42 Su ve Çevre Teknolojileri • Mart 2013

Teknik

Ticari olarak ilk kez 1951 yılında üretilen glutaraldehit, geniş etkinlik sağlıyor ve biyolojik olarak kolayca ayrışabiliyor. İçinde formaldehit yok; aynı zamanda kanserojen ve kalıcı değil. Diğer biyositlerden kolayca ayırt edilen bir özelliği de biyoakümülatif olmaması. Son yıllarda gluataraldehit bazlı olduğu iddia edilen, ancak gerçekte içinde başka maddeler bulunan ürünler satılmaktadır.

Sahte Glutaraldehite Dikkat!..

Su bazlı sistemlerde mikropların kontrolü, insan sağlığını koru-manın yanı sıra mevcutların ve

işletme verimliliğinin korunması için de çok önemlidir. Çamur oluşması ve kirlenmenin engellenmesi, biyosit ürünleri kullanarak sağlanabilmekte-dir. Gerçek glutaraldehit bazlı ürünler su arıtma uygulamalarındaki mikro-biyal kontrol için çok etkili seçenek-lerdir.

Su Arıtma İşleminde Glutaraldehit Uygulanması

Glutaraldehitin sanayi suyundaki kullanımları soğutma suyu, atıksu, işlem suyu sistemleri (şeker pancarı fabrikaları ve kağıt fabrikaları gibi) ters ozmoz (RO) membranların arıtılma-sından oluşur. Bu kimya aynı zamanda petrol sahalarındaki sistemlerde, metal işleme sıvılarında, hayvansal biyogüvenlikte ve tıbbi teçhizatın hij-yeninde mikrobiyal kontrol için de kullanılmaktadır.

ABD’de, bütün anti-mikrobiyaller gibi glutaraldehitin kullanım oranları EPA onaylı etiketin üzerinde belirtil-mektedir. Anti-mikrobiyal dozların yasal alt ve üst sınırları veri bazındadır.

Yani mikroplara karşı etkisi izin veri-len değerlerde gösterilmelidir. Gluta-raldehit tipik olarak 20-100 ppm kon-santrasyonlardaki aktif maddeyle su arıtma sistemlerine dozlanır ve ölçülü veya sürekli dozlamada kullanılabilir. Ters ozmoz membranın iyileştirilmesi ve atıksuyun bazı uygulamalarda daha geniş etiket sınırları vardır ve dozla-maya izin verir [1].

Piyasada çeşitli glutaraldehit bazlı ürünler bulunmaktadır. Dow Chemi-cal Company ve BASF Corporation, suda genellikle yüzde 50 solüsyon olarak bulunan glutaraldehitin büyük üreticileridir ve aynı zamanda ABD’de bu kimyasal maddenin EPA tesciline de sahiptirler. Servis şirketleri ve dist-ribütörler, alt tescillere sahip olabi-

HEATHER R. MCGINLEY Dow Microbial Control

Giriş

44 Su ve Çevre Teknolojileri • Mart 2013

lirler (Dow veya BASF ürünleri farklı bir ticari adla satmak için) veya ana glutaraldehit ürünlerine göre tescilli formülleri olabilir.

Glutaraldehitin Özellikleri Etki Şekli: Glutaraldehit Gram

positif ve Gram negative bakteriler, Legionella, sülfat indirgeyen bakteri-ler, maya ve küfl er, virüsler ve sporlar dahil olmak üzere çeşitli mikroplara karşı etkilidir [2]. Glutaraldehit, amin-lere karşı çok aktif olan, 2 tane alde-hit fonksiyon grubu bulunan (H-C=O olarak gösterilir) 5 karbonlu bir mole-küldür. Aminler (–NH2 veya –NH3+ olarak gösterilir) genellikle mikroplu hücre ve proteinlerin yüzeylerinde bulunurlar. Glutaraldehit bu biyolojik varlıklara temas ettiğinde, kimyasal olarak değişim gösterirler veya bun-lara çapraz bağlanırlar (Şekil 1). Bu da proteinleri devre dışı bırakır ve hüc-releri hareketsizleştirerek mikropların ölçmesine yol açar.

Çevre Profi li: Doğal sistemlerde glutaraldehit bozulmasının önemli bir yolu, biyolojik çürümeyle olur. Bu kimyasal maddenin uluslararası düzeyde kabul edilen standart test yöntemleriyle (OECD 301) biyolojik olarak kolayca ayrışabildiği düşünül-mektedir ve doğal biyolojik bozu-nabilirlik için OEACD testiyle deniz suyunun yanı sıra hem aerobik hem de anaerobik akuatik metabolizma çalışmalarında hızlı biyolojik bozulma göstermiştir.

Kara türlerinde, tatlı su ve tuzlu su organizmalarındaki glutaraldehitle ilgili yoğun ekotoksikolojik veriler

mevcuttur. Rutin kimyasal madde kullanılması esnasında glutaraldehi-tin kazayla boşaltılmasıyla ilgili EPA modellerine göre, “tatlı su balığı, tatlı su omurgasızları veya su bitkileri için akut veya kronik risk” tespit edilme-miştir. Bununla birlikte, bu koşularda nesli tükenmekte olan tatlı su omur-gasızları ve su bitkileri için akut bir risk öngörülmektedir. EPA ayrıca, glu-taraldehitin yerüstü ve yeraltı sularını kirletmesinin mümkün olmadığı ve biyolojik olarak birikmesinin beklen-mediği sonucuna varmıştır [3].

İş Güvenliği: Hem insanlar hem de çevre açısından tehlikesi düşünül-düğünde, kullanma konsantrasyon-larıyla bidondaki ürünler arasında ayrım yapmak önemlidir. Glutaralde-hit bidonları, sepet ve kovaları her zaman iyi havalandırılmış bir yerde, tercihen oda sıcaklığında veya daha düşük sıcaklıkta kullanılmalıdır. İşçi-nin çalışma risklerini engellemeye yardım etmek mümkün olduğu zaman, su sistemlerinin içine gluta-raldehit akrtarılması iyi bir uygula-madır. Bütün kimyasal maddelerde olduğu gibi her zaman uygun kişisel koruyucu ekipman (PPE) kullanılma-lıdır. Glutaraldehitin güvenli şekilde kullanılması ve muhafaza edilmesi için çevre ve uygulama konusunda yol gösterilmektedir [4]. Kullanma konsantrasyonlarında cilt, göz ve solunum yollarının tahriş olması gibi glutaraldehite bağlı riskler önemli ölçüde azaltılmaktadır. EPA tarafın-dan derlenen insan sağlığıyla ilgili değerlendirmelere göre herhangi bir temas yoluyla “İnsanlarda Kansere Yol

Açması Mümkün Değildir” şeklinde sınıfl andırıldığını görmek önemlidir.

Veri yönünden zengin, uzun tarihçesi: Glutaraldehit ilk kez 1951 yılında üretildi ve ABD’de 1963 yılın-dan itibaren bir antimikrobiyal olarak tescil edildi. Soğutma suyu kulele-rinde uygulanması 1980’lerin orta-larından itibaren onaylandı. ABD’de glutaraldehit diğer bütün biyositlerde olduğu gibi Federal Böcek İlacı, Mantar İlacı ve Kemirgen Öldürücü Kanunu’yla (FIFRA) düzenlenmiştir. EPA tarafından uygulanan mevzuat-taki değişiklikler, düzenlenen kimya-sal maddelerin çevre ve sağlık riskleri üzerinde yoğunlaşarak incelenmesini gerektirmiştir. EPA, 2007 yılında glu-taraldehitin sürekli kullanılmasını onaylayan bir Tescile Uygunluk Kararı (RED) yayınlamıştır. Kamuya açık olan Tescile Uygunluk Kararının belgesinde [5] kullanma yolları, teh-likeleri ve risk değerlendirmeleriyle ilgili birçok veri bulunmaktadır.

Glutaraldehit Avrupa’da 98/8/EC sayılı Biyosit Ürünler Yönetmeliğiyle (BPD) desteklenmektedir. Bu Yönet-melik biyosidal ürünlerin üye devlet-lerde kullanılması için yetki veril-mesi ve piyasaya sürülmesi, topluluk içindeki yetkilerin müşterek olarak onaylanması ve topluluk düzeyinde biyosit ürünlerde kullanılabilen etkin maddelerin pozitif bir listesinin oluş-turulmasıyla ilgilidir. Glutaraldehitle ilgili BPD dosyaları halen kamu sağ-lığı hijyeni, veterinerlik hijyeni, kutu içinde muhafaza etme, soğutma suyu ve balçık önleyiciler dahil olmak üzere çeşitli uygulamalar için incelenmekte-dir. İlave olarak, glutaraldehit içeren bazı formüllerin Kuzey Denizi’ndeki petrol sahalarında kullanılması onay-lanmış ve bazı durumlarda glutaral-dehit mevcut olan en yüksek değere ulaşmıştır [6].

Gerçek GlutaraldehitYukarıda belirtildiği gibi, önemli

glutaraldehit imalatçıları Dow ve BASF şirketleridir. Her iki şirket de kaliteli, güvenilir ürünlerin üretiminde yılla-rın deneyim ve uzmanlığına sahip-Şekil 1

Teknik

REMONDIS, Eski Üsküdar İçerenköy Yolu Caddesi VIP Center No: 10 Kat: 10 İçerenköy Ataşehir/İstanbulTel: +90 (216) 577 64 44 Faks: +90 (216) 577 64 40 info@remondis.com.tr

• Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesislerinin İşletilmesi • İçme Suyu Arıtma Tesislerinin İşletilmesi• Arıtma Çamurlarının Bertarafı• Enerji Optimizasyonu• Yap-İşlet-Devret Yatırımları

Farklı çevre hizmetleri için birden çokhizmet ortağına ihtiyacınız varveya sadece REMONDIS’e.

REMONDIS:İşi uzmanına bırakın!

> Arıtma Tesisi İşletme Hizmetleri

46 Su ve Çevre Teknolojileri • Mart 2013

Teknik

tir. Bununla birlikte, bazı pazarlarda glutaraldehit olarak reklamı yapılıp satılan düşük kalitede ürünler bul-mak giderek yaygınlaşmıştır. Bu trend bazı nedenlerle sorunludur. Bu sahte formüllerde glutaraldehit (GA) yerine en yaygın olarak kullanılan madde formaldehittir (FA). Bu da ürünün çevre ve kullanma profi llerini değiş-tirmektedir. Aynı zamanda bu sahte ürünün üreticilerinin glutaraldehit alı-cıları olmaları, ancak çok az maliyetli bir ürün üretmeleri anlamına gelir. Son olarak, ileri analitik kimya özellik-leri olmadan, gerçek glutaraldehitle, formaldehit veya diğer aldehitlerle karıştırılan bir ürünü ayırt etmek zor olabilir.

Sahte Ürünler Güvenlik Profi llerini Değiştirmiştir

Amerikan Sağlık ve İnsani Hizmet-ler Bakanlığı’nın yayınladığı Kanse-rojenler Raporu’nun 2011 sayısında serbest formaldehitin “insanlarda kansere yol açtığının bilindiği” belir-tilmektedir [7]. Serbest formaldehi-tin aynı zamanda OSHA ve NIOSH tarafından tanımlanan maruz kalma limitleri de düşüktür. Dolayısıyla, for-müllere serbest formaldehit ilave edil-mesi daha sıkı uygulanan kurallar geti-rebilir. Bir formülün içinde serbest formaldehit olduğunun bilinmemesi doğru olarak kullanılmasını gerektire-bilir ve işçi sağlığı için zararlı olabilir.

Sahte Ürünler Titrasyonu Geçerler

Glutaraldehitin kalitesi basit bir titrasyon işlemiyle çok kolay değer-lendirilmektedir. Bu test var olan aldehit grubunun sayısını belirler ve glutaraldehitin numunede yalnızca aldehit içeren bileşik olduğunu var-sayar. Maalesef, formaldehitle glioksal gibi bileşiklerin içinde aynı zamanda aldehit grupları da olduğundan, bu testte de titre edilirler. İçinde yüzde 50 glutaraldehit bulunan bir ürün titrasyonla yüzde 36 glutaraldehit ve yüzde 10 formaldehit içeren bir ürün-den ayırt edilebilmektedir. Neyse ki, daha özenli yapılan analizler gerçek glutaraldehitle sahte glutaraldehiti ayırt edebilmektedir.

Gerçek Glutaraldehit Nasıl Tespit Edilir?

Kimyasal ve analitik açıdan, gerçek glutaraldehit ve gultaraldehit olma-yan maddeler laboratuvarda yüksek basınçlı sıvı kromatografi sini (HPLC) kullanarak belirlenir. Bu yöntem kimyasal bileşikleri birbirlerinden ayırmak için bu kimyasal bileşiklerin genel yapılarındaki farklılıklara daya-nır (Şekil 2) [8]. Uygulama açısından ve ticari açıdan, depodaki ürünün ger-çek glutaraldehit olduğundan emin olmak için en iyi yol bunu Dow şirke-tinden veya Dow veya BASF şirketinin ürettiği glutaraldehitin güvenilir bir

distribütörü olan bir şirketten veya güvenilir bir hizmet şirketinden satın almaktır.

ÖzetGlutaraldehit, su arıtma uygu-

lamalarında çok etkili olan, geniş spektrumlu bir mikrobiyaldır. Uzun yıllardan beri sanayide başarılı şekilde kullanılmaktadır. Güçlü etkisi, çevre ve güvenlik verileriyle desteklenmek-tedir. Bununla birlikte, bugünkü piya-sada, glutaraldehit kullanıcıları sahte bir ürün değil, ödemesini yaptıkları ürünü aldıklarından emin olmak için uyanık olmalıdırlar.

Kaynaklar[1] Herhangi bir antimikrobiyalda olduğu

gibi, izin verilen dozları belirlemek için ürün etiketine bakılmalıdır.

[2] Paulus, Wilfried (2005). Malzemelerin Korunması için Mikrobiyosit Rehberi - Kitapçığı. Springer - Verlag.

İnternetteki versiyonu için tıklayın: http://www.knovel.com/web/portal/browse/display?_EXT_KNOVEL_DISPLAY_bookid=1707&VerticalID=0

[3] Antimikrobiyallar dahil olmak üzere EPA tescilli böcek ilaçlarıyla ilgili RED belgesi için http://www.epa.gov/pesticides/reregistration/status_page_g.htm USEPA internet adresine bakın.

[4] (a) Dow Chemical Company, “Glutaraldehiti Güvenli Taşıma ve Depolama Rehberi”, Form No. 253-01338-06/01/03, (Midland, MI: Dow Chemical Company, 2003). (b) Dow Chemical Company, “Glutaraldehitin Boşaltılması, Etkinliğinin :Giderilmesi ve Atılması” Form No. 253-01443 01/25/08 PS, (Midland, MI: Dow Chemical Company, 2008).

[5] Antimikrobiyallar dahil olmak üzere EPA tescilli böcek ilaçlarıyla ilgili RED belgesi için http://www.epa.gov/pesticides/reregistration/status_page_g.htm USEPA internet adresine bakın.

[6] Örneğin Cefas tarafından yayınlanan İngiltere’deki değerlendirmelere bakın: http://www.cefas.defra.gov.uk/industry-information/offshore-chemical-notifi cation-scheme.aspx

[7] Sağlık ve İnsani Hizmetler Bakanlığı, Kanserojenler Raporunın 12. Sayısı (2011) http://ntp.niehs.nih.gov/go/roc12 adresinde bulunmaktadır.

[8] Jevey, H., Appiah-Amponsah, E., Dow Chemical Company, yazı hazırlanmaktadır.

Şekil 2

S U E N D Ü S T R İ S İ İ Ç İ N C İ H A Z L A R

temisS l erm i ü Mçl CÖ E i Rb Te SD Ku ar lo itB e ı l S

a ep rta ifK i k

S alU ıdVI ırN

Sira MC130219/00

Manyetik DebimetrelereAlternatif

Çapraz Korelasyon Debi Ölçüm Sistemi

Sunduğumuz bu çözümleri kullanarak daha az maliyetle, daha az zaman harcayarak, düşük karbon salınımı ile daha doğru sonuçlar alabilirsiniz. Küçük montaj aparatları sayesinde vinç gibi büyük makinelere, boruların tamamen kesilmesine ve flanşlanmasına gerek kalmadan, prosesi durdurmadan kısa süre içerisinde montaj yapılabilmektedir.

Kapalı borularda akışın izlenmesinde MCERTS onaylı sistemler

Su Endüstrisiiçin Cihazlar

NIVUS, su, atık su ve çevre endüstrisi için debi ölçüm teknolojilerinde farklı çözümler sunan bir şirkettir. NIVUS ürünleri çevreyi ve kaynakları korumaya katkıda bulunmaktadır. Uygulamalarınızda size nasıl bir çözüm sunabileceğimiz hakkında daha fazla bilgi edinmek için lütfen bize ulaşın. www.ekoton.com.tr

Debimetre Kiralama ve Satış

Akış ve Kanalizasyon Araştırmaları

Danışmanlık

MCERTS uygulamaları

Sira MC110189/00

temis lS e rim Müç Cl EÖ Ri Tb Se D K l aa lin ta e K S ekı rç tifA i kS a

U lıdVI ırN

Ekoton Çevre ve Tarım Mühendislik Tic ve San. Ltd. Şti.

Aşağı Öveçler Mahallesi, 1329. Sokak, No: 9 D:4, Çankaya / ANKARA

T: +90312 473 6315

F: +90312 473 6316