400 -1828 36.94 7.81 - 13.6 86.4 -

L 66.562 27072 331.43 155.29 37.57 22600 38799 83.48 10.73 1.3 2.3 66.3 30.1

Uk 67844 28155 339.59 212.18 38.23 23000 36971 81.69 10.66 1.3 2.5 66.7 29.5

1116 279.46

Č 101 279 1.69 0.00 0.89 250 339 89.46 41.80 - - 100.0 -

L 42103 16572 298.23 226.29 50.81 14200 19292 85.69 15.70 - 2.5 88.8 8.6

Uk 42204 16851 299.93 226.29 51.71 14450 19632 85.75 15.87 2.5 88.9 8.6

1117 4545.78

Č 4728 7273 6.39 69.84 0.79 3600 -21386 49.50 11.66 10.0 8.5 76.9 4.6

L 407711 210924 261.47 192.74 39.31 178700 251105 84.72 13.98 1.5 3.2 80.9 14.5

Uk 412439 218197 267.88 262.57 40.10 182300 229719 83.55 13.93 1.6 3.2 80.8 14.4

1100 5426.85

Č 6110 8636 6.35 64.80 0.78 4250 -22874 49.21 13.07 7.8 9.4 79.3 3.5

L 516377 254569 271.12 190.32 39.71 215500 309196 84.65 13.75 1.3 3.0 79.7 16.0

Uk 522486 263204 277.47 255.12 40.49 219750 286322 83.49 13.71 1.4 3.1 79.7 15.9

1202 4496.21

Č 98872 127692 117.97 168.85 26.24 118000 142636 73.93 20.02 5.0 8.4 85.7 0.9

L 237535 126973 189.24 141.02 30.51 137200 187259 86.44 14.92 1.7 4.2 77.9 16.2

Uk 336406 254665 307.20 309.87 56.76 255200 329.895 80.17 16.91 2.7 5.4 80.2 11.7

1210 6.300.53

Č 234317 270167 202.53 227.65 40.60 255800 334670 75.75 18.22 2.5 15.1 82.2 0.2

L 271553 149701 149.66 123.33 26.22 165200 211978 88.28 16.11 0.5 3.0 73.1 23.5

Uk 505870 419867 352.19 350.98 66.82 421000 546648 80.22 17.33 1.4 8.6 77.3 12.7

1228 168.20

Č 6060 7468 265.88 305.88 44.00 7400 9032 79.27 15.28 - 5.5 94.5 -

L 1850 1642 33.11 33.77 10.70 1800 2131 87.72 27.83 - - 22.5 77.5

Uk 7910 9110 298.99 339.65 54.70 9200 11163 80.79 16.76 - 4.2 77.7 18.1

216

GK/ UK/ ŠK

Površina GKL ha

Vrsta drveta


drvo


Obim sječa 2015. – 2024.

godine

Obim sječa

po formuli


prirastu %


klasa % m3/ha


1200 10964.94

Č 339249 405327 168.83 204.74 34.77 381200 486338 75.24 18.67 3.2 13.0 83.4 0.4

L 510938 278315 164.10 129.21 27.74 304200 401368 87.44 15.59 1.1 1.0 3.5 75.1

Uk 850186 683642 332.93 333.95 62.51 685400 887707 80.21 17.16 0.3 1.9 7.3 78.5

1303 4496.21

Č 51975 30902 211.68 275.10 28.94 30300 33504 78.44 12.80 3.8 7.6 88.1 0.5

L 9840 5109 25.95 15.97 5.73 6000 7731 93.96 19.89 - - 77.3 22.7

Uk 61815 36011 237.67 291.07 34.58 36200 41235 80.42 13.56 3.2 6.4 86.4 4.0

1314 6300.53

Č 14609 13123 144.62 219.13 32.67 13600 13981 82.91 20.30 2.8 2.3 94.9 -

L 5775 2431 35.04 38.92 5.76 2400 2998 78.97 15.20 - 3.7 82.2 14.1

Uk 20384 15554 179.65 258.05 38.43 16000 16979 82.29 19.32 2.0 2.7 91.3 4.0

1300 10796.74

Č 66584 44025 192.59 242.44 30.00 43900 47485 79.77 14.45 3.6 6.4 89.6 0.4

L 15615 7540 28.54 29.36 5.74 8400 10728 89.13 18.28 - 1.4 79.1 19.5

Uk 82199 51565 221.13 271.80 35.74 52300 58214 81.14 14.96 2.9 5.5 87.6 4.0

1000 17854.96

Č 411943 456421 121.47 166.67 24.05 429350 510949 74.91 18.01 3.3 11.9 84.4 0.5

L 1042929 494557 185.49 139.04 29.58 528100 721293 86.48 14.77 1.2 3.3 77.4 18.2

Uk 1454872 950978 306.96 305.71 53.62 957450 1232243 80.88 16.07 1.8 5.7 79.4 13.1

217

b.Šumske kulture (zasadi) – neminirano

GK/ UK/ ŠK

Površina GKL ha

Vrsta drveta

Amplituda mogućeg obima m3

krupno drvo


Obim sječa 2015. – 2024.

godine

Obim sječa

po formuli


prirastu %


klasa % m3/ha


3202 51.97

Č 899 1014 117.72 19.90 1034 25.35 15.59 14.1 - 83.9 2.0

L 1654 382 109.43 7.71 401 26.23 6.81 - - 92.6 7.4

Uk 2553 1396 227.15 27.61 1435 25.59 11.46 5.0 - 89.5 5.5

3207 257.45

Č 8578 5308 206.13 21.70 5587 30.69 10.00 3.3 - 88.0 8.7

L 1280 305 13.99 1.51 389 37.81 10.25 - - 68.0 32.0

Uk 9858 5613 220.12 23.21 5976 31.07 10.02 2.9 - 85.4 11.7

3208 263.75

Č 12162 5555 201.64 21.30 5619 31.51 10.04 7.9 9.4 75.4 7.3

L 1522 220 8.09 0.85 224 30.39 9.99 - 25.3 66.9 7.8

Uk 13683 5775 209.72 22.15 5843 31.47 10.03 7.0 11.1 74.5 7.3

3211 22.52

Č 703 472 202.76 21.39 482 28.30 10.02 - - 100.0 -

L 0 97 93.26 4.53 102 32.33 4.74 - - 100.0 -

Uk 703 569 296.02 25.92 584 28.93 8.39 - - 100.0 -

3200 595.69

Č 22342 12350 195.81 21.36 12722 30.43 10.34 6.2 5.1 81.4 7.4

L 4455 1004 22.16 1.87 1116 30.91 8.12 - 8.4 77.1 14.4

Uk 26797 13354 217.97 23.23 13838 30.46 10.12 5.1 5.6 80.7 8.6

3403 787.72

Č 18735 14783 170.97 19.14 15078 27.78 10.60 22.8 4.8 71.9 0.5

L 523 328 2.71 0.44 344 29.12 14.93 - - 42.4 57.6

Uk 19257 15110 173.68 19.58 15422 27.81 10.67 22.2 4.7 71.1 2.0

3400 787.72

Č 18735 14783 170.97 19.14 15078 27.78 10.60 22.8 4.8 71.9 0.5

L 523 328 2.71 0.44 344 29.12 14.93 - - 42.4 57.6

Uk 19257 15110 173.68 19.58 15422 27.81 10.67 22.2 4.7 71.1 2.0

3000 1383.41

Č 41077 27132 180.88 20.10 27800 28.93 10.53 13.8 5.0 77.1 4.2

L 4978 1,332 11.07 1.06 1461 30.47 9.10 7.6 73.5 18.9

Uk 46054 28464 191.95 21.15 29261 29.01 10.44 12.3 5.2 76.7 5.8

218

Šumske kulture su podignute u različitim razdobljima, pa su inventurom utvrđeni dobni razredi ove strukture:

I dobni razred površine 196,80 ha i zalihom od 1,86 m³/ha II dobni razred površine 962,86 ha i zalihom od 139,86 m³/ha III dobni razred površine 329,77 ha i zalihom od 214,38 m³/ha IV dobni razred površine 80,06 ha i zalihom od 304,55 m³/ha

Ukupno : površine 1569,49 ha i zalihom od 146,61 m³/ha

U ovim kulturama će u narednom uređajnom razdoblju biti na površininama II, III i IV dobnog razreda provedene proredne sječe s ciljem odabira fenotipski kvalitetnih jedinki te povećanja debljinskog prirasta, putem pozitivne selektivne prorede.

c.Izdanačke šume- neminirano

GK/ UK/ ŠK

Površina GKL ha

Vrsta drveta


Obim sječa 2015. – 2024.

godine

Obim sječa

po formuli


prirastu % m3/ha

Vs Vn m3/ha m3 m3 “Zv” “Vs”

4215 656.45

Č 3.33 - - 0.00 0.00L 135.75 - 19.04 12500 - 58.41 13.11

Ukupno 139.08 - 19.04 12500 - 57.53 12.81

4219 228.61

Č 0.47 - - 0.00 0.00L 173.08 - 30.62 7000 - 78.92 16.25

Ukupno 173.54 - 30.62 7000 - 78.71 16.21

4200 885.06

Č 2.59 - - 0.00 0.00L 145.39 - 22.03 19500 - 64.42 14.09

Uk 147.98 - 22.03 19500 - 63.68 13.86

4000 885.06

Č 2.59 - - 0.00 0.00L 145.39 - 22.03 19500 - 64.42 14.09

Uk 147.98 - 22.03 19500 - 63.68 13.86

219

2.3.1.2. Pregled plana sječa po kategorijama šuma

GK/ UK/ ŠK

Površina GKL ha

Vrsta drveta


drvo


Obim sječa 2015. – 2024.

godine

Obim sječa

po formuli


prirastu %


klasa %

m3/ha m3

“A” “B” Vs Vn m3/h

a m3 m3 “Zv” “Vs” I II III IV

1000 17854,96

Č 411943 456421 121.47 166.67 24.05 429350 510949 74.91 18.01 3.3 11.9 84.4 0.5

L 1042929 494557 185.49 139.04 29.58 528100 721293 86.48 14.77 1.2 3.3 77.4 18.2

Uk 1454872 950978 306.96 305.71 53.62 957450 1232243 80.88 16.07 1.8 5.7 79.4 13.1

3000 1383.41

Č 41077 27132 180.88 20.10 27800 28.93 10-53 13.8 5.0 77.1 4.2

L 4978 1332 11.07 1.06 1461 30.47 9.10 7.6 73.5 18.9

Uk 46054 28464 191.95 21.15 29261 29.01 10.44 12.3 5.2 76.7 5.8

4000 885.06

Č 2.59 - - 0.00 0.00 - - - -

L 139.31 - 22.03 19500 - 64.42 14.09 - - - 100.0

Uk 141.90 - 22.03 19500 - 63.68 13.96 100.0

Ukšume ŠGP-a

20123.43

Č 453020 483553 120.25 166.67 22.72 457150 510949 68.56 17.26

L 1047907 495889 171.76 139.04 27.28 549061 721293 84.87 14.72

Uk 1500926 979442 292.02 305.71 50.00 1006211 1232243 76.59 15.77

220

2.3.2. OBIM SJEČA (ETAT) PO GAZDINSKIM KLASAMA ZA ŠGP “BOSANSKO-GRAHOVSKO”

Gazdinska klasa 1113; površine 601,61 ha; opis: Subalpinske bukove šume na kalkomelansolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i/ili dolomitima

vrsta drveta

masa krupnog drveta za 10 godina Prosj. god.

m3 prosječno po 1 ha na cijeloj površini debljinske klase

ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80

jela 0.01 0.06 0.05 0.22 0.29 0.01 0.63 382 38smrča 0.00 0.03 0.03 18 2četinari 0.01 0.06 0.05 0.22 0.32 0.01 0.66 400 40bukva 0.11 1.59 6.99 22.92 5.30 0.03 36.94 22226 2223pl. lišć. 0.01 0.04 0.10 0.31 0.13 0.00 0.60 359 36o. m. liš. 0.00 0.01 0.01 0.02 14 1lišćari 0.12 1.65 7.10 23.23 5.43 0.04 37.57 22600 2260sve vrste 0.13 1.70 7.15 23.45 5.75 0.05 38.23 23000 2300

Gazdinska klasa 1116; površine 279,46 ha; opis:Sekundarne šume bukve u pojasu šuma bukve i jele na pretežno dubokom kalkokambisolu i manjim površinama na luvisolu i kombinaciji istih na jedrim krečnjacima i/ili dolomitima

vrsta drveta



ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80

b. bor 0.02 0.02 6 1c. bor 0.01 0.18 0.46 0.22 0.87 244 24četinari 0.01 0.21 0.46 0.22 0.89 250 25bukva 0.11 2.15 7.61 18.62 16.41 1.31 46.22 12916 1292hrast 0.01 0.47 0.80 1.32 0.09 2.68 749 75pl. lišć. 0.02 0.17 0.40 0.28 0.87 244 24ost. lišć. 0.08 0.30 0.32 0.09 0.02 0.81 226 23o. m. liš. 0.00 0.04 0.02 0.12 0.05 0.23 65 6lišćari 0.22 3.14 9.15 20.43 16.57 1.31 50.81 14200 1420sve vrste 0.22 3.34 9.61 20.65 16.57 1.31 51.71 14450 1445

221

Gazdinska klasa 1117; površine 4545,78 ha; opis: Sekundarne šume bukve u pojasu šuma bukve i jele na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama i rendzinama na jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitima i laporcima

vrsta drveta



ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80

jela 0.00 0.03 0.01 0.04 0.02 0.10 463 46smrča 0.00 0.02 0.02 0.01 0.01 0.00 0.07 319 32b. bor 0.01 0.03 0.17 0.04 0.26 1184 118c. bor 0.00 0.01 0.03 0.15 0.15 0.01 0.36 1635 163četinari 0.01 0.07 0.10 0.38 0.23 0.01 0.79 3600 360bukva 0.11 2.23 7.14 20.77 7.15 0.44 37.84 172035 17203pl. lišć. 0.01 0.14 0.27 0.36 0.07 0.85 3873 387ost. lišć. 0.01 0.14 0.12 0.10 0.01 0.39 1753 175o. m. liš. 0.01 0.08 0.06 0.07 0.01 0.23 1039 104lišćari 0.14 2.59 7.59 21.30 7.25 0.44 39.31 178700 17870sve vrste 0.15 2.66 7.70 21.68 7.47 0.45 40.10 182300 18230

Gazdinska klasa 1202; površine 4496,21 ha; opis: Šume bukve i jele na pretežno plitkom kalkokambisolu i kalkomelanosolu i njihovim kombinacijama i na rendzini na jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitim i morenama

vrsta drveta



ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80

jela 0.13 1.93 3.68 11.53 7.64 0.31 25.23 113460 11346

smrča 0.00 0.05 0.09 0.41 0.20 0.00 0.75 3363 336

b. bor 0.02 0.03 0.14 0.07 0.26 1166 117

c. bor 0.00 0.00 10 1

četinari 0.14 2.01 3.80 12.08 7.92 0.31 26.24 118000 11800

bukva 0.12 1.93 5.04 17.46 4.65 0.06 29.25 131517 13152

pl. lišć. 0.01 0.11 0.22 0.58 0.13 0.00 1.06 4751 475

ost. lišć. 0.01 0.02 0.01 0.00 0.05 213 21

o. m. liš. 0.00 0.04 0.05 0.05 0.01 0.16 720 72

lišćari 0.14 2.09 5.32 18.11 4.80 0.06 30.51 137200 13720

sve vrste 0.28 4.10 9.11 30.18 12.71 0.37 56.76 255200 25520

222

Gazdinska klasa 1210; površina: 6300,53 ha; opis: Šume bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkim kalkokambisolu, kalkomelansolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i dolomitima i na rendzinama na kristalastim dolomitima i morenama

vrsta drveta



ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80

jela 0.08 1.59 3.51 13.40 9.12 0.21 27.91 175871 17587

smrča 0.03 0.51 1.61 6.02 2.95 0.03 11.14 70194 7019

b. bor 0.00 0.08 0.18 0.92 0.19 1.38 8678 868

c. bor 0.00 0.02 0.10 0.05 0.17 1057 106

četinari 0.11 2.18 5.32 20.44 12.31 0.24 40.60 255800 25580

bukva 0.08 1.73 4.69 14.26 4.04 0.07 24.89 156802 15680

pl. lišć. 0.01 0.11 0.21 0.35 0.04 0.01 0.73 4612 461

ost. lišć. 0.00 0.01 0.01 0.01 0.02 112 11

o. m. liš. 0.01 0.07 0.18 0.28 0.04 0.58 3674 367

lišćari 0.10 1.92 5.09 14.90 4.13 0.08 26.22 165200 16520

sve vrste 0.22 4.10 10.41 35.34 16.44 0.32 66.82 421000 42100

Gazdinska klasa 1228; površina: 168,20 ha; opis: Sekundarne šume smrče i bijelog bora na kalkomelanosolu pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovom kombinacijama na jedrim krečnjacima i dolomitima

vrsta drveta



ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80

jela 0.05 0.49 0.48 2.03 0.95 3.99 671 67

smrča 0.01 0.82 2.34 5.76 1.09 10.01 1683 168

b. bor 0.11 1.70 5.32 18.46 3.63 29.21 4913 491

c. bor 0.00 0.02 0.09 0.50 0.16 0.78 132 13

četinari 0.16 3.02 8.23 26.75 5.83 44.00 7400 740

bukva 0.13 1.23 2.69 3.56 0.35 7.97 1340 134

pl. lišć. 0.03 0.62 0.81 0.57 2.03 342 34

ost. lišć. 0.07 0.43 0.20 0.70 118 12

lišćari 0.23 2.29 3.70 4.13 0.35 10.70 1800 180

sve vrste 0.39 5.31 11.93 30.88 6.19 54.70 9200 920

223

Gazdinska klasa 1303; površina: 1046,83 ha; opis: Čiste šume crnog bora na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i /ili dolomitima

vrsta drveta



ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80

jela 0.04 0.06 0.13 0.01 0.24 251 25

smrča 0.00 0.06 0.11 0.53 0.07 0.77 810 81

b. bor 0.02 0.35 0.71 2.33 0.39 3.80 3981 398

c. bor 0.04 0.91 3.28 12.96 6.80 0.14 24.13 25258 2526

četinari 0.07 1.36 4.16 15.95 7.26 0.14 28.94 30300 3030

bukva 0.04 0.34 0.92 1.98 1.26 0.21 4.75 4969 497

hrast 0.00 0.01 0.02 19 2

pl. lišć. 0.01 0.07 0.17 0.16 0.01 0.42 442 44

ost. lišć. 0.02 0.22 0.12 0.07 0.41 433 43

o. m. liš. 0.00 0.04 0.04 0.05 0.13 137 14

lišćari 0.07 0.67 1.24 2.27 1.27 0.21 5.73 6000 600

sve vrste 0.14 2.03 5.40 18.22 8.53 0.35 34.68 36300 3630

Gazdinska klasa 1314; površina: 416,34 ha; opis: Mješovite šume crnog i bijelog bora na kalkomelanosolu,pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i dolomitima

vrsta drveta



ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80

jela 0.00 0.02 0.07 0.06 0.08 0.23 96 10

smrča 0.01 0.04 0.13 0.29 0.03 0.51 213 21

b. bor 0.11 2.28 4.11 7.22 0.93 14.65 6098 610

c. bor 0.03 0.65 2.30 9.53 4.69 0.07 17.28 7192 719

četinari 0.16 2.99 6.61 17.11 5.73 0.07 32.67 13600 1360

bukva 0.01 0.34 0.90 2.22 1.42 0.06 4.95 2062 206

hrast 0.02 0.02 8 1

pl. lišć. 0.00 0.01 0.16 0.17 0.02 0.36 151 15

ost. lišć. 0.01 0.13 0.04 0.17 71 7

o. m. liš. 0.01 0.05 0.09 0.10 0.26 106 11

lišćari 0.03 0.53 1.21 2.49 1.44 0.06 5.76 2400 240

sve vrste 0.19 3.53 7.82 19.60 7.17 0.13 38.43 16000 1600

224

Gazdinska klasa 3202; površina: 51.97 ha; opis: Šumski zasadi smrče čiste ili sa jelom, borovima i arišom sa procijenjenom drvnom masom na staništu šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na rendzini, na jedrim krečnnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitim

vrsta drveta



ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80

jela 0.00 0.23 0.72 0.77 0.55 2.27 118 12

smrča 0.31 8.10 4.71 0.70 13.82 718 72

b. bor 0.39 1.24 0.56 2.18 114 11

c. bor 0.13 0.66 0.70 0.14 1.63 85 8

četinari 0.31 8.85 7.33 2.73 0.69 19.90 1034 103

bukva 0.07 0.56 1.25 3.85 1.56 7.28 379 38

pl. lišć. 0.01 0.03 0.03 0.08 4 0

o. m. liš. 0.06 0.25 0.04 0.35 18 2

lišćari 0.15 0.84 1.31 3.85 1.56 7.71 401 40

sve vrste 0.46 9.69 8.64 6.57 2.25 27.61 1435 144 Gazdinska klasa 3207; površina: 257.45 ha; opis: Šumski zasadi bijelog bora sa primjesom crnog bora sa procijenjenom drvnom masom na staništima šuma bukve jele i smrče (viši položaji) na rendzinama kristalastih dolomita

vrsta drveta



ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80

jela 0.05 0.05 12 1

smrča 0.00 0.07 0.03 0.10 26 3

b. bor 0.14 2.76 6.36 3.92 0.03 13.22 3402 340

c. bor 0.03 1.38 3.65 3.05 0.24 8.34 2147 215

četinari 0.17 4.22 10.08 6.96 0.27 21.70 5587 559

bukva 0.00 0.02 0.48 0.20 0.03 0.73 189 19

pl. lišć. 0.02 0.03 0.06 15 1

ost. lišć. 0.00 0.08 0.04 0.13 33 3

o. m. liš. 0.03 0.24 0.27 0.05 0.59 153 15

lišćari 0.04 0.37 0.35 0.53 0.20 0.03 1.51 389 39

sve vrste 0.21 4.58 10.43 7.49 0.47 0.03 23.21 5976 598

225

Gazdinska klasa 3208; površina: 263,75 ha; opis: Šumski zasadi crnog bora sa procijenjenom drvnom masom na staništu šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno plitkom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na jedrim krečnjacima i dolomitima

vrsta drveta



ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80

smrča 0.00 0.05 0.05 13 1

b. bor 0.02 0.31 1.12 0.40 1.85 488 49

c. bor 0.12 3.17 8.32 7.11 0.68 19.40 5118 512

četinari 0.14 3.52 9.45 7.51 0.68 21.30 5619 562

bukva 0.02 0.09 0.15 0.20 0.46 121 12

hrast 0.04 0.04 10 1

pl. lišć. 0.00 0.06 0.01 0.13 0.20 52 5

ost. lišć. 0.01 0.03 0.07 0.03 0.13 35 4

o. m. liš. 0.00 0.03 0.03 7 1

lišćari 0.03 0.21 0.22 0.39 0.85 224 22

sve vrste 0.17 3.73 9.67 7.91 0.68 22.15 5843 584 Gazdinska klasa 3211; površina: 22,52 ha; opis: Šumski zasadi crnog bora sa primjesom bijelog bora sa procijenjenom drvnom masom na staništu šuma bukve i jele sa smrčom na pretežno dubokom kalkokambisolu i kombinaciji plitkog kalkokambisola i luvisola na, jedrim krečnjacima i dolomitima

vrsta drveta



ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80

c. bor 0.15 3.90 6.02 10.74 0.57 21.39 482 48

četinari 0.15 3.90 6.02 10.74 0.57 21.39 482 48

bukva 0.64 0.57 0.13 1.34 30 3

hrast 0.15 1.01 0.68 0.26 2.10 47 5

pl. lišć. 0.02 0.02 0.04 1 0

ost. lišć. 0.01 0.08 0.11 0.20 0.40 9 1

o. m. liš. 0.16 0.41 0.06 0.64 14 1

lišćari 0.03 0.42 2.17 1.51 0.39 4.53 102 10

sve vrste 0.19 4.33 8.20 12.25 0.96 25.92 584 58

226

Gazdinska klasa 3403; površina: 787.72 ha; opis: Šumski zasadi crnog bora sa procijenjenom drvnom masom čisti ili sa primjesom bijelog bora u pojasu hrastovih šuma na kombinaciji plitkog kalkokambisola i kalkomelanosola na jedrim krečnjacima i dolomitima

vrsta drveta



ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80

jela 0.00 0.01 0.01 9 1

smrča 0.01 0.03 0.04 32 3

b. bor 0.04 1.48 4.92 1.60 8.04 6331 633

c. bor 0.06 1.93 6.18 2.86 0.02 11.05 8705 871

četinari 0.10 3.43 11.14 4.46 0.02 19.14 15078 1508

bukva 0.04 0.02 0.01 0.06 50 5

hrast 0.00 0.14 0.03 0.01 0.01 0.20 154 15

pl. lišć. 0.00 0.00 0.05 0.06 46 5

ost. lišć. 0.01 0.04 0.01 0.06 50 5

o. m. liš. 0.01 0.01 0.02 0.01 0.06 45 4

lišćari 0.03 0.23 0.13 0.02 0.02 0.44 344 34

sve vrste 0.13 3.66 11.27 4.48 0.04 19.58 15422 1542

Gazdinska klasa 4215; (planirane prorede, površina 656.45 ha); opis: Sekundarne izdanačke šume bukve u pojasu šuma bukve i jele i bukve i jele sa smrčom na kalkomelanosolu, pretežno plitkom kalkokambisolu i njihovim kombinacijama i rendzinamana jedrim krečnjacima i dolomitima i kristalastim dolomitima i laporcima.

vrsta drveta

masa krupnog drveta za 10 godina

Prosj. god.


ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

bukva 0.01 0.09 2.54 4.05 5.09 2.28 14.07 9239 924

hrast 0.00 0.01 0.08 0.08 0.10 0.01 0.28 183 18

pl. lišć. 0.01 0.05 0.59 0.62 0.48 0.07 1.82 1194 119

ost. lišć. 0.02 0.16 0.86 0.56 0.31 0.02 1.94 1271 127

o. m. liš. 0.02 0.05 0.23 0.33 0.29 0.01 0.93 612 61

lišćari 0.06 0.36 4.31 5.64 6.27 2.39 19.04 12500 1250

sve vrste 0.06 0.36 4.31 5.64 6.27 2.39 19.04 12500 1250

227

Gazdinska klasa 4219; (planirane prorede, površina 228,61 ha); opis: Sekundarne izdanačke šume bukve, bukve i običnog graba, običnog graba u pojasu šuma bukve i jele i bukve i jele sa smrčom na pretežno dubokom kalkokambisolu, luvisolu i njihovim kombinacijama na jedrim krečnjacima i dilomitima.

vrsta drveta


Prosj. god.


ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

bukva 0.04 0.16 2.26 6.14 9.36 4.97 22.93 5243 524

hrast 0.12 1.20 2.34 3.65 834 83

pl. lišć. 0.01 0.02 0.07 0.43 0.54 1.08 247 25

ost. lišć. 0.04 0.10 0.84 0.09 0.32 0.14 1.54 351 35

o. m. liš. 0.01 0.03 0.07 0.66 0.65 1.42 324 32

lišćari 0.10 0.30 3.36 8.53 13.21 5.11 30.62 7000 700

sve vrste 0.10 0.30 3.36 8.53 13.21 5.11 30.62 7000 700

2.3.3.OBIM SJEČA (ETAT) PO UŽIM KATEGORIJAMA ZA ŠGP “ BOSANSKO-GRAHOVSKO”

Uža kategorija: 1100; površina: 5426,85 ha; opis: Visoke šume bukve, primarne i sekundarne

vrsta drveta


Prosj. god.


ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

jela 0 0.03 0.02 0.07 0.07 0 0.19 1046 105

smrča 0 0.02 0.02 0.01 0.01 0 0.06 337 34

b. bor 0.01 0.03 0.14 0.03 0.22 1183 118

c. bor 0 0.01 0.03 0.13 0.13 0.01 0.31 1684 168

četinari 0.01 0.07 0.1 0.36 0.24 0.01 0.78 4250 425

bukva 0.11 2.14 7.17 21.06 7.32 0.42 38.22 207428 20743

hrast 0.02 0.04 0.06 0 0.12 644 64

pl. lišć. 0.01 0.12 0.25 0.35 0.08 0.82 4439 444

ost. lišć. 0.01 0.13 0.11 0.09 0.01 0.35 1901 190

o. m. liš. 0.01 0.07 0.05 0.06 0.01 0.20 1088 109

lišćari 0.14 2.48 7.62 21.61 7.42 0.42 39.71 215500 21550

sve vrste 0.15 2.55 7.72 21.97 7.67 0.43 40.49 219750 21975

228

Uža kategorija: 1200; površina: 10964,94 ha; opis: Šume bukve jele i smrče, primarne i sekundarne

vrsta drveta


Prosj. god.


ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

jela 0.10 1.68 3.47 12.32 8.30 0.24 26.11 286256 28626

smrča 0.02 0.33 1.03 3.82 1.84 0.02 7.06 77460 7746

b. bor 0.00 0.09 0.22 0.95 0.21 1.48 16198 1620

c. bor 0.00 0.01 0.07 0.03 0.12 1286 129

četinari 0.12 2.10 4.74 17.16 10.38 0.26 34.77 381200 38120

bukva 0.10 1.80 4.79 15.44 4.24 0.07 26.44 289939 28994

pl. lišć. 0.01 0.11 0.22 0.45 0.08 0.00 0.87 9589 959

ost. lišć. 0.01 0.01 0.01 0.00 0.03 319 32

o. m. liš. 0.01 0.06 0.12 0.18 0.03 0.40 4353 435

lišćari 0.12 1.98 5.14 16.08 4.36 0.07 27.74 304200 30420

sve vrste 0.24 4.09 9.88 33.24 14.73 0.33 62.51 685400 68540

Uža kategorija: 1300; površina: 1463,17 ha; opis: Šume borova (Trajni stadiji vegetacije)

vrsta drveta


Prosj. god.


ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

jela 0.00 0.03 0.06 0.12 0.02 0.24 351 35

smrča 0.01 0.06 0.11 0.49 0.06 0.73 1072 107

b. bor 0.04 0.73 1.38 3.31 0.50 5.97 8728 873

c. bor 0.04 0.87 3.13 12.43 6.46 0.13 23.07 33748 3375

četinari 0.09 1.69 4.69 16.36 7.04 0.13 30.00 43900 4390

bukva 0.03 0.34 0.91 2.07 1.31 0.15 4.82 7052 705

hrast 0.00 0.01 0.01 0.02 24 2

pl. lišć. 0.01 0.05 0.17 0.16 0.02 0.40 591 59

ost. lišć. 0.01 0.19 0.09 0.04 0.33 480 48

o. m. liš. 0.01 0.04 0.06 0.07 0.17 254 25

lišćari 0.06 0.62 1.23 2.34 1.33 0.15 5.74 8400 840

sve vrste 0.15 2.32 5.92 18.71 8.37 0.29 35.74 52300 5230

229

Uža kategorija: 3200; površina (planirano I, II, III i IV dobni razred): 595.69 ha; opis: Šumski zasadi (kulture), u pojasu šuma bukve, jele i smrče

vrsta drveta


Prosj. god.


ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

jela 0.01 0.05 0.04 0.03 0.13 76 8

smrča 0.02 0.43 0.23 0.03 0.71 424 42

b. bor 0.07 1.40 3.44 1.97 0.01 6.90 4109 411

c. bor 0.07 2.24 5.75 5.10 0.45 13.62 8113 811

četinari 0.16 4.09 9.47 7.15 0.49 21.36 12722 1272

bukva 0.01 0.09 0.22 0.65 0.23 0.01 1.21 721 72

hrast 0.01 0.07 0.06 0.02 0.16 94 9

pl. lišć. 0.00 0.03 0.02 0.04 0.10 58 6

ost. lišć. 0.01 0.04 0.04 0.02 0.12 70 7

o. m. liš. 0.02 0.13 0.13 0.02 0.29 173 17

lišćari 0.04 0.31 0.47 0.80 0.25 0.01 1.87 1116 112

sve vrste 0.21 4.39 9.94 7.94 0.73 0.01 23.23 13838 1384

Uža kategorija: 3400; površina (planirano I, II, III i IV dobni razred): 787.72 ha; opis: Šumski zasadi (kulture), u pojasu šuma bukve, jele i smrče

vrsta drveta


Prosj. god.


ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

jela 0.00 0.01 0.01 9 1

smrča 0.01 0.03 0.04 32 3

b. bor 0.04 1.48 4.92 1.60 8.04 6331 633

c. bor 0.06 1.93 6.18 2.86 0.02 11.05 8705 871

četinari 0.10 3.43 11.14 4.46 0.02 19.14 15078 1508

bukva 0.04 0.02 0.01 0.06 50 5

hrast 0.00 0.14 0.03 0.01 0.01 0.20 154 15

pl. lišć. 0.00 0.00 0.05 0.06 46 5

ost. lišć. 0.01 0.04 0.01 0.06 50 5

o. m. liš. 0.01 0.01 0.02 0.01 0.06 45 4

lišćari 0.03 0.23 0.13 0.02 0.02 0.44 344 34

sve vrste 0.13 3.66 11.27 4.48 0.04 19.58 15422 1542

230

Uža kategorija: 4200; površina (planirana indirektna konverzija): 885.06 ha; opis: Izdanačke šume bukve, primarne i sekundarne

vrsta drveta


Prosj. god.


ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

bukva 0.11 2.77 4.61 5.91 2.71 0.33 16.42 14535 1454

hrast 0.01 0.09 0.17 0.28 0.01 0.55 488 49

pl. lišć. 0.05 0.61 0.67 0.53 0.07 1.93 1711 171

ost. lišć. 0.17 0.95 0.58 0.34 0.04 2.08 1838 184

o. m. liš. 0.06 0.25 0.39 0.35 0.01 1.05 926 93

lišćari 0.39 4.66 6.41 7.40 2.83 0.33 22.03 19499 1950

sve vrste 0.39 4.66 6.41 7.40 2.83 0.33 22.03 19499 1950

2.3.4.OBIM SJEČA (ETAT) PO ŠIRIM KATEGORIJAMA ZA ŠGP " BOSANSKO-GRAHOVSKO”

Šira kategorija: 1000; površina: 17854,96 ha; opis: Visoke šume sa prirodnom obnovom.

vrsta drveta


Prosj. god.


ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

jela 0.06 1.01 2.07 7.31 4.93 0.14 15.52 277069 27707

smrča 0.01 0.21 0.63 2.31 1.10 0.01 4.27 76316 7632

b. bor 0.01 0.13 0.29 0.98 0.19 1.60 28639 2864

c. bor 0.01 0.10 0.35 1.42 0.76 0.02 2.65 47326 4733

četinari 0.08 1.45 3.34 12.02 6.98 0.17 24.05 429350 42935

bukva 0.10 1.77 5.20 16.04 4.96 0.19 28.27 504795 50480

hrast 0.01 0.01 0.02 0.00 0.04 720 72

pl. lišć. 0.01 0.11 0.22 0.39 0.07 0.00 0.80 14344 1434

ost. lišć. 0.00 0.06 0.05 0.04 0.00 0.15 2749 275

o. m. liš. 0.01 0.06 0.09 0.13 0.02 0.31 5492 549

lišćari 0.12 2.01 5.58 16.62 5.06 0.19 29.58 528100 52810

sve vrste 0.20 3.46 8.92 28.63 12.04 0.36 53.62 957450 95745

231

Šira kategorija: 3000; površina (planirano I, II, III i IV dobni razred): 1383.41 ha; opis: Šumski zasadi (kulture).

vrsta drveta


Prosj. god.


ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

jela 0.01 0.03 0.02 0.01 0.06 87 9

smrča 0.01 0.20 0.12 0.01 0.34 468 47

b. bor 0.05 1.44 4.26 1.76 0.01 7.52 10402 1040

c. bor 0.07 2.07 5.98 3.85 0.21 12.17 16843 1684

četinari 0.13 3.72 10.38 5.65 0.23 20.10 27800 2780

bukva 0.01 0.06 0.11 0.32 0.12 0.01 0.62 853 85

hrast 0.00 0.05 0.04 0.03 0.01 0.14 188 19

pl. lišć. 0.00 0.02 0.02 0.02 0.07 91 9

ost. lišć. 0.01 0.03 0.02 0.01 0.08 106 11

o. m. liš. 0.01 0.07 0.07 0.01 0.16 222 22

lišćari 0.03 0.22 0.27 0.40 0.13 0.01 1.06 1461 146

sve vrste 0.16 3.94 10.65 6.05 0.35 0.01 21.15 29261 2926

Šira kategorija: 4000; površina (planirana indirektna konverzija): 885.06 ha; opis: Izdnačke šume.

vrsta drveta


Prosj. god.


ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

bukva 0.11 2.77 4.61 5.91 2.71 0.33 16.42 14535 1454

hrast 0.01 0.09 0.17 0.28 0.01 0.55 488 49

pl. lišć. 0.05 0.61 0.67 0.53 0.07 1.93 1711 171

ost. lišć. 0.17 0.95 0.58 0.34 0.04 2.08 1838 184

o. m. liš. 0.06 0.25 0.39 0.35 0.01 1.05 926 93

lišćari 0.39 4.66 6.41 7.40 2.83 0.33 22.03 19499 1950

sve vrste 0.39 4.66 6.41 7.40 2.83 0.33 22.03 19499 1950

232

2.3.5.OBIM SJEČA (ETAT) PO ŠIRIM KATEGORIJAMA ZA GOSP. JEDINICE

Šira kategorija: 1000, 3000,4000; površina: 3595,19 ha; opis: G.J. 01 ”Uilica”

kateg.


pov.ha m3 prosječno po 1 ha na cijeloj

površini debljinske klase

ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

1000 č 0.04 0.71 1.48 5.49 3.54 0.06 11.33 31035 3104

2740.44 l 0.18 2.46 6.77 20.81 7.69 0.39 38.30 104947 10495

s 0.22 3.17 8.25 26.30 11.23 0.44 49.62 135983 13598

3000 č 0.19 4.81 13.69 8.78 0.26 27.74 10746 1075

387.43 l 0.07 0.59 0.70 0.55 0.12 0.02 2.05 794 79

s 0.26 5.40 14.39 9.33 0.38 0.02 29.79 11541 1154

4000 l 0.54 5.78 7.43 8.71 2.92 0.20 25.60 11962 1196

467.32 s 0.54 5.78 7.43 8.71 2.92 0.20 25.60 11962 1196

G.J. č 0.06 1.23 3.17 4.87 2.26 0.04 11.62 41782 4178

3595.19 l 0.20 2.57 6.11 17.21 6.32 0.32 32.74 117704 11770

s 0.26 3.80 9.28 22.08 8.58 0.36 44.36 159486 15949

Šira kategorija: 1000, 3000, 4000; površina: 7257,23 ha; opis: G.J. 02 ”Jadovnik-Grahovo”

kateg.




ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

1000 č 0.11 1.99 4.80 18.84 12.10 0.15 37.99 245051 24505

6450.26 l 0.09 1.65 4.62 14.37 3.49 0.11 24.34 156971 15697

s 0.21 3.65 9.42 33.21 15.59 0.26 62.33 402022 40202

3000 č 0.08 2.83 10.38 3.42 16.72 8475 847

506.96 l 0.01 0.05 0.01 0.15 0.07 0.29 147 15

s 0.09 2.88 10.39 3.58 0.07 17.01 8622 862

4000 l 0.59 5.64 6.29 5.03 2.07 0.47 20.09 6027 603

300.01 s 0.59 5.64 6.29 5.03 2.07 0.47 20.09 6027 603

G.J. č 0.11 2.02 5.23 16.84 10.60 0.13 34.93 253525 25353

7257.23 l 0.10 1.66 4.33 13.06 3.20 0.11 22.48 163145 16315

s 0.21 3.69 9.56 29.91 13.80 0.24 57.41 416670 41667

233

Šira kategorija: 1000, 3000, 4000; površina: 2.126,05 ha; opis: G.J. 03 ”Jadovnik-Drvar”

kateg.




ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

1000 č 0.12 2.24 5.70 19.77 7.61 0.13 35.57 72188 7219

2029.50 l 0.09 1.81 4.73 14.18 5.04 0.07 25.93 52619 5262

s 0.21 4.05 10.43 33.95 12.65 0.21 61.50 124807 12481

3000 č 0.23 9.91 20.35 9.93 40.42 3436 344

85.00 l 0.02 0.03 0.40 0.46 39 4

s 0.25 9.95 20.75 9.93 40.87 3474 347

4000 l 0.22 6.41 8.95 8.51 4.32 28.41 328 33

11.55 s 0.22 6.41 8.95 8.51 4.32 28.41 328 33

G.J. č 0.12 2.65 6.48 19.07 7.12 0.13 35.57 75624 7562

2126.05 l 0.09 1.76 4.58 13.59 4.84 0.07 24.92 52986 5299

s 0.21 4.41 11.06 32.66 11.95 0.20 60.49 128609 12861

Šira kategorija: 1000, 4000; površina: 824,89 ha; opis: G.J. 04 Međugorje-Nuglašica”

kateg.




ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

1000 č 0.16 2.32 3.45 7.96 4.49 0.05 18.43 14912 1491

809.16 l 0.15 1.52 5.72 20.61 5.25 0.04 33.30 26946 2695

s 0.31 3.84 9.17 28.58 9.74 0.09 51.73 41858 4186

4000 l 0.61 1.60 2.76 5.80 0.88 11.66 183 18

15.73 s 0.61 1.60 2.76 5.80 0.88 11.66 183 18

G.J. č 0.16 2.27 3.38 7.81 4.40 0.05 18.08 14912 1491

824.89 l 0.16 1.52 5.66 20.34 5.17 0.04 32.89 27130 2713

s 0.32 3.79 9.04 28.15 9.57 0.09 50.97 42041 4204

234

Šira kategorija: 1000, 3000, 4000; površina: 6.320,07 ha; opis: G.J. 05 ”Gnjat-Risovac”

kateg.




ukup. 6-10 11-20 21-30 31-50 51-80 80<

1000 č 0.05 0.85 1.82 5.57 2.80 0.25 11.36 66164 6616

5825.60 l 0.13 2.33 6.35 17.42 5.55 0.25 32.03 186616 18662

s 0.18 3.18 8.17 23.00 8.35 0.51 43.39 252780 25278

3000 č 0.10 2.45 5.54 4.22 0.41 12.73 5143 514

404.02 l 0.02 0.16 0.21 0.59 0.21 1.19 481 48

s 0.12 2.61 5.76 4.81 0.62 13.92 5624 562

4000 l 0.64 2.76 3.22 2.71 1.56 0.16 11.05 999 100

90.45 s 0.64 2.76 3.22 2.71 1.56 0.16 11.05 999 100

G.J. č 0.06 0.98 2.13 5.35 2.53 0.23 11.28 71307 7131

6320.07 l 0.13 2.19 5.91 16.15 5.15 0.24 29.76 188096 18810

s 0.18 3.17 8.04 21.50 7.69 0.46 41.04 259403 25940

235

2.4. ANALIZA PLANA SJEČA ZA VISOKE ŠUME SA PRIRODNOM OBNOVOM

- Parametri za analizu plana sječa za visoke šume sa prirodnom obnovom:

Gaz. klasa Elementi za analizu

Kat. šuma Vup

Nst Vkt Zv

"B" "A" E Vkup Vkup-Vup

E/Zv E/Vs ili Vst (10god)

šifra Vr. dr. m3/ha mase krupnog drveta %

1113

Č 7.61 56.89 8.51 1.80 1.44 2.13 0.66 8.75 1.14 36.94 7.81

L 327.71 155.29 350.21 45.00 36.00 110.64 37.57 335.14 7.43 83.48 10.73

uk 335.31 212.18 358.71 46.80 37.44 112.77 38.23 343.88 8.57 81.69 10.66

1116

Č 1.64 0.00 2.14 1.00 0.85 0.36 0.89 1.75 0.11 89.46 41.80

L 293.99 226.29 323.64 59.30 50.41 150.66 50.81 302.48 8.49 85.69 15.70

uk 295.63 226.29 325.78 60.30 51.26 151.02 51.71 304.22 8.59 85.75 15.87

1117

Č 5.99 69.84 6.79 1.60 1.31 1.04 0.79 6.80 0.81 49.50 11.66

L 257.93 192.74 281.13 46.40 38.05 89.69 39.31 265.02 7.09 84.72 13.98

uk 263.93 262.57 287.93 48.00 39.36 90.73 40.10 271.83 7.90 83.55 13.93

1100

Č 5.95 64.80 58.27 1.59 1.30 1.13 0.78 6.75 0.81 49.21 11.62

L 267.53 190.32 275.68 46.91 38.46 95.15 39.71 274.72 7.20 84.65 13.65

uk 273.47 255.12 333.95 48.50 39.76 96.28 40.49 281.48 8.01 83.49 13.60

1202

Č 113.34 168.85 131.09 35.50 28.40 21.99 26.24 122.60 9.26 73.93 20.02

L 186.85 141.02 204.50 35.30 28.24 52.83 30.51 191.64 4.79 86.44 14.92

uk 300.18 309.87 335.58 70.80 56.64 74.82 56.76 314.22 14.04 80.17 16.91

1210

Č 196.03 227.65 222.83 53.60 42.88 37.19 40.60 209.03 13 75.75 18.22

L 147.92 123.33 162.77 29.70 23.76 43.10 26.22 151.40 3.48 88.28 16.11

uk 343.95 350.98 385.60 83.30 66.64 80.30 66.82 360.43 16.48 80.22 17.33

1228

Č 260.13 305.88 287.88 55.50 44.40 36.03 44.00 271.63 11.5 79.27 15.28

L 32.36 33.77 38.46 12.20 9.76 11.00 10.70 33.86 1.5 87.72 27.83

uk 292.49 339.65 326.34 67.70 54.16 47.03 54.70 305.49 13 80.79 16.76

1200

Č 163.11 204.74 58.28 46.21 36.97 30.94 34.77 174.55 11.44 75.24 18.67

L 162.11 129.21 275.69 31.73 25.38 46.60 27.74 166.10 3.99 87.44 15.59

uk 325.21 333.95 333.96 77.94 62.35 77.54 62.51 340.64 15.43 80.21 17.16

1303

Č 207.70 275.10 226.15 36.90 29.52 49.65 28.94 215.66 7.96 78.44 12.80

L 25.77 15.97 28.82 6.10 4.88 9.40 5.73 26.14 0.37 93.96 19.89

uk 233.46 291.07 254.96 43.00 34.40 59.05 34.58 241.88 8.42 80.42 13.56

1314

Č 141.25 219.13 160.95 39.40 31.52 35.09 32.67 147.98 6.73 82.91 20.30

L 34.27 38.92 37.92 7.30 5.84 13.87 5.76 35.81 1.54 78.97 15.20

uk 175.52 258.05 198.87 46.70 37.36 48.96 38.43 183.79 8.27 82.29 19.32

1300

Č 188.79 259.17 207.60 37.61 30.09 45.51 30.00 196.40 7.61 79.77 14.45

L 28.19 22.50 31.41 6.44 5.15 10.67 5.74 28.89 0.7 89.13 18.28

uk 216.98 281.67 239.00 44.05 35.24 56.18 35.74 225.28 8.3 81.14 14.96

1000

Č 117.44 166.67 133.49 32.10 25.56 23.07 24.05 125.49 8.05 74.91 18.01

L 183.18 139.04 200.28 34.20 27.70 58.41 29.58 187.80 4.62 86.48 14.77

uk 300.62 305.71 333.77 66.30 53.26 81.48 53.62 313.30 12.68 80.88 16.07

236

Gore navedeni tabelarni pregled predočava lakši uvid u veličinu etata i negovu strukturu po

gazdinskim klasama i kategorijama visokih šuma sa prirodnom obnovom.

Upotrijebljeni simboli u tabeli znače: - Vpup ili Vst - drvna zaliha na početku uređajnog perioda (u sredini turnusa),

- Zv (10god.) - zapreminski prirast (desetogodišnji),

- Vkt - drvna zaliha na kraju turnusa (pred sječu),

- Vnst ili Nst - normalna (optimalna) drvna zaliha u sredini turnusa,

- E - desetgodišnji obim sječa (etat),

- Vkup – očekivana drvna zaliha na kraju uređajnog perioda (nakon realizacije etata) ,

- Vkup-Vpup - odnos dr. zaliha na kraju u odnosu na početku uređajnog perioda,

- E/Zv - etat u odnosu na zapreminski prirast,

- E/Vkt - etat u odnosu na drvnu zalihu na kraju turnusa .Vp - drvna zaliha na početku turnusa ophodnjice),

Veličina etata po pojedinim gazdinskim klasama određena je na osnovu utvrđenog stanja šuma, po gazdinskim klasama te kategorijama šuma, unutar Zakonom propisane amplitude kontinuiteta gazdovanja.

Ako u tabeli pogledamo na stanje šuma po pojedinim gazdinskim klasama to samo veličinu procjenjene drvne zalihe, generalno možemo reći da stanje nije loše. Poredeći ih sa utvrđenim veličinama normalne zalihe svih vrsta drveća zajedno, stvarna drvna zaliha kod GKL 1113, 1114, 1117 je veća od normalne drvne zalihe, dok je nepovoljnija po vrstama drveća, odnosno četinari uglavnom imaju nižu vrijednost i po debljinskoj strukturi (manje učešće stvarne drvne zalihe od normalne u nižim debljinskim stepenima).. Kod GKL 1202, 1210, 1228, 1303 i 1314 stvarna drvna zaliha je niža od normalne drvne zalihe, naročito kod vrste četinara. Osnovna karakteristika za sve gazdinske klase je manjak četinara, a višak lišćara u odnosu na normalno stanje drvne zalihe. Gledajući sve šume ŠK-e 1000 stvarna drvna zaliha niža je od normalne drvne zalihe za 5,09 m3.

Kod svih gazdinskih klasa nepovoljna je struktura sa stanovišta uzgojno klasifikacije stabala

što je rezultat lošijih stanišnih uslova dok je kvalitetna struktura prema tehničkoj klasifikaciji znatno povoljnija. Distribucija drvne mase po debljinskim stepenima je nepovoljna u odnosu na distribuciju drve mase normalne zalihe. Neznatno je učešće stabala preko 80 cm.

Realizacijom planiranog etata očekivano je da će se povećati drvne zalihe i četinara i lišćara na kraju uređajnog perioda u odnosu na stanje na početku uređajnog, doći će do povećanja drvne zalihe od 12.68 m3/ha, sa znatno većim uvećanjem drvne zalihe četinara.

Prilikom utvrđivanja etata a na osnovu elemenata za utvrđivanje etata, išlo se ka povećanju drvne zalihe, odnosno povećanju zalihe četinara ali ne na uštrb lišćara.

237

Dosljednom realizacijom etata na kraju uređajnog perioda trebalo bi očekivati dosta povoljniju situaciju u pogledu uzgojno- tehničkog UTK kvaliteta zalihe i tehničkog kvaliteta TK zalihe sa povoljnim odnosom raspodjele drvne zalihe po debljinskim stepenima.

U cjelini, zaliha svih visokih šuma sa prirodnom obnovom će se povećati i učiniće se značajan korak u izmjeni odnosa zaliha četinara i lišćara, poboljšavanju kvalitetne strukture drvnih zaliha, raspodjele drvne zalihe po debljinskim klasama i približavanju normalnoj strukturi.

Etat šumskih zasada sa procijenjenom drvnom masom kako je određen je na bazi proreda

umjerenog intenziteta najviše do 1/3 veličine zapreminskog prirasta kod četinara. Sav etat šumskih zasada realizirat će se samo sječama njege jer u sadašnjoj fazi njihovog razvoja nema završnih dobnih razreda, odnosno sječa obnove. Ukupan planirani etat ove kategorije šuma realizirat će se u prvom, drugom, trećem i četvrtom dobnom razredu.

Sve kulture bi trebalo preći proredama sa zahvatima prema njihovom uzrastu (starosti), a kulture ispod taksacijskog praga njegovati – što predstavlja uzgojne radove njege kultura.

Etat izdanačkih šuma ostvarit će se u narednom uređajnom razdoblju na dijelu površine

indirektnom konverzijom. Uglavnom će se realizirati na površinama boljih stanišnih uslova, odnosno taksacionih karakteristika, stim da na površinama na kojima nije planiran etat u slučaju potražnje tržišta za ogrevnim drvetom ili finansijskih mogućnosti ŠG može se povećati površina za realizaciju etata bilo indirektnom ili direktnom konverzijom u zavisnosti od taksacionih i stanišnih karakteristika sastojine.

2.5. REALIZACIJA PLANA SJEČA Realizaciju plana sječa treba provoditi prema prioritetu sastojina u okviru predviđenog

desetogodišnjeg turnusa prema razrađenim godišnjim dinamikama sječa koje donosi realizator ŠGO. Radovi se izvode prema izvođačkim projektima koji se rade za uređajnu jedinicu, šumski odjel prema odredbama člana 12 i 13 Zakona o šumama u skladu sa dostignućima šumarske nauke i planova ove ŠGO.

Da se planirani etat realizira ispravno i u potpunosti, potrebno je pridržavati se propisa koji su sadržani u Pravilniku o elementima za izradu ŠGO (“Služb.novine FBiH”, br.60/02) donijetog na temelju člana 9 Zakona o šumama (“Narodne novine”,od 31. Ožujka 2014). Iz Pravilnika citiramo članove 48 i 49 koji reguliraju obim i vrijeme realizacije sječa.

“Planirana količina i dinamika sječa za visoke šume sa prirodnom obnovom u okviru gazdinske klase, gospodarske jedinice, područja kantona i područja općine, ne može se prekoračiti.

Od ukupne planirane količine sječa za uređajni period, za visoke šume sa prirodnom obnovom, u okviru Š.G.P-a, godišnje se realizira po pravilu prosječna godišnja količina sječa.

Kada se u jednoj godini realizira više od prosječne godišnje količine sječa za visoke šume sa prirodnom obnovom u okviru Š.G.P-a, mora se u narednim godinama realizirati u tim šumama manje od prosječne godišnje količine sječa, za onoliko koliko je ranije realizirano više.

Kada se u jednoj ili više proteklih godina uređajnog perioda realizira manje od prosječne godišnje, odnosno višegodišnje količine sječa za visoke šume sa prirodnom obnovom, u okviru Š.G.P-a, može se u narednim godinama uređajnog perioda realizirati preostali dio količine sječa.”

Godišnji plan sječa sastavlja se na osnovu utvrđenog prosjeka i obima sječa iz prethodne godine kako bi se mogle vršiti eventualne korekcije prema članu 49 navedenog Pravilnika i izraditi izvođački projekti za narednu godinu. Kod realizacije etata putem izvođačkih projekata treba voditi računa da se sječom tretira čitava planirana površina odjela, odnosno odsjeka kako bi se ostvario na

238

cijeloj površini gazdinske klase u toku uređajnog perioda. Izvođački projekti izrađivat će se i realizirati u skladu sa članom 13 citiranog Zakona o šumama.

Takođe, planirani mogući obim sječa za visoke šume sa pr. obnovom ŠK 1000 za uređajni

period 01.01.2015 god. - 31.12.2024.godine ŠGP “Bosansko-Grahovsko“ prema planiranoj dinamici, intenzitetima sječa po masi i prirastu planiran je na čitavoj površini ŠK 1000 visokih šuma sa prirodnom obnovom. Značajan faktor otežavajućih okolnosti u realizaciji planiranog etata za naredni uređajni period za ŠGP“ Bosansko-Grahovsko“ predstavljaju sastojine-odsjeci, odnosno odjeli sa kojima se nije nikako ili se djelomično gospodarilo u prošlim uređajnim periodima. U takvim sastojinama-odsjecima dugi niz godina došlo je do značajne akumulacije drvne zalihe uglavnom skoncentrisane u najvećim debljinskim klasama (30-50, 50-80 cm i >80 cm), stvaranja vrlo loše uzgojno-tehničke UTK i tehničke kvalitetne strukture TK drvne zalihe, a time i smanjenja tekućeg zapreminskog prirasta. Pored značajnog umanjenja prirasta u uvjetima starijih sastojina, gustog sklopa onemogućena je redovita i neophodna prirodna obnova, tj. produkcioni potencijali staništa nisu ni približno iskorišteni kao u ostalim dijelovima šuma kojima se redovito gospodari prema planiranom sjekoredu, tehničkim ciljevima gazdovanja i iz uređajnog u uređajni period.

Kao direktna posljedica ovakvih okolnosti ne tretiranja cijele površine sastojine tj. gazdinske klase prilikom izvođenja redovnih sječa, stvaraju se površine šuma u kojima je rentabilnost eksploatacije iz uređajnog u uređajni period vrlo upitna i povlači značajna ulaganja u mehanizaciju (veliki-teški šumski traktori, žičani kranovi, ...) zahtjevna izgradnja šumskih traktorskih vlaka, velike poteškoće u fazi sječe i privlačenja tereta, izgradnja šumskih kamionskih cesta, loš asortiman proizvedenih šumskih drvnih sortimenata i ostalih poteškoća koje na kraju redovno izazivaju ekonomsku negativnost poslovnog procesa.

Na osnovu svega rečenog dosljedna realizacija planiranog obima sječa-etata za pomenute neuređene odjele visokih šuma sa prirodnom obnovom na ŠGP “ Bosansko-Grahovsko“ je obavezna i kako bi se produkcioni potencijali staništa koristili na zadovoljavajući način, omogućila prirodna obnova, poboljšao kvalitet drvne zalihe i prirasta, te postigli dugoročni ciljevi gospodarenja šumama ŠGP “ Bosansko-Grahovsko“ na čitavoj površini uz prateća značajna investicijska ulaganja kako je to planirano u ostalim planovima gospodarenja za naredni uređajni period.

Realizacija plana sječa u izdanačkim šumama kako je to objašnjeno u poglavlju kriterija

za utvrđivanje sječa, predviđena je na nivou zahvatanja svih GK izdanačkih šuma. Međutim sa stanovišta nauke o uređivanju šuma i Zakonske legislative od planiranog obima sječa za izdanačke šume može se i odstupiti u sljedećem smislu:

planirani obim sječa za izdanačke šume može se prekoračiti i po gazdinskim klasama, gospodarskim jedinicama i šumskogospodarskom području uz obavezno direktno povećanje obima pošumljavanja i njege podignutih zasada prema smjernicama plana šumskouzgojnih radova;

planirani obim sječa u izdanačkim šumama može se u pojedinim gazdinskim klasama povećati na ime smanjenja u drugim gazdinskim klasama tj. čitav planirani obim sječa može se izvršiti u samo jednoj gazdinskoj klasi šire kategorije šuma;

pri razradi godišnjih planova i potrebe za korigovanjem plana sječa u izdanačkim šumama a u smislu naprijed rečenog treba koristiti planirane prosječne veličine etata po vrstama drveća i grupama vrsta drveća po hektaru te planirane intenzitete sječe po drvnoj zalihi kako je to planirano u pregledu plana sječa.

239

2.6. STRUKTURA PROIZVODNJE ŠUMSKIH DRVNIH SORTIMENATA

Struktura proizvodnje šumskih drvnih sortimenata po vrsti i količini na “ Bosansko-

Grahovskom” ŠGP-u za naredni uređajni perid od 10 godina proizilazi iz planiranog obima sječa i omjera kvalitetnih tehničkih klasa. Obim i asortiman planirane proizvodnje šumskih drvnih sortimenata je obrađen na osnovu "Sortimentnih tablica" na bazi krupnog drveta od grupe autora (Drinić P. at all) u izdanju Šumarskog fakulteta u Sarajevu 1980. godine, neznatno korigovan i usklađen sa tržišnim uslovima na koligijumu ŠGD ”Hercegbosanske šume” d.o.o. Kupres, na osnovu kojih se vrši i izračun sortimentne strukture doznačene drvne mase. Pravilnik o elementima za izradu šumskogospodarskih osnova, predviđa utvrđivanje strukture proizvodnje šumskih drvnih sortimenata za sve četinare, sve lišćare, sve vrste drveća i grupe sortimenata kao i nihovo procentualno učešće u masi krupnog drveta planiranog etata, za uređajne jedinice: - šumskogospodarsko područje (koje je u našem slučaju identično sa područjem općine Grahovo) - gospodarske jedinice. Struktura sortimenata dobijena je preko planiranog obima sječa i uzgojno-tehničke klasifikacije stabala probne doznake širih kategorija za koje dajemo omjere za: - visoke šume sa prirodnom obnovom, - šumske zasade (kulture) i - izdanačke šume. U narednom pregledu dat je prikaz drvnih sortimenata po vrstama drveća ukupno za četinare i ukupno za lišćare, te procentualno učešće drvnih sortimenata na bazi krupnog drveta

2.6.1. PROIZVODNJA DRVNIH SORTIMENATA ZA ŠGP PO KATEGORIJAMA ŠUMA Visoke šume sa prirodnom obnovom 1000

vrsta sortimenta

četinari lišćari ukupno za 10 god. godiš.

% za 10 god. godiš.


% m3 m3 m3 F i L trupci 466 47 0.1 2605 260 0.5 3071 307 0.3

PT I. klase 45195 4520 10.5 8229 823 1.6 53425 5342 5.6

PT II. klase 134890 13489 31.4 36819 3682 7.0 171709 17171 17.9

PT III. klas. 57886 5789 13.5 65615 6562 12.4 123502 12350 12.9

trupci 238438 23844 55.5 113269 11327 21.4 351706 35171 36.7

rudno drvo 34513 3451 8.0 34513 3451 3.6

ukupno obl. 272950 27295 63.6 113269 11327 21.4 386219 38622 40.3

celu. drvo 74597 7460 17.4 74597 7460 7.8

ogrij. drvo 347645 34764 65.8 347645 34764 36.3

prost. drv. 74597 7460 17.4 347645 34764 65.8 422242 42224 44.1

neto sort. 347548 34755 80.9 460913 46091 87.3 808461 80846 84.4

otpadak 81802 8180 19.1 67187 6719 12.7 148989 14899 15.6

krupno dr. 429350 42935 100.0 528100 52810 100.0 957450 95745 100.0

240

Šumski zasadi (kulture) 3000

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 F i L trupci 40 4 0.1 6 1 0.4 46 5 0.2

PT I. klase 1740 174 6.3 17 2 1.1 1757 176 6.0

PT II. klase 5001 500 18.0 75 7 5.1 5076 508 17.3

PT III. klas. 3319 332 11.9 105 11 7.2 3424 342 11.7

trupci 10100 1010 36.3 203 20 13.9 10303 1030 35.2

rudno drvo 5875 587 21.1 5875 587 20.1

ukupno obl. 15975 1598 57.5 203 20 13.9 16178 1618 55.3

celu. drvo 6676 668 24.0 6676 668 22.8

ogrij. drvo 1084 108 74.2 1084 108 3.7

prost. drv. 6676 668 24.0 1084 108 74.2 7760 776 26.5

neto sort. 22651 2265 81.5 1287 129 88.1 23938 2394 81.8

otpadak 5149 515 18.5 174 17 11.9 5323 532 18.2

krupno dr. 27800 2780 100.0 1461 146 100.0 29261 2926 100.0

Izdanačke šume 4000

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 F i L trupci

PT I. klase

PT II. klase 99 10 0.5 99 10 0.5

PT III. klas. 1198 120 6.1 1198 120 6.1

trupci 1296 130 6.6 1296 130 6.6

rudno drvo

ukupno obl. 1296 130 6.6 1296 130 6.6

celu. drvo

ogrij. drvo 15006 1501 76.9 15006 1501 76.9

prost. drv. 15006 1501 76.9 15006 1501 76.9

neto sort. 16302 1630 83.6 16302 1630 83.6

otpadak 3204 320 16.4 3204 320 16.4

krupno dr. 19506 1951 100.0 19506 1951 100.0

241

Sve kategorije područja: 1000, 3000, 4000

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 F i L trupci 506 51 0.1 2611 261 0.5 3117 312 0.3

PT I. klase 46935 4694 10.3 8246 825 1.5 55182 5518 5.5

PT II. klase 139891 13989 30.6 36992 3699 6.7 176884 17688 17.6

PT III. klas. 61205 6120 13.4 66918 6692 12.2 128123 12812 12.7

trupci 248538 24854 54.4 114767 11477 20.9 363305 36331 36.1

rudno drvo 40388 4039 8.8 40388 4039 4.0

ukupno obl. 288926 28893 63.2 114767 11477 20.9 403693 40369 40.1

celu. drvo 81273 8127 17.8 81273 8127 8.1

ogrij. drvo 363735 36373 66.2 363735 36373 36.1

prost. drv. 81273 8127 17.8 363735 36373 66.2 445008 44501 44.2

neto sort. 370199 37020 81.0 478502 47850 87.1 848701 84870 84.3

otpadak 86951 8695 19.0 70565 7057 12.9 157517 15752 15.7

krupno dr. 457150 45715 100.0 549067 54907 100.0 1006217 100622 100.0

2.6.2. PROIZVODNJA DRVNIH SORTIMENATA PO GOSPODARSKIM JEDINICAMA Visoke šume sa prirodnom obnovom 1000 G.J.( 01) “Uilica”

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 F i L trupci 44 4 0.1 791 79 0.8 834 83 0.6

PT I. klase 3488 349 11.2 2054 205 2.0 5542 554 4.1

PT II. klase 9949 995 32.1 7905 791 7.5 17854 1785 13.1

PT III. klas. 4095 409 13.2 13276 1328 12.6 17371 1737 12.8

trupci 17576 1758 56.6 24025 2403 22.9 41601 4160 30.6

rudno drvo 2475 247 8.0 2475 247 1.8

ukupno obl. 20051 2005 64.6 24025 2403 22.9 44076 4408 32.4

celu. drvo 5307 531 17.1 5307 531 3.9

ogrij. drvo 67706 6771 64.5 67706 6771 49.8

prost. drv. 5307 531 17.1 67706 6771 64.5 73012 7301 53.7

neto sort. 25357 2536 81.7 91731 9173 87.4 117088 11709 86.1

otpadak 5678 568 18.3 13217 1322 12.6 18895 1889 13.9

krupno dr. 31035 3104 100.0 104948 10495 100.0 135983 13598 100.0

242

Šumske kulture (zasadi) 3000 G.J.( 01) “Uilica”

vrsta sortimenta

četinari lišćari ukupno

za 10 god. godiš. %

za 10 god. godiš. %

za 10 god. godiš. % m3 m3 m3

F i L trupci 33 3 0.3 1 0 0.1 34 3 0.3

PT I. klase 1024 102 9.5 4 0 0.5 1028 103 8.9

PT II. klase 2001 200 18.6 29 3 3.6 2029 203 17.6

PT III. klas. 1370 137 12.7 40 4 5.1 1410 141 12.2

trupci 4428 443 41.2 74 7 9.3 4502 450 39.0

rudno drvo 2334 233 21.7 2334 233 20.2

ukupno obl. 6762 676 62.9 74 7 9.3 6836 684 59.2

celu. drvo 2133 213 19.8 2133 213 18.5

ogrij. drvo 628 63 79.0 628 63 5.4

prost. drv. 2133 213 19.8 628 63 79.0 2760 276 23.9

neto sort. 8895 890 82.8 702 70 88.3 9597 960 83.2

otpadak 1851 185 17.2 93 9 11.7 1944 194 16.8

krupno dr. 10746 1075 100.0 795 79 100.0 11541 1154 100.0

Izdanačke šume (zasadi) 4000 G.J.( 01) “Uilica”

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 PT II. klase 57 6 0.5 57 6 0.5

PT III. klas. 785 79 6.6 785 79 6.6

trupci 842 84 7.0 842 84 7.0

ukupno obl. 842 84 7.0 842 84 7.0

ogrij. drvo 9154 915 76.5 9154 915 76.5

prost. drv. 9154 915 76.5 9154 915 76.5

neto sort. 9996 1000 83.5 9996 1000 83.5

otpadak 1972 197 16.5 1972 197 16.5

krupno dr. 11968 1197 100.0 11968 1197 100.0

243

Sve kategorije GJ: 1000, 3000, 4000 G.J.( 01) “Uilica”

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 F i L trupci 77 8 0.2 791 79 0.7 868 87 0.5

PT I. klase 4513 451 10.8 2058 206 1.7 6570 657 4.1

PT II. klase 11949 1195 28.6 7991 799 6.8 19941 1994 12.5

PT III. klas. 5465 546 13.1 14101 1410 12.0 19566 1957 12.3

trupci 22004 2200 52.7 24942 2494 21.2 46945 4695 29.4

rudno drvo 4809 481 11.5 4809 481 3.0

ukupno obl. 26813 2681 64.2 24942 2494 21.2 51755 5175 32.4

celu. drvo 7439 744 17.8 7439 744 4.7

ogrij. drvo 77487 7749 65.8 77487 7749 48.6

prost. drv. 7439 744 17.8 77487 7749 65.8 84927 8493 53.2

neto sort. 34252 3425 82.0 102429 10243 87.0 136681 13668 85.7

otpadak 7530 753 18.0 15282 1528 13.0 22811 2281 14.3

krupno dr. 41782 4178 100.0 117711 11771 100.0 159493 15949 100.0

Visoke šume sa prirodnom obnovom 1000 G.J.( 02) “Jadovnik-Grahovo”

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 F i L trupci 347 35 0.1 664 66 0.4 1011 101 0.3

PT I. klase 27900 2790 11.4 2332 233 1.5 30232 3023 7.5

PT II. klase 78805 7881 32.2 10935 1093 7.0 89740 8974 22.3

PT III. klas. 32951 3295 13.4 19074 1907 12.2 52025 5203 12.9

trupci 140004 14000 57.1 33005 3300 21.0 173009 17301 43.0

rudno drvo 18226 1823 7.4 18226 1823 4.5

ukupno obl. 158230 15823 64.6 33005 3300 21.0 191234 19123 47.6

celu. drvo 40716 4072 16.6 40716 4072 10.1

ogrij. drvo 104126 10413 66.3 104126 10413 25.9

prost. drv. 40716 4072 16.6 104126 10413 66.3 144842 14484 36.0

neto sort. 198945 19895 81.2 137131 13713 87.4 336076 33608 83.6

otpadak 46105 4611 18.8 19840 1984 12.6 65946 6595 16.4

krupno dr. 245051 24505 100.0 156971 15697 100.0 402022 40202 100.0

244

Šumske kulture (zasadi) 3000 G.J.( 02) “Jadovnik-Grahovo”

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 F i L trupci 3 0 0.0 1 0 0.7 4 0 0.0

PT I. klase 284 28 3.3 3 0 1.9 287 29 3.3

PT II. klase 1398 140 16.5 11 1 7.2 1408 141 16.3

PT III. klas. 1018 102 12.0 9 1 5.8 1027 103 11.9

trupci 2703 270 31.9 23 2 15.6 2726 273 31.6

rudno drvo 1825 183 21.5 1825 183 21.2

ukupno obl. 4528 453 53.4 23 2 15.6 4551 455 52.8

celu. drvo 2295 230 27.1 2295 230 26.6

ogrij. drvo 105 11 71.8 105 11 1.2

prost. drv. 2295 230 27.1 105 11 71.8 2400 240 27.8

neto sort. 6823 682 80.5 128 13 87.4 6951 695 80.6

otpadak 1652 165 19.5 19 2 12.6 1670 167 19.4

krupno dr. 8475 847 100.0 147 15 100.0 8622 862 100.0

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 PT II. klase 33 3 0.5 33 3 0.5

PT III. klas. 330 33 5.5 330 33 5.5

trupci 363 36 6.0 363 36 6.0

ukupno obl. 363 36 6.0 363 36 6.0

ogrij. drvo 4680 468 77.7 4680 468 77.7

prost. drv. 4680 468 77.7 4680 468 77.7

neto sort. 5043 504 83.7 5043 504 83.7

otpadak 984 98 16.3 984 98 16.3

krupno dr. 6027 603 100.0 6027 603 100.0

Izdanačke šume 4000 G.J.( 02) “Jadovnik-Grahovo”

245

Sve kategorije GJ: 1000, 3000, 4000 G.J.( 02) “Jadovnik-Grahovo”

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 F i L trupci 350 35 0.1 665 66 0.4 1014 101 0.2

PT I. klase 28184 2818 11.1 2335 233 1.4 30519 3052 7.3

PT II. klase 80203 8020 31.6 10978 1098 6.7 91181 9118 21.9

PT III. klas. 33970 3397 13.4 19413 1941 11.9 53383 5338 12.8

trupci 142707 14271 56.3 33391 3339 20.5 176098 17610 42.3

rudno drvo 20051 2005 7.9 20051 2005 4.8

ukupno obl. 162758 16276 64.2 33391 3339 20.5 196148 19615 47.1

celu. drvo 43011 4301 17.0 43011 4301 10.3

ogrij. drvo 108912 10891 66.8 108912 10891 26.1

prost. drv. 43011 4301 17.0 108912 10891 66.8 151922 15192 36.5

neto sort. 205768 20577 81.2 142302 14230 87.2 348071 34807 83.5

otpadak 47757 4776 18.8 20843 2084 12.8 68600 6860 16.5

krupno dr. 253525 25353 100.0 163145 16315 100.0 416670 41667 100.0

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 F i L trupci 10 1 0.0 135 13 0.3 145 14 0.1

PT I. klase 5921 592 8.2 581 58 1.1 6502 650 5.2

PT II. klase 21444 2144 29.7 3128 313 5.9 24572 2457 19.7

PT III. klas. 10338 1034 14.3 6360 636 12.1 16698 1670 13.4

trupci 37712 3771 52.2 10204 1020 19.4 47916 4792 38.4

rudno drvo 6122 612 8.5 6122 612 4.9

ukupno obl. 43834 4383 60.7 10204 1020 19.4 54038 5404 43.3

celu. drvo 13531 1353 18.7 13531 1353 10.8

ogrij. drvo 35330 3533 67.1 35330 3533 28.3

prost. drv. 13531 1353 18.7 35330 3533 67.1 48861 4886 39.1

neto sort. 57365 5737 79.5 45534 4553 86.5 102899 10290 82.4

otpadak 14823 1482 20.5 7085 709 13.5 21908 2191 17.6

krupno dr. 72188 7219 100.0 52619 5262 100.0 124807 12481 100.0

Visoke šume sa prirodnom obnovom 1000 G.J.( 03) “Jadovnik-Drvar”

246

vrsta sortimenta


za 10 god. godiš.

%

za 10 god. godiš.

%

za 10 god. godiš.

% m3 m3 m3 F i L trupci 1 0 0.0 1 0 0.0

PT I. klase 133 13 3.9 133 13 3.8

PT II. klase 588 59 17.1 0 0 1.2 588 59 16.9

PT III. klas. 364 36 10.6 364 36 10.5

trupci 1086 109 31.6 0 0 1.2 1086 109 31.3

rudno drvo 756 76 22.0 756 76 21.8

ukupno obl. 1842 184 53.6 0 0 1.2 1842 184 53.0

celu. drvo 944 94 27.5 944 94 27.2

ogrij. drvo 33 3 85.5 33 3 1.0

prost. drv. 944 94 27.5 33 3 85.5 977 98 28.1

neto sort. 2786 279 81.1 34 3 86.7 2819 282 81.1

otpadak 650 65 18.9 5 1 13.3 655 66 18.9

krupno dr. 3436 344 100.0 39 4 100.0 3474 347 100.0

vrsta sortimenta


za 10 god. godiš.

%

za 10 god. godiš.

%

za 10 god. godiš.

% m3 m3 m3 PT II. klase 2 0 0.6 2 0 0.6

PT III. klas. 25 3 7.7 25 3 7.7

trupci 27 3 8.2 27 3 8.2

ukupno obl. 27 3 8.2 27 3 8.2

ogrij. drvo 247 25 75.3 247 25 75.3

prost. drv. 247 25 75.3 247 25 75.3

neto sort. 274 27 83.5 274 27 83.5

otpadak 54 5 16.5 54 5 16.5

krupno dr. 328 33 100.0 328 33 100.0

Šumske kulture (zasadi) 3000 G.J.( 03) “Jadovnik-Drvar”

Izdanačke šume 4000 G.J.( 03) “Jadovnik-Drvar”

247

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 F i L trupci 11 1 0.0 135 13 0.3 146 15 0.1

PT I. klase 6054 605 8.0 581 58 1.1 6634 663 5.2

PT II. klase 22031 2203 29.1 3131 313 5.9 25162 2516 19.6

PT III. klas. 10702 1070 14.2 6385 639 12.1 17087 1709 13.3

trupci 38798 3880 51.3 10231 1023 19.3 49029 4903 38.1

rudno drvo 6878 688 9.1 6878 688 5.3

ukupno obl. 45676 4568 60.4 10231 1023 19.3 55907 5591 43.5

celu. drvo 14474 1447 19.1 14474 1447 11.3

ogrij. drvo 35610 3561 67.2 35610 3561 27.7

prost. drv. 14474 1447 19.1 35610 3561 67.2 50085 5008 38.9

neto sort. 60151 6015 79.5 45841 4584 86.5 105992 10599 82.4

otpadak 15473 1547 20.5 7144 714 13.5 22617 2262 17.6

krupno dr. 75624 7562 100.0 52986 5299 100.0 128609 12861 100.0

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 F i L trupci 6 1 0.0 66 7 0.2 72 7 0.2

PT I. klase 1244 124 8.3 321 32 1.2 1565 157 3.7

PT II. klase 4236 424 28.4 1751 175 6.5 5987 599 14.3

PT III. klas. 1871 187 12.5 3405 340 12.6 5276 528 12.6

trupci 7358 736 49.3 5543 554 20.6 12901 1290 30.8

rudno drvo 1718 172 11.5 1718 172 4.1

ukupno obl. 9076 908 60.9 5543 554 20.6 14618 1462 34.9

celu. drvo 3010 301 20.2 3010 301 7.2

ogrij. drvo 17851 1785 66.2 17851 1785 42.6

prost. drv. 3010 301 20.2 17851 1785 66.2 20861 2086 49.8

neto sort. 12085 1209 81.0 23394 2339 86.8 35479 3548 84.8

otpadak 2827 283 19.0 3552 355 13.2 6379 638 15.2

krupno dr. 14912 1491 100.0 26946 2695 100.0 41858 4186 100.0

Sve kategorije GJ: 1000, 3000, 4000 G.J.( 03) “Jadovnik-Drvar”

Visoke šume sa prirodnom obnovom 1000 G.J.( 04) “Međugorje-Nuglašica”

248

vrsta sortimenta


za 10 god. godiš.

%

za 10 god. godiš.

%

za 10 god. godiš.

% m3 m3 m3 PT II. klase 1 0 0.3 1 0 0.3

PT III. klas. 1 0 0.6 1 0 0.6

trupci 2 0 0.8 2 0 0.8

ukupno obl. 2 0 0.8 2 0 0.8

ogrij. drvo 151 15 82.6 151 15 82.6

prost. drv. 151 15 82.6 151 15 82.6

neto sort. 153 15 83.4 153 15 83.4

otpadak 30 3 16.6 30 3 16.6

krupno dr. 183 18 100.0 183 18 100.0

vrsta sortimenta


%

za 10 god. godiš.

%

za 10 god. godiš.

% m3 m3 m3 F i L trupci 6 1 0.0 66 7 0.2 72 7 0.2

PT I. klase 1244 124 8.3 321 32 1.2 1565 157 3.7

PT II. klase 4236 424 28.4 1751 175 6.5 5988 599 14.2

PT III. klas. 1871 187 12.5 3406 341 12.6 5277 528 12.6

trupci 7358 736 49.3 5544 554 20.4 12902 1290 30.7

rudno drvo 1718 172 11.5 1718 172 4.1

ukupno obl. 9076 908 60.9 5544 554 20.4 14620 1462 34.8

celu. drvo 3010 301 20.2 3010 301 7.2

ogrij. drvo 18003 1800 66.4 18003 1800 42.8

prost. drv. 3010 301 20.2 18003 1800 66.4 21012 2101 50.0

neto sort. 12085 1209 81.0 23547 2355 86.8 35632 3563 84.8

otpadak 2827 283 19.0 3583 358 13.2 6409 641 15.2

krupno dr. 14912 1491 100.0 27130 2713 100.0 42041 4204 100.0

Izdanačke šume 4000 G.J.( 04) “Međugorje-Nuglašica”

Sve kategorije GJ: 1000, 4000 G.J.( 04) “Međugorje-Nuglašica”

249

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 F i L trupci 59 6 0.1 949 95 0.5 1009 101 0.4

PT I. klase 6642 664 10.0 2942 294 1.6 9583 958 3.8

PT II. klase 20456 2046 30.9 13100 1310 7.0 33556 3356 13.3

PT III. klas. 8631 863 13.0 23501 2350 12.6 32132 3213 12.7

trupci 35788 3579 54.1 40492 4049 21.7 76280 7628 30.2

rudno drvo 5972 597 9.0 5972 597 2.4

ukupno obl. 41760 4176 63.1 40492 4049 21.7 82252 8225 32.5

celu. drvo 12034 1203 18.2 12034 1203 4.8

ogrij. drvo 122632 12263 65.7 122632 12263 48.5

prost. drv. 12034 1203 18.2 122632 12263 65.7 134666 13467 53.3

neto sort. 53795 5379 81.3 163124 16312 87.4 216918 21692 85.8

otpadak 12369 1237 18.7 23493 2349 12.6 35862 3586 14.2

krupno dr. 66164 6616 100.0 186616 18662 100.0 252780 25278 100.0

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 F i L trupci 3 0 0.1 4 0 0.9 7 1 0.1

PT I. klase 299 30 5.8 10 1 2.0 309 31 5.5

PT II. klase 1015 102 19.7 35 3 7.3 1050 105 18.7

PT III. klas. 566 57 11.0 56 6 11.7 623 62 11.1

trupci 1884 188 36.6 105 11 21.9 1989 199 35.4

rudno drvo 959 96 18.6 959 96 17.1

ukupno obl. 2843 284 55.3 105 11 21.9 2948 295 52.4

celu. drvo 1304 130 25.4 1304 130 23.2

ogrij. drvo 318 32 66.2 318 32 5.7

prost. drv. 1304 130 25.4 318 32 66.2 1623 162 28.9

neto sort. 4147 415 80.6 423 42 88.1 4571 457 81.3

otpadak 996 100 19.4 57 6 11.9 1053 105 18.7

krupno dr. 5143 514 100.0 481 48 100.0 5624 562 100.0

Visoke šume sa prirodnom obnovom 1000 G.J.( 05) “Gnjat-Risovac”

Šumske kulture (zasadi) 3000 G.J.( 05) “Gnjat-Risovac”

250

vrsta sortimenta




% m3 m3 m3 PT II. klase 6 1 0.6 6 1 0.6

PT III. klas. 56 6 5.6 56 6 5.6

trupci 62 6 6.2 62 6 6.2

ukupno obl. 62 6 6.2 62 6 6.2

ogrij. drvo 773 77 77.3 773 77 77.3

prost. drv. 773 77 77.3 773 77 77.3

neto sort. 835 84 83.6 835 84 83.6

otpadak 164 16 16.4 164 16 16.4

krupno dr. 999 100 100.0 999 100 100.0

vrsta sortimenta


za 10 god. godiš.

%

za 10 god. godiš.

%

za 10 god. godiš.

% m3 m3 m3 F i L trupci 62 6 0.1 954 95 0.5 1016 102 0.4

PT I. klase 6941 694 9.7 2951 295 1.6 9893 989 3.8

PT II. klase 21471 2147 30.1 13141 1314 7.0 34612 3461 13.3

PT III. klas. 9197 920 12.9 23613 2361 12.6 32811 3281 12.6

trupci 37672 3767 52.8 40659 4066 21.6 78331 7833 30.2

rudno drvo 6931 693 9.7 6931 693 2.7

ukupno obl. 44603 4460 62.6 40659 4066 21.6 85263 8526 32.9

celu. drvo 13339 1334 18.7 13339 1334 5.1

ogrij. drvo 123723 12372 65.8 123723 12372 47.7

prost. drv. 13339 1334 18.7 123723 12372 65.8 137062 13706 52.8

neto sort. 57942 5794 81.3 164382 16438 87.4 222324 22232 85.7

otpadak 13365 1336 18.7 23714 2371 12.6 37079 3708 14.3

krupno dr. 71307 7131 100.0 188096 18810 100.0 259403 25940 100.0

Izdanačke šume 4000 G.J.( 05) “Gnjat-Risovac”

Sve kategorije GJ: 1000, 3000, 4000 G.J.( 05) “Gnjat-Risovac”

251

3. PLAN ISKORIŠTAVANJA ŠUMA

Planom iskorištavanja šuma obuhvaćen je proces realizacije glavnih šumskih proizvoda na temelju količine i dinamike sječa i utvrđene strukture šumskih drvnih sortimenata i plan korištenja sekundarnih (ostalih) šumskih proizvoda.

Plan iskorištavanja šuma za glavne šumske proizvode, za šumskogospodarsko područje prema članu 51 važećeg Pravilnika o elementima za izradu Š.G.O. sadrži:

- Prikaz glavnih karakteristika tehnologija iskorištavanja koje će se primjenjivati za pojedine kategorije šuma u ovisnosti od uvjeta rada;

- Plan sredstava rada potrebnih za realizaciju planirane proizvodnje po godinama realizacije i za uređajni period. 3.1. PRIKAZ GLAVNIH KARAKTERISTIKA TEHNOLOGIJA RADA

Tehnološki proces obuhvata sljedeće faze rada: - sječa i izrada stabala, - transport drveta (primicanje i privlačenje, lifranje, iznošenje i prijevoz), - uskladištenje, - utovar.

Da se realizira planirani obim sječa u vidu odgovarajućeg asortimana, potrebno je primijeniti tehnologiju rada u iskorišćavanju glavnih šumskih proizvoda, koja će biti savremena u onolikoj mjeri, koliko to dozvoljavaju ostali faktori koji direktno utječu na opstanak šuma. Odgovarajuće tehnologije rada iz oblasti iskorištavanja šuma trebale bi se propisivati posebno za svaki tehnološki tip, u koji se svrstavaju šume za koje je dati tehnološki proces optimalan.

Prilikom terenskih snimanja za izradu ove ŠGO nije vršena tehnološka klasifikacija terena po kojoj bi se pojedini odjeli-sastojine, svrstali u odgovarajuće tehnološke tipove, prema vrsti i strukturi drvne mase, sistemu gospodarenja, reljefu terena, geološkom supstratu, tipu zemljišta i drugim faktorima koji utječu na organizaciju sječe i privlačenje sortimenata, te se u oviru ovoga plana Š.G.O. ne mogu dati konkretni prijedlozi u tome pogledu. Iz tih razloga, tehnološki postupci u iskorištavanju šuma za pojedine odjele, određuju se i propisuju izvođačkim projektima, koji nakon detaljnih prikupljanja terenskih i tehničkih podataka polaze od prednjih koncepcija, stanja stanišnih i sastojinskih prilika, ciljeva gospodarenja, potrebnih i respoloživih sredstava rada i drugih važnih činilaca.

Prijenos ideja, informacija, metoda ili tehnoloških postupaka od subjekata koji su ih razvili do potencijalnih korisnika objedinjuje se pod nazivom transfer tehnologije, čije metode uključuju naučne publikacije u priznatim časopisima, članke orijentirane na razvoj menadžmenta, kompjuterske programe, seminare itd. Tehnologije rada i legislative obrađeni su u stručnim radovima naših naučnih institucija i korporacija (Šumarski fakultet i institut za šumarstvo, IRC Šipad i dr.), te nema potrebe da se opširnije iznose u okviru ove ŠGO.

U okviru plana sječa (etat) određene su veličine sječivih drvnih masa i struktura (asortiman) drvnih sortimenata na bazi krupnog drveta po uređajnim i klasifikacijskim jedinicama. U okviru ovoga plana se daje kraći prikaz pojedinih faza tehnološkog procesa proizvodnje koji treba primijeniti da se dobije naprijed planirani asortiman drvnih šumskih sortimenata, pri čemu treba odabrati najekonomičnija sredstva za odgovarajući stupanj mehanizacije, u ovisnosti od koncentracije sječivih drvnih masa, stepena otvorenosti primarnom i sekumdarnom mrežom šumskih saobraćajnica i mjera kojih se treba pridržavati u cilju očuvanja okoliša i biodiverziteta vrsta. Ovom osnovom ne planiraju se konkretni lokaliteti (odjeli i odsjeci) jer je njihovo vrijeme za sječu predodređeno

252

evidencijama sječa u okviru turnusa, te se za svaku godinu donosi detaljni plan iskorištavanja šuma prema poznatim principima. 3.1.1. Sječa i izrada

Kao prva faza u iskorištavanju glavnih šumskih proizvoda, sječa i izrada obuhvata obaranje (rušenje) stabala i izradu drvnih sortimenata prema planiranom asortimanu dobijenom na bazi važećih sortimentnih tablica i ostvarenih rezultata na tome planu u proteklom uređajnom periodu, koje su diktirali zahtjevi tržišta. Ova faza tehnološkog procesa proizvodnje izvodi se prema detaljno urađenom izvođačkom projektu, na temelju postojećih normativa i organizacije rada privrednog društva i važećih standarda općih i posebnih uvjeta proizvodnje drvnih sortimenata četinarskih i lišćarskih vrsta u ovisnosti od sezone rada i orografskih i sastojinskih prilika.

U gazdinskim klasama gdje će se primjenjivati preborni i skupinasto-prebirni sistem sječa, gdje je planirana pretežno ili u potpunosti prirodna obnova, treba primjenjivati sortimentni metod, a samo pri povoljim uvjetima terena i odgovarajućom otvorenošću sastojina sekundarnom mrežom saobraćajnica i poludeblovni metod. Skupinasti sistemi sječa nisu predviđeni tehničkim ciljevima ove ŠGO, te se ni deblovna metoda neće primjenjivati. Detaljnije upute ove faze tehnološkog procesa, daju se u okviru izvođačkih projekata, pri čemu je obavezno u potpunosti se pridržavati uputa i ograničenja predviđenih Pravilnikom o obimu mjera o uspostavljanju i održavanju šumskog reda i načinu njihovog provođenja (“Službene novine FBiH” br. 62/02), čije se odredbe obavezno unose u izvođački projekat. Eventualne dopune i izmjene navedenog Pravilnika u toku važenja osnove, primjenjivati odmah po njihovom stupanju na snagu. 3.1.2. Transport drveta

Dijeli se u dvije faze. U prvoj fazi, odnosno od mjesta izrade, na sječini kod panja do međustovarišta ili glavnog stovarišta (ukoliko je ono locirano unutar šumskog kompleksa), na tvrdom kamionskom putu, i u drugoj fazi prijevoz sortimenata sa međustovarišta do glavnog stovarišta ili na dalje destinacije. Za nas je interesantna prva faza koja se dijeli na sljedeće podfaze:

Primicanje i prevlačenje oblovine sa sječina do traktorskog ili kamionskog puta obavljat će se animalnom vučom i mehanizirano, privlačenjem, upotrebom traktorskog ili samohodnog vitla čija se dužina užeta ograničava na maksimalno 50-70 m u ovisnosti od položaja dubećih stabala i zastupljenosti podmlatka, kao i konfiguracije terena.

Prevlačenje formiranog tovara sa mjesta na izvoznoj vlaki do međustovarišta, odnosno tvrdog kamionskog puta obavljat će se upotrebom lakših i srednje teških standardnih ili zglobnih traktora i animalne vuče koja se, kao najefikasnije sredstvo pri uvjetima ovoga područja koristi na kraćim distancama u ovisnosti od primijenjenog sistema sječa i eventualno kombinacije ovih sredstava sa skiderima. Upotreba traktora u odnosu na njihovu kategoriju mora se prilagoditi kvalitetu vlaka, nosivosti terena i vremenskim uvjetima.

Dužina, položaj i vrsta traktorskih vlaka odredit će se izvođačkim projektom, tako da prema dosadašnjoj praksi površina svih traktorskih vlaka ne treba prijeći maksimalno 3 % površine odjela, odnosno odsjeka koji se tretira sječom.

Iznošenje prostornog drveta sa sječina do međustovarišta ili tvrdog kamionskog puta planira se vršiti animalom (samarica) kod malih masa gdje nije ekonomičan drugi način transporta i druga se sredstva neće planirati.

Obzirom da je šumarstvo kao privredna grana po broju povreda u gornjem dijelu ljestvice svih djelatnosti kod nas, neophodno je poduzimanje mjera zaštite kod primjene tehnološkog procesa proizvodnje šumskih drvnih sortimenata, obaveznom primjenom Osnovnog zakona o zaštiti na radu, općim Pravilnikom o HTZ mjerama pri radu na iskorištavanju šuma, kao i internim pravilnikom

253

šumskoprivrednog društva, odnosno organizacije koja gospodari šumama ovoga ŠGP-a. Propisane mjere zaštite na radu obavezno se unose u izvođačke projekte. 3.1.3. Utovar

Utovar drvnih sortimenata na međustovarištima planira se obaviti mehanizirano, utovarnim ili samohodnim dizalicama. 3.1.4. Mjere zaštite okoliša kod primjene tehnološkog procesa

Na temelju člana 57. važećeg Pravilnika o elementima za izradu Š.G.O. osvrćemo na zaštitu šumskog hidropotencijala i zaštitu zemljišta kod izvođenja radova u šumi, te odabiru sredstava rada koja će najmanje utjecati na narušavanje šumskog ekosistema.

Da se što uspješnije provede zaštita po navedenom preporučuje se provođenje sljedećih aktivnosti:

- projektovati mrežu traktorskih vlaka umjerenih uspona i padova sa riješenom odvodnjom, sa ciljem što manje izloženosti zemljišta eroziji, max.površine do 3% površine odjela, odnosno odsjeka.

- zabraniti kretanje traktora i vuču sortimenata vodotocima radi očuvanja zemljišta i hidro-flore i faune, te zagađivanja voda ekološki nečistim supstancama.

- prilikom intenzivnijih padavina, zbog raskvašenosti terena odložiti kretanje traktora po vlakama dok se teren ne ocijedi.

- nakon završenih radova izvršiti konzervaciju vlaka radi sprječavanja erozijskih procesa. - primijeniti propisani omjer tehnologija u sječi i izvlačenju. - radove izvoditi u skladu sa Pravilnikom o uvjetima koje moraju ispunjavati izvođači radova u

šumarstvu (“Služb. novine FBiH”, br.2/ ,03) i citiranog Pravilnika o šumskom redu. - u sastojinama sa obilnim ponikom i podmlatkom forsirati zimsku sječu. - izvršiti tehnički prijem radova. - mehanizaciju u iskorištavanju šuma obskrbljivati ekološki neškodljivim gorivima i mazivima.

3.2. PLAN SREDSTAVA RADA POTREBNIH ZA REALIZACIJU PROIZVODNJE

Plan nabavke opreme i izgradnja objekata nema obavezan karakter. Sredstva rada potrebna za realizaciju planirane proizvodnje po godinama realizacije i za uređajni period zbog prijelaza na tržišni način privrjeđivanja ne planiraju se ovom osnovom u obimu koji bi proizišao kapacitiranjem na osnovu planiranog obima sječa iz razloga što će ŠGD “Hercegbosanske šume” d.o.o. putem javnih tendera ustupati radove drugim pravnim licima koja u skladu sa čl.3 citiranog Pravilnika (sječa i izrada šumskih drvnih sortimenata, privlačenje i iznos od panja do kamionskog puta i transport drvnih sortimenata) ispunjavaju uvjete navedenog pravilnika.

Postojeće stanje sredstava rada za iskorištavanje šuma zadržat će se u svrhu izvođenja sanitarnih sječa i sječa obnove, a ŠGD donosit će odluke o vrsti, količini i vremenu nabavke opreme ovisno o trenutnim potrebama.

254

3.3. PLAN KORIŠTENJA SEKUNDARNIH ŠUMSKIH PROIZVODA

Važeći Pravilnik o elementima za izradu ŠGO predviđa da Š.G.O treba da sadrži i plan korištenja sekundarnih šumskih proizvoda. Kantonalno šumsko-privredno društvo može za svoje potrebe i uz naknadu za potrebe građana i drugih pravnih lica uzgajati i iskorištavati sekundarne šumske proizvode. Na temelju toga, Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva FBiH donijelo je Pravilnik o uzgoju, iskorištavanju, sakupljanju i prometu sekundarnih šumskih proizvoda (“Služb.novine FBiH”, br. 66/05).

U toku narednog uređajnog perioda, ŠGD pristupiće donošenju programa za korištenje sekundarnih šumskih proizvoda, te će se i na ovome području planirati korišćenje ove vrste proizvoda sa ciljem povećanja ukupnog prihoda, čime će se smanjiti udio primarnih proizvoda i poboljšati stanje šuma.

Na temelju navedenih činjenica, a na osnovu dosadašnjih saznanja o zastupljenosti vrsta ljekovitog bilja, šumskih plodova i gljiva kao i mineralnih sirovina, ovdje donosimo samo mogućnosti korištenja sekundarnih šumskih proizvoda na ŠGP-u (konsultovana literatura:Vojniković S., Balić B., Višnjić Ć., (2013): ,,Održivo korištenje ljekovitog jestivog, aromatskog šumskog bilja”, Sarajevo). Kvantiteti koji budu određeni moraju biti u skladu sa očuvanjem biodiverziteta i ostalih ekoloških i socijalnih funkcija šuma i šumskih zemljišta, te se daje prijedlog za korištenje i planiranje prihoda, uz primjenu mjera i ograničenja iz čl. 12 datog Pravilnika.

1. Ljekovito bilje: Zastupljenije vrste na ovome području iz domena herbalne medicine i komercijalnog karaktera su:

- velebilje (Atropa belladona), - lincura (Gentiana lutea), - trava iva (Teucrium montanum), - kaćun (Orchis sp.) - kopitnjak (Asarum europeum) - majčina dušica (Thymus serpyllum), - jagorčevina (Primula sp.), - bazga-zova (Sambucus nigra), - stolisnik (Achillea millefolium), - kantarion (Hypericum perforatum), - jesenji kaćun (Colhicum autumnale), - srijemuž (Allium ursinum), - crni sljez (Malva silvestris), - ljubičica (Viola oddorata), - bijela imela (Viscum album), - medvjeđe grožđe (Arctostaphylos uva ursi), - mišjakinja (Asperula odorata), - bokvice (Plantago sp.), - breza (Betula verrucosa), - čemerika (Veretrum album), i dr.

255

2. Šumski plodovi: - kupina (Rubus sp.), - lijeska (Corylus avellana), - divlje ruže (Rosae sp.), - malina (Rubus ideus), - borovnica (Vaccinium myrtillus) - drijen (Cornus mas) - smreka (Juniperus communis), - jagoda (Fragaria vesca), i dr.

3. Jestive gljive: na ovom području se javljaju jestive gljive koje nemaju komercijalnu vrijednost, a one koje su komercijalno vrijedne (vrganj (Boletus edulis), blagva (Amanita caesarea), rujnica (Lactarius deliciosus), mliječnica (Lactarius piperatus), bukovača (Pleurotus ostreatus), smrčak (Morchella esculenta), pečurka (Psaliota campestris)), ne javljaju se u većem broju tako da neće biti planiran prihod od ove vrste sekundarnih proizvoda u narednom uređajnom periodu.

Navedene vrste realizator ŠGO može uzgajati i iskorištavati (sakupljati), odnosno odobriti drugim pravnim ili fizičkim licima uz naknadu za njihovo iskorištavanje u obimu i na mjestima koje će se propisati posebnim aktom.

4. Minerali: i polimineralne stijene kao sastavni dio matičnog supstrata čiji su derivati kamen, šljunak i pijesak ne mogu se eksploatirati u šumi i na šumskom zemljištu ukoliko njihovo korištenje nije regulirano zakonskim odredbama. Za naredni uređajni period očekuje se korištenje ovih sekundarnih proizvoda za vlastite potrebe Kantonalnog privrednog društva pretežno za gradnju i održavanje šumskih komunikacija i ostalih objekata koji će se graditi u svrhu gospodarenja šumama. Lokalitete za korištenje ove vrste sekundarnih proizvoda odredit će realizator osnove za svaku gospodarsku jedinicu gdje će se prioritetno koristiti postojeća pozajmišta. 5. Paša u šumi: na Š.G.P-u će se regulirati prema odredbama Zakona o šumama (član 36). Ovom ŠGO-om zabranjuje se paša u visokim šumama sa prirodnom obnovom, šumskim zasadima ispod taksacione granice i u izdanačkim šumama predviđenim za prevođenje u viši uzgojni oblik direktnom konverzijom. 6. Sjemenske sastojine: Na području ŠGP-a prema podacima Donosioca osnove izdvojena je sjemenska sastojina površine 9,9 ha u 6c GJ ,,Jadovnik-Drvar“. Na postojećoj i ukoliko dođe do izdvajanja novih sjemenskih sastojina preporučuju se sljedeće mjere koje bi trebalo provoditi u njima: - Mjere koje imaju za cilj povećanje prinosa sastojine Poznato je da urod sjemena zavisi od količine sunčevog svjetla koje primaju krošnje šumskog drveća. Poduzimaju se mjere koje imaju za cilj dovođenje optimalne količine svjetla, koje pospješuje urod sjemena, a istovremeno neće biti previše prekinut sklop, što bi dovelo do zakorovljavanja zemljišta. Kod jele, šišarke se javljaju u gornjem dijelu krošnje, pa se mjere koje se provode, odnose

256

samo na gornju etažu koja plodonosi, a nikada na stabla donje etaže. Prema tome, neophodno je održavati sklop koji daje optimalan prinos šišarki. - Mjere koje imaju za cilj poboljšanje genetskog sastava sjemensih sastojina Potrebno je u što kraćem roku odstraniti izrazito loša stabla, odnosno vršiti selekciju na fenotipskoj bazi. Pod lošim primjercima, koji oprašivanjem susjednih boljih stabala mogu negativno utjecati na genetsku konstituciju sjemena odnosno potomstva, treba podrazumijevati:

račvasta stabla, kriva stabla tj. ona koja se bonitiraju kao stabla "slabe pravnosti", vrlo granata stabla tj. ona ona koja se bonitiraju kao stabla "slabe čistoće", stabla vrlo debelih grana (makar im čistoća bila "dobra" po bonitetnoj šemi), stabla vrlo lošeg visinskog prirasta, ukoliko ono nije uvjetljeno zastarčenošću i bolesna stabla i ona koje su napali insekti.

Prilikom izvoza posječene drvne mase u objektima koji su izdvojeni kao sjemenske sastojine, koristiti samo animal. Sve ove mjere treba provoditi pod nadzorom Šumarskog fakulteta u Sarajevu, sve dok se ne imenuje druga institucija, uz saradnju ŠGD-a. 7. Lovstvo: Cijelo područje općine Bosansko Grahovo ima dobre uvjete za bavljenje lovnom djelatnošću. To dokazuju veliki kompleksi visokih i izdanačkih šuma, površina pod pašnjacima i oranicama te vodenih površina. Tip lovišta je brdsko-planinski. U lovištu obitavaju sljedeće vrste divljači: - krupna divljač ( mrki medvjed, vuk, divlja svinja, srna, divokoza, veliki tetrijeb) - sitna divljač (zec, lisica, jazavac, divlja mačka, kuna zlatica, lasica, tvor, trčka, prepelica, patka gluhara, divlji golub ) Na nivou Šumarije Bosansko Grahovo organizirana je lovočuvarska služba koja se brine o zaštiti i unapređenju brojnog stanja divljači, te se u sklopu toga provode i brojne djelatnosti, kao što su izrada lovno-gospodarskih i lovno-tehničkih objekata, prihrana divljači i njezin stalni nadzor. Šumarija Bosansko Grahovo, također, obavlja i komercijalnu djelatnost lova, te svojim gostima i partnerima nudi mogućnost lova na temelju važećeg cjenika.

Lovnoprivredna osnova na nivou područja nije donijeta, te ukoliko se ista donese u toku uređajnog perioda, treba je uskladiti sa ovom ŠGO.

257

4. PLAN ŠUMSKOUZGOJNIH RADOVA

Plan šumsko-uzgojnih radova u gospodarenju šumama i šumskim zemljištima, rezultanta je

stanja šuma, ekološko-proizvodnih potencijala ŠGP-a, utvrđenih proizvodno-tehničkih ciljeva, utvrđenih sistema gospodarenja i realnih ekonomskih mogućnosti subjekta gospodarenja za realizaciju utvrđenog plana. Plan uzgajanja šuma u okviru ŠGO se bavi pitanjima osnivanja, njegom i podmlađivanjem šumskih sastojina s ciljem optimalnog i trajnog ispunjenja gospodarskih i općekorisnih funkcija šuma.

Potrebno je utvrditi metode kojima je u najkraćem mogućem roku, uz što manje troškove i očuvanje proizvodne sposobnosti zemljišta moguće osnovati, podići, te oblikovati šumsku sastojinu koja će optimalno i trajno zadovoljiti gospodarske i općekorisne funkcije.

Uporedo sa šumskouzgojnim radovima potrebno je izvršiti i praćenje uspješnosti realizovanih planova i koristiti te rezultate pri izradi novih planova za šumskouzgojne radove na određenom području koje svojim karakteristikama zahtijevaju i određen pristup.

Sa stanovišta nauke o uzgajanju šuma i dosljednog provođenja gospodarenja šumama po principu progresivne i dinamične trajnosti svih funkcija šuma, značajno bi bilo, plan šumskouzgojnih radova posmatrati na sljedeći način:

Obaveze održavanja postojećeg stanja i unapređenja dinamike podmlađivanja šuma, tj.

održavanja postojećeg stanja šuma (obavezna biološka obnova šuma) kroz bezrezervno prihvatanje važnosti poslova po površinama u zavisnosti od potreba:

- pripremni radovi na obnovi šuma - sadnja i sjetva u sastojini - popunjavanje u sastojini - njega podmlatka i mladika - čišćenje sastojina - ostali radovi (njega kultura)

Unapređivanje postojećeg stanja šuma i šumskih zemljišta kroz imperativ pošumljavanja

goleti i šibljaka ispod gornje granice privredne šume, melioracija i konverzije visokih degradiranih i izdanačkih šuma (proširena biološka obnova šuma), a koja u svom opisu podrazumijeva poslove:

- pripremni radovi u sastojini - rekonstrukcija - resurekcija - konverzija - pošumljavanje - sanacija - popunjavanje - podizanje i njega novopodignutih kultura

Nažalost, dosadašnja iskustva, kao posljedica uglavnom loše prakse i vrlo šturih zakonskih

propisa, praktički su uobičajila minimum šumskouzgojnih radova u okviru plana gospodarenja, ili bolje reći red prioriteta finansiranja iz raspoloživih-planiranih sredstava za biološku reprodukciju šuma, koja u tom slučaju predstavljaju gornji nivo obima/veličine, dinamike i ,nažalost, kvaliteta ove vrste planova.

258

Plan šumskouzgojnih radova u okviru uređivanja šuma, daje osnovne smjernice

uzgajanja na temelju utvrđenog stanja šuma i ne ulazi detaljno u pojedinosti stanja staništa i sastojina kao i detaljnijih problema načina obnove, njege, melioracije i pošumljavanja, te je u tome smislu obrađen u Metodici izrade ŠGO (Matić, V.; 1977) i važećem Pravilniku o izradi ŠGO (članovi 52-55), te ostaloj naučnoj i stručnoj literaturi, radovima, publikacijama i časopisima. U okviru navedenog, ako se provodi intenzivno uzgajanje u cilju popravljanja razvojnog stanja pojedinih sastojina, uzgajivač će specifične probleme rješavati posebnim izvođačkim projektima koji će sadržavati isključivo uzgojni aspekt sukladno Pravilniku o elementima za izradu šumskogospodarskih osnova.

Na bazi utvrđenih tehničkih ciljeva gazdinskih klasa u skladu sa čl. 52 važećeg Pravilnika,

plan šumskouzgojnih radova utvrđuje se po gazdinskim klasama, čijim se sumiranjem utvrđuje plan za ŠGP po vrstama radova.

Plan šumskouzgojnih radova za gazdinske klase visokih šuma sa prirodnom obnovom

sadrži: Površine na kojima će se provoditi prirodna obnova, Obim vještačkog pošumljavanja radi kompletiranja prirodne obnove, Površine na kojima će se provoditi mjere njege, Površine na kojima će se vršiti pošumljavanje, Površine na kojima će se vršiti vještačko pošumljavanje u cilju podizanja šumskih zasada i

mjere njege šumskih zasada (kultura) koje će se podići na tim površinama. Plan šumskouzgojnih radova za postojeće šumske zasade sadrži: Obim vještačkog pošumljavanja u cilju popunjavanja šumskih zasada, Obim novih pošumljavanja poslije golih sječa šumskih zasada, Mjere njege šumskih zasada. Za gazdinske klase postojećih šumskih zasada/kultura ispod taksacijske granice i

novopodignutih zasada, planom se predviđa provođenje mjera njege i eventualno popunjavanje do određene faze razvoja, dok će se u odraslim kulturama mjere njege provoditi proredama predviđenim planom sječa/etatom.

Plan šumskouzgojnih radova za izdanačke šume sadrži: Površine za pošumljavanje nastale čistom sječom i mjere njege šumskih zasada koji će se

podići na tim površinama, Površine na kojima će se mjerama njege provoditi prirodna obnova kad se planira indirektna

konverzija izdanačkih u visoke šume. Plan šumskouzgojnih radova za šibljake i goleti sadrži: Površine za pošumljavanje i mjere njege šumskih zasada koji će se podići na tim

površinama.

259

Svi ovi planovi se dalje razvijaju po gospodarskim jedinicama da bi se znali približni zadaci

pojedinih radnih jedinica u narednom uređajnom periodu na teritoriji ŠGP. Svi planirani šumskouzgojni radovi koji se izvode u visokim šumama sa prirodnom obnovom,

smatraju se jednostavnom biološkom reprodukcijom, kao i sve mjere njege šumskih zasada i prirodnog podmlatka u kompleksu visokih šuma s prirodnom obnovom.

Svi šumskouzgojni radovi koji se izvode u izdanačkim šumama i na goletima, smatraju se

proširenom biološkom reprodukcijom. 4.1. Klasifikacija šumskouzgojnih radova Da bi šumsko-uzgojne radove u okviru uređivanja šuma mogli precizirati i kontrolirati njihovo

izvršenje, shodno postavljenim tehničkim ciljevima gazdinskih klasa i primjenjenim sistemima sječa razvrstani su kako slijedi:

1. Pošumljavanje sadnjom sadnica obavljat će se u sljedećim konkretnim slučajevima: - gdje se formiraju male sječine, primjenom skupinasto-prebornog sistema sječa u visokim

šumama, - gdje se formiraju gole površine, primjenom čistih sječa u izdanačkim šumama, - u šibljacima i na neobraslom šumskom zemljištu, goletima ispod gornje granice privredne

šume (pošumljavanje 10% ukupne površine) 2. Kompletiranje prirodnog podmlatka: odnosi se na sadnju sadnica ili unošenje sjemena

nedovoljno podmlađenih površina prirodnim putem, pri primjeni sistema prebornih sječa. 3. Popunjavanje šumskih zasada (kultura): odnosi se na dodatnu sadnju na pošumljenim

površinama, gdje je uspjeh pošumljavanja djelimično ili u potpunosti izostao na: - pošumljenim goletima i šibljacima; - sječinama nastalim primjenom sistema čistih sječa na manjim površinama; - sječinama skupina nastalih primjenom skupinasto-prebornog sistema sječa. 4. Njega prirodnog podmlatka i onog koji je vještački unešen (njega mladika): provodit će

se u visokim šumama sa prirodnom obnovom; na novoformiranim ili zatečenim podmladnim jezgrima, provođenjem čiščenja korovske vegetacije ili izbojaka iz panjeva (uz eventualno popunjavanje).

5. Njega guštika: u podmladnim jezgrima faze guštika, nastalim u proteklom periodu. 6. Priprema zemljišta za prirodnu obnovu: vršit će se u visokim šumama sa prirodnom

obnovom kod primjene predviđenih sistema sječa.

4.1.1. Pošumljavanje Pod terminom pošumljavanja podrazumjeva se sadnja sadnica ili sjetva, odnosno sadnja

sjemena uz prethodno obavljene pripremne radove (krčenje, slaganje i spaljivanje granjevine,

260

priprema zemljišta i eventualno đubrenje). Sadnja sadnica obavlja se upotrebom kvalitetnog sadnog materijala odgovarajuće provenijencije iz registriranih rasadnika, prema odabranim načinima sadnje poznatim iz nauke o Uzgajanju šuma, a prema uvjetima staništa.

Koristiti načine sadnje poznate iz nauke o uzgajanju šuma, a načine sadnje i vrste sadnica po starosti i ostalim karakteristikama za četinare i lišćare određivati prema vrsti zemljišta i cilju gazdinskih klasa izvođačkim projektima.

Ovim planom šumsko-uzgojnih radova predviđa se uobičajena gustina sadnje od minimalno 2500 sadnica/ha za jelu i smrču a za ostale vrste 3000 sadnica/ha, što ne ograničava izvođača da primijeni gušću sadnju, ovisno od procjenjene situacije na terenu i kvaliteta sadnica što će se detaljno riješiti izvođačkim projektima.

Sjetva sjemena ima prednosti kod pošumljavanja, naročito jele (podsijavanje sjemena) pri pošumljavanju unutar visokih šuma na skupinama uz prethodno izvršenu kvalitetnu pripremu terena, u odnosu na upotrebu sadnica. Prilikom izbora između sjetve ili sadnje, odnosno njihove kombinacije treba uzeti u obzir stanišne uvjete, biološke osobine vrsta i ekonomske momente. Kod realizacije šumskouzgojnih radova prioritetno treba zadovoljiti potrebe u visokim šumama iz jednostavne i proširene reprodukcije, a preostale obaveze realizirati na neobraslom šumskom zemljištu.

Kriterijumi za određivanje površina koje treba pošumiti u narednom uređajnom periodu određeni su na temelju propisanih sistema gospodarenja.

U kategoriji visokih šuma sa prirodnom obnovom, za koje je planiran skupinasto-preborni

sistem sječa pošumljavanje se planira na dijelu skupina u svrhu kompletiranja prirodne obnove na temelju pretpostavljenog produkcijskog perioda (ophodnje) i desetogodišnjeg turnusa. Tako određena površina se reducira na temelju podataka taksacijskog snimka o brojnosti, kvalitetu i načinu javljanja podmlatka, te procjenjenoj površini gazdinske klase koju treba pošumiti (sadnjom sadnica ili adekvatnoj količini sjemena u sjetvi), a shodno postavljenom tehničkom cilju gospodarenja za gazdinsku klasu.

Radi održavanja postojećeg stanja i dinamike podmlađivanja šuma, za jednostavnu reprodukciju, potrebno je na osnovu sistema gazdovanja i stanja prirodnog podmlađivanja utvrditi koja površina, minimalno, mora biti pošumljena, radi održavanja postojećeg stanja šuma.

Pri primjeni skupinasto-prebornog sistema gazdovanja, podmlađivanje sastojina je dominantno oslonjeno na pojavu prirodnog podmlatka. Podmlađivanje treba da se se vrši dominantno na novoformiranim skupinama, čija površina, u toku jednog turnusa sječa iznosi:

u

TFf

gdje je: u – računska dužina produkcionog perioda (skupine), odnosno broj godina koji je potreban da prosječno stablo naraste - odeblja do predviđene veličine završnog debljinskog stepena.

Radi praktičnih razloga i nemogućnosti blagovremenog izvođenja naplodnih sijekova po skupinama, ili nedovoljnog naplođivanja površina skupina, javljanja korova, neminovno će se javiti potreba za vještačkim pošumljavanjem, radi ubrzavanja podmlađivanja novoosnovanih skupina. Ocjenjujemo da je površina koja će se morati vještački pošumiti minimalno oko 25 % od površina novoosnovanih skupina u prosjeku za ŠGP, što naravno varira od GK do GK. Polazeći od gornjih pretpostavki utvrđeni su obimi pošumljavanja pojedinih vrsta drveća, po pojedinim GK, a zatim su podaci preračunati za pojedine GJ prema udjelu pojedinih GK u ukupnoj površini visokih šuma u GJ, kao i za cijelo ŠGP.

261

4.1.2. Popunjavanje šumskih zasada (kultura) Dolazi u obzir tek nakon utvrđenog nepotpunog uspjeha pošumljavanja, i obavit će se po

istom principu kao i prvo pošumljavanje. Predviđa se u gazdinskim klasama šumskih zasada podignutim na šibljacima i goletima kao i zasadima ispod taksacijske granice i eventualno u zasadima podignutim u proteklom uređajnom periodu, te na ostalim pošumljenim površinama, koje se ne kategorišu kao šumski zasadi (kompletiranje prirodnog podmlatka na skupinama i međuskupinskom prostoru). Popunjavanje se vrši nakon dvije godine po završenoj sadnji, odnosno po obaveznom tehničkom prijemu radova pošumljavanja (član 8 Uredbe o šumama).

4.1.3. Njega i zaštita šumskih zasada (kultura) Novoosnovane kulture bilo sadnicama ili sjemenom, unutar površina visokih šuma sa

prirodnom obnovom i na skupinama u izdanačkim šumama, ako se žele dobiti sastojine sa kvalitetnom i upotrebljivom drvnom masom, zahtjevaju pomoć kao prelazni tretman (predviđen projektom) radi poboljšanja rasta, kvaliteta, vitalnosti i njihovog omjera smjese.

Planirana je samo u kulturama (zasadima) ispod taksacijske granice podignutih po ovome planu, pored kojih treba njegovati i one zasade koji su podignuti posljednjih godina, ako te obaveze proističu iz ranijih izvođačkih projekata, dok su zasadi sa procjenjenom drvnom masom obuhvaćeni proredama u okviru plana sječa. Njega se odnosi na oslobađanje mladih sadnica od korovske vegetacije, okopavanje i oslobađanje starijih sadnica od nadrasta iz panjeva i eventualno prorjeđivanje gustog zasada kod vještačke sadnje prema potrebi pojedinih vrsta drveća po potrebi u više navrata. To će ovisiti od tehničkog prijema šumskouzgojnih radova. Prema dosadašnjoj praksi mjere njege šumskih zasada provode se u minimalno dva navrata a u perodima od po 3-4 godine nakon njihovog podizanja pri normalnim klimatskim uvjetima. U mjere njege uključuje se i zaštita zasada od ekstremnih klimatskih utjecaja, fitopatogenih oboljenja, štetnih insekata i divljači.

Svi vidovi sadnje obavljat će se u u kombinaciji ručnog i mehaniziranog rada, što zavisi od terenskih uvjeta i raspoloživih sredstava.

4.1.4. Njega prirodnog podmlatka Ovaj vid uzgojnih radova treba provoditi u visokim šumama sa prirodnom obnovom

prioritetno na površinama gdje je podmladak gust i grupimičan, kao i na skupinama u izdanačkim šumama, koje će se prirodno ili vještački obnoviti.

Njega se odnosi na oslobađanje podmlatka od okolnog rastinja kao i negativnu selekciju po vrstama i kvalitetu u ovisnosti od razvojne faze sastojine koja se tretira. Negativnu selekciju potrebno je

provoditi u više navrata, a najmanje dva puta u toku ophodnjice u mladicima i gušticima, a posebno poslije provedenih sječa. Vremenski razmaci ovise o intenzitetu sklapanja krošanja, o broju i rasporedu jakih i loših konkurenata i materijalnim mogućnostima realizatora planova osnove. U starijem guštiku, mladiku i letvenjaku (čiji je obim već uključen u planu sječa u najnižoj debljinskoj klasi) u obzir dolazi pozitivna selekcija. Podmladak ispod 5 cm prsnog promjera treba njegovati i regulirati njegov omjer smjese prema položaju i mjestu u sastojinama, te odstranjivati nepoželjne vrste čišćenjem.

Površine po gazdinskim klasama predviđene za ovu vrstu mjera njege su procjenjene i određene na stanovištu nauke o uređivanju šuma (kontinuiteta obnove sastojina, primjenom različitih sistema gazdovanja i ocjenjene računske dužine produkcionog perioda skupina), te je takve vrste radova najmanje potrebno provesti na četiri puta većoj površini nego pošumljavanje. To znači da je površina za ovu vrstu radova jednaka površini svih skupina na nivou šire kategorije visokih šuma.

262

4.1.5. Priprema zemljišta za prirodnu obnovu Da bi se prirodna obnova uspješno odvijala potrebno je zakorovljene površine očistiti i

zbijeno zemljište razrahliti, te uklanjati suvišni listinac posebno u godinama punog uroda sjemena. Površine koje treba pripremiti ne mogu se planirati u okviru ovoga plana, te će se određivati za svaki odjel izvođačkim projektima. Posebnu pažnju treba posvetiti gazdinskim klasama u kojima se prilikom izrade izvođačkih projekata utvrdi da je zakorovljenost pojačana i negativno utječe na klijavost sjemena.

4.2. Provođenje šumskouzgojnih radova Ukupnu sadnju: pošumljavanje, kompletiranje prirodnog podmlatka i popunjavanje zasada u

svim kategorijama šuma, obaviti kvalitetnim sadnim materijalom iz registriranih rasadnika, vrstama određenim tehničkim ciljevima gazdinskih klasa.

Način, odnosno tehnologiju sadnje odabrati prema kvalitetu staništa i vremenu obavljanja radova u skladu sa savremenim dostignućima nauke o Uzgajanju šuma, pod nadzorom kvalificiranih stručnjaka iz ove oblasti.

Svi planirani šumskouzgojni radovi su prema obimu, vrsti, dinamici provođenja i direktnim troškovima prikazani kroz šumskouzgojne radove u visokim šumama sa prirodnom obnovom, šumskim zasadima i izdanačkim šumama koji će se finansirati iz sredstava koja se izdvajaju za biološku obnovu šuma, prema odredbama Uredbe o šumama.

Opožarene površine (paljike) nisu izdvojene kao posebna kategorija šuma, te će se po potrebi pošumljavati i njegovati u sklopu gazdinske klase u kojoj su nastale.

Izvršenje plana šumsko-uzgojnih radova i njegovih godišnjih planova u okviru ove ŠGO obavezno je prema članu 7 Uredbe o šumama. Za sve šumskouzgojne radove treba izvršiti tehnički prijem radova prema članu 8 Uredbe o šumama.

4.3. Obim pošumljavanja u okviru jednostavne reprodukcije - Visoke šume sa prirodnom obnovom po GK za ŠGP

GK Površina

GK površina skupina (njega)

površina skupina za poš.

Površina za

popunu

ukupno za poš.

Vrsta i količina sadnog materijala (kom)

ukupno sadnica kitnjak

Pl.lišć. i voćkarice

jela smrča b.bor c.bor

1113 601.61 50.13 2.51 0.25 2.76 0 758 3033 3791 0 0 7583

1116 279.46 23.29 1.16 0.12 1.28 1057 1761 0 0 704 0 3522

1117 4545.78 378.82 18.94 1.89 20.83 0 5730 22918 28648 0 0 57296

1202 4496.21 374.68 18.73 1.87 20.61 0 5667 17001 34003 0 0 56671

1210 6300.53 525.04 26.25 2.63 28.88 0 7941 47648 23824 0 0 79413

1228 168.2 14.02 0.70 0.18 0.88 0 482 964 482 482 0 2409

1303 1046.83 87.24 4.36 1.09 5.45 0 750 0 5997 7497 750 14994

1314 416.34 34.70 1.73 0.43 2.17 596 596 0 1789 2385 596 5963

1000 17854.96 1487.91 74.40 8.46 82.85 1653 23685 91564 98534 11068 1346 227851

(Napomena: prilikom izračunavanja obima pošumljavanja prema asortimanu sadnog materijala sav obračun je napravljen na bazi procjene sadnica radi lakšeg izračunavanja objektivnih troškova neophodnih za izvršenje plana šumskouzgojnih radova, što ne znači da će se pošumljavanje isključivo obavljati sadnjom sadnica nego i proporcionalnom količinom sjemena zavisno od uvjeta staništa, a konačno će se konkretizirati kroz izvođačke projekte.)

263

4.3.1. Obim pošumljavanja u okviru jednostavne reprodukcije - Visoke šume sa prirodnom obnovom po GK i GJ za ŠGP

(01) GJ Uilica

GK Površina



Površina za

popunu

ukupno za poš.





1113 372.31 31.03 1.55 0.16 1.71 0 469 1877 2346 0 0 4693

1116 279.46 23.29 1.16 0.12 1.28 1057 1761 0 0 704 0 3522

1117 667.14 55.60 2.78 0.28 3.06 0 841 3363 4204 0 0 8409

1202 1341.98 111.83 5.59 0.56 6.15 0 1691 5074 10149 0 0 16915

1210 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1228 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1303 79.55 6.63 0.33 0.08 0.41 0 57 0 456 570 57 1139

1314 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1000 2740.44 228.37 11.42 1.19 12.61 1057 4820 10315 17155 1274 57 34678

(02) GJ Jadovnik-Grahovo

GK Površina



Površina za

popunu

ukupno za poš.





1113 19.09 1.59 0.08 0.01 0.09 0 24 96 120 0 0 241

1116 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1117 524.3 43.69 2.18 0.22 2.40 0 661 2643 3304 0 0 6608

1202 1647.56 137.30 6.86 0.69 7.55 0 2077 6230 12460 0 0 20766

1210 4055.62 337.97 16.90 1.69 18.59 0 5112 30671 15335 0 0 51118

1228 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1303 203.69 16.97 0.85 0.21 1.06 0 146 0 1167 1459 146 2917

1314 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1000 6450.26 537.52 26.88 2.81 29.69 0 8019 39640 32386 1459 146 81650

(03) GJ Jadovnik-Drvar

GK Površina



Površina za

popunu

ukupno za poš.





1113 63.95 5.33 0.27 0.03 0.29 0 81 322 403 0 0 806

1116 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1117 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1202 36.78 3.07 0.15 0.02 0.17 0 46 139 278 0 0 464

1210 1668.31 139.03 6.95 0.70 7.65 0 2103 12617 6308 0 0 21028

1228 168.2 14.02 0.70 0.18 0.88 0 482 964 482 482 0 2409

1303 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1314 92.26 7.69 0.38 0.10 0.48 132 132 0 396 529 132 1321

1000 2029.50 169.13 8.46 1.01 9.46 132 2844 14042 7868 1010 132 26028

264

(04) Međugorje-Nuglašica

GK Površina



Površina za

popunu

ukupno za poš.





1113 101.73 8.48 0.42 0.04 0.47 0 128 513 641 0 0 1282

1116 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1117 107.49 8.96 0.45 0.04 0.49 0 135 542 677 0 0 1355

1202 383.73 31.98 1.60 0.16 1.76 0 484 1451 2902 0 0 4837

1210 216.21 18.02 0.90 0.09 0.99 0 273 1635 818 0 0 2725

1228 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1303 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1314 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1000 809.16 67.43 3.37 0.34 3.71 0 1020 4141 5038 0 0 10199

(05) GJ Gnjat-Risovac

GK Površina



Površina za

popunu

ukupno za poš.





1113 44.53 3.71 0.19 0.02 0.20 0 56 225 281 0 0 561

1116 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1117 3246.85 270.57 13.53 1.35 14.88 0 4092 16370 20462 0 0 40924

1202 1086.16 90.51 4.53 0.45 4.98 0 1369 4107 8214 0 0 13690

1210 360.39 30.03 1.50 0.15 1.65 0 454 2725 1363 0 0 4542

1228 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0

1303 763.59 63.63 3.18 0.80 3.98 0 547 0 4375 5468 547 10937

1314 324.08 27.01 1.35 0.34 1.69 464 464 0 1393 1857 464 4642

1000 5825.60 485.47 24.27 3.11 27.38 464 6983 23427 36087 7325 1011 75296

265

4.4. Obim pošumljavanja u okviru proširene reprodukcije – Visoke šume sa prirodnom obnovom po GK za ŠGP

GK Površina

GK

Procent površine za poš.

Površ. za

poš.

Površ. za

popunu

ukupno za poš.

Površ. za

njegu

Vrsta i količina sadnog materijala (kom) ukupno sadnica

kitnjak pl.lišć. i

voćkarice jela smrča b.bor c.bor

1113 601.61 0.13 0.78 0.08 0.86 0.78 0 237 946 1183 0 0 2366 1116 279.46 0.03 0.08 0.01 0.10 0.08 80 133 0 0 53 0 265 1117 4545.78 0.39 17.73 2.66 20.39 17.73 0 5607 22427 28033 0 0 56067 1202 4496.21 0.10 4.50 0.67 5.17 4.50 0 1422 4266 8532 0 0 14219 1210 6300.53 0.05 3.15 0.47 3.62 3.15 0 996 5978 2989 0 0 9963 1228 168.2 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1303 1046.83 0.76 7.96 1.19 9.15 7.96 0 1258 0 10064 12580 1258 25161 1314 416.34 0.11 0.46 0.07 0.53 0.46 145 145 0 435 579 145 1448 1000 17854.96 34.65 5.16 39.81 34.65 224 9797 33616 51235 13213 1403 109488

(Napomena: prilikom izračunavanja obima pošumljavanja prema asortimanu sadnog materijala sav obračun je napravljen na bazi procjene sadnica radi lakšeg izračunavanja objektivnih troškova neophodnih za izvršenje plana šumskouzgojnih radova, što ne znači da će se pošumljavanje isključivo obavljati sadnjom sadnica nego i proporcionalnom količinom sjemena zavisno od uvjeta staništa, a konačno će se konkretizirati kroz izvođačke projekte.)

4.4.1. Obim pošumljavanja u okviru proširene reprodukcije – Visoke šume sa prirodnom obnovom po GK i GJ za ŠGP

(01) GJ Uilica

GK Površina

GK


Površ. za

poš.

Površ. za

popunu

ukupno za poš.

Površ. za

njegu




1113 372.31 0.19 0.71 0.07 0.78 0.71 0 214 856 1070 0 0 2140 1116 279.46 0.03 0.08 0.01 0.10 0.08 80 133 0 0 53 0 265 1117 667.14 0.12 0.80 0.12 0.92 0.80 0 253 1013 1266 0 0 2532 1202 1341.98 0.16 2.15 0.32 2.47 2.15 0 679 2037 4074 0 0 6790 1210 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1228 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1303 79.55 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1314 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1000 2740.44 3.74 0.53 4.26 3.74 80 1279 3906 6410 53 0 11727

266


GK Površina

GK


Površ. za

poš.

Površ. za

popunu

ukupno za poš.

Površ. za

njegu




1113 19.09 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1116 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1117 524.3 0.30 1.57 0.24 1.81 1.57 0 497 1990 2487 0 0 4974 1202 1647.56 0.02 0.33 0.05 0.38 0.33 0 104 313 625 0 0 1042 1210 4055.62 0.05 2.03 0.30 2.33 2.03 0 641 3848 1924 0 0 6413 1228 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1303 203.69 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1314 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1000 6450.26 3.93 0.59 4.52 3.93 0 1243 6150 5036 0 0 12429


GK Površina

GK


Površ. za

poš.

Površ. za

popunu

ukupno za poš.

Površ. za

njegu




1113 63.95 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1116 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1117 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1202 36.78 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1210 1668.31 0.01 0.17 0.03 0.19 0.17 0 53 317 158 0 0 528 1228 168.2 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1303 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1314 92.26 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1000 2029.50 0.17 0.03 0.19 0.17 0 53 317 158 0 0 528

(04) GJ Međugorje-Nuglašica

GK Površina

GK


Površ. za

poš.

Površ. za

popunu

ukupno za poš.

Površ. za

njegu




1113 101.73 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1116 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1117 107.49 0.47 0.51 0.08 0.58 0.51 0 160 639 799 0 0 1598 1202 383.73 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1210 216.21 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1228 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1303 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1314 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1000 809.16 0.51 0.08 0.58 0.51 0 160 639 799 0 0 1598

267


GK Površina

GK


Površ. za

poš.

Površ. za

popunu

ukupno za poš.

Površ. za

njegu




1113 44.53 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1116 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1117 3246.85 0.47 15.36 2.30 17.66 15.36 0 4857 19427 24284 0 0 48568 1202 1086.16 0.19 2.06 0.31 2.37 2.06 0 653 1958 3916 0 0 6526 1210 360.39 0.34 1.23 0.18 1.41 1.23 0 388 2325 1163 0 0 3875 1228 0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 0 1303 763.59 0.95 7.22 1.08 8.30 7.22 0 1141 0 9128 11410 1141 22820 1314 324.08 0.13 0.42 0.06 0.48 0.42 133 133 0 400 533 133 1332 1000 5825.60 26.28 3.94 30.23 26.28 133 7171 23710 38890 11943 1274 83123

4.5. Obim radova u okviru jednostavne reprodukcije - šumski zasadi po GK za ŠGP

Njega šumskih zasada (kultura) planirana je samo u kulturama (zasadima) ispod taksacijske granice, dok su zasadi sa procijenjenom drvnom masom obuhvaćeni proredama u okviru plana sječa. Njega se očituje u oslobađanju mladih sadnica od korovske vegetacije, okopavanju i oslobađanju starijih sadnica od nadrasta iz panjeva, po potrebi u više navrata, a što će ovisiti od tehničkog prijema šumskouzgojnih radova. Prema dosadašnjoj praksi mjere njege šumskih zasada provode se 3-4 godine nakon njihovog podizanja pri normalnim klimatskim uvjetima. U mjere njege uključuje se i zaštita zasada od ekstremnih klimatskih utjecaja i fitopatogenih oboljenja i štetnih insekata.

GK Površina GK (ha) Površina za njegu (ha)

3221 41.02 41.02 3226 16.65 16.653227 128.41 128.413000 186.08 186.08

4.5.1. Obim radova u okviru jednostavne reprodukcije - šumski zasadi po GK i GJ za ŠGP

(01) GJ Uilica


3221 8.59 8.593226 0.00 0.003227 0.00 0.00

3000 8.59 8.59

268



3221 0.00 0.003226 16.65 16.653227 0.00 0.00

3000 16.65 16.65



3221 32.43 32.433226 0.00 0.003227 128.41 128.41

3000 160.84 160.84

4.6. Obim pošumljavanja u okviru proširene reprodukcije – Izdanačke šume po GK za ŠGP

Za gazdinske klase izdanačkih šuma plan sadrži površine na kojima će se mjerama njege provoditi prirodna obnova u cilju prevođenja ovih šuma u viši uzgojni oblik indirektnom konverzijom. Planirani produkcioni period je 55 godina.

GK Površina



površina za

popunu

ukupno za poš.


kitnjak Pl.lišć. i

voćkarice jela b.bor c.bor

4215 2625.80 477.42 23.87 3.58 27.45 15098 37746 15098 0 7549 75492

4219 228.61 41.57 2.08 0.31 2.39 1315 3286 1315 0 657 6573

4413 2942.24 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4415 167.72 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4000 5964.37 518.98 25.95 3.89 29.84 16413 41032 16413 0 8206 82064

269

4.6.1. Obim pošumljavanja u okviru proširene reprodukcije-Izdanačke šume po GK i GJ za ŠGP

(01) GJ Uilica

GK Površina



površina za

popunu

ukupno za poš.




4215 902.68 164.12 8.21 1.23 9.44 5190 12976 5190 0 2595 25952

4219 228.61 41.57 2.08 0.31 2.39 1315 3286 1315 0 657 6573

4413 1066.86 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4415 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4000 2198.15 205.69 10.28 1.54 11.83 6505 16262 6505 0 3252 32525


GK Površina



površina za

popunu

ukupno za poš.




4215 1134.49 206.27 10.31 1.55 11.86 6523 16308 6523 0 3262 32617

4219 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4413 1005.02 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4415 167.72 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4000 2307.23 206.27 10.31 1.55 11.86 6523 16308 6523 0 3262 32617


GK Površina


površina skupina za

poš.

površina za

popunu

ukupno za poš.




4215 57.76 10.50 0.53 0.08 0.60 332 830 332 0 166 1661

4219 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4413 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4415 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4000 57.76 10.50 0.53 0.08 0.60 332 830 332 0 166 1661

(04) GJ Međugorje-Nuglašica

GK Površina



površina za

popunu

ukupno za poš.




4215 78.63 14.30 0.71 0.11 0.82 452 1130 452 0 226 2261

4219 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4413 303.02 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4415 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4000 381.65 14.30 0.71 0.11 0.82 452 1130 452 0 226 2261

270


GK Površina


površina skupina za

poš.

površina za

popunu

ukupno za poš.




4215 452.24 82.23 4.11 0.62 4.73 2600 6501 2600 0 1300 13002

4219 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4413 567.34 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4415 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0

4000 1019.58 82.23 4.11 0.62 4.73 2600 6501 2600 0 1300 13002

4.7. Obim pošumljavanja u okviru proširene reprodukcije – šibljaci i goleti po GK za ŠGP

GK Površina

GK % za poš.

površina za poš.

Površ. za

popunu

ukupno za poš.

Vrsta i količina sadnog materijala (kom) ukupno sadnica Pl.lišć. I


5204 272.94 5 13.65 2.73 16.38 4504 4504 27021 4504 4504 45035 5240 2264.92 4 90.60 18.12 108.72 29897 29897 179382 29897 29897 298969 5310 34.69 0 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 5411 112.09 5 5.60 1.40 7.01 3853 0 3853 5780 5780 19265 5415 4679.03 3 140.37 28.07 168.45 92645 0 92645 138967 138967 463224

5000 7363.67 250.22 50.32 300.54 130898 34400 302901 179147 179147 826494

4.7.1. Obim pošumljavanja u okviru proširene reprodukcije – šibljaci i goleti po GK i GJ za ŠGP


GK Površina

GK % za poš.

površina za poš.

Površ. za

popunu

ukupno za poš.



5204 21.79 6 1.36 0.27 1.64 450 450 2702 450 450 4504 5240 898.98 4 35.79 7.16 42.94 11809 11809 70856 11809 11809 118093 5310 0 0 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 5411 17.72 6 1.12 0.28 1.40 771 0 771 1156 1156 3853 5415 3409.35 2 61.76 12.35 74.12 40764 0 40764 61146 61146 203819

5000 4347.84 100.03 20.06 120.10 53794 12260 115092 74561 74561 330268

271

(05) GJ Gnjat-Risovac)

GK Površina

GK % za poš.

površina za poš.

Površ. za

popunu

ukupno za poš.



5204 59.33 21 12.28 2.46 14.74 4053 4053 24319 4053 4053 40532 5240 322.64 17 54.81 10.96 65.77 18088 18088 108526 18088 18088 180877 5310 0 0 0.00 0.00 0.00 0 0 0 0 0 0 5411 78.65 6 4.48 1.12 5.60 3082 0 3082 4624 4624 15412 5415 1165.79 7 78.61 15.72 94.33 51881 0 51881 77822 77822 259405

5000 1626.41 150.18 30.26 180.45 77104 22141 187808 104586 104586 496226

4.8. Troškovi šumskouzgojnih radova

4.8.1. Troškovi šumskouzgojnih radova u okviru jednostavne reprodukcije – Visoke šume sa prirodnom obnovom po GK za ŠGP

,, ŠGP "

GK

Površina GK Površina za

pošumljavanje (ha)

Površina za njegu (ha)

Cijena sadnog materijala

(KM)

Cijena njege (KM)

Cijena pošumljavanja

(KM)

Ukupno (KM)

1113 601.61 2.76 50.13 3017.95 25067.08 5239.02 33324.06 1116 279.46 1.28 23.29 1179.99 11644.17 2433.63 15257.79 1117 4545.78 20.83 378.82 22803.72 189407.50 39586.17 251797.38 1202 4496.21 20.61 374.68 21875.00 187342.08 39154.50 248371.58 1210 6300.53 28.88 525.04 33512.26 262522.08 54867.12 350901.46 1228 168.2 0.88 14.02 958.83 7008.33 1664.48 9631.64 1303 1046.83 5.45 87.24 5202.80 43617.92 10359.26 59179.97 1314 416.34 2.17 34.70 2021.53 17347.50 4120.03 23489.06

1000 17854.96 82.85 1487.91 90572.07 743956.67 157424.20 991952.93

4.8.1.1. Troškovi šumskouzgojnih radova – Visoke šume sa pr. obnovom po GJ za ŠGP

GJ

Površina za pošumljavan

je Površina za

njegu (ha)


Cijena njege Cijena

pošumljavanja Ukupno

(ha) (KM) (KM) (KM) (KM)

Uilica 12.61 228.37 13318.73 114185.00 23959.13 151462.86 Jadovnik-Grahovo 29.69 537.52 33325.64 268760.83 56412.90 358499.37

Jadovnik-Drvar 9.46 169.13 10780.21 84562.50 17982.86 113325.57

Međugorje-Nuglašica 3.71 67.43 4066.48 33715.00 7046.44 44827.92

Gnjat-Risovac 27.38 485.47 29081.01 242733.33 52022.87 323837.22 ŠGP 82.85 1487.91 90572.07 743956.67 157424.20 991952.93

272

4.8.2. Troškovi šumskouzgojnih radova u okviru proširene reprodukcije – Visoke šume sa prirodnom obnovom po GK za ŠGP

ŠGP

GK

Površina GK

Površina za pošumljavanje

(ha)



(KM)

Cijena njege (KM)


(KM)

Ukupno (KM)

1113 601.61 0.86 0.78 941.60 391.05 1634.57 2967.22 1116 279.46 0.10 0.08 88.82 41.92 183.19 313.93 1117 4545.78 20.39 17.73 22314.47 8864.27 38736.86 69915.61 1202 4496.21 5.17 4.50 5488.64 2248.11 9824.22 17560.96 1210 6300.53 3.62 3.15 4204.26 1575.13 6883.33 12662.73 1228 168.2 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 1303 1046.83 9.15 7.96 8730.71 3977.95 17383.66 30092.33 1314 416.34 0.53 0.46 490.99 228.99 1000.67 1720.65

1000 17854.96 39.81 34.65 42259.50 17327.42 75646.50 135233.42

4.8.2.1. Troškovi šumskouzgojnih radova – Visoke šume sa pr. obnovom po GJ za ŠGP

GJ

Površina za pošumljavanje Površina za

njegu (ha)


Cijena njege Cijena

pošumljavanja Ukupno

(ha) (KM) (KM) (KM) (KM)

Uilica 4.26 3.74 4569.24 1869.48 8102.43 14541.15

Jadovnik-Grahovo 4.52 3.93 5088.28 1965.11 8587.54 15640.92

Jadovnik-Drvar 0.19 0.17 222.65 83.42 364.53 670.59 Međugorje-Nuglašica 0.58 0.51 635.89 252.60 1103.87 1992.36

Gnjat-Risovac 30.23 26.28 31855.07 13141.93 57430.23 102427.24 ŠGP 39.81 34.65 42259.50 17327.42 75646.50 135233.42

4.8.4. Troškovi šumskouzgojnih radova u okviru proširene reprodukcije – šumski zasadi po GK za ŠGP

ŠGP GK Površina GK Površina za njegu Cijena njege (KM)3221 41.02 41.02 20510.00 3226 16.65 16.65 8325.00 3227 128.41 128.41 64205.00 3000 186.08 186.08 93040.00

273

4.8.4.1. Troškovi šumskouzgojnih radova u okviru proširene reprodukcije – šumski zasadi po GJ za ŠGP

GJ

Površina GK (ha)


Cijena njege (KM)

Uilica 8.59 8.59 4295

Jadovnik-Grahovo 16.65 16.65 8325Jadovnik-Drvar 0 0 0Međugorje-Nuglašica 0 0 0Gnjat-Risovac 160.84 160.84 80420

ŠGP 186.08 186.08 93040

4.8.5. Troškovi šumskouzgojnih radova u okviru proširene reprodukcije – Izdanačke šume po GK za ŠGP

ŠGP

GK

Površina GK Površina za

pošumljavanje (ha)



(KM)

Cijena njege (KM)


(KM)

Ukupno (KM)

4215 2625.80 27.45 477.42 27780.96 477418.18 52157.94 557357.08 4219 228.61 2.39 41.57 2418.69 41565.45 4541.03 48525.17 4413 2942.24 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 4415 167.72 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 4000 5964.37 29.84 518.98 30199.66 518983.64 56698.96 605882.26

4.8.5.1. Troškovi šumskouzgojnih radova u okviru proširene reprodukcije – Izdanačke šume

po GJ za ŠGP

GJ Površina za

pošumljavanje (ha)

Površina za njegu

(ha)


(KM)

Cijena njege (KM)


(KM)

Ukupno

(KM)

Uilica 11.83 205.69 11969.05 205689.09 22471.53 240129.67 Jadovnik-Grahovo 11.86 206.27 12002.90 206270.91 22535.10 240808.91 Jadovnik-Drvar 0.60 10.50 611.10 10501.82 1147.32 12260.24 Međugorje-Nuglašica 0.82 14.30 831.91 14296.36 1561.88 16690.15 Gnjat-Risovac 4.73 82.23 4784.70 82225.45 8983.13 95993.28

ŠGP 29.84 518.98 30199.66 518983.64 56698.96 605882.26

274

4.8.6. Troškovi šumskouzgojnih radova u okviru proširene reprodukcije – šibljaci i goleti po GK za ŠGP

GK Površina

GK (ha)

Površina za pošumljavanje

(ha)


(KM)

Cijena njege (KM)


(KM)

Ukupno (KM)

5204 272.94 13.65 16032.50 13647.00 31115.16 60794.665240 2264.92 90.60 106433.12 90596.80 206560.70 403590.625310 34.69 0.00 0.00 0.00 0.00 0.005411 112.09 5.60 6396.14 5604.50 13310.69 25311.325415 4679.03 140.37 153790.36 140370.90 320045.65 614206.91

5000 7363.67 250.22 282652.11 250219.20 571032.20 1103903.51

4.8.6.1. Troškovi šumskouzgojnih radova u okviru proširene reprodukcije –šibljaci i goleti po GJ za ŠGP

GJ Površina za

pošumljavanje (ha)


(KM)

Cijena njege (KM)


(KM)

Ukupno (KM)

Uilica 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00Jadovnik-Grahovo 100.03 112591.32 100034.53 228185.22 440811.07Jadovnik-Drvar 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00Međugorje-Nuglašica 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00Gnjat-Risovac 150.18 170060.79 150184.67 342846.99 663092.45

ŠGP 250.22 282652.11 250219.20 571032.20 1103903.51

4.8.8. Sredstva i alati rada neophodni za izvršenje predviđenog plana šumskouzgojnih radova

planirana nabavka opreme količina jedinica cijena

ukupno za 10 god

mjere KM KM motorne pile 10 kom. 1500 15000makaze za kresanje grana 10 kom. 150 1500ručni alati (pomoćni alat.) 20 kom 50 1000GPS navigatori (posebna oprema) 4 kom 1500 6000ostala oprema 100 kom. 35 3500ukupno planirana oprema za naredni period 27000

275

4.9. UKUPNI TROŠKOVI ŠUMSKOUZGOJNIH RADOVA

Planirana vrsta radova

Predračunska vrijednost

(KM)

Pošumljavanje i njega u VŠPO – jednostavna reprodukcija 991952.93Pošumljavanje i njega u VŠPO – proširena reprodukcija 135233.42Njega kultura – jednostavna reprodukcija 93040.00Pošumljavanje i njega u izdanačkim šumama – proširena reprodukcija 605882.26Pošumljavanje šibljaka i goleti – proširena reprodukcija 1103903.51Nabavka neophodnih sredstava za rad 27000.00Ukupno šumskouzgojni radovi za 10 god. 2957012.12Prosječno godišnje šumskouzgojni radovi 295701.21

276

5. PLAN ZAŠTITE ŠUMA

Zaštita šuma u okviru izrade planova ŠGO određena je članovima 34-43. Zakona o šumama i razrađena u Pravilniku o elementima za izradu šumskogospodarskih osnova navedenih u uvodnom dijelu osnove. Plan zaštite šuma utvrđuje se za ŠGP kao cjelinu (član 55. Pravilnika). Plan zaštite šuma za naredni uređajni period sastoji se iz dva dijela i to:

- općeg dijela, u kojem se daje kratak opis pojedinih štetočina, uzročnika bolesti i ostalih štetnih faktora koji negativno utječu na šumske ekosustave i mogu se pojaviti u sadašnjim ili izmijenjenim uvjetima klime i okruženja.

- posebnog (specijalnog) dijela, u kojem se daju mjere zaštite pojedinih gospodarskih vrsta drveća u sklopu kategorija šuma, od faktora navedenih u općem dijelu, ukoliko se utvrdi da su štete takve prirode da su potrebne intenzivnije, preventivne ili eventualno represivne mjere zaštite.

5.1. OPĆE MJERE ZAŠTITE ŠUMA “BOSANSKO-GRAHOVSKOG” Š.G.P-a Pod općim mjerama podrazumijeva se kontinuirana aktivnost na zaštiti šuma, te će se prema odredbama citiranog Pravilnika o elementima za izradu ŠGO (čl. 55 i 56) dati općenit prikaz za područje po vidovima zaštite koje se odnose na odvojene cjeline zaštite šuma i šumskih zasada (kultura) od: - štetnih insekata i drugih životinja (glodari, ptice, divljač, stoka), - uzročnika bolesti, - požara, - ostalih štetnih faktora (abiotski, antropogeni i drugi). 5.1.1. ZAŠTITA ŠUMA OD ŠTETNIH INSEKATA I DRUGIH ŽIVOTINJSKIH VRSTA Insekti, ptice, glodari i divljač sastavni su dio šumske cenoze koji mogu negativno utjecati na zdravstveno stanje šuma ukoliko se prenamnože, kao i domaća stoka na pojedinim lokalitetima, ukoliko ispaša nije pod kontrolom, te mogu nanijeti veće štete lokalnog karaktera do nivoa Š.G.P-a i šire. Ovdje iznosimo kratak opis navedenih štetnih faktora koji se mogu manifestirati u šumama ovoga područja, bez obzira na trenutno stanje ugroženosti i potrebu poduzimanja mjera. Štetni insekti; Prilikom prikupljanja podataka na terenu za izradu osnove nisu prikupljani podaci o ovoj vrsti štetnika, koji se kako je poznato dijele na četiri velike skupine, prema dijelovima stabala koje napadaju. Svaka vrsta iz ovih skupina može se prenamnožiti u mjeri koja ozbiljnije ugrožava šumske sastojine. Postoje podaci o praćenju populacije potkornjaka metodom postavljanja klopki sa feromonima na smrči, koji su kompletni za cijelo područje. Prije poduzimanja bilo kakvih mjera potrebno je postaviti ispravnu dijagnozu i prognozu djelovanja i rasprostranjenja, nakon čega će se donijeti odluka o eventualnoj primjeni represivnih mjera. Preventivne mjere suzbijanja i kontrolu populacije neophodno je poduzeti prije gradacije ovih štetnika. U posebnom dijelu plana zaštite šuma iznijet će se zdravstveno stanje pojedinih kategorija šuma i njihova stvarna ili potencijalna ugroženost od štetnih insekata, kao i mjere za njihovo suzbijanje. Glodari; su stalno prisutni u šumi, mogu nanijeti znatne štete sastojinama ukoliko njihova populacija prijeđe tolerantni broj. Tu je u prvome redu puh koji pored uništavanja sjemena spiralno guli koru mladih stabala bukve i javora, a najviše štete pričinjava jelovom i smrčevom podmlatku. Voluharice

277

takođe mogu nanijeti štete oštećivanjem korjenovog sistema kao i uništavanjem sjemena kojim se kako je poznato hrane i miševi i vjeverice. Sve pomenute vrste glodara, prisutne su u šumama ovoga područja, ali prema zvaničnim podacima sa terena o štetama koje oni pričinjavaju nisu utvrđene značajnije štete od glodara. Ukoliko se neke od navedenih vrsta namnože u broju iznad prirodnog optimuma preporučuje smanjenje njihovog broja odstrijelom ili postavljanjem klopki, što se u prvom redu odnosi na puha zbog upotrebe njegovog mesa i krzna, a za ostale glodare mogu se upotrijebiti i neki od rodenticida dostupnih na našem tržištu, čija upotreba podrazumijeva poduzimanje mjera zaštite drugih životinja u šumi. Ukoliko se utvrde jača oštećenja stabala potrebno ih je blagovremeno posjeći da bi se spriječila pojava potkornjaka. Divljač, na ovome području ne pričinjava štete u šumskim sastojinama koje bi zahtijevale posebne mjere zaštite od ovih životinjskih vrsta. Ukoliko se poveća populacija pojedinih vrsta divljači iznad tolerantnog broja treba izvršiti odstrijel na dijelovima gdje se utvrde prekomjerne štete u skladu sa Čl.14 Zakona o lovstvu ("Služb. novine FBiH", br.4,1.2./06) Stoka u šumi nanosi velike štete ukoliko se paša provodi intenzivno i nekontrolirano. Sve vrste domaćih biljoždera pašom u šumi mogu nanijeti sastojinama sa prirodnom obnovom i šumskim zasadima štetu u čemu prednjače koze. Općekorisne funkcije šume imaju prioritet u odnosu na koristi od paše stoke u šumi koju treba ograničiti ili kada se za to steknu uvjeti potpuno zabraniti. Na temelju zakonskih propisa, te stanja šuma i plana šumskouzgojnih radova ovom ŠGO se potpuno zabranjuje paša u dijelovima kategorija šuma i objektima za sljedeće slučajeve: a. svim šumskim zasadima (kulturama) ispod taksacijske granice i svim površinama gdje se vrši pošumljavanje, b. odraslim zasadima do razvojnog stadija mlađeg letvenjaka, c. visokim raznodobnim šumama za vrijeme trajanja obnove i rasta mladika, d. izdanačkim šumama predviđenim za direktnu rekonstrukciju, e. sjemenskim sastojinama, f. sastojinama zaštitnog karaktera. g. sastojinama u kojima će donošenjem posebnog akta biti planirano sakupljanje ljekobilja, šumskih plodova ili gljiva Za ostale šume i šumska zemljišta Šumskogospodarsko društvo “Hercegbosanske šume” d.o.o. treba po lugarskim rejonima odrediti površine za pašu uz obavezni kartografski prikaz i obilježiti puteve za prolaz stoke. 5.1.2. ZAŠTITA ŠUMA OD UZROČNIKA BOLESTI Bolesti šumskog drveća izazivaju virusi, bakterije, gljive, biljke nametnice i korovi koji mogu štetno utjecati na zdravstveno stanje šuma kao i normalnu proizvodnju drvne mase u fiziološkom i tehničkom smislu. Bolesti koje prouzrokuju navedeni patogeni često mogu dostići i epidemijske razmjere. Zaštita bilja od navedenih biljnih organizama regulirana je međunarodnom konvencijom iz 1950. godine čiji je potpisnik bivša SFRJ, a prema kojoj svaka zemlja članica mora imati službe za zaštitu bilja. U FBiH nisu donijeti zakonski propisi takve vrste i trenutno su na snazi propisi preuzeti od SFRJ i SRBiH od kojih navodimo najvažnije: - Zakon o zaštiti bilja od bolesti i štetočina koje ugrožavaju cijelu zemlju, (“Služb.list SFRJ”, br.49/76),

278

- Zakon o zaštiti bilja od bolesti i štetočina (“Služb.list SRBiH”, br.21/77 i 39/84) - Pravilnik o načinu dostavljanja podataka o pojavi i poduzetim mjerama na sprječavanju i suzbijanju biljnih bolesti i štetočina, - Pravilnik o uvjetima koje moraju ispunjavati karantinski objekti za provjeru zdravstvenog stanja bilja, - Pravilnik o obimu mjera o uspostavljanju i održavanju šumskog reda i načinu njegovog provođenja (“Služb. novine FBiH”, br.62/02). Navedene zakonske odredbe potrebno je konstantno i striktno provoditi u cilju preventivnih mjera. U koliko preventivne mjere ne daju rezultate ili se ne poduzmu blagovremeno treba primijeniti direktne (represivne), koje su u literaturi poznate kao terapijske mjere, počevši od rasadnika do mladika i sastojina svih debljinskih, odnosno dobnih klasa u prirodnim šumama i zasadima. Nema podataka o jačoj pojavi biljnih bolesti na "Bosansko-Grahovskom" ŠGP-u. Pojava raka i imele na jeli registriranih prilikom prikupljanja taksacijskih podataka, iznosi 0.60 % ukupnog broja stabala u visokim šumama sa prirodnom obnovom za koje će se mjere zaštite propisati u posebnom dijelu. 5.1.3. ZAŠTITA ŠUMA OD POŽARA

Najveći štetnik koji je u dosadašnjoj praksi prouzročio štete su šumski požari. Šumski požari svake godine vrše destrukciju ekosustava, ostavljajući iza sebe pustoš gdje se uništava flora i fauna, zemljište, i nanose ogromne materijalne i ekološke štete. Velike štete i posljedice, direktne ili indirektne, pored šumarstva trpe ruralni dijelovi područja, gdje se pored ambijentalnih, hidroloških, komunikacijskih vrijednosti uništavaju potencijali u agrokompleksu, turizmu, rekreaciji, sportu, zdravstvu, ljekobilju, šumskim plodovima, lovstvu, drvnoj, farmaceutskoj i hemijskoj industriji itd.

Sve nabrojano ukazuje da su štete gotovo nenadoknadive i da se ovom poslu mora pristupiti

vrlo ozbiljno, odgovorno i stručno. U sadejstvu sa drugim faktorima požari mogu da mijenjaju ekološke prilike područja i odnose ljudske živote, ostavljajući iza sebe velika klizišta i odrone.

Opće mjere za zaštitu od požara, u smislu Zakona o zaštiti od požara i vatrogastvu su: 1) izbor lokacije i dispozicija građevine, kao i izbor materijala, uređaja, instalacija i konstrukcija

kojim će se spriječiti ili svesti na najmanju mjeru mogućnost izbijanja i širenja požara; 2) izgradnja prilaznih puteva i prolaza za vatrogasna vozila i tehniku; 3) izgradnja požarnih stepeništa i pomoćnih izlaza;

4) osiguranje potrebnih količina vode i drugih sredstava za gašenje požara; 5) organiziranje osmatračko – dojavne službe, izrada i održavanje protivpožarnih prosjeka i

puteva, osiguranje opreme i sredstava za gašenje šumskih požara, te druge mjere zaštite od požara na otvorenom prostoru;

6) zabrana upotrebe otvorene vatre i drugih izvora paljenja na mjestima i prostorima gdje bi zbog toga moglo doći do požara;

7) izbor i održavanje tehnoloških procesa i uređaja kojima se osigurava sigurnost protiv požara; 8) postavljanje uređaja za javljanje, gašenje i sprečavanje širenja požara, uređaja za mjerenje

koncentracije zapaljivih i eksplozivnih gasova, para ili prašine u vazduhu i drugih uređaja za kontrolu sigurnog odvijanja tehnološkog procesa;

9) održavanje i kontrola ispravnosti uređaja i instalacija čija neispravnost može uticati na nastanak i širenje požara;

279

10) obuka svih zaposlenih lica i građana u praktičnoj upotrebi aparata za gašenje početnog požara, kao i drugih priručnih sredstava i opreme za gašenje požara.

Opće mjere iz stava 1. ovog člana dužni su provoditi svi vlasnici i korisnici građevina i prostora koje koriste u svom radu (član 27).

Zaštita od požara u šumama, na šumskom i poljoprivrednom zemljištu organizira se i provodi u skladu sa propisima koji se odnose na šume, šumsko i poljoprivredno zemljište, s tim što se mora postupiti i prema odredbi člana 27. stav 1. tačka 5) ovog Zakona.

Odgovornost za zaštitu od požara u šumama, na šumskom i poljoprivrednom zemljištu imaju sva pravna i fizička lica koja su vlasnici ili korisnici šuma, šumskog i poljoprivrednog zemljišta, kao i organi uprave Federacije, kantona, grada i općine koji su nadležni za šume i šumska zemljišta, te poljoprivredno zemljište.

Ako zaštita od požara u šumama, na šumskom i poljoprivrednom zemljištu nije uređena propisima iz stava 1. ovog člana, zaštita od požara se organizira i provodi u skladu sa ovim zakonom (član 44).

Kantonalne uprave za šumarstvo i ŠGD su dužni za organiziranje osmatračko – dojavne službe, izrada i održavanje protivpožarnih prosjeka i puteva, osiguranje opreme i sredstava za gašenje šumskih požara, te druge mjere zaštite od požara na otvorenom prostoru (člana 27. stav 1. tačka 5)

Zakonske obaveze i pravni instrumenti koji na direktan ili indirektan način regulišu

materiju šumskih požara su: - Zakon o šumama - Zakon o civilnoj zaštiti/upravljanje katastrofama - Zakon o strukturi vlade (centralna i lokalna) - Zakon o planiranju upotrebe zemljišta i instrumentima - Zakon o zaštiti okoline - Zakon o zaštiti od požara i vatrogastvu - Zakon o poljoprivredi - Zakon o zaštićenom području - Zakon o zagađenju zraka - Krivični i parnični zakoni (kazne i naknade) - Pravilnik o zaštiti šuma od požara ("Službene novine FBiH", br 21/04), po čijim odredbama

treba da se uradi sljedeće:

Procjena ugroženosti šuma od požara

Ova mjera provodi se utvrđivanjem broja bodova za pojedine parametre navedene u citiranom Pravilniku po utvrđenim kriterijima:

1. vegetacija (zastupljenost vrsta drveća), 2. antropogeni faktor (naseljenost i drugi oblici rizika od čovjeka), 3. klimat, 4. stanište (matični supstrat i tip zemljišta), 5. orografija, 6. šumski red (higijena šuma).

280

Sve šume, na osnovu zbira bodova koji je dobiven upotrebom mjera, mogu se svrstati u četiri stepena ugroženosti od šumskog požara i to:

Stepen ugroženosti Broj bodova

I. vrlo velika ugroženost >480 II. velika ugroženost 381-480

III. srednja-umjerena ugroženost 281-380 IV. mala ugroženost <280

Na osnovu urađenih stepena ugroženosti šuma i utvrđenog broja bodova podaci se unose u kartu područja.

Izrada karte ugroženosti šuma od požara

Na pregledne karte razmjere 1:25000 su ucrtane i odgovarajućom bojom označene šumske površine po stepenima ugroženosti od požara i to: I stepen - crvenom bojom II stepen - narandžastom bojom III stepen - svijetložutom bojom IV stepen- zelenom bojom.

Pri izradi ove šumskogospodarske osnove primjenjen je novi pristup u razradi pomenutih kriterija prilikom procjene ugroženosti šuma ŠGP "Bosansko-Grahovskog" od šumskih požara svih vrsta uzrokovanja. Karta ugroženosti šuma od požara je urađena primjenom najnovijih savremenih GIS tehnologija, koje su u prošlosti bile neprimjenjive i korišteni su analogni pristupi koji nisu davali pouzdane podatke jer su zahtijevali preskupe i dugotrajne poslove na izradi karata. Prilikom izrade karte korišten je trodimenzionalni digitalni model terena (DTM) koji daje precizne rezultate prilikom generisanja površina koje služe za bodovanje kod određivanja stepena ugroženosti šuma od požara (ekspozicija, nadmorska visina, inklinacija...). Stepen ugroženosti od šumskog požara određuje se u skladu sa mjerama za procjenu ugroženosti od šumskog požara.

Utjecaj svih ugrađenih faktora izražen brojem bodova koji se dobije multikorelacionom analizom u GIS-u zbrajanjem pojedinačnih utjecaja. Na ovaj način je urađena tematska karta ugroženosti šuma od požara za ŠGP "Bosansko-Grahovsko".

Metodološkom obradom podataka, koja je provedena na osnovu parametara za procjenu ugroženosti šuma od požara dobijene su slijedeće površine ugroženosti za ŠGP "Bosansko-Grahovsko" kako slijedi:

Stepen ugroženosti šuma Broj bodova

Površina (ha)

%

I – vrlo velika >480 - - II – velika 381-480 462.44 1.08

III – srednje umjerena 281-380 14081.89 32.75 IV – mala <280 28448.81 66.17 Ukupno 42993.14 100.00

281

Na osnovu podataka o ugroženosti šuma može se konstatovati da se ŠGP "Bosansko-Grahovsko" nalazi u domenu srednje (32,75%) do male (66,17%) ugroženosti šuma od požara. Tek 1,08% površine spada u kategoriju velike ugroženosti šuma. Sagledavajući prostorni raspored sa karte ugroženosti šuma od požara neophodno je na područjima II i III stepena ugroženosti formirati osmatračnice za uočavanje i dojavu požara, koje su opremljene modernim i efikasnim sistemima veze radi brze dojave o počecima nastanka požara, uočavanja prvog dima i lociranja istog, sve u cilju brze prve reakcije na gašenju. Da bi se plan zaštite šuma od požara mogao uspješno realizovati moraju se prethodno uraditi sve mjere šumsko-uzgojno-sanitarnog karaktera koji se takođe smatra prevencijom zaštite, jer sprečava uzroke nastanka požara i realizuje odredbe integralne zaštite šuma. Na osnovu tabelarnog prikaza procentualne raspodjele oštećenih stabala, ustanovljeno je da se na cijelom ŠGP mora uspostavljati i održavati šumski red koji će biti u funkciji zaštite šuma, regeneracije zemljišta, zaštite ponika i sprečavanja nastanka požara. Zakonska obaveza je da se u cjelosti primjenjuju odredbe Pravilnika o zaštiti šuma od požara i stručne primjene Pravilnika o uspostavi šumskog reda. Na ovaj način će biti zaštita šuma najveća a štete najmanje. Neophodno je u cilju prevencije uklanjati grupe suhih, zaraženih i oštećenih stabala, a u mladim kulturama planirati protivpožarne staze koje omogućavaju pristup vozilima za gašenje. Planiranu opremu za zaštitu šuma od požara nabavljati sukcesivno prema utvrđenoj dinamici, a u vanrednim situacijama kupovati i dodatna sredstva za gašenje požara, sa ciljem ranog gašenja i smanjenja ulančanih šteta. Obaveza je u cjelosti primjenjivati odredbe Pravilnika o sadržaju planova za zaštitu šuma od požara, jer će zaštita šuma biti najveća, a štete najmanje. Obračun vrijednosti šteta kao posljedica požarnih dejstava vršen je samo kao šteta prouzrokovana na drvnoj masi, što predstavlja samo deseti dio šteta koji se prouzrokuje ekosustavu, tako da bi se obračun šteta morao vršiti po novoj metodologiji obračuna šteta. Požari na ovom području predstavljaju permanentnu opasnost, tako da prevencija na zaštiti šuma treba prioritetno da bude cilj u primjeni integralne zaštite šuma, gdje će se štete redukovati na najmanju mjeru, što će imati višestruke koristi , prije svega u poboljšanju zdravstvenog stanja šuma, manjih investicija u gašenju požara, kupovini neophodne opreme za gašenje,izdvajanja na sanaciji požarišta i podizanja novih šuma što će rezultirati manjim troškovima i uspješnim poslovanjem preduzeća.

Izrada planova za zaštitu šuma od požara Šumskogospodarsko društvo mora izraditi plan zaštite šuma od požara koji će pored tehničkih (član 5-14 Pravilnika) i preventivno uzgojnih mjera (član 15-23 Pravilnika) sadržavati opće i ostale odredbe. Tu pored ostalog spadaju sredstva i oprema za gašenje požara, osmatračko dojavna služba (vrijeme i

282

način osmatranja, raspored osmatračnica i način dojave), mreža saobraćajnica, vodni resursi, vatrogasne jedinice, moguću pomoć građana i vojske kao i njhovu eventualnu obuku i ostale elemente koje treba da sadrži operativni plan gašenja požara.

Sa ciljem izbjegavanja direktnih mjera suzbijanja požara, koje su skupe i često neblagovremene, za naredni uređajni period, predviđa se poduzimanje efikasnih preventivnih mjera koje se sastoje u sljedećem:

1. Na nivou kantonalne uprave, formirati službu protivpožarne zaštite sa efikasnim sistemima

dojave, koja će osobljem i opremom pokrivati sve šume kantona gdje spada i ovo područje, što podrazumijeva redovnu kontrolu izvan kritičnog perioda, osmatranjem sa zemlje, koje će vršiti čuvarska služba kao i ostalo osoblje pri redovnim aktivnostima. U kritičnom periodu koji se obzirom na prosječnu fluktuaciju požara u BiH odnosi na proljetne mjesece ožujak i travanj i ljetne srpanj i kolovoz vršiti pojačanu kontrolu sa povećanim brojem osoblja i stalnim osmatranjem sa stacioniranih tačaka pozicioniranih na terenu i ucrtanim na kartama

2. Nabavka opreme, instrumenata za osmatranje i sredstava dojave. 3. Na svim šumskim radilištima i pri radnim jedinicama, formirati punktove sa opremom za

gašenje požara prema prethodno donijetom Pravilniku. Primijeniti sve ostale mjere u skladu sa Uredbom o šumama i Zakonom zaštite od požara.

Sredstva za zaštitu šuma od požara koje planira nadležno privredno društvo planirat će se i izdvojiti u okviru sredstava jednostavne reprodukcije planom zaštite šuma. 5.1.4. ZAŠTITA ŠUMA OD ŠTETNIH ABIOTSKIH FAKTORA Klima i zemljište su glavni abiotski faktori koji utječu na razvoj šume, ali u ekstremnim slučajevima nanose štete šumi. Najčešći vidovi štetnog djelovanja abiotskih činilaca manifestiraju se u vidu olujnih vjetrova, snijega, visokih ili niskih temperatura, isušivanja zemljišta i drugih abiotskih faktora, koji se javljaju ili se mogu javiti na ovome području. Obzirom na prebornu strukturu visokih šuma sa prirodnom obnovom koje čine najzastupljeniju kategoriju područja, propisanih sistema gospodarenja i relativno niskog udjela smrče u omjeru smjese, kao najosjetljivije vrste na štetno djelovanje vjetra ne treba očekivati značajnije štete ove vrste, a iste će se sanirati redovnim održavanjem šumskog reda. Održavanje zatvorenog sklopa obavezno provoditi posebno na višim padinama i grebenima izloženim čestom djelovanju jačih vjetrova. Štete od snijega su rjeđe u visokim odraslim šumama, dok u mladicima lišćarskih sastojina i šumskim zasadima štete mogu biti znatne, posebno uslijed naglog pada temperatura nakon naizmjeničnih kišnih i sniježnih padavina. Jedine mjere zaštite šuma od štetnog djelovanja su u održanju raznodobnih sastojina i mjerama njege. Štete od snježnih lavina (usova) na ovome području, zbog nepovoljnih orografskih uvjeta moguće su u subalpinskom pojasu ispod planinskih vrhova. Klekovina bora koja se prostire iznad ovoga pojasa sprječava pomjeranje snježnih masa i treba je zaštititi. Ekstremne temperature, mogu biti niske i visoke i kao takve negativno utječu kako na razvoj šumskog drveća tako i na njihovo zdravstveno stanje. Štete od niskih temperatura na ovome području, mogu se javiti u obimu koji je prosječan za ovaj klimat, uglavnom od niskih temperatura, koje se mogu javiti u vrijeme cirkulacije sokova (kasni proljetni mrazevi), te nanose štete odraslom drveću kao i podmlatku koji nije pod zaštitom krošanja visokog drveća. Služba za zaštitu šuma nije evidentirala u razmatranom periodu značajnije štete ove

283

vrste i ne planira se poduzimanje posebnih mjera ukoliko se održi preborni karakter ovih šuma i provode propisani sistemi gospodarenja. 5.1.5. ZAŠTITA ŠUMA OD ŠTETNOG DJELOVANJA ČOVJEKA ( ANTROPOGENI FAKTOR ) Zaštitu šuma od štetnog djelovanja čovjeka, potrebno je provoditi u okviru integralne zaštite šuma, jer pored šumskih požara koje u većini slučajeva prouzrokuje čovjek, antropogeni faktor ima znatnog učešća i u ostalim vidovima šteta kao: - propusti u gospodarenju šumama, - direktne štete (bespravne sječe, uzurpiranje šuma i šumskih zemljišta), - bespravna gradnja objekata u šumi i na šumskom zemljištu i - zagađivanje okoliša.

Propusti u gospodarenju šumama: Provođenje općih i tehničkih ciljeva gospodarenja i planova ŠGO osnovni je uvjet za održanje kontinuiteta gospodarenja i očuvanje biodiverziteta i ostalih ekonomskih i socijalnih funkcija šume, kako u pogledu korištenja glavnih tako i u pogledu korištenja sekundarnih šumskih proizvoda. U koliko realizacija osnove ne ide predviđenim tokom utjecajem ljudskog faktora, neće se postići zacrtani ciljevi, jer nepropisno gospodarenje uzrokuje žrtve produkcijskog karaktera, te se kao preventivna mjera preporučuje striktno provođenje planova ŠGO prema odredbama Zakona o šumama i drugih propisa koji su na snazi, odnosno njihovih izmjena i dopuna u toku provođenja ove ŠGO.

Direktne štete: (šumske krađe i uzurpiranje šuma i šumskih zemljišta), kako je poznato, imale su posebno u toku posljednjeg rata presudni utjecaj na smanjenje drvnih zaliha i zapreminskog prirasta, te su prisutne na ovome području. Evidentirano je uzurpiranje šumskog zemljišta ukupne površine 254,87 ha.

Za suzbijanje navedenog štetnog djelovanja čovjeka, osnovne mjere odnose se na angažiranje dovoljnog broja čuvara šuma, čije su kvalifikacije i dužnosti regulirane važećim zakonskim propisima i Pravilnikom o obilježavanju granica državnih šuma i šumskog zemljišta, o vrsti i postavljanju graničnih znakova (“Služb novine FBiH”, br.55/02 ). Obilježavanje i obnavljanje granica šumskog posjeda dužno je provesti kantonalno šumsko-gospodarsko društvo u roku koji odredi nadležni organ prema odredbama Zakona o premjeru i katastru nekretnina ( član 3 citiranog Pravilnika).

Bespravna gradnja objekata: u šumi i na šumskom zemljištu bez tehničke i imovinsko-pravne dokumentacije je pojava koja je još uvijek prisutna na ovome području, ali u neznatnoj mjeri. Jedina mjera suzbijanja tih pojava sastoji se u pomenutim mjerama protiv uzurpiranja, adekvatne suradnje sa organima policije i sudstva i striktno provođenje zakonskih regulativa iz oblasti gradnje.

Zagađivanje okoliša: Stanje u pogledu ovoga problema je zadovoljavajuće na čitavom području, te za naredni uređajni period planirati sredstva za uklanjanje otpada iz šuma od sredstava jednostavne reprodukcije.

5.2. POSEBNE MJERE ZAŠTITE ŠUMA

Posebne mjere odnose se na konkretne aktivnosti u pojedinim kategorijama šuma, odnosno njihovim dijelovima definirane stanjem šuma i to za visoke šume bukve, mješovite šume bukve jele i smrče, šumske zasade ( kulture ) četinara i izdanačke šume lišćara. Kod propisivanja ovih mjera koristit

284

će se prikupljeni i statistički obrađeni taksacijski podaci koji se odnose na zaštitu šuma, propisani važećim Pravilnikom. 5.2.1. VISOKE ŠUME BUKVE

Ova kategorija šuma zauzima 30% površine visokih šuma sa prirodnom obnovom u kojima je prema prikupljenim taksacijskim podacima koji se odnose na zaštitu šuma registriran mali procenat zaraženih stabala od 2,66 % lišćara i 1,10% četinara. Sječom, izvlačenjem i ostalim vidovima oštećena obuhvaćeno je 17,88 % svih stabala u kategoriji, šumski red ne zadovoljava na 13 % površine što ukazuje na potrebu provođenja integralne zaštite u sklopu uobičajenih sanitarnih mjera u okviru sistema gospodarenja, a posebno provođenja šumskog reda. U koliko izostanu predviđene aktivnosti na održavanju higijene šuma zbog učešća oštećenih stabala i nedovoljno provedenog šumskog reda koji ne zadovoljava na 13% površine moguća je izraženija pojava gljive Fomes fomentarius Kich. koja izaziva bijelu trulež i Polyporus sulphureus Fr., te se pored redovnih gosopodarskih mjera preporučuje uništavanje plodonosnih tijela zakopavanjem ili spaljivanjem. 5.2.2. MJEŠOVITE ŠUME JELE, SMRČE I BUKVE

Ove šume zauzimaju površinu od 10964,94ha ili 61% visokih šuma sa prirodnom obnovom i predstavljaju najvrijednije šume na ŠGP za koje se mora posvetiti posebna pažnja prilikom gospodarenja šumama sa aspekta zaštite šuma. Iz tabela oštećenosti stabala prema vrsti mehaničkog oštećenja i zaraženosti stabala po glavnim patogenima vidi se da je za UK stepen oštećenja 12,10% i zaraženosti stabala 0,63%, dok je neuspostavljen ili loše uspostavljen šumski red na 12% površine, što direktno upozorava da se ovom problemu ne posvećuje dovoljna stručna pažnja, i da ovakav nered narušava zdravstveno stanje šuma. Prikupljanjem taksacijskih podataka 2013. i 2014. godine registrirano je neznatno prisustvo vilinih (vještičinih ) metli na granama i rakastih tvorevina na debljim granama i deblu koje prouzrokuje Melampsorella caryophyllacearum, D) na 0.13 % od ukupnog broja jelovih stabala ove kategorije šuma. Prisustvo imele (Viscum album,var.abietis, Beck.) je zabilježeno na 0.1 % ukupnog broja stabala jele u ovoj kategoriji. Ovaj parazit djeluje na umanjenje prirasta i uvjetuje pojavu sekundarnih biotskih agenasa, gljive Armillaria i potkornjaka jele. Zbog relativno niskog intenziteta napadnutih stabala ne planira se preduzimanje posebnih mjera, a eventualne pojave ovih bolesti preduprijediti sanitarnim sječama. Kontrolu potkornjaka jele od kojh su najčešći Ips curvidens, Germ.i Ips spinidens, Reitt.koji su prema evidenciji osušenih stabala u ovoj kategoriji šuma sigurno prisutni, vršiti polaganjem kontrolnih i lovnih stabala ili klopki sa feromonima. Kao najvažnija preventivna mjera borbe je poboljšanje šumskog reda koji prema prikupljenim taksacijskim podacima ne zadovoljava na 12 % površine razmatrane kategorije. Odumiranje jele u njenom prirodnom arealu zabilježeno je u proteklom stoljeću, a naročito se intenziviralo u njegovim posljednjim decenijama što su prouzrokovali razni aeropolutanti u vidu gasova i kiselih kiša, te se preporučuje praćenje fenomena preko UN/ECE ( Međunarodni kooperativni program procjene i monitoringa aeropolucije na šume ) na mreži 16 x 16 km kao dio evropskog programa. Smrča u ovoj kategoriji šuma najčešće je ugrožena od napada potkornjaka, te da je neophodno vršiti praćenje brojnosti populacije. U slučaju prenamnoženja neophodno je poduzimanje mjera u cilju reduciranja njihovog populacijskog nivoa, te se za naredni period preporučuje primjena istog metoda uz upotrebu kontrolnih i lovnih klopki, te polaganje lovnih stabala u saradnji sa naučnim institucijama FBiH kao i striktna primjena Pravilnika o šumskom redu.

285

Bukva u ovim mješovitim sastojinama kao i u čistim nije ugrožena, te uz redovne mjere njege ne predviđaju se direktne mjere zaštite. 5.2.3. VISOKE ŠUME BOROVA

Šume bijelog i crnog bora, prema podacima zadnje inventure šuma zauzimaju značajno mjesto u omjeru smjese svih vrsta područja sa 8 % svih visokih šuma sa prirodnom obnovom. Sječom, izvlačenjem i ostalim vidovima oštećena obuhvaćeno je 23,99% svih stabala u kategoriji, šumski red ne zadovoljava na 22 % površine što ukazuje na potrebu provođenja integralne zaštite u sklopu uobičajenih sanitarnih mjera u okviru sistema gospodarenja, a posebno provođenja šumskog reda. Oboljela stabla četinara su registrirana sa 0,59 % po ha u lišćarskom dijelu sastojina na 4,59%. Oštećena stabla kojih ima iznad prosjeka podložna su napadu crvene prstenaste truleži koju uzrokuje gljiva (Trametes pini, Brot.), protiv koje su efikasne mjere, trajno održavanje higijene šuma i skraćenje produkcijskog perioda. Uslijed oštećenja moguća je pojava (Cenagium abietis sin. feruginozum, Dubi.) koja napada pretežno c. bor i uzrokuje sušenje grana, a uz pojavu insekata i uginuća stabala, te se kao glavna mjera ovoga kombiniranog napada preporučuje postavljanje lovnih stabala a pri jakom napadu treba izvršiti sječu stabala i granjevinu tretirati kemijskim sredstvima koja su ekološki neškodljiva. Najčešći potkornjaci su mali borov srčikar (Blastophagus minor, Htg.), dvozubi borov potkornjak (Pityogenes bidentatus, Hbst.), oštrozubi borov potkornjak (Ips acuminatus, Gyll.) i šestozubi borov potkornjak (Ips sexdentatus, Boern.)

5.2.4. ŠUMSKI ZASADI (KULTURE ) ČETINARA

U šumskim zasadima (kulturama) ovoga područja participiraju dvije osnovne vrste i to bijeli i crni bor uz manje učešće smrče, te primjese lišćarskih vrsta izdanačkog porijekla. U svim zasadima četinara registrirano je 24,43 % oštećenih stabala. Šumski red ne zadovoljava na 6 % površine. Zaraženih stabala ima 0,30% na površini koju zauzima ova kategorija šuma. Za glavne vrste iznosimo sljedeće :

1.Zasadi bijelog i crnog bora na ovome području kao i u većem dijelu BiH mogu trpjeti od nekoliko biljnih bolesti i štetnih insekata, a naročito se preporučuje praćenje razvoja gljive Melampsora pinitorqua, Rostr. koja prouzrokuje savijanje i krivljenje izbojaka mladih borova. Štetu suzbijamo uklanjanjem trepetljike kao međudomaćina iz zasada i njihove blizine. Dothistoma pini, Hull. napada zasade c.bora u dobi 4-25 godina. Bolest se manifestira pjegavošću i sušenjem borovih iglica što prouzrokuje zastoj u prirastu, a kod zasada starih preko 30 godina često i sušenje stabala. Preventivna zaštitna mjera je prorjeđivanje gustih borovih zasada i uklanjanje korova, a od direktnih mjera preporučuje se upotreba fungicida. Najopasniji borov savijač Rhyacionia (Evetria) buoliana, D.Schiff. često se javlja u borovim zasadima, te je potrebno pratiti njegov razvoj i ukoliko dođe do pojave potrebno je odsijecati izbojke i uništavati gusjenice i sjeći jače napadnuta stabla, a mogu se primjeniti i aviometode na većim površinama. Mala borova pipa (Pissodes notatus, F.) primarno napada mlade borove zasade, te eventualno napadnuta stabalca treba odmah posjeći i izvesti. Kontrolu vršiti početkom mjeseca srpnja. Preporučuje se praćenje borovih potkornjaka Ips acuminatus, Gyll. i Ips sexdentatus, Boern., posebno u kulturama zahvaćenim vjetroizvalama i snjegolomima polaganjem lovnih stabala.

2. U zasadima smrče predviđa se pojava ose listarice (Pristiphora abietina,Christ.) koja napada pupoljke i izbojke mladih smrčevih stabala u sastojini i zasadima, kao i nekih vaši ( Chermes sp.) koji pored deformacija na stabalcima izazivaju i sušenje ako se napadi pojavljuju više godina uzastopno. Na jače zaraženim lokalitetima preporučuje se suzbijanje kemijskim metodima u kombinaciji sa biopreparatima što se posebno odnosi na ose listarice. Ukoliko dođe do pojave smrčevog prelca

286

(Lymantria monacha ,L.) koja napada smrčeve sastojine u doba letvenjaka preporučuju se kemijska sredstva i eventualno aviokemijski metodi. 5.2.5. IZDANAČKE ŠUME LIŠĆARA Izdanačke lišćarske šume tretirat će se proredama i ne predviđa se direktna konverzija, te se ne predviđaju direktne mjere zaštite. Ostale zaštitne mjere provoditi kao u visokim šumama bukve i hrasta. 5.3. UVJETI ZA PROVOĐENJE ZAŠTITE ŠUMA

Da bi se zaštita šuma mogla uspješno provoditi po svim navedenim vidovima potrebno je pored provođenja obaveznih zakonskih odredbi nabaviti opremu i obezbijediti finansijska sredstva za istraživanja oštećenosti šuma, dijagnozu i prognozu i ostale aktivnosti. Ovim planom se za naredni uređajni period predviđa nabavka sljedeće opreme za zaštitu šuma od uzročnika biljnih bolesti i insekata, požara i protivpravnog prisvajanja šuma i šumskih zemljišta, koja će se obezbijediti iz planiranih sredstava jednostavne reprodukcije:

planirana nabavka opreme ukupno za 10 god KM

1. Oprema za gašenje požara( naprtnjače, budaci, krampovi, lopate, čelične metle, motorne crpke)

65000 KM

2. Oprema za osmatranje, registriranje i lociranje požara i drugih štetnih agenasa ( durbini, fotoaparati, video kamere, GPS navigatori)

50000 KM

3. Sredstva dojave i komuniciranja (sistem radio veze, mobilni telefoni) 30000 KM4. Kemijska sredstva i klopke za praćenje i suzbijanje biljnih bolesti i štetnih insekata

71000 KM

216000 KMNapomena: sredstva za izdvajanje po ovom osnovu imaju okvirni karakter, zavisno od pojave

šteta koja se za naredni uređajni period ne mogu tačno predvidjeti. Principi integralne zaštite šuma Da bi se postigli rezultati integralne zaštite šuma moramo se pridržavati sljedećih principa: 1. princip stručnosti i dosljednosti u obavljanju poslova integralne zaštite šuma, 2. princip integralnog pristupa u zaštiti šuma, 3. princip preventivnog djelovanja u zaštiti šuma, 4. poštivanje međunarodnih akata u oblasti integralne zaštite šuma i okoliša, 5. izrada kvalitetnih zakonskih okvira i poštovanje istih, 6. modernizacija protivpožarne opreme u službi zaštite šuma od požara i 7. pravovremena i integralna sanacija opožarenih površina.

287

5.4. MJERE ZA ODRŽAVANJE I POBOLJŠANJE BIODIVERZITETA I OSTALIH EKOLOŠKIH I SOCIJALNIH FUNKCIJA ŠUMA

Radi uključenja ostalih općekorisnih funkcija šume u okvir ove ŠGO, a u skladu sa odredbama čl.20 st.12 g) i čl.57 Pravilnika o elementima ŠGO osvrćemo na sljedeće:

- lovnoprivredna osnova na nivou područja nije donijeta, te ukoliko se ista donese u toku uređajnog perioda, treba je uskladiti sa ovom ŠGO,

- vodoprivredna osnova na nivou područja nije donijeta, te ukoliko se ista donese u toku uređajnog perioda, treba je uskladiti sa ovom ŠGO,

- u Zavodu za zaštitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa prema podacima za ovo područje nisu registrirane površine takve namjene, koje trenutno imaju punu zakonsku snagu

- u svim planovima ove osnove osvrnuli smo se na mjere za očuvanje biodiverziteta koji respektivno predviđaju zaštitne i druge mjere zabrane sječe i korištenja ugroženih biljnih vrsta, zaštiti hidro potencijala i šumskog zemljišta, pravilnom izboru vrsta drveća, racionalnom planiranju količine i dinamike sječa i adekvatnoj primjeni tehnologije u iskorišćavanju šuma.

Ovdje navodimo neke od konkretnih mjera za poboljšanje biodiverziteta kojih se treba u

najvećoj mogućoj mjeri pridržavati tokom gospodarenja šumama ovog područja: - Gospodarenje šumama sprovoditi načelima održivog gospodarenja. - Prilikom dovršnog sjeka kod većih šumskih površina, gdje god je to moguće i prikladno ostaviti

manje neposječene površine. - U gospodarenju šumama u najvećoj mogućoj mjeri očuvati šumske čistine: livade, pašnjake,

šumske rubove... - U gosopdarenju šumama obezbjediti produženje sječive zrelosti autohtonih vrsta drveća s

obzirom na fiziološki vijek pojedine vrste i zdravstveno stanje šumske zajednice. - U gospodarenju šumama izbjegavati upotrebu hemijskih sredstava i bioloških kontrolnih

sredstava, te ne koristiti genetski modificirane organizme (GMO). - Očuvati biološke vrste značajne za stanišni tip; ne unositi strane (alohtone) vrste i GMO. - U svim šumama osigurati stalan postotak zrelih, starih i suhih (stojećih i oborenih) stabala a

posebno stabala sa dupljom. - U gospodarenju šumama osigurati prikladnu brigu za očuvanje ugroženih i rijetkih divljih

jedinki te sustavno praćanje njihovog stanja. - Pošumljavanje, gdje to dopuštaju stanišni uvjeti obavljati autohtonim vrstama drveća u sastavu

koji odražava prirodni sastav, koristeći prirodi bliske metode. Pošumljavanje nešumskih površina obavljati samo gdje je opravdano, uz uvjet da se ne ugrožavaju ugroženi i rijetki stanišni tipovi...

Međunarodne konferencije za očuvanje prirode i životne okoline pod pokroviteljstvom UN-a

održane u Stockholmu 1972. i 1992. u Rio de Jeneiru imaju ogroman značaj za postizanje željenog cilja tj. zdrave prirode, zdrave vode, čistog zraka, obradivog zemljišta..

Konferencija iz Ria ima poseban značaj, jer su na njoj usvojeni slijedeći dokumenti: 1. Deklaracija UN o životnoj sredini i razvoju, 2. Konvencija o biodiverzitetu, 3. Konvencija o promjeni klime, 4."Agenda 21"- Konvencija o biodiverzitetu i akcijski plan “Agenda 21” značajne su za

šumarstvo kao najvažniju komponentu ekosustava. “Agenda 21”- Akcijski program UN za 2. stoljeće

288

za postizanje potrajnog razvoja (Programme of Action for Sustainable Development) globalni je akcijski program za postizanje društveno, ekonomsko i ekološko potrajnog razvoja gdje spadaju:

- borba protiv degradacije šuma, - gospodarenje osjetljivim ekosustavima, - održavanje biološke raznolikosti - “biodiverziteta”.

Borba protiv degradacije šuma

Da bi se spriječila degradacija i nestajanje šuma, ovim akcijskim programom se traži od Vlada, koje će inicijative prenijeti na niže nivoe kod formiranja dugoročne politike zaštite i gospodarenja šumama da:

- u aktivnost uključi sve faktore, od nevladinih organizacija, naučnih institucija, privatnih poduzetnika, lokalnih zajednica i stanovništva,

- uz podsticanje potrajnog korištenja šuma uspostavlja, odnosno proširuje zaštićena šumska područja (prirodnih parkova),

- osniva odgovarajuće prirodne rezervate na odgovarajućim staništima, - podstiče potrajno gospodarenje drugim prirodnim resursima koja graniče uz šume, da bi

se smanjile štete u šumama, - zaštite šume od štetnih biotskih i abiotskih faktora.

Gospodarenje osjetljivim ekosustavima - potrajni razvoj brdsko-planinskih područja

Prema poglavlju 13 akcijskog programa UN za ostvarenje ovoga cilja treba: - podsticati integralni način gospodarenja šumama, poljoprivrednim zemljištima i lovnim

resursima u cilju očuvanja osjetljivih brdsko-planinskih ekosustava, - sa odgovarajućim (uključujući zakonske) mehanizmima, zaštititi osjetljive brdsko-planinske

ekosustave, odnosno ugrožena područja, koja služe zaštiti divljači, očuvanju biodiverziteta ili kao nacionalni parkovi,

- pripremiti programe ekološkog savjetovanja i obrazovanja za seljake, - podržavati istraživačke i razvojne programe, posebno na području hidroligije i šumarstva, - podsticati participaciju javnosti, kroz odgovarajuće zakonodavstvo, kod upravljanja i gospodarenja lokalnim resursima.

Održavanje biološke raznolikosti - Biodiverziteta Prema konvenciji o biološkoj raznolikosti (Convention on Biological Diversity) biodiverzitet je

biološka variabilnost između živih organizama, koja proizilazi iz svih izvora i uključuje između ostalog terestričke, morske i druge vodene ekosustave i ekološke komplekse, te globalno preporučuje se sljedeće:

- izraditi procjene stanja biološke raznolikosti na lokalnom nivou, - pripremiti nacionalne strategije za održanje i potrajno korištenje komponenti biološke

raznolikosti, - poduprijeti dugoročna istraživanja o značaju biodiverziteta za važne ekosustave, - podsticati različite načine upravljanja i gospodarenja, koji održavaju i unaprjeđuju

biodiverzitet, - zaštititi prirodne habitate (staništa) vrsta, - sanirati oštećene ekosustave, - ponovo naseljavati ugrožene vrste, itd.

289

Na području ovog ŠGP nalaze se neki od rijetkih i ugroženih tipova šuma: Cytisanthetum radiatae-zajednica šibljaka zrakaste žutilovke (Šator), Daphnocneri–pinetum Rt. Studička – asocijacija crnog (i običnog) bora (Jadovnik), Fagetum subalpinum - Subalpinske šume bukve (Šator).

Takođe su prisutne endemične, zaštićene i ugrožene vrste: Taxus baccata L.- obična tisa, Pinus mugo L. – bor krivulj, Viola beckiana Fiala L. – Beckova maćeha, Leontopodium alpinum Cass.-runolist, Saxifraga marginata Stemb-dinarska oštrica, Lilium bosniacum Beck.- bosanski ljiljan, Rhododendron hirsutum L- alpska ruža, Gentiana lutea L. – lincura, Dactylorhiza maculanta L. -pjegavi kaćunak, Petteria ramentacea L. – tilovina i dr.

Navedene odredbe koje imaju međunarodni značaj, u konkretnom slučaju i za ovo područje

poslužit će kao ideja vodilja, uz posebni akcenat na konzervaciju biološke raznolikosti in situ uz rehabilitaciju i obnavljanje narušenih ekosustava i revitalizaciju ugroženih vrsta, među ostalom kroz razvoj i implementaciju planova i strategija gospodarenja, uz razvoj i uvođenje potrebne legislative ili regulative za zaštitu ugroženih vrsta i populacija. 5.4.1. Certificiranje šuma

Šumsko gospodarsko društvo “Hercegbosanske šume” d.o.o. Kupres se opredijelilo na području

svih šumsko gospodarskih područja—šumarija uskladiti sve aktivnosti gospodarenja šumskim resursima sa principima i kriterijima međunarodno priznatog programa certificiranja FSC (Forest Stewardship Council). U narednom razdoblju će se provoditi sve aktivnosti certificiranja šumskim resursima, te će neovisna institucija za certificiranje obavljati procjenu svih dokumenata, procedura i aktivnosti koje se odnose na gospodarenje šumskim resursima.

FSC certificiranje se provodi prema principima. Svaki princip sadrži nekoliko kriterija čije zadovoljavanje se provjerava indikatorima, za koje postoje jasni verifikatori koji pokazuju je li određeni kriterij zadovoljen ili ne. Za svaki od njih nadležna institucija daje opis zadovoljenja kriterija, ili objektivan dokaz neusklađenosti. Neusklađenosti se mogu prikazati kroz korektivne mjere za teže nezadovoljavanje kriterija ili opservacije za manje mjere.

290

6. PLAN INVESTICIJA

Za realizaciju planova ŠGO potrebno je obezbijediti finansijska sredstva za jednostavnu i proširenu reprodukciju (biološka reprodukcija) kao i za tehničko opremanje, te ostala ulaganja investicijskog karaktera koja se prema čl.58 važećeg Pravilnika o elementima ŠGO utvrđuju za šumsko-gospodarsnko područje kao suma potrebnih ulaganja za realizaciju planova ŠGO i sadržava:

- plan izgradnje i rekonstrukcije šumskih puteva, - plan izgradnje ostalih objekata potrebnih za gospodarenje šumama, - plan nabavki mehanizacije i druge opreme investicijskog karaktera, - plan ostalih investicijskih ulaganja.

6.1. PLAN IZGRADNJE I REKONSTRUKCIJE ŠUMSKIH KAMIONSKIH PUTEVA

Da bi se proizvodnja u šumarstvu mogla odvijati na širokom prostoru, sa dosta velikim uplivom raznih interesa, koji su često ne samo u ovisnosti jedan od drugoga nego su i u suprotnosti potrebno je pri rješavanju otvorenosti područja voditi računa da se oni što je moguće pravilnije usklade. Da bi se ovo moglo postići potrebno je da se u ovo rješavanje uključe svi mjerodavni subjekti društva koji će taj prostor koristiti i nužno bi bilo obezbijediti sljedeće:

- trajno korištenje prostora, - usklađenost svih interesa u korištenju istog, - učešće svih zainteresiranih korisnika prostora u obezbjeđivanju investicija - zaštitu prostora kao cjeline, - korištenje do sada neiskorištenih resursa područja. Od stepena otvorenosti područja, ovisi uspješna realizacija provođenja planova ŠGO, te se za

naredni uređajni period planira izgradnja novih i rekonstrukcija postojećih puteva. Pored važnosti koju putna mreža ima u gospodarenju šumama tu je i navedena socijalna funkcija, jer putevi pored otvaranja šuma i šumskih zemljišta povezuju mnoga seoska naselja i uključuju ih u globalnu mrežu saobraćajnica. Polazeći od postojećeg stanja svih javnih i šumskih saobraćajnica i otvorenosti pojedinih gospodarskih jedinica kao i područja u cjelosti, te stanja drvnih zaliha gazdinskih klasa i potreba za realizacijom ostalih planova osnove planirani su novi putni pravci koje treba izgraditi u narednom uređajnom periodu ili izvršiti rekonstrukciju i dogradnju postojećih puteva. Dužina novoplaniranih i saobraćajnica predviđenih za rekonstrukciju ovisit će od veličine sredstava izdvojenih za jednostavnu i proširenu reprodukciju šuma i prikazana je u tabeli 6.6.1.

Stepen otvorenosti područja u gospodarskih jedinica u doba uređivanja šuma 2014. godine kao i postupak utvrđivanja otvorenosti iznijeti su u stanju šuma i prikazani u tabelarnom pregledu. Na postojeće stanje dodati su novi putevi sa nazivom mjesta koja spajaju ili odjela koje otvaraju prikazani u tabeli 6.1.1. i prenijeti na karte gazdinskih klasa razmjere 1:25000, te je na temelju sumirane dužine i istih površina kategorija šuma izračunata otvorenost koja treba da se postigne na kraju uređajnog perioda i prikazana je u tabeli 6.1.3. iz navedenih tabela se vidi otvorenost u doba uređivanja, novoplanirani putni pravci po G.J. i otvorenost na kraju uređajnog perioda 2024. godine.

Izgradnjom novih puteva povećat će se otvorenost područja sa 10,84 m,/ha na 11,15 m./ha. Novi

putevi izgradit će se u tri G.J. a u ostalim G.J. rekonstrukcija pojedinih dionica postojećih puteva. Otvorenost u G.J.”Uilica" povećat će se sa 12,63 na 13,33 m./ha, u G.J.”Jadovnik-Grahovo” sa 9,00 na 9,44m,/ha, u G.J. “Gnjat-Risovac'” sa 10,79 na 10,89m,/ha.

Povećanje otvorenosti planirano je prema mogućnosti investiranja iz jednostavne reprodukcije, kao i dužina puteva predviđenih za rekonstrukciju. Izvršenje ovoga plana je obavezno. U koliko se iz

291

objektivnih razloga ukaže potreba za izmjenom planiranih putnih dionica može se ista dužina gradnje realizirati na drugom lokalitetu. Dužina puteva predviđenih za rekonstrukciju uračunata je u stanje otvorenosti na početku uređajnog peroda i za njih se planom investicija predviđaju navedena finansijska sredstva. Naredne tabele prikazuju dužine šumskih kamionskih puteva predviđene za novu gradnju i dužine predviđene za rekonstrukciju po: kategorijama šuma, gospodarskim jedinicama i ukupno za ŠGP kao i stanje komunikacija i otvorenosti na kraju ophodnjice po istim uređajnim i klasifikacijskim jedinicama. 6.1.1 PLANIRANA GRADNJA I REKONSTRUKCIJA PUTEVA

Gosp. jedinica

dionica naziv puta ili odjela koji se otvaraju Planirana dužina (km)

gradnja rekonstr.

Uilica 1 odjel 104 105 1.90

2 odjel 38-40 2.99 Rekonstrukcija 6

ukupno G.J. Uilica 4.89 6

Jadovnik-Grahovo

3 odjel 143 1.56 4 odjel 148 1.43 5 odjel 168 1.59 6 odjel 56 2.53 Rekonstrukcija 10

ukupno G.J. Jadovnik-Grahovo 7.12 10 Jadovnik-

Drvar Rekonstrukcija 4

ukupno G.J. Jadovnik-Drvar 4 Međugorje-Nuglašica

Rekonstrukcija 2

ukupno G.J. Međugorje-Nuglašica 2 Gnjat-Risovac

7 odjel 15 1.29 8 odjel 78 1.58

9 odjel 82 1.28 Rekonstrukcija 10 ukupno G.J. Gnjat-Risovac 4.15 10

sveukupno ŠGP 16.16 32

292

6.1.2. SEKUNDARNE KOMUNIKACIJE – TRAKTORSKI PUTEVI

Otvaranje odjela traktorskim putevima ima višestruku korisnu primjenu koja se sastoji u sljedećem:

- da se omogući kretanje traktora po fiksnim pravcima, da bi se ograničilo njihovo kretanje unutar sječina sa ciljem prevencije oštećivanja stabala podmlatka i zemljišta,

- da se produži vijek mašinama i omogući njihov efikasniji rad u pogledu veličine tovara i dužine sortimenata koji treba da se privuku na šumska stovarišta,

- da se olakša pristup sastojinama u kojima se planiraju šumskouzgojni radovi i efikasnije provodi zaštita šuma od požara i ostalih negativnih faktora.

Projektovanje i gradnja traktorskih puteva je predmet izvođačkih projekata za pojedine odjele, te se o njihovoj gustini i troškovima gradnje, koja opet ovisi od nagiba i kategorije zemljišta, ne mogu iznositi podaci u okviru ŠGO. U planu investicija predviđena su sredstva za njihovo održavanje u okviru jednostavne reprodukcije šuma.

293

6.1.3. STANJE KOMUNIKACIJA I OTVORENOSTI ŠGP-a I G.J. NA KRAJU PROD.PERIODA 31.12.2024. GOD.


Površine po kategorijama šuma ha Dužina put. m. Produktivna dužina m/kat.

Uku

pna

duž.

Prod.otvorenost m’/ha

Uku

pna

otvo

reno

st

prod

ukt

zem

ljiš

ta

m’/

ha

Uku

pna

otvo

reno

st

m’/

ha

Vis

oke

šum

e

Šum

ski z

asad

i

Izda

nač.

šu

me

Šibl

aci

gole

ti

Uku

pno

prod

. ze

mlj

.

Nep

rod

zem

lj

Uku

pno

Javn

i

Šum

. zas

.

Svi

pu

tevi

Vis

oke

š.

Šum

zas

.

Izd.

š.

Šibl

aci

gole

ti

Vis

. š.

Šum

zas

.

Izd.

š.

Šib

laci

gol

eti

Uilica 2798 590 2218 1122 6728 226 6954 811 66677 67488 37972 3146 8546 2582 52246 13.57 5.33 3.85 2.30 7.51 9.71

Jadovnik-Grahovo

7531 598 2867 5293 16288 73 16361 17492 113739 131231 89320 2199 10198 12424 114141 11.86 3.68 3.56 2.35 6.98 8.02

Jadovnik-Drvar

2316 90 58 338 2801 309 3111 51647 51647 38404 866 759 2285 42314 16.58 9.64 13.14 6.76 13.60 16.60


1039 1791 985 3814 17 3831 27073 27073 15536 0 3136 559 19231 14.96 1.75 0.57 5.02 7.07

Gnjat-Risovac 7057 565 2149 2307 12078 405 12482 112158 112158 80408 5887 3467 6201 95963 11.39 10.42 1.61 2.69 7.69 8.99

ŠGP Bosansko-Grahovsko

20740 1843 9082 10045 41709 1029 42738 18303 371294 389597 261640 12098 26106 24051 323895 12.62 6.57 2.87 2.39 7.58 9.12

294

6.2. PLAN IZGRADNJE OSTALIH OBJEKATA Obzirom na prioritete ulaganja u izvršenje planova osnove po drugim investicijskim ulaganjima gdje prioritetno spada gradnja šumskih puteva i biološka obnova šuma sadašnje stanje gospodarskih objekata zadovoljava, te se za naredno uređajno razdoblje ne planiraju sredstva za gradnju novih objekata u okviru biološke obnove šuma. 6.3. PLAN NABAVKE OPREME I MEHANIZACIJE Planovima gospodarenja predviđena je nabavka opreme i ostalih sredstava za njhovo provođenje koja će se obezbijediti sredstvima jednostavne i proširene reprodukcije koja se redovno izdvajaju na nivou privrednog društva i po pojedinim područjima, odnosno šumskim upravama. 6.4. INVESTICIJSKA ULAGANJA U BIOLOŠKU REPRODUKCIJU ŠUMA Sredstva za biološku obnovu šuma obezbjeđuje korisnik državnih šuma za radove i opremu utvrđene člankom 16 Zakona o šumama i ne mogu se koristiti u druge svrhe niti prelijevati na drugo ŠGP a neutrošena sredstva izdvojena za ovu svrhu prenose se u narednu godinu i koriste se na način utvrđen citiranom Uredbom. 6.4.1. BIOLOŠKA OBNOVA ŠUMA Da bi se obezbijedio kontinuitet gospodarenja šumama, Zakon o šumama (čl.16 ) obvezuje gospodarska društva kojima je povjereno gospodarenje ovim nacionalnim resursom, da po stopi od najmanje 10 % godišnje izdvaja financijska sredstva u vidu naknade za korištenje državnih šuma ostvarena prodajom drvnih sortimenata, po prosječnoj godišnjoj cijeni sortimenata na panju, kao i prihoda ostvarenih prodajom nedrvnih šumskih proizvoda i uplaćuju po propisu čl.16 Zakona i iz prihoda od drveta i sekundarnih šumskih proizvoda financirati izvršenje slijedećih planova; - Plana izgradnje šumskih kamionskih putova, - Plana šumsko-uzgojnih radova, - Plana korištenja sekundarnih šumskih proizvoda, - Plana zaštite šuma - Ostala ulaganja. 1. IZGRADNJA ŠUMSKIH KAMIONSKIH PUTEVA

planirana godišnja vrsta radova količina jedinicamjere

Jedinična cijena KM

ukupno god. KM

izgradnja novih puteva 1.6 km 55000 88000rekonstrukcija postojećih puteva 3.2 km 23000 73600održavanje vlaka i puteva 20 km 5100 102000ukupna ulaganja u puteve 263600

295

2. ŠUMSKO-UZGOJNI RADOVI

Planirana vrsta radova Predračunska vrijednost

(KM)

Pošumljavanje i njega u VŠPO – jednostavna reprodukcija 991952.93Pošumljavanje i njega u VŠPO – proširena reprodukcija 135233.42Njega kultura – jednostavna reprodukcija 93040.00Pošumljavanje i njega u izdanačkim šumama – proširena reprodukcija 605882.26Pošumljavanje šibljaka i goleti – proširena reprodukcija 1103903.51Nabavka neophodnih sredstava za rad 27000.00Ukupno šumskouzgojni radovi za 10 god. 2957012.12Prosječno godišnje šumskouzgojni radovi 295701.21

3. KORIŠTENJE SEKUNDARNIH ŠUMSKIH PROIZVODA Za izradu dokumentacije i unaprijeđenje lovstva 2000 KM 4. ZAŠTITA ŠUMA - nabavka opreme i zašitnih sredstava prema planu zaštite šuma iznosi godišnje 21600 KM - istraživanje oštećenosti šuma, studije, angažmani i ostala ulaganja 5000 KM ukupno godišnje za zaštitu šuma: 26600 KM 5. OSTALA ULAGANJA JEDNOSTAVNE REPRODUKCIJE - izrada studija, projekata i ostale tehničke dokumentacije 10000 KM - kompjuterska, kancelarijska i ostala oprema 5000 KM - uređivanje šuma 30000 KM - ostala sredstva jednostavne reprodukcije 45000 KM ukupno godišnje za ostala ulaganja: 90000 KM 6.4.1.1. INVESTIRANJE U TEHNIČKO OPREMANJE

Planirana godišnja nabavka opreme količina jed.

mjere Jedinična cijena

KM ukupno god.KM

terenska vozila 0.5 kom. 40000 20000kombibus 0.1 kom. 60000 6000minibus 0.2 kom. 50000 10000motorne pile 1 kom. 1500 1500ukupno tehničko opremanje 37500

Ova vrsta investicija ne opterećuje zakonski planirana sredstva biološke reprodukcije šuma i obezbijedit će se iz ostalih prihoda.

REKAPITULACIJA INVESTICIJA:

R.br. planirana godišnja vrsta radova ukupno god. (KM) 1 projektiranje, gradnja i rekonstrukcija šumskih puteva 2636002 šumsko-uzgojni radovi i oprema 2957013 sekundarni šum.proizvodi-unaprijeđenje lovstva 20004 zaštita šuma 266005 ostala ulaganja 900006 investiranje u tehničko opremanje 37500

ukupno godišnje: 715401

296

V EKONOMSKO - FINANSIJSKA ANALIZA 1.UVOD

Ekonomsko- finansijska analiza gospodarenja šumama u smislu važećih zakonskih odredbi i Pravilnika o elementima za izradu šumskogospodarskih osnova, radi se s ciljem iznošenja finansijskih pokazatelja iz kojih se može zaključiti realnost planova šumskogospodarske osnove za šumskogospodarsko područje kao cjelinu. U okviru ove analize određeni su sljedeći elementi:

- formiranje ukupnog prihoda, - poslovni rashodi po njihovim osnovnim kategorijama, - investicijska ulaganja, - konstrukcija financiranja i - bilansa poslovanja.

Navedeni pokazatelji iskazani su na bazi jednogodišnjih proizvodno-poslovnih aktivnosti ostvarenih u 2013. godini i novog stanja šuma ovoga područja. Analiza ima orijentacijski karakter, iz razloga što realno nije moguće utvrditi trendove kretanja cijena sirovina, materijala, usluga rada i ostalih tržišnih pokazatelja, te će se promjenom gornjih parametara mijenjati i rezultati analize, što će utjecati na varijabilnost realizacije utvrđenih planova ŠGO, te ovu analizu u tome smislu treba i shvatiti. 2. FORMIRANJE UKUPNOG PRIHODA Ukupan prihod formirat će se na temelju prosječne jednogodišnje proizvodnje drvnih sortimenata i neto prodajnih cijena sortimenata prema važećem cjenovniku ŠGD ”Hercegbosanske šume” d.o.o. Kupres, te se u narednoj tabeli daje prikaz godišnjih prihoda od drvnih sortimenata franko međustovarište, kamionski put. Učešće drvnih sortimenata na bazi mase krupnog drveta određeno je upotrebom sortimentnih tablica. Ostale vrste prihoda nisu planirane s obzirom da u dosadašnjem gospodarenju ova proizvodnja nije bila zastupljena, a ni planovima gospodarenja nije predviđen prihod od sekundarnih šumskih proizvoda. Ukoliko se u toku narednog uređajnog perioda formiraju uvjeti za proizvodnju sekundarnih šumskih proizvoda, prihod od ove vrste proizvoda treba ukalkulirati u ukupni prihod.

297

Tabela 1. Prihod po cijenama FCO kamionski put

Vrsta

sortimenta

č e t i n a r i l i š ć a r i cijena količina iznos cijena količina iznos ukupno

KM/m3 m3 KM KM/m3 m3 KM KM F i L trupci 171.88 51 8700.32 210.46 261 54944.62 63644.94PT I. klase 128.19 4694 601667.03 116.95 825 96441.49 698108.52PT II. klase 108.95 13989 1524089.63 99.41 3699 367730.70 1891820.33PT III. klas. 89.51 6120 547838.36 79.97 6692 535138.62 1082976.97trupci 107.92 24854 2682295.34 91.86 11477 1054255.43 3736550.77jamsko drvo 60.29 4039 243482.20 0.00 0 0.00 243482.20ukupno obl. 101.26 28893 2925777.54 28.98 36373 1054255.43 3980032.97celu. drvo 46.00 8127 373855.94 0.00 36373 0.00 373855.94ogr. drvo 0.00 37020 0.00 43.65 47850 2088702.91 2088702.91prost. drv. 43.00 8695 373855.94 296.00 7057 2088702.91 2462558.85Ukupno sort. 72.18 45715 3299633.48 57.24 54907 3142958.34 6442591.82 Godišni prihod od svih sortimenata franko kamionski put iznosi: 6442591.82KM. Prosječna cijena sortimenata: četinara 72.18 KM i lišćara 57.24 KM. Ovako utvrđen ukupan prihod od drveta ulazi u bilans poslovanja. Zakonom o šumama ("Narodne novine HBŽ", br. 4/14), član 53 i 68, definirana je obaveza izdvajanja naknade za korištenje državnih šuma i propisan iznos naknade. Kao baza za izdvajanje naknade izračunat je prihod od drvnih sortimenata prema istoj strukturi i količini, a po cijenama na panju. U slijedećoj tabeli su prikazani dobijeni rezultati: Tabela br.2: Prihod po cijenama na panju:

Vrsta

sortimenta

č e t i n a r i l i š ć a r i cijena količina iznos cijena količina iznos ukupno KM/m3 m3 KM KM/m3 m3 KM KM

F i L trupci 151.88 51 7687.94 167.92 261 43838.22 51526.16PT I. klase 108.19 4694 507796.13 97.07 825 80041.54 587837.68PT II. klase 88.95 13989 1244306.73 79.48 3699 294025.34 1538332.07PT III. klas. 69.51 6120 425428.52 59.97 6692 401302.11 826730.63trupci 87.92 24854 2185219.32 71.38 11477 819207.22 3004426.54jamsko drvo 40.29 4039 162707.08 0.00 0 0.00 162707.08ukupno obl. 81.26 28893 2347926.40 22.52 36373 819207.22 3167133.61celu. drvo 26.00 8127 211309.88 0.00 36373 0.00 211309.88ogr. drvo 0.00 37020 0.00 22.80 47850 1091203.90 1091203.90prost. drv. 24.30 8695 211309.88 154.64 7057 1091203.90 1302513.78Ukupno sort. 55.98 45715 2559236.28 34.79 54907 1910411.12 4469647.39

Novim cijenama sortimenata dobije se godišnji prihod po cijenama drvo na panju, u iznosu od: 4469647.39KM a prosječna cijena sortimenata po vrstama na bazi projektovanog asortimana iznosi za: četinare 55.98 KM i lišćare 34.79 KM.

Ostali prihodi nisu iskazani finansijskim pokazateljima, jer nisu definirani kao obaveza realizatora osnove.

298

Prihod od prodaje šumskih drvnih sortimenata je ujedno i ukupni prihod, što pokazuje da je

gospodarenje šumama još uvijek određeno koristima od šumskih drvnih sortimenata. Ukupni projektovani godišnji prihod predviđen ovom osnovom za ŠGP “Bosansko-

Grahovsko“ iznosi 6442591.82KM.

3. TROŠKOVI POSLOVANJA (RASHODI)

Predviđeni-projektovani troškovi poslovanja realizatora ŠGO su direktno određeni

sadržajem planova osnove, ali i mogućnostima i rješenjima u realizaciji tih planova od strane ŠGD-realizatora osnove.

Troškovi poslovanja određeni su na bazi poslovanja u 2013. godini koje je ostvarila šumarija Bosansko Grahovo i zakonskih obveza po osnovi izdvajanja sredstava za investiranje u biološku reprodukciju, kao i predviđenih investiranja u tehničko opremanje. Troškovi poslovanja u 2013.god. pokazuju realne mogućnosti ŠGD u provođenju prethodnih planova-osnove i mogu biti korisni orjentir u planiranju troškova poslovanja za naredni uređajni period.

r.br. v r s t a t r o š k o v a KM godišnje % u sumi

1 sirovine i materijali 57506.59 0.912 energenti 151333.14 2.383 rezervni dijelovi 18159.98 0.294 HTZ inventar 36319.95 0.575 amortizacija osnovnih sredstava 809853.00 12.766 plate i naknade 1739887.00 27.407 prijevoz, topli obrok, regres 279058.32 4.408 usluge izrade i dorade 1576645.64 24.839 transportne usluge 450.15 0.0110 usluge održavanja 366226.21 5.7711 troškovi osiguranja 7433.41 0.1212 bankarske usluge 174.06 0.0013 reprezentacija 4281.39 0.0714 putni troškovi 300.10 0.0015 povremeni poslovi 31841.34 0.5016 porezi i takse 62349.26 0.9817 PTT usluge 4398.43 0.0718 komunalne usluge i registracije 7786.53 0.1219 ostali troškovi 77311.10 1.2220 investiranje u tehničku opremu 37500.00 0.5921 Usluge poš.,njege,pripreme i izrade ŠGO 677901.00 10.68

22 Naknada za korištenje državnih šuma ( čl.53 Zakona o šumama ) u iznosu od 9% od cijene drva na panju

402268.25 6.34

ukupni planirani troškovi 6348984.83 100.00

299

4. INVESTICIJSKA ULAGANJA Planom investicija koji je pripremljen na temelju svih planova ove osnove su predviđene svrhe i sredstva koja će se izdvojiti kao investiciona ulaganja radi stvaranja preduvjeta za izvršenje planova u gospodarenju šumama ŠGP „Bosansko-Grahovsko“- dio za naredni uređajni period (2015.god.-2024.god.). Ukupna investicijska ulaganja iznose:

R.br. planirana godišnja vrsta radova ukupno god. (KM) 1. projektiranje, gradnja i rekonstrukcija šumskih puteva 2636002. šumsko-uzgojni radovi i oprema 2957013. sekundarni šum.proizvodi-unaprijeđenje lovstva 20004. zaštita šuma 266005. ostala ulaganja 900006. investiranje u tehničko opremanje 37500ukupno godišnje: 715401

5. FINANSIRANJE Finansiranje realizacije planova osnove kao planirana investiciona ulaganja će se obezbjediti iz ostvarenih prihoda, izdvojenih sredstava amortizacije osnovnih sredstava i ostvarene dobiti.

6. BILANSA POSLOVANJA Radi uvida u uspješnost poslovanja i opravdanosti planova ove ŠGO daje se komparativni prikaz planiranih prihoda i rashoda i bilansa poslovanja:

- ukupni godišnji prihodi 6442592 KM - ukupni godišnji troškovi 6348985 KM - razlika (dobit) 93607 KM - porez na dobit 30% 28082 KM -čista dobit 65525 KM

Očekivana dobit se može promjeniti što uveliko zavisi od realizatora osnove ŠGD ”Hercegbosanske šume” d.o.o. Kupres kao i uvjeta – poslovnog ambijenta u toku uređajnog perioda (primjene ŠGO). Raspored dobiti će svojom odlukom odrediti ŠGD ”Hercegbosanske šume” d.o.o. Kupres, a predviđena investiciona ulaganja bi trebala predstavljati prioritet, jer su pretpostavka za ostvarivanje pozitivnih rezultata i realizaciju osnove u potpunosti. Iz izloženog se vidi da je ova ŠGO sprovodiva u ekonomskom pogledu uz uvjet da se izvrše svi postavljeni planovi.

Documents

1SGO Grahovo 2014 aktivna 16102014Ugroženost šuma od bolesti, ... 2.2.1.3. Očuvanje biodiverziteta i ostalih ekoloških i socijaln ih funkcija šume ..... 212 2.2.1.4. Industrijski