ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

I

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

II

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

III

အမအကအလပသမားမားသည အမသန႔ရငးေရးျပလပျခငး၊ အစားအစာခကျပတျခငး၊ ကေလးထနးျခငး၊ သကႀကးရြယအမားက ျပစေစာငေရာကျခငး၊ အမရငမသားစမား လခစားအလပလပႏငရန ေနာကကြယမပပးကညေပးျခငးအျပင အမရငမသားစမား အဆငေျပသကသာရနအတြက အျခားေဝယာဝစၥမား အားလးက လပကငေဆာငရြက ေပးရပါသည။ သ႔ေသာလညး အမအကအလပအကငက အလပအကငတစခအျဖစ တနဖးထားမတယျခငးမရေပ။ အလပသမားဥပေဒမားတြင အမအကအလပအကငက သးျခားထညသြငး ျပ႒ာနးထားျခငးမရေပ။ အမအကအလပသမားမားအတြက အလပခန နာရ၊ အနားယခန၊ အားလပရက၊ လပခလစာ၊ လပငနးခြငေဘးအႏရာယ ကငးရငးေရး ႏင ကနးမာေရး၊ လမႈကာကြယေစာငေရာကမႈတ႔ႏငပတသက၍ အာမခခကမားမရပါ။ အမအကအလပသမားမား အထးသျဖင အမးသမးမားသည ၎တ႔လပကငရသည အလပႏင လပငနးခြငေပၚအေၾကာငးျပ၍ ႏမခဆကဆခၾကရသည။ ဤသ႔ ႏမခဆကဆမႈ မားေၾကာင အမးသမးမားသည သမငယအားငယမႈႏငအတ ပမစးရြ႕လာၿပး ၎တ႔ လပကငရသည အလပအကငအေၾကာငးက ေျပာျပျခငးမရဘ ေခါငးပျဖတျခငး (သ႔မဟတ) အလြသးစားျပျခငးမားၾကေတြ႕သညအခါ ေရငႏႈတပတကာ ႀကတမတခစားၾကရေလသည။

ဥပေဒျပ႒ာနးမႈမားမရျခငးႏင ႏမခဆကဆမႈမားေၾကာင အမအကအလပသမားမား အခငးခငး ေတြ႕ဆရနႏင စေပါငးသငးဖြ႕ရန အခြငအလမးမား ကန႔သတခၾကရသည။ ထ႔ေၾကာင အမအကအလပသမားမားအေနျဖင စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကႏငခြငရေသာ အေျခအေနက ဖနတးေဆာငရြကရန အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားႏင အလပသမား အဖြ႕အစညးမားသည အဓကအခနးက႑တြငရပါသည။ ဤသ႔ေဆာငရြကရနမာ အခက အခစနေခၚမႈတစရပလညးျဖစပါသည။ အမအကအလပသမားမားသည သးျခားစ လပကင ၾကရေလရၿပး လအမားမျမငသာသည အမအတြငးပငးတြင လပကငၾကရျခငးျဖစသည။ အားလပရကမရျခငး၊ ျပငပႏငဆကသြယေျပာဆမႈမား ထနးခပကန႔သတခရျခငး၊ စညးကမးတငးကပသည အလပရငမားျဖစျခငးတ႔ေၾကာင အမအကအလပသမား အခငး ခငးအျပင ပပးကညေပးသည အဖြ႕အစညးမားႏင ဆကသြယမႈမျပႏငဘ အလမးေဝးကာ သးျခားစျဖစၾကရသည။

ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားဆငရာ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားႏင အလပ သမားအဖြ႕အစညး ကြနယကသည ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏ အေျခအေနမား တးတကေကာငးမြနေစရန အစဥအားထတႀကးပမး ေဆာငရြကလကရပါသည။ ကြနယက တြင ကရငႏစျခငး ခရစယာနအမးသမးမားအဖြ႕ပါဝငၿပး အမအကအလပသမားမား အတြက ကညပပးမႈမားႏင အလပအကငဝနေဆာငမႈမား ေပးခသညမာ ႏစတစရာတငခၿပ ျဖစ၍ မားမၾကာေသးမက ႏစတစရာျပညအခမးအနားက ကငးပခပါသည။ ကြနယက

Oa,smZOf

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

IV

သည အမအကအလပသမားမား၏ အေျခအေနႏင ပတသက၍ အသအျမင ျမႇငတငေပး သည အစအစဥႏငပြမားက ျပလပေပးျခငးအျပင ဆကေရာကႏငငရ NGO မားႏင ပးေပါငး၍ အမအကအလပသမားမား ျမနမာႏငငသ႔ ျပနလာသညအခါတြင ကညေပးျခငး၊ ေလာေၾကးႏင တရားေရးအကအညရယမႈမားတြင ကညေဆာငရြကေပးပါသည။

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕ လမးၫႊနခကျဖစေသာ စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငး ႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငးစာအပက ILO က ေရးသား ျပစ၍ ကြနယကအဖြ႕အား ပပးျဖညဆညးေပးလျခငးျဖစပါသည။ လမးၫႊနစာအပတြင ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက အမအကအလပသမားမားႏင ဆကသြယႏငမည နညးလမး မား၊ အမအကအလပသမားမားအေနျဖင ၎တ႔ကယတင စေပါငးသငးဖြ႕ ေဆာငရြက ႏငမညနညးလမးမားႏငပတသက၍ လကေတြ႕နညးလမးမားက ေဖာျပထားပါသည။

ဤလမးၫႊနစာအပသည အမအကအလပသမားအားလးအတြက သငေတာေကာငးမြန သည အလပအကငျမႇငတငေရးဆငရာ ILO မဟာဗဟာမားထမ အစတအပငးတစရပ ျဖစပါသည။ ဤလမးၫႊနစာအပ ၿပးေနာကတြင အမအကအလပသမားမားအတြက သငေတာေကာငးမြနသည အလပအကငဆငရာ ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) ႏင ပတသက သည မဝါဒစညး႐းလႈ႕ေဆာမႈစာအပငယ ျဖန႔ေဝေပးရနရပါသည။ ထ႔အျပင အသကေမြး ဝမးေကာငးႏင စားနပရကၡာဖလေရး ရနပေငြအဖြ႕ (LIFT) က ရနပေငြပပးေပးသည ILO စမကနးတစချဖစသည ျပညတြငးျပညပ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ စမအပခပမႈဖြ႕ၿဖးေရး (DIILM) ပပးမႈျဖငေဆာငရြကေသာ အမအကအလပသမားမားအား ဥပေဒကာကြယေစာငေရာကမႈေပးျခငးဆငရာ ႏႈငးယဥေလလာမႈ တစရပလညး ထတျပနရန ရပါသည။

ဤလမးၫႊနစာအပ ပႏပထတေဝႏငျခငးအတြက ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား ဆငရာ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးႏင အလပသမားအဖြ႕အစညးကြနယကအား ဂဏယ ဝမးေျမာကမပါသည။ အမအကအလပအကငက အလပအကငတစခအျဖစ အသအမတ ျပရနႏင ဘကစျပညစေကာငးမြနေသာ အလပသမား ကာကြယေစာငေရာကမႈမားက ေဆာငရြကႏငရနအတြက မဝါဒေရးဆြခမတသမားႏင အတတကြ ေဆြးေႏြးေျပာဆမည အမအကအလပသမားေခါငးေဆာငမား၊ အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မား အတြက ဤလမးၫႊနစာအပက အေထာကအကျပမညဟ ယၾကညပါသည။

Jackie Pollockနညးပညာအၾကေပးအရာရခပ၊ DIILM စမကနး၊ ILO ျမနမာ

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

V

ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားဆငရာ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားနင႔ အလပ သမားအဖြ႕အစညးမားကြနယကအေနျဖင လကေတြ႕က၍ အသးဝငၿပး စတအားတကကြမႈ ရေစေသာ ဤလမးၫႊနစာအပက ေရးသားျပစေပးသည စာေရးသ Ms Liz Cameron က ေကးဇးအထးတငရပါသည။ ဤစာအပျဖစေျမာကေရးအတြက ပါဝငကညေပးသမား အားလးႏင အထးသျဖင အမအကအလပသမားအျဖစ လပကငေနစဥ ၾကေတြ႕ရသည ႏမခဆကဆခရမႈမားအေၾကာငးႏင အေတြ႕အၾကမား၊ အၾကဥာဏမားက မေဝေပး ပါေသာ အမအကအလပသမားမားက ကြနယကမ အထးပငေကးဇးတငရပါသည။ ထႏမခဆကဆမႈမားက ပေပာကေစရန ဤလမးၫႊနခကစာအပက အေထာကအက ျပမညဟ ေမာလငပါသည။

ျမနမာႏငင ေကးလကေဒသ ျပညသမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငးႏင စားနပရကၡာ ဖလမႈ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက ပပးကညေပးပါေသာ ဩစေၾတးလ၊ ဒနးမတ၊ ဥေရာပသမဂၢ၊ ျပငသစ၊ အငယာလန၊ အတလ၊ လဇငဘတ၊ နယသာလန၊ နယးဇလန၊ ဆြဒင၊ ဆြစဇာလန၊ ယေကႏင အေမရကနျပညေထာငစတ႔အား ေကးဇးဥပကာရ တငရပါသည။ ပဂၢလကက႑ အလႉရငအျဖစ ပါဝငကည ပပးေပးပါေသာ မစဆဘရေကာပေရးရငးကလညး ေကးဇး တငရပါသည။

ဤစာတမးျဖစေျမာကေရးအတြက ေငြေၾကးအကအညက ဩစေၾတးလ၊ ဒနးမတ၊ ဥေရာပ သမဂၢ၊ ျပငသစ၊ အငယာလန၊ အတလ၊ လဇငဘတ၊ နယသာလန၊ နယးဇလန၊ ဆြဒင၊ ဆြစဇာလန၊ ယေက၊ အေမရကန ျပညေထာငစအစးရႏင မစဆဘရတ႔က ပပးေပးျခငး ျဖစပါသည။ ဤစာတမးတြင ေဖာျပထားသည ႐ႈေထာင အျမငမားက LIFT အလႉရငမား၏ တရားဝင သေဘာထားအျမငမားအျဖစ မတယျခငးမျပရပါ။

aus;Zl;wifvTm

roufqdkifaMumif;aMujimcsuf

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

VI

jrefrma&TUajymif;tvkyform;qdkif&m t&yfbufvlrItzGJUtpnf;rsm;ESifh tvkyform;tzGJUtpnf;rsm; uGef&uf

ကရငႏစျခငးခရစယာနအဖြ႕ခပ အမးသမးဌာနမ ေခတကာလ၏ စနေခၚမႈမားအရ စက႐မား၊ စားေသာကဆငမားႏင အမအကအျဖစ လပကငေနၾကသည ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားအား ေတြ႕ဆ ျခငးႏင ၄ငးတ႔အား ကာကြယေစာငေရာကသည အစအစဥမားက လပေဆာငလကရပါသည။ ထ႔အျပင “သလေဂဟာ” ၌ အခကအခရေသာ ေရႊ႕ေျပာငးအမးသမးမားအား ယာယေနရာထငခငးျပငဆင ေပးျခငး၊ ကနးမာေရး၊ စတပငး၊ လမႈေရးပငးဆငရာ အေထာကအပေပးျခငးႏင ယငးတ႔စတဝငစားေသာ အသကေမြး၀မးေကာငးဆငရာ သငတနးမားက ဘဝရပတညႏငေရးအတြက ဝနေဆာငမႈမားက ေဆာငရြကေပးလကရပါသည။ သလေဂဟာသည သကဆငရာ အစးရအဖြ႕အစညးမား၊ လမႈအဖြ႕ အစညးမား၊ ေစတနာဝနထမးမားႏငလညး ခတဆက ေဆာငရြကလကရပါသည။

ဆကသြယရနဆရာမ ျမငျမငသနး ၀၉ ၅၂၀ ၁၈၀ ၄/ ဆရာမ သးေမာ ၀၉ ၂၅၄ ၀၆၁ ၀၈၉

ဆကသြယရန - ၀၉ ၇၉၄ ၉၃၂ ၃၄၄

Karen Baptist Convention (KBC)

Future Light Center (FLC)

Migrant Worker Rights Network (MWRN)

အနာဂတ အလငးတနးဆမတအဖြ႕ (FLC) က ၂၀၁၁ခႏစ ဒဇငဘာလဆနးတြင ႏငငေရးအကဥးသား ေဟာငးအခ႕မ စတညတညေထာငခပါသည။ စတငဖြ႕စညးခခနမ ၆ ႏစတာကာလအတြငး ႏငငေရး အကဥးသားမားႏင မသားစဝငမား အေရးကစၥမားအျပင ေတာငသလယသမား၊ အလပသမား၊ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏ အေျခခအခြငအေရးမား ရရႏငရန အဖြ႕အစညးအေနျဖင တတစြမးသမ ပပးကည ေဆာငရြကလကရပါသည။ FLC သည လမးေရး ဘာသာေရးက အေျခမခေသာ၊ ဒမ ကေရစေရး၊ ၿငမးခမးေရး၊ တရားမတေရး၊ လသားဆနျခငး၊ တနးတညမျခငးႏင အတရငသနျခငး (Living in humanity and equality) က တနဖးထားေသာ အျပနအလနေလးစားမႈ၊ အသအမတျပမႈ၊ နားလညမႈ၊ ညၫြတမႈတ႔ျဖင ဖြ႕စညးထားသည။

MWRN သည ျမနမာႏငငႏင ထငးနငငတ႔တြင အလပလပကငေနေသာ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားက အေျခခ၍ ၂၀၀၉ ခႏစတြင စတငဖြ႕စညးတညေထာငခၿပး ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏ အခြငအေရး မားက အလပသမားမားကယတင လႈပရားေတာငးဆႏငေစရနႏင ရသငရထကေသာ အခြငအေရး မားက ျမႇငတငေပးေရးသာမက မမတ႔ကယတင အခြငအေရးမားက သရနားလညေစရန တရားမတမႈ ရရေစရနႏင အလပရင၊ အလပသမားအျငငးပြားမႈမားက အလပသမားမားကယတင ကငတြယေျဖရငး ႏငေစရန ရညရြယပါသည။

ဆကသြယရန - ထငး (+၆၆ ၈၆၇ ၅၅၅ ၃၃၇) / ျမနမာ (+၉၅ ၉ ၂၆၂ ၇၅၈ ၅၀၁) Email: mwrnorg@gmail.com

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

VII

ျမနမာႏငငလးဆငရာ အလပသမားမားအဖြ႕ခပသည FTUB အမညျဖင ထငးႏငင၊ ဘနေကာက ၿမ႕တြင ၁၉၉၁ ခႏစကပင စတငဖြ႕စညးခသည။ စတငဖြ႕စညးစဥကပင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား အေရးက က႑တစရပဖြငလစေဆာငရြကခၿပး ယခအခါ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားဌာနတစခ ဖြငလစ၍ အလပရင အလပသမားျပနာမား၊ ပြစားအလမခရမႈမား၊ ျပညပတြင အဆငမေျပျဖစေန ေသာ အလပသမားမား ျပနလညေခၚယေရး အစရေသာကစၥရပမားက ေဆာငရြကေနေသာ အစးရ အသအမတျပ ႏငငလးဆငရာ အလပသမားအဖြ႕ခပတစခ ျဖစပါသည။

ျမနမာႏငငပငလယေပာသမဂၢမားအဖြ႕ခပ (MMTUF_SUB) အား ၁၉၉၁ ခႏစတြင ထငးႏငင ဘနေကာကၿမ႕၌ စတငဖြ႕စညးခသည။ ၂၀၁၂ ခႏစတြင ျမနမာျပညတြငးသ႔ ျပနလညဝငေရာကခၿပး ပငလယကးသေဘၤာသားမားအေရး၊ ပငလယေရေၾကာငး အလပသမားမားအေရး၊ ငါးဖမး ေရလပ သားမားအေရးႏင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအေရးက ျမနမာႏငငလးဆငရာ အလပသမား သမဂၢမားအဖြ႕ခပ CTUM ႏင ILO ရနကန႐းတ႔ႏငအတ ပးေပါငးေဆာငရြကေနေသာ အစးရ အသ အမတျပ အလပသမားအဖြ႕ခပ တစချဖစသည။

ဆကသြယရနထငး (+၆၆ ၈ ၃၁၆ ၀၅၁ ၃၄) / ျမနမာ (+၉၅ ၁ ၅၁၅ ၂၆)

ဆကသြယရနဥးသကႏင (၀၉ ၄၃၀ ၂၉၁ ၈၅) Email: thetnaing787@gmail.com

Confederation of Trade Unions Myanmar (CTUM)

Myanmar Maritime Trade Unions Federation (MMTUF)

United Against Child Trafficking (United-ACT)

United ACT သည ၂၀၀၉ ေမလ ၈ ရကေန႔၌ ထငးျမနမာနယစပ မေဆာကၿမ႕တြင ျမနမာေရႊ႕ေျပာငး ကေလးသငယမားျဖင ကေလးသငယလကနကးမႈ တားဆးေရးအတြက ဖြ႕စညးခေသာ လငယ ပညာေပးျပဇာတအဖြ႕ ျဖစသည။ ၂၀၁၃ ခႏစတြင ျမနမာႏငငတြငး၌ ကေလးငယမား ပးေပါငးပါဝငမႈ ႏငအတ ကေလးသငယလကနကးမႈ တားဆးေရး၊ ေရႊ႕ေျပာငးေနေသာ ကေလးမားအေရး၊ ကေလး အလပသမားအေရးႏငပတသကၿပး ပညာေပးလပငနးမားႏင စညး႐းလႈ႔ေဆာမႈမားက လပေဆာင လကရသည။

ဆကသြယရန - ၀၉ ၂၅၈ ၃၂၆ ၀၉၀ / Email: mwrnorg@gmail.com

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

VIII

အနာဂတျမနမာႏငင ထြနးလငးေတာကပမႈအဖြ႕ (BFM) သည ၂၀၁၄ ခႏစတြင စတငဖြ႕စညးခၿပး ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားႏင ၄ငးတ႔၏ဘဝ တးတကျမငမားေရးအတြက အဓက ေဆာငရြကေနသည အဖြ႕အစညးျဖစၿပး အသပညာျမႇငတငေရး သငတနးမားက ရပရြာလထအတြငး ျပလပေပးလကရပါသည။

ဆကသြယရန၀၉ ၇၉၅ ၈၃၆ ၂၄၉/ ၀၉ ၇၉၅ ၈၃၆၂၅၀ / Email: komyominbocon@gmail.com

Brilliant Future of Myanmar (BFM)

ဆကသြယရန - ၀၉ ၉၇၂ ၀၅၆ ၂၈၀/ ၀၉ ၂၆၁ ၃၂၄ ၂၉၄

ynma&;ESifh zGHU NzdK;wdk;wufa&; azmifa';&Sif; (FED)FED သည ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏ အခြငအေရး၊ ကနးမာေရး၊ ပညာေရးႏင အမးသမး ဖြ႔တးတကေရး အသပညာေပးေရး လပငနးစဥမားအျပင နစနာေၾကး ေလာေၾကးႏင ဥပေဒဆငရာ ကစားမႈမားက ကညေဆာငရြကေပးလကရၿပး သတငးအခကအလကမားက ေရဒယ၊ mobile application ႏင ဂာနယမားမတဆင အခနမျဖန႔ခေပးလကရပါသည။

ဆကသြယရန - ၀၉ ၉၆၅ ၀၅၂ ၄၆၆ Email: thefifthpillar.tfp@gamil.com

The Fifth Pillar

ပဥၥမ မ႑ငအဖြ႕သည လမး၊ ဇာတ၊ ကးကြယရာ ဘာသာသနာ၊ ဆငးရ/ခမးသာ၊ ကား/မ မခြျခားဘ ျမနမာႏငင၏ ဒမကရကတစ အကးအေျပာငးျဖစစဥက တစဖကတစလမးမ အေထာကအပျပႏငရန ရညရြယၿပး အကးအျမတက အေျခမခေသာ လ႔အခြငအေရးႏင ဥပေဒေရးရာအေထာကအကျပ အဖြ႕အစညး တစခ ျဖစပါသည။

ျမနမာအမးသမးသမဂၢ (BWU) သည အမးသမးမား ဟနခကညည ၿငမးခမးစြာ ေနထငႏငေသာ ကား-မတနးတညမမႈရၿပး လသားဆနေသာလ႔အဖြ႕အစညးတစရပ ေပၚထြနးလာေစရန ရညရြယၿပး ေဆာငရြကေနသည အမးသမးအဖြ႕အစညးတစချဖစပါသည။

ဆကသြယရန၀၉ ၂၅၁ ၀၄၀ ၆၉၁ / Email: advocacy@burmesewomensunion.org

Burmese Women’s Union (BWU)

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

IX

Impulse NGO ကြနယကသည အစးရတာဝနရသမား၊ တရားဥပေဒ စးမးေရးမ တာဝနရသမား၊ အရပဖကအဖြ႕အစညးမား၊ သတငးႏင မဒယာမား၊ ေရ႕ေနမားႏင နယစပတပဖြ႕မား လပငနး ပမပးေပါငး ေဆာငရြကႏငရန စြမးရညျမႇငတငေပးျခငး၊ အႏၵယႏငျမနမာ ႏစႏငငလကနကးျခငး ခရသမားက အကာအကြယေပးျခငးႏင

အေထာကအပေပးျခငးအတြက လပငနးေဆာငရြကေရးလမးစဥစႏႈနးမားအတြက ေဆြးေႏြးပြမား ျပလပေပးျခငးႏင လကနကးမႈျဖစစဥအခကအလကမားက software အသးျပ၍ မတတမးတင သမးဆညးေရးအတြက သငတနးေပးျခငးမားက ေဆာငရြကလကရသည။

ဆကသြယရန - ၀၉ ၂၅၄ ၀၀၂ ၄၉၁/ ၀၁ ၃၈၀ ၈၅၆/ ၀၁ ၉၂၆ ၄၃၄

Impulse NGO Network

a&mifjcnfOD; tvkyform;tzGJU (YCOWA)

ဆကသြယရန - ၀၉ ၄၅၃ ၂၀၁ ၆၆၁၀/၀၉ ၄၀၀ ၃၀၁ ၄၅၃ / Email: aungsoemin385@gmail.com

We Generation Network

ျပညတြငးျပညပေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား အျခားအလပသမားမား၏ အခြငအေရးနစနာဆးရႈးမႈ မားက ဥပေဒအရ အကအညေပးျခငး၊ အလပသမားသမဂၢမား ခငမာအားေကာငးလာေစရန ဖြ႕စညး ကညေပးျခငး၊ အလပသမား လယသမားႏင လငယ ကယရညကယေသြး ျမႇငတငေရးသငတနးမား ေပးျခငး၊ ဥပေဒသငတနးမားေပးျခငး၊ အလပသမားဥပေဒ၊ လယယာေျမဥပေဒမား ျပငဆငႏငေရး နညးလမးမးစျဖင ပါဝငႀကးပမးေဆာငရြကျခငးတ႔က ေဆာငရြကလကရသည။

ဆကသြယရန - ထငးႏငင (+၆၆- ၀၈၉၅၆၅၉၈၉၉) ျမနမာႏငင (+၉၅- ၀၇၉၂၂၄၀၁၉၉/ ၀၉၄၂၈၀၄၈၇၂၇)

ေရာငျခညဥးအလပသမားမားအဖြ႕က ထငးႏငငတြင ၁၉၉၉ခႏစက စတငတညေထာငခၿပး ျမနမာ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏ အလပသမားအခြငအေရး နစနာဆး႐ႈးမႈမားက ျပနလညရရေစရန၊ အလပသမားမား ကယတငအခငးခငး ပးေပါငးေဆာငရြကၿပး အလပသမားမား လမႈဘဝတးတကေရး ႏင လပငနးခြငအေျခအေနမား တးတကေကာငးမြနလာေစရန အစဥတစက ႀကးစားေပးခသည။ ၂၀၀၄ ခႏစတြင ေတာငကရးယားႏငငမ တရားမတေရးႏငၿငမးခမးေရးဆက ရရခသည။ ၂၀၁၁ ခႏစတြင ရနကနၿမ႕၌ ႐းခြစတငဖြငလစၿပး အလပသမားသမဂၢ အသပညာေပးလပငနးႏင ဥပေဒ ေရးရာအေထာကအကျပ လပငနးမားက ျပလပလကရသည။

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

X

ဥေယာဇဥ ...................................................................................................................................... III

ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဆငရာ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားႏင အလပသမားအဖြ႕အစညးမားကြနရက အတေကာက စကားလးမား ............................................................. VI

၁။ ေနာကခအေၾကာငးအရာ .......................................................................................................... ၁

၂။ သေတသနနညးလမး .............................................................................................................. ၃

၃။ ျမနမာႏငငရ အမအကအလပအကငႏင ဥပေဒဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈ .................................... ၄၃၊ ၁။ အနညးဆးအခေၾကးေငြ ............................................................................................. ၄၃၊ ၂။ အခေၾကးေငြေပးေခမႈ ................................................................................................ ၄၃၊ ၃။ လမႈဖလေရး ............................................................................................................ ၅၃၊ ၄။ လြပလပစြာအသငးအပငးဖြ႕စညးခြငႏင စေပါငးေဆြးေႏြးညႇႏႈငးခြင ....................................... ၅၃၊ ၅။ အလပလပကငရန အနညးဆးရရမည အသကအရြယ ....................................................... ၆၃၊ ၆။ အဓမၼအလပခငးေစမႈ ................................................................................................. ၆၃၊ ၇။ ကြမးကငမႈ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ..................................................................................... ၆၃၊ ၈။ အလပသမားေရးရာ စစေဆးျခငး .................................................................................. ၇၃၊ ၉။ အႏရာယရေသာအလပအကငႏင လပငနးခြငေဘးအႏရာယကငးရငးေရးႏင ကနးမာေရး (OSH) ၇၃၊ ၁၀။ အလပခနႏင ခြငရက ................................................................................................ ၈၃၊ ၁၁။ ကေလးမးဖြားခြငတြင အကးဝငခစားခြင ......................................................................... ၈

၄။ အမအကအလပသမားမားအတြက အျပညျပညဆငရာ ဥပေဒမေဘာငမား ........................................... ၁၃၄၊ ၁။ ကမာၻ႔ႏငငအားလး၏ လ႔အခြငအေရးအေျခအေန ပမနသးသပသညအစညးအေဝး (UPR) .......... ၁၃၄၊ ၂။ ကေလးသငယအခြငအေရးဆငရာျပ႒ာနးခက (CRC) ....................................................... ၁၄၄၊ ၃။ အမးသမးမားအား နညးမးစျဖင ခြျခားဆကဆမႈမားအားလး ပေပာကေရးဆငရာ သေဘာတစာခပ

(CEDAW) ............................................................................................................... ၁၅၄၊ ၄။ အဓမၼအလပခငးေစမႈဆငရာျပ႒ာနးခက အမတ (၂၉) ....................................................... ၁၆၄၊ ၅။ ဆးဝါးေသာပစျဖင ကေလးအလပသမားခငးေစမႈဆငရာ ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၂) ................. ၁၆၄၊ ၆။ အလပလပကငရနအတြက အနညးဆးရရမညအသကအရြယဆငရာ ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၃၈) ၁၇၄၊ ၇။ ပစတကမဟတေသာစးပြားေရးမ ပစတကျဖစေသာ စးပြားေရးသ႔ကးေျပာငးျခငးဆငရာ ILO ၏

အၾကျပတကတြနးခက အမတ (၂၀၄) .......................................................................... ၁၇၄၊ ၈။ အမအကအလပသမားမားအတြက သငေတာေကာငးမြနသည အလပအကငျဖစေပၚေရးဆငရာ

ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) ႏင အၾကျပတကတြနးခက အမတ (၂၀၁) .................................. ၁၇

၅။ ျမနမာႏငငအတြငး အမအကအလပသမားမား၏ အေျခအေန ............................................................ ၁၉

rmwdum

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

XI

၆။ အမအကအလပအကငအေပၚ ႏမခဆကဆမႈ ............................................................................... ၂၃၆၊ ၁။ အမးသမးျဖစျခငးအေပၚ ႏမခဆကဆျခငး .................................................................... ၂၄၆၊ ၂။ “အမးသမးအလပ” က လပျခငးျဖစသညဟ၍ ႏမခဆကဆျခငး ......................................... ၂၄၆၊ ၃။ ခဥးကပဝငေရာကသ၊ အေႏာငအဖြ႕မရသ အမးသမးအျဖစ ႏမခဆကဆျခငး ........................ ၂၅၆၊ ၄။ တငးရငးသားမးႏြယစျဖစျခငးႏင ေကးလကေဒသဆငးရမႈအေပၚ ႏမခဆကဆျခငး ................ ၂၆၆၊ ၅။ ပညာသငယခြငမရျခငးအေပၚ ႏမခဆကဆျခငး .............................................................. ၂၆၆၊ ၆။ ကေလးသငယျဖစျခငးအေပၚ ႏမခဆကဆျခငး ............................................................... ၂၆၆၊ ၇။ ထခကခစားရသျဖစျခငးအေပၚ ႏမခဆကဆျခငး ............................................................. ၂၇၆၊ ၈။ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားျဖစျခငးအေပၚ ႏမခဆကဆျခငး ................................................... ၂၈

၇။ စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငးနညးလမးမားႏင စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကေစျခငး .............................................. ၂၉၇၊ ၁။ နညးဗဟာ ေဖာေဆာငျခငး ........................................................................................ ၃၁

၇၊ ၁၊ ၁။ စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကေစျခငး - ဝနေဆာငမႈမားေပးရန စတငလပေဆာငႏငမည က႑နယပယ ဥပမာမား .............................................................................. ၃၃

၇၊ ၁၊ ၂။ စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကေစျခငး - အမအကအလပသမားမားအား ဆကသြယျခငးႏင စညး႐းေဆာငရြကျခငး ဥပမာမား ................................................................... ၃၅

၇၊ ၂။ အမအက ကေလးအလပသမားမားႏင စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈ ................................................... ၃၇၇၊ ၂၊ ၁။ ကေလးသငယ အမအကအလပသမားမားအား အမေထာငစစာရငးတြင ထညသြငး

မတပတငျခငး ........................................................................................... ၄၁၇၊ ၃။ အလပအကငဝနေဆာငမႈ ေအဂငစမားအား စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငး ........................................ ၄၁၇၊ ၄။ အလပရငမားအား စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငး ......................................................................... ၄၃၇၊ ၅။ အလပရင၏ သားသမးမားအား စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငး ........................................................ ၄၈၇၊ ၆။ သတငးမဒယာမားမတစဆင စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငး ........................................................... ၄၉၇၊ ၇။ အမအကအလပသမားမားအား အျခားေသာလပရားမမားတြင

ပါဝငလာေစရန စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငး၊ ............................................................................ ၅၀၇၊ ၈။ မဝါဒ ေရးဆြခမတသမားအား စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငး .......................................................... ၅၁၇၊ ၉။ ေဒသတြငးႏင အျပညျပညဆငရာ ယႏရားမားအား အသးျပ စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငး ................... ၅၃

၇၊ ၉၊ ၁။ အမအကအလပသမားဆငရာ ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) .................................... ၅၃၇၊ ၉၊ ၂။ လကမတေရးထးၿပးျဖစသည ျပ႒ာနးခကမားအား အသးျပျခငး ............................. ၅၅၇၊ ၉၊ ၃။ အာဆယ .................................................................................................. ၅၈

၇၊ ၁၀။ အမားျပညသအား စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငး ......................................................................... ၅၈၇၊ ၁၁။ စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈဆငရာ အေရးႀကးသည အခနရကစြမား .................................................. ၆၁

၈။ နဂး ..................................................................................................................................... ၆၂

ကးကားခက ................................................................................................................................... ၆၃

ေနာကဆကတြ (၁) အမအကအလပသမားဆငရာ စသေဘာတစာခပနမနာ ................................................. ၆၅

ေနာကဆကတြ (၂) - အမအကအလပသမားမား သခငး .......................................................................... ၇၅

rmwdum

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

XII

twdkaumufpum;vHk;rsm;

AFML ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဆငရာ အာဆယဖရမ

ASEAN အေရ႕ေတာငအာရႏငငမားအဖြ႕

CEDAW အမးသမးမားအား နညးမးစျဖင ခြျခားဆကဆမႈမား အားလး ပေပာကေရးဆငရာ သေဘာတစာခပ

CRC ကေလးသငယအခြငအေရးဆငရာျပ႒ာနးခက

CSO အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညး

DIILM ျပညတြငး ျပညပလပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ စမအပခပမႈ ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနး

ILO အျပညျပညဆငရာအလပသမားေရးရာအဖြ႕

INGO အျပညျပညဆငရာအစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညး

IPEC အျပညျပညဆငရာ ကေလးအလပသမား ပေပာကေရးအစအစဥ

LGBT လငစတတမးၫႊတမႈကြျပားသမား

LIFT အသကေမြးဝမးေကာငးႏင စားနပရကၡာဖလေရး ရနပေငြ

MDRI-CESD စးပြားေရးႏင လမႈဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ ျမနမာဖြ႕ၿဖးတးတကေရး အရငးအျမစအဖြ႕အစညး

MOEAF ျမနမာျပညပအလပအကငဝနေဆာငမႈ လပငနးရငမားအဖြ႕ခပ

MOLIP အလပသမား၊ လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား ဝနႀကးဌာန

MOU နားလညမႈစာခြနလႊာ

MYPEC ကေလးအလပသမားပေပာကေရးဆငရာ ျမနမာေကာမတ

NGO အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညး

OSH လပငနးခြင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးႏင ကနးမာေရး

SACCS ကေလးသငယကြနျပခငးေစမႈ ပေပာကေရးဆငရာ ေတာငအာရေဒသ ၫႊန႔ေပါငးအဖြ႕

SADSAWU ေတာငအာဖရက အမအကအလပအကငဝနေဆာငမႈႏင အလပသမားမားအဖြ႕အစညး

SW-ASEAN အာဆယေဒသတြငး လငအလပသမားမား

SWiM ျမနမာႏငငရ လငအလပသမားမားဆငရာအဖြ႕

TWGCL ကေလးအလပသမားေရးရာ နညးပညာဆငရာလပငနးအဖြ႕

UN ကမာၻ႔ကလသမဂၢအဖြ႕အစညး

UPR ကမာၻ႔ႏငငမားအားလး၏ လ႔အခြငအေရးအေျခအေန ပမနသးသပသည အစညးအေဝး

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

1

1/ aemufcHtaMumif;t&m

၂၀၁၁ ခႏစတြင အမအကအလပအကငက အလပအကငတစခအျဖစ အသအမတျပခ ပါသည။ ILO အဖြ႕ဝငမားသည အမအကအလပသမားမားႏင ၎တ႔အား ကညပပးေပးေသာ အဖြ႕မား၏ အၾကျပခကမားအားရယကာ၊ ၂၀၁၁ ခႏစ အျပညျပညဆငရာ အလပသမား ညလာခႀကးတြင အမအကအလပသမားမား အတြက သငေတာေကာငးမြနေသာ အလပ အကငဆငရာ ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) က ျပ႒ာနးခပါသည။ ထ႔ေနာကပငးတြင အမအက အလပသမားေခါငးစဥသည အျပညျပညဆငရာ အလပသမားေရးရာ စခနစၫႊနးတြင ပါဝငလာသည။ သ႔ေသာလညး ၂၀၁၇ ခႏစ၊ ေမလခန႔အခနထ အေရ႕ေတာငအာရတြင ဤျပ႒ာနးခကကအတညျပ လကမတေရးထးထားသညႏငငမာ ဖလစပငႏငင တစႏငင တညးသာ ရေသးသညအတြက ႏငငမားအတြငး (သ႔) ျပညပသ႔ အမးသမးမား ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးတြင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးက ျမႇငတငရနနင အမအက လပငနးက အလပအကငတစခအျဖစ အေလးထားအသအမတျပရနမာ လအပေန ေသးေၾကာငး ေတြ႕ရပါသည။

အမအကအလပသမားမား ၾကေတြ႕ၾကရသည အလြသးစားျပမႈ၊ ေခါငးပျဖတမႈႏင မဒယာမားက ေဖာျပသည ဆကစပကစၥရပမားသည ေဒသတြငး စးရမဖြယရာမားက ျဖစေစပါသည။ ဤကစၥရပမားက ေျဖရငးေဆာငရြကရန အတြက ၂၀၁၇ ခႏစတြင ဖလစပငႏငင၌ ကငးပျပလပခသည (၁၀) ႀကမေျမာက ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားဆငရာ အာဆယဖရမ (AFML) တြင အမအကလပငနးက႑က ပထဆးအႀကမ ဥးစားေပးေဆြးေႏြး ခပါသည။

ျပညပတြင အမအကအလပသမားအျဖစ လပကငေသာ ျမနမာအမးသမးမား၏ ထခက ခစားရမႈမားက အမားျပညသအၾကား ေဝဖနေျပာဆသမားက ျမနမာနငငအစးရက တ႔ျပန ေျဖရငးသညအေနျဖင (၂၀၁၄) ခႏစတြင ျပညပသ႔ အမအကအလပသမားအျဖစ အမးသမးမား သြားေရာကလပကငျခငးက ယာယ ပတပငတားဆးခၿပး ထပတပငမႈမာ ေနာင ၃ ႏစၾကာတင ဆကလကတညရေနဆ ျဖစပါသည။ ျမနမာႏငငအတြငး အမအက အလပသမားမားက ဆးဝါးစြာႏပစကညႇဥးပနးမႈမား ျဖစေပၚလာသညအခါတြင အလားတ ျပစတငေဝဖနသမား ထြကေပၚလာပါသည။ မဒယာ အစရငခစာမားႏင အျခား အေထာက အထားမားအရ ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပ လပကငေသာ အမးသမးႏင မနးကေလးငယမားသည ႏငငရပျခားတြင လပကငသညအမးသမးမား ရငဆငၾကေတြ႕ ရသညႏငအလားတ ဆးဝါးညဖငးသည လပငနးခြငအေျခအေနမားႏင ဥပေဒတြင ခြျခား ဆကဆခရမႈ၊ လမႈဆငရာ ဖယၾကဥခရမႈႏင ႏမခဆကဆခရမႈမားက ရငဆငၾကေတြ႕ ၾကရသည။

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမားအေရအတြက၊ အသကအရြယ (သ႔) လပငနးခြင အေျခအေနမားႏငပတသကသည အခကအလကမားမာ အလြနနညးပါးေနေသး သည။ ကာလၾကာ ဆးဝါးျပငးထနသည ႏပစကညႇဥးပနးမႈမားရသည လသရငၾကားကစၥရပ ျဖစၿပးေနာကတြင အမအကအလပသမားမားအား

tdrftulvkyfief;udk t"dyÜg,fzGihfqdkjcif;ဤစာတမး၏ ရညရြယခကအလ႔ငာ ‘အမအကလပငနး’ ႏင ‘အမအကအလပသမား’ စကားလး အသးအႏႈနးမားက အမအကအလပသမားဆငရာ ျပ႒ာနးခက၊ ၂၀၁၁ (အမတ ၁၈၉) ၏ အဓပၸါယဖြငဆခကႏငအည အသးျပထားပါသည။

(က) အမအကလပငနးဆသညမာ အမေထာငစတစခတြင ေသာလညးေကာငး (သ႔) အမေထာငစမားအတြက ေသာလညးေကာငး လပကငေပးရသည အလပအကငက ဆလပါသည။

(ခ) အမအကလပသားဆသညမာ အလပခန႔ထားမႈဆငရာ အလပရင အလပသမား ဆကဆေရးတစခအတြငးရ အမအကလပငနးတြင ဝငေရာကလပကငေနသ မညသ႔ကမဆ ဆလပါသည။

(ဂ) အမအကလပငနးက ပမနအလပအကငအေျခအေန တြင မဟတဘ ရဖနရခါ (သ႔) တစခါတစရသာ လပကငေသာသသည အမအကလပသား မဟတပါ။

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

2

ထထေရာကေရာက ကာကြယေပးႏငသည ဥပေဒတစရပ ျပ႒ာနးရန ျမနမာႏငငရ ျပညသလထအၾကား ေတာငးဆမႈမား ရလာပါသည။

အမအကအလပသမားမားက လမႈေရးအရေရာ ဥပေဒအရပါ ကာကြယေစာငေရာကမႈ ျမႇငတငေပးႏငရန အေရးႀကးသည ပထမအဆငမာ အမအကအလပသမားမားအား လကရ လမႈပတဝနးကငတြင ျဖစေပၚေနသည ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာနညးေအာင ျပလပ ျခငးပင ျဖစပါသည။ အမအကအလပအကငအား ႏမခေဝဖနေျပာဆမႈမားသည အမးသမး မား တနးတညမမႈႏင စးပြားေရး စြမးေဆာငႏငမႈမားအေပၚ ဆးကးသကေရာကေစသည။ ထ႔ေၾကာင အမအကအလပသမား ကစၥရပမားက မဒယာမား၊ အရပဘက လမႈအဖြ႕အစညး မား၊ အလပသမားအဖြ႕အစညးမားမတစဆင အမားျပညသ ပမသရေအာင လပေဆာငရန လပါသည။ (ILO ႏင UN Women ၊ ၂၀၁၆)

ဤစာတမးတြင ျမနမာႏငင၌ အမအကအလပသမားမား ရငဆငၾကေတြ႕ေနရသည ႏမခဆကဆခရမႈပစ ႏငအေျခအေနအမးမးက ေဖာျပထားပါသည။ အမအက အလပ သမားမားအေပၚ ႏမခဆကဆမႈက ေလာခရနႏင အမအကအလပက တနဖးထားၿပး ေဘးကငးလျခမႈအတြက ျမႇငတငေဆာငရြကရနအလ႔ငာ အမအကအလပသမားမား၊ အလပသမားေရးရာ အဖြ႔အစညးမား၊ CSO မားႏင အျခားမတဖကအဖြ႕အစညးမားအား အၾကျပခကမားအပါအဝင စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငးတြင ထေရာကသညဥပမာမားက ျဖညဆညးေဖာျပရန ရညရြယပါသည။ မဝါဒႏင လမႈဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈတြင ျမနမာ အမအကအလပသမားမား တစတပတစအား ပါဝငေဆာငရြကႏငရနအတြက ၎တ႔အား ပပးကညေပးႏငရန ရညရြယပါသည။

ျပညတြငးႏင ျပညပေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားက ကာကြယ ေစာငေရာကရန မဝါဒမား စနစတကျဖစေစရနအျပင အသကေမြးဝမးေကာငး၊ စားနပ ရကၡာဖလေရးရနပေငြ (LIFT) က ပပးေပးသည ILO (ျမနမာ) ၏ ျပညတြငးႏငျပညပ လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ စမအပခပမႈ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး (DIILM) စမကနး အားျဖင ျမနမာႏငငဖြ႕ၿဖးတးတကေရးတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက႑ ေပါငးစညးပါဝင အေထာကအကျပရန ရညမနးခကျဖင ဤစာတမးအား ေရးသားျပစ ပပးေပးရျခငး ျဖစပါသည။

“ကြနမတ႔ရ႕အလပက တျခား အလပသမားေတြ သတ႔အလပ

ေတြက ေနာကဆမတငး လပကငႏငဖ႔ ကညေပးတ အလပမးပါ။ ကြနမတ႔ႏင

ငမာအေလးစားရဆးျဖစတ ပဂၢလႀကးတခ႕အပါအဝင တျခား အလပသမားေပါငး

ေျမာကျမားစြာက ကြနမတ႔က ကည၊ ျပစေစာငေရာက

ေပးေနပါတယ”

အမအကအလပသမားတစဥး၊ ရနကန၊ ဒဇငဘာ၂၀၁၆

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

3

ျမနမာႏငငရ အမအကလပငနးႏငစပလဥး၍ ရရႏငေသာ သတငးအခကအလကမား၊ အျခားႏငငမားရ စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈဆငရာ ေဆာငရြကခကမားအား ေလလာေဆြးေႏြးမႈမား အေပၚ အဓကအေျခခ၍ ဤစာတမးက ေရးသားျပစထားပါသည။ ရနကနအေျခစက အလပသမားဆငရာႏင အရပဘကလမႈ အဖြ႕အစညး ၉ ဖြ႕၊ ရမးျပညနယမ ၁ ဖြ႕တ႔ႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးျခငး၊ ၂၀၁၆ ခႏစ ဒဇငဘာလအတြငး ျမနမာႏငငသ႔ျပနလာေသာ အမအက အလပသမား ၃ ဥးႏင မကႏာခငးဆင ေဆြးေႏြးေျပာဆျခငး၊ Skype မတစဆင ေဆြးေႏြး ေျပာဆျခငးအျပင ၂၀၁၇ ခႏစ၊ ဇြနလတြင ျမနမာႏငင၌ အမအကအလပသမား ၁၅ ဥးႏင ျပလပသည အလပ႐ေဆြးေႏြးပြမားမတစဆင အရညအေသြးအေျချပ အခကအလက မားက ရရခပါသည။ ျမနမာႏငငႏင ေဒသတြငးတြင ဆကစပကစၥရပမားက ေဆာငရြကေန ၾကေသာ ကလသမဂၢ ေအဂငစမားႏင၊ ႏငငတကာရ အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညး (INGO) ဝနထမးမားႏငလညး လေတြ႕ ေမးျမနးျခငးႏင ေဆြးေႏြးေျပာဆမႈမားက ျပလပခ ပါသည။

အဓကေဆြးေႏြးခသည ေမးခြနးမားမာ - • အမအကအလပသမားမားသည မညသေတြ ျဖစသနညး။ • အမအကအလပသမားမားက မညသမားက အလပခန႔အပသနညး။ • အမအကအလပအကငက ဂဏသကၡာမရသညအလပဟ၍ အဘယေၾကာင

ႏမခဆကဆသနညး။

အမအကအလပအကငသည အမးသားႏင ႏငငတကာဥပေဒမား၊ မဝါဒမေဘာင မားတြင အကးဝငသကဆငမႈရျခငးေၾကာင အဆပါသကဆငရာ ဥပေဒမားႏင မဝါဒ မေဘာငမားက ဆနးစစႏႈငးယဥေလလာရန မဝါဒဆငရာ ခြျခမးစတျဖာေလလာမႈက ျပလပ ခပါသည။

ထ႔အျပင ဤမဝါဒစာတမးအား ျပစေရးသားခသသည ထငးႏငငအတြငး လငအလပ သမားအေရး ေဆာငရြကသည ဥးေဆာငအဖြ႕တစချဖစေသာ Empower အဖြ႕တြင ႏစေပါငး ၂၀ ေကာ ပါဝငလပကင ေဆာငရြကခၿပး သ၏ အလပ အေတြ႕အၾက၊ ဗဟသတမားက ဤစာတမးအတြငး ျဖညစြကေရးသားႏငခပါသည။ လငအလပသမားမားအေပၚ ထားရသည မေကာငးျမငမႈမားက Empower အဖြ႕က တထြငဆနးသစေသာ စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈ အမးမးျဖင ေျပာငးလေဆာငရြကခၿပး ရလဒအေနျဖင လငအလပသမားမားသည တစခါ တရတြင မဝါဒေရးဆြေရးဆငရာစားပြဝငးေဆြးေႏြးမႈမားတြင တစစတတစပငးပါဝငလာ ႏငၿပး လငလပငနးမားတြင လပကငသည လငအလပသမားမားအတြက လပငနးခြင အေျခအေနမား ပမတးတက ေကာငးမြနလာေစခသည။

2/ okawoeenf;vrf;

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

4

ျမနမာႏငငတြင အလပသမားကာကြယေစာငေရာကေရး ဥပေဒျပျပငေျပာငးလမႈသည စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ဥပေဒေရးရာ ကယျပန႔ေသာျပျပငေျပာငးလမႈ လပငနးစဥႀကး၏ အစတအပငးတစချဖစသည။ အမအကအလပသမားမားအတြက လကရ ဥပေဒဆငရာ မေဘာငတြင အနညးအကဥးသာ အကးဝငေသာေၾကာင လပငနးခြငအတြငး အမအက အလပသမားမားသည ေခါငးပျဖတျခငးႏင အလြသးစားျပျခငး ခရႏငေခ မားပါသည။ ဥပမာအားျဖင ခြငရကႏင အလပပတရကဥပေဒတြင ၎တ႔က သးျခားဖယထတထားသည။

သ႔ေသာလညး ျမနမာႏငင၏ အခေၾကးေငြဆငရာႏင လြတလပစြာသငးပငး ဖြ႕စညးခြင ဆငရာ ဥပေဒျပ႒ာနးခကအခ႕တြင အမအကအလပသမားမားက အသအမတျပထား ပါသည။ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ျပညတြငးျပညပ အလပသမားေရးရာ လႊတေတာ ေကာမတက အမအကအလပသမားမားက ကာကြယ ေစာငေရာကရန ဥပေဒတစရပေရးဆြျခငးႏငပတသက၍ ေဆြးေႏြးမႈမားရေၾကာငး ေဖာျပထားပါသည။1

ျမနမာအလပသမားဥပေဒအေပၚ ILO လမးၫႊနမႈ (၂၀၁၇) မ အမအက အလပသမားႏင သကဆငေသာ ဥပေဒျပ႒ာနးခကအႏစခပက သငေလာသလ ထတႏႈတၿပး ေအာကတြင ေဖာျပထားပါသည။

၂၀၁၃ ခႏစ အနညးဆးအခေၾကးေငြ ဥပေဒ ပဒမ (၂)၊ ပဒမခြ (က) တြင “အမအက” ဟ ေဖာျပထားပါသည။ ကာလရညေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမား ျပၿပးေနာကတြင ရလဒအေနျဖင ၂၀၁၅ ခႏစတြင အနညးဆးအခေၾကးေငြက စသတမတထားသည အလပခန တစနာရအတြက ၄၅၀ ကပျဖင တစေန႔ (၈) နာရအတြက ၃,၆၀၀ ကပက သတမတခပါသည။

၂၀၁၆ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလမစတင၍ အခေၾကးေငြေပးေခေရးဥပေဒတြင အမအကအလပ သမားက ထညသြငးခပါသည။ ဥပေဒ၏ အခနး (၃)၊ ပဒမ (၉) တြင ‘အခေၾကးေငြမ ႏတယျဖတေတာကရာတြင အလပသမားက တာဝနထမးေဆာငရန ပကကြကမႈအတြက ႏတယျဖတေတာကေငြမားမအပ အျခား ႏတယျဖတေတာကေငြ စစေပါငးသည အလပ သမားရရသည အခေၾကးေငြ၏ ၅၀ ရာခငႏႈနးထက မပေစရ’ ဟေဖာျပထားသည။ ထ႔အျပင ‘အသက (၁၆) ႏစေအာက အလပသမားထမ ဒဏေငြအျဖစ လးဝ ႏတယ ျဖတေတာကျခငးမျပရ’ ဟေဖာျပထားသည။ အခေၾကးေငြႏတယျဖတေတာကျခငး (သ႔မဟတ) အခနပေၾကးခစားခြင စသညတ႔က အကာအကြယေပးသည အခေၾကးေငြ ေပးေခေရး ဥပေဒအရ ကေလး အမအကအလပသမား (အခေၾကးေငြေပးေခေရးဥပေဒတြင အဓပၸါယဖြငဆထားသည အတငး) သည အခေၾကးေငြဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈက အကးခစားခြငရသည။

1 7 Day Daily, 2016

3/ jrefrmEkdifiH&Sd tdrftultvkyftudkifESihf Oya'qkdif&m umuG,fapmifha&SmufrI

3? 1/tenf;qHk;tcaMu;aiG

3? 2/tcaMu;aiGay;acsrI

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

5

လမႈဖလေရးဥပေဒ (၂၀၁၂) ၏ ပဒမ (၂၀) အရ ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမားမား အေနျဖင လမႈဖလေရးအတြက မျဖစမေန မတပတငရန မလအပေသာလညး မမတ႔၏ ဆႏၵအေလာကျပလပႏငသည။ အမအက အလပသမားတစဥးသည ၎လစာေငြ၏ ၄ % က လမႈဖလေရးအကးခစားခြငအတြက အလပရငႏင အလပသမား ႏစဥးစလး ကယစား ျပသည ထညဝငေၾကးအျဖစ ထညဝငစေဆာငးႏငသည။ သ႔မသာ လမႈဖလေရးအကးခစားခြင အလးစက ရရခစားခြင ရပါမည။

အလပသမားေလာေၾကးအကဥပေဒ (၁၉၂၃) အရ အလပသမားတစဥးအား အလပ လပကငမႈအတြကျဖစေစ၊ အလပသငအတြကျဖစေစ ႏႈတအားျဖင သ႔မဟတ စာအားျဖင စာခပခပဆခသည အလပရငမားသည အလပသမားအတြက လပငနးခြင မေတာတဆ ထခကဒဏရာရသညအေျခအေနတြင အခမ ကနးမာေရးစစေဆးမႈက ျပလပေပးရမည။ အလပေၾကာငျဖစလာသည ထခကဒဏရာရမႈမားအတြက ေလာေၾကးေငြေပးရန တာဝန ရသည။ အလပသမား ေသဆးပါက ေလာေၾကးေငြအျဖစ အလပသမားရရသည လစဥ လစာေငြ၏ ၃၆ ဆက ေပးရမည။

အမအကအလပသမားမားသည အသငးအပငးဖြ႕စညးခြငႏင စညး႐းခြငမားက ေအာကပါဥပေဒမားႏငအည ေဆာငရြကႏငခြင ရသည။ • ၂၀၁၁ ခႏစ ျမနမာႏငင အလပသမားအဖြ႕အစညးဥပေဒ၏ ပဒမ (၂)၊ ပဒမခြ (က) • အလပသမားေရးရာ အျငငးပြားမႈ ေျဖရငးေရးဥပေဒ

ေအာကပါဥပေဒအရ ကေလးသငယမားသည သတမတထားသည အသငးအပငး အဖြ႕အစညးမားအတြငး ပါဝငႏငခြင ရသည။ • ၁၉၉၃ ျမနမာ ကေလးသငယဥပေဒ၏ ပဒမ ၁၅ (ဂ) အရ “ဥပေဒအရ ခြငျပထားေသာ

ကေလးသငယဆငရာ အဖြ႕အစညးမား၊ လမႈေရး သ႔မဟတ ဘာသာေရး အဖြ႕အစညး မားတြင ပါဝငခြငရသည” ဟ၍ ကေလးသငယ မား၏ အခြငအေရးက ေဖာျပထားပါသည။

3? 3/vlrIzlvHka&;

3? 4/vGyfvyfpGm toif;tyif;

zGJU pnf;cGifhESifh pkaygif;aqG;aEG;n§dEIdif;cGifh

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

6

ကေလးသငယဥပေဒအရ ကေလးသငယဆသညမာ အသက ၁၆ ႏစ မျပညေသးေသာ သကဆလၿပး၊ လငယဆသညမာ အသက ၁၆ ႏစျပညၿပး ၁၈ ႏစမျပညေသးသက ဆလသည။

ပဒမ ၂၄ (ခ) အရ အလပသမားဝနႀကးဌာနသည အလပခြငအတြငး အလပလပကင ေနၾကသည ကေလးသငယမားအား လပငနးခြငေဘးအႏရာယကငးရငးေရးႏင ရပငခြင မားက ထခကနစနာ ဆး႐ႈးမႈ မရေရးတ႔အတြက ဥပေဒႏငအည ကာကြယေစာငေရာက ေပးရမည။ ထမမက ပဒမ ၆၅ (က) အရ ကေလးသငယအား အသကေဘးအႏရာယ ျဖစေစႏငေသာ သ႔မဟတ ေရာဂါေဝဒနာ စြကပေစႏငေသာ သ႔မဟတ အကငစာရတ ပကျပားေစႏငေသာအလပက ခငးေစျခငး သ႔မဟတ လပကငခြငျပျခငးက တားျမစ ပတပငထားသည။

ျပစဒဏေပးျခငးက ခရသျဖင အလပၾကမးထမးေဆာငခငးျခငးမအပ၊ အဓမၼအလပခငးေစ မႈအား တားျမစထားေၾကာငးက ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ၏ ပဒမ ၃၅၈ ႏင ၃၅၉ တ႔တြင ျပ႒ာနးေဖာျပထား ပါသည။ ရာဇသတႀကး ပဒမ (၃၇၄) တြင မညသမဆ တစဥးတစေယာကေသာသအား ထသအလမတဘ ဥပေဒႏင ဆန႔ကင၍ အတငးအဓမၼ ခငးေစလင ျပစမႈေျမာကသညဟ ျပ႒ာနးထားပါသည။

လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဥပေဒအရ ေခါငးပျဖတျခငးဆသညမာ အဓမၼ အလပ ခငးေစျခငး၊ အဓမၼ ဝနေဆာငမႈေပးေစျခငး၊ ကြနျပျခငး၊ ေကးကြနကသ႔ခငးေစျခငး၊ ေကြးၿမျဖင ေႏာငဖြ႕ခငးေစျခငးကျပရာမ ေငြေၾကးကေသာလညးေကာငး၊ အကးအျမတ တစစတစရာကေသာလညးေကာငး လကခရယျခငး၊ သ႔မဟတ လကခရယရန သေဘာ တျခငး ပါဝငသညဟ၍ အဓပၸါယဖြငဆထားပါသည။ ေကြးၿမျဖင ေႏာငဖြ႕ခငးေစျခငးအား “ေကြးၿမအတြက ေပးဆပသညအေနျဖငျဖစေစ၊ ေကြးၿမအတြက အာမခေပးသည အေနျဖင ျဖစေစ အလပလပကငေပးရမညကာလႏင လပငနးအမးအစား တကမႈမရဘ သ႔မဟတ ေကြးၿမေျပေကသညအထ သငေလာသညလပအားတနဖး သတမတခကမရဘ အလပ လပကငေပး ေစျခငး သ႔မဟတ ဝနေဆာငမႈေပးေစျခငး” ဟ၍ ရငးလငးအဓပၸါယဖြငဆထားပါသည။

အလပအကငႏင ကြမးကငမႈဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဥပေဒသည စးပြားေရးလပငနး အမးအစား မားအေပၚ တြငသာ အေလးထားေဖာျပထားၿပး အလပသငမားႏင အကးဝငမႈရေသာလညး အမအကအလပသမားမား မပါဝငပါ။

3? 6/t"r®tvkyfcdkif;aprI

3? 7/uGsrf;usifrI zGHU NzdK;wdk;wufa&;

3? 5/tvkyfvkyfudkif&ef

tenf;qHk;&Sd&rnfh touft&G,f

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

7

3? 8/tvkyform;a&;&m ppfaq;jcif;

ျမနမာႏငင၏ အလပသမားေရးရာစစေဆးျခငးက အလပ႐မားအကဥပေဒအရ စက႐ အလပ႐မားႏင စးပြားေရးလပငနးမားအတြကသာ သတမတထားၿပး အလပသမားဝနႀကး ဌာန လကေအာကရ အလပ႐ႏငအလပသမားဥပေဒ စစေဆးေရးဥးစးဌာနက တာဝနယ ေဆာငရြကသည။

လမႈဖလေရးအကဥပေဒ ပဒမ ၂၊ ပဒမခြ (၅၃) အရ အလပတြင မေတာတဆ ျဖစပြား မႈမားႏင အလပခြငအတြငးဒဏရာရရမႈ၊ ေရာဂါရရမႈႏင ေသဆးမႈျဖစပြားျခငးတ႔က အကာ အကြယေပးရနအတြက၊ ေဘးအႏရာယကငးရငးေရး ပညာေပးလပငနးမားအျပင လျခ ေရးႏင ကနးမာေရးအစအမမား တးတကေကာငးမြနေစရန အလပရငႏင အလပသမား တ႔သည လမႈဖလေရးအဖြ႕ႏင ညႇႏႈငးေဆာငရြကရမည။ အလပရငသည အာမခထားသ အလပသမား အပါအဝင မညသညလပငနးခြငထခကမႈမးကမဆ ၿမ႕နယ လမႈဖလေရး႐းသ႔ ခကခငးအစရငခရမည။ အျခားေသာ ကနးမာေရးႏင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးဆငရာ ေဆာငရြကခကမားသည အလပ႐မားအကဥပေဒတြင အကးဝငသည စက႐ႏင အလပ ဌာနမား (သ႔မဟတ) ဆငမားႏင အလပဌာနမားဥပေဒရ ဆငမားႏင အလပဌာနမား တြငသာ အကးဝငသည။

အလပသမား၊ လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအားဝနႀကးဌာန (MOLIP) လကေအာကရ အလပ႐ႏင အလပသမားဥပေဒ စစေဆးေရးဥးစးဌာနသည လပငနးခြင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရး၊ ကနးမာေရးျမႇငတငရနႏင ကာကြယေစာငေရာကရန တာဝန ရသည။ OSH ဆငရာ ဥပေဒက လကရတြင မၾကမးေရးဆြေနၿပး၊ ဥပေဒတြင အမအက အလပသမားမားအတြက OSH ဆငရာ သးသန႔သတမတျပ႒ာနးခကမားအား ထညသြငး မည/မထညသြငးမညမာ ရငးလငးစြာ မသရေသးေပ။

ကေလးသငယဥပေဒ၏ ပဒမ(၆၅) အရ အသက ၁၆ ႏစေအာကရ ကေလးသငယမားက အႏရာယရႏငေသာအလပမားခငးေစျခငးမ ကန႔သတကာကြယေပးရန ျပ႒ာနးထား ေသာလညး၊ အသက ၁၆ ႏစမ ၁၈ ႏစအတြငး ကေလးသငယမားအတြက ျပ႒ာနးေပး ထားသည ႏငငတကာစခနစၫႊနးမားတြငေဖာျပထားေသာ အႏရာယရေသာအလပအကင မားတြင အကးဝငမႈမရေသးပါ။ ကေလးအလပသမားေရးရာ နညးပညာဆငရာလပငနး အဖြ႕က အႏရာယရေသာလပငနးအမးအစားစာရငးတစခ ေပၚေပါကလာေရးအား အဓက ဥးစားေပးလပငနးအျဖစ သတမတေဆာငရြကခပါသည။ ကေလးသငယအမအက အလပ သမားမားအတြက အႏရာယရေသာအလပအကငတြင မသားစထမ ခြခြာေနထငရျခငး အပါအဝင နာရေပါငးမားစြာလပကငရျခငး၊ ကစားခနႏင နားေနခနမားမရရျခငးႏင ၎တ႔၏ကနးမာေရးက ဆးဝါးစြာထခကေစသည လငပငးဆငရာ၊ ႏႈတပငးဆငရာ၊ စတပငးဆငရာ ေႏာငယကေစာကားမႈမား ပါဝငသည။ အျပညျပညဆငရာ ကေလးအလပသမားပေပာကေရးအစအစဥ (IPEC) က အမအကအလပတြင (အဝတေလာ၊ ေရသယ၊ ကေလးထနး) အစရသည ေလးလေသာ ပစၥညးမားအား သယပ႔တငခရမႈမား၊ မးႏင မးဖေခာငသးအးအပမားက

3? 9/tEÅ&m,f&Sdaom

tvkyftudkifESifh vkyfief;cGif ab;tEÅ&m,fuif;&Sif;a&;ESifh

usef;rma&; (OSH)

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

8

ကငတြယလပကငရျခငး၊ အမသးဓာတပစၥညးမားႏင ခြနထကေသာ (မးဖေခာငသး) ဓားမားက ကငတြယအသးျပရျခငးအျပင၊ ဒဏရာရျခငး၊ မေတာတဆထခကျခငး၊ နာမကနး ျဖစျခငးတ႔ ပါဝငသညဟ ေဖာျပထားပါသည။2

အသကအရြယအားလးရ အမအကအလပသမားမားအားလးႏင အခေၾကးေငြမရရေသာ မသားစဝငမားသည ၁၉၅၁ တြင ျပ႒ာနးခသည ခြငရကႏငအလပပတရကအကဥပေဒ (အမတ ၅၈) ပဒမ ၂ (၄) (က) ႏင (ဂ) တြင အကးဝငပါဝငျခငး မရသညအေလာက၊ အမအကအလပသမားတစေယာက အလပလပရမည အလပခန၊ ႏစစဥ အလပပတရက မား၊ နားေနရကမား၊ အမားျပညသအလပပတရကမား၊ မးဖြားခြငခြငရကမား၊ ေဆးခြငႏင စပလဥးသည သတမတခက၊ စညးမဥးစညးကမးမား မရေခ။

၁၉၉၃ ကေလးသငယဥပေဒ ပဒမ ၂၄ (၂) တြင ကေလးသငယတငးသည “ဥပေဒအရ သတမတထား သည အလပခန၊ အားလပခြငႏင အျခားသကသာခြငမားက ရပငခြငရသည” ဟ၍ ျပ႒ာနးေဖာျပထားပါ သည။ ဤျပ႒ာနးခကအရ ကေလးသငယအလပသမားတငးသည သတမတေပးထားေသာ အလပခနနာရႏင လေလာကေသာခြငရကမားက ရပငခြင ရေၾကာငးက ေဖာျပထားေသာလညး မညသ႔ျဖစသငသည ဆသညက အေသးစတ ေဖာျပေပးထားျခငး မရပါ။ အျခားလပငနးက႑မားရ ကေလးအလပသမားမား အတြက ကမ၊ အသက ၁၄ ႏစမ ၁၅ ႏစရ ကေလးသငယမားက စက႐အလပ႐မား၌ နနက ၆ နာရမ ညေန ၆ နာရ ကာလအတြငးသာ အလပခငးခြငျပထားၿပး၊ သတမတခနအတြငး တစေန႔လင ၄ နာရထက ေကာလြနအလပခငးျခငးက အလပသမားဥပေဒအရ တားျမစထားပါသည။ ဆငမားႏငအလပဌာနမား တြင အသက ၁၆ ႏစမ ၁၇ ႏစအတြငး အလပသမားမားအတြက အလပခနက တစပတ ၁၆ နာရ အထသာ ခြငျပေပးထားပါသည။ အသက ၁၅ ႏစ ေအာက အလပသမားမားသည ႏစပတလညခြင ဆကတက ၁၄ ရကက လစာျဖင အကးခစားခြငရၿပး ၎တ႔ထက အသကပႀကးေသာ အလပသမားမားမာမ ၁၀ ရကသာ အကးခစားခြငရသည။

ခြငရကႏင အလပပတရကအကဥပေဒအရ၊ ကယဝနေဆာငမခငေလာငး အလပသမား မားသည မးမဖြားမ ရကသတပါတ ၆ ပတႏင မးဖြားၿပးေနာက ရကသတပါတ ၈ ပတ (ကေလးအႁမႊာေမြးဖြားျခငးအတြက ထပေဆာငးအပခြငရက ရကသတပါတ ၄ ပတ) က လစာျဖင ခစားခြငရသည။ အမအကအလပသမားမားသည ဤဥပေဒတြင မပါဝင ျခငးေၾကာင ၎တ႔၏အခြငအေရးမား ထခကနစနာၾကရသည။

2 IPEC: Children in hazardous work: What we know, what we need to do, pp. 27-30. (Geneva, 2011). Available at: http://www.ilo.org/ipec/Informationresources/WCMS_156475/lang--en/index.htm.

3? 10/tvkyfcsdefESifh cGifh&uf

3? 11/uav;rD;zGm;cGifhwGif

tusHK;0ifcHpm;cGihf

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

9

လမႈဖလေရးစနစအတြငးသ႔ မမဆႏၵအေလာက ကယပငေငြေၾကးျဖင ၆ လစာအတြက ေပးေခထညဝငထားသည အမအကအလပသမားမားသာ ကေလးမးဖြားေစာငေရာကမႈ အပါအဝင ေအာကပါအခြငအေရးမားက ခစားပငခြငရသည။

• သတမတခြငျပထားေသာ ေဆး႐ႏင ေဆးေပးခနးမား၌ ကေလးမးမဖြားမ စမးသပ စစေဆးမႈမားႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမားအား ေငြေၾကးကခစရာမလဘ အခမ စမးသပစစဆးခြင၊ ေဆးကသခယခြင၊

• သတမတခြငျပထားေသာ ေဆး႐ႏင ေဆးေပးခနးမား၌ ကေလးမးမဖြားမ စမးသပ စစေဆးမႈမား အတြက လစာခစားခြငျဖင ခြငရက ၇ ရက၊

• ကေလးေမြးစမ တစႏစအထ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈက အခမ႔ အကးခစားခြင၊• မးဖြားခြငက ကေလးမးမဖြားမ ရကသတပါတ ၆ ပတအား လစာျဖင အကးခစားခြင၊• ကေလးမးဖြားၿပးေနာက မးဖြားခြငက လစာျပညျဖင ခြငရကေပါငး ၈ ပတ (ႏင အႁမႊာ

ေမြးဖြားသည အေျခအေနအတြက ေနာကထပ ရကသတပါတ ၄ ပတ)၊ • ကယဝနပကကလင လစာျပညခြငရက ၆ ပတ ႏင ကေလးေမြးစားျခငးအတြက

လစာျပည ခြငရက ၈ ပတ၊ • လစာျပည ကေလးမးဖြားခြင ခြငရကအတြက လစာေငြက လြနခေသာ ၁၂ လအတြငး

ရရခသည ပမနလစဥ လစာေငြ၏ ၆၆.၇ % အေပၚ အေျခခတြကခကေပးထားသည။ ကေလးတစေယာကအတြက လစာ၏ ၅၀% ႏငညမေသာ အပစေၾကးေငြ၊ ကေလး အႁမႊာပးေမြးဖြားျခငးအတြက ၇၅ % ႏင သးႁမႊာပး ေမြးဖြားျခငး အတြက ၁၀၀ % အပ စေၾကးေငြက ကေလးေမြးဖြားၿပးေနာက ေထာကပေပးသည။

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

10

အဓကအလပသမားေရးရာ ကစၥရပမား

အမးသားအဆင အလပသမားေရးရာ မေဘာင

အမအကအလပသမားမားက အသအမတျပမႈ

လႀကး ကေလးသငယ

အခေၾကးေငြအနညးဆးအခေၾကးေငြအကဥပေဒ

(၂၀၁၃)

ရ ရ

(သ႔ေသာ အလပသမား ၁၀ ဥးေအာကရသည လပငနးႏင မသားစတစႏငတစပင

စးပြားေရးလပငနးမား အကးမဝငေပ။)

ေငြေၾကးမဟတသည ပစၥညးေပးျခငးႏင

လစာေငြႏတယျခငး

အခေၾကးေငြေပးေခေရးအကဥပေဒ (၂၀၁၆)

ရ ရ

အခနပအလပ႐မားအကဥပေဒ (၁၉၅၁) ႏင

ဆငမားႏင အလပဌာနမား အကဥပေဒ (၁၉၅၁)

မရ မရ

အသငးအဖြ႕ဖြ႕စညးခြငႏင စေပါငးေဆြးေႏြးညႇႏႈငး ျခငး

ျမနမာႏငင အလပသမားအဖြ႕အစညးဥပေဒ (၂၀၁၁)

အလပသမားေရးရာအျငငးပြားမႈ ေျဖရငးေရးဥပေဒ

ရ

ရ

ကေလးမးဖြားခြငအပါ အဝင လမႈဖလေရး

လမႈဖလေရးအကဥပေဒ (၂၀၁၂) မလပမေနရ မဟတပါ မလပမေနရ မဟတပါ

အလပလပကငရန အတြကအနညးဆးရ ရမည

အသကအရြယ

ပဒမ(၂၄)၊ ကေလးသငယဥပေဒ (၁၉၉၃)၊ (သးသပဆ) မေတ႔ြရပါ ၁၄ ႏစျပညၿပး

အလပခန႔ထားမႈဆငရာ သေဘာတစာခပ

အလပအကငႏင ကြမးကငမႈဖြ႕ၿဖး တးတကေရးဥပေဒ (၂၀၁၃)

မရ မရ

Z,m; (1) tdrftultvkyform;rsm;twGuf trsdK;om;tqifh tvkyform;a&;&mrlabmif tusOf;csKyf

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

11

အဓမၼအလပခငးေစမႈ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ (ပဒမ

၃၅၈ ႏင ၃၅၉) ရာဇသတႀကး ပဒမ (၃၇၄)

လကနကးမႈတားဆး ကာကြယေရးဥပေဒ (၂၀၀၅)

ရ ရ

ေကြးၿမျဖငေႏာငဖြ႕ ခငးေစျခငး

လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရး ဥပေဒ (၂၀၀၅)

ရ ရ

အလပသမားေရးရာ စစမးစစေဆးေရး

၁၉၅၁ မေဘာင၏ အစတအပငး မရ မရ

အသကေဘးအႏရာယ ျဖစေစႏငေသာ လပငနး

လပငနးခြင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးႏင ကနးမာေရး (၁၉၅၁ မေဘာင -

သးသပဆ)

ကေလးသငယ ဥပေဒ (ပဒမ ၆၅) (၁၉၉၃)

မရ

မရ(ကေလးအလပ သမားမားအား

အေထြေထြ ကာကြယ ေစာငေရာကမႈ)

ကြမးကငမႈ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး အလပအကငႏငကြမးကငမႈ

ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဥပေဒ မရ မရ

အလပခနႏင ခြငရက၊ အပတစဥ နားေနရက၊

အမားျပညသ အလပပတရက၊ ေဆးခြင၊ ကေလးမးဖြားခြင ခြငရက၊

ခြငရကႏငအလပပတရက အကဥပေဒ (၁၉၅၁)

မရ

မရ

ရငးျမစ - ILO

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

12

အမးသားအဆင အလပသမားေရးရာ ဥပေဒျပျခငးႏင လမႈဖလေရး အစအစဥမားတြင အမအကအလပသမားမား အကးဝငပါဝငေအာင ေဆာငရြကျခငးသည အမအကအလပ အကငတနဖးႏင ၎တ႔အား အလပသမားမားအျဖစ ၎တ႔၏ အခြငအေရးမားအား အသ အမတျပရနအတြက အဓကကသည အေျခခအဆငျဖစပါသည။ အမးသားအဆင ဥပေဒ ျပျခငးမားအတြငး အမအကအလပအကငအား ပမထငရားစြာ ေတြ႕ရလာရေသာေၾကာင အလားအလာေကာငးမြနသည အေျခအေနတစရပျဖစသညက ေဖာၫႊနးေနပါသည (ဇယား ၁ က ၾကညပါ)။ သ႔ေသာလညး ယခလကရအခနအထ အမအက အလပအကငက႑ ဆငရာ ဥပေဒမားႏငစပလဥးေသာ လထပညာေပးျခငးမား သ႔မဟတ လကေတြ႕ အေကာင အထညေဖာ ေဆာငရြကျခငးမားမာ အလြနပငနညးပါးၿပး မရသေလာက ျဖစေနေၾကာငး က ပါဝငေဆာငရြကေနသမားက အစရငခတငျပၾကသည။ ထ႔အျပင အမအကအလပ သမားမားအတြက ဥပေဒေၾကာငးအရ အကာအကြယေပးျခငးတြငလညး ကြာဟခကမား ရေနပါေသးသည။ ယငးကြာဟခကမားမာ အလပသမားအခြငအေရး၊ အလပခနနာရမား၊ ခြငရကႏင အလပပတရကမား၊ ကေလးမးဖြားခြငဆငရာအကးခစားခြငမား၊ အလပရင မားက မျဖစမေနျပလပရနလအပေသာ လမႈဖလေရးတြင စာရငးသြငးေပးမႈမားအပါအဝင၊ ကေလးအလပသမားခန႔အပမႈအေပၚ တားျမစကန႔သတခကမား အစရသည အလပသမား အခြငအေရးဆငရာ ဥပေဒအကာအကြယမားအတြငး အမအက အလပသမားမားအား ဖယထတထားျခငးျဖစသည။

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

13

4/ tdrftultvkyform;rsm;twGuf tjynfjynfqdkif&m Oya'rlabmifrsm;

4? 1/urÇmhEdkifiHtm;vHk;\

vlYtcGihfta&;tajctae yHkrSefoHk;oyfonhf tpnf;ta0;

(UPR)

UPR က လ႔အခြငအေရးေကာငစလကေအာကတြင မတလ ၂၀၀၆ ခႏစ၌ ေဖာေဆာငခၿပး ႏငငတကာ ျပ႒ာနးခကမားအား ႏငငအသးသးမ လကမတေရးထးထားသညျဖစေစ၊ မေရးထးထားသညျဖစေစ ၎ႏငငမားရ လ႔အခြငအေရးအေျခအေနမားႏင ပတသက၍ အကျဖတစစေဆး၍၊ အၾကျပခကမားေပးသည ကလသမဂၢ၏ လပငနးစဥတစရပ ျဖစသည။ ၎လပငနးစဥအတြငး သးသပဆႏငငမားက အစရငခစာတငျပၿပး၊ အစးရမဟတသည အဖြ႕အစညးမား (NGO) မားကလညး အစရငခစာတငျပႏငကာ၊ သကဆငရာ UN ေအဂငစ မားက UN စနစမတစဆင ရရလာသညအခကအလကမားအေပၚ အေျခခ၍ အစရငခစာ တစေစာင ေရးဆြေပးရသည။3 ၎အစရငခစာမားက သးသပဆႏငငမားမ အစးရမားႏင အျခား UN အဖြ႕ဝင ႏငငမားအၾကား ေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပ၍ အကျဖတသးသပၾကပါသည။ ေမးခြနးမား၊ အေျဖမား၊ အၾကျပခကမား ပါဝငသည ရလဒအစရငခစာက မတတမးတင ေပးမည ထအစညးအေဝး ေဆြးေႏြးမႈမးအတြက အခန ၃ နာရခြစာ ခြငျပေပးထားသည။ သးသပဆႏငငမားသည အၾကျပခကမားကလကခၿပး၊ အေကာငအထညေဖာရန တာဝန ယျခငး၊ အနာဂတေဆြးေႏြးမႈမား အတြက မတတမးတငျခငးမားက ဆကလကျပလပ ႏငၾကသည။

ျမနမာႏငငအေနျဖင ၂၀၁၁ ခႏစတြင UPR အစရငချခငးအစအစဥတြင စတငပါဝင ခကာ၊ ၂၀၁၅ ခႏစတြင ဒတယအႀကမ၊ ၂၀၂၀ တြင တတယအႀကမ ပါဝငရန စစဥထား ခသည။ ျမနမာႏငငအစးရႏင အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားက ၎တ႔၏ ႏစဝက အစရငခစာမားႏင စပလဥးသည တးတကမႈမားက UPR အစရငခမႈအတြငး တငျပ အစရငခႏငသည။ ျမနမာႏငင၏ ႏစဝကအစရငခစာ တငရမည အခနကာလမာ ၂၀၁၈ ခႏစ ႏငဝငဘာလတြင ျဖစသည။ ၂၀၁၉ ခႏစ၊ ေမလတြင အမးသားအဆင ေဆြးေႏြး ညႇႏႈငးပြက တတယအႀကမ ကငးပရန ျပငဆငထားပါသည။

ျမနမာႏငငက လကခခေသာ အၾကျပတကတြနးခကမားအနက ေအာကပါအခက ေလးခကသည အမအကအလပသမားမားအေပၚတြင အျပသေဘာသကေရာကမႈ ရလာ ႏငပါသည။ • (ျပ႒ာနးခက ၁၈၉ အပါအဝင) UN ျပ႒ာနးခကမားက စဥးစားသးသပရန ကတကဝတ

ျပျခငး (သ႔) အတညျပ လကမတေရးထးျခငး၊ • အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမား၏ ႐ႈေထာငအျမငႏင အၾကျပခကမားက ထညသြငး

စဥးစား၍ တညဆ ကေလးသငယဥပေဒအား မၾကမးျပနလညေရးဆြျခငးလပငနးစဥက သြကလကျမနဆနစြာ ေဆာငရြကျခငး၊

• ဆငးရႏြမးပါးမႈ ေလာချခငး၊ • ပညာေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကေအာင ေဆာငရြကျခငး၊

3 The guidelines for submitting a report can be found in the annex “Information and Guidelines for Relevant Stakeholders on the UPR Mechanism”

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

14

UPR လပငနးစဥမားအတြငး ႏငငအေတာမားမား၏ အစရငခစာမား၊ အၾကျပခက မားတြင အမအကအလပက တငျပအစရငခခၾကသည။ ၂၀၁၆ ခႏစတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ သမား၏ စးပြားေရးအတြက လသားခငးစာနာေထာကထားမႈဆငရာ NGO အဖြ႕အစညး (HOME) က စကၤာပႏငငအတြငးရ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏ လအခြငအေရးဆငရာ ကစၥရပမားက ကငတြယေျဖရငးေပးရန စကၤာပအစးရအား ေမးခြနးမားေမးျမနးျခငး၊ အၾကျပ ခကမားေပးအပျခငးတ႔က ၎ UPR လပငနးစဥသ႔ တငပ႔သည အစရငခစာမားမတဆင ျပလပခသည။ အလပသမားေရးရာ အကဥပေဒ ေအာကတြင အမအကအလပသမားမား အကးဝငပါဝငလာေစေရး အပါအဝင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားေရးရာ အၾကျပခက ၁၁ ခက က ေပးခပါသည။

၂၀၁၂ ခႏစ UPR လပငနးစဥကာလအတြငး အငဒနးရားႏငငမ ၎၏ ျပညပေရာက ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအား အကာအကြယေပးႏငေရး ႀကးပမးေဆာငရြကမႈမားက ပမ အရနအဟနျမႇင ေဆာငရြကသြားရနဟေသာ အၾကျပခကက လကခခသည။ ၂၀၁၆ ခႏစတြင၊ လ႔အခြငအေရးေစာငၾကညေရး (Human Rights Watch) အဖြ႕က UPR သ႔ တငသြငးေသာအစရငခစာတြင အငဒနးရားအစးရအား ထအၾကျပခကက ေအာငျမငေအာင ေဆာငရြကရာတြင ျပ႒ာနးခက (၁၈၉)အား လကမတေရးထးျခငး မရသညအေပၚ ေဝဖန ေထာကျပထားသည။

ျမနမာႏငငသည ကေလးသငယအခြငအေရးဆငရာ ကလသမဂၢျပ႒ာနးခကက ၁၉၉၁ ခႏစတြင အတညျပလကမတေရးထးခပါသည။ CRC အပဒ ၃၂ (၁) အရ ႏငငေတာအစးရ သည အနမဆးအဆင အေနျဖင ကေလးသငယမားက စးပြားေရးအရ ေခါငးပျဖတမႈမား၊ ကေလးသငယမားအား အသကေဘးအႏရာယ ျဖစေစတတေသာအလပမား သ႔မဟတ ကေလးသငယမား၏ ေကာငးပညာေရးက အဟန႔ အတားျဖစေစသည အလပေစခငးမႈမားမ ကေလးသငယမားအား ကာကြယေစာငေရာကေပးရပါမည။ ထမမက ျပ႒ာနးခက အပဒ ၃၂ အား လကေတြ႕အေကာငအထညေဖာႏငရနအလ႔ငာ ဥပေဒျပျခငး၊ စမအပခပေရး၊ လမႈေရးႏင ပညာေရးဆငရာ လပငနးအစအမမား ခမတေဆာငရြကရမည ျဖစပါသည။

4? 2/uav;oli,f tcGifhta&;qdkif&m

jy|mef;csuf (CRC)

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

15

ျမနမာႏငငသည စေဒါ (CEDAW) သေဘာတစာခပအား ၁၉၉၇ ခႏစတြင လကမတ ေရးထးခပါသည။ စေဒါေကာမတသည အမးသမး အမအကအလပသမားမားႏင စပလဥး သည သတငးအခကအလကမား မရျခငးအေပၚ ၎တ႔၏ စးရမပပနမႈမားအား ၂၀၁၆ ခႏစ ျမနမာႏငင၏ အစရငခစာအေပၚ အႏစခပ သးသပအၾကျပခကမား (Concluding Observations to the 2016 Myanmar report) တြင ထညသြငးေဖာျပထားခ ပါသည (OHCHR, 2016)။ ႏငငေတာအစးရအား ေနာကႏစ အစရငခစာတြင အမးသမးအမအက အလပသမားမား၏ လကရ အေျခအေနႏငပတသကသည အခကအလကမားက ထညသြငးေဖာျပေပးရန အတအလငး ေတာငးဆခၾကသည။ ထ႔အျပင စေဒါေကာမတမ ILO ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၃၈) ျဖစေသာ အလပလပကငရန အနညးဆးရရမည အသက အရြယဆငရာျပ႒ာနးခက၊ သာတညမ လပခလစာဆငရာျပ႒ာနးခက (၁၉၅၁) (အမတ ၁၀၀)၊ (အလပအကငႏင အသကေမြးဝမးေကာငးႏင ပတသက၍) ခြျခားဆကဆမႈဆငရာ ျပ႒ာနးခက (၁၉၅၈) (အမတ ၁၁၁) တ႔အား အတညျပလကမတေရးထးထားျခငး မရသည အေပၚ ေထာကျပေျပာဆခပါသည။ ေနာကထပ အစရငခစာတစေစာငအား ၂၀၂၀ ခႏစ၊ ဇလငလအတြငး တငျပရမည ျဖစသည။ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားမလညး စေဒါ ေကာမတထသ႔ စငၿပင အစရငခစာမားကလညး ေပးပ႔ႏငသညအျပင၊ ဆကေရာကႏငင အစးရမားႏငပးေပါငးကာ ေရႊ႕ေျပာငးအမအကအလပသမားမား၏ အေျခအေနအရပရပက လႊမးျခေဖာျပသည ပးတြအစရငခစာမားကလညး တငျပႏငပါသည။

ေကာမတသည အမအကအလပသမားမားႏငစပလဥးသညကစၥရပမားက ၎တ႔၏ အႏစခပ ေလလာခကစာတမးမားအတြငး မၾကာခဏ ထညသြငးေဖာျပေပးခပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစတြငလညး ေကာမတသည အငဒနးရား အမးသမးေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားသည ဆကေရာကႏငငမားတြင အၾကမးဖကခရမႈ၊ ညႇဥးပနးႏပစကခရမႈႏင ေခါငးပျဖတ ခရမႈမား ၾကေတြ႕ရပႏင အလပအကငဝနေဆာငမႈ ေအဂငစမား၏ ျခယလယပတ႔က အႏစခပစာတမးမားအတြငး ေဖာျပထားပါသည။ ေနာကဆကတြအေနျဖင ေကာမတက လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက ေစာငၾကပၾကည႐ႈရန၊ အလပသမားရာေဖြခန႔အပသည ကမၸဏမားက အလပသမားမားအခြငအေရးက ေလးစားလကနာမႈ မရပါက အျပစဒဏ ေပးျခငးႏငတကြ၊ လငအလပႏင အဓမၼခငးေစမႈအတြက အမးသမးေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသ မားအား လကနကးျခငးအပါအဝင အလပသမားရာေဖြစေဆာငးေရးက တရားမဝင ေဆာငရြကေနသမားအား ျပစဒဏခမတေရးအတြက အငဒနးရားႏငငအတြငးရ အလပ သမား ရာေဖြခန႔အပေရးေအဂငစႏင သငတနးဌာနမားအား စစမးစစေဆးမႈမား တးျမႇင ေပးရနႏင ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉)က လကမတေရးထးရန အၾကျပခပါသည။

4? 3/trsdK;orD;rsm;tm; enf;rsdK;pHkjzifh

cGJjcm;qufqHrIrsm; tm;vHk; yaysmufa&;qdkif&m

oabmwlpmcsKyf (CEDAW)

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

16

ကေနဒါႏငငအတြက အႏစခပေလလာခကတြငမ ယာယႏငငျခားသား အလပသမား အစအစဥအတြငး အခနကာလအေျချပ အလပလပခြငေပးျခငးသည အမးသမးမားအား အလပရငမား၏ ေခါငးပျဖတမႈက တးပြားေစႏငေသာေၾကာင၊ ယငးအစား အမးသမး ေရႊ႕ေျပာငး အမအကအလပသမားမားအတြက အျမတမးေနထငအလပလပခြငက ေပးအပ ရန ေကာမတမ အၾကျပေျပာၾကားခပါသည (စာပဒ ၃၉) ။

အလပတစခက မလပကငပါက (သ႔) မလကနာပါက တစစတစရာ အျပစေပးခရမည ဟေသာ ၿခမးေျခာကမႈေၾကာင ထသ၏ ဆႏၵမပါဘ လပကငရေသာအလပ (သ႔) ဝနေဆာငမႈ မးက အဓမၼအလပခငးေစမႈဟ၍ အဓပၸါယဖြငဆထားပါသည။ ျမနမာႏငငသည ၁၉၅၅ ခႏစတြင ILO ျပ႒ာနးခကအမတ (၂၉) က အတညျပ လကမတေရးထးခေသာလညး စစအစးရ၏ အပခပမႈေအာကတြင အဓမၼအလပခငးေစမႈက အဖြ႕အစညးမား၌ပင ကငသး ခငးေစခၾကသည။ ယငးအေျခအေနက ေျဖရငးေပးရန အလ႔ငာ၊ ၂၀၁၅ ခႏစခန႔တြင အဓမၼ အလပခငးေစမႈ ပေပာကေရး ရညမနးခကျဖင ILO သည ျမနမာႏငငႏင နားလညမႈ စာခြနလႊာ (MOU) က ၂၀၁၂ ခႏစတြင လကမတေရးထးခပါသည။ ထနားလညမႈစာခြနလႊာ (MOU) က ေနာကႏစမားတြင ပမန ဆကလက၍ သကတမးတးခပဆခပါသည။ MOU တြငပါဝငသည စညးကမးခကမားအရ ျမနမာႏငငအစးရသည အဓမၼအလပခငးေစမႈပေပာကေရး တးတက မႈမားႏငစပလဥး၍ ႏစစဥ အစရငခတငျပရပါသည။ ပဂၢလကက႑မား၌ အဓမၼ အလပခငးေစမႈပစအားလး ပေပာကေစေရးႏင စပလဥးသည ျပ႒ာနးခက (၂၉) ပါ လကနာ ေဆာငရြကရမည တာဝနဝတရားမားႏငပတသက၍ အစရငခမႈမားကလညး ၂၀၁၈ ခႏစ တြင အစရငခတငျပရမညျဖစပါသည။

ျမနမာႏငငသည ဆးဝါးေသာပစျဖင ကေလးအလပသမားခငးေစမႈဆငရာ ILO ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၂) က ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင အတညျပ လကမတေရးထးခပါသည။ ျပ႒ာနးခကအရ အမအကအလပအကငတြငရေသာ ကေလးအလပသမား ဆသညမာ အေစခကသ႔လပရေသာ လပငနးခြငအေျခအေန သ႔မဟတ အႏရာယရေသာ အေျခအေန (သ႔) အႏရာယရေသာ လပငနးခြငအေျခအေနမး၌ (ေပါပါးေသာအလပ၊ အႏရာယမရေသာ အခနျပညအလပအကငအတြက) အနညးဆးရရမည အသကအရြယေအာကရ ကေလး သငယမား လပကငရေသာ အမအကအလပ လပကငေနရသည အေျခအေနက ရညၫႊနး ေဖာျပထားသည။ အစးရသည ၂၀၁၅ ခႏစတြင ပထမဆး အစရငခစာက တငသြငးခၿပး ဒတယ အစရငခစာက ၂၀၁၈ ခႏစတြင တငသြငးရမညျဖစသည။ ILO သည “ကေလး အလပသမား ခငးေစမႈ အစရငခမႈဆငရာ လကေတြ႕လမးၫႊနခက” (ITC, ILO, 2006) က ထတေဝခၿပးျဖစကာ၊ ျမနမာဘာသာစကားျဖငလညး ရယ ဖတ႐ႈႏငပါသည။

4? 4/t"r® tvkyfcdkif;aprI qdkif&m

jy|mef;csuf trSwf (29)

4? 5/qdk;0g;aomyHkpHjzihf

uav;tvkyform; cdkif;aprIqdkif&m jy|mef;csuf

trSwf (182)

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

17

အမအကအလပအကငတြငရေသာ ကေလးအလပသမားႏငပတသက၍ ၫႊနးကနးတစခ မာ (ေပါပါးေသာအလပ၊ အႏရာယမရေသာ အခနျပည အလပအကငအတြက) အနညးဆး ရရမည အသကအရြယေအာကရ ကေလးသငယက လပကငေနရသညလပငနး အလပ အကငျဖစသည။ အနညးဆးရရမည အသကအရြယဆငရာျပ႒ာနးခကအရ ကေလး သငယ၏ ကနးမာေရးႏင ေဘးကငးလျခမႈက မထခကလငေသာလညးေကာငး၊ ၎တ႔၏ ပညာေရး၊ အသကေမြးဝမးေကာငးႏင သငတနးတကေရာကခြငမားက အတားအဆး မျဖစလငေသာလညးေကာငး အသက (၁၃) ႏစမ (၁၅) ႏစၾကားရ ကေလးသငယမား အေနျဖင ေပါပါးေသာအလပအကငအျဖစ သတမတထားသည အမအကအလပက လပကင ႏငသည။

ပစတကမဟတေသာစးပြားေရးမ ပစတကျဖစေသာ စးပြားေရးသ႔ကးေျပာငးျခငးဆငရာ ILO ၏ အၾကျပ တကတြနးခက အမတ (၂၀၄) (၂၀၁၅ခႏစ) ၏ နဒါနးတြင ပစတက မဟတေသာ စးပြားေရးလပငနးမား အေရအတြကမားျပားလာျခငးေၾကာင အလပသမား မား၏ အခြငအေရးမားအတြက အဓက စနေခၚမႈအခကအခမားက ျဖစေပၚေစျခငးအျပင တငးျပညဝငေငြ၊ အစးရ၏ လပငနးျဖန႔ၾကကေဆာငရြကႏငမႈ အတငးအတာအေပၚ တြငလညး ဆးကးသကေရာကေစပါသညဟ ေဖာျပထားပါသည။ ပစတကမဟတေသာ စးပြားေရးမ ပစတကျဖစေသာ စးပြားေရးသ႔ ကးေျပာငးျခငးဆငရာ အကးအေျပာငးက ေခာေမြ႕စြာ ေဖာေဆာငႏငေစေရးအတြက ဆကစပကကညမႈရသည မဟာဗဟာမားက ပေဖာေရးဆြရာတြင၊ စာခပဝငႏငငမားအေနျဖင အမအက အလပသမားမားက (ပစတက မဟတသည စးပြားေရးလပငနးတြင သငေတာေကာငးမြနသည အလပအကငဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈႏင အခြငအေရးခစားခြငကငးမသည အလပသမားအပစတစစ အျဖစမတယ၍) အထးအေလးထား အာ႐စကေဆာငရြကေပးသြားပါရန အၾကျပတကတြနး ခကအမတ (၂၀၄) တြင တကတြနး ပနၾကားထားပါသည။

ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) ႏင အၾကျပတကတြနးခက အမတ (၂၀၁) တြင အမအက လပငနးက အလပအကငတစခအျဖစ အသအမတျပထားၿပး အမအက အလပသမား မားအား သးသန႔ ကာကြယေစာငေရာကမႈေပးရန ေဖာျပထားပါသည။ ျပ႒ာနးခကအရ အမအကအလပသမားမားအတြက သငေတာေကာငးမြနသည အလပအကင အမနတကယ ျဖစေပၚေစရနအလ႔ငာ ႏငငေတာအစးရမားအေနျဖင လပငနးစဥခမတေဆာငရြကရန လအပပါသည။ ျပ႒ာနးခကအမတ (၁၈၉) တြင အမအကအလပသမားမား၏ ေန႔စဥႏင အပတစဥ အနားယခနနာရ၊ အနညးဆးအခေၾကးေငြ ခစားခြငမားက ျပ႒ာနးထားပါသည။ အမအက အလပသမားမားအား အၾကမးဖကမႈမားမ ကာကြယေစာငေရာက ေပးရနႏင လပငနးခြင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးႏင ကနးမာေရးခစားခြငမား ရရေစရနလညး ျပ႒ာနးေပးထားပါသည။ ထျပ႒ာနးခကအရ အလပရငမား အေနျဖင အမအလပသမားမားက ေနရာထငခငးႏင အလပအကင

4? 6/tvkyfvkyfudkif&eftwGuf tenf;qHk;&Sd&rnfhtouft&G,fqdkfif&mjy

|mef;csuf trSwf (138)

4? 7/yHkpHwusr[kwfaom pD;yGm;a&;rS

yHkpHwusjzpfaom pD;yGm;a&;okdYul;ajymif;jcif;qkdif&m ILO \

tMuHjyK wdkufwGef;csuf trSwf (204)

4? 8/tdrftultvkyform;rsm;

twGuf oifhawmfaumif;rGefonfh tvkyftudkifqdkif&m

jy|mef;csuf trSwf (189) ESihf tMuHjyKwdkufwGef;csuf trSwf

(201)

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

18

ဆငရာ စညးကမးသတမတခကမားက (အထးသျဖင စာျဖငေရးသားေဖာျပၿပး) ရငးလငးစြာ ေျပာဆရမည ျဖစသည။ ထ႔အျပင ကေလးလပသား အမအကအလပသမားမားက အလပ ခန႔ထားရာတြင အထးလပထးလပနညးမားက လကနာရမည ျဖစပါသည။

ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) က အတညျပလကမတေရးထးျခငး၊ အေကာငအထည ေဖာျခငး၊ အသကဝငေအာငေဆာငရြကျခငးျဖင အမအက အလပသမားမား၏ ဘဝမားက သသာစြာ တးတကျမငမားလာေစမည ျဖစၿပး၊ ေယဘယအားျဖင အမးသားအဆင အလပ သမားေရးရာ မေဘာငက ပမခငမာ အားေကာငးလာေစႏငပါသည။ ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) က အတညျပလကမတေရးထးရန စညး႐းလႈ႕ေဆာေပးရနမာ ျမနမာႏငငရ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားႏင အလပသမားအဖြ႕အစညးမား၏ အေရးေပၚ တာဝန တစရပအျဖစ ရေနပါသည။ ျပ႒ာနးခကက အတညျပလကမတေရးထးၿပးသညႏင “ကယစားျပမႈ အမားဆးျဖစေသာ အလပရင၊ အလပသမားအဖြ႕အစညးမားႏင ေဆြးေႏြး ညႇႏႈငး၍ ဤျပ႒ာနးခကပါ အခကမားက အေကာငအထညေဖာရမည” ဟ၍ ျပ႒ာနးခက (အပဒ - ၁၈) တြင ျပ႒ာနးထားပါသည။ အနာဂတတြင ဤကသ႔ ကယစားျပမႈႏင ေဆြးေႏြး ညႇႏႈငးမႈမားအတြက ႀကတငျပငဆငျခငးတြင အမအကအလပသမားမားက ခကခငး စတင၍ စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကရနမာ အေရးႀကးပါသည။

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

19

ျမနမာႏငငအတြငး အမအကအလပသမားမားႏင ပတသကၿပး ျပညစကလေသာ သေတသနေလလာမႈမားႏင ယၾကညစတခရသည သတငးအခကအလက စာရငး ဇယားမား မရပါ။ ယခလကရအခန၌ အမအက အလပသမားမားႏင ဆကစပလပကင ေနၾကသည အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမား၏ အေတြ႕အၾကမား၊ ကယေတြ႕အစရငခစာ မားႏင သတငးမဒယာေဆာငးပါးမားကသ႔ ဆငကမး သတငးအရငးအျမစမားမတစဆင သာ ျမနမာႏငငအတြငးရ အမအကအလပသမားမား၏ အေျခအေနအရပရပက ေလလာ သရႏငပါသည။

ဤစာတမးတြင ပါဝငေျဖဆေပးခသ အမအကအလပသမားမားသည မတကြျပားသည အသက အရြယအပငးအျခား အပစႏစခအတြငး ပါဝငေနေၾကာငးက ေတြ႕ရခရသည။ ၎တ႔သည အသက ၁၄ ႏစအရြယဝနးကငခန႔ ကေလး အမားဆးပါဝငသည အသက ၁၂ ႏစမ ၁၈ ႏစအရြယအတြငးရေသာ အလြနငယရြယသည ကေလးသငယမား (သ႔မဟတ) အမေထာငကြ၊ မဆးမ (သ႔မဟတ) မသားစ အသကအျမမရဘ အမေထာင မျပရေသးေသာ အသက ၄၅ ႏစေကာ သကႀကးပငး အမးသမးမားတ႔ ျဖစၾကပါသည။ အမအကအလပသမားအမားစသည မမအား အလပခန႔သည ေနအမတြင ေနထငလပကင ရန လအပသည။ ၎အသကအရြယအပငးအျခားရ အမးသမးအမအကအလပသမားမား အေရအတြကမာ ပမနညးပါးလာၿပး၊ ျပစေစာငေရာကသ၊ ယာဥေမာငး၊ ဥယာဥမႉး၊ စာဖမႉး၊ ကေလးထနး အစရသည တကစြာ သတမတထားသည လပငနးက႑မားတြင ပမလပကင လာႏငေခရပါသည။

အလပရငမသားစသည ေကးရြာမားတြင ၎တ႔၏ အဆကအသြယမားမတစဆင ကေလးသငယ အမအကအလပသမားမားက ရာေဖြေလရသည။ ကေလးသငယ အမအက အလပသမားမား၏ လပခလစာသည ရြာတြငကနရစသည ၎တ႔မသားစ အသကရင ေနထငေရးအတြက အေထာကအက ျဖစေစပါသည။ (GEN, 2015)

အာရေဒသအတြငး အမအကအလပသမားမားအား အလပသမားအေနထက၊ မသားစ သဖြယ သေဘာထားဆကဆေလရသညဟ ထငျမငယဆၾကသညအေလာက၊ မၾကာခဏ ဆသလ ၎တ႔ႏငစပလဥးသည သတငးအခကအလကမားအား ေလလာေကာကယျခငး မျပလပၾကေခ။4 အမအကအလပအား အလပအကငတစခအျဖစ ယဆေလမရပ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယမား၏ တာဝနျဖစသညဟ ဤစာတမးအတြက ပါဝင ေျဖၾကားေပးၾကသမားက လကခယဆထားသညက ေတြ႕ရသည။ ထသ႔ ထငျမငယဆ ေနသည သေဘာထားမားသည အလပရင-အလပသမားၾကားရ အလပသေဘာ ဆကဆ ေရးက မႈနဝါးအားနညးသြားေစၿပး၊ အကးဆကအေနျဖင လပအားခ အခေၾကးေငြ၊ အလပခန မားႏင အျခားေသာ လပငနးခြငအေျခအေနမားအား ထခကနစနာေစပါသည။ အမအက အလပသမားမားက “မသားစဝငတစဥး” အေနျဖင သေဘာထားေနမႈသည ျမနမာႏငင အတြငးရ အမအကအလပသမား အမားစအား ႏငငေတာအစးရ၏ စာရငး ဇယား၊ အခကအလကမားႏင အကာအကြယေပးမႈမားအတြငး အမအက

4 ILO, UNWomen, 2016

5/ jrefrmEdkifiHtwGif; tdrftultvkyform;rsm;\ tajctae

“အမားအားျဖင ေကာတစေနရာစာ၊ အပစရာန႔

ထမငးေကြးထားမယဆရင လပခလစာမရလ လပႏငတ

ေဆြမးနးစပထက မနးကေလးငယေလးေတြကပ

အလပရငမသားစ ေတာေတာမားမားက

ရာခန႔ခငၾကတယ။”

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

20

အလပသမားမားအား အလပသမားအျဖစ မျမငသာေတာဘ ထညသြငးေဆာငရြကမႈ မျပႏငေတာေပ။

၂၀၁၅ ခႏစ ျမနမာႏငငလပသားအငအား၊ ကေလးလပသားႏင ေကာငးအၿပး လပငနးခြင ဝငေရာကမႈ အကးအေျပာငးဆနးစစျခငး စစတမးအတြငးရ ကား၊မ ခြျခားထားသည စာရငးအခကအလကမားအရ မနးကေလးငယမားသည ေယာကားကေလးမားထက ၃ ဆ ပမလပကငရၿပး လပခအခေၾကးေငြမရရသည အမအကအလပမားက တစပတလင ၅ နာရထတငေအာင လပေဆာငေနရေၾကာငးက ေဖာျပေနသည။ တဖန အလပခြငရ မနးကေလးငယမားသည ၎တ႔၏အခေၾကးေငြရရသည အလပမားအျပင၊ အျခား အမအက အလပမားကပါ အခေၾကးေငြမရရပ ထပေဆာငးလပကငရေၾကာငးက ေအာကေဖာျပပါ ပစဇယားအတြငး ေတြ႕ျမငႏငပါသည။

ပ (၁) - အလပခြငအတြငးႏင အလပခြငျပငပရ ေယာကားကေလးႏင မနးကေလးငယမား၏ အမမႈကစၥအလပမားအတြငး ပါဝငမႈ

ရငးျမစ - ကေလးလပသားမားဆငရာ အသပညာ၊ သေဘာထားႏင အေလအထ (KAP) ေလလာမႈ (၂၀၁၅) ၊ အျပညျပညဆငရာ ကေလးအလပသမား ပေပာကေရးအစအစဥ (IPEC, ILO) (၂၀၁၅)

“အမအကအလပသမားေတြက တနဖးထားတတလာဖ႔ဆရင သတ႔ေတြ လပကငေပးေနတ

အေရးပါတ အလပေတြက ထငသာျမငသာျဖစလာေအာင

ဥးစြာ လပေပးရမယ။ ”

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

21

သကငယ အမအကအလပသမားမား အမားစသည တစလလင ၃၀,၀၀၀ ကပ (၂၂ ေဒၚလာ) လစာအခ ေၾကးေငြကသာရရေသာလညး၊ အသကအရြယပႀကးသည အမးသမး မားမာ အထကေဖာျပပါ အနမဆးလစာေငြ၏ ႏစဆခန႔ ရရတတေၾကာငးက ဤစာတမး အတြက ပါဝငေျဖၾကားေပးခသမားက ေျပာဆခပါသည။

ရနကနၿမ႕ရ အမအကအလပသမားမားသည ေတာရြာေဒသႏင တငးရငးသားေဒသမား မတဆင ပမ လျခမႈရသည အလပေနရာမားသ႔ ေျပာငးေရႊ႕လပကငခြငရရန ပြစားမားအား ေငြေပးေလရသည။ ထကသ႔ အလပေနရာ ေရႊ႕ေျပာငးမႈမားျပလပစဥအတြငး အမားစမာ အေကြးႏြထ ေရာကရသြားတတၾကသည (GEN, 2015)။ ေျပာငးေရႊ႕ခအတြက ပြစားခမာ ပမနအားျဖင ၄၀,၀၀၀ ကပ (၃၀ ေဒၚလာ)5 ရေၾကာငးက တငျပခၾကသည။ ကရငႏစျခငး ခရစယာနေကာငး (The Karen Baptist Church)ႏင အျခား လေတြ႕ေမးျမနးျခငးတြင ေျဖဆသမားအရ ပြစားမားသည တစလစာ ႀကတငေငြက အမအကအလပသမား၏ မသားစအား ေပးထားတတၾကၿပး၊ ေနာကမ အလပရငမားထမ ၎တ႔ စကေပးထားသည ႀကတငေငြႏငတကြ ပြစားခက ျပနလညရယတတၾကေၾကာငးက ရငးျပခၾကသည။ အလပရငက ႀကတငေပးလစာေငြႏင ပြစားခတ႔အား အမအကအလပသမားက ေပးရန တငရေနသည ေကြးၿမ (ပမးမ ၈၀,၀၀၀ ကပ သ႔မဟတ ၅၈ ေဒၚလာ) အျဖစ ယဆၾကသည။ ထအခါမး၌ အမအကအလပသမား တစေယာကသည ၂ လ မ ၃ လအထ ၎၏လစာ အခေၾကးေငြအား မရရျခငး၊ ထကာလအတြငး အလပေျပာငးေရႊ႕မႈ မျပႏငျခငးတ႔ေၾကာင အမအကအလပသမားမားက ေခါငးပျဖတမႈအႏရာယဆသ႔ တြနးပ႔သကသ႔ ျဖစေနသည။

5 Skype discussion with Leddy Mozambite of Peru, January 2017 SINTTRAHOL

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

22

ျမနမာႏငငအတြငး အမအကအလပသမားမားက ရာေဖြစေဆာငးသည ပြစားႏင အကးေဆာငလပငနးမား (အလပခန႔အပရာေဖြေရးေအဂငစ) ႏင ဆကစပသည သတငး အခကအလကမားမာ အလြနပငနညးပါးေနေသးသည။ အလပခန႔အပရာေဖြေရး အကး ေဆာငလပငနးမားႏင ပြစားမား၏အေလအထ၊ လပကငေဆာငရြကပမားမာ ဤစာတမး ေလလာမႈ၏ လႊမးျခမႈနယပယအျပငဘကတြင ရေနသျဖင၊ ပမကယျပန႔အေသးစတသည ေလလာမႈမး ထပမျပလပသြားရန အေရးႀကးပါသည။

ျမနမာႏငင၌ အရြယေရာကၿပးသႏင ကေလးသငယ အမအကအလပသမားမားအေပၚ သေဘာထား အျမငမား၊ ၎တ႔၏ အေရအတြက သ႔မဟတ ၎တ႔အလပရငမား၏ စးပြားေရးအေျခအေန အစရသည တ႔ႏငစပလဥးသည သတငးအခကအလကမားမာ ရားပါးပါသည။ အမအကအလပသမားမားအား ဝငေငြနမလလတတနးစား၊ သာမန လလတတနးစားႏင ခမးသာသမားအပါအဝင လ႔အသငးအဝငး အလႊာအမးမးမ အလပ ခန႔အပေလရေၾကာငးက ဤစာတမးအတြက ပါဝငေျဖၾကားခသအားလးက တညတၫႊတ တညး ေျဖၾကားေျပာဆခၾကပါသည။

အမအကအလပသမားမားက အခေၾကးေငြျဖင အလပခန႔သညျဖစေစ၊ အခေၾကးေငြ မေပးဘ ခန႔သညျဖစေစ ဂဏသကၡာထခကႏငပ မေပၚေပ။ အမအကအလပသမား တစေယာကအား အလပခန႔ထားႏငမႈသည အလပရင၏ အဆငအတနးက ပမျမငမား ေစတတေၾကာငးက ပါဝငေျဖဆသအခ႕က ေျပာဆခၾကသည။

ဝငေငြနမလလတတနးစားမသားစမားသည အမအကအလပသမား ငားရမးခန႔အပ လပါက အနညးဆးအခေၾကးေငြႏင လမႈဖလေရးအာမခထားရေပးမႈ အစရသည အလပ သမားစခနစၫႊနးမားက လကနာေဆာငရြကေပးရန လအပေၾကာငးက ပါဝငေျဖဆသ မားမ သရနားလညထားေသာလညး၊ ၎အလပရငမားကယတငသည ဝငေငြတးတက ေကာငးမြနမႈမရပါက၊ ထကသ႔ေသာ အလပသမားစခနစႏႈနးဆငရာ အစအမမားအတြက ေငြေၾကးကခေပးႏငမည မဟတေပ။ အလပရငမား၏ စးရမပပနမႈ၊ ျပနာရပမားအား နားလညသေဘာေပါက ေျဖရငးေပးႏငရနအတြက၊ ၎အလပရငမား၏ အေျခအေနမား အေပၚ ေနာကထပ သေတသနေလလာမႈမား ျပလပျခငးျဖင အကးရႏငပါသည။

အလပသမား၊ လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအားဝနႀကးဌာန (MOLIP) သည ျမနမာ ႏငငအတြငးရ အမအကအလပသမားမားရသည နယပယမားႏင ၎တ႔၏ အလပရင မားႏငစပလဥးသည အခကအလကမားက ရငးရငးလငးလငးသလာေစရန အေထာက အကျပေပးမည လပသားစစတမးမားအား ပမနေကာကယသြားရန စစဥေဆာငရြကလက

ရပါသည။ ထစစတမးမားအတြငး အမအက အလပသမားမားႏင သကဆငသည ေမးခြနး မားက ထညသြငးေမးျမနး ေကာကယသြားႏငပါသည။

ႏမခဆကဆမႈသည တစစတစေယာကအား ပမ တနဖးနမကသြားေစသည။ လတစဥး တစေယာကသည ဂဏသကၡာမရသအျဖစ ႏမခဆကဆခလကရပါက၊ ေနာကဆကတြ အေနျဖင ၎တ႔အေပၚ ဆးရြားလေသာဆကဆမႈပစမးျဖင ခြျခားဆကဆမႈက ခရသည။

“ပစၥညးပ႔သမား၊ တကဆကားေမာငးဆရာ၊

စတးဆငပငရင၊ အစးရဝနထမး၊ ဆရာ/ဆရာမ၊ ရ၊

စးပြားေရး လပငနးရငေတြ၊ တပမေတာသားေတြ၊

သတမနေတြ၊ လႊတေတာအမတစတ

လေတြမာ အမအက အလပသမားေတြ ရၾကပါတယ”

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

23

ခြျခားဆကဆမႈသည သာတညမ မဆကဆျခငးပငျဖစသည။ ဤကသ႔ ခြျခားဆကဆ မႈေၾကာင ႏမခဆကဆမႈက ပမအားေပးရာေရာကၿပး ရလဒအေနျဖင ထသ႔ခြျခားဆကဆခ ရသသည လ႔အသငးအဝငး၏ ေဘးဖယခထားရမႈက ၾကေတြ႕လာရသည။ ထ႔ေၾကာင ၎တ႔သည လ႔အသငးအဝငးအတြငး ၎တ႔အလဆႏၵအေလာက ပါဝငေဆာငရြကႏငစြမး မရေတာေပ။

ျမနမာႏငငအတြငးရ အမအကအလပသမားမားႏင ျပညပႏငငမားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငး သြားေရာကလပကငသ အမအကအလပသမားမားသည ႏမခဆကဆမႈက ခါးစညးခၾက ရသည။ အမအကေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏ အေျခအေနမားႏငပတသက၍ သေတသနျပလပေနသည အတငပငခတစဥးက ႏမခဆကဆမႈ အေျခအေနမားက ေအာကပါအတငး ေဖာျပထားသည။

အမအကအလပအကငသည အရကရဖြယျဖစၿပး ဂဏသကၡာမရ ႏမခဆကဆခရျခငး အေၾကာငးရငးျဖစသညဟ ဤစာတမးအတြက လေတြ႕ေမးျမနးျခငးတြင ပါဝငေျဖဆၾကသ အားလးက ေျပာပါသည။ ထသ႔ ႏမခဆကဆခရမႈႏင ေနာကဆကတြ အကးဆက ေဘးအႏရာယျဖစပြားေစမႈတ႔အား ေလာခႏငရနအတြက ျမနမာႏငငမ အမအကအလပ သမားမား ေတြ႕ၾကခစားေနရသည ဂဏသကၡာမရသညအလပ လပသဟ၍ တရားေသ သတမတ ႏမခဆကဆမႈ ပစအမးမးတ႔အား သရနားလညရန အလြနအေရးႀကးပါသည။

အမအကအလပသမားမားအေပၚ ဂဏသကၡာမရသညအလပလပကငသဟ၍ ႏမခ ဆကဆေနမႈမားသည ျမနမာႏငင တစႏငငတညးသာ ၾကေတြ႕ေနရသည ျပနာရပမး မဟတေခ။ အလပနယပယ၌ အလပတစခအား ႐ပပငးဆငရာ၊ လမႈေရးပငးဆငရာႏင အကငသကၡာပငးဆငရာ အမညးစကစြနးထငၿပး တနဖးနမကသညဟ ထငျမငခရပါက၊ ယငးလပငနးႏင ပါဝငဆကစပလပကငေနသ အလပသမားမားပါ ႏမခဆကဆခရပါသည။ အမအကအလပက ႐ကးခယစြာ ဝနေဆာငမႈေပးရသည အလပအကင တစခဟ၍ ထငျမင တတၾကရာ၊ ၎အလပအား လမႈအသငးအဝငးမ လမႈေရးအရ စြနးထငးနမက၊ ဂဏသကၡာ မရသည အလပတစခဟ၍ တရားေသ ထငျမငယဆတတၾကသည (Ashford and Kraner, 1999)။ ထမမက (အလပ၏) နမပါးေသာအေျခအေနေၾကာင အမအကအလပသမား မားသည လငအမးအစား၊ တငးရငးသားမးႏြယ၊ လမးစႏင ႏငငသားျဖစတညမႈ စသညတ႔ အေပၚအေျချပသည ခြျခားဆကဆမႈမားက ခေနၾကရေသာ ဆငးရသည အရပေဒသ၊ လအပစမားမ လာၾကသမားျဖစတတၾကၿပး၊ ၎တ႔ ယခငကတညးက ၾကေတြ႕ေနၾကရသည ခြျခားဆကဆခရမႈမားအျပင အမအကအလပအေပၚ လမႈေရးအရ အထငအျမငေသး၊ ဂဏသကၡာမရဟ၍ ထပေလာငးႏမခဆကဆမႈမား ျဖစေပၚလာသည (ILO, 2016)။

6/ tdrftultvkyftudkiftay: ESdrfcsqufqHrI

“ကြနမ စငကာပႏငငက ပနးျခတစခမာ

ျမနမာျပညကလာတ အမအကအလပသမားေတြန႔ေတြ႕ခတယ။ အမအက အလပလပတာဟာ

ရကစရာျဖစလ႔ သတ႔ ဒမာ အမအကအလပ လပေနတာက

ျမနမာျပညက မသားစေတြက ျပနမေျပာျပဘးလ႔ ကြနမက

ေျပာျပၾကတယ။ တစျခား ျပနေရာကလာၾကတ အမအက

အလပသမားေတြကလညး ကြနမက သတ႔ရ႕ဓာတပ၊

အမည စတာေတြက အသးမျပဖ႔၊ အခ ေျဖေပးခတ

မတတမးတငဖင (အသ/ဗဒယဖင) ေတြက

သမားေတြ ၾကားသြားမာစးလ႔ လမႈကြနရကေတြေပၚ မတငဖ႔

ေမတာရပခခၾကတယ။”

ILO ႏင UN Women မ အလြတသေတသနပညာရင

Rebecca Napier-Moore ႏင လေတြ႕ေမးျမနးျခငး

၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ။

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

24

ျမနမာႏငင၌ အမးသားမားသည ေမြးရာပါျမငျမတၿပး ဘနးကႀကးမားသညဟေသာ ထငျမငယဆခကမာ ခငမာစြာ အျမစတြယလကရရာ၊ အမးသားမားသည ပမျမငမားသည လမႈအဆငအတနးႏင အခြငအာဏာ ရသညဟေသာ ထငျမငယဆခကက ဘာသာေရး ဆငရာ စာရြကစာတမး၊ အဆမားက ေထာကခအားေပးမႈျပသျဖင၊ ၎ထငျမငယခကသည လအမား၏ ယၾကညလကခမႈတစခအျဖစ ျဖစတညလကရပါသည (Thein, 2015)။

တစျခားႏငငမားနညးတ၊ ျမနမာႏငငရ အမအကအလပသမား အမားစမာ အမးသမးမား ႏင မနးကေလးငယမား ျဖစၾကသည။ အမးသားမား၊ ကေလးမားႏင အမေထာငအား ျပစေစာငေရာကျခငးက ကြမးကငမႈအလပတစခဟ၍ မသတမတပ၊ အမးသမးမား၏ တာဝနတစရပဟသာ ထငျမငယဆေနၾကသည။ ထကသ႔ အလြနအေရးႀကးလသည အလပအား ကမာၻတစဝမးလး၌ မားေသာအားျဖင အခေၾကးေငြမေပးဘ ခငးေစေနၾကသည။

အမ၌ အမးသမးမားလပေဆာငသည အမအကအလပအား အခေၾကးေငြေပးစရာမလ ဟေသာ သမငးစဥဆကတစေလာက လကခထားမႈေၾကာင အမအကအလပေနရာတြင အစားထးခငးေစသည အခေၾကးေငြေပးရသည မညသည ဝနေဆာငမႈ/အလပအကငမဆ မညသညအခါမ ေစးသကသာသညဟ ယဆျခငးမရသည အေျခအေနတစရပက ျဖစေပၚ ေစသည (Windebank. 2010)။ ထ႔အတြကေၾကာင အမးသမးမားသည ၎တ႔ ေတာကေလာကလပကငလာရသည အခေၾကးေငြမရရသည အမအကအလပေနရာတြင တစျခားတစစတစေယာကအားေခၚယခငးေစ၍ အခေၾကး ေငြေပးရျခငး၊ အစားအေသာက၊ အဝတအစားမား ေထာကပရျခငးအား မခတငက ခစားရသညမာ အၾသစရာ မဟတေခ။

6? 1/trsdK;orD;jzpfjcif;tay:

ESdrfcsqufqHjcif;

6? 2/]trsdK;orD;tvkyf} udk

vkyfjcif;jzpfonf[lí ESdrfcsqufqHjcif;

“အမအကအလပ လပတာဟာ ကြန တစေယာကလ လပေနရလ႔

ရကစရာအလပလ႔ ျမငမတယ”

(ရနကနၿမ႔၌ ပါဝငေျဖၾကားေပးခသ အမားစ၊ ဒဇငဘာလ ၂၀၁၆)

“သတ႔က အလပရငမသားစေတြရ႕ အတြငးေရးကစၥေတာေတာမားမား

က သရတယ”

(ရနကနျမ႔မ ပါဝငေျဖၾကားေပးခသ အမားစ ၊ ဒဇငဘာ ၂၀၁၆)

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

25

အမအကအလပအတြက ေပးရသည အခေၾကးေငြမာ နညးပါးသညအတြက အမတြင လပကငေနသည အမအက အလပသမားေပၚတြငလညး တနဖးထားမႈ မရေၾကာငးက ထငဟပေစသည။ အလပအကငတစခအျဖစ အသအမတ မျပျခငးေၾကာင အမအက အလပက အေစခႏငမျခား မတယၿပး ႏမခဆကဆမႈျပေတာသည။

အမအကအလပသမားမားသည အလပရငမသားစ၏ ေအာငျမငမႈဘဝအေရးအတြငး သစၥာ၊ အေႏာငအဖြ႕ သ႔မဟတ ရငးႏးျမပႏမႈမားမရဘ၊ မသားစအသကအျမမားအတြငး အတတကြေနထငၾကသမားျဖစသည။

အမအကအလပသမားမားသည အလပရငမသားစ၏ အတြငးေရးကစၥမား၊ အလပရင မသားစ၏ ေငြေၾကးဥစၥာပငဆငမႈမားအေၾကာငးက ခေရေစတြငးက သရနားလညထားေသာ “ခဥးကပဝငေရာကသမား” ဟ၍ အထငခရတတသည။ အကးဆကအေနျဖင အမအက အလပသမားမားမာ သသယစတျဖင မတရားဆကဆခရတတၿပး၊ အလပရငမားက ၎တ႔ ၏ လြတလပစြာသြားလာခြငမားအားပတပငျခငး အစရသည အမအကအလပသမားမား၏ လ႔အခြငအေရးကခးေဖာကသည မလလားအပေသာ ကန႔သတခပခယမႈမးအား ျပလပ ကငသးလာႏငေပသည။

ထမမက လမႈအသငးအဝငးမားက ထကသ႔ အေႏာငအဖြ႕မရသည အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယမားသည အမေထာငေရးႏင မသားစတညၿငမမႈက လငပငးဆငရာအရ အႏရာယျပ ၿခမးေျခာကလာႏငသမားအျဖစ ေကာကခကခတတၾကပါသည။ လင ေယာကား၏ အမေထာငေရးသစၥာရမႈအေပၚ သသယဝငေနသည အမေထာငသည ဇနးမယားမားသည လငေယာကား၏အျပအမအား ေျပာဆျပျပငျခငးထက၊ အမအက အလပသမားမားအေပၚ အျပစတငေျပာဆတတၾကသည။ ထကသ႔ ႏမခဆကဆမႈသည အမအကအလပသမားမားအေပၚ မယၾကညမႈ၊ သသယဝငမႈႏင ထနးခပမႈတ႔အား ပမ ျမငတကလာေစသည။ အထးသျဖင အခနးဆကဇာတလမးတြမားႏင ႐ပရငဗဒယမား အစရသည ေဖာေျဖေရးမဒယာမားတြင ထကသ႔ ဇာတလမးမးမားက ထညသြငးေဖာျပ ျခငးေၾကာင အဆးဘက ခြျခားသတမတဆကဆမႈမးက ပမတးပြားေစသည။

6? 3/csOf;uyf0ifa&mufol?

taESmiftzGJU r&Sdol trsdK;orD;tjzpf ESdrfcsqufqHjcif;

“႐ပရငန႔ တဗေတြမာ အမအကအလပသမားေတြက အမမာရေနတ လငေယာကား ဒါမမဟတ တျခားအမးသားန႔

အမေထာငေရး ေဖာကျပနတတတာက မၾကာမၾကာ ျပၾကတယ။ သစၥာမရေဖာကျပနတ

အမးသားထက အမအကအလပသမားက

ျဖားေယာငးေသြးေဆာငသဆၿပး အျပစတင ႐ကကးျပသတာက

ပမားတယ။”

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

26

အမအကအလပသမားအမားစသည ေကးလကေတာရြာေဒသမား၊ တငးရငးသားေဒသ မားမ လာေရာကၾကသမားျဖစကာ၊ ပညာတတမႈနညးပါးျခငး၊ ဖြ႕ၿဖးမႈနညးပါးျခငးမား အတြက ခြျခားဆကဆခရမႈမားက ၾကေတြ႕ၾကရသည။ အျခားတစဖက၌ ၿမ႕ျပေဒသ မားအား ပညာတတျခငး၊ ေခတမဖြ႕ၿဖးၿပး လေနမႈဘဝအဆငအတနးျမငမားျခငး၊ ခမးသာ ကြယဝျခငးတ႔ျဖင ျပညစသညဟ တစထစခမတယထားၾကၿပး၊ တငးရငးသားလမးစ လမႈ အသငးအဝငးမားမ ၎တ႔၏ ကေလးသငယမားအား ၿမ႕ျပေဒသမားသ႔ ပ႔ေဆာငၾကသည။ ပမေကာငးမြနေသာ ဘဝမးက အလအေလာက ရရႏငမညဟေသာ ယၾကည ေမာလငခက၊ ၿမ႕ျပ၏ ေခတမဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ၊ ပညာတတေျမာကမႈ အစရသည ဆြေဆာငမႈမားသည ၎တ႔၏ကေလးမားက ၿမ႕ႀကးမားသ႔ပ႔လႊတရန ဆြငငေနေသာအရာမားျဖစသည။ အလပ ရငအခ႕က ဆငးရခ႕တသညမနးကေလးငယမားအား ၎တ႔၏ ၿမ႕ျပေဒသရအမမားတြင ေနထငအလပလပကငခြင အခြငထးအား ေပးအပထားျခငးျဖင၊ ၎တ႔သည ခ႕တသမား အား ကညေဖးမသည ဒါနေကာငးမႈ ျပလပေနသညဟ ထငျမငယဆတတၾကသည။

လပသားအငအားစစတမးအရ ျမနမာႏငငအတြငးရ ပညာေရးစနစက ကေလးသငယ အားလး လကလမးမသငယႏငျခငး မရေသးပါ။ ILO ၏ လပသားအငအားစစတမး (၂၀၁၅) အရ ေကာငးလးဝမေနဖးေသာ ကေလးအားလး၏ ၁၀ ရာခငႏႈနး (၈၂,၀၀၀ ဥး) သည အလပခြငအတြငး အလပလပကငေနလကရသည။ ထကသ႔ေသာ ျမနမာႏငင တစႏငငလး၏ အေျခအေနက ၾကညျခငးအားျဖင၊ ျမနမာႏငငရ အမအကအလပသမား အမားစ၌ အတနးေကာငးပညာေရး အနညးငယ သ႔မဟတ လးဝ မရရေၾကာငး ေကာကခက ဆြႏငပါသည။ အတနးပညာတတေျမာကမႈအား မၾကာခဏဆသလပင အသဥာဏပညာ ျမငမားမႈျဖငအတ ယဥတြတငးတာတတၾကရာ၊ အတနးပညာ မတတေျမာကမႈအား အသ ဥာဏပညာမရမႈျဖင မားယြငးစြာျဖင တနးတယဆတတသျဖင၊ ဂဏသကၡာ မရဟ၍ ေနာကထပ ႏမခဆကဆမႈက ျဖစေစသည။

ျမနမာႏငငအတြငး၌ ကေလးသငယမားအား ခစခငျမတႏး တနဖးထားတတၾကေသာလညး၊ ကေလးသငယမားအား ေကာငးမြနသညအကငစ႐က၊ အျပအမအမနက သငၾကားေပးရန အတြက ၎တ႔အား ႐ကႏကဆးမေပးရန လအပသညဟေသာ ယၾကညခကက ဆကလက ဆပကငထားၾကဆ ျဖစသည။ မဘႏင ဆရာ/ဆရာမမားက ထကသ႔ ဆးမပငခြငက ၁၉၉၃ ကေလးသငယဥပေဒ၏ အပဒ ၆၆ တြင ေဖာျပထားပါသည။

6? 5/ynmoif,lcGihfr&Sdjcif;tay:

ESdrfcsqufqHjcif;

6? 6/uav;oli,fjzpfjcif;tay:

ESdrfcsqufqHjcif;

6? 4/wdkif;&if;om;rsdK;EG,fpkjzpfjcif; ESifh

aus;vufa'oqif;&JrItay: ESdrfcsqufqHjcif;

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

27

ျမနမာႏငငႏင အျခားျပညပႏငငမားအတြငး အလပလပကငေနၾကေသာ အမအက အလပသမားမား၏ ေခါငးပျဖတခရမႈ၊ အၾကမးဖကခရမႈႏင ႏပစကခရမႈ သတငးပျပင ေဆာငးပါးမားက မဒယာမားတြင ပမမားျပားစြာ တငျပအစရငခလာၾကသည။ ထကသ႔ေသာ သတငးေဆာငးပါးမားသည ကယခငးစာမႈက ယာယ ျဖစပြားေစတတေသာလညး၊ ေရရည တြင အမအကအလပသမားမားအား စြမးေဆာငရည သ႔မဟတ လပကငႏငစြမးမရေသာ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယမားအျဖစ ထငဟပျပသမႈက ျဖစေပၚေစသည။ လင အလပသမားေရးရာ လႈပရားမႈမား၏ အေတြ႕အၾကမားအရ ထခကခစားရသ သားေကာင အျဖစ တငဆကျပသမႈသည ဂဏသကၡာမရဟ၍ ႏမခဆကဆမႈက တးပြားေစၿပး၊ အလပ သမားအခြင အေရးမားႏင လ႔ဂဏသကၡာအေလးထား ဖြ႕ၿဖးေပၚေပါကလာမႈက ေႏာငေႏး ေစသည။

6? 7/ xdcdkufcHpm;&oljzpfjcif;tay:

ESdrfcsqufqHjcif;

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

28

ျပညတြငး သ႔မဟတ ျပညပႏငငမားတြင အလပလပကငေနသည ေရႊ႕ေျပာငး အမအက အလပသမားမားသည “အျပငလ” အျဖစ ႏမခဆကဆခေနရသည။ အမအကအလပသမား မားသည ၎တ႔အလပလပကငရာ လမႈအသကအဝနး (သ႔မဟတ) အလပေနရာ (အမေထာငစ) မား၏ ယဥေကးမႈဓေလထးစ၊ ဘာသာတရား သ႔မဟတ ဘာသာစကားမား ႏငမတ ကြျပားျခားနားႏငေပသည။

အမအကအလပသမားမား ၾကေတြ႕ခစားရႏငသည အထကပါ အမးမးအဖဖေသာ ႏမခဆကဆမႈ ပစအလႊာမးစတ႔အား စတငရငဆငေျဖရငးရနအတြက၊ ၎တ႔အား သေဘာ ေပါက နားလညရနလအပပါသည။ အထကေဖာျပပါ အခကမားသည ၿပးျပညစေသာ အခကအလက စာရငးမးမဟတေသးပါ။ အမအကအလပသမားမားကယတင ပမ လြတလပစြာ ေျပာဆတငျပလာႏငေစရနအတြက ၎တ႔၏ ထတေဖာမႈအသမား တးျမႇငလာ ေစေရး၊ စြမးေဆာငရညျမႇငတငေပးျခငးမားႏငတကြ၊ ေနရာေပးလာမႈမားမတစဆငသာ၊ အမအကအလပသမားမား ၾကေတြ႕ေနရသည အမးမးအဖဖေသာ ႏမခဆကဆမႈ ပစမးစတ႔အား ပမ ရငးလငးျပတသားစြာ ေဖာထတၿပး ေျဖရငးလာႏငမညျဖစသည။ ယခလကရအခနအထ အထကတြငေဖာျပေပးထားသည ႏမခဆကဆမႈပစမားသည အမအကအလပသမားမားႏင ၎တ႔အေရး ပပးေဆာငရြကလႈပရားေနၾကသမားက ေဖာထတတငျပလာသည ေျဖၾကားခကမားပငျဖစသည။ အမးမးအဖဖေသာ ႏမခ ဆကဆမႈမားႏင ၎တ႔အၾကားဆကႏႊယေနမႈမားက သတျပမလာျခငးအားျဖင၊ စညး႐း လႈ႕ေဆာမႈ၏ ဥးတညခကက ပမ ရငးလငးျပတသားစြာ သတမတေပးႏငမညျဖစၿပး ပါဝငေဆာငရြကသအမးမး/အဖြ႕အစညးအမးမးတ႔အၾကား ပမေအာငျမငစြာေဆာငရြက ႏငမည နညးဗဟာမားက ေဖာထတလာႏငမည ျဖစသည။

6? 8/a&TUajymif;tvkyform;jzpfjcif;

tay: ESdrfcsqufqHjcif;

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

29

အမအကအလပသမားမားအား စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကေစမႈသည အဓကအားျဖင အမအကအလပသမား အခငးခငး ခတဆကသငးပငးဖြ႕စညးမႈက ဆလသည။ ၎တြင အမအကအလပသမားမား တစဥးခငးစ၏ ယၾကညမႈႏင အဖြ႕၏ စေပါငးအငအားက တညေဆာကေပးျခငးတ႔ ပါဝငသည။ ၎သည အလပသမားအခငးခငးအၾကား ခငမာသည ဆကသြယခတဆကမႈ တညေဆာကသညျဖစစဥတစချဖစၿပး၊ ေျပာငးလေနေသာ လမႈ အသကအဝနးမား၏ ရညၾကာ၊ ခကခၾကမးတမးလသည ႐နးကနလႈပရားမႈမားအၾကား အလပသမားမားတစဥးႏငတစဥး ေဖးမေထာကပကညေပးသြားႏငေစရန ရညရြယသည။ အမအကအလပသမားမား အတတကြ ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးအားျဖင ၎တ႔၏ အလပ မား ပမ ထငသာျမငသာျဖစလာေစျခငး၊ ၎တ႔ ေျဖရငးလသည ျပနာရပမားအား သတမတေဖာထတေပးလာႏငျခငးႏင ၎တ႔ေျဖရငးေဆာငရြကလသည နညးလမးဗဟာ မားႏင ျဖစႏငေျခရသညအေျဖမားအေပၚ စေပါငးအကျဖတဆးျဖတလာႏငမႈမား ျပလပ လာႏငေပမည။ အလပသမားအဖြ႕အစညးမား၊ အရပဘက လမႈအဖြ႕အစညးမားႏင မဟာမတအဖြ႕/လပဂၢလမားသည အမအကအလပသမားမား၏ စေပါငးသငးဖြ႕ ေဆာငရြက မႈက အားေပးကညေပးရာတြင လအပသည အရငးအျမစမား ေထာကပေပးျခငး၊ အခြင အလမးမားဖနတးေပးျခငးႏင အမအကအလပသမားမား လမႈအသငးအဝငးမားအတြငး ေနရာတစခ ရလာႏငေစရန ပပးကညေပးျခငး စသည အခနးက႑မား ပါဝငပါသည။

အျပသေဘာေဆာင အျမင႐ႈေထာင (သ႔) ေပၚလစ မဝါဒေရးရာေျပာငးလမႈက ေဖာေဆာင ေပးႏငရနအတြက၊ အေရးႀကးေသာအေၾကာငးအရာ၊ ကစၥရပမားက ျပညသလထႏင ဆးျဖတခကခမတသမားက သတျပလာေစရန ရညရြယေဆာငရြကသည လပငနးမးက စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈဟ ေခၚဆသည။ ဂဏသကၡာမရဟ၍ တဆပတပ ႏမခဆကဆခရမႈသည စတေစတနာေကာငးျဖင ေဆာငရြကလစတက ယယြငးတကစားေစ႐သာမက၊ လထ အားေပးေထာကခမႈက ေႏာငေႏးေစကာ၊ ထခကခစားရသမား၏ စေပါငးသငးဖြ႕ ေဆာငရြက ျခငးကပါ အဟန႔အတားျဖစေစႏငသည။ ထ႔အျပင ၎တ႔သည ထေရာကေသာ စညး႐း လႈ႕ေဆာမႈအတြက အဓက အဟန႔အတားလညး ျဖစသည။

ဂဏသကၡာမရသည အလပလပကငသမားဟ၍ ႏမခဆကဆမႈမား ပေပာကသြားေစ ေရးႏင အမအကအလပအား တနဖးထားအသအမတျပလာေစေရး စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈ မားက ျမနမာႏငငအတြငးရ ကယျပန႔ေသာ အခြငအေရးဆငရာလႈပရားမႈမားတြင အပ အလပ သ႔မဟတ မလအပေသာအရာအျဖစ မယဆႏငေပ။ အနညးဆးအားျဖင အျခားေသာ ႏမခဆကဆျခငးမား၏ အရငးခအေၾကာငးမားျဖစသည တနးတညမမႈ မရျခငး၊ ဆငးရ မြေတမႈ၊ တရားမမတမႈႏင လအခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက တြနးလနတကဖကေနသည လပငနးေဆာငတာမားအားလး၌ အမအကအလပသမားမား ေတြ႕ၾကခစားေနရသည ဂဏသကၡာမရသည အလပလပကငသမားဟ၍ ႏမခဆကဆျခငးမားႏင ေခါငးပျဖတျခငး မားကပါ ထညသြငးေျဖရငးေပးသြားရန တာဝနရပါသည။

7/ pnf;½Hk;vHIUaqmfjcif;enf;vrf;rsm;ESifh pkaygif;oif;zGJUaqmif&Gufapjcif;

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

30

ေတာငးဆခကမားက ေျဖရငးေဆာငရြကေရး အဓကသတငးအခကအလကမား ရရ လာေစရနအတြက၊ အလပသမားအဖြ႕အစညးမားႏင အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမား၏ အဓကတာဝနမာ ထေတာငးဆခကမားက ရာေဖြေဖာထတစစေဆးရနျဖစသည။ အမအက အလပအေပၚ ဂဏသကၡာမရသညအလပဟ၍ ႏမခဆကဆမႈမားအား ေလာခရနအတြက အမအကအလပ၏ သေဘာသဘာဝက ျပနလညအေလးထားသးသပျခငး ျပနလည အဓပၸါယဖြငဆေပးျခငးတ႔က လပေဆာငေပးရပါမည။ အမအကအလပအေပၚထားရသည မေကာငးျမငသည အျမင႐ႈေထာငမားကဖယရားၿပး အျပသေဘာ ဥးတညေဆာငရြက ခကမား ျပလပရမည။ ဥပမာ အမအကအလပသမားမား လပေဆာငေပးေနသည လပငနး တာဝနမား၊ အလပရငမသားစ၏ တနဖးအႀကးဆးျဖစသည ပစၥညးဥစၥာမားအေပၚ ၎တ႔က မညကသ႔ ထနးသမးကာကြယ ေစာငေရာကေပးေနရပ၊ ျမနမာႏငင၏ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအေပၚ တက႐ကလႊမးမးႏငသည လႊတေတာအမတမား၊ တရားသႀကးမား၊ ေကာငးသ/သားႏင အျခားေသာလပဂၢလမားက ၎တ႔၏ သကဆငရာလပငနးေဆာငတာမားက ေဆာငရြက ႏငရနအတြက အမအကအလပသမားမားက မညကသ႔ ပပးကညေပးရပ အစရသညတ႔က ေဖာျပေပးရမည။ အမအကအလပသမားမားသည ၎တ႔ ရာေဖြရရသည အခေၾကးေငြျဖင ၎တ႔၏ သားသမးမားက ေကာငးထားေပးျခငးျဖင ကယပငမသားစဘဝတးတကေရးက ေဆာငရြကသကသ႔၊ ေကးလကေဒသ စးပြားေရးတညေဆာကမႈတြငလညး တစေထာင တစေနရာမ အေထာကအကျပ ပါဝငေဆာငရြကေနပါသည။

စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈျပလပရာတြင ထေရာကမႈရေစရနအတြက ေပးခငေသာ သတငး စကားမားသည တတတ ထမ ႐းရငး၍ နားလညရလြယကၿပး၊ ဆြေဆာငမႈရကာ သကဆင သည အေၾကာငးအရာမားသာ ျဖစရမည (Anti-Slavery International, 2002)။

ထ႔အျပင စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈေၾကာင ႏမခဆကဆမႈမား ပမတးပြားလာျခငး မျဖစေစရပါ။ ကမာၻေပၚရ အျခားေသာ ႏငငမားမ အမအကအလပသမားမားသညလညး အလားတ သတငး စကားမားက ေရးသားေဖာျပထားခၿပးျဖစသည။ ႏင႐ဘရ အမအကအလပသမားမား စေဝးမႈဆငရာ တတနဘလက (Tutambulike) ကမပနးလႈပရားမႈအတြငး ထေရာကသည ေအာကပါ သတငးစကားမးက ျဖန႔ေဝေပး ႏငခသည။

“တစျခားသေတြ အခနေတြ ပရလာေအာင ကြနမတ႔က

လပေပးေနတာပါ”

Leddy Mozombite, ပ႐းႏငငရ အမအကအလပသမားမားသမဂၢ၏

အေထြေထြအတြငးေရးမႉး

“အလပသမားတငးဟာ အမအက အလပသမားေတြအေပၚမာ မခေနရတယ။ အမအကအလပသမားေတြသာ မရဘးဆရင တစျခားအလပသမားေတြ အလပလပႏငေတာမာ မဟတဘး ”

“Wamama wa Dhobi ndio tegemeo la nchi bila hao wafanyikazi wengine hawawezi kuenda kazini"

ႏင႐ဘရ အမအကအလပသမားမားစေဝးမႈဆငရာ တတနဘလက (Tutambulike) ကမပနးလႈပရားမႈမ အမအကအလပသမားမား

http: //www.fahamu.org/tutambulike

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

31

အမအကအလပသမားမားအား ပပးကညေပးသညအဖြ႕မားသည သတငးအခကအလက မားက ေဆြးေႏြးျခငးအျပင ရညမနးခကပနးတင ေရာကရေအာင ေဆာငရြကရာ၌ ေအာငျမင မႈမားက တငးတာေပးသြားႏငသည နညးလမးမား၊ ရညမနးခကပနးတငႏင ေအာငျမငမႈ မတတငမားက သတမတေဖာထတေပးမည နညးဗဟာမားကပါ တငပငေဆြးေႏြးရန လအပပါသည။

ရညမနးခကပနးတငသည ႏစမး ျဖစႏငပါသည -(က) အမအကအလပႏင ဆကစပေနသည ႏမခဆကဆမႈမားက ပေပာကေစရနႏင (ခ) အမအကအလပသမားမားအား အလပသမားအျဖစ အကာအကြယေပးႏငရန ျဖစသည။

ေအာငျမငမႈမတတငမားတြင ေအာကပါတ႔ ပါဝငႏငပါသည။ • အမအကအလပသမားမား၏ အရညအေသြးႏင လပကငေဆာငရြကေပးမႈမားက ပမ

အသအမတျပလာေစျခငးျဖင လမႈအသကအဝနးအတြငး အမအကအလပႏင အမအက အလပသမားတ႔အား ပမ ထငသာျမငသာ ျဖစလာေစျခငး၊

• အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးက စညး႐းလႈ႕ေဆာအသေပးရန အလပ သမားအဖြ႕အစညးမား၊ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားႏင ႏငငတကာအဖြ႕အစညး မားအၾကား မတဖကျပေဆာငရြကျခငး၊

• အမအကအလပသမားမားက ပမ ေထာကပကညေပးရနႏင မဝါဒေရးဆြသမားႏင ခတဆက ေဆာငရြကႏငရန အမအကအလပသမားကြနရက သ႔မဟတ အသငးအဖြ႕ မားအား ဖြ႕စညးတညေထာငျခငး၊

• အမအကအလပသမားမားအေနျဖင ပညာေရးႏင ကြမးကငမႈဖြ႕ၿဖးတးတကေရး သငတနးမားသ႔ တကေရာကသငယႏငခြငက တးျမႇငေဆာငရြကေပးျခငး၊

• စအလပခန႔ထားမႈဆငရာ သေဘာတစာခပမားအား အေကာငအထညေဖာ ေဆာင ရြကျခငး၊

• ခြငရကႏင အလပပတရကအကဥပေဒ အစရသည အမအကအလပသမားမား အကးဝငခစား ႏငခြငမရေသးေသာ ဥပေဒမားအား အမအကအလပသမားမား ပါဝင အကးခစားခြငရရေအာင ျပငဆငေရးဆြ ျပ႒ာနးေပးျခငး၊

• အမအကအလပသမားဆငရာ ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) က အတညျပ လကမတ ေရးထးျခငးႏင အၾကျပတကတြနးခက အမတ (၂၀၁) က အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကျခငး၊

• အမးသားအဆင ဥပေဒျပ႒ာနးခကမားက ျပ႒ာနးခက/သေဘာတညခကႏငအည ျပငဆငေရးဆြျပ႒ာနးျခငး၊

• အမအကအလပသမားမား၏ အလပသမားအခြငအေရးမားက အကာအကြယေပးရန အမးသားအဆငဥပေဒတစရပက ျပ႒ာနးခက/သေဘာတညခကႏငအည ေဖာေဆာင ေပးျခငး၊

• အမအကအလပသမားမားႏင ၎တ႔ အလပရငမားက ေဒသခေကးရြာအပခပေရးမႉးႏင အလပအကငရာေဖြေရး႐းမား၌ မတပတငျခငးက ေသခာလပေဆာငေစျခငး၊

7? 1/enf;AsL[m azmfaqmifjcif;

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

32

• အလပရင၊ အလပသမား၊ မသားစဝငမား ပးေပါငးေဆာငရြကၿပး ကငဝတစညးကမးမား ခမတျခငးမတစဆင အလပရငမားသည ၎တ႔၏ အမေထာငစ၌ ကေလးသငယ အမအကအလပသမားမားအား ကာကြယေစာငေရာကမႈႏင ဂ႐စကေစာငေရာကမႈမား အတြက တာဝနယေဆာငရြကေစျခငး၊

• အမအကအလပသမားမားအား အလပခန႔အပထားသည ကယပငတသးပဂၢလ အမေထာငစမားက စစေဆးရန အလပသမားစစေဆးေရးယႏရားမားက ဖြ႕ၿဖးလာ ေစျခငး၊

• ကနဥးအေနျဖင အသက ၁၄ ႏစေအာကရ ကေလးသငယမားအတြက အမအက အလပလပရန မလအပသညအခနအတငးအတာတစခက အဆျပႏငရန မသားစမား အတြက အျခားေသာ အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ နညးဗဟာမား ေရးဆြ ေဖာေဆာငၿပး ျမနမာႏငငဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ႏငသငေတာကကညသည အသကအရြယက တးျမႇငသတမတျခငး။

အမအကအလပသမားအခငးခငး တစဥးႏငတစဥးအၾကား၊ အလပသမား အဖြ႕အစညး မားႏင အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမား (သ႔မဟတ) တရားမတမႈဆသ႔ လကလမးမ ေရာကရလာေစရန၊ ဂဏသကၡာမရေသာအလပ လပကငသအျဖစ ႏမခဆကဆမႈ၊ လြတလပစြာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈအေပၚ တားျမစပတပငမႈ၊ အထးကနျဖစေစသည လပငနးခြငအေျခအေနမားသည အလြနႀကးမားလသည အဟန႔အတားမား ျဖစေနသည။ စေပါငးသငးဖြ႕ ေဆာငရြကျခငးႏင စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမား၏ အဓက လပငနးတာဝနမာ ေတာငးဆမႈမားက ေဖာထတျခငး၊ လႈပရားမႈအစအစဥမား ေရးဆြျခငးႏင အခြငအေရး ဆငရာ စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငး စသညအဆငမးစတ႔၌ အမအကအလပသမားမား ကယတင ပါဝငလာႏငေစရန ျဖစသည။

မညသညစညး႐ႈးလႈပရားမႈမး၌မဆ ႏမခဆကဆခေနရသည အပစမားအား ထ စညး႐း လႈပရားမႈမား၏ အလယဗဟတြငထားရရန အလြနအေရးႀကးေသာလညး၊ လျခေရးႏင လ႔ကငဝတဆငရာ ထညသြငး စဥးစားရမညအရာမားလညး ရေနသည။ ျမနမာႏငငအတြငးရ ခတဆကကြနရကမားအေနျဖင စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈ လပငနးအစအစဥမားေၾကာင အမအက အလပသမားမားအေပၚ ကေရာကလာႏငေသာ ေဘးအႏရာယမားႏင အပကသေဘာ ေဆာငသည ေနာကဆကတြ အကးသကေရာကမႈမားက ရာေဖြေဖာထတရန အေရးႀကး ပါသည။ ေအာကပါအခကမားသည ၿပးျပညစသည စာရငးတစခ မဟတေသာလညး၊ အဓက ထညသြငးစဥးစားရမညအခကမားက မးေမာငးထး ေဖာျပထားပါသည။

• စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈသည ႏမခဆကဆမႈက မတးပြားေစရ။ အမအကအလပသမား မားအား သနားစရာ သ႔မဟတ ထညသြငးစဥးစား အေလးထားစရာမလသမားအျဖစ၊ ခြနအားနညးပါးၿပး အားနညးခ႕တသမားအျဖစ သ႐ပေဖာျပသမႈမားက ေရာငၾကဥ ရမည။ အမအကအလပသမား အားလး၏ ဂဏသကၡာ၊ စြမးေဆာငရညႏင တနဖးမားက အတညျပေပးမည စကားလး အသးအႏႈနးႏင သတငးအခကအလကမားကသာ အသးျပရမည။

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

33

• စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားတြင အမအကအလပသမားမားကယတင လကပါ၊ ပါဝင ေဆာငရြက မႈေၾကာင အလပရငမား၏ အျပစေပးမႈကခရျခငး၊ အလပထတခရျခငးမားႏင အၾကမး ဖကခရျခငးတ႔ မေပၚေပါကေစရန ၎တ႔၏လျခေရးက ေလလာေစာငၾကည ကာကြယ ေပးရမည။

• အမအကအလပသမားမားအား ေမးခြနးေမးျမနးလလင ခြငျပခကေတာငးခရမည။ ၎တ႔၏ ဘဝအေၾကာငးအရာပျပငမား၊ ဓာတပမားအား အသးျပမညဆလင ၎တ႔၏ သေဘာတညခက သ႔မဟတ ျငငးဆမႈမားအေပၚမတည၍ အသးျပရမည။ ေမးခြနး သေဘာတညခက ေတာငးခလႊာ အား ေျဖၾကားေပးမညသက ေျဖဆရနျငငးပယလပါက၊ ျငငးပယႏငေအာင ေရးသားေပးထားရမည။ အထကပါ သတျပရမည အခကမားတြင ကေလးသငယမားအတြကပါ ထညသြငးသတထားရပါမည။ မဘအပထနးသ၊ အလပရင သ႔မဟတ အလပရငမားထမ သေဘာတညခက၊ ခြငျပခကတစခတညးျဖင မလေလာက ေခ။ သတငးအခကအလကမားအား ကနဥး မညသ႔အသးျပမည၊ ျဖစႏငေခရေသာ (ေကာငးကး၊ ဆးကး) အကးသကေရာကမႈမားအား ေဆြးေႏြးျခငး၊ လမႈကြနရက၏ (ေကာငးကး၊ ဆးကး) အခနးက႑မားက ေဆြးေႏြးျခငးႏငတကြ၊ သတငးအခက အလကမားအား မညကသ႔ အဓပၸါယဖြငဆမည၊ ပ႕ႏ႔သြားလင ထနးခပရန မလြယက ေၾကာငး ရငးလငးေျပာၾကားျခငး အစရသညတ႔အား ျပလပေပးရပါမည။

• ေနာကဆကတြ ဆးကးသကေရာကမႈမားက ကာကြယေျဖရငးရန အစအစဥတစရပ ေရးဆြထားရမည။

• မျဖစႏငေသာ ေမာလငခကေပးျခငးမား၊ ကတကဝတျပျခငးမား မျပလပရပါ။ မမ ကတျပထားသညမားက အေကာငအထညေဖာႏငေအာင ေဆာငရြကရမည။

• အမအကအလပသမားမားက ၎တ႔၏ ဘဝအေျခအေနႏင အလပအကငအေပၚ အမန တကယ ေျဖဆသည စကားလးမားက တတႏငသမ အမားအယြငးမရေအာင အသးျပ ရမည။

အမအကအလပသမားမားတြင အားလပခနအနညးငယသာ ရႏငသည။ အစညးအေဝး၊ ေတြ႕ဆမႈတငးသည အမအကအလပသမား တစဥးခငးစအတြက လကေတြ႕ကၿပး၊ လကငငးအကးရရရန လအပသည။ အမအကအလပသမားမားအေရး လႈပရားေဆာငရြက ေနၾကသည အဖြ႕အစညးအေတာမားမား၌ အမအကအလပသမားအပစမား၏ လတတေလာ လအပခကမားက ျဖညဆညးေပးႏငမည ဝနေဆာငေဆာငမႈပငးကပါ ထညသြငး လပေဆာငလာၾကသည။ ဝနေဆာငမႈတြင အခကအျပတသငခနးစာ၊ အာဟာရ၊ သန႔ရငး ေရး၊ ကေလးဖြ႕ၿဖးတးတကေရးႏင ဘာသာစကားသငခနးစာမား (သ႔မဟတ) စတအပနးေျဖ ေရးႏင အားကစားလႈပရားမႈမား (သ႔မဟတ) ကြနျပတာသငၾကားေပးမႈႏင ေငြေၾကး

7? 1? 1/pkaygif;oif;zGJU aqmif&Gufapjcif;

- 0efaqmifrIrsm;ay;&ef pwifvkyfaqmifEdkifrnfh u@e,fy,f Oyrmrsm;

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

34

စမခန႔ခြမႈ သငခနးစာမား အစရသည လပငနးခြငအရညအေသြးျမႇငတငေရး သ႔မဟတ အားကစားႏင စတအပနးေျဖေရးသငတနးမား ပါဝငပါသည။ ထအစအစဥမားအား တကေရာကျခငးျဖင အမအကအလပသမားမား အခငးခငး အတတကြေတြ႕ဆႏငၿပး လပေဖာကငဖကစတဓါတက ျဖစေပၚေစသည။ ၎တ႔၏ အလးစအေျခအေနမား ဖြ႕ၿဖး တးတကလာေစမည နညးလမးေကာငးမားက တျဖညးျဖညး ေဆြးေႏြးတငပငလာႏငျခငးႏင အျခားေသာ သတငးအခကအလကမားက ေဝငႏငမညအခနမားကပါ ေပးလာႏငပါသည။ အမအကအလပသမားအခ႕မာ ထဝနေဆာငမႈမားကသာ အသးျပၾကမညျဖစေသာလညး၊ အခ႕မာမ စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈႏင လႈပရားမႈအစအစဥမားအတြငး ပါဝငလာၾကမည ျဖစသည။ ဝနေဆာငမႈေပးအပျခငးက သေဘာ႐းျဖင၊ အသးဝငမႈရေစရန စမေပးအပေပးရမည။ ထကသ႔ေဆာငရြကမႈသည စတငလပေဆာငႏငမည က႑နယပယျဖစႏငေသာလညး၊ အမအကအလပသမားမားအား လညဖားျခငး၊ ဖအားေပးျခငးတ႔အား မျပလပရေပ။ အကယ၍ အမအကအလပသမားမားသည စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈ လပငနးမားအတြငး မပါဝင လပါက၊ ၎တ႔သည ဝနေဆာငမႈမားက အသးျပႏငခြင ရေစရမညျဖစသည။

လထအေျချပ အဖြ႕အစညးအမးမးက မတကြျပားျခားနားသည ဝနေဆာငမႈမားက ပပးေပးတတၾကသည။ ဥပမာ - ညမျခငးျမနမာ (Equality Myanmar) အဖြ႕အစညးသည LGBT လမႈအဖြ႕အစညးအတြက ဥပေဒေရးရာ အၾကဥာဏေပးသည ဝနေဆာငမႈမးက ၎တ႔၏ စညး႐းလႈ႕ေဆာ၊ စေပါငးေဆာငရြကမႈဆငရာ ဝနေဆာငမႈအျဖစ ပပးေပးလက ရသည။ Sex Workers in Myanmar (SWiM) အဖြ႕အစညးသည HIV အသပညာေပးႏင ကာကြယေရးလပငနးအစအစဥမားက ထထေရာကေရာကေဆာငရြကလကရသည။

Empower Foundation အဖြ႕သည ထငးႏငအတြငး လငအလပသမားေရးရာ ကစၥရပ မားအား ဥးစးဥးေဆာငျပေဆာငရြကေနသည အဖြ႕အစညးတစချဖစၿပး၊ လငအလပ သမားမားက စညး႐းလႈ႕ေဆာေရးအတြက အဆငတစခအေနျဖင လငအလပသမားမား အတြက ဘာသာစကားႏင အတနးေကာငးပညာေရးမား တကေရာကသငယႏငေစရန ေဆာငရြကေပးသည။ ေန႔စဥ ဘာသာစကားသငတနးမားသ႔ တကေရာကရန စာရငးေပးသြငး ထားေသာ လငအလပသမားမားက တစလတြငတစႀကမ အလပ႐ ေဆြးေႏြးပြရေၾကာငးႏင ထအလပ႐ေဆြးေႏြးပြသ႔ တကေရာကရန ႀကတငေျပာဆထားသည။ အလပ႐ ေဆြးေႏြးပြ မားသ႔ တကေရာကျခငးအားျဖင အမးသမးမားသည တစဥးႏငတစဥး ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးခြင ရရၾကသည။ ထ႔အျပင စြမးေဆာငရညျမႇငတငျခငး အဖြ႕အစညးႏင အျခားလပငနး ေဆာငရြကခကမားအေၾကာငး ရငးျပႏငျခငးႏင အေတြ႕အၾကမားက ေဆြးေႏြးဖလယ ႏငျခငး စသညအခြငအေရးမားရၾကသည။

လထႏင စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈလပငနးမားက အစညးအေဝး၊ ေတြ႕ဆမႈမားအတြငး အစ အစဥမား ခမတထားရသည။ အမးသမးမားသည ထကသ႔ေသာ လပငနးအစအစဥမား အတြငး ပါဝငေဆာငရြကရန ကနဥးကာလမား၌ တြန႔ဆတတတၾကေသာလညး၊ တစစထက တစစ ယၾကညမႈက အလြယတက ရရတညေဆာကႏငကာ တကကြစြာ ပါဝငေဆာငရြက လာတတၾကသည။ ထသ႔ပါဝငေဆာငရြကမႈမားတြင ေတာငးဆခကမားအား ေဖာထတ သတမတေပးႏငျခငး၊ ဆနးသစတထြငေသာ နညးလမး/အေထာကအကပစၥညးမားအား

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

35

ျပငဆငေပးလာႏငျခငး၊ လထလႈပရားမႈအစအစဥမားတြင ပါဝငျခငးႏင သတငးမဒယာ မား၏ အငတာဗးေမးခြနးမားက ေျဖၾကားေပးျခငး အစရသညတ႔ ပါဝငသည။ ၎နညးလမး မားမတစဆင Empower အဖြ႕အစညးသည ႏစေပါငးသးဆယတစေလာကလး မမတ႔၏ အခြငအေရးမားႏင လငအလပသမားအားလး၏ အခြငအေရးမားအတြက တကကြစြာ လႈပရားေဆာငရြကလကရသည လငအလပသမားမားအတြက အဓကအေရးပါသည ေနရာ တစခက ဖနတးေဖာေဆာငေပးလက ရပါသည။

ရနကနၿမ႕ရ ကရငႏစျခငးခရစယာနအမးသမးမား အဖြ႕ခပ၏ အမးသမးမားႏင အမအက အလပသမားအတြက ကာကြယေစာငေရာကေရးဌာနက အမအကအလပသမားတစဥး ျဖစသည ေဒၚဖေလာရာေရႊနနး က ၁၉၁၈ ခႏစတြင တညေထာငခသည။ အဓကေပးအပသည ဝနေဆာငမႈမာ အလပအကငရာေဖြေရး၊ မမစတသေဘာဆႏၵအရ ကငသးလကနာရမည အလပရငမား လကနာရနကငဝတစညးကမးမားက ပပးေရးဆြေဖာေဆာငေပးျခငး၊ ေနာက ဆကတြလပငနးမားအျဖစ လပငနးခြငမားသ႔သြားေရာက ေလလာၾကည႐ႈျခငးႏင တငၾကား ခကမားအား စစမးစစေဆးျခငး၊ အမအကအလပအကငဆငရာ လကေတြ႕သငတနးမား ေပးအပျခငးတ႔ ပါဝငပါသည။ ႏစစဥ တစႏစတစႀကမ အမအကအလပသမား ၁၅၀ ေကာျဖင၊ တစရကတာအစညးအေဝးအခမးအနားက ကငးပေလရသည။ ထသ႔ျပလပျခငး အားျဖင အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင အမအကအလပသမားမား၏ အေျခ အေနမား၊ လလားေတာငးဆခကမားက ပမေလလာႏငလာၿပး စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈႏင အသငးအဖြ႕ျပေဆာငရြကႏငသည အခြငအလမးေကာငးမားက ရရႏငပါသည။ အမအက အလပသမားမားအတြက ပပးကညမႈမားႏင အမားျပညသအား အသပညာေပးျခငး အစရ သညဝနေဆာငမႈမား ေပးလာခသညမာ ၂၀၁၈ ခႏစတြင ႏစ ၁၀၀ တငၿပျဖစပါသည။

၁၉၉၅ ခႏစတြင ပ႐းႏငငရ Asocación Grupo de Trabajo Redes အဖြ႕အစညးသည အမအကအလပသမားမား၊ အထးသျဖင လမာ (Lima) ၿမ႕တြငရေသာ ငယရြယသည အမအက အလပသမားမားႏင စတငေဆာငရြကခသည။ ၎အဖြ႕အစညးသည ၁၉၉၈ ခႏစတြင အခကအခမးစက ေကာလႊားျဖတသနးခသည အမအကအလပသမား မနးမပ ေလး “ပနခတာ (Panchita)” အေၾကာငးပျပင ဇာတလမးစာအပတစအပက ထတေဝခ ပါသည။ ထစာအပအား နနကေစာေစာ အမအကအလပသမားမား ေစး၀ယေလရၾကသည ေပါငမန႔ဆငမားမတစဆင အမအကအလပသမားမားထသ႔ ျဖန႔ေဝေပးခသည။ ၎ စာအပတြင အဖြ႕အစညးအား ဆကသြယရနလပစာႏင ေပးအပသည ဝနေဆာငမႈမား အေသးစတက ထညသြငးေဖာျပထားေပးသည။ ပနခတာပျပငက ဖတ႐ႈၿပး၊ “ပနခတာအမ ဘယမာရလ” ဟေမးျမနးကာ ၎အဖြ႕ႏင ဆကသြယခသည ဆယေကာသကကေလး မားအား စာရငးျပစထားခသည။

7? 1? 2/pkaygif;oif;zGJU aqmif&Gufapjcif; - tdrftultvkyform;rsm;tm;

qufoG,fjcif;ESifh pnf;½Hk;aqmif&Gufjcif; Oyrmrsm;

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

36

ပနခတာ၏အမ (Casa de Panchita) သည စာအပမတစဆင ေပၚေပါကလာခၿပး၊ ဥပေဒဆငရာ အခြငအေရးမား၊ လငပငးဆငရာႏင မသားစစမကနးဆငရာ ေခါငးစဥမားႏင ပတသကသည အသပညာ၊ လမးၫႊနခကမားေပးျခငး၊ ဝနေဆာငမႈေပးျခငးမားက လပေဆာငလာႏငခသည။ အမအကအလပသမားမား၏ ေတာငးဆခကအရ အမအက အလပသမားငယေလးမား ကယတင ႀကးမႉးျပငဆငသည အကပြမား၊ တနဂၤေႏြေန႔လယစာ ထမငးဝငးမား စတငျပလပလာခၾကသည။ ထေျပာငးလမႈမားမ အမအကအလပသမား မား၏ လအပသညဝနေဆာငမႈမား ေပးျခငးႏငတကြ၊ ၎တ႔၏ ယၾကညမႈႏင ခြနအားမားက တညေဆာကေပးႏငခသညအျပင၊ အလပသမားအခြငအေရးႏင အလပအကငႏင တက႐က သကဆငသည အျခားသတငးအခကအလကမားက ေဆြးေႏြးျခငးမား ျပလပေပးလာႏင ခသည။ ျမနမာႏငင၏ အေျခအေနအတြက ၎ဥပမာက ယငငအသးခရမညဆပါက၊ ပညာေပးစာအပ/စာေစာငမား ေဝငရန အေကာငးဆးေနရာမားမာ မနကခငးေစးမားပင ျဖစပါသည။

ပ႐းအမအကအလပသမားမားသမဂၢ (Peruvian Domestic Workers Union (SINTTRAHOL) သည အမအကအလပသမားမားအား စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကႏငရနအတြက ပထမအဆင အေရးႀကးေသာအခကအခ႕က ေဖာျပထားပါသည။

“အမအကအလပသမား ၅ ေယာကပါတအဖြ႕ေလးတစဖြ႕ ရၿပဆရင စလ႔ရပါတယ။ ကြနမတ႔သတာ၊ လပႏငတာကေန အရငစလပတယ။ လမႈအသကအဝနးအတြငးမာ ကြနမတ႔ကယတငန႔ ကြနမတ႔အလပက ျမငသာထငသာလာေအာင လပတယ။ ကေန႔ သ႔အလအေလာကရလာတယလ႔ ကြနမတ႔ ထငျမငယဆေနၾကတ လြတလပခြငန႔ အခြင အေရးေျမာကျမားစြာတ႔ဟာ ဘယလ ခကခကခခ တကယရတယဆတာက ကြနမတ႕ ေလလာၾကတယ။ ဥပမာေျပာရရင ပ႐းမာဆရင ေကာငးသားေတြဟာ ဘတစကားစးရင ဘတစကားခရ႕ တစဝကကသာ ေပးရတယ။ ဒလ အခြငအေရးရဖ႔ ေကာငးသား၊ ေကာငးသ

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

37

အေတာမားမားက သတ႔ရ႕ ေသြးေခြးအသကေတြက ေပးဆပၿပး ကာလအေတာၾကာၾကာ လႈပရားတကပြဝငခၾကရတာ ျဖစပါတယ။

ၿပးေတာ အလပသမားေတြ၊ အထးသျဖင အမးသမးေတြဟာ တစေန႔အလပခန ၈ နာရ သတမတေပးဖ႔က စေပါငးစညး႐းၿပး ႀကးစားပမးစားေတာငးဆခရတာက ကြနမတ႔ ေလလာခရတယ။ အဒအျဖစအပကေတြက ကြနမတ႔က အသငးအဖြ႕န႔ ေဆာငရြကလစတ ရေအာင၊ အတတကြ စေပါငးတြနးလနႏငေအာင ခြနအားေတြကေပးခတယ။ ကြနမတ႔ရ႕ အလပရငေတြက ကြနမတ႔ကစေပါငးၿပး ေခါငးပျဖတၾကတယ၊ အဒေတာ ကြနမတ႔ကလ အလေခါငးပျဖတမႈေတြက တြနးလနတကခကဖ႕အတြက စေပါငးေဆာငရြကၾကရမယ။ ကြနမတ႔ေတြက ကြနမတ႔ အသးျပလ႔ရမယဥပေဒေတြ၊ ျပ႒ာနးခကအမတ (၁၈၉) စတာေတြက ေလလာၾကတယ။ ဥပေဒန႔ ျပ႒ာနးခကေအာကမာ ကာကြယေစာငေရာကမႈ ေတြ ရလာဖ႔ ဆယစႏစမားစြာၾကာေအာင ကြနမတ႔ အမအကအလပသမားေတြ စေပါငး သငးဖြ႕ ေဆာငရြကခရပါတယ။ ဒါေတြက စညး႐းလႈ႕ေဆာခလ႔ ရလာတ ေအာငျမငမႈ အသးအပြငေတြသာ ျဖစပါတယ။ ျပ႒ာနးခကအမတ (၁၈၉) ဟာဆရင ကြနမတ႔က ဘယသကမ ဒအတငး ေပးခတာမးမဟတဘး - အမအကအလပသမားေတြ အသငးအဖြ႔န႔ စေပါငးေဆာငရြကလ႔ ရရလာခတာ ျဖစပါတယ။”6

အမအကအလပသမားမားႏငစပလဥးသည အဆးဝါးဆး အေျခအေနမားျဖစေပၚသည အခါ အထးသျဖင ကေလးမားႏငပတသကလာလင လအမားအာ႐စကလာမႈက ရယလ သညမာ သဘာဝေစေဆာမႈတစချဖစသည။ ကေလးသငယ အမအကအလပသမားမား အတြက ေကာငးမြနေသာေျပာငးလမႈမား ေပၚေပါကလာေစရန၊ ၎တ႔၏ အကပအတညး ဒကၡအေပၚ သနားမႈကဖနတးျခငးျဖင အမားျပညသ အာ႐စကလာေအာင မၾကာခဏ ျပလပ တတၾကသည။ အမအကအလပသမားမားအေပၚ ႏပစကညႇဥးပနးမႈမားႏင သတျဖတမႈ အေၾကာငးအရာမား၊ သတငးမားစြာတ႔က ျဖန႔ေဝၿပးေနာက ခဏတာ သနားစတမား ေပၚေပါကေသာလညး အမအကအလပအေပၚ ႏမခဆကဆမႈႏင ေဘးအႏရာယ ကေရာကမႈမားကမ ပေပာကမသြားေစပါ။ ၎သတငးမားသည အခြငအေရးမားအား ရယသးစြႏငမႈက မတးပြားေစခေသာလညး၊ ထခကခစားရသ သားေကာငအျဖစ ႏမခ ဆကဆခရမႈမားက တးပြားေစပါသည။ သ႔ျဖစ၍ စညးမဥးစညးကမးဆငရာ မေဘာငအား ေရးဆြခမတျခငးသည ပမ ထေရာကႏငပါသည (Armand,2010)။

6 Skype conversation with Leddy Mozombite, Secretary General of the Domestic Workers Union in Peru (SINTTRAHOL) January 2017

7? 2/tdrftul

uav;tvkyform;rsm;ESifh pnf;½Hk;vHIUaqmfrI

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

38

မဒယာမားတြင အမားျပညသ၏ ျပစတငေဝဖန႐ႈ႕ခမႈမားေၾကာင အမအကအလပသမား မားအား ပမအကပအတညးျဖစေစႏငၿပး၊ အႏရာယ ပမျဖစေစႏငသည အေျခအေနသ႔ တြနးပ႔တတသညမားလညး ရတတပါသည။ ဥပမာ - ျမနမာႏငငအစးရမ အမအက အလပသမားမားက ျပညပႏငငမားသ႔ တရားဝငေစလႊတရန မဝါဒခမတ ေစလႊတခရာတြင အမားျပညသက အစးရ၏မဝါဒက ျပငးျပငးထနထန ျပစတငေဝဖန႐ႈ႕ခမႈမား ရေသာ ေၾကာင ျမနမာအစးရက အမးသမးမား ျပညပႏငငမားသ႔ တရားဝင အမအကအလပ လပရန ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈမားက တားဆးပတပငခပါသည။ ထသ႔ျပလပမႈသည အမး သမးမားအတြက အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ အခြငအလမးမား ပမ နညးပါးယတေလာ လာျခငးမား၊ အမအကအလပသမားအျဖစ ဆကလက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေနၾကသည အမးသမးမားအတြက ကာကြယေစာငေရာကမႈမား နညးပါးလာျခငး၊ ႏမခဆကဆခရမႈ မားျပားလာျခငးအျပင၊ တရားဥပေဒက အားကးအကအညရယႏငမႈ နညးပါးလာျခငး စသည ဆးကးရလဒမားသာ ျဖစေပၚလာသညက ေဖာျပခပါသည (ILO, UNWomen, 2017)။

အထးသျဖင လမႈအသငးအဝငးမား၏ စခနစႏႈနးသတမတမႈမား မားျပားတငးကပ သည ပတဝနးကငမးတြင အလပလပကငေနၾကသည ကေလးသငယ အမအက အလပ သမားမားအား စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငးႏင စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကေစမႈသည အလြနပင ႐ႈပေထြးနကနလေပသည။ စးပြားေရးႏင လမႈဘဝ အျမင႐ႈေထာငမား ေျပာငးလမႈမး မရပါပ၊ ကေလးသငယ အမအကအလပသမားမား မခန႔အပရဟ၍ ဥပေဒျပမညဆပါက လကေတြ႕မက (သ႔) လကရအခနကာလႏင ကကညလမမည မဟတေခ။ ကေလးသငယ အမအကအလပသမားမားအား လးဝ ပတပငမႈသည ကေလးသငယအလပသမားမား၊ ၎တ႔၏ မဘအပထနးသမားႏင အလပရငမားအေပၚ အလအေလာက တရားခအျဖစ တရားဥပေဒ ခးေဖာကမႈက ျဖစပြားေစလမမည ျဖစသည။ ကေလးသငယ အမအက အလပသမားအတြက အနမဆးအသကအရြယ ၁၄ ႏစအျဖစ သတမတေရး စညး႐းလႈ႕ေဆာ မႈက ျပလပရာတြင ကေလးမား ေကာငးေနႏငေရး၊ အျခားနညးလမးမားျဖင မသားစဝငေငြ ရာေဖြႏငေရး အခြငအလမးမား၊ မသားစအတြက ကေလးေထာကပေၾကးအစရသညတ႔အား

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

39

ေပးအပလာႏငေစရန မဘမားႏင အလပရငမားက အေထာကအကျပ လႈ႕ေဆာေပး ေနသည အဖြ႕အစညးမားႏင အတတကြပးေပါငးေဆာငရြကရပါမည။ ျမနမာႏငငအတြငးရ ကေလးသငယ အလပသမားမားအားလးအတြက ကာကြယေစာငေရာကေရးဆငရာ မဝါဒ မားအတြငး ၎တ႔၏ လအပခကႏင အသမားအား ထတေဖာခြငရရေစရန၊ စေပါငးသငးဖြ႕ ေဆာငရြကခြငမား ရရလာေစရန ပပးကညေပးရပါမည။

အာဖရကတက အေနာကကမး႐းတနးရ ဆယနေဂါ (Senegal) ႏငငတြင Environment Development Action (ENDA) ဟေခၚဆသည ေဒသခအဖြ႕အစညးတစခသည ကေလး သငယ အမအကအလပသမားမားႏင ႏစေပါငးမားစြာ အတတကြ လကတြလပေဆာင ေနလကရပါသည။ ဒါကာၿမ႕ေတာရ ငယရြယသည အမအကအလပသမားမားသည ၎တ႔၏ ေကးရြာလမႈပတဝနးကငမားအတြငး ၾသဇာလႊမးမးမႈအရဆးလမားက ေဖာထတ သတမတၾကသည။ ၎တ႔တြင ၿမ႕နယေဆာၾသသ၊ ရပမရပဖမား၊ ေဒသခဆရာ/မမား ႏငတကြ၊ ေဒသႏရေဆးခနးႏင ေဆးေပးခနးရ ဝနထမးမား အစရသညတ႔ ပါဝငၾက ပါသည။ အခမတကေရာကႏငသညဖရမ (အစညးအေဝး) မားက ေကးရြာ၏ သတမတ စေဝးရာအရပတြင ကငးပျပလပေပးၿပး ၎အစညးအေဝးပြမားတြင ငယရြယသ အလပ သမားမားက ၎တ႔၏ အလပအကငႏင ဘဝအေတြ႕အၾကမားက ေဆြးေႏြးဖလယၾကကာ၊ ေဆြးေႏြးပြမားက ျပလပခၾကသည။ ၎တ႔ကယတငက ျပနာရပမားက ေဖာထတ သတမတၿပး ေျဖရငးရနနညးလမးမားကပါ ေဆြးေႏြးေျပာဆၾကသည။ ဂာနယလစ/သတငး မဒယာသမားမားကလညး ဖတၾကားကာ၊ ပနခပၾကမးမား၊ ကဗာမားႏင သခငးမားကပါ သ႐ပေဖာျပသခၾကသည။

ေကာငးေနသည ကေလးမားအား ၎တ႔အမမားတြင အမအကအလပ လပကငေနသည ကေလးသငယ အလပသမားမား၏အေျခအေနမားက ထညသြငးစဥးစားတတလာေအာင အားေပးေဆာငရြကျခငးက Bihar Domestic Women’s Welfare Trust in India ၊ WAYS (Kampala, Uganda) ႏင Bayti (Morocco) အဖြ႕အစညးမားက အသးျပခၾကပါသည။ ၉ ႏစႏငအထက ကေလးမားက ကေလးသငယအခြငအေရးအေၾကာငး ေလလာသငယ ႏငရနႏင ညစညမးနမကသညဟ ယဆၾကေသာ အမအကအလပႏင အမႈကေကာကျခငး၊ လမးသန႔ရငးေရး အစရေသာ အျခားအလပမား၏ တနဖးရမႈက အေလးထား ေျပာဆသည အလပအကငေလာကအေၾကာငး သရေလလာႏငရနအလ႔ငာ၊ ဆရာ/မမားႏင ပးေပါငးကာ ဆကစပသငခနးစာမားက ေရးဆြျပ႒ာနးေရးအား ထအဖြ႕မားမ လပကငေဆာငရြကလက ရပါသည။ သငခနးစာမား သငၾကားၿပးဆးခနတြင ၎ေကာငးသားကေလးမား၏အမတြင လပကငေနသည အမအကအလပသမားမားအား ေကာငးသ႔ဖတၾကားေစၿပး အမအက အလပအား တနဖးထားျခငးဆငရာ ေပာပြရႊငပြက ကငးပေပးသည။

“ကြနမရ႕ အလပရငန႔ အစးရက ေတာငးဆခငတ

အေရးအႀကးဆး အခြငအေရးတစခကေတာ

ကြနမ မဘေတြက တစပတတစခါ ဖနးေခၚဆခြင

ေပးဖ႔ပါပ”

ကေလးသငယ အမအကအလပသမားတစဥး၊

ဒဇငဘာလ ၂၀၁၆။

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

40

တကဇနးယား (Tanzania) ႏငငရ Kuleana Centre for Children’s Rights အဖြ႕ အစညးသည ရပရြာေဒသရ အမေထာငစမားႏင နးကပစြာ ဆကဆလပေဆာငေနသည ေဒသခ အပခပေရးအစးရ၏ ေအာကဆးအဆငရ “ရကကြကအပခပေရးမႉး” ႏင “လမးေခါငးေဆာငမား” အစရသည ေခါငးေဆာငမားႏင ပးတြလပကငေဆာငရြကသည။ လမးအပခပေရးမႉးမားႏင အလပလပျခငး၏ အကးေကးဇးမာ ၎တ႔အား ခြငျပမန႔ ေတာငးစရာမလပ၊ လတငး၏အမသ႔ တက႐က လကလမးမ ေရာကရႏငသည။ ၎တ႔သည ေဒသခအမေထာငစအားလးက သရကြမးဝငသညအတြက၊ ငယရြယသည အမအက အလပသမားမားက မညသညအမ၌ ငားရမးခန႔အပထားသည၊ အမေထာငစအတြငး ပဋပကၡရ/မရ စသညတ႔အား သရႏငသည။ ၎တ႔အား အလပရငႏင အမအကအလပသမား ႏစဖကစလးမ ယၾကညမႈရသည။

ကေလးသငယ အမအကအလပသမားမားသည ကေလးသငယမားျဖစသညအေလာက သးျခားအခြငအေရးမားႏင ကာကြယေစာငေရာကမႈေအာကတြင လပကငခြငရသည။ သ႔ေသာလညး ျမနမာႏငငတြင ကေလးသငယအလပသမားအမားစမာ ၎တ႔၏ ကနးမာ ေပာရႊငေရးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးက တာဝနယ၊ အာမခေပးမည လႀကးမားမရသည အမမး၊ အေျခအေနမး၌သာ အလပလပကငေနရေၾကာငးက ၾကားသရသည။ ၎ ကေလးသငယ အမအကအလပသမားမားမာ အမေထာငစစာရငးအတြငး စာရငးသြငး ထားျခငး မရသညအတြက ၎တ႔သည အစးရ၏ စာရငးဇယားမား၊ မကစေအာကမ ေပာကကြယသကသ႔ ျဖစေနသည။

ဥ႐ေဂြးႏငင၏ အမအကအလပသမားမားဆငရာ အလပသမားစစမးစစေဆးေရး ဥပေဒ ျပမႈက ေလလာ ျခငးသည အသးဝငႏငပါသည။ ၁၉၂၁ ခႏစမ စတငကာ အမအကအလပႏင အမေထာငစမားအတြက လပငနးခြငစစေဆးေရးက ျပလပရန ထႏငင၏ ဥပေဒမေဘာင အတြငး ထညသြငးေပးထားကာ၊ လပငနးခြငစစေဆးေရးအရာရသည ၂၀၁၁ ခႏစ တစႏစ တညး၌ပင အမေပါငး ၉၀၀၀ ေကာအား သြားေရာကေလလာ စစေဆးခပါသည (Uruguay, 1921)။ ၂၀၁၅ ခႏစတြင ILO မ ထတေဝခသည “အမအကအလပက႑ရ လပငနးခြင စစေဆးေရးနင အျခားလကနာေဆာငရြကမႈယႏရားမား” စာတမးတြင အျခားႏငငမားရ အမအကအလပသမားမားႏင စပလဥးသည လပငနးခြငစစေဆးမႈ ဥပမာမားစြာ ပါဝင ပါသည။ “ဇငဘာေဘြႏငငရ ကေလးသငယ အမအကအလပသမားမား” စာတမးတြင ကေလးသငယ အမအကအလပသမားမား၏ အသမား၊ အေတြ႕အၾကမားက ေဖာျပေပးႏင ခကာ၊ စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈအတြက လကေတြ႕ကသည အၾကျပခကမားက ေပးႏငခပါသည။7

7 Accessed at http://www.africanbookscollective.com/books/child-domestic-workers-in-zimbabwe

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

41

ျမနမာႏငငရ အမအကအလပသမားမားသည အစးရ၏ စာရငးဇယားမားတြင သသာ ထငရားစြာ ပါဝငျခငးမရေပ။ ပမနအားျဖင ၎တ႔၏ အမညမားသည အလပခန႔ထားသည အမေထာငစစာရငးတြင ပါဝငသညဆျခငးထက၊ ၎တ႔၏မသားစ၏ အမေထာငစစာရငး အတြငး ကနရေနသည။ အရြယေရာကၿပးသ အလပသမားမားအတြက ပပနစရာ မဟတ ေသာလညး၊ ၎တ႔၏ ကနးမာေပာရႊငေရးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက လႀကးတစဥး တစေယာက၏ အနးကပေစာငေရာကတာဝနယမႈမး မရရသည အကးဆကက ျဖစပြား ေစသည။ သ႔ျဖစပါ၍ ကေလးသငယ အမအကအလပသမားအား မတပတငရာတြင အလပရင သ႔မဟတ ကေလးသငယ အမအကအလပသမားအတြက ကနကစရတမားစရာ၊ ခကခစရာ၊ ျပစဒဏကခစရာမား မရေစရပါ။ အမအက ကေလးအလပသမားမားအား အစးရ၏ စာရငးဇယားမားအတြငး ထညသြငးၿပး ျမငသာထငသာ ရလာေစမႈျဖင အစးရ ေကာငးမား၊ ကနးမာေရးဌာနမားႏင မရမျဖစ ဝနေဆာငမႈလပငနးဆငရာစမခကမား၊ ဘ႑ာေငြခမတျခငးမားတြင ၎တ႔က ထညသြငးစဥးစားသးသပလာႏငပါသည။ မတပ တငျခငးဆငရာကစၥရပမားက ျမနမာႏငင၏ အေထြေထြအပခပေရးဌာန (GAD) ေအာကရ ေဒသႏရအပခပေရးမႉးမားအေနျဖင စမေဆာငရြကႏငေၾကာငး ပါဝငေျဖၾကားေပးခသ အခ႕က အၾကျပခၾကပါသည။

ျမနမာျပညပ အလပအကငဝနေဆာငမႈ လပငနးရငမား အဖြ႕ခပ (MOEAF) သည ILO ၏ နညးပညာဆငရာ အကအညႏငအတ၊ ၎တ႔၏ အဖြ႕ဝငမားအတြက လကနာရမည ကငဝတစညးကမးမားက ေရးဆြခမတခသည။ ကငဝတစညးကမးေရးဆြခမတရန တြနးအားေပးေနသညအရာမာ အလပအကငဝနေဆာငမႈ လပငနးမားႏင စပလဥးျဖစေပၚ ေနသည ေခါငးပျဖတသညအေလအထမားက သတငးမဒယာမားကထတျပနမႈ တစစတ တစပငး ပါဝငပါသည။ ဝနေဆာငမႈလပငနးရငမားက ထကငဝတစညးကမးအား လကမတ ေရးထးျခငးျဖင ၎တ႔၏လပငနးအား ကငဝတႏငအည လပကငေဆာငရြကေၾကာငးက ျပသရာေရာကပါသည။ “အလပအကင ဝနေဆာငမႈေအဂငစတစခ႕က စညးကမးမလကနာ တအတြကေၾကာင ကြနေတာတ႔အားလး အမားရ႕ ေဝဖန႐ႈ႕ချခငးကခရတယ။ ေအဂငစ ေတြက ကငဝတစညးကမးအတငး လကနာကငသးသြားမယဆရင ကြနေတာတ႔ လပငနး ဂဏသကၡာ တကလာလမမယလ႔ ယၾကညတယ” ဟ၍ ေအဂငစမားက ေျပာဆခပါသည။ “အခ ေအဂငစေတြက သတ႔တာဝနယ ပ႔လႊတလကတ ေရႊ႕ေျပာငးလပသားေတြအေပၚမာ ဘယေလာက ကာကြယေစာငေရာကမႈေပးလ၊ ဘယအတငးအတာထ စညးမဥးစညးကမးန႔ တာဝနဝတရားေတြက လကနာေဆာငရြကလဆတာက အမတေပးစနစန႔ လပမယ။ သတ႔ လကနာေစာငထနးရမယ အခကေတြ က လကနာေဆာငရြကမယဆရင သတ႔ရ႕ လပငနးဂဏသကၡာ တကလာမယ”ဟ MOEAF က ေျပာဆပါသည။8

8 U Kyaw Zaw, general secretary of MOEAF 2016. Accessed at http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/yangon/ 22071-moeaf-members-sign-code-of-conduct.html

7? 2? 1/uav;oli,f

tdrftultvkyform;rsm;tm; tdrfaxmifpkpm&if;wGif

xnfhoGif;rSwfyHkwifjcif;?

7? 3/tvkyftudkif0efaqmifrI

at*sifpDrsm;tm; pnf;½Hk;vHIUaqmfjcif;

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

42

MOEAF ၏ လကရ ကငဝတစညးကမးမားသည ျပညပသ႔သြားေရာကလပကငၾကမည ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအား ရာေဖြခန႔အပမႈႏငစပလဥး၍ ျပ႒ာနးထားေသာလညး၊ ျမနမာႏငငအတြငးရ အမအကအလပသမားမား၏ အလပရငမားအတြကပါ သတမတ ျပ႒ာနးေပးႏငသည ကငဝတစညးကမး ဥပမာပစတစခ ျဖစလာႏငပါသည။

လငအလပသမားမားႏင ၎တ႔၏ ဧညသညမားအၾကား ဆကဆမႈပစသည အမအက အလပသမားႏင အလပရငမားအၾကား ဆကဆမႈမးႏငမတႏငေသာလညး၊ ေခါငးပ ျဖတျခငးမားႏင ညႇဥးပနးႏပစကမႈမားက တကဖကရာတြင လမႈအသကအဝနးမားအား စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈႏငပတသကသည ဥပမာမားက ေအာကပါအတငး ေတြ႕ရႏငပါသည။ ၾသစေၾတးလႏငငရ လငအလပသမားမားသည ၎တ႔အေပၚ အၾကမးဖကမႈမား ကးလြန သ၊ မတရား ညႇဥးပနးႏပစကဆကဆသမား၏ ဓာတပမားက ၎တ႔ အခငးခငးၾကား ျဖန႔ျဖးေဝငၾကသည။ ၎တ႔က ထကသ႔ေသာ အမးသားမားက “အ႐ပဆးတ မတခြက (Ugly Mugs)” ဟ၍ နာမညဝကေခၚဆၾကကာ၊ ထအမညစာရငးတြငပါဝငသည အမးသား မားႏင ဆကဆရာတြင အႏရာယရေၾကာငးက အလအေလာက သရႏငၾကသည။9 လမႈ ကြနရက၏ အကအညျဖင ထစာရငးက အျခားလငအလပသမားမားထသ႔လညး ပမျဖန႔ျဖး ေပးႏငၿပး၊ လငအလပသမားမားသည မမကယတငႏင အခငးခငးအၾကား ကာကြယ ေစာငေရာကမႈက ပမ ျပလပလာႏငသည။ ၎အစအစဥ၏ အကးဆကအားျဖင လငအလပ သမားမားသည တရားဥပေဒႏင လ႔အခြငအေရးအေၾကာငးမားက ပမသငယရရလာႏငၿပး ေနာကပငးတြင လငအလပသမားမားသည ရမားထသ႔ ျပစမႈကးလြနမႈမားက တငျပ အစရငချခငးမား ပမျပလပလာႏငခသည။ ထနညးျဖင အၾကမးဖကမႈမား တျဖညးျဖညးခငး ေလာနညးသြားခသည။ အမအကအလပသမားမားအေနျဖင ညႇဥးပနးႏပစကတတေသာ အလပရငမားက အလားတ နညးလမးမး အသးျပႏငပါသည။

ပြစားမားႏင အလပအကငဝနေဆာငမႈ ေအဂငစမားအား အလပဂဏသကၡာက ျမႇငတင ႏငသည (သ႔မဟတ) ကဆငးေစႏငသည စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမတစဆင လႊမးမးထနးခပ ႏငမည နညးလမးမားက ထညသြငးစဥးစားရန လအပေနပါသည။ လႊမးမးထနးခပႏင မည က႑မားက ရာေဖြေဖာထတျခငးျဖင အခ႕ေသာ စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားက ရငးလငး လြယကစြာ ေဆာငရြကႏငပါသည။

9 Accessed at https://uknswp.org/um/about/

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

43

အလပရငမားက အမအကအလပသမားမားအေပၚ တနဖးထားမႈ တးပြားလာျခငးသည ႏမခ ဆကဆမႈမား ေလာခရနႏင လပငနးခြငအေျခအေနမား တးတကရနအတြက အဓက အခက ျဖစပါသည။ စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားအေနျဖင အမအလပႏင အမအကအလပသမား မား၏ ဘဝအေျခအေနမားက အေလးထားေဖာျပျခငးမတစဆင၊ အလပရငမားအေနျဖင အလပသမားအေပၚ သတမတသညတာဝန ဝတရားမား၊ အလပသမားမားႏင ဆကဆ ေျပာဆျခငး စသညတ႔ႏငပတသက၍ နညးလမးအသစမားက စဥးစားရန အားေပးႏငသည။

အလပရငမားအေနျဖင အမအကအလပသမားမားႏင စပလဥးသည ဥပေဒႏင မဝါဒမား၊ ကေလးသငယအခြငအေရးမား၊ ျပ႒ာနးခကအမတ (၁၈၉) ႏင အၾကျပ တကတြနးခက အမတ (၂၀၁) အစရသည ႏငငတကာစခနစႏႈနးမားႏငပတသက၍ ပမသရရန လအပေၾကာငးက ေျဖဆသအခ႕က ေျပာၾကားခၾကသည။

ယၾကညရသည သ႔မဟတ တရားဝင သတငးအခကအလကပငရငးမားမ ရရလာသည အခကအလကမားမာ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားမ ထတေဝေပးသည သတငးမား ထက ပမယၾကညစတခရႏငလမမညဟ ေျဖဆသမားက တငျပၾကသည။ ဥပေဒအရ တာဝနရမႈမား၊ အထးသျဖင ၿပးခသည ႏစအနညးငယအတြငး ေျပာငးလျပငဆငခက

7? 4/tvkyf&Sifrsm;tm;

pnf;½Hk;vIHUaqmfjcif;

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

44

မားက အလပရငအေတာမားမားက မသရၾကဟ ေျဖဆသမားက ထငျမငၾကသည။ အထးအေရးႀကးသညမာ ေျပာငးလမႈျဖစေပၚလာေစရနအတြက အမအကအလပသမား မား၏ အခြငအေရးမားက ေလးစားလကနာျခငးႏင၊ အလပသမားစခနစၫႊနးမားႏငအည ေဆာငရြကျခငးသည ၎တ႔အတြကႏင အလပသမားမားအတြက အကးရေစမည ျဖစေၾကာငး အလပရငမားက သကေသျပရန လအပမညျဖစေၾကာငး ေျဖဆသမားက တငျပခၾကသည။

သငတနးမားေပးျခငးျဖင အမအကအလပသမားမား၌ ကြမးကငမႈမား ရလာေစကာ ၎တ႔အား အသအမတျပမႈ တးပြားလာေစၿပး၊ ၎တ႔၏အလပက ထငသာျမငသာ ရလာ ေစႏငေသာေၾကာင၊ ႏမခဆကဆခရမႈက ေလာခႏငေၾကာငးေတြ႕ရပါသည။ အလပရငမား အေနျဖင မမတ႔၏ အလပသမားမားအား ေငြေၾကးကနကမႈမရေသာ စြမးရညျမႇငသငတနး မားက တကေရာကရန စစဥခြငျပမႈ၏ အကးေကးဇးမားက သျမငလာႏငေပမည။

အမအကအလပသမားမားအတြက စြမးရညျမႇငတငေရးသငတနးမား ေပးလကရသည ရနကနရ အဖြ႕အစညးႏစခမာ ကရငႏစျခငးခရစယာနအဖြ႕ခပ (Karen Baptist Convention) ႏင 3 Good Spoons အဖြ႕တ႔ျဖစသည။ ကရငႏစျခငးခရစယာနအဖြ႕ခပသည အမအကအလပသမားမားအတြက လပငနးခြငမဝငမ အခမသငတနးမားက သငၾကား ေပးသည။ ဘရားေကာငးမ သငၾကားေပးသည အမအက အလပသမားမားတြင အေျခခ အရညအေသြးမားရကာ၊ ေျပာဆၫႊနၾကားစရာ သပမလအပေၾကာငးက အလပရငမားက အသအမတျပ ေျပာဆၾကသည။ ႏငငျခားသားအလပရငမား၏ အမမားတြင လပကငရန အမအကအလပသမားမားအတြက အထးစမထားသည သငတနးမားက 3 Good Spoons အဖြ႕က သငၾကားျပသေပးသည။ သငတနးေၾကးက အလပရငက စကထတေပးသည။

အမအကအလပသမားမားသည ႏငငျခားသားမား၏ ႀကကႏစသကသညအရာမား အထးသျဖင အစားအေသာကမားႏင စပလဥး၍ သရလပကငလာႏငျခငး အကးေကးဇးက သျမငလာေသာေၾကာင အမရငမားက ထသ႔ သငတနးေထာကပမႈမးက ျဖညဆညးေပးျခငး ျဖစေၾကာငး 3 Good Spoons အဖြ႕က ေျပာဆပါသည။ ထမတဆင (ပမေကာငးမြနလာေသာ အာဟာရဓာတႏင သန႔ရငးသန႔ရပမႈမားမတဆင) မသားစကနးမာေရးက တးပြားေကာငးမြန ေစေၾကာငး ေျပာျပၾကသည။ ဘာသာစကားသငယမႈသည အမတြငးဆကဆေရးႏင သဟဇာတျဖစမႈက တးပြားေစပါသည။

သ႔ေသာလညး သငတနးေကာငးမားသည အလပသမားအခြငအေရး၊ ဥပေဒအရ အကာ အကြယေပးျခငး သ႔မဟတ တငၾကားမႈဆငရာယႏရားမားကမ သငၾကားေပးျခငး မရ ေသးေပ။

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

45

ႏငငတကာအဆငတြင အျပညျပညဆငရာ အမအကအလပသမားမားအစညးအ႐း (International Domestic Workers Federation) မ ‘ကြႏပတ႔၏သာယာေသာအမ’ (My Fair Home) (http://idwfed.org/myfairhome) အမညရ လႈပရားေဆာငရြကမႈ အစအစဥတစခသည အမအကအလပသမားမားခန႔ထားေသာ အလပရငမားက ဥးတည ေဆာငရြကခပါသည။10

အလပရငမားသည အြနလငးတြငေဖာျပထားေသာ ေအာကပါ ကတကဝတမားက မမသေဘာဆႏၵအေလာက သေဘာတ လကမတေရးထးႏငသည။ • ကြႏပ၏အမတြင ခန႔ထားေသာ အမအကအလပသမားက (အနမဆးအခေၾကးေငြ)

သငတငမတသည အခေၾကးေငြေပးမညျဖစၿပး သငေတာသည အလပခန၊ နားေန ခနမား ေပးပါမည။

• အလပခန႔အပမႈအေျခအေနႏင အခနကာလမားက အမတြငရေသာ မညသည အမအက အလပသမားႏငမဆ ေဆြးေႏြးတငပငၿပး အလပခန႔အပမႈက ႏစဥးသေဘာတစာခပ ျပလပပါမည။

• ကြႏပ၏အမရ အမအကအလပသမားမားသည သငတငေကာငးမြနေသာ ကနးမာေရး ဝနေဆာငမႈမားရရေစရန ေသခာေဆာငရြကပါမည။

• ကြႏပသည အလြသးစားျပမႈ၊ ေႏာငယကေစာကားမႈႏင အၾကမးဖကမႈကငးေသာ လပငနးခြငျဖစေရးက ေသခာဂ႐ျပ ေဆာငရြကပါမည။

• ကြႏပအမရ အမအကအလပသမားမားက လျခစတခရၿပး ကယပငသးသန႔ လြတလပ ခြငရေသာ အပခနးတစခအား ေပးမညျဖစကာ၊ သငေတာေကာငးမြနေသာ ေနထငမႈ အေျခအေနက ျဖညဆညးေပးထားပါမည။

• ကြႏပအမရ အမအကအလပသမားမားသည ၎တ႔၏ အားလပခနက မညသညေနရာ တြငျဖစေစ မညသညပစျဖငမဆ ၎တ႔ဆႏၵအရ ခစားခြငရမညက ကတျပပါသည။

အထကပါ ကတကဝတမားက ျဖညစြကလကမတေရးထးၿပးေနာကတြင အလပရင မားသည မတတမးတငလႊာတစခက အြနလငးမ ေဒါငးလတရယႏငၿပး ထမတတမးလႊာ ႏငအတ အလပရငသည အမအကအလပသမားႏငအတ ဓာတပတြ႐ကကာ ဝကဘဆက စာမကႏာေပၚတြင တငေပးရပါသည။ ဤသ႔ မမဆႏၵအေလာက ေဆာငရြကျခငးျဖင အမားျပညသအၾကား ကတကဝတျပ ေဆာငရြကမႈျဖစေပၚလာေစသည။

ဘဂၤလားေဒရႏငငတြင အစးရမဟတသည ေဒသႏရ Shoishab အဖြ႕သည ၎ အလပ လပေနသညေဒသမားရ အလပရငမားႏင ရငးႏးယၾကညမႈ တညေဆာကရန အလပရင မားႏင အလပ႐ေဆြးေႏြးပြမားက ကငးပသည။ ၎အဖြ႕သည ကငဝတစညးကမးမား ေရးဆြခမတျခငး၊ ေစာငၾကညစစေဆးျခငးမားတြင အလပရငမား တကကြစြာ ပါဝင ေဆာငရြကလာေစရန အားေပးလပေဆာငၾကသည။ ႏစပတလညအစညးအေဝးက ဒါကာၿမ႕ေတာ အႏ႔အျပားရ အလပရငမားႏင ကငးပျပလပသည။ Shoishab သည အလပရငမားအတြက သတငးစာေစာငကလညး ထတေဝကာ၊

10 Accessed at http://idwfed.org/myfairhome

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

46

“ကြႏပအမမာ ေနထငတသအတြက ကြႏပမာတာဝနရတယ” ႏင “ကြႏပကယတငက ပညာတတတစေယာကျဖစလ႔၊ ပညာေရးရ႕အေရးပါမႈက သရနားလညတယ” အစရသည အျပသေဘာေဆာငသည သတငးစကားမားကေဖာျပေပးသည နရကပစာေစာင လႈပရား ေဆာငရြကမႈမားျဖငလညး အလပရငမား ပမသရရန ေဆာငရြကသည။

Shoishab အဖြ႕မ ထတေဝသည နရကပစာေစာငတစခတြင အလပရငမားအား ၎တ႔ သည မညသ႔ေသာ အလပရငေကာငးမားျဖစေၾကာငးက ေမးျမနးထားသည။ ထသ႔ ေမးျမနး ရာတြင ေအာကပါေမးခြနးမားအတငး ေမးျမနးထားပါသည -

သငဟာ အလပရငေကာငးတစေယာကျဖစပါသလား။ - စဥးစားေတြးေခၚရန အခကမား (Shoishab ၏ နရကပစာေစာင)၁။ သငသည အမအကအလပသမားအား အလပခန၊ အလပပမာဏႏငညမေသာ

အခေၾကးေငြက သငတငမတစြာ ေပးပါသလား။

၂။ သငသည အမအကအလပသမားမားအား တစပတလင ပတရကတစရက ေပးပါ သလား။

၃။ သငသည အမအကအလပသမားတစေယာကအား ၎၏ကယေရးကယတာ ကစၥ/ ကစၥရပမား ေဆာငရြကႏငေစရနႏင အနားယရန တစရကတာအတြငး အားလပခန /နားေနခနမား ေပးပါသလား။

၄။ သငသည အမအကအလပသမားမားက ေလးစားမႈျဖင ဆကဆပါသလား။ ေကာငးမြနစြာ ၿပးေျမာကသည အလပတငးအတြက ၎အား ခးကးစကား ေျပာဆ ပါသလား။

၅။ သငသည သင၏မသားစႏင ကေလးမားအား အမအကအလပသမားမားအေပၚ ညႇဥးပနးႏပစကျခငးမား မျပလပရန တားျမစထားပါသလား။

၆။ သငသည အမအကအလပသမားက ႐ပပငးဆငရာ (သ႔) ႏႈတပငးဆငရာ ညႇဥးပနး ႏပစကမႈ ျပပါသလား။

၇။ သင၏ အမအကအလပသမား ဖားနာသညအခါ ၎က ဆရာဝနထပ႔ျခငး၊ ကနးမာေရး ကနကစရတမား ကခေပးျခငးျဖင ျပစေစာငေရာကမႈေပးပါသလား။

၈။ သငသည သငအမရ ကေလးသငယ အမအကအလပသမားမား စာသငေကာငး မားသ႔ သြားေရာကႏငရန အခြငအေရးမား ေပးပါသလား။

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

47

Shoishab အဖြ႕၏ လႈပရားမႈအေတြ႕အၾကအရ အလပရငမားသည အမအက အလပ သမားမားအား Shoishab ေပးအပသည ဝနေဆာငမႈမားအား အသးျပႏငရန ပမခြငျပ ေပးလာသည။ ေပးအပသည ဝနေဆာငမႈမားတြင အလပရငအမႏင နးေသာေနရာမား၌ ျပလပသည သငတနးမား/ပညာေပး အစအစဥမားပါဝငသည။ Shoishab အဖြ႕က သြားေရာကေလလာၾကည႐ႈခသည အလပရငမား၏ ၆၀ ရာခငႏႈနးခန႔ သည ၎တ႔၏ အလပသမားမားက သငတနးသ႔ ပ႔လႊတတကေရာကေစသည။ ထသ႔ခြငျပေပးျခငးမာ အမအကအလပသမားမားသည ေငြေၾကးစာရငးငယမားအား ျပစလာႏငျခငး၊ ေဘလမား ေပးလာႏငျခငးႏင ဖနးအမာစကားမားက စာျဖငေရးမတလာႏငျခငး အစရသည အမအက အလပမားက ပမေကာငးမြနစြာ လပကငလာႏငသည အကးမားက သျမငလာေသာ ေၾကာင ျဖစသည။ အမေထာငစမားအတြငး အလပရငမားက ကေလးသငယ အမအက အလပသမားမားအား “၎တ႔ ေစာငေရာကမႈ ေအာကတြငရသည” ဟ၍ ထငျမငခက တျဖညးျဖညး ေျပာငးလလာႏငၿပး၊ ဆကဆမႈႏင တာဝနယမႈ ပမေကာငးမြနလာၿပး အမအက အလပသမားအေပၚ အလပရငကထားရသည ႐ႈေထာငအျမင ေျပာငးလသြားႏငပါသည။

ကေလးသငယ ကြၽနျပခငးေစမႈ ပေပာကေရးဆငရာ ေတာငအာရေဒသ ၫြန႔ေပါငးအဖြ႕ (SACCS) အဖြ႕သည အစးရဝနထမးမားႏင အလပရငအပစတစစအား ေရးဥးစြာ စညး႐း လႈ႕ေဆာေဆာငရြကသည။ SACCS ၏ ၁၉၉၇ ခႏစအတြငး စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈေၾကာင အႏၵယႏငင၏ ႏငငေတာအဆင လ႔အခြငအေရးဆငရာေကာမရငမ ျပညေထာငစႏင

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

48

ျပညနယအစးရဝနထမးမား၌ အသက ၁၄ ႏစေအာကထကငယေသာ ကေလးသငယ အမအကအလပသမားမားအား ခန႔အပခငးေစျခငးမျပရဟ၍ အမန႔ထတျပန ျပ႒ာနးခသည။ SACCS ႏင တျခားအဖြ႕အစညးမားသည အႏၵယအစးရအေပၚ မကႏာခငးဆင အစညး အေဝးမား၊ သ႐ပျပမႈမားႏင လကကမးစာေစာငမားမတဆင အဆကမျပတ ဖအားေပး ေတာငးဆခၾကသည။ ၁၉၉၉ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြင အရပဘကဆငရာ ဗဟအစးရ ဌာနမား (ကငဝတစညးကမး) စညးမဥးမားအတြငး “မညသည အစးရဝနထမးမ အသက ၁၄ ႏစ ေအာကငယေသာ ကေလးသငယ အလပသမားမားအား ခန႔အပ၊ အလပခငးေစမႈ မျပလပရ” ဟ၍ ထညသြငး ျပ႒ာနးခသည။ ကေလးသငယ အမအကအလပသမားဆငရာ စားပြဝငးညလာခက SACCS မ ႀကးမႉးကာ ၁၉၉၉ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ကငးပျပလပခၿပး၊ အလပခန႔ထားမႈဆငရာ စညးမဥး/စညးကမး ေျပာငးလမႈက အမားျပညသအား အသပညာ ေပးခသည။

အမအကအလပသမားမား အလပလပကငေနၾကသည အမမားတြင ကေလးသငယမားစြာ ေနထငတတၾကသည။ အမအကအလပသမားမားအေပၚ အေပၚစးမ ႏမခဆကဆျခငး၊ ခြျခားဆကဆျခငးမားက ၎ကေလးသငယမားမ ကယေတြ႕ ေတြ႕ၾကၾကေပရာ၊ ထ အျပ အမမးအား ပတကးလပေဆာငလာႏငသည။ ေကာငးရ သငၾကားေရးအစအစဥမားသည ထအလပရင၏ သားသမးမားအား အမအကအလပသမားမားအေပၚ မတကြျပားစြာ ေတြးေခၚ ႐ႈျမင၊ ဆကဆလာတတေစရန ျပစပးေထာငေပးႏငသည အခြငအလမးမားရပါသည။

ဥပမာအားျဖင အႏၵယႏငင မြနဘငးၿမ႕ေတာရ အမးသားအဆင အမအကအလပသမား ေရးဆငရာ လႈပရားမႈ (National Domestic Workers Movement) က လမႈဝနထမး ေကာလပ (College of Social Work) ႏင ပးေပါငးကာ ေကာငးမားတြင “ကြႏပတ႔အမမာ လတငး စာတတၾကတယ” ဟေသာ ေဆာငပဒျဖင အစအစဥမားက လႈပရားလပေဆာင ခပါသည။ ထလႈပရားမႈ၏ ရညရြယခကမာ အလပရငမား၏ ကေလးမားမတဆင အမအက အလပသမားမားက ဆကဆထေတြ႕ေစရနျဖစသည။

၎တ႔အမအတြငးရ အေျခအေနအမနမားက ကေလးမား သရသတျပမလာေအာင ျပလပၿပးေနာက၊ စာသငႏစအတြငး ကေလးမားက ၎တ႔၏ အမအက အလပသမားမားအား စာသငေပးေရးက တစကမတမတ လပေဆာငေပးရန ကေလးမားအား ဖတေခၚခသည။ အမအကအလပသမားမား၏ စာတတေျမာကမႈ တးတကမႈအေျခအေနက လမႈဝနထမး ေကာလပရ ေကာငးသ/သားတစဥးဥးမ ေနာကဆကတြ စစေဆးေပးသည။ ဤနညးအားျဖင ေကာငးေနသည ကေလးမားသည ၎တ႔၏မဘ အပထနးသမား (အလပရငမား) ၏ အျမင႐ႈေထာငအေပၚ လႊမးမးေျပာငးလႏငၿပး အမအကအလပသမားမား အေနျဖငလညး ပညာေရးတြင အေျခခအဆင ေလလာႏငလာသည။

7? 5/tvkyf&Sif\ om;orD;rsm;tm;

pnf;½Hk;vHIUaqmfjcif;

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

49

လြနခေသာသးႏစအတြငးတြင အဂၤလပဘာသာစကားျဖငေဖာျပခသည ျမနမာႏငငအတြငး ရ အမအကအလပသမားမားဆငရာ သတငးေဆာငးပါးမားတြင အမအကအလပသမားအား ထခကခစားရသ သားေကာငအျဖစ ေရးသားေဖာျပၾကသည။ လေတြ႕ေမးျမနးခသည ေျဖဆ သမားေျပာၾကားခကအရ ျမနမာဘာသာစကားသး သတငးမဒယာမား၌လညး ထနညး အတငးပင အသားေပးေဖာျပေၾကာငး ေျပာဆပါသည။ သတငးအစရငခမႈမားတြင အမအက အလပက ပမနကရႈငးလသည စးရမပပနစရာမားျဖစသည ကား/မေရးရာႏင လမႈအလႊာ အဆငအတနးဆငရာ ခြျခားဆကဆမႈမားႏင ဆကစပတငျပျခငးမးမာ မရသေလာကပင ရားပါးလပါသည။ ထသ႔ မျပညမစ ကြကၾကား တငျပမႈမးသည အမအကအလပသမားမား လပကငေဆာငရြကေနသည အမအကအလပ၏ တနဖးက လမႈအသကအဝနးအတြငး ထငသာျမငသာရလာေစမႈက အဟန႔အတားျဖစေစသည။

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမားမားႏငစပလဥးသည သတငးမဒယာ ေဖာျပခက မားတြင ျပညပႏငငမားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာလပကငေနသည အမအကအလပသမား မား၏ အခြငအေရးလအပခကမားအတြက ကာကြယေပးရနကသာ အသားေပးေဖာျပ ေလရသည။ ျမနမာႏငငအတြငး အလပလပကငေနၾကသည အမအကအလပသမားအား အကာအကြယေပးရန လအပခကကမ ေဆြးေႏြးတငပငမႈ၊ ေနရာေပးမႈ အလြနပငနညးပါး ေနေသးသည။ သ႔ေသာလညး သတငးမဒယာမားသည လထသေဘာထား အျမင ႐ႈေထာငမား ေျပာငးလရာတြငအေရးပါေသာ အခနးက႑မား၌ ပါဝငပါသည။

BBC Media Action Myanmar အဖြ႕မ ဇာတလမးရညမားႏင “ျဖစရပမန ဘဝ ဇာတလမးမား” သည ေဖာေျဖေရးနညးလမးမတစဆင ပရသတအား ဇာတေကာငမားႏင ရငးႏးေစႏငၿပး၊ ကယခငးစာမႈက ဖနတးေပးကာ၊ ယၾကညမႈ ပစ/စနစမားက တြနးလန ေပးႏငမညဟ ယၾကညသည။ ‘လကဖကရညတစခြကရ႕ ဒငယာရ’ ကသ႔ေသာ ေရဒယ အစအစဥမားသည မတကြျပားေသာ တငးရငးသားမားႏင ဘာသာကြ လမႈအသက အဝနးမားအၾကား သေဘာေပါကနားလညမႈ၊ သညးခမႈတ႔က တးပြားလာေစရန ရညရြယ ထတလႊငေပးသည။ ပရသတ၏ ပမ နားလညသေဘာေပါကလာမႈက တညေဆာကေပး ႏငျခငး အကးသကေရာကမႈမာ နားေထာငသမား၏ ေရဒယအစအစဥအေပၚ တစက မတမတ ဆကလကနားေထာငမႈအေပၚ မတညလကရသည။ BBC Media Action Myanmar သည ေပါပါးေသာေဖာေျဖေရး၊ ဟာသအစစဥမားႏငအတ ပမေလးနကေသာ ဘဝ သငခနးစာေပးဇာတလမးမားက နားေထာငသ ပရတသတအတြက ထတလႊငေပးပါသည။ သေဘာထားအျမငႏင ယၾကညမႈပစမားကေျပာငးလရာတြင အဓကတညရေနသည အတားအဆးမားအေပၚ ေကာငးစြာ နားလညသေဘာေပါကလာေစေရး ဥးတညလက ပျပငဇာတေၾကာငးမားက တညေဆာကေပးရပါမည။

7? 6/owif;rD'D,mrsm;rSwpfqifh

pnf;½Hk;vHIUaqmfjcif;

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

50

သတငးမဒယာဆငရာ လႈပရားမႈမားအတြငး ပါဝငလပေဆာငျခငး သ႔မဟတ ဖနတးမႈ ျပလပရာတြင၊ ရညရြယထားသည ပရသတႏင သတငးမဒယာအမးအစား၊ သေစခငသည သတငးစကား တထပတညး ကကညမႈရေစရန အေရးႀကးေၾကာငးက BBC Media Action က အၾကျပထားပါသည။ မမ ရညရြယထားသည ပရတသတသည မညသည သတငးမဒယာ အား (ၾကည႐ႈ သ႔မဟတ နားေထာင) သးစြေလရပါသလ။ ဥပမာ - စးပြားေရးမဂၢဇငးရ သတငး အခကအလကမားသည မမတ႔ႏငတက႐ကသကဆငေသာ သတငး အခကအလကမား ရရသညဟ လပငနးရငအခ႕က ယဆၾကရာ ၎တ႔အေနျဖင စးပြားေရးမဂၢဇငးမားရ သတငး စကားႏင အေၾကာငးအရာမားက ပမစတဝငစားၾကမည ျဖစသည။

ေရဒယသည ျမနမာႏငငတြင ယေန႔ထကတင လအမားစသ႔ လကလမးမေရာကရ ႏငေသာ သတငးမဒယာပစတစခအျဖစ ကနရေနပါသည။ စာတတေျမာကခြင မရရၾကေသာ၊ တဗြ သ႔မဟတ အငတာနကမားက လကလမးမမၾကရာေသာ၊ အခနမရသမားအတြက ေရဒယမားသည အဆငေျပ၊ အသငေလာဆး မဒယာပစတစချဖစပါသည။ ကမာၻတစဝမး လး၌ ေရဒယအား အမအကအလပအကင ဆငရာ စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈအတြက အသးျပသည ဥပမာသာဓကမားစြာ ရပါသည။

မာလဝႏငငတြင အလပရငမား၏ အျပအမ၊ အေလအထမားက ေျပာငးလေပးရန လအပသည သတငးအခကအလကမားက အလပရငမားအၾကား ျဖန႔ျဖးေပးရန ေရဒယ အခနးတြ ဇာတလမးရညမားအား အသးျပခပါသည။ ထခဥးကပမႈမးသည ျဖညးျဖညးခငး သြားသည ခဥးကပေျဖရငးမႈ နညးလမးမးျဖစၿပး၊ ကေလးသငယ အမအကအလပသမား ခန႔အပမႈက လးဝ မပစပယေစဘ၊ ေဘးကငးလျခမႈ၊ ေလးစားမႈ၊ တရားမတမႈရေသာ ပတဝနးကငတစခက ကေလးသငယ အလပသမားမားအတြက ဖနတးေပးလာေစရန အားေပးျပလပထားသည။

ကငညာႏငငႏင ဖလစပငႏငငမားရ အပစမားသည ႏငငအဆငႏင ေဒသႏရအဆင ေရဒယအစအစဥမားမတစဆင ကေလးသငယ အမအကအလပသမားမား ၾကေတြ႕ေနရ သည အေျခအေနမားက သတျပလာႏငေစရန ဖနတးေပးႏငခပါသည။ ကေလးသငယ မားႏင လႀကးအမအကအလပသမားမားသည ၎တ႔ၾကေတြ႕ရသည အခကအခမား အေၾကာငး ေျပာၾကားရန ဖတၾကားခရၿပး နားေထာငသမားအေနျဖငလညး ၎အခကအခ မားက ေျဖရငးႏငမညနညးလမးမားက ေဆြးေႏြးေျပာဆႏငၾကသည။

အမအကအလပသမားမား၏ ေတာငးဆမႈမားအတြက ပမ ကယေလာငသည အသမားႏင လအမားပမသရလာေစရန၊ အမအကအလပအတြက စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားအား အမးသမး ေရးရာ လႈပရားေဆာငရြကမႈမားႏင ျမနမာႏငငအတြငးရ အမးသမးကြနရကမားႏငပါ ခတဆက ေဆာငရြကရေပမည။

အမအကအလပသမားမားက ကယစားျပေနသည သမဂၢမား မရသညအတြက အလပ သမား အဖြ႕အစညးမားအေနျဖင အမအကအလပသမားမား၏ အလပသမားအခြငအေရး

7? 7/tdfrfwGif;tvkyform;rsm;tm; wjcm;aomvSKyf&Sm;rSKrsm;wGif

yg0ifvmap&ef pnf;½Hk; vHIUaqmfjcif;?

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

51

မားက ၎တ႔အဖြ႕အစညးမား၏ သတမတတာဝနႏင လပပငခြငမားအတြငး ထညသြငးကာ ပပးေဆာငရြကေပးရပါမည။ ထသ႔ျပလပျခငးျဖင ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာနညးသြား ေစၿပး စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈႏင ေတာငးဆခကမား ပမအားေကာငးလာမညျဖစသည။

ေယဘယအားျဖင အမအကအလပသမားမားသည အရပဘကလ႕အဖြ႕အစညးမား၏ အခြငအေရးဆငရာ ေတာငးဆမႈလပငနးမားအတြငး တစစတတစပငးအျဖစ ပါဝင ေဆာငရြကရနလအပပါသည။ အမအကအလပသမားမားသည တငးရငးသားအပစမား၊ ဖြ႕ၿဖးေရးေဆာငရြကသညအပစမား၊ ပညာေရး ျပျပငေျပာငးလေရးအဖြ႕မားႏင/သ႔မဟတ အလပသမားကာကြယေရးဥပေဒမားတြင မပါဝငသည တစျခားေသာ အလပသမားအသငး အဖြ႕မားႏင အခနအားေလာစြာ မဟာဗဟာေျမာက မတဖကျပ ေဆာကရြကရန လပါသည။

မဝါဒေရးရာ ခမတေရးဆြသမားအား စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငး၏ အဓကရညရြယခကမာ ႏငငေတာမ အမအကအလပသမားမား၏ တနဖးမားက အသအမတျပလာေစရနႏင ဥပေဒအရ ခြျခားဆကဆခေနရမႈႏင ႏမခဆကဆခရမႈမားက ဥပေဒအရ တားျမစကာကြယ ေပးရနႏင အကးေကးဇးမား ရရခစားႏငေစရန ျဖစပါသည။

အျမငကယၿပး၊ ကညပပးမႈေပးေသာ မဝါဒေရးရာ ခမတေရးဆြသမားအား ဥပေဒ ေရးဆြသ၊ လႊတေတာအဖြ႕ဝငမား၊ အစးရအႀကးအကမား သ႔မဟတ မညသညလပဂၢလမား ျဖစေၾကာငးက ခြျခားသတမတရန လအပပါသည။ ၎တ႔အား ရငးလငးျပတသားၿပး၊ ယၾကညစတခမနကနသည သတငးအခကအလကမားႏင ေတာငးဆခကမားကသာ ေပးအပတငျပသငသည။ ၎တ႔အေနျဖင ျပနာရပမားက ေလလာသရလသညအျပင၊ အဆတငသြငးသည ေျဖရငးေရးနညးလမးမားကပါ သရနားေထာငလၾကသည။ ထ အခက အလကမားသညသာ ေျပာငးလမႈမားေဆာငရြကရနအတြက လကေတြ႕ကေသာ ေျဖရငးမႈ နညးလမး၊ အဆငမားက ထြကေပၚလာေစႏငပါသည။ ထအခကအလကမားရရရန၊ အမအကအလပသမားမားႏငတကြ အျခားအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးရ ပါဝငေဆာငရြက ေနသမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငမႈမား ျပလပရန လအပပါသည။ အမအကအလပသမားမားမ ၎တ႔၏ ေထာကခအၾကျပခကမားက ေပးအပႏငရန ေနရာတစခအား ဖနတးတညေဆာက ျခငးသည စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈအတြက အလြနပငအေရးပါသညအျပင၊ အထးသျဖင ျမနမာ ႏငငမ အမအကအလပသမားဆငရာ ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) အား လကမတ ေရးထးမညအခါတြင ပ၍အေရးႀကးပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ အမအကအလပသမား ဆငရာ ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) ၏ အပဒ (၁၈) အရ “ကယစားျပမႈ အမားဆးျဖစေသာ အလပသမားမား၊ အလပသမားအဖြ႕အစညးမားျဖင တငပငေဆြးေႏြးကာ”၊ ႏငငေတာ အစးရမ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကေပးရမညဟ ေဖာျပထားပါသည။

7? 8/rl0g' a&;qGJcsrSwfolrsm;tm;

pnf;½Hk;vHIUaqmfjcif;

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

52

မဝါဒေရးရာ ခမတေရးဆြသမားႏင ႏငငေတာအစးရတာဝနရသမားအား စညး႐း လႈ႕ေဆာမႈသည ႏငငေတာအဆငစမကနးမား၊ ဘ႑ာေငြစမခကမားႏင ကကညမႈရပါက၊ ၎စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈသည ပ၍ ေအာငျမငႏငသည အခြငအလမးရသည။ ဥပမာ - အေရ႕ အလယပငးေဒသတြင ဖလစပငႏငငမ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား၏ အေျခအေနမားအေပၚ ေဆြးေႏြးေနစဥကာလအတြငး၊ အျခားႏငငမားတြင ေရာကရလပကငေနသည ဖလစပင ေရႊ႕ေျပာငးအမအကအလပသမားမားအေပၚ ေကာငးမြနစြာ ကာကြယေစာငေရာကမႈႏင အလပခန႔အပေပးေနသလ ဖလစပငႏငငအတြငးတြငလညး အလားတ ကာကြယ ေစာငေရာကမႈမး ေပးသငေၾကာငးက ဖလစပငႏငင ဥပေဒျပသမားႏင တာဝနရ အစးရ ဝနထမးမားအား စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈ ျပလပခရာ၊ အကးရလဒအေနျဖင ဖလစပငႏငငအတြငး ကငးပသည ဗဆရန (Visayan) ေဆြးေႏြးပြ/ဖရမမ ေဒသခအမအကအလပသမားမား အတြက အလပသမားဥပေဒမား ေျပာငးလျပ႒ာနးေပးမႈက ေအာငျမငစြာ စညး႐းလႈ႕ေဆာ ေပးႏငခသည (Anti-Slavery,2002)။

ျမနမာႏငငတြင မၾကာေသးမကာလအတြငး အမအကအလပသမားမားအတြက ဥပေဒ ဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈေပးျခငးက ျမႇငတငေဆာငရြကရန လႊတေတာ ကယစားလယမားက လႊတေတာတြင ေမးျမနးေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပခပါသည။ ဤအခန အခါသည အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈ၊ အမအက အလပသမားမားအား စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကေစျခငးမတစဆင အမအကအလပသမား မား၏ လအပခကအသမားက ၾကားသ၊ အေရာကပ႔ေပးရန ေဆာငရြကရမည အလြန အေရးႀကးလသည အခနအခါ ျဖစပါသည။

ဖလစပငႏငင အလပသမားႏင အလပအကငဆငရာ ဝနႀကးဌာနႏင အမအက အလပသမားမားအတြက ေကာငးမြနေသာအလပအကငရရေရးဆငရာ လပငနး အေထာက အကျပအဖြ႕၏ အဖြ႕ဝငမားက ၂၀၁၃ ခႏစ အမအကအလပသမား အကဥပေဒအသစ အတြက သတငးအခကအလကျဖန႔ေဝေရး လႈပရားမႈတစခက ပႏပသတငးမဒယာ၊ အငတာနကသတငးအခကအလကမား၊ ေရဒယအစအစဥမားႏင ႐ပရင႐မား၌ “သတငး ေၾကာျငာ” မားမတဆင ျပလပေဆာငရြကခပါသည။

တစခါတရတြင အစးရသည ႀကးမားေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား ေရး႐ႈေဆာငရြက ေနစဥအတြငး ေသးငယေသာေျပာငးလမႈက လပေဆာငလတတပါသည။ ဥပမာအားျဖင ပ႐းအစးရသည ၂၀၀၇ ခႏစတြင အမအကအလပသမားေန႔က စတငမတဆကသတမတ ေပးခၿပး၊ အလပရငမားက အမအကအလပသမားမားက ပတရကမားေပးေစၿပး အမား ျပညသအခမးအနားမားတြင ပါဝငဆငႏႊေစျခငးမား၊ အမအကအလပသမားမား၏ အေရး ပါပမား၊ တနဖးမားက ေလးစားအသအမတျပ ေဖာျပျခငးမားျပလပခပါသည။ ထကသ႔ အခမးအနားမား ျပလပေဆာငရြကျခငးေၾကာင အစးရသည အမအကအလပသမားမား၏ လမႈဘဝသာယာေစေရးအား အေလးထားသညက လမႈအသကအဝနးက သရသြားပါသည။ အမအကအလပသမားအားလး (အခေၾကးေငြရရသျဖစေစ၊ မရရသျဖစေစ) အတြက ဇြနလ

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

53

၁၆ ရကေန႔တြင အျပညျပညဆငရာ အမအကအလပသမားေန႔အျဖစ အသအမတျပၿပး အမားျပညသအားလပရက တစရက သတမတေပးရန အစးရက စညး႐းလႈ႕ေဆာႏင ပါသည။

အမအကအလပသမားမားသည အမအကအလပသမားဆငရာ ျပ႒ာနးခကက ေအာငျမင စြာ ေတာငးဆမႈျပႏငရနအတြက အျပညျပညဆငရာအလပသမားေရးရာအဖြ႕ (ILO) အေနျဖင ခဥးကပမႈနညးလမးအသစမားႏင လကေလာညေထြရမႈမားက လကခကငသး ေဆာငရြကလာရန အလြနအေရးႀကးပါသည။ ပမနအားျဖင အျပညျပညဆငရာ အလပသမား ေရးရာညလာခ (ILC) တြင (အစးရ၊ အလပရင၊ အလပသမား ကယစားလယမား) အစ ရသည ILO ၏ သးပြငဆငအဖြ႕ဝငမားကသာ လကခပါဝငခငးပါသည။ သ႔ပါေသာလညး အမအကအလပသမားမား၌ ၎တ႔အား ကယစားလယျပေပးမည သမဂၢမး မရသည အတြက ILC သည ထးစအရသတမတထားသည မဝါဒက ခြငးခကျပကာ၊ အမအက အလပသမား ကယစားလယမားအား ၂၀၁၁ ခႏစ ညလာခသ႔ တကေရာကရန ခြငျပေပး ခပါသည။ သ႔ေသာလညး ၎ခြငးခကေပးမႈသည ရေတာငရခ ျဖစစဥတစခမသာ ျဖစခၿပး၊ ILO သ႔မဟတ ILC ၏ ဖြ႕စညးပ၊ မဝါဒမားက ေျပာငးလျပငဆငေပးျခငးမး မဟတခေခ။ ထ႔ေၾကာင ၂၀၁၁ ခႏစမ စတငကာ အမအကအလပသမားမားသည ႏစစဥကငးပေသာ ILC ညလာခမား၌ ကယစားျပေဖာျပႏငခြင မရရခၾကေခ။ ILC ၌ တကေရာကကယစားျပ ေဖာျပႏငခြင မရရပ၊ ႏငငအားလးအား အမအကအလပသမားဆငရာ ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) အား လကမတေရးထးရန စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမာ ေရ႕ဆကမတးႏငဘ ရေနပါသည။

ႏငငတစႏငငမ ျပ႒ာနးခက/သေဘာတညခကက လကမတေရးထျခငး မရသညတင၊ ၎ျပ႒ာနးခက/ သေဘာတညခကမ အမအကအလပ၏ တနဖးႏင အမအက အလပ သမားမား စေပါငးသငးဖြ႕ ေဆာငရြကျခငးအငအားက ႏငငတကာမ အသအမတျပေပး ေနေၾကာငးက ထငဟပေဖာျပေနပါသည။ ၎တ႔သည အမအကအလပသမားမားအတြက ဂဏယစရာတစရပျဖစၿပး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ရငဆငတကခကရန အငအားႀကးမား လသည လကနကတစခပင ျဖစေပသည။ ထျပ႒ာနးခကက ေထာကခအားေပး၊ စညး႐း လႈ႕ေဆာရနႏင အမအကအလပသမားမားက ျပ႒ာနးခကမားက ေလလာသငယလာ ႏငေစရနအလ႔ငာ ၎တ႔၏ တညရေနမႈႏင အမအကအလပသမားမားအား ကညေထာကပ ႏငမႈတ႔က အမားျပညသလထအတြငး အသပညာေပးမႈသည ျမနမာႏငငအတြက အလြန အေရးပါၿပး ၊ အခြငအလမးရသည လႈပရားမႈတစခပင ျဖစပါသည။

7? 9/a'owGif;ESifh tjynfjynfqdkif&m

,Eå&m;rsm;tm; toHk;jyK pnf;½Hk;vHIUaqmfjcif;

7? 9? 1/tdrftultvkyform;qdkif&m

jy|mef;csuf (189)

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

54

အျပညျပညဆငရာ အလပသမားသမဂၢအဖြ႕ခပ (ITUC) သည အမအကအလပသမား မားႏင ၎တ႔၏ မတဖကအဖြ႕အစညးမားအတြက အမအကအလပသမားဆငရာ ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) က အတညျပလကမတေရးထးေရး စညး႐းလႈ႕ေဆာရာတြင အသးျပႏငမည ထေရာကေကာငးမြနသည လမးၫႊနခကတစရပေရးဆြလကရပါသည။ ‘အမအကအလပသမားမား စစညးေဆာငရြကျခငး’ ဟေခၚေသာ လမးၫႊနခကတြင အမအကအလပသမားမားအတြက ကာကြယေစာငေရာကမႈေပးရနႏင အခြငအေရးမား အား စေပါငးေတာငးဆႏငရနအတြက လမးၫႊနခကမား ေဖာျပထားသည။11 အသအျမင ျမႇငတငမႈအတြက တစမကႏာစာ လကကမးစာေစာငကလညး ဥပမာတစခအျဖစ ထညသြငး ေဖာျပထားပါသည။12

အဆပါ ျပ႒ာနးခကသည နားလညရနလြယကၿပး၊ အမအကအလပသမားမား၊ မဝါဒ ေရးရာေရးဆြခမတသမားႏင အမားျပညသလထအၾကား အမးမးအဖဖေသာ သတငး မဒယာမားက အသးျပ၍ အလြယတက ျဖန႔ေဝေပးႏငပါသည။ အမနတကယအားျဖင ျပ႒ာနးခကက လကမတေရးထးသညအထ ေစာငဆငးရနမလအပေၾကာငး၊ ၎အား အမအကအလပသမားမားအတြက ခကခငး ကာကြယေစာငေရာကမႈေပးရန စညး႐း လႈ႕ေဆာမႈဆငရာ လမးၫႊနခကမား၊ နညးလမးမားအျဖစ အသးျပႏငေၾကာငးက လႈပရား ေဆာငရြကသမားက ေဖာျပၾကပါသည။

စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈႏင လႈပရားမႈမားသည လကမတေရးထးလကျခငးျဖင ရပတန႔ မသြားေခ။ ၂၀၁၂ ခႏစတြင ဖလစပငႏငငသည အမအကအလပသမားဆငရာျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) က လကမတေရးထးခသည။ ၎သည စနေခၚမႈကငးေသာ ေခာေမြ႕သည ျဖစစဥမး မဟတေခ။ အမအကအလပသမားမားႏင ၎တ႔၏ မတဖကမားမ ထျပ႒ာနး

11 Accessed at http://www.ituc-csi.org/IMG/pdf/ituc-domesticworkersunite-final-en-final_digital.pdf12 Accessed at https://www.ituc-csi.org/IMG/pdf/ituc-domesticworkersunite-flyer-en.pdf

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

55

ခကအားလကမတေရးထးမႈ မရပါက အမအကအလပသမားမားအား ခြျခားဆကဆမႈမား ဆကလကၾကေတြ႕ေနရမညျဖစသညဟ စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငးအားျဖင ရေနသည လမႈေရးရာစနေခၚမႈ၊ အတားအဆးမားက ခးဖကခရသည။ ေျဖရငးေဆာငရြကရသည အတားအဆး အခကအခမားမာ ေအာကပါတ႔ျဖစသည။• အမအကအလပသမားမား၏ အလပရငမားက စခနစၫႊနးအသစမားအတြက ကနက

စရတမားက မညသ႔ ေပးေခႏငမညနညး။ • အနမဆးလပခလစာႏင ဝငေငြနညးပါးသညလလတတနးစားျဖစသ လပခအခေၾကးေငြ

ေပၚတြင မခရပတညေနရသည မသားစမားရ အမးသမးမားသည ၎တ႔၏ အမအက အလပသမားမားက အလပထတၿပး အလပရပဆငးမညလား။

• စကမႈလပငနး၊ ကနထတလပေရး လပငနးမားတြင သတမတျပ႒ာနးထားသည စညးမဥး စညးကမးမားသည အမေထာငစတြင ကငသး၍မရဟေသာ အျငငးပြားမႈ၊ လပငနး သေဘာသဘာဝ ကြျပားျခားနားမ၊ မသားစအတြငး လအပခကမား အမးမးျဖစႏငျခငး၊ ဆကဆမႈသည ယၾကညမႈအေပၚတြင တညေဆာကျခငး စသညအခကမား။

• အလပသမားအကာအကြယေပးေရးသည “အလပရငႏင အလပသမားၾကားရ လကေလာ ညေထြရသည မသားစပစဆကဆေရးက ပကစးေစႏငသည”ဟသည အလပရငမား၏ တငျပခက။

• အမေထာငစမားသည လပငနးခြငစစေဆးေရး၏ စစေဆးရနေနရာ မဟတသည အတြကေၾကာင ဥပေဒအား လကေတြ႕အေကာငအထညမေဖာႏငျခငး 13

ျမနမာႏငငအတြငးရ အမအကအလပသမားမားႏင အရပဘက လမႈအဖြ႕အစညးမား သညလညး အမအကအလပသမားဆငရာ ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) က လကမတေရးထး ႏငေရး၊ လကေတြ႕အေကာငအထညေဖာႏငေရး ႀကးပမးရာတြင အလားတ အတားအဆး မားက ရငဆငျဖတေကာႏငရနအတြက ျပငဆငထားရန လအပပါသည။

ဇယား (၂) တြင ေဖာျပထားသညအတငး အျခားျပ႒ာနးခကအခ႕သညလညး အမအက အလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားက ေဖာျပထားပါသည။ ပပးေဆာငရြကသည အဖြ႔မား အေနျဖင ဤျပ႒ာနးခကမားတြင ေဖာျပထားသည အဓက အေလးထားဖြယအခကမားႏင အၾကျပခကမားက ေဖာျပလက စညး႐းလႈ႕ေဆာႏငပါသည။ ျပ႒ာနးခက တစခခငးစသည အစရငခစာမားတငသြငးရန အခြငအလမးမားေပးထားသည။ အမအကအလပသမား အေထာကအကျပအဖြ႕မားအေနျဖင အစရငခစာတစေစာငခငးစအတြက အဓက အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားက ေဖာထတသတမတကာ၊ အမအကအလပသမားမား ဆငရာ စာပဒမား၊ အေၾကာငးအရာမား ပါဝငရန ၎တ႔ႏငပးေပါငးေဆာငရြကရပါမည။ ျမနမာႏငငအေနျဖင အစရငခစာတငသြငးရမည အခနဇယားက ေအာကတြင ေဖာျပ ထားပါသည။

13 Ana Valencia (National Project Coordinator on Domestic Work), presentation at the ITC Academy on Formalization of the Informal Economy, November 2014, ITC, Turin.

7? 9? 2/vufrSwfa&;xdk;jyD;jzpfonf

jy|mef;csufrsm;tm; toHk;jyKjcif;

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

56

ဇယား (၂) - ျမနမာႏငငက အတညျပလကမတေရးထးထားသည ကမာၻ႔ကလသမဂၢ (UN) အဖြ႕အစညး၏ ျပ႒ာနးခကမား၊ ယႏရားမားႏင အစရငခစာတငသြငးသည ေန႔ရကအခနဇယား

အမအကအလပသမားမားႏင ပတသက၍ အာဏာသကဝငလကရသည ကမာၻ႔ကလသမဂၢ

အဖြ႕အစညး၏ ယႏရားမားႏင သေဘာတညခကမား/ ျပ႒ာနးခကမား

အတညျပ လကမတေရးထး

ၿပးသညခႏစ

အစရငခစာတငသြငး ရမည ရကစြ

အမးသမးမားအား နညးမးစျဖင ခြျခားဆကဆမႈမား အားလး

ပေပာကေရးဆငရာ ျပ႒ာနးခက (CEDAW)

(အပဒ ၃၆ - အလပခန႔အပမႈ)

၁၉၉၇ ဇလငလ ၂၀၂၀

အဓမၼအလပခငးေစမႈဆငရာ ျပ႒ာနးခက အမတ (၂၉)

၂၀၁၂ ၂၀၁၈

ကေလးသငယအခြငအေရးဆငရာ ျပ႒ာနးခက (CRC)

၁၉၉၁ ေဖေဖာဝါရလ ၂၀၁၇

ဆးဝါးေသာပစျဖင ကေလးအလပသမား ခငးေစမႈဆငရာျပ႒နးခက အမတ (၁၈၂)

၂၀၁၃ ၂၀၁၈

ကမာၻႏငငအားလး၏ လ႔အခြငအေရးအေျခအေန ပမနသးသပသည အစညးအေဝး (UPR)

မသရေသးပါ ႏဝငဘာလ ၂၀၁၈

ရငးျမစ - အျပညျပညဆငရာအလပသမားေရးရာအဖြ႕အစညး

အစရငခစာမားက ပစႏစမးျဖင တငျပႏငသည။ ၎တ႔မာ ပစကြအစရငခစာႏင စငၿပငအစရငခစာတ႔ ျဖစပါသည။

“ပစကြအစရငခစာ” ဆသညမာ တရားဝငအစးရအစရငခစာ ထြကေပၚမလာမ၊ သတမတထားသည UN ေကာမတတစခသ႔ တငသြငးသည အစရငခစာကဆလသည။ သကဆငရာေကာမတမားက လပငနးအစအစဥကာလအတြငး အစးရအား ေမးခြနးမားေမးျမနးရန ၎ပစကြအစရငခစာမားက အေျခခကာ အကးအကား အခကအလကအျဖစ အသးျပသည။ တစျခားေသာ ႏငငမားက ၎ပစကြအစရငခစာ တငသြငးသညနညးလမးအား အသးျပ၍ အမအကအလပသမားမား၏ အေျခအေနမား၊ ဆကဆခရမႈပစမားႏငပတသက၍ ေမးခြနးေျမာကျမားစြာအား တငျပထားၿပး ျဖစသည။

“စငၿပငအစရငခစာ” ဟသညမာ အစးရအစရငခစာ ထတျပနၿပးေနာက စငၿပငတ႔ျပနထတေဝသည အစရငခစာက ဆလ သည။ ၎သည ႏငငတကာ၌ အရပဘက လမႈအဖြ႕အစညးအမားစက ထတေဝတတၾကသညအစရငခမႈပစျဖစသည။

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

57

စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈ နညးလမးအျဖစ စငၿပငအစရငခစာအား ျပငဆငျခငးႏင တငျပအစရင ချခငး၌ အားသာခကႏင အားနညးခက ႏစမးစလးက ေအာကတြငေဖာျပသညအတငး ေတြ႕ႏငေပသည (RCM, 2009) ။

• စငျပငအစရငခမႈသည ႏငငတကာဖရမမားတြင မမတ႕ေျပာၾကားလေသာ စးရမပပနမႈ အေၾကာငးအရာမားက ေျပာဆႏငေစသည။

• ႏငငတကာတရားဥပေဒရပဝနး၌ စညး႐းလႈ႕ေဆာခြင ရရႏငသည အခြငအေရးတစခ ျဖစပါသည။

• စငၿပငအစရငခစာအား အျခားစညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားတြင အသးျပႏငၿပး၊ ျဖညစြက ျပငဆငမႈ အနညးငယျပလပ႐ျဖင အနဂအ (အစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမား) အတြက ႏစပတလည အစရငခစာအျဖစ ေျပာငးလတငျပႏငပါသည။

• ေကာမတမားက ထတျပနေသာ အႏစခပေလလာေတြ႕ရခကမားသည ေနာကလာမည စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားအတြက အလြနပင အသးဝငႏငပါသည။

• အဆပါလပငနးစဥမားသည အျခားအဖြ႕အစညးမားႏင အတတကြ ပးတြလပကင ေဆာငရြကလာႏငေစမည အခြငအလမးေကာငးတစခပင ျဖစပါသည။

• စငၿပငအစရငခစာတစခ ဖနတးရာတြင အရငးအျမစမားစြာ လအပၿပး၊ အလပသမား မားစြာ လအပသည။

• သတငးအခကအလက စေဆာငးျပစမႈမစ၍ စငၿပငအစရငခစာ တငသြငးသည အခန အထ လပငနးစဥတစေလာကလးမ ျပ႒ာနးခကပါ တာဝနဝတရား၊ စညးမဥးစညးကမး မားႏင တကစြာ ကကညမႈရေစရန ျပလပေပးရာတြင သသာထငရားလသည အခန ကာလႏင အရငးအျမစမားစြာ လအပသည။ ထမမက စငၿပငအစရငခစာအတြငး အမအကအလပသမားမား၏ ဘဝအေတြ႕အၾကမား ထညသြငးေဖာျပထားၿပး၊ အမအက အလပသမားမားကယတင လမးၫႊနေပးထားသည။

အမးသမးမားအဖြ႕ခပ (ျမနမာႏငင) သည စေဒါသ႔ စငၿပငအစရငခစာမားအား ျပငဆင တငသြငးခရာ၊ စငၿပငအစရငခစာမားတငသြငးရန စဥးစားျပငဆငေနသည အမအက အလပသမားမားႏင အရပဘက လမႈအဖြ႕အစညးမားအတြက အသးဝငေသာ အခက အလက/အဆကအသြယတစခ ျဖစလာႏငပါသည။

tm;omcsufrsm; -

tm;enf;csufrsm; -

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

58

အာဆယေဒသအတြငး၌ အာဆယေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားေရးရာ ဖရမ (AFML) က ႏစစဥ ကငးပလက ရပါသည။ ၂၀၁၇ ခႏစတြင ၁၀ ႀကမေျမာက အာဆယေရႊ႕ေျပာငး အလပသမားေရးရာ ဖရမ (AFML) ၌ အမအကအလပအကင အေၾကာငးက တငပငေဆြးေႏြး ခၾကၿပး၊ စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈအတြက အသးျပႏငမည ေကာငးမြနျပညစသည အၾကျပခကမား ရရခပါသည။ အၾကျပခကမားက သးပြငဆင ေဆြးေႏြးမႈ ျဖင ရရခၿပး ၎တ႔အား လကေတြ႕ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရန အာဆယအဖြ႕ဝငႏငင အစးရမား၏ ကတကဝတႏင၊ အလပသမားမားအား စြမးေဆာငရညျမႇငတငေပးျခငး ပါဝငပါသည။ အရပဘက လမႈအဖြ႕ အစညးမားႏင ေဒသခအဖြ႕အစညးမားသညလညး အၾကျပခကမားႏင ရငးႏးကြမးဝငမႈ ရေစရန ျပလပထားရမညျဖစၿပး၊ လကေတြ႕ အေကာငအထညေဖာမႈႏင ပတသက၍ အေျခ အေန တးတကလာမႈမားအေပၚ ေစာငၾကညေလလာရမညျဖစသည။

စငကာပႏငင၌ ကငးပျပလပမည ၁၁ ႀကမေျမာက အာဆယေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားေရးရာ ဖရမ (AFML) ၌ သးပြငဆငအဖြ႕ဝငမားမ ၎တ႔၏ တးတကမႈ အေျခအေနမား ႏငစပလဥး၍ အစရငခတငျပရမည ျဖစသည။

အမားျပညသဟဆရာတြင ဘာသာေရးေခါငးေဆာငအႀကးအကမား အပါအဝင၊ အသက အရြယမေရြး၊ ကား/မ မေရြး၊ အလပအကငမေရြး၊ လမးမေရြး၊ လမေရး စးပြားေရးမေရြး အားလးအကးဝင ပါဝငသည။ အမအက အလပသမားမား၊ ထသမား၏ မသားစဝငမား၊ ပြစားမား၊ အလပရငမားႏင အျခားအလပသမားမားလညး ပါဝငပါသည။ လထစညး႐း လႈ႕ေဆာမႈက လကေတြ႕ေျမျပင သ႔မဟတ အငတာနက၊ လမႈကြနယက၊ Facebook၊ WhatsApp စသညတ႔တြင ျပလပႏငပါသည။

အမားအားျဖင အမားျပညသႏငသကဆငေသာ စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားအား အျဖစ အပကတစခ သ႔မဟတ အေၾကာငးအရာ အခကအလကတစခအေပၚ ရညရြယ၍ (ဥပမာ အားျဖင အမအကအလပမားအေပၚ ႏမခဆကဆမႈမား ေလာနညးေစေရး) အစရသျဖင

7? 9? 3/ tmqD,H

7? 10/ trsm;jynfoltm;

pnf;½Hk;vHIUaqmfjcif;

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

59

သေစလေသာ အေၾကာငးအရာ/ျဖစရပအေပၚ ဥးတညေဆာငရြကသည။ အေအာငျမငဆး လထစညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားသည အမားျပညသအား ၎တ႔သည ဤလႈပရားမႈျဖစစဥႏင ပတသကဆကႏြယေနသည၊ ထ႔ေၾကာင ဤလႈပရားမႈမေန၍ လအပသည ေျပာငးလမႈ မားကေဖာေဆာငရန လႈပရားမႈအခြငအလမးေကာငးတစခ ျဖစသညဟေသာ သတငးစကား က လအမားထ အေရာကပ႔ၿပး လကခလာေအာင လပေဆာငႀကးပမးမႈပင ျဖစသည။

လႈပရားမႈမားမတဆင အမအကအလပအေၾကာငး ပမရာေဖြေပးျခငး၊ ေနအမ အေဆာက အအ႐းခနးမား အတြငးရေနၾကသည အမအကအလပသမားမားအား အသအမတ ျပလာေစျခငး၊ အမအကအလပအကငတနဖးႏင ပတသက၍ သတငးအခကအလက မားက အလြတသေဘာအျပင တရားဝငနညးလမးမားျဖင ျဖန႔ေဝသရေစျခငး၊ ကငဝတ စညးကမးမားက လကမတေရးထးျခငး၊ အမအကအလပသမားဆငရာ ျပ႒ာနးခကအမတ အမတ (၁၈၉) အား ႏငငေတာအစးရက အတညျပလကမတေရးထးရန ေတာငးဆျခငး၊ အမအကအလပသမားမားအတြက အလပသမားေရးရာ အကာအကြယမားေပးျခငး၊ အားေပးေထာကခသညအေနျဖင သတမတထားသည အေရာင သ႔မဟတ အမတသေကၤတ အေဆာငအေယာငမား ဝတဆငျခငး၊ သတငးစကားမားက ေဖစဘြတ လမႈကြနရက စာမကႏာေပၚတြင ေဝငျဖန႔ျဖးေပးျခငး၊ ေစးဆငမားတြင နရကပစာေစာငမားကပျခငးႏင အမားျပညသစေဝးရာ ပြမားတြငပါဝငျခငး အစရသည လႈပရားမႈမးစက လပေဆာင ႏငသည။

အမားျပညသ ပညာေပးစညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမား၏ အဓက အခကအခမာ ေပးလကေသာ အခကအလကမားမတစဆင သေဘာထားမား အမနတကယေျပာငးလမႈမရဘ တစဥး ခငးစ၏ ေကြးေၾကာသမားမာ ဘာမျဖစမလာေတာ သည ေကြးေၾကာသအျဖစ ေလာနညး ေျပာငးလသြားမႈပင ျဖစပါသည။ ဤစာတမးအတြက ေျဖဆသမား၏ ျပနလညေျဖဆခက မားသည ၎အခကက အတညျပေထာကျပေနၾကသည။ ဥပမာအားျဖင လတစဥး တစေယာကသည ကား/မ ေရးရာသငတနး တကေရာကသငယၿပးေသာအခါ ထသ၏ ေျပာပ ဆပမားမာ ၎ေခါငးစဥအေပၚတြင လကခႏငသည ေျပာဆမႈပစအျဖစသ႔ ေျပာငးလ သြားမညျဖစေသာလညး၊ ထသမား၏ ယၾကညမမား၊ အျပအမမား၊ အေလအထမားမာ ေျပာငးလမသြားပါ။ ထသမား၏ ဘဝမားမာ နရကပေၾကျငာမား၊ လကကမးစာေစာင မားေၾကာင ေျပာငးလသြားျခငးမာ မေတြ႕ရသေလာကပင ျဖစသည။

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

60

လြနခ႕ေသာ ဆယစႏစမားတြင ျမနမာႏငငအတြငး အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားမ ဥးစးေဆာငရြကသည အမားျပညသ စညး႐းလႈ႕ေဆာပြမားျပလပရန မျဖစႏငေပ။ ၎အျပင၊ အမားျပညသ စညး႐းလႈ႕ေဆာပြမားက ဖနတးျပလပျခငး၊ စမေဆာငရြကျခငး အေတြ႕အၾကမား အလြနနညးပါးခသညဟ သရပါသည။ သ႔ျဖစပါ၍ ျမနမာႏငငအတြငး အမားျပညသ စညး႐းလႈ႕ေဆာသည အေလအထတစရပ ပမထြနးကား ျဖစထြနးလာေစရန အလ႔ငာ၊ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားအား ေဒသအတြငးရအစအစဥ၊ ပြမားအတြငး ပါဝငႏငေစရန အရငးအျမစ/နညးလမးေကာငးမားႏင လႈ႕ေဆာေပးမႈ အစရသည အေထာက အပမား ေပးအပရေပမည။ သ႔ရာတြင ျမနမာႏငငတြင ေအာငျမငစြာ အသးျပႏငမည နညးလမးမား၊ ပစမားသည လအမားသတငးျဖန႔ျဖးပ၊ မညသညအရာက လအမားအား လကခလာေစသနညး၊ ျမနမာႏငငအတြငး စညးလးညၫြတမႈကေဖာျပပ အစရေသာ လကရ ေဒသဆငရာယဥေကးမႈမားႏင လကေလာညေထြမႈရသည ပစ၊ နညးလမးမားသာ ျဖစရ ပါမည။

အၾကျပထားေသာ စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈ အစအစဥမားတြင ေအာကပါတ႔ပါဝငပါသည။

• လမးေဘး ေပာပြရႊငပြမား• သခပဖနတးမမား (႐းရာသၿပငေကြးေၾကာသမား၊ ႐းရာအဆမား)• ႐ပေသးျပပြမား• ျပဇာတမား• ေဆြးေႏြးပြမားႏင အမားျပညသႏငသကဆငေသာဖရမမား• ေအာငျမငေကာၾကားသမား (သ႔) သတမနအေနျဖင ခန႔အပခရသည အားကစားတြင

နာမညႀကးသမားႏင ေတြ႕ဆျခငး• လမးေဘး ကဇာတ႐မား ခငးကငးျပသျခငးမား

သသာထငရားလာေစရနသာ ျပလပရန အေရးႀကးေသာလညး၊ အမားျပညသအတြက စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈလႈပရားမႈ၊ သတငးမဒယာႏင အခမးအနားပြမားအား အျခားေသာ စညး႐း လႈ႕ေဆာမႈမားႏင စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကေစျခငးမားႏငအတ ၎တ႔အား အနညးဆး ၁၈ လအထ အဆကအျပတ ကငးပေပးသြားႏငပါက ၎တ႔သည ပမ ထေရာကသည အကးသကေရာကမႈမားက ေပးစြမးႏငပါသည။ ဥပမာအားျဖင ထငးႏငငတြငရေသာ ျမနမာအမအကအလပသမားမားသည ႐းရာေတးသခငး သဆျခငးက အသးျပ၍ အမအက အလပသမားဆငရာျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) အေၾကာငး သခပေတးသခငးက ဖနတးကာ၊ ဘနေကာကၿမ႔၌ UN Women မ UN ဌာနခြမားအတြက တညခငးဧညခသည ေန႔လယစာ အပါအဝင၊ အျခားေသာ ပြအမးမး၌ ၎သခပေတးသခငးမားက သဆျပသခၾကပါသည။

ျမနမာႏငငအေျခအေနႏင အသငေတာဆးျဖစမည အမားျပညသ စညး႐းလႈ႕ေဆာျခငး နညးလမးမားအား ဖနတးေဆာငရြကျခငးအတြက ကညပပးမႈသည အျခားေသာ လႈပရား လႈ႕ေဆာမႈမားအတြကပါ အသးဝငႏငပါသည။ ေျဖဆသမား၏ ေျပာဆခကအရ ယဥေကး မႈႏင အႏပညာအား အသးျပျခငးသည လကရအေျခအေနအရ အကးအရဆးျဖစေၾကာငး

trsm;jynfoltm; pnf;½Hk;vIHUaqmfrI tawGUtMuHKrsm;

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

61

ေထာကျပေျပာဆခၾကသည။ အမားျပညသႏင အမအကအလပသမားမား စေပါငးသငးဖြ႕ ေဆာငရြကရာတြငရေနသည ႏမခဆကဆမႈမားက တြနးလနတကဖကရနအတြက အနပညာႏင ယဥေကးမႈသည လအားလးသ႔ ေရာကရရနလြယကၿပး အစြမးထကသည နညးလမးျဖစပါသည။

စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈျပလပသ အပစမားအေနျဖင အမအကအလပသမားမားအတြက စညး႐း လႈ႕ေဆာေရး သတငးစကားမားက ေပးရာတြင အျပညျပညဆငရာႏင အမးသား အထမး အမတရကမားက ဥးစားေပး အသးျပႏငသည။ အျပညျပညဆငရာေန႔မားတြင ေအာက ေဖာျပပါရကမား ပါဝငပါသည။

• အျပညျပညဆငရာအမးသမးမားေန႔၊ (မတလ ၈ ရက)• ကမာၻ႕အလပသမားေန႔၊ (ေမလ ၁ ရက)• ကမာၻ႕ကေလးအလပသမားဆန႕ကငတကဖကေရးေန႔ (ဇြနလ ၁၂ ရက)• အျပညျပညဆငရာအမအကအလပသမားမားေန႔ (ဇြနလ ၁၆ ရက)• လ႕အခြငအေရးေန႔၊ (ဒဇငဘာလ ၁၀ ရက)• အျပညျပညဆငရာေရြ႕ေျပာငးအလပသမားေန႔၊ (ဒဇငဘာလ ၁၈ ရက) (ဤရကတြင

ျမနမာႏငငသည ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၂) က လကမတေရးထးခပါသည)။

ျမနမာႏငငတြငရေသာ အမအကအလပသမားအမားစမာ ငယရြယသ အမးသမးငယ မား (သ႔) အမးသမးႀကးမား ျဖစၿပး ၎တ႔သည အေရးႀကး၊ တနဖးရကာ၊ ကြမးကငမႈ လအပေသာအလပက လပကငေနျခငးျဖစပါသည။ သ႔ေသာ ၎တ႔သည ေလးစားမႈ မခရ သညအျပင ထကတနသည အခေၾကးေငြႏင ကာကြယေစာငေရာကမႈမားလညး မရရၾကပါ။ အမအကအလပသမားမားသည လမႈအသငးအဝငးမားအတြငး ဂဏသကၡာမရသည အလပ လပကငသဟ၍ ႏမခဆကဆခရသညအျပင ဥပေဒတြငလညး ခြျခားဆကဆခရျခငး ေၾကာင ေဘးအႏရာယမားႏင ရငဆငၾကေတြ႕ေနရပါသည။ ၎တ႔အား ရငဆငေျဖရငး ေပးရနအတြက စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈနညးဗဟာမားအား ေဖာေဆာငျခငးျဖင ေဒသခအဖြ႕ အစညးမားႏင အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားက အမအကအလပသမားမား၏ စေပါငး သငးဖြ႕ေဆာငရြကလာႏငေစမႈက ေထာကပကညေပးႏငလမမညျဖစၿပး၊ အမအက အလပ အကငဆငရာျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) အား အတညျပလကမတေရးထးၿပး အေကာင အထညေဖာ ေဆာငရြကလာႏငေရးအတြက မဝါဒေရးရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားက ျပငဆင ေဆာငရြကလာႏငမည ျဖစသည။

7? 11/pnf;½Hk;vHIUaqmfrIqdkif&m

ta&;BuD;onfh tcsdef&ufpGJrsm;

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

62

အမအကအလပသမားမားက သးသန႔ပတေလာငထား႐သာမက၊ ၎တ႔၏ လြတလပစြာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာခြငက ကန႔သတခပခယထားသည လပငနးခြငအေျခအေနမားေၾကာင အမအကအလပသမားမားအေပၚ ႏမခဆကဆေနမႈ အေျခအေနမားသည ပမ ဆးဝါး သြားသည။ ထပတဆ႔၊ ပတေလာငမႈမားသည အမအကအလပသမားမား အခငးခငးႏင ၎တ႔အား ေထာကပကညေပးမည အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားႏင ခတဆကမႈ ျပလပရာတြင ႀကးမားေသာ စနေခၚမႈတစရပ ျဖစေနသညကေတြ႕ရသည။ သ႔ေသာလညး အမအကအလပသမားမား၏ အသမားသည အလြနပငအေရးပါလပါသည။ စညး႐း လႈ႕ေဆာမားသည အသကအရြယမေရြး၊ နယပယမးစတြင လပကငေနေသာ အမအက အလပသမားမားအားလးအား စေပါငးလႈ႕ေဆာႏငမသာ၊ ၎စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈသညလညး အားအေကာငးဆး ျဖစလာေပလမမည။ ပမေကာငးမြနသည အေျခအေနတြင ေရာကရ ေနသည အမအကအလပသမားမားအေနျဖင ၎တ႔ကယတငအတြက စစညးသငးဖြ႕ ေဆာငရြကရန မလအပေသာလညး၊ ၎တ႔သည ပ၍ ဆးဝါးလသည အေျခအေနဆးမား အတြငး ကေရာကေနသည ၎တ႔၏ လပေဖာကငဖကညအစမမားအတြက ေထာကပကည ေပးၿပး သငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငးမား ျပလပရနအတြက အခနပရျခငး၊ လြပလပစြာစမ ေဆာငရြကႏငသညအေျခအေနတြင ရေနႏငပါသည။ အျခားေဒသမားရ ေအာငျမငခ ဖးသည သကေသသာဓကမားအရ အမအကအလပသမားမားသည စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈ လႈပရားမႈတငး၏ အလယဗဟတြင ရေနရနမာ အလြနအေရးႀကးလေပသည။ သ႔ျဖစပါ ၍ ကနဥးလပေဆာငရမညလပငနးမာ အမအကအလပသမားမား၏ ေတာငးဆခက၊ အျမင႐ႈေထာငမားက လကလမးမေဖာထတႏငရန အခြငအလမးမား ရရေအာငျပလပ ေပးျခငး၊ ၎တ႔၏ စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကမႈမားက ေထာကပအားေပးျခငးႏင ၎တ႔သည စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမား၏ ပငရင (သ႔မဟတ) ဆးျဖတခကခ ဥးေဆာငသမားအျဖစ အစဥအျမ ရေနေစရန ဖနတးေဆာငရြကေပးျခငးတ႔ ျဖစပါသည။

ဤစာတမးတြင မတကြျပားေသာ ႏငငအမးမး၊ အေျခအေနအမးမးမ စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈ ပစနညးလမးမးစတ႔အား ဥပမာေပး ေဖာျပထားပါသည။ ထဥပမာ၊ သကေသသာဓက မားအား ေဆြးေႏြးမႈမားႏင အခကအလကစေဆာငးျခငးမား၏ အေျခခအဆငအျဖစ အသးျပႏငပါသည။ ၎တ႔သည တစစတစေယာကမ လပေဆာငေအာငျမငဖးထားသည စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈနညးလမးမား ျဖစပါေသာေၾကာင၊ ၎တ႔အား ယၾကညမႈအျပညျဖင အသးျပျခငး၊ ဆနးသစတထြငသည စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈ နညးလမးမားက ဖနတးျခငးႏင အျခားေသာစညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားအတြက အေျခခအျဖစ အသးျပႏငပါသည။ လကရတြင အမအကအလပသမားမားႏင ၎တ႔၏ အသမားက ဂ႐တစက နားေထာငေနေသာ အဖြ႕ အစညးမား၊ လကရႏင အနာဂတတြင ၎တ႔ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကလသမား၊ အျမင ႐ႈေထာငမားအား ေျပာငးလရန၊ ႏမခဆကဆမႈမားအားတကဖကရန ဥပေဒကာကြယ ေစာငေရာကမႈမား ေပၚထြနးလာေရးက ေရရညတစစကမတမတ ႀကးပမးေနၾကသမား သညသာ ျမနမာႏငငအတြက ဥးတညရာ လမးေၾကာငးမနက ရာေဖြေပးႏငလမမည ျဖစသည။ ဤစာတမးသည ထရညလားလသည ခရးပနးတငသ႔သြားရာ လမးေၾကာငး တစချဖစမညဟ ယၾကညေမာလငပါသည။

8/ ed*Hk;

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

63

Anti Slavery International, 2002 Advocacy: A handbook on Child domestic

workers: Finding a voice Maggie Black

Armand, Pereira January 2010, Domestic child labor: An overview of Brazil’s

recent experience in Media Voices for Children Global Policy Reform

ILO. 2015 Labour Force Survey.

ILO Labour Administration, 2015a Labour inspection and other compliance

mechanisms in the domestic work sector, ILO Labour Administration, Labour

Inspection and Occupational Safety and Health Branch (Geneva)

ILO. 2016 Formalizing Domestic Work (Geneva)

ILO. 2017. ILO Guide to Myanmar Labour Law 2017 (Yangon)

ILO; UNWomen. 2016. Worker, helper, auntie, maid? Working conditions and

attitudes experienced by migrant domestic workers in Thailand and Malaysia

(Bangkok)

ILO; UNWomen, 2017 Protected or put in harm’s way? Bans and Restrictions

on women’s labour migration in ASEAN countries (Bangkok)

1921 Uruguay, LABOUR LEGISLATION OF URUGUAY: REGULATORY

DECREE OF JUNE 16, 1921 Chapter I.— Concerning domestic workers

Article 10

7 Day Daily. 2016. Make an effort to enact the law for protection of domestic

workers, 30 Sept, Office of the High Commissioner on Human Rights

(OHCHR) 2016 Committee on the Elimination of Discrimination Against

Women Concluding Observations on the Combined Fourth and Fifth Periodic

Reports of Myanmar

-2016 Concluding Observations Canada

CEDAW/C/CAN/CO/8-9:

Ashforth and Kraner, July 1999. How Can You Do It? Dirty Work and the

Challenge of Constructing a Positive Identity in the Academy of Management

Review, Vol 24, No 3

udk;um;csuf

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

64

GEN, 2015. Raising the Curtain: Cultural Norms, Social Practices, and Gender

Equality in Myanmar Myanmar Times. 24 June 2016. The fight against child

labour begins at home. Myanmar Times, Fiona MacGregor

Regional Centre for Minorities (RCM), 2009. Using Shadow Reports for

Advocacy

Thein, Pansy Tun, July 2015. Gender Equality and Cultural Norms

in Myanmar

Windebank, Jan 2010, Barriers to outsourcing domestic chores in dual-earner

households, in the International Journal of Sociology and Social Policy, Vol. 30

Iss: 7/8, pp.387 - 398

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

65

ဘာသာစကားအမးမးျဖင ေရးသားထားေသာဤသေဘာတစာခပက http://www.idwf.org/myfairhome တြငရယႏငပါသည။ စာခပခပဆမညသႏစဥးႏစဖကစလးက နားလညေသာ ဘာသာစကားျဖငေရးသားထားသည

စာခပျဖစသငပါသည။ ေခတႏင အညေနာကဆး မြမးမျပငဆငေရးဆြထားသည စာခပပစက အသးျပရပါမည။ သကဆငသညအကြကတြင ရငးလငးျပတသားစြာျဖင အမနျခစ (သ႔မဟတ) ၾကကေျခခတ ျခစေပးပါ။

ထငးအလပသမားအကဥပေဒ [B.E. 2541 (1998)] ႏင ဝနႀကးဌာနက ထတျပနသည စညးမဥးအမတ

(၁၄) [B.E. 2555 (2012)] အရ အမအကအလပသမားမားအား ဥပေဒအရ

ျဖညဆညးေပးရမည သငေတာေကာငးမြနသည အလပအကငအတြက အနညးဆးရရမည

စညးကမးသတမတခကမားသည ဤ စာေကာလတြင ေဖာျပထားသည

သတမတျပ႒ာနးခကမားတြင ပါဝငပါသည။

ဤဘကျခမးစာေကာလတြင ILO ၏ အမအကအလပသမားမား ဆငရာ ျပ႒ာနးခက၊ ၂၀၁၁ (အမတ-၁၈၉) ႏင ထငးႏငငဥပေဒအရ အျခားအလပသမားမားက

ေပးသည ကာကြယေစာငေရာကမႈမားေပၚတြင အေျခခ၍ အလပအကငဆငရာ အေလအကငေကာငးမားအတြက

လမးၫႊနခကမားပါဝငပါသည။ ILO ၏ အဆးဝါး ဆးပစျဖင ကေလးအလပသမားခငးေစမႈဆငရာ

ျပ႒ာနးခက (အမတ-၁၈၂) ႏင အနညးဆးရရမည အသကအရြယဆငရာျပ႒ာနးခက (အမတ-၁၃၈) တ႔အေပၚတြင

အေျခခ၍ အသက (၁၅-၁၈) ႏစရေသာ အလပသမားမားအတြက အထးျပ႒ာနးခကမားကလညး အၾကျပ ေဖာျပထားပါသည။

ႏစဥးႏစဖက စာခပခပဆမညသမားအေကာငးမြနဆးေသာ

အေလအကင

အလပရင - (ဥး/ေဒၚ)/ (Mr/Ms) _____________________________

ေနရပလပစာ ___________________________________________

မတပတင/ပတစပ႔နပါတ ___________________________________

ႏင

အလပသမား - (ဥး/ေဒၚ)/ (Mr/Ms) _____________________________

ေနရပလပစာ ____________________________________________

မတပတင/ပတစပ႔နပါတ ___________________________________

□ အလပသမားသည စာခပခပဆသညေန႔ရကတြင အနညးဆး အသက (၁၅) ႏစ ျပညၿပးျဖစေၾကာငးက အတညျပပါသည။

ထငးႏငငတြင ဥပေဒအရ အလပလပကငရန အနညး ဆးရရမညအသကမာ (၁၅) ႏစျဖစသည။ အကယ၍ အလပသမားသည အသက (၁၈) ႏစေအာကရပါက ေအာကတြင ေဖာျပထားသညအတငး ေနာကဆကတြျပ႒ာနးခက မားက ကငသးသငပါသည။

aemufqufwGJ (1) tdrftultvkyform;qdkif&m pHoabmwlpmcsKyferlem

xkdif;EkdifiHwGif tdrftulvkyfief;twGuf pHoabmwlpmcsKyf

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

66

ဤသေဘာတစာခပက ခပဆၾကမညသ ႏစဥးႏစဖကစလးသည ေအာကပါစညးကမးခကမားက လကနာရန သေဘာတပါသည။

၁။ စတငသညေန႔ရက

၁.၁။ ဤသေဘာတစာခပသည ___/____/____ မစတင၍ တရားဝငျဖစသည။ အပဒ (၁၀.၁) တြငေဖာျပထားသညအတငး စာခပခပဆသ ႏစဥးႏစဖကစလးသည ႀကတင အသေပးအေၾကာငးၾကားျခငးျဖင စာခပက ရပစပငခြငရသည။

၂။ အမေထာငစ သတငးအခကအလက

၂.၁။ အမေထာငစလပစာ ____________________________________

၂.၂။ အမ အကယအဝနး

အမသည ______ထပ ၊ ေရခးခနး ____ ခနး၊ အပခနး ____ ခနး၊ ဧညခနး ____ ခနး ၊ မးဖခနး ____ ခနး၊ ႏင အျခားအခနး _____ ခနးတ႔ရသည။

စစေပါငး အကယအဝနးမာ _______ စတရနးမတာ ျဖစသည။

၂.၃။ အမေထာငစဝငမား

__________ဥးအနကတြင _________တ႔သည ( အသက ________ ႏစစ ရၾကေသာ) ကေလးမားျဖစၾကၿပး၊ ____________ တ႔သည ေစာငေရာကမႈလအပေသာ သကႀကး ရြယအမားျဖစသည။

စာခပသကတမးကနဆးသြား သညတငေအာင၊ အလပမား အားလးသည လပကငၿပးခသည အလပအတြက လပခလစာက ခစားပငခြငရသည။

ထငးႏငငတြင ဥပေဒအရ အလပလပကငရန အနညး ဆးရရမညအသကမာ (၁၅) ႏစ ျဖစသည။ အကယ၍ အလပသမားသည အသက (၁၈) ႏစေအာကရပါက ေအာကတြင ေဖာျပထား သညအတငး ေနာကဆကတြ ျပ႒ာနးခကမားက ကငသးသငပါသည။

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

67

၃။ လပငနးတာဝန သတမတေဖာျပခက

၃.၁။ အလပသမားသည ေအာကေဖာျပပါ လပငနးတာဝနမားက လပကငရန တာဝနရသည။အေသးစတေဖာျပခကမားက ေနာကဆကတြ (၁) တြင ၾကည႐ႈပါ။

(သကဆငသညအခကအားလးက အမနျခစပါ။)

အမမႈကစၥထနးသမးမႈ ျပစေစာငေရာကမႈ အျခားအလပ

□ သန႔ရငးေရးလပျခငး □ ကေလးျပစ ေစာငေရာကျခငး

□ ဥယာဥ စကပးျခငး

□ ခကျပတျခငး □ သကႀကးရြယအျပစ ေစာငေရာကျခငး

□ အမေမြးတရစာၦန ေစာငေရာကျခငး

□ အဝတေလာဖြပျခငး □ နာမကနးသ/မသနစြမးသက ျပစေစာငေရာက ေပးျခငး

□ ေမာေတာယာဥ ျပျပငထနးသမးျခငး

□ အထး အခမးအနား/ ပြမား

၃.၂။ ဤေနရာတြင (သ႔) ေနာကဆကတြ (၁) တြငေဖာျပထားသည အခကမားအတငး သေဘာတထားသညအလပတာဝနမားက ေျပာငးလ အလပတာဝနေပးျခငး မျပမ အလပရငသည အလပသမားထမ သေဘာတညမႈ ရယရမည။ အလပတာဝနေျပာငး လမႈအားလးႏင အပထပေဆာငးေပးသည မညသညေငြေပးေခမႈကမဆ ေနာကဆကတြ (၂) တြင မတတမးတငထား ရရမည။

ဥပေဒအရ အႏရာယရေသာ အလပအကငဟ သတမတထားသည အလပမားက အသက (၁၈) ႏစေအာကရေသာ အလပသမားမားအား ခငးေစျခငးမျပရ။

ဥပမာ။ ။ အႏရာယ ရေသာ ဓါတပစၥညးမားက ကငတြယျခငး၊ (သ႔) အဆမတန ေလးလေသာ ဝနမားက သယယရျခငး။

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

68

၄။ အလပခန

၄.၁။ အလပသမားသည တစပတတြင _____ ရက လပကငရမည။ အခနျပည လပကငသအလပသမားသည အနညးဆးအားျဖင တစပတတြင နားရက တစရက အျပည ခစားပငခြငရသည။

အပတစဥနားရကမာ - ___________________

၄.၂။ အလပခနမာ တစရကတြင စစေပါငး _______ နာရျဖစၿပး _______ မ _______ ထျဖစသည။ အလပခနသည တစရကအတြငး အမးမးေျပာငးလမႈ ရပါက ေဖာျပပါ။

တနလၤာေန႔ __________________________________________

အဂၤါေန႔ __________________________________________

ဗဒၶဟးေန႔ __________________________________________

ၾကာသပေတးေန႔ __________________________________________

ေသာၾကာေန႔ __________________________________________

စေနေန႔ __________________________________________

တနဂၤေႏြေန႔ __________________________________________

၄.၃။ အလပသမားသည ဆကတကလပရသည အလပခန (၅) နာရျပညတငး အနားယခန ______မနစက လစာျဖင ခစားခြငရသည။ အလပရငအလပသမားႏစဥး ႏစဖကစလးကဤအနားယခနက သေဘာတညမႈျပ၍ ပငးျခားသတမတႏငသည။

အလပရင၊ အလပသမား ႏစဥး ႏစဖက စလးသည အပတစဥ အလပခနဇယားႏင လစာ ရငးတမးစာရြက စသည အေသး စတက မတတမးတငထား ႏငသည။ (ေနာကဆကတြ ၃)

မသားစေဆာငရြကခကမား၊ ဘာသာေရး ကးကြယယၾကညမႈ ႏင အေလအကငမားက ထညသြငး စဥးစား၍ အပတစဥ နားရကက ႏစဥးႏစဖက သေဘာတညမႈ ျပသငပါသည။

ပမနအလပခနသည တစရက (၈) နာရ (တစပတ ၄၈ နရ) ထက မေကာလြနေစသငပါ။ (၄၈) နာရထကေကာလြနေသာ အလပခနနာရက အခနပ ေၾကးႏႈနးအတငး ေပးရမည ျဖစသည။ တစပတတြင (ပမန အလပခန ၄၈ နာရ အျပင) အမားဆး ခြငျပသည အခနပ နာရမာ (၃၆) နာရျဖစသည။

အလပလပရက တစရကႏင တစရက အၾကား အနားယခန ကာလသည အနညးဆး (၁၁) နာရရသငသည။

အသက (၁၈) ႏစေအာက အလပ သမားမားက တစပတ (၄၈) နာရထက ပ၍ ခငးေစျခငး ႏင၊ ည (၁၀) နာရမ မနက (၆) နာရၾကား အလပခငးေစျခငးက တားျမစထားပါသည။

ေယဘယအားျဖင ထငးႏငငရ အလပသမားမားသည ငါးနာရ (အသက ၁၈ ႏစေအာကရ အလပသမားအတြက ၄ နာရ) အလပလပၿပးတငး အခေၾကးေငြ ခစားခြငႏငအတ အနားယခန မနစ (၆၀) က ခစားပငခြင ရသည။

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

69

၅။ လပခလစာ/အခေၾကးေငြ

၅.၁။ အလပရငသည အလပသမားအား ၎၏ လပအားအတြက ေဖာျပပါ ႏႈနးထား အတငး - တစနာရတြင ဘတေငြ _________ ႏငညမေသာ အခေၾကးေငြက တစရက/တစပတ/ တစလ(တစခက၀ငးပါ) တြင ဘတေငြ _________က ေငြသားျဖင ေပးေခရန သေဘာတပါသည။

၅.၂။ အလပရငသည ေအာကပါအတငး ပမန အခေၾကးေငြေပးရန သေဘာတပါသည။ (ေရြးခယမႈတစခက အမနျခစပါ)

□ အပတစဥ □ ႏစပတတစႀကမ

□ တစလတစႀကမျဖင _________ ေန႔တြင (ရကစြေဖာျပပါ)

၅.၃။ သေဘာတၿပးျဖစသည အပတစဥအနားယရက၊ အမားျပညသ ႐းပတရက (သ႔) ႏစပတလညခြငရကမားတြင အလပလပရန လအပပါက၊ အလပသမားသည အားလပရကတြငလပရသည လပအားခက ပမနအလပလပခနနာရ၏ ႏစဆႏႈနးျဖင ခစားပငခြငရသည။

၅.၄။ အလပရငႏငအလပသမားသညေအာကပါအခကမားက သေဘာတႏငပါသည။

(သကဆငသညအခကမားအားလးက အမနျခစပါ။)

□ အလပရငသည လပခလစာ ေပးေခသညအခါတငး အလပသမားက လစာရငးတမးစာရြကေပးရမည။ (ေနာကဆကတြ ၃)။

□ အလပသမား၏ အေတြ႕အၾက၊ အလပပမာဏႏငကကည သငေတာသည အလပသမားရရမညလပခလစာက ႏစဥးႏစဖကစလးသည ပမနသးသပျခငးႏင ခနညႇတြကခကျခငးျပရမည။

□ အလပသမားက အခနပလပခအတြက တစနာရတြင ________ ဘတ ႏႈနးျဖင ေပးရမည။ (အခနပဆသညမာ သေဘာတစာခပတြငေဖာျပထားသည ပမနအလပခနနာရထက ေကာလြနၿပး လပကငရေသာ အလပခနမားက ဆလပါသည။)

□ အေရးေပၚအေျခအေနတြင လပကငေပးရန အရနသငရေနေပးျခငးအတြက အလပ သမားက တစနာရတြင _______ ဘတ ေပးရမည။ (အရနသငရေနေပးသည အလပခနဆသညမာ အလပသမားသည ၎တ႔၏အားလပခနကဆႏၵရသလအသးမျပႏငဘ အေရးေပၚအေျခအေန အတြက အရနသငေနေပးရသည အခနမားက ဆလပါသည။ အရနသငရေနေပးသည အလပခနက အလပသမား၏ ခြငျပခကျဖင သတမတရမည။)

ထငးႏငင၏ အနညးဆး အခေၾကးေငြမာ (၈) နာရ လပခအတြက ဘတ (၃၀၀) ျဖစသည။ ဆလသညမာ (၁) နာရအတြက (၃၇.၅) ဘတ ျဖစသည။ အခေၾကးေငြက အလပသမားအား တက႐က ေပးေခရမညျဖစၿပး ေငြသားအျဖစ မညသည အရာမ အစားထး ေပးေချခငး မျပရပါ။ (ဥပမာ။ ။ အဝတအစား၊ အစားအစာ၊ (သ႔မဟတ) ေငြေၾကးအစား အျခား အရာ၀တမား ေပးျခငး)

ထငးႏငငတြင အလပရငမားသည ႏစကနတြင အလပသမားမားအား လပခ တစလစာႏင ညမေသာ အပဆေၾကးက ထးစအရ ေပးေလရသည။

ျမငတကလာေသာ ေနထငမႈ ကနကစရတႏင ေငြေဖာငးပြမႈ ႏႈနးက ကာမေစရန ႏစစဥ လပခလစာက ျပနလညသး သပသငၿပး အနညးဆး ၃ % တးေပးသငပါသည။

စသတမတထားသည အခနပ လပအားခႏႈနးမာ ပမန အလပခနထက ၁ ဆခြျဖစၿပး အားလပရကေန႔ျဖစပါက ပမနအလပခနထက အနညးဆး ၃ ဆျဖစပါသည။

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

70

၆။ အားလပရကႏင ခြငရက

၆.၁။ အလပသမားသည တစႏစတြင ပမနလစာျဖင အမားျပညသ႐းပတရကအတငး __________ ရကက (အလပသမားေန႔/ေမေဒးအပါအဝင အနညးဆး ၁၃ ရက) ခစားပငခြငရသည။

[အမားျပညသ႐းပတရကသည အပတစဥ နားရကေန႔တြငကေရာကပါက အလပသမားသည ေနာကကေရာကသည အလပလပရကတြင ခြငရကရယပငခြငရသည။ အလပရင အလပသမား ႏစဥးႏစဖကစလးသည အလပသမားခစားပငခြငရသည အမားျပညသ႐းပတရကမားက သတမတေဖာျပရမည။ (ေနာကဆကတြ ၄) ]

၆.၂။ အခနျပညလပကငသည အလပသမားသည လစာခစားခြငျဖင ႏစပတလညခြင ________ ရကက (အနညးဆး ၆ ရက) ခစားပငခြငရသည။

(လပသကတစႏစေအာကသာ လပကငရေသးေသာ အလပသမား၏ ႏစပတလညခြငရကက သငေလာသလ တြကခကေပးရမည။ အလပ (၂) လလပၿပးတငး ႏစပတလညခြင (၁) ရက ခစားခြင ႏႈနးထားျဖင တြကခကေပးရမည။)

၇။ ေနထငမႈႏင လပငနးခြငအေျခအေန

၇.၁။ သေဘာတ စာခပခပဆသႏစဥးႏစဖကစလးသည အလြသးစားျပမႈ၊ ေႏာငယကေစာကားမႈႏင အၾကမးဖကမႈ ပစအားလးမကငးေဝးေသာ ေနထငမႈႏင လပငနးခြငအေျခအေနရေစရန ကတျပေဆာငရြကပါမည။

၇.၂။ ခန႔အပထားသည လပငနးတာဝန၊ လပငနးသးကရယာတနဆာပလာႏင လပငနးဝနးကငအေျခအေနသည အလပသမား၏ ကနးမာေရး၊ ဂဏသကၡာႏင ပစၥညးဥစၥာမားကထခက ဆး႐ႈးမႈ မရေစရန အလပရငက ေသခာေဆာငရြကရမည။

၇.၃။ အလပသမားသည အမအတြငး မညသညပကစးထခကမႈ (သ႔) မညသည အျပစအနာအဆာခြနယြငးမႈမးကမဆ အလပရငအား အသေပးရန တာဝနရသည။

အသက (၁၈) ႏစေအာကရ အလပသမားသည အစညး အေဝးႏင ေဆြးေႏြးပြမား တကေရာကခြင၊ သငတနး တကေရာကခြင (သ႔) ပညာေရး အသငးအဖြ႕မားက စစဥသည အျခား အစအစဥမားသ႔ တကေရာကရန ခြငယပငခြင ရသည။ ဤခြင ရကမားက လစာခစားခြင ေပးသငပါသည။ ထခြငရကမားသည တစႏစ ရက (၃၀) ထက မပသငပါ။

အခနပငးအလပသမားက လစာျဖင ႏစပတလညခြင ေပးျခငးမရပါက၊ အလပရငက နာရအလက လပခလစာ (သ႔) ေန႔စဥ လပအားခမားက တးေပးသငသည။

သာေရးနာေရးခြင၊ (သ႔) သငတနးအတြကခြငကသ႔ ေသာ အျခား ကယေရးကယတာ ခြငမားက ႏစဥးႏစဖက သေဘာတညမႈျပႏငသည။

လအပလင အလပရငသည အလပသမားက သငေတာသည အကာအကြယ ပစၥညးကရယာမား ေပးရမည။ ဥပမာ။ ။ ျပငးထနသည ဓါတ ပစၥညးမားက ကငတြယရန အတြက လကအတေပးျခငး၊ ခငခၿပး ေဘးကငးစတခရသည ေလခါး ေပးျခငး။

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

71

၇.၄။ အလပသမားသည အလပရင၏အမတြင ေနထငျခငး ရ/မရ။

(တစခက အမနျခစပါ။) □ ေနထငသည။ □ မေနထငပါ။

၇.၄.၁။ အလပသမားသည အလပရင၏အမတြင ေနထငလပကငပါက၊ အလပရငသည အလပသမားအတြက သငေတာသညေနရာထငခငး၊ ေသာခတ/တခါးပတထားႏငေသာ ေရခးသန႔စငခနးမားအသးျပခြငက အခမ ျဖညဆညးေပးရန သေဘာတပါသည။

အလပသမား၏အခနးသည □ ကယပငသးသန႔အခနး ျဖစရမည။

□ ___________ ႏငအတေနရမည။

၇.၄.၂။ အလပသမားက -(သကဆငသညအခကက အမနျခစပါ။)□ တစရကလင အစားအစာ သးႀကမ/သးနပ ေကြးမည။ □ တစရကတြင အစားအစာ ______ ႀကမႏင စားေသာကစရတက တစပတ/တစလ (တစခကဝငးျပပါ) တြင ________ ဘတ ေပးမည။

၇.၅။ အမတြငေနထငလပကငသသည ေန႔စဥႏင အပတစဥအနားယခန၊ အမားျပညသ႐းပတရကႏင ႏစပတလညခြငကာလအတြငး ၎တ႔ေရြးခယထားသညအတငး အမျပငပသ႔ လြတလပစြာသြားလာခြငႏင အားလပခနက လြတလပစြာအသးျပခြငရသည။

၇.၆။ အလပသမားသည ၎၏ ခရးသြားလာခြငဆငရာႏင သကေသခအေထာက အထားစာရြကစာတမးမားအပါအဝင အျခားကယပင ပစၥညးဥစၥာမားက ကယႏငမကြာ ထနးသမးထားပငခြငရသည။

၈။ လမႈကာကြယေစာငေရာကေရး

၈.၁။ အလပေၾကာငျဖစရသည ဖားနာမႈႏင ထခကဒဏရာရရမႈ

(သကဆငသညအခကက အမနျခစပါ။)

□ အလပေၾကာင (သ႔) အလပႏငပတသက၍ သြားလာရျခငးေၾကာင အလပသမားသည ထခကဒဏရာရရျခငး (သ႔) ဖားနာျခငးရလင အလပရငသည ခကခငး ေဆးဝါးကသမႈက စစဥေပးရမညျဖစၿပး လအပသည ေဆးဝါးကသမႈ ကနကစရတမားက ေပးရမည။

၈.၂။ အျခားဖားနာမႈ (သ႔) ထခကဒဏရာရရမႈ

အလပသမား၏ အခနးသည ေလဝင ေလထြကေကာငးမြနၿပး လေလာကေသာ အကယအဝနး ရ၍ သငေတာသည အခနးအပခနျဖစရမည။

ေနရာထငခငးႏင အစားအစာ အတြက လပခလစာမ မညသည ျဖတေတာကျခငးမ မျပလပသငပါ။

ေယဘယအားျဖင အလပရင မားသည ၎တ႔၏ အလပသမား မားက မတပတငရမည ျဖစၿပး အလပသမားေလာ ေၾကးရနပေငြတြင ထညဝငေၾကး ေပးသြငးရန လအပသည။ အမအကအလပသမားမားသည ဤကာကြယေစာငေရာကမႈတြင အကးမဝငျခငးေၾကာင အလပေၾကာင ျဖစေပၚလာသည ဖားနာမႈႏင ထခကဒဏရာရမႈ အတြက ေဆးဝါးကသမႈ ကနကစရတက ကခေပးရန အတြက အလပရငမားက တာဝနယ သငပါသည။

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

72

၈.၂.၁။ အလပသမားသည တစႏစတြင နာမကနးခြငရက(၃၀)ကခစားခြငရသည။

(ခြငရကသည ဆကတက ၃ ရကထကေကာပါက အလပသမားသည ေဆးလကမတ သ႔မဟတ ဆရာဝန၏မတခကက အလပရငသ႔တငျပရမည။ အလပေၾကာင ထခကဒဏရာရ၍ (သ႔) နာမကနးျဖစ၍ အလပသမား မလပကငႏငသည ေန႔ရကက နာမကနးခြငအျဖစ သတမတ၍မရပါ။)

၈.၂.၂။ နာမကနးျဖစသညအခါတြင အလပသမား၏ ေဆးကသကနကစရတသည ေအာကပါအစအစဥတြင အကးဝငခစားခြငရသည။

(အနညးဆး တစခက အမနျခစပါ။)

□ လမႈဖလႈေရးအကဥပေဒ၏ ပဒမ (၄၀) ႏငအည (ထငးႏငငသားမား အတြကသာ)၊ လစဥေၾကးအျဖစ အလပရငထညဝငေၾကး _______ဘတ။

□ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသ ကနးမာေရးအာမခအစအစဥ (MHIS - ေရႊ႕ေျပာငး လပသားမားအတြကသာ)ႏငအည၊ ႏစစဥေၾကးအျဖစ အလပရငထညဝငေၾကး ___________ ဘတ။

□ အလပရငကေထာကပေပးေသာ ပဂၢလကေဆးကသမႈအာမခ။

၈.၃။ မးဖြားျခငးဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈ

(သကဆငသညအခကက အမနျခစပါ)

အလပသမား ကယဝနရလင အလပရင အလပသမားႏစဥးႏစဖကစလးသည ေအာကပါအတငး သေဘာတပါသည။

□ အလပသမားသည မးဖြားခြငအျဖစ ______ ရကကခစားခြငရၿပး မးဖြားခြငရကထ မ _________ ရကက လစာႏငအတခစားခြငရသည။

□ အလပသမားသည မးဖြားခြငအျဖစ ________ လက လစာမျဖင ခစားခြငရသည။

သငေတာသည ကာလအကန႔အသတ အတြငး ဖားနာမႈေၾကာင အလပမဆငးႏငျခငးသည စာခပႏငအလပရပစရျခငး အေၾကာငးျပခက မျဖစေစရပါ။

လမႈဖလႈေရး အကဥပေဒ၏ ပဒမ (၄၀) အရ ထငးႏငငသား မားသည လမႈဖလေရး အကးခစားခြငအတြက မတပတငႏငသည အခြင ရသည။ အလပသမား အကးခစားခြငအတြက အလပရငသည လစဥေၾကး ဘတ (၁၀၀- ၁၅၀) က ေပးရမည။ သတငး အခကအလက အေသးစတက လမႈဖလႈေရး႐း ဝကဘဆကတြင ေလလာႏငပါသည။

ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမားမားသည MHIS အစအစဥေအာကတြင မတပ တငရနလအပသည။ MHIS အစအစဥ တြငႏစစဥကနးမာေရး ေဆးစစခကႏင ေဆးကသမႈ အာမခ ပါဝငသည။ အလပရငသည ႏစစဥေၾကး ဘတ (၂၁၀၀) ကေပးရပါမည။

ေယဘယအားျဖင အလပသမား မားသည မးဖြားခြင ရကေပါငး (၉၀) က ခစားပငခြငရသည။ ဤကာလအတြငး လပခလစာက အလပရငက (၄၅ ရက အထ) ေပးေလရၿပး လမႈဖလႈေရး႐းက (ကနသည ၄၅ ရက) က ေပးေလရသည။

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

73

၉။ အျငငးပြားမႈ ေျဖရငးျခငး

အလပရငအလပသမားႏစဥးႏစဖကစလးသည သာယာေအးခမးေသာ လပငနးခြငျဖစေပၚေစေရး ႏလးသြငးလက လပငနးခြငဆငရာ အလပရငအလပသမားဆကဆေရးႏင ပတသက၍ ေပၚေပါကလာသည အေၾကာငးကစၥႀကးငယ မညသညကစၥရပကမဆ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးရန သေဘာတၾကပါသည။ အလပရငႏင အလပသမားသည ဤ အလပခန႔ထားမႈဆငရာ သေဘာတစာခပ (သ႔) ထငးဥပေဒအရ ၎တ႔၏အခြင အေရးမား၊ တာဝနဝတရားမားႏငပတသက၍ အျငငးပြားမႈတစစတစရာေပၚေပါကလာပါက ၾကားခအဖြ႕အစညးျဖစသည လြတလပေသာညႇႏႈငးဖနေျဖေရးအဖြ႕အစညးျဖင ေပၚေပါကလာသည ကစၥရပက ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးရန ႏစဥးႏစဖကစလးမ သေဘာတ ၾကပါသည။ ညႇႏႈငးဖနေျဖေပးျခငးက အလပရင အလပသမား တစဖကဖကမေန၍ ျငငးပယျခငး (သ႔) တစဖကဖက၏ ေဆာငရြကခကမားသည ဥပေဒေၾကာငးအရ အေရးယေဆာငရြကရန ခငလသညဆပါက ညႇႏႈငးဖနေျဖျခငး မျပႏငေတာသည ေနာကတြင အလပသမားေရးရာစစေဆးသအရာရ (သ႔) တရား႐း၏အမႈေဆာငရြက ခကမားအတငး ဆကလကေဆာငရြကႏငပါသည။

၁၀။ သေဘာတစာခပ ရပစျခငး

၁၀.၁။ လပခလစာေပးေခသညေန႔ရကၿပးေနာကပငး စာခပရပစျခငး အတညျဖစေစရနအလ႔ငာ လပခလစာေပးေခရမညေန႔ရက တစရကရကတြင (သ႔) ထေန႔ရက မတငမတြင အလပရငအလပသမားတစဖကဖကမေန၍ စာျဖင ႀကတငအသေပး အေၾကာငးၾကားျခငးျဖင စာခပရပစပငခြငရသည။

၁၀.၂။ စာခပေဖာကဖကသညကစၥရပႏငစပလဥး၍ စာခပေဖာကဖကျခငးေၾကာင တစဖကဖကက စာခပရပစပငခြငႏင ေလာေၾကးေတာငးဆပငခြငရသည။ စာခပ မေဖာကဖကခလင ေမာမနး ႏငသည အေနအထားအတငး ျဖစေပၚလာမည ႏစဥး ႏစဖကစလး၏ အေနအထားက ျပနလညထနးသမးႏငရနျဖစသည။

၁၀.၃။ အလပခန႔ထားမႈဆငရာအလပရငအလပသမားဆကဆေရး ၿပးဆးသညအခါ တြင စာခပရပစျခငးဆငရာအေျခအေနႏငမသကဆငဘ အလပသမား၏ဝနေဆာငမႈ ကာလၾကာခနႏင လပငနးသေဘာသဘာဝကေဖာျပသည အသအမတျပလကမတ တစေစာငက အလပရငသည အလပသမားအား ထတေပးရမည။

၁၀.၄။ အလပသမား၏ အမားအယြငးမရဘ အလပသမားအလပထတခရပါက အလပရငသည အလပသမားအား ၎လပကငခသည _______ လတငးအတြက ေပးခသည လစာ၏ _____လစာႏငညမေသာေငြက ေပးပါမညဟ သေဘာတပါသည။

အလပသမားအားလးသည ၎တ႔၏ ဥပေဒဆငရာ(သ႔)လဝငမႈဆငရာအေျခ အေနမား ႏင မသကဆငဘ တရား႐း၊ ခ႐း (သ႔) အျခားအျငငးပြားမႈေျဖရငး ေရးယႏရားမား၏ ေျဖရငး ေဆာငရြကေပးမႈက ရယပငခြငရသည။

သေဘာတစာခပ ေဖာကဖကျခငးတြင ဥပမာအားျဖင အလပရငက လပခလစာ ေပးရန ပကကြကျခငး၊ (သ႔) သေဘာတ ထားသညအလပတာဝနက အလပသမားကေဆာငရြကရန ပကကြကျခငးတ႔ပါဝငသည။

ၾကားခအဖြ႕အျဖစ ညႇႏႈငးဖနေျဖ ေပးသည ဝနေဆာငမႈအတြက Homenet Thailand က ဆကသြယစစမး ႏငပါသည။ ဤစာမကႏာ အဆးပငးတြင ဆကသြယႏငမည လပစာက ေဖာျပထားပါသည။

ေယဘယအားျဖင ထငးႏငငရ အလပသမားမားသည အလပထတနစနာေၾကးက ခစား ပငခြငရသည။ အလပထတနစနာေၾကး သည ၎တ႔အလပလပခသည အခနႏင အခးကညမေသာ ေငြပမာဏျဖစသည။

ဥပမာ။ ။ သးလ အလပ လပကငေပးသအတြက အလပထတနစနာေၾကးမာ တစလစာျဖစပါသည။

စေပါငးသငးဖြ႕ေဆာငရြကျခငး၊ ႏမခဆကဆမႈမားက ေလာချခငးႏင အမအကအလပသမားမား၏ အခြငအေရးမားကျမႇငတငျခငး

74

Homenet – Foundation for Labour and Employment Promotion

+၆၆၂ ၅၁၃ ၉၂၄၂

ဝကဘဆဒ - http://www.homenetthailand.org ၊ အးေမးလ - center@homenetthailand.org

၂၄နာရ/တစပတ (အခနျပည) လကနကးမႈတားဆး ကာကြယေရး အေရးေပၚ ဖနးနပါတ ၁၃၀၀ ၊ ရတပဖြ႕ ၁၉၁

(အလပသမားအခြငအေရးခးေဖာကခရလင) အလပသမားကာကြယေစာငေရာကေရးႏင လမႈဖလေရးဌာန - ၁၅၄၆

owif;tcsuftvuf ydkrdk od&Sdvdkygu atmufygvdyfpm twdkif; qufoG,far;jref; Ekdifygonf/

tjcm; qufoG,fEkdifonfh vdyfpmrsm; -

ေနာကဆကတြ

၁။ လပငနး တာဝနမား

၂။ စာခပ ျပငဆငျခငး

၃။ အပတစဥ အလပအခန ဇယားႏင လစာရငးတမးစာရြက

၄။ ထငးႏငငတြင တရားဝင အမားျပညသ

႐းပတရကမား

ဤသေဘာတစာခပက မတႏစေစာငျပလပထားပါသည။ စာခပခပဆမညသ ႏစဥးႏစဖကစလးသည စာခပပါ အခကအလကမား အားလးက ဖတ႐ႈ နားလညသေဘာေပါကၿပး ဤေနရာတြင သေဘာတလကမတ ေရးထးၾကပါသည။

___________________________အလပရင လကမတ

ရကစြ ____/_____/____ေနရာ ______________

___________________________အလပသမား လကမတ

ရကစြ ____/_____/____ေနရာ ______________

ILO ၏ပပးကညမႈႏင ဩစေၾတးလအစးရ၏ ႏငငျခားေရးရာႏင ကနသြယမႈဆငရာဌာန၏ပပးကညမႈတ႔ျဖင “My Fair Home” ကနဥးေဆာငရြကခက - အျပညျပညဆငရာ အမအကအလပသမားမား အဖြ႔ခပ (IDWF) ၏ စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈ အစတ အပငးတစရပအျဖစ ဤသေဘာတစာခပက Homenet Thailand ႏငေဆြးေႏြးတငပင၍ ေရးသားျပစထားျခငးျဖစပါသည။ သငအေနျဖင အမအကအလပသမားအခြငအေရးမားႏငပတသက၍ ပပးကညေဆာငရြကလပါက www.idwfed.org/myfairhome တြငဝငေရာကေလလာႏငပါသည။ ဤလပစာတြင သငအေနျဖင ILO ျပ႒ာနးခက အမတ (၁၈၉) ကလညး ေလလာႏငၿပး အတညျပလကမတေရးထးႏငရန ပပးကညႏငပါသည။

ျမနမာႏငငတြင အမအကအလပသမား ကညပပးေရးအဖြ႕မားအတြက လကေတြ႕လမးၫႊနခက

75

aemufqufwGJ (2) - tdrftultvkyform;rsm; oDcsif;

C189 Rap

(အမအကလပသားေတြ လ႔အခြငအေရး ေခတအခါမာ ရငဆငရတာ ခးေဖာကမႈေျမာကျမားစြာ)2

ျမငေယာငပါကြယ ခကခတဘဝတ႔ ရငသနေစခငရင စာနာပါကြယ တ႔ရ႕ဘဝက အကာအကြယေတြျပရငး တကအလပခန သတမတေပးပါ။ ျမငေယာငပါကြယ ခကခတဘဝတ႔ ရငသနေစခငရင

စာနာပါကြယ တ႔ရ႕ဘဝက အကာအကြယေတြျပရငး တကလစာ သတမတေပးပါ။

၁။ တစေန႔လး တ႔ေတြ ပငပငပနးပနး အလပလပရတယ -- ဒါေပမ ေကးဇးတင မခရဘး၊ လပခလစာလညး လေလာကေအာင မရဘး။

၂။ အမအကအလပဟာ အရမးခကခပငပနးလပါတယ -- မပငပနးဘးလ႔ထငရင သငကယတင လပၾကညလကပါလား။

၃။ တစျခားအလပေတြမာက ပမနလပၾက -- အမအကအလပကေတာ ေန႔ေန႔ ညည အလပခနပါပ။

၄။ တ႔ေတြက ရငးလငးတ အလပအကငသေဘာတညမႈေတြ ေပးပါ -- တ႔ေတြရ႕ အလပအကင၊ တ႔ေတြရ႕ အလပခန၊ လပခလစာေတြက သတမတေပးပါ။

၅။ ေအာငျမငမႈရရႏငမ အေကာငးဆးနညးလမးကေတာ ရငးရငးေလးပါပ -- အမတ ၁၈၉ က သင သေဘာတရပါလမမယ။

၆။ ဒါေပမ တစႏငငတညးက သေဘာတတာ တ႔အတြက မလေလာကဘး -- ပ႔ေဆာငတႏငငန႔ လကခတႏငငက သေဘာတရပါမယ။

၇။ ေနထငမႈစရတေတြက ျမငသထက ျမငလာတယ -- တ႔ေတြရ႕လအပခကက သငတငတ လစာပ။

၈။ အလပရငေတာေတာမားမားက အလြသးစား လပပါတယ -- အလပရငေျပာငးဖ႔န႔ ေရြးခယဖ႔ တ႔ေတြမာ လြတလပခြင ရရပါမယ။

၉။ တ႔ေတြရ႕ အခြငအေရးရဖ႔ နးကပလ႔လာၿပ -- တ႔ေတြ အခြငအေရးရတအထ တကပြဝငမာ၊ သငၾကားရ႕လား။

မရငးေတးသြားက MAP Foundation http://www.mapfoundationcm.org/ က ဖနတးပါသည။