3-R သငတနးဆရာမားလကစြ

ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

အခြငအေရးမား ၊ တာဝနယမႈမား

ႏင ကယစားျပျခငး

ျမနမာႏငငအတြက ဘ၀သကတာ ကၽြမးကငမႈမားက

အေထာကကေပးျခငး

Fundamental Principles and Rights at Work Branch International Labour Organization

သငရး ၇ ကနးမာေအာငေနျခငး

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ

FUNDAMENTALS

အခြငအေရး၊ တာ၀နယမႈ၊ ကယစားျပျခငး၊ ကေလးမား၊ လငယမားႏင မသားစမားက လပပငခြငေပးအပျခငး၊ ျမနမာႏငငအတြက ဘ၀သကတာကၽြမးကငမႈမားက အေထာကကေပးျခငး/International Labour Office, Fundamental Principles and Rights at Work Branch (FUNDAMENTALS) - Yangon: ILO, 2017.

ISBN: 978-92-2-830850-1(Print); 978-92-2-830851-8(Web PDF)

International Labour Office; Fundamental Principles and Rights at Work Branch

အဂၤလပဘာသာျဖငလညးဖတရႏငသည။Empowerment for children, youth and families: 3-R trainers’ kit on rights, respon-sibilities and representation - Supporting Life Skills in Myanmar(ISBN 978-92-2-130249-0 (print); 978-92-2-130250-6(Web PDF)),Yangon, 2017

အငအယလအ ပႏပထတေ၀ျခငးအခကအလကစာရငးျပစျခငး

ILO ပႏပထတေ၀ျခငးသည ကလသမဂၢ၏လပထးလပနညးႏငအည ထတေ၀ၿပး တငျပမႈမားတြင ပါ၀ငေသာအေၾကာငးအရာမား သညလညး ILO က မညသညႏငင၊ ေဒသ (သ႔) နယေျမမား၏အေျခအေနေပၚမ မတညျခငးမရပ တငျပထားျခငးျဖစပါသည။ အမညႏငတကြ ေရးသားေဖာျပထားသည ေဆာငးပါးမား၏ေတြးေခၚထငျမငခက၊ ေလလာခကႏင အျခားသတငးေဆာငးပါးမား သည စာေရးသႏငသာ သကဆငၿပးပႏပထတေ၀ရာတြငလညး ILO၏ေရးသြငးခက ထငျမငယဆခကမားလး၀မရပါ။ILO အေနျဖငလပငနးမား၊ စးပြားျဖစထတကနမားႏင ျဖစစဥမား၏ အမညနာမမားအားထတေ၀သည စာအပတြငေဖာျပရညညႊနး ခေသာသြယ၀က၍ ေထာကချခငးမဟတသလ မေဖာျပပါကလညး သေဘာမကမႏစသက၍ မေဖာျပျခငးမဟတပါ။ILO ပႏပထတေ၀ျခငးႏင လပစစပငးဆငရာ ထတကနမားက အဓကစာအပေရာငးသထမတစဆငႏင လပစစပငးဆငရာျဖန႔ေ၀ သမားထမရရႏငမည။ (သ႔) ilo@turpin-distribution.com မတစဆငမာယႏငသည။ ပမသရလပါက ကၽြႏပတ႔၏ ၀ကဘဆဒျဖစတ www.ilo.org/publns or contact ilopubs@ilo.org သ႔၀ငေရာကၾကညရႏငပါသည။

ျမနမာႏငငတြင ထတေ၀သည။K Creative House မ စာအပဒဇငးဆြသည။

ကၽြႏပတ႔၏ ၀ကဘဆဒ: www.ilo.org/ipec

အသအမတျပမႈဤပႏပထတေ၀ျခငးအားILO အတြက Busakorn Suriyasarn, Nelien Haspels and Rosalinda Terhorst မ အေသးစတစစဥျပငဆငၿပး ျမနမာႏငငကေလးသငယအလပသမားပေပာကေရးအစအစဥ (My-PEC)၊ILO ရနကနရးမ Selim Be-naissa မညႏႈငးေဆာငရြကသည။ ဤ ILO ပႏပထတေ၀ျခငးအတြက ရနပေငြအား အေမရကနျပညေထာငစ အလပသမားဌာနမ ေထာကပေပးသည။ (Project MMR/13/10/USA).ဤပႏပထတေ၀ျခငးသည အေမရကနျပညေထာငစ အလပသမားဌာန၏ အျမင(သ႔) မ၀ါဒမားႏင သကဆငမႈမရပါ။ (သ႔) လပငနးအမည၊ စးပြားေရးထတကနမား (သ႔) အေမရကနျပညေထာငစအစးရမ အတညျပေထာကခထားေသာအဖြ႔အစညး မား အျဖစေဖာျပထားျခငးမရပါ။

မပငခြင © အျပညျပညဆငရာအလပသမားေရးရာအဖြ႔ ၂၀၁၇ပထမအႀကမထတေ၀သည။ ၂၀၁၇

ကမၻာတစလႊားမပငခြငသေဘာတညခကကင၀တ ၂ အရ အငအယလအ၊ အျပညျပညဆငရာအလပသမားရးမမပငခြငအေနျဖငပႏပထတေ၀ျခငးျဖစသည။ မညသညမလရငးျမစမကးယေၾကာငးေဖာျပပါက ခြငျပခကရယမႈမရေသာလညး အစတအပငးတ ေလးမားကထတႏတကးကားေဖာျပခြငရပါသည။ ျပနလညဆငပြားျခငး (သ႔) ဘာသာျပနမႈမားအတြက အငအယလအ ပႏပထတ ေ၀ျခငး (လပပင ခြငႏငခြငျပခက)၊ အျပညျပညဆငရာအျပညျပညဆငအလပသမားရး၊ CH-1211 ဂနဗာ ၂၂၊ ဆြဇလန (သ႔) အးေမးလ - rights@ilo.org သ႔ေလာကထားေတာငးခရပါမည။အျပညျပညဆငရာအလပသမားရးမ ထကသ႔ ေလာကထားမႈမားက လကကမးႀကဆပါသည။စာၾကညတကမား၊ အဖြ႔အစညးမားႏင အျခားမတပတငထားသည ျပနလညဆငပြားအဖြ႔အသညးမားကသတ႔ အားခမတေပးထား သညလငစငႏငအညျပနလညကးယႏငပါသည။သငႏငငအတြငးတြငရေသာ ျပနလညဆငပြားခြငwww.ifrro.org သ႔၀ငေရာက ၾကညရႏငသည။

ခ

အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

မာတကာ

သငရးအကဥးခပ ၁

အခနး ၇.၁ မသားစစမကနးတစခ ခမတျခငး ၅ ေလကငခနး ၇.၁.၁ မးဆကပြားကနးမာေရး QUARTET ကတျပားကစားနညး ၇ သငေထာကက ၇.၁.၁. က : မးဆကပြားကနးမာေရး ကတျပား ၁၂ ကစားနညးစညးမဥးမား သငေထာကက ၇.၁.၁. ခ : “မမ၏မသားစက စမကနးချခငး” ၁၃ QUARTET ဂမးကတျပားမား ေလလာမႈဇယား အကဥးခပမတစ : မးဆကပြားကနးမာေရး ၂၁ ေလကငခနး ၇.၁.၂ ကြႏပသည မသားစစမကနးေရးဆြသည။ ၂၃ သငေထာကက ၇.၁.၂ က : မသားစစမကနးခမႈ ကယစား ၂၆ သရပေဆာငကစားနညး ေလကငခနးမား သငေထာကက ၇.၁.၂ ခ : မသားစစမကနးချခငးအေပၚ ၂၉ ေဆြးေႏြးခကလမးညႊနေလကငခနး ၇.၁.၃ ေယာကၤားေလးတစေယာကလား၊ မနးကေလးတစေယာကလား။ ၃၂ အကဥးခပမတစ : ကား/မ ဘကလကမႈရေသာ ၃၆ လငေရြးခယမႈ

အခနး ၇.၂ ကနးမာေသာ ကေလးတစေယာကက ဘယလေမြးျမမလ။ ၄၁ေလကငခနး ၇.၂.၁ ကယ၀နလြယထားစဥတြင ၀မးအတြငးရ ကေလးကဂရစကျခငး ၄၃ သငေထာကက ၇.၂.၁ က : ေဘာလးမားႏင သေကၤတပမားက ၄၉ တြဖကျခငး သငေထာကက ၇.၂.၁ ခ : ကနးမာေသာႏင ကနးမာေရး ၅၀ ထခကေသာ အေနအထားမားႏင လပေဆာင ခကမားကျပသည သေကၤတပမား အကဥးခပမတစ : ကယ၀နလြယထားစဥတြင၀မးတြငး ၅၁ ရကေလးက ဂရစကျခငး

ဂ

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ

ေလကငခနး ၇.၂.၂ ကေလးကစားနညး ၅၅ သငေထာကက ၇.၂.၂ က : ကေလးကစားနညးစညးမဥးမား ၅၈ သငေထာကက ၇.၂.၂ ခ : ကေလးကစားနညး သငပနးကားခပ ၅၉ သငေထာကက ၇.၂.၂ ဂ : အပစေလးစပါေသာကတျပားငယမား ၆၀

အခနး ၇.၃ STIS၊ HIVႏင AIDS ေရာဂါေတြက ဘာေတြလ။ ၇၃ေလကငခနး ၇.၃.၁ ခစခငေလးစားရပါေသာ စာတညးမးရင/ခငဗား … ၇၅ သငေထာကက ၇.၃.၁ က : စာတညးမးထသ႔ ေပးစာမား ၇၈ သငေထာကက ၇.၃.၁ ခ : စာတညးမးအတြက ေဆြးေႏြးမႈႏင ၈၀ အေျဖမား လမးညႊနေလကငခနး ၇.၃.၂ မနသလား၊ မားသလား။ ၈၂ သငေထာကက ၇.၃.၂ က : အဆမားႏင အေျဖမား ၈၄ေလကငခနး ၇.၃.၃ ျဖစေစေသာအေၾကာငးအရာမား၊ ျပနာမားႏင ကသမႈမား ၈၇ သငေထာကက ၇.၃.၃က : ျဖစေစေသာအေၾကာငးအရာမား၊ ၉၀ ျပနာမားႏင ကသမႈမား

ဆကလကေလလာရနအရငးအျမစမား ၉၂

ဃ

1အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

အခနး ၇.၁မသားစစမကနးချခငး ရညမနးခကမား ၾကာခန

ေလကငခနး ၇.၁.၁ မးဆကပြားကနးမာေရး Quartet ကတျပား ကစားနညး

• အေျခခ မးဆကပြားကနးမာေရးဆငရာ အခြငအေရးမားႏင သျမငရငးႏးမႈရေစရန။ မနစ ၆၀

ေလကငခနး ၇.၁.၂ ကြႏပသည မသားစစမကနး ေရးဆြသည။

• မသားစစမကနးချခငး၏အကးေကးဇးမား က သျမငနားလညေစရန။ • လတငးတြင မသားစစမကနးခရန အခြင အေရးရသညက သျမငေစရန။ • မသားစစမကနးချခငးႏင သကဆငသည သတငးအခကအလကအရငးအျမစ အသးသးက သျမငရငးႏးလာေစရန။

မနစ ၉၀

သငရး ၇ ကနးမာေအာငေနျခငး

ဤအပငးတြင မးဆကပြားမႈႏင ပတသကသည အေၾကာငးအရာမား ပါ၀ငသည။ အဓက ရညရြယေသာ အေၾကာငးအရာမားမာ မသားစစမကနးချခငး (Family Planning) ၊ မးဆကပြားမႈ အခြငအေရးမားႏင ကယခစြမးအားက ေရာဂါပး (HIV) ႏင ခခအားကဆငးမႈ ကးစကေရာဂါ(AIDS) အပါအ၀င လငမတဆငကးစကတကေသာေရာဂါမား (Sexually Transmitted Infections – STIs) က ကာကြယျခငးတ႔ျဖစသည။ ကေလးမးမဖြားမႏင မးဖြားၿပးေစာငေရာကမႈမားႏင ပတသကသည အေျခခသတငးအခကအလကမားကလညး ေပးထားသည။ ေဘးကငးလျခမႈမရေသာ လငဆက ဆမႈမား၏ အႏရာယမားက သျမငမႈရေစရန ေလကငခနးမားက ထညသြငးထားသည။၄ငးေလကငခနးမား၏ အဓကရညရြယခကမားမာ မးဆကပြားမႈတြင အမးသမးမားႏင အမးသားမား၏ တာ၀န၀တရားမားႏင ပါ၀ငဆးျဖတခကခခြငရရန အေရးပါပတ႔က သရေစရနျဖစသည။

သငရးတြင အပငး ၃ ပငးပါ၀ငသည။ အခနး ၇.၁ မသားစစမကနးချခငး အခနး ၇.၂ ကနးမာေသာ ကေလးတစေယာကက ဘယလေမြးျမမလ။အခနး ၇.၃ STIs ႏင HIV ႏင AIDS ဆတာ ဘာေတြလ။

သငရးအကဥးခပ3-R

သငရး (၇)

သငရးအကဥးခပ

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ2

သငရး ၇

ေလကငခနး ၇.၁.၃ ေယာကၤားေလးတစေယာကလား၊ မနးကေလး တစေယာကလား။

• သငတနးသားမား၏ရပရြာတြင ေယာကၤား ေလးမား(သ႔) မနးကေလးမားအေပၚခြျခား ၿပး သာလြနသေဘာကေသာ လငအစြ ရ/ မရ ေဖာထတရန။ • ကေလးဆလင ေယာကၤားေလးကမပလ ခငသည (သ႔) မနးကေလးကမ ပလခင သညစသညလငအစြရရသည အေၾကာငး အရငးကေဖာထတရန။ • ကေလးမာမမလခငေသာ လငမဟတေသာ ေၾကာငကေလးဖကချခငး (သ႔) ေမြးကငးစ ကေလးက သတျခငးမားမာ အေျဖမဟတ ေၾကာငးႏင ၄ငးမာ မသားစ၊ ပတ၀နးကင ႏငလ႔အဖြ႔အစညးတစရပလးကထခကေစ သညက သျမငေစရန။

မနစ ၆၀

အခနး ၇.၂ ကနးမာေသာ ကေလးတစေယာကက

ဘယလေမြးျမမလ။ရညမနးခကမား ၾကာခန

ေလကငခနး ၇.၂.၁ ကယ၀နလြယထားစဥတြင ၀မးတြငးရကေလးက ဂရစကျခငး

• ကေလးတစေယာကက မးမဖြားမအခနက ပင ဂရစကရနလေၾကာငး သရေစရန။ • မခင၀မးအတြငးတြငရေသာ ကေလးတစ ေယာက၏ ကနးမာေရးက မညသညတ႔က သကေရာကေနသညက သရေစရန။ • ကယ၀နေဆာငထားစဥအတြငး မညသည တ႔ကကနးမာေစသည၊ မညသညတ႔က ကနးမာေရးထခကေစသညကသရေစရန။

မနစ ၆၀

ေလကငခနး ၇.၂.၂ ကေလးကစားနညး

• ကယ၀နေဆာငေနစဥအတြငးျဖစပြားသည မားႏင ကေလးတစေယာက ကနးမာစြာ ဖြ႔ၿဖးလာေစရန ေစာငေရာကမႈမားအတြက အေတြ႔အၾကႏငအၾကျပခကမားကဖလယ ရန။

မနစ ၉၀

3-R

သငရး (၇)

သငရးအကဥးခပ

3အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အခနး ၇.၃ STIs ႏင HIV ႏင AIDS ဆတာ

ဘာေတြလ။ရညမနးခကမား ၾကာခန

ေလကငခနး ၇.၃.၁ ခစခငေလးစားရပါေသာ စာတညးမးရင/ခငဗား …

• လငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါမား (STIs) အေၾကာငး သရေစရန။ • လငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါမား က မညသ႔ ကာကြယရန (သ႔) ကသရန။

မနစ ၆၀

ေလကငခနး ၇.၃.၂ မားသလား (သ႔) မနသလား။

• လငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါ မား၊HIV ႏင AIDS ေရာဂါမားႏင ပတ သကၿပးအမားအားျဖငလြမားစြာမတယ ထားေသာအခကမားႏငအမနတရားမား ကသငတနးသားမားသျမငနားလညေစရန။

၄၅ - ၆၀ မနစ

ေလကငခနး ၇.၃.၃ ျဖစေစေသာအေၾကာငးအရာမား၊ ျပနာမားႏင ကသမႈမား

• လငမတဆငကးစကတတေသာ ေရာဂါ အမးမးႏငကသမႈမားက သငတနးသား မား သျမငေစရန

မနစ ၆၀

သငရး (၇) အတြကစစေပါငးၾကာခန - ၈ နာရ ၄၅ မနစ - ၉ နာရ

3-R

သငရး (၇)

သငရးအကဥးခပ

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ4

သငရး ၇

5အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အခနး ၇.၁ မသားစစမကနးတစခ ခမတျခငး

အေၾကာငးအရာဤအပငးတြင မးဆကပြားကနးမာေရး၊ မသားစစမကနးချခငးတ႔ႏင စပလဥးသည အဓကအ ေၾကာငးအရာမားက ေဆြးေႏြးထားသည။ သငတနးသားမားသည ကစားနညးမတဆင လငအဂၤါမား၊ သေႏၶတညျခငး (သ႔) “ကေလးျဖစလာသည” ျဖစစဥႏင ကယ၀နမရေအာင ကာကြယျခငးတ႔က သျမငမႈရလာမညျဖစသည။ သတငးအခကအလကမား ရရခြငရျခငးႏင မသားစစမကနး ခမတ ခြငရျခငးတ႔အပါအ၀င မးဆကပြားမႈအခြငအေရးအမးမးႏင စပလဥးေနသည လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈကစၥရပမားကလညး ထညသြငးထားသည။ ေလကငခနးမားသည အေတြးအျမငတစခ ျဖစထြနးလာေစရနႏင ပါ၀ငဆးျဖတခကခခြငရလာေစရန သတငးအခကအလကမားဖလယမႈကအဓကဥးတညထားသည။ေယာကၤားေလးမ (သ႔) မနးကေလးမလခငသညဟေသာ လငအစြ (အထးသျဖင ၄ငး အစြေၾကာငျဖစေပၚလာေသာ ကေလးဖကခမႈ) ၏ အေၾကာငးအရငးမားႏင ဆး ကးမားက အထးအေလးေပးထားသည။

အဓကအသေပးလသည အေၾကာငးအရာ• မးဆကပြားကနးမာေရးဆငရာ အခြငအေရးမားမာ အမးသားမားႏင အမးသမးမား အ တြက အေျခခအခြငအေရးတစရပျဖစသည။ လသားတငးသည မသားစစမကနးချခငးႏင ကေလးမရေအာငကာကြယသည နညးလမးမားအေၾကာငး သခြငရသည။ • လတငးတြင သတငးအခကအလကမား ရရခြင၊ ၀နေဆာငမႈမားက လကလမးမခြင၊ သး သန႔ျဖစတညမႈရခြငႏင အတြငးေရးထားရခြငမား ရသည။ • မသားစစမကနးတစခ ခမတရာတြင စတပငးဆငရာ၊ လမႈေရးပငးဆငရာ၊ ေဆးပညာပငး ဆငရာႏင စးပြားေရးပငးဆငရာ အခကအလကမား အဓကပါ၀ငေနၾကသည။ • လသားတငးတြင ကေလးဘယႏစေယာကယမည၊ သားဆကဘယလျခားမညက ဆးျဖတ ရန အခြငအေရးရသည။ • မနးမတငးသည ကေလးေမြးမည၊ မေမြးမညက မမဆႏၵအေလာက ဆးျဖတပငခြငရသည။ • လသားတငးသည အားလးအတတပငျဖစၿပး ဘ၀အတြငး မညသညရႈေထာငမမဆ သာ တညမ ဆကဆခရခြငရသည။ • လငအစြေၾကာင ကေလးဖကချခငးသည အမးသမးဥးေရနညးပါးမႈက ျဖစေပၚေစၿပး လ႔ အဖြ႔အစညးအတြငး ဆးကးမားစြာက ျဖစေပၚေစသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ6

သငရး ၇

ေလကငခနးမား၇.၁.၁ မးဆကပြားကနးမာေရး Quartet ကတျပား ကစားနညး၇.၁.၂ ကြႏပသည မသားစစမကနးေရးဆြသည။၇.၁.၃ ေယာကၤားေလးတစေယာကလား၊ မနးကေလးတစေယာကလား။

သကဆငရာအခနးမား၆.၁ ေျပာငးလမႈမားႏင ဖမလကၡဏာ၆.၃ ေဘးကငးလျခေသာ လငဆကဆမႈ ၆.၄ ဆယေကာသကကယ၀နေဆာငမႈ ၇.၂ ကနးမာေသာကေလးတစေယာကကဘယလေမြးျမမလ။ ၁၁.၁ တာ၀န၀တရားမား ၁၁.၂ အလပတြငရေသာ အခြငအေရးမား ၁၁.၃ အလပတြင ကနးမာမႈ

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

7အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

ေလကငခနး ၇.၁.၁ မးဆကပြားကနးမာေရး Quartet ကတျပားကစားနညး

ရညရြယခကအေျခခမးဆကပြားမႈအခြငအေရးမားႏင သျမငရငးႏးမႈရေစရန

ဥးတညအပစလငယႏင လႀကးမား

ၾကာျမငခနမနစ ၆၀

ထငခေနရာခထားမႈမား၄-၅ ေယာကပါ၀ငေသာ အဖြ႔လကထငသညပစ (ကလားထငတြငစထငျခငး (သ႔) ၾကမးျပငတြငစထငျခငး

သငတနးသးပစၥညးမား“မမ၏မသားစက စမကနးချခငး” Quartet ဂမးကတျပား (သငေထာကက ၇.၁.၁ ခ) မတတစစစက အဖြ႔တစဖြ႔စကေပးျခငး

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညး၇.၁.၁ က : မးဆကပြားကနးမာေရး Quartet ကစားနညးစညးမဥးမား ၇.၁.၁ ခ : “မမ၏မသားစက စမကနးချခငး” Quartet ဂမးကတျပားအကဥးခပမတစ : မးဆကပြားကနးမာေရး

သငတနးအစအစဥအဆငမား ၁။ မးဆကပြားကနးမာေရးမတဆက - ၁၀ မနစ ၂။ မးဆကပြားကနးမာေရး Quartet ကစားနညးက အဖြ႔ငယမားခြ၍ကစားျခငး - ၂၀ မနစ ၃။ ေဆြးေႏြးမႈ - ၂၅ မနစ ၄။ အႏစခပ - ၅ မနစ

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ8

သငရး ၇

သငတနးသားမားက ၄ - ၅ ေယာကပါ၀ငေသာ အဖြ႔ငယမားခြပါ။ Quar-tet ကစားနညး စညးမဥးမား (သငေထာကက ၇.၁.၁ က) က ရငးျပပါ။ အဖြ႔တစဖြ႔စက ကတျပားတစစစကေ၀ၿပး ကစားနညးက အမားဆး ၃ ႀကမႏင မနစ ၂၀ ၾကာေအာင ကစားခငးပါ။

အဆင ၂ မးဆကပြားကနးမာေရး Quartet ကစားနညးက အဖြ႔ငယမားခြ၍ ကစားျခငး - မနစ ၂၀

မးဆကပြားကနးမာေရးဟေသာ စကားလးကၾကားခနတြင သငတနးသားမား မညသ႔ထငျမငသညက ေမးျမနးပါ။ အေျဖအနညးငယရယၿပးေနာက မးဆက ပြားကနးမာေရးအေၾကာငးက အၾကမးဖငးရငးျပပါ။ အေသးစတမရငးေသး ပါႏင။ ဥပမာ - မးဆကပြားကနးမာေရးဆသညမာ မမခႏၶာကယက ဂရ စကျခငး၊ မမ၏ လငအဂၤါမား မညသ႔အလပလပသညက သရျခငး၊ မမ အဆငသငမျဖစေသးခနတြင ကေလးမရရနတားဆးျခငးႏင မမ၏ မသားစ စမခကက မမဘာသာ ေရးဆြျခငး (ဥပမာ - ကေလးဘယအခနယမည၊ ဘယ ႏစေယာကယမည) စသညတ႔က ဆလသည။ မးဆကပြားကနးမာေရးအေၾကာငးက Quartet ကတျပား ဂမးကစားနညးျဖင သငယရမညက ရငးျပပါ။

အဆင ၁ မးဆကပြားကနးမာေရးမတဆက - ၁၀ မနစ

အဆင ၃ ေဆြးေႏြးျခငး - ၂၅ မနစ

ကစားနညးက ႏစၿခကသလားေမးျမနးပါ။ သငတနးသားတစဥး (သ႔) ႏစဥးက ဖတေခၚၿပး ကစားစဥအေတြ႔အၾကမားႏင ခစားခကမားက ေ၀မခငးပါ။ ကတျပားအားလးက ေအာကပါအစအစဥအတငး တစခခငးရငးျပပါ။

၁) မးဆကပြားအဂၤါမား • Quartet ကတျပားအေပၚတြင ေဖာျပထားေသာ လငအဂၤါ ၄ ခက သ ျမငပါသလားေမးျမနးပါ။ • ၄ငးတ႔သည အမးသားမားႏင အမးသမးမားအတြက မးပြားအဂၤါမား ျဖစေၾကာငး ရငးျပပါ။ ၄ငးတ႔မရလင ကေလးမရႏငပါ။ (အေသးစတ က အခနး ၆.၁ ေျပာငးလမႈမားႏင ဖမလကၡဏာမားတြင ၾကညပါ။)

ျပငဆငျခငး ၈ ရြကရေသာ သငေထာကက ၇.၁.၁ ခ ကမတကးၿပး သးျခားကတျပားမားအျဖစ ျဖတထတပါ။ (၄ - ၅ ေယာကပါေသာ) အဖြ႔တစဖြ႔စလင တစစစ (၈ X ၄ = ၃၂ ကတ) ေပးပါ။ အစမားက ေရာမသြားပါေစႏင။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

9အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

၂) ေဘးကငးလျခေသာ လငဆကဆမႈ • သငတနးသားမားက ကယ၀နမရေအာငျပလပသည နညးလမးမားက ေမးျမနးၿပး ၄ငးတ႔က အကဥးခပရငးျပပါ။ (အေသးစတက အခနး ၆.၃ ေဘးကငးလျခေသာ လငဆကဆမႈ တြငၾကညပါ။) • ကြနဒးအသးျပျခငး၏ အကးေကးဇးမားက ေမးျမနးပါ။

၃) ကယ၀နရျခငး • ကေလးတစေယာကမညသ႔ျဖစလာသလဟ သငတနးသားတစဥးက ေမးျမနးပါ။ (အေသးစတက အခနး ၆.၁ ေျပာငးလမႈမားႏင ဖမလကၡဏာ မားတြင ၾကညပါ။)• သေႏၶသားျဖစေပၚလာေစရန သကပးႏင မးဥလအပသညက ရငးျပပါ။ အမးသားႏင အမးသမး အကာအကြယမ လငဆကဆျခငးမ ကေလး ရႏငသည။

၄) သတငးအခကအလကမားရရခြင • ကတျပားအေပၚတြငရေသာလမား ဘာလပေနၾကသလဟ သငတနး သားမားက ေမးျမနးပါ။ • သငတနးသားမားမာ သားဆကျခားမႈက လကလမးမမႈရသလား ေမး ျမနးပါ။ • လသားတငးသည ကား/မ၊ လမး၊ အပ/အအႏင အသကအရြယမေရြး မးဆကပြားမႈဆငရာ သတငးအခကအလကမားကရရခြငရသညဟ ရငးျပပါ။

၅) မသားစစမကနးခပငခြင • ကတျပားမားအေပၚတြင မညသ႔ေသာ ကစၥရပမားက ေတြ႔ရသနညးဟ သငတနးသားမားက ေမးျမနးပါ။ • ကား/မ မေရြး လသားတငးသည သားဆကျခားနညးလမးမားကအသး ျပပငခြင၊ ကေလးယခြင/မယခြငႏင ကေလးမညမကမညမျခားယမည စသည မသားစစမကနးက ခပငခြငရသည။

၆) သတငးအခကအလကမား မညသ႔ရယမညနညး။• သငတနးသားမားက မသားစစမကနးခမတမႈႏင စပလဥးသညသတငး အခကအလကမား ရရပါသလားေမးျမနးၿပး ၄ငးတ႔ရရေသာ၀နေဆာင မႈမားက ေကနပမႈရပါသလား ေမးျမနးပါ။ • မသားစစမကနးခမတမႈႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမား ရရမႈအတြက တစတရာက ေျပာငးလလစတရပါသလားေမးျမနးပါ။ • မမတ႔သလသညမားရလင (သ႔) လအပေသာ၀နေဆာငမႈမားရလင မညသညေနရာကသြားရမညက အၾကျပခကမားေပးပါ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ10

သငရး ၇

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

သငတနးသားမား၏ အေနအထားအေျခခအေပၚမတညၿပး ကတျပားမားက ရငးျပပါ။ စတ၀ငစားမႈရေစရန ရငးလငးျပပါ။ လငယမားႏင ေဆြးေႏြးေသာအခါ ကာကြယမႈႏင ကယပငေရြးခယခြငရမႈတ႔က အေလးေပးေျပာျပပါ။ အမေထာငသညမားက ၄ငးတ႔ႏင ၄ငးတ႔၏ အမေထာငဖကမားအၾကား မးဆကပြားကနးမာေရးႏင ပတသကေသာ အခကအလကမားက ပမေျပာျပပါ။ ဥပမာ - ဇနးမားသည ကေလးဘယႏစေယာကယမညက ဆးျဖတခြငရသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ၄ငးတ႔သည ကယ၀နေဆာငရေသာေၾကာငျဖစသည။ ဖခငမားသည ၄ငးတ႔၏ဇနးမား ကယ၀နေဆာငစဥတြင မညသ႔ျဖစသညက သခြငရသည။ ကေလးေမြးဖြားျခငးႏင မသားစစမကနးချခငးသည မခငႏင ဖခင ႏစဥးစလးႏင သကဆငသည။ အေသးစတက အခနး ၇.၂ ကနးမာေသာကေလးတစေယာကကေမြးျမနညးတြငၾကညပါ။

၇) သးသန႔ျဖစတညခြငရျခငး • ၄ငးကတျပားမားအေပၚတြငေရးဆြထားေသာ အေျခအေန ၄ ခက ေသခာ စြာရငးျပပါ။ • တခါတရတြငၾကရတတေသာ ဖစးမႈအမးမးကေမးျမနးၿပး ၄ငးဖစးမႈမား က မညသ႔ခစားရသညက ေမးျမနးပါ။ • လတငးသည မမတ႔စတဆႏၵအရ ျပမေဆာငရြကခြငရသည။ တျခား ေသာသမား၏ ဆႏၵ (ဥပမာ - မဘဆႏၵ) အေလာကသာျပမေနထင ရန မလေပ။ ဆလသညမာ လတငးသည မမဘ၀အတြက မမဘာသာ (တပါးသမားက မထခကဘ) ဆးျဖတခကခမတပငခြငရသည။

၈) အလပႏငပတသကေသာ ျပနာမား • ကတျပားမားအေပၚတြငေဖာျပထားေသာ ျပနာမားက နားလည သ လားေမးျမနးပါ။ တျခားျပနာမားရေသးသလားလ ေမးျမနးပါ။ • မးဆကပြားကနးမာေရးဆငရာ ကစၥရပမားေၾကာင အမးသမးမားက အလပခြငတြင ခြျခားဆကဆခရျခငးအေၾကာငးက ေဆြးေႏြးပါ။ ထသ႔ ေသာအေျခအေနမား ဤႏငင/အလပခြင/ရပရြာတြင ရသလား ေမးျမနး ပါ။ • ႏငငအမားအျပားတြငရေသာ အမးသမးမားက ခြျခားဆကဆျခငးက တားျမစသည အလပသမားဥပေဒမားကရငးျပပါ။ဥပမာ - ကယ၀နရမည ျဖစေသာေၾကာင အမးသမးမားကအလပမခန႔ျခငး (သ႔) ကေလးအေမ ျဖစေသာေၾကာင အလပမခန႔ျခငး (သ႔) ကယ၀နရျခငးေၾကာငအမး သမးမားက အလပျဖတျခငး စသည။ သ႔ရာတြင ထသ႔ေသာခြျခားဆက ဆမႈမားမာ အမးသမးမားက ဥပေဒအားျဖင ကာကြယထားျခငးမရေသာ (သ႔) ဥပေဒစးမးမႈမရေသာ အေျခအေနမားတြငသာ အျဖစမားတတ ပါသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

11အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

ေအာကပါအခကမားျဖင အႏစခပပါ။ • မးဆကပြားမႈအခြငအေရးမားသည အမးသားႏင အမးသမးႏစဥးစလး အတြက အေျခခအခြငအေရးမားျဖစသည။ • ႏစဥးစလးသည ကေလးဘယႏစေယာကယမည၊ ဘယေလာကျခား ေမြးမညက ဆးျဖတပငခြငရသည။ • ႏစဥးစလးသည မသားစစမကနးခမႈက သရခြငရၿပး ကယ၀နမရေအာင ကာကြယခြငရသည။ • အမးသမးတငးသည ကေလးယမည/မယမညက မမတ႔ဆႏၵအေလာက ေရြးခယဆးျဖတခြငရသည။

အဆင ၄ အႏစခပ - ၅ မနစ

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

လငယ၊ လႀကးမားျဖင ေဆြးေႏြးပါက မးဆကပြားမႈဆငရာ အေျခခအခြငအေရးမားက ေဖာထတေစၿပး ၄ငးအခက တ႔ႏငစပလဥးသည အလပခြငရျပနာမားက ေဆြးေႏြးပါ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ12

သငရး ၇

သငေထာကက ၇.၁.၁. က မးဆကပြားကနးမာေရး Quartet ကတျပား ကစားနညးစညးမဥးမား

ရညရြယခက ကစားနညး၏ရညရြယခကမာ Quartet ကတျပား ၄ ခပါ ကတျပားအစမားက စခငးျခငးျဖစသည။

ကစားနညး ကစားနညးတြင အေၾကာငးအရာ ၄ ခပါ Quartet ကတျပားအစေပါငး ၈ စပါရသည။ ထ႔ေၾကာင စစေပါငး ကတျပားအေရအတြကသည ၃၂ ကတျဖစသည။ ကတျပားတစျပားစက သကဆငရာေခါငးစဥတစခစျဖင ခြျခားထားသည။ သကဆငရာ ကတျပား ၁ စစတြငရေသာ အေၾကာငးအရာ ၄ ခ၏ ပမားက ရာေဖြရမညျဖစသည။ ကတျပား ၁ ျပားပါ အဓကအေၾကာငး အရာတစခက ေလးေထာငကြကႀကးထ၌ေရးဆြျပထားသည။ ကတျပား ၁ ျပားတြင ေလးေထာင အကြကႀကးထတြင ေဖာျပထားေသာထအဓကအေၾကာငးအရာ ၁ ခအျပင ေနာကထက မမ ဆြယရမည အေၾကာငးအရာ ၃ ခက ေလးေထာငကြကအေသးမားထတြင ေဖာျပထားသည။ ေလးေထာငကြကမားေအာကေျခတြင အေၾကာငးအရာ ၄ ခစလးက ဖြငဆရငးလငးျပထားၿပး ၄ငးတ႔အထတြင စာလးအမျဖငေဖာျပထားေသာ အေၾကာငးအရာ ၁ ခမာ ထကတျပား၏ အဓက အေၾကာငးအရာအမညျဖစသည။

ကတျပားအစမားက ဆြယပ မမက တစေယာကက “အစက/အစမမာ ကယ၀နရျခငး”၊ “သေႏၶသား” ပါတ ကတျပား ရလား” လ႔ ေမးပါ။ အကယ၍ ရပါက ထကတျပားက သငကေပးလမမည။ မရပါက အေမးခရသမ သလခငေသာ ကတျပားက တဖနျပနၿပး ေမးပါလမမည။ ေပးစရာကတမကနသညအထ တစဥးႏငတစဥး ေမးသြားၾကမည။ ကစားနညးမာ မညသက မညသညအရာကေတာငးခၿပး မညသက မညသည ကတမားက စသနညးက သရနျဖစသည။ အကယ၍ ကစားသတစေယာကတြင ကတ ၁ စ စမ သြားပါက ၄ငးအစက စားပြေပၚတငၿပး အျခားသမားက ျပထားရမည။

အေရးႀကးေသာစညးမဥးမား • မလမရပါ။ မမတြင သမားေတာငးေသာကတရပါက ထတေပးလကပါ။ • ကတမားက ေတာငးခရာတြင ၄ ပလင ၁ စရေသာ ကတျပားမားထမ အနညးဆး ၁ ပ (ကတ) ရထားၿပးမသာ ကန ၃ ကတက ေတာငးခပါ။ • အကယ၍ ကစားသတစဥးမာ ကတျပားမား ကနသြားပါက တျခားသမားအားလး အဆင သငျဖစသညအထ ကစားနညးမ ထြကထားရမညျဖစသည။

ကစားနညးစတငျခငး ကစားသတစဥးမ ကတမားအားလးက ကလားဖနထးၿပး ကစားသမားမားက ေ၀ေပးပါ။ အကယ၍ လ ၄ ေယာကျဖငကစားလင တစေယာကလင ၈ ကတေ၀ပါ။ လ ၅ ေယာကျဖငကစားလင ၃ ေယာကမာ ၆ ကတရၿပး ၂ ေယာကမာ ၇ ကတရမည။ ကလားဖနထးေသာသ၏ ဘယဘကတြငထငေသာလမ စတငၿပး ကတျပားက ေတာငးခပါ။ အကယ၍ ကတျပားေတာငးခခရေသာသတြင ေတာငးခေသာ ကတျပားမားမရပါက ထေတာငးခခရသ၏ အလညျဖစမည။ ထသ႔ တလညစ ျပလပသြားရမည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

13အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

သငေထာကက ၇.၁.၁. ခ “မမ၏မသားစက စမကနးချခငး” Quartet ဂမးကတျပားမား

စညးမဥးမား - ေအာကပါစာရြက ၈ ရြကက မတဆြၿပး ကတျပားမားက တစပငးစပငးျဖတပါ။ အဖြ႔တစဖြ႔လင ၁ စ (၈ X ၄ = ၃၂ ကတ) ႏႈနးျပလပပါ။ အဖြ႔ ၁ ဖြ႔စအတြက ကတျပား ၁ စစက သးျခားခြထားပါ။

မးပြားအဂၤါမား – (၁)

၁။ ျပငပျမငရေသာ အမးသား - လငအဂၤါ ၂။ ျပငပျမငရေသာ အမးသမး - သားအမလမး ေၾကာငးႏင အေစ၃။ အမးသား - အတြငးပငး မးပြားအဂၤါမား ၄။ အမးသမး - အတြငးပငး မးပြားအဂၤါမား

မးပြားအဂၤါမား – (၂)

၁။ ျပငပျမငရေသာ အမးသား - လငအဂၤါ ၂။ ျပငပျမငရေသာ အမးသမး - သားအမလမး ေၾကာငးႏင အေစ၃။ အမးသား - အတြငးပငး မးပြားအဂၤါမား ၄။ အမးသမး - အတြငးပငး မးပြားအဂၤါမား

မးပြားအဂၤါမား – (၃)

၁။ ျပငပျမငရေသာ အမးသား - လငအဂၤါ၂။ ျပငပျမငရေသာ အမးသမး -သားအမလမး ေၾကာငးႏင အေစ၃။ အမးသား - အတြငးပငး မးပြားအဂၤါမား ၄။ အမးသမး - အတြငးပငး မးပြားအဂၤါမား

မးပြားအဂၤါမား – (၄)

၁။ ျပငပျမငရေသာ အမးသား - လငအဂၤါ၂။ ျပငပျမငရေသာ အမးသမး -သားအမလမး ေၾကာငးႏင အေစ၃။ အမးသား - အတြငးပငး မးပြားအဂၤါမား ၄။ အမးသမး - အတြငးပငး မးပြားအဂၤါမား

၂ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၃ ယ

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ14

သငရး ၇

ေဘးကငးလျခေသာ လငဆကဆမႈ – (၁)

၁။ ကြနဒးမသး = ကယ၀နရ၂။ ကြနဒးမသး = STI, HIV and Aids၃။ ကြနဒးသး = ေပာရြငေသာ အမးသား ၄။ ကြနဒးသး = ေပာရႊငေသာ အမးသမး

ေဘးကငးလျခေသာ လငဆကဆမႈ – (၂)

၁။ ကြနဒးမသး = ကယ၀နရ၂။ ကြနဒးမသး = STI, HIV and Aids၃။ ကြနဒးသး = ေပာရြငေသာ အမးသား ၄။ ကြနဒးသး = ေပာရႊငေသာ အမးသမး

ေဘးကငးလျခေသာ လငဆကဆမႈ – (၃)

၁။ ကြနဒးမသး = ကယ၀နရ၂။ ကြနဒးမသး = STI, HIV and Aids၃။ ကြနဒးသး = ေပာရြငေသာ အမးသား ၄။ ကြနဒးသး = ေပာရႊငေသာ အမးသမး

ေဘးကငးလျခေသာ လငဆကဆမႈ – (၄)

၁။ ကြနဒးမသး = ကယ၀နရ၂။ ကြနဒးမသး = STI, HIV and Aids၃။ ကြနဒးသး = ေပာရြငေသာ အမးသား ၄။ ကြနဒးသး = ေပာရႊငေသာ အမးသမး

၂ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၃ ယ

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

15အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

ကယ၀နရျခငး – (၁)

၁။ မးဥ ၂။ သကပး၃။ သကပးႏင မးဥ ေတြ႔ဆ ၄။ သေႏၶသား

ကယ၀နရျခငး – (၂)

၁။ မးဥ ၂။ သကပး၃။ သကပးႏင မးဥ ေတြ႔ဆ ၄။ သေႏၶသား

ကယ၀နရျခငး – (၃)

၁။ မးဥ ၂။ သကပး၃။ သကပးႏင မးဥ ေတြ႔ဆ ၄။ သေႏၶသား

ကယ၀နရျခငး – (၄)

၁။ မးဥ ၂။ သကပး၃။ သကပးႏင မးဥ ေတြ႔ဆ ၄။ သေႏၶသား

၂ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၃ ယ

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ16

သငရး ၇

သတငးအခကအလကမား ရရခြင – (၁)

၁။ လငယအမးသားႏင အမးသမး သားဆကျခား ျခငးအေၾကာငး ေမးျမနး ၂။ ကယ၀နရမႈက ထနးခပရန အတတႀကးစား ၃။ လပတစေယာကမ STIs အေၾကာငး ေမးျမနး ၄။ ကနးမာေရးလပသားမားမ ကား၊ မအတတက ေဆြးေႏြးေျပာျပ

သတငးအခကအလကမား ရရခြင – (၂)

၁။ လငယအမးသားႏင အမးသမး သားဆကျခား ျခငးအေၾကာငး ေမးျမနး ၂။ ကယ၀နရမႈက ထနးခပရန အတတႀကးစား ၃။ လပတစေယာကမ STIs အေၾကာငး ေမးျမနး ၄။ ကနးမာေရးလပသားမားမ ကား၊ မအတတက ေဆြးေႏြးေျပာျပ

သတငးအခကအလကမား ရရခြင – (၃)

၁။ လငယအမးသားႏင အမးသမး သားဆကျခား ျခငးအေၾကာငး ေမးျမနး ၂။ ကယ၀နရမႈက ထနးခပရန အတတႀကးစား ၃။ လပတစေယာကမ STIs အေၾကာငး ေမးျမနး ၄။ ကနးမာေရးလပသားမားမ ကား၊ မအတတက ေဆြးေႏြးေျပာျပ

သတငးအခကအလကမား ရရခြင – (၄)

၁။ လငယအမးသားႏင အမးသမး သားဆကျခား ျခငးအေၾကာငး ေမးျမနး ၂။ ကယ၀နရမႈက ထနးခပရန အတတႀကးစား ၃။ လပတစေယာကမ STIs အေၾကာငး ေမးျမနး ၄။ ကနးမာေရးလပသားမားမ ကား၊ မအတတက ေဆြးေႏြးေျပာျပ

၂ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၃ ယ

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

17အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

မသားစစမကနးခခြင – (၁)

၁။ ကေလးယရနေဆြးေႏြး၂။ သားဆကျခားနညးလမးမားကသးျခငး ၃။ ကေလးအေရအတြက ၄။ ကေလးတစေယာကက ဘယေလာကျခားယမယ

မသားစစမကနးခခြင – (၂)

၁။ ကေလးယရနေဆြးေႏြး၂။ သားဆကျခားနညးလမးမားကသးျခငး ၃။ ကေလးအေရအတြက ၄။ ကေလးတစေယာကက ဘယေလာကျခားယမယ

မသားစစမကနးခခြင – (၃)

၁။ ကေလးယရနေဆြးေႏြး၂။ သားဆကျခားနညးလမးမားကသးျခငး ၃။ ကေလးအေရအတြက ၄။ ကေလးတစေယာကက ဘယေလာကျခားယမယ

မသားစစမကနးခခြင – (၄)

၁။ ကေလးယရနေဆြးေႏြး၂။ သားဆကျခားနညးလမးမားကသးျခငး ၃။ ကေလးအေရအတြက ၄။ ကေလးတစေယာကက ဘယေလာကျခားယမယ

၂ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၃ ယ

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ18

သငရး ၇

ဘယလသတငးရယမယ – (၁)

၁။ ေကာငး၂။ ကနးမာေရးဌာန ၃။ မဘႏင သငယခငးမားက ေမးျခငး ၄။ ဆရာ၀န

ဘယလသတငးရယမယ – (၂)

၁။ ေကာငး၂။ ကနးမာေရးဌာန ၃။ မဘႏင သငယခငးမားက ေမးျခငး ၄။ ဆရာ၀န

ဘယလသတငးရယမယ – (၃)

၁။ ေကာငး၂။ ကနးမာေရးဌာန ၃။ မဘႏင သငယခငးမားက ေမးျခငး ၄။ ဆရာ၀န

ဘယလသတငးရယမယ – (၄)

၁။ ေကာငး၂။ ကနးမာေရးဌာန ၃။ မဘႏင သငယခငးမားက ေမးျခငး ၄။ ဆရာ၀န

၂ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၃ ယ

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

19အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

ကယပငဘ၀ရခြင – (၁)

၁။ အမေထာငမျပဖ႔ဆးျဖတ ၂။ လကတြေဖာက လြတလပစြာေရြးခယ၃။ အေဖ (သ႔) အေမမရဘ ကေလးကေမြးျမ ၄။ ကေလးမယဘေနရနဆးျဖတ

ကယပငဘ၀ရခြင – (၂)

၁။ အမေထာငမျပဖ႔ဆးျဖတ ၂။ လကတြေဖာက လြတလပစြာေရြးခယ၃။ အေဖ (သ႔) အေမမရဘ ကေလးကေမြးျမ ၄။ ကေလးမယဘေနရနဆးျဖတ

ကယပငဘ၀ရခြင – (၃)

၁။ အမေထာငမျပဖ႔ဆးျဖတ ၂။ လကတြေဖာက လြတလပစြာေရြးခယ၃။ အေဖ (သ႔) အေမမရဘ ကေလးကေမြးျမ ၄။ ကေလးမယဘေနရနဆးျဖတ

ကယပငဘ၀ရခြင – (၄)

၁။ အမေထာငမျပဖ႔ဆးျဖတ ၂။ လကတြေဖာက လြတလပစြာေရြးခယ၃။ အေဖ (သ႔) အေမမရဘ ကေလးကေမြးျမ ၄။ ကေလးမယဘေနရနဆးျဖတ

၂ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၃ ယ

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ20

သငရး ၇

အလပတြငရ မ းဆကပြားအခြငအေရးမား – (၁)

၁။ ကယ၀နရစဥအလပျဖတျခငး ၂။ အမးသားမားကသာ အလပခန႔ျခငး ၃။ ကယ၀နရစဥ ဓာတပစၥညးမားျဖင အလပလပ ရျခငး ၄။ ကယ၀နေနာကဆးလအတြငး သငေတာေသာ အလပ

အလပတြငရ မ းဆကပြားအခြငအေရးမား – (၂)

၁။ ကယ၀နရစဥအလပျဖတျခငး ၂။ အမးသားမားကသာ အလပခန႔ျခငး ၃။ ကယ၀နရစဥ ဓာတပစၥညးမားျဖင အလပလပ ရျခငး ၄။ ကယ၀နေနာကဆးလအတြငး သငေတာေသာ အလပ

အလပတြငရ မ းဆကပြားအခြငအေရးမား – (၃)

၁။ ကယ၀နရစဥအလပျဖတျခငး ၂။ အမးသားမားကသာ အလပခန႔ျခငး ၃။ ကယ၀နရစဥ ဓာတပစၥညးမားျဖင အလပလပ ရျခငး ၄။ ကယ၀နေနာကဆးလအတြငး သငေတာေသာ အလပ

အလပတြငရ မ းဆကပြားအခြငအေရးမား – (၄)

၁။ ကယ၀နရစဥအလပျဖတျခငး ၂။ အမးသားမားကသာ အလပခန႔ျခငး ၃။ ကယ၀နရစဥ ဓာတပစၥညးမားျဖင အလပလပ ရျခငး ၄။ ကယ၀နေနာကဆးလအတြငး သငေတာေသာ အလပ

၂ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၃ ယ ၄ ယ

၁ ယ ၂ ယ ၃ ယ

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

21အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အကဥးခပမတစ မးဆကပြားကနးမာေရး

၁၉၉၅ ေပကငးၿမ႕တြင ကငးပခေသာ စတတအႀကမေျမာက ကမၻာအမးသမးညလာခတြငကင သးခေသာ Platform for Action တြင မးဆကပြားကနးမာေရးက ေအာကပါအတငး အဓပၸါယ ဖြငဆခသည။

“မးဆကပြားကနးမာေရးဆသညမာ ရပပငးဆငရာ၊ စတပငးဆငရာႏင လမေရးပငးဆငရာ သာယာ၀ေျပာျပညစသည အေျခအေနတစရပက ဆလသည။ ၄ငးအျပင မးပြားစနစ၊ ၄ငး၏လပေဆာငခကမားႏင ျဖစစဥအဆငဆငအတြငး ေရာဂါဘယကငးေ၀းေစမႈလညး ပါ၀ငသည။ မးဆကပြားကနးမာေရးတြင ေကနပႏစသမမႈရေသာ၊ လျခေဘးကငးမႈရေသာ လငဆကဆမႈ၊ မးပြားႏငေသာ စြမးရညရမႈႏင ဘယအခနတြင ဘယလ မးဆကပြားမားမညက လြတလပစြာဆးျဖတပငခြင စသညတ႔ပါ၀ငသည။

အမးသားမားႏင အမးသမးမားသည မးဆကပြားမႈႏင သကဆငသည သရမည သတငးအခက အလကမားက ၾကားသခြငရၿပး မသားစစမကနးချခငးအတြက ေရြးခယဆးျဖတရာတြင ေဘး ကငးေသာ၊ ထေရာကေသာ၊ တတႏငေသာႏင လကခႏငေသာ နညးလမးမားက အၾကြငး မလကလမးမရမညျဖစသည။ ၄ငးအျပင မးေအာငမႈႏငစပလဥးသည ဥပေဒႏင လြတကငး ေသာ အျခားေရြးခယခြငနညးလမးမားကလညး လကလမးမရမညျဖစသည။ ထ႔အျပင ကနးမာ ေသာေမြးကငးစကေလးအား ပငဆငႏငေစရန ကယ၀နေဆာငခနႏင မးဖြားခနအတြငး ေဘးကငးကနးမာေစမည သငေလာေသာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမားကလညးလကလမးမရမညျဖစသည။”၁

မးဆကပြားကနးမာေရးဆငရာ အခြငအေရးမားသည လ႔အခြငအေရးမားျဖစသည။ • ၄ငးတ႔သည အမးသားမားႏင အမးသမးမားအတြက အေျခခအခြငအေရးမားျဖစသည။ • လတငးသည ကေလးဘယႏစေယာကယမည၊ ဘယေလာကျခားၿပးေမြးမညက ဆးျဖတ ပငခြငရသည။ • လတငးသည မသားစစမကနးချခငးႏငသကဆငသည နညးလမးမားႏင သဖြယရာအစက သရခြငရသည။ • အမးသမးတငးသည ကေလးယမည/မယမည က လြတလပစြာဆးျဖတပငခြငရသည။

အေရးအႀကးဆး မးဆကပြားကနးမာေရးဆငရာ အခြငအေရးမားမာ • လြတလပခြငႏင ခႏၶာကယေဘးကငးလျခမႈက ထနးသမးႏငခြင - လတစဥးစတငးသည မမတ႔၏ လငမႈေရးရာဘ၀ႏင မးပြားမႈက ထနးခပထားႏငခြငရသည။ ၄ငးတြင ကာယက ရငမ အေသအခာ နားလညသေဘာေပါကၿပးမသာ ကာယကရငမ ေဆးပညာရပဆငရာ၀င ေရာကစြကဖကခြငက ေပးႏငသည အခြငအေရးလညး ပါ၀ငသည။ • ျဖစႏငသမ အျမငဆးေသာ ကနးမာေရးစႏႈနးမားက ရရခြင - အရညအေသြးျမငမားေသာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမားက ျဖစႏငသမ ရရခြငရရမည။ ၄ငးတြငအႏရာယမားေသာ အေလအထမားမ ကာကြယထားခရမႈႏင ဘကလကမႈမရေသာ သဖြယရာ သတငးအခက အလကမားအားလးက သရခြငရၿပး မနကနစြာဆးျဖတႏငခြငတ႔ ပါ၀ငသည။

၁ FWCW Platform for Action, စာပဒ 94.

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ22

သငရး ၇

• မသားစစမကနးခပငခြင - လတစဥးစတငးသည ကေလးဘယႏစေယာကယမည၊ ႏစ ဘယေလာကျခားယမညက လြတလပစြာ ဆးျဖတပငခြငရသည။ • လကထပပငခြငႏင မသားစဘ၀ထေထာငပငခြင - လတစဥးခငးစတငးသည မမတ႔ ၾကင ယာဖကက လြတလပစြာေရြးခယလကထပခြငရသည။ • ကယပငဘ၀ထားရပငခြင - လတစဥးစတငးသည ကေလးယမည/မယမည၊ ဘယအခန တြငယမည စသညက ပဂၢလကအေရးအျဖစ လြတလြတလပလပ၊ ဆးျဖတပငခြငရသည။ • သဖြယရာသတငးအခကအလကမားကရရခြင - ဆယေကာသကမားႏင အမေထာင မကေသးသမားအပါအ၀င လတငးသည မသားစစမကနးချခငးႏင သကဆငေသာ ကစၥ ရပအ၀၀အတြက သဖြယရာမားကသရခြငရသည။ ၄ငးတြင ကေလးေမြးဖြားမႈက ထနးခပ ေသာ နညးလမးမားႏင လငယအမးသားမားအတြက (အထးသျဖင ၄ငးတ႔ခစသ (သ႔) ဇနး၏ ကယ၀နေဆာငခန (သ႔) မးဖြားကာနးအခနတြငရေသာ) အမးသမးမား၏ မးဆက ပြားကနးမာေရးကစၥရပမားတ႔ ပါ၀ငသည။ ၄ငးကစၥရပမားသည မနးမမားႏငသာ သက ဆငေသာ ကစၥရပမား မဟတပါ။ တခါတရ အမးသားမားမာ မသရၾကေပ။ ႏစဥးစလး သာတညမ သရထားရမညျဖစသည။

မးဆကပြားကနးမာေရးႏင အလပအတြငး အမားဆးျဖစေပၚတတေသာ ျပနာရပမား • အမးသမးမားအတြက ၀နႀကးေသာအလပ - “ႏစဆထမးရေသာ ၀နထပ၀နပး” ။ အမး သမးမားသည အျပငအလပအျပငအမအလပမားကလညး လပရတတသည။ ေယာကၤား ေလးမားႏင အမးသားမားက အမမႈကစၥမားက ခြေ၀တာ၀နယတတေစရန အသပညာေပး ပါ။ သ႔မသာ မသားစ၀ငမားအတြငး အလပမားက မမတတ ခြေ၀လပေဆာငၾကရာေရာက မည။ • အခ႕ေသာလပငနးမားသည အမေထာငသညအမးသမး၊ ကယ၀နေဆာငအမးသမး။ ကေလးအေမအမးသမးမားက အလပမခန႔ျခငး၊ အလပတြငဆကမထားျခငးမား ရသည။ • အခ႕ေသာလပငနးမားသည မနးမတစေယာကလကထပလင (သ႔) ကယ၀နရလာလင အလပထတပစသညလညး ရသည။ • အခ ႕ေသာလပငနးမားသညကယ၀နေဆာငမားအတြကလအပေသာအေဆာငအေယာင မားက ေထာကပျခငးမရေပ။ • ကယ၀နေဆာငအမးသမးမားသည ကယ၀နေနာကဆးလမားအတြငး သငေတာေသာ အလပကသာ လပရနလအပသည။ သ႔ေသာ ထသ႔မလပရေပ။ • ကေလးပကကျခငး (သ႔) လမေစဘ ကေလးေမြးျခငး စသညအေျခအေနမား ေလာပါး ေစရန အလပအကငလျခမႈႏင ကနးမာေရးကစၥရပမားသည ကယ၀နေဆာငအမးသမး မားအတြက အေရးႀကးသည။ • ႏငငအမားစတြင ကယ၀နေဆာငႏင မးဖြားၿပးစမခင ေစာငေရာကေရးဆငရာ ဥပေဒမား ရၾကသည။ ထဥပေဒမားက ရာေဖြၿပး မမအလပလပရေသာအေနအထားတြင အသးခ၍ ရႏင/မရႏငစဥးစားပါ။ အသးခႏငသညဆပါက ျဖစေအာငအသးခပါ။ • ကယ၀နေဆာငႏင မးဖြားၿပးစမခင ေစာငေရာကေရးဆငရာ ဥပေဒမားသည မၾကာခဏ ခးေဖာကခရသည။ ဥပမာ - မးဖြားၿပးၿပးခငး အလပအျမနျပနမ၀ငလင အလပဆးရႈးရမည အေရး ေတြးေၾကာကရသညမားလညး ရသည။ • အကယ၍ သင၏အလပတြင ထသ႔ေသာျပနာမားရပါက လပေဖာကငဖကမားႏင တငပငပါ။ (ျဖစႏငလင) ကနသညအသငး (သ႔) NGO တစခခ၏အကအညက ရယပါ။ တျခားေသာလပသားမားက စညးရးၿပး အျမတထတခရမႈမားကကာကြယပါ။အေသးစတ က ေလကငခနး၁၁.၃.၁ ကယ၀နေဆာငႏငမးဖြားၿပးစမခင ကာကြယေစာငေရာကမႈတြင ၾကညပါ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

23အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

ရညရြယခက• မသားစစမကနးချခငး၏ အကးေကးဇးမားက သျမငရငးႏးမႈရလာေစရန • လတစဥးစတငးတြင မသားစစမကနးခမတပငခြငရသညက သငယရန• မသားစစမကနးချခငးႏငပတသကသည သဖြယရာသတငးအခကအလကအမးမး ရရ ႏငသည ေနရာမားက သရေစရန။

ဥးတညအပစလငယမားႏင လႀကးမား

ၾကာျမငခနမနစ ၉၀

ထငခေနရာခထားမႈမားကလားထငမားျဖင စက၀ငးႀကးပသ႑န ေနရာခထားပါ။ အပစလကေလကငခနးမားလပစဥ တြင လြတလပစြာသြားလာႏငရန ေနရာခနထားပါ။

သငတနးသးပစၥညးမားမသားစစမကနးခမႈကယစားသရပေဆာငကစားနညးေလကငခနးမား(သငေထာကက၇.၁.၂ က)

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညး၇.၁.၂ က : မသားစစမကနးခမႈ ကယစားသရပေဆာငကစားနညးေလကငခနးမား၇.၁.၂ ခ : မသားစစမကနးခမႈအေပၚ လမးညႊနမႈေဆြးေႏြးခက အကဥးခပမတစ : မးဆကပြားကနးမာေရး (ေလကငခနး ၇.၁.၁)

သငတနးအစအစဥအဆငမား၁။ မသားစစမကနးခမႈ ကယစားသရပေဆာငကစားနညးေလကငခနးမား - မနစ ၂၀ ၂။ ကယစားသရပေဆာငမႈမား - ၃၀ မနစ ၃။ ေဆြးေႏြးမႈ - မနစ ၃၀ ၄။ အကဥးခပ - ၁၀ မနစ

ေလကငခနး ၇.၁.၂ ကြႏပသည မသားစစမကနးေရးဆြသည။3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ24

သငရး ၇

“မသားစစမကနးချခငး” အေၾကာငး ေလကငခနးလပမညဟသာ ေျပာပါ။ အေသးစတရငးမျပပါႏင။ ေအာကေဖာျပပါ သရပေဆာငမႈ ၂ ခအတြက ကယစားသရပေဆာငကစားနညးကစားရန သငတနးသား ၁၂ ဥးက ဖတေခၚပါ။ ကယစားသရပေဆာငမႈ ၁ - လကမထပမ မသားစစမကနးချခငး • လကမထပရေသးေသာစတြ - ၂ ဥး• လကမထပရေသးေသာစတြ၏ မဘမား - ၂ ေယာကတစတြႏင အတြ ၂ တြ

ကယစားသရပေဆာငမႈ ၂ - လကထပၿပး မသားစစမကနးချခငး• လကထပၿပးေသာစတြ - ၂ ဥး• လကထပၿပးေသာစတြ၏ မဘမား - ၂ ေယာကတစတြႏင အတြ ၂ တြ သငေထာကက ၇.၁.၂ က ၏ မတက အဖြ႔ ၁ ဖြ႔စတြငပါ၀ငေသာ လ ၆ ဥးစက ေပးပါ။ မသားစစမကနးခမႈ၏ ရႈေထာငအျမငအမးမးက ေမးျမနးသည ေမးခြနး မားက ေဆြးေႏြးပါ။ သငတနးသားမားသည မမအပစအတြငးပါ၀ငသမားႏင ထေမးခြနးမားက ေဆြးေႏြးရမညျဖစၿပး ကယစားသရပေဆာငမႈျပကြက အတ တစခစက ျပလပရမည။ ျပငဆငရနအတြက တစတြစက ၁၀ မနစအခန ေပးပါ။ ကနေသာသငတနးသားမားက ေလလာသလပခငးပါ။ စတငသရပေဆာငစဥ တြင မသားစစမကနးခမႈႏငပတသကၿပး အေခအတင အျငငးပြားမႈမားက အာရ စကနားေထာငခငးပါ။ ထအျငငးပြားမႈသည ဘယအရာျဖစသည၊ ဘယသက ထအျငငးပြားမႈကေျပာသညက မတသားခငးပါ။

သရပေဆာငရန သငတနးသားမားက ဖတေခၚၿပး ေအာကပါဇာတ၀ငခနးမားက သရပေဆာငခငးပါ။

ကယစားသရပေဆာငမႈ ၁ - လကမထပမ မသားစစမကနးချခငးျပကြက ၁ လကမထပရေသးေသာစတြမမသားစစမကနးမညသ႔ခမညက ေဆြးေႏြးျခငး (၃ - ၅ မနစ) ျပကြက ၂ လကမထပရေသးေသာစတြမမနးကေလးဘကမ မဘမားအမ သ႔ အလညသြားျခငး (၃ - ၅ မနစ) ျပကြက ၃ လကမထပရေသးေသာစတြမေယာကၤားေလးဘကမ မဘမား အမသ႔ အလညသြားျခငး (၃ - ၅ မနစ)

ကယစားသရပေဆာငမႈ ၂ - လကထပၿပး မသားစစမကနးချခငးျပကြက ၁ လကထပၿပးဇနးေမာငႏမ မသားစစမကနး မညသ႔ခမညက ေဆြးေႏြးျခငး (၃ - ၅ မနစ) ျပကြက ၂ ေယာကၤားဘကမမဘမား ဇနးေမာငႏအမသ႔ အလညလာျခငး (၃ - ၅ မနစ) ျပကြက ၃ မနးမဘကမမဘမား ဇနးေမာငႏအမသ႔ အလညလာျခငး (၃- ၅ မနစ)

အဆင ၁ မသားစစမကနးခမႈ ကယစားသရပေဆာငကစားနညးေလကငခနးမား - မနစ ၂၀

အဆင ၂ ကယစားသရပေဆာငျပျခငး - မနစ ၃၀

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

25အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

ေအာကပါအခကမားအေပၚ မတညၿပး သငေထာကက ၇.၁.၂ ခ က ေဆြးေႏြးပါ။ • လကထပေတာမယစတြတစတြရ႕မသားစစမကနးကဘယလထင သလ။ • ရနျဖစၾကတအထပါတဘယလအျငငးအခနကစၥေတြဟာတကယလက ေတြ႔ဘ၀မာလညးျဖစတတသလ။ အဒအျငငးအခနကစၥေတြက သေဘာ တပါသလား။ တရငဘာေၾကာငလ။ မတရငဘာေၾကာငလ။ • လကထပၿပးဇနးေမာငႏရ႕ မသားစမမကနးက ဘယလထငသလ။ • ရနျဖစၾကတအထပါတ ဘယလအျငငးအခနကစၥေတြဟာ တကယ လကေတြ႔ဘ၀မာလညး ျဖစတတသလ။ အဒအျငငးအခနကစၥေတြက သေဘာတပါသလား။ တရငဘာေၾကာငလ။ မတရငဘာေၾကာငလ။ • မဘေတြရ႕အခနးက႑က ဘယလထငသလ။ မသားစစမကနးခတ ေနရာမာ မဘေတြရ႕ အခနးက႑ပါ၀ငတယလ႔ထငသလား။ ထငရင ဘယလပစပါ၀ငတယလ႔ထငသလ။ မထငရင ဘာေၾကာငလ။ • မသားစစမကနးခမတရာမာ ထညစဥးစားဖ႔အေရးႀကးတအခကေတြက ဘာေတြလ။ • မသားစစမကနးချခငးရ႕ အကးေကးဇးေတြက ဘာေတြလ။ • မမဘ၀အတြက မသားစစမကနးခတေနရာမာ ဘယလအခကအခေတြ ၾကႏငလ။ • မသားစစမကနးခတေနရာမာ အခနးက႑တစရပအေနန႔ပါ၀ငေနတ အေရးပါတ အဖြ႔အစညးေတြ (သ႔) လေတြက ဘာေတြလ။ • မသားစစမကနးခတာန႔ပတသကတ မမရ႕အခြငအေရးေတြက သရပါ သလား။ • မသားစစမကနးခတအေၾကာငး ပၿပးသခငရင ဘယကသြားရမယ ဆတာ သပါသလား။

အဆင ၃ ေဆြးေႏြးမႈ - မနစ ၃၀

ေအာကပါအခကမားက အထးျပၿပး ေဆြးေႏြးမႈက အႏစခပပါ။ • မသားစစမကနးတစခခမတရာတြင စးပြားေရးပငးဆငရာ၊ စတပငးဆင ရာ၊ လမႈေရးပငးဆငရာႏင ေဆးပညာပငးဆငရာ ထညသြငးစဥးစားရ မညအခကမား မားစြာပါ၀ငေနသည။ • လသားတငးသည သတငးအခကအလကမားက ရရခြင၊ ၀နေဆာငမႈ မားကလကလမးမခြင၊ သးျခားႏငပဂၢလကဘ၀ကထေထာငခြငရသည။ • အမးသမးတငးသည ကေလးယခြင/မယခြငက လြတလပစြာဆးျဖတ ခြငရသည။ • လတငးသည ကေလးဘယႏစေယာကယမည၊ မညမျခားယမညက ဆးျဖတပငခြငရသည။

အဆင ၄ အကဥးခပ - ၁၀ မနစ

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ26

သငရး ၇

သငေထာကက ၇.၁.၂ က မသားစစမကနးခမႈ ကယစားသရပေဆာင ကစားနညးေလကငခနးမား

လမးညႊနမႈမား - သငေထာကက စာရြက ၃ ရြကက မတကးၿပး ကတေၾကးပအမတအသား ေပးထားေသာ လငးမားအလက ၆ ပငးပငးျဖတပါ။ သရပေဆာငမႈ ၁ အတြက ျပကြက ၃ ခစာႏင သရပေဆာငမႈ ၂ အတြက ျပကြက ၃ ခစာရရမညျဖစသည။ သရပေဆာငမႈတစခစအတြက စတြတစတြစက ျပကြက ၁ စာရြကကေပးပါ။ ျပကြက ၂ စာရြကက ေယာကၤားေလး၏ မဘ လပမညသမားကေပးပါ။ ျပကြက ၃ က မနးကေလး၏ မဘလပမညသမားကေပးပါ။ စတြတစတြစက သးျခားစျပငဆငခငးပါ။ စတြတ႔သည မမတ႔သရပေဆာငရမညစာရြကက တစတြႏငတစတြ အသမခပါႏင။ ဇာတေၾကာငးထတြငပါ၀ငေသာ အမညမားက ရညရြယအပစႏင ကကညေအာင လအပသလ ျပငဆငပါ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

သရပေဆာငမႈ ၁ - လကမထပမ မသားစစမကနးချခငး - ျပကြက ၁လကမထပရေသးေသာစတြ သရပေဆာငရမညဇာတရပ (လ ၂ ေယာက) သငသည- ကမငး (အမးသား) ျဖစၿပး အသက ၂၂ ႏစရသည။ မခင (အမးသမး) သည အသက ၁၉ ႏစရၿပ။ ကမငးသည ေကာငးက ၉ ႏစၾကာေအာငေနခၿပး စကျပငဆရာတစေယာကအျဖစ အလပလပေနသည။ မခငသည အထကတနးေကာငးေအာငကာစျဖစၿပး အလပရာေနသည။ ကမငးႏငမခငသည လြနခေသာ ၆ လက ေတြ႔ကာ အလငအျမနခစႀကကသြားၾကသည။ တစဥး ႏငတစဥး အလြနခစသညအတြက လကထပၿပး မသားစဘ၀ထေထာငလၾကသည။ မဘ ေတြဆက သေဘာတညခကကရယၿပး ရကေကာငးရကျမတသတမတရန ေဆြးေႏြးၾကသည။ မဘမား သေဘာတ/မတ ေသခာမသေသးပါ။ သရပေဆာငစဥတြင အနာဂတအေၾကာငး ေဆြးေႏြးပါ။ ေအာကပါအခကမားပါေအာင ေဆြးေႏြးပါ။ • လကထပဖ႔ မဘေတြဆက သေဘာတညခကက ဘယလရယမလ။ • မဘမားသေဘာတေအာင ဘယလတ႔ျပနေျပာဆမလ။ • မသားစစမကနးချခငး - ကယဘာလခငတာလ၊ ဘယအခနလ၊ ဘာေၾကာငလ။ • မသားစစမကနးချခငးန႔ပတသကတ သဖြယရာသတငးအခကအလကေတြက ဘယကရ ယမလ။

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

သရပေဆာငမႈ ၁ - လကမထပမ မသားစစမကနးချခငး - ျပကြက ၂ကမငး၏ မဘမားသရပေဆာငရမညဇာတရပ ( လ ၂ ေယာက) သငသည အသက ၂၂ အရြယရေသာ ကမငး၏ မဘမားျဖစသည။ ကမငးသည အသက ၁၉ ႏစ အရြယရေသာ မခငႏင ခစႀကကေနသည။ ကမငးသည မခငက အမကတခါတရေခၚလာတတၿပး မခငအေၾကာငးအျမေျပာတတေသာလညး ထမေလာကထ အတညျဖစဥးမညဟ မထငေသးေပ။ ကမငးႏင မခငသည လကထပခငေနၾကၿပး မဘမားထလာေရာကၿပး ခြငျပရန ေျပာလမမည။ မဘမားအေနျဖင မခငသည မနးမေကာငးေလးျဖစေသာေၾကာင သေဘာကေသာလညး သမအေၾကာငး ေကာငးေကာငးမသေသးပါ။ မခင၏ မဘမားအေၾကာငး ေရးေရးသာသသည။ မခင၏မဘမားသည ၾကြယ၀ခမးသာၾကၿပး တငးမာၾကသည။ သတ႔ဘာလခငသညက ေကာငး ေကာငးသၾကသည။ မမတ႔သားမာ သတ႔လခငေသာပမးမဟတမညက စးရမသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

27အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

မမတ႔သားႏင မခင အမသ႔လာေရာကလင ေျပာရမညစကားမားက စဥးစားပါ။ • ၄ငးတ႔အစအမက ၄ငးတ႔ဘာသာေကာငးေကာငးသျမငဖ႔ ဘယလစကားမးေျပာေပးမလ။ • သတ႔ ေရ႕မာဘယလလပဖ႔စစဥထားသလ သခငတယ။ မသားစစမကနးဘယလခထား သလ သခငတယ။ ေဘးကငးလျခတ လငဆကဆမႈဆတာက သထားၿပးၿပလား သခင တယ။ ကေလးလခငသလား။ လခငတယဆ ဘယအခနလ၊ ဘယႏစေယာကလ။ မလ ခငဘးဆ ဘာေၾကာငလ။ ကေလးက ကယလခငတအခနမ ကယယဖ႔ ဘယလလပရသလ သတ႔သသလား။ • ဘယလ သဖြယရာေတြက ေျပာျပၿပး အၾကေပးမလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

သရပေဆာငမႈ ၁ - လကမထပမ မသားစစမကနးချခငး - ျပကြက ၃မခင၏မဘမား ကယစားသရပရမညဇာတရပ (လ ၂ ေယာက) သငသည အသက ၁၉ ႏစအရြယရေသာ မခင၏ မဘမားျဖစသည။ မခငသည အထကတနးေကာငး ေအာငၿပးကာစျဖစၿပး အလပတစခကရာေနသည။ သပမေသခာေပမယ မခငသည ေကာငေလးတစေယာကႏင တြေနမနးေတာရပမသည။ မခငအတြက ရညမနးထားေသာခငပြနး ေလာငးရၿပးျဖစသည။ မဘခငးလညး စကားေျပာထားသည။ ထသသည ခမးသာေသာ မသားစ မျဖစၿပး ရးအလပတစခရသည။ အသကမာ ၂၉ ႏစရၿပျဖစသည။ မမတ႔သမးက ထသႏင အျမနလကထပေစခငသည။ မဟတလင ပတ၀နးကငမ ေျပာလာေတာမည။ သ႔ေသာ မခငသည ထအေၾကာငးႏင သမက အနာဂတအတြက မညသ႔စမထားေၾကာငး မသေသးပါ။ မခငႏင သမ၏ေကာငေလး အမသ႔လာၿပး လကထပခြငေတာငးလာလင ေအာကပါတ႔က ထညေျပာပါ။ • သငက လကထပဖ႔သေဘာတသလား။ တရငဘာေၾကာငလ။ မတရငဘာေၾကာငလ။ • မခငရ႕ အနာဂတအတြက ဘာကအေရးႀကးတယထငသလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

သရပေဆာငမႈ ၂ - လကထပၿပး မသားစစမကနးချခငး - ျပကြက ၁လကထပၿပးစတြ သရပေဆာငရမညဇာတရပ (လ ၂ ေယာက) သငတ႔သည အသက ၂၆ ႏစအရြယ ေစာခြာေဂးႏင အသက ၂၄ ႏစအရြယ ေနာေလာအယတ႔ ျဖစသည။ သငတ႔လကထပခသညမာ ၃ ႏစၾကာၿပျဖစသည။ ႏစေယာကစလးအလပလပသည။ ေစာခြာေဂးသည ဘတစကားေမာငးသညအလပလပၿပး ေနာေလာအယသညေကာငးဆရာမတစ ေယာကျဖစသည။ သငတ႔ႏစဥး အလြနေပာရႊငစြာ ေနထငၾကသည။ တခါတရတြင အနာဂတအတြက မသားစေလးထေထာငရန ေျပာျဖစၾကသည။ သ႔ေသာ ေသခာမဆးျဖတႏငေသးပါ။ ကေလးယဖ႔ ဆငးထားခငသည။ ကေလးမရခငတြင ပကဆစၿပး အမကေလးတစလး၀ယခငသည။ ျပနာမာ လကထပၿပး ၃ ႏစၾကာေသာလညး ကေလးမယေသးေသာေၾကာင လေတြက ေျပာလာၾကျခငး ျဖစသည။ ဘာမားျဖစေနလ႔လ။ ေစာခြာေဂး၏ မခငျဖစသမာလညး ေျမးခခငေသာေၾကာင ကေလးယရန ဖအားေပးေနသည။ အနာဂတအတြကစဥးစားပါ။ မမတ႔အစအစဥအထတြင ေအာကပါအခကမား ပါ၀ငပါေစ။ • အခလကရမာ ကေလးဘယလတားထားလ။ ဘာေၾကာငအဒတားနညးက သးသလ။ • ေနာငမာ ကေလးလခငသလား။ လခငတယဆ ဘယအခနလ၊ ဘာေၾကာငလ။ မလခင ဘးဆ ဘာေၾကာငလ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ28

သငရး ၇

• ကေလးမရေသးလ႔ ေျပာေနၾကတလေတြက ဘာေျပာမလ။ • ေစာခြာေဂးရ႕ မခငက ဘယလေျပာမလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

သရပေဆာငမႈ ၂ - လကထပၿပး မသားစစမကနးချခငး - ျပကြက ၂ေစာခြာေဂး၏ မဘမားသရပေဆာငရမညဇာတရပ ( လ ၂ ေယာက) သငတ႔သည အသက ၂၆ ႏစရၿပျဖစေသာ ေစာခြာေဂး၏ မဘမားျဖစသည။ ေစာခြာေဂးသည ေနာေလာအယက လကထပထားသညမာ ၃ ႏစၾကာၿပျဖစသည။ သတ႔ႏစဥးမာ ေပာရႊငၾကၿပး ဒးတေပါငဖက အလပလပၾကသည။ လကထပၿပး ၃ ႏစၾကာသညအထ ကေလးမယေသးေသာ ေၾကာင လေတြမ ေျပာလာၾကသည။ ဘာျဖစလ႔ကေလးမရေသးသလ။ ေယာကၡမအေနျဖင ေနာေလာအယကလညး ကေလးဘယေတာယမလဟ အႀကမႀကမေမးဖးသည။ သ႔ေသာ ဘာမ မတ႔ျပနဘ ထအေၾကာငးအရာက ေရာငေနသည။ ေနာကအပတတြင သတ႔အမသြားလညၿပး ထ အေၾကာငးက ထပေျပာမည။ ေနာေလာအယအမသ႔သြားလညလင ေအာကပါတ႔က ေျပာရနစဥးစားပါ။ • ေစာခြာေဂးရ႕ မဘေတြအေနန႔ သတ႔အနာဂတက ဘယလစဥးစားထားလ။ ဘာလ႔ အဒလ အနာဂတမးက ျဖစေစခငတာလ။ • သငတ႔က မသားစစမကနးခရတယဆတာက သပမသဘး။ သားသမးရႏငသမ မားမား ယေစခငတယ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

သရပေဆာငမႈ ၂ - လကထပၿပး မသားစစမကနးချခငး - ျပကြက ၃ေနာေလာအယ၏ မဘမားသရပေဆာငရမညဇာတရပ ( လ ၂ ေယာက) သငတ႔သည အသက ၂၄ ႏစရၿပျဖစေသာ ေနာေလာအယ၏ မဘမားျဖစသည။ ေနာေလာအယသည ေစာခြာေဂးက လကထပထားသညမာ ၃ ႏစရၿပျဖစသည။ ႏစဥးစလးေပာရႊငၾကၿပး အလပႀကးစား ၾကသည။ လကထပထားသညမာ ၾကာၿပျဖစေသာလညး ကေလးမရေသာေၾကာင လေတြမ ေျပာ လာၾကသည။ ကေလးဘာလ႔မရသလ။ ေနာေလာအယသည ကေလးမယျခငးႏင ပတသကၿပး ေယာကၡမႏင မၾကာခဏစကားေျပာရသည။ ေျမးဘယေတာရမလေမးလာလင ေနာေလာအယက စတဖစးေစသည။ မမ၏သမးျဖစသ ေနာေလာအယႏင ေစာခြာေဂးထသ႔ သြားလညလင ေအာကပါတ႔က ေျပာရန စဥးစားပါ။ • သမးျဖစသန႔ သ႔ခငပြနးအတြက ဘယလအနာဂတအစအစဥမး ရေစခငသလ။ • သတ႔မာအနာဂတအစအစဥဘာရလ သငသသလား။ • ေစာခြာေဂးရ႕ မခငျဖစသန႔ လေတြေျပာလာရင ဘယလတ႔ျပနရမယလ႔ အၾကေပးခငလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

29အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

သငေထာကက ၇.၁.၂ ခ မသားစစမကနးချခငးအေပၚေဆြးေႏြးခက လမးညႊန

လတငးတြင မသားစစမကနးတစခခမတရန တာ၀နႏင အခြငအေရးရသည။ ေတြးရနအေရးႀကး ေသာ အရာမားမာ • ကယပငခစားခကမား - မမႏင မမအေဖာမာ ဘာေတြကလခငသလ။ တစဥးလခငတာက တစဥးက သေဘာတသလား။ • စးပြားေရးအရ ထညစဥးစားရမညအရာမား - ကယကေလးက ေကာငးမြနတဘ၀ ေပးႏငလား။ • ကနးမာေရး • မသားစဖအား • လမႈေရးအရ ထနးခပထားမႈမား • မရးဖလာႏင ေခတႏငအည တနဖးထားမႈမား

မသားစစမကနးချခငးအတြက ေတြ႔ၾကရမညအခကအခမား • လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈတနဖးမား - အမးသားႏင အမးသမးမား၏ မရးဖလာအခနးက႑ မား၊ မးဆကကြာဟမႈေၾကာင ေဆြးေႏြးရန အခကအခမား • လအပေသာ၀နေဆာငမႈမားက မရရျခငး၊ ေစးႀကးျခငး၊ ဘယသြားေမးရမယ မသျခငးမား ေၾကာင လကလမးမမျခငး• အလပတြငရေသာ ျပနာမား - ကယ၀နရခနအလပျဖတခရျခငး၊ အမးသမး/မခငျဖစ ျခငးေၾကာင အလပမခန႔ျခငး

မသားစစမကနးချခငးက ျမႇငတငသငသည အေၾကာငးအရငးမားစြာရပါသည။၂

• ေသဆးမႈမားျခငး • ဖြ႔ၿဖးဆႏငငမားတြင မခငႏငကေလးေသဆးမႈႏႈနးမာ လကခႏငဖြယမရေလာက ေအာငျမငမားသည။ • မမတြငကယ၀နရၿပဆသညႏင ဆရာ၀နႏင အျမနဆးသြားေတြ႔ပါ။

• ေပာရႊငေသာမခငမား = ေပာရႊငေသာကေလးမား • မခင၏ ကနးမာေရးသည ကေလးအေပၚသကေရာကမႈရသည။ • မခငတစေယာကေသဆးျခငးသည မသားစအတြက ေၾကကြ၀မးနညးဖြယရာ ျဖစသည။

• သားဆကျခားျခငးသည ကေလးတစဥးရငသနမႈက ရငသနရနပမအခြငအေရးေပးသည။ • ကေလးေမြးဖြားမႈက ခနကကျခငးသည ကေလးတစဥးရငသနဖ႔ရာအတြက အခြင အေရးပမားေစသည။ • ကေလးနးျခငးသည မခငႏင ကယ၀နေဆာငခနအတြငး ကေလးကနးမာေရးက ထခကေစရသာမက ကေလးမားအၿပငျဖစလာျခငးေၾကာငအျခားကေလးမားက အစာအာဟာရႏင ေစာငေရာကမႈမား မေ၀ေပးရာတြင အားနညးေစသည။

၂ Adapted from: Population Action International, http://pai.org/our-work/.

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ30

သငရး ၇

• ဆယေကာသကအရြယ ကယ၀နေဆာငျခငးသည အႏရာယမားေသာ ကယ၀နေဆာငမႈ ျဖစသည။ • အလြနငယေသးခနတြင ကယ၀နေဆာငျခငးသည မခငေရာ ကေလးအတြကပါ အႏရာယရသည။ • ကစၥရပအမားအျပားတြင မနးကေလးမားမာ ကယ၀နေဆာငရေသာေၾကာင ပညာေရးက ရပပစရသည။ • ငယေသးေသာ မခငမား (အကယ၍ တာ၀နယသဖခငရပါက ဖခငမား)သည ကေလးကျပစေစာငေရာကရန ေငြလေသာေၾကာင အလပလပရသည။ • လကမထပဘ ကေလးရထားေသာ အမးသမးမားက မသားစႏင လ႔အဖြ႔အစညး မအျပစေပးျခငး၊စြန႔ပစျခငးမားရသည။ထ႔အျပင၄ငးတ႔ဘယကသြားသြားခြျခား ဆကဆခရတတသည။ • ၿမးေကာငေပါကအရြယ မနးကေလးမားသည အႏရာယမားေသာ ကေလးဖကခ သညနညးမားက ျပလပတတၾကသည။

• ကေလးမား၏ အသကမားက ကယတငျခငး • ႏစစဥႏစတငးတြင ပမကနးမာေဘးကငးေသာ ကေလးေမြးဖြားမႈနညးလမးမားသည ကေလးသနးေပါငးမားစြာ၏ အသကက ကယတငႏငသည။

• မခငမား၏ အသကမားက ကယတငျခငး • မသားစစမကနးချခငးသည အႏရာယျမငမားေသာ ကယ၀နေဆာငမႈကေလာခ ႏငျခငးေၾကာင ကယ၀နေဆာငႏင ကေလးေမြးဖြားၿပးစမခငေသဆးမႈႏႈနး၏ ေလးပတစပက ႀကတငကာကြယႏငသည။ • မသားစစမကနးချခငးသည အႏရာယမားေသာ ကေလးဖကခမႈမားေၾကာင ေသဆးရမႈအမားအျပားက မားစြာကာကြယႏငသည။ • မသားစစမကနးချခငးသည HIV ႏင Aids ေရာဂါမားပ႕ႏ ႔ျခငးႏင အျခား အမးသားႏငအမးသမးအၾကား လငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါမား (STIs) က ကာကြယႏငသည။

• ပမေကာငးမြနေသာအနာဂတ • မသားစစမကနးခမတျခငးသည ကေလးတစေယာကဘကစဖြ႔ၿဖးမႈအတြက အေကာငးဆးေသာအရာျဖစသည။

မသားစစမကနးချခငးအတြက သဖြယရာသတငးအခကအလကမားက ေပးႏငသည လမားႏင အဖြ႔အစညးမား • သားဆကျခားျခငးနညးလမးမားကေျပာျပႏငေသာ ကနးမာေရးလပသားမား • သတငးအခကအလကမား၊ အၾကဥာဏမား၊ ေဆးမားႏင အျခားေဆးပစၥညးမားက ေပး ႏငေသာ သမားေတာမား • သတငးအခကအလက၊ အၾကဥာဏ၊ ေဆး၀ါး (သ႔) အျခားသားဆကျခားျခငးနညးလမး မားကေပးႏငေသာ မသားစစမကနးချခငးႏငသားဆကျခားအၾကေပးဌာနမား • ကသရန၊ ကယ၀နရခနအတြငး ေဆြးေႏြးတငပငရန၊ မးဖြားရန၊ သားဆကျခားနညးလမးမား (သ႔) ကယ၀နဖကချခငးမားအတြက ေဆးရ

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

31အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

• ကယ၀နေဆာငခန၊ မးဖြားခန (သ႔) သားဆကျခားနညးလမးမားအတြက ေဆြးေႏြးတငပင ရန လကသညမား • ကြနဒးမားႏင သားဆကျခားပစၥညးမားအတြက ေဆးဆငမား • (ဖအားေပးျခငးမဟတသည) လမႈေရးႏင စတပငးဆငရာအေထာကအပမားေပးႏငေသာ မဘမား၊ မသားစ၀ငမားႏင မတေဆြမား။ ဥပမာ - ဖအားေပးျခငးဆသညမာ မဘမား၏ အေၾကာငးအမးမးေၾကာင ေျမးလခငၾကျခငး။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ32

သငရး ၇

ရညရြယခက• သငတနးသားမား၏ ရပရြာအတြငးတြင ေယာကၤားေလးမ၊ မနးကေလးမ ဟေသာ ကား/မ အစြရသလားက ေဖာထတရန။ • ကေလးယျခငးအတြက ကား/မ အစြရရျခငး၏ အေၾကာငးအရငးမားက ေဖာထတရန။ • ေယာကၤားေလးမရ၍ (သ႔) မနးကေလးမရ၍ ကေလးဖကခၾကျခငး (သ႔) ေမြးကငးစကေလး က သတပစျခငး စသည ကေလးယျခငးအေပၚ ကား/မ အစြထားျခငး (ကား/မ ဘကလကမႈ ရေသာ လငေရြးခယမႈ ) သည အေျဖတစခမဟတဘ ထသ႔ျပလပျခငးသည မသားစမား၊ ရပရြာမားႏင လ႔အဖြ႔အစညးတစရပလးက ေဘးဒကၡျဖစႏငေၾကာငး သရနားလညေစရန။

ဥးတညအပစလငယမားႏင လႀကးမား

ၾကာျမငခနမနစ ၆၀

ထငခေနရာခထားမႈမားစက၀ငးပထငျခငးႏင လြတလပစြာလႈပရားသြားလာႏငရန ေနရာထားျခငး

သငတနးသးပစၥညးမား• Flipchart စာရြက ၂ ရြက။ တစရြကတြင အမးသမးတစဥး၏ မကႏာႏင (♀) သေကၤတ ေရးထားၿပး ေနာကတစရြကတြင အမးသားတစဥး၏ မကႏာႏင (♂) သေကၤတေရးထား ရမည။ • Flipchart စာရြကမား၊ marker မားႏင အမတအသားေပးတပေခြ

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညးအကဥးခပမတစ - ကား/မ ဘကလကမႈရေသာ လငေရြးခယမႈ

သငတနးအစအစဥအဆငမား၁။ ေမးခြနးမား - ကားလား၊ မလား။ - မနစ ၂၀ ၂။ အေျဖမားက ေဆြးေႏြးျခငး - မနစ ၃၀ ၃။ အကဥးခပ - ၁၀ မနစ

ေလကငခနး ၇.၁.၃ ေယာကၤားေလးတစေယာကလား ၊ မနးကေလးတစေယာကလား။3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

33အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အခ႕လမားတြင ေယာကၤားေလးကပႏစသကသည၊ မနးကေလးကပႏစသက သညဟေသာ အစြမားရၾကသည။ ထအစြမားသည မသားစမားႏငလ႔အဖြ႔ အစညးအတြက မညသ႔အဓပၸါယရသနညး။ (♀) သေကၤတႏင (♂)သေကၤတမားကရငးျပပါ။ သငတနးသားမားက ေယာကၤားေလးလား၊ မနး ကေလးလားဟေသာ ေမးခြနးကေမးမညျဖစသည။ သငတနးသားမားမ မမတ႔ ေျဖလေသာအေျဖအရ ေယာကၤားေလးဟေျဖလင ေယာကၤားေလးမကႏာႏင သေကၤတရရာဘကသ႔ သြားရမညျဖစၿပး မနးကေလးဟေျဖလင မနးကေလး မကႏာႏင သေကၤတရရာဘကသ႔ သြားရမညျဖစသည။ သမားလပတာလက လပျခငးမးမျဖစေစရန ျမနျမနဆးျဖတေစၿပး ျမနျမနသြားခငးပါ။ ပထမဆး ေမးခြနးမအပ ေမးခြနးတစခၿပးတငးတြင ဘာေၾကာင ေယာကၤားေလးေရြးရသည (သ႔) မနးကေလးေမြးရသညက လအခ႕က ေမးျမနးမညျဖစသည။ေဆြးေႏြး ခကမားက နရအေပၚရ Flipchart အလြတမားအေပၚတြငေရးရန ပးတြလပ ေဆာငမည သငတနးနညးျပတစဥး၏ အကအညကယပါ။ ေမးခြနးမား • ကြႏပသည …….တစေယာကျဖစသည။ • သနာျပအလပသည…………တစေယာကလပရမညအလပျဖစသည။ • စကျပငဆရာအလပသည………တစေယာကလပရမညအလပျဖစသည။ • ကယဘာကယေရြးခယခြငရမယဆရငကယကေတာ………တစေယာက ျဖစခငတယ။ • ကေလးယေတာမယဆရင ကယကေတာ ………….တစေယာကပလ ခငတယ။ • ေယာကၤားေလးတစေယာကန႔ မနးကေလးတစေယာက ဘယသ႔ဘ၀ က ပလြယကမယထငသလ။• ဘ၀မာ ေယာကၤားေလးန႔ မနးကေလး ဘယသက အခြငအလမးပမား မယထငသလ။• ကယအသကႀကးလာရင ဘယသကကယက ၾကညရႈေစာငေရာကမယ ထငလ။ သားလား၊ သမးလား။

အဆင ၁ ေမးခြနးမား - ေယာကၤားေလးလား၊ မနးကေလးလား။ - မနစ ၂၀

ျပငဆငျခငး အကဥးခပမတစက ဥးစြာဖတပါ။ Fiipchart အေပၚတြင အမးသားႏငအမးသမး မကႏာရပပႏင သေကၤတမားေရးပါ။ အခနး၏ တစဘကျခမးရၾကမးျပငအေပၚတြင အမးသမးမကႏာရပပႏင (♀) သေကၤတ ေရးထားေသာစာရြကကထားၿပး တျခားလကျခမးတြင အမးသားမကႏာရပပႏင (♂) သေကၤတ ေရးထားေသာစာရြကကထားပါ။ ေလကငခနးလပေနစဥအတြငး အတနးသားမား အားလး ျမငသာသည အခနးနရမားအေပၚတြင Flipchart အလြတ ၂ ရြက (သ႔) ၃ ရြကက ကပထား ပါ။ Flipchart အလြတစာရြကမားသည အဆင ၁ တြငျပလပမည ေမးျမနးမႈမား၏ အေျဖမားက ေရးရနအတြကျဖစသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ34

သငရး ၇

အားလးက ထငရနေျပာပါ။ ေအာကပါေမးခြနးမားက အသးျပၿပး ေမးျမနးမႈမားျပ လပေနစဥအတြငး ေရးမတထားေသာ အေျဖမားက ေဆြးေႏြးပါ။ • ေယာကၤားေလးေတြဟာ အေရးပါပါသလား။ ပါတယဆ ဘာေၾကာငလ။ • မနးကေလးေတြဟာ အေရးပါပါသလား။ ပါတယဆ ဘာေၾကာငလ။ • သားေယာကၤားေလးတစေယာကရလာခရငစတညစမာလား။ ညစတယ ဆ ဘာေၾကာငလ။ မညစဘးဆ ဘာေၾကာငလ။ • သမးမနးကေလးတစေယာကရလာခရင စတညစမာလား။ ညစတယ ဆ ဘာေၾကာငလ။ မညစဘးဆ ဘာေၾကာငလ။ • သမးမနးကေလးေၾကာင မဘေတြကစတညစရတယဆတ အေျခအေန ေတြက ဘာေတြလ။ • သားေယာကၤားေလးေၾကာင မဘေတြက စတညစရတယဆတ အေျခ အေနေတြက ဘာေတြလ။ • တခ႕လေတြ ကယလခငတ ေယာကၤားေလး (သ႔) မနးကေလး ရဖ႔ အတြက ဘာေတြလပတတၾကသလ။ • မနးကေလးမ႔လ႔ ကယ၀နကဖကခတာဟာ မသားစမာ ဘယလအကး ဆကေတြရသလ။ • အားလးက မနးကေလးမ႔လ႔ ကယ၀နကဖကခမယဆတ အယအဆမး ထားထားၾကရင ရပရြာ၀နးကငန႔ လ႔အဖြ႔အစညးေတြမာ ဘယလအကး ဆကေတြျဖစမယထငသလ။

ေဆြးေႏြးမႈတြင ေအာကပါအဓကအခကမား ပါ၀ငေအာငေဆြးေႏြးပါ။ (အေသးစတက အကဥးခပမတစတြင ၾကညပါ။) • လ႔အဖြ႔အစညးမားႏငအပစအမားစတြင မသားစမားသညေယာကၤား ေလးမား(သ႔)မနးကေလးမားကသာရလၾကသညမားရသည။ထ႔သ႔ျဖစ ရျခငးအတြက မရးဖလာ၊ လမႈစးပြားႏင ယဥေကးမႈအေၾကာငးခငးရာ မား မားစြာရသည။ • ေယာကၤားေလးမားကသာ ရလၾကသညအခကက အာရႏငငမားအပါ အ၀ငကမၻာႏငငအမားအျပားတြငပမေတြ႔ရတတသည။သားေယာကၤား ေလးက ပမလလားျခငးသည လ႔အဖြ႔အစညးအတြငး မနးကေလးမားႏင အမးသမးမားက တနဖးႏမသတမတျခငးႏင ဒတယအဆငတြငသာ ထားရျခငးမားေၾကာငျဖစသည။ • သ႔ရာတြင အထးသျဖင အာရတြငရေသာသားေယာကၤားေလးမား ရၿပး သားျဖစေသာ အသကႀကးသညမဘမားသည မသားစအတြငးတြင အနညးဆး မနးကေလးတစဥးကေတာ အလရၾကသည။ အေၾကာငးမာ ထမနးကေလးသည အမမႈကစၥမားျပလပရာတြင ကညရနႏင မဘမား အမငးလာေသာအခါ ၾကညရႈေစာငေရာကရနျဖစသည။ • ေယာကၤားေလးက ပမလလားျခငးသည ကား/မ ဘကလကမႈရေသာ လငေရြးခယမႈကျဖစေပၚေစၿပး ၄ငးေၾကာင အခ႕လ႔အဖြ႔အစညးမားႏင အပစမားတြင ကယ၀နဖကချခငး (သ႔) မနးကေလးေမြးကငးစကေလး ကသတျခငး စသညတ ႔က ျဖစေပၚေစသည။ ျမနမာႏ ငငတြငေတာ

အဆင ၂ အေျဖမားကေဆြးေႏြးျခငး - မနစ ၃၀ 3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

35အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အဆင ၃ အႏစခပ - ၁၀ မနစ

ေဆြးေႏြးမႈမားက အႏစခပၿပး ေအာကပါအခကမားက အထးျပေျပာၾကားပါ။ • လသားမားအားလးသည ဘ၀အတြငးတြင အားလးသာတညမ ဆက ဆခရခြငရသည။ • မနးကေလးမားသညလညးေယာကၤားေလးမားနညးတတနဖးရၾကသည။ မနးကေလးမားသည ေယာကၤားေလးမားကသ႔ ပညာသငခြငရမညဆ လင မသားစႏငလ႔အဖြ႔အစညးအတြကေယာကၤားေလးမားကသ႔ အဖး တနေသာ အရငးအျမစမားျဖစမည။ • လငေရြးခယမႈသည မနးကေလးဥးေရရားပါးမႈက ျဖစေပၚေစၿပးလ႔အဖြ႔ အစညးအတြငး ဆးကးမားကျဖစေပၚေစသည။ အာရတြငရေသာႏငင အမားအျပားတြင အမးသမးႏင မနးကေလးဥးေရ အလြနနညးပါးသည က ေတြ႔ရသည။ ထသ႔မညမမႈသည လဥးေရျပနာ (Demographic Problem) က ျဖစပြားေစသည။ • မနးကေလးမားႏင အမးသမးမားက အတတလကခလာေစရနအခြင အေရးေပးျခငးႏင သာတညမဆကဆရန စြမးေဆာငရညျမႇငတငေပး ျခငးျဖင လငအခးမညမမႈႏင လငဘကလကေရြးခယမႈက ကငတြယရ မည။

ထသ႔ေသာ ကစၥရပမားႏငပတသကသည မညသညအရပလကၡဏာမ မေတြ႔ရပါ။ • ျမနမာႏငငတြင တစႏငငလးအတငးအတာအရ မနးကေလးဥးေရသည ေယာကၤားေလးဥးေရထကပမားသည။ သ႔ေသာ၄ငးအခးမာ ျပညနယ/ တငးအလက မားစြာကြျပားမႈရသည။ ကခငျပညနယတြင ေယာကၤား ေလးအေရအတြက ပမားသည။ မေကြးတငး၊ စစကငး၊ ရခင၊ ခငး၊ မႏေလးႏင ရနကနတငးတ႔တြင ေယာကၤားေလးအေရအတြက မားစြာ နညးပါးသည။ ရမးႏင ကယားတြင ေယာကၤားေလးႏင မနးကေလးအ ေရအတြကမသည။ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈမားႏင ေဒသတြငးမၿငမမသက မႈမားသည ကား/မ အခးမညမမႈက ျဖစေပၚေစေသာ အေရးႀကးသည အခကမားျဖစသည။ • သားေယာကၤားေလးကပလလားျခငးႏင လငေရြးခယမႈအေလအထမား သညအမးသမးအေရအတြကနညးပါးမႈကျဖစေပၚလာေစၿပးမနးကေလး မားႏင အမးသမးမားက မတရားညႇငးပနးမႈမားျဖစလာေစသည။ ေရ ရညတြငလ႔အဖြ႔အစညးအတြငး လမႈေရးမၿငမသကမႈမားကပါ ျဖစေပၚ လာေစသည။ အတငးအၾကပလကထပေစရနတြက ျမနမာႏ ငငႏင အေရ႕ေတာငအာရရ အျခားႏငငမားတြငရေသာ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားက တရတျပညသ႔ လကနကးျခငးမားသည နယစပ ဧရယာအလြနတြင ရေသာ ဆးကးမားျဖစသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ36

သငရး ၇

အကဥးခပမတစ ကား/မ ဘကလကမႈရေသာ လငေရြးခယမႈ၃

၁။ ေယာကၤားေလးဘယႏစေယာက၊ မနးကေလးဘယႏစေယာက ေမြးဖြားေနၾကသလ။ လ႔အဖြ႔အစညးအမားစတြင ေယာကၤားေလးမားေမြးဖြားမႈမာ အနညးငယပသည။ ပမနဇ၀ေဗဒ စခနစညႊနးအရ မနးကေလး အေယာက ၁၀၀ တငးတြငး ေယာကၤားေလး ၁၀၂ မ ၁၀၆ ေယာကအထ ေမြးဖြားေလရသည။ သ႔ရာတြင ေမြးဖြားၿပးေနာကပငး၌ ကား/မ အခးသည အခနႏငအမ ညမလာၿပး အမးသားမား ေသဆးမႈႏႈနးျမငမားျခငးႏင အမးသမးမား အသကရညရည ေနရျခငးမားေၾကာင ကား/မအခးမာ အတတပငျဖစလာသည။ ကမၻၻာကလသမဂၢ လဥးေရ ရနပေငြအဖြ႔ (United Na-tions Population Fund – UNFPA) ၏ ထတျပနခကအရ ကမၻာလဥးေရ၏ လကရ ကား/မအခး သည မနးကေလးအေယာက ၁၀၀ တြင ေယာကၤားေလး ၁၀၁ ေယာကႏႈနးျဖစသည။ လကရဆယစႏစမားတြင အမးသားအဆင လဥးေရစစတမးမားက ေလလာဆနးစစမႈအရ ႏငငအမားစတြင ကား/မအခး ညမမႈမရဘ ေယာကၤားေလးမားက ပလလားသညလကၡဏာမားက ေတြ႔ရသည။ ေမြးဖြားခနတြင သာမနထကလြနကၿပး မနးကေလးဥးေရထက ေယာကၤားေလးဥးေရ မားေနေသာ အာရရႏငငမားမာ တရတ၊ အႏၵယ၊ ပါကစၥတနႏင ဗယကနမတ႔ျဖစၾကသည။ ၄ငးႏငငမားတြင ေမြးဖြားခန ကား/မ ပမးမအခးသည မနးကေလး အေယာက ၁၀၀ တငးတြင ေယာကၤားေလး ၁၁၀ မ ၁၂၀ ေယာကဟ ျပသည။ ၄ငးမာ သာမနဇ၀ေဗဒစႏႈနးျဖစသည ၁၀၂ - ၁၀၆ ေယာကထက မားစြာျမငမားေနသည။ တရတႏငအႏၵယႏငငရ အခ႕ျပညနယမားတြင ေယာကၤားေလးဥးေရသည အေယာက ၁၂၀ ထကပင ျမငမားသည။ ေယာကၤားေလးေမြးဖြားမႈ အေရအတြကသည သာမာနအေျခအေနထက လြနကၿပးမားေနပါက ထေနရာတြင ကား/မ ဘက လကေသာ လငေရြးခယမႈတညရေနသညဟ ယဆသည။

၂။ ေယာကၤားေလးက ပလလားျခငး ကမၻာတစ၀မးလးရ လ႔အဖြ႔အစညးႏငအပစအမားအျပားတြငရေသာ မသားစမားသည ေယာကၤားေလး (သ႔) မနးကေလးက ပလလားမႈမား ရၾကသည။ ထသ႔ရျခငးမာ မရးဖလာ၊ လမႈ စးပြားႏင ယဥေကးမႈအေၾကာငးအခငးရာ အမးမးေၾကာငျဖစသည။ ဥပမာ - ေယာကၤားေလးဘကမ မနးကေလးဘကသ႔ သတ႔သမးတငေတာငးေငြေပးရေသာ အေလအထရသည ေနရာမား (အာဖရကရေနရာအမားအျပား) တြင မနးကေလးမားသည မသားစက ျပညစၾကြယ၀ေအာင လပေပးႏငသညအတြက ပမလလားခရသည။ သ႔ေသာ မနးကေလးမားမ သတ႔သားဘကသ႔ ဒါ၀ေၾကးေပးရေသာ အေလအထရသညေနရာမားတြင သားေယာကၤားေလးမားမာ ပမလလား ခရသည။ အမားအားျဖင အမားစေသာအာရႏငငမားအပါအ၀င တစကမၻာလးတြငေယာကၤားေလးမားက ပမလလားၾကသညက ေတြ႔ရသည။ ဥပမာ - တရတႏငငတြင ပထမဆးကေလးက ေယာကၤားေလး သာလခငၾကသည။ ထ႔သ႔ျဖစရျခငးမာ တရတျပည၏ ကေလးတစဥးသာယခြငရေသာ မ၀ါဒ၊

၃ Sources: ‘Gender-biased Sex Selection’, United Nations Population Fund (UNFPA), http://www.unfpa.org/gender- bi-ased-sex-selection#sthash.y3tywA3X.dpuf;Sex Imbalances at Birth: Current trends, consequences and policy implications by UNFPA Asia and the Pacific Regional Office (UNFPA, August 2012); ‘Sex Ratio’, Word Health Organization Regional Office for South-East Asia, http://www.searo.who.int/entity/health_situation_trends/data/chi/ sex ratio/en/; The Population and Housing Census of Myanmar, 2014: Summary of the Provision Results (Department of Population, Ministry of Immigration and Population, Republic of the Union of Myanmar, August 2014); ‘A closer look at Myanmar demographics’, The Economist Intelligence Unit, 3 June 2015, http://country.eiu.com/article.aspx? articleid=1983218582&Country=Myanmar&topic=Economy.

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

37အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

မသားစအဆကဆက ေယာကၤားႀကးစးဥးေဆာငေသာ အေလအထ၊ သကႀကးရြယအမား၏ လျခမႈ၊ အလပအကငေထာကပမႈႏင မးရးအစဥအလာ ဓေလထးတမးမားေၾကာင ျဖစသည။ တရတလမးအမားစသည ေရးေဟာငးတရတအဆအမန႔တစချဖစေသာ “သားမားမားရေလေလ ေပာရႊငမႈမားမားက ယေဆာငလာေလေလ” ဟေသာ အယအဆက ယၾကညၾကသည။ သားေယာကၤားေလးက ပမလလားမႈက မသားစအဆကဆက ေယာကၤားႀကးစးဥးေဆာငေသာ အေလအထႀကးစးသည ႏငငမားျဖစသည ကရးယားႏင ဗယကနမႏငငမားတြငလညး အခငအမာ ေတြ႔ရသည။ ထႏငငမားတြင ေမြးဖြားခန ေယာကၤားေလးဥးေရသည မနးကေလးဥးေရထက သာမာနထကပၿပး မားသညက ေတြ႔ရသည။

၃။ ကား/မ ေရြးခယမႈ ကား/မ ေရြးခယျခငးသည ထးဆနးသညကစၥရပတစခမဟတပါ။ တရတႏင အႏၵယႏငငမားတြင ကေလးဥးေရအတြငး ေယာကၤားေလးႏင မနးကေလးဥးေရ မညမမႈသည ေရးယခငကာလမား ကတညးက တညရခၿပး ၄ငးမာ ယဥေကးမႈအရ ေယာကၤားေလးကသာ ပမလလားၾကသညက ျပသေနသည။ ေရးယခငကာလမားတြင ေယာကၤားေလးက ပမလလားၾကျခငးေၾကာင မနးကေလးေမြးကငးစကေလးမားက လစလရႈျခငး (သ႔) သတပစျခငးမား ျပခၾကသည။ မနးကေလးေမြးကငးစကေလးမားက သတျခငးသည ယေန႔ေခတအထ ဆကလကတညရ ေနသည။ သ႔ရာတြင ၁၉၈၀ ျပညႏစ အေစာပငးကာလမားတြင သေႏၶသား၏ လငက ႀကတငစစေဆးလ႔ရႏငသည အယထရာေဆာငးႏင အျခားနညးပညာမား ေပၚထြနးလာခ သည။ ေယာကၤားေလးလခငေသာ မဘမားသည မနးကေလးသေႏၶသားက ဖကခရန စစဥႏငသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ကမၻာႀကးအေပၚတြင ေမြးဖြားခန ကား/မ အခး မညမမႈမား ျဖစေပၚလာသည။ ခန႔မနးတြကခကမႈအရ လြနခေသာမးဆကအတြငး ဖကခခခရေသာ မနးကေလးသေႏၶသားေပါငးသည သနး ၂၀ မ သနး ၉၀ အတြငးရသည။ ကား/မ ဘက လကေရြးခယၿပး ကေလးဖကခမႈသည တရားဥပေဒႏင ၿငစြနးေသာလညး အေရးယေဆာင ရြကရန အလြနခယဥးသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ မဘမား၏ကေလးဖကခသည အေၾကာငး အရငးအစစအမနက ေဖာထတရန လကေတြ႔ကေသာနညးလမး မရျခငးေၾကာငျဖစသည။ UNFPA ၏ ခန႔မနးခကအရ ကား/မ ဘကလကမႈရေသာ လငေရြးခယမႈေၾကာင အာရတြင “ေပာကဆးသြားေသာ” အမးသမးေပါငး ၁၁၇ သနးရၿပး အမားစမာ တရတႏငငႏင အႏၵယမျဖစ သည။

၄။ သားေယာကၤားေလးက ပမလလားရသည အေၾကာငးအရာမား သားေယာကၤားေလးက ပမလလားျခငးမာ လ႔အဖြ႔အစညးမားအတြငး အမးသမးမားက တနဖးႏမသတမတျခငးႏင ဒတယေနရာတြငသာ ထားရၾကျခငးမားေၾကာငျဖစသည။ ၄ငးသည မရးဖလာ၊ လမႈစးပြားႏင ယဥေကးမႈအေျခအေနမားအေပၚတြင မားစြာမတညေနသည။ • မသားစအဆကဆကတြင သားေယာကၤားေလးက အားကးလၾကသည။ • အခ႕လ႔အဖြ႔အစညးမားတြင မနးကေလးမားသည ဥစၥာပစၥညးထနးသမးထားႏငျခငးမရ ေပ။ ေယာကၤားေလးမားကသာ ျပလပႏငသညအတြက ၄ငးတ႔မာ မသားစအတြက အေရး ပါသည။ • မနးကေလးမားသည မသားစအတြငး ခဏေနသမားျဖစသည။ အမေထာငကၿပးလင မသားစက စြန႔ခြာရသည။ • မသားစအတြငးတြင မနးကေလးမားဆကရေနလငေတာငမ မနးကေလးမားသည ေယာကၤား ေလးမားေလာက ၀ငေငြမရာႏငပါ။ • သမးမနးကေလးတစဥး အမေထာငျပေသာအခါ မသားစမ တငေတာငးေၾကးေပးရသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ38

သငရး ၇

• ေယာကၤားေလးမားအမေထာငျပေသာအခါ တငေတာငးေၾကးရေသာေၾကာင မသားစသ႔ ပစၥညးဥစၥာယေဆာငလာႏငသည။ • ထမရးဖလာအေလအထမားသည အမးသမးမားက သားေယာကၤားေလးေမြးရန ႀကးမား ေသာဖအားမား ေပးလကရသည။ ဇနးမယားအျဖစတညရမႈႏင စးပြားေရးလျခမႈသည သားေယာကၤားေလးမေမြးမခငး ခငမာမႈမရေပ။• ကမၻာေပၚတြင မသားစအရြယအစား ေသးေသးသာ ရလၾကျခငးသည မဘမား၏ သား ေယာကၤားေလးတစေယာကမရမခငး မနးကေလးဥးေရမားမားက အလမရၾကျခငးေၾကာင ျဖစသည။

၅။ ျမနမာႏငငတြငရေသာ ကား/မ အခး တစႏငငလးအတငးအတာအရ ျမနမာႏငင၏ ကား/မ အခးတြင မနးကေလးဥးေရပမားသည။ ၂၀၁၄ ခႏစ သနးေခါငစာရငးအရ စစေပါငးလဥးေရ ၅၁.၅ သနးတြင အမးသမး ၅၁.၈%ႏင အမသား ၄၈.၂% ပါ၀ငသည။ ျမနမာႏငင၏ စစေပါငး ကား/မ အခးအရ မနးကေလး အေယာက ၁၀၀ တငးတြင ေယာကၤားေလး ၉၃ ေယာကရသည။ ထသ႔မညမျခငး၏ အဓက အေၾကာငးအရငးမားမာ တျခားႏငငမားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးအလပလပသညလဥးေရတြင ေယာကၤား ေလးပမားျခငးႏင ေဒသတြငးမၿငမမသကမႈမားသည အမးသားမားေသဆးမႈက ပမျဖစေပၚေစျခငး စသညတ႔ေၾကာငျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင ကား/မ အခးသည ျပညနယႏင တငးမားအလက မားစြာကြာျခားမႈရသည။ ေအာကပါဇယားတြင ကား/မကြာျခားမႈက အမးသမး အေယာက ၁၀၀ တငးတြင အမးသား ၈၇ မ ၁၀၈ ေယာကအထ ကြျပားစြာေတြ႔ရသည။ ျပညနယႏငတငးအလက ကား/မအခးကြျပားမႈ မားျပားျခငးသည လဥးေရအပစမားအတြငး အျခားေသာ အေၾကာငးခငးရာအမးမးတညရေနျခငးက ေဖာျပေနသည။ ျမနမာႏငငတြင ေယာကၤားေလးက ပလလားေသာအေလအထက ဗဒၶ၊ ဟႏၵ ႏင မြတစလင ဘာသာ၀င မားအတြငးတြငလညးေကာငး၊ ခငး၊ ကခငႏင ထား၀ယ လဥးေရအပစမားအတြငးတြငလညးေကာငး ေတြ႔ရသည။၄ သ႔ရာတြင ကယ၀နေဆာငခနအတြငး ကား/မ ဘကလကေရြးခယမႈ၊ မနးကေလးေမြးကငးစကေလးမားသတမႈ (သ႔) လစလရႈမႈ စသညတ႔၏ အရပလကၡဏာမားက မေတြ႔ရပါ။

၄ Raising the Curtain, Cultural Norms, Social Practices and Gender Equality in Myanmar by Gender Equality Network (Yangon, 2015), p. 55 a.f.

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

39အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

ျပညနယ/တငး စစေပါငးလဥးေရ၏ အခး ကား/မ အခး(မ အေရအတြက ၁၀၀ တြငရေသာ

ကားအေရအတြက)ကား မ

ျပညေထာငစ ၄၈.၂ ၅၁.၈ ၉၃

ကခင ၅၁.၉ ၄၈.၁ ၁၀၈

ကယား ၅၀.၀ ၅၀.၀ ၁၀၀

ကရင ၄၉.၂ ၅၀.၈ ၉၇

ခငး ၄၈.၀ ၅၂.၀ ၉၂

စစကငး ၄၇.၃ ၅၂.၇ ၉၀

တနသၤာရ ၄၉.၈ ၅၀.၂ ၉၉

ပခး ၄၇.၈ ၅၀.၂ ၉၂

မေကြး ၄၆.၄ ၅၃.၆ ၈၇

မႏေလး ၄၇.၅ ၅၂.၅ ၉၁

မြန ၄၈.၁ ၅၁.၉ ၉၃

ရခင ၄၇.၃ ၅၂.၇ ၉၀

ရနကန ၄၇.၈ ၉၂.၂ ၉၂

ရမး ၅၀.၀ ၅၀.၀ ၁၀၀

ဧရာ၀တ ၄၈.၇ ၅၁.၃ ၉၅

ေနျပညေတာ ၄၈.၈ ၅၁.၂ ၉၅အရငးအျမစ - လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား၀နႀကးဌာန၊ ျပညသ႔အငအားဥးစးဌာန၊ ၂၀၁၄ ျမနမာႏငငလဥးေရသနးေခါငစာရငး။

ကား/မ အခးအေပၚ သကေရာကေနေသာအရာမားက ဇ၀ေဗဒႏင လမႈ႕ေရးရာ နညးလမး ၂ လမးစလးျဖင ဆးျဖတသည။ ဇ၀ေဗဒဆငရာအခကအလကမားမာ မနးကေလးထက ေယာကၤားေလးက ကယ၀နေဆာငႏငေျခမားျခငးႏင လ႔သကတမးတစေလာကတြင ေယာကၤား ေလးမားမာ မနးကေလးမားထက သကတမးတ၍ ေသဆးမႈမားျခငးတ႔ျဖစသည။ လမႈေရးရာအခက အလကမားတြင မနးကေလးမားက ခြျခားဆကဆျခငးဆသညအခက ပါ၀ငသည။ ၄ငးတြင မဘမား၏ ေယာကၤားေလးမားကသာ ေမြးလၾကျခငး၊ မနးကေလးေမြးကငးစကေလးမားက သတျခငးႏင မနးကေလးမားႏင အမးသမးမားက လစလရႈျခငး စသညတ႔ပါ၀ငသည။ ကား/မ အခးကသကေရာကေနေသာ အျခားလမႈႈစးပြားဆငရာ အခကမားတြင ဆငးရမြေတမႈႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပကငမႈတ႔ ပါ၀ငသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ40

သငရး ၇

၆။ ကား/မ ဘကလကမႈရေသာ လငေရြးခယမႈ၏ အကးဆကမား ကား/မ ေရြးခယမႈေၾကာငျဖစေသာ “ေပာကဆးေနေသာ မနးကေလးမား” ျပနာ၏ အကးဆကမားသည အလြနကယျပန႔သည။ တရတ၊ အႏၵယႏင ကရးယားႏငငမားတြငရေသာ အမးသားမားသည လကထပခငေသာလညး လကထပ၍မရေသာ အေျခအေနတြငရသည။ “အတငးအၾကပရာယလကထပျခငး” သည ျပငးထနေသာ လမႈေရးအကးဆကမားက ျဖစေပၚေစ လကရသည။ ၄ငးက နယစပေဒသမားအလြနတြငျဖစေပၚေနေသာ တးပြားလကရသည လငအၾကမးဖကမႈႏင လကနကးမႈမားမ ျပသေနသည။ “နယစပျဖတေကာ သတ႔သမးမား” တးပြားလာၾကသည။ အမးသမးႏင မနးကေလးမားသည မနးကေလးဥးေရနညးပါးေသာ ေဒသမားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးလပကငၾကသည။ သ႔မဟတ လကနကးခၾကရသည။ တရတျပညသ႔ လကနကးခရေသာ မနးကေလးအမားစမာ အဓမၼလကထပယျခငးခရသမားျဖစၿပး တရတျပညရ ေကးလကေဒသမားတြင ေယာကၤားမားသည လကထပစရာ မနးမမရၾကေပ။ အလားတ ဗယကနမ၊ ကေမၻာဒးယားႏင လာအႏငငရ မနးမငယအမားအျပားသညလညး တရတျပညသ႔ ထသ႔လကနကးခေနၾကရသည။ အဆပါမနးကေလးမားသည ဘာသာစကားလညး မတတသည အတြက အလြယတကအႏငကငခေနရၿပး သားေယာကၤားေလးေမြးေပးရန အတငးအၾကပ ခငးေစခၾကရသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၁

41အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အေၾကာငးအရာသငမာကယ၀နရလာေသာအခါ ဘာေတြလပပါသလ။ ဤအခနးသည မခငႏင ကေလး၏ ကနးမာေရးႏငပတသကေသာအေၾကာငးအရာမားက ေဆြးေႏြးမညျဖစသည။ သငတနးသားမားသည ကေလးတစေယာကက မေမြးခငကပင မညသ႔ေစာငေရာကသငသညက သငယရမညျဖစသည။ ကယ၀နရေနခနအတြငး ကနးမာေစမညအျပအမမားႏင ကနးမာေရးထခကေစသည အျပအမ မားက သရနားလညမညျဖစသည။ ဤေလကငခနးမားသည ကေလးရၿပးမဘမားႏင ကယ၀နေဆာငထားေသာသမားသာမက လငယအမးသားမားႏင အမးသမးမားက ကေလးရလာလင မညသ႔တာ၀နမားရသညက သငျပေပးရနျဖစသည။ ကယ၀န၊ မခငႏင ကေလးကနးမာေရးႏင ပတသကေသာ သဖြယရာ သတငးအခကအလကမားသည အေရးႀကးၿပး ေယာကၤားေရာ မနးမအတြကပါ အေရးႀကးသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ကေလးတစေယာကယျခငးသည ေယာကၤားႏင မနးမ ႏစဥးစလး၏ တာ၀နျဖစသည။ ဤေလကငခနးမားသည လကရတြင ကယ၀နေဆာငသညမား (သ႔) ကေလးငယမားႏင မဘမားက ၾကညရႈသညအလပလပေနရေသာ ကေလးထနး (ကေလး လပသား) မားအတြကလညး အသး၀ငသည။ လကနကးခရသမား၊ လငပငးဆငရာ အျမတ ထတခရေသာ အလပသမားမား၊ အမးသမးေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားႏင အရြယငယေသာ အမးသမးလပသားမားသည ကယ၀နရသြားတတၾကၿပး ဖခငမရဘ ကေလးက ေမြးရသမား ျဖစလာတတၾကသည။

အဓကအသေပးလသည အေၾကာငးအရာ• ကနးမာေသာကေလးတစေယာကက ေမြးျမရန ကယ၀နေဆာငအမးသမးမားသည ကယ၀နလြယထားစဥကပင အထးသတျပေနထငသငသည။ • ကယ၀နေဆာငစဥတြင ေဆးလပေသာကျခငး၊ အရကေသာကျခငးႏင ေဆး၀ါးမားႏင မးယစေဆးမားက သးစြျခငးသည အႏရာယမားေသာ လပရပမားျဖစသည။ • အသေရာငေရာဂါ B၊ ကာလသားေရာဂါ၊ HIV ႏင Aids (သ႔) ေသြးတးေရာဂါမားရေသာ ကယ၀နေဆာငသညမားသည ေဆးကသေစာငေရာကမႈက အထးအေလးေပးလပေဆာင သငသည။ • ကယ၀နေဆာငသညမားသည အစမးေရာငအသးအရြကမား၊ အေစအဆမား၊ အသား အခ႕ႏင ႏ႔ထြကပစၥညးမားက ကနးမာေရးအတြက စားသးသငသည။ • ကယ၀နေဆာငသညအမးသမးမားသည ေလကငခနးလပျခငး၊ အနားယျခငးႏင စတ သကသာေအာငေနျခငးတ႔က လေလာကစြာျပလပသငသည။

အခနး ၇.၂ ကနးမာေသာ ကေလးတစေယာကက ဘယလေမြးျမမလ။ 3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ42

သငရး ၇

ေလကငခနးမား၇.၂.၁ ကယ၀နလြယထားစဥတြင ၀မးတြငးရကေလးက ဂရစကျခငး ၇.၂.၁ ကေလးကစားနညး

သကဆငရာအခနးမား၆.၄ ဆယေကာသကကယ၀နေဆာငမႈ ၇.၁ မသားစစမကနးတစခချခငး ၁၁.၁ တာ၀န၀တရားမား ၁၁.၃ အလပတြငရေသာ ကနးမာေရး

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

43အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

ရညရြယခက• ကေလးတစေယာကက မေမြးမအခနကပင ဂရစကသငေၾကာငး သရေစရန • ၀မးထတြငရေသာ ကေလးတစေယာက၏ကနးမာေရးက မညသညတ႔က သကေရာကေန သညက သတျပမေစရန• ကယ၀နရခနအတြငး ကနးမာေရးႏင ညညြတေသာအရာမားႏင မညညြတေသာအရာမား က သရေစရန

ဥးတညအပစလငယမားႏင လႀကးမား

ၾကာျမငခနမနစ ၆၀

ထငခေနရာခထားမႈမားအဖြ႔ငယ ၅ ဖြ႔ခြၿပး အပစလကထငသညပစ

သငတနးသးပစၥညးမား• ေဘာလး အလးေပါငး ၃၀ - ၃၅ လး • တြယခတ ၁ ေခာငး • အမတအသားေပးေသာ တပေခြ ၁ ေခြ • မာကာ ၅ - ၁၀ ေခာငး • သငပနး (သ႔) နရအလြတ (သ႔) မကႏာျပင • ကနးမာေသာ ႏင ကနးမာေရးထခကေသာ အျပအမမားကျပသသည သေကၤတပ ၄ ခ (သငေထာကက ၇.၂.၁ ခ)

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညး၇.၂.၁ : ေဘာလးမားႏင သေကၤတပမားက တြဖကျခငး ၇.၂.၁ ခ : ကနးမာေသာႏငကနးမာေရးထခကေသာအေနအထားမားႏင လပေဆာင ခကမားကျပသည သေကၤတပမား အကဥးခပမတစ : ကယ၀နလြယထားစဥတြင ၀မးတြငးရကေလးကဂရစကျခငး

ေလကငခနး ၇.၂.၁ ကယ၀နလြယထားစဥတြင ၀မးအတြငးရ ကေလးက ဂရစကျခငး 3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ44

သငရး ၇

အဆင ၁ မတဆက - ၅ မနစ

ဤအခနးတြင ကယ၀နေဆာငသညမားႏင ဖခငေလာငးမားသည ၀မးထမ ကေလး ပကဆးသြားျခငးမရေစရန ဘာလပသငသညက သငယရမည ျဖစသည။ မးဖြားေတာမည မခငတစဥး၏ ကနးမာေရးအေျခအေနမားႏင အျခားလပေဆာငခကမားသည ဗကထရကေလးက ထခကႏငသည။သငတနး သားမားသည ၀မးထရကေလးအတြက မညသညလပေဆာငခကမားႏင ကနးမာေရးအေျခအေနမားသည ေဘးကငးၿပး မညသညတ႔သည ေဘးျဖစေစ သည (သ႔) ေရာငရားသငသညက သငယရမညျဖစသည။

သငေထာကက ၇.၂.၁ ခ မ သေကၤတပ ၄ ခ က မတဆကပါ။

သေကၤတပ ၄ ခက နရေပၚ၊ သငပနးေပၚ (သ႔) Flipchart ေထာငသည ဘတမားအေပၚ တစေနရာစတြင ကပထားပါ။

သငတနးအစအစဥအဆငမား၁။ မတဆက - ၅ မနစ၂။ အပစလကေလကငခနး - ေဘာလးမားက သေကၤတပမားႏင တြဖကျခငး - မနစ ၂၀ ၃။ ေဘာလးမားကေဖာကၿပး “ကနးမာေစသည” (သ႔) “ကနးမာေရးထခကေစသည” က ေဆြးေႏြးျခငး - မနစ ၃၀၄။ အကဥးခပ - ၅ မနစ

ျပငဆငျခငး ေဆြးေႏြးမႈတြင အသးျပရနအတြက သေကၤတပ ၄ ခက A-4 (သ႔) A-3 စာရြကအရြယျဖင ျပငဆငပါ။ သငခနးစာအေၾကာငးအရာႏင ရငးႏးမႈရေစရန သငေထာကက ၇.၂.၁ က ႏင အကဥးခပမတစက ႀကဖတထားပါ။ အကယ၍ ဤသငခနးစာသည ဥးတညအပစအတြက အေရးႀကးသညဆပါက ေဒသတြငး ေဆးေပးခနး (သ႔) ေဆးရသ႔ ဆကသြယၿပး အေရးပါသညအေၾကာငးအရာမား ကာမေစရန ေဆာငရြကပါ။ သငတနးအတြငး လအပေသာသတငးအခကအလကမား ေပးႏငရန အတြက သနာျပ၊ ဆရာ၀န (သ႔) ကနးမာေရးကြမးကငသ တစဥးဥးက ဖတေခၚထားပါ။

အႏရာယရသည။ ဆရာ၀နထမ အၾကဥာဏလသည။

ေရာငရန (သ႔) သတျပရန

ကနးမာေစသည။ ျပနာမရ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

45အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အဆင ၂ အပစလကေလကငခနး - ေဘာလးမားႏင သေကၤတပမားက တြဖကျခငး - ၂၅ မနစ

သငတနးသားမားက အပစ ၅ စ ခြလကၿပး အပစ ၁ စစက ေအာကပါပစၥညးမား ေပးပါ။ • ေဘာလး ၅ လး (ေလသြငးရန) • စာရြက ၅ ရြကအေပၚတြင သးျခားစေရးထားေသာ ကနးမာေရးအေျခ အေနႏင လပေဆာငခက ၅ ခ• မာကာ ၁ - ၂ ေခာငး အဖြ႔ ၅ ဖြ႔က ေဘာလး ၅ လးစေပးၿပး ေလသြငးခငးပါ။ ေလသြငးထားေသာ ေဘာလးမားသည ကယ၀နေဆာငမခင၏၀မးဗကက ကယစားျပသည။ အဖြ႔ ၁ ဖြ႕စက ကနးမာေရးအေျခအေနႏင လပေဆာငခက ၅ ခ စက ေ၀ မညျဖစသည။ လပေဆာငခက ၅ ခက ၁ ခစအျဖစသးျခားပငးျဖတပါ။ ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ ဇယားမယ၍ အပငးပငးျဖတပါ။ ဤေဖာငပစပါ ဇယားတစခလးက သငတနးသားမားက မျပပါႏင။ အဖြ႔ ၁ ဖြ႔စက ေအာကပါ ဇယားပါ အဆ ၅ ခစကသာ ေပးပါ။)

ကနးမာေရးအေျခအေနႏင လပေဆာငခကမား

(၁) (၂) (၃) (၄) (၅)

အဖြ႕ ၁ ေဆးလပေသာကျခငး အသညးေရာင ေရာဂါ - B

အသားစမးမား ႀကကျခငး

အသငထပပးထားေသာ ေခါကဆြ/

စားစရာမားက စားျခငး

ေစးဆငတြင အလပလပျခငး

အဖြ႔ ၂ မးယစေဆးသးစြျခငး ေသြးတးေရာဂါ အသညးႀကကျခငး

ေရက ကခကျခငး

မရဘ ေသာကသးျခငး

လငဆကဆျခငး

အဖြ႔ ၃ အရကေသာကျခငး ကာလသားေရာဂါ

ေဆးေသာကရျခငး

လတကာႏင ရနျဖစျခငး

အသးမားႀကကျခငး

အဖြ႕ ၄ လငေယာကၤားမေဆးလပေသာကျခငး

HIV ေရာဂါရေနျခငး

ဘရတမပါေသာ စကဘး/ဆငကယကစးျခငး

အခနျပည ပပနေနျခငး

ငါးမားႀကကျခငး

အဖြ႕ ၅ ဓာတပစၥညးမားျဖငအလပလပရျခငး

Negative ေသြးအမးအစားရျခငး

ခႏၶာကယတြင အလဆလမးျခငး

လကသညးဆးေဆးဆးျခငး

အစမးေရာင အသး

အရြကမား ႀကကျခငး

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ46

သငရး ၇

အဆင ၃ ေဘာလးမားကေဖာကၿပး “ကနးမာေစသည” (သ႔) “ကနးမာေရးထခကေစသည” က ေဆြးေႏြးျခငး - မနစ ၃၀

သငတနးသားမားအားလးက ပသေကၤတ ၄ ခေအာကတြင တြစပၿပးကပထား ေသာ ေဘာလးအပစ ၄ စက လညပတၾကညရႈ ေလလာခငးပါ။ ေဘာလးႏင သေကၤတတြစပထားမႈက သေဘာတသလား၊ မတသလား စဥးစားခငးပါ။ တလငဘာေၾကာငလ၊ မတလငဘာေၾကာငလ ေမးျမနးပါ။ ၅ မနစၾကာၿပးေနာက သငတနးသားမားက ေနရာတြငျပနထငခငးပါ။ ေအာက ပါေမးခြနးမားျဖင ေဆြးေႏြးမႈက စတငပါ။ • ေဘာလးမားတြစပကပထားပက သေဘာတပါသလား။ (ဘာေၾကာငတသလ ေမးပါ။)• အဖြ႕မားအတြငးမာ ဘယကနးမာေရးအေျခအေန (သ႔) လပေဆာင ခကက ဘယသေကၤတန႔ကကတယဆတာက ဆးျဖတရတာ လြယသ လား။ • အဖြ႔အတြငးေဆြးေႏြးတနးက သေဘာထားကြလြတာေတြရသလား။ (ရရင ဘာေတြလေမးပါ။) ၿပးလင “အႏရာယ” ဟေသာ သေကၤတေအာကတြင ေဘာလးတစလးတြထား ေသာ အဖြ႔မားရသလား ေမးပါ။ (အနညးဆး အဖြ႔ ၁ ဖြ႔တြင ေဘာလး ၁ လးေတာ တြထားရမည။) အဖြ႔ ၁ ဖြ႕စမ ကယစားလယတစဥးစ က ဖတေခၚလက ၄ငးတ႔ ၏ “အႏရာယ” ေဘာလးမားက ျပခငးပါ။ အဖြ႔၀ငအသးသးက အဘယေၾကာင ထသ႔ထငျမငသညက တစဥးၿပးတစဥး ေမးသြားပါ။

အဖြ႕မားသည ေအာကပါတ႔က လပေဆာငရမည။ ၁) ေဘာလး ၅ လးက ေလထးရမည။ ၂) ေဘာလး ၁ လးစအေပၚတြင ကနးမာေရးအေျခအေန/လပေဆာငခက ၁ ခစက သသကြကြေရးရမည။ ၃) မညသည ကနးမာေရးအေျခအေန/လပေဆာငခကသည ၀မးထတြင ရေသာကေလးက ေဘးအႏရာယျဖစေစသညက ေဆြးေႏြးခငးပါ။အေျခ အေနတစခခငးစက အဖြ႔အလက၀ငး၀နးေဆြးေႏြးၿပး မညသည အခကသည အႏရာယမားသည၊ ဆရာ၀နႏင တငပငသငသည၊ေရာင ရားသငသည (သ႔) ျပနာမရ စသညတ႔က အထကတြင သေကၤတ ပမားရငးျပစဥက လပေဆာငခသကသ႔ ေဆြးေႏြးခငးပါ။ ၄) ၁၅ မနစအခနေပးပါ။ အဖြ႔မားအားလး ၄ငးတ႔၏ အဖြ႔အလကေလကငခနးမားၿပးဆးခနတြငသင ပနး (နရ) အေပၚတြငေရးထားေသာ သကဆငရာသေကၤတပတစခစေအာက တြင အမတအသားေပးေသာ တပေခြျဖင ေဘာလးမားက ကပခငးပါ။ ကပထား သညမားက သငတနးသားမားအားလး အလြယတက ျမငသာပါေစ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

47အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အဆင ၄ အႏစခပျခငး - ၅ မနစ

ေအာကပါအခကမားျဖင သငခနးစာက အႏစခပပါ။ • မမတြငကယ၀နရသညကသသညႏင ဆရာ၀နႏငသြားေတြ႔ပါ။ဆရာ၀န သည သငကလအပသည ေမးခြနးမားေမးၿပး အၾကဥာဏေပးလမမည။ ဆရာ၀နထသ႔ ပမနသြားေရာကရမည။ • ကနးမာေသာကေလးကေမြးဖြားရန ကယ၀နေဆာငမခငသညဂရစက ေနထငရမညျဖစၿပး ၀မးတြငးရကေလးက ဂရစကရမည။ • ေဆးလပေသာကျခငး၊ အရကေသာကျခငး၊ ေဆး၀ါးေသာကရျခငးႏင မးယစေဆးသးစြျခငးမားသည ကယ၀နကထခကေစႏငသည။ • အသေရာငေရာဂါ B၊ ကာလသားေရာဂါ၊ HIV ႏင AIDS (သ႔) ေသြးတး ေရာဂါမားရေသာကယ၀နေဆာငသညမားသညေဆးကသေစာင s ေရာကမႈက အထးအေလးေပး လပေဆာငသငသည။

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

ကယ၀နလြယထားစဥတြင ၀မးတြငးရကေလးကဂရစကျခငး (သငေထာကက ၇.၂.၁ က ႏင အကဥးခပမတစ) က လမးညႊနအျဖစ အသးျပပါ။ သငတနးသားမားက မနကနေသာ သတငးအခကအလကမားေပးပါ။ အကယ၍ ေဘာလးက ေနရာမားၿပးကပထားလင တစခနးလး၏ အၾကဥာဏကရယၿပး မနကနေသာေနရာတြင ကပႏငရန နညး ေပးလမးျပလပပါ။ ပထမဆး “အႏရာယ” ေဘာလးက ရငးျပၿပးလင အဖြ႕၀ငတစဥးက တြယခတေပးလကၿပး ဒေဘာလးသည ၀မးတြငး ရကေလးက အႏရာယျဖစေစႏငေသာေၾကာင ေဖာကပစမညဟ ေၾကျငာၿပးလင ေဘာလးက ေဖာကခငးပါ။ ကနေသာ အဖြ႕ ၄ ဖြ႕ႏင ဤအတငးဆကလပပါ။ အဖြ႕ ၅ ဖြ႕စလးက ၄ငးတ႔၏ရငးျပမႈမားအတြက ေကးဇးတငေၾကာငးေျပာပါ။ ထ႔ေနာက ကနေသာကနးမာေရးအေျခ အေနမား/လပေဆာငခကမားႏင ၀မးတြငးရကေလးက ဘာေၾကာငထခကေစသညဟေသာ အေၾကာငးျပခကမားက မကႏာစည ဆကလကေဆြးေႏြးခငးပါ။ သငတနးသားမားဆမ အၾကဥာဏမားက ရယပါ။ ေအာကပါေမးခြနးမားကသးၿပး ေဆြးေႏြးမႈက ပမအားေကာငးေအာငလပပါ။ • အျခားထးေဖာကဖ႔ကနတ ေဘာလးေတြရေသးလား။ ရတယဆ ဘယဟာေတြလ။ ဘာေၾကာငလ။ • ဘယလဟာေတြက အႏရာယမားတယဆတာ သပါသလား။ ဒါေပမယ ဆရာ၀နညႊနၾကားခကႏင အႏရာယ က ေလာခႏငတယဆတာ သပါသလား။ • အရမးေတာ အႏရာယမမားဘး ဒါေပမယ ကနးမာေရးန႕ မညညြတတအရာေတြေကာ ရသလား။ • ကယ၀နေဆာငေနခနအတြငး ကနးမာေရးႏင ညညြတတ/မညညြတတ အျခားေသာအရာေတြကေရာ သပါ သလား။

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

အားလးတတၾကြစြာေဆြးေႏြးေနစဥတြင အခနကလညးထညတြကပါ။ ကနးမာေရးအေျခအေနႏင လပေဆာငခက ၂၅ ခက ေဆြးေႏြးရနအတြက ၂၅ မနစသာ အခနရသည။ အကယ၍ ဤသငခနးစာသည ဥးတညအပစအတြက အေရးႀကးေသာအေၾကာငးအရာျဖစလင ေဆးပညာအရမနကနမႈမရဘလြမားယမတေနမႈမားက အစထတျခငး၊ ေဖာထတျခငးမားျပလပရနအတြက အခနပယပါ။ လအပေသာသတငးအခကအလကမားေပးရန ေဒသသနာျပ၊ ဆရာ၀န (သ႔) ကနးမာေရးကြမးကငသ တစဥးဥးက ဖတေခၚထားပါ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ48

သငရး ၇

• ကယ၀နေဆာငသညမားသည အစမးေရာငအသးအရြကမား၊ အေစ အဆမား၊ အသားအခ႕ႏင ႏ႔ထြကပစၥညးမားက ကနးမာေရးအတြက စားသးသငသည။ • ကယ၀နေဆာငသညအမးသမးမားသညေလကငခနးလပျခငး၊ အနား ယျခငးႏငစတသကသာေအာငေနျခငးတ႔က လေလာကစြာျပလပသငသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

49အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

သငေထာကက ၇.၂.၁ က ေဘာလးမားႏင သေကၤတပမားက တြဖကျခငး

လမးညႊနမႈမား - အဆင ၃ တြင မကႏာစညေဆြးေႏြးရနအတြက မနကနစြာတြစပထားေသာ ကနးမာေရးအေျခအေနမား/လပေဆာငခကမားႏင သေကၤတပမားရသည။ အေသးစတက ကယ၀နလြယထားစဥတြင ၀မးတြငးရကေလးကဂရစကျခငး - အကဥးခပမတစတြင ၾကညပါ။

အႏရာယရသည။ ဆရာ၀နထမ အၾကဥာဏလသည။

ေရာငရန (သ႔) သတျပရန

ေရာငရန (သ႔) သတျပရန

ကနးမာေစသည။

ျပနာမရ။

အဖြ႕ ၁ ေဆးလပေသာကျခငး အသညးေရာင ေရာဂါ - B

အသားစမးမား ႀကကျခငး

အသငထပပးထားေသာ ေခါကဆြ/

စားစရာမားက စားျခငး

ေစးဆငတြင အလပလပျခငး

အဖြ႔ ၂ မးယစေဆးသးစြျခငး ေသြးတးေရာဂါ အသညးႀကကျခငး

ေရက ကခကျခငး

မရဘ ေသာကသးျခငး

လငဆကဆျခငး

အဖြ႔ ၃ အရကေသာကျခငး ကာလသားေရာဂါ

ေဆးေသာကရျခငး

လတကာႏင ရနျဖစျခငး

အသးမားႀကကျခငး

အဖြ႕ ၄ လငေယာကၤားမေဆးလပေသာကျခငး

HIV ေရာဂါရေနျခငး

ဘရတမပါေသာ စကဘး/ဆငကယကစးျခငး

အခနျပည ပပနေနျခငး

ငါးမားႀကကျခငး

အဖြ႕ ၅ ဓာတပစၥညးမားျဖငအလပလပရျခငး

Negative ေသြးအမးအစားရျခငး

ခႏၶာကယတြင အလဆလမးျခငး

လကသညးဆးေဆးဆးျခငး

အစမးေရာင အသး

အရြကမား ႀကကျခငး

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ50

သငရး ၇

သငေထာကက ၇.၂.၁ ခ ကနးမာေသာႏင ကနးမာေရးထခကေသာ အေနအထားမားႏင လပေဆာငခကမား

ကျပသည သေကၤတပမား

လမးညႊနမႈမား - အဆင ၃ တြင တြငအသးျပရနအတြက အဓကေဘာလးအပစ ၄ စက ေဖာထတရန ေအာကပါသေကၤတပမားက အသးျပပါ။ သေကၤတပမားက A-4 (သ႔) A-3 စာရြကအရြယအစားအေပၚတြင ကးယပါ။ ဤစာအပေနာကဆးပငးႏင ဒဂစတယဖငမားတြင ဤပ ၄ ပက A-4 အေပၚတြင သးျခားေဖာျပထားသည။

အႏရာယရသည။ ဆရာ၀နထမအၾကဥာဏလသည။

ေရာငရန (သ႔) သတျပရန ကနးမာေစသည။ ျပနာမရ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

51အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အကဥးခပမတစ ကယ၀နလြယထားစဥတြင ၀မးတြငးရကေလးက ဂရစကျခငး

ကေလးတစေယာကက မေမြးခငကပင ဂရစကရမည။ ကယ၀နလြယထားေသာ အမးသမး၏ အျပအမမားႏင သမ၏ပတ၀နးကငသည မေမြးေသးေသာကေလး၏ ကနးမာေရးအေပၚတြင မား စြာသကေရာကမႈရသည။ အမးသမးတစေယာကသည ကယ၀နရၿပကသသညႏင ဆရာ၀နႏင သြားေတြ႔သငသည။ ဆရာ၀နသညထအမးသမး၏ကနးမာေရးအတြကေမးခြနးမားေမးၿပး ကေလး မေမြးခငအခနအထ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈခယရန သႏငပမနလာေတြ႔ခငးမညျဖစသည။

မခင (သ႔) မဘမား၏ လပေဆာငခကမားႏင မခင၀မးအတြငးတြငရေသာ ကေလး၏ကနးမာေရး

အႏရာယရျခငး (ေဘာလး ၁)

• မဘႏစပါးစလး ေဆးလပေသာကျခငး။ ေဆးလပေသာကျခငးသည ေသာကသးသ၏ ကနးမာေရးကထခကေစရသာမကကေလးအတြကလညးအႏရာယရသည။စးကရကမား တြင အႏရာယျဖစေသာ ဓာတပစၥညးမားပါ၀ငသည။ ေဆးလပေငြ႔က မမဘာသာေသာ လညးေကာငး၊ ပတ၀နးကငမေသာလညးေကာငး ရႈရႈကမျခငးသည အခငး (သ႔)သားအမ ဆသ႔ ေသြးစးဆငးမႈနညးသြားေစသည။ ဆလသညမာ၀မးတြငးရကေလးဆသ႔ ေအာကဆ ဂငေရာကရမႈနညးသြားမညျဖစသည။ ရလဒအားျဖငကေလးသညႀကးထြားသငသေလာက မႀကးထြားေတာေပ။ ေဆးလပေသာကေသာ မခင (သ႔) မဘမားမ ေမြးေသာကေလးမား သည ကယအေလးခနမျပညျခငးႏငေစာေမြးျခငးမား ျဖစတတသည။ ထကေလးမားသည ေမြးၿပးၿပးခငး ပထမဆးႏစတြင အသကရႈလမးေၾကာငးႏင သကဆငေသာ ျပနာ မား ရလာတတသည။ မဘမားသ႔ အၾကျပခက - ကယ၀နေဆာငထားခနႏင ကေလးေမြးၿပးခနတြင ေဆးလပ ေသာကျခငးႏင ေဆးလပေငြ႔ရေသာ ပတ၀နးကငက ေရာငရားပါ။

• အရက။ အရကသညလညး မေမြးေသးေသာကေလးအတြက အႏရာယရသည။ ကေလး ပကကႏငေသာအႏရာယရသည။ကေလးသည ဗဟအာရေၾကာစနစ၊ ႏလး၊ ေကာကကပ ႏင မကႏာတ႔တြင ခြတယြငးခကျဖင ေမြးဖြားလာႏငသည။ ကယ၀နလြယစဥ အရက ေသာကသးေသာမခငမ ေမြးဖြားလာေသာကေလးသည ဥာဏရညခ႕တတတၿပး ညႇက လညးညကႏငသည။ အၾကျပခက - ကယ၀နလြယထားစဥႏင ကေလးႏ႔တကခနတြင အရကလး၀ေသာကသး ျခငး မျပပါႏင။

• မးယစေဆး။ မးယစေဆးသးစြျခငးသည အလြနအႏရာယမားသည။ ဘနးျဖႏင စတၾကြ ေဆးကသ႔ေသာ မးယစေဆးမားသည မေမြးခငကပင ကေလးကစြေစသည။ ေမြးဖြားၿပး ေနာက ကေလးကအထးဂရစကဖ႔လၿပး ေမြးၿပးတစႏစအတြငး ေသဆးႏငသည အႏရာယ ျမငမားသည။ အၾကျပခက - မညသညမးယစေဆးမ မသးစြပါႏင။ အကယ၍ သးစြမႈရပါက မညသ႔ျပလပ သငသညက ဆရာ၀နႏငတငပငပါ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ52

သငရး ၇

• အႏရာယမားၿပးေလးလေသာအလပ။ ေယဘယအားျဖင ကယ၀နရေနခနတြင အလပ လပျခငးသည မမကယမမ ေကာငးေကာငးဂရစကပါက သပအႏရာယမမားေပ။ အထး သျဖင ညဆငးမားလပရစဥတြင ေကာငးေကာငးအနားယရနသာလသည။ ေရာငရားရနအလပအမးအစား။ ေလးလေသာ၀နမားက သယေဆာငျခငး၊ တြနးရျခငး (သ႔) ဆြရျခငး စေသာအလပမားႏင ဓာတေဗဒပစၥညး (သ႔) ေရဒယဓာတေရာငျခညမားက ကငတြယလပေဆာငရေသာအလပ (ဥပမာ - ဆပငဆင၊ စကပးေရး၊ ဓာတပထတျခငး) စေသာအလပမား။ အၾကျပခက - အကယ၍ ထကသ႔ေသာအလပမားက လပရသျဖစပါက ကယ၀နေဆာင ခနအတြငးႏင ကေလးေမြးၿပးအေစာပငးလမားတြင တျခားအလပတစခေျပာငးေပးရန မမအလပရငထ ေတာငးဆပါ။

ဆရာ၀န၏ အၾကဥာဏလအပျခငး (ေဘာလး ၂)

• ကယ၀နရျခငး။ မမတြငကယ၀နရသညကသသညႏင ဆရာ၀နႏငအျမနဆးသြားေတြ႔ပါ။ ဆရာ၀နသည သငကနးမာေရးႏငပတသကၿပး ေမးခြနးအခ႕ကေမးျခငးႏင ေသြးေပါငခန စေသာ အရာမားက စစေဆးရနအတြက ေသြးနမနာယမညျဖစသည။

• အခ႕ေသာ ေရာဂါမား။ အခ႕ေသာအေျခအေနမားတြင ေဆး၀ါးေစာငေရာကမႈ အထးခယ သငသည။ ထသ႔မခယပါက ကယ၀နလြယထားစဥႏင ေမြးဖြားၿပးခနတြင ကေလးကထခက ေစမညျဖစသည။ ဥပမာ - အသားေရာငေရာဂါ B (သ႔) ကာလသားေရာဂါ (သ႔) HIV ေရာဂါ ရေနေသာ အေျခအေနမား။

• အခ႕ေသာ ေသြးအမးအစားမား။ ေသြးေပါငခနမားလင (သ႔) Negative ေသြးအမးအစား ရလင ေဆး၀ါးေစာငေရာကမႈ အထးခယသငသည။ ဥပမာ - မခငတြင RH Negativeေသြး အမးအစား (၁၅% ေသာအမးသမးမားတြငသာ ထေသြးအမးအစားရသည) ရေနၿပး RH Positive ရေသာ ဒတယကယ၀နက ေဆာငထားရလင သမ၏ ေရာဂါကာကြယေသာ ပဋ ပစၥညး (Antibody) သည ကေလး၏ အနေရာငေသြးဥဆလမားက တကထတႏငသည။ ထသ႔တကထတလင ကေလးတြင ေသြးနဥပကစးသညေရာဂါကျဖစေစၿပး ၄ငးမတဆင ေသြးအားနညးေရာဂါႏင အသား၀ါေရာဂါမားက ျဖစေစႏငသည။ မခငမာ ကေလးကကာ ကြယရနအတြက Anti-D ေဆးက ထးဖ႔လအပသည။၅ ဆရာ၀နႏင ပြငပြငလငးလငး ေဆြးေႏြးရနလအပသည။ အကယ၍ မမတြင အထကေဖာျပ ပါေရာဂါတစမးမးရသညဆပါကဗကထမကေလးက ထခကမႈအသကသာဆးျဖစႏငမည လအပေသာအေရးယေဆာငရြကမႈမားက ျပလပႏငရန ေဆြးေႏြးရမည။

ေရာငရားျခငး (သ႔) သတျပျခငး (ေဘာလး ၃ ႏင ၄)

ကယ၀နေဆာငေနစဥတြင ကေလးကထခကေစႏငသညအတြကအလြယတကေရာင၍ရေသာ ကစၥရပအမားအျပားရသည။

၅ Source: NTC: 1st 1,000 Days New Parent Support, https://www.nct.org.uk/pregnancy/rhesus-negaive-blood-and- pregnancy.

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

53အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

• ဗတာမင A က အလြနအမငးစားသးျခငး။ ထသ႔မျပလပပါႏင။ ဗတာမင A ကအလြနအမငး စားသးလင ကေလးကပကဆးေစႏငသည။ အသညးႏင အသညးပါေသာ အစားအစာမား က ေရာငပါ။ ၄ငးတ႔တြင ဗတာမင A မားစြာပါ၀ငသည။ တခ႕ေသာ အသားလဆမားတြင ဗတာမင A ဓာတပါတတသည။ ပါ၀ငပစၥညးမားက ေသခာစြာၾကညရႈစစေဆးပါ။

• အသားစမးမား၊ မေဆးေၾကာထားေသာ အသးအရြကႏင သစသးမားကစားျခငး။ အသား စမးမားႏင မေဆးေၾကာထားေသာ အသးအရြကမားႏင သစသးမားသည ကပပါးေရာဂါပး မားပါလာႏငၿပး ၄ငးသည Toxoplasmosis အဖားေရာဂါက ျဖစေစႏငသည။ ထေရာဂါ သည ၀မးတြငးရကေလးက ပကဆးေစႏငသည။ ထ႔ေၾကာင ေဘးကငးေစရနအတြက အသားစမး၊ မေဆးေၾကာထားေသာ အသးအရြကႏင သစသးမားက မစားပါႏင။

• ကနးမာေရးႏငညညြတေအာင မစားျခငး။ အထးသျဖင ကယ၀နေဆာငခနတြင ကနးမာ ေရးႏငညညြတေအာင စားသးသငသည။ ကနးမာေရးႏငညညြတေသာ အစားအစာမားက စလငစြာစားသးပါ။ အသငစားရနျပလပထားေသာ စားစရာမားက ေရာငရားပါ။ ျဖစႏငလင လတဆတေသာ အမတြငျပလပသည အစားအစာမားကသာ စားသးပါ။

• မသန႔ရငးေသာေရက ေသာကသးျခငး။ ေရကႀကခကၿပးမ ေသာကသးပါ။ ေရစမးတြင ေရာဂါပးမႊားမား ပါလာႏငၿပး ကေလးကထခကေစႏငသည။

• ေဆး၀ါးမားေသာကသးျခငး။ ေဆး၀ါးမားေသာကသးျခငးက အထးသတျပသငသည။ေဆး တစမးက မေသာကမတြင ဆရာ၀န (သ႔) ေဆး၀ါးကြမးကငသက မမတြငကယ၀နရေန ေၾကာငး ေျပာျပပါ။ အကကအခေပာကေဆးမားသည အႏရာယရသည။ သ႔ေသာ ပါရာစ တေမာသည ရဖနရခါမေသာကသးလင အႏရာယကငးသည။

• စတဖစးမႈ။ အလပတြင ပပနမႈမားျခငး (သ႔) ခငပြနးျဖစသ (သ႔) မသားစႏင ရနျဖစျခငး စ သညတ႔သည စတဖစးမႈကျဖစေပၚေစသည။ စတဖစးလာလင ေသြးေပါငခနျမငတတလာ သည။ ထသ႔ျမငတတလာျခငးသည အႏရာယမားေသာေၾကာင စတဖစးမႈက ေရာငၾကဥ ပါ။

ကနးမာေစသည။ ျပနာမရ။ (ေဘာလး ၅)

ေအာကပါအခကမားက ေခါငးထထညထားလင သငလပႏငေသာအရာမားစြာရသည။

• သဓာတ၊ ကယလစယမႏင ပရတငး။ ကယ၀နေဆာငထားစဥတြင ခႏၶာကယသည ေသြး လအပမႈမားေသာေၾကာင သဓာတမားစြာ စားသးရနလသည။ ထ႔အတြကေၾကာင အစမး ေရာငအသးအရြကမား၊ ပအမးမး၊ ငါး (သ႔) အသားတ႔က ဗတာမငစျဖင တြဖကစားျခငးတ႔ က ျပလပရမည။ ကယလစယမဓာတသည မခငႏငကေလး၏ အရးမားအတြက အေရး ႀကးၿပး ကေလးကနးမာစြာဖြ႔ထြားရနအတြက ပရတငးဓာတမားလအပသည။ ထ႔ေၾကာင ႏ႔ထြကပစၥညးမား၊ ဥအမးမး၊ ၾကကသားႏင ငါးတ႔က မားမားစားပါ။ အားလးက သန႔စငစြာ ေဆးေၾကာခကျပတၿပးမ စားသးပါ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ54

သငရး ၇

• ေလကငခနးလပျခငး။ လမးေလာကျခငး၊ ေရကးျခငး (သ႔) ကျခငး စသညေလကငခနးမား က ျပလပျခငးသည ကနးမာေစသည။ အလြနအကြမလပမလင ေလကငခနးလပျခငး သည အေထာကအကျဖစသည။ သ႔ေသာ ထခကမႈအႏရာယရသည အားကစားနညးမားက ေတာ ေရာငရားသငသည။

• လငဆကဆျခငး။ လငဆကဆရနမေၾကာကပါႏင။လငဆကဆျခငးသည ကေလးအတြက အႏရာယျဖစေစႏငသညဆေသာအခကမာ မားယြငးသည။ ကေလးက ၀မးဗကထတြင ကာကြယထားၿပးသားျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ဆႏၵရက ဆကဆႏငသည။ သ႔ေသာ မမဆႏၵ မရပါက မမခငပြနးက ေျပာျပပါ။ ထကစၥသည ရကစရာမဟတပါ။ အမးသမးငယမားသည ကယ၀နရခနတြင လငမႈကစၥႏငပတသကၿပး ခစားမႈမား ေျပာငးလတတသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

55အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

ရညရြယခကကယ၀နေဆာငခနႏင မးဖြားၿပးခနတြင ျဖစပြားသညမားႏင ကေလးတစေယာက ဖြ႔ထြားရနေစာင ေရာကပမားက သရရနအတြက အေတြ႔အၾကႏင အၾကဥာဏမားဖလယရန

ဥးတညအပစလငယႏင လႀကးမား (အဖြ႔တစဖြ႔စအတြင စာတတသအနညးဆးတစေယာကပါရမည။)

ၾကာျမငခနမနစ ၉၀

ထငခေနရာခထားမႈမားကစားသမား ၅ ဥးအမားဆးပါ၀ငေသာအဖြ႔မားအတြက ၾကမးျပငေပၚ (သ႔) စားပြမားျဖင အပစလက၀ငးထငသညပစ။ ကေလးသငပနးကားခပကစားနညးက ကစားရနအတြက ေနရာကယကယထားေပးရမည။

သငတနးသးပစၥညးမား• အဖြ႔တစဖြ႔စအတြက ကေလးသငပနးကားခပ (သငေထာကက ၇.၂.၂. ခ) ကေပးပါ။ • အပစအမးအစား ၄ ခအတြက ေမးခြနးႏငအေျဖပါ၀ငေသာ ကတျပားငယမားမတ။ အဖြ႔တစဖြ႕စလင (သငေထာကက ၇.၂.၂ ဂ) ၁ စစေပးပါ။ • အစာတး ၁တးႏင အဖြ႕တစဖြ႕စအတြက (သၾကားလးမား၊ ပတးေစမား (သ႔) ၾကယသးမား ျဖင အေရာငကြေအာငကပထားေသာ) ကစားသည ဒးျပား ၅ ခ

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညး၇.၂.၂ က ကေလးကစားနညးစညးမဥးမား ၇.၂.၂ ခ ကေလးသငပနးကားခပ ၇.၂.၂ ဂ အပစ ၄ စပါေသာ ကတျပားငယမား

ေလကငခနး ၇.၂.၂ ကေလးကစားနညး 3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ56

သငရး ၇

သငတနးအစအစဥအဆငမား၁။ အဖြ႔ငယမားခြ၍ ကေလးကစားနညးက ကစားျခငး - မနစ ၇၀ ၂။ ေဆြးေႏြးမႈ - ၁၅ မနစ၃။ အကဥးခပျခငး - ၅ မနစ

ျပငဆငျခငး သငေထာကက ၇.၂.၂ ခ ႏင ဂ တြငေဖာျပထားသညအတငး ကတျပားငယမားျဖင ကစားရန သငပနးက ျပလပပါ။

အဆင ၁ အဖြ႔ငယမားခြ၍ ကေလးကစားနညးက ကစားျခငး - မနစ ၇၀

အဆင ၂ ေဆြးေႏြးမႈ - ၁၅ မနစ

ကယ၀နေဆာငခနႏင မးဖြားၿပးခနတြင ျဖစပြားသညမားႏင ေမြးၿပးပထမႏစ အတြငး ကေလးတစေယာက ဖြ႔ထြားရနေစာငေရာကပမားက သရရနအတြက အေတြ႔အၾကႏင အၾကဥာဏမားဖလယရနကစားနညးက ကစားျခငးျဖစ ေၾကာငး ရငးျပပါ။ သငတနးသားမားက အဖြ႔ငယမားခြပါ။ တစဖြ႕လင ကစားသ ၅ ဥးသာ အမားဆးပါ၀ငပါေစ။ အဖြ႔တစဖြ႔စတြင စာတတသတစဥး အနညးဆး ပါရရမည။ မဟတလင တြဖကနညးျပတစဥးစက တစဖြ႔စတြင တာ၀နေပး ထားပါ။ အဖြ႔တစဖြ႕စက ကစားမည ကေလးသငပနးကားခပ တစခစ၊ ေမးခြနးႏင အေျဖပါေသာ ကတျပားငယမား တစစစ၊ အနစာတး ၁ လးစႏင ကစားသည ဒးျပား တစေယာက ၁ ျပားစက ေပးပါ။ ကစားနညးစညးမဥးကရငးျပၿပး ကစားရနအတြက အခန ၁ နာရေပးပါ။

ကစားၿပးေနာက ကယ၀နေဆာငျခငး၊ ကေလးေမြးဖြားျခငး၊ ေစာငေရာကျခငးႏင ကေလးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈမားက ေအာကပါေမးခြနးမားက အသးျပၿပး မကႏာ စညေဆြးေႏြးပါ။ • ကစားရတာ ေပာဖ႔ေကာငးလား။ • ကစားရငး အသစသငယလကရတာရလား။ ရရင ဘာေတြလ။ • ပသခငေသးတာရေသးလား။ ဘယလအခကေတြက သခငတာလ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

57အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အဆင ၃ အႏစခပျခငး - ၅ မနစ

ေအာကပါအခကမားျဖင အႏစခပပါ။ • မမတြငကယ၀နရသညႏင ဆရာ၀န (သ႔) ဆရာ၀နမရေသာေနရာမား တြငသားဖြားဆရာမႏင သြားေရာကေတြ႔ဆပါ။ • ဆရာ၀နသညသငကနးမာေရးႏငပတသကေသာအခကမားကအနညး ငယေမးျမနးၿပး ကယ၀နေဆာငျခငး၊ မးဖြားျခငးႏငမးဖြားၿပးေနာက ေဆာငရြကရမညမားက အၾကဥာဏေပးလမမည။ • မးဖြားရနအတြက မမကယကျပငဆငထားပါ။ ဆရာ၀နႏင သားဖြား ဆရာမတ႔ထမ အၾကဥာဏက မျပတရယပါ။ • ကေလးကမညသ႔ေမြးဖြားမည၊မညသ႔ေစာငေရာကမညႏငလအပသည ေဆး၀ါးကသမႈမားက မညသ႔ခယမညက သရေစရနအတြက ကေလး ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ အဆငဆငႏင ပတသကသည သတငးအခကအလက မားက ရယပါ။ • စတထသသယရလင မညသညအေျခအေနတြငမဆ တ႔ဆငးမေနဘ ေမးျမနးမႈမားျပလပပါ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ58

သငရး ၇

ရညရြယခက

ေအာကပါတ႔ႏငပတသကၿပး ေမးခြနးမားေမးျခငး၊ အၾကဥာဏမားဖလယျခငးျဖင ကစားနညးက အဆးသတရန • ကယ၀နေဆာငျခငး • ေမြးဖြားျခငး • ေမြးကငးစကေလးက ေစာငေရာကျခငး• ကေလးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ

သငတနးသးပစၥညးမား

အဖြ႕တစဖြ႕စသည ကစားသည ကေလးသငပနးကားခပ ၁ ခစႏင ကယ၀နေဆာငျခငး၊ မးဖြားျခငး၊ ေစာငေရာကျခငးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အပစ ၄ စအတြက ေမးခြနးႏငအေျဖမားပါေသာ ကတျပားငယ ၄ စစ ရရမညျဖစသည။ အပစတစစစက ေနာကေကာတြငပါေသာပျဖင မတမလြယေအာငျပလပ ထားသည။ ကတျပားမားက ကစားသညသငပနးကားခပ၏ ေဘးဘကတြင ၄ ပခြပပါ။ စာပါသည ဘကက ေမာကထားၿပး ရပပပါသညဘကက လနထားပါ။

ကစားနညး

• အဖြ႕၀ငအားလးသည ၄ငးတ႔ဒးျပားမားက အစမတတြငထားရမည။ အဖြ႔အတြငးရ အငယ ဆးသမာ ကစားနညးက စတငရမည။ • မမအကြကဘယႏစကြကေရႊ႕ရမလသေစရန အစာတးကပစပါ။ - အကြကလြတတစခသ႔ကလင ထအကြကတြငပငေနၿပး တျခားလက အလညေပး ပါ။ ၿပးလင မမအလညျပနေရာကသညအထေစာငပါ။ - ရပပရေသာ အကြကသ႔ကလင သငသညေမးခြနးတစခက ေျဖရမညျဖစသည။ သကဆငရာရပပပါရေသာ အပတြငရသည အေပၚဆးရကတကဆြပါ။ ကတျပားပါ ေမးခြနးက ဖတျပၿပး အေျဖကႀကးစားေျဖပါ။ မမအေျဖႏင ကတျပားအေပၚရအေျဖ မားက အဖြ႔ႏငေဆြးေႏြးပါ။ အေျဖကအားလးသေဘာတပါသလား။ တျခားေပးစရာ အၾကဥာဏ ရေသးသလား။ • အေျဖကအားလးသေဘာတညမႈရပါကကတျပားကအပေအာကဆးသ႔ျပနထညၿပးေနာက တစေယာကက အစာပစခငးပါ။ စသညျဖင ျပလပသြားပါ။ • ေနာကဆးအကြကသ႔ေရာကရသြားပါက ကစားနညး (ၿပးဆး) ၿပျဖစသည။

သငေထာကက ၇.၂.၂ က ကေလးကစားနညးစညးမဥးမား3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

59အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

သငေထာကက ၇.၂.၂ ခ ကေလးကစားနညး သငပနးကားခပ

လမးညႊနမႈမား - A-4 အေပၚတြငေရးထားေသာ ဤစာရြကက ဤစာအပေနာကဆးႏင ILO ၏ ရနကန website အေပၚတြငရေသာဂစတယဖငမားတြင ရယႏငသည။ အမားဆး ကစားသမား ၅ ေယာကပါ၀ငေသာ အဖြ႕တစဖြ႕စက ၁ ခစေပးပါ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ60

သငရး ၇

သငေထာကက ၇.၂.၂ ဂ အပစေလးစပါေသာ ကတျပားငယမား

လမးညႊနမႈမား - ကတျပားငယမားက မတကးရာတြင ေရ႕ျခမးေရာ ေနာကျခမးေရာအတြက ေကာကပကးပါ။ ကတျပားမား၏ေရ႕ျခမးသည အေမးႏငအေျဖမားျဖစၿပး အေနာကျခမးသည သေကၤတပမားျဖစသည။ ကတျပားမားက အစကအစကအမတအသားေပးထားေသာ လငးမားတစေလာက ပငးျဖတပါ။ အဖြ႕တစဖြ႕စသည ကယ၀နေဆာငျခငး၊ ေမြးဖြားျခငး၊ ေစာငေရာကျခငးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ စသညအပစေလးစပါ၀ငေသာ အေမးအေျဖတစစစ ရရမည။

“ကယ၀နေဆာငျခငး” ေရ႕ျခမး

အေမ: - သငမာကယ၀န ၇လရၿပ။ အမမာ ေလးလတအလပေတြက လပတအခါ ဗကကနာတယ။ ဘယလလပမလ။

အေျဖ - အႏရာယမားတယ။ သတထားပါ။ (ခငပြနး၊မသားစ၀င) တစေယာကေယာကက အေလးအလမတ အလပ ေတြက လပခငးပါ။

အေမး - သငက ကေလး ေကာ ငးေ ကာ ငး ဖြ ႔ ၿ ဖး ရ ႕ လား လ႔ စတပတယ။ ဘယလလပ မလ။

အေျဖ - ကယ၀နေဆာငသညတငးကကယကေလးအတြက စတပၾကတယ။ စတပတာက ခငပြနး၊ မသားစ (သ႔) သငယခငးေတြကေျပာျပပါ။ ဒါမစတပ ေနေသးရင ဆရာ၀န၊ သနာျပ (သ႔) သားဖြားဆရာမႏင ေဆြး ေႏြးပါ။

အေမး- ကယ၀နေဆာငခနအတြငး ေသြးဆငးတာဟာကေလးပကကႏငပါသလား။ ဘယလ လပရမလ။

အေျဖ - ကယ၀နရရခငးပထမဆးအပတေတြမာ ေသြးနညး နညးဆငးႏငတယ။ဒေလာကန႔ ကေလးပကမကႏငဘး။ ရာသ လာသလျဖစလာရငေတာကေလး ပကကႏငတယ။ ဆရာ၀န(သ႔) သနာျပန႕ ဆကသြယပါ။

အေမး - ကေလးက လး၀မလႈပေတာဘးလ႔ ခစားရတယ။ အရမးစးရမတယ။ ဘယလလပမလ။

အေျဖ - စစေဆးခဖ႔ ဆရာ ၀န ဆသြားပါ။

အေမး - ရငသားေတြကႀကးလာၿပး အနညးငယနာလာတယ။ ဒါပမနပလား။

အေျဖ - ဒါပမနပါပ။ ကယ၀နရရင ဒါပထမဆးျပတလကၡဏာပ။ နညးနညးနာမယ။ ရငသားေတြက ကေလးေမြးတာန႔ ႏ႔ထတေပးရမာျဖစတယ။

အေမး - ကယ၀နရတာ ၂ လသာသာပရေသးတယ။ အလြန အမငးပငပနးေနတယ။ ဒါပမနပလား။

အေျဖ - ဟတပါတယ။ ကယ၀န ရရခငး ပထမလေတြမာ အနားေကာငးေကာငးယပါ။ ဘာေၾကာင အနားပယသငတယ ဆတာက တျခားလေတြက ရငးျပပါ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

61အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အေမး - ကယ၀နရလာေတာဘာမ မဟတတကစၥေလးက ပ ငငမ တယ။ ခငပြနးသညက ေဒါ သ ထြ က လာ တ ယ ။ ဒါတရားသလား။ ဘာလ႔ဒ ေလာက ငလြယေနသလ။ အေျဖ - ေဟာမနးေတြေၾကာငထခကလြယတာ။ ဒါက ကယ၀နေဆာငခန မာ ပမန ပ။ ခငပြနးသညက ဒါက နား လညေပးသငတယ။

အေမး - သငက လငဆကဆ ခငတယ။ သငခငပြနးက ဒါက ကေလးအတြကအႏရာယရတယထငတယ။ ဒါမနသလား။

အေျဖ - လငဆကဆတာက မေမြးေသးတကေလးအတြကဘာဒကၡမမေပးဘး။ဒါေပမယ အမးသမးအေတာမားမားကအထးသျဖင ကယ၀နေနာက ဆးလေတြမာ လငဆကဆတာ မလပခငၾကဘး။

အေမး - မနကတငး အနတယ။ ကနတအခနေတြအေကာငးပ။ ဘာျဖစလ႔လ။

အေျဖ - ကယ၀နရရခငးလေတြ မာ “မနကတငးအနတာ” ကပ မနပ။ မနကမဟတဘ တျခားအ ခ နေ တြ မာ လ ညး အ နႏ င တယ။ ဒါကကာကြယဖ႔ အစား က နညးနညးန႔ မၾကာခဏစား သင တယ။

အေမး - သငက ကယ၀နရ ေနတယ။ သငအမနးခငးက ၀ကသကေပါကေနတ သမရ႕ကေလးက ၾကညေပးေစခငတယ။ ၾကညေပးလ႔ရလား။

အေျဖ - မရပါ။ ကယ၀နရ ေနခနမာ ၀ကသကေပါက ေနတကေလးေတြန ႔ေ၀းေ၀း ေနပါ။ ဒါဟာ မေမြးေသးတကေလးကထခကေစႏငတယ။

အေမး -သငေျခေထာကေတြက ေရာငေနတယ။ ဒါကယ၀နရ တအခနမာ ပမနပလား။

အေျဖ - ပမနပါ။ အထးသျဖင ကယ၀နေနာကဆးလေတြမာ ေျခေထာကေတြေရာငတာက ပမနပါပ။ ကနးမာေရးန႔ ညညြတေအာငမစားတ အမးသမးေတြကေတာ မၾကာခဏေရာငတတ တယ။ ဒါေၾကာင ကနးမာ ေအာငစားပါ။ အပတ အခနမာ ေျခေထာကက အေပၚေထာင တငထားပါ။

အေမး -ေခါငးခဏခဏကကၿပး ေခါငးေနာကေနတယ။ မကလးၾကညရတာလညး မေကာငးဘး။လကေတြကလညး နညးနညးေရာငေနတယ။ ဘယလလပ မလ။

အေျဖ - ဆရာ၀နဆမာ သြားစစ ေဆးပါ။ ဒလျဖစတာက သငရ႕ အဂၤါေတြ ေကာငးေကာငး အ လပ မလပ တာပါ။ ဒါ သငန ႔ကေလးအတြက အႏရာယမား ပါတယ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ62

သငရး ၇

အေမး - ကယ၀နရခနမာ ျပ လပရမယ အဓကအခက ၃ ခကကေျပာပါ။

အေျဖ - ကနးမာေရးန ႔ ညညြတေအာငစားပါ။(ကခက ထားေ သာ )ေ ရ မား မား ေသာကပါ ။ဆရာ၀ န ( သ ႔ ) သားဖြားဆရာမႏင ပမနျပသ ပါ။ အနားေကာငးေကာငးယၿပး ကယကကယ ဂရစက ပါ။

အေမး - ကယ၀နရခနတြင ေရာငရမည အခက ၂ ခက က ေျပာပါ။

အေျဖ - ေဆးလပေသာကျခငး၊ အရကေသာကျခငး၊ (ဆရာ၀နမညႊနၾကားဘ) ေဆး၀ါးေသာကသးျခငး၊ ၀ကသကေပါကေနေသာ ကေလးမားႏင ထေတြ႔ ျခငး၊ မး ယစေဆးသးစြျခငး။

အေမး - ကယ၀နရေနေၾကာငး ပထမဆးျပသသည အရပလကၡ ဏာ ၃ ရပက ေျပာပါ။

အေျဖ - ရာသမလာေတာျခငး၊ ေမာပနးႏြမးနယျခငး၊မနကတငးအနျခငး၊ ဆးခဏခဏ သြားျခငး၊ ေရာင က ငးျ ခ ငး ၊ ရငသားမား နာျခငး၊ ဗကပလာ ျခငး၊ မကႏာ၊ ရငသား ႏင ၀မးဗကတြင ကယ ၀နအမတအသားမားထြကလာ ျခငး။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

63အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

“ကယ၀နေဆာငျခငး” ေကာဘက3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ64

သငရး ၇

“ေမြးဖြားျခငး” ေရ႕ျခမး

အေမး - ကေလးမးဖြားခနမာ ကညဖ႔အတြက အမနးခငးက အကအညေတာငးလ ႔ ရသ လား။

အေျဖ - မရပါ။ မးဖြားေနခနမာ မားသြားႏငတာေတြရတယ။ ဒါေၾကာင မးဖြားမႈမာကညႏင တ ကြမးကငသကပ အကအ ည ေတာငးပါ။

အေမး - မးဖြားေနခနမာ ေအာတာမေကာငးတ လပရပ လား။

အေျဖ - မဟတဘး။ အဒ လ ေအာတာ ပေတာင အ ေထာကအက ျဖစတယ။ေအာတာက မးဖြားမႈအတြက ကယ ကပေတာင အားျဖစေစတယ။

အေမး - ေမြးၿပးၿပးခငးကေလး ကမေအာရင တစခခ မားေန သလား။

အေျဖ - ကေလးက သဘာသာ သမေအာရင ကေလးပါးစပန႔ ႏာေခါငးေတြက သန႔ရငးေပးပါ။ ဒါဆ ေအာလာပါလမမယ။ ဒလ နညးန႕ အဆပက အလပလပ လာပါလမမယ။

အေမး - မးဖြားေနတနး အ နာ သ က သာ ဖ ႔ အ တြ က ဘာလပလ႔ရလ။

အေျဖ - စတကေလာထားပါ။ အသကက မ န မ န ရႈ ပါ ။ႏ ပ နယေပးျခငးသည အေထာက အ ကျ ဖ စ သ ည ။ေ ရေႏြးေႏြး ထညထားေသာ ပလငးျဖင ပ ေႏြးေအာင လပေပးေနပါ။

အေမး - ဘယအခနမာ ကေလးစေမြးၿပကသႏငသလ။

အေျဖ - ကေလးေမြးဖ႔ ပမန ဗကနာေနၿပဆရင ေမြးၿပ။

အေမး - မးဖြားဖ႔ဗကနာတယ ဆတာ ဘာကေျပာတာလ။

အေျဖ - ကေလးထြကခငလ႔ ဗကကနာလာတာကေခၚတယ။ ျဖညးျဖညးခငးနာလာၿပး စတ အ ခ န န ႔ ဆး တ အ ခ န သ သာ တယ ။လႈ ငးလးတစ ခလဘ ။ ျဖညးျ ဖညးခငး နာလာတယ။ နာလက ေပာကသြားလက။ ခဏေန နာလာလက ေပာက သြားလက။ ကေလးစထြကလာ တအခနမာ ဗကနာမႈဟာ အ ထြတအထပပ။

အေမး - ဗကထမာရတ ကေ လး ရ ႕ အေ န အ ထား က စစၾကညလ႔ရလား။

အေျဖ - ကယ၀နသညအဖ႔ စ စ ၾ က ည ဖ ႔ ခ ယ ဥး တ ယ ။ သ႔ေပမယ သားဖြားဆရာမ ( သ ႔ ) ဆ ရာ ၀ န ကေ တာ ကေလး ရ႕အေနအထားက ခစားလ႔ရတယ။

အေမး - အမမာ ကေလးမးဖြား လ႔ရလား။

အေျဖ - ရပါတယ။ ဒါေပ မယ ကေလးကအေန အထားမနရမာျဖစၿပးေခါငးကေအာကစက ေနရမယ။အလမမဟတရင ေဆးရမာ ေမြးသငတယ။

အေမး - ဗကထမာ ကေလးက ဘ ယ လ အေ န အ ထား ရ ရ င အမနဆးန႔ အေကာငးဆးလ။

အေျဖ - ဥးေခါငးေအာကစကအေနအထား

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

65အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အေမး - မးမဖြားမမာ မခငက ဘာေတြက ႀကျပငဆငထား သငလ။

အေျဖ - သန႔ရငးတအ၀တစ မားစြာ၊ ဆပျပာ၊ ပးသတ ထားေသာပတတးစအပါးမား ၊ အ ရ ကျ ပ န ၊ သ န ႔ ရ ငးေ သာ ခညမား၊ ကေလးအတြက အ၀တမား

အေမး - မးဖြားခနမာ ဘယသ ရဖ႔လသလ။

အေျဖ - သငနင သငခငပြနး အေပၚတြင မတညတယ။သား ဖြားဆရာမ (သ႔) ဆရာ၀နတစေယာကႏင ဖခငျဖစသရရနလ တယ။ သက သငလကက ဆပ ကငထား ၿပးစတပငးဆင ရာ အားအငေပးႏငတယ။ တျခား တစေယာကေယာက က လညး အကအည ေတာငးႏင တယ။ လအမားႀကးေတာ မေခၚန႔။

အေမး - မးဖြားခနမာ ပမန အားျဖင ပထမဆးထြကလာ တာ ဘာလ။

အေျဖ -ဥးေခါငး

အေမး - ကေလးက ေမြးေမြးခငးမာ အျဖေရာင ဖေယာငး လ အရာေတြန႔အပၿပး ထြက လာတယ။ အဒါ ပမနပလား။ အေျဖ - ပမနပါ။ ၄ငးက Ver-nix လ႔ေခၚတယ။ ဖယရားမပစ လကပါန႔။ ၄ငးဟာပးေသေစ ႏငၿပး ကေလးက ကာကြယ ေပးတယ။ ၂ ရက ၃ ရကေနရင သဘာသာေပာကသြားတယ။ ႏးညၿပး စစြတတအ၀တန႔ေသြး ႏင အရညေတြက ျဖညး ျဖညး ခငးဖယရားေပးပါ။ ၀ကသကေပါကေနတကေလး ေတြန႔ ေ၀းေ၀းေနပါ။ ဒါဟာ မေမြးေသးတ ကေလးက ထ ခကေစႏငတယ။

အေမး - ကေလးေမြးတအခန မာေသြးေတြအမားအျပားထြက တယဆတာ ဟတသလား။

အေျဖ -မဟတဘး။ ေသြးနညး နညးေတာ ထြကတယ။ ဒါေပ မယ အရမးမမားဘး။

အေမး -ကေလးေမြးၿပးၿပးခငး မခငဆက ထြကလာတဟာက ဘာလ။

အေျဖ -အခငး (ေမြးၿပးခန)။ ကေလးေမြးၿပး ၅ မနစမ ၁ နာရအတြငး အခငးထြကလာ တတသည။ မခငမ ထပညႇစ ထတရသည။သားဖြားဆရာမ (သ႔)ဆရာ၀နသည အခငးလးလး ထြ က သြား သ ည အ ထ ေစာငၾကညရသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ66

သငရး ၇

“ေမြးဖြားျခငး” ေကာဘက3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

67အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

“ေစာငေရာကျခငး” ေရ႕ ျခမး

အေမး - ကေလးအပေနတအခန မာတတတတေနဖ႔လသလား။

အေျဖ - မလပါ။ ကေလး က သႀကးျပငးမယ ပတ၀နးကငအသစက အသေတြက ရငးႏး ကြမး၀ငဖ႔လတယ။ အလြန အ မငး ကယေလာငတအသမး မဟတဘးဆရင ကယလပေန က အလပေတြ ဆကလပေနပါ။

အေမး - ကေလးေလတကရင ႏ႔နညးနညးအနတယ။ စးရမရ လား။

အေျဖ - မစးရမရဘး။ ကေလး က အစာေကြးၿပးတငး ေလ တကပါေစ။ ႏ႔နညးနညး ျပန အနတအခါမာလညး မစးရမ ပါန႔။ ဒါပမနပါ။ ႏ႔တကၿပးလ႔ ကေလးကလထားရငး ႏ႔အန ေနရင ကေလးကခဏေလာက မတမတထားေပးပါ။

အေမး - ကေလးက ၀မးေလာ ေနၿပဆ ဘာလပမလ။

အေျဖ - ဆရာ၀နထ (သ႔) ေဆးေပးခနးသ႔သြားပါ။တခနတညးမာပ ကေလးက အ ရညလလေလာကေလာက ၀ငေအာငတကထားပါ။ ေရဓာတခမးေျခာကတာက ကာ ကြယဖ႔ ဓာတဆားတကပါ။ ဓာတဆားက ေဆးဆငမာ ၀ယလ႔ရတယ။ ဓာတဆား ထညဖ႔ ေရေႏြးကသးပါ။

အေမး - ကေလးကတအား ေအးေနတယ (သ႔) တအားပေန တယဆတာက ဘယလ စမး သပလ႔ရလ။

အေျဖ - ၁၀ ရကၾကာၿပးတာန႔ ကေလးက သ႔ရ႕ ကယအပခနကထနးခပႏငသငၿပ။ အေကာငးကေတာ လညပငးက စမးၾကညဖ႔ပ။ ကေလး လညပငးက ကယလကက အပခနန႔ အတတပဆရင အေကတယ။ ေျခ (သ႔) လကေတြေအးေနတာက ကေလး ကယအပခနန႔မဆငဘး။

အေမး - ကေလးကပထမ အပတအတြငးမာ ကယအေလး ခနတးမလာဘ ကလာတယ။ စးရမရလား။

အေျဖ - ကေလးအမားစက ပထမအပတအတြငးမာ ကယအေလးခနက တတတယ။တစပတၾကာၿပးရငေတာကယအေလးခန တကလာမယ။ မတကလာဘးဆရင ဆရာ၀နန႔ သြားျပပါ။

အေမး - ႏ႔တစမးတညး မဟတဘ တျခားျဖညစြက တစခခက ဘယအခနမာ စေကြးလ႔ရၿပ လ။

အေျဖ - ၄ (သ႔) ၆ လ လြနၿပ ဆရင အျခားအစာ တစမး မးက စေကြးလ႔ရၿပ။ ေျခ ထားတ ငကေပာသး (သ႔) အျခားမညတအသးေတြ(သ႔) ေသခာခကထားတ အသးအရြကစတေျခၿပး ႏးေအာင ခကထားတ အစာေတြက ေကြးႏငတယ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ68

သငရး ၇

အေမး - ကေလးက ႏ႔၀ငၿပဆတာန႔ ငတယ။ သ႔ေျခေထာကေတြက ဆြေကြး တယ။ အဒါ ဘာျဖစတာလ။

အေျဖ - ကေလးဗကနာတာ ျဖစႏငပါတယ။ ဘာမလပေပး လ႔ မရပါဘး။ ကေလးက ေလအန ေအာ င လ ႔ မ တ မ တ ထား ပါ ။ ကေလး ရ႕ အစာအမနားကစက ၀ငးပကြငးေပးပါ။ (သ႔)ကေလး ေျခေထာကေတြက စကဘးနငး သလပစလပေပးပါ။

အေမး - ဘယအခနမာ ကေလးက ပထမဆးကာကြယ ေဆးထး လ႔ရလ။

အေျဖ - ေမြးတအခန

အေမး - ကယကေလးမာ လအပတ ကာကြယေဆးေတြ အားလး ထးၿပးၿပ ဆတာက ဘယလ ေသခာေအာင လပႏင လ။

အေျဖ - အ မးသားကာကြယေဆးထးအစအစဥမာ စာရငး သြငးမတပတငထားပါ။ ထအ ေၾကာငးက ကယဆရာ၀န (သ႔) သားဖြားဆရာမက ေမး ၾကညပါ။

အေမး - ေမြးၿပးၿပးခငးပ ကေလး က ေဆးေၾကာေပးရမယဆတာ မနလား။

အေျဖ - မမနပါ။ ပထမဆး ရကေတြမာ ကေလးက ေဆး ေၾကာမပစပါန႔။ ကေလး က ႏးည ၿပးစထငးတအ၀တစန႔ သန႔စင ေပးပါ။ ဒါေပမယအျဖေရာင ဖေယာငးလ အရညေတြကဖယ မပစပါန႔။။ ၄ငးက ေရာဂါပးက ေသေစႏ ငတယ။ရကအနညး ငယၾကာၿပးမ ကေလးကလကန႔ ကငၿပး ေရေႏြးေႏြးန႔ ဆပျပာမပါ ဘ သန႔စငပါ။

အေမး - ေမြးကငးစကေလး ကေကြးဖ႔ အေကာငးဆးအစား အစာက ဘာလ။

အေျဖ - မခငႏ႔ျဖစပါတယ။ မခငႏ ႔တကတကေလးေတြက ႏ႔ဗးတကတကေလးေတြထကပၿပး ကနးမာပါတယ။

အေမး - ဘယအခနမာ မခငႏ႔က စတကသငသလ။

အေျဖ - ကေလးေမြးၿပးၿပးခငး တကဖ႔ႀကးစားပါ။

အေမး - ဘယအခနအထ မခင ႏ႔တကလ႔ရလ။

အေျဖ - ကယဆႏၵရသ၍ တကလ႔ရပါတယ။ ကယကႏ႔ ထြကတယဆရင၆လအထတကလ႔ရပါတယ။၆ လေကာရငလညး ဆကတကလ႔ရတယ။ဒါေပမယ ကေလးကတျခားျဖညစြကေတြ လညးေကြးဖ႔လတယ။

အေမး - မခငက ႏ႔မားမား ထြကေအာင ဘယလလပလ႔ ရလ။

အေျဖ - အရညမားမား ေသာကပါ။ ပအမးမး၊ အစမးေရာငအသးအရြကႏငသစသးေတြမားမားစားပါ။ အပေရး ၀၀အပပါ။ ႏ႔ထြကမားေအာင ကေလးက ႏ႔မၾကာခဏတက ေပးပါ။

အေမး - ကေလးက တစေန႔ က ၂ ခါထကမနညး အနေန တယဆရင ဘာလပမလ။

အေျဖ - ဆရာ၀နဆအျမန သြားပါ။ ခဏခဏအနတာ ေရဓာတခမးေျခာကၿပး ေသ ေစႏငပါတယ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

69အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

“ေစာငေရာကျခငး” ေကာဘက3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ70

သငရး ၇

“ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ” ေရ႕ျခမး

အေမး - ကေလးက ၈ လ နးပါးရေနၿပ။ ဒါေပမယ လမးမ ေလာကႏငေသးဘး။ စးရမဖ႔ လ သလား။

အေျဖ - မလပါ။ အမားအား ျဖင ကေလးေတြက၁၂လသား ေလာကမလမးစေလာကတတ ၾကတယ။ ၁၂ လအထ မ ေလာကရငေတာငစးရမဖ႔ မလ ေသးပါ။ တခ ႕ကေလးေတြ က လမးေလာကေစာၿပး တခ ႕ က ေနာကကတတတယ။

အေမး - ကယရ႕ ၃ လသား ကေလးက အသ အရမးတတ တယ။ ဘယေတာမ မဆည ဘး။ ဒါပမနလား။ အေျဖ - ပမနမဟတပါ။ ဒ အရြယကေလးေတြက တခခ လခငရင ငတတေနၿပ။ သတ႔ အသကလညး စမးသပေနၿပ။ တစခချဖစသလား ဆရာ၀နဆ မာ သြားျပၾကညပါ။

အေမး - ကေလးက အသယ ဘယအရြယေလာကမာ လ ေတြက စရယျပလ။

အေျဖ - ၆ - ၈ ပတ ၀နးကင မာ စၿပးၿပးျပတတေနၿပ။

အေမး - ကေလးေတြက ဘယအခနမာ အေမ (သ႔) အေဖ စသျဖငေခၚၿပး စကား နညးနညးစေျပာၿပလ။

အေျဖ - ၉ လႏင ၁၂ လ အၾကား။

အေမး - ဘယအခနမာ သြား စေပါကလ။

အေျဖ - ၆ လ၀နးကင။

အေမး - အသကဘယအရြယ မာ ကေလးက တစခခက စၿပး ဆပကငတတေနၿပလ။

အေျဖ - အမးမးျဖစႏငတယ။ အမားအားျဖငေတာ ၃ - ၆ လ၀နးကင။

အေမး - ကေလးတစေယာက ဖားေနၿပဆတာက ဘယလ သႏငလ။

အေျဖ - ကေလးလညပငးက စမးၾကညပါ။ ပေနရင ကေလးမာအဖားရေနၿပ။ အဖားရေန တကေလးက (ဂနာမၿငမ) ညမအပပါ။ ကေလး က အရညမား မား တကပါ။ အဖားမကရင ဆရာ၀နထ သြားပါ။

အေမး - အျဖစမားတ ကေလး ေရာဂါ ၃ မးကေျပာပါ။

အေျဖ - တပေကြး၊ေရေကာက၊ ၀မးေလာေရာဂါ

အေမး - ကေလးကယေပၚမာ အနေရာင အစကေတြေတြ႔ တယ။ အဒါ ဘာျဖစတာလ။ ဘာလပႏငမလ။

အေျဖ - ဆရာ၀နဆသြားျပပါ။ ဓာတမတညျခငး၊ ၀ကသက (သ႔) ေရေကာကေပါကတာ တစခချဖစႏငတယ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

71အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အေမး - ကေလးက ဖားေနၿပး။ ဒါဆဘာလပမလ။

အေျဖ - ေအးသြားေအာငကေလးအ၀တေတြကခြတပစပါ၊ ေရေအးေအးႏင ေရပတတက ေပးပါ။ အရညမားမား တကပါ။ အဖားေပာကေဆးက သင ေတာေသာပမာဏတကပါ။အဖားရေနေသးရငေတာ ဆရာ၀နဆ သြားပါ။

အေမး - သနေကာငန႔ တျခား ေသာ ကပပါးေရာဂါေတြက ကာကြယႏငတ အရာႏစခက ေျပာပါ။

အေျဖ - သန႔ရငးစငၾကယၿပး ေရာဂါမျဖစေစႏငတ အေျခ အေနမာ ေနထငျခငး၊ အမသာ အသးျပျခငး၊ ေျခဗလာျဖင မသြားျခငး၊အသားစမးမား မစားျခငး၊ ႀကခကၿပး (သ႔) သန႔စင ေသာ ေရက ေသာကျခငး။

အေမး - ကေလးေတြက နမ နာေပးၿပး သငယခငး ႏငတ အရာေတြက ဘာေတြလ။

အေျဖ - မေ၀ျခငး၊ ၾကငနာ ျခငးႏင တာ၀နယျခငးတ႔က အျခားသမားထမ အတခးၿပး သငယႏငသည။ ဒါေၾကာင မဘေတြက နမနာေကာငး ေကာငးေပးရမယ။

အေမး - ကေလးငယတစ ေယာကကဘာလ႔အျမစးစမးေနတာလ။ အႏရာယမားတကစၥ ေတာင စးစမးတတတယ။

အေျဖ - ကေလးက စြန႔စားၿပးသငယတတတယ။ ကေလးဆ တာ အႏရာယက မျမငဘး။ ဒါ ေၾကာင လႀကးက ကေလးအႏ ရာယမျဖစဖ႔ ကာကြယရမယ။

အေမး - အသကဘယအရြယ ေလာကမာ ကေလးက ေမာကရာ ကေန စလနသလ။

အေျဖ - ၆ လန႔ ၉ လအၾကား။

အေမး - ကေလးတစေယာကက ဘယလပစအေနအထား န႔ အပရငအေကာငးဆးလ။

အေျဖ - ပကလကအေန အထား။ ကေလးကေမာက လကသပရင အသကရကပ ႏငေျခမားတယ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ72

သငရး ၇

“ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ” ေကာဘက3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

73အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အေၾကာငးအရာဤအခနးတြင လငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါမား (STIs)၊ ကယခစြမးအားက ေရာဂါပး (HIV) ႏင ခခအားကဆငးမႈ ကးစကေရာဂါ (AIDS) တ႔အေၾကာငး မတဆကရငးလငးျပထားသည။ STIs ေရာဂါမးမးႏင ပတသကသည အေျခခကသည အေသးစတသတငးအခကအလကမားႏင ျဖစႏငေျခရေသာ ကသပနညးလမးမားက ေဖာျပထားသည။ STIs၊ HIVႏင AIDs ေရာဂါမားႏင ပတသကသည လတ႔၏ သျမငယဆမႈမားက အကးအေၾကာငးျဖင ရငးလငးျပထားသည။

အဓကအသေပးလသည အေၾကာငးအရာ• လငမတဆငကးစကတတေသာ ေရာဂါအမားစသည အကာအကြယမ လငဆကဆျခငး ေၾကာင ရရျခငးျဖစသည။ • ကြနဒးအသးျပျခငးသည STIs ကကာကြယရန အထေရာကဆးနညးလမးျဖစသည။ • အကယ၍ မမသည လတစဥးထကပၿပး လငဆကဆမႈရပါက STIs ရ/မရ ပမနစစေဆးမႈ ျပလပပါ။ • အကယ၍ မမတြငလငမတဆင ကးစကတတေသာေရာဂါရသည (သ႔) ရသညဟသသယ ရပါက ဆရာ၀န (သ႔) ေဆးခနးသ႔ ခကခငးသြားေရာကၿပး ေဆြးေႏြးကသမႈခယပါ။ • ေရာဂါေပာကသြားသညတငေအာင ကသမႈက ဆးခနးတငေအာငျပလပပါ။ ကသမႈက ဆးခနးတငေအာင မျပလပပါက ေနာငတြငေဆးယဥသြားျခငးမးျဖစႏငၿပး ေရာဂါျပနျဖစ ႏငသည။ • STIs မျဖစရန ကာကြယပါ။ တခ႕ေသာ လငမတဆငကးစကတတေသာ ေရာဂါမားသည ကသ၍မရႏငပါ။ • အကယ၍ မမတြင STIs ရေနပါက မမႏင ဆကဆသက အသေပးရမညမာ မမတာ၀န ျဖစသည။ သ႔မသာ ႏစဥးစလးကသႏငမည။ • လကမထပမတြင ေဆးစစျခငးသည STIs မကာကြယရန လပရပေကာငးတစရပျဖစသည။

ေလကငခနးမား၇.၃.၁ ခစခငေလးစားရပါေသာ စာတညးမးရင/ခငဗား …၇.၃.၂ မနသလား၊ မားသလား။၇.၃.၃ ျဖစေစေသာအေၾကာငးအရာမား၊ ျပနာမားႏင ကသမႈမား။

အခနး ၇.၃ STIs၊ HIVႏင AIDS ေရာဂါေတြက ဘာေတြလ။ 3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ74

သငရး ၇

သကဆငရာအခနးမား၆.၁ ေျပာငးလမႈမားႏင ဖမလကၡဏာ၆.၂ အခစႏင လကထပထနးျမားမႈ ၆.၃ ေဘးကငးလျခေသာ လငဆကဆမႈ ၆.၄ ဆယေကာသကကယ၀နေဆာငမႈ ၇.၂ ကနးမာေသာကေလးတစေယာကကဘယလေမြးျမမလ။ ၁၁.၂ အလပတြငရေသာ အခြငအေရးမား ၁၁.၃ အလပတြင ကနးမာမႈ

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

ဤအခနးတြင အဓကေလကငခနးသည ေလကငခနး - ၇.၃.၂ မနသလား၊ မားသလား ျဖစသည။ ေလကငခနး ၇.၃.၁ - ခစခငေလးစားရပါေသာ စာတညးမးရင/ခငဗား … သည မမတ႔တြင STIs ေရာဂါရဖးသညအေတြ႔အၾကမားက မေ၀ရနရကရြ႕ေသာ လငယမားအတြက မတဆကေလကငခနး သကသကျဖစသည။ ေလကငခနး ၇.၃.၃ - ျဖစေစေသာအေၾကာငးအရာမား၊ ျပနာမားႏင ကသမႈမားသည အထးသျဖင ေဖာေျဖေရးလပငနးမားတြင အလပ လပေနေသာ အႏရာယရႏငေျခမားသည ဥးတညအပစမားအတြက သငေလာသည။ အကယ၍ ေလကငခနး ၇.၃.၃ က ေရြးခယသညဆပါက သငတနးနညးျပသည ၄ငးေလကငခနးက STIs အေၾကာငး သေကာငးစရာမားက ေျပာျပသည ေလကငခနး ၇.၃.၂ အေနာကတြင ျပလပႏငသည။ ဒါမမဟတလင ေလကငခနး ၇.၃.၃ က ဥးစြာျပလပလကၿပး STIs ႏငပတသကေသာ အဓကအသေပးလသည ကာကြယပႏင ကသပအေၾကာငးအရာမားက သငတနးသားမား မညမ အထသရသြားသညက စမးသပသညသေဘာျဖင ေလကငခနး ၇.၃.၂ က လပခငးႏငသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၂

75အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

ရညရြယခက• လငမတဆငကးဆကတတေသာ ေရာဂါမား (STIs) က သငယရန။ • STIs က ကာကြယနညးႏင ကသနညးမားက သရရန။

ဥးတညအပစလငယမားႏင လႀကးမား

ၾကာျမငခနမနစ ၆၀

ထငခေနရာခထားမႈမားအမားဆး ၄ ဥးပါ၀ငေသာ အဖြ႔ငယမားအတြက အပစလကထငသညပစ

သငတနးသးပစၥညးမားစာတညးမးထသ႔ေပးသည စာ ၄ ေစာင (သငေထာကက ၇.၃.၁ က) က မတ ၂ စကးမည။

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညး၇.၃.၁ က : စာတညးမးထသ႔ေပးသည စာမား ၇.၃.၁ ခ : စာတညးမးအတြက ေဆြးေႏြးမႈႏင အေျဖမား လမးညႊန

သငတနးအစအစဥအဆငမား၇

၁။ စာတညးမးထသ႔ေရးသညစာမားက အဖြ႕အလက ေဆြးေႏြးျခငး - ၁၅ မနစ ၂။ စာမားအတြက အေျဖမားက တငျပေဆြးေႏြးျခငး - မနစ ၄၀၃။ အႏစခပျခငး - ၅ မနစ

ေလကငခနး ၇.၃.၁ ခစခငေလးစားရပါေသာ စာတညးမးရင/ခငဗား …

၇ Adapted from: Voorlichten dat het een lust is..., ideeënboek voor seksuele voorlichting by Rutgers Stichting (Den Haag, 1995), Exercise: Lieve Hannie, pp. 67-68.

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ76

သငရး ၇

အဆင ၁ စာတညးမးထသ႔ေရးသညစာမားက အဖြ႕အလက ေဆြးေႏြးျခငး - ၁၅ မနစ

ဤအပငးသည အဓကအားျဖင STIs အေၾကာငးႏင ၄ငးက ကာကြယရန (သ႔) ကသရန နညးလမးမားက အသေပးလျခငးျဖစေၾကာငး ရငးျပပါ။ သငတနးသားမားက အပစငယ ၈ စခြပါ။ ထ႔ေနာက အဖြ႔မားက ၄ငးတ႔သည နာမညႀကးလငယမဂၢဇငးတစေစာငအတြက အလပလပေနသညဟ ယဆခငးပါ။ ဒအပတတြင STIs ႏင ပတသကေသာ စာအမားအျပားေရာကလာသည။ စာတညးမးထသ႔ ေပးသညစာ ၄ ေစာငမ ၁ ေစာငစက အဖြ႕တစဖြ႕စက ေပးပါ။ ဆလသညမာ အဖြ႔ႏစဖြ႔သည စာနပါတ ၁ ကရမညျဖစၿပး တျခားအဖြ႔ႏစဖြ႔သည စာနပါတ ၂ က ရမညျဖစသည။ အဖြ႔မားက စာမားအတြက အေျဖမားက ျပငဆငခငးပါ။ (သ႔မဟတ) စာသပမတတသည သငတနးသားမားက စာကေျဖၾကားရနအတြက ဇာတေၾကာငးတစခ ျပငဆငခငးပါ။ အေျဖမားသည တတတတတတ၊ ထထမမႏင ျပညစမႈရရမည။

အဆင ၂ စာမားအတြက အေျဖမားက တငျပေဆြးေႏြးျခငး - မနစ ၄၀

ေမးစာမားက ျပနလညေျဖၾကားမႈက မကႏာစညပစျဖင တငဆကရမည။ အဖြ႔တစဖြ႔စမ တစေယာကစကဖတေခၚလက အေမးႏငအေျဖမားက ဖတျပ ခငးရမည။ ေမးစာမားႏင အေျဖမားက ေအာကပါေမးခြနးမားအေပၚမတည လက ေဆြးေႏြးရမည။ • စာေရးသမာ ဘယလျပနာမး ရတာလ။• ကယျပနေျဖတအေျဖက ကးေၾကာငးဆေလာမႈရရ႕လား။• အျခားနညးလမးေတြေရာ ရေသးလား။ သငေထာကက ၇.၃.၁ - စာတညးမးအတြက ေဆြးေႏြးမႈႏင အေျဖမား လမး ညႊနက အသးျပၿပး အေျဖမားက မနကနေအာငျဖညစြကေပးပါ။

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

အေျဖမားေျဖၾကားရနျပငဆငေနခနတြင အဖြ႔အတြငးေဆြးေႏြးမႈမားက ျပလပရမည။ အမညမသသထမေမးစာမားက ေျဖၾကားရမညျဖစသညအတြက ကယေရးကယတာ ဆနမညမဟတပါ။ တပါးသအတြက အေျဖရာရမညျဖစသညအတြက ၄ငးက တ႔ဆငးေနျခငးမရဘ ေျပာဆရမညျဖစသည။ အပစလကေဆြးေႏြးမႈတြင စာမားတြငပါရေသာ ျပနာရပသည အဓကဥးတညေဆြးေႏြးရမည အေၾကာငးအရာျဖစသည။ ဒေလကငခနးသည STIs ႏငပတသကၿပး မမအေတြ႔အၾကက ထတေဖာေ၀မရန ရကရြ႕ေနေသာ လငယမားအတြက မတဆကေလကငခနးျဖစသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ဤေလကငခနးတစခတညးမဟတဘ ေလကငခနး ၇.၃.၂ - မနသလား၊ မားသလား ႏင ေလကငခနး ၇.၃.၃ - ျဖစေစေသာအေၾကာငးအရာမား၊ ျပနာမားႏင ကသမႈမားပါ ထပမျပလပရမညျဖစသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

77အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အဆင ၃ အႏစခပျခငး - ၅ မနစ

ေအာကေဖာျပပါ နဂးခပမတခကမားျဖင သငခနးစာက အႏစခပပါ။ • လငမတဆငကးစကတတေသာ ေရာဂါအမားစသည အကာအကြယမ လငဆကဆျခငးေၾကာင ရရျခငးျဖစသည။ • ကြနဒးအသးျပျခငးသည STIs ကကာကြယရန အထေရာကဆးနညး လမးျဖစသည။ • အကယ၍ မမသည လတစဥးထကပၿပး လငဆကဆမႈရပါက STIs ရ/မရ ပမနစစေဆးမႈ ျပလပပါ။ • အကယ၍ မမတြငလငမတဆင ကးစကတတေသာေရာဂါရသည(သ႔) ရသညဟ သသယရပါက ဆရာ၀န (သ႔) ေဆးခနးသ႔ ခကခငးသြား ေရာကၿပး ေဆြးေႏြးကသမႈခယပါ။ • အကယ၍ မမတြင STIs ရေနပါက မမႏင ဆကဆသက အသေပးရ မညမာ မမတာ၀နျဖစသည။ သ႔မသာ ႏစဥးစလးကသႏငမည။ • လကမထပမတြင ေဆးစစျခငးသည STIs မကာကြယရန လပရပ ေကာငးတစရပျဖစသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ78

သငရး ၇

သငေထာကက ၇.၃.၁ က စာတညးမးထသ႔ ေပးစာမား

လမးညႊနမႈမား - ေအာကေဖာျပပါ စာမကႏာႏစမကႏာက မတႏစစကးပါ။ ၿပးေနာက သးျခားစာ ၈ ေစာငက ျဖတထတပါ။ စာမားေအာကတြက ေပးပ႔သအျဖစ အသးမားေသာ နာမညမားကေရးပါ။ အဖြ႔တစဖြ႕က စာတစေစာငစေပးပါ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

စာနပါတ ၁စာတညးမးရင လြနခတအပတတနးက ေစးကေနအမက ကြနမလမးေလာကျပနခတယ။ ကြနမသတရြာက ေကာငေလးတစေယာကက ကြနမအမက သ႔ဆငကယန႔ လမးႀကလကပ႔ေပးမယ ေျပာပါတယ။ ကြနမလညး ေမာငေနေတာ သန႔လကျပနခတယ။ ဒါေပမယ လမးမာ သဟာကြနမက အဓမၼ ေစာကားပါတယ။ သက အားႀကးတာေၾကာင ကြနမျပနတကခကလ႔မရခပါဘး။ ကြနမလညး အမ ကလေတြက မေျပာရဘး။ ေျပာလကရင ကြနမက အျပစတငၾကမာစးလ႔။ ဒါေပမယ လြနခတ ရကအနညးငယက ကြနမဆးသြားရငနာလာပါတယ။ ဒါဟာ STIs ရ႕ လကၡဏာလ႔ ကြနမၾကားဖးပါတယ။ ဒါမနပါသလား။ တစႀကမတညးန႔ ဒလျဖစတတပါသလား။ ကြနမဟာ အပစငျဖစခတာပါ။ အရမးရကပါတယ။ ဘယသ႔ကေျပာလ႔ရမလ။

စးရမစြာျဖင ……………………………………..(မနးကေလးအမည)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

စာနပါတ ၂စာတညးမးရငမေန႔က ကြနမရ႕ ခငပြနးျဖစသက သ႔မာ လငကတဆငကးစကတတတ ေရာဂါရေနၿပလ႔ ေျပာပါတယ။ မေန႔ကမတငခငတစရကက ကြနမတ႔အတေနခတာေၾကာင ကြနမကလညး ကးေကာငးကးႏငတယလ႔ေျပာပါတယ။ ကြနမနားမလညဘး။ ကြနမတ႔ႏစေယာက သစၥာ ရၾကပါတယ။ လြနခတ တစႏစေကာက ကြနမတ႔လကထပခတာပါ။ စာတညးမးရင ကြနမက ဘာမားအၾကေပးလပါသလ။ ဒါတကယအမနဆရင ကြနမက ကးႏငပါသလား။ ကြနမမာ ဘာ လကၡဏာမေတာ မျပပါဘး။ ကြနမ သားဆကျခားတေဆးလညးစားပါတယ။

ေကးဇးတငပါတယ။ ………………………………………….(အမးသမးအမည)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

79အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

စာနပါတ ၃စာတညးမးခငဗားလြနခတ တစလႏစလတနးက ကြနေတာေကာငမေလးတစေယာကန႔ အပပါတယ။ အခေတာ ကြနေတာတ႔ဆကဆေရးၿပးသြားပါၿပ။ ကြနေတာတ႔ဆကဆေရးၿပးၿပး တစလအၾကာမာကြနေတာ ဖားပါတယ။ ကြနေတာခႏၶာကယေပၚမာ အနစကေတြထြကပး ေနလ႔မေကာငးပါဘး။တစရကႏစ ရကေနေတာ ေပာကသြားပါတယ။ ဒါန႔ ကြနေတာလညး အမတမထားမဘး။ လြနခတရကေတြတနး က ဆရာတ႔မဂၢဇငးမာ STIs ရ႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြအေၾကာငး ဖတလကရပါတယ။ ဒေတာမ ကြနေတာျဖစတေရာဂါက STIs လကၡဏာန႔ တေနတာက သလကရတယ။ ကြနေတာမာ STIs ရႏငပါသလား။ ကြနေတာဘာလပရမလ။ ကြနေတာအခ တကယေကာငးတ မနးကေလးတစေယာကန႔ ခစႀကကေနပါတယ။ ကြနေတာရ႕ ရညးစားအသစက ဘယလလပသင ပါသလ။ ေကးဇးျပၿပး ကညပါ။ ………………………………………….(ေကာငေလးအမည)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

စာနပါတ ၄စာတညးမးရငကြနမမဘေတြက ေတာငသေတြပါ။ ကြနမအေမက ေနမေကာငးျဖစေနတာၾကာပါၿပ။ ေဆးရစရတ န႔ေဆးဖးေတြရာဖ႔အတြက ကြနမၿမ႕တကခပါတယ။ ကြနမစကရတစရမာအလပလပခပါတယ။ ဒါေပမယ စကရပတသြားတာေၾကာင ကြနမဘားဆငတစဆငမာ သခငးဆတအလပလပခတာ ႏစလရပါၿပ။ တခါတရမာ ကြနမေဖာကသညေတြန႔ အျပငထြကတတပါတယ။ ဒါက ပကဆအမား ႀကးရလ႔ပါ။ ဒါေပမယ ဒလလပတာမးက မၾကာခဏလပရင ကြနမေနမေကာငးျဖစႏငတယ လ႔ ေျပာၾကပါတယ။ ဟတပါသလား။ ကြ နမဘာလပရမလ။ ကြ နမအေမအတြကလညး ပကဆလတယ။ ေကးဇးျပၿပး အၾကေပးပါ။……………………………………….(ေကာငမေလးအမည)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ80

သငရး ၇

သငေထာကက ၇.၃.၁ ခ စာတညးမးအတြက ေဆြးေႏြးမႈႏင အေျဖမား လမးညႊန

လမးညႊနမႈမား - ေမးစာမားက မကႏာစညေဆြးေႏြးစဥတြင ျပနလညေျဖၾကားမႈမားက အေသးစတ ေဆြးေႏြးပါ။ သငတနးနညးျပ၏တာ၀နမာ ေျဖၾကားမႈမားတြင ေရးသားထားေသာအရာမား မန/မမနက စစေဆးရနျဖစသည။ ကနခေသာအခကမားရလင ျဖညစြကၿပး အကဥးခပရငးျပပါ။ အေျဖမားတြင ေအာကပါအခကတ႔ ပါ၀ငသငသည။

စာနပါတ ၁ အကယ၍ ေကာငေလးက ေရာဂါရၿပးသားျဖစၿပး ေကာငမေလးက ကြနဒးမသးဘ အဓၶမျပကငခတယဆရင စာေရးသမာ လငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါရေနၿပဆတာ အမနလား။ (အထးသျဖင အလမတဘ) တစႀကမမ ကယလကႏးေႏာရျဖငလညး ေရာဂါ ကးစကႏငသည။ စာေရးသမာ ျဖစခတကစၥအေပၚ ရကစရာမလပါ။ ဒကစၥသည စာေရးသ ၏အမားမဟတပါ။ မနးကေလးသည ဒကစၥက သမ၏မသားစက ေျပာျပသငၿပး ရဌာနတြင ေကာငေလး၏ျပစမႈက တငၾကားသငသည။ သ႔မသာ ေကာငေလးက သ၏ျပစမႈအတြက အျပစ ေပးမညျဖစသည။ သ႔ရာတြင သမ၏မသားစႏင ရဌာနက အဓၶမျပကငခရသညအေၾကာငး ေျပာမျပႏငဘးဆလင လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကခရသညသမားက ကညေနသည ေဒသတြငးအမးသမးအဖြ႕တစဖြ႔ဖြ႔ထ အကအညေတာငးပါ။ ထအဖြ႔သည လအပေသာေဆး၀ါးကသမႈမားႏင ေနာကဘာဆကလပသငသညဟေသာ အခကမားက အၾကေပးမညျဖစသည။ (အမးသမးအဖြ႔ မားႏင ပတသကသည သတငးအခကအလက အေသးစတက ေျပာျပပါ။)

စာနပါတ ၂အကယ၍ စာေရးသသည သမခငပြနးအျပင တျခားဘယသႏငမ မအပဖးဘးဆလင သမ၏ခငပြနးျဖစသသည သမေပၚ သစၥာမရသညက သျမငရမည။ သမ၏ခငပြနးသည တျခား ေရာဂါရသတစေယာကႏင ကြနဒးမပါဘအပချခငးျဖင ေရာဂါကးလာပရသည။ အကယ၍ တေန႔က သမ၏ခငပြနးျဖစသႏင ကြနဒးမပါဘ အပစကခသညဆလင ေရာဂါကးႏငေျခမားသည။ ဘာလကၡဏာမမေပၚေသာျငားလညး ဆရာ၀နထသြားရာကစစေဆးသငသည။ တခါတရ ေရာဂါလကၡဏာျပသညမာ ေနာကကတတသည။ သမ၏ေယာကၤားကလညး ဆရာ၀နထေခၚ သြားၿပး သခစားေနရေသာ ေ၀ဒနာမားက ဆရာ၀နထ ရငးျပခငးသငသည။ ကယ၀နျခားသည ေဆးကေသာကသညဆေသာျငားလညး ၄ငးေဆးသည ကေလးမရေအာငသာ တားႏငသည။ STIs မရေအာင မတားႏငပါ။

စာနပါတ ၃အကယ၍ စာေရးသမာ သ႔တြင လငမတဆငကးစကတတေသာ ေရာဂါရေနၿပဟ သသယရလင ဆရာ၀နထ သြားေရာကစစေဆးသငသည။ အကယ၍ သ႔တြငေရာဂါရေနပါက ထအေၾကာငးက ရညးစားေဟာငးကလညး ေျပာျပသငသည။ ရညးစားေဟာငးတြငလညး ကးစကသြားႏငသည။ ရညးစားေဟာငးဆမ ကးလာျခငးလညး ျဖစႏငသည။ မညသ႔ပငဆေစ သမသညလညး ေဆးကသမႈခယရမညျဖစသည။ စာေရးသသည ေရာဂါေပာကကငးေအာင မကသႏငေသးပါက မညသႏငမ လငဆကဆမႈမျပရနလသည။ အကယ၍ ရညးစားအသစႏင အပစကၿပးၿပဆပါက သ႔တြင STI ရေၾကာငး ရညးစားအသစက ေျပာျပသငသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ရညးစား အသစကလညး ကးသြားၿပျဖစသညအတြက ေဆး၀ါးကသမႈခယရမညျဖစသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

81အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

စာနပါတ ၄စာေရးသသည STIs အေၾကာငးလး၀မသပါ။ မညသ႔ကးစကႏငသညကလညး မသပါ။ သမသည ကးစကႏငေျခမားေသာ အပစအတြငး တညရေနသည။ သမတြင လငဆကဆဖက အမားအျပားရသည။ သမသည STIs က မညသ႔ကာကြယရမည၊ ကသရမညက သရေစရန အတြက ကနးမာေရးေဆးေပးခနး၊ NGO (သ႔) အျခားအဖြ႔အစညးမားသ႔သြားေရာကၿပး အၾကဥာဏ ရယသငသည။ စာမားအားလးတြငထညသြငးရမည အဓကအသေပးလသည အေၾကာငးအရာမားမာ • အကယ၍ မမတြင STI ရေနၿပဟယဆလင ဆရာ၀နထ အျမနဆးသြားေရာကသငသည။ • ကြနဒးမပါဘ မမႏင လတတေလာ လငဆကဆခေသာ သမားအားလးကေျပာျပသငသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ထသမားက ကးစကသြားႏငၿပး ထသမားမတဆင တျခားသမား ကလညး ထပမကးစကႏငသည။ ရကသညဆေသာ အေၾကာငးျပခကျဖင တတတတ မေနပါႏင။ • လငဆကဆတငးတြင ကြနဒးကအသးျပပါ။ သ႔မသာ STIs က ကာကြယႏငမည။ ကြနဒး သးျခငးသည (ကြနဒးမာ ျပႏငေပါကႏငေသာေၾကာင) ၁၀၀% စတခရသညဟ မဆႏင ေသာလညး၄ငးသညေဘးကငးလျခေသာလငဆကဆမႈအတြကအေကာငးဆးနညးလမး ျဖစသည။ • အကယ၍ လအမားအျပားႏင လငဆကဆမႈရပါက STIs အတြက ပမနစစေဆးမႈျပလပပါ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ82

သငရး ၇

ရညရြယခကလငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါမား (STIs)၊ HIV ႏင AIDS ေရာဂါမားႏငပတသကၿပး လြမားယၾကညမႈမားႏင အမနတရားမားက သရနားလညေစရန။

ဥးတညအပစလငယမားႏင လႀကးမား

ၾကာျမငခန၄၅ - ၆၀ မနစ

ထငခေနရာခထားမႈမားပေသထငျခငးမးမဟတ။ လြတလပစြာသြားလာႏငရန အခနးက ရငးရငးလငးလငးထားပါ။

သငတနးသးပစၥညးမား• Flipchart စာရြကတစရြကတြင“မနသည” အမတအသားႏင အျခားတစရြကတြင “မားသည” အမတအသား ေရးထားပါ။ • အမတအသားေပးတတေခြ

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညး၇.၃.၂ က : အဆမားႏင အေျဖမား

သငတနးအစအစဥအဆငမား၁။ မနသလား၊ မားသလား ကစားျခငး - ၄၀ - ၅၀ မနစ၂။ အကဥးခပ - ၅ - ၁၀ မနစ

ေလကငခနး ၇.၃.၂ မနသလား၊ မားသလား။ 3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

83အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အဆင ၁ မနသလား၊ မားသလား ကစားျခငး - ၄၀ - ၅၀ မနစ

အခနး၏ တဘကျခမးတြင “မနသည” အမတအသားက ကပထားၿပး တျခားဘကျခမးတြင “မားသည” အမတအသားက ကပထားပါ။ သေကၤတ မား၏ အဓပၸါယကရငးျပပါ။ သငတနးသားမားက မတတတရပခငးပါ။ သငသည အဆတစခက ဖတျပမည။ သငတနးသားမားမ ထအဆမနသည (သ႔) မားသညက ဆးျဖတရမည။ မမေရြးခယေသာ အမန (သ႔) အမား၏ ေနရာသ႔ အျမနသြားေရာကရမည။ သငတနးသားမားက တျခားလမားဘာေရြးမညကေစာငၾကညျခငးမရေစရဘ အျမနဆးစတပငးျဖတၿပး ေရြးခယခငးပါ။ အားလး အမန (သ႔) အမား ေရြးခယၿပးၿပဆသညႏင အေျဖမနကေျပာျပၿပး ရငးျပပါ။ ၿပးလင ေနာကထပအဆတစခက ဖတျပၿပး အမန (သ႔) အမား ေရြးခငးပါ။ အဆမားအားလး ကနဆးသြားသညအထ ဤအတငးဆကလပသြားပါ။

အဆင ၂ အကဥးခပ - ၅ - ၁၀ မနစ

ေအာကပါအခကမားျဖင သငခနးစာက အႏစခပပါ။ • လငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါမား (STIs)၊ HIV ႏင AIDs ေရာဂါမားအေၾကာငး မမဘာသာ သရေအာငလပပါ။ • လငမတဆငကးစကတတေသာ ေရာဂါအမားစသည အကာအကြယမ လငဆကဆျခငးေၾကာင ရရျခငးျဖစသည။ • ကြနဒးအသးျပျခငးသည STIs ကကာကြယရန အထေရာကဆးနညး လမးျဖစသည။ • အကယ၍ မမတြင လငမတဆင ကးစကတတေသာေရာဂါရသည(သ႔) ရသညဟ သသယရပါက ဆရာ၀န (သ႔) ေဆးခနးသ႔ ခကခငးသြား ေရာကၿပး ေဆြးေႏြးကသမႈခယပါ။ • ေရာဂါေပာကသြားသညတငေအာင ကသမႈက ဆးခနးတငေအာငျပ လပပါ။ ကသမႈက ဆးခနးတငေအာင မျပလပပါက ေနာငတြငေဆးယဥ သြားျခငးမးျဖစႏငၿပး ေရာဂါျပနျဖစႏငသည။ • STIs မျဖစရန ကာကြယပါ။ တခ႕ေသာ လငမတဆငကးစကတတေသာ ေရာဂါမားသည ကသ၍မရႏငပါ။ • အကယ၍ မမတြင STIs ရေနပါက မမႏင ဆကဆသက အသေပးရ မညမာ မမတာ၀နျဖစသည။ သ႔မသာ ႏစဥးစလးကသႏငမည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ84

သငရး ၇

သငေထာကက ၇.၃.၂ က အဆမားႏင အေျဖမား

လမးညႊနမႈမား - ေလကငခနးအတြက ေအာကပါအဆမားက အသးျပပါ။ ဥးတညအပစအေပၚတြင မတညၿပး အဆအသစမားႏင အေျဖမားက ထပမျဖညစြကႏငသည။

အဆမား အေျဖမား

၁။ STI ရတယဆတလက ၾကညတာန႔ သ တယ။

မား - လတစေယာကရ႕ သြငျပငကၾကညရန႔ STI ရတယ/မရဘး ေျပာလ႔မရပါ။

၂။ ကြနဒးမပါဘ တစႀကမသာ လငဆကဆရ န႔ လငကတဆင ကးစကတေရာဂါက ကး သြားႏငတယ။

မန - ကယန႔လငဆကဆတသမာေရာဂါရတယ ဆရင တစခါပ ျဖစပါေစဥး ကးႏငတယ။

၃။ လာန႔နမးရင HIV န႔ AIDs က ကးႏင တယ။

မား - နမးရန႔ HIV န႕ AIDS က မကးႏငဘး။ ဒါေပမယ အသေရာင - B က နမးရန႔ ကးႏငတယ။ ပါးစပန႔ လငဆကဆတာ (လငအဂၤါေတြက ပါးစပန႔ထတာ) အႏ ရာယမားၿပး STIs၊ HIV န႔ AIDS ေရာဂါ ေတြ ကးႏငတယ။

၄။ HIV န႔ AIDS ကလြၿပး STIs အားလးက ကသႏငတယ။

မား - ဗငးရကစပးမႊားေၾကာငျဖစတ STIs ေတြ က ကလ႔မရပါ။ ဥပမာ ၾကြကႏ႔န႔ ေရယန လ ေရာဂါေတြကကသႏငတယ။ ဒါေပ မယ လးလးေပာကကငးသြားေအာငမလပ ႏငဘး။

၅။ HIV န႔ AIDS ေရာဂါေတြကအားလး အတြက အႏရာယရတယ။လငတဆက ဆသေတြ (သ႔) မးယစေဆးသးသေတြ အတြကပ အႏရာယရတာမဟတဘး။

မန - ေရာဂါရတ လငေယာကၤား (သ႔)ဇနးန႔ အကာအကြယမ လငဆကဆရင ဘယ သမဆကးႏငတယ။ (ေသြးသြငးျခငး (သ႔) ေဆးထးအပမသးျခငး စတ) ေသြး ကတဆင ကးစကတတတယ။ ကေလး ေမြးစဥ (သ႔) ႏ႔တကစဥမာ မခငကေန ကေလးက ကးႏငတယ။

၆။ ကြနဒးက STI က ကာကြယဖ႔ အေကာငး ဆးနညးျဖစတယ။

မန - သ႔ရာတြင ကြနဒးသည ၁၀၀% မလျခ သညက သထားပါ။ ဆကဆေနခနအ တြငး ကြနဒးျပသြားျခငး (သ႔)ကြတသြား ျခငးမး ရႏငသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

85အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

၇။ အကယ၍မမတြင SIT ရေနၿပဆလငလင ဆကဆအၿပး ၂ ရကကေန ၅ရကအတြငး သႏငတယ။

မား - အခ႕လမားတြင ေရာဂါကးစကၿပး လ မားစြာ (သ႔) ႏစမားစြာၾကာသညအထ ေရာဂါလကၡဏာမျပၾကပါ။ ဥပမာ - HIV ကး စကခရသတစဥးသည ေရာဂါလကၡ ဏာမျပမ ႏစေပါငးမားစြာေနေနႏငေသး သည။

၈။ လငယမားသည လႀကးမားထမခြငျပမန႔ ယေနစရာမလဘ STIs ရ/မရ စစေဆးႏင တယ။

မန - ေဆးခနးတငးသည လငယမားက ထ ၀နေဆာငမႈက ေပးသငသည။ အခ႕ ေဆးခနးမားသည အေၾကာငးအရငး တစခခေၾကာင စမးသပမႈလပေပးခငမ လပေပးမည။ စမးသပမႈလပေပးသည အျခားေဆးခနးက သြားပါ။

၉။ STIs ကျဖစေစေသာ ေရာဂါပးသညေယာ ကၤားလငအဂၤါ(သ႔)မနးမလငအဂၤါမတဆင သ႔ လ႔ခႏၶာကယအတြငး ၀ငႏငသည။

မား - STIs ကျဖစေစေသာ ေရာဂါပးသည လ႔ ခႏၶာကယအတြငးသ႔ ေယာကၤား လင အဂၤါ၊ မနးမလငအဂၤါ၊ စအ၊ ပါးစပ ႏင အခ႕အခနမားတြင မကလးစသညတ႔ မတဆင ၀ငေရာကႏငသည။ HIV၊ AIDS န႔ အသေရာင B ေရာဂါမားသည အပမားမသးျခငး (သ႔) သငတနးဓါးမား မသးျခငးျဖင ကးႏငသည။

၁၀။ အကယ၍ STIs ကးစကျခငး မခရလ လင ပါးစပျဖငလငဆကဆျခငးသည ေဘးအကငးဆးနညးျဖစသည။

မား - ပါးစပျဖငလငဆကဆျခငးသညလငအ ဂၤါမားက ပါးစပျဖငထေတြ႔ျခငးျဖစသည။ HIV၊ ဂႏကာလသားေရာဂါ၊ ဆစဖလစ ကာလသားေရာဂါႏင ေရယနတ႔က ကး စကေစႏငသည။

၁၁။ STIs သည လကျဖငကငျခငး၊ ကျခငး (သ႔) လငအဂၤါက လကျဖငႏႈးဆြျခငးမား ျဖင မကးစကႏငပါ။

မန - STI သည ေရာဂါရသႏငအကာအကြယ မ လငဆကဆျခငးျဖင ကးစကႏငသည။ ပါးစပ (သ႔) စအ (သ႔) မနးမလငအဂၤါတ႔ ျဖငလငဆကဆျခငးျဖငကးစကႏငသည။ အပမသးျခငး (သ႔) ေသြးသြငးျခငး စသည တ႔ျဖင HIV၊ AIDs ႏင အသားေရာင ေရာဂါမားက ကးစကႏငသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ86

သငရး ၇

၁၂။ STI ေရာဂါရတ ကယ၀နေဆာငမခင ကေန သ႕ကေလးကေရာဂါကးႏငတယ။

မန - ေရာဂါရတအေမကေန ကေလးကကေလး ေမြးဖြားစဥမာ ကးသြားႏငတယ။ HIV န႔ AIDS က ကေလးႏ႔တကတာကေနလညး ကးႏငတယ။

၁၃။ ကယမာ STI ရေနတယ။ ဒါေပမယေဆး ေသာကတယဆရင လငဆကဆလ႔ရ တယ။

မား - ေဆးကသမႈခေနစဥအတြငးမာလညး တပါးသေတြက ကးႏငတယ။ ေရာဂါလး ၀ ေပာကကငးသြားမ လငဆကဆတာ ေကာငးပါတယ။

၁၄။ သားဆကျခားေဆးေသာကတ မနးမ ေတြမာ STI မကးႏငဘး။

မား - သားဆကျခားေဆးကကေလးမရေအာင ဘကာကြယႏငတယ။ STIs မကးေအာင မကာကြယႏငဘး။

၁၅။ အပစငစစန႔ လငဆကဆတ STIေရာဂါ သည ေယာကၤားေတြက ေဆးကသလ႔ ရႏငတယ။

မား - အဓပၸါယလး၀မရပါ။ အဒေရာဂါသည ေယာကၤားေတြကေနတဆင အပစင က ေရာဂါကးစကသြားတာပရမယ။

၁၆။ လငဆကဆၿပးတငး လငအဂၤါေတြက ေဆးေၾကာရင STIs က ကာကြယႏင တယ။

မား - တကယေရသန႔ရငးမႈက ဂရစကတာ ေကာငးတအေလအထပါ။ ဒါေပမယ ဒလလပရန႕ STIs က မကာကြယႏင သလ HIV၊ AIDs (သ႔) ကယ၀နမရ ေအာင မကာကြယႏငပါ။

၁၇။ HIV ေရာဂါပးရေနတ လတစေယာကက ေရာဂါကးစကမႈအႏရာယမားတအတြက စားေသာကဆငမာ အလပလပလ႔မရ ဘး။

မား - ေရာဂါရသႏင ကြနဒးမပါဘလငဆကဆ မသာ ေရာဂါကးႏငတယ။ ေသြးကေန တဆင (သ႔) မခငကေနကေလးက ေမြး ဖြားစဥ (သ႔) ႏ႔တကစဥမာ ကးႏငတယ။

၁၈။ ကြနဒးတစခထကပစြပျခငးကတစခတညး သးတာထက ပေကာငးတယ။

မား - ကြနဒးေတြက STIs ကကာကြယႏင တယ။ သ႔ေသာမနကနစြာအသးျပရမည။ တစခနတညးမာ ကြနဒးေတြအမားႀကး သးတာဟာ နညးလမးမနမဟတဘး။ ကြနဒးျပႏငတာေၾကာင ပအႏရာယမား တယ။

၁၉။ အပက မသးျခငးက အႏရာယမမား ဘး။

မား - အပကမသးတာ အႏရာယမားတယ။ ေရာဂါရတသသးထားတ အပကသးရင ေရာဂါကးႏငတယ။ ဒါေၾကာင အပေတြ က မမသးပါန႔။

၂၀။ အျခားအဆမား ျဖညစြကပါ။ …

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

87အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

ရညရြယခကလငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါမားႏင ကသရနနညးလမးမားအေၾကာငး သငတနးသားမား သရေစရန

ဥးတညအပစလငယႏင လႀကးမား

ၾကာျမငခနမနစ ၆၀

ထငခေနရာခထားမႈမားအမားဆး ၅ ဥးပါ၀ငေသာ အဖြ႔မား ၀ငးထငသညပစ

သငတနးသးပစၥညးမား• အဖြ႕တစဖြ႕လင STIs က ျဖစပြားေစေသာအေၾကာငးအရငး၊ ျပနာမားႏင ကသရန နညးလမးမား ၂၈ ကတ (သငေထာကက ၇.၃.၃ က) တစစစ• အမတအသားေပးတပေခြ ၅ - ၆ ေခြ • အဖြ႔တစဖြ႕လင A-4 အလြတတစရြကစ

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညး၇.၃.၃ က - ျဖစပြားေစေသာအေၾကာငးအရငး၊ ျပနာမားႏင ကသရနနညးလမးမား

သငတနးအစအစဥအဆငမား၁။ အဖြ႕ဖြ႕ျခငး - ၁၅ မနစ ၂။ အဖြ႔အလကလပေဆာငျခငးႏင ေဆြးေႏြးမႈ - ၃၅ မနစ ၃။ အႏစခပ - ၁၀ မနစ

ေလကငခနး ၇.၃.၃ ျဖစေစေသာအေၾကာငးအရာမား၊ ျပနာမားႏင ကသမႈမား

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ88

သငရး ၇

အဆင ၁ အဖြ႕ ဖြ႕ ျခငး - ၁၅ မနစ

သငတနးသားမားက လငမတဆငကးးစကတတေသာ ေရာဂါအမးမးႏင ကသရနနညးလမးမားအေၾကာငး ေျပာျပမညဟ အသေပးပါ။ အဖြ႕တစဖြ႕လင အမားဆး ၅ ဥးပါ၀ငေစျခငးျဖင ဖြ႔စညးပါ။ အဖြ႕တစဖြ႕စက သငေထာကက ၇.၃.၃ က ျဖစသည ၂၈ ကတ ပါသည အစတစစစႏင အမတ အသားေပးတတေခြက ေ၀ပါ။ သငတနးသားမားက A – 4 စာရြကအေပၚတြင စာတင ၄ တငခြခငးၿပး တစတငစက ေအာကပါတ႔က အမညေပးခငးပါ။ ၁) ေရာဂါအမည၂) ျဖစေစေသာအေၾကာငးအရငး ၃) ေရာဂါလကၡဏာမား ၄) ကသမႈ

ကတျပားမားက သကဆငရာစာတငတြင တြစပစစဥလက ကပေပးရမညျဖစသည။

အဆင ၂ အဖြ႕အလကလပေဆာငျဖငးႏင ေဆြးေႏြးမႈ - ၃၅ မနစ

သငတနးသားမားအားလးက ၄ငးတ႔စာရြကမားက နရအေပၚတြင ကပရန ေျပာပါ။ အျခားအဖြ႔မား၏ ရလဒမားက ေလလာရန ၅ မနစအခန ေပးပါ။ ရလဒမားက မကႏာစညစစေဆးပါေစ။ ပထမဆးအဖြ႔က ၄ငးတ႔တြစပထား သည ရလဒအေျဖက တငျပခငးပါ။ လအပလင အမနျပငေပးပါ။ ထ႔ေနာက ဒတယအဖြ႔က တငျပခငးပါ။ STIs မားက အားလးမနကနစြာတြစပႏငသည အထ ဆကလကျပလပသြားပါ။ ေအာကပါေမးခြနးမားျဖင ေဆြးေႏြးမႈက စတငပါ။ • ကတျပားေတြအေပၚမာပါတ STIs အမးမးထမာ ကယသၿပးသားဟာ ပါသလား။ ပါတယဆ ဘယဟာလ။ • STIs ေတြက ဘယလကာကြယရမယဆတာ သသလား။ • ဒမာပါတ နညးလမးေတြန႔ STIs အားလးက ကာကြယလ႔ရသလား။ • ကယမာ STIs ရေနတယလထငရင ဆရာ၀နဆသြားမာလား။ သြား မယဆ ဘာေၾကာငလ။ မသြားဘးဆ ဘာေၾကာငလ။ • ကယန႔ေလာေလာဆယမာ လငဆကဆခဖးတ သေတြက ကယေရာဂါ အေၾကာငး အသေပးမာလား။ ေပးမယဆဘာေၾကာငလ။ မေပးဘးဆ ဘာေၾကာငလ။

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

ကတျပားမားအေပၚတြင လငမတဆငကးစကတတေသာ အဓကေရာဂါမား (STIs) ၏ အမညမားက ေဖာျပထား သည။ ကတျပားမားက သကဆငရာေရာဂါအလက တြစပစစဥေစျခငးျဖင သငတနးသားမားသည STIs အမညမား၊ တပါးသမားသ႔ ကးစကေစႏငသညနညးလမးမား၊ ေရာဂါလကၡဏာမားႏင ကသရနနညးလမးမားက ရငးႏးကြမး၀ငလာ ေစမညျဖစသည။ STI ေရာဂါမားအေၾကာငး ယခငက သရမထားလငလညး ကစၥမရပါ။ မားယြငးတြစပစစဥမလငလညး ကစၥမရပါ။ ေနာကတစဆငတြင အမနျပနျပငေပးမညျဖစသည။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

89အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

အဆင ၃ အႏစခပ - ၁၀ မနစ

သငခနးစာက ေအာကပါအဓကေတြ႕ရခကမားျဖင အႏစခပပါ။ • လငမတဆငကးစကတတေသာ ေရာဂါအမားစသည အကာအကြယမ လငဆကဆျခငးေၾကာင ရရျခငးျဖစသည။ • လငဆကဆလင ကးစကႏငေျခမားသည။ သ႔ေသာ ထကးစကႏင သည အႏရာယက ကြနဒးသးစြျခငးျဖင ေလာခႏငသည။ ကြနဒးအသး ျပျခငးသည STIs ကကာကြယရန အထေရာကဆးနညးလမးျဖစသည။ အျခားေသာသားဆကျခားသညနညးလမးမားသည ကေလးမရေအာင သာ ကာကြယႏငၿပး STIs က မကာကြယႏငေပ။ • STIs မျဖစရန ကာကြယပါ။ တခ႕ေသာ လငမတဆငကးစကတတေသာ ေရာဂါမားသည ကသ၍မရႏငပါ။ • အကယ၍ မမတြငလငမတဆင ကးစကတတေသာေရာဂါရသည(သ႔) ရသညဟ သသယရပါက ဆရာ၀န (သ႔) ေဆးခနးသ႔ခကခငးသြား ေရာကၿပး ေဆြးေႏြးကသမႈခယပါ။ ေရာဂါလကၡဏာျပလာသညအထ ေစာငဆငးမေနပါႏင။ • ေရာဂါေပာကသြားသညတငေအာင ကသမႈက ဆးခနးတငေအာငျပ လပပါ။ ကသမႈက ဆးခနးတငေအာင မျပလပပါက ေနာငတြငေဆးယဥ သြားျခငးမးျဖစႏငၿပး ေရာဂါျပနျဖစႏငသည။ • အကယ၍ မမတြင STIs ရေနပါက မမႏင ဆကဆသက အသေပးရ မညမာ မမတာ၀နျဖစသည။ သ႔မသာ ၄ငးတ႔သညလညး ဆရာ၀နႏင ကသမႈခယႏငမညျဖစသည။ မေျပာဘေနျခငးသည ထသမားကေဘး ျဖစေစျခငးျဖစၿပး တာ၀နမရာလညးကသည။

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

မကႏာစညေဆြးေႏြးၾကစဥတြင မနကနစြာတြစပထားသညမားက အဓကထားေျပာပါ။ STIs အမားစသည ေရာဂါ ရသႏင အကာအကြယမလငဆကဆျခငးျဖင ကးစကျခငးျဖစေၾကာငး ရငးျပပါ။ မမတြငေရာဂါရၿပထငပါက ဆရာ၀နႏင ေဆြးေႏြးရန အေရးႀကးေၾကာငးေျပာပါ။ ေရာဂါလကၡဏာျပသညအထ ေစာငဆငးမေနသငပါ။ အခ႕ေသာေရာဂါမားသည ကသ၍ရႏငသည။ အခ႕မာ မရပါ။ သ႔ရာတြင ပးမႊားအမးမးအတြက ၄ငးတ႔ႏငသကဆငေသာ ကသနညးစနစမားက အသးျပရမညျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ဆရာ၀နႏင ေဆြးေႏြးရနလျခငးျဖစသည။ ဗငးရကစ၀ငျခငးသည တစမးကြျပားသည။ ၄ငးတ႔သည ဗငးရပစဆလမား မားစြာထတလႊတျခငးျဖင သကရဆလမားက ဖကဆးပစျခငးျဖစသည။ ဗငးရကစ STIs မားက လြယလြယႏငကသ၍ မရပါ။ ေရာဂါလကၡဏာမား ေပာကသြားသညတငေအာင ဆးခနးတငသညအထ ကသမႈက ခယပါ။ ဆးခနးတငေအာင မကသပါက ေရာဂါျပန၀ငလာႏငသည။ ကသမႈခယေနစဥအတြငး လငဆကဆမႈ မျပလပပါႏင။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ90

သငရး ၇

ဆစဖလစ ကာလသား

ေရာဂါ

ေရာဂါရသႏင အကာအကြယမ

လငဆကဆျခငးျဖငေရာဂါပး

ကးစကသည။

ပထမအဆင - မနးမအဂၤါ၊ ေယာကၤားအဂၤါ (သ႔) စအတြင

ျပညတညနာမားျဖစျခငး။

ဒတယအဆင - (၁ - ၆ လ အတြငး) တြင အေရျပားတြင

အနာမားေပါကလာမည။

တတယအဆင - (ႏစၾကာလာ

လင) ခႏၵာကယတစခလးသ႔ ေရာဂါကးစကသည။

ေဆး၀ါးမား

အသေရာင B ေရာဂါ (ေသြး၊ သကပး၊ ဆး) အတြငးတြငရေသာ

ေရာဂါပးသည အပမား၊

နမးျခငး (သ႔) ကြနဒး မပါဘ လငဆကဆျခငးျဖင တပါးသသ႔

ကးစကသည။

ေရာဂါကးစကၿပး ၁ - ၆ လ အတြငးတြင ေမာပနးျခငး၊

မကလးမား၀ါျခငး၊ ၀မးဗက ညာဘကအေပၚ (အသညး

ေနရာ) တြင နာျခငး၊ ဆးမားမျခငး၊ဖားျခငး စသည လကၡဏာမား

ေပၚသည။

ကသလ႔မရ။ ကာကြယေဆးသာရ။

HIV ႏင Aids (ေသြး၊သကပး)အတြငးတြင ရေသာ ေရာဂါပး သည အပမား (သ႔)

ကြနဒးမပါဘ လငဆက

ဆျခငးျဖင တပါးသသ႔ ကးစကသည။

(HIV-positive) တြင လကၡဏာမရ။

ခႏၶာကယကာကြယမႈစနစက ဖကဆးသည။

ေရာဂါအမးမး၀ငသည။

ေဆး၀ါးမားပေသကသလ႔မရ လး၀မကသလင ေသဆးသည။

သငေထာကက ၇.၃.၃က ျဖစေစေသာအေၾကာငးအရာမား၊ ျပနာမားႏင ကသမႈမား ၈

လမးညႊနမႈမား - အဖြ႔တစဖြ႕က ဤစာရြက ၁ ရြကက ကတျပား ၂၈ ကတပငးျဖတလက ေပးပါ။ တစဖြ႔လင တစစစေပးပါ။

၈ Adapted from: Voorlichten dat het een lust is..., ideeënboek voor seksuele voorlichting by Rutgers Stichting (Den Haag, 1995), Exercise: SOA Kwartet, pp. 64-65.

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

91အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

ဂႏ ကာလသား ေရာဂါ

ေရာဂါရသႏင အကာအကြယမ

လငဆကဆျခငးျဖင ေရာဂါပးကးစကသည။

ေယာကၤားေလး - ေယာကၤား အဂၤါမ အရညထြကေစၿပး

ဆးသြားလင နာကငသည။

မနးကေလး - မနးမအဂၤါမ အရညထြကေစၿပး

ဆးသြားလင နာကငေစသည။ ယားယေစသည။

တခါတရ ဘာလကၡဏာမ မျပ။

ေဆး၀ါးမား

ေရယန ေရာဂါရသႏင အကာအကြယမ

လငဆကဆျခငးျဖင ေရာဂါပးကးစကသည။

ေယာကၤားအဂၤါ၊ မနးမအဂၤါႏင ပါးစပတ႔တြင စပဖဥးၿပး ယားယသည။

တစရကႏစရက/တစပတႏစပတ ၾကာလင

ေပာကသြားသည။

ေဆး၀ါးမားထေရာကေသာ

ကသမႈမရ ပမနျပနျဖစတတ

လငအဂၤါတြင ၾကြကႏ႔ထြကျခငး

ေရာဂါရသႏင အကာအကြယမ

လငဆကဆျခငးျဖင ေရာဂါပးကးစကသည။

ေယာကၤားအဂၤါ၊ မနးမအဂၤါႏင စအတ႔တြင

ၾကြကႏ႔ထြကျခငးတခါတရ ယားယသည။

ခြစတကသျခငးထေရာကမႈ

မရတာမားသည

သနး၊ ၀ စြျခငး သနး၊ ၀ ရသႏင လငဆကဆျခငး

(သ႔) ညစပတေသာ အပရာခငး၊

အ၀တအစားမားမ

အထးသျဖင အေရျပားေခါကေနေသာ

ေနရာမားတြင ယာယျခငး။ အတြငးခမားတြင အနေရာင

ေသြးစြနးျခငး

အ၀တမား၊ အပရာခငးမားႏင

မမကယက သန႔စငေအာင ေဆးေၾကာပါ။

ခႏၶာကယတစခလးက အဆ (Cream) လမးထားပါ။

3-R

သငရး (၇)

အခနး ၇.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ92

သငရး ၇

ဆကလကေလလာရနအရငးအျမစမား

Carl, Greg & Chaiphech, Nonthathorn, Friends Tell Friends on the Street, Thai Red Cross Aids Research Centre: Bangkok, 2000.

Department of Population, Ministry of Immigration and Population, Republic of the Union of Myanmar, The Population and Housing Census of Myanmar, 2014: Summary of the Provision Results, August 2014.

Doef, Sanderijn van der, Ben jij ook op mij?, Ploegsma: Amsterdam, 2001.

Gender Equality Network, Raising the Curtain, Cultural Norms, Social Practices and Gender Equality in Myanmar, Yangon, 2015,

Harris, Robbie H., Let’s talk about Sex, London, 1994.

Rutgers Stichting, Voorlichten dat het een lust is..., ideeënboek voor seksuele voorlichting, Den Haag, 1995.

Terhorst, Rosalinda, Haspels, Nelien, Gender and Development for Cambodia (GAD/C) & Ex-pansion of Employment Opportunities for Women (EEOW), Women Workers’ Rights and Gender Equality: Easy Steps for Workers in Cambodia (WWRGE Manual - Cambodia), ILO: Bangkok, 2004.

United Nations, Department of Public Information, The Beijing Declaration and the Platform for Action, Fourth World Conference on Women (FWCW), Beijing, China, 4-15 September 1995, New York, 1996.

United Nations Population Fund (UNFPA), Sex Imbalances at Birth: Current trends, conse-quences and policy implications, UNFPA Asia and the Pacific Regional Office, August 2012.

Werner, David, Where There Is No Doctor, A Village Health Care Handbook, adapted for India by the Voluntary Health Association of India under the supervision of S. Sathyamala: New Delhi, 1980.

3-R

သငရး (၆)

ထပမဖတရႈရနအတြက

အရငးအျမစမား

93အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ကနးမာေအာငေနျခငး

Useful Websites

BBC: Religion and Ethics, Abortion, URL: http://www.bbc.co.uk/religion/ethics/abortionEngenderhealth: Improving Women’s Health Worldwide,URL: http://www.engenderhealth.orgNCT: 1st 1,000 Days New Parent Support, URL: https://www.nct.org.uk/pregnancy

Population Action International: Topics of Interest, URL: http://pai.org/our-work/

UNFPA: Gender-biased Sex Selection, URL: http://www.unfpa.org/gender-biased-sex-selec-tion#sthash.y3tywA3X.dpuf

World Health Organization (WHO), Sexual and Reproductive Health, URL: http://www.who.int/reproductive-health

WHO Regional Office for South-East Asia: Sex Ratio,http://www.searo.who.int/entity/health_situation_trends/data/chi/sex ratio/en/

3-R

သငရး (၆)

ထပမဖတရႈရနအတြက

အရငးအျမစမား

Fundamental Principles and Rights at Work Branch (FUNDAMENTALS)

International Labour Organization4 route des MorillonsCH-1211 Geneva 22 – SwitzerlandTel.: +41 (0) 22 799 61 11Fax: +41 (0) 22 798 86 95

fundamentals@ilo.org - www.ilo.org/childlabour

ILO Yangon Office

No. 1 Kanbae (Thitsar) RoadYankin Township

Yangon – MyanmarTel: +(951) 233 65 39

Fax: +(951) 233 65 82

yangon@ilo.org - www.ilo.org/yangon

@ILO_Childlabour