30

 

 

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาเกยวกบสภาพปญหาการจดการเรยนการสอนอสลามศกษาในจงหวด สตล ผวจยไดทาการศกษา เอกสารและงานวจยทเกยวของดงน

2.1 ดานหลกสตรและการนาหลกสตรไปใช 2. 2 การจดการเรยนการสอน 2.3. สอการเรยนการสอน 2.4. การวดและประเมนผล 2.5 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

2.1 ดานหลกสตรและการนาหลกสตรไปใช

2.1.1 ความหมายของหลกสตร

กาญจนา คณารกษ(2535: 1-4) ไดรวบรวมความหมายหลกสตรไวดงน

1. หลกสตร คอ รายวชาหรอรายการเนอหาทสอนโรงเรยน 2. หลกสตร คอ ประสบการณทจดใหแกผเรยน 3. หลกสตร คอ กจกรรมการเรยนการสอนและวสดอปกรณ 4. หลกสตร คอ สงทโรงเรยน ผปกครอง คาดหมายหรอมงหวงจะใหผเรยนไดรบหรอมคณสมบตในสงนนๆ 5. หลกสตร คอ พาหนะทจะนาผเรยนไปสความสาเรจตามเปาหมายของการศกษา 6. หลกสตร คอ สงแวดลอมตาง ๆ ทางการเรยน และสงแวดลอมในโรงเรยน 7. หลกสตร คอ กระบวนการปฏสมพนธระหวางคร นกเรยน และสงแวดลอมการเรยน 8. หลกสตร คอ แผนหรอแนวทาง หรอขอกาหนดในการจดการศกษาของโรงเรยน 9. หลกสตร คอ เอกสาร หนงสอหลกสตร และเอกสารประกอบหลกสตรใด ๆ เชน แผนการสอน คมอคร แบบเรยน เปนตน 10.หลกสตร คอ วชาความรสาขาหนงทวาดวยทฤษฎ หลกการ และแนวปฏบตในการพฒนาหลกสตร

31

 

 

สงด อทรานนท (2538: 6) กลาว หลกสตร หมายถง ลกษณะใดลกษณะหนง ตอไปน1. หลกสตร คอ สงทสรางขนในลกษณะของรายวชา ซงประกอบไปดวยเนอสาระทจดเรยงลาดบความยากงาย หรอเปนขนตอนอยางดแลว 2. หลกสตร ประกอบดวยประสบการณทางเรยนซงไดวางแผนลวงหนาเพอมงหวงจะใหเดกไดเปลยนแปลงพฤตกรรมในทางทตองการ 3.หลกสตร เปนสงทสงคมสรางขนสาหรบใหประสบการณทางการศกษาแกเดกในโรงเรยน 4. หลกสตร ประกอบดวยมวลประสบการณท งหมดของผเรยน ซงเขาไดทาไดรบร และไดตอบสนองตอการแนะแนวของโรงเรยน

ชมพนธ กญชน ณ อยธยา (2540:3-5) ไดอธบายความหมายของ “หลกสตร” วาม ความแตกตางกนไปต งแตความหมายทแคบสดจนจนถงกวางสด แตจาแนกความคดเหนของนกศกษาทไดใหนยามความหมายของหลกสตร ออกเปน 2 ใหญ ๆ ดงน 1. หลกสตร หมายถง แผนประสบการณการเรยน นกการศกษาทมความคดเหนวาหลกสตร หมายถง แผนประสบการณการเรยนนน มองหลกสตรในลกษณะทเปนเอกสาร หรอโครงการการศกษาทสถาบนการศกษาไดวางแผนไว เพอใหผเรยนไดศกษาตามแผนหรอโครงการทกาหนดไว หลกสตรตามความหมายนหมายถงรวมถง แผนการเรยนหรอรายวชาตาง ๆ ทกาหนดใหเรยนรวมทงเนอหาวชาของรายวชาตาง ๆ กจกรรมการเรยนการสอนและการประเมนผล ซงไดกาหนดไวในแผน ความคดเหนของนกศกษากลมนไมรวมถงการนาหลกสตรไปใชหรอการเรยนการสอนทปฏบตจรง แตทงแผนประสบการณการเรยนกบการสอนทปฏบตจรงมความสมพนธกนอยางใกลชด2. หลกสตร หมายถง ประสบการณการเรยนรของผเรยนทสถาบนการศกษาจดใหซงหมายรวมถงประสบการณการเรยนและการนาหลกสตรไปใชดวย แนวคดนสอดคลองกบแนวคดของทงทาบาและ ไทเลอรทเหนวา หลกสตรประกอบดวยจดมงหมายประสอบการณทางการศกษาหรอเนอหาการจดประสบการณทางการศกษาหรอจดการเนอหาและกจกรรมการเรยนการสอนและการประเมนผล

ธารง บวศร (2542: 7) กลาววา หลกสตร คอ แผนซงไดออกแบบจดทาขนเพอ แสดงจดมงหมายการจดเนอหาสาระกจกรรมและมวลประสบการณในแตละโปรแกรมการศกษา เพอใหผเรยนมพฒนาการในดานตาง ๆ ตามจดหมายทไดกาหนดไว

มาเรยม นลพนธ (2543: 6) กลาววา หลกสตร หมายถง เอกสารขอกาหนดเกยวกบ มวลประสบการณ เพอใหผเรยนมพฒนาไปในแนวทางทตองการ ทงน นกการศกษาและนกพฒนาหลกสตรประเทศ ไดใหความหมายและคาจากดความของหลกสตรไวโดยสรปดงนคาสเวล และแคมเบล (Caswell and Cambell 1935: 66) ไดใหจากดความวาหลกสตรเปนสงทประกอบดวยประสบการณทงมวลของเดก ภายใตการแนะแนวของคร

32

 

 

1.1.2 ความสาคญของหลกสตร

ผวจยไดแสดงทศนะและความคดเหนทเกยวกบความสาคญของหลกสตรวา

หลกสตรมความสาคญอยางไรตอการจดการศกษา ซงสวนใหญเหนตรงกนวาหลกสตรม

ความสาคญตอการกาหนดมาตรฐานและคณภาพการเรยนรของผเรยน ทงน เพอใหแนใจวาผเรยน

ในแตละวยแตละระดบการศกษาไดรบการศกษาทมคณภาพทดเทยมกนหรอไม อยางไร ซงจะม

ผลกระทบตอผเรยนวาควรเรยนรสาระการเรยนรอะไร มเนอหาสาระมากนอยเพยงใด จาการศกษา

เอกสารพบวามผทกลาวถงความสาคญของหลกสตรไวโดยสรป ดงน

พงษศกด ภกาบขาว (2540: 18-19) กลาวถงความสาคญของหลกสตรไวดงน

1. หลกสตรยอมเปนแนวทางในการปฏบตงานของคร

2. หลกสตรยอมเปนแนวทางในการสงเสรมความเจรญงอกงามและพฒนาการของเดกตาม

จดมงหมายของการศกษา

3. หลกสตรยอมกาหนดแนวทางในการจดประสบการณวาเดกควรไดรบสงใดบางทเปน

ประโยชนแกเดกโยตรงและแกสงคม

4. หลกสตรยอมกาหนดวา เนอหาวชาอะไรบางทจะชวยใหเดกมชวตอยในสงคมอยาง

ราบรน เปนพลเมองดของประเทศชาตและบาเพญประโยชนแกสงคม

5. หลกสตรยอมกาหนดวธการดาเนนชวตของเดกใหเปนไปดวยความราบรนและผาสข

6. หลกสตรยอมกาหนดแนวทางความร ความสามรถ ความประพฤต ทกษะและเจตคตใน

อนทจะอยรวมกนในสงคม และบาเพญประโยชนตอชมชนและประเทศจากทกลาวมาแลวสรปได

วา หลกสตรเปนสงสาคญในการจดการศกษา 3 ระดบ คอ 1. ระดบประเทศ เปนการชใหเหนถงแนว

ทางการจดการศกษาโดยภาพและเปนตวบงชใหเหนแนวโนมสงคมกบการจดการศกษาในอนาคต

2.ระดบสถานศกษา ซงนบไดวาหลกสตรเปนหวใจและจดเดนของการจดการเรยนการสอนใน

สถานศกษานน ๆ 3.ระดบหองเรยนซงมความสาคญตอการนาไปสการปฏบต เพอจดการเรยนรท

เกดกบผเรยนโดยตรง โดยมรายละเอยดและเอกสารประกอบทกาหนดแนวทางวาจะสอนใคร เรอง

ใด เพออะไร

33

 

 

2.1.3 องคประกอบของหลกสตร

องคประกอบของหลกสตร นบวาเปนสวนสาคญทจะทาใหความหมายของ

หลกสตรสมบรณและสามารถใชเปนแนวทางในการจดการเรยนการสอน การประเมนผล และการ

ปรบปรงการเรยนการสอนหรอการพฒนาหลกสตรไดองคประกอบของหลกสตร โดยทวไปม 4

องคประกอบ 1. ความมงหมาย (objectives) คอ เปนเสมอนการกาหนดทศทางของการจดการศกษา

การจดการเรยนการสอน เพอมงใหผเรยนไดพฒนาไปในลกษณะตาง ๆทพงประสงคอนกอใหเกด

ประโยชนในสงคมนนการกาหนดความมงหมายของหลกสตรตองคานงถงขอมลพนฐานของสงคม

เพอประโยชน ในการแกปญหา และสนองความตองการของสงคมและผเรยน และตองสอดคลอง

สมพนธกบนโยบายการจดการศกษาของชาตดวย กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ กาหนด

องคประกอบของหลกสตรสวนน เปน 2 ลกษณะ คอ “หลกการของหลกสตร” หมายถง แนวทาง

หรอทศทางในการจดการศกษาซงผทเกยวของทกฝายในการจดการศกษาระดบนน ๆ จะไดยดถอ

เปนแนวปฏบต “จดหมายของหลกสตร” หมายถง พฤตกรรมตาง ๆหรอคณสมบตตาง ๆทตองการ

ใหเกดขนแกผเรยน เมอผานกระบวนการตาง ๆ ตามทกาหนดไวในหลกสตรนนแลว 2. เนอหาวชา

(Content) เปนสาระสาคญทกาหนดไวในหลกสตรใหชดเจน โดยมงใหผเรยนไดมประสบการณ

การเรยนรเพอพฒนาไปสความมงหมายของหลกสตร เนอหาสาระทไดกาหนดไวตองสมบรณ ตอง

ผนวกความร ประสบการณ คานยม แนวคด และทศนคตเขาดวยกนเพอใหผเรยนไดพฒนาทงใน

ดานความร ความทศนคต และพฤตกรรมตาง ๆ อนพงประสงค 3. การนาหลกสตรไปใช

(Curriculum implementation) เปนองคประกอบทสาคญยง เพราะเปนกจกรรมทจะแปลง

หลกสตรไปสการปฏบตกจกรรมนนมหลายลกษณะ แตกจกรรมทสาคญทสด คอ กจกรรมการเรยน

การสอน หรอ อาจกลาวไดวา “การสอนเปนหวใจของการนาหลกสตรไปใช” ดงนน ครผสอนจง

เปนผทมบทบาทสาคญในฐานะเปนผจดการเรยนร การกาหนดวธการทจะนาผเรยนไปสความมง

หมายของหลกสตร ประกอบดวย

2.1.4 วธการจดการเรยนร การกาหนดวธการจดการเรยนรหลกสตรจะเนนแบบยด

ครเปนสาคญหรอยดผเรยนเปนสาคญนน ยอมขนอยกบปรชญาการศกษา หรอแนวความคด ความ

เชอในการจดการศกษาทพงประสงค และขนอยกบจดหมายของหลกสตรนนเปนสาคญ สาหรบ

วธการจดการเรยนรตามหลกสตรในปจจบนเนนแบบยดผเรยนเปนสาคญ หรอเนน “การสอนคน

34

 

 

มากกวาการสอนหนงสอ” โดยมแนวทางการจดการเรยนร เชน กระบวนการเรยนหรอวธการเรยน

สาคญพอ ๆ กบเนอหาวชาใหผเรยนเปนผแสดงและครเปนผกากบการแสดงชแนะแนวทาง ผเรยน

คนหาความร สรป และ ตดสนใจเอง สอนปฏบตควบคไปกบทฤษฎ เปนตน

3.2 วสดประกอบหลกสตร หมายถง วสด เอกสาร รวมทงสอการเรยนการสอนตาง ๆ เพอชวยใหคร

ใชหลกสตรไดโดยงาย สะดวก และมประสทธภาพสงขน แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

3.1.1 วสดประกอบหลกสตรสาหรบคร เชน แผนการจดการเรยนร คมอคร คมอ

การใชหลกสตร คมอการประเมนผล คมอการแนะแนว คมอการจดกจกรรมเสรมหลกสตร เปนตน

3.2.2 วสดประกอบหลกสตรสาหรบนกเรยน เชน หนงสอเรยน หนงสอแบบฝกหด บตรงาน

หนงสออานเพมเตม แบบคดลายมอ เปนตน

2.1.5 การประเมนผล (Evaluation) เปนองคประกอบทชใหเหนวาการนหลกสตร

แปลงไปสการปฏบตนน บรรลจดมงหมายหรอไม หลกสตรเกดสมฤทธผลมากนอยเพยงใด ขอมล

จาการประเมนผลนจะเปนแนวทางไปสการปรบปรงและพฒนาหลกสตรตอไป

ธารง บวศร (2538: 7-8) ทกลาวเนนวา หลกสตรประกอบดวย 1) จดมงหมายของ

หลกสตร 2) จดประสงคของการเรยนการสอน 3)เนอหาสาระและประสบการณ4) วสดอปกรณและ

สอการเรยนการสอน 5) ประเมนผลจากแนวคดตาง ๆทกลาวมาทงหมด สรปไดวาองคประกอบ

สาคญของหลกสตร คอ 1. จดมงหมายของหลกสตร เปนผลสวนรวมทตองการใหเกดแกผเรยน

หลงจากเรยนจบหลกสตรไปแลว 2. โครงสรางเนอหาสาระ เพอใหผเรยนไดเรยนร ทกษะและ

ความสามารถทตองการใหม รวมทงประสบการณทตองการใหไดรบ 3. อตราเวลาเรยน เพอใหการ

จดกจกรรมการเรยนการสอนไดครบกระบวนการและมประสทธภาพ 4. กจกรรมการเรยนการสอน

และสอ ทงนเพอใหแนวทางในการนาหลกสตรไปใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอน 5. การวด

และการประเมนผล เพอใหมการตรวจสอบคณภาพและเพมประสทธภาพของหลกสตรกอนและ

หลงการนาไปใชองคประกอบหลกสตรเปนสงจาเปนอยางยง และสงผลถงลกษณะ โครงสราง

รปแบบของหลกสตรวาจะเปนอยางไร โดยมองคประกอบทสาคญของ หลกสตร คอ ความมงหมาย

(Objectives) เนอหาวชา (Content) การนาหลกสตรไปใช (Curriculum implementation) การ

ประเมนผล (evaluation)

35

 

 

2.1.6 โครงสรางหลกสตร

โครงสรางของหลกสตร หมายถง การกาหนดรปแบบของการจดเนอหาสาระ การกาหนด

ขอบเขตหรอจานวนความมากนอยของสาระ รวมทงเวลาเรยน เพอใหบรรลเปาหมายของหลกสตร

หลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544 ไดกาหนดโครงสรางของหลกสตรการศกษาขน

พนฐาน ดงน (กรมวชาการ. 2544 : 5-7)

1.ระดบชวงชน กาหนดหลกสตรเปน 4 ชวงชน

ชวงชนท 1 ชนประถมศกษาปท 1-3

ชวงชนท 2 ชนประถมศกษาปท 4-6

ชวงชนท 3 ชนมธยมศกษาปท 1-3

ชวงชนท 4 ชนมธยมศกษาปท 4-6

2.สาระการเรยนร ประกอบดวย องคความรทกษะหรอกระบวนการเรยนร และคณลกษณะ

หรอคานยม คณธรรม จรยธรรมของผเรยน 8 กลมสาระ ดงน

2.1 ภาษาไทย

2.2 คณตศาสตร

2.3 วทยาศาสตร

2.4 สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

2.5 สขศกษาและพละศกษา

2.6 ศลปะ

2.7 การงานอาชพและเทคโนโลย

2.8 ภาษาตางประเทศ

สาระการเรยนรทง 8 กลมน เปนพนฐานสาคญทผเรยนทกคนตองเรยนรโดยอาจ

จดเปน 2 กลม กลมแรก ประกอบดวย ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร สงคมศกษา ศาสนา และ

วฒนธรรม กลมทสอง ประกอบดวย สขศกษาและพละศกษา ศลปะ การงานอาชพแลเทคโนโลย

ภาษาตางประเทศ

3. กจกรรมพฒนาผเรยน เปนกจกรรมทจดใหผเรยนไดพฒนาความสามารถของตนเอง

ตามศกยภาพมงเนนเพมเตมจากกจกรรมทไดจดใหเรยนรตามกลมสาระการเรยนร ทง 8 กลมการ

36

 

 

เขารวมและปฏบตกจกรรมทเหมาะสมรวมกบผอนอยางมความสขกบกจกรรมทเลอกดวยตนเอง

ตามความถนดและความสนใจอยางแทจรง

3.1 กจกรรมแนะแนว เปนกจกรรมทสงเสรมและพฒนาความสามารถของผเรยนให

เหมาะสมตามความแตกตางระหวางบคคลสามารถคนพบและพฒนาศกยภาพของตน เสรมสราง

ทกษะชวตและการพฒนาตนสโลกอาชพและมงานทา

3.2 กจกรรมนกเรยน เปนกจกรรมทผเรยนปฏบตดวยตนเองอยางครบวงจร ตงแตศกษา

วเคราะห วางแผน ปฏบตตามแผน ประเมน และปรบปรงการทางาน โดยเนนการทางานรวมกน

เปนกลม

4.มาตรฐานการเรยนร หลกสตรการศกษาขนพนฐานกาหนดมาตรฐานการเรยนร

ตามกลมสาระการเรยนร 8 กลม เพอใชเปนจดหมายในการพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะอนพง

ประสงค ซงกาหนดไว 2 ลกษณะ คอ

4.1 มาตรฐานการเรยนรขนพนฐาน เปนมาตรฐานการเรยนร ในแตละกลมสาระการ

เรยนร เมอผเรยนจบการศกษาขนพนฐาน

4.2 มาจรฐานการเรยนรชวงชน เปนมาตรฐานการเรยนรในแตละกลมสาระการเรยนร

เมอผเรยนเรยนจบในแตละชวงชนคอ ชนประถมศกษาปท 3 และ 6 และชนมธยมศกษาปท 3 และ 6

5.เวลาเรยน หลกสตรการศกษาขนพนฐานกาหนดในการจดการเรยนรและกจกรรมพฒนา

ผเรยน ไวดงน

ชวงชนท 1 ชนประถมศกษาปท 1-3 มเวลาเรยนประมาณปละ 800-1,000 ชวโมง โดย

เฉลยวนละ 4-5 ชวโมง

ชวงชนท 2 ชนประถมศกษาปท 4-6 มเวลาเรยนประมาณปละ 800-1,000 ชวโมง โดย

เฉลยวนละ 4-5 ชวโมง

ชวงชนท 3 ชนมธยมศกษาปท 1-3 มเวลาเรยนประมาณปละ 1,000-1,200 ชวโมง โดย

เฉลยวนละ 5-6 ชวโมง

ชวงชนท 4 ชนมธยมศกษาปท 4-6 มเวลาเรยนปละไมนอยกวา1,200 ชวโมง โดยเฉลยวน

ละ 5-6 ชวโมง

37

 

 

2.1.7 รปแบบหลกสตร

หลกสตรแตละรปแบบจะแตกตางกนในประเดนสาคญ ดงตอไปน คอ

แนวความคดหรอปรชญาในการจดการศกษาแตกตางกนจดเนนของความมงหมายแตกตางกน เปน

ตน จากหลกเกณฑความแตกตางของหลกสตรดงกลาวขางตน อาจจาแนกรปแบบของหลกสตรได

8 รปแบบ ดงน 1. หลกสตรแบบเนอหาวชาหรอแบบรายวชา เปนหลกสตรแบบด งเดมหรอ

หลกสตรเกาทเนนการถายทอดเนอหาวชาเปนหลก ตองการใหผเรยนไดเรยนรเนอหาความรตางๆ

จะจดไวเพอถายทอดอยางมระเบยบตามทผรในแตละวชาไดกาหนดไว

2. หลกสตรแบบสมพนธวชา เปนหลกสตรทมพนฐานมาจากหลกสตรแบบ

รายวชาเนองจากเมอนาหลกสตรรายวชาไปใชการเรยนรของผเรยนในแตละวชาแตกแยกกนมาก

ขน ผเรยนนาความรไปใชประโยชนไดนอย เพอแกปญหาน จงนาเนอหาวชาตางๆทมลกษณะ

คลายคลง และมสวนเกยวของสมพนธกนจดไวดวยกน

3. หลกสตรแบบหมวดวชา หรอสหสมพนธ หลกสตรลกษณะแบบนจดมงหมาย

จะผสมผสานเนอหาวชาทมลกษณะใกลเคยงกน หรอสาขาเดยวกน ใหมความสมพนธระหวางวชา

มากขน ในลกษณะหมวดวชา เ ชน หมวดวชาสงคมศกษา ประกอบดวยวชาภมศาสตร

ประวตศาสตร หนาทพลเมอง ศลธรรม เปนตน

4. หลกสตรกจกรรมและประสบการณ หลกสตรลกษณะแบบนตองการแกไข

ขอบกพรองของหลกสตรแบบรายวชา ทไมคานงถงความตองการและความสนใจของผเรยน

หลกสตรนจงยดเอากจกรรม ความสนใจและประสบการณแวดลอมมาเปนแนวทางในการจดลาดบ

ประสบการณการเรยนร เพอใหผเรยนสามารถนาความรไปใชไดในชวตจรง โดยยดปรชญาพพฒ

นาการเปนแนวทางดานการวดผลใหความสาคญกบการพฒนาผเรยนมากกวาปรมาณความร

ความจา โดยมขอด คอ สนองความตองการ และความสนใจของผเรยนเปนการเรยนอยางม

ความหมาย เปนตน

5. หลกสตรเพอชวตและสงคม หลกสตรนไดรบอทธพลจากแนวคดปรชญาพพฒ

นาการนยม ของ จอหน ดวอ ซงเชอวาการเรยนรเกดจากประสบการณ และประสบการณจะทาให

พฤตกรรมเปลยนแปลง หลกสตรนจะยดเอาสงคมและชวตของเดกเปนหลก เชน การมสวนรวมใน

38

 

 

วฒนธรรมประเพณของสงคมทแวดลอมอยโดยพยายามใหเนอหามสวนสมพนธกบชวตเพอให

ผเรยนนาความรไปประยกตใชในชวตจรงเปนตน

6. หลกสตรแกนกลาง หลกสตรแบบนมลกษณะผสมผสานเนอหาวชาเพอทจะ

ตอบสนองความตองการและความสนใจของผเรยน สงเสรมการเรยนทมความสมพนธกบ

ประสบการณชวตของผเรยนของผเรยน หลกสตรประกอบดวยสงทผเรยนตองเรยนเปนความรหนง

และสวนทใชเลอกสวนหนง หลกสาคญอยทการจดการเวลาเรยน และการจดเนอหาใหสอดคลอง

กบความตองการของผเรยนและขณะเดยวกนเนนการเรยนรทางวชาการอยางมระบบ โดยมขอด คอ

มการผสมผสานทางดานการเรยนรและเนอหาวชา มความเกยวพนกบชวตและความสนใจของ

ผเรยน สนองความสนใจและความถนดของแตละบคคล เปดโอกาสใหผเรยนศกษาคนควาหา

ความรเพมเตมดวยตนเอง

7. หลกสตรแบบเอกตภาพ หลกสตรแบบนจดเนอหาสาระของหลกสตรไปตาม

ความเหมาะสมและความตองการของผเรยนแตละบคคล การจดหลกสตรแบบนขนอยดลยพนจของ

ครผสอนทจะวเคราะหความตองการ ระดบสตปรญญา และความสามารถของผเรยนไดอยางถกตอง

จดการเรยนการสอนอยในรปของการจดชดการเรยนใหผเรยนไดศกษาและพฒนาความสามารถ

ของตนไปตามลาดบ ม ขอดคอ ผเรยนสามารถไดเรยนไดดวยตนเอง โดยมครคอยใหคาแนะนา

ปรกษา ผเรยนยดแนวการสอนทจดทาไว โดยไมตองพบผสอนเปนประจา ผเรยนทมความสามารถ

สงสามารถพฒนาตนเองไดเตมความสามารถ แตมขอจากดทวาความสมพนธในการรวมกลมมนอย

ผเรยนท ขาดความรบผดชอบและไมมความซอสตยอาจจะไมไดผลเตมท การแกปญหาตาง ๆ

กระทาไดนอยและควรจะมาจากความคดเหนของกลมมากกวาคนเดยว

8. หลกสตรบรณาการ เปนการผสมผสานเนอหาเขาดวยกน ไมแยกเปนรายวชา

โดยพยายามรวมประสบการณตาง ๆ ใหเปนอนหนงอนเดยวกนโดยจะคดเลอกตดตอนมาจากหลาย

ๆ สาขา แลวมาจดเปนกลมหมวดหมเพอใหนกเรยนไดประสบการณทตอเนอง มคณคาตอการ

ดาเนนชวตและพฒนาตนเอง การบรณาการเนอหาวขาตาง ๆ จะเนนทตวเดกและปญหาสงคมเปน

สาคญการจดการเรยนสอน มงใหผ เ รยนไดรบประสบการณตรง และนาความรไปใชใน

ชวตประจาวน จดกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความตองการ การวดผลจะเนน

พฒนาการทกดานโดยเฉพาะดานความสามารถในการแกปญหามขอด คอ ชวยใหผเรยนม

39

 

 

ประสบการณตอเนอง มประโยชนโดยตรงตอการดารงชวตเปนหลกสตรทมการผสมผสานกนอยาง

ดจากทกลาวมาแลวจะเหนไดวา การกาหนดรปแบบของหลกสตรเปนการพจารณาเลอกและจด

เนอหาวชาของวชาของหลกสตรใหสอดคลองกบความมงหมายของหลกสตรโดยหลกสตรแตละ

รปแบบจะมจดมงหมายโครงสรางหลกสตรทแตกตางกนออกไป เนองจากการสรางหลกสตรแตละ

ครง ตางยคตางสมย จงตองคานงถงพนฐานทตางกนดวย

2.1.8 ลกษณะของหลกสตรทด

หลกสตรทดยอมสงผลดตอการบรหารหลกสตรและการจดการเรยนรในโรงเรยน

กลาวคอ หลกสตรทดจะเปนแนวทางใหผบรหารโรงเรยนนาไปปฏบตไดด มประสทธภาพทางดาน

ครสามารถนาไปใชในการจดการเรยนการสอนใหเกดผลดตอผเรยน หลกสตรทดควรมลกษณะ

ดงน คอ

1.หลกสตรควรมความคลองตว และสามารถปรบปรงและยดหยนใหเหมาะสมกบ

สภาพการณตางๆทเปลยนแปลงไดเปนอยางด

2.หลกสตรควรเปนเครองมอทจะชวยใหการเรยนการสอนไดบรรลตามความมงหมายท

กาหนดไว

3.หลกสตรควรไดรบการจดทาหรอพฒนาจากคณะบคคลหลายฝาย

4.หลกสตรจะตองจดไดตรงตามความมงหมายของการศกษาแหงชาต

5.หลกสตรควรจะมกจกรรมกระบวนการและเนอหาสาระของเรองทสอนบรบรณเพยง

พอทจะชวยใหผเรยนคดเปน ทาเปน แกปญหาเปน และพฒนาการเรยนผเรยนในทกๆดาน

6.หลกสตรควรบอกแนวทาง ดานสอการสอน การใชสอ การวดและประเมนผลไวอยาง

ชดเจน

7.หลกสตรควรจะมลกษณะทสนองความตองการและความสนใจ ทงของนกเรยนและ

สงคม

8.หลกสตรควรสงเสรมความเจรญงอกงามในตวผเรยนทกดาน รวมทงสงเสรมความคด

รเรมสรางสรรค

9.หลกสตรควรชแนะแนวทางกระบวนการเรยนร เพอใหผเรยนไดเพมพนความร ทกษะ

และเจตคตไดดวยตนเอง จากสอตางๆทอยรอบตว

40

 

 

10.หลกสตรควรจดทามาจากการศกษาขอมลพนฐานดานตางๆอยางรอบคอบ

11.เปนหลกสตรทยดผเรยนเปนสาคญ เนอหาและกจกรรมตองเหมาะสมกบธรรมชาต

12 . เ นอหาและประสบการณตองสอดคลองกบสภาพการดารงชวตของผ เ รยน

ประสบการณตองเปนสงทใกลตว และสามารถนาไปใชในชวตประจาวนหลกสตร หมายถง มวล

ประสบการณความรตางๆทจดใหผเรยนท งในและนอกหองเรยนซงมลกษณะเปนกจกรรม

โครงการหรอแผน ซงประกอบดวย ความมงหมายของการสอน เพอเปนแนวทางในการจดการเรยน

การสอน ใหผเรยนไดพฒนาและมคณลกษณะตามความมงหมายทไดกาหนดไว หลกสตรเปนสง

สาคญในการจดการศกษา ทชใหเหนถงแนวทางการจดการศกษาของประเทศ หรอกลาวอกในหนง

ไดวาหลกสตรเปนหวใจของการจดการเรยนการสอน ทกาหนดแนวทางวาจะสอนใคร เรองใด เพอ

อะไร

2.1.9 หลกสตรอสลามศกษาตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช

2551 ผวจยไดศกษาเอกสารเกยวกบวชาอสลามศกษา หลกสตรอสลามศกษาในกลมสาระสงคม

ศกษาศาสนาและวฒนธรรม (อสลามศกษา) ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551

ซงมรายละเอยดดงนความเปนมาของการประกาศใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551 ซงพฒนาจากหลกสตรการศกษาข นพนฐานพทธศกราช 2551

กระทรวงศกษาธการไดประกาศใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ซง

พฒนาจากหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ทสะทอนใหเหนถงปญหาและความไม

ชดเจนของหลกสตรบางประเดนทงในสวนของเอกสารหลกสตรกระบวนการนาหลกสตรสการ

ปฏบต และผลผลตทเกดจากการใชหลกสตรเชนปญหาความสบสนของผปฏบตในระดบ

สถานศกษาในการพฒนาหลกสตรสถานศกษา สถานศกษาสวนใหญกาหนดสาระและผลการ

เรยนรทคาดหวงไวมาก ทาใหเกดปญหาหลกสตรแนนการวดและประเมนผลไมสะทอนมาตรฐาน

สงผลตอปญหาการจดทาเอกสารหลกฐานทางทางการศกษาและการเทยบโอนผลการเรยนรวมถง

ปญหาคณภาพของผเรยนในดานความรทกษะ ความสามารถและคณลกษณะอนพงประสงคทยงไม

เปนทนาพอใจแมพบวาหลกสตรดงกลาวมจดดหลายจดหลายประการ(สานกงานคณะกรรมการ

การศกษาขนพนฐาน, 2551:1)

41

 

 

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนหลกสตรทปรบใหมความเหมาะสมและชดเจนมากขนทงเปาหมายของหลกสตรในการพฒนาคณภาพผเรยนและกระบวนการนาหลกสตรไปสการปฏบตในระดบเขตพนทการศกษาและสถานศกษา โดยไดมการกาหนดวสยทศน จดหมาย สมรรถนะสาคญของผเรยน คณลกษณะอนพงประสงค มาตรฐานการเรยนรและตวชวดทชดเจน เพอใชเปนทศทางในการจดทาสถานศกษา การเรยนการสอนในแตละระดบ นอกจากนน ไดกาหนดโครงสราง เวลาไดเรยนขนตาของแตละกลมสาระการเรยนรในแตละชนปไวในหลกสตรแกนกลางและเปดโอกาสใหสถานศกษาเพมเตมเวลาเรยนไดตามความพรอมและจดเนนทจดทาขนสาหรบทองถนและสถานศกษานาไปใชเปนกรอบและทศทางในการจดทาหลกสตรสถานศกษาและจดการเรยนการสอนเพอพฒนาเดกและเยาวชนไทยทกคนในระดบการศกษาขนพนฐานใหมคณภาพดานความรและทกษะทจาเปนสาหรบการดารงชวตในสงคมทมการเปลยนแปลงและแสวงหาความรเพอพฒนาตนเองอยางตอเนองตลอดชวต(สานกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2551:1)

เพอใหการจดการศกษาเปนไปตามเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท2) พ.ศ. 2545 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 และนโยบายรฐบาลสนบสนนใหมการจดการศกษาในรปแบบทหลากหลายสอดคลองกบวฒนธรรมและความตองการของชมชนทผปกครองตองการใหบตรหลานไดเรยนรวชาสามญควบคกบวชาศาสนาอสลามจงจาเปนอยางยงทจดทาหลกสตรอสลามศกษาตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เพอใหสถานศกษานาไปใชเปนแนวทางในการจดทาหลกสตรสถานศกษา ซงคานงถงความพรอมดานทรพยากร แหลงเรยนร การมสวนรวมของชมชนและความตองการของผเรยน ผปกครองและชมชนแตละทองถนทสาคญ โดยมไดบงคบใหสถานศกษาทกแหงตองนาไปดาเนนการตอ ประการใด การจดการเรยนรตามหลกสตรอสลามศกษาจะตองจดบรณาการกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ตงแตวสยทศน หลกการจดหมาย สมรรถนะสาคญของผเรยน คณลกษณะอนพงประสงค ตวชวดในบางสาระการเรยนร และกจกรรมพฒนาผเรยน รวมถงการวดและประเมนผลทจะใชรวมกนในการตดสนผลการเรยนของผเรยง (สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนท, 2551:2)

การพฒนาหลกสตรการศกษาขนพนฐาน ความจาเปนในการปฏรปหลกสตร

การศกษาขนพนฐาน 1. การเปลยนแปลงสภาพเศรษฐกจและสงคมในชวงทศวรรษทผานมา

ประเทศไทยมงเนนการพฒนาทางดานเศรษฐกจภาคอตสาหกรรม มการนาเทคโนโลยสมยใหมมา

ใชในการผลตสนคาจนทาใหการสงออกของสนคาอตสาหกรรม กลายเปนรายไดหลกของประเทศ

42

 

 

สงผลใหอตราการเตบโตของประเทศ และรายไดตอหวของประชากรเพมขน ทาใหเศรษฐกจเจรญ

อยางรวดเรว สภาความเจรญดงกลาวเปนความเจรญทไมย งยน เนองจากความมนคงและมงคงมได

เกดมาจากคณภาพของคนในสงคมไทยหรอการพฒนาเทคโนโลยทพงตนเองได เมอสภาพการณ

ของโลกและเศรษฐกจเปลยนแปลงจงทาใหเกดวกฤตการณทางการเงนรนแรงและตอเนอง

สภาพการณตาง ๆ เหลานนามาซงปญหามากมายในปจจบน 2. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

สบเนองมาจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มเจตนาใหการศกษาเปน

เครองมอสาคญในการพฒนาคน คมครองสทธ สรางความเสมอภาคใหโอกาสคนทกคนไดรบ

การศกษาอยางทวถงและใหโอกาสแกทกฝายไดมสวนรวมจดการศกษาความลมเหลวของการจด

การศกษาความลมเหลวของการจดการศกษาทไมสามารถสรางคนใหมจตใจทด มศกยภาพอยาง

เพยงพอในการทจะดารงชวตในสงคม ประกอบอาชพอยางพอเหมาะและสามารถพฒนาชวตใหด

ยงขน 4. ความเจรญกาวหนาทางวทยาการและเทคโนโลยโลกในศตวรรษท 21 มการเปลยนแปลง

อยางมหาศาล เมอเทยบกบโลกในศตวรรษกอนโดยเฉพาะความเจรญกาวหนาทางวทยาการและ

เทคโนโลยมความเจรญอยางรวดเรวและแผกระจายไปทกแหงอยางรวดเรวไมมขอบเขตจากดเชน

การตดตอสอสารดวยระบบคอมพวเตอรสามารถสงขาวไมกวนาททางอเมล (E-mail) ขอมลขาวสาร

ตางกระจายถงกนทวโลกอยางรวดเรว ทาใหเกดผลกระทบตอกาดารงชวตของคนในสงคม 5. ความ

เปนสงคมทไปสความเปนสากลความเปนสงคมทไปสความเปนสากลนน จะตองใชวธการแหง

ปญญาใชเทคโนโลย การเคารพสทธ การเออเฟอตอสตรและเดก และการเผชญปญหาใหม ๆ 6. การ

ปฏรปสงคมการศกษาจะตองปฏรปสงคมใหสอดคลองกบวฒนธรรมทางสงคม เอออานวยตอ

สงคม จดระบบการอยรวมกนทางสงคม สรางสงคมแหงการเรยนร ใหโรงเรยนเปนสงคมแหงการ

เรยนร ใหนกเรยนเปนศนยกลางการเรยนร ผสอนเปนผจดการทสรางสภาพแวดลอมการเรยนรเชง

บวก และมการประกนคณภาพการศกษา 7. ผลการประเมนหลกสตรและการใชหลกสตรปจจบน

พบวามหลายประเดนทยงคงเปนปญหาของหลกสตรทใชในปจจบน เชน 1. วชาพนฐานทจาเปน

โดยเฉพาะคณตศาสตร วทยาศาสตร ภาษาตางประเทศ มเวลาเรยนนอยไปและไมมการเรยน

ตอเนองตลอดหลกสตร 2. หลกสตรใหความสาคญกบเนอหาวชาทพฒนาทางดานรางกาย จตใจ

อารมณและสงคม ซงไดแก วชาพลศกษา ศลปะ ดนตรนอยไป

1) ผลสมฤทธการเรยนบางวชาอยในเกณฑตา เชน คณตศาสตร วทยาศาสตร

43

 

 

2) การเขามามสวนรวมในการจดการของประเทศและทองถน ยงทาไดนอย

3) การกาหนดวชาแกน วชาบงคบเลอก วชาเลอกเสรยงไมเหมาะสม

4) การจดหลกสตรใหสอดคลองกบสภาพและความตองการในทองถน ซงเปนหวใจของการ

เรยนหลกสตรป 2533 จากการตดตามผลการใชหลกสตรพบวา โรงเรยนสวนใหญทาไดประมาณ

รอยละ 5 โรงเรยนทไมสามารถดาเนนการได ชแจงวา มขอจากดในเรองความไมพรอมของ

บคลากร ขาดขอมลทองถนและขาดการสนบสนนทางวชาการ ตลอดจนภาระในการดารงชวตของ

บคลากรในทองถนทไมสามารถเฉลยเวลามารวมดาเนนการได 7) การนาหลกการของหลกสตรส

การปฏบตยงทาไมไดผลตามทวางไวนอกจากนมขอเรยกรองใหทบทวน ปรบปรงหลกสตรใน 3

ประเดน คอความเหมาะสมของหลกสตรในการพฒนาความรพนฐานสาหรบผเรยนในอนาคต

โดยเฉพาะอยางยงพนฐานเรอง ภาษา คณตศาสตร การจดการ และการดารงความเปนไทยในสงคม

โลกการประกนความร ความสามารถขนพนฐานสาหรบนกเรยนทกคน และการสงเสรมใหเดกทม

ความร ความสามารถไดพฒนาเตมตามศกยภาพการผอนคลายขอกาหนดในชวโมงเรยนและวชา

เพอเปดโอกาสใหโรงเรยนทมความพรอมสามารถพฒนาหลกสตรในระดบโรงเรยนไดเอง ตาม

เปาหมายการศกษาขนพนฐานของหลกสตรทตกลงรวมกนเงอนไขผลกดนดงกลาว ทาใหเกดการ

ปฏรปหลกสตร

2.1.10 โครงสรางเวลาเรยน

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานกาหนดกรอบโครงสรางเวลาเรยน ดงน

กลมสาระการเรยนร/

กจกรรม

เวลาเรยน

ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา

ตอนตน

ระดบมธยมศกษา

ตอนปลาย

ป. ๑ ป. ๒ ป. ๓ ป. ๔ ป. ๕ ป. ๖ ม. ๑ ม. ๒ ม. ๓ ม. ๔ – ๖

กลมสาระการเรยนร  

ภาษาไทย ๒๐๐ ๒๐๐ ๒๐๐ ๑๖๐ ๑๖๐ ๑๖๐

๑๒๐

(๓

๑๒๐

(๓

๑๒๐

(๓

๒๔๐

44

 

 

นก.) นก.) นก.) (๖ นก.)

คณตศาสตร

๒๐๐ ๒๐๐ ๒๐๐ ๑๖๐ ๑๖๐ ๑๖๐

๑๒๐

(๓

นก.)

๑๒๐

(๓

นก.)

๑๒๐

(๓

นก.)

๒๔๐

(๖ นก.)

วทยาศาสตร

๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐

๑๒๐

(๓

นก.)

๑๒๐

(๓

นก.)

๑๒๐

(๓

นก.)

๒๔๐

(๖ นก.)

สงคมศกษา ศาสนาและ

วฒนธรรม ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐

๑๒๐

(๓

นก.)

๑๒๐

(๓

นก.)

๑๒๐

(๓

นก.)

๒๔๐

(๖ นก.)

สขศกษาและพลศกษา

๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐

(๒นก.)

๘๐

(๒

นก.)

๘๐

(๒

นก.)

๑๒๐

(๓นก.)

ศลปะ

๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐

(๒นก.)

๘๐

(๒

นก.)

๘๐

(๒

นก.)

๑๒๐

(๓ นก.)

การงานอาชพและ

เทคโนโลย ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐

(๒นก.)

๘๐

(๒

นก.)

๘๐

(๒

นก.)

๑๒๐

(๓ นก.)

ภาษาตางประเทศ

๔๐ ๔๐ ๔๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐

๑๒๐

(๓

นก.)

๑๒๐

(๓

นก.)

๑๒๐

(๓

นก.)

๒๔๐

(๖ นก.)

45

 

 

รวมเวลาเรยน (พนฐาน)

๘๐๐ ๘๐๐ ๘๐๐ ๘๐๐ ๘๐๐ ๘๐๐

๘๔๐

(๒๑

นก.)

๘๔๐

(๒๑

นก.)

๘๔๐

(๒๑

นก.)

๑,๕๖๐

(๓๙ นก.)

กจกรรมพฒนาผเรยน  ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๓๖๐

รายวชา / กจกรรมท

สถานศกษาจดเพมเตม

ตามความพรอมและ

จดเนน

ปละไมเกน ๘๐ ชวโมง ปละไมเกน ๒๔๐

ชวโมง

ไมนอยกวา ๑,๕๖๐

ชวโมง

รวมเวลาเรยนทงหมด ไมเกน๑,๐๐๐ชวโมง/ป ไมเกน ๑,๒๐๐ ชวโมง/ป

รวม ๓ป

ไมนอยกวา

๓,๖๐๐ชวโมง

การกาหนดโครงสรางเวลาเรยนพนฐาน และเพมเตมสถานศกษาสามารถ

ดาเนนการ ดงนระดบประถมศกษาสามารถปรบเวลาเรยนพนฐานของแตละกลมสาระการเรยนรได

ตามความเหมาะสมทงน ตองมเวลาเรยนรวมตามทกาหนดไวในโครงสรางเวลาเรยนพนฐานและ

ผเรยนตองมคณภาพตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวดทกาหนด ระดบมธยมศกษาตองจด

โครงสรางเวลาเรยนพนฐานใหเปนไปตามทกาหนดและสอดคลองกบเกณฑการจบหลกสตร

สาหรบเวลาเรยนเพมเตม ทงในระดบประถมศกษาและมธยมศกษาใหจดเปนรายวชาเพมเตม หรอ

กจกรรมพฒนาผเรยนโดยพจารณาใหสอดคลองกบความพรอม จดเนนของสถานศกษาและเกณฑ

การจบหลกสตร

46

 

 

2.1.11 คาอธบายรายวชาจากหลกสตร

คาอธบายสาระการเรยนรอสลามศกษา 1 (ส 21203) ชนมธยมศกษาปท 1 ภาค

เรยนท 1 เวลาเรยน 40 ชวโมงศกษาความหมายของอสลามและมสลม ความหมายของอหมาม

อสลาม เอยะหซาน การปฏญาณตนตออลลอฮ ความหมายของเอกภาพ ประเภทของเอกภาพ ทงเตา

ฮดรบบยะฮ เตาฮดอลฮยะฮ เตาฮดอสมาวสซฟาต เตาฮดเคาะลฟและเตาฮดสะลฟ และผลการเรยนร

ในเรองเอกภาพของอลลอฮศกษาคณลกษณะตางๆ ของอลลอฮทมสลมจาเปนตองร 20 ประการ

และคณลกษณะทญาอซสาหรบพระองคศกษาความหมายของมาลาอกะฮ จานวนและหนาทของ

มาลาอกะฮทมสลมควรรศกษาคมภรของอลลอฮ ความสาคญของคมภร การประทานคมภรอลก

รอาน ประเภทของบทอลกรอาน และความมหศจรรยของคมภรอลกรอานศกษาความสามารถของร

สล คณสมบตของบรรดารสล ความแตกตางระหวางนบและรสล คณลกษณะของรสลมฮญซะฮ

และกะรอมะฮ และบอกมอญซะฮตางๆทมสลมควรรศกษาความหมายและคาศพทเกยวกบวนกยา

มะฮ สญญาณเลก สญญาณใหญแหงการเกดวนกยามะฮเหตการณใกลวนกยามะฮจะมาถงและ

สภาพชวตหลงความตายและในวนกยามะฮศกษาความหมายและความแตกตางระหวางเกาะฏอและ

เกาะดรหลกฐานเกยวกบเกาะฏอและเกาะดรจากอลกรอานและอลฮาดษ และตวอยางของเกาะฏอ

และเกาะดรศกษาคาศพทตางๆ เกยวกบหลกการศรทธาทงดานบวก เชน “มสลม” “มอมน” “มตตะ

กน” และดานลบ เชน “ฟาสก” “มนาฟก” “มรตด” “มชรก” เปนตน พรอมความหมายศกษาประเภท

ของชรก บทลงโทษของการทาชรก และผลเสยของชรก และการเตาบะฮ

คาอธบายสาระการเรยนรอสลามศกษา 2 (ส 21204) ชนมธยมศกษาปท 1ภาคเรยน

ท 2 เวลาเรยน 40 ชวโมงศกษาความรเบองตนเกยวกบอลกรอาน มารยาทตางๆ ในการอานอลก

รอานตลอดจนผลบญทไดจากการอานอลกรอานศกษารายละเอยด ทองจา อรรถาธบาย พรอมศกษา

ความหมายและเนอหาคาสอนในซเราะฮอลฟาตฮะฮซเราะฮอลนาสซเราะฮอลฟลซเราะฮอลกาฟรน

และซเราะฮอลอศร สรปเนอหาทสาคญนาไปใชในชวตประจาวนศกษาหลกตจวดทสาคญ พนฐาน

ทตองรจากเนอหา ซเราะฮอลฟาตฮะฮซเราะฮอลนาสซเราะฮอลฟลซเราะฮอลกาฟรนและซ

เราะฮอลอศร เพอการอานทถกตองและเปนพนฐานในการอานอลกรอานบทตอๆ ไปศกษา

จรยธรรมนาชวตในเรองความรบผดชอบ ความซอสตย ความอดทน การชวยเหลอผอน ความขยน

มนเพยร ความยตธรรม การตรงตอเวลา ความมระเบยบวนย การเสยสละ การมเมตตา และการเปน

47

 

 

แบบอยางทดศกษามารยาทตอตนเอง ทงในดานการแตงกาย การรกษาสขภาพ ความรบผดชอบ การ

ปฏบตตามคาสงของพระองคอลลอฮ และโทษของการฝาฝนทงในดานการละหมาดฟรฎ 5 เวลา

และการปกปดเอาเราะฮ ในฐานะบาวของอลลอฮคนหนงศกษามารยาทตอเพอนมนษย ทงมารยาท

ตอครอบครว มารยาทตอเพอนบานและมารยาทในการคบเพอนศกษามารยาทตอศาสนสถานและ

สถานทชมชน มารยาทตอชมชน มารยาทในสถานทประชมและมารยาทตอศาสนสถานทงในระดบ

ทองถน จงหวด ประเทศ และระดบโลกศกษามารยาทในการปฏบตตามกฎหมายในดานตางๆ ทง

กฎหมายทเกยวของในชวตประจาวนและทเกยวของกบกาหมายบานเมองศกษามารยาททพงมและ

พงปฏบตตออลลอฮ ทงทางดานการเสยสละเพออลลอฮและการดาเนนชวตตามระเบยบวนยของ

สงคมทสอดคลองกบอสลาม

คาอธบายสาระการเรยนรอสลามศกษา 3 (ส 22203) ชนมธยมศกษาปท 2 ภาค

เรยนท 1 เวลาเรยน 40 ชวโมง ศกษารายละเอยดเกยวกบการทาความสะอาดในอสลามในเรองน า

และชนดของน า การชาระดวยน าการอสตนญาอพรอมความหมายและหลกเกณฑของการอส

ตนญาอศกษาความหมายของการอาบน าวายบและการอาบน าสนตกรณทตองอาบน าวายบกรณท

ตองอาบน าสนตหลกในการอาบน าเงอนไขของการอาบน าตลอดจนขอหามของผทมญะนาบะฮ

ศกษาความหมายของวฎอ สงทตองปฏบต(วายบ)ในการอาบน าละหมาดสนตทควรปฏบตในการ

อาบน าละหมาด สงททาใหเสยน าละหมาด ขอหามสาหรบบคลทไมมน าละหมาดศกษาความหมาย

ของการตะยมมม เงนไขของการตะยมมม วธการทาตะยมมม และสงททาใหเสยตะยมมมศกษา

ความหมายของการอาซานและอกอมะฮ ความแตกตางระหวางการอาซานและอกอมะฮ คากลาว

การอาซานและอกอมะฮ ตลอดจนขอปฏบต (สนต) ในการอาซานและอกอมะฮศกษาความหมาย

ของการละหมาดฟรฎ คณสมบตของผทตองละหมาดฟรฎ เงอนไขในการละหมาดฟรฎ ขอควร

ปฏบตกอนการละหมาดฟรฎ วธการละหมาดฟรฎ ขอควรปฏบต (สนต) ขณะละหมาดฟรฎและ

หลงละหมาดฟรฎ และสงททาใหเสยละหมาดฟรฎศกษาตวามหมายของการละหมาดสนต

ความสาคญและความประเสรฐของการละหมาดสนต และประเภทของการละหมาดสนตศกษา

ความหมายของการถอศลอดฟรฎ ประโยชนของการถอศลอดฟรฎ หลกการของการถอศลอดฟรฎ

ขอควรปฏบต (สนต) ในเดนแหงการถอศลอด ผทไมตองถอศลอดฟรฎ บคคลทอนโลมใหถอศลอด

ได สงทไมควรปฏบต (มกรฮ) ในการถอศลอดฟรฎ และสงททาใหเสยศลอดฟรฎศกษาความหมาย

48

 

 

ของการถอศลอดสนตความสาคญและความประเสรฐของการถอศลอดสนตและการถอศลอดสนต

ประเภทตาง ๆ

คาอธบายสาระการเรยนรอสลามศกษา 4 (ส 22204) ชนมธยมศกษาปท 2 ภาค

เรยนท 2 เวลาเรยน 40 ชวโมงศกษาความหมายของซะกาต ประเภทของซะกาต คณสมบตของผท

ตองจายซะกาตเงอนไขของการจายซะกาตและประโยชนของซะกาตตอสงคมศกษาความหมายและ

รายละเอยดของการวะกฟเงอนไขในการวะกฟสงทใชในการวะกฟการวะกฟในอสลามการซอดา

เกาะฮฮดยะฮศกษาการจดการศพ การอาบนาศพ การหอศพ การฝงศพ การละหมาดศพ (การ

ละหมาดญะนาซะฮ) สงทควรรในการจดการศพ พนยกรรม และมรดกในอสลามศกษาความหมาย

เงอนไข และคณสมบตของผทตองทาฮจญและอมเราะฮ หลกการ(รกน) ฮจญหลกการ(รกน)อม

เราะฮ สงทตองปฏบตในการทาฮจญสงทตองปฏบตในการเฏาะวาฟสะแอ และวกฟ สงทควรปฏบต

(สนต) ในการทาฮจญ ขอหามในการเอยะฮรอม สงททาใหเสยฮจญและอมเราะฮ และผลบญของ

การทาฮจญศกษาความหมายของการทากรบานและอากเกาะฮสตวทจะทากรบานและอากเกาะฮวน

เวลาทเหมาะสาหรบการทากรบานและอากเกาะฮความสาคญและความประเสรฐของผททากรบาน

และอากเกาะฮ

คาอธบายสาระการเรยนรอสลามศกษา 5 (ส 23203) ชนมธยมศกษาปท 3 ภาค

เรยนท 1 เวลาเรยน 40 ชวโมงศกษาความหมายของประวตศาสตรและวธการศกษาประวตศาสตร

ทวไปและประวตศาสตรอสลามศกษาชวประวตของทานนบอาดมอะลยอสลามและววฒนาการ

ของการกาเนดมนษยขณะทอยในครรภมารดาศกษายคสมยตางๆในสมยประวตศาสตรอสลามโดย

ภาพรวมกวางๆตงแตการเกดของนบอาดมอะลยอสลาม จนถงปจจบนศกษาชวประวตของอลลอสม

และผลงานเดนหรอนาบทเรยนทสามารถนาเปนแบบอยางนาไปใชในชวตประจาวนศกษา

ชวประวตของทานนบมฮมมดซ.ล.ตงแตกอนทานประสตและชวงททานยงมชวตอยตลอดจน

เหตการณตางๆทเกดขนทงกอนการอพยพและหลงการอพยพ และนาคาสอนหรอแบบอยางททาน

สอนไวไปปฏบตใชในชวตประจาวนศกษาชวประวตของเคาะลฟะฮทง 4 ทาน คอ ทานอบบกร

อมร อสมาน และอาล ในดานตางๆ ตลอดจนวธการไดมาซงตาแหนงเคาะลฟะฮ และศกษาผลงาน

เดนหรอเหตการณสาคญๆ ทเกดขนในสมยเคาะลฟะฮแตละทานศกษาชวประวตของเศาะฮาบะฮ

เศาะฮาบยะฮ ตาบอน ตาบอตตาบอน ของทานนบมฮมมด ซ.ล. ทเดนๆ และควรแกการจดจาแก

49

 

 

เยาวชนคนรนหลง ตลอดจนผลงานเดนๆ ของบคคลเหลานนศกษาชวประวตของบคคลสาคญใน

อสลาม ต งอดตจนถงปจจบนในแขนงตาง ๆ และศกษาความเปลยนแปลงของโลกอสลามใน

ปจจบน พรอมกบตดตามความเคลอนไหวและเหตการณปจจบนทเกดขนกบโลกมสลม

คาอธบายสาระการเรยนรอสลามศกษา 6 (ส 23204) ชนมธยมศกษาปท 3ภาคเรยน

ท 2 เวลาเรยน 40 ชวโมงศกษาแหลงทมาประเภทความสาคญและความหมายของกฎหมายอสลาม

และรายละเอยดตางๆทเกยวของศกษาวธการคบเพอนตามแบบฉบบของมารยาทในอสลาตลอดจน

ขอบเขตความสมพนธระหวางเพอนตางเพศทถกตองศกษาลกษณะครอบครวในบรรยากาศแบบ

อสลาม และตามแบบซนนะฮททานนบไดทาเปนแบบอยางไวแลวศกษาหกมะฮหรอประโยชนของ

การครองเรอนตามหลกการอสลาม การเตรยมความพรอมกอนการสมรส และการใชชวตการสมรส

ทถกตองตามหลกการอสลาม บอกถงโทษและผลเสยทไดสาหรบผทฝาฝนบทบญญตอสลามศกษา

ความหมายของการนกะฮ(การสมรส)ขนตอนการสมรส มะหร การหยาราง อดะฮ และการคนดท

กาหนดไวในหลกการอสลามศกษาสทธและหนาทของสามภรรยา หนาทของสามตอภรรยา หนา

ของภรรยาตอสาม หนาทของบดามารดาตอบตร หนาทของบตรตอบดามารดา และหนาทของบดา

มารดาตอบตรบญธรรม ศกษาความผดทางอาญาตามกฎหมายอสลาม การผดประเวณ การลกทรพย

การประทษราย หรอการฆาตกรรม และการเสพสงเสพตดหรอของมนเมาศกษารายละเอยดตางๆ

ของการซอ-ขาย และดอกเบยทไดบญญตไวในบทบญญตอสลาม

คาอธบายรายวชาอสลามศกษา 1 (ส31204) ชนมธยมศกษาปท 4ภาคเรยนท 2 เวลา

เรยน 40 ชวโมงศกษาหลกศรทธา การยดมน ความเขาใจ ความสาคญ ฝกอาน เขยน ทองจา อธบาย

และสรปเนอหา จากอลกรอานละอลฮาดษ ศกษาประวตศาสตรของรสล คอลฟะฮศอฮาบะฮ ตาบ

อน อลามะ ราชวงศทสาคญ และเหตการณทสาคญของมสลม ในปจจบน เพอใหมความร ความ

เขาใจ และปฏบตตนเปนแบบอยางในการดาเนนชวตเพอใหมความร ความเขาใจ และมทกษะการ

อาน นาหลกคาสอนจากอลกรอานและอลฮาดษและประวตรสลคอลฟะฮ ศอฮาบะฮ ตาบอน อลามะ

ราชวงศทสาคญ และเหตการณทสาคญของมสลม ในปจจบน มาปฏบตในชวตประจาวน

คาอธบายรายวชาอสลามศกษา 1 (ส32203) ชนมธยมศกษาปท 5ภาคเรยนท 1 เวลา

เรยน 40 ชวโมงศกษาฝกอาน ทองจาและสรปเนอหา จากอลกรอานละอลฮาดษเพอใหมความร

50

 

 

ความเขาใจและมทกษะการอานนาหลกคาสอนจากอลกรอานและอลฮาดษมาปฎบตไดศกษา

จรยธรรมเกยวกบความโกรธ การยาเกรง อสลามกบการอบรมจตใจ ความอาย การดารงอยในทางท

เทยงตรง เพอดารงชวตไดอยางสนตสขศกษาเกยวกบการละหมาดฟรด ละหมาดสนต และการ

ละหมาดญามาอะฮ การจดการมยญตและการละหมาดมยญต การละหมาดวนศกร การอาน

คฎบะฮห การถอศลอด การจายซะกาตและการทาฮจญเพอใหความร ความเขาใจ ปฏบตศาสนกจ ม

มารยาท คณธรรมจรยธรรม ตามบทบญญตอสลาม

คาอธบายรายวชาอสลามศกษา 1 (ส32204) ชนมธยมศกษาปท 5ภาคเรยนท 2 เวลา

เรยน 40 ชวโมงศกษาฝกอาน ทองจา อรรถาธบายและสรปเนอหาจากอลกรอานละอลฮาดษเพอให

มความร ความเขาใจและมทกษะการอานนาหลกคาสอนจากอลกรอานและอลฮาดษมาปฎบตได

ศกษาอลฮาดษ จรยธรรมเกยวกบคณลกษณะของผทไดเขาสวรรคผลตอบแทนของการทาความด

และคณลกษณของอลลอฮจากอลฮาดษไดศกษาเกยวกบการซอขาย การแบงปนผลหนสวน การ

แบงปนผลกาไร การใหเชา การทางาน การใชจาย ประโยชนการรวมหน การออมทรพย การ

ประกนภย ดอกเบย การจานา จานอง การกยม ระบบเศรษฐศาสตรอสลามและระบบเศรษฐกจอนๆ

สถาบนการเงนอสลาม เพอใหมความร ความเขาใจ และเหนความสาคญในการปฏบตตนตาม

บญญตของอสลามไดถกตองและอยรวมกนไดอยางสนตสข

คาอธบายรายวชาอสลามศกษา 5 (ส33203) ชนมธยมศกษาปท 6ภาคเรยนท 1 เวลา

เรยน 40 ชวโมงศกษาฝกอาน ทองจา และสรปเนอหาจากอลกรอานละอลฮาดษ เพอใหมความร

ความเขาใจ และมทกษะการอาน นาหลกคาสอนจากอลกรอานและอลฮาดษมาปฎบตไดศกษา

จรยธรรม จากฮาดษเกยวกบการบรจาค คาสงเสย ความด ความชว และหนทางสสวรรคจากฮาดษ

ไดศกษาเกยวกบกฎหมาย มรดก พนยกรรม กฎหมายอาญา พระราชบญญตองคกรศาสนาอสลาม

เพอใหมความร ความเขาใจ และเหนความสาคญของอลกรอานละอลฮาดษ และกฎหมาย มรดก

พนยกรรม กฎหมายอาญา ใชในการปฏบตตน ตามบทบญญตอสลามไดถกตองและอยรวมกนได

อยางสนตสข

คาอธบายรายวชาอสลามศกษา 6 (ส33204) ชนมธยมศกษาปท 6 ภาคเรยนท 2

เวลาเรยน 40 ชวโมงศกษาฝกอาน ทองจา และสรปเนอหาจากอลกรอานละอลฮาดษ เพอใหม

ความร ความเขาใจ และมทกษะการอาน นาหลกคาสอนจากอลกรอานและอลฮาดษมาปฎบตได

51

 

 

ศกษาอลฮาดษ จรยธรรมเกยวกบการเชอฟงคาสงของอลลอฮ การถอมตน การรกตนเองและผอน

การหามปรามความชวมารยาทในสงคม และการปกปดขอผดพลาดของผอนจากฮาดษไดศกษาการ

เลอกคครองการนกฮ การมภรรยามากกวาหนงคน สทธและหนาทของบคคลในครอบครว

สถานการณโลกมสลม เพอใหมความร ความเขาใจ และเหนความสาคญ ในการปฏบตตน ตาม

บทบญญตอสลามไดถกตองและอยรวมกนไดอยางสนตสข

2.2 การจดการเรยนการสอน นเลาะ แวอเซง(2551) ดงนน หากมสลมมวตถประสงคในการทางานอยางทมเท

เพอแสวงหาความโปรดปรานของอลลอฮสบฮ เขากถอเสมอนวากาลงปฏบตศาสนกจ และจะไดรบ

ผลตอบแทนจากอลลอฮสบฮอสลามไดสนบสนนใหทางานอยางทมเทและใชความพยายามอยาง

สดความสามารถเพอใหไดมาซงผลบญจากการงานเหลานน นอกจากน อสลามไดเปรยบผททางาน

หนกเสมอนผทตอสในหนทางของอลลอฮสบฮ (Farghali 1402 A.H.: 157) อลลอฮสบฮ ไดตรสไว

วา

* ¨βÎ) y7−/ u‘ ÞΟ n=÷ètƒ y7¯Ρr& ãΠθà) s? 4’ oΤ ÷Š r& ⎯ ÏΒ Ä©s\è=èO È≅ ø‹©9 $# … çμ x óÁÏΡuρ … çμ sWè=èOuρ ×π x Í←!$sÛuρ

z⎯ ÏiΒ t⎦⎪Ï% ©!$# y7yètΒ 4 ª!$# uρ â‘ Ïd‰s) ムŸ≅ ø‹©9 $# u‘$pκ ¨]9 $# uρ 4 zΟ Î=tæ βr& ⎯ ©9 çνθÝÁøt éB z>$tGsù ö/ ä3ø‹n=tæ (

(#ρâ™tø%$$sù $tΒ uœ£ uŠs? z⎯ ÏΒ Èβ# u™öà) ø9 $# 4 zΝ Î=tæ βr& ãβθä3u‹y™ Ο ä3ΖÏΒ 4©yÌó£Δ   tβρãyz#u™uρ tβθç/ ÎôØtƒ

’ Îû ÇÚ ö‘ F{ $# tβθäótGö6 tƒ ⎯ ÏΒ È≅ ôÒsù «!$#   tβρãyz#u™uρ tβθè=ÏG≈ s) ム’ Îû È≅‹ Î6 y™ «!$# ( (#ρâ™tø%$$ sù $tΒ

uœ£ uŠs? çμ ÷ΖÏΒ 4 (#θãΚŠÏ%r& uρ nο 4θn=¢Á9 $# (#θè?# u™uρ nο 4θx. ¨“9 $# (#θàÊÌø% r& uρ ©!$# $·Êös% $YΖ|¡ym 4 $tΒuρ (#θãΒÏd‰s) è?

/ ä3Å¡àΡL{ ô⎯ ÏiΒ 9ö yz çνρ߉Åg rB y‰ΖÏã «!$# uθèδ # Zö yz zΝ sà ôãr& uρ # \ô_r& 4 (#ρãÏ øótGó™ $# uρ ©!$# ( ¨βÎ) ©!$#

Ö‘θà xî 7Λ⎧Ïm§‘ ∩⊄⊃∪

52

 

 

“พระองคทรงรดวา อาจมบางคนในหมพวกเจาเปนคนปวย และบางคนอนๆ ตองเดนทางไป

ดนแดนอนเพอแสวงหาความโปรดปรานของอลลอฮ และบางคนอนตอสในหนทางของอลลอฮสบ

ฮ” (อลมซซมนล 73:20)

อบรอเฮม ณรงครกษาเขต (2549: 19-21) ไดเขยนตวอยางบางประการของเทคนค และวธการสอนของทานนบมฮาหมดซงสรปไดดงนเทคนคการย าหากทานเหนวาเรองใดมความสาคญทานกจะกลาวย าหลาย ๆ ครงและบอยครงททานปฏบตเชนน1.เทคนคการตงคาถาม บางครงเมอทานตองการดงดดความสนใจของผเรยน ทานกเรมดวยการตงคาถาม2.เทคนคการอปมา บอยครงททานศาสดา ไดใชเทคนคน ในการสอนหลกการทางศาสนาแกบรรดาศอฮาบะฮ เพราะวธนจะทาใหเขาใจหลกคาสอนไดอยางแทจรง 3.เทคนคการใชบทบาทสมมต 4.การใชสอการเรยนการสอนในการเรยนการสอนของศาสดาบางครงทานจะนาสอการเรยนการสอนมาประกอบการอธบาย การจดการเรยนการสอนของครสอนอสลามศกษาตองอาศยความสขม รอบคอบ ม บคลกภาพทดโอบออมอาร รจกเอาใจใส เปนมตรทดมความยตธรรม เขาใจความแตกตางและความตองการของผเรยนแตละคนและเขาใจถงปญหาตาง ๆ ของผเรยนได ความหมายของการจดการเรยนการสอนคอการจดกจกรรมประสบการณหรอสถานการณใดๆทมความหมายกบผเรยนใหผเรยนไดลงมอปฏบตและปฏสมพนธกบสงเหลานดวยตนเอง โดยการสงเกต วเคราะห ปฏบต สรป เพอสรางนยามความหมายและผลตองคความรดวยตนเอง ทาใหเกดการเรยนรทกดานอยางสมดล และการสอนกสามารถดาเนนไปอยางม ประสทธภาพ และการเรยนรของผเรยนกสามารถ บรรลสจดประสงค การสอนทกาหนดไว

นเลาะ แวอเซง( 2551: 36) ปราชญมสลม เชน อลฟารอบ (Al-Farabi)

(ค.ศ. 870-950) อบน ซนา (IbnSina) (ค.ศ. 980-1037) อลฆอซาล (Al-Ghazali) (ค.ศ. 1058-1111)

และอบน คอลดน (IbnKhaldun) (ค.ศ. 1332-1406) ไดใหความสาคญตอความรและไดสรางสารบท

จาแนกความรไวหลายแบบ การจาแนกความรตามแนวทางของอลฆอซาลถอเปนการตอยอดศาสตร

แหงการจาแนกประเภทความรทพฒนาขนโดยปราญชรนกอนๆ อลฆอซาลไดจาแนกความรท

แตกตางกน ดงน

1. ศาสตรเชงทฤษฎและปฏบต

2. ศาสตรหฎรย (Huduri) และหศลย (Husuli)

3. ศาสนศาสตร (al-Shari’ah) และพทธศาสตร (al-Aqliyah)

4. ศาสตรภาคบงคบเฉพาะ (Fard’ ain) คอศาสตรบงคบสาหรบปจเจกบคคล และศาสตร

53

 

 

5. ภาคบงคบทวไป (FardKifayah) คอ ศาสตรทบงคบสาหรบคนสวนใหญ (อางถงใน

Hashim, 1996:6)หนงในสารบทการจาแนกศาสตรหรอความรอสลามรวมสมยคอระบบทไดรบการ

พฒนาขนโดยอลอะตส (al-Attas, 1980) ซงไดจาแนกความรเปน 2 ประเภทดงน

1. ความรศาสนา (Religious Sciences) ประกอบดวยกรอาน (Qur’an) : การอรรถาธบาย

และการตความหมายสนนะฮ (Sunnah) : ชวประวตเราะสลศอลฯ ประวตศาสตร และสาสนแหง

บรรดาเราะสลกอนเราะสลมหมมด ศอลฯ อลหะดษและรายงานชะรอะฮ (Shari’ah): อศลลลฟกฮ

และฟกฮ หลกและการปฏบตในอสลาม เทววทยา (Theology): ความเชอตออลลอฮสบฮ การมอย

ของอลลอฮสบฮ คณลกษณะ พระนาม และหลกเอกภาพอภปรชญาอสลาม (al-Tasawwuf)

จตวทยา จกรวาลวทยา ภววทยา องคประกอบของปรชญาอสลามซงรวมถงหลกคาสอนแหง

จกรวาลทวาดวยลาดบขนของการมอยภาษาศาสตร (Linguistic): ภาษาอาหรบ ไวยากรณ

สวนประกอบของคาและวรรณกรรม

2. ศาสตรทวาดวยปรชญาสตปญญาและหลกเหตและผล(Rational, Intellectual, and

Philosophical Sciences) ประกอบดวยสงคมศาสตร วทยาศาสตรบรสทธ วทยาศาสตรประยกต

เทคโนโลย

ฮาซม (Hashim, 1996) ไดกลาวไววา ความรสามารถทจะจาแนกออกเปน

2 ประเภท คอ (1) ความรทไดรบการเปดเผยจากอลลอฮสบฮ (‘IIm al-Naqliyah) และ (2) ความรท

ไดรบจากการแสวงหา (IIm al-‘Aqliyah) ซงไดรวมถงความรทเกยวกบการใชหลกเหตและผล

สตปญญา และปรชญา ความรประเภทแรกเปนสงจาเปนสาหรบมสลมทกคนทจะตองแสวงหาสวน

ความรประเภททสองเปนความรทมควาจาเปนสาหรบมสลมในระดบชมชนวนมหมมด ดาวด (Wan

MohdDaud, 1989) ไดอธบายเพมเตมเกยวกบคณลกษณะของความรในอสลามวาคณลกษณะพเศษ

ทมอยในญาณวทยาอสลามคอมโนทศนแหงความรของอลลอฮสบฮ แหลงทมาของความรของ

มนษยคอ อลลอฮสบฮ เพราะพระองคไดสอนมนษยใหรในทกสงความรในอสลามจะวางอยบน

หลกสจธรรม (al-Yaqin) คณลกษณะทสาคญประการหนงของความรในอสลามคอ ความเปนองค

รวมหรอบรณาการ ในบรบทดงกลาวน หมายความวา ญาณวทยาจะมความสมพนธ กบจรยศาสตร

และจตวญาณ ประการสดทาย ความรควรทจะใชเพอการปฏบตงานทด เพราะการปฏบตเปนสวน

หนงของมโนทศนแหงความร

54

 

 

ชศกด อนทรรกษ(2545:71-72) ไดสรปทฤษฏสารตนยมเกยวกบพฤตกรรมการ สอนดงน การเรยนรตองเกดจากความพยายาม ความสนใจในเนอหาสาระ ทางานยาก ๆ และเรยนรอยางมระเบยบวนย ถาผเรยนเอาชนะความเบอหนายไดในทสดจะประสบความสาเรจ

1. ครเปนผทมบทบาททสาคญทจะทาใหผเรยนไดเรยนร ครตองฝกฝนและมความรเปนอยาด และเปนผบอกชแนวทางใหกบผเรยน

2. การนาเนอหาวชาทจดใหกบผเรยนเปนเนอหาทไดเลอกสรรแลวเปนอยางด โดยทคร จะตองตระหนกและเขาใจผเรยน สถานศกษาจงตองจดสงทด ๆ ใหกบผเรยนมใชเพอใหผเรยนเลอกเรยนตามปรารถนาทตนชอบ

3. กฎเกณฑทางสงคมทสบทอดเปนมรดกทางวฒนธรรมไดพสจนแลววาเปนสงดงามและ ถกตองจะตองนามาปฏบตกนตอไป

4. การเรยนสงทมความหมายและจาเปนสาหรบชวต(Essential Con-cents)ครจาเปนตองเขาใจ และปรบใหสอดคลองกบการนาไปใชในชวตจรงของผเรยน

ทศนา แขมมณ(2545: 2) กลาววา การสอนเปนพฤตกรรมทางธรรมชาตของมนษย เกดขนโดนทวไป ไมเลอกเวลา สถานท เปนลกษณะของการสอนทไมมรปแบบแนนอนตายตว ลกษณะของการสอนทเรมมรปแบบเกดขนเมอนกปราชญ นกคด และเจาลทธตาง ๆ เกดขนเขาเหลานนไดถายทอดและเผยแพร ความร ความคด และความเชอของเขา โดยใชความสามารถและศลปะเฉพาะตวในการสอน

ทศนา แขมณ(2545: 321) ไดใหความหมายวาวธการสอนคอขนตอนทผสอน ดาเนนการใหผเ รยนเกดการเรยนตามวตถประสงคดวยวธการตาง ๆ ทแตกตางกนไปตามองคประกอบและขนตอนสาคญอนเปนลกษณะเฉพาะหรอลกษณะเดนทขาดไมไดของวธนน

ทศนา แขมณ (2545) รปแบบการเรยนการสอนตามแนวคดของกานเย

(Gagne’s Instruction Model) ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดรปแบบกานเย (Gagne, 1985: 70-90) ได

พฒนาทฤษฎเงอนไขการเรยนร (Conditions of Learning) ซงม2 สวนใหญๆ คอ ทฤษฎการเรยนร

ของกานเยอธบายวา ปรากฏการณการเรยนรมองคประกอบ 3 สวนคอ

1) ผลการเรยนรหรอความสามารถดานตางๆ ของมนษย ซงมอย 5 ประเภท คอ ทกษะทาง

ปญญา (Intellectual skills) ซงประกอบดวยการจาแนกแยกแยะ การสรางความคดรวบยอด การ

สรางกฎ การสรางกระบวนการหรอกฎชนสง ความสามารถดานตอไปคอ กลวธในการเรยนร

(Cognitive strategy) ภาษาหรอคาพด (verbal information) ทกษะการเคลอนไหว (motor) และเจต

คต (attitudes)

55

 

 

2) กระบวนการเรยนรและจดจาของมนษย มนษยมกระบวนการจดกระทาขอมลในสมอง

ซงมนษยจะอาศยขอมลทสะสมไวมาพจารณาเลอกจดกระทาสงใดสงหนงและขณะทกระบวนการ

จดกระทาขอมลภายในสมองกาลงเกดขน เหตการณภายนอกรางกายมนษยทมอทธพลตอการ

สงเสรมหรอการยบย งการเรยนรทเกดขนภายในได ดงนนในการจดการเรยนการสอน กานเยจงได

เสนอแนะวา ควรมการจดสภาพการเรยนการสอนใหเมาะสมกบการเรยนรแตละประเภท ซงม

ลกษณะเฉพาะแตกตางกน และสงเสรมกระบวนการเรยนรภายในสมอง โดยจดสภาพการณ

ภายนอกใหเออตอกระบวนการเรยนรภายในของผเรยน

2.2.1 กระบวนการเรยนการสอนของรปแบบ

การเรยนการสอนตามรปแบบของกานเย ประกอบดวยการดาเนนการเปนลาดบ

ขนตอนรวม 9 ขน ดงน

ขนท 1 การกระตนและดงดดความสนใจของผเรยน เปนการชวยใหผเรยนสามารถรบสง

เรา หรอสงทจะเรยนรไดด

ขนท 2 การแจงวตถประสงคของบทเรยนใหผเรยนทราบ เปนการชวยใหผเรยนไดรบร

ความคาดหวง

ขนท 3 การกระตนใหระลกถงความรเดมเปนการชวยใหผเรยนดงขอมลเดมทอยใน

หนวยความจาระยะยาวใหมาอยในหนวยความจาเพอใชงาน (working memory) ซงจะชวยให

ผเรยนเกดความพรอมในการเชอมโยงความรใหมกบความรเดม

ขนท 4 การนาเสนอสงเราหรอเนอหาสาระใหม ผสอนควรจะจดสงเราใหผเรยนเหน

ลกษณะสาคญของสงเรานนอยางชดเจน เพอความสะดวกในการเลอกรบรของผเรยน

ขนท 5 การใหแนวการเรยนร หรอการจดระบบขอมลใหมความหมาย เพอชวยใหผเรยน

สามารถทาความเขาใจกบสาระทเรยนไดงายและเรวขน

ขนท 6 การกระตนใหผเรยนแสดงความสามารถ เพอใหผเรยนมโอกาสตอบสนองตอสง

เราหรอสาระทเรยน ซงจะชวยใหทราบถงการเรยนรทเกดขนในตวผเรยน

ขนท 7 การใหขอมลปอนกลบ เปนการใหการเสรมแรงแกผเรยน และขอมลทเปน

ประโยชนตอผเรยน

56

 

 

ขนท 8 การประเมนผลการแสดงออกของผเรยน เพอชวยใหผเรยนทราบวาตนเองสามารถ

บรรลวตถประสงคไดมากนอยเพยงใด

ขนท 9 การสงเสรมความคงทนและการถายโอนการเรยนร โดยการใหโอกาสผเรยนไดม

การฝกฝนอยางพอเพยงและในสถานการณทหลากหลาย เพอชวยใหผเรยนเกดความเขาใจทลกซง

ขน และสามารถถายโอนการเรยนรไปสสถานการณอนๆ ได

2.2.2 ผลทผเรยนจะไดรบจากการเรยนตามรปแบบ

เนองจากการเรยนการสอนตามรปแบบน จดขนใหสงเสรมกระบวนการเรยนร

และจดจาของมนษย ดงนน ผเรยนจะสามารถเรยนรสาระทนาเสนอไดอยางด รวดเรว และจดจาสง

ทเรยนรไนจากนนผเรยนยงไดเพมพนทกษะในการจดระบบขอมล สรางความหมายของขอมล

รวมทงการแสดงความสามารถของตนดวยรปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาดานทกษะ

พสย (Psycho-Motor Domain) รปแบบการเรยนสอนในหมวดน เปนรปแบบทมงชวยพฒนา

ความสามารถของผเรยนในดานการปฏบต การระทา หรอการแสดงออกตางๆ ซงจาเปนตองใช

หลกการวธการทแตกตางไปจากการพฒนาทางดานจตพสยหรอพทธพสยรปแบบทสามารถชวยให

ผเรยนเกดการพฒนาทางดานนทสาคญๆ ซงจะนาเสนอในทนม 3 รปแบบดงน

3.1 รปแบบการเรยนสอนตามแนวคดการพฒนาทกษะปฏบตของซมพซน (Simpson)

3.2 รปแบบการเรยนสอนทกษะปฏบตของแฮรโรว (Harrow)

3.3 รปแบบการเรยนสอนทกษะปฏบตของเดวส (Davies)

2.2.3 จดมงหมายของการจดการเรยนการสอน มนเราะฮ บนต อบดลเฆาะฟร(2532:105) ไดกลาวไววาครจะตองมจดมงหมาย

ของการสอนดงนใหผเรยนมความรเพมเตมขนใหเปลยนทศนคตหรอความคดเหน ความรสกผด ๆ ใหถกตองใหปฏบตตนในสงทถกตองดวยเมอผเรยนไดปฏบตตามแลวจงจะถอวาการเรยนนนไดผล ถาผเรยนเพยงแตรและยงไมปฏบตตามถอวาการสอนของครยงไมไดผลสมบรณเพราะฉะนนครจะตองมบคลกภาพทจงใจใหเรยนอยากศกษา อยากเขาใกล อยากถามในสงทตนไมร ตองมบคลกภาพทจะทาใหผเรยนเกดความตงใจ ความพรอมทจะเรยน ครจะตองมการสอนอยางด ทงในเรองเนอหาทถกตองและวธการสอนทดงดดความสนใจคอจะตองเตรยมตวผสอนตงแตการสราง

57

 

 

ความปรารถนาทจะสอนใหเกดขน สรางความเชอมนในตนเองวธการสอความหมายหรอวธการถายทอดความร เตรยมเรองทจะสอนเชน ในการเตรยมการสอนแตละครงจะตองตงจดประสงควาในการสอนครงนจะใหผเรยนทาอะไรบางแลวกจดเนอหากจกรรมหรอวธการตาง ๆ เพอใหผเรยนกระทาไดตามทไดตงความมงหมายไว และระหวางททาการสอนจะตองมจตรวทยาสรางบรรยากาศทเอออานวยในการเรยนการสอนมความเปนประชาธปไตย คอเปดโอกาสใหผเรยนแสดงความคดเหน ยอมรบฟงความคดเหนของผเรยน ครตองมความสนใจรอบ ๆ ตว กระตนใหผเรยนมความพรอมทจะเรยนกอน มแรงจงใจหรอเสรมสรางแรงจงใจ มการถามเพอความเขาใจ มการฝกปฏบต มระเบยบวนย ครตองไมลงโทษเดกอยางโงเขลา เชน ไมลงโทษกอน ไดทราบความผดทแนนอน ตองถามเหตผลทเดกปฏบตเปนตน ครตองสอนจากสงทงายไปสสงทยาก จากสงใกลตว ไปสสงไกลตวจากสงทเปนรปธรรมไปสสงทเปนนามธรรม จากสงทงาย ๆ ไปสสงทสลบซบซอนและสอนใหตอเนองกบความรเดมทผเรยนมอย ฯลฯ

2.2.4 รปแบบการจดการเรยนการสอน อาภรณ ใจแกว (2540:75) กลาววา การจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยทวไป

แบงได 2 รปแบบ ไดแกกจกรรมการเรยนการสอนทยดครเปนศนยกลาง เปนกจกรรมทครเปนศนยกลางของการปฏบตกจกรรม ครเปนผมบทบาทในการเรยนการสอนมากกวานกเรยน โดยเรมจากเปนผวางแผนการเรยนการสอน เปนผนาในขณะปฏบตกจกรรม เปนผถายทอดความร การเรยนการสอนในชนเรยนจงมลกษณะเปนสอสารทางเดยว นกเรยนเปนผรบความร กจกรรมทครใชเชน การบรรยาย การสาธต การถามตอบ อยางไรกตาม แมวาครจะเปนแกนกลางของกจกรรมแตนกเรยนมโอกาสรวมกจกรรมบางภายใตการนาของคร รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 และพระราชบญญต

การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดใหความสาคญแกผเรยน ดงนนกระบวนการเรยนรตองยดผเรยน

เปนศนยกลาง จะตองใหผเรยนมอสรภาพทงทางกาย และทางใจ กระบวนการเรยนรตองกระตน

เซลลสมอง 3 สวน ทงการเหน การไดยน และประสารทสมผส ขอมลทตองการใหเรยนร ควรเปน

ขอมลทเรยนรไดทงสมองดานซายและดานขวา กระบวนการเรยนรจะตองเปดโอกาสใหผเรยน

1. ทางานเปนทม อนจะชวยใหผเรยนแตละคนไดเรยนรถงความรความสามารถความสนใจ

และทกษะของแตละคน กอใหเกดพลงการทางานเปนกลม พฒนาความสามารถทางอารมณ และ

ความเปนประชาธปไตย การทางานเปนทมทมประสทธภาพนน สมาชกของทมตองมความสมพนธ

ทดตอกน มทกษะการอยรวมกน และทกษะการทางานรวมกน 2. แสดงออกอยางอสระ ในการสราง

58

 

 

ผลงานทมคณภาพท งในรปโครงงานและกจกรรมตางๆ 3.ปฏบตจรง เรยนรจากสภาพจรง ม

ประสบการณตรง สมพนธกบธรรมชาตและสงแวดลอมฝกหดสรางความเปนชมชน 4.พฒนาทกษะ

การจดการ ทกษะการสอสาร ทกษะการคด ทกษะการแกปญหาละการตดสนใจ ทกษะ

ความสมพนธระหวางบคคล ความสามารถทจะเผชญกบปญหา ความยดหยน ฯลฯ 5. มสวนรวม ใน

กระบวนการและทกกจกรรมทมการเรยนรภายใตบรรยากาศทสงเสรมสนบสนนทอสรภาพ และ

เพลดเพลนในการเรยนร ทาใหเพมพนความสามารถในการคด การทาอยางอสระและสรางสรรค

การพฒนาความอยากรอยากเหน ทศนคตในการตงคาถาม และความตงใจอนจะนาไปสการพฒนา

เตมตามศกยภาพ กระบวนการเรยนรจะเกดขนไดอยางมพลง เมอผเรยนไดเรยนรอยางมสวนรวม

(Participatory Learning) อยในสภาพแวดลอมทเอออานวยตอการสรางสรรคดวยตนเอง และ

โอกาสในการเลอก การใหผเรยนไดมโอกาสเหนงานของตนเอง ทาใหมความหมายและสรางความ

พงพอใจ เปนแรงจงใจทด ทาใหผเรยนไดรบความรใหมๆ ไดมากยงขนคดดวยตนเอง การทผเรยน

จะเกดปญญา ผเรยนจะตองคดเปน คดดวยตนเอง และแสวงหาความรอยางอสระ 6. แสวงหาความร

อยางอสระ เปนการเปดโอกาสใหผเรยน ไดเรยนรสงตางๆ จากธรรมชาตจนตนาการ ความงาม

ความจรง และความด เพอเกบขอมลเขาไปสรางเปนโครงสรางความรในสมอง 7. ฝกสมาธ เพอให

ผเรยนสามารถควบคมจตใจของตนเองใหสงบมนคงจดจอกบภารกจทตองทาอยในปจจบน ให

เปนไปอยางมประสทธภาพ และสามารถจะควบคมทกอรยาบถของชวตไดอยางเหมาะสม อนจะ

นาไปสการบรรลวตถประสงคเปาหมายชวต มความสงบทางจตใจ ผอนคลายความเครยด มอารมณ

ด ราเรง เบกบาน มความคดสรางสรรคสง มพลงความคดดานบวก มสมาธสง มความรก ความ

เมตตาทยงใหญ มจนตภาพและความจาดสถานศกษาควรจะฝกจตทเปนสมาธ ในทกกลมสาระการ

เรยนร เพราะสาระทเรยนรในทกกลมลวนแตตองการจตทเปนสมาธแนวทางของหลกสตร

การศกษาขนพนฐานจะตองมงพฒนาความสามารถทางอารมณ (Emotional Intelligence, Emotional

Quotient) ใหม EQ และ IQ มความสมดล ผเรยนทมความฉลาดของอารมณ จะมรากฐานทด พรอม

เรยนรและนาไปสความสาเรจทงในการศกษาและการดารงชวตในสงคม เปนทยอมรบของสงคม

สามารถปรบตวในสถานการณตางๆได และมความสขในชวต ผเรยนทมความฉลาดทางอารมณจะ

รสกแยกแยะและควบคมความรสก ควบคมการแสดงออกของอารมณ จดการอารมณของตวเองได

รและเขาใจตนเอง สามารถแสดงอารมณออกมาอยางสรางสรรค เขาใจ และเหนอกเหนใจผอนการ

59

 

 

พฒนา EQ ตองพฒนาตงแตเดก และพฒนาไปพรอมกนทกดาน เปนองครวม ผสอนจะตองยอมรบ

และรบรความรสกของผเรยนกอน ตองยอมรบและรบฟงความรสกของผเรยน ใหผเรยนไดเลาเรอง

ททาใหเขาโกรธ ผสอนควรจะมองในสงทดของผเรยน แสดงความรสกชนชมใหผเรยนรวาเขาม

สวนด จะทาใหผเรยนมความเชอมนในตนเอง รวาตนเองเปนทรกและมคณคา ผเรยนจะเกดทศนคต

ทดตอตนเองการพฒนาการเหนคณคาของตนเอง (Self Esteem) การเปลยนแปลงนสย ทศนคต

บคลกภาพ ความสามารถ รวมท งวธการดาเนนชวตของผ เ รยน จะเปนไปงายขน ถาการ

เปลยนแปลงนนเรมตนทสรางภาพพจนทางบวก การฝกใหผเรยนใชคาพดดานบวกกบตวเองหรอ

พดดกบตวเอง เชน ผมเปนคน เปนคนเกง เปนคนกลาหาญ เปนคนทมความเชอมนในตนเอง เปน

คนนารก เปนคนทเพอนๆรก เปนคนทชวยเหลอคนอน และการไดฟงคาพดดานบวกจากจากคน

รอบขาง เชน จากคนในครอบครว เพอนๆ ผสอน วทย หนงสอด คากลอน จะทาใหผเรยนมการ

พฒนารางกาย จตใจ และความรสกทด นอกจากนคาพดททาใหเหนภาพหรอการเกดจนตนาการ

จะเปนคาพดทมอทธพลทยงใหญตอจตใจมนษย ดงคากลาวของไอสไตนทวา จตนาการมคณคากวา

ความรมากมายนก จนตนาการของคนเรามความสมพนธเปนอยางยงกบการเปลยนแปลงภาพพจน

ตวเอง นกวทยาศาสตรประมาณวา ในชวงชวตของ 6 ปแรก คนเราจะมจนตนาการสงทสด ผสอน

จะตองฝกใหผเรยนไดมจนตนาการใหมากทสดในชวงน ใหผเรยนฝกออกกาลงสมองดวยการ

จนตนาการใหมากพอกบการออกกาลงกาย ในแตละวนยงฝกใหผเรยนไดจนตนาการบอยครงมาก

ขน ความสามารถของผเรยนในดานจนตนาการจะสงขนการพฒนาดานปญญา ปญญาตองเกดจาก

ความร ความเขาใจ ทพฒนาขนในตวผเรยนเองผเรยนเปนผมบทบาทสาคญในฐานะเปนผสราง

ปญญาใหเกดแกตน จงตองเปนผมสวนรวม และเปนผทไดลงมอกระทามากทสด ผเรยนตองเปน

อสระในการใชความคดการซกถาม โตตอบ สบเสาะคนหาความจรงตางๆ ใหไดรบความร ความ

เขาใจในตน และตองใหแสวงหาความรอยางอสระเปาหมายความสามารถในการคดทตองให

เกดขนในผเรยน คอ การคดไตรตรอง (Reflective Thinking) การคดสรางสรรค (Creative

Thinking) และการคดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking) หากผสอนสามารถพฒนาการคดทง 3

ดานดงกลาว ใหเกดขนในตวผเรยน กจะนาไปสการเกดโครงสรางกระบวนการคด (Metacognitive

Thinking) ของผเรยน ทาใหผเรยนมยทธศาสตรการคดของตนเอง สามารถกากบและควบคม

กระบวนการคดของตนเองในการพฒนาดานปญญา จะตองมงปลกฝงและพฒนาการคดของผเรยน

60

 

 

ใหมคณภาพหรอมความสามรถในการคดระดบสง คนทมคณภาพการคดทดจะมสมรรถภาพสมอง

ทดหรอผทมสมรรถภาพสมองทด จะมผลผลตดการคดทด ดงนนการตดการศกษาเพอพฒนา

คณภาพการคด จะตองพฒนาหรอสงเสรมสมรรถภาพสมองควบคกบวธการคดในการพฒนา

สมรรถภาพสมอง สถานศกษาควรจะจดกจกรรมตางๆ เหลานและใหผเรยนไดฝกปฏบตจรงจนเปน

นสยตดตว

2.2.6 หลกการจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง (Student-Centered Instruction)

ทศนา แขมณ(2545) ไดกลาวไววา แนวคดเรองหลกการจดการเรยนการสอนโดย

ยดผเรยนเปนศนยกลางนน เรมมาตงแตมการใชคาวา “ instruction ” หรอ “ การเรยนการสอน”

แทนคาวา “teaching” หรอ “ การสอน” โดยมแนวคดวา ในการสอนครตองคานงถงการเรยนรของ

ผเรยนเปนสาคญและชวยใหผเรยนเกดการเรยนรดวยวธการตางๆ มใชเพยงการถายทอดความร

เทานน เชน การใหผเรยนไดเรยนรดวยการกระทา (Learning by doing) แตเนองจากการเรยนการ

สอนทยดครเปนศนยกลาง เปนวธทสะดวกและงายกวา รวมทงครมความเคยชนกบการปฏบตตาม

แบบเดม ประกอบกบการไมไดรบการสนบสนนสงเสรมใหปฏบตตามแนวคดใหมอยางเพยงพอ

การสอนโดยครเปนศนยกลางจงยงคงยดครองอานาจอยอยางเหนยวแนนมาจนปจจบนในทาง

ปฏบตโดยเฉพาะในประเทศไทยมไดมการปฏบตกนตามแนวคดของ“instruction” เพยงแตมการใช

คานในความหมายของ “teaching” แตดงเดมหรอพดงายๆวา เราใชศพทใหมในความหมายเดม โดย

ไมไดเปลยนกระบวนทศน (paradigm) ไปตามศพทใหมทนามาใช ดงนน จงจาเปนทจะตองสราง

ความเขาใจในเรองการจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลางอกครงหนง ซงครงนแม

แนวคดจะยงเปนเชนเดม แตกไดขยายขอบเขตออกไปกวางกวาเดม เมอมการประกาศวา ครจะตอง

ปฏรปกระบวนการเรยนร โดยการจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง ครตางกถามกน

วา สอนอยางไรทวาใหผเรยนเปนศนยกลาง ปญหาประการหนงทเกดขนคอ คาตอบมหลากหลาย

ตรงกนบางไมตรงกนบาง ทาใหครเรมสบสนไมแนใจวาสงทตนเองทานนถกตองหรอไมดงนนใน

ทนผเขยนจงจะขอทาความเขาใจในความหมายใหตรงกนกอนวา“ผเรยนเปนศนยกลาง”นนคอ

อะไรเพอความเขาใจในเนอหาสาระทจะนาเสนอในหวขอและบทตอๆไปการจดการเรยนการสอน

โดยใหผเรยนเปนศนยกลางเปนการจดการเรยนการสอนทยดผเรยนเปนตวตงโดยคานงถงความ

เหมาะสมกบผเรยนและประโยชนสงสดทผเรยนควรจะไดรบ และมการจดกจกรรมการเรยนรทเปด

61

 

 

โอกาสใหผเรยนมบทบาทสาคญในการเรยนรไดมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรอยางตนตวและ

ไดใชกระบวนการเรยนรตางๆอนจะนาผเรยนไปสการเกดการเรยนรทแทจรงจากขอความขางตน

ศพททจาเปนตองทาความเขาใจเพมเตมกคอคาวา “การมสวนรวมอยางตนตว” และคาวา “การ

เรยนรทแทจรง” คาวา “การมสวนรวมอยางตนตว”มาจากศพทภาษาองกฤษคอ “active

participation” ซงหมายถงการมสวนรวมทผเรยนรเปนผจดกระทาตอสงเรา (สงทเรยนร) มใชเพยง

รบสงเราหรอการมสวนรวมอยางเปนผรบ (passive participation) เทานน การมสวนรวมอยางตนตว

ทจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรทแทจรงไดด ควรเปนการตนตวทเปนไปอยางรอบดานทงทางดาน

รางกาย สตปญญา สงคม และอารมณ เพราะการพฒนาทง 4 ดาน มความสมพนธตอกนและกน

และสงผลตอการเรยนรของผเรยน ดงรายละเอยดตอไปน

1. การมสวนรวมอยางตนตวทางกาย (active participation: physical) คอ การใหผเรยนม

สวนรวมในกจกรรมการเรยนรทชวยใหผเรยนไดเคลอนไหวรางกายทากจกรรมตางๆทกลากหลาย

เหมาะสมกบวย วฒภาวะของผเรยน เพอชวยใหรางกายและประสาทการรบรตนตว พรอมทจะรบร

และเรยนรไดด 2. การมสวนรวมทตนตวทางดานสตปญญา (active participation-intellectual) คอ

การใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรทชวยใหผเรยนไดเคลอนไหวทางดานสตปญญาหรอ

สมอง ไดคด ไดกระทาโดยใชความคด เปนการใชสตปญญาของตนสรางความหมาย ความเขาใจใน

สงทเรยนร 3. การมสวนรวมการตนตวดานอารมณ (active participation: emotional) คอ การให

ผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรทชวยใหผเรยนไดเคลอนไหวทางอารมณหรอความรสกเกด

ความรสกตางๆ อนจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรทดในเรองทเรยนรอารมณและความรสกของ

บคคลจะชวยใหการเรยนมความหมายตอตนเอง และตอการปฏบตมากขน 4. การมสวนรวมอยาง

ตนตวทางสงคม (active participation: social) คอ การใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรท

ชวยใหผเรยนไดเคลอนไหวทางสงคมหรอมการปฏสมพนธทางสงคมกบผอนและสงแวดลอม

รอบตว เนองจากการเรยนรเปนกระบวนการทางสงคม การไดแลกเปลยนเรยนรจากกนและกน จะ

ชวยขยายขอบเขตของการเรยนรของบคคลใหกวางขวางขน และการเรยนรจะเปนกระบวนการท

สนก มชวตชวามากขน หากผเรยนไดมโอกาสปฏสมพนธกบผอนหากผสอน คร สามารถออกแบบ

กจกรรมการเรยนรทสงเสรมใหผเรยนมบทบาทสาคญในการเรยนร โดยมสวนรวมในกจกรรมการ

เรยนรอยางตนตวทง 4 ดาน คอ ไดเคลอนไหวปฏบตกจกรรมตางๆ (กาย) ไดใชความคด

62

 

 

(สตปญญา) ไดมปฏสมพนธแลกเปลยนเรยนรกบผอน (สงคม) และเกดอารมณความรสกอนจะชวย

ใหการเรยนรมความหมายตอตน (อารมณ) การมสวนรวมในลกษณะดงกลาวจะเปนปจจยสงผลให

ผเรยนเกดการเรยนรทแทจรงไดด“การเรยนรทแทจรง” ในทนหมายถง ผลการเรยนรทเกดขน(ซง

อาจเปนความรความเขาใจทกษะ เจตคต คณลกษณะ ฯลฯ) จากกระบวนการทบคคลรบร และจด

กระทาตอสงเราตางๆ เพอสรางความหมายของสงเรา (สงทเรยนร) นนเชอมโยงกบความรและ

ประสบการณเดมของตน จนเกดเปนความหมายทตนเขาใจอยางแทจรง และสามารถอธบายตาม

ความเขาใจของตนไดจากคาอธบายขางตน จะเหนไดวา การมสวนรวมอยางตนตวเปนกระบวนการ

ทชวยนาผเรยนไปสการเกดการเรยนรทแทจรง ซงปกตโดยทวไปแลวคร/ผสอนจะจดการเรยนการ

สอนเชนนได กตองมการดาเนนการทสาคญ ๆ 2 ประการ คอ

1. ครตองคดจดเตรยมกจกรรม/ประสบการณทจะเออใหผเรยนมสวนรวมอยางตนตวและ

ไดใชกระบวนการเรยนรทเหมาะสมเพอนาไปสการเกดการเรยนรทแทจรง ตามจดประสงคทตงไว

2. ในขณะดาเนนกจกรรมการเรยนการสอน ครควรลดบทบาทของตวเองลงและ

เปลยนแปลงบทบาทจากการถายทอดความรไปเปนผอานวยความสะดวก/ชวยใหผเรยนดาเนน

กจกรรมการเรยนรไดอยางราบรนและมประสทธภาพดวยเหตดงกลาว เราจงมกพบวา ใน

สถานการณการเรยนการสอนทใหผเรยนเปนศนยกลาง คอในขณะทมการเรยนการสอนเกดขน ซง

มทงการเรยนรของผเรยนและการสอนของคร เรามกพบวา ผเรยนจะเปนผมบทบาทเดน/สาคญ

และใชเวลาของการเรยนการสอนมาก เพราะผเรยนจะตองเปนผจ ดกระทาตอสงทเรยนร ใช

กระบวนการเรยนรตางๆ สรางความหมาย ความเขาใจใหแกตนเอง โดยมครทาหนาทดแล อานวย

ความสะดวก กระตน และคาชแนะหรอแนวทางตางๆ ตามความจาเปน ซงภาพนเปนภาพทลด

บทบาทความเปนตวเอกของครลงไป อยางไรกตาม กมไดหมายความวา ครมความสาคญนอยลง

และมงานนอยลง อนทจรงแลวครยงมบทบาทเดนและสาคญมากตอการเรยนรของผเรยน ซงจะเหน

ไดชดกอนการสอน ครจาเปนตองเตรยมงานการสอน จดเตรยมกจกรรมและประสบการณตางๆ ท

จะสามารถชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดดตามจดประสงค ซงเปนงานทหนกและคอนขางยาก หาก

ครไมสามารถเตรยมกจกรรม ประสบการณ และกระบวนการเรยนรทเหมาะสมใหแกผเรยนได

และหรอไมสามารถปรบเปลยนบทบาทของตนขณะดาเนนกจกรรมการเรยนการสอนใหเหมาะสม

ได การจดการเรยนการสอนโดยใหผเรยนเปนศนยกลางนนกอาจขาดคณภาพและไมสมฤทธผล

63

 

 

ตามจดประสงคไดดงน นในภาพทวๆไปแลว เมอพดถงการจดการเรยนการสอนทผเรยนเปน

ศนยกลางแลว คนทวๆไปมกจะมองภาพวา เปนการเรยนการสอนทผเรยนมบทบาทเดน และใช

เวลาของการเรยนการสอนมาก ครมบทบาทในการสอนในลกษณะการถายทอดนอยลง และยงตอง

ปรบเปลยนไปทาหนาทอกลกษณะหนงประเดนเรองคณภาพกเปนอกประเดนหนงซงสรางความ

สบสนในเรองของการจดการเรยนการสอนโดยผเรยนเปนศนยกลาง มครจานวนมากทเขาใจวา

การจดการเรยนการสอนโดยผเรยนเปนศนยกลาง เปนการจดการเรยนการสอนทด และเชอมโยง

ไปสการจดการเรยนการสอนโดยครเปนศนยกลางวา เปนการจดการเรยนการสอนทไมด ไมพง

ประสงค แลวยงเขาตอไปวา การจดการเรยนการสอนโดยครเปนศนยกลางคอการสอนแบบบรรยาย

ดวยเหตน ครจงไมกลาทจะสอน บอกหรอบรรยายอะไรใหแกผเรยน (ทงๆทบางครงครเปนแหลง

ความร/ภมปญญาในเรองทผเรยนกาลงเรยนร) เพราะกลววาจะไดชอวาเปนผทสอนแบบครเปน

ศนยกลาง ซงแททจรงแลว การสอนแบบบรรยาย เปนวธการสอนวธหนงในหลายๆวธทครสามารถ

นามาใชในการสอนได ไมวาจะเปนคร ผเรยน หรอสอเปนศนยกลางและการสอนไมวาจะเปนคร

ผเรยน หรอสอเปนศนยกลางกอาจจะเปนไดทงการสอนทมคณภาพและไมมคณภาพกได ขนอยกบ

คณภาพของการจดการจดการเรยนการสอนโดยผเรยนเปนศนยกลางอาจขาดคณภาพกได หากการ

จดกจกรรมการมสวนรวมและการใชกระบวนการเรยนรของผเรยนทไมเหมาะสม ในทางตรงกน

ขาม ครบางทานจดการเรยนการสอนโดยมครเปนศนยกลาง แตสามารถชวยใหผเรยนเกดความ

เขาใจไดด กเปนการจดการเรยนการสอนทดได คณภาพของการจดการเรยนการสอนแตละแบบ

ขนอยกบความเหมาะสมในการเลอกหลกการสอนการจดสาระการเรยนร การออกแบบ

กระบวนการเรยนการสอน การเลอกใชรปแบบการสอนวธการสอน และเทคนคการสอนท

เหมาะสมกบสาระ ผเรยน และวตถประสงคการเรยนรหลกการและกระบวนการสอนทชวยให

ผเรยนเกดการเรยนรไดดมหลากหลาย พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดคดสรรท

สาคญๆ ไวสวนหนงทจะชวยแกปญหาและปฏรปการจดการศกษาของไทยได ซงสะทอนใหเหนใน

มาตราตาง ๆ โดยเฉพาะตงแตมาตราท 22-30 เชน หลกการบรณาการ หลกการเรยนรจาก

ประสบการณจรง หลกการเรยนรจากการปฏบตจรง หลกการเรยนรทกษะกระบวนการตางๆ

หลกการพฒนาคณธรรม จรยธรรม หลกการวดและประเมนผลตามสภาพจรง เปนตน ผสอน/ครจง

ควรศกษาเพอนาหลกการแนวคดและแนวทางเหลานนมาใชเพอพฒนาผเรยนใหบรรลวตถประสงค

64

 

 

ของหลกสตรและสนองเจตนารมณของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 อนเปน

กฎหมายการศกษาฉบบแรกของประเทศไทย

สมศกด สนธระเวชญ (2542) อนง การทการจดการเรยนการสอนใหผเรยนเปน

ศนยกลาง หรอเปนผทบทบาททสาคญในการเรยนร สามารถทาไดหลายแบบหลายลกษณะ

แตกตางกน มครจานวนมากทเกดความสบสน คดวาการจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปน

ศนยกลางนเปนรปแบบเดยวทแทจรงการจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลางเปน

แนวคดหรอหลกการทสามารถนาไประยกตใชไดในหลายลกษณะสามารถขยาย/ผลต (generate)

เปนรปแบบและกระบวนการตางๆ ทหลากหลายได ซงแมวาจะใชกระบวนการหรอวธการทด

แตกตางกนไปแตหากวธการและกระบวนการน นชวยใหผเรยนมบทบาทหรอมสวนรวมใน

กจกรรมการเรยนรอยางตนตวและผเรยนไดสรางความหมายของสงทเรยนรจนเกดเปนความเขาใจ

ทแทจรงกถอไดวาการสอนนนๆเปนการจดการเรยนการสอนโดยผเรยนเปนศนยกลางไดดงจะ

นาเสนอแนวคดในการจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลางแบบตางๆ ซงจดหมวดหม

ไว โดยใชจดเนนของการจดเรยนการสอนนนๆ เปนเกณฑ

2.2.7 ขนตอนการจดการเรยนการสอน อาภรณ ใจเทยง (2540:76) กลาววาในการจดกจกรรมการเรยนการสอนจะม

ขนตอนทแตกตางกนไปตามเทคนควธสอนทผสอนใชเชนขนตอนการสอนของวธสอนแบบสาธตยอมแตกตางจากขนตอนการสอนของวธสอนแบบทดลองอยางไรกตามโดยทวไปแลวไมวาจะใชวธสอนแบบใดกจะมขนตอนหลกเหมอนกน 3 ขนตอนไดแกขนนาเขาสบทเรยนขนปฏบตกจกรรม (ขนสอน) ขนสรปและวดผล

สวนอานวย เดชชยศร(2544:6-7) ไดกลาวถงเทคนคการนาเขาสบทเรยนไดดงรจก และเขาใจ การนาสอ (วสด อปกรณ วธการ)มาชวยในการนาเสนอโดยสมพนธกบเนอหาทสอนกระตนดวยยทธวธของคร จนสามารถกาหนดกจกรรมรวมกน นกเรยนแสดงพฤตกรรมไดโดยพฤตกรรมนนตองสมพนธกบเนอหาในบทเรยนทกาลงดาเนนการอยในขณะนนตองพยายามเชอมโยงประสบการณเดมของนกเรยนใหสอดคลองกบเนอหาทจะสอนหาวธการขยายเนอหาทเรมจากจดทเรมตนนาไปสเนอหาทสลบซบซอนไวอยางราบรนพยายามขมวดเรองทกระจดกระจายใหแคบเขาและนาไปสประเดนการอภปรายเพอใหผเ รยนไดฝกฝนการคดวเคราะหอยางเปนกระบวนการ

65

 

 

2.2.8 การจดการเรยนการสอนอสลามศกษา กรมวชาการ(2546: 145) ไดกลาววาพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542

มาตรา 22 กาหนดแนวทางการจดการศกษาไววาการศกษาตองยดหลกวาผ เ รยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดและถอวาผเรยนมความสาคญทสด ฉะนน ครผสอนผจ ดการศกษาจะตองเปลยนแปลงจากการเปนผชนาและผถายทอดความรไปเปนผชวยเหลอสงเสรมสนบสนน ใหผเรยนแสวงหาความรจากสอและแหลงการเรยนรตาง ๆ และใหขอมลทถกตองแกผเรยน เพอนาขอมลเหลานนไปใชในการสรางสรรคความรของตนการจดการเรยนรตามสาระอสลามศกษา เปนการจดการเรยนรทมงเนนใหผเรยนเกดคณธรรม จรยธรรมและคณลกษณะทพงประสงค เพอนาไปดาเนนชวตและอยรวมกนในสงคมไดอยางมความสขการเรยนรสาระการเรยนรอสลามศกษา มกระบวนการและวธการทหลากหลายซงผสอนตองคานงถงพฒนาการของผเรยนในดานรางกาย สตปญญา วธการเรยนรความสนใจและความสามารถของผเรยนซงมการเปลยนแปลง เจรญเตบโตอยางเปนระยะ ๆ และตอเนองการจดการเรยนรอสลามศกษา นอกจากจะมงปลกฝงดานปญญา พฒนาการคดของผเรยนใหมความสามารถในการคดสรางสรรค คดอยางมวจารณญาณแลว ยงมงพฒนาความสามารถทางอารมณ โดยการปลกฝง ใหผเรยนเหนคณคาของตนเอง เขาใจตนเอง เหนอกเหนใจผอน สามารถแกปญหา ขอขดแยงทางอารมณไดอยางถกตองเหมาะสมดงนนการจดการเรยนรในแตละชวงชนควรใชรปแบบและวธการทหลากหลาย และเปนกระบวนการจดการเรยนรทมงใหผเรยนมความรความสนใจ จนเกดความตระหนก ความศรทธายดมนและสามารถนาไปปฏบตไดอยางถกตอง ตามหลกการอสลาม กระบวนการเรยนร เชนน ไดแก การจดกจกรรมใหผเรยน ไดเรยนรดวยตนเอง การเรยนรรวมกน การเรยนรจากสงแวดลอม การเรยนร จากการปฏบตจรง และการเรยนรแบบบรณาการสอดแทรกกบกระบวนการเรยนรในทกกลมสาระการเรยนรในรปแบบทเปนการเรยนรในลกษณะองครวม โดยนากระบวนการเรยนรในกลมสาระอสลามศกษาหรอตางกลมสาระการเรยนรมาบรนาการจดการเรยนรกบผเรยน

2.2.9 แนวการจดการเรยนเรยนการสอนในแตละชวงชน กรมวชาการ(2546:146-147) ไดกลาวถงแนวการจดการเรยนรอสลามศกษาในแต

ละชวงชนดงนชวงชนท 1 ชนประถมศกษาปท 1-3 การจดการเรยนรสนองตอบตอความสนใจของผเรยน โดยคานงถงหลกจตรวทยาพฒนาการและจตรวทยาการเรยนร สถานศกษาตองจดการเรยนรใหครบทกหวขอเรอง คอ หวขอเรองศรทธา หวขอเรอง ศาสนประวต หวขอเรองจรยธรรมหวขอเรองศาสนบญญต หวขอเรองอลกรอาน และหวขอเรองภาษาอาหรบและภาษามลาย ในลกษณะ

66

 

 

การบรณาการ โดยมงเนนใหผเรยนมความรระดบพนฐาน ปฏบตศาสนกจ ไดตามคาแนะนา ในสงทคนเคย ไดเรยนรเรองราวเกยวกบตวของเขาเอง และผคนทอยรอบ ๆ ตวเขามสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ทจะนาไปสการพฒนาเรองความรบผดชอบ การรวมมอกน สรปการจดการเรยนรอสลามศกษาระดบชวงชนท 1 ควรมลกษณะดงนมลกษณะบรณาการ โดยนาสาระทง 6 หวขอเรองมาบรณาการในการจดกจกรรมการเรยนรใหนกเรยนไดรบประสบการณรอบ ๆ ตว ประสบการณรอบตวนกเรยน ต งแตครอบครว โรงเรยน เพอนบาน และชมชน ในลกษณะการปฏบตตามคาแนะนาชวงชนท 2 ชนประถมศกษาปท 4-6 การจดการเรยนรมรปแบบลกษณะคลอยการจดในชวงชนท 1 คอ สถานศกษาตองจดการเรยนรใหครบทกหวขอเรอง คอ หวขอเรองศรทธา หวขอเรองศาสนประวต หวขอเรองจรยธรรม หวขอเรองศาสนบญญต หวขอเรองอลกรอานและหวขอเรองภาษาอาหรบและภาษามลาย ในลกษณะบรณาการ ดงเชนผเรยนควรไดศกษาเปรยบเทยบเรองราวของคนในสงคม ในดานคานยม จรยธรรมและความเชอในสงคมนน ๆ มการเปด โอกาสใหผเรยนไดเลอกเรยนในสงทตนสนใจบาง เพอมงเนนใหผเรยนเกดทกษะในการคดการคนควาแสวงหาความร สรางความรดวยตนเอง สามารถแลกเปลยนความรกบผอน ไดการเรยนรเชนนจะทาใหผเรยนไดพฒนาแนวคดของตนเองและยงขยายประสบการณไปสความเขาใจและปฏบตตนไดถกตอง

2.2.10 แนวคดเกยวกบการสอน บญชม ศรสะอาด (2537: 2) ไดสรปความหมายของการสอนดงน การสอนมความหมายหลายอยางเชน หมายถง การถายทอดความรการฝกใหผเรยนคดแกปญหาตาง ๆ การจดสงแวดลอมและกจกรรมเพอใหผเรยนเกดการเรยนรการสรางหรอการจดสถานการณเพอใหผเรยนเกดการเรยนรการแนะแนวทางแกผเรยนเพอใหศกษาหาความร ฯลฯ

จรวย แกนวงษคา (2529: 9-11 อางถงใน ภญโญ แกงศร, 2537: 11-12) ไดสรป ความหมายของการสอนไวมหลายประการดงน การสอน คอ การจดประสบการณชวตใหแกเดก การสอน คอ การถายทอดความรสกใหแกเดก การสอน คอ การฝกใหเดกขบคดปญหาตาง ๆ การสอน คอ การใหเดกมสวนรวมในกจกรรม การสอน คอ การแนะแนวทางใหเดกสามารถใหเขากบสงคม การสอน คอ การชวยใหเดกเกดการเรยนรและสามารถนาความรไปใชในชวตประจาวน การสอน คอ การสงเสรมใหเดกมพฒนาการทงทางรางกาย สตปญญา อารมณและสงคม การสอน คอ การถายทอดความรจากผสอนไปสผเรยน รวมทงการจดสงแวดลอมและกจกรรมใหเหมาะสมแกการเรยนของเดก การสอน คอ การจดประสบการหรอสภาพการ หรอกจกรรมตาง ๆ เพอสงเสรมผเรยนใหเรยนรไดงายขน

67

 

 

2.2.11 ผลการจดการเรยนการสอนอสลามศกษา เมอผเรยนไดผานการเรยนรวชาอสลามศกษาขนพนฐานแลวดานความร สาระการ

เรยนรอสลามศกษาจะใหผเรยนมความรในเนอหาสาระ ความคดรวบยอด และหลกการสาคญในเรองหลกศรทธา ศาสนบญญต จรยธรรม ศาสนประวต อลกรอาน ภาษาอาหรบ หรอภาษามลาย ตามขอบเขตทกาหนดไว แตละระดบชนดานทกษะและกระบวนการ สาระการเรยนรอสลามศกษา จะพฒนาผเรยนใหเกดทกษะและกระบวนการดงน

2.1 ทกษะการคด การสรปความคด การแปลความ การวเคราะหหลกการและการนาไปใช ตลอดจนเกดความคดอยางมวจารณญาณ

2.2 ทกษะการแกปญหา เชนความสามารถในการตงคาถาม และการตงสมมตฐาน อยางมระบบการรวบรวมและวเคราะหขอมลการทดสอบสมมตฐานและสรปเปนหลกการ

2.3 ทกษะการเรยนรเชน ความสามารถในการแสวงหาขอมล ความรโดยการอาน การฟงและการสงเกต ความสามารถในการสอสารโดยการพด การเขยน และการนาเสนอ รวมทงการใชเทคโนโลย ในการสอสาร สารสนเทศตาง ๆ ใหเปนประโยชนในการแสวงหาความร

2.4 ทกษะกระบวนการกลมเชน ความสามารถในการเปนผนาและผตาม การทางานกลมมสวนรวมในการกาหนดเปาหมายการทางานของกลม ปฏบตหนาทตามทไดรบมอบหมายดวยความรบผดชอบ สรางสรรคผลงาน ชวยลดขอขดแยง และแกปญหาของกลมไดโดยมประสทธภาพ 3. ดานเจตคต สาระการเรยนรอสลามศกษาจะพฒนาผเรยนใหเกดเจตคตดานความเปนมนษย ทมตออลลอฮ เชน รจกตนเอง พงตนเอง ซอสตยสจรต มวนย มกตญญ รกเกยรตภมแหงตน มความพอใจในการบรโภคเหนคณคาของการทางาน รจกคดวเคราะห การทางานเปนกลม เคารพสทธของผอน และศรทธาในหลกธรรมคาสอนของอสลามดานการจดการและปฏบต สาระการเรยนรอสลามศกษาจะสรางผเรยนเกดทกษะในการทางานเปนกลม สามารถนาความรทกษะและเจตคตทไดรบการอบรมมาใชในการแกปญหาในชวตประจาวนได เมอมองในภาพรวมแลวความสาคญของสาระอสลามศกษานน นอกจากใหผเรยนมความรความเขาใจในเรองตาง ๆ ทจะนามาใชในการตดสนใจอยางรอบคอบในการดาเนนชวตและมสวนรวมในสงคมทมการเปลยนแปลงอยเสมอแลว ยงชวยใหผเรยนนาหลกธรรมคาสอนของอสลามมาพฒนาตนเองและสงคมได จนทาใหผเรยนดารงชวตไดอยางมความสขจากนยสาคญดงกลาว จงกลาวไดวาผเรยนรสาระอสลามศกษานน แทจรงเปนเยาวชนไทยและเปนกลมเปาหมายสาคญกลมหนงของประเทศไทย โดยมวธชวตทแนบแนน อยในศาสนาอสลามตลอดชวต ฉะน นการเรยนรอสลามอยางตอเนอง 12 ป จะเปนการสรางเสรมคณธรรม จรยธรรมแกผเรยนแลว ยงเปนการปลกฝงใหเปนพลเมองทปฏบตตนเปนคนดของศาสนา

68

 

 

สงคมและประเทศชาต เปนคนเกง มความสามารถและอยในสงคมไทยไดอยางมความสข(กรมวชาการ,2546: 16)

2.3 สอการเรยนการสอน ความหมายของสอการเรยนการสอนคอ สอ เปนคามาจากภาษาละตนวา

“Medium”แปลวา “ระหวาง” หมายถง สงใดกตามทบรรจขอมลเพอใหผสงและผรบสามารถสอสารกนไดตรงตามวตถประสงคดงน นการนาสอการเรยนการสอนไปใชจงหมายถง การนาวสด เครองมอและวธการมาเปนสะพานเชอมโยงความร เนอหา ไปยงผเรยนได เพอทาใหเกดความเขาใจ ในสงทถายทอด ซงกนและกน ไดผลตรงตามจดหมาย สงซงทใชเปนตวกลางในการถายทอดความรทกษะและเจตคตใหแกผเรยนหรอทาใหผเรยนไดเรยนรตามวตถประสงค กคอสอนนเอง จงอาจกลาวไดวา สอการเรยนการสอนมบทบาทเปนกญแจสาคญ ในการวางแผน และการใชการสอนเชงระบบ สอมความหมายมากไมวาจะเปนบคคลวสด อปกรณ หรอเหตการณ ทสรางเงอนไขซงทาใหผเรยนเกดความร ทกษะและทศนะคตตาง ๆ ตามความหมายน อาจารย ตารา และสงแวดลอมในโรงเรยนกเปนสอทเปนตวกลางในการนาและถายทอดขอมลความรจากครผสอนหรอจากแหลงความร ไปยงผเรยน เปนสงชวยอธบายและขยายเนอหาบทเรยนใหผเรยนสามารถเขาใจเนอหาไดงายขนเพอบรรลวตถประสงคการเรยนรทตงไวเทคโนโลยเพอการศกษาในหมวดนกาหนดไวตงแตมาตรา 63 ถง มาตรา 69 ซงสาระสาคญโดยสรป ดงน

1. รฐตองจดสรรคลนความถ สอตวนา และโครงสรางพนฐานอนทจาเปนตอการสง

วทยกระจายเสยงวทยโทรทศน วทยโทรคมนาคม และการสอสารในรปอน เพอใชประโยชน

สาหรบการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ การศกษาตามอธยาศย การทานบารงศาสนา ศลปะ

และวฒนธรรมตามความจาเปน (มาตรา 63)

2. รฐตองสงเสรมและสนบสนนใหมการผลตและพฒนาแบบเรยนตาราหนงสอทางวชาการ

สอสงพมพอนๆ วสดอปกรณ และเทคโนโลยเพอการศกษาอนๆ (มาตรา 64)

3. ใหมพฒนาบคลากรทงดานผผลตและผใชเทคโนโลยเพอการศกษา เพอใหมความร

ความสามารถ และทกษะในการผลต รวมท งการใชเทคโนโลยทเหมาะสม มคณภาพและ

ประสทธภาพ (มาตรา 65)

4. รฐตองสงเสรมใหมการวจยและพฒนาการผลตและการพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษา

69

 

 

รวมทงการตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผลการใชเทคโนโลยเพอการศกษา เพอใหเกดการใชท

คมคาและเหมาะสมกบกระบวนการเรยนรของคนไทย (มาตรา 67)

2.3.1 สอและแหลงเรยนรอสลามศกษา

2.3.2 ความสาคญของสอการเรยนการสอน วาร ถระจต (2534: 112) ไดกลาวถงสอการเรยนการสอนมความสาคญและม

ประโยชนในการชวยใหเกดการเรยนรไดงายขน ไมตองเสยเวลาทาความเขาใจมาก ชวยประหยดเวลามาก ตลอดชวยถายทอดความคดระหวางครกบนกเรยนไดเปนอยางด ทาใหนกเรยน เกดความเขาใจ ไดรวดเรวและสามารถจดจาเรองทเรยนไดเปนอยางด ดงนนสอการเรยนการสอนจงมความจาเปนตอการเรยนร เนองจากความเจรญกาวหนาทางวชาการความรเพมมากขน จงทาใหมเนอหาวชาทตองสอนมากขน สอการเรยนการสอนจงเขามามบทบาทสาคญทจะชวยขยายความร ชวยใหเกด ความเขาใจตรงกน ถกตอง ชวยประหยดเวลาทตองพดอธบายไดมาก และชวยใหผเรยนเกดความเขาใจ การนาสอการเรยนการสอนมาชวยประกอบการสอนจะสามารถนาไปใชกบนกเรยนทงกลมยอยและกลมใหญไดเปนอยางด

2.3.3 ความเหมาะสมกบสภาพแวดลอมของการใชสอ สอการสอนมความสอดคลองกบวสดอปกรณ พนบานและสภาพแวดลอมของการ

ใชสอนน นอกจากจะไมเปนปญหาตอการผลตและการใชแลว ยงทาใหผเรยนยงไดเรยนรในสภาพทแทจรงอกดวยอยางไรกด สอการสอนเพยงชนดใด ชนดหนงอาจไมเปนการเพยงพอทจะใหผเรยนไดเรยนรเนอหาตาง ๆ ไดอยางแทจรงครควรพจารณานาเอาสอการสอนหลายอยาง ซงใหเนอหาสาระความรเกยวของกนมาใชรวมกนหรอกลาวไดอกอยางวาเปนการใชสอประสม(Multi Media) ในการสอน สอประสมนอกจากจะชวยเพมพนความรประสบการณใหผเรยนมากยงขนแลวยงชวยสรางบรรยากาศการเรยนการสอนทนาสนใจกวาการเรยนร เนอหานน ๆ จากสอเพยงชนดเดยวอกดวย

2.3.4 ทกษะการใชสอการเรยนการสอน อาภรณ ใจเทยง (2546: 187-189) ไดกลาวถงทกษะการใชสอการเรยนการสอน

ไววา สอการเรยนการสอนเปรยบไดกบมอทสามของคร เพราะครสามารถนามาใชเปนเครองทนแรงชวยเสรมใหการสอนนาสนใจ และลดพลงงาน การทครตองพดอธบายใหนอยลงได เปนการประหยดเวลาการสอนลง สอการสอนจะชวยกระตนความสนใจของนกเรยน ชวยสรางความเขาใจใหชดเจนขน และชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดเรวขน ตลอดจนจาไดนาน สอการสอนแบงไดเปน สอประเภทวสดเชนของจรง ของจาลอง รปภาพ บตรคา แผนภม หนงสอ ฯลฯ และสอประเภท

70

 

 

วธการไดแกกจกรรมทกอยางทครหรอนกเรยนจดขน ทงในและนอกหองเรยน เชนการสาธตการแสดงบทบาทสมมต การแสดงละคร การเชดหน การศกษานอกสถานท ฯลฯ เนองจากสอมหลายประเภท ผสอนจงตองเลอกใช ใหเหมาะสมกบลกษณะเนอหาวชาจดประสงคของบทเรยน ลกษณะของผเรยน และสภาพแวดลอมตาง ๆ ในสวนของหลกการใชสอการเรยนการสอน ผสอนควรไดกาหนดจดประสงคการสอนเสยกอนเพอเปนเครองชนาในการเลอกใชสอการสอนและควรมหลกการใชสอการสอน

ยนต ชมจต (2553:301) การเลอกสอการเรยนร 1.สอการเรยนร มไดมความหมาย

เฉพาะสอทควรและนกเรยนนามาใชในกระบวนการเรยนการสอนในหองเรยน ทเรยกวา “สอการ

เรยนการสอน” เทานน แตหมายถงทกสงทกอยางรอบตวผเรยน ไมวาจะเปนคน สตว สงของ

เหตการณหรอความคดกตาม ขนอยวาเราเรยนรจากสงนนๆ หรอนาสงเหลานนเขามาสการเรยนร

ของเราหรอไม ปจจบนสอทเกยวของกบสขศกษาและพลศกษามอยหลายประเภท อาจจาแนก

ออกเปนประเภทใหญๆ ไดดงน

1.1 สอสงพมพ มทงสงพมพทจดทาขนเพอสนองการเรยนรตามหลกสตรโดยตรง เชน

หนงสอเรยน คมอคร แผนการสอน หนงสออางอง หนงสออานเพมเตม แบบฝกกจกรรม ใบวาน

ใบความร ฯลฯ และสงพมพทวไปทสามารถนามาใชวนกระบวนการเรยนร เชน หนงสอพมพ

วารสารวชาการ นตยสาร จลสาร จดหมายขาว โปสเตอร แผนพบ แผนภาพ เปนตน

1.2 สอบคคล หมายถง ตวบคคลททาหนาทถายทอดสาระความร แนวคดและวธ

ปฏบตตนไปสบคคลอนๆ นบเปนสอการเรยนรทมบทบาทสาคญ โดยเฉพาะในดานการโนมนาว

จตใจของผเรยน สอบคคลอาจเปนบคลากรทอยในสถานศกษา เชน ผบรหาร ครผสอน หรอตว

ผเรยนเอง หรออาจเปนบคลากรภายนอกทมความเชยวชาญในสาขาตางๆ เชน แพทย พยาบาล

ตารวจ นกกฬา นกสขศกษา เปนตน ซงสามารถเชญมาเปนวทยากรเพอเสรมสรางการเรยนรใหกบ

ผเรยน

1.3 สอวสด เปนสอทเกบสาระความรอยในตวเอง จาแนกออกเปน 2 ลกษณะคอ

1) วสดทสามารถถายทอดความรไดดวยตวเองโดยไมจาเปนตองอาศย

อปกรณชวย เชน รปภาพ หนจาลอง เปนตน

71

 

 

2) วสดประเภททไมสามารถถายทอดความรไดดวยตนเองจาเปนตองอาศย

อปกรณอนชวย เชน สไลด ฟลมภาพยนตร เทปบนทกเสยง ซดรอม

แผนดสก เปนตน

1.4 สออปกรณ หมายถง สงทเปนตวกลางหรอตวผาน ทาใหขอมลหรอความรท

บนทกในวสดสามารถถายทอดออกมาใหเหน หรอไดยน เชน เครองฉายแผนโปรงใส เครองฉาย

สไลด เครองคอมพวเตอร เปนตน

1.5 สอธรรมชาตและสงแวดลอม เปนสงทเกดขนเองตามธรรมชาตในรปขอสงมชวต

1.6 เชน พชผก ผลไม สตวชนดตางๆ หรออยในรปของปรากฏการณ หรอเหตการณท

มอย หรอเกดขนรอบตว เชน แผนดนไหว มลภาวะทางอากาศ ขาวสารดานสขภาและกฬา รวมทง

ในรปของอาคารสถานทตางๆ เชน หองพยาบาล สนามกฬา หองสมด สถานทสาธารณะ เปนตน

1.7 สอกจกรรม/กระบวนการ เปนกจกรรมหรอกระบวนการทจดขนเพอสงเสรม

ประสบการณการเรยนรใหกบผเรยน ไดแก การแสดงละคร บทบาทสมมต การสาธตสถานการ

จาลอง การจดนทรรศการ การไปทศนะศกษานอกสถานท การทาโครงงาน ฯลฯจะเหนไดวาสอการ

เรยนรเกยวกบสขศกษาและพลศกษามอยมากมายหลายชนดครผสอนจงมบทบาทสาคญในการ

เลอกสรรสอการเรยนรทมคา และมความเหมาะสมกบการจดกระบวนการเรยนรใหกบผเรยน

2.3.5 บทบาทของสอการสอนตอการเรยนร สนนทา สนทรประเสรฐ(ม.ป.ป.: 6) ไดกลาวถงบทบาทของสอการสอนตอการ

เรยนรดงนสอการสอนเปนตวกระตนความสนใจของนกเรยนตอเรองทเรยนสอการสอนเปนเครองมอทจะใหนกเรยนไดเรยนรดวยการลงมอปฏบตสอการชวยใหประสบการณรปธรรมของนกเรยนสอการสอนเปนตวแบบทดสาหรบการเรยนของนกเรยนสอการสอนในรปของกจกรรมหรอวธการตาง ๆ จะทาใหเกดบรรยากาศของความเปนกนเองสอการสอนชวยสรางสภาพการณทเปดกวางตอการเรยนรของนกเรยน

2.3.6 แนวคดในการผลตสอการสอน สนนทา สนทรประเสรฐ(ม.ป.ป.:22) กลาววา ความเชอของผทเกยวของกบ

การศกษาในแงทควรใชสอการสอนประกอบการเรยนการสอนในปจจบนไดมแนวโนมเพมมากขนเปนลาดบ นบเปนนมตหมายอนดทการศกษาจะไดมพฒนาการไปในทางทด ทงนเพราะแสดงให

72

 

 

เหนถงความเปลยนแปลงดานพฤตกรรมการสอนของคร วากาลงจะตองเปลยนไปดวยและเนนใหเหนปรชญาทางการสอนทยดเอาผเรยนเปนศนยกลางมากยงขน การกลาวเชนนมไดเปนการยกยองเอาสอการสอนเปนตวการสาคญในการเปลยนแปลงพฤตกรรมการสอนของครจนเลยเถด แตเพราะสอการสอนกบกจกรรมการเรยนและกจกรรมการสอนของครเปนสงทมความสมพนธกนอยางใกลชด และมอทธพลกนอยางมาก เพราะการใชสอการสอนเปนตวชบทบาทของคร ซงในขณะนบทบาทของครในการสอนกเปลยนไปจากผใหความรกลายเปนผแนะ ผประสานงานไปแลวดงจะเหนไดจากการคดคนวธการสอนแบบแปลก ๆ ใหม ๆ เชนการใชชดการสอนแบบศนยการเรยน การศกษารายบคคล ซงสงทกลาวมานเปนสวนททาใหการสอนของครตองเปลยนไป การศกษามไดมงหวงจะเอาแตการผลตสอในการสอนเทานน ยงมบรรดาโครงการตาง ๆ ทงทเปนของไทยและองคการตางประเทศทเหนความสาคญในการพฒนาในดานการเรยนการสอน โดยพยายามเปลยนบทบาทของครเนนการใชสอแบบเบดเสรจเพอชวยคร และมงหวงทจะลดบทบาทของครผสอนแตเพมใหผเรยน ไดเลาเรยนกนเองมากยงขน สงทโครงการเหลานผลตขนกคอ สอการสอนตาง ๆ ทงการเรยนเปนกลมยอยและรายบคคลทกลาววาการหนมาใชสอการสอนเปนการยดผเรยนเปนศนยกลางนน กเพราะวาแตเดมทเดยวครจะมวธสอนอนจากด ไมวาจะเปนลกษณะวชาอยางไรกใชวธสอนอยางนน ซงเรากคงยอมรบกนวาแตละเนอหานนนาจะมวธการสอนทแตกตางกน การใชสอการสอนประกอบการสอนกเปนความหวงทจะชวยเพมประสทธภาพของการเรยนการสอนเพราะตวสอกลางนนเปนเสมอนพาหนะทจะนาความรจากครไปสผเรยน สอการสอนแตละชนนอกจากจะทาเนอหาใหเปนรปธรรมแลว สอยงเปนตวกระตนใหเกดการรบรอกดวย เพราะผผลตจะสามารถตกแตงใหสวยงามได ทาใหบรรยากาศการเรยนรทดขนดวย ในการสรางสอการสอนขนการผลตสอการสอนนบเปนขนทจะตองลงมอปฏบตจรง นบเปนขนสาคญกอนทจะไดเรมสอน ถาการเรยนการสอนใดไดใชสอการสอนทผลตขนมาอยางมคณภาพ กจะทาใหการเรยนการสอนนนไดผลดยง ในทางตรงขามถาสอการสอนทนามาใชนนมคณภาพตากอาจจะมผลทาใหการเรยน การสอนนนไดผลตาลงไปดวยการใชสอ ผสอนตองใชสอใหเปนไปตามลาดบขนตอนหรอใหเหมาะสมกบขนตอนทเตรยมไวแลวเพอใหการเรยนการสอนไปไดอยางราบรนและตองควบคมการเสนอสอใหถกตองเชนในการฉายวดทศน ผสอนปรบสภาพทออกทางเครองรบโทรทศนใหชดเจน ปรบเสยง ไมใหดงจนรบกวนหองเรยนอนหรอคอยเกนไปจนผเรยนทนงอยหลงหองไมไดยนหรอดวามแสงตกจอภาพหรอไมเปนตนดงนนหลกการใชสอการสอนใหมประสทธภาพนนจะตองเตรยมความพรอมกอนการใชอยเสมอ ซงจะตองเตรยมพรอมทงตวครผสอน ผเรยนและสภาพแวดลอม ควรใชสอตามแผนทไดกาหนดไว หลงจากทใชเสรจแลวควรเกบใหเรยบรอยเพอจะไดใชงานในโอกาสตอไป

73

 

 

2.3.7 การใชสอการสอน (Utilize Materials) เมอสามารถเลอกใชสอการสอนเพอนามาสอนในแตละเนอหาไดแลว กนาสอดงกลาวไปดาเนนการสอนในชนเรยน ซงการใชสอการสอนนนไมมกฎเกณฑตายตววาจะใชสอนนเมอใด อยางไรทงนขนอยกบเนอหาทเราจะสอนแตเพอใหการจดการเรยนการสอนบรรลตามเปาหมายแตละครง ผสอนจงตองมหลกในการใชสอการสอนตามลาดบขนดงน

จรยา เหนยนเฉลย (2546:19 – 22) ไดกลาวถงการใชสอการสอนวาการใชสอการสอนใหไดผลสมบรณทสดนน ตองมการวางแผนตามลาดบขนดงน 1. การเตรยมการกอนการใชสอการสอน ซงมสงทตองเตรยมดงน

1.1 การเตรยมตวผสอน จดเรมตนของการใชสอในหองเรยนกคอความพรอมของคร เพราะครคอผ

ตดสนใจขนสดทายในการจดประสบการณเพอการเรยนรทเหมาะสมหลายๆรปแบบใหแกผเรยน ดงนนครควรมทกษะในการเลอกสอทจาเปนตองนามาใชในการเรยนการสอนและครจะตอง

1.1.1 พจารณาคณคาและวตถประสงคของบทเรยนทจะสอน 1.1.2 พจารณาสงทจะเปนปญหาในการสอน 1.1.3 พจารณาความตองการและความสนใจของผเรยน 1.1.4 เลอกหาหรอทาสอการสอนซงจะทาการแกปญหาการเรยนในชน

ได 1.1.5 พจารณาถงวธทจะใชสอการสอนนนใหเปนผลดทสด 1.1.6 ตระเตรยมและไดทดลองเปนอยางดกอนใชในหอง

1.2 การเตรยมชนเรยน 1.2.1 เตรยมเครองอานวยความสะดวก ทจะตองใชเครองอานวยความ

สะดวก ทจะตองใชรวมกบสอการสอนทเลอกไว เชน สายไฟ หมอแปลง แผงตดภาพ โตะสาธต 1.2.2 เตรยมจดทนง ทตงอปกรณ การระบายอากาศ จดตงเครองมอ

จดการ ควบคมเสยง แสงสวางใหมระดบทไดยนและเหนโดยทวกน 1.3 การเตรยมผเรยน

1.3.1 อธบายใหผเรยนทราบลวงหนาวาจะใชสออะไร สอนอะไร เพออะไร เมอไร

1.3.2 อธบายใหผเรยนทราบลวงหนาวา จะตองมสวนรวมในการใชอปกรณอยางไรบาง เชน คอยสงเกต หรอฟงตรงทสาคญ การหาคาตอบและคาศพทใหม ซงครบอกหรอเขยนใหทราบลวงหนา

74

 

 

1.3.3 อธบายใหผเรยนเขาใจวา กจกรรมทจะตองปฏบตหลงจากการใชสอการสอนประกอบการสอนแลวจะมอะไรอกบาง 1.4 การใชสอการสอนทเตรยมไว 1.4.1 การนาสอการสอนออกใชตามทกาหนดในแผนการสอน โดยใหผเรยนไดเหนไดยน และมกจกรรมรวมดวยอยางทวถงกน

1.4.2 ใชสอการสอนใหอยภายใตเวลาทกาหนด 1.4.3 คอยสงเกตปฏกรยาของผเรยน

1.5 สรปผลการใช 1.5.1 อธบายถงสอการสอนทไดใชไปแลวโดยละเอยด 1.5.2 ตงคาถามสรปเรองเปนตอนไป 1.5.3 อธบายถงสงทผเรยนยงสงสยหรอไมเขาใจแจมแจง 1.5.4 ทดสอบความเขาใจถาเหนสมควร 1.6 การจดกจกรรมตอเนอง หาวธการใหผเรยนไดใชความร ความเขาใจ จากสงทไดเรยนไปนน 1.6.1 กาหนดกจกรรมตอเนองใหผเรยนทาหลงจากใชสอการสอนเสรจแลว เชน อภปรายการคนควาศกษาเพมเตม การรายงาน การตอบคาถาม การศกษานอกสถานท เปนตน 2. ขนตอนการใชสอการสอน

กดานนท มลทอง (2543: 104) ไดกลาววา การใชสอการสอนนนอาจจะใช

เฉพาะขนตอนใดขนตอนหนงของการสอน หรอจะใชในทกขนตอนกไดดงน 2.1 ขนนาเขาสบทเรยน เพอกระตนใหผเรยนเกดความสนใจในเนอหาทกาลงจะเรยนนนสอทใชในขนนจงเปนสอทแสดงเนอหากวางๆหรอเนอหาทเกยวของกบการเรยนในครงกอน ยงมใชสอเนนเนอหาทเจาะลกอยางแทจรง อาจเปนสอทเปนแนวปญหาหรอเพอใหผเรยนคด และควรเปนสอทงายตอการนาเสนอในระยะเวลาอนสน เชนภาพ บตรคาหรอบตรปญหา 2.2 ขนดาเนนการสอนหรอประกอบกจกรรมการสอน เปนขนสาคญในการเรยนการสอนเพราะเปนขนทจะใหความรเนอหาอยางละเอยดเพอสนองวตถประสงคทตงไว ผสอนตองเลอกสอใหตรงกบเนอหาและวธการสอนหรออาจจะใชสอหลายแบบกได ตองมการจดลาดบขนตอนการใชสอใหเหมาะสมและสอดคลองกบกจกรรมการเรยน การใชสอในขนนจะตองเปนสอทสนองความรอยางละเอยดถกตองและชดเจนแกผเรยน เชนสไลด แผนโปรงใส แผนภม วดทศน เทปเรยน หรอชดการเรยนเปนตน

75

 

 

2.3 ขนสรปการเรยน เปนขนของการเรยนการสอนเพอการย าเนอหาบทเรยนใหผเรยนมความเขาใจทถกตองและตรงตามวตถประสงคทตงไวดวย ขนสรปนควรใชเวลาระยะเพยงสนๆเชนเดยวกบขนนา สอทใชสรปจงควรครอบคลมเนอหาสาคญทงหมดโดยยอและใชเวลานอย เชนแผนภม แผนโปรงใส เปนตน 2.4 ขนประเมนผเรยน เปนการทดสอบวาผเรยนสามารถเรยนรหรอเขาใจในสงทเรยนไปถกตองมากนอยเพยงใด และบรรลตามวตถประสงคเชงพฤตกรรมทตงไวหรอไม สอในขนการประเมนนมกจะเปนคาถามจากเนอหาบทเรยนโดยอาจมภาพประกอบดวยกได อาจจะนาบตรคาหรอสอตางๆทใชในขนกจกรรมการเรยนมาถามอกครง และอาจเปนการทดสอบโดยการปฏบตจากสอหรอการกระทาของผเรยนเพอทดสอบดวาผเรยนมทกษะจากการฝกปฏบตอยางถกตองครบถวนหรอไม สรปไดวาการใชสอการสอนตองมการวางแผนและสรางความพรอมในการใชสอการสอนเพอใหการนาเสนอสอการสอนไดผลโดยสงทจะตองเตรยมคอตวครผสอน ตวผเรยน สอการสอน ชนเรยนและสงอานวยความสะดวกตางๆ และจากขนตอนการใชสอการสอนทกลาวมาขางตน ผสอนสามารถเลอกใชสอตามความเหมาะสมกบเนอหาของบทเรยนทงนผสอนอาจใชสอการสอนในทกขนตอนหรออาจเลอกใชในบางขนตอนกไดขนอยกบเทคนคของครผสอน

2.3.8 การกาหนดการตอบสนองของผเรยน (Require Learner Response) กดานนท มลทอง (2548:119) การใหผเรยนมสวนรวมในการเรยน และเปด

โอกาสใหมการตอบสนองนนเปนสงสาคญยง ซงผเรยนจะมการตอบสนองหรอไมและมากนอยเพยงไรขนกบสอทนามาใชสอบางชนดเมอใชแลวจะเปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมมากกวาชนดอน เชนการใหอานขอความในหนงสอหรอดรปจะทาใหผเรยนมการอภปรายจากสงทอานหรอเหน ผเรยนยอมเกดการตอบสนองเกดขนไดทนท และงายกวาการใหดภาพยนตร ทงนเพราะการดภาพยนตรถาจะดใหรเรองจรง ๆแลวควรจะตองดใหจบเรองเสยกอนแลวจงอภปรายกน ซงจะดกวาหยดดทละตอนแลวอภปรายเพราะจะทาใหมการขดจงหวะเกดความไมตอเนองในการดจะทาใหไมเขาใจหรอจบใจความของเรองไมได นอกจากนผเรยนสามารถมการตอบสนองโดยเปดเผย (0vert Response) โดยการพดออกมาหรอเขยนและตอบสนองภายในตวผเรยน (Covert Response) โดยการทอง จาหรอคดในใจ เมอผเรยนมการตอบสนองแลวผสอนควรใหการเสรมแรงทนท เพอใหผเรยนทราบวาตนมความเขาใจและเกดการเรยนรทถกตองหรอไม การเรยนการสอนโดยการใหทาแบบฝกหด การตอบคาถามการอภปราย หรอการใชบทเรยนแบบโปรแกรมจะเปนการเปดโอกาสใหผเรยนมการตอบสนองและไดรบการเสรมแรงระหวางการเรยนไดอยางด

76

 

 

ชศร วงศรตนะ (2544: 62) ไดกลาวถงพฤตกรรมทเหมาะสมหรอถกตองจะทาใหผเรยนมการตอบสนองหรอตองการทาสงนนอกคอ 1. การเสรมแรงทางบวก ควรนามาสรางสอการสอนทออกแบบใหผเรยนไดทราบผลการปฏบตทนทหรอออกแบบใหมการเสรมแรงแกผเรยนทแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมหรอถกตอง เพอจงใจใหผเรยนแสดงพฤตกรรมทถกตองอก หรอเกดกาลงใจในการเรยนรอยางตอเนองตงแตตนจนจบ เชนบทเรยนโปรแกรม บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน แบบฝกทกษะทผเรยนสามารถตรวจคาตอบไดดวยตนเองทนทเปนตน 2. การจดกจกรรมการเรยนรใหผเรยนไดเรยนตามความสามารถของตนเอง ซงแตละคนมความสามารถแตกตางกน จะชวยใหผเรยนเกดความพงพอใจและมแรงจงใจทจะเรยน สงผลใหเกดการตอบสนองไดด

จากหลกการเรยนรนสามารถนามาออกแบบการเรยนรเปนสอการสอนดานเทคนควธการและสอการเรยนรไดหลายวธเชนหลกการจดการเรยนรตามแนวคดทฤษฏพหปญญา (Theory of Multiple Intelligiences) ของโฮเวรด การดเนอร ทจาแนกความสามารถของบคคลเปนอยางนอย 8 ดานคอ 1. ความสามารถดานการใชภาษาทงการพดและเขยน 2. ความสามารถในการใชเหตผล เชน ตรรกศาสตร และคณตศาสตร 3. ความสามารถทางภาพมต 4. ความสามารถทางกลามเนอและการเคลอนไหวรางกาย 5. ความสามารถดานดนตร 6. ความสามารถดานสงคมศกษาหรอการเขาใจบคคลอน 7. ความสามารถในการเขาใจตนเอง 8. ความสามารถในการเขาใจธรรมชาต

ซงจากแนวคดทฤษฏพหปญญานสามารถนามาจดเปนกจกรรมหรอวธการสอนเพอพฒนาผเรยนตามความสามารถและเตมตามศกยภาพใหเหมาะสมกบผเรยนตามความสามารถของตนเองจากแนวคดขางตนสามารถสรปไดวาการกาหนดการตอบสนองของผเรยน คอการใหผเรยนมสวนรวมในการเรยน มการจดกจกรรมทใหผเรยน เรยนตามความสามารถของตนเองจะชวยใหผเรยนเกดความพงพอใจ และมแรงจงใจทจะเรยนสงผลใหเกดการตอบสนองไดด และเปดโอกาสใหมการตอบสนองโดยการใชสอตางๆ ทเปดโอกาสใหผเรยนสามารถตอบสนองพฤตกรรมโดยเปดเผย หรอตอบสนองภายในตว โดยผสอนจะตองมการเสรมแรงเพอใหผเรยนทราบวาตนม

77

 

 

พฤตกรรมทเหมาะสมและถกตอง เพอจงใจใหผเรยนแสดงพฤตกรรมทถกตองอกและเกดกาลงใจในการเรยนรอยางตอเนอง

2.4 ดานการวดและประเมนผล การวดผล (Measurement) หมายถงกระบวนการกาหนดตวเลขหรอสญลกษณ

แทนปรมาณหรอคณภาพของคณลกษณะหรอคณสมบตใหกบบคคล สงของหรอเหตการณอยางมกฎเกณฑ เพอใหไดขอมลทแทนปรมาณ หรอคณภาพของลกษณะทวด โดยสงทตองการวดนนเปนผลมาจากการกระทา หรอกจกรรมอยางใดอยางหนง หรอหลายอยางรวมกนซงผลจากการวด มกจะออกมาเปนตวเลขหรอสญลกษณ สวนการประเมนผล (Evaluation) หมายถง การตดสนหรอวนจฉยสงตาง ๆ ทไดจากการวดผลโดยอาศยเกณฑจากพจารณาอยางใดอยางหนง เพอประเมน ตคา (Value) หรอคณภาพของผลทไดจากการวดโดยอาศยขอมลและเปรยบเทยบกบเกณฑทตงไว

สวนกรมวชาการ(2546: 285) ไดกลาวถง การวดและประเมนผลการจดการเรยนร อสลามศกษาไววาเปนกระบวนการตรวจสอบผลการเรยนรทง 3 ดาน ดานความร ความเขาใจประวต ความสาคญของศาสนาอสลาม และนามาปฏบตเพออยรวมกนไดอยางสนตสข ดานเจตคต เกดความมนใจในหลกศรทธา การกระทาความดตามบทบญญตอสลาม และดานทกษะการปฏบตตนตามบทบญญตอสลาม และนาไปใชในการพฒนาตน บาเพญประโยชนตอสงคมและสงแวดลอมดงนนการวดและประเมนผลจงหมายถง กระบวนการหาคาโดยใชเครองมอวด เพอหาคณภาพและสนสดตอเมอ ประเมนคาหรอใหคากบสงทตองการวด เปนการตดสนพฤตกรรมของบคคลหลงจาก ไดรบมวลประสบการณ เรยนรททางโรงเรยนหรอสถานศกษาจดไว โดยการตดสนนน ๆ จะออกมาเปนตวเลข ททาใหบคคลนน ๆ ทราบวาตนเองไดรบการพฒนาในระดบใด ประสบผลสาเรจตามเปาหมายหรอไม

2.4.1 องคประกอบของการวดผล ทวตถ มณโชต (2549: 2) และพชต ฤทธจรญ (2548: 3) ไดกลาวถงองคประกอบ

ของการวด ประกอบดวยองคประกอบ 3 ประการดงนปญหาหรอสงตองการวดเครองมอวดหรอเทคนคในการรวบรวมขอมลผลของการวดขอมลเชงปรมาณหรอเชงคณภาพ จะตองมรายละเอยดทแสดงคณลกษณะซงไมใชตวเลข และพชต ฤทธจรญ (2548: 5) ไดกลาวถงองคประกอบของการประเมนผลประกอบดวยองคประกอบ 3 ประการดงนขอมลเกณฑการตดสนคณคาหรอการตดสนใจ

78

 

 

2.4.2 องคประกอบของการวดและประเมนผลทางดานอสลามศกษา กรมวชาการ (2546: 286-287) ไดกลาวไววา การเรยนรอสลามศกษามงใหผเรยน

เกดการเรยนร ทงดานความรและคณธรรม อยางสมบรณ โดยมองคประกอบ คณลกษณะสาคญ 3 ประการ คอ พทธพสย จตพสย และทกษะพสย ผสอนจงควร วดและประเมนผล การเรยนเปน 3 ระยะดงนการประเมนผลกอนเรยน การประเมนผลนนามาใชในการจดการเรยนรดงนนผสอนจงควรมขอมลพนฐานในดานครอบครว เศรษฐกจตลอดจนสงแวดลอม ของชมชนของผเรยนเปนรายบคคล ขอมลพนฐานเหลานจะทาใหผสอนกาหนดรปแบบและวธการประเมนผลกอนเรยนไดดยงขน การดาเนนการประเมนผลกอนเรยนไดดยงขน การดาเนนการประเมนผลกอนเรยนนทาไดหลากหลายวธ เชนการสนทนา การสมภาษณ การอภปราย การใชแบบทดสอบ และการสงเกตประเมนวา ผเรยนมพนฐานรเดมมากนอยเพยงไร ถาพบวาผเรยนมความร หรอทกษะพนฐานไมเพยงพอ ผสอนควรจดกจกรรมซอมเสรมใหผเรยน รตอไดอยางมนใจ ทงนผสอนไมจาเปนตองทาการประเมนผลกอนเรยนทกชวโมงแตควรจะทาการประเมนผลกอนเรยนเมอผสอนจะสอนสาระใหมการประเมนผลระหวางเรยนคอการตรวจสอบวาผเรยนมการพฒนาตามการคาดหวงไวเพยงไรผสอนจงควรประเมนผลการเรยนตามแผนการจดการเรยนรทกาหนดไวโดยประเมนจาการสงเกต การเขารวมกจกรรม การกลาแสดงความคด ความรบผดชอบขณะทางานกลม ตลอดจนแบบฝกหด และการตรวจชนงานของผเรยนเพอประเมนผลแลวผสอนควรนาผลการประเมนไปปรบปรงการสอนตอไปการประเมนผลหลงเรยน มจดประสงคสาคญเพอตรวจสอบวาผเรยนมความตระหนก และเหนคณคาของสาระทเรยนรจนสามารถนาไปใชในชวตประจาวนเปนกจนสยดวยความเตมใจเกดความภาคภมใจผสอนจะประเมนไดจากการสงเกต การสอบถามผปกครองและบคคลอน ๆ ในชมชนของผเรยน

2.4.3 ประโยชนของการวดและการประเมนผล ลวน สายยศและองคณา สายยศ(2543: 29-31) ไดกลาวา การวดและการ

ประเมนผลมประโยชนอยางมากตอการเกบรวบรวมขอมล ถาไมมการวดผลแลวเราจะไมสามารถรปรมาณของคณลกษณะตาง ๆ ได โดยเฉพาะพฤตกรรมและลกษณะนสยของมนษย จะคาดเดาเอาเฉย ๆ อาจมความผดพลาดสง ไมมวธการทางวทยาศาสตร ดงนนการวดพฤตกรรมใหละเอยด การวดสงทตองการจะรตามจดมงหมาย จงเปนสงจาเปนอยางยงทกสาขาวชา ไมวาอาชพคร แพทย วศวกรรม ฯลฯในทางการศกษาและจตวทยาการวดผลอาจมองประโยชนดานการเรยนการสอน การบรหาร การแนะแนว และการวจย สงเหลานจาเปนตอความเปนคร หรอนกการศกษามาก เพราะคนจะเปนครนน จาเปนจะตองมความรดานปรชญาการศกษา นนคอตองรวาอดมการณ หรอ

79

 

 

ทศทางการศกษาไทย เปนแบบใด มความรดานหลกสตรซงถอเปนกรอบหรอ ขอบเขตทกาหนด ไววา ถาตองการใหคนไทยเปนคนอยางไร ตองจดกระทาใหอยขอบเขตน เทานน กจะไดสงนน ตามอดมการณทวางไว นอกนนยงตองรวธการสอน คอรวธทางจตวทยา ทจะทาใหคนเกดพฤตกรรม และการเรยนรตามจดประสงค ครบถวนดวยความสนกสนาน ชนชอบ ปญหาตอไปคอ รไดอยางไรวาเดกเกดพฤตกรรมตามทตองการครจงตองรการวดผล รจกการทดสอบ มฉะนนแลวจะไมสามารถ แปลผลจากการเรยนการสอนไดเลย แตบางทการกระทามาแลว อาจจะมปญหาททาใหเกดความยงยากใจ ครจงจาเปนจะตองรวธการวจยเขาไปอกดวยเพอแกปญหาท ประสพพบเหนใหงานดาเนนไปตลอดรอดฝง แตอยางไรกตาม เมอครมาเกยวของกบการวดผล โดยตรงแลว ประโยชนจากการวดประเมนผลจงขนอยกบสงตอไปนการเรยนการสอน การวดและประเมนผลมประโยชน ตอการเรยนการสอนมากเพราะ ในระหวางการเรยนการสอนนน ตามธรรมดาครจะสอนตามจดมงหมายการเรยนการสอน เพอใหนกเรยนเกดพฤตกรรมตามจดมงหมายของหลกสตรและของวชานน ๆ ครบางคนอาจจะสอนเฉพาะสงทตนถนด สอนขาดสอนเกนหรอสอนไมครอบคลมพอ การตรวจสอบดวยการวดผลและประเมนผลจะเปนการมองดวาครสอนบกพรองจดใด เดกบกพรองเรองใด บทเรยนขาดความสมบรณตอนไหน ถาเราไมมการวดกคงจะเขาใจเอาเองวาเดกไดรบความร มความสามารรถทคาดคด มอยบอยครงจดมงหมายของวชา ตองการใหเดกเกดความคด แตครผสอนใหจาอยางเดยว และเขาใจวาทตนสอนใหจาคอความคด ถาไมมเครองมอตรวจสอบวาเดกคดเปน หรอไมวงการศกษาจะไมสามารถปรบปรงซอมเสรมเดกไดทน ผลผลตกจะมแตเดกจาเกง อยางเดยวขาดความคดทเฉลยวฉลาด ทาใหคณภาพของชาตตกตา ไมดเทาทควร ในการเรยนการสอนควรวดผลทด จะชวยตอบปญหาตาง ๆ ได เชนเดกคนไหนควรสอนซอมเสรม เดกคนไหนเรยนซ า เดกคนใดเรยนเรว เดกคนใดมเชาวปญญาสง-ตา ควรจดกลมนกเรยนอยางไร ควรเรมสอนเรองจดใด การเตรยมการสอนมประสทธภาพเพยงใด กจกรรมประกอบการเรยนการสอนเหมาะสมไหม มเจตคตตอวชาอยางไร เดกมบคลกลกษณะตามทตองการหรอไม ฯลฯ

2.5 งานวจยทเกยวของ สทธศกด เจะสะร(2536) ไดศกษาเกยวกบประสทธภาพการสอนของครอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใตพบวา 1. ระดบประสทธภาพการสอนของครอสลามศกษาระดบประถมศกษา ดานลกษณะความเปนครอยในระดบด ดานเทคนคการสอนอยในระดบปานกลาง ดานความสมพนธระหวางครกบนกเรยนและในชมชนในระดบด ดานการใชอปกรณระดบปานกลางดานการวดและประเมนผลระดบปานกลางและผลการสอนอยในระดบด 2. ผลการทดสอบสมมตฐานปรากฏวา ครสอนอสลามศกษาทมอายตางกนมประสทธภาพการสอนทตางกนอยางม

80

 

 

นยสาคญทางสถตในดานเทคนคการสอน ดานการวดและประเมนผล และผลการสอน นอกจากนนไมพบขอแตกตาง สวนครอสลามศกษาทระดบการศกษาสายสามญ วชาชพครและวชาศาสนาตางกนและมประสบการณสอนตางกน ไมพบความแตกตาง 3.ปญหาและอปสรรคในการเรยนการสอนวชาอสลามศกษาทพบจากการวจยครงน คอ ครอสลามศกษาบางสวนยงไมสามารถเปนแบบอยางทดใหแกนกเรยนได มเวลานอย ขาดการมมนษยสมพนธ ขาดเทคนคและความพรอมในการสอน ขาดอปกรณการสอน ไมมความร ความสามารถในการวดและประเมนผลนกเรยนและกาลงใจในการปฏบตหนาท ปญหาดงกลาวไดรบการเสนอแนะจากผบรหารโรงเรยนวาเหนควรใหมการจดอบรม ประชม สมมนาปรบปรงประสทธภาพการเรยนการสอนของคนในทก ๆ ดานใหมการนเทศและตดตามผลอยางสมาเสมอ สงเสรมและใหชวยเหลอดานอปกรณและงบประมาณ

อดนนย อาลกาแห (2553:1) เพอศกษาระดบปญหาของครอสลามศกษาในการ

จดการเรยนการสอนอสลามศกษาในโรงเรยนของรฐตามโครงการพฒนาการเรยนการสอนอสลาม

ศกษาระดบประถมและมธยมศกษาในจงหวดปตตานตามความเหนของครสอนอสลามศกษาใน

ดานหลกสตรและการนาหลกสตรไปใชดานการจดกจกรรมการเรยนการสอนดานสอการเรยนการ

สอนและดานการวดและประเมนผลเพอเปรยบเทยบระดบปญหาของครอสลามศกษาในการจดการ

เรยนการสอนอสลามศกษาในโรงเรยนของรฐตามโครงการพฒนาการเรยนการสอนอสลามศกษา

ระดบประถมและมธยมศกษาในจงหวดปตตาน ตามตวแปร เพศ อาย วฒทางการศกษา

ประสบการณ ชวงระดบทตางกน เพอศกษาความตองการของครอสลามศกษาในการจดการเรยน

การสอนอสลามศกษาในโรงเรยนของรฐตามโครงการพฒนาการเรยนการสอนอสลามศกษา

ระดบประถมและมธยมศกษาในจงหวดปตตาน

สรศกด หลเสน (2548:1) นกศกษาทจบจากมธยมศกษาปท 6 จากโรงเรยนเอกชน

สอนศาสนาอสลามมความตองการในการเรยนวชาชพนนมสลมทกคนจะตองศกษาและประกอบ

วชาชพทไมขดตอหลกศาสนา ซงเปนแนวทางในการดาเนนชวต (Way of Life) โดยยดหลกความร

คคณธรรม ใหมการจดการเรยนการสอนควบควชาศาสนาและวชาชพโดยการจดการวชาศาสนาใน

ระดบซานาวยะหในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามทมการจดการเรยนการสอนศาสนาอยเดม

สวนวชาชพนนนกศกษาตองการเรยนในสถาบนททางรฐบาลรบรองวฒทางการศกษาในระดบ

ประกาศนยบตรวชาชพชนสงหรอระดบปรญญาตร โดยจดสอนในสถาบนวชาชพตาง ๆ ของรฐ

เพยงแตรฐบาลจะตองมนโยบายในการทางานรวมกนระหวางภาครฐและเอกชน

81

 

 

นงลกษณ หะยมะสาและ(2540) ไดทาวจยเรอง ปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา ระดบประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง 2533) พบวา ครสอนอสลามศกษามระดบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา โดยภาพรวมและรายดานของการบรหารหลกสตร การจดการเรยนการสอนตามหลกสตรและการสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตร อยในระดบมาก

1. การเปรยบเทยบปญหาการใชกลกสตรอสลามศกษา ระดบประถมศกษาพทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง2533) ของครสอนศาสนาอสลามทมความแตกตางในดาน อาย ดานวฒการศกษา และประสบการณในตาแหนงพบวา

1.1 ครสอนอสลามศกษาทมอายตางกนมระดบปญหาการใชหลกสตรอสลาม ศกษา โดยภาพรวมไมแตกตางกน เมอพจารณาแตละดานพบวาครสอนอสลามศกษาทมอายตงแต 32 ปขนไป มระดบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา ดานการบรหารหลกสตรและดานการสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตรแตกตางจากครสอนอสลามศกษาทมอายตงแต 31 ปลงมาอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 สวนดานการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร ทงครสอนศาสนาอสลามทมอายตงแต 31 ปลงมา และตงแต 32 ปขนไป และมระดบปญหาการใช หลกสตรอสลามศกษาไมแตกตางกน

1.2 ครสอนอสลามศกษาทมวฒการศกษาตางกน มระดบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา โดยภาพรวมไมแตกตางกนเมอพจารณาแตละดานพบวาครสอนอสลามศกษาทมวฒการศกษาตางกนมระดบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา ดานการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001 สวนดานการบรหารหลกสตรและดานการสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตรไมแตกตางกน

1.3 ครสอนอสลามศกษาทมประสบการณในตาแหนงตางกน มระดบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา โดยภาพรวมไมแตกตางกนเมอพจารณาแตละดาน พบวาครสอนอสลามศกษาทมประสบการณในตาแหนงตางกนมระดบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษาดานการบรหารหลกสตร และดานการสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สวนดานการเรยนการสอนไมแตกตางกน

ซมยยะห สาและ( 2551:1) การวจยครงนเพอศกษาบทบาททเปนจรงในการจดการ

เรยนการสอนของวทยากรอสลามศกษาในโรงเรยนประถมศกษา จงหวดยะลา ในดานหลกสตร

และการนาไปใช ดานการจดกจกรรมการเรยนการสอนดานสอการเรยนการสอนและดานการวด

และประเมนผล เพอศกษาบทบาททคาดหวงในการจดการเรยนการสอนของวทยากรอสลามศกษา

ในโรงเรยนประถมในจงหวดยะลา

82

 

 

นตยา มสเยาะ (2545:1) ไดกลาววา การศกษาเปนสงทสาคญยงในการพฒนาคน ใหเปนมนษยทมความสมบรณท งดานรางกายและจตใจโดยการศกษาสามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมของมนษยใหเปนไปในทางทด ฝกมนษยใหเกดกระบวนการคด เกดทกษะในการปฏบต สามารถวเคราะหปญหาและหาวธการแกปญหาตาง ๆ ได การศกษาจงเปนตวบงชระดบการพฒนาของประเทศในทก ๆ ดาน ไมวาจะเปนดานสงคมเศรษฐกจ การเมอง การปกครองสภาพแวดลอม วฒนธรรม วทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนตน

อามเนาะ มาม (2543:1) ศกษาระดบการนเทศการสอนวชาอสลามศกษาของ

ผบรหารโรงเรยนกบพฤตกรรมการสอนของครสอนอสลามศกษาในโรงเรยนประถมศกษาตาม

ทศนะของครสอนอสลามศกษาทมวฒทางครและไมมวฒครเพอศกษาความสมพนธระหวางการ

นเทศการสอนวชาอสลามศกษาของผบรหารโรงเรยนกบพฤตกรรมการสอนของครสอนอสลาม

ศกษาตามทศนะของครสอนอสลามศกษาทมวฒครและไมมวฒครเพอเปรยบเทยบความสมพนธ

ระหวางการนเทศการสอนวชาอสลามศกษาของผบรหารกบพฤตกรรมการสอนของครสอนอสลาม

ศกษาตามทศนะของครสอนอสลามศกษาทมวฒครและไมมวฒครเพอรวบรวมปญหาและ

ขอเสนอแนะเกยวกบการนเทศการสอนอสลามศกษาของผบรหารโรงเรยนและพฤตกรรมการสอน

ของครสอนอสลามศกษา

เฉลมพล และซน(2549:1) ศกษาสภาพการดาเนนการเรยนการสอนอสลามศกษา

ระดบมธยมศกษาตอนตนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม เขตภาคกลาง เปรยบเทยบสภาพ

การดาเนนการเรยนการสอนอสลามศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนา

อสลาม เขตภาคกลาง ตามความเหนของครทมอาย ระดบการศกษาสงสด และประสบการณการ

สอนแตกตางกน เปรยบเทยบสภาพการดาเนนการเรยนการสอนอสลามศกษาระดบมธยมศกษา

ตอนตนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม เขตภาคกลาง ตามความเหนของนกเรยนทมเพศ

ระดบการศกษา และการศกษาศาสนาแตกตางกน และ 4)ศกษาปญหาและแนวทางแกไขปญหาการ

เรยนการสอนอสลามศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม เขต

ภาคกลาง

มฮามดนาเซ สามะ(2552:1) ศกษาระดบการดาเนนการตามหลกการจดการศกษา

อสลามของผบรหารในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามจงหวดปตตาน ใน 2 ดาน คอดาน

เปาหมายและวตถประสงคของการศกษาและหลกสตรการศกษา เพอศกษาระดบการดาเนนการตาม

83

 

 

หลกการจดการศกษาอสลามของผบรหารในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามจงหวดปตตาน ใน

3 ดาน คอ ดานลกษณะของครในทศนะอสลาม ดานมารยาทของครอสลามศกษา และดานรปแบบ

และวธการสอน เพอเปรยบเทยบระดบการดาเนนการตามหลกการจดการศกษาอสลามของ

ผบรหารในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามจงหวดปตตาน ซงมความแตกตางกนในดานเพศ

อาย วฒการศกษา ประสบการณ ทางาน และขนาดโรงเรยน และ 4) เพอศกษาปญหาและ

ขอเสนอแนะแนวทางแกไขเกยวกบหลกการจดการศกษาอสลามของผบรหารและครอสลามศกษา

ฮอซาล บนลาเตะ(2552:1) การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาความตองการ

พฒนาสอการเรยนการสอนของศนยวชาการ กลมโรงเรยนในจงหวดปตตาน และเพอศกษาแนว

ทางการพฒนาสอการสอนประเภทตางๆ ของศนยวชาการ กลมโรงเรยนในจงหวดปตตาน

อบดลซอมะ โตะอาลม (2550) ศกษาปญหาการใชหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2544 ในกลมสาระสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม (อสลามศกษา) ของวทยากร

อสลามศกษาในโรงเรยนมธยมศกษาจงหวดปตตาน เพอเปรยบเทยบปญหาการใชหลกสตร

การศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544 ในกลมสาระสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม (อสลาม

ศกษา) ของวทยากรอสลามศกษาในโรงเรยนมธยมศกษาจงหวดปตตานทมความแตกตางในดาน

เพศ อาย ประสบการณในตาแหนง วฒการศกษาทางศาสนา และวฒการศกษาทางสามญ เพอ

รวบรวมปญหา และขอเสนอแนะ นาเสนอเปนแนวทางการพฒนาการใชหลกสตรการศกษาขน

พนฐานพทธศกราช 2544ในโรงเรยนมธยมศกษาจงหวดปตตาน

สปยน แยนา (2553) ศกษาระดบการปฏบตการสอนของครอสลามศกษาใน

โรงเรยนประถมศกษาและมธยมศกษาทเปดสอนสองระบบ จงหวดนราธวาส ใน 5 ดาน คอ

คณธรรมจรยธรรมในการสอน เทคนคและวธการสอน การใชสอการสอน เจตคตของครตอ

นกเรยนและวชาทสอน และการวดและการประเมนผลการสอน เปรยบเทยบการปฏบตการสอน

ของครอสลามศกษาทตางกนในดานเพศ อาย ระดบการศกษาดานศาสนาและสามญ ชวงระดบการ

ปฏบตการสอน และประสบการณในการสอนในโรงเรยนประถมศกษาและมธยมศกษาทเปดสอน

สองระบบ จงหวดนราธวาส รวบรวมปญหาและแนวทางแกไขการปฏบตการสอนของครอสลาม

ศกษาในโรงเรยนประถมศกษาและมธยมศกษาทเปดสอนสองระบบ จงหวดนราธวาส

84

 

 

นรยะ รกษปราชญ (2551) วจยครงนเปนการวจยเชงสารวจ (Survey Research) ม

วตถประสงคคอเพอศกษาระดบปญหาการเรยนการสอนอสลามศกษาระดบชนมธยมศกษาตอนตน

หลกสตรอสลามศกษา (อบตดาอยะฮ) พ.ศ. 2540 ในโรงเรยนสงกดเทศบาล สามจงหวดชายแดนใต

ตามความเหนของหวหนางานวชาการแกละครสอนอสลามศกษาเพอศกษาปญหาการเรยนการสอน

อสลามศกษาระดบชนมธยมศกษาตอนตน หลกสตรอสลามศกษา (อบตดาอยะฮ) พ.ศ. 2540 ใน

โรงเรยนสงกดเทศบาล สามจงหวดชายแดนใต ตามความเหนของผบรหารโรงเรยน เพอประมวล

ขอเสนอแนะแนวทางแกไขปญหาการเรยนการสอนอสลามศกษาระดบชนมธยมศกษาตอนตน

หลกสตรอสลามศกษา (อบตดาอยะฮ) พ.ศ. 2540 ในโรงเรยนสงกดเทศบาล สามจงหวดชายแดนใต

ธดาพร รอดทกข (2549) การวจยครงนศกษาผลของผลของเทคนคสถานการณ

จาลองทมตอทกษะการพดภาษาองกฤษเพอการสอสารและเชาวอารมณของนกเรยนชนมธยมศกษา

ปท 2 ทมเจตคตตอวชาภาษาองกฤษตางกนโดยมวตถประสงคเพอศกษากรยารวมระหวางวธสอน

และเจตคตตอวชาภาษาองกฤษทมตอทกษะการพดภาษาองกฤษเพอการสอสารและเชาวอารมณ

ของนกเรยน เพอเปรยบเทยบทกษะการพดภาษาองกฤษเพอการสอสารของนกเรยนทไดรบการ

สอนดวยเทคนคสถานการณจาลองกบนกเรยนทไดรบการสอนแบบปกตเพอเปรยบเทยบเชาว

อารมณของนกเรยนทไดรบการสอนดวยเทคนคสถานการณจาลองกบนกเรยนทไดรบการสอน

แบบปกต เพอเปรยบเทยบทกษะการพดภาษาองกฤษเพอการสอสารของนกเรยนทมเจตคตตอวชา

ภาษาองกฤษสงกบนกเรยนทมเจตคตตอวชาภาษาองกฤษตาและเพอเปรยบเทยบเชาวอารมณของ

นกเรยนทมเจตคตตอวชาภาษาองกฤษสงกบนกเรยนทมเจตคตตอวชาภาษาองกฤษตา

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของสามารถสรปไดวาการจดการศกษา

ใหบรรลผลไดตองอาศยองคประกอบการจดการเรยนการสอนเปนสาคญโดยเฉพาะ 4 ดานนนกคอ

ดานหลกสตรและการนาไปใช ดานการจดการเรยนการสอน ดานสอการเรยนการสอนและดานการ

วดผลและประเมนผล ในงานวจยสวนใหญไดนา 4 ดานดงกลาวมาศกษาวจยเปนระดบตน ๆ ทงน

ในบางงานวจยพบวา 4 ดานนยงคงประสบปญหาในการจดการเรยนการสอนจงตองไดรบการแกไข

ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะศกษาสภาพและปญหาการจดการเรยนการสอนอสลามศกษาใน

จงหวดสตล กรอบ 4 ดานดงกลาวเนองจาก การจดการเรยนการสอนอสลามศกษาในจงหวดสตล ยง

ไมมงานวจยในประเดนดงกลาวทครอบคลม จงหวดสตลทงหมด เพอนาผลในการวจยเปนขอมล

85

 

 

พนฐานในการพฒนาการจดการเรยนการสอนอสลามศกษาในจงหวดสตลใหมประสทธภาพและ

ประสทธผลตอไป