Arapski jezik – gramatička terminologija

2. čas

Razvoj leksikografije i terminologije kod Arapa

Uzroci razvoja leksikografije

• tumačenje Kurana

• očuvanje čistote arapskog jezika

• stanovništvo novoosvojenih teritorija

Knjiga o slovu ajnالعين كتاب

(VIII vek)

• - Al-Halil / الفراهيدي أحمد بن (u. 791) الخليل

• (je bolesno slovo ا) je prvo slovo rečnika ع -

• - od guturala ka bilabijalnim glasovima• - na fiziološkoj osnovi• - a potom anagramatski (ne alfabetski!)

الِص�حاح / الِص�حاح(X vek)

• - Al-Džavhari / حماد بن إسماعيل نِصر أبوالجوهري

(u. 1002/1008)

• pun naziv rečnika – العربية وصحاح اللغة تاج

• - alfabetski, ali prema krajnjim konsonantima

• - rimovan

Jezik Arapaالعرب لسان

(XIII vek)

• - Ibn Manzur / منظور (u. 1311/2) ابن

• Kompilacija ranijih leksikografskih dela

المحيط القاموس (XIV vek)

• - Firuzabadi / آبادي (u. 1414) الفيروز

• - od okeana do rečnika

• :poznat kao Murtada – (XVIII vek) الزبيدي

• ( القاموس ( جواهر شرح من العروس تاج

• „We cannot be absolutely certain who was the first Arabic writer to apply the modern dictionary arrangement in toto“ (Haywood 1965: 102).

• Ibn Faris / فارس (u. 1004) ابن• ( اللغة ( فقه الِصاحبي• اللغة في المُـجْـمَـل

• Ahmed Faris al-Šidjak / الشدياق فارس أحمد)1805-1887(

• القاموس على الجاسوس• Butrus al-Bustani / البستاني )1883-1819 (بطرس i• moderna faza arapske leksikografije sa

rečnikom : واصطلحات اللغة في المحيط محيط)1869 (العلوم

Razvoj leksike arapskog jezika

• od V veka p. n. e. • preislamski period• Objava (622. godina)• “Kuća mudrosti” / الحكمة بيت• period “stagnacije”• Napoleonovo osvajanje Egipta 1798. godine• problem imenovanja novih pojmova koji

mahom pristižu sa Zapada

القياسAnalogija

• „As far as morphology is concerned, the term [...] ’analogy’ may be defined in

simple terms as the method by which new words are formed or derived in

accordance with already existing word patterns“ (Ali 1987: 23).

االشتقاقDerivacija / tvorba reči

• الِصغير االشتقاق

• القلب / الكبير االشتقاق• /IجJو ز� egipt., a često u) جوز

kolokvijalizmima)

• اإلبدال / األكبر االشتقاق

Arabizacijaالتعريب

• posuđivanje / االقتراض

• أمتار ج متر

• سكرتير• Stav Jezičke akademije u Kairu prema

pozajmljenicama (poput Sibavejhinog):

األجنبية األلفاظ من العربية اللغة في استعمل ما ...كل

SloženiceKompozicija

• Postupak kojim se dodavanjem jedne osnove na drugu dobijaju polimorfemske lekseme, odnosno složenice, naziva se kompozicija (Prćić 1997: 70).

• „la composition n’est pas dans son génie (Monteil 1960: 131, 132).

• V. Montej (Monteil 1960: 132) citira i Vera (Wehr): „L’arabe manque d’aptitude à la composition“.

Kontaminacija / النحت

• dosl. “klesanje”, “tesanje”, “kiparstvo”

• U našoj arabističkoj terminologiji: “kontaminacija”, “kompozicija”, “haplologija”, “sažimanje”

Tipovi “nahta”

• ع�زRك nastalo od دمعز الله أدام• رأسمال برمائي

• متشائل• فِصعمية• هو فيما الساق على الفارياقالساق

المزجي Tب Kombinovana / المVركَّـsloženica

• ال• الشخِصي

• الالشخِصي

Literatura:

• Muftić, T. Gramatika arapskoga jezika. Sarajevo: Ljiljan, 1998. – str. 19- 38.

• Tanasković, D. i A. Mitrović. Gramatika arapskog jezika. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 2005. – str. 12-13.

• Stetkevych, J., The Modern Arabic Literary Language: Lexical and Stylistic Development, više izdanja. (opcionalno)

• Haywood, J., Arabic Lexicography, 1965. (opcionalno)

اللقاء إلى و Y شكرا