2G9 EXPOSITIOIN PSALMOS SELECTOS. 270,Les. vcro ideo in igne datur, quia praevaricatoreslegis igni traduntur : facies autem legislatoris splen-

A dida apparuit, quia observatores legis ut sol M=gebunt. Amcn.

SELECTORUM PSALMORUM ;

EXPOSITIO . ,"

Ex inedito ejusdem amplissimo Commeulario in Psalnios excerpia.

(Ex codicems. inclytse Carthusise Gemnicensis in Austria publici jttris fecit venerabilis D. P. Leppoldus"Wydemann, ibidem bibliolliecarius. Edidit D. B. PEZIBSTliesauri Anecdot.

tom. II, parte i, pag. 95.)

AUCTORIS DEBICA.TIO.- (111) Christiano Patri verbo et exemplo relucenti ut speculum, commissum gregem ad pascua vilse perarctum callem ducenti Honorius devotus Chrislo servientium servus, devotse orationis affectus, qua-tenus cum apparuit Pfinceps pastorum , supcr ornnia bona Domini constituatur in labernaculis ju-siorum.

Studium luum, venerande Paler, flagrans in Scripturis ardenter, ad opus quod iubes aggredi accenditanimum meum veliementer, et cymbam ingenioli mei impellit in pelagus intransnavigabile, sed tanlenilatu Spirilus sanCti ac remis orafionum tuarum aliquando transmeabile. Yalido siquidem impulsu cha-ritalis urges me subire pfaeclarum onus fraiernse utilitatis, redundantiam videlicet supernse dulcedinisin Psalmis clausam stylo reserare; ac squalenti.vase dulcem Spiritus sancli potum sitientibus justitiaatpropinare : quatenus hi qui psalmos jugiter ruminanl, extmiam superni nectaris suavitatem interiori palatosapiant; ne forte eis coelestia verba', ut insipida aqua de ore profluant, aut ut fistulse in organis inanera.sonum emitlant. Cujus ardui operis dum penso magnitudinem, perhorresco : dum vero in eo perpendogj-atiaeplenitudinem, de injuncto munere hilaresco; confljens me omnium orationibus sublevari, qui meo

potuerinl labore in scripturis adjuvari. Hoc igitur opus nomini tuse dignitalis dedicelur, ac per te utilitalifidelium publicetur.

Psalterium Galliciim autem, non Romanum, explanabimus, quia in noslfis Ecclesiis illud psallimus.Est aulem Galiicum Psalterium, quod a •sepluaginfa Interpretibus est iranslatum : Romaniim autemquod a Sjmmacho, vel nescio a quo alio est interpretatum. Sunt enim sex translationes ab Ecclesia re-ccplse, tidelicet scpiuaginta, Theodotionis, Symmacni, Aquilae, et qtiinta editio cujus auctor ignoraturet S. Hieronymi. Nos autem septuaginta Interpretum transiationeni tractabimus, et ubi opus fuerit, dealiis assumemus.

Quid sit el unctedicatur Psaltenum ?

Multa sunt indoctis de Psalterio dicenda ; scd

pauca doclis summatim stylo perslringenda. Psal-

terium est musicum inslrumenlum, decem chordis

dislentum, triangulum, in modum deltaelitterae for-

matum, ct dicitur Hebraice nabla, et Latine orga-

r.um, inferius latum, superius concavum : quodinferius percussum, superius reddit sonum. Ab hoc

iiistrumenlo hic liber Psalterium cognominatur, et

hymni in hoc instrumenlo decanlali, psalmi deno-

minantur. Quod autem apud nos sunt rhytlimi sci-

licet cantus certo syllabartim numero compositi,fidibus cilharaeapti: hoc sunt apud Hebrseospsalmi

metro vario compositi,chordisPsalterii apti.Signifl-flcat autem modulatio cantus contemplationem, ipsivero psalmi bonam actionem. Ideo autem mystefia

hujus libri sunt per involucra et senigmata tecta ,;nevilescerent omnibus aperta.

(lil) Rubrica codicis Melliccnsis, saeculoxiii, abOltone de Veldsperg, priore "Mellicehsiexarati, estfiaic: Incipit Liber Honorii ad Clmnonemabbatem

" Quod ad logicamperlincat.

Philosophia est amor sapientiae; philo quipps'amor, sophia dicitur sapienlia : hsec dividilur in trcs

partes, in physicam, ethicam et logicam ; id est inliaturalem, moralem , ratibnalem. Plrysis namque

-natura, ethys ntos, loys"ratio dicitur. Ad physicampertinet Genesis, quae de naluris loquitur; Epi-stolse Pauli ad elhicam pertinent, quae de mori-bus tractaiit: Psaltcrium ad Iogicani, quse et theo-rica dicitur> eo quod de ratione divinse scientiaememorat, -

Traditur autem quod Psalterium in quinque die-bus a David sit editum; et in quinque libris disten •

lum, per quinque millia annorum, per quinque vul-, nera Christi redemptum.

De.titulo, intenlione, materia, et auclore.Titulus libri'hujus est liber hymnorum : hyni-

nus est laus Dei metrice composita. Omnes quippe

supra primam quinquagenamPsalterii. i Beatus inuPatri verboet exemplo, » etc

27i HONORIIAUGUSTOBUN.OPP. PARS II. — EXEGETiCA. 272

psalmi in Hebrsea lingua ccrto metro decurrunt :

sed hoc translatores propter simplieesminime ser-vare curarunt. Titulus autem dicitur a Titane, id

est a sole : quia sicut sol oriens mundum illumi-

uat, ila titulus sequens totum opus illustrat, Inti-iulafur etiam liber Soliloquiorumde Christo, quiaabsque persona loquitur de toto Chrisio, scilicet de

capite et corpore.Intentio totius libri est nos horlari per imitatio-

riC.mChrisio conformari : ut pef ipsum redeamusai t.ummamgloriam, qua per Adarnperdita venimusi« sunmiam miseriam.

Kateria est Chrislus et Ecclesia, theoricae, id est.divinoe scientiae supponitur : utilitas, scire vitia

'eo.verc, bona agere; finolis causa, adeptio vitaeKternse.

pavid rex et propheta omnes psalmos SpirituSK'=ictoafflatusde Christo et Ecclesia composuit, ti-tiiios"quasi quasdam claves apposuit : quia sicut

jaoraa clave aperitur, ita titulo intellectus psalmireseratur. Quodquidam psalmi sub nonitne Asaph,Idithun, Eihan vel aliorum iiitilulenlur, non ideo

ilt, quia ipsi eos ediderunt, sed ut interpretatiosiominum."illorum denotelur. Quod autem quidamliominibus Aggasiet Zachariceinseripti sunt, quiicnge posf David "fuerunt; declarant manifestam

sancti Spiriius inspiratioiiem, cui omnia futura sunt

pvojsenlia.

Qui et nomenJosiaercgis longe ante prsedixit,etfutura Christi mysteria, ui postea contigerunt, in

psslmis descripsit. Porro trecenti viri fuerunt ordi-:;iatiad modulandum lioc opus ante arcam Doniini,quibus quatuor prsecentores prseerant, Asaph, Idi-

ih.iin, Ethan et Heman; unde c-t quidam psalmi eis

tttitulantur.De orAinalionepsahnorum.

Psalmi non ordinaiim, sed sparsim sunt a David

eoiiscripli. Post iiicensani autem a Chaldseislegesi!-sdras prophela novas liiteras invcnit, legem rc-

jiovavil, psalmos in unuin volumen redegil, ordi-

neni ob cerias causas dedit, tilulos quasi claves ad

L:.:serandaoccultamysteria affixit.Traditur namque,

quod David in primis. Benedictus Dominus Deus

meus ediderit; sed Esdras propter myslerium Bea-

iv.s vir primum.deinde coeterosin ordine sequcntes

posuerit.De forma sivcfigura psallerii.

Psalterium, quod Christum et Ecclesiamconcinit,».ji'niastta corpusChristi exprimit. Dum cnim infe-

L:LI&percutitur, superius resonal: et corpus Chrisii

;'ii;mligno crucis suspenditur, divinitasper miracula

rijsonat. Delta, ad cujus formam Psalterium fit,

•iuarta littera in ordine alphabeti-notalur, et corpusChrisli quatuor elemenlis compaginatur : sive Ec-

clesia, q"joeest corpus ejus, quatuof Evangeliis oedi-

ikatur.

Expiimit etiam Psalteiium formam hominis, qui.cionstaiex superiori et inferiori, corpore videlicetet

•,'nima. qui debel inferius percutere, id est corpus

A suum jejuniis et orationibus affligere,ut sie superluspossit dulcemelosDeoreddere; juxla illud : Carnem

macerant, Spiritum roborant, Quod lit in trianguloPsalterio, hoc est, in confessioneTrinilalis : et indecem chordis, id est in decem prsecepfis legis.Chorda exsiccatur, lorquetur, extenditur : ita debethomo a carnalibus coiieupisccntiisexsiccari,virtuti-bus torqueri, charitate extendi, quia nulla operatiovalet sine charitate; ut illud : Si dislribueroomnes

facultales meas,etc.Dccem chordae, quse in Psalterio extenduntur,

suiit decem proeccptalegis, quse per Christum tra-duntur. Decem iu quinque et quinque resolvunturet quinque sensus in corpore Christi geminafi repe-riuntur : per quos decem cliordse dulciter reso-

B nant, dum decem prsecepla operibus repraesen-. tant. Unde licet Psalterium pfo uno volumine com-

putelur, tamen in quinque incisionibusquasi quin-que libris distinguelur. Qui geminantur, cum deChristi divinitate et humanitale, vel de Christo ct

Eeclesia, vel de activis et contempiativis intelli-.

ganfur.Denumero psahnorum.

In]Psalterio centum et quinquagintapsalmi scri-buntur : quia sicut olim diluvio centum quinqua-ginta diebus mundi scelus diluitur, sic crimen p«j-nitentis Ecclesisecentum quinquaginta psalmis un-dis lacrymarum abluitur. Unde quinquagesimuspsalmus pro prenitentia, centesimus pro judicio,

P centesimus quinquagesimus pro laude pouitur :

quia nirnirum oui hic poenilet, judicium evadef,et ad perenuem laudem per Christum perveniet.

Dcmysteriopsalmorum. .

Iiic liber scribit de eapite et corpore et singulisraembris, id est de Christo, et Ecclesia, et singul.seleclis. Unde aliquando caput Christi, id est divi-

nitas; aliquando caput Ecclesiae,id est humanilas;aliquando eorpus Christi, id est tota Ecclesia; ali-

quando Ecelesia hic in lerris peregrinans; ali

-quando Ecciesia cum Christo in coelis regiians;aliquando sanum membrum, id est justus; ali-

quando membrum segrotans, id est peccator lo-•quitur : et inde est, quod personoain psalmis ilavarientur.

D Spiritus sanctus de capile loquitur, uti ibi :

Beatus vir, id est Chrislus, qui non abiil (Psal.i), etc. Caput de seipso loquifur, ut ibi : Egoaulem constituius sum rex ab eo (Psal. H),1etc.

Spirilus sanctus loquitur de corpore, ul ibi : Astiiit

regina a dextris tuis (Pscd. xnv), clc. Corpus de

seipso, ut ibi: Dicoego.operamea regi (ibid.), etc

Membrumsanum loquilur ul ibi : Custodianimam

mcam, quoniam sanclus sum (Psal. LXXXV),etc.

Membrumsegrotuniul ibi : Misererc mei, Domim,

quoniaminfirmussum (Psat. vi).Unde psalmi a fidelibusdecanlati tam vivis quam

defunctisprosunl.sictit escsesoloore sumptoeonini-

busmembris proficiunt:quiaper verhaSpiritus sanctitam defuncti ouam vivl in libro vitaescribenlur

273 . EAPOSiTiO IN PSALMOS SELECTOS. £W

qul in corpore Christi per uniiatem fidei recensen- Atur. Sicul euim iiifantes in baptismate fidem suam

per patrinos proiiunliant, sic indocli vel defuncti

per dra psalmos canentium Deo supplicant. Anima

quoque in suppliciig posita, quasi dolens membrum

per os EcclesiseClamat: De profundis damavi (Psal.cxxix), etc.

Ilic liber est clavis coeli et iauua paradisi: perhunc etenim ccelum. leferaiur,pef hunc ad seler-nam vitam intratur. Ideo ab hoe suroanl omnes ini-tiiim discendi, qui per libros siint docendi, Hic li-ber inchoatur a beatitudine et firiitur in laudis ju-bilatione, quia per Christum, qui est bealiis vir,daiur bealitudo, ubi est perpetua laiis et duleisju-bilationis multitudo. Ilic iiber trarislalive Psalte-

rium, proprie David, specialiter et propter exeel-lentiam Propheta hominaiur. Unde aliquaiido legi-

"tur, sicutin Psalterio; aliquando sicut in David, ali-

quaudo sicut in Proplieta scribitur : quod totum deisto libro dicitur. -

Scriptura Yeteris. Testamenti Spirilu sancto au-

ctore. scribitur , et in tria , id est in historiam ,in prophetiam, iri hagiographiam dividitur, Histo-ria est, quse praaterita narrat; prophetia, quse .futtira nuntiat; hagiographia, quse seternoevitae

gaudia jubilat. Hic liber. in hagiographia loctim

possidet-, quia laudibus seterriae patrise plenius

refulget. .Nota..

Sacfa Scriptura quinque modis intelligitur; ali- (qtiando ad solam histofiam, cum praeterita nar-

rat, ul ibi : Formavit Deus hominem de limo et

posult eum in paradisum (Gen. n). Aliquando adhistoriam et alIegoriam,ut ibi: Jacob duxit uxoresLiam et Rachcl; quod ita irire fuit, sed activarii et

contemplativam vitam Christo jurigendam prseno-tavit. Aliquando ad solam prophetiam, cum futura

pricnuntiat, ut ibi : Ecce Virgo concipiet ctparietfilium (Isa. vii). Aliquanilo ad solarii litteram, cum

aliquid mandat, ut ibi: Non occides, non mcecha-beris (Deut. v). Afiquando ad solam allegoriam, utin Canticis cantieorum. Hi omnes modi in hoc libroinveniuntur. Historia, ut: hiitio, tu Domine, terram

fundasti (Hebr.j). Historiaet aIiegoria,ut: Percussit

petram et fluxerunlaquce (Psdl. LXXVII);quod et '

in Christo et in ereriio coiitigit, Prophetia, ut :Benedictus qui venturtis es! in noinine Domini (Psal.

• cxvn). Sola littera, ut: Declina a malo et fac bonum'

(Psal. xxxvi). Sola aliegoria, ut: De torrente in v?abibet {Psal. cix).

Hic liber ad formam mundi ordinatus cognosci-tur, qui in tria tempora dividitur: quorum unumante legeni, aliud sub iege, tertium sub gratia eorii-

putatur. Sic hic liber in ler quinquaginta psahriospartitur, in quibus universitas sanctorum invenitur.Primi quinquaginta psalmi qiiippe oinnes justosproeferunt, qui ante legem ab Abelusque adBfoyseufuertmt; qui per pcenitentiam ad jubilseum, id estad quinquagesinium remissionis annum, Chiislum

ft videlicet, annum Domiiii placabilem perYeneruiit".Secundi quinquaginta psalmi omnes justos depro-munt, qui sub lege a Moyse usque ad Christum ex-

stitenint, qui per misericordiain et judiciurii Chri-stum promeruerunt. Tertii quinquaginta psalmi ora-nes sanctos cantant, qui sub gi-atia. temppre Christi

tisque ad finein mundi consurgent: qui per chaii-r

tatem, qua? in beali immacidali descfibitur ; et pet-ascensior.es virtutum, quos in quindecim gradibugreperiuiitur, ad laudes selernse jubilationis perdu-cuntur.

PsiJterium non exteriori, sed interiori honiinilo.-

quilur : sanctus enim Spirilus in eo loquitur, no;i

carni, sed spiritui, et idcirco totum spiritualitef in-

tellisitur. Unde sicut Olimmanna habuit omne de-B '' -

lectamentuni et omnem saporem suavitatis ; sic car-

men liujus libri habet omne spirituale deleclaffiSn-

tuiii, et est convertibile ad onmem sensum cujusli-bet intentionis.,, Cum in choro psallitur, tune suiit verba EcciesiaeDeum laudantis ; cum a justo eanitur, tunc suntverba gratias agentis ;.cum a peccatore recitatur,tuiic sunt verba, veniam deprecanlis ; cum pro de-

. functis decantatur, tunc sunt verba animse de sup-plicio ad Deum clamantis : et quocunque se iriten-

tio.canentis converterit, mox se sensus hujus scri-

pturse affectui canentis conformabit, Cum maledi-

cente maledicit, cum benedicente benedicit. Maie-

dicit membra diaboli, ul ibi : Maledicliqui declinant

Q q mandatis tuis (Psal. cxvin); benedicit memhra

Christi,ut ibi: Benedicti vosa Domind (Psdl.cs.i\i)..His utiliter prselibatis expediti -ad ipsurii tex;ium

yeniamus. Sequitur : -

PIllMtiSPSALSIDSDEINCARNAT.IONECHr.lSTI.

1 YERS.i. — Bealus vir qiii non abiii in consilio im--

piorum. Primus psalmus non ltabet litulum, quia

proprie est de Christo qui nullum habet inilium.

Hic etiam titulus oihnium psalmorum scribitur,.-

quia omries pcr eum aperiuntur,; dum omiies de

Ciiristo intelliguntur. Hic quoque monas, idesi uni-

ias nominatur, quia hune deseribit, qui proprieuiiitau addratnr. Et sicut omnes numeri ab mtitate

pi'ocedunt, sic omnes psalmi a;b lioc numeraiidi ir.i-D lium sumiint. Hic nihilominus caput: librinuneispa-

tur, quia de capite Ecclesise Christo scriptus corn-

memoralur; sicut ab ipso Domino dicitur : Jn-ca-

pite Jibri scriptvm est de me, ut facerem votuntalcui

tuam (Psal. sxxix). Psalmus hic habet duas partes:unam Beaius vir, in qua Chrisli incarnatio'et cor-

pus cjus Ecclesia notatur; alteram non sic impii,in qua corpus diaholi dehionstratUT.

Materia hujus psalini esi Christus cum corporesuo, id est, cum Ecclesia lldelium : et corpus dia-

boli, id est niultitudo iniqudrum ; ef ultimum judi-

cium, et regnum justorum et supplicium maloruni,

Intentio ejus a malis revocare, et ad bona inviiare,

et osleiideregenus humanum per Adam in misefiaiii

Iapsum, per "Chrislum ad gloiiam reparalum Ati-

§75 HONORJlAUGUSTODUN.OPP. PARS II. — EXEGETICA. £~G

ctor est Spiritus sanctus, scriptor David rex et-pro-

phela. i-

Yerba psalmi hujus sumpta sunt de prima setatc

inundi ab Adam usque ad tempus diluvii. Qusedam,

qute anle incceptionem psalmi subintelliguntur, de

Adam sumuntur. Beatus vir de Abel, sed, iu tegt

Domini de Henoch : et eril lanquamticjnum, delignc

vitse in paradiso ; non sic impii, de giganlibus; idec

non rcsurgunt impii injudicio, de diluvio : Quoniam

novit Dominus viam justorum, de his qui in arca

fuerunt; et iter impiorum peribil, de his qui in di-

luvio perierunt, sumptum videtnr. Significant au-

tem Christum cum universis electis per ullimum ju-

dicium ad beatitudinem transiturum, et diabolum

etim reprobis seternum sttpplicium subiturum. Hic

psalmus triplicitcr ititelligitur, de Christo, de Ec-

clesia, de unoquoque electo. De Cbristo igitur in

primis videamus, et ab ipso qui est piincipium tra-

Ctandi, exordium sumamus. Adam terrenus et vetus

homo infelix fuil, qui de justilia ad injustiliam, de

beatitudine in miseriam, de paradiso in exsilium, de

vila in mortem abiit; in consilio impiorum, id esf

dsemonum malum sibi consijianlium. Et in via pec-

catorum stetit, quia in errqre slabilis permansit:

et in cathedra pesiileniiw sedil, dum malitiam poste-

ros pravo exemplo docuit. Hinc tres mortes expri-

inuiilur, quibus omnes posteri Adseiitvolvuntur: quae

cx consensu, ex actu, ex consuetudiiie oriuntur.

Diabolo namque persuadente homo consensit, dum

vetitum a Deo concupivit. Et quia a statu fectitudi-

nis abiit, dum Deo similis esse voluit, beatitudinem

amisit et mortem animoe subiit: Et hoc in consitio

hnpiorum, doemonum, quoium consilium est justi-

tiam deserere, et a Deo apostatare ; et hsec est mors

prima,Et in via peccalornm stetit, dum coiicupisceii-

tiam actu perficiens interdictum pomum comedit.

Via peccuiorum est transgressio niandatorum; et

quia hane viam est homo ingressus, ideo est etiam

morte carnis depressus ; hsec est mors secunda.

Et iu cathedrapestilentice sedit, duni ex prava con-

suetudine malum exemplum aliis proebuit. Cathedra

enim peslilentiae est doctrina niaUtiae; per hanc

prolata est in hominem liiors tertia, quse est justadamnaiio. Tali modo primus homo abiit et cum suis

sequacibus periit,Christusautem secunciusAdam, ccelestis etnovus

lionio est. Beatus vir, qui homini beatitudinem con-

tulit: dum semper Deus exislens vir fieri voluit.

Qui non abiil iu consilio impiorum dum a juslitianoii declinavit in lentalione dsemonum prava sibi

consulentium. Et in v%apeccalorum non stciil, quia

peccatum 11011fecit; et in cathedra pestilentia; non

sedit, quia nec verbo nec exemplo ullum malum do--

cuit.

Diabolus tribus modis tentandi eum appetiit, qui-hus et primum hominem devicit ac tribus mortibus

•victor subegit. Galam quippe Clnislo suasit, dum

IfljJitlss mutari in panem voluit inancm gloriam

A suasit, dum saltuni de templo dare monuit; avari--

tiam vel superbiam suasit, dum oninia regna mundi

proebuit.Sed quia Christus victor exstitit, dum ad

eoncupisceiitiamtnoii abiit, nec in vana gloria sictit,nec in avaritia sedil: ideo hunianuni genus a tri-

bus mortibus, cogitationis, loctitionis et operis re-

demit.

Sedere est regnantium vel docentium; pestilentiaest libido dominandi, quae ita omnes titillat, ut nec

monachos intactos relinquat. In cathedra pestilentice

sedet, qui proelaturam dominandi appetitu tenet.

Cujus ambitionis ne cui daret exemplum, renuit

Christus, homo Dominicus, a lurbis in deserto obla-

tum sibi regnum. Supra dicta. quidem Christus non

fecit, sed quid ? ." YERS.2. — In lecjeDomini voluntas ejus. Lex Do-

mini est niala devitare et bona faccre, quod estju-stitia et dilectio ; justitia quippe est malum devi-

- tare, dilectio bonum facere. In lege Domini, quod

estjusliiia, voluntas Christi fuit, dum juslitiam in-

declinabiliter lenens, Patri obediens usque ad mor-

tem cxstitit. In legeDomini, quod est dilectio, ni-

hilominus voluntas ejus fuit, dum suos in fniem di-

ligens pro eis animam posuit. Unde et sequitur :

El inlege ejns medilabitur die acnocte. Hocest, in

prosperitate et adversitale. In diemeditatus est le-

gemjustitiae, quando turbis eum regem consliluere

volenlibus fugil; in nocte vero meditafus cst legem

dilectionis, quando Judseis eum conipreheiidere vo-

Ieniibus sive quoerentibus ad passionem sponle oc-

curril. Sed et secundum tempus hoc in die, islud

autem in nocte contigit,YERS.5. |— Et ideo erit tanquam lignum quod

plantatum esl secus decursus aqnarum. Hocest: ipseerit comparabilis Iigno vilaein paradiso plantato, de

quo dicitur: Vincenli dabo edere de ligno vilajquodesl in paradiso (Apoc. n). Paradisus dicitur hortus

deliciarum, et significal Ecclesiam, in qua sunt de-

licise Scripturarum ; locus voluptatis est, paterna

liiajeslas, seterna beatorum voluplas, fons indc

fliiens est Christusdepectore Patris manans; fluenta

quoapaiadisum irrigant, sunt dona Spiritus sancii

quoeEcclesiam fecundanl. Lignum viloe est sapien-

tia, animarum vita; hoc lignum, scilicel Chrislus,\ est secus decursus aquarum planiatum : hoc est, se-

cundum descensum Spiritus sancli in utero virgi-nali incarnaluni, cujus dona ubique utfluenta de-

currunl. Hoc in tempore fructum dedit, dum postascensioiiem in tempoie a Palre destinato, Spiritumsanctum apostolis misit. Vel, decursus aquarum est

lapsns populortim, juxla queni decursuni, non in

cursu, arbor illa planlata fuit: dum Chiislus in si-

militudine carnis peccali, non in carne peccatrice,

apparuit. Haecarbor fructumsunm in temporcsuo de-

dit, dumcorpus suum incdulium lidelibus dedit. De

hoc tempore scribitur : Ubivenilpleniludo lemporis,misil DeusFilium suum (Gdlat. iv). Aliter : Decursns

aquarum est inortalitas liominum, juxla quem hoc

lignum planiaium fuit, dum Chrislus mortalis ex-

'277 - " - EXPOSiTIO IN PSALMOS-SELECTG5.- 278-

Btilit. Qui ad fluxum morlis decurrens ait: Si in vi- 1

ridi ligtio, id esl in ffuelifero hoc faciet; in arido,id est in sterili, quid fiel? hoc lignum in lemporefru-clum dedit, dum reparationem humani generis in

passioiie protulit. Suum fructum ideo dicit quianullus alius, quantumlibet sanctus eum dare potuit,

Vel, ligniim vitseest crux ferens Christum, fructum

vifse,Vel ideo Chrislus comparatur arbori, quia sic-ut arbor umbra protegit, fruclu refieit: ita Ghfistusin haC"vitasuds ab aestu viiiorum umbra suse dile-ctionis protegit, et eosdem in futura dulcedine suoe

conteniplatioiiis refociIlab.it. H6c significatur per

lignuni vitse iri paradiso juxta deeursus aquaruinde Ioco voluptatis salieniis plantatum : de cujusfructu qui comederil:noa morietur in Beternum,

"'".-" 1ArborcruCis est lignttm vitas in paradiso, id est

iri Ecelesia, planfatum secus decursus aquarum, id

est juxla fluenta Scripturarum : quia passio crucis

impleta est juxta prseconia prophelarum. Hujus ar-

boris fructus est Christtts in ea pendens : de cujus.

corpore qui comederit, non morietur in seternum.De

quo ligno subditur quod fructum suum dabil in tem-

pore suo. Arbor crucis fructum in suo tempore de-

dit, dum in tempore passionis, sustinuit Ctirislum

pro salute bumanse redemptionis. Ghfistus quoquefiuclum suum intcmpore suo dedit, dum in diere-

surrectionis, fidelibus attulit gaudium seternajexsul-laiionis ; fructum in tenipore suo dedit dttm in dieascensionis horiiinibus ccelum contulit. Crux in tem-

pore suo fructum dabit, cum in judjcio apparensChristum pro hum.ano generepassum demonstrabit.Christus fructum suum in tempore suo dabil, eum

post judicium Ecclesiam sanguine suoacquisitamDeo ac Patri reddel et se, ut est Patri coaequalis, eimaniiesiabit. De hoc ligno adhuc sequitur:

El folium ejus non defluet. Foliuui arboris est do-Ctrina de cruce passionis Christi; sicutenim foliisfructus operilur, sic verbo doctrinae opus vestitur.Sicut ergo folium palmae imo ligni vitsenon defluc-t,ita promissio doctrinse Christi pro operibus fixa per-.nianet. Unde aperte subditur:

El omnia qumcunquefaciet, prosperabuntur. Siciitica quoefacta sunt per Adam in arbore prsevaricatio-nis, eesserunt homini in adversitatem : ita cuncla

quoe facta sunt per Christum in arbore passionis,proveneruiit liomini in prosperitatem. Sed et do-ctrina et signa et omne quod vel in passiorie vel ra-surrectione vel ascensione feeit, totum in prosp-3-rum humanse salutis cessit. Et quee in judicio ad-

liuc faciet, prosperabuntur, dum hostes ejus pereuni juste damnabuntiir, justi digne coronabuiitur.Ilunc talem viriini Spiritus sanclusexeriipli gratialiumano generi proposuit, quasi dicat: Hunc bonum

viruai, qai non abiit, non stelit, non sedit in malo,vos iinitamini, qui per primum hominem de summa

gloria ad infimam pervenistis miseriam : ul in istavita obumbret vos ab aestu vitiorum, et in futuro ad

amissam reducat gloriam.'

L Hucusque de capite; niinc videamus de corpore

quod est Ecclesia.

Multitudo fidelium ab initio muiidi usque in flnem

cor unum et animam miam habere scribitur; et ideo

propter unitatem fidei et Unilatem dilectionis unus

vir dicitur, HiCest bealus qui fi.deetoperatione est

beatitudini aptus : hic est'««> dictus, quia viribus

virlutum contra vitia est robustus. Hic bealus vir

non abiit in consilio impiorum, dum fldelis ponulus;anle Christi adventum, a cullura Dei non declinavit,

ad idololatriam terrore tyrannorum vel.doctrina phi-

losopborum. Reatus etiam vir non abiit in consilio,

impiorum, dum post Christi advcntum Cliristianus.

populus a catholica lide non declinavit ad perfidiam

terrore persecutorum vel persuasione hoerelicorum.

3 Et in via peccatorum non sletit; quia in errore non

diu permansil sed cilo per eamtraiisiit, Et. in ca-

thedra peslilenlico non sedit, qpia idololalriam vet

haeresim non docuit. .

Hic tres virtutes, fides, spes et charitas nolantur,

per quas populus credentium repatriare conatuf.

Quia enim Deum verum et unum cfedidit, ideo ad

idololatriam vel hseresim non abiit: et quia futura

bona speravit, ideo in errore non stetil; invia enim

pcccatorum stare, est in erroie perdurare. Et quia

legeni Dei dilexif, ideo iri docirina nialilise non se-

dil. Sed in lege Domini voluntas cjus, subaudis,.

complendi.Lex Domini est a Moyscyeteri populo conscripta;

n lex etiam Doniini sunt Evar.gelia novo populo cre-u (lita. Populi (idelis ante Christi adventum volunlas

in lege Domini fuit, dum mandata legis impleie slu-.

duit : populi Christiani voluritas in lege Domini fuit,

dum"praecepta Evangehi implero studuit. Et in lege

ejusnieditabitiir die ac nocte, hoe est, omni temporeversabitur in dileetione. In die meditafur legem Dei,

quando in pace diligit amicos in Deo : in nocte hanr

meditatur cum in pcrsccutioiie diligit ininiicos pro

plerDeuni,Et ideo erit tunqnam lignum quod plantatum esl

secus decursus. aquarum. Arbor mittit radicem deor-

sum et stipitem sursum,. de quo rami prodeunt, es

quibus folia exeunt : sub his fruclus dependent, in

quibus semina latent. Huic ai'bori dilectio conipa-

D ratur, pcr quam multitudo fldclium ad alta scandere

cohatur, Radix qiiseterrse inflgilur, est dilectio qua

proximus in terra diligitur. Stips ad alta surgens esl

dileetio Deum diligens. Rami arboris sunt vaiioe vir-

tutes charitalis, folia sunt bona verba ; flores bona

voluntas, fructus bona opera, semen sana doctrina.

Hoc lignum planiatum esl secus decursus aquarum,

quia afbor charitatis fundatur super flcenfa Scri-

pfurarum.

Aqua tria facit: sordes abluit, sitim exstinguit,

imaginem reddit; sic fons sapienlise fluens de loco

vohiplatis, id est Christus de pectore Patris per cha-

ritatem sordes peccatorum diluit, sitim ignoraiitiae

exslingiiit, imagiiiem Dei animae reddit. Hsecarbor

frucluni suum in tempore suo dabit, quia charila^

279 IIOKORIIAUGUSTODON.OPP. PARS II. — EXEGETICA. 230

aliquando contemplationi vscat, aliquando actioui i

insudat. Hujus arboris folium non defiuei, quia nui-

lum verbum a bono prolatum sine mereede re-

manet.

El omnia, quwcunquefaciel, prosperabuntnr; quia,sive prospera, sive adversa, ornnia sanctis in pro-

speriiatem eommuiantur, quibus onmia, vel bonavel mala, in bonum cooperantur.

Nota ordinem : Inprimis docemur a malo decli-

nare; deinde bonum facere, ad extremum de frcctu

ligni vitse edere. Queni ordinem Ecclesia in bapti-zandis serval: quos primum docet diabolo et operi-bus ejus et pompis renuniiarc, deinde iu Patrem ctFilium et Spiritum sanctum credere; post hsec de

corpo:e Christi edere.Hoscde corpare sunt dicta, nunc pauca de meni-

bris sunt dicenda.

Applicalio pscdmiprimi ad quemcunquefidelem.Quisquis fidelis est membrum Ecclesise, corporis

Christi; qui a capite Chrislo beabitur, si in integri-tata corpoiis, id est in unitate EcclesieeconimoraLi-tur. Beatu.sdicitur bcne auctus, vel bene aptus; idest gloria auctus, vel beatitudine aptus. Est autem

beatus, cui nihil deest quod velit, nec aliquid velit

quod nocet. Vir dicitur a viribus, qui contra vitiaest fortis et non mollis.

Quilibet ergo fidelis in fide et operalione stabilis,esl bealus vir, qui non abiit in conspectuimpiorum,id est in nulla perfldia a Deoaposlatavit consilio dse-moiium vel lioniinum impiorum. r

Hic potest syllogismus formari : est auteni syllo-gisinus argumeniatio dubiaerei faciens fidem. Syllo-gisnii latent in sacra Scriptura, ul piscis in profundaaqua : et sicul de aqua piscis in usum homiiiis ex-

trahitiir, ita .syllogismusde Scriptura ad ulilitatem

elicitur; qui tribus niembris , proposiiione, assum-

p'ione, conclusione, hoc modo componitur. Beatusyir cujus volunlas in lege Domini esl; nullus cujusvoluntas in lege Domini est, abiit in consilio impio-rum, nullus igitur beatus vir abiit in censiiio impio-rurn. liic calegoricus syllogisinus vocatur : hoc

modo per totum hunc librum categoricos. syliogi-suios vocabis.

Ei in via peccatorum non sielit, id est in nullo vi-

lio, quod est via ducens ad moriem,'permsnsit, licet rjin ea aliquandiu liumano errore ambulaveiit. Sic

namque solemus dicere : Tot annos in illa chitate

stcli, id cst mansi: Lata enim el spatiosa eslvia,

'quw ducil acl mortem (Maiih. vn). Et in cckhedra

pesiilenliw non sedit. Calliedra est sedes doclorum,

peslilenlia vero contagio animalium : calhedra pe-silentise est doctrinamalitise; velcathedra pestilen-tiaeest haeresis,quseuti contagio per greges ovium,iia late pervagaia est mentes fidelium. In Hebrseo

Ecribitui-,in calhedra derisorum vcl delusorum, et

inlelligiturPharisoeorum vcl hsereticorum, Dominumvel Ecclesiam derideritium. In catlicdra ergo pesti-hentisenon sedif, qui malum usque in finem pravo«•nmplo. non doctiit.

A Impiu. est qui in Deum vel in parentes peccat,

peccator qui in seipsum, pestilens qui proximosvaslat. Tres lapsus animse hie notantur, cogitatio,

locutio, actio. Bealus vir non abiit in concilioimpio-

rum, dum cogitationi a doemoiiibusimmissseper vo-

luntatem non consentit; in viapcccatorum non gra-

diiur, dum malum non loquitur ; iii cathedra pesii-teniim non serfc?,iduntmalum operando, iion docet.

Hsecper tres mortuos figurantur qui a Domino re-

sascitantur : per puellam in domo resuscitatam, peradolescentem exlra portam resuscitatum,per Laza-

runi de monumento excitaium. Puella in domonior-

tua est anima in cogitatione per dclectaiionem

nrortua; adoiescens extra portam elatus est animus

in cor.sensu operis defunctus; senex in sepulcro fe-u tidus esi homo in prava consuetudine lumulatus.

Se.quitur :

. Sed iu lege Domini voiuntas cjus, a malo decli-

nanuo, et in legeejus medilabiiur die ac nocle, bonunifaciendo. Lex a ligando dicifur, eo quod iiomo iniiiandaiis Dci Ioris obedientise ligetur. Et erit tan-

quam lignum quod planiatum est decursus aquarum;hoc esl, hic talis ull palma in fideflorebit, ut olivain operatione fructiflcabit. Quoearbor secus decur-sus aquarum plaiitalur, hoc est, ipsa arbor fructiferafonte salientis in vifam seternam irrigatur : qusequefruclum in tempore svo dabit, hoc est, in temporetribulationis fructum patientiae reportabit. Tempusmalorum est hic desideria carnis implere ; tempus

-,bonorum est hic de malis mundi lugere. Mali iti

tempoi'e suo spinas et tribulos peccaloi'um profe-runt; boni in tempore suo fiores virluttim et fructus

bonorum operum emittunt, In tempore autem tribu-

lationis triali, ut arida ligna, in igne ardebunt: boni

aiitem, ut sol, in regno Dei fulgebunt, Et folium

ejus non dcfiuet, hoc est, in angustia positus ut Job

nec malum verbum proferef. £t ideo omnia qucecun-

que faciei, prosperabuntur, quia omnis adversitas et

tristitia in gaudium ejus convertelur

Post descripta membra Christi scquuntur impii,

qui suiitmembra diaboli.

Appiicatio parlis alierius psalmi ad impios.Boni suiitamalo declinantes, etbonum facicnte.s.

(VERS,£-.)Non sic impii, subaudit, sunl in voltin-

) tate, non sic in actionc. Sed quales? tanquampul-vis, in malitia aridi, nullo charitatis humorc madi-

di, quemprojicil venlusa facie terrw. Yentus esl ten-

taiio, pulvis moribus leves, facies terrse caro Chri-

sti: qui formam terrse induit dum in carne nobis si-

milis apparuit, Sicul ergo ventus turbinis pulverema terra tollit, et in circuitu volvit; sic ventus tenta-

tionis inslabiles a fide Christi elevat, et in gyro car-

nalium desideriorur.i rotat, et a terra viventium dis-

eipat.Aliter : Non-sic impii, quemadniodum ilii, qui

imitando beatum virum ad similitudinein ligni vitse

proficient, ita ul videndo beatitudineni et seteniita-

fein ejus ipsi beati et ieierni sint juxfa illud : Se-

cundv.mdies ligni crunt d.iespopuli mci (Isa. i,xy).

281 • 'EXPOSIT-IO-INPSALMOS SELECTOS, 282

St-d infruciuosi, ut aridum lignum, igni apti erunt

quos ventus aquilo, id est diabolus, projicit per cu-

piditates a facie terrse, id est a stabilitate Ecclesise,"ut siritpulvis etcibus serpentis,

YEES.5, — Ideo non resurgunt impii ili judicio

neqvepeccatoresin consilio jastorum. Impii sunt in

Deum et in parentes peccantes, peccatores vero iu

malis perseverantes. Yel impii sunt pagani et Judsei,

peccatores hsereticiet falsi Christiani. Duo sunt ju-dicia : unum hic confessionis, alterum extremseexa-

minationis. Iii hoc judicio est sacerdos judex, homo;reus accusator, cdhscientia testis, poenitentia judicissensentia : porro consilium justorum est conyersio

peecatoruni. Impii ergo in hoc .jtidicio non resur-

gunt, quia profundum suum casum in flagitiis ne-

seiunt. Et ideo crimina sua confiteri et pcenitere re-

f.igiunt. Neque peccalores in consiliojuslprum sub-

audis, resurgunt, quia de malitia ad bonitatem con-

verti riolunt. Yel ift conspectu justorum. non resur-

cjunt,id est in cqncordia eorum esse renuunt, quoset oderunt, In ulti.mo autem judicio omnes tam re-

probi quam electi in carne resurgunt, et omnes ra-

fionem pro propriis factis reddituri ante tribunal

Christi stahunt. Sed impiiin judicio noh resurgent,id est ut justos ibi judicent sicut hic fecerunt : sed

uta justis judicentur, et pro factis suis juste dam-

nentur. Keque peccatores ibi resurgent in consilio,id est in congrega.tionejustonlrii; quia hic lioluerunt

resurgere-ad justitiam in consilio justorum, et ideouon erunt ibi participes beatiludinis eorum.

De quatuor ordinibus.

Quatuor ordines erunt in judicio; duo electorum,duo reproborum. Unus electorum ordo sunt perfeeti,qr.i in judicium non. perveniunt, sed judices cumDomino erunt; alter electorum, sunt qui ab audi-fione mala non timebuiit, sed per dulcerii vocem

judicis Jvocati, Veniie, beiiedicii (Mailli. xxv), gau-di'.nn Domini sui intrabunt; tertius repfoborum in -

iidelium, quia jam judicati, etiam damnaii srint; et

quia hi sinc Iege pecCaverunt, sine lege peribunt;

q:iartus ordo reproborum Hdelium, qtti Deum verbis

professi sunt, factis autem negaverunt": et quia in

legem Dei peccaverunt, per legem judicabuntur,cum eis terribiliter a Judice dicetur : Discedite a me,maledicti (ibid.), etc.

Hoc totum ideo fit, qiioniain (YEKS.6) novit Do-

minus vitamjustorum, id est approbat vitam illorumet laudans remunerat facta eorum, quando ibuntcum ed iri vitam aeternam. Yiam autem malorumnon cognoscit, id est vitam illorum improbabit: et

ideo iter impiorum peribit, _idest affeetiones malo-

rum, iiiquibus ut in viis discurrebanl, tunc disper-ibunt, cum in seternum siipplicium cum diabolo

introiburit.

Conclusio. .

Hic psahniis a pnmordio inundi incipiens, in fine

sseculi clauditur : quia mundus in Christo, qrii est

priiicipi.um et iiiiis,-incKoans in eo efiam fmitur.

A Ideo autem hic psalmus In nocte Dominica canitur,quia in ea Christus resurrexit, de quo ipse.scribitur:etiam in hac die Eeclesia ( corpus Christi) resurre-.tura erit, cui hic psalmus congruit. IdeOet in festo

cujtislibct sancti psallitur, quia quisque fidelis mem-brum Ecclesise eensetur, crijus compago in descri-

ptione hujuspsalmi tenetur,rnoLOGcsIN rsALMUsiOUINQUAGESIMUM.

- Hic psalmus quartus de pcenitentialibus scribitur:

quia.per quatuor virlutes) prudentiam, forlitudinem,justitiam, teniperantiam Iwmoperfectus efficilur. Se-

ptem.autempamitenliales psalmi ideoponuntur, quiaper sepiemdona Spirilus sancti, peccata remiltuntiir.Primus spiritui iimoris, secundus spiritui pietaiis,tertius spiritui scientiw, hic quartus-spirilui fortilu-

IJ dinis ascribitur : quw una de quatuor principalibusvirtutibus ponitur. In hoc psalmo prwcipiiehuinilitasetoratio notantur, per quas maxime peccaia rclaxan-

. tur. '"."..".In quinqudgesiino loco ponilur, quoius numerus

dierum Peiilecostenscribitur : et significat tmtiliam,quam pmnitensassequiiur perveniam. H-ocexpressnmest per annum quinquagesimum, qui diclv.sesl-jubi-ImuSyidest jubilaiione plenus : in qup.recepit populusamissam liwreditatem, et vendilus rediil ad perdiiqmlibertatem. Sic per pceniteiitiamamissa hcercdilaspa-radisi recipitur, et ad pristinam libcrtatem rediiur.Eomo enim concupisceniia victus sub peccalo vemn-

datur; cum omnis qui facit peccatum, servus. peccaiiefficiatur, In quinquagesimo numero denarius quin-

" quies mullipticatur; quia post quinque smcuti mtatesCliristus salus liominum ei vilw denqrius generalur:per quem Spirilm sanclus, qui esi semissio peccato-rum, dutur.

De titulo, historia et figura.Titulus huius psalmi est : (YEBS.I, 2) In fi-

nem Psalmus David, cutn venit ad euin Naihan

prophela, quando inlravit ad Beihsabee. Nota esthistoria. Urias unus de ducibus David pulchram.

, uxorem habuit, quam rex se baliieantem con-

spiciens concupiyit,' adduci prsecepit, cum eaconcubuit. Interim vir ejus in obsidione cujusdam ci-vitatis cum exercitu consedit, sed Davidis con^:

"silio occisus interiit. Hoc facto, misit Donli-

Q nus Nathan prophetam ad David, qui ei paradi-

gma de ove et hospife proposuit : per quod ei

cuipahi perpetratam objecit. David vero commis-sum scelus agnoscens, et comminationem Dominiterribilem expavescens, pcenltentiam ex corde

egit, et liuncpsalmum pro satisfactione composuit,et pristinam gratiam a Domirio promeruit.

Hic crgo psalmus ascribitur David regi et pro-phetae, qui erat respiciens in finem, id est in Chri-

stum : per qii.em vidit sibi remittendum peecatumdam venit ad eum Nathai! propheta, quando in-

travit ad Bethsabee. Hoc est quando etim Nathan

propheta increpavit pro adulterio commisso Beth^

sabee et homicidio Uriae.

Natlian, qui David de poenitentia monuit, diei"-

£85 nONORII AUGUSTODUN.OPP. PARS. II, — EXEGETICA.". m

tur dcdit et signiflcat ordinem doctorum, qui po- .

pulo fldelium consilium de poenitenlia dat, Quiparadigma de ovibus proposuit, quia bonus pa-stor animam pro ovibus posuit. Porro ad litte-ram homo qui multas oves habuil, David fuit,qui multas uxores habiiit : pauper qui unam ha-

buit, Urias fuit, qtii unam tantum uxorem ha-liuit.

Hospes, cui pauperis ovis occiditur, est illicitus

anlor, qiii de copulatione uxoris reficitur. Et nota

quod luxuria apud David hospes fuit, apud Salo-

monem vero regnuni tenuit.

Lapsus sanctortim ideo scribuntur, ut potentiamedici in saltitem desperati segroti commendetiir,et lapsi exemplo illoruni ad spem veniaeanimen-tur. Sed sttilti formam peccandi de sanctis sumuiit, J

iormam poenilendi refugiunt,Cum Davidi sieut aliis hominibus peccatum sit

. a Deo imputatum, et etiam districte in eo sit vin-

dicalum, quseritur cur in figura ponatur ? Sedsciendum est quod Deus dc toto humano genereIsraelilicum populum in figiiram elegerit, qui popu-lus Chiistiaiii populiumbra fuii. Nam quidquid velinscius fecit, futurum aliquando praenotuit. Specia-liter tameu Spiritus saiictus quod de illis vel decunctis retro populis per prophetas scribi voluit,iigura futuri fuit. Unde scribitur : Omnia in ficjuracontingebantillis(I Cor. x). DaviditaqtieChristi figu-ram, Bethsabee Eeclesiaj, Uiias diaboli imaginemcessit. Et sicut illa, duni in fonte Cedron lavareturexula vestibus suis, Davidi plaeuit, et ad regiosmeruit venire complexus, maritus quoque ejusprincipali jussione est trucidatus : ita et Ecclesiaiid est coiigregatio fideliiim, per lavationem sacri

baptismalis mundata a sordibus peccatorum, Chri-sto Doinino noscitur esse sociata, et diabolus apo-stolis impugiiantibus est aiinihilatus. Hoc et ipsanomina iiinuunt. David namque desiderabilis, Beth-sabee puteus teslamenti, Urias dicitur gloria Dei

mei, et designat diabolum, qui sibi gloriam Deisui usurpavit, dicehs : Similis ero Altissimo (Isa.xiv). Dicitur etiam Lux mea Deus, significans il-lum qui trausfigurat se in angelum lueis.

Siciit Bethsabee non est passa concubilum piio-ris mariti, postquam copulafa est David; ita Ec-.elesia non est conjuncla diabolo, postquam venitad Chrislum desiderabilcm,qui fuit exspectatiogertium, Hsec puteus testamenli fuit, quia abyssusve-teris legis in ea laluit. Urias consilio David occu-huit, et diabolus Chrisli consilio gentililatem aini-sit. Nec inireris, per adultarum figurari Christum,per adulleram denotari Ecclesiam, et per castumdesignari diabolum : quia niliil conferl turpiludinijsi litieris designetur aureis; nihil derogat hone-Etati, si litteris denoletur atramentareis.Be materia, intentione ac uiilitate hnjus psalmi.

Materia hujus psalmi est oratio poenitciilis Da-vid : intenlio est nos exemplo David informare adpoeiiifentiam et orationem. Magna utilitas in hac

A oratione fldehbus confertur;-uf justus dejustitia suanon confidat, cum justissiinum David cecidisse vi-deat : et peccator non desperet dum tantum pee-catorero veniam consecutum audiet. Yeriia sum-

pta sunt de poenitentia ipsius David, et cuique fideli

congruunt, qui post lapsum ad Dominum cum sa-tisfactione et oratione recurrunf.

Quoniam si voluisses, de historia trahitur, uhiDeus sacrificium Cain respuit, quia justiliam uoiiobtulit. Vel de hisloria accipitur, ubi Dominus sa*criflcium Saul despexit, qui obedienliam conferre

neglexit. Designat i'iiem, quod Deus hujtis obla-tionem spernit, qui charitatcm et humilitatem of-ferre contemnit. Benigne fac, de futura tunc hf-storia trahitur, ubi Jerusalem a Babyloniis destrui—

B tur, sed itertim a Zorobabel et Jesu sacerdote con-struifuf et acceptum sacrificium Deo offertur : vel,de historia, ubi Jerusalem a Romauis est destru-

cta, sed ab Adriano imperatore denuo resedificata:in qtta Chrisliani uuiic acceptabilia Deo offeruntsacrificia. Significat autem quod Sion, id est Ec-

clesia, hic a paganis et hserellcis destruatur, sed

per Jesum stimnmm Sacerdotem et Regem Chri-stum in coelestem Jerusalem vivis ei lapidibusresedificatur.

De divisione hujus psalmi.y

In quinque membra hic psalmus dividitur, quia

pro reatu quinque sensuum poenitentia agilur. Pri-

mum est : Miserere mei, Deus, in quo pceniteutissatisfaclio. Secundum est : Asperges me hyssopa,

^ in quo niiseiicoi-dise Confidentia. Tertium : Averle

faciem luam, in quo Trinitatis veneralio. Quar-tum : Docebo iniquos, in quo poenitentis fulura

prsedicatio. Quintum : Benigne fac, in quo poeni-tentise acceptio notafur.

In prioii psalmo terribile judiciuro describitur,et blanda regis admonitio subjieitur. Unde pecca-tori cum dixit Jesus : Quare tu enarras justitigsmeas (Psal. XLIX)?perterritus ad judicem cumsacrificio pcenitentisecurrit dicens :

Explicdlio psalmi.YERS. 5. — Miserere mei, Deus, secundum ma-

gnum misericordiam tuam. Misericordia Dei tanta

est, ut de coelo miindi Creatorem deposuerit, ter-

•, reno corpore induerit, Palri sequalem aeternitate,nobis cosequaverit morfalilate : formam servi Do-

mino mundi iinposuerit; ut ipse paiiis vivus esuri-

rel, fons vitae sitiret, viitus infinnaretur, omni-

potciis vita liioreretur. Magna misericordia fuit

propler nos creari Creatorem, servire Doniinato-

rem, veudi Redempforem, bumiliari exaltatorem,occidi vivificaforem. Secundum modum hujus

niagnae niiseiicordiae miserere mci : Christus est

fons misericordiae in quo lolus est David, Petrus,

Zachaeus, Pauliis, Maria, lairo et alii innumerabi-

les, de quo sequitur :El secundum tnutciiudinem miseralionum tua-

rum dele iniquilalem meam. Major est multitBdoDei miserationum quam uiultitudo oninium pecen-

285 EXPOSITIO IN P.SALMO.SSELECTOS. 236

torum. Quia multiplex est tua niisericordi.a, et

magna mea miseris, ad modum tuse multae mi-serationis delc-magnitudiiiem mese iniquitatis. Si-militudo trahiiur a cera, cui impressa est defor-mis imago, qua deleta reformatur cera ad expri-inendam pulchram imaginem : ille namque soltisin libro vitse seribetur, cujus omnis iniquitas de-

letur.

YERS/ i. — Ampttus MVame ub iniquitale mea.

Piius lavasti me de fonte baptismatis, jam ampliuslava me de fonte Jacrymarum. Et a peccato meo

munda me. Lavasti me in baptismo ab originali,intthda me nunc a peceato actuali.

YERS. 5. — Quoniam iniqmtatem meam ego co-

gnosco.*Ideo tu ignosce, quia ego lacrymis punior,ideo tu misericorditer parce. Et peccatum. meum

contra ineest semper : hoc est, quasi imago hor-

ribilis stat contra me, quam semper aperlis et clau-

sis oculis aspicio, et orando et plorando annihi-

lare cupio. Superius dicitur : Arcjuamte eistatuam

peccatg contra faciem.tuam (Psal. XLIX): hoc pceni-tens prseoccupat, et ponit peccatum suum contra

se semper illud aspiciens et illud deflens. Est au-lem vera poeniteiitiaet coriiinissadeflere, etdeflenda

non conimittere.

Ideo te ofo quia (VEBS.6) tibi soli peccavi et

malum coram te feci : qui solus es sine peccato,et qui solus es bonus. Nota : Ipsum misericordioe

parentem, scilicet Christum alloquitur; omnes ho-

mines yinculis peccatorum constricti tenentur, iu

solus es verax et justus. Ul juslificeris in ser--

monibus tuis, cum dicas : Quis ex vobis arguet me

de peccato? (Joan. vin.) et propheta de te, peeca-tum non fecit; et : Princeps muudi veniet ad te,et nihil de suo inveniel (Joan. xiv). Et vincas ju-stitia omnes homines, cum judicaris ab injustisdicentibus : Reus est. mortis (Matth. xxvi);.et: Si

hic non esset malefactor non tibi Iradidissemus eum

(Joan. XVIII)."

Aliter: Tibi soli, qui es regum Uex, peccavi et

malum coramie feci, qui omnia inspicis, qui de mea

stirpe te nasciturum promisisti. Sed nunc dninis po-

pulus dicit: De David non nascetur Chrislus, quiiale peccatum commisit, el ideo fit irritum promis-sum luum in opinione hominuni. Ideo dimitte pec-catum meum, ut.jusiificeris in sennonibus luis, im-

plendo prpmissum tuum, ne faliax sed verax appa-rcas,..ef vincas cum judicaris a mundanis, non ue-

bere te reddere^ea pfopter mulla peccala mea : ct

manifesta, non ex mefitis meis, sed sola juslitia tua

sermones de promissione mihi facta fore complen-dos. Tu solus justus es in te, alii per te.

YERS.7. •— Ecce enim in iniquitalibus conceplusEum.U-est in originaii peccato quia oiniics iu Adarn

peccaverunt. El in peccatis concepit me mater mea.

Non erat David de adulterio nalus, sed de Jesse

justo viro et conjuge ipsius ; nec est peccatum com-

mistio conjugii, sed quia mortalis de pareniibus

propagatur, merito in peccatis concioi memoiatur.

\ Mors enini est poena peccati, quoe a pareutibus

quasi hsereditas possidetur, sed per concupiscen-tiam carnis ministratur. Christus autem qui sine.

concupiscentia est conceptus, sine peccato est ge-neratus; morlalis autem non natura, sed voluntale

fuit, ideo vincens omnia,YERS.8, — Ecce enim verilatem dilexisti, Id est

coiifessionem : ecce apparet quia iu prior dilexisti

veritatem in me facere, id est cognitionem peecatiet poenitentiam, quia tu pfius me voluisti. Incerta el

occulta sapienliw tuw manifestasli mihi; id est re-

velasti milii mysteria Filii lui, quse multis quidemrevelasli, sed mihi.certa moiistrasti, primo ut agno-scerem te habere Filium; deinde ut ipsiimnoscerem

ex semine meo ventiifum, ita ut passionem ejus et,J resurfeciibnem quasi visam praenunliarem. Ideo :

YERS.9. — Aspergesme hyssopoet mundabor. Id

est mundabis me per sanguinem Filii Dei, Historia

langitur : fasciculo hyssopi aspergebatur sanguis

super leprosum et mundus flebat. Sanguis islesi-

gnificavit sangulnem Filii Dei, quo leprosi corporeel aniina sunt mundatl. Hyssopus herba parva et

repfimens tumorem pulmonis, significat humilita-

tem Chrisli qui se obtulit Deo : hyssopus dicilur ra-

dice petfam penetrare, quaepetra est Christus. La-.

vabis me et.super nivem dealbabor; id est piirificabisnie per lavationcm baptismi et ero albtts super ni-

vem, Anima habet candorem suiim sicut corpussuum : et inter Omnesvisibiles creaturas nihil al-

bius est nive, super quam in corpore est candof'* animae.Et postquam hoc feceris.

YERS.10. — Andilui meo dabis gaudiu.n el tmli-

liam. Superius dixisti: Audi poputus meus et lo-

quar (Psql. XLIX),ecce audio obedienter quid prae-

cipias, nec contradico, et buic auditui meo dabis

gaudium et lseliliani. Gaudium pertiuet ad peccati

absolutionem, laetitia ad.perennis vilae perceptio-nein. Audilui gaudium ct-laetiliam dabit quando di-

cet : Venite, benedicti Palris meij percipile regnum

(Malth. xxv), etc, audita hac voce exsullabunt ossa

liumiliata, scilicct animi flrmamenta in poenitenliadebilitala. Per ossa etiam lntelligitur ratio et liberum

arbitrium, in peccatis inclinata : bsee exsultabunl,cum restitues vim rationis et facultatem liberi ar-

r. bitrii. Dum emm homo peccatis delectatur, ralio

excsecatur, libefum arbitriuin debilitatur. Ul audi-.

tui meo des gaudium et laetitiam,YERS.11, — Averte facicni tuam a peccatis meis.

Deum peccala nostra aspicere vel recordari est velle

punire ; faciem a peccatis aveftere vel oblivisci, est

nolle puuire. CseterumDeus scmper aspicit .omiiium

hominum actus vel eogitationes, nec.unquam obli-.

viscitur, cui omnia prseterila et futura sunt praesen-tia. Et omnes iniquitates meas dcle; originales el

actuales dele, hoc est dimitle, ^quiacrimen nostrum

admissum in quibusdam quasi labulis scribitur,

dum divina notitia contiiietur. Et non tantuin pec-cata dimitte, sed eiiam.

YERS.12.— Cor mundum crea in me, Deus. Qui

2£7 IIONORHAUGUSTODUN.OPP. PARS II. — EXEGETICA. 2SS

hscpoies facere, purpa animam "ab ignorantise ca-1

ligir.e, utte possimpure intueri et inlelligere. Creare

posltttm est hic pro restaurarc. Crea cor mundum,hoc est da mundum inteUectum: cor ideo prointelli-gentiaponitur,quiain hocfonscogitationum essedici •

tur. De corde,. inquit Domirius, exeuni cogitationes(Malth. xv); unde et cor conoydes est, quaeignisliabetimaginem; utmerito tali positior.e sitplasma-tum. unde nobis potest venire consiiium. Tradituretiam a physicis cor in primis in hominc formari. Et

Spiritum reclum innova in visceribus meis : ileratoda sapientiam, id est intellectui meo Fiiium tuum,ut bene possim operari : quia ipse es!i linea omnisrectse operationis. Non Spirifus, sed homo innova-tur dum a vetustate peceati reforniatiir.

YERS..13.— Ne projicias me a facie tua. A facieBei projicitur, qui curari coiitemnitur. Ita innova,ut amplius non pfojicias a conformitate ejus, quseestfacies tua, per quam cognosceris, _et non per-mittas ulterius excedere lineam tuain. El Spirilumsanctum ne auferas a me, sciltcet spiritum prophetkavel dilectionis.

YERS.1-4.— Redde milii lceliliam satularis tui.Hoe est, me fac habere loetiiiam de salvaiione Filiitui. Graliam Spiritus sancti se amisisse cognoscit,quia Spiritus sanclus peccantes fugit, et non habi-tat in corpore subdito peccatis. Et spiritu principaliconfirmaliie, ne iterum peccem, nec animi mutabi-litate a ie discedam. Hic Trinitas expresse ponitur :in spiritu principali Pater, in spiritu recto Filius, fin spiritu sancto ipse Spiritus sanctus accipitur.Noiitameri ideo spiritus principalis dicitur, quod ipsesit prior tempore vel major, sed quia ab eo et Ei-lius et spiritus sanctus non ipse ab illis dicifur. Sihoc feceris, mihique iila quse petii dederis.

YERS.1S. —-Docebo iniquos vias tuas. Hoc cst,alios peccatores verbo et exemplo misericoidiam etjitstitiam luam instruam, et per me tmpiJ ad te con-vertentur ab erforc.

YERS.16.—Liberame de sanguinibus Deus, Deussalulis inew. Sanguis singulari numero pars corpo-ris, velipsehomo velprogenies accipitur. Pars, utibi: Sanguis de tatere Domini exivit (Joan. xix);homo, ut ibi : Card et sanguis non revelavit tibi

(Maltfr.xxi); progenies, ut : alto sanguine, hoc est, Inobili stirpe natus est, Sanguines vero plurali nu-mero peccata vcl mdrtes intelliguntur. Deus saltttisest Christus per quem salus datur credenlibus. 0Deus omnium, qui es Deus salutis mese, libera mede mortibus. Ideo ponit sanguincs pro mortibus,quia per cffusionem sanguinis fit mofs. Multasmortcs habuit: unam, qua seipsum peccando occi-dit; alteram, qua Bethsabee in anima ; tertiam quaUriam dolo interfecit. Et exsultabit lingua mea ju-stitiam tuam, hoc est, sihoc feceris, tuuc exsultan-ter proferet aliis lingua mea jusfitiam fuam, qua"peccata remittis et in bonis operibus promoves. Su-pciius dicitur : Quare tu enarras justiiias meas etasstimis teslamentumineum per os tuum (PsaU XLIX);

A nune a culpa absolu.tus iustitiam Deiexsultans nar-s rat. Unde subditur :

; YERS.17.— Domine, labia meaaperies,-qaazTe2rfus occluserat: idoriea et niunda facies ad profe-renduni justitiam tuam; et tunc os tneum annuntia-

, bii' taudem tuam; ii est praeconia jusli.tiactuas. Pec-s cantes non audeiit loqui n.e redarguantur, et pec-

cata eis improperentur : his labia ad loquendurnaperiuntur, dum a peccatis .resipiseentes justifican-

! tur, et tunc Spiritu Dei animati gloriani humanaini despiciunt, laudes et improperia hominum seque, contemnunt, peccantes libere, uti Paulus, redar-> guunt. Horum dra laudem Dei annuntiant, cum

peccatasua eoram honiinibus pronuntiant, utde suasalvatione exemplum conversionis suriir.nt, Laudem

s Dei sacrificio, non sacrificium animalium oflero :, YERS.18.— Quoniam si voluissessacrificinm de--i dissem. Sed intelligo te sacrificium de peccatoribus

nolle, quia dixisti superius : Non accipiam de donto.-i tv.avitulos nequede gregibus tuis hircos (Psal. XLIX),i V-liquelwlocatislk non delectaberh , scilicet de ani-

malibuspblatis, Sed quia talia in figura offereban-

tur, qnoenunc pro peccatis recipere recusas : scioi quale sacfificium accipias.

YERS.19.—SacrificiumDeo spiritus conlribuiatus.Id est pro peccatis contristatus, erit delectabile sa-

i crificitim; cor conlritnm, id est poenitentia affll-

ctum, et humiliatum, hoc est, pia confessione devo-

tum, Deus non despicies sicut saerificia legis^.Talesacnficium praevideotibi fleri a Sion, et ideo :

YERS.20. — Benignefac, Domine, in bona voian--! taletua Sion, ut wdificentur muri Jerusalem. Per

Sion denotatur cognitio Dei, per Jerusalem chari-tas. Una est civitas Jerusalem coniposita ex angeliset hominibus : cujus pars destructa erat in Adam,pro quaorat; benigne fac, id est largiter fac dando

; fidem et omnem honam vitam his, qui sunt futuri

Sion, et hoc hi bona voluniate tua, id est ex gratiatua; ut mdificentur muri Jerusatem per electos ho-

Miines, qui destructi sunt in apdstatis angelis. Ycl

benigne fac Sion, id est primitivoe Ecclesise de Ju-

dseis; et aedificenturmuri Jerusalem. id est per eamconstitue Ecclesiam de gentibus; vel oediflcGiiturmuri Jerusalem de Judoeis et gentibus fide et dile-

D ctione, quibus benigne fac dando perseverantiam etreiiiurierationeni. Snn, quod dicitur speadatio est

: proesensEcclesia ; Jerusalem quod sonat visio pacis,i est Ecclesia regnans in ccelis, quse construilur vivis,! de lapidibus. Benigne ergo fac Sion, id est proesenti

Ecclesise dando peccanlibus veniam et confessio-nein : ut per eos sedificenturmuri Jerusalem, id est

per tales lapides nunierus electoruni in Jerusalemccelestiredintegretur. Muri Jerusalem sunt angeli cthomines

YERS.-21.—:Tunc acceplum sacrifichim justitim.Hocest tunc maxime erit tibi acceptabile sacrificium

spiritus contribulali et cordis coutriti. Tunc accipiesoblationes et holocausta, scilicet fideles se tofos tibi

offerenfes, et ressuaspauperibus disiribucnles. Vel

289 EXPOSITIO IN PSALMOS SELECTOS. 290

sacrificiumjuslilice est corptis Dominicum,pro 110-,bis ut agnus, immolatum ; oblationes sunt confesso-res velquique fideies se Christo per fidemct opera-tionem offerentes : holocausta sunt martyres per

ignem passionis, vel quolibet cruciatu corporis ab-

sumpti. Tunc impii super allare luum vitulos, scilicet

Ecclesisesacerdotes. Allare Dei est Christus; yituli

sunt Christiani, in flde novelli, in baptismate reno-

vati ; et sicut vituli ungulam findenfes, ita inter

bonum et malum discernenfes; et sunt ruminanles,id est prseceptaverba Dei in memoriam revocantes;et sunt cornibus armati, id est fortibus sanctorum

exemplis rpbprati. Hivituli super altare ponunfur,cum per sacerdotes EcclesiseDeo per Christum offe-

r.untur, ac sic muri Jerusalem per hos reficiuntur.

Alitef :-Modo in prsesenti acceptas sacrificium

pro iniquitale spiritum contribulatum, in fufuro sa-crificium justitise laudis solius, ubi in domotua

habilantcs in saecula sseculorumlaudabunt te. Hoc

est enim sacrificium justitise. Tuncjusti eruntobla-

tio et holocaustum, quando eos tolos divinus ignisabsumet : ct animae sapientia, corpora immortali-

tate induentur, et mors in victoria absorbebitur.

Yiluli erunt omnes electi a vinculis legis et miseriaa

soluti, et nova oetate juvenes positi super altare

Chrislum, in qup sine fine requieseenl,Conctusio.

Hic psalmus ideo a poenitentibus frequcntatur;

ul-per virtutem hujtis, sicut David, in muros ccele-

stis Jerusalem sedificcntur. Et nola qsiod pcenitens (primitus sua commissa deploral, deinde aliis miseri-

cordiam Deipraedicat, postreroo pro crrantihus ex-

orat. Ideo auteni in quadragesima ad laudes canitur,

quia per pcenitenliam ad oeternamlaudern perveni-tur. Et ideo privalis diebus ad laudes cantalur, quia

qui teiiebras peecatorum evadunt, ad lucem veramct seternam lsetiliam perveniunt. Idcirco ad horas

ssepe iteratur, ut quisque fidelis vivus lapis, ut

David, coelesiioedificioimponatur.PROLOGBS.IN QUINQOAGINTALESECUNDUM.

. Legitur, quod Davidpropheta cum senuisset, qua-litor miliia juvenum ex Israel elegerit, qui psalmosorganis, cilharis, ttablis, tympanis, cymbalis, tubiset propria voce riiagna jucunditate personarent,

quos ipse Domini inspiratione prolulit. Qusesuavis I

cantus adunalio tribus partibus divisa conslabat:

rationalis quse ad humanam vocem; irrationalis,

quse ad musica instruiiienla; communis, quse ad

utrasque parles pertinebat. Cantores namque simul

ciim organis conciiiebaiit. Illa suavis et jucundaniusica Ecclesiam calholicam tali aclu prsedicebat,

qua; ex diversis linguis varioque concentu in una

fide concordiam, Dominoprsestante, traditura efat;

quseque detribus parlibus)mundi, Asia, Afriea, Eu-

ropa,col!ectaChristo eisdempsalmis laudes consonat.

Psalmi sunt in duodecim partes distincii • iu

prima parte Ghristi carnalis vita; in secunda dei-

latis natura; in tertia impiorum adversus eum con-

spiratio; in quarla Ecclesiseadversus eos admoni-

A tio; in quinta Clnisti in persecufione oratio; insexta poeniientium. deprecatio; in septima Chrijtisecunduro assuniptam humanitatem ad Patrem sup-plicatio; in octava parabolicoe et tropologicae alla-siones ad Cliristum perlinentes; inhona niultipliciapraeeonia, modo ad humanitatem, modo "addiviiii-tatem pertinciitia; in decima graduales; in unde-cima opera Trinitatis, in duodecima laudes cumalleluia scribuntur.

rROLOGDS-INOmNatlAGESIMDMPRIMDMPSALMDM.-,

Quinque jam consciipiabdecades, prseferunt quin-que mundi setates, in quibus Ecclesise corpus insuis membris digestum, per lahorem quinque sen-suuro in muros coelestis Jerusalem est congestum.

1»'Nam ante Christi adventum fideles se sub quinquelibris Moysis ad cceleste sedificiumpraeparabant;nunc sub gratia quinque prudenles virgines, quaesunt omnes Ecclesise fijeles, se sub cisdem libris,spiritaliterjntelleciis, ad eamdem structuram prse-parant.

Jam sextam decadem Spiritus sanctus a corporeiniquorum iucipit, quod in sexia niundi setateChri-stum et Ecclesiam persequi ccepit. Et sicut primumquinquagintale a Christo, qui est capu.t corporissalvandorum, inchoat, qui beatus vir aelernabeali-

tudiue suos remunerat; sic istud quinquagintale ah

Antichiisto, qui est caput corporis damnandorum,incipit, qui fllius perditionis ad aeternam perditio-nem omnes sibi consentaneos pertrahit.

Q Hic psalmus in quinquagesimo primo loco calcti-lum ponit, qui numerus a ternario surgens, et perscpteiiarium scandens, ad denarium pervenit. Terenim septem et ter decem sunt quinquaginta iinum;qr.i numerus signat quod hi, qui in tribus partibusniuiidi persecutioiiem pro fide Trinitalis patiunlur,per sepiiformem Spiritum ad denarium aeternsevitsa

perducuntur.

Hujus psaimi titulus est (YERS.1, 2) : In fineinintellectus David cum venisset Doeg Idumwus el

annunliavil Sanli et dixit ei: Venil David in domum

Abimelech, Nota est histpria. Saul voluitDavidocci-

dere, qui fugit, et venit ad Abimelechsacerdotem et

accepit ab eo panem sanctum, et gladium Gohse.

D Quod videns Doeg eustos mulorum Saul nunliavit

Sauli. Unde Saul iratus occidit omnes sacerdotes

Domini. Per hoc significatur persecutio Aiitichrisli

in Ecclesia Dei. Doegmotus, Idumoeusdicitur terre-

nus, et denolatuf Anlichiislus, qui movebit totarn

terram ad sui eullum. Per Saul significatur mors ;

per David vita Chrisli; per Abimelech Ecclesia;

gladius regni potentiam, panes propositionis desi-

gnant sacerdotii gloriam. Per David Christus rex,

per Abimelech exprimitur sacerdos. Iste intelleclus

est David prophetoeextendenlis se in finem niundi

denotans ea in hoc psalmo, quae fient in ultimis

temporibus; quaildo veniel Antichristusin mundum,et invocabit mortem ad puniendum Abirnelech, id

est incipiet iiiterficere in Ecclesia omnes j'ustos,

291 HONORIIAUGUSTODUN.OPP. PARS II. — EXEGETICA. 292

ideo qriia suseipienl fidem Christi et erunt domus

ejns.Aliter : Saul dicitur petilio, et signat mortem,

quam Deus non fecit, sed homo peccando eam ap-

petit; unde in litulo quarti decimi psalmi scribilur,in die qua tiberavit eiim Dominus de manu omnintn

inimicorum ejus et dc manu Saulis; quia novissima

inimica destruetur mors. David diciiur quod desi-

derabilis est vita, qiiam omnes beati desiderant. Abi-

melech, quod interpretaiur regnum Pairis mei, est

Ecclesia, regnum coeleste, quod geniit inter cives

regni terreni peregrinuni. DoegIdumaeus, quod dici-

lur motus lerrenus, est populus Babylonicus in

riiutu terrenorum semper migrans et nunquam

quietus, Qui esl custos rauloram, id est sterilium,

qui in boms sunt steriles, onera peccatorum por-lantes.

Christus rex vitae venit in Ecclesiam, quse cst

regiium Patris sui. Sed Saul, id est diabolus, rex

Riortis, et Doeg, id est mundi amatores, qui sunt

regnum Babylonise, persequuntur et Christum et

Ecclesiam. Et quia hoc maxime erit Antichristi lem-

poribus, ideo ascribilur ei hic psalmus.Materia hujus psalmi est invectio Spiritus sancli

in Anlicliristum, quod sine causa pe.rsequatur Eccle-

siam. Iutentio est, nos cautos facere de perseculioneAntichristi ipsam persecutionem prsedicendo et

damnationem ejus, et ostendendo fidem et constan-

tiam j'ustorum, qui tunc erunt, Verba sumpta sunt

de historia, ubi Doeg gloriabatur in David regis

expulsione, et in Abimelccli sacerdotis occisione;el signatur quod Judaicus populus gloriabatur quiaChristum regem el sacerdotem occidit, sicut el Anli-

chrigius gloriabitur, quod regnum et sacerdotium

de Ecclesia exterminabit. In quatuor hic psalmusdividilur : prima divisio esl : Quid gloriaris, in qua

Spiritus sancti in Antichristum invectio ; secunda :

Propterea Deus, in qua Anlichristi destruciio;tertia : Videbunt justi, in qua ipsius damnalio;

quarla : Ego autem, in qua fldelium ascribitiir lau-

datio. Psalmus per diapsalma dividilur, quia popu-lus fldelium ab infidelibus per Spiritum sanctum

discernitur, Sequens vox est Spirilus sancti, qui in

persona fidelis populi in Antichristum invehilur,

cujus crudelis persecutio hic ostenditur.

Expositio psalmi LI.

VEUS.5. —•Quid gloriaris in malitia, qui potensesin iniquitate ? Malitia est non solum mala facere,sed et docere, et alios ad malum constriiigere. In

hac malitia Antichristus gloriatur, dum tolus mun-

dus a cultura veri Dei ad ipsius venerationem incli-

natur. Hic potens est in iniquitale, quia immensis di-

vitiis ct miris signis omnem iniquitatem valet po-tenter perficere. 0 fili perditionis, quid gloriaris in

malitia, quaeerit libi lanla ruina? potcns iniquiiale

videris, sed potenter tormenla palieris.YERS;i.—Totadie, lioc est omni lempore, in-

justitiam cogitqvit lingua lua, id est mens tua

mcditata est injustitiam : quomodo lingua tua pps-

A set loqui, quam opere perfieeres malitiam : Sicutnpvacula acula fccisli dolum. Novacula erat raso-rium. Antichristus erit novacula diaboli; quia, utacuta novacula pilos carnis abradit, ita ipse bonaexteriora a j'uslis per dolum abstrahit. Et, sicut no-vacula rasis pilis faciem renovat, sic ipse Christia-nos a peccatis per dolum purgatos ia sanctitate in-novat. Ef siCutaliquando rasorium carnem saucian-

do lsedit, sic ipse qupsdam tormcntis sauciat, quos-dam miraculis decipiens inanima hedit. Acutum

fecisti rfo/wm,dum bene docere te simulas , ut in er-

rorem inducas. -

YERS5. —Dilexisti maliliain super benignilaiein.Ralio te docet benignitatem, sed tu magisdiligis ma-

litiam; quia bonos punis, nialos super Cos erigis;^ ctnon solum malum facis, sed et alios a bono abs-

trahis. Nam, diiexisti, inquit, iniquilatesn magis

quam loqui wquitalem : dum justos propter justi-tiam damnabis, et iniquos exaltabis. Sed malitia et

iniquitas demergent te in barathrum; benignitas et

sequitas elevabunt justos in ceelum.VERS.C.— Dilexisti omnia -vcrba prmcipitationis

-lingua dolosa : hoc est, dilexisti loqui omnia dolosa

verba, quseducunt ad preecipitium. Lingua dolosa

est failaciseministra aliud in corde gestantium, aliud

ore promentiuni. Deseripta Antichristi nequitia'se-

quitur cjus perditio.Et quia bonum respuis, malum diligis :

YERS.7. — Propterea Deus destruei te m finem,Christus, qui verus est Deus, deslruet te, el polen-

C tiam tuam illuslratione adventus sui, et hoc in fmem,id est in sempiternum. Et quoniam evcllet te de tua

subliiiiitate, hoc est occidet te; et:emigrabit te de

tabernacuto corporis vel hujus mundi ad perpeluam

pamam : el radicem luam, subaudis, evellet dc ierra

viveniium. Radix ejus est humanse giorise cupiuitas,

quam in potentia regni figit, qui de terra viventiumevellilui' quia ei,in ea regnare non coneeditur. Tra-

dittir ad lilteram : dam mulli Christianorum a facie

Aniichristi in jEgyplum fugerint, et ipse eos perse-

qui disposuerit, tabernaculum in nionte Oliveti fi-

gat, in quo eum Spiritus Domini, quem quiclamMichaelem iiitelligunt, occidat, ac de hoc tabefna-

culo ad infernum migrabit, ubi Domintis in coelum

p. ascendit.YERS.8. — Ranc ejus damnationem videbuhtjusti

el limcbunt Deum ; vel, quidam se ei consensisse,

quidam propter ejus signa dubitasse timebunt. Alii

super eum ndebunt, qui se cjus saeviliam evasisse

gaudebunt. Ej'us factum irrisione dignum reputa-bunt el dicent:

YERS.9. — Ecce homo qui non posuil Deum adju-iorem suum : hoc est, ecce apparet quod homo fuit,

qui sc Deum fccit et verum Deum adjutorern hs-

berej contempsii. IIoc in Simone Mago prsecessit,

qui se Deum finxit, sed cadens fallax apparuit. De

Dci auxilio non confidit t-ed speravit in mulliludine

divitiarum suarum; iil est, non in Deo spem suarn

posuit, sed in multis divitiis, in auro el argento, in

295 EXPOSITIOIN PSAf.MOS SELECTOS 59$

facundia et scienlia, per quoaputavit se salvari. El

prmvaluilin vanitate sua, id est, putabit se praeva-lere et dominari omnibus malis et bonis, in vani-

late, qua se Deum docebit. Maximaquippe esl vani-

las, quod despecto Deo se ut Deum coli praecipit,Inhacliis praevaluil,quibus se Dcum esse persua-sit: ipse interibit quia arbor sterilis fuit.

YERS.10. — Ego aulem, Chrislianus populus,quem ipse estpersecutus, sum sicui oliva fructifera;ideo salvahor in ssecula.Oleum dicitur misericor-

dia, fructus olivsesunt opera misericordiae.Gentilis

populus ut oleaster est insertus bonseolivae, id cst

primitivaeEcclesise,unctus oleo sanclo in baptisma-te, eui coaluit lide et operatione. In domo Dei, idest in catholica Ecclesia, ideo speravi in misericor-

diqDei;etin swculum swcuti, hoc est, hic et in

futtiro, non in divitiis, ul Anticlirislus persecutormeus.

YERS,11.— Confilebor tibi in smculumsaeculi

quia fecisti. Id est laud.abo te corde, ore, operequandiu vivam, quia nie talem fecisti, et de Anti-

christo j'ustum judicium fecisli; et exspectabonomen

tuum, hoc est Christum Filium tuum, ad judiciumventurum et mihi pro labore prsemium vitae reddi-

turum; quoniam bonum est conspectu sanciorum

tuorum, quia lurc sancli summum bonum perci-piunt, quando Christum in gloria Patris conspi-ciunt. Aliter: N.onpfoperabo consequi nomen fuum

quod esfDeus, uti fecit Aiitichristus, sed exspectabobene vivendo accipere nomen luum : ut sim Filii tui (cohaeres,ipse exislens FiIius,sicquoque conscquen-ter et Deus. Quoniam hoc bonum esse conspiciuntsaiicti, qui in hoc suriimohono eruni, per sevum.

Hoe totum potest referri ad corpus diaboli, quodsunt omnes iniqui, qui sunt membra Antichristi.

Doeg Idumaeus est Judaicus populus pro terrenis

commoius; Saul mors vel diabolus; David cst

Christus; domus Abimelech Jerusalem in Judsea,

regno Palris Christi. David in domum Abimelech

venit, quando Christus in teniplum Hierosolymis,domum Patris sui venit. Doeg hoc Sauli nuntiavil

quando Judaicus populus Christum morli tradidit.

Qui glorialus est in mcdilia, qua prophetas et juslosoccidit-.Potens in iniquilaie fuit, qua ipsum Domi-

num neci dedit. Tota.die, hoc est omni lempore, {»- 1

justiliam contra Chrislum et apostolos cogilavit :

quos ut acuta novacula doto de terra Judaeorum

abrasit. Verba prcecipitationis dilexil, quando eis

Chfistum prsedicare intei-dixit: quibus se de regnoin inorlem, ut diabolus dc coelo,Adam de paradiso

prsecipitavif. Propterea Deus destruxit eum de lege,eviilsit eum de civilaie, emigravil eum dc terra sua

ii;ter gentcs el radicem, id est, gerinen ejus de terra

viventium,hoc est de Ecclesia.

Totum etiam corpus diaboli, quodnunc in malitia

gloriatur, el potenlerjustos opprira.it, Deus in finemdestruet: dum in fiue mundi omnes impios perdet;de consortio justoriim illud evellet, quando illud

voiitilans, paleas a iritico tollet. De tabernacuto, id

! A est de Ecclesia , quse ntinC esl tabevnaculumDei,

ipsum emigrabit quando in stagnum ignisel.sulplm-ris prsecipitahit. Radicem ejus de icrra viventium

. evcllet, cum scmen impiorum de regno coeloruni

penitus eradicabit, et in terram mortis projiciet.Servus enim Doegnon manebitin domoin seteiniim;filius autem fldelis populus manetin oeternuni.• Videbuntjusti terribile Deijudicium superimpiumpopulum ct iimebunt, sed hoc timore purgabuntur.Et super eum ridebunt, id est de j'usto Deijudicio

: gaudcbunt, quod impiorum perseeutionem et prse-sentem damnationem evaserunt : et ditent: Ecce

komo, qui Antichristus, cum toto corpore suo in

supplicium corruit; qui non posuil Deum adjutoremsuum, sed in multis diviliis spem suam posuit, quas

- omnes amisif. Ego autemero in domo Dci in cociestiJerusalem florens in gaudio sicut eliva, qui non in

divitiis, sed speravi iii ejus misericordia : etlaudabo

nomen.ejus in sscculum, quia conspicio summum,bonuin in aeternum.

PROLPGUSIN PSALMUMCENTESIMUM.f Qninquageshnus psalmus canit p<iinitenltam,hicverocentesimusmisericordiam; quia prmmiumvitm

injudicio reportabunt, qui fruclum pmniientim cen-lesimumin patientia altulerunl. Et apte hic pscdmuspost prmcedenlemponilur, in quo graliaruin aclioEcclesimpro conversione Judmorum scribilur; quiamox fidem Judworum judicium ullimum sequiturIdeo in centeshnoloco computalur quia ovis cenie-

~ sima in judicio per misericordiam pii pastoris snperno cjrecjiconsociatur.De litulo, maleria, inlentione ac divisione psalmi.

Titulus psaimi cst: Psalmus ipsi David, hoc est.ista laus bonoe operationis attribuitur. ipsi Chrisfo. "

victori judici, aspectu delectabili. Matcria sunt Ec-

clesioemerila in j'udicio remuneranda. Tnientio esi,nos hortari bonum facere et a malo declinare u

possimus misericordiam in j'udicioreportare. Verbs

sumpia sunt de regimine David, qui regnum Israebene rexit, malos odio habuit, bonos dilex.it; et. si

gnificat regimen Christi, qui Ecclesiam bcne regitmrdos odit, boiios diligit, Duas babet sectiones, quiaactio Ecclesise habet duas divisiones, scilicet mal?

devilare, hona agere. Una pars est misericordian

D et judicium, in qua septem notantur declinanda,altera, oculi ntei, in qua sex meditanlur faciendaYoxesl Ecclesioe.

Expositio psalmi C.YERS.1. —-Misericordidm et judicium caniabo

tibi, Domine: misericordia est de praesenti, judi-cium de futuro canitur. 0 Domine Trinitas, cum

jucunditate annuntiabo aliis misericordiam tibi

ascribendam, quam exhibes hic poeniteiitibiis, et

judicium, quod ostendis in futuro in duritia cordis

permanentibus : nam istis gaudia, illisdas suppli-cia.

YERS.2. — Psallam el intelligam in via immacu-lata: hoe est, quia judex es justus, operabor bonum

abstinens a nialis. Cantare pertinet ad conlemplatio-

«3 IIONGRIIAUGUSTODUN.OPP. PARS II. - EXEGETICA. 296

neni,psallereaa actionem. Via immaculata est in- .

pocenlia: hmocenfiaveraest, quaenecsibi nec alleri

Docet;quoniamqui diligit iniquilalem, odit animam

suam(Psal-s)! el nemo Prius liisi *n se quam >na^te_

rum peccat-In hac psallam bene operando et inlelli-

gam quandoveniesad me : id est quando remunera-

bisme. Aliierpsallam et innoccns ero, etintelligamte prsemiapro innocentia hac redditurum. 0 sponse,

quando venies ad me, ut me sponsam tuam de Ba-

bylone educas, et in Jerusalem civitatem tuam in-

troducas? Nunc viam immaculatam exponit. Peram-

bulabam in innocentia cordis mci: hoc est, non so-

lum abslinui a prava aclione, sed eliam a mala cor-

dis cogitafione; el hoc in mediodomusmem, id est

communi omnium habitanlium in domo Ecclesise.

De septem vitiis declinandis.

Hinc merila sua enumerat, pro quibus coelestia

sperat: et primitus septem ponit cunctis devitanda;

deinde sex omnibus agenda. Declinanda sunthaec:

Injustaerei imitatio, legis prsevaricalio, murmuratio,

malignitas, detractio, superbia, cupidilas. Hoc cst

quod dicil :

YERS.5. — Non proponebamante oculosmeosrem

injuslam, id est, non proposui anteoculos meoscor-

dis malum facere, nec facientes imitari, facienlibus

consentire. Facientes prmvaricgtiones odivi, et pa-

rentes, et cognatos, et amicos legerii tuam praevari-cantes odio habui, non tamen homines, sed homi-

nuni errores.YERS.i. — Non adhmsit mihi cor pravum, id est

niala voluntas niurmuranlis, vel pravum consilium

alicujus non invenit nie sibi consenianeum. Mur-

muratores, ct pravo consilio malum machinantesnon fueruntmei consortes. Declinantemq mc tnali-

gnum. non cognoscebaiii, hoc est, dissentienlem a

proposito meo ita devitabam, quasi non agnosce-rem ; vel, haerelicum a me pravo dogmate declinan-

iem, et maligue agentem, ita abhorrebam ut igno-lum.

YERS.5. —Dctrahenicm secreloproximo suo hunc

perscquebar, id est qui in occulto fratri derogavil,et discordiam seminavit. hunc ul hoslem impugna-bam. Pejus peccat detrahcns quam fornicans : hic

enini se solum occidil, ille autem se et proximum.Mali non solum devitandi sunt ut confundantur, sed jetiam persequendi ut corrigantur. In Ilebroeohabe-

tur : Huiic interficieliam, quia dctractores gladio

proprioelinguse occiduntur. Superbo oculoet insa-tiabiti cordecumhoc non edebam : hoc est, cum su-

perbis et cupidis non comedi. Omnis superbus vel

cupidus eslinvidus; quia dum solus vult polens vcldives videri alienis bonis crucialur, el alienis malisdelectaiur. Cum talibus convivium invidissnon inii;imo tales in tantum exsecrabar, quod eos in pran-dio meo non patiebar. Unde et Scriptura prsecipil,neccKHiImjusmodicibumsumere(Ifior. v). In ocu-lis maxime superbia notatur; qui superbi qui sealiis digniores arbitrantur, alios vel aspicere dedi-

gnamur. Cupidifasautem cordi assignatur, quia cor

A Deo vacuum caducis rebus non saliatur. Ifec duo

vitia prse aliis sunt notabilia quia omnibus sunt pe-

jora : inilium enimomms peccaiisuperbia (Eccti. x)et radiit omniummalorum cupidilas (I Tim. vi). Per

iliam angelus de coelocecidit; per istam homo de

paradiso corruil. Ex his duohus quasi ex fontibus

diaboli omnia niala profluunl, et miseros ad tartara

trahunt. Haecomnia qusedicta sunt, non solum sunt

devitanda, sed etiam odienda et persequenda.De viriutibus sex agendis.

YERS.6. — Sequunlursexfacienda, scilicet fideii-

tas, castitas, humililas, prsedicalio, sancla conrer-

satio, malorum impugnalio; de his subdilur : Ocutimei ad fideles terrw ut sedeanl niecum. Hoc est, in—tentio mea non eral ad nobiles et divites "sseculi,ut

B eos populo tuo prseponerem,_sedad fldelesEcclesiae,ut eos praelatos et reclores constituerem, qui me-cum in judicio sederent el populum tuum jusleju-dicarent: Ambulans in via immaculata hic mihi mi-

nistrabat, id est non impudicos, sed castos el in-liocentes ministros allaris ordinabam.

YERS.7. — Non habilabit in medio domus mew,

qui facil superbiam: hoc est, publice peccantes, cthoc superbe defendentes non commanebant publicemecum in communione, quia excludebam eos a sa-cramentis et a domo ecclesise; humiles aulem etobedientes erant mei concives. Qui loquitur ini-qua,non direxil in conspeclu oculorum meorum, id est

adulalor, iniquis verbis placere cupiens, non direxilse in beneplacilo meO; vel, vaniloqui non placue-runt oculis meis, ut essent nunlii mei sed praedica-tores et bona persuadentes.

YERS.8. — In matutino iiiterficiebamomnes y.cc-caiorcs terrm, id esl in bona operatione, quse est

quoddam mane seterni diei, omnia peccata terreni-taiis meaj occidi. Et meo exemplo omnes peccantes,et terrena tantum appetentes annihilavi. Ut disper-deremdecivitaie Dominionmesoperanlesiniquiiatem:Hoc est verbis ct factis iniquos impugnavi, ut eosde iniquitate ad sequilatemconverterem, aut de Ec-clesia penitus segregarem.

Applicatio ad Clirislum.Hseceliam judici Christo congruuni: Oculi mei

ad fidetesterrm ut sedeant mecum, hoc est, p"opuios-Q et alios fideles de terra elegi, ut sedeant niecuni ju-

dices in judicio. Ambulans in via immaculala Incmihi ministrabat: id est immaculati ministri meiillic erunt, ubi egoero. Qui immunditia se maculant,Christo non minislrant; et qui ea, quse sua sunt,quserunt, Chrislo non serviunt, et ideo cum Christonon erunt. Non habitabit in mcdiodomus memquifacit superbiam.Nullus qui facit mala opera, quaedesuperbia descendunt, habitabit in domo mea, coelestiJerusalem. Qui loquitur iniqua,nondirexit in conspe-clu oculorummeorum: hocest, non soluro male op.':-rantes, sei etiam male loquentes, in conspectu meonon erunt, idest facicmmeamnon videbunt. In malu-linointerficiebamomncspeccatoresterrm.Praesensvitaest quasi noxjae.ternaYilaquasidies, cujus manc esS

'297 EXPOSITIOIN PSALMOS SELECTOS. SSS

dies judicii. In hoc niatulino interficiet Doniinus. gladio oris sui omnes peccaloresterrm, scilicet ter-

rena appetentes, dicens : Disceditea me,omnesope-rarii iniquilalis (Luc. sni). Ul disperderetnde civita-le Domini omnes operantes iniquitatem. Tunc haadosab agnis, zizania a tritico, paleas a granis separa-bit, et de civitate coeleslis Jerusalem et de socie-

tatesanclorum, cum diabolo et angelisejus in aeter-

num igncm praecipitabit.

PROLOGUSINQUINQUAGINTALEtERTIUSI.

Quatuor sunt genera proplwiim: fit enim aliquanaoper acta, aliquaiido per dicta; aliquando per revela-

tionem,aliquandoper otcultam saneli Spirilus revela-

tionem. Per acia fil prophetia, ut transilus Hebrwo-rum per mareRubrum ad tcrram repromissionis,quw ,

prwdixit noslrum transitum de tencbris ignorantim

per baptismum ad cmlestem Jerusalem. Per dicta

fit, quando angeli verbis insinuant futura prophetis.Per revelalionemfit, quando per quasdam imaginesin ecstasi posilis futura prwsignantur, sicut Danieli,Ezechieli. Per occullam inspirationem fil, ut David

cui Spirilus sanctus itiiiis fuiura de Christoostendit.

Atiquando ftt prophetia de prwterito, ul illud : In

principio creavit Deus coalum et terram (Gen. i).

Aliquando de prmsenii, ut illud : Unde hoc mihi, ut

veniat mater Domini mel ad me (Luc. i). Aliquandpautein de fuluro, ut illud : ecceDominusvenietadju-

diciutn, et omncssancti ejus cum eo.

Primum Quiuquagintale de Ghristo et ejus cOrporc

sumpsit exordium; secundum de Anlichristo et ej'us |

corpore habuil initium : istud tertium de miseria lo-

tlus humani generis et de aedificalioneSion ihelioa-

tur, et in laude internsegloriaeconsummatur,

Prolocjusin psalmum CL

Jam in decem Decadibus operarii vineae Domini

expressi sun.l, qui Decalogo legis pro denario vitse

laboraverunt. Nunc undecimani decadem Spiritussanclus ingreditur, in qua praevaricatores legis Dei

quam maximenotanlur; qui autvineam Domini in-

trare nolueriint, ut Judsei et ethnici; aut intrantes

otiosi in ca fuerunt, ut iicti Christiani; aut ingressicum scandalo exierunt, uthsereiici.

Hic psalmus est unus de septem poenitenlialibus,in quibus notatur remissio septiformis Spiritus. Hic

ideo quinlus.ponilur, quia Christi passio in eo de-

scribitui' : per euj'us quinque vulnera homo a pec-catis redimitur. Primus psalmus poenitenlialium

spiritui timoris; secundus, spiritui pietatis; tertius,

spirilui scientise; quartus, spiritui fortitudinis; hic

quintus spiritui consilii ascribilur; quiaper Angelum

magni consilii Christum, lmmanum genus a morte

iiberaiur, quod in hoc psalmo narratur. Hic apte

postillum psalmum ponitur, in quo j'udiciumdescri-

bitur : quia per paenitentiam evadet homo judiciisententiam. Hic poenitentibus bene congruit, quiacinerem tanquam panem edendum, et potum cum

flelu miscendum edicit. Hic psalmus est centesimus

primus;quod sunt decies decem ot tinum : el signi-

A ficat quod decem praecepla legis iriiplenlibus reprp-mittatur vitaedenarius, qui est unus Deus.

- \De titulo, mdteria, intenlione el divisionepsalmi.YERS.1. —Titulus psalnii cst : Oratio pauperu-,

cum anxiatus fueril, el corara Dominoprecetnsuani

effuderit, hocest: ista oratio est Domini Jesu, qui,cum esset dives in gloria Patiis, pauper factus est

pro nobis mortalis et passibilis. Oratio liabita tunc,quando anxius fuit, id cst, quando de perditione hu-mani generis doluit; et effudit precem suam coramDomino in monte Oliveti; quando trislatus usque adinortem faclv.sin agonia prolixius oravit, et sudor

ejus, ut sanguis, in terram nianavit (Luc. xxn).Materia psalmi est humani generis miseria, Chri-

sli pro eo oralio. vel passio. intentio est ostendere,B hominem per solam Christi graliam salvari; et nos

ad oralionem et poenitenliam hortari. Yerba sumptasunt de Adam ; cujus os earni adhscsit dum costam

ejus in feminam Deus aedifieavit,et carnem pro ea

replevit, et signiflcant quod virtus Dei, scilicet Yer-

bum, caro factum carni adhseserit, dum Ecclesiam.de corpore suo sedificavit.

Hicpsalmus in tiia dividituf, qtiia in eo iriagenerahominum sub genere trium avium notatur. Prima

pars est: Domine, exaudi, in qua oratio poenitentisponetur. Secunda : Percussus sum sicut jenum, in

qua miseria humani generis defletur. Tertia ; Ttl

aulem, Doinine, in qua hominis reparalio per Chri-stum exponetur, vox est humani generis in Chfisto ;iniseria tolius humani generis hic deploratur, ut ju-

C dex ad misericordiam flectatur; et sedificatioccele-stis Sionde vivis lapidibus decantalur; Christus cumsit uiius ex hominibus, loquitur pro omnibus homi-nilius. Ipse judex, ipse advocatus; ipse medialor,ipse mundi reconciliator.

Expositio psalmi Cl.YEIAS.2. — Humanum genus per Chrislum in

monte Oliveti anxium oravit, per Christum in cruccclamavit: 0 DominePater, exaudi orationemmeani,quam pro humano genere ego homo fundo, quia inmiseria anxiatur ; el ciamor meus ad te veniai, ut demiseria eripiatur. Oratio est petitio, sed cum parvaintentione; clamor vero cum magna cordis inten-tione : unde Moysi dicitur : Quicl ciamas ad me

j, (Exod. xiv), cum nihil dixisse legalur. Chrislus in

monte pro hominibus oravit, in cruce pro eis cla-

mavit.

YERS..3.— Non avertas faciem tuam a me, Filiotuo orante, sicut avertisti eam ab Adam peccante.Facies" Dei est c.ognitio ejus; homo in paradiso

quodammodo faciem Dei vidit, quia plurimum ejusnotifise habuit. Quo peccante, Deus faciem ab eo

avertit, quia ei cognitionem sui subtraxit : unde

nunc orat, ut lianc ir. se credentibus reddal. In

quacunque die tribulor, inclina ad me aurem luatn :

hoc hiimanum genus in Christo orat; ex quo homo

a paradiso cecidit, omnibus diebus in tribulatione

fuit : unde oportet ut omnibus diebus Deum pro\-tribulatione invoeet, utaurem misericordiae ad eunt

PATUOL.CLXXIL 10

'299 "iiONORHAUGUSTGDUN.OPP. PARS 11.— EXEGETICA. 500

inclinet. Similitudo est a medico ad iiifirmuin se

inclinante, qui non vaiet vocem e::allare. Deus att-

rem horiiiiii inclinavil, dum Chrisius in cruce usquead tilortemse huinUiavit (Philipp. ii). In quacunquedie invocavero te, velociter exaudi ine : Christus in

die passionis Patrem pro salutc horninum invdcavil;

qui velociter eum exaudivit, dum homines-per eum

Veparavit. Exaudi me.

YERS.i. •—Quia defeceruntsicul fumus dies-iiiei:

haecvox est humani generis in Christo. Dieshominis

in paradiso seternifuerunt, in hocmundo inslabiles,ut fumus, facti sunt: quia sicut fumus in altum sur-

gens evanescit, sic tempus hominis a puerilia in

juvenfutem, indc in senectutem eicrescens, inde in

inortem-verijeiis deiicit, El pssa mea sicul creminm

aruerunt. Ossa aniniae sunt ratlonalitas et liberunt

arbriiium, quae post peccalum ila in honiine debili-

tata sunt, sicut cremiuni amitiens vires extracto

sueco in-fiixorio. tjnde alia leetio sive translalio ha-

Let, sicut in frixorio confWxasu»t.-Ralionslitasaruit,

quia perspicacitatem, quam prius habebat, amisit.

Liberum arbitriuni aruit, quia eam facilifatem non

habet, quam prius habuit. Ad litteram etiam ossa

exsiccala medulla arent in scpulcro, sicut ciemium

--exslrusa pinguedine aret in fiixorio. Iloc ideo quiaVERS.5. — Percussus snm ut.fenum.-et aruil cor

memn. Omnis caro fenum (Isa. XL),unde sumpsitChristus corpus humanum, et ideoul fenuin-est.per-cussuS; id esi ut alius homo doloribus. Sicul fenum

ad tempus yiret, sed-falceseclummox aret, sic homo

modico lemporefloref,percussus infirmilaie languef,'

•secfus morle, cor arescet quia Spiritum el iniclligen-liam amittet.-Cur hoc conrmgel? Quictobliius sttmcomederepanem meum. Panis animoeest maiidatuiii

vilse.Panem dedit Deus honiini ad mauducandum,dum ei prseceptum vitoe posuit ad obseivandum.Dum enim dixit : IIoc obscrvate,ne moriamini (Le-vit. vm), erat eequipollensquasi diceret: Huncpancnicomedite, tit vivalis. Hunc suum panem oblitus cstiioiiio couiedcre, dum non fuit sollicitus prsecepium

-Doiniui obseivare. Oblitus prsecepluni, -tetigit veti-

tum; oblifnsmanducare panem, bibitvcnenuin; unde

-percussuni est cor ejus, et aruit sicut fenum. Ilocfenum Christus induit, in panem convertit, homi-

-nem percussum a serpente, et arefactum morte, re-fecit.

•VERS.C.— Avocegemilusmei adhwsil os meum-carni mcm. Yox gemitus honiinis, eratvox diabo-

li, qui dixit : Comedite, eleritis sicnt dii (Gen.m).Et quia hanc vocem audivit, gemilum rioloris ctiaorlis ineidit. Os dicitur foriitudo virilis, caro infir-initas .mulieris. A voce gemitus os tarni adhmsil,dum persuasu diaboli vir tnulicri consensil, De osse

quippe Adsefacta est Eva, et caro reposita est prova. Ho.cos.carni adhoesil, dum de paradiso ejccfusJemiiia; per concupisccntiaui se commiscuit. Si cnimin paradiso permansisseut, sihe concupiscenlia etsine dolore ct soi'de iilios piocreassent. Sed quiavocem diaboli audierunl, per concupisceiitiam be

A stiali riiore coeunt, in doiora et gemitu pariunt,natos, ut bestise catulos, lacte nutriunt, dolore &i

gemitu in ferram moriendo redetint.

Haec eiiam vox Chrisli est, A voce gemitus mei

adhwsit os meum cdrni tnem.Os Chrisli fu.iideiias,

qusecarni adhsesit, dumYerbum carnem induit pro-pter vocehi gemilus liumani generis in miseria adDetiin clamantis. Os eliam carni adhsesit, cumChrisius Ecclesia;se conjunxit.

VERS;7.— Similis factussum pelicanosoliiudinis.

Pelicaiius.-estavis iEgyplia grandis ut ciconia,na-tuiale macie semper eonfecta, cujus sunt duo gene-ra. Ununi semper in stagnis moratur, et piscibusvescitur, quod laline onocotalus dicitur. Alteruin

semper in solitudine; et escacjub sunl venenala

J3animalia, id est, serpentes crocodili etlacertse. Hoec

avis fertuf natos suos occidere et eos per triduum

lugere ; tertia die seipsam vulnerat et aspersione sui

sanguinis pullos -vivifical,Dicitur autem pelicanussolittidinis, ad diuerenliam illius qui moratur in

stagnis. Huic avi Christus similis est factus, quia•solusde virgine eslnafus; qui, quasi veneuata ani-Mialiacomedit, dum-peccalores in corpus suum tra-

'-jecil : qisasi natos occisos"aspersione sanguinis re-

suacitavit, dum lioniines in peccatis mortuos effu-

sione..prop!'iicruoris viviucavil.

Fuclus sum sicut \nijclicorax in domicilio. Nyctedicitur nox , CGraxcorvus; nycticorax dicitur iioctr>-"coiviis: queni quidam bufoncin, quidam noctuam

lioiiiiiiani, qiii tanium tenebras amat. Huic avi Chri-C stus siinilis factus cst, scilicetpassionibus ut pecca-

tor denigrafus, anians tenebras, id est peccaloics,iion ultenebrrc remancant, sed ul Iux, id est justifiant. Domicilium cst-ubi destructa donio parictestantum remanent: unde in Ilebrseohabetur in:pa-rielinis in quibus habilal noctieorvus. Domiciliumerat populus Judacoruiii deslruetus inlerius a turbadsemonum.In hoc domicilio Chrislus sicut nyctico •

rax cst factus, quia in cordibus Judaeorumul pecca-tor est reputatus. Nycticorax jier noctem tantum vo-

lilat, et Clnistus per-niortem peccatores tantum -li-'bcral, Yel, facius sum sicut mjcticoraxin domicitio,quando dorniivi conturbalus in sepulcro.

YERS.8. — Inde : Vigilavi, quia a morte sur-

rexi; el facius sum sicul passer solilarh'.s in leclo.Passer se ab aliis avibus separat, et in tecto domus,vel altis et firmis locis habitat. Domus c-st mundus,tectum est ccelum. Christus factus esl sicut passersolitarius in teclo,quta solus Deus homo habitat incoslo.Iii Hebraeocst sicut avis solitaria. Christus fuit

pelicanus solitudinis, solus natus de Yirgine, solusvivens sine ciimine; nycticorax in domicilio, mor-

tuus in sepulcro; passer solitarius intecto, solusDeus liomo in ccelo.Per tria genera avium designan-iiir etiam tria genera "hominum.Pelicanus solitudi-nls esl populus crcdens de gentibus; genlilitas erat

quasi soliludo, quiaanullo sancto inhabitata. Nycti-£oiax est populus convcrsus de Judaeis, qui crant

domiciliuin doemonuin. Passerest pouulus qui de

501" EXPOSITIO IN PSALMOS SELECTOS.

Christianis ad conlempiativam vitam converstis ad

tectum coelimente convolat: ih quo, amundi aetibus

separatus, solitarius babitat.

VERS.9. — Priusquam sanguinem, ut pelicanus

pro filiis, effunderem, tola die exprobrabant tnihi ini-

rtiici mei, id est toto tempore vitse meae impropera-bant mihl Judsei, dicentes me fabri iilium, dsemonia-

cum, amicum publicanorum. Yel, tota die passionismihi inimici exprobrabant, dum colaphis et spuiistota die illudebaril et in cruce insultabant. Et qui

prius laudabant me diceiites : Scimus quia verax es

(Matth. xxii; Murc. xn); Adversum me jurabaniquando collecto coricilio ad moriem ine damna-

baiit.: Et hoc ideo J

YERS.16. — Quia cinerem tanquam panem man-

ducabain, hoc est, peecatores sicut justPs mihi in-

corporabam : Elpolum tneum ciim flelu miscebani,id est: bonos cum Im pro quibus flendum erat,

roiscebam, et peCcatores sicut justos bibebarn. Ideo

exprobrantes dixerunt vHicpeccatores reeipit, etman-

ducat cumillis (Luc.xxn).Simililudo traliitur abliis

locis, ubi fofte vinum cuin aqua temperatur. Per

einerem accipiuntur peccatores in cinere et cilicio

poenitentes ; peceanti quippe homini dictum est: Ci-

nis es, elinpulveremibis (Gen. m). Panis sunt jusli-tiam esufientes , poculum vitam sitienles, fletus

commissa deflentes. Cinerem Christus tanquarii pa •

nem manducavit, dum poeniteutes esurientibus ju-stitiam associavit. Potum cum fletu temperavit, dum

peecata deflentes silientibus vilam commiscuit. Ali-

ler : Potus intus trahituf, fletus foras egreditur :

poculum suurii Christus in passione sua cum fletu

niiscuit, dum gentes quasi dulcem potum in se

traxit, et Judaeosquasi fletum foris egessit. Ad litte-

rani eliam polum cum fletu temperavit, quahdo im-

pi.i aeetum felle mistum ei sitienti offerebant.

YERS.11, — Hoc evenit afacie irm ct indignalio-nis tum, -id est a prsesentia vindicta?.tuse et gravis

poense, quam passus sum causa Adae,Passibilitas

enim et mortalitas, quaesunt poensepeccati, vocantur

ira et iridignatio Dei. HaeciraDei niauet super illum

quinon credit in Chrislum : per quem auferetur ira

Dei, et immorlalitas daliitur regni. De ira tua mul-

tas poenaspassus suiri in lacri miseriae, quia elevaiis

allisisli me, id cst: per liberum arbitrium elevasti; I

per juslitise judicium allisisti. Haec iterum vox est

humani generis in Christo. Deus quippe hominem

ratione et intellectu super omnia animaiitia elevavit;«ed quia in honore positus non intellexit, in mise-

riam eum aliisit. Sicut enim nullum horum habet

honorem, sic nullum habet hanc miseriam. Solus

tiamque homo post multas hujus vitaemiserias tru-

ditur post mortem in ultrices poenas. Ideo supe-riora etiam pcenitenli congruunt, cujus ossa sictit

creinium aruerunt: quia propter reatum oblitus est

comedere panem siium, et a voce gemitus os carrii

suaeadhasfet. Scilicet ut propter jej'unia et fletum

pro carne ossa videantur, et ideo prae nimia macie

simiiis factus est pelicano : et propter nigras et sor-

A didas vestes, nignidinein pecCatorum significanles,siiriilis noclicorvo, propter soiitariam vagationemsimilis passeri. Gui tola die iniiuici, id est impoeni-tentes, vel daemones exprobrant quod cinerem tan-

quam pafiemmanducat, et potum cum fletu misceaf.

Quia iram Dei et indignationem timel, qui eum ele-

vavit, dum adimagineni suam creavit; sed propteiculpam allisit, dum eum omnibus pcenis submisit.

. Sequitur voxChristi: propter hunc, Pater mi, ele-vasti me in cruce, et alSisisti_mein morte.

YERS.12. =—Dies mei sicut umbra declinaveruni,id est facti sunt transitorii et instabiles ut umbra.

Hsecvox propriai Christi est de se et suis se sequen-•tibus ; superiusfuit vox de se et suis posteris : Dies

mei sicut fumus defecerunt, et percussus sum sicut" fenum, et aruit Cormeum, Dies similes suut umbfee

vel fumo, quia vixi brevi tempore : et Ego, quem lu

Deus vitse assumpsisti, sicut fenum arui, quia pas-sionibus consumptus in morte propter hominem

emarcui, queni ut fenum morte aresbere dolu.i,YERS.15.—Tu auiem, Domine, inwternum perma-

-nes,id est dies tui semper suntpermanentes, ad quos

potens es nos deducere. Et sic erit memoriale luum

in generdtionemet generationem, hoc.est, misericor-

dia tua, qua memor es illorum, erit in hae vita et in

alia, scilicet Sion ,et in gentihus; vel: Menioriale

tuum erit ia generationc Judaeonim et iri genera-tiorie gcntium.. YERS.11. —Tu exsurgens misereberis Sion : quasi

r. Deus iacuit, cum populus Sion idola coluit; tunc

emasi surrexit, cum eis Filium suum verum Deum

aaisit: tuncmisertus est Sion, quando primitivamEcclesiam de Judaico populo elegit, fldem et virtutes

ei tribuit.Tn me exsurges, ei niisereberis Sion; quia.

temptismiserendi ejus, quia venit tempus gratise, in

quo ejus miserearis. De hoc tempore sCriptum est:

Ubi venitpleniiudo temporis, misit Deits Filium suum

(Galat. iv), ad quid? ut Sion, id est eos qui sub lege

erant, redimeret.

YERS.15. —Sion sedificabitur habitabilis civitas;

quoniam. ptacuerunt servis luis lapides ejus, id-est

apostolis servis tuis aedificatorihus Sion placuerunf

prophetse, lapides vivi, iri.ea constructi, quos intel-

lexerunt hanc oedificationem praedixi.sse. Per hos^ lapides promissa est praedicatio, de hac processit

Evangelii instructio, per hujus prseconium agnitusest Christus lapis angulafis. Et ideo terrw ejus mise-

rebuntur, scilicet sedificatores, qiii de terra feceruiif

ccelum. De ipsa tefra venit unus paries, tot millia

credeutium et pretia rerum suarum ad pedes apostolorum ponenlium. Seguitur alius oafies veniens de

gehtibus. ! .

VERS.16. — Et iimebunt gentes notnen tuum, Do-

mine, qui es lapis arigularis, in te duos parietes P

diverso venientes conjungens. Gentes timebunt, id

est verierabuiilur iiomen tuum, quod est Domiutis.Vel: Yerebuntur me Filiuni tuum qui sum nomen

tuum.Ej omnes reges terrw tiinebunt gtoriam tudm,id est omnes priiicipesvencrabuutur te gloriosum ei

S05 IIOXORIIAUGUSTODUN.OPP. PARS II. — EXEGETSCA. 304

sieut parieles in iapidem angularem convenient.

tRS. 17. — Quia mdificavitDominusSion in vir-

tutibus. Eia, vivi lapides, cernite; in struciurain, non

in ruiiiam. oedificafurSion ; aedificaturarca, cavete

diliivium. jEdificata aulem Sion videbilur in gloriasua qui prius visus esl in infirmiiaie sua. Alia trans*

latio habet, in majestale sua, id est, in divinilalis po-tentia. Et ex qua causa hanc donium sedificavit?

YERS.i3. — Qtiiarespexit in orationemhumiliim:

patfiarchse ct prophetoe et antiqui patres huniilesDeum rogaverunt, ut domum in paradiso sedificatamct per diabolum desfructam in mundo resedificaret,et collapsam civitatem in coeloper ipsuin repararet.

liespexil ergo Deus in orationem humilium, dum inliiiindum Filium suum misit, qui in uiiam Ecclesiam

'compegit populuni fidelium. Et non sprevit precemeorum, quia implevit desiderium ipsorum. promit-'tens hominibus oequaiilaiemangelorum.

VERS.»9. — Scribantur kmcin generatione altera;scilicet bencficia, oratio, passio, ranissio, aedifica-

lio, exauditio babeanfur in nienioria in allera gene--ratione; quoedeperdita facta est aUera, haecgenera-tlo in doinum Dei sediiicaia semper prse oculis ha-beatista. Et poputus quicreabitur laudabit Dominum,Iioc est, populus Chrislianus, in peccatis morluus,in yirtutibus novus crealus, de idololatria in aliumrituin alleratus, de praedieiis heneficiis laudabit Do-miiiuiri.

YERS.20.— Quia prospesil de excclso sanclo suo;id est per me sanelum corpore, cxcelsum deitatc, (prospexit miseriam hominuni. Dominus cle cmlo hiterram aspcxit, id est per me ccelumin lerrcnos mi-

serando aspexit.YERS.21. — Ut audirct gemitus compeditorum,id

cst ut gementes solveret a vinculis peccatorum; ulsolveret a peccatis fitios inleremptorum, id est gen-tes imilatores occisorum, Adaescilicet et Evae, quifuerunt intereraplores totius htimani generis. Com-

pcditi gementes erant Judsei, fllii intereinptorum pa-

gani. In Ilebroeo scribilur filios tnortis, ut solvcretfiiios diaboli a peccatis.

VERS.22.— Ul annutilicnl in Sion nomenDomiui,i.i est in Ecclesia, et laudem ejus tandem in coelesliJcrusalem.

VERS.23. — In conveniendopopulosin unum, ei

reges, id est ad boc nomen Domini in Sion annun-

tiant, ut populi et regcs in unum fidei conveniant,ut serviant Domino

YERS.24. — Respondilei in via virtutis suw, hoc

est, populorum et regum conventus in Sion respou-det Domino Patri in via virtutis suse, scilicet iniifa-tiono filii sui, qui est via virtulis su;c : qui verbumvirtus Dei per Jesum Cliiisfum inlravil ad iiomineset per hanc viam reduxit devios ad vitam. Aliter :

Jerusalem vel laus ej'us scilicet Ecclesia deloto orbeierrarum vocala respondit Christo in via virtutis

£u;s ; quia sicut Christus, etiam ipsa in virtutibus

ambulavit. Hujus vox hic sequitur : Paucitatem die-

rum meorum uunlia mihi; hoc est : Ecclesia in via

A virtutis posita respondit, dicens : Insinua mihii

quando finianiur pauci dies isti, liat consuihmatio

sseculi,et veniant anni a!terni. Et dicitur ei, prwdica-bitur Evangelium in omnibusgentibus, et iunc veniet

finis (Matih. xxiv). Ad litleram etiam respondit Do-minus Jerusalem in via virtutis, cum ad passioneriiaccederel, et curn palmis populus eum susciperet;cum canium populi in ea audiret, respoudit eis et

paucitaimn dierum suorum enumeravit ei, dicens :Venietdies cum inimici tui circumdabunl te, et adterram proslernenl te, ei filias tuos, qui in te sunt, etnon relinquent in te lapidem super lapidem (Luc.XIX).

Hsecquaesequuntur usque in finem psalmi suntverba generationis alterae et populi novi cieali, a

" compeiiibus soluti, qui in Sion convenit, et laudemde oeterniiaie canit.

YERS.2O.—Nerevocesme in dimidio dierummeo-

rum, id est ne sublrahas me ab annis tuis, qui sum

positus in dimidio dierum meornm. Duse parles si-mul collatseutraque est UDttmdimidium, licet una

major, altera sit minor : sicuti, si uuus dies cynfer-relur cenluni annis, seterRi anni sunt unum dimi-

diuin, dies hujus vilse allcrum sunt dimidium : inuno dimidio, id est in temporali estfioniOj in altero,id est in 3eternoest Deus. Ideo sequitur, J'Mgenera-tionem el generationemanni tui, hoc est de praesentlusque in fuluram. Aliter : De meo dimidio tempo-rali, id est de paucitate dierum ineorum tendentem

„ in tuum dimidium ne revoces me, deserendo rela-bentem in errorem, sed trahe juvando niteiitem inMlernilatem. Aliter : Peracta dimidia via mea ne re-voces me de mundo inemendatum et imperfeclum ;sed perroiite me totum tempus vivere qiiod consti-tuisti : sicut Ezeehiaefecisti; ul de prajterito cmeii-

datus, et in bonis aclibuspeifectus, occurram in vi-

rum perfectum in annos tuos, qui sunt seterni.

YERS.26.— Initio tu, Domine, terram fundasti et

opera mamttim iuciTumsunl cmli: hoc tractum esl denova creatura mundi, ubi scripltim est : In princi-pio fecit Deus cwlumet lerram (Gen. i). Principiumest Christus in quo coelumet terram et omnia fecil

Deus; ut scribitur ; Omnia per ipsum facta sunt

(Joan. i). Et sicut ibi fuit principiura mundi, ita et

D hic initium fuit novsecreaturse, id est Ecdesiae. Inhoe initio iu, Deus Paier, terram fundasti, quandoEcclesiam in Chrislo locasti. El operamanuum tua-rum sunl cceli,id est apostoli per operalionem Spi-litus sancti formati.

YEP.S.27. — Ipsi peribunt; quia secundum cor-

pus morienlur; visibiles etiam coeli peribunt, quiacwlum et terra transibunt (Matth. xxiv; Marc. xm;Liic. xxi). Tu autem permanessemper in uno statu.

Cum bic dicatur : Cmli peribunt, quaeritur quomo-do illa Scriptura dicat : Terra in mternumslul ? (Ec-cle. I.) Ei iterum : Omnis creatura Dei manet in

selernum? Sciendum quod forina rerum peribit,ipsa substantia in setcrnummanebit. El omnes sicut

vestimemum velerascent: ccelisui»>.auasi veslimen

505 EXPOSITIO 1N PSALM0S SELECTOS. 305-

tum muudi, qui seneseunl, et vetustate deficiunt in .hac forma qua nunc sunt.

YERS.28. —-El sicut .opertoriutn mutabis eos et

mutabuntur. Coelurriest terroe opertorium, quod re-

volvitur ut tabernacultim, peracto autem j'udiciocoeli in aliam formaui mutabuntur, quia Dominus

tiinc novum cceluni et npvam terfam faciet, et luna

gloriam solis, et sol luinen septem dierum habebit.Sanctorum corpora siint aiiimaevestirtienla : omnes

ergo sancti sieut vestimeiitum veterascent, id est

corpora omnium deficient prius senectute, tandem

resolulione, comparatione similes vestimento quodeo usque atteritur, donec ad nihilum redigatur,

Corpora quoque sunt animaeopertorium, in quibus

operfae non videntur. Postea mutabis eos ab ista re-

solulione sicut opertorium, jitpole quod prius animae '

fuerunt, corpora in gloriam solis, animas iri aequa-litatem angelorum; cceli, id est sancti ita mutabun-tur.

T« autem idetnipse es qui fuisti, quando mundum

ex nihilo fecisti, et non senuisli, et es primus ante

omnia, et novissimus post omnia, quia semper no-

vus. Etanni tui non deficieht, id est aeternitas tua

semper permanet, immutabilis es, et invariabilis,

quia aeternu.s; et quos fecisti de lefra ccsios, lios fa-

cies aeternos.

YERS.29. — Filii servorum luorum habitabunt, id

cst Chrisiiani aposlolorum filii, quos per Evange-lium genuerunt, habebuiit illos fuos annos non de-

flcieriies, habitantes in regno perpetuo, ubi gaudium |est seternunij et nunqnam finienda seeuritas. Etse-meneorum in swculum dirigelur,. id est alii Christia-

ni, ex iis genili, in setefnitatem dirigelituf. AUter :-Annitui aeternisunt et in illis annis fitii servoruniiuorum hgbitabunl, id est servi tui per filios, id est

per bona opera illos annos habebunt, el semeneorumin smculum dirigetur, id est fletu.3.qtios, praemitleiit,in gaudio metent.

"Enquid Filius Deiorando profecit, dum huma-Eurn gentis ad aeteriiitatem perduxit!

PP.OLOGUSINPSALMUMCL,Mal.eriahujus psalmi nbvissitni,sunl nupiiw Agm:.

Postquam enhn rex judiciuin cum papulo suo habue-

rii, sponsamsuam de Babyl.oni.aad se venienlemcunicmni frequentia angelorum et sanclorutn hi novam ]Serusalem introducet : in quo comiiatu lubm persp-nant, in niiptiis Prgana concrepant..De hoc hic psaL-tnus tractat. Intenlip est,_ngs incitare ad itlud fe-slum properare. Verba respiciunt cidsupradictos pro-phetas, qni ad festivitaiemin remdifieato tempto Je-rusatem celebrandam, populum de capiivitate r̂ever-sum monuerunt. Quodet monelnos deccplivitaiedia-boli.et vitiorum reversosrenovata vila Deum laudare,tit ppssimus solula iiltiina. captivitate illud festum iiinova Jerusalem cum san.ctis celebrare. Titulus est,AHeluia, id est laudate Dominum,. qui etvenistis ad

Sponsi convivium.Htc psalmus est centeshnus quin-qnagesimus, pef cenium perfeciio, per quinquagintajsbilcni exsultalio exprimiiur,..Desrgnat hic numeriis,

A quod perfecti in sanciitate erutit in aterna jubilatio"ne. 1'salmus hic est uniformis, quia unanimitas lin-

guarum etiaudis semper erit in sanctis.Voxest Spi-rilus sancti.

Expositio psatmi CL.YERS.1.— 0 vos elecii, qiii accensis lanipadibus

sponso et sponsas occurristis, laudaie Dominum insanclis ejus: hoc est, laudate eum in illa corisidera-lione qua vos sanctificavit,TC.tsanctis angelis coae-

quavit. Laudate eum itt firmamento virtuiis ejus : fir-mamentum virtutis est confirniaiio sanctortini postresurrectionem ; quando sancli ita in virtute firma-

buntur, quod ulteritis peccare nolunt, sicut angcli.firmati cadere noluerunt. Inde laudate Dominnin^.

quOdab eo ita in virtute firmatLjam estis,.quod si-" cut angeli amplius peccare non cupitis,

YERS.2. — Laudaie eiim iii. virlulibu.s ejiis, hoc-

est, laudate eum pro diversis virtutibus vobis ab eocollatis, pro quibus jam ad coelestia venistis.:. Ali.a_.tianslatio habet : Laudate eum in potenlatibus ejus-,hoc est: laudate eum pro lioc quod vos fecit poteii-tatus, cum virtutibus et potestnlibus angeliciSj.om-.nibti.s inimicis sub pedibus vestris positis. Laudateyeum sec.undummultitudinetK magnitudinis ejus, idjest laudate eum respeclu rnultitudinis magnitudinisejus, qua vos in cceleslibus niagnificavitj et quaruulta inillia millium pro multis opibus gloria et ho-nore coronavit.

Laudate eum in sono tubw : per tubam victoria

« accipitur, quia finito bello et fugalis hostibus solentvictores tuba canere. Laudate ergo eum pro victo?ria qua diabokmi vicistis, et subactis hosiibus ani--inseet corporis viclores supernam arceni intravistis.Sonus-tubaa est etiam excellenlissinia charitas lait-

dis, quam personabunl cum- angelis. Per tubam

quoque aceipiturprsedicatio. Unde in Apoclypsi di-. cuiitur angeli septem tuba ceciriisse. (Apoc. vm);

quod significat sanetosomni tempore in mundpprse-dicasse. Vel per lubam innuitur regalis suseeptio,nde legitur quod angeli tuba canant,dumadventum

aeterni Regis annuiitiant. Laudale Domitium qui fui-

stis, in sono tubm, hoc est in prsedicatione; quiaDominum in mundo praedicastis, et sdventum sum-

mi Regis praenuntiaslis. Laudate eum hi psalterio ett

[) cithara. Psalterium quod desuperioribus soiia.l^ani--mam; cithara, quod de iiiferioribus sonat,., s.ignat.

corpus; laudate Dominum inde, quod vos in anima,et corpore glorificavit, Per psalterium etia.m.,con--".

templativa vita, per cilharaiu exprimitur. aetiva,

Laudate Dominum, quod in conlempjialivaet aetiva

yila vixistis, pro quibus selerna prsemia recepistis.Yel per psalieilum coeiestia, per. cilnaram inlelli--

guntur terrestria : hoe est in consideratiohe supe--rioris et inferioris creaturse laudale Deum,

YERS.i.—Laudale eum in iympano et -.choTOt.

Tympanum fit ex corio.exsicealo et fifmalo,. quod

significat carnem immulatarii, ab omrii corruptionefirmatam. Inde laudaie Beum, quod carnem: ve-

sirani, prius fragilcm, tanta firmifate immutavit,

507 HONORIIAUGUSTObUN.OPP. PARS. H. — EXEGETICA. S03

quod nlira nulli corruptioni suhj'acebit, Chorus est _concors concenlus Canentium,et intelligitur socielas

angelorum et hominum concordi j'ubilo Deum lau-dantium : inde laudate Dominum, quoniam huncchorum intrastis, el his cantoribus associati estis.Laudate eum in chordiset organo. Chordoesunt in-testina animalium exsiccala et attenuala, dulciter

resonantia; et designant internas cogitationes justo-Tiim.vigiliis et jej'uniisexsiccaias, et sancfa medita-tione attenuatas, dulcissimum melos.puraeconscien-tise resonantes. Organum quod habet divcrsas fistu-las concordi modulatior.e consonantcs, significat di-versos sanclorum actus coneordi dilectione non dis-soisantes. L,audateDominumin clwrdis, id est prosanctis cogitationibos quae, ut chordae,dttlciter re-sonant. Laudate Domhimn hi organo, id est pro

J

bonis actibus quae,ut organa suaviter concrepant.YERS.5.— Luudaic eum in cymbalis bencsonanti-

btts. Cymbala splendcnt et sonant postquam in ignefusa fuerint. Quoe signiflcant corpora sanctorum,quoe, postquam ignem tribulationis transiierunt, utisol fulgebunt, et oeternam Dei laudem sonabunt. Inhis eymbalis, id est, in his glorificalis corporibussanciorum laudate Dominum, et in cymbalis jubitc-tionis, id est in animabus iustificatis. Jubilatio eniaicst inefTabilislaus Dei, qua non nisi anima profer-tur. Et quid plus dicam?

VERS.6, — Omnisspiritus laudel Dominum. Hocost: Omnes angeli qui eslis spiriliis, et omnes Iio-niines spirituales facti, laudate Dominum;. quoniam ,vobis fecit tale convivium. Vel: Omnis spiritus sitvobis materia laudandi Deum : spirilus angelorum,quos charitate firroavit; spiritus hominum, quos ingloria angelis cooequavit; spiritus dsemonum quossancfis subjugavit ; spiritus malorum, quos peenisjuste roancipavit. Hocquoque tempore spiritus ani-mantium sit materia laudandi Dominum, quibus tot

diyersa corpora. volucrum, piscium ac bestiarumviviflcavit.

Notandum quod musica fit tribus modis, voce,flatu, pulsu. Yoce per fauces et arterias canentis

hominis; flatu per tibias; pulsu per cilharas. Quoetria genera in islis nuptiis resonant; vox in choro,ffatus in tuba, pulsus in cilhara : qusementem, spi-ritum, corpus significant, quse Trinitatem semper jIaudibus concelebrant.

Porro pcr diversa musicoe inslrumenta expressisiinl diversi ordines laudantium Deum in Ecclesia.

Sancli, sunt sacerdotes caste viventes, qui corpuset sanguinem Chrisli sacrificant."Virtus L'ei sunt

per quos virtutes operafur, ut Martinus, Renedictus.Poteniatus ej'us sunf, per quos dsemoncs et vitia

premii,utpr33lali.J!/?i/fiajr/i9ej'ussunt fideles, u', sub-diti. Tubm sunt praedicalores; psalterium spiri-tualia operantes, ulmonaciii; cithara se castigantes,ut eremitseet inclusi. Tympanuminvitiismortlficati,iit martyres; chorus in communi vita concorditer

viventes, ut regulares canonici. Chordce jcjuniismacerafi, ut poenitcntes; organum prsedicatione et

t A operatione consonantes, ut confessores.Cymbala de; misericordia e( dilectionepersullantes, utcaeteri fide-- les. His musicis vasis laudat omnis spiritus, id est; omnis spiritualis, Dominum: hujusmodi iiistrumentE

resonabunt in nuptiis Agni oeternumAlleluia. Ideoistos trespsalmos adlaudes quotidie frequentamus,

p quatenus in nova Jerusalem laudes cum angeliscantare valeamus.

Epilogus psalterii.Ut cunctis legentibusconsulamus, summam totius

operis brevi epilogo concludamus. Deus est Pater

Christi, corpus Chrisfi cst Ecelesia; nutritor Eccle-sioeSpiritus sanctus, cujus nutrimentum est sacra

> Scriplura, per quam in suis membiis crescit in vi-rum perfectum, donec occurrai in sponsi sui thala-

>B mum. Porro psaltefium est quasi cellariiim, de quodiversa fercula cl multinioda pocula proferuntur ad

sponsae convivium.> In prima itaque decade, infantia EcClesiaequasi; lacte nutritur, dum a via peccatorum prohibelur,i et in lege Domini meditari edocetur : pro qua obe;i dientia ei beaiitudo per Adam amissa, per Chrislum; restifui promittitur. Qui beatas Yir a Patre rex in-

stitutus, nostri causa in morte dormivit et exsur-

! rexit, filios hominum ab infernis extractos in pacoSn idipsum constituit, in qua in ateraum exsulla-

bunt, qui in gemitu laborarniit, Quique in allum

; regressus Judex gloria et honore coronatus regnabitin aeternumin templo sancto suo.

! In secunda dccade, eloquia Domini in igne Spiri-; tus sancli esaminala, pueritiam Ecclesiaead verita-

tem informant, quaeoculos cordis ej'us illuminaf; ut

{ seiat Doniinumesse in jusla generalione; et in ta-

; bernaculum ejus ingrediehtes "Shiemacula, adim-

; pleri cum vultu DomiriiIsetitia,ct bonis satiari, cum

apparuerit gloriaejus ; ct ut Pominum diligat, qui; inclinavit coelosefdescendit, a deiictomaximoemun-

dans adjutor ct redemptor miseris exstilit. Cujussacriiicii Dominus memor fuil, quando coronain de

lapide prefioso super caput ejus posuit.In terlia decade, Christi exemplo adolescentiaEc:

clesioeinstriiitur patientia quia factus est oppro-brium hominum, cuj'us regnum dominabilur gen-tium. Qui in loco pascuae, ubi nihil deerit, illum

Tvcollocabit, qui innocens manibus et mundo cordefuerit. Et anima ejus in bonis demorabitur, qui la-

vare.inier innocentes manus non dcdignabitur. Hicbona Domini in terra viventium videbit, eum caro

ejus in resurreelione reflorebil.: qtiando Dominus

populo suo in pace benedicet, cum planctum iu gau-dium convertet in magnamultitudiue dulcedinis suse,

quam perfecit limentibus se,In quarla decade, juventus Ecclesisein chamo et

freno ad pcenitentiam constringilur, ut anima ej'usa morleeruatur; quia mors peccatorum pessima;

quos Angelus Domini persequens coarclabil in tar-

tara. Et qui operantur iniquitatem, a Deo expulsisuiit, et injusli dispcribunt. AfTIictosautem ethumi-liatos eruoi ab oinnibus iniquitatibus, et imniiltet

m EXPOSITiO IN PSALMOS,SELECTOS SIp

Dominus in os ejus. canticu.m iiovum, in die mala

liberans eum, et beatum faciet in terra viyen-

tiuin.Iri qujnta.decade, juventus Ecclesise flagellis eru-

dita, etconstantiacoiilra adv.ersa superafa, ad Deum

fontem yilsedesiderat,.qui ejus juventutem lsetificat.

Propter quem tota die moriificatur, uli.ovis pcci-

sionis :,quatenus iri loetilia et exsultalione adducar

tur in templum regis,-ubi vacet ef videat.Deum.

Quo_principespopulorum congregati suiit iit civitate

Domini Virtultim. Quandojusti in matutino, malo-"rairi dominabuntur: cum ipsis salutare Dei ostende-

Uir; quando muri Jerusalem in angelis i.apsi perhomines resedijiceiitur.

In sexta decade, virilis setas Ecclesise.jam sohdo

pane cibatur, duniiad pugriam contra yitia fortitti-

dhieinforriiatur. Dnde inpx fervens ad bo.na stridia

litsit oliva fructifera, etfit intelligens aut requirensDeum, qui eani contra mala.adjuyat. Cuivbluiitarie

sacrificat, pennas sumehs ut eoiuriiba ad requiemvoiat, ut Deo iuiumine viventiiini placeat, qui arii-

mam suam de medio catulorum leonum eripiet,quando.molas leorium Dominus eonfringet, Et ideo

fortitudinem Dei mane caiitabit, cum eam de tribu-

iatione in civitatem munifam deducens, hserediia-

tem timentibus nomen suum dabit.J

In sepiima deeade, yirilis selas solido cibo refe-

Cfa, ad contemptum mundi admonetur; unde filii

ejus.rapinas nolunt concupiscere, nec diviliis af-

fiuentibus cpr apponefe,. sed Deum volunt in Vita

fua benedicere. Annuntiant opera Dei, in honis do-

mus ej'us cupiunt repleii; franseunt per.ignem et

^qiiam iri refrigerium. Peturit ut Dominus illuminet

super eos vultum. suurri, quatenus ctiirt jus.tis epu-Jentuf in conspeetu Dei: cum fiet mirabilis in sari-

ctis suis, quando salvam faciet Siori, in qua habita-

I.unt qui noinen ejtts diligunt, Cum exsultent et Ise-

ientur in Dco onities qui quaerunt et diligunt eum:

quando os eorum repfebitur laude, ut bymnum di-

cant Deo tpta: seterriitate, :

Iri oetava decade, inatura setas Ec&esise potuscienliaeinebriatui', ut serviat Filio Regis, qui facit

iiiirabilia niagna solus; cui solibonum est adhserere,

Qui operatus. est sal.utem in medio terrse. Qui,_cof-nua peccatorumj confringens , exaltabit. cprnua

juslornm in pace : in qua iactus:est,lpcus;ejus,.Qui

pppulum:suum in nianu Moysis et,Aaron deduxit:

quos pane angeloruin pavit. Qui ulius est sangui-nem suorum, reddens -septuplum vieinis eorum.

Qui vineam de electis, suis. plantavit, quos ex adipefrumenti.cibavit,_et de petra melle saluravit. etc.

In nona decade, eadem niatura selas Ecclesiaepo-culo sapieiitioelaetificatur, cum homines dii et filii

excelsi a Deo vocanlur, a quibus ipse.solus Altissi-,

mus in onini terra proedi_cal,ur,ad quem peryeuien-dum beati ascensiones in corde.suo disponuntdevalle lacrymarum, ut iithabitet. gloria in terra eo-

lum, quorum animas-de inferno inferiori eruif, in

c.iyilategloiiosa, in qua est habifatio omnium lselau-

A tiuni, constituit; in qua ille honip, qui fujt. ir.ter

mortuos liber vulneralus dormiens. iii sepulcro,

positus in lacu. iii.eri.ori, et magnus et lerribilis.

super onmeSj qiii in circuitu_ejus sunt, ubi repletimane miserieordia Dei exsultabunt et delectabuntui'

omnibus diebus, quos de tribulaiione eripuit, glovi-

ficavit, longitudine dierum feplevil, salufare suum

facie"ad faciem oslendit.Iii decima decade, seiiipr selas Ecclesise inebriata

docirinam aliis eructat, quse in senecta uberi, ut

palniafloret in virtutibus, ut cedrus Libani multi-

plicatur in operibus, quoaest sedes Dciparata contra

mare et. fluriiina, scieiitia erudita, et de lege Dei

docta.Jdeo populum pascuse ejus et oves manus

ejus iriyita,t.,.utin psalmis ei jubilent, eanlieurri no-

vum ei cantent, quia de maiiupeccatoriseos liberar

vit, justitiam suam gentibus revelavit, quia est

maguus super omnespopulos, qui servientessibi iii

laetilia ducel in exsultationem et in j'udicio disperdet

de eivitate sua omnes operantes iniquitatem.In undecima decade, eadem aetas Ecclesise ad

ofationem instigalur,, ut seriien ejus in sseculum di-

rigatur, ut juventus ejus sicut aquila renovetur, et

per erpissum Sp.iritum Dei.reCreetur, faciemDpmi-.

ni semper quaerat,. judicium et justitiam inr;omnL

tenippre f2ciat, misericordias Domini iritelligat, pa-.

. ratum cor ad.prSecepta.ejus habeat, et la.udare eum

in medio multorum ; qui est prineipium a Patre ge-

nitus, in splendoribus sanclprum Tnissus, redemptip,-> populorum per NovyiniTeslamentum, .

In duodecima decade, seiiectus Ecclesise timore

sanctorum erudilur, quem gloriaeet divilise in me-

moria aeterna. scquuntur, quam. olim sterilem Do-

niinus fecit habitare iadomp ejusmafremflliorum

loeiaritem,cujus fiiios benedixitpusillps cum majo-

ribus, quoe placebit Domiuo in regioue vivoruiu,

cui sacrificabit hosliam laudis ia medio Jerusalem,

in qtia. omnes gentes et. omnes populi laudant

Deum; qui per porlas justitiaa ingressi ambulant im-

fnaculati.in yia legis Domini, ut-de inColatu mundi

ct habitanlibus Cedar peryeniant ad montes, ubi;

auxilio Dei ab omni malo custodlantur.

In terlia decimaidecade, eadem Ecclesise.setas de

strepitu sseculi ascendere per gradujs;.viftufum ad

Dpacem Jerusalem docetur, quseper tribus et, pcr se-

des ut civilas sedificatui, in qua servi et ancilla.

oculos ad Dominum habitaniem irt coelis ieyaiit, ut

ejus adjutorio a.quani iiitolerabilem-pertraiiseaiit,

venieiites ad eps quihaliitarit in Jerusalem, ubi est

pax super Israel, repleti. gaudio et exsultatione, ubi

post morlis somiium datur hseredilas Dohiini electi.s>

liliis merces fructus ventris Marise; ubi bona Jeru-

sal.emvidebun.t omuibus diebus yiye selernse, et be-

nediclio Domini super co.s erit, quos ex omuibtis

iniquitatibus redemit. quibus retribulip in ariima

jpse Deus eril.'

iii quarta decima decade, decrepita selas Ecclesis?,

ad maiistietudinem permulcetur, q-.iamsibi elegit iii.

liabitationem et requiem.-in rrua'fratrcs in uiium.

5-H HONORII AUGUSTOPUN. OPP. PARS II. —EXEGETICA. %&

habitantes, Deum iri noetibus benedicunt, qui Siabi-tat in Jerusalem, cujus misericordia in setenium,cui reversi de Babylone cantant hymnuro de canti-cis Sioii in couspectu angelorum, diesflrmati in via

aeterna, ubi recti Iiabitahunt cum vultu Dei, sacrifi-cium vespertinum facli,

In quinla decima decade, eadem oetasEcclesise ad

perseveranliam coiifessionis persuadetur, quamjusti exspectant, donec eis Dominus retribuat, cumanimam de tribulatioue educel, quse post bellumcanticum noyum ei canet, quem laudahilem nimissancti benedicent, cum judicium injuriam palienti^bus faciet, cum Jerusalem aedificans consummabit,cuj'us filios benedieens adipc frumenti saiiabit; in

qua nova Jerusalero eril hymuus pmnibus sanctis,cum Isetabuntur in eubilibus suis, cum peracto j'u-dicio Rex sponsus reginam sponsani in novam Jerit-salem introducet, ct angeli tubis ut regi persona^

A bunt, omr.es san<ti organis et cymbalis ut Sponsoin sstenium jubilabunt. Quia portum diu optatum

prospero cursu atiigimus, tempus est ut deposilovcio gubeniatori nostro omnium bonorum largitori

gratias agamus.

Expticil.Finito Psallerio idem Honorius exposuit ctiam

Canlica, qum in laudibus singulis dicbus dicuniur,uti et Canlica : Benedictus, Magnificat, Nunc dimil-

tis, Orationem Pominicam, et Synibohtm apostolo-ruui. Quod universum opus his demum verbisconclu-

dii: Opus quod dePsalterio velCanticis instituimus,•auxilio Dei ad unguem perduximus, rogo auteiri

omnes fllios Ecclesisequi hoc opus lecturi sunt, ut

mecum Christo pro hoc labore gratias agant; et pro^ meis excessibus preces pio Indultori fundant. Et

noyerint in hoc opere nihil esse meum praeter solum

laborem, sententias autem esse sanctorum.

'. (HLBS.TIONIS ET AD-MSDffl RESPONSIONIS

m DUOS SALOMONIS LIBROS

PROVERBIA ET EGCLESIASTEN.

(Bibliothcca Vet. Patr. edit, Lugdun., XX, iUO.)

PRJEFATIQ,

Quot nominibus vocalus est Salomon? Tribus, sicut sacrse Scripturse manifestissime docent, id est Salo-mon, Idida, et Ecclesiastes. Quare his' tribus nominibus nominatus est? Salomon, id est pacificus, diclusest ab eo quod in regno ejus pax fuit. Idida voeatus est, id est dileclus Domini, quia dilexit eum Dominus.Ecclesiastes qualingua dicitur? Grsecoi,nain Hebraice celeth [cpheleth, sivecoeletli] dicilur. Celeth aulemet Ecclesiastes quid sonat in Latino sermorie? Ille quippe Ecclesiastes dicitur, qui ccelum Ecclesiee eon-

gregat. Unde recte in Latino. sermone Ecclesiastes dicitur concionator, quia cpncipnalur, id est loquilur adpopuium, et sermo ejus non ad unum specialiter, sed generaliter dirigitur ad omnes. Concionator ergo recfein sancta Ecclesia dici potest prsedicator. Quot libros edidit Salomon? Tres tantum, juxta numerum voca-bulorum suorum, hoc est Proverbia, Ecclesiasten, Canlica canticorum.

Quid ait Salonion in Proverbiis? auf quid docet in Eeclesiaste, yel in Cantico canticorum? In Proverbiisdocet parvulum, et per varias sententias instruit, quasi filiuin. ln Ecclesiaste vero jam perfcctse aeiatis vi-rum imbuit, ut intelligat quia in huj'us mundi rebus nihil sit perpetuum, nihil gloriosum aut magnum, sedomnia brevia, et caduca et vana sint quae cernimus. In Cantico caniicoruin, jam virum consummalum, at-.

que in omnibus et variis exornatum virtutibus sponsi Domini nostri Jesu j'ungit amplexibus. Specialiteraiitem quem significat iste Salomon, Idida, et Ecclesiastes? Dominum nostrum Jesuin Christum, qui estnoster Salomon, id est pacificans omnia per sanguinem suum, fccit utraque unum (Ephes. n, H) : hoe estde duobus populis unani consfruxit Ecclesiam. Unde Aposfolus : Christus, inquit, pax npstra, qui fecitutraque imum (ibicl.). Ipse esl Idida, hoc est dilectus Patris Filius, de quo ipse Pater ad discipulos suosait: Hic est Filius meus dilectus,in qito mihi benecomplacui (Matih. xvn, 5), Ipse est nimirum el Ecclesia-stcs, id est concionator noster, qui congregavit coetum, id est Ecciesiam sanctam de univcrso orbe lerra-