579
“DeiKent” Deien Kent, Mekân ve Biçim Türkiye Kentsel Morfoloji
Aratrma A II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu
ISBN: 978-605-80820-1-4
20. Yüzyln Balarnda stanbul Tarihi Yarmada’da enri Prost Dönemi
Planlamalar Prost Sonras 1950’lerden tibaren Kentin Morfolojik
Dönüümü
20. Yüzyln Balarnda stanbul Tarihi Yarmada’da Henri Prost Dönemi
Planlamalar ; Prost Sonras 1950’lerden
tibaren Kentin Morfolojik Dönüümü Hülya COKUN, Ufuk DORUSÖZ
MSGSU, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniv., stanbul
[email protected]
Özet: Bu aratrma, 20. yüzyln ilk yarsnda, Cumhuriyet Türkiye’sinde
erken dönemde balayan çadalama projesi olarak stanbul’un Henri
Prost planlamasn ve 1950’lerde H. Prost’un ayrlmas sonras kentin
Tarihi Yarmada’snn özellikle kitlesel göçlerle görülen hzla
dönüümünü ele almaktadr. H. Prost planlamalarnn uygulama boyutunun
kapsam her dönem tartlsa da, kentin modernizasyonuna yönelik mar
planlarnn “konutlardan” oluan dier planlama ara yüzü ise günümüze
dein karanlkta kalmtr. H. Prost plan, 20. yüzyln balarnda, stanbul
kenti modernizasyonuna “düzenleyici” ve “güzelletirici” kent
planlama anlay kapsamnda; yol, eksen, perspektif açma gibi teknik
ile yaklasa da “konut bölgeleri”, biçimleri, “konut adalar” ve
“konut planlama” yöntemlerini de içermektedir. Aslnda, Prost
planlar, imdiye kadar bilinenin ötesinde kenti dönütürücü etkiye de
sahip olarak; “konuttan” “yap-adasna”, “yap adasndan”, “yol” ve
“cadde” dokusuna doru giden ikincil bir araç teknii varsaym
etrafnda örülen saptama ve önermeler içermektedir. Kentin
dönüümünün dier boyutu ise 1950’lerden itibaren olanakszlklar
nedeniyle uygulanamayan konut planlamalar ile H. Prost sonras
liberal politikalar ve konut planlamasnn özel sektöre devri ile
gerçeklemitir. H. Prost’un mar planlar yeni iktidarn politikalar
ile küçük emlaklardan oluan konut arsalar spekülatörlerce satlp,
özel müteahhitlerce yeni konutlar ina edilerek uygulanmtr. Sonuçta,
bu durum, kentin hzla kontrolsüz dönüümünü de balatm ve 1950’lerden
itibaren ise H. Prost döneminin karar ve uygulamalar stanbul’un
tarihi kent merkezlerinde (Tarihi Yarmada ve Pera) kökten etkilemi
ve yansmalar günümüze kadar gelen derin ve kalc izler
brakmtr.
Çalmann Amac ve Aratrma Yöntemi: Bu çalma, 1050’ler ve H. Prost
sonras stanbul kenti ve pek bilinmeyen Tarihi Yarmada bölgesinin
dönüümüne ait morfolojik analizler içermektedir. Aratrma; H.
Prost’un, stanbul konusundaki ampirik veri tabanlarnn yeni bir
sorgulama ve paradigma ile incelenmesi yoluyla yaplacaktr; (Prost
imar planlar, haritalar, teknik belgeler, yasa taslaklar, rapor,
makale, vb.)
Anahtar Kelimeler: H. Prost, stanbul, Tarihi Yarmada, dönüüm, yap
adalar, konutlar.
27
580
20. Yüzyln Balarnda stanbul Tarihi Yarmada’da enri Prost Dönemi
Planlamalar Prost Sonras 1950’lerden tibaren Kentin Morfolojik
Dönüümü
“DeiKent” Deien Kent, Mekân ve Biçim Türkiye Kentsel Morfoloji
Aratrma A II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu
ISBN: 978-605-80820-1-4
20. yy. Ba, stanbul, H. Prost’un Tarihi Yarmada mar Planlarnn
Kapsam 20. yy.’ln banda, 1935’lerde, Henri Prost’un kente gelii ve
sonrasnda stanbul’da en çok deiimin görüldüü bölge Tarihi Yarmada
Bölgesi’dir. Önceki, planlamalar, genelde, modernizm temelinde
(Frey, 2004, 6) olan H. Prost, antik bakenti yeni koullara uygun
ekilde dönütürerek yeni bir kent yaratmay amaçladn belirtmitir
(Borie, Pinon, 41). H. Prost’un, yeni semtlerin oluumuna ikincil
olarak yaklap, kentin planlanmasn “güzelletirme” plan olarak ele
alsa da (Pinon, 2010, 75), Prost mar planlarnn kentin bo
bölgelerinde ; yeni yollar ve parklarla “yeni konut alanlarnn” da
açld görülür. H. Prost’un,Tarihi Yarmada ; Beyazt, Aksaray, Fatih,
Koca Mustafapaa, Yenikap, Marmara sahillerine uzanan, 1/2000’lik,
Fatih mar Plan ; “yollar“ ve “caddeler“ planlamas olarak alglansa
da temelinde, younluklu olarak “yap adalar“ ve “konutlar“ da
içermektedir (Dogrusöz, 2017).
stanbul, Tarihi Yarmada ve Tarihi Mahalleler: Fatih, Edirnekap,
Koca Mustafapaa, Fndkzade, Beyazt, Gedikpaa Bölgeleri stanbul’un
tarihi kentsel yaplamas, Prost öncesi, – 20. yy. balarndaki
Pervititich Haritalar kullanlarak- analiz edilirse, kentin tarihi
mahalleleri olan ; Fatih, Fndkzade, Edirnekap, Kocamustafapaa
Osmanl döneminden beri düzensiz kentlemitir. Tarihi Yarmada’daki,
antik zgara sistem ile balantl (çounluu bahçeli) tarihi küçük, kare
parseller kentin en eski “konut doku” sistemini oluturmaktadr
(Pinon, 1999, 169) H. Prost, Atatürk Caddesi’nin güney-bat tarafnn
(Aksaray Bölgesi) bahçeler ve yanm mahallelerden olutuunu belirtir
(Prost, 1948, 110-111). Kendisinin kente gelii öncesinde, yanan ve
talyan mimar ve kent plancs Luigi Storari’nin 19. yy.’da zgara
planla düzenledii (Borie, Pinon, 2010, 32), bölgeler için H. Prost
; “bu mahalleler, sistematik geometri ile düzenli olarak yeniden
ina edilmi ve yangnlardan kurtulan binalar, ehircilik açsndan uygun
ekilde yeniden düzenlenmitir“, der ( Prost, 1948, 110-111). Fakat,
stanbul’da, 19. yüzylda yanan bölgeler yenilenmek istenilse de
savalar ve ülkenin ekonomik durumu buna engel olmutur. Bilsel’e
göre, kentin baz bölgeleri ise yenilenmeden uzun yllar harabe
olarak kalmtr (Bilsel, 2010, 127) Agache’n raporlarna göre :
stanbul’un imarna ilk olarak bu yanm bölgelerden balanmaldr
(Agache, 2007, 43). Kentte yeni konut yapm için, yangndan yanan
bölge ve araziler arsa parselasyonu açsndan elverilidir. Fakat,
20.yy. balarnda H. Prost kente gelmeden, Tarihi Yarmada yer yer
düzenlenmi bölgelerle parça parça görünümdedir üstelik, düzenlenen
bölgelerle mevcut bölgeler arasnda yol balantlar yoktur (Çelik,
1986, 39) H. Prost ve kendisi öncesinde Türkiye’ye gelen arkadalar
tarafndan da, 20.yy. balarnda kentin en önemli sorununun, düzensiz
görünümün giderilerek yeni yollar açlmas olduu belirtilir. Bu
planlama, Paris’teki benzerleri gibi “kamu sal” balamnda olacaktr
(Pinon, 2010, 77).
1/2000’lik Prost, Fatih mar Plan, Izgara Planda “Konut
Adalar”,Türk, “Orta- Snfna” Yönelik Yeni “Mülk Apartman” Konut
Modeli ve Kentin Dönüümü 20. yüzyln balarnda, stanbul’da, yasal
olmayan inaatlar vardr ve güvenilir haritalar bulunmamaktadr (Frey,
2004, 82). H. Prost, kenti planlamak için öncelikle, her bölge
için, hava fotoraflarn da kullanarak, 1/2000 ölçekli uygulama
haritalar hazrlar (Bilsel, 2010, 109). Kent plannn “bölgeler”
yoluyla kent matrislerine aktarmna göre (Bruant, 2011, 245) H.
Prost ve arkadalarnca hazrlanan raporlarda stanbul, deiik “zones”
(bölgelere) ayrlr. H. Prost, 1/2000’lik Fatih mar Plan ile
stanbul’da Tarihi Yarmada’daki eski Osmanl
581
“DeiKent” Deien Kent, Mekân ve Biçim Türkiye Kentsel Morfoloji
Aratrma A II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu
ISBN: 978-605-80820-1-4
20. Yüzyln Balarnda stanbul Tarihi Yarmada’da enri Prost Dönemi
Planlamalar Prost Sonras 1950’lerden tibaren Kentin Morfolojik
Dönüümü
mahalleleri ; Fatih, Edirnekap, Topkap’daki mevcut, bahçeli “konut
alanlarn” yeniden düzenler. 1. No.lu Park’ ve Fatih-Fndkzade
arasnda Vatan ve Millet Caddeleri ile yeni yol a ve zgara planl
yeni “konut adalar” ve “konutlar” planlad görülür. stanbul’da,
1950’lerde, H. Prost’un son yllarna doru, kentin dönüümünü balatan
ise politik deiim olur. Zenginletirici liberal politikalarla yeni
hükümeti destekleyen gösterili, büyük konut politikalar önem
kazanr, sosyal konut politikalar sona erdiinde ise konut yapm da
özel sektöre braklr (Dogrusöz, 2017). H. Prost ise deien koullara
uyumla yeni iktidarn liberal “konut politikalarn” desteklerek bir
süre daha yeni hükümetle çalr (Dogrusöz, 2017). H. Prost,
stanbul’daki deien yeni snfsal yap ve ekonomiye uygun “konutlar”
planlar, Prost’un “apartman arketipi konutlar” (Sosyal-Müze düünce
sistemi) liberal yaklamla yeni Türk “orta-snfna” yönelik
“mülk-konut” ve bireysel “parsel mülk- apartman” planndadr
(Dogrusöz, 2017).
H. Prost Sonras Konut Yapmnn Özel Sektöre Braklmas, Yeni Açlan
Caddelerde Yeni Konutlar Yapm, Arsa Spekülasyonu ve Kentin Dönüümü
Bilinenlerin aksine H. Prost’un mar planlar günümüze dein “konut”
planlamasna hiç deinilmeden kentin modernizasyonuna yönelik
alglanmtr (Dogrusöz, 2017), Fakat, Prost mar planlar detayl
incelendiinde “konutlarn” da yer ald görülür (Dogrusöz, 2017),
(Coskun, 2017, 257).
H. Prost, özel sektör-banka ve belediye-banka ortakl -Fransa’daki
konut ina sistemine benzer- ina sistemi öngörmü ve Tarihi
Yarmada’da günümüze kadar gelen Prost mar planlarna uygun ina
edilen baz “konut planlamalar” bu yöntemle gerçekletirilmitir
(Dogrusöz, 2017). Millet Cadde’sinin yapm sonras, Devlet’e ait
Emlak Bankas tarafndan, Fndkzade’de, birkaç nitelikli “yeni konut”
(Dogrusöz, 2017) ve Haseki’de de “yeni konutlar” ina edilir
(Tekeli, 2013, 161). Böylece, H. Prost sonras, stanbul’da, Prost
mar planlarna uygun dönemin iktidarnca açlan geni caddelerde “yeni
konutlarn” da yer ald görülür.
1950’lerde devletçi politikalarn sona ermesi ile özel sektörün ina
arac yükleniciler de bu durumda önemli rol oynamtr. Kent plancs ve
mimar H. Prost plannn; yollarla belirlenmi, yap adalarndan
“konutlara” uzanan “apartman adalar” ile blok, blok ina kolaylna
karn, H. Prost sonras inaatn özel sektöre braklmas ile Prost plan
arsa spekülatörleri ve müteahhitler tarafndan denetimsizce uygulanr
(Dogrusöz, 2017), (Coskun, 2017, 257). Böylece, spekülatörlerin
satt arsalarda (Tekeli, 2013, 160), Prost mar Plan, dönemin
iktidarnca yasal olmadan uygulanmtr (Akpnar, 2010, 174). Halk kendi
arsas ya da spekülatörlerce satlan arsalarda, kalfalarca yaplan
konut inas ile konut sahibi olmutur (Dogrusöz, 2017), – öyleki, ina
iine giren baz mimarlar dahi olmutur (Tanyeli, 2004, 85).
1950’lerde, kentte artan ina faaliyetlerine deinen, Arkitekt
dergisinde arsalarn spekülatörlerce satlmas ile stanbul’da “ucuz
arsa bulamama” sorununa dikkat çekilir, (Bazolu, 1950, 35).
Bu durumun kentin dönüümünde etkileri pek de iyi olmamtr. 1950’ler
sonrasnda ise, artan göç nedeniyle ina faaliyetleri Tarihi
Yarmada’nn tümüne yaylm hemen her mahallede hzla ve kontrolsüzce
ina edilen yeni apartmanlar yükselmeye balamtr. 1950 ylnda, Bazolu
tarafndan ele alnan makalede, düzensiz kentlemeye dikkat çekilmekte
ve Prost mar planndan yaklak 20 yl sonrasnda, kentte hzl nüfus art
ve göçler sonucu konut younluunda art görüldüü belirtilmektedir
(Bazolu, 1950, 36).
582
20. Yüzyln Balarnda stanbul Tarihi Yarmada’da enri Prost Dönemi
Planlamalar Prost Sonras 1950’lerden tibaren Kentin Morfolojik
Dönüümü
“DeiKent” Deien Kent, Mekân ve Biçim Türkiye Kentsel Morfoloji
Aratrma A II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu
ISBN: 978-605-80820-1-4
Kentin hzla dönüümünde, H. Prost planlamasnda öngörülemeyen
kitlesel göç, inaat sisteminin özel sektöre braklmas ve arsa
apekülatörleri önemli rolü oynamlardr. stanbul’da, Tarihi Yarmada
bölgesinde 1950’ler sonras ve 1950-60-70’lerde youn kitlesel göç ve
artan konut talebi ile kentte bo kalan arsa ve bahçelerin de hzla
apartmanlat ve kontrolsüzce kentleerek dönütüü görülür. 1967 ylnda
ise kat mülkiyetinin kabulü ile bölgedeki kontrolsüz kentleme ve
apartmanlama daha da hzlanr (Dogrusöz, 2017). 1967’de, Vatan ve
Millet caddeleri etraf için yarma açlsa da bu projeler uygulanmamtr
(Arkitekt, 1967, 4)
Sonuç; Morfolojik Analizlerin Sonuçlarnn Belirlenmesi Prost mar
Planlar üzerine yaplan morfolojik analizler iki etapta
gerçekletirilmitir.
1. 20. yy.’ln balarndaki Pervititich Haritalar ve H. Prost dönemine
ait, 1/2000’lik, Fatih mar planlar ve üstüste çaktrlarak yaplan
morfolojik analizlerde (ekil 2) ;
20. yy.’ln balarndaki Pervititich Haritalarnda ; Prost öncesi,
stanbul, Tarihi Yarmada Bölgesinde, kentleme snrnn 19. yy.’da
talyan Luigi Storari tarafndan zgara planla yenilenen eski yangn
bölgesi olan Aksaray, Yenikap, çevresini kapsad, Fatih’de, o
dönemde ksmen “bahçeli-konutlar” olduu ve Tarihi Yarmada’nn Bats’na
surlara doru , 19. yy.’da ksmen yenilenen ; Yedikule-mrahor, Balat
gibi yerleim yerleri dnda- Tarihi Yarmada’nn orta bölgesinin bo
alanlardan olutuu, tespit edilmitir.
H. Prost’un, 1/2000’lik stanbul, Fatih mar plannda; Tarihi
Yarmada’daki eski Osmanl mahallelerindeki; Fatih, Edirnekap,
Topkap’daki mevcut, bahçeli “konut alanlarn” yeniden düzenledii
görülmütür. Tarihi Yarmada’nn ortasndaki bo alan ise H. Prost’un 1.
No.lu Park olarak deerlendirdii ve Park’n iki yanndaki;
Fatih-Fndkzade arasndaki bölgede ise; Vatan ve Millet Caddeleri ile
yeni yol a, yeni yollar ile balantl zgara planl yeni “konut adalar”
ve “konutlar” planlad görülür.
Kent plan ölçeindeki, 1/2000’lik, Prost, Fatih mar planlarnn kent
ölçeinden bina ölçeine inilerek yaplan detayl morfolojik
analizlerinde ise H. Prost’un stanbul’da, Tarihi Yarmada’nn tümünü
kapsayan, 1/2000’lik Fatih mar Plannda ; (Prost raporlarnda, hiç
“konut” sözü edilmemesine karn) sokak boyutlarnn snrlad
parametrelerle “blok- adalardan” oluan “apartman konutlarn” son
derece detayl olarak çizildii, konutlarn “konut tipolojisi” dahi
net olarak belirlendii tespit edilmitir (Dogrusöz, 2017), (Coskun,
2017, 254).
2. 1/2000’lik Prost mar Planlar ve Günümüz Haritalar Karlatrlmas
(ekil 3);
1950’ler, Prost sonrasnda ise bilinenin aksine Tarihi Yarmada’nn
orta bölgesindeki geni bir alan içeren; Fatih, Koca Mustafapaa,
Fndkzade ve Prost mar planndaki 1. No.lu Park çevresindeki bölge,
–H. Prost döneminde ina edilmese de Prost sonras inatn özel sektöre
braklmas ve dönemin yüklenicileri tarafndan spekülatörlerin de
yönlendirmesi ile kontrolsüzce ina edildii görülür. Ayrca, “yollar”
ve “yap adalar” baznda günümüz planlar üzerinden yaplan detayl
morfolojik karlatrmalarda günümüze kadar gelen süreçteki inaatlarn
1/2000’lik Prost mar planlar ile birebir çakt ve sonuçta Prost mar
planlarnn aynen uyguland tespit edilmitir.
Böylece, Prost mar planlarnn neredeyse Tarihi Yarmada’nn büyük
bölümüne yaylan etkilerinin imdiye kadar bilinenin ötesinde yalnzca
“yollar”, “meydanlarla” snrl olmayp, Fatih, Koca Mustafapaa,
Fndkzade’deki “konut alanlarn” da içerdii tespit edilmitir.
583
“DeiKent” Deien Kent, Mekân ve Biçim Türkiye Kentsel Morfoloji
Aratrma A II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu
ISBN: 978-605-80820-1-4
20. Yüzyln Balarnda stanbul Tarihi Yarmada’da enri Prost Dönemi
Planlamalar Prost Sonras 1950’lerden tibaren Kentin Morfolojik
Dönüümü
1950’ler sonras, 1960-70’lere kadar olan süreçte de, Prost
sonrasnda denetimsizce uygulanan Prost mar planlarnn uygulanmas
devam etmi ve günümüze kadar 2010’lu yllara kadar- önce iç ve
günümüzde -2010’lu yllar sonrasnda ise youn olarak bölgede yaanan
savalar sonucu d göç alan bu bölge günümüze kadar en fazla
kontrolsüz dönüümün yaand bölgelerden birisi olmutur.
ekil 1. 1933-40’lar, Fatih, Prost Fotoraflar. Kaynak, mp.Bak.
Cumhuriyetin Modern Kent, H. Prost Planlamas, AE.2010, s.207.
ekil 2. 20. yy. ba Pervititich Haritalar, H. Prost, 1/2000 Fatih
mar Plan karlatrlmas. ekil çizim yazar, kull. kaynak, Doç. Dr. U.
Dorusöz Arivi.
584
20. Yüzyln Balarnda stanbul Tarihi Yarmada’da enri Prost Dönemi
Planlamalar Prost Sonras 1950’lerden tibaren Kentin Morfolojik
Dönüümü
“DeiKent” Deien Kent, Mekân ve Biçim Türkiye Kentsel Morfoloji
Aratrma A II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu
ISBN: 978-605-80820-1-4
ekil 3. Günümüz, Fatih, özel sektör, yükleniciler tarafndan Prost
mar planlarna uygun olarak ina edilen “yap-adalar”, “konutlar”.
ekil, çizim yazar, çizimde kullanlan kaynak, st. Bel.
Haritalar ve Doç. Dr. U.Dorusöz Arivi.
ekil 4. Günümüz, Fatih, kentin deiimi özel sektör tarafndan Prost
mar planna uygun olarak ina edilen “yap-adalar”, “konutlar”.
Fotoraf, yazar.
585
“DeiKent” Deien Kent, Mekân ve Biçim Türkiye Kentsel Morfoloji
Aratrma A II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu
ISBN: 978-605-80820-1-4
20. Yüzyln Balarnda stanbul Tarihi Yarmada’da enri Prost Dönemi
Planlamalar Prost Sonras 1950’lerden tibaren Kentin Morfolojik
Dönüümü
ekil 5. Günümüz, Fatih, kentin deiimi özel sektör tarafndan Prost
mar planna uygun olarak ina edilen “yap-adalar”, “konutlar”.
Fotoraf, yazar.
Kaynaklar Akpnar, . Y. (2010). stanbul’da Modern Bir Pay-i Taht,
Prost Plan Çerçevesinde Menderes’in craatlar, mparatorluk
Bakentinden, Cumhuriyet’in Modern Kentine, H. Prost stanbul
Planlamas (1936-1951), stanbul Anadolu Aratrmalar Enstitüsü,
stanbul, s.174.
Agache, A. (2007). Büyük stanbul Tanzim ve mar Program, Cumhuriyet
Dönemi, stanbul Planlama Raporlar,1934-1995, Derleyen . Özler,
TMMOB, Mimarlar Odas, st., b.stanbul, 2007,s.43.
Anonim, (1967), Arkitekt,1967-02, 367, s. 4.
Frey, J.P. (2004). Henri Prost (1874-1959), Parcours d’un Urbaniste
Discret (Rabat, Paris, stanbul), Urbanisme, Mai-juin, 338,
82.
Frey, J.P. (2004). Henri Prost, URL-89,
(http://urbanisme.upec.fr/servlet/com.univ.collaboratif.
utils.Lecture), s.6, 18.Eylül.2013.
Bazolu,A. (mar Müaviri), (1950). stanbul’un marnda Karlalan
Güçlükler ve ikayetler, Arkitekt, 1950, S.07-10, 227-228., s.
35-36-37.
Borie, A., Pinon, P. (2010). Istanbul, Portrait de Ville, Cite
del’Architecture et du Patrimoine, IFA, Paris, s.32-41.
Bilsel, C. (2010). H. Prost’un stanbul Planlamas, (1936- 1951) Nazm
Planlar ve Kentsel Operasyonlarla, Kentin Yapsal Dönüümü,
mparatorluk Bakentinden, Cumhuriyet’in Modern Kentine, H. Prost
stanbul Planlamas (1936-1951), stanbul Anadolu Aratrmalar
Enstitüsü, stanbul, s.109-127.
Çelik, Z. (1986). Deien stanbul, TTKV, stanbul, s. 39-40.
Cokun H. (2017). 20. yy.’ln ilk Yarsnda Konut Sorununun Ele Aln
Yöntemleri ve Henri Prost Örnei, Doktora Tezi, MSGSU, stanbul,
s.254-257.
586
20. Yüzyln Balarnda stanbul Tarihi Yarmada’da enri Prost Dönemi
Planlamalar Prost Sonras 1950’lerden tibaren Kentin Morfolojik
Dönüümü
“DeiKent” Deien Kent, Mekân ve Biçim Türkiye Kentsel Morfoloji
Aratrma A II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu
ISBN: 978-605-80820-1-4
Dorusöz, U. (1981). Henri Prost, (Baslmam), Y. Lisans Tezi Notlar,
Paris.
Dogrusöz, U. (2016-2017). Sözlü Anlatm.
Pinon, P. H.Prost’un ehircilii ve stanbul’un Dönüümleri,
mparatorluk Bakentinden, Cumhuriyet’in Modern Kentine, Henri Prost
stanbul Planlamas (1936-1951), stanbul Aratrmalar Enstitüsü,
stanbul, 2010, s.77.
Pinon, P. (1999). Anadolu ve Balkanlardaki, Osmanl Kentlerindeki,
Kentsel Dokular Tipolojisi üzerine bir Deneme, 7 Centruries of
Ottoman Architecture, A Supra National Heritage, TBMMOB., YEM Yay.,
s.169.
Prost, H. (1949). stanbul Belediyesi ehircilik Mütehasss, mar
Planlarndan Doan, Gayrimenkul Mükellifiyetlerinin (Servitudes)
Tatbiki hakkndaki fikirler. Çeviren; Z. Feran, Arkitekt, C.18,
S.39.
Prost, H. (1948). stanbul, Konferans veren H. Prost, Fransa Enstitü
Üyesi ve stanbul Belediyesi ehircilik Mutehasss. Çeviren; Z. Feran,
st. Belediyesi Merkez Mütercimi, Arkitekt, C.17, s.110- 111.