Upload
stamatis-meletiou
View
180
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
ΟρυκτάΟρυκτά καικαι
πολύτιμοιπολύτιμοι λίθοιλίθοι
τηςτης ΕλλάδαςΕλλάδας
ΜΟΥΣΕΙΟΜΟΥΣΕΙΟ
ΦΥΣΙΚΗΣΦΥΣΙΚΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑΣΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΒΟΛΟΥΒΟΛΟΥ
ΣεπτέμβριοςΣεπτέμβριος
20122012
ΒασίληςΒασίλης
ΜέλφοςΜέλφοςΛέκτορας
Κοιτασματολογίας-Γεωχημείας
Τομέας
Ορυκτολογίας, Πετρολογίας, ΚοιτασματολογίαςΤμήμα
ΓεωλογίαςΑριστοτέλειο
Πανεπιστήμιο
Θεσσαλονίκης[email protected]
ΟρυκτάΟρυκτά
είναιείναι
τατα
ομογενήομογενή
φυσικάφυσικά
συστατικάσυστατικά
τουτου
στερεούστερεού
φλοιούφλοιού τηςτης
ΓηςΓης
πουπου
κάτωκάτω
απόαπό
συγκεκριμένεςσυγκεκριμένες
φυσικοχημικέςφυσικοχημικές
συνθήκεςσυνθήκες
έχουνέχουν
καθορισμένηκαθορισμένη
χημικήχημική
σύστασησύσταση
καικαι
κρυσταλλικήκρυσταλλική
δομήδομή. . ΕπομένωςΕπομένως
τοτο κάθεκάθε
ορυκτόορυκτό
έχειέχει
ορισμένεςορισμένες
φυσικέςφυσικές
σταθερέςσταθερές
καικαι
ιδιότητεςιδιότητες..
χαλαζίαςχαλαζίας
χημικήχημική
σύστασησύσταση: : SiOSiO
22
κρυσταλλικήκρυσταλλική
δομήδομή: : τριγωνικότριγωνικό
σύστημασύστημα
ΤιΤι
είναιείναι
τατα
ορυκτάορυκτά;;
ΟΟ
όροςόρος
ορυκτόορυκτό: : προέρχεταιπροέρχεται
απόαπό
τοτο
ρήμαρήμα ««ορύσσωορύσσω»»
ήή
««ορύττωορύττω»»
πουπου
σημαίνεισημαίνει
σκάβωσκάβω..
Το
μέγεθος
τους
είναι
σχετικά
μικρό
και κυμαίνεται
από
μερικά
μικρά
του
μέτρου
(μm) έως
και
μερικά
μέτρα
(m).
Συνολικά
υπάρχουν
περίπου
4.000
ορυκτά
ΚρυσταλλικότηταΚρυσταλλικότητα
= = ηη κανονικήκανονική
τοποθέτησητοποθέτηση
τωντων
ατόμωνατόμων
ήή
ιόντωνιόντων
σεσε
έναένα δομικόδομικό
πλέγμαπλέγμα
πουπου
παρουσιάζειπαρουσιάζει
κανονικόκανονικό γεωμετρικόγεωμετρικό
σχήμασχήμα. .
Κάτω
από
ορισμένες
συνθήκες
και
όταν
υπάρχει
ο κατάλληλος
χώρος
για
να
αναπτυχθεί
ένα
ορυκτό
κατά
το
σχηματισμό
του, δημιουργούνται
πολυεδρικά σώματα
που
ονομάζονται
κρύσταλλοι.
Η
λέξη
κρύσταλλος
έχει
τις
ρίζες
της
στις
αρχαίες λέξεις
«κρύος»
και
«στέλλεσθαι»
(=στερεοποιούμαι) «ορεία
κρύσταλλος».
ΤιΤι
είναιείναι
οιοι
κρύσταλλοικρύσταλλοι;;
ΑποτελούνΑποτελούν
πολύτιμεςπολύτιμες
καικαι
σπάνιεςσπάνιες
ποικιλίεςποικιλίες
κοινώνκοινών
ορυκτώνορυκτών
πουπου βρίσκονταιβρίσκονται
στηστη
φύσηφύση
σεσε
μεγάλημεγάλη
κλίμακακλίμακα..
ΤιΤι
είναιείναι
οιοι
πολύτιμοιπολύτιμοι
λίθοιλίθοι;;
ΟιΟι
πολύτιμοιπολύτιμοι
λίθοιλίθοι
είναιείναι
ορυκτάορυκτά
μεμε
χαρακτηριστικήχαρακτηριστική
ομορφιάομορφιά
καικαι εξαιρετικέςεξαιρετικές
ιδιότητεςιδιότητες, , πουπου
εκτιμούνταιεκτιμούνται
ιδιαίτεραιδιαίτερα
απόαπό
τοντον
άνθρωποάνθρωπο
καικαι
χρησιμοποιούνταιχρησιμοποιούνται, , μετάμετά
απόαπό
κατεργασίακατεργασία, , ωςως κοσμήματακοσμήματα
ήή
διακοσμητικάδιακοσμητικά
πετράδιαπετράδια..
ηη μεγάλημεγάλη σκληρότητασκληρότητα
τοτο χρώμαχρώμα
ηη διαύγειαδιαύγεια
οο μεγάλοςμεγάλος δείκτηςδείκτης διάθλασηςδιάθλασης
ηη σπανιότητασπανιότητα
ΠοιαΠοια
είναιείναι
τατα
χαρακτηριστικάχαρακτηριστικά
τωντων πολύτιμωνπολύτιμων
λίθωνλίθων;;
ΓιαΓια
νανα
χαρακτηριστείχαρακτηριστεί
έναένα
ορυκτόορυκτό
ωςως
πολύτιμοςπολύτιμος
λίθοςλίθος
θαθα πρέπειπρέπει
νανα
πληροίπληροί
κάποιεςκάποιες
προϋποθέσειςπροϋποθέσεις, , νανα
έχειέχει
δηλαδήδηλαδή
κάποιεςκάποιες
συγκεκριμένεςσυγκεκριμένες
ιδιότητεςιδιότητες
καικαι
χαρακτηριστικάχαρακτηριστικά::
Η
Ελλάδα
έχει
μία
εξαιρετική
γεωλογική
ιστορία
που
έχει
προκαλέσει
το σχηματισμό
σημαντικών
πετρωμάτων
και
ορυκτών.
ΑμέθυστοςΑμέθυστος
((SiOSiO22
))
ΟΟ
αμέθυστοςαμέθυστος
είναιείναι
ηη ιώδηςιώδης
ευγενήςευγενής
ποικιλίαποικιλία
τουτου
χαλαζίαχαλαζία
ΚΚ. . ΝευροκόπιΝευροκόπι
ΕμφανίσειςΕμφανίσεις αμέθυστωναμέθυστων
στηνστην
ΕλλάδαΕλλάδα
ΗφαιστειακάΗφαιστειακά
πετρώματαπετρώματα
SkarnSkarn
ΑλπικούΑλπικού
τύπουτύπου
διακλάσειςδιακλάσεις
Μέλφος
2005, Βουδούρης
2005
ΑμέθυστοιΑμέθυστοι
στηστη
ΘράκηΘράκη::1. 1. ΚΚ. . ΝευροκόπιΝευροκόπι, 2. , 2. ΣάπεςΣάπες, 3. , 3. ΣουφλίΣουφλί
Μέλφος
2005, Βουδούρης
2005
ΑΜΕΘΥΣΤΟΙΑΜΕΘΥΣΤΟΙ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΙΣΤΙΣ
ΣΑΠΕΣΣΑΠΕΣ, , ΝΝ. . ΡΟΔΟΠΗΣΡΟΔΟΠΗΣΗΗ
περιοχήπεριοχή
ΣαπώνΣαπών
βρίσκεταιβρίσκεται
στοστο
ΝΝ. . ΡοδόπηςΡοδόπης
καικαι
είναιείναι
γνωστήγνωστή
γιαγια
τοτο
σύστημασύστημα
τωντων
επιθερμικώνεπιθερμικών
συστημάτωνσυστημάτων
πουπου
συνδέονταισυνδέονται
μεμε
τηντην
ηφαιστειότηταηφαιστειότητα
τουτου
ΟλιγοκαίνουΟλιγοκαίνου στηστη
ΘράκηΘράκη
καικαι
περιέχουνπεριέχουν
σημαντικέςσημαντικές
περιεκτικότητεςπεριεκτικότητες
σεσε
χρυσόχρυσό..
Voudouris 1993, Μέλφος
2005, Βουδούρης
2005
ΑΜΕΘΥΣΤΟΙΑΜΕΘΥΣΤΟΙ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΙΣΤΙΣ
ΣΑΠΕΣΣΑΠΕΣ, , ΝΝ. . ΡΟΔΟΠΗΣΡΟΔΟΠΗΣΗΗ
περιοχήπεριοχή
ΣαπώνΣαπών
βρίσκεταιβρίσκεται
στοστο
ΝΝ. . ΡοδόπηςΡοδόπης
καικαι
είναιείναι
γνωστήγνωστή
γιαγια
τοτο
σύστημασύστημα
τωντων
επιθερμικώνεπιθερμικών
συστημάτωνσυστημάτων
πουπου
συνδέονταισυνδέονται
μεμε
τηντην
ηφαιστειότηταηφαιστειότητα
τουτου
ΟλιγοκαίνουΟλιγοκαίνου στηστη
ΘράκηΘράκη
καικαι
περιέχουνπεριέχουν
σημαντικέςσημαντικές
περιεκτικότητεςπεριεκτικότητες
σεσε
χρυσόχρυσό..
Voudouris 1993, Μέλφος
2005, Βουδούρης
2005
ΦλέβαΦλέβα
χαλκηδόνιουχαλκηδόνιου
(1), (1), χαλαζίαχαλαζία
(2) (2) καικαι
αμέθυστουαμέθυστου
(3) (3) πουπου
διασχίζειδιασχίζει
τοτο τεκτονικότεκτονικό
λατυποπαγέςλατυποπαγές
(4). (4). ΑσημένιοΑσημένιο, , ΣάπεςΣάπες. .
ΑΜΕΘΥΣΤΟΙΑΜΕΘΥΣΤΟΙ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΙΣΤΙΣ
ΣΑΠΕΣΣΑΠΕΣ, , ΝΝ. . ΡΟΔΟΠΗΣΡΟΔΟΠΗΣ
2 2 cmcm
ΑΜΕΘΥΣΤΟΙΑΜΕΘΥΣΤΟΙ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΙΣΤΙΣ
ΣΑΠΕΣΣΑΠΕΣ, , ΝΝ. . ΡΟΔΟΠΗΣΡΟΔΟΠΗΣ
2 2 cmcm
ΑΜΕΘΥΣΤΟΙΑΜΕΘΥΣΤΟΙ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΟΤΟ
ΣΟΥΦΛΙΣΟΥΦΛΙ, , ΝΝ. . ΕΒΡΟΥΕΒΡΟΥ
αμέθυστος
Μέλφος
2005, Βουδούρης
2005
ΑΜΕΘΥΣΤΟΙΑΜΕΘΥΣΤΟΙ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΟΤΟ
ΣΟΥΦΛΙΣΟΥΦΛΙ, , ΝΝ. . ΕΒΡΟΥΕΒΡΟΥ
ΔασωτόΔασωτό
ΚΚ. . ΝευροκοπίουΝευροκοπίου
ΑΜΕΘΥΣΤΟΙΑΜΕΘΥΣΤΟΙ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΟΤΟ
ΚΚ. . ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΝΕΥΡΟΚΟΠΙ, , ΝΝ. . ΔΡΑΜΑΣΔΡΑΜΑΣ
ΔιακλάσειςΔιακλάσεις
στονστον
ορθογνεύσιοορθογνεύσιο
ΑΜΕΘΥΣΤΟΙΑΜΕΘΥΣΤΟΙ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΟΤΟ
ΚΚ. . ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΝΕΥΡΟΚΟΠΙ, , ΝΝ. . ΔΡΑΜΑΣΔΡΑΜΑΣ
Μέλφος
2005, Βουδούρης
2005
ΦλέβεςΦλέβες
χαλαζίαχαλαζία, , καπνίακαπνία, , αμέθυστουαμέθυστου
στονστον
ορθογνεύσιοορθογνεύσιο
Μέλφος
2005, Βουδούρης
2005
0,50,5
cmcm
ΑΜΕΘΥΣΤΟΙΑΜΕΘΥΣΤΟΙ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΟΤΟ
ΚΚ. . ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΝΕΥΡΟΚΟΠΙ, , ΝΝ. . ΔΡΑΜΑΣΔΡΑΜΑΣ
1 cm1 cm 1 cm1 cm
ΣκήπτραΣκήπτρα
ΑΜΕΘΥΣΤΟΙΑΜΕΘΥΣΤΟΙ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΟΤΟ
ΚΚ. . ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΝΕΥΡΟΚΟΠΙ, , ΝΝ. . ΔΡΑΜΑΣΔΡΑΜΑΣ
0,50,5
cmcm
1 cm1 cm
ΑΜΕΘΥΣΤΟΙΑΜΕΘΥΣΤΟΙ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΟΤΟ
ΚΚ. . ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΝΕΥΡΟΚΟΠΙ, , ΝΝ. . ΔΡΑΜΑΣΔΡΑΜΑΣ
ΚΑΠΝΙΑΣΚΑΠΝΙΑΣ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΟΤΟ
ΚΚ. . ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΝΕΥΡΟΚΟΠΙ
ΟΟ
καπνίαςκαπνίας
((SiOSiO
22
)) είναιείναι
ηη
τεφρήτεφρή
––
μαύρημαύρη
ευγενήςευγενής ποικιλίαποικιλία
τουτου
χαλαζίαχαλαζία
ΡΟΥΜΠΙΝΙΑΡΟΥΜΠΙΝΙΑ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΟΤΟ
ΠΑΡΑΝΕΣΤΙΠΑΡΑΝΕΣΤΙ, , ΝΝ. . ΔΡΑΜΑΣΔΡΑΜΑΣ
1,51,5
cmcm
ΤοΤο
ρουμπίνιρουμπίνι
είναιείναι
ηη κόκκινηκόκκινη
ευγενήςευγενής
ποικιλίαποικιλία
τουτου κορούνδιουκορούνδιου, , ενόςενός
ορυκτούορυκτού
μεμε
πολύπολύ μεγάλημεγάλη
σκληρότητασκληρότητα
ΚΑΜΠΟΣΟΝΚΑΜΠΟΣΟΝ
ΡΟΥΜΠΙΝΙΡΟΥΜΠΙΝΙ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΟΤΟ
ΠΑΡΑΝΕΣΤΙΠΑΡΑΝΕΣΤΙ
ΣτηΣτη
ΜαρώνειαΜαρώνεια
εντοπίζεταιεντοπίζεται
έναςένας
μεγάλοςμεγάλος
αριθμόςαριθμός
ορυκτώνορυκτών
μεμε
ιδιαίτεροιδιαίτερο επιστημονικόεπιστημονικό
αλλάαλλά
καικαι
γενικόγενικό
ενδιαφέρονενδιαφέρον. . ΑυτόΑυτό
οφείλεταιοφείλεται
στοστο
γεγονόςγεγονός
ότιότι
ηη
γεωλογικήγεωλογική
δομήδομή
τηςτης
ευρύτερηςευρύτερης
περιοχήςπεριοχής
είναιείναι
αρκετάαρκετά
περίπλοκηπερίπλοκη, , αποτέλεσμααποτέλεσμα
διαρκώνδιαρκών
καικαι
συνεχώνσυνεχών
γεωτεκτονικώνγεωτεκτονικών
μεταβολώνμεταβολών
μέσαμέσα
στουςστους
γεωλογικούςγεωλογικούς
αιώνεςαιώνες..
ΈτσιΈτσι, , τοτο
πλούσιοπλούσιο
περιβάλλονπεριβάλλον
μεμε
τηντην
εναλλαγήεναλλαγή
τωντων
διαφόρωνδιαφόρων γεωλογικώνγεωλογικών
σχηματισμώνσχηματισμών, , όπωςόπως
μεταμορφωμένωνμεταμορφωμένων
καικαι
μαγματικώνμαγματικών
πετρωμάτωνπετρωμάτων, , καθώςκαθώς
καικαι
μεταλλοφόρωνμεταλλοφόρων
κοιτασμάτωνκοιτασμάτων, , δημιουργείδημιουργεί
τιςτις κατάλληλεςκατάλληλες
προϋποθέσειςπροϋποθέσεις
ώστεώστε
ηη
περιοχήπεριοχή
νανα
χαρακτηριστείχαρακτηριστεί
ωςως
έναένα
τοπίοτοπίο
ιδιαίτερουιδιαίτερου
φυσικούφυσικού
κάλλουςκάλλους
μεμε
μείζονμείζον
επιστημονικόεπιστημονικό
ενδιαφέρονενδιαφέρον..
ΜΑΡΩΝΕΙΑΜΑΡΩΝΕΙΑ ΝΝ. . ΡΟΔΟΠΗΣΡΟΔΟΠΗΣΜέλφος
1995, Melfos et al.
2002
Ανναβεργίτης
(Annabergite) -
Ni3
(AsO4
)2
.8H2
O
ΟΡΥΚΤΑΟΡΥΚΤΑ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΟΤΟ
ΛΑΥΡΙΟΛΑΥΡΙΟ
Ζαΐμης
Στ. 2010
Γλαυκοκερινίτης
(Glaucokerinite) -
(Zn,Cu)10
Al6
[(OH)32
|(SO4
)3
]•18H2
O
ΟΡΥΚΤΑΟΡΥΚΤΑ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΟΤΟ
ΛΑΥΡΙΟΛΑΥΡΙΟ
Ζαΐμης
Στ. 2010
ΟΡΥΚΤΑΟΡΥΚΤΑ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΟΤΟ
ΛΑΥΡΙΟΛΑΥΡΙΟ
ΜαλαχίτηςΜαλαχίτης
(Malachite) (Malachite) --
CuCu
22
(CO(CO
33
)(OH))(OH)
22
Ζαΐμης
Στ. 2010
ΟΡΥΚΤΑΟΡΥΚΤΑ
ΑΠΟΑΠΟ
ΤΟΤΟ
ΛΑΥΡΙΟΛΑΥΡΙΟ
Κρύσταλλοι
κτενασίτη (Kten) σε
σύμφυση
με
γλαυκοκερινίτη
(Glau)
Kten
Glau
Ζαΐμης
Στ. 2010
ΠολύτιμοιΠολύτιμοι
λίθοιλίθοι
--
ΠοιάΠοιά
είναιείναι
ηη πραγματικότηταπραγματικότητα
στηνστην
ΕλλάδαΕλλάδα
σήμερασήμερα;;
•• ΗΗ
συστηματικήσυστηματική
αναζήτησηαναζήτηση
καικαι
έρευναέρευνα
γιαγια
τηντην
εξόρυξηεξόρυξη πολύτιμωνπολύτιμων
λίθωνλίθων
είναιείναι
σχεδόνσχεδόν
ανύπαρκτηανύπαρκτη
•• ΣεΣε
πολλέςπολλές
θέσειςθέσεις
εντοπίζονταιεντοπίζονται
ορυκτάορυκτά
πουπου
θαθα
μπορούσανμπορούσαν νανα
χαρακτηριστούνχαρακτηριστούν
ωςως
πολύτιμαπολύτιμα
πετράδιαπετράδια
••
ΤέτοιαΤέτοια
ορυκτάορυκτά
εντοπίζονταιεντοπίζονται
σεσε
ζώνεςζώνες
skarn, skarn, σεσε υδροθερμικάυδροθερμικά
κοιτάσματακοιτάσματα
μεταλλευμάτωνμεταλλευμάτων, , σεσε
πετρώματαπετρώματα
πουπου
έχουνέχουν
υποστείυποστεί
υψηλούυψηλού
βαθμούβαθμού
μεταμόρφωσημεταμόρφωση
καικαι
σεσε
ιζήματαιζήματα ποταμώνποταμών
•• ΣτηΣτη
ΜακεδονίαΜακεδονία
καικαι
ΘράκηΘράκη
υπάρχουνυπάρχουν
αρκετέςαρκετές
τέτοιεςτέτοιες χαρακτηριστικέςχαρακτηριστικές
τοποθεσίεςτοποθεσίες
ΑφούΑφού
στηνστην
ΕλλάδαΕλλάδα
υπάρχουνυπάρχουν
σημαντικέςσημαντικές εμφανίσειςεμφανίσεις
ορυκτώνορυκτών
πουπου
θαθα
μπορούσανμπορούσαν
νανα
χαρακτηριστούνχαρακτηριστούν
ωςως
πολύτιμοιπολύτιμοι
λίθοιλίθοι, , γιατίγιατί
δενδεν
γίνεταιγίνεται εκμετάλλευσήεκμετάλλευσή
τουςτους; ;
ΟιΟι
λόγοιλόγοι
είναιείναι
πολλοίπολλοί
καικαι
σύνθετοισύνθετοι, , όπωςόπως::
•• έλλειψηέλλειψη
ενδιαφέροντοςενδιαφέροντος
απόαπό
ιδιωτικέςιδιωτικές
εταιρίεςεταιρίες
•• δύσβατεςδύσβατες
θέσειςθέσεις
τωντων
κοιτασμάτωνκοιτασμάτων
••
πλημμελήςπλημμελής
έρευναέρευνα
γιαγια
τοντον
εντοπισμόεντοπισμό
τουτου
μεγέθουςμεγέθους
καικαι τηςτης
έκτασηςέκτασης
τωντων
κοιτασμάτωνκοιτασμάτων
αυτώναυτών
••
έλλειψηέλλειψη
εξειδικευμένωνεξειδικευμένων
εργαστηρίωνεργαστηρίων
γιαγια
τηντην
κατεργασίακατεργασία, , όπωςόπως
κοπήκοπή, , χρωματισμόςχρωματισμός, , βελτίωσηβελτίωση
διαύγειαςδιαύγειας
κάκά. . τωντων
πολύτιμωνπολύτιμων
πετραδιώνπετραδιών