3 PİLOT HAVZADA NEHİR HAVZASI YÖNETİM PLANLARI …3rbmp.ormansu.gov.tr/media/1246/3rbmp-c1-pt-2019-06-yi_02_status... · 1. Yerüstü su kütlelerinin durumu 2. Baskılar, etkiler

This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey.

PAYDAŞ TOPLANTISI, AMASYA, 18.06.2019SU DURUMU; BASKILAR, ETKİLER VE RİSK DEĞERLENDİRMESİ

3 PİLOT HAVZADA NEHİR HAVZASI YÖNETİM PLANLARI KAPSAMINDA EKONOMİK ANALİZLER VE SU VERİMLİLİĞİ ÇALIŞMALARI İÇİN TEKNİK YARDIM

PROJESİ

This project is co-financed by theEuropean Union and the Republic of Turkey.

TECHNICAL ASSISTANCE ON ECONOMIC ANALYSES WITHIN RIVER BASIN MANAGEMENT PLANS AND WATER EFFICIENCY ASPECTS IN 3 PILOT RIVER BASINS IN TURKEY

23 NHYP Paydaş Toplantısı, Amasya, 18.06.2019

Durum & Baskı - Etki Analizi

Sunum İçeriği

SU DURUMU; BASKILAR, ETKİLER VE RİSK DEĞERLENDİRMESİ

1. Yerüstü su kütlelerinin durumu

2. Baskılar, etkiler ve risk değerlendirmesi

Yerüstü Su Kütleleri: Baskı-Etki Analizi & risk değerlendirmesi için "biri kötüyse hepsi kötü

yaklaşımı"

YAS kütleleri: kalite ve miktar açısından değerlendirme



1. SU DURUMU





4

YÜS KÜTLELERİNDE DURUM DEĞERLENDİRMESİ

Ekolojik Durum: Her biyolojik kalite unsuru için çok iyi, iyi, orta, zayıf, kötü. Destekleyici kalite

unsurları:

o Fizikokimyasal: Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği uyarınca Çevresel Kalite Standartları (ÇKS)

[ Değerlendirme = ÇKS + Doğal Arka Plan Konsantrasyonu ]

o Hidromorfolojik: YÜS kütlelerinin çok iyi ekolojik durum ya da maksimum ekolojik potansiyel kategorisinde

sınıflandırılması edilmesi için kullanılmaktadır.

KİMYASAL DURUM: Öncelikli Maddeler: iyi / iyi duruma ulaşamayan

3 NHYP Paydaş Toplantısı, Amasya, 18.06.2019 Durum & Baskı - Etki Analizi

GENEL DURUM = EKOLOJİK DURUM + KİMYASAL DURUM



5

DOĞAL ARKAPLAN KONSANTRASYONLARI


Parametre Birim YO-ÇKS MAK-ÇKS: DAP YeniYO-ÇKS

YeniMAK-ÇKS:

Alüminyum µg/l 2,2 27 296,6 298,8 323,6Antimon µg/l 7,8 103 1,0 7,8 103Arsenik µg/l 53 53 6,1 53 53Baryum µg/l 680 680 77,2 680 680

Berilyum µg/l 2,5 3,9 1,0 2,5 3,9Bor µg/l 707 1 472 195,9 707 1472

Kadmiyum µg/l 0,25 1,50 0,9 1,15 2,4Krom µg/l 1,6 142 9,0 10,6 151Kobalt µg/l 0,3 2,6 1,3 1,6 3,9Bakır µg/l 1,6 3,1 19,2 20,8 22,3

Demir µg/l 36 101 415,2 451,2 516,2Kurşun µg/l 1,2 14,0 3,7 4,9 17,7

Mangan µg/l 78,7Civa µg/l 0,07 0,6 0,67

Mobilden µg/l 3,0Nikel µg/l 4,0 34 9,8 13,8 43,8

Selenyum µg/l 1,8Gümüş µg/l 1,5 1,5 1,3 1,5 1,5

Titanyum µg/l 26 42 7,7 26 42Vanadyum µg/l 1,6 97 5,6 7,2 103,6

Çinko µg/l 5,9 231 36,0 41,9 267Sülfat mg/l 69,8Fosfat mg/l 0,9



6

EKOLOJİK DURUMBİYOLOJİK KALİTE UNSURLARIMakroomurgasız

(Nehir/Göl/Kıyı Suyu Kütleleri)

Makrofit

(Nehir/Göl Su Kütleleri)

Fitoplankton

(Nehir/Göl/Kıyı Suyu Kütleleri)


Fitobentoz

(Nehir Su Kütleleri)

Balık faunası

(Nehir/Göl/Geçiş Suyu Kütleleri)

Makroalg ve angiosperm

(Geçiş ve kıyı suyu kütleleri)

Nehir SK: Nehir Su KütlesiGöl SK: Göl Su kütlesi

Kıyı SK: Kıyı Suyu KütlesiGeçiş SK: Geçiş Suyu Kütlesi



7

ÖRNEKLEME İSTASYONLARI 181 örnekleme noktası izlenmiştir

Gözetimsel izleme:

• 41'i Nehir ve 27'si Göl Su Kütlesinde

• 3'ü Kıyı ve 1'i Geçiş Suyu Kütlesinde

Operasyonel izleme:

• 30'u Nehir ve 13'ü Göl Su Kütlesinde

• 1'i Geçiş suyu kütlesinde

Korunan alan izlemesi:

• 21'i Nehir ve 44'ü Göl Su Kütlesinde


Nehir SK: Nehir Su KütlesiGöl SK: Göl Su kütlesi

Kıyı SK: Kıyı Suyu KütlesiGeçiş SK: Geçiş Suyu Kütlesi



8

SONUÇLAR: EKOLOJİK DURUM


BİYOLOJİK DURUMDESTEKLEYİCİ KALİTE UNSURLARI

Fizikokimyasal Hidromorfolojik

Biyolojik durum ve destekleyici kalite unsurları



9



DESTEKLEYİCİ KALİTE UNSURLARI

İyi duruma

ulaşamayan

fizikokimyasal

parametreler

İyi duruma ulaşamayan parametreler:

Belirli organik kirleticiler Sayısı Ağır metaller Sayısı Genel fizikokimyasal Sayısı

Dekametilsiklopentasiloksan 44 Bakır 50 Ortofosfat 23

Tridekan 26 Alüminyum 47 Toplam Fosfor 19

Siflutrin 11 Demir 40 İletkenlik 13

Benzoat 9 Gümüş 19 BOİ 10

Bromür 8 Çinko 16 Renk 8

EDTA 5 Kobalt 15 Selenyum 7

4-Kloroanilin 5 Vanadyum 7 Toplam Kjeldahl N 6

Piren 3 Arsenik 4 Çözünmüş oksijen 5

Tefluthrin 3 Bor 4 KOİ 4

PCB 52 3 Titanyum 3 Amonyum N 4

Kloroasetik asit 2 Antimonyum 3 Florür 3

Berilyum 2 Azot N 2



10


Genel ekolojik durum


GENEL EKOLOJİK DURUM



11

SONUÇLAR: KİMYASAL DURUM


KİMYASAL DURUM

Bileşik Parametrenin ÇKS'yi kaç kez aştığı

Diklorvos 42Nikel ve bileşikleri 39

Perflorooktan sülfonik asit ve türevleri (PFOS)

33

Floranten 22Triklorometan 17

Heptaklor 13Cıva ve bileşikleri 13

Kloroalkan 12Kurşun ve bileşikleri 10

Kadmiyum ve bileşikleri 9

α-HBCDD 6Sipermetrin 6

Dikofol 51,3,5,7,9,11-HBCDD 4

γ-HBCDD 4β-HBCDD 4

Endosülfan 2Oktilfenol 2Trifluralin 2

alfa-Sipermetrin 21,2,5,6,9,10-HBCDD 1Bromlu difenil eter 1

Di(2-ethylhexyl) fitalat (DEHP)

1



SONUÇLAR: GENEL DURUM

3 NHYP Paydaş Toplantısı, Amasya, 18.06.2019 Durum & Baskı - Etki Analizi 12

GENEL DURUM



SONUÇLAR: KORUNAN ALANLAR


İçme suyu korunan alanları: Yerüstü su kütlelerinin durumu üç kalite kategorisine göre değerlendirilmiştir

Değerlendirme, içme suyunun üretilmesi için ham suyun arıtma derecesini yansıtmaktadır.

İyi duruma ulaşamayan parametreler: mikrobiyolojik parametreler, bazı fizikokimyasal parametreler (BOİ5, Toplam Kjeldah azotu, fenol, petrol hidrokarbonları) ve ağır metaller (Fe ve Mn)

Yüzme suyu korunan alanları: Yeşilırmak Havzasında 25 yüzme suyu korunan alanının belirlendiği 2 kıyı suyu kütlesi vardır (2 kıyı suyu kütlesi izlenmiştir).

İyi duruma ulaşamayan parametreler: Escherichia coli ve yüksek ağır metal konsantrasyonları (As, Cd ve Hg)

Parameter A1 A1 A2 A2 A3 A3

K Z K Z K Z



2. ETKİLER, BASKILAR VE RİSK DEĞERLENDİRMESİ





15

HEM YERÜSTÜ HEM DE YERALTI SU KÜTLELERİ İÇİN ATILAN ADIMLAR

Her bir havzada insan faaliyetlerinin neden olduğu önemli baskıların belirlenmesi

eşik değerlerin veya nitelikli uzman görüşlerinin kullanılması

Etkilerin değerlendirilmesi

su kütlelerindeki izleme sonuçlarına göre durum

Çevresel hedeflere ulaşamama ihtimalinin değerlendirilmesi

risk değerlendirmesi




16

YERÜSTÜ SU KÜTLELERİ


Önemli Baskılar



17



Önemli baskılar Noktasal baskılar

KENTSEL (SOLDA) VE ENDÜSTRİYEL (SAĞDA) DEŞARJLAR NEDENİYLE ÖNEMLİ BASKI ALTINDA OLAN YÜS KÜTLELERİ



18



Önemli Baskılar



19



Önemli baskılar Yayılı baskılar

PESTİSİTLER NEDENİYLE ÖNEMLİ BASKI ALTINDA OLAN YÜS

KÜTLELERİ



20



Önemli baskılar Noktasal ve yayılı baskıların neden olduğu kümülatif nütrient

yükleri

– TN ve TP yükleri, her bir YÜS kütlesi için noktasal ve yayılı kaynakların neden

olduğu yükler toplanarak elde edilmiştir

– TN ve TP konsantrasyonunun hesaplanması için kümülatif yükler, ilgili kıta içi YÜS

kütlesindeki ortalama akış/hacimle çarpılmıştır

– Çıkan değer, baskının önem derecesinin belirlenmesi için Yerüstü Su Kalitesi

Yönetmeliğine uygun olarak her bir YÜS kütlesine (nehirler ve göller) ilişkin ÇKS eşik

değeri ile karşılaştırılmıştır





Önemli baskılar Noktasal ve yayılı baskıların neden olduğu yüklerin

hesaplanması

KÜMÜLATİF YÜK HESAPLARI (TN VE

TP) NEDENİYLE ÖNEMLİ BASKI

ALTINDA OLAN KITA İÇİ YÜS KÜTLELERİ



22



Önemli Baskılar



23



ETKİ DEĞERLENDİRMESİ

ETKİ DEĞERLENDİRMESİ

Etki TEYİT EDİLMİŞ

TEYİT EDİLMEMİŞ ETKİ YOK

Nehir su kütlesi % %47 %49 %4

Göl su kütlesi % %69 %28 %3

Kıyı suyu kütlesi % %100 %0 %0Geçiş suyu kütlesi % %33 %66 %0

Toplam YÜS kütlesi % %55 %41 %4



24



RİSK DEĞERLENDİRMESİ

– "Biri kötüyse hepsi kötü ilkesi" .

BASKIETKİ

Veri ile teyit edilmiştir

ETKİ YOK Veri yok

Önemli baskı altında

Risk altında Risk altında değil Olası risk altında

Önemli baskı yok Risk altında Risk altında değil Risk altında değil

Veri yok Risk altında Risk altında değil Mevcut değil



25



RİSK DEĞERLENDİRMESİRİSK DEĞERLENDİRMESİ

Su Kütlesi Kategorisi Risk altında Olası risk

altındaRisk altında

değilNehir SK'ler 35 29 10

Göl SK'ler 24 8 4

Kıyı SK'ler 3 0 0

Geçiş SK'ler 1 - -

*2 Geçiş SKdeğerlendirilmemiştir (veri yok)



26

YERALTI SUYU KÜTLELERİ


Yüksek baskılar Miktar

açısından baskılar

MİKTAR AÇISINDAN BASKILAR

Baskı Yok Düşük Baskı Orta Baskı Yüksek

Baskı%2 %70 %8 %20



27



Yüksek baskılar Kalite açısından baskılar

KALİTE AÇISINDAN BASKILAR



28



ETKİ DEĞERLENDİRMESİ Miktar açısından ve kalite açısındanMİKTAR AÇISINDAN ETKİ

KALİTE AÇISINDAN ETKİ

Kalite açısından etki Etki altında Etki Yok Olası etki altında Tespit edilmedi (veri yok)

YAS kütlelerinin sayısı 15 0 3 36

YAS kütlelerinin yüzdesi %28 %0 %6 %67

Yeşilırmak Havzasındaki Etkiler

Miktar açısından etkiler (yeraltı suyu kütlelerinin sayısı) Güncel uzun süreli trend verisi mevcut değil /

teyit edilmemiş Teyit edilmiş: Etki

Yok Teyit edilmiş:

Etki Çekim 40 3 11



29



RİSK

DEĞERLENDİRMESİ

Miktar açısından

MİKTAR AÇISINDAN RİSK DEĞERLENDİRMESİ

Miktar açısından

riskler

Risk altında

Risk altında değil

Olası Risk Altında

YAS Kütlesi % %26 %65 %9



30



RİSK DEĞERLENDİRMESİ

Kalite açısından

KALİTE AÇISINDAN RİSK DEĞERLENDİRMESİ

Kalite açısından

riskler

Risk altında

Risk altınd

a değil

Olası Risk

Altında

YAS Kütlesi %

%81 %13 %6


3 PİLOT HAVZADA NEHİR HAVZASI YÖNETİM PLANLARI KAPSAMINDA EKONOMİK ANALİZLER VE SU VERİMLİLİĞİ

ÇALIŞMALARI İÇİN TEKNİK YARDIM PROJESİ

TEŞEKKÜR EDERİZ


Documents

3 PİLOT HAVZADA NEHİR HAVZASI YÖNETİM PLANLARI …3rbmp.ormansu.gov.tr/media/1246/3rbmp-c1-pt-2019-06-yi_02_status... · 1. Yerüstü su kütlelerinin durumu 2. Baskılar, etkiler