บทท 1 การเลยงดและการจดการสตวปก

วตถประสงคของการเลยงไกฟาหลงขาวการเลยงไกฟาหลงขาวมอย 3 พวกดวยกน คอ

1. เลยงไวดเลนตามบานเรอนตางๆ2. เลยงในเชงพาณชย เชน ตามฟารมเอกชนตางๆ หรอ พอคาสตว3. เลยงไวเพอขยายพนธและอนรกษ เพอใหประชาชนชมตามหนวยงานของ

รฐและเอกชน เปนตนการเตรยมการเลยงสตวปกประเภทไกฟาหลงขาว

เราจะตองเตรยมกรงเลยงและสถานทเลยงใหพรอม และตองรวาสตวปกทเราจะนำามาเลยงเปนสตวประเภทกนปลาหรอกนผลไมหรอกนเมลดพชเปนอาหารและผลไม เชน ไกฟาหลงขาว นกยง นกหวา นกแวน เปนตน สตวปกทจะเลยงนนมทงบนไดและบนไมไดมหลายขนาดดวยกน สำาหรบไกฟาหลงขาวเปนนกทบนไดมขนาดใหญปานกลางใหใชกรงขนาดกลางโดยมความกวางประมาณ 3 เมตร ยาว 6 เมตร เปนตน และเมอทราบชนดสตวแลววาจะเลยงสตวประเภทใดแลว กตองเตรยมอปกรณในการเลยงใหพรอม เชน ถาดนำา ถาดอาหาร เปนตน

การตบแตงภายในกรงเลยง เชน การทำาคอนเกาะใหเหมาะสม คอ คอนนนตองไมใหญและไมเลกจนเกนไป เมอนกเกาะคอนแลวจะตองใหเหลอ 1 ใน 3 ของคอนทจบและจะตองใหหางจากฝาผนงของกรงเพอปองกนขนหางเสยหรอหก การวางคอนใหจบหรอเกาะจะตองไมใหตงจนเกนไปหรอทอดนอนจนเกนไป กะวางใหพอด คอ ใหไกฟาหลงขาวเกาะสบายไมฝนใจเกาะ ไมส ำาหรบทำาคอนตองไมใหญจนเกนไป ถาใหญจะทำาใหหนงองเทาแตกหรอเปนหนอทำาใหไกฟาหลงขาวบาดเจบได ถาเลกเกนไปจนไกฟาหลงขาวจบรอบกจะทำาใหหนงปลายนวเหยวยนหรอเซลลตายดาน ทำาใหไดรบบาดเจบไดเชนเดยวกน

การวางอางนำาหรอบอนำาใหไกฟาหลงขาวกนและภาชนะใสอาหารจะตองไมวางหรอทำาไวใตคอนทไกฟาหลงขาวจบหรอเกาะนอน เพราะไกฟาหลงขาวอาจจะถายอจจาระลงไปในภาชนะเหลานน การปลกตนไมหรอตบแตงกรง เราจะตองดวาจะปลกมมใดของกรง ในจำานวน 1 กรงนนเราจะปลกกตนและตองกำาหนด

พนทใหไกฟาหลงขาวมพนทแสดงกจกรรมของมนดวย การสรางกรงหรอตบแตงกรงนน ขนอยกบจำานวนไกฟาหลงขาวทเราจะเลยงในแตละกรงนนๆ พรอมทงรงสำาหรบวางไขหรอซมวางไขตองใหเหมาะสมกบไกฟาแตละชนดดวย

การคดเลอกพอแมพนธตองคดเลอกจากสายพนธทดและแขงแรง และไมใชไกฟาหลงขาวทมสาย

เลอดเดยวกนหรอเปนพนองกน จะตองเปนไกฟาหลงขาวทมาจากคนละพอแมและตองไมมโรค เมอไดพอแมพนธมาแลวเราควรจดการดงน

1. คดดอาการวาจะมโรคหรอไม2. ถายพยาธ3. รอดอาการวาไกฟาหลงขาวทไดมาแขงแรงหรอไม ถาไมมอาการใดๆ ก

นำาเขาไปปลอยในกรงเลยงทเตรยมไวได

การนำาไกฟาหลงขาวใหมเขากรงเลยง ไมควรปลอยไกฟาหลงขาวทไดมาใหมทหนาประตกรง เพราะไกฟาหลงขาวอาจถกทำารายไดรบบาดเจบหรอตายได เนองจากการเคลอนยายไกฟาหลงขาวกอนทจะนำามาเขากรงจะตองใสกลองหรอภาชนะแคบๆ พอปลอยออกมาไกฟาหลงขาวกจะบนเตมทเพอจะหนเพราะยงไมเคยชนกบสถานทหรอกรงเลยง บางตวอาจคอหกตายได ฉะนนการปลอยเราตองนำากลองหรอภาชนะทใสมาเขาไปปลอยในกรง ในซม หรอในรงทเราเตรยมไว หรอทหลบซอนมนจะเขาไปอยในนนและเปนการลดอนตรายทจะเกดขนกบไกฟาหลงขาวตวนน เมอปลอยแลวเราจะตองรอดจนกวาไกฟาหลงขาวจะชนกบกรงเลยง

การนำาไกฟาหลงขาวทไดมาใหมเขาไปเลยงรวมกบไกฟาหลงขาวทมอยเดมในกรงเลยง มขอควรระวง คอ ไกฟาหลงขาวตวใหมอาจจะไดรบอนตรายหรอบาดเจบได เชน โดนไกฟาหลงขาวซงเปนเจาของกรงจกต ซงปญหานมกจะเกดขนกบไกฟาหลงขาวทอยรวมกนหลายตว สำาหรบไกฟาหลงขาวทขาดคไมคอยมปญหา จะมอยบางตวทไมยอมรบ เพราะฉะนนควรจะนำามารวมกนในตอนเชาเพอจะมโอกาสดไดตลอดทงวนการนำาไกฟาหลงขาวเขาไปอยรวมกลมวธทเราจะทำาได ดงน

นำาไกฟาหลงขาวทเราไดมาใหมใสกรงเลกเขาไปเทยบหรอเลยงในกรงเลยงทเราจะนำาเขาไปเลยงรวมอยดวยกน เพอใหไกฟาหลงขาวไดใกลชดและชนกน แยกเอาตวทดหรอตวทกาวราวออกมาชวคราว แลวจงนำาไกฟาหลงขาวทเราตองการจะนำาเขาไปเลยงรวมอยดวยกนปลอยเขาไปแลวเฝาดวาไกฟาตวอนๆ ทอยเดมจะกาวราวจกตหรอไม เมอไกฟาหลงขาวอยรวมกนไดกหมดปญหา การกาวราวนนสวนใหญจะมปญหาในไกฟาหลงขาวทอยรวมกนเปนฝงหรออยกนเปนกลม มนจะตองจดอนดบกน คอมหวหนาฝงหรอผคมฝงเปนผนำา และจะจดอนดบลดหลนกนไปจนถงตวสดทายในฝง สำาหรบไกฟาหลงขาวทอยในอนดบสดทายนจะไมคอยอยในกลมนก เพราะเขามากจะถกจกบางถกตจงตองเดนอยหางๆ ไกฟาหลงขาวอนดบสดทายนดงายๆ เพราะไมคอยราเรง ขนหก ขนหลด อาหารไมคอยไดกน กนไมเตมท ไมคอยแขงแรง เมอเรานำาไกฟาหลงขาวเขาไปเลยงรวมในกลมมนกจะตองจดอนดบกนใหม เชน มการกาวราว จกตกน จนกวาจะอยรวมกนได ไกฟาหลงขาวทเขาไปใหมกจะถกจดใหอยอนดบสดทายเชนเดยวกน บางครงจะมการแยงอนดบกนเพอคมฝงตวทแขงแรงกวาหรอผชนะกจะคมฝงตอไป

การลดความกาวราว กระทำาไดดงน1. ตดแถบหรอทำาเครองหมายทปก2. ตดขนปก3. ใหอาหารหลายๆ จด ภายในกรงเลยง

การใหอาหารและนำาการใหอาหารจะตองใสภาชนะไมใชโปรยหรอโรยใหกนตามพนเพราะในกรง

หนงๆ นน จะมไกฟาหลงขาวอยหลายตว บางตวอาจะเปนโรคหรอเปนพยาธ ซงอาจจะถายอจจาระไวตามพนภายในกรง เมอเราโปรยหรอโยนอาหารใหกนตามพนโดยไมใสภาชนะ เมอไกฟาหลงขาวตวทไมมโรคมาจกกนอาหาร ไขพยาธหรอโรคตดตออนๆ อาจจะตดเขาไปกบอาหาร ไกฟาหลงขาวตวนนกจะไดรบเชอโรคเขาไปและยงเปนการสนเปลองอกดวย เพราะฉะนนการใหอาหารเราจะตองใสภาชนะหรอถาดอาหาร เพราะอาหารทใหมหลายชนด มทงอาหารทเปนเมลด ผก ผลไมและแมง เชน ตวหนอน อาหารแตละชนดไมควรคลกเคลารวมกน จะทำาให

อาหารบดหรอเสยไดเรว เมอไกฟาหลงขาวกนเขาไปอาจจะทำาใหเปนโรคทางเดนอาหาร เชน ทองเสยหรอเปนบดได อางนำากเชนเดยวกน นำาทใหกนจะตองเปลยนทกวน พรอมกบทำาความสะอาดภาชนะทใสนำาหรออางนำาทกวนเชนเดยวกน

อาหารทสถานเพาะเลยงสตวปาบางละมง จงหวดชลบร ใชเลยงไกฟาหลงขาวเปนอาหารขนของบรษทเซนทาโก โดยมคณคาทางอาหารแสดงเปนตารางดงน

สตรอาหา

ร

อายไกฟา โปรตน(%)

ไขมน(%)

กาก(%) ความชน(%)

หมายเหต

461462463465

แรกเกด -5 สปดาห5 – 12 สปดาห

13 – 50 สปดาห

1 ปขนไป

19151316

ไมนอยกวา 3

“““

ไมมากกวา

6“““

ไมมากกวา 13“““

การทำาความสะอาดการทำาความสะอาดกรงไกฟาหลงขาว ไมควรใชนำาฉดหรอราดใหเปยกแฉะ

โดยไมจำาเปน เพราะไกฟาหลงขาวไมชอบความเปยกชน อาจจะทำาใหปอดบวมไดหรออาจจะเปนหวดหรอโรคอนๆ ได วธทดควรจะใชไมกวาด กวาดใหสะอาด สวนบรเวณใดสกปรกมากจงควรใชนำาลางเฉพาะทสกปรกเทานนการเขากรงสตว

การเขากรงสตวนน ตองใหไกฟาหลงขาวทอยในกรงนนรตวเสยกอน อยาพรวดพราดเขาไปโดยทสตวยงไมรตว อาจจะทำาใหไกฟาทอยในกรงไดรบอนตรายได เชน ตกใจบนชนกรง โดยเฉพาะไกฟาหลงขาวทไดมาใหมการจบไกฟาหลงขาว

1. การจบดวยมอ คอ การไลตอนจบโดยไมใชอปกรณอะไรเลย คอใชวธวงกวดจบเอา วธนจะทำาใหสตวเครยดและอาจชอคตายได หรออาจบนชนกรงไดรบบาดเจบ การจบวธนควรทำาตอนกลางคน

2. การจบดวยสวงหรอสวก ททำาดวยผา เปนวธทด เมอครอบไกฟาหลงขาวเขาไปอยในถงผาแลวไกฟาหลงขาวจะไมด นขนจะไมหกหรอหลดและไมเกดความเครยด ซงสะดวกในการรกษาพยาบาลอกดวย แตถาเราใชสวงหรอสวกทถกดวยดาย วธนอาจจะมผลเสยคอ นกจะดนจะทำาใหขนหลดและหก ซงขนจะเขาไปตำาตามตาของสวงนนและทำาใหนกเกดความเครยด

การจดใหไกฟาหลงขาวผสมพนธกนเพอขยายพนธพอถงฤดผสมพนธของไกฟาหลงขาว โดยจะเร มตงแตเดอนพฤศจกายน

และจะตกไขในเดอนธนวาคมและจะไปสนสดในเดอนพฤษภาคมของทกป เราตองจดเตรยม วสดในการทำารง ใบไม กงไม หรอหญาแหงจดไวใหไกฟาหลงขาวแตละชนด หรอทำาซมทำารงใหมนและหาวสดสำาหรบทำารงใหมนดวย

ปญหาไกฟาหลงขาวไมผสมพนธ เกดขนดงน1. ตวผไมยอมรบตวเมยหรอไมชอบ หรอตวเมยไมยอมรบตวผ แตไม

กาวราวกน ตางตวตางอย2. ตวผกาวราวไลตตวเมยทเราหาไปใหเพอผสมพนธวธแก คอ1. แกตวผทไมยอมรบตวเมยหรอไมชอบตวเมย โดยการเปลยนตวเมยตว

ใหม และในกรณทตวเมยมความสมบรณด สายเลอดดและแขงแรง ตองจดหาตวผมาเปลยนใหมเชนเดยวกน

วธแกตวผไมยอมรบตวเมยและกาวราวไลจกตตวเมยหรอไมชอบตวเมย จำาเปนตองทำาทหลบซอนไวภายในกรงเลยง โดยทำาเฉพาะตว ไมใหสง ไมตองกวาง มความยาวพอประมาณ เมอตวเมยหนเขาไปแลวตวผจกตไมได คอมท

เฉพาะตว หรออกวธหนงจดหาตวเมยเขาไปไวใหเลอกหลายๆ ตว แลวคอยดวามนชอบตวไหนหรอจบคกบตวไหน เมอมนไดคแลวกจบตวเมยทเหลอออกเสยบาง ลกษณะเชนนจะเกดกบนกยงและไกฟาหลงขาวในฤดผสมพนธ แตจะมบางบางตวทนสยไมด ไลจกตตวเมยไมเลอกฤดกาลระยะเวลาในการฟกไข

การฟกไขไกฟานนในแตละชนดมระยะเวลาในการฟกออกเปนตวไมเทากน เปลอกไขมความหนาบางไมเทากน จงมขอแตกตางในไขแตละชนดดงน

ชนดสตวปก ระยะเวลาการฟกไข (วน)

ชนดสตวปก ระยะเวลาการฟกไข(วน)

หมายเหต

1.ไ ก ฟ า ส เงน2.ไกฟาหลงเทา3.ไ ก ฟ าพญาลอ4.ไกฟาหนาเขยว5.นกยงไทย6.น ก ย งอนเดย

23 232323

27-2827-28

7.นกแวนสเทา8.น ก แ ว น ส นำาตาล9.นกหวา10.ไก ฟ าต างประเทศ11.นกกาบบว12.ไกจก

21-22 21-2223-25

2327-2820-21

การทำาเครองหมายสตวปกการตดแถบสทปกนนจะตดทโคนปก แตมขอเสยคอ เราไมสามรถจะมอง

เหนไดในระยะไกลๆ ไมสามรถรไดวาเปนไกฟาหลงขาวตวไหน สวนใหญจะตดแถบสหรอตดปลอกทขา เพราะสามารถมองเหนไดในระยะไกลๆ รวาเปนไกฟาหลงขาวตวไหน ถาตดทโคนปกเวลาตองการตรวจสอบจะตองจบดทกครง ทำาใหสตวไดรบบาดเจบและเกดความเครยดได ส ำาหรบแถบสหรอเคร องหมายนนจะทำาไว

ขนาดตางๆ กน การตดแถบสนนในตวผและตวเมยจะตดสไมเหมอนกนเพอสะดวกและงายในการจำาแนกเพศการเลยงดและการจดการไกฟาหลงขาวระยะเลก

1. การเตรยมอปกรณ1.1 วสดรองพน สวนมากใชขกบ ทรายหยาบ กระดาษลกฟกหรอ

แกลบปพนใหมความหนา 2-3 นว 1.2 เครองกกและวงลอม เพอใชสำาหรบไกฟาหลงขาว 30-50 ตว

โดยแขวนเครองกกไวกบหลงคาเพอปรบระดบใหสงหรอตำาได และจดวงลอมใหหาจากเครองกกตามระยะ คอ ประมาณ 30 นว ควรเปดเครองกกไวกอนลกไกฟาหลงขาวมา 1 ชวโมง โดยใชเวลาในการกกลกไกฟาประมาณ 4 สปดาห

1.3 ทใหนำาและอาหาร ตองจดเตรยมไวใหพรอมกนกอนยายลกไกฟาหลงขาวมา ในระยะแรกยงไมตองใหอาหารสำาหรบนำาควรผสมยาปฏชวนะและวตามนไวรองรบดวย ควรวางรางนำาและรางอาหารไวในตำาแหนงทลกไกฟาหลงขาวสามารถมองเหนไดดและกระจายโดยรอบเครองกก

1.4 ควรมผามานกนลมไวโดยรอบ เวนดานบนไวตามระยะ 30 ซม. 2. วธการดแลเครองกกลกไกฟาหลงขาว การกกลกไกฟาหลงขาวนนควร

ใหความสนใจและเอาใจใสทด ตองตรวจสอบอณหภมเครองกกวาพอเพยงหรอพอดกบจำานวนลกไกฟาหลงขาวทอยในวงกกลกไกหรอไม ใหใชวธการสงเกตสภาพของลกไกฟาหลงขาวในแตละวนแตละเครองกก โดยดจากสภาพของลกไกฟาหลงขาว ดงน

2.1 ถาลมโกรกลกไกฟาหลงขาวจะหนไปรวมกนดานตรงขามกบทศทางลม โดยจะสมกนแนนอาจทำาใหลกไกฟาหลงขาวทบกนตาย ตองแกไขโดยใชผามานปดกนทศทางทลมโกรก

2.2 ถาอณหภมเครองกกเยนเกนไป เนองจากความรอนไมพอหรอลวดความรอนทใชมกำาลงตำาเกนไป ลกไกฟาหลงขาวจะนอนสมกนอยภายใตเครองกก ไมออกมากนอาหารและนำาทเตรยมไวให

2.3 ถาอณหภมรอนเกนไป อาจเนองจากอณหภมของอากาศภายนอกเพมขน ทำาใหอณหภมภายในเครองกก ซงแตเดมปรบไวเหมาะสมแลวก

ลบเพมสงขน ลกไกฟาหลงขาวจะหนความรอนออกจากเครองกกมาอยรอบๆ วงลอม ทำาใหลกไกฟาหลงขาวออนเพลย มอาการหอบและสญเสยนำาหนกตวจากอณหภมทเพมสงขน

2.4 ถาอณหภมเครองปกต ลกไกฟาหลงขาวจะกระจายทววงกกอยางสมำาเสมอ สามารถกนนำาและอาหารไดด โดยไมไปรวมกลมอยทใดทหนง

การเลยงดไกฟาหลงขาวและการจดการไกฟาหลงขาวในระยะเจรญเตบโต (2-12 เดอน)

การดแลไกฟาหลงขาวระยะนนบวามความสำาคญตอการใหผลผลตเปนอยางมาก เพราะเปนระยะของการเจรญเตบโตทงรางกายและอวยวะสวนทเกยวของกบระบบสบพนธ โดยเฉพาะการใหผลผลต ดงนนจะตองมการจดการดานสขาภบาลทดและถกตองอยางเครงครด ซงมหลกในการปฏบตดงน

1. จดเตรยมพนทใหเพยงพอ เพราะถาเลยงไกฟาในพนททแออดมากเกนไป จะทำาใหการเจรญเตบโตของไกฟาหลงขาวเปนไปอยางไมสมำาเสมอ

2. จดเตรยมทใหนำาและอาหารอยางเพยงพอตอปรมาณไกฟาหลงขาว 3. ทำาความสะอาดกรง อปกรณทใชในการเลยงและเปลยนวสดรองพนเปน

ประจำา4. กำาจดพยาธภายนอกและภายในทกๆ 6 เดอนการเลยงดและการจดการไกฟาหลงขาวในระหวางฤดวางไข1. ทำาการคดเลอกไกฟาหลงขาวทมความสมบรณแขงแรง มสขภาพดมา

เลยงรวมกนในอตราสวนทเหมาะสม (ตวผ 1: ตวเมย 3 ตว) เพอใชเปนพอแมพนธ

2. จดเตรยมทใหนำาและอาหารอยางเพยงพอตอปรมาณไกฟาหลงขาว 3. ในกรงเลยงควรมทหลบภยใหไกฟาหลงขาว เนองจากชวงนไกฟาหลง

ขาวจะมพฤตกรรมกาวราวสงมาก เกดการตกนไดรบบาดเจบอยตลอดเวลา ไกฟาหลงขาวทโดนรงแกจะไดซกตวอยในทหลบภยได

4. ปฏบตเกยวกบการสขาภบาลอยางเครงครด เชน การควบคมคนเขา-ออกในพนทเลยงไกฟาหลงขาว ควรทำาความสะอาดโรงเรอนทกวน ทำาความสะอาดรางอาหารวนละ 1 ครงและทำาความสะอาดรางนำาวนละ 2 ครง เกบไกฟา

หลงขาวทตายและขยะมลฝอยไปเผาทำาลายหรอฝงในหลมลกทมฝาปดมดชด เปนประจำาทกวน

5. เกบไขไกฟาหลงขาวอยางระมดระวงใสในถาดไขทสะอาด คดแยกไขทบบ ราวหรอสกปรกออกมา เพอสะดวกในการจดการ จดบนทกขอมลของไข ชงนำาหนก วดขนาด รวมทงลงวนททำาการเกบไขไกฟาหลงขาวดวย การเลยงไกฟาหลงขาวแบบปลอยฝงควรทำาการเกบไขอยางนอยวนละ 4 ครง เพอลดอตราการเสยหายและปองกนไมใหไขสกปรกมากเกนไป

6. ในกรณทเลยงไกแบบปลอยฝงตองหมนตรวจดวสดรองพนบอยๆการสขาภบาลโรงเรอนและอปกรณเลยงไกฟาหลงขาว

เพอเปนการปองกนโรคตดตอทจะสงผลกระทบตอการเลยงไกฟาหลงขาว เราควรทจะตองมการจดการใหถกตอง โดยเฉพาะโรงเรอนและอปกรณทเคยเลยงไกมาแลว ควรทำาความสะอาดทกครงหลงจากทเอาไกฟาหลงขาวออกจากกรง พยายามทำาความสะอาดใหทกอยางเหมอนของใหมมากทสด พนคอกควรใชเครองฉดนำาทมแรงอดสงขนาด 100-120 ปอนดตอ 1 ตารางนว ฉดลางโรงเรอนใหทวรวมทงเพดาน ตามซอก มม ผนง ทางเทาดานนอกโรงเรอน ปลอยใหแหง แลวจงใชยาฆาเชอตามสดสวนทกำาหนดไวตามฉลากยาแตละชนด สำาหรบอปกรณเลยงไก เชน กระบอกนำา รางนำา รางอาหารหรอถงอาหาร ควรทำาความสะอาด แชนำายาทงไว ซงการปฏบตเรองการเตรยมโรงเรอนน ควรทำากอนทจะมการเลยงไกฟาหลงขาวประมาณ 2 สปดาหเปนอยางนอย

การเลยงไกฟาหลงขาวมหลกในการปองกนโรคทสำาคญ 4 ประการ คอ1. การปองกนโรคดวยการสขาภบาล (Sanitation) หมายถงการปองกน

โรคดวยการรกษาความสะอาดและในนำายาฆาเชอโรค ทำาลายเชอโรคอยเสมอ ยาฆาเชอโรคทนยมใชกนอยทวไปไดแก

1.1 นำาดาง (hot lay water) ไดแก ขเถาทไดจากการใชทำาสบหรอฟอกส หรอสารพวยโซเดยมหรอโปแทสเซยมไฮดรอกไซด (NaOH หรอ KOH) โดยการละลายนำา 1 กโลกรมตอนำา 60 ลตร ใชฉดหรอพนพนคอก

1.2 กรดครไซลค (Cresylic acid) เปนยาฆาเชออกชนดหนงทใชไดผลดละลายไดดในนำา เมอละลายแลวเปนสขาว นอกจากนสามารถผสมกบนำามนและยาฆาแมลงได มกใชทำาความสะอาดโรงเรอน พนโรงเรอน แตตองทงไวนานจนกระทงหมดกลนฉนเพราะไมปลอดภยตอไกฟาหลงขาว หามใชผสมนำาใหไกกน

1.3 สารประกอบคลอรน (Chrorine compounds) ใชไดผลดโดยเฉพาะสำาหรบฆาเชอโรคตามผนง และพนโรงเรอน สามารถฆาเชอในนำากอนนำาไปใชเลยงไก

1.4 ครโซนและนำามนดน (Cresol and Coal tar) เหมาะสำาหรบฆาเชอโรคตามรอยผนงหรอรอยแตกตามเสา ฆาเชอโรคและฆาไรแดงไดดและใชเปนยาสำาหรบดบกลน

1.5 สารประกอบแอมโมเนย (Quaternary ammonium compounds) เปนยาฆาเชอโรคทเปนสารประกอบของแอมโมเนย ไมมกลน ไมมส ไมเปนพษตอผวหนง เหมาะสำาหรบเปนยาฆาเชอพวกรางนำาหรอขวดนำา อปกรณการเลยงหรอทำาความสะอาดโรงเรอน ถาใชขนาดทเหมาะสมสามารถฆาเชอในนำาและใชเลยงไกฟาหลงขาวไดโดยไมเกดอนตราย

1.6 สารประกอบพวกไอโอดน (Iodine compounds) ใชกนไดทวไปเพราะใชงายและสามารถฆาเชอในนำาและใชเลยงไกฟาหลงขาวได

2. การปองกนโรคดวยการเลยงดทถกตอง หมายถงการดแลเอาใจใสในการเลยงดไกฟาหลงขาว เชน การจดการใหโรงเรอนมอากาศถายเทด มอณหภมเหมาะสม ไมรอนหรอหนาวเกนไป เลยงไกฟาหลงขาวในอตราสวนทเหมาะสมกบพนท มนำาและอาหารทใหมและมคณภาพด จะชวยใหไกฟาหลงขาวมความสขภาพด มความตานทานโรคสง

3. การปองกนโรคดวยการใชวคซน โรคสตวปกบางชนดสามารถใชวคซนปองกนไดถาไดทำาอยางถกตองและตามระยะเวลาทกำาหนดไว ซงจะชวยใหไกฟามภมคมกนโรคสงอยตลอดเวลา

4. การปองกนโรคดวยการใชยา โดยการใหยาทางนำาหรอผสมอาหารในระดบทสามารถปองกนโรคบางชนด ซงชวยใหไกมความตานทานโรคดขน แต

อยางไรกตาม การปองกนโรคควรยดหลกการปองกน 3 ขอแรกเปนหลก สวนการใชยาควรใหดวยความระมดระวง ใชเมอมความจำาเปนเทานน เนองจากเปนการเพมตนทนใหสงขน การใชยาอยางพรำาเพรอ โดยเฉพาะยาปฏชวนะ จะมผลใหการวนจฉยโรคลำาบาก เพราะยาจะไปทำาใหลกษณะวการ (lesion)หรอ ของโรคบางชนดไมชดเจนยากตอการแนะนำายาทจะใชรกษาโรค

บทท 2 การฟกไขไกฟาหลงขาว

งานฟกไขเปนสงทจะตองปฏบตเกยวโยงและตอเนองกนเปนลำาดบ นบตงแตการเตรยมหองฟกไข การเตรยมเครองฟกไข การเตรยมไขฟก จนกระทงลกไกฟกออกมาเปนตว ซงทกขนตอนทกลาวมาลวนมความสำาคญเทาเทยมกน หากมความผดพลาดเกดขนจะกอใหเกดวามเสยหายตอการฟกไขทนท

1.การเตรยมหองฟกไขนบวาเปนจดเรมตนของการฟกไขทจะตองเลอกและจดสถานทไวใหเรยบรอยเปนเวลานานพอสมควร

กอนทจะเรมทำาการฟกไข ซงมหลกการคดเลอก ดงน1.1 การเลอกสถานท ควรเปนทไกลจากโรงเรอนเลยงไกหรอโรง

อนบาลลกไกเพอใหหางจากการตดตอของโรค การจดการหองฟกควรใหสะอาดตอการขนยายไกและลกไกเขาออกและใหนำาสงตางๆ ออกลางทำาความสะอาดไดงาย ควรหางไกลจากกลนไอตางๆ ทอาจเปนอนตรายตอลกไก หากเปนไปไดตวหองนควรใหพนจากแดดตอนบายดวย โดยใหมตนไมบงไวทางดานตะวนตกของตวหองเพอไมใหเกดผลเสยจากอณหภมทสงเกนไป

1.2 ลกษณะของหองฟกไข เนองจากสภาพแวดลอมตางๆ ภายในหองฟกไข มความสำาคญเชนเดยวกบสภาพภายในตฟกไข ดงนนถากอดวย

คอนกรตซงเปนฉนวนทดจะใชประโยชนไดดกวาหองททำาดวยไมเพราะสามารถทจะควบคมอณหภมใหคงทอยตลอดเวลาและมขอคำานง คอ

1.2.1 อณหภมภายในหองฟก ควรมอณหภมไมสงมากนกและคงทตลอดเวลา การผนแปรของอณหภมระหวางกลางวนและกลางคน สามารถตรวจสอบไดดวยเทอรโมมเตอรชนดบอกคาอณหภมสงสดและตำาสดได ถามความแตกตางกนเกน 10 องศาฟาเรนไฮด (5.5 องศาเซลเซยส) ควรจะตองมการบผนงใหมฉนวนเพมขน ถาอณหภมหองสงมากเกนไป ควรจะมพดลมชวยและการราดนำาบนพนหองจะทำาใหอณหภมลดลงไดรวดเรวและเปนการเพมความชนดวย ดงนนควรมการจดบนทกอณหภมสงสด ตำาสดไวในแตละวน

1.2.2 ความชนภายในหองฟก ควรจะคงทอยตลอดเวลาเพราะถาความชนในหองฟกไมคงทจะสงผลใหอตราการฟกออกลดลง และควรมไฮโกรมเตอร (Hygrometer) สำาหรบวดความชนสมพทธเพอใหทราบวามการเพมขนหรอลดลงของความชนสมพทธหรอไม

1.2.3 การถายเทอากาศ นบเปนสงจำาเปนโดยเฉพาะอยางยงถามการฟกไขจำานวนมาก เพราะเครองฟกไขตองไดอากาศบรสทธจากหองและถายเทอากาศจากตออกมา ถาภายในหองมความอบชนจะทำาใหมผลเสยตอการฟกไข

1.2.4 การสขาภบาล เนองจากสงสกปรกจะเปนแหลงเพาะเชอโรคได หองฟกควรรกษาความสะอาดอยางสมำาเสมอ ถามเชอโรคเขาในตฟกแลวจะสามารถเพมจำานวนไดอยางรวดเรว ดงนนหองฟกไขไมควรเกบสตวทเปนโรคไว

2. การเตรยมเครองฟกไขเมอเรมตนกอนทำาการฟกควรทำาความสะอาดทงภายในและภายนอกต รม

ควนฆาเชอโรคตรวจสอบสอบเครองตางๆ ของตฟกใหเรยบรอย ควรใหแนใจเสยกอนวาเครองฟกไขอยในสภาพทพรอมจะใชงานได เครองฟกทมพดลมหรอมเพลาตดใบกวนลม ควรทำาความสะอาดและหยอดนำามนเสยกอน ถาเปนตฟกรนใหมทสามารถแยกสวนประกอบออกไดเปนสวนๆ ควรตรวจสอบวาไดประกอบเขา

ถกตองตามตำาแหนงเดม แลวจงทดลองเครอง ตงปมบงคบความรอนใหไดกอนทจะใสไขฟก 2-3 วน และควรหาปรอทวดไขชนดทมบอกเปนองศาฟาเรนไฮดมาวางสอบเทยบกบของตด หากปรอทของตสงตำาผดไปจากปรอทของคนไขกวา ¼ องศาฟาเรนไฮด กควรรบแกไขหรอเปลยนใหม การอานคาปรอททงสองชนด ใหอานขณะอยในตฟกโดยมองผานทางชองกระจก การตรวจสอบอณหภมตฟกนตองทำาจนเปนทแนใจวา อณหภมตอยในระดบทตองการซงอณหภมทเหมาะสมสำาหรบการฟกไขอยระหวาง 99-100 องศาฟาเรนไฮด และบางครงตองเตรยมอะไหลทจำาเปนเพอสามารถซอมแซมไดหากตฟกชำารดเสยหาย เชน เครองบงคบความรอน มอเตอร เปนตน

3. การเตรยมไขฟกไขฟกทไดมาจากฟารมของเราเองหรอไดมาจากฟารมอน ควรจะตองผาน

ขนตอนทสำาคญเชนเดยวกน คอ การจดการไขกอนฟก นบเปนการชถงความสำาเรจในการฟกดวย การตายของตวออนระยะทายๆ ในตฟกมผลโดยตรงมาจากการจดการไขกอนฟกทผด ดงนนควรมการจดการไขกอนฟกดงน

3.1 การรวบรวมไข ควรเกบไขทนทหลงจากทแมไกออกไข หลงจากนนใหนำาไขเขาไปเกบในทเยนอยางรวดเรว เพราะถาไขถกแสงแดดตวออนจะเรมเจรญเตบโตอยางชาๆ ทนท ทำาใหตวออนไขไมแขงแรงและตายในเวลาตอมา

3.2 การทำาความสะอาดไขฟก ไขททำาความสะอาดแลวควรแยกไวในถาดสะอาด หากเปนไปไดควรเกบแยกกนและ ควรนำาไขทคดแยกแลวเขาเกบทนท สวนไขทสกปรกควรทำาความสะอาดแบบแหงดวยกระดาษทรายแลวจงลางดวยนำายาฆาเชอโรคตอไป โดยทำาในเวลา อณหภมและความเขมขนทถกตอง หลงจากปลอยใหแหงแลวจงนำาเขามาเกบ ทงนการนำาไขทสกปรกเขาตฟกจะตองพจารณาอยารอบคอบเพราะจะทำาใหมการตดเชอในตฟกไดงาย

3.3 การคดเลอกไขฟก เนองจากไขฟกคอผลทเกดจากการผสมพนธจงเปนผลจากการสบสายเลอด นนคอลกยอมไดลกษณะตางๆ ทงของพอและแม ดงนนสงทควรพจารณาในการคดเลอกไขฟกคอ

3.3.1 ไขไมบบหรอแตกราว เพราะไขทบบมโอกาสใหจลนทรยเขาทำาลายเชอลกไกไดงาย ความชนในไขจะระเหยออกเรวกวาปกตและไขราวภายในจะเหนไดเมอสองดดวยแสงผานเครองมอสองไข

3.3.2 ไขทมขนาดใหญเกนควรจะทำาใหการฟกออกนอยกวาไขฟองเลก

3.3.3 ไขทมขนาดเลกเกนไปจะทำาใหลกไกทฟกออกมนำาหนกตวนอยกวาปกต

3.3.4 ไขเบยว ความเบยวนสวนใหญเกดเนองจากพนธกรรม หากไมพยายามคดออก จะทำาใหลกษณะไขเบยวนยงคงอยในฝงตอไป

3.3.5 ไขเปลอกขรขระหรอเปลอกบางมโอกาสแตกงาย ความชนภายในออกไดงายและลกไกมขนตดเปลอกหรอไขแตกระหวางการฟกมากกวาไขทมเปลอกปกต

3.3.6 ไขทมชองอากาศหลดลอย เกดเนองจากเปลอกไขแตกราว ซงไมอาจมองเหนไดดวยตาเปลาตองนำามาสองไฟด ไขประเภทน ฟกไมคอยออก มโอกาสเนาเสยระหวางฟกไดมากเนองจากจลนทรยเขาไปทำาลายไขระหวางฟก

3.3.7 มกอนเลอดใหญอยภายในไข ไขชนดนจะฟกออกไดนอยเนองจากกอนเลอดนไปขดขวางการเจรญเตบโตของลกไก

3.3.8 ไขแดงแฝด ถามเชอจะเจรญไดระยะแรกของการฟก แตเชอมกจะตายกอนทจะฟกออก เพราะลกไกเตบโตอดแนนกนอยในไข อากาศไมพอ แมออกมาไดกจะตายในไมชา

3.3.9 ไขสกปรก เปนแหลงเพาะเชอจลนทรย โดยตอมาจลนทรยเหลานจะคอยๆ เจรญและเขาไปทำาลายเชอลกไกขางใน

3.4 การเกบรกษาไขฟก เมอเกบไขมาแลว จะเรมมแบคทเรยเขาปะปนทนท ถานำาไปพกจะทำาใหการฟกออกตำาลง อตราการรอดของลกไกขนกบสภาพการเกบไขนนเอง โดยมปจจยทเกยวของคอ

3.4.1 อณหภม เนองจากปฏกรยาทางเคมตางๆ จะเกดไดเรวขน เมออณหภมสงขน การผพง การเนาเปอย เปนปฏกรยาทางเคมทจะเกดไดด

ในอณหภมสงเชนกน โดยทสวนของ Germinal disc จะเจรญเรวในชวงของ blastula stage และจะหยดลงเมอไขไดรบความเยนหลงจากไขแลว โดยสามารถคงอยไดเปนเวลานานพอสมควรทอณหภมตำากวา 21 องศาฟาเรนไฮด หรอประมาณ 7.8 องศาเซลเซยส ซงการเจรญเตบโตจะเปนไปชามาก และการเกบไขไวนานๆ จะมผลเสย คอ ตวออนจะตายหรอออนแอ หรออาจจะไมเจรญตอไป นอกจากนอตราการระเหยนำาจากไขจะขนกบอณหภม การเกบไขไมดจะทำาใหชองอากาศใหญขน ตวออนจะไมสามารถเจรญตอไดและตายในทสด เมออณหภมสงโปรตนในฟองไขจะเรมเปลยน เกดการสลายตวเนองจากปฏกรยาการคลายตว การเกาะตวของกรดอะมโน ในกรณทรนแรงจะเกดกาซไขเนา (Hydrogen sulphine)

3.4.2 ความชนจะมผลตอการฟกออก ถาความชนตำามากเกนไปจะทำาใหมการระเหยนำามาจากฟองไข และถาความชนสงมากเกนไปจำาทำาใหไขเปยก ทำาใหเชอจลนทรยผานเขาฟองไขไดงายทำาใหไขเนาเสย

3.4.3 การถายเทอากาศ เนองจากไขสดตองการแกสออกซเจน และถายหมนเวยนอากาศมากเกนไป จะทำาใหมการระเหยนำามากขนทำาใหคณภาพไขเลวลง ไขทเกบในทลมโกรกจะทำาใหการฟกออกลดลงอยางรวดเรว

3.4.5 การกลบไขและการวางไขระหวางการเกบ เนองจากสวนประกอบของไขไกฟา ไขแดงมความเขมขนนอยกวาไขขาว ทำาใหไขแดงลอยตวขนในสวนทสงสดของฟองไข ถาลอยขนไปแตะกบเปลอกไขทจดใดจดหนงในชวงเวลาใดเวลาหนง จำาทำาใหไขแดงตดกบเปลอกไขนนได และมกเปนสวนของเนอเยอเจรญ มผลทำาใหการเจรญชาลง แตภายใตการเกบไมเกน 7 วน มกจะไมเกดลกษณะเชนน แตอาจเกดไดถาอณหภมทเกบไขสง ถามการเกบไขไมเกนกวา 1 สปดาห และสภาพการเกบทเหมาะสม การกลบไขไมมผลทำาใหการฟกออกเพมขนแตอยางใด แตควรจะมการกลบไขถาเกบรกษาไขไวนานกวา 1 สปดาห และในชวงการเกบไขฟก ถาวางไขฟกในถาดไขโดยเอาทางดานปานขนจะชวยใหการฟกออกไดดซงเปนวธการปฏบตโดยทวไปของโรงฟกไข

4. การควบคมอณหภม

บนทกอณหภมทอานไดทกครงเมอกลบไขหรอวนละ 3 ครง เปนอยางนอย ถาอณหภมทไดถกตองตามทไดตงไวตงแตตนกอนฟก จะมการปรบตวควบคมอณหภมไดบาง แตตองทำาดวยความระมดระวง

5. การควบคมความชนบนทกความชนเปนคาเปอรเซนตของความชนสมพทธ อาจจะอานคาได

โดยตรงจากเครองวดความชนสมพทธ หรออานคาเปนอณหภมของปรอทตมและเปยกตมแหงเทยบคาความแตกตางจากตาราง และอานคาเปนเปอรเซนตของความชนสมพทธ สำาหรบวธวดความชนใหถกตองอาจจำาเปนจะตองวดโดยการชงนำาหนกไขโดยชงนำาหนกไขแตละฟองแลวทำากราฟของคานำาหนกไขทหายไปจากกอนการฟก โดยคาเฉลยทวไปนยมนบตงแตไขเรมฟก จนถงวนสดทายของการฟก นำาหนกของไขจะลดไปประมาณ 12 เปอรเซนต

6. การระบายอากาศ การใหอากาศของตฟกมการถายเทนนจะผานเขาออกทางชองระบาย

อากาศไดเอง ตามสภาพของอากาศภายในตฟก สวนหลกการสำาหรบตฟกโดยทวไปจะคลายคลงกน คอในชวงของการฟกสปดาหแรกจะยงไมเปดชองระบายอากาศเพราะเนองจากกระบวนการในฟองไขยงมไมมากทำาใหอากาศเสยมนอยและจงเรมเปดประมาณ 1/3 -1/2 ของชองในสปดาหท 2 และในสปดาหท 3 จะเปดชองระบายอากาศหมด สวนขอกำาหนดในสตวปกบางชนดจะแตกตางกนออกไป อยางเชนในการฟกไขหานจะเปดชองระบายอากาศตงแตวนแรกของการฟก

7. การกลบไขการฟกไขโดยวธธรรมชาต แมไกฟาจะกกไขและกลบไขโดยเฉลยทกๆ 35

นาท และถาไมมการกกไขเลยจะทำาใหไขฟกไมออกเปนตว ซงอยางนอยทสดควรจะตองมการกลบไขวนละ 3 ครง แตสำาหรบตฟกทมอปกรณสำาหรบการกลบไขอตโนมต มกจะตงการกลบไขไวทกๆ 3 ชวโมง พบวาการกลบไขนนจำาเปนมากสำาหรบการฟกไขในระยะแรก และจะหยดการกลบไขใน 3 วนสดทาย เพราะลกไกจะมการปรบสภาพหรอตำาแหนงของไขฟกเองเพอใหมการฟกออกทสะดวก

สาเหตทตองมการกลบไขเนองจากวาไขแดงในไขฟกจะลอยขนมาดานบนเสมอ การขยบฟองไขเพยงเลกนอยจะสามารถใหสวนของ Germinal disc ได

สมผสกบอาหารทใหมๆ ซงจำาเปนมากสำาหรบการเจรญเตบโตของตวออน และถาไมมการกลบไขเลยจะทำาใหตวออนเจรญอยดานใดดานหนงตดกบเยอหมเปลอกไขแนนเปนสาเหตใหลกไกพการ สำาหรบลกษณะของไขฟกทกลบแลวนน พบวามมทเหมาะสมจากแนวแกนกลางของไขคอ มม 45 องศา จะทำาใหการฟกออกดทสด ซงใชในกรณทสามารถบงคบไขใหอยในถาดทมแกนลวดบงคบ แตถาไมมตวบงคบจะใชวธการวางไขตามแนวราบ จะทำาใหการฟกออกลดนอยลงไป แตใชวธกลบไขเปลยนตำาแหนงดานทอยบนไปเรอยๆ

8. การสองไขเนองจากวาของเหลวในไขสดจะยอมใหแสงผานทะลไดและตวออนทเรม

เจรญจะมองเหนเปนจดดำาๆ จงไดใชวธนเปนการตรวจดการเจรญเตบโตของตวออนในไขฟก โดยอปกรณทใชสองไขนนใชเพยงหลอดไฟธรรมดาใสในกลองหรอใสในกระบอกทจะสามารถบงคบใหมแสงสวางออกมาแยงดานเดยวเพอวาเวลาเอาไปทาบรทแสงออกจะไดไมมแสงสวางมารบกวนและควรจะทำาในทมด สำาหรบแสงสวางทใชจะมากหรอนอยไมมปญหาเพยงแตวาไมควรใหรอนเกนไปเพราะจะเกดผลเสยตอไขได

การสองไขนนกระทำาโดยวธการนำาถาดไขออกจากตฟกและไมตองนำาไขออกจากถาดฟกไข ใชทสองไขแบบมอ ถอวางไปบนฟองไขทละฟอง ไขทใสและตายใหทำาเครองหมายไวแลวจงหยบออกภายหลงถาไขจำานวนมากจะใชการเจาะโตะเปนชองใหแสงสวางขนมาจากดานลางฟองไขผานกระจกทบชวยกรองแสงอาจเจาะชองใหกวางเพอสองไขทละแถวหรอดไดทงหมดถาด เมอสองไขฟกจะพบไขไมมเชอ ไขเชอตาย หรอไขบบราวและสามารถตรวจเชคความชนไดโดยดจากชองอากาศ สำาหรบไขทไมมเชอตองคดออกเพอลดจำานวนไขเสยทแตกเหมนในตฟกลงได จำานวนครงทจะสองไขนนมหลายแบบขนอยกบแรงงานสำาหรบประเทศเราเปนประเทศเขตรอนตองสองไขอยางนอย 2 ครง คอวนท 3 และวนท 5 หรอวนท 7 และสองวนท 18 กอนยายเขาตเตรยมออกลกไก

ลกษณะไขทดจากเครองสองไข

อายไขทกำาลงฟก

ไขทไมมเชอ ไขเชอตาย ไขเชอเปน หมายเหต

3-7 วน ใสเหนภาพไขแดงรางๆ หากเปนไขเก บ ไว น านอาจเหนไขแดงคอนขางนอนกนหรอดดานขาง

ขน นอนกนหรอไ ม เ ป น ร า ง แ ห อาจเปนวงแหวนหร อจ ดด ำา ห ร อเปนนำาเหลวๆ

มเสนโลหตสแดงส ด ป ร ะส า นก นเปนรางแห สเลอดสดใส เชอเคลอนไหวไดขณะสองถาจรดปากเคร องสองนานจะ เห น เช อลกไกดนไปดนมาได

14 วน จะเหนภายในไขมช อ ง อ า ก า ศ โ ต เงาไขแดงอยดานขางและซดมาก

ขนาดเช อลกไก เ ล ก ก ว า ป ก ต เ จ ร ญ น อ ย ไ ม สดใส แจมชดถาตายใหม ๆ อาจเหนเสนเลอดเปนรางแหบาง

เชอลกไกโตขนดค อนขางมดท บ ชองอากาศใหญข น เ ช อ ล ก ไ ก เ ค ล อ น ไ ห ว ไ ด หวใจเตน

18 วน

-

เ ช อ ล ก ไ ก ไ ม เคล อนไหวเช น 14 วนแตโตกวาสเลอดซดหรอจางมากหรอดำา เหนเงาทบบาง สวนเทานน

เนอทคร งฟองไขหรอกวาน น ท บแ ส ง เ ห นเ ส น เ ล อ ด ต อ นลางชด อาจเหนล ก ไ ก ก ำา ล งเคลอนไหว

9. ขนตอนการปฏบตตอลกไกฟาหลงขาวทฟกออก

เมอการฟกไขครบกำาหนดทลกไกฟาหลงขาวจะออกเปนตวแลว ในวนท 21 ของการนำาไขเขาตฟก ลกไกฟาหลงขาวสวนใหญจะออกจากเปลอกไขและขนของลกไกจะมทงแหงและเปยก นอกจากนนยงมไขทฟกไมออกอกจำานวนหนงซงตองคดออกไป สำาหรบลกไกฟาหลงขาวทฟกออกมาแลวนน จะตองมการปฏบตตามขนตอนทตางๆ ดงน

9.1 การทำาใหขนของลกไกฟาหลงขาวแหง หลงจากทลกไกฟาหลงขาวฟกออกเปนตวแลว ตองปลอยใหลกไกฟาหลงขาวอยในตฟกหรอตเกดจนกวาขนแหง แตตองไมไวนานเกนไป เพราะจำาทำาใหลกไกฟาหลงขาวสญเสยนำาในตวมาก เนองจากการระเหยนำา ซงประมาณเวลาทนำาลกไกออกหลงจากทลกไกออกมาแลว และมขนแหงแลวประมาณ 95 เปอรเซนต การทลกไกฟาหลงขาวสญเสยนำามากเกนไปทำาใหการเลยงรอดตำา หลงจากทนำาออกจากตฟกแลวใหนำาใสกลองทนท

9.2 การคดลกไกฟาหลงขาว เมอลกไกฟาหลงขาวขนแหงแลวจงทำาการคดลกไกฟาหลงขาวทมคณภาพตำาออก เชน ลกไกฟาหลงขาวทพการ ทองบวม สะดอเปยก ไขแดงไมเขาชองทอง และลกไกฟาหลงขาวทไมแขงแรง เปนตน

10. ผลสรปและการตรวจสอบผลการฟกไข รวมทงขอแกไขตางๆ แสดงเปนตารางดงน

ขอบกพรอง สาเหตเนองมาจาก แนวทางแกไข

1. สองไขใสๆ ไมมวงเลอดหรอการเจรญของเชอลกไกฟาหลงขาว

1.สดสวนตวผตอตวเมยไมเหมาะสม2. ตวผ ได รบอาหารไม สมบรณ

3.ม ก า ร ร บ ก ว น ต ว ผ ระหวางการผสมพนธ4. ตวผมการตกนไดรบบาดเจบ5. ตวผอายมากเกนไป6. ตวผทใชผสมเปนหมน7. ไขกอนฟกเกบไวนานเกนไปและเกบในสภาพไมเหมาะสม

1. ตรวจสอบสดสวนการผสมพนธ2. ตรวจสอบดวาตวผสามารถกนอาหารรวมกบตวเมยไดหรอไม3. ไมควรใสตวผในกรงมากเกนไป ปรมาณนำาพอเพยงหรอไม4.โรงเรอนและรางน ำาเพยงพอหรอไม5.เปล ยนตวผ อาย มากออกไป6.ตรวจสอบและเปลยนตวผใหม7. ไมควรเกบไขฟกนานเกน 7 วน ควรเกบไวในทอ ณ ห ภ ม 10.0 - 15.6ºC ท ความชนสมพทธ 75-80 เปอรเซนต

2. ส อ ง ไ ข ม ว ง เ ล อ ด ต อ ย ไ ข อ อ ก เ ห น เ ช อเจรญนอย

1. อณหภมตฟกสงหรอตำาเกนไป

2. มการรมควนฆาเชอทผดวธ

3.ไขกอนฟกเกบไวนาน

1.ต ร ว จ ส อ บเทอรโมมเตอร เทอรโมมเตอรแสตทและกระแสไฟฟา แล วต งอณหภม ตามทกำาหนด2. ดคำาแนะนำาในการรมควน ในช วง ไข ฟ กอา ย

เกนไปและในสภาพทไมเหมาะสม

24-96 ชม.3. ไมควรเกบไขฟกนานเกน 7 วน ควรเกบไวในทอณหภม10.0- 15.6ºC ทความชนสมพทธ 75-80 เปอรเซนต

3. มลกไกตายในเปลอกสง

1. อณหภมตฟกสงหรอตำาเกนไป

2. กลบไขไมถกตอง

3.อาหารพอแมพนธ ไม ถกตองถ าตาย ในช วง 10-14 วน4. การระบายอากาศต ฟกไมถกตอง

5.เกดจากเชอขขาวหรอจากเชอตวอน

1.ต ร ว จ ส อ บเทอรโมมเตอร เทอรโมมเตอรแสตทและกระแสไฟฟา แล วต งอณหภม ตามทกำาหนด2. กลบไขอยางนอยวนละ 3-5 ครง และกลบในทศทางตรงกนขาม3.ต ร ว จ ส อ บ ป ร ม า ณอาหารและนำาทใชเลยงใหเหมาะสมกบพอแมพนธ4.ตรวจดใหมการระบายอากาศใหถ กต องตามกำาหนด5. ตรวจสอบเชอจากไขและจากพอแมพนธ ให ปราศจากโรค

4. ลกไกเจาะเปลอกแลวแตฟกไมออก

1. ความช น ในต ฟก ไม เพยงพอ2. ความชนมากเกนไปในชวงแรก

1.เพมถาดนำาหรอการฉดพนนำา2. ตรวจสอบปรอทตมเปยกใหไดตามกำาหนด3. ตรวจสอบอาหารให

3. มปญหาจากอาหารไมถกสดสวน

ถกตอง

5.1 ลกไก ฟ าหล งขาวออกเรวเกนไป5.2 ลกไก ฟาหล งขาวออกชาเกนไป5.3 ลกไก ฟาหล งขาวตดเปลอกไข

1.อณหภมต ฟกสงเก นไป2.อณหภมตฟกตำาเกนไป3.อณหภมตฟกอาจจะสง

ต อ ง ต ร ว จ ส อ บ ว าเทอรโมมเตอรใชไดด ไดอ ณหภม ท ถ กต อง ต วควบคมอณหภมตดตอไฟตามอณหภมทตงไวอยางถกตอง

6. ลกไกพการ 1.อณหภมต ฟกสงหรอตำาเกนไป

2.การวางไขและกลบไขไมถกตอง

1.ต ร ว จ ส อ บเทอรโมมเตอร เทอรโมมเตอรแสตทและกระแสไฟฟา แล วต งอณหภม ตามทกำาหนด2.กลบไขอยางนอยวนละ 3-5 ค ร ง แ ล ะ ก ล บ ใ นท ศ ท า ง ต ร ง ก น ข า ม วางไขดานปานขนในตฟกทมชองใสไข

7. ลกไกขาแบะออก - ถาดฟก พนเรยบเกนไป ควรใชถาดลวดตาขายทำาพนถาดฟกหรอปทบดวยวสดทมความหยาบ

8.1 ลกไกออนแอ

8.2 ลกไกตวเลก

- อณหภมตฟกสงเกนไป

1. ใชไขฟกทมขนาดเลก2. อณหภมตฟกตำาเกนไป

ต อ ง ต ร ว จ ส อ บ ว าเทอรโมมเตอรใชไดด ไดอ ณหภม ท ถ กต อง ต วควบคมอณหภมตดตอไฟตามอณหภมทตงไวอยางถกตอง1. ควรใชไขทมขนาดตาม

8.3 ลกไกหายใจรนแรง

8.4 ลกไก ต วอ อนน ม ตวเปยก

1. รมควนในตเก ดมากเกนไป

2. ตเกดมความชนสงไป

3. ลกไกฟามอาการตดเชอ

1.อณหภมเฉลยระหวางฟกตำา

2.การถายเทในตฟกไมด

3.มการตดเชอทสะดอ

กำาหนด2.ต ร ว จ ส อ บเทอรโมมเตอร เทอรโมมเตอรแสตทและกระแสไฟฟา แล วต งอณหภม ตามทกำาหนด1.ดคำาแนะนำาการรมควนในชวงไขฟก2.ต ร ว จ ส อ บเทอรโมมเตอร เทอรโมมเตอรแสตทและกระแสไฟฟา แล วต งอณหภม ตามทกำาหนด3.สงลกไกฟาไปตรวจในหองทดสอบเชอ1.ต ร ว จ ส อ บเทอรโมมเตอร เทอรโมมเตอรแสตทและกระแสไฟฟา แล วต งอณหภม ตามทกำาหนด2. ต รว จ ด ก า ร ร ะ บ า ยอากาศใหถ กต องตามกำาหนด3.ตองทำาความสะอาดตฟ ก ใ ห ส ะ อ า ด ด ว ยฟอรมาลด ไฮด ในระด บเขมขน

9. ลกไกขนสนเกรยน 1. อณหภมตฟกสงเกน 1.ต อ ง ต ร ว จ ส อ บ ว า

ไป

2. ความช นในต ฟกต ำาเกนไป

เทอรโมมเตอรใชไดดไดอณหภมทถกตอง ตวควบคมอณหภมต ดตอไฟตามอณหภมทตงไวอยางถกตอง2.เพมถาดนำาหรอการฉดพนนำา

บทท 3 หลกการจดการและการปองกนโรค

1. การจดการ (Management) ผเลยงตองหาวธการทำาใหสขภาพของไกฟาหลงขาวสมบรณดใหผลผลต

สงซงการปฏบตนตองทำาเปนลำาดบวนตอวน จะละเวนการปฏบตไมได หลกการจดการทควรคำานงถง มดงน

1.1 ใชระบบ all-in, all-out ในการจดการฝงไก จะเปนการตดวงจรชวตของเชอโรคไดซงเรยกวา

Isolation เชน การเลยงไกฟาหลงขาวเลกในโรงเรอนหนงแลวเลยงไกไขไวอกโรงเรอนหนง

1.2 ใชโรงเรอนและอปกรณทดเพราะการใชอปกรณทไมดหมดสภาพหรอลกษณะไมเหมาะสม

จะทำาใหสตวเกดการเครยดและมผลตออตราการตายและประสทธภาพในการเลยงตำาใหผลกำาไรลดลง

1.3 การฟกไขเปนสาเหตททำาใหมการกระจายของเชอโรคได ควรปฏบตตามขนตอนในการฟกไข

ใหละเอยดและรอบคอบ1.4 การคดเลอกไกทจะใชเลยงตองมสขภาพแขงแรงด มความ

ตานทานโรคสง1.5 การปฏบตตอลกไกเลกระยะแรกทนบวาเปนจดเร มตนใหเกด

ความออนแอหรอความเครยด1.6 อาหารทใชควรมคณภาพและเหมาะสมกบระยะของไกเพอไมให

ไกออนแอหรอเกดความเครยดเนองจากอาหาร

2. ควบคมคณภาพนำาใชนำาทจะใชในการเลยงสตว ควรมการตรวจคณภาพของนำากอนวามสงทจะ

เปนอนตรายตอสตวหรอไม หรอทำาใหความนากนลดลงไปซงลกษณะทควรคำานงถงมดงน

2.1 ส ควรตรวจสอบดขนตนวามสของสารพวกนละลายอยหรอไม เชน สของแทนนน เหลกและ

เกลอ2.2 ความขน นำาทใชไมควรมความขนมาก ซงแสดงถงความไม

บรสทธของนำา2.3 ความเปนกรด-ดาง (pH) นำาทใชควรม pH ประมาณ 7-7.2

ซงไมควรเกน 8.0 ซงเปนขดจำากดสำาหรบไก

2.4 สารพษในนำา ไมควรมหรอมในระดบทไมทำาใหสตวเปนอนตราย

2.5 ตรวจดวาในนำานนมเชอโรคแบคทเรยทจะเปนสาเหตของโรคอยหรอไม ถามไมควรทจะใช

หรอใหหาทางปองกน อาจใชการเตมคลอรนหรอวธการอนทเหมาะสม2.6 วคซนบางชนดทใชการละลายในนำาใหสตวกนควรคำานงถง

ระดบของคลอรนในนำาเพราะคลอรนอาจทำาใหวคซนทำางานไดไมเตมประสทธภาพ

3. การตรวจเลอด (Blood Testing)ในไกฟาหลงขาวพอแมพนธตองมการตรวจเลอดเพอควบคมการแพร

ก ร ะ จ า ย ข อ ง โ ร ค เ ช น โ ร ค ข ข า ว (pullarum) ไ ท ฟ อ ย ด แ ล ะ พ ว ก Mycoplasma เพราะเชอโรคเหลานสามารถถายทอดผานทางไขฟกได การเจาะเลอดสวนมากจะเจาะเลอดทปกบรเวณขอพบ และใชนำายาตรวจสอบเพอใหเกดปฏกรยา ถาไกตวใดมเชออยควรกำาจดออกจากฝงหรอรกษาจนกวาจะหายจงจะนำากลบเขามาใชเปนพอแมพนธได

4. การปฏบตเมอไกฟาหลงขาวเปนโรค4.1 จดการเผาไกหรอฝงไกทตายหรอกำาลงจะตาย ถาฝงควรฝงให

ลกพอแลวโรยทบดวยปนขาวหรอราดดวยนำายาฆาเชอ4.2 รบแยกไกปวยออกไปใหหางจากไกด ถาทำาไดควรแยกเลยงใน

โรงเรอนตางหากจากพวกไกด4.3 ยายไกททยงไมเปนโรคทอยใกลเคยงไปอยทอนชวคราว เพอ

ทำาความสะอาดฆาเชอโรคดวยยาฆาเชอในระดบฆาเชอโรคภายในคอก ตลอดจนอปกรณการเลยงไกทกชน

4.4 ตรวจวนจฉยโรคโดยเรวทสด แลวทำาการรกษาโดยการใหยารกษาโรคละลายนำาใหไกกนหรอผสมลงในอาหารและควรใหยาปฏชวนะหรออเลคโตรไลทละลายนำาใหกนเพอชวยใหการรกษาไดผลดยงขน

4.5 แยกคนเลยงไกปวยและไกดตางหาก ถาจ ำาเปนตองใชคนๆ เดยวกน ควรใหเลยงไกดกอนแลวจงไปเลยงไกปวยและควรใชเสอผาคนละชด โดยเฉพาะรองเทา ควรเปลยนและตองลางมอดวยนำายาฆาเชอทกครงทออกมาจากคอกไกปวย

4.6 ในระหวางทไกในฟารมกำาลงเปนโรค ควรหาทางปองกนการแพรของเชอโรคดวยการทำาความสะอาดราดดวยยาฆาเชอใหทวบรเวณและทำาความสะอาดรางนำาและรางอาหารดวยนำายาฆาเชอโรคเชนกน

4.7 เพอปองกนโรคแพรทางนำาควรใชยาฆาเชอโรคชนดใสนำาใหสตวกนผสมในนำาใหสตวไดกนตลอดเวลา

4.8 ควรกวาดมลไกฟาหลงขาวทกวนเพอปองกนการแพรของเชอโรคหรอราดนำายาฆาเชอลงบนมลไกฟาหลงขาว

5. การปฏบตในการสงไกฟาหลงขาวไปตรวจโรค5.1 บอกชอ ทอยของเจาของไกฟาหลงขาว5.2 แหลงทมาของไกฟาหลงขาวทปวย พนธไกฟา อายและจำานวน

ไกฟาหลงขาวทเลยง5.3 จำานวนของไกฟาหลงขาวทกำาลงปวยเปนโรค รวมทงทแสดง

อาการและทตายไปแลว5.4 ระยะเวลาทไกฟาหลงขาวเรมแสดงอาการเปนโรค5.5 ลกษณะหรออาการของไกฟาหลงขาวทเปนโรค5.6 อตราการไข กอนเปนโรคและทเปนโรค5.7 การกนอาหารและนำากอนและขณะทเปนโรค5.8 ประวตการใหวคซน5.9 ประวตการเปนโรคของไกฟาหลงขาวทดแลและพนทใกลเคยง

ในอดต5.10 การกระทบกระเทอนตางๆ อนเปนเหตใหเกดความเครยด

ทำาใหไกฟาหลงขาวปวย เชน ไกฟาหลงขาวรอนหรอหนาวเกนไป ชนเกนไป การเปลยนอาหาร การเคลอนยายหรอการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของสภาพดนฟาอากาศ

5.11 ใชยาอะไรบางในขณะทไกฟาหลงขาวปวยและใชยาอะไรบางเพอปองกนการเกดโรค

5.12 ไกฟาหลงขาวทสงไปตรวจควรจบคละไกฟาหลงขาวทแสดงอาการรนแรงบาง ไกฟาหลงขาวทเร มแสดงอาการบางและไกฟาหลงขาวทยงไมแสดงอาการเปนโรคบาง อยางละ 2-3 ตว

บทท 4 โรคสตวปกและการปองกนรกษา

การแพรระบาดของโรค1. ทางนำา โดยการนำาเอานำาทมเชอปะปนอยมาใหไกกน เชน นำาในลำาคลอง

นำาในแมนำาหรอใชนำาบอรวมกน

2. ทางอากาศ โดยการพดพาของลมหรอตดกบฝนละออง3. ทางดนโดยเชอโรคจะสรางสปอรอยในดนไกคยเขยหาอาหารกนบนดน

จะกนสปอรเขาไปทำาใหตดเชอโรคได

4. จากการสมผสโดยตรง จากไกปวยตวหนงไปยงไกอกตวหนงเกดไดรวดเรว

5. โดยทางภาชนะเคร องใช คอภาชนะทใชไมไดทำาความสะอาดฆาเชอโรค แลวนำาไปใชกบไกรนใหม จง

ทำาใหมการตดโรคได6. โดยทางฟกไข เปนการกระจายโรคผานทางตฟก จ ำาเปนตองตรวจ

สขภาพของแมไกฟาหลงขาวใหปลอดโรคกอนจะผลตไขฟก

โรคสตวปก1. โรคทเกดจากเชอไวรส ม Newcastle, Infectious bronchitis,

Lymphoid, Marek’s disease, Gumboro disease, Avian encephalomyelitis, Fowl pox และ Duck plaque ซ งอนตรายจากเชอไวรสเหลานมอยสง และไขฟกออกเปนตวจากไกทเปนโรคจะตำามาก บางครงรกษาหายแลวแตไกจะฝงเปนตวพาหะของเชอไวรส สามารถถายทอดสไขและสงผลตอไขฟกในตฟกอกดวย

2. โ ร ค ท เ ก ด จ า ก เ ช อ แ บ ค ท เ ร ย ม Avian tuberculosis, Salmonella infections, Fowl cholera, Streptococcal and Staphyllococcal infections, E. coli Infections, Mycoplasma,และ Protozoan infections พวกทสำาคญมากเปนพวก Coccidiosis

ตวอยางโรคทพบบอยในขณะเลยงด1.โรคหลอดลมอกเสบตดตอ (Infectious brochitis)เปนโรคตดตอของระบบทางเดนหายใจ ทำาใหเกดการอกเสบตลอดทางเดนหายใจลงมาถงขวปอดสาเหต เกดจากเชอไวรส (Corona virus)

ระยะฟกตว หลงจากไดรบเชอนแลวประมาณ 18-36 ชวโมง จะเรมแสดงอาการใหเหนการตดตอ ตดตอโดยตรงกบไกปวยไปยงไกดในเลาเดยวกนอยางรวดเรวหรอโดยการตดตอทาง

นำามกหรอนำาลายของไกปวยหรออาหารทมเชอนตดอย อาจตดมากบยานพาหนะ คนหรอสตว

และโดยลมพดพาเชอไวรสไปกบละอองฝน ละอองอากาศอตราการตาย ในไกเลกทเปนโรคมการตาย 5-60 เปอรเซนต อาการปวย ในไกเลกถามโรคแทรก ลกไกจะยนหงอย ซม รวมกลมอยดวยกนหรออยทไฟกก จาม ไอม

เสยงแหบแหง นำามกนำาตาไหล หายใจลำาบาก จะอาปากหายใจและมเสยงในลำาคอ หนาบวม กนอาหารลดลง ไกทไขจะมอาการของหวด คอ ไอ จามและหายใจมเสยง การไขจะลดลง 20-50 เปอรเซนต ไขทไดจะมลกษณะผดปกต เปลอกไขบางนม บางฟองจะบดเบยว ไขขาวจะเหลวใสกวาปกต

การผาซาก ถงลมอกเสบและมนำาเมอกคลงในปอดและหลอดลมขวปอด ไกฟาเลกอาย 2 สปดาห อาจจะพบไตอกเสบ บวมและมสขาว

การปองกน ใหวคซนปองกนโรคหลอดลมอกเสบควบกบการทำาวคซนปองกนโรคนวคาสเซล ควรแยกเลยงลกไกฟาหลงขาวใหหางจากไกฟาหลงขาวใหญและใหการเลยงดอยางด

การรกษา ไมมยารกษาโรคนไดผล ใชยาปฏชวนะผสมไวตามนในระดบสง ละลายนำาเพอปองกนโรค

แทรกซอน2.โรคหวดตดตอ (Infectious coryza)เปนโรคทเกดกบไกทกอาย แตสวนมากแลวมกจะเปนในไกรนและไกใหญ ม

ลกษณะเฉพาะคอ ไกมอาการหนาบวมทงสองขาง เนองจากไซนสอกเสบสาเหต เก ดจากเช อแบคท เร ยพวกเฮโมฟล ส ก ลล นาร ม

(Haemophillus gallinarum) ซงมอยอยางนอย 3 ชนด เชอน

จะอยนอกตวไกไดไมนานจงตองอยในลกษณะของไกอมโรคแลวถายโรคไปใหไกรนทยงไมเคยไดรบเชอ

ระยะฟกตว ประมาณ 1-3 วนการตดตอ ไกปวยจะเปนตวแพรโรคไปยงฝงไกทกำาลงเรยด เชน การตด

ปากหยอดวคซน อากาศอบอาว โดยการแพรมากบละอองอากาศ นำามกปะปนนำาและอาหาร

อตราการตาย ถามโรคแทรกอาจมการตายสง แตปกตไมคอยตายอาการปวย ไกจะหนาบวม นำามกนำาตาไหล มฝนจบรอบจมก ตาบวม ม

นำาตาเปนฟอง เยอตาอกเสบ กนอาหารลดลง ไกทกำาลงไขใหไขลดลงการผาซาก ชองจมกและไซนสมอาการอกเสบบวม มน ำามกอยมากมาย

โดยเฉพาะทไซนสใตตาจะมนำามกคงอยมาก ทำาใหหนาบวม เยอตาจะอกเสบ มหนองเปนกอนสเหลองทหนงตา มเมอกและรอยชำาเลอดทหลอดลม ถงลมอกเสบ

การปองกน ระวงรกษาความสะอาด โดยราดนำายาฆาเชอโรคทงไว 2-3 สปดาหกอนนำาไกเขา ไกเลกตองใหความอบอนเพยงพอ หามเอาไกเลกมาเลยงปนกบไกใหญ ในโรงเรอนจะตองมการระบายอากาศทดไมอบชน อยาเลยงไกจนอดแนนเกนไป

การรกษา ใหยาพวกซลฟาควน อกซาลนละลายน ำาใหก นควบคก บยาปฏชวนะผสมไวตามนใน

ระดบสง เพอชวยใหไกกนอาหารดขน และชวยใหสตวฟ นจากการปวยไดเรวขน หรอฉดยาสเตรปโตมยซนขนาด 50-100 มก. ตอนำาหนกไก 1 กโลกรม เขากลามเนอใตผวหนงวนละ 1 ครง

3.โรคระบบหายใจเรอรงหรอ ซ.อาร.ด. (Chronic respiratory disease) เปนโรคทเกดกบไกทกอาย สวนใหญพบในไกอายเกน 3 สปดาหสาเหต เก ดจากเช อพ .พ . แอล.โอ. (Pleuropneumonia-

like organism) พวกไมโคพลาสมา กลลนารม(Micoplasma gallinarum)

ระยะฟกตว ประมาณ 4-21 วน

การตดตอ ตดตอโดยการสมผสกบไกทเปนโรค สามารถตดตอไดในไขฟกทางอากาศเนองจากการจดการไมด

อาการปวย เร มแรกมเสยงหวด หายใจลำาบาก มเสยงดงในลำาคอ มนำามกไหล ฝนจบรอบจมก บางครงอาจหนาบวม ไอ จาม ตอมากนอาหารลดลง นำาหนกลด ผอมอกแหลม ขนยงเหยง อจจาระเหลองปนเขยว ในไกทไข การกนอาหารลดลงและไขลดลงหลายสปดาห

การผาซาก มนำาเมอกอยในชองจมก หลอดลม ขวปอด ทถงลมจะขนฝา มสลกษณะคลายเนยสเหลองปกคลมอย เนอหมตบอกเสบ เยอหมหวใจอกเสบและปอดอกเสบเรอรง

การปองกน การสขาภบาลทดและการดแลใหถกสขลกษณะ ตลอดจนการกกไฟกบลกไกทด จะชวยปองกนการเกดโรคนไดมาก ในการเลยงตองลดปญหาความเครยดทเกดจากการจดการ เชน ปรบปรงการกก การใหอาหารและนำาใหเพยงพอและเหมาะสมและปองกนดวยการใชยาปฏชวนะทใชกบโรค ซ .อาร.ด. โดยเฉพาะตามโปรแกรมทแนะนำาซงนยมใชไทโลซนละลายนำา

การรกษา รกษาดวยยาไทโลซนชนดฉดหรอละลายนำาหรอยาปฏชวนะอนๆ ทใชกบโรค ซ.อาร.ด.

4. โรคขขาว (Pullorum disease)เปนโรคทเกดขนในไกเลก มกจะตดจากแมไกผานทางไขมายงลกไก โรคน

ทำาใหไกเลกตายมาก สวนไกโตจะเปนตวอมโรคสาเหต เ ก ด จ า ก ก า ร ต ด เ ช อ ซ ล โ ม แ น ล ล า พ ล โ ล ร ม (

Sulmonella pullarum)การตดตอ ตดตอผานจากแมไกมายงลกไกผานทางไขและเปลอกไข เมอ

ลกไกทตดเชอจากแมไกทฟกเปนตวออกมาแลวจะเปนตวถายเชอ เมอถกนำาไปปนอยกบตวอนๆ ทไมตดเชอ ไกใหญทอมโรคจะถายเชอออกมากบมลไกไปปนเป อนนำาและอาหาร ไกตวอนจะตดโรคเมอกนเขาไป

อาการปวย1. ในไกเลก ถาตดมาจากแมไกพบวาอตราการฟกออกเปนตวของไขฟกตำากวาปกตหรอลกไกฟกออกกอนและมกจะตาย อตราการปวยและอตราการตายของลกไกจะคอยๆ มากขนเมออาย 5-7 วน โดยลกไกจะมอาการออนแอ หงอย ซม เดนโซเซ มอจจาระสขาวเหมอนดนสอพองตดอยท กน มกจะหนาวสนและสมรวมกน โดยเฉพาะอยางยงใตไฟกก สงเสยงรองตลอดเวลา อตราการตายสงมากและจะลดลงเมออายประมาณ 10-20 วน ตวทหายปวยจะโตชา แคระแกรนและเปนตวอมโรคคอยถายเชอใหตวอน

2. ในไกใหญมกจะไมแสดงอาการปวยใหเหน แตจะเปนตวอมโรคแพรโรคออกไปตลอดเวลา ตวทแสดงอาการผดปกตจะหงอยซม เบออาหาร ปกตก หงอนเหนยงซด ทองรวง ไกบางตวอาจหยดไข

การผาซาก 1. ในไกเลก ลกไกทตายมกพบวามอจจาระสขาวเหมอนดนสอพองตดอยทกน อวยวะภายในจะพบเนอตายอยทตบ ปอด มาม หวใจ กนและทลำาไสอาจจะพบลมหนอง ซงมลกษณะคลายเนยอยในลำาไสหรอไสตง ทไตและทอไตจะพบสารสขาวคลายดนสอพองตดอย

การปองกน ใหทำาความสะอาดฆาเชอเลาไก อปกรณเครองใชและตฟก ดวยยาฆาเชอและใหทำาการตรวจเลอดไกพอแมพนธปละครง

การรกษา ใชยาฟวราโซลโนขนาด 0.02-0.04 เปอรเซนตในอาหารนาน 2-3 สปดาห

5. โรคทเกดจากพยาธ ประกอบดวย5.1 พยาธภายใน (Internal parasite)

5.1.1 พยาธไสเดอนสาเหต เกดจากพยาธไสเดอน (Asscaridia galli) มลกษณะ

เปนตวกลมยาว 2-4 นว สขาวคอนขางเหลองชพจกรของพยาธไสเดอน ไมตองอาศยพาหะชวคราว ตวแกจะเรมออก

ไขและถายออกมากบอจจาระพรอมทจะเจรญเตบโตไดเปนตวออน ถาไดรบความรอนและความชนพอเหมาะจะสามารถมชวตอยในดนได

เปนเดอนๆ ถาสงแวดลอมเหมาะสมจะเจรญจนเตมวย ในเวลา 10-14 วน เมอไกจกกนไขเขาไปภายในเวลา 2-3 ชวโมง จะฟกออกเปนตวออนในกระเพาะพก กระเพาะจรง กน และลำาไส แลวฝงตวอยในผนงลำาไสและทกๆ 21 วน ตวออนนกจะเจรญเปนตวแก และอก 7 วนจะสามารถสรางไขออกมา ตวหนงออกไขได 5,000 ฟอง

อาการปวย พยาธไสเดอนไมเปนอนตรายตอไกมากนก แตถามจำานวนมากจะกระทบกระเทอนถงการเตบโตและประสทธภาพการเปลยนอาหาร ในไกเลกจะแสดงอาการมากกวาไกโตแลว ถามพยาธมากไกจะผอม ทองเสยและอาจตายได

การปองกนรกษา โดยการถายพยาธไกสาวกอนไขดวย piperazine โดยทำากอนทจะยายไกขนกรงตบหรอยายไปคอกไกไขกอน 3 สปดาห และทำาซ ำาอกคร งหลงจาก 30 วนแลวใหยายวสดรองพนคอก ทำาความสะอาดคอกใหสะอาดหรอจะใช Hygromycin B ซงเปนยาปฏชวนะ ทสามารถปองกนไมใหพยาธสรางไขไดโดยในไกร นใช Hygromycin 12 กรม ผสมอาหาร 1 ตน เม ออายไก 12-14 สปดาห สวนในไกไขใชอตราเดยวกนผสมในอาหารใหกนตลอดเวลา5.1.2 พยาธเสนดาย (Capillaria obsignata)

สาเหต เกดจากพยาธเสนดาย (Capillaria obsignata) ม ความยาวประมาณ 1/2-3/4 นวตวกลมเลกมาก มองดวยตาเปลาไมคอยเหน

ชพจกรของพยาธเสนดาย เปนพยาธทไมตองอาศยพาหะชวคราว เมอพยาธตวแกออกไขปนมากบอจจาระ พยาธจะเร มเจรญเตบโตขดงออยเมอไขพยาธจะฟกออกเปนตวเจรญเตบโตเปนพยาธตวแกกเร มออกไขใหม ไขพยาธสามารถอยในดนไดเปนเวลานานนบเดอน ตวพยาธอาศยอยประมาณ 2/3 สวนของลำาไสเลกดานบนหรอในสวนทเปน duodenal loop ฝงตวอยในผนงลำาไส (mucosa) ตลอดชวตของมน

อาการปวย ผนงของลำาไสจะมเลอดออกและผนงหนาขน เมอพยาธเพมปรมาณมากขนจะมผลตอการเจรญเตบโตของไก ประสทธภาพการเปลยนอาหารลดลงและผลผลตไขลดลง ไกอาจผลดขน เปลอกไขบาง ลกไกฟกออนแอ ผอม โตชา

การปองกนรกษา ทำาความสะอาดคอกและกรงกอนนำาไกเขาใหสะอาด ดแลเลยงไกใหสมบรณ สขภาพดอยตลอดเวลา ถายพยาธดวยยาถายพยาธเปนครงคราว หรอจะใช Hygromycin B ใสในอาหารใหกนตลอดเวลา5.1.3 พยาธไสตง (Cecal Worm or Small Roundworm)

สาเหต เก ดจากพยาธไสต ง (Heterakis gallinarum) ม ความยาว 1.3-1.9 ซม.

ชพจกรของพยาธไสตง ไมพบอยางชดเจนแตไกฟาจะมอาการทองเสย ซบผอม สขภาพไมดเนองจากไสตงบวมชำา

การปองกนรกษา เนองจากตำาแหนงทพยาธอยนนยากตอการรกษาดวยยา ตองใชการปองกนดวยการถายพยาธตามโปรแกรม

5.2 พยาธภายนอก (External parasite)ไดแก เหา ไร หมด เหบ อาศยอยบนตวไก กานขน หว ปก จะเกาะกนทำาลายผวหนงและขนทำาให

คนและอกเสบ ไกจะเตบโตลดลง ผลผลตไขและประสทธภาพการเปลยนอาหารลดลง พวกศตรเหลานจะอาศยบนตวไกตลอดชวด ไมมการอพยพ ถามนหลดออกจากตวไกฟาไปจะตายภายใน 5-6 ชวโมง จะมการวางไขบนขนไกและใชเวลาในการฟกตว 2-3 วนถง 2 สปดาห

การปองกนกำาจด ตองหมนตรวจดทก 3-4 เดอนโดยเฉพาะอยางยงในหนารอน ถามพยาธเหลานใหใชผงโลตน ผลยาสบ กำามะถน นำายา ด.ด.ท. 2.5 เปอรเซนต ดลดรน 0.5-4 เปอรเซนต มาลาไธออน 0.5 เปอรเซนต พนหรออาบใหทวตวประมาณ 2-3 นาท นอกจากนนตองพนยาตามฝาโรงเรอนและอปกรณ สำาหรบแมลงวนซงเปนพาหะของโรคตางๆ ในการปราบควรทำาพรอมกนทกแหงและบอยๆ ทก 1-

2 สปดาหเปนประจำา ใชยามาลาไธออน 1-2 เปอรเซนต ดลดรน แอนดรนหรอลนเดน พนตามพนคอกตามมลไกใหทว

ภาคผนวก

ภาพท 1 แสดงภาชนะใสนำาและอาหารสำาหรบใชเลยงไกฟา ภาพท 2 แสดงอาหารเสรมหนอนเลยงนกหลงขาว

ภาพท 3 แสดงการทำาความสะอาดถาดนำาและถาดอาหาร ภาพท 4 แสดงนำายาฆาเชอโรคทใชใน

หนวยงาน

ภาพท 5 แสดงการพนยาฆาเชอโรคกรงสตวปก ภาพท แสดงการทำาความสะอาดบอนำาในกรงนกรวม

ภาพท 7 แสดงไขไกฟาหลงขาว ภาพท 8 แสดงการเกบไขไกฟาหลงขาวในแตละวน

ภาพท 9 แสดงการเกบขอมลไขไกฟาหลงขาว เชน การชงนำาหนก การวดความกวางและการวดความยาว เปนตน

ภาพท 10 แสดงการเกบรกษาไขไกฟาหลงขาวในตควบคมอณหภม

ภ า พ ท 11 แ ส ด ง ก า ร น ำา ไ ข ไกฟาหลงขาวออกจากตควบคมอณหภมเพอนำาไปเขาตฟกไขหลงจากเกบรกษาได 7 วน

ภาพท 12 แสดงการนำาไขไกฟาหลงขาวเขาฟกในตฟกไข

ภาพท 13 แสดงการสองไขไกฟาหลงขาว

ภาพท14 แสดงการเตรยมอปกรณในโรงกกเพอรองรบลกไกฟาหลงขาวทมอายแรกเกดจนถง 5 สปดาห

ภาพท 15-16 แสดงเมอลกไกฟาหลงขาวมอายได 5 สปดาห ใหทำาการยายไปยงกรงอนบาล

ภาพท 17-18 แสดงการตดปลอกขาซงเปนการทำาเครองหมายใหสตวปก

ภาพท 19 แสดงไกฟาหลงขาวทมอาย 7-8 เดอน ภาพ ท 20 แสด งไกฟาหลงขาวทไดรบการคดเลอกเปน

พอแมพนธ

ภาพท 21-22 แสดงกรงท ใช เล ยงไกฟาหลงขาว

เอกสารอางอง

เฉลยว สขเจรญ. การเลยงและขยายพนธสตวปกชนดตางๆ ,สวนสตวเปดเขาเขยว, ชลบรสชพ สขสแพทย.2542. คมอปฏบตการการฟกไขและการจดการโรงฟก,สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณ

ทหารลาดกระบง,กรงเทพฯ.126 น.