Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
737 DE ECCLESIASTICIS OFF1CIIS LIB. I. 758
bolus eos quos viventes accendit ad villa, subito mo- A metu, incerti, utriim ad prxmium an ad su|>plieiiim
rienles pertrahere niiitur ad tormenia,
5. Ssspe diviles in liac fallaci vita, dum de poten-
Use gloria vel rerum abundanlia gesliunt, repenie
bora qua nesciuni improvise exiiu rapiuniur, aique
absorbente profundo, cruciantfi selernis gehennae in-
cendiis deputanlur. De quibus per Proplielam dici-
tur : Ducunt in bonis diet tuos, el in puncto ad inferno
detcendwil (Job. xxi, 13).
6. Iiiiquus moriens, qui imitations sui multos ad
cnlpam traxerat delectatione peocati, mulios a culpa
revocal terrore lormenti. Quod etiam Psalmisia le-
statur dicens : Lcetabitur Justus, cum viderit vindi-
ctam impiorum , manus suas luvabit in sanguine
peccatorum (Psal. LVII, 11). In peccatoruni enim
Iranseant.
8. Qiiidam aulem elecli in fine suo purgantur a
levibus quibusdam peccatis; quidam vero inipsosuo
fine hilarescimt ailernorum coniemplalione bunorum.
9. Quamvis enim quis in liac vita sit Justus, ta-
men dum ex corpora islo egreditur, pertimescit ne
dignus supplicio sit. Nullus enim homo absque pec-
calo; nee aliquis potest de Dei esse securus judicio,
cum eiiain el de otiosis verbis reddenda sit ratio.
10. Finem jusiorum optimum vocatio iranquilla
commendat, ut ex eo intelligantur sanctorum habere
consortium angeloruni, ex quo ab hoc corpore sine
vexatione dura lolluntur.
11. Pravos aulem homines apostatse angeli exci-
morienlium sanguine jusli lavant manus, quia dum li piunl morienles, ut eis sint ipsi lorlores in poenis,
corum poena conspicitur , conspicienlis vita mun-
datur. Cujus enim talis crudelis exitus cernitur,
non soluin qui viderit, refugit, sed alios etiam ab
imilalione illius, quanta valuerit exhorlatione, com-
pescit.
7. In exitu vita3 animae eleclorum nimio lerrenlur*
6. Ex Greg., xvtn Moral., c. 15. LOAISA.Ibid. Jusli lavant, etc. Gregor., lib. xvm Moral.,
cap. 15, unde lu c est sentemia ad verbum. LOAISA.7. Gregor., lib. xxiv, cap. 17. LOATSA.12. Alii, non quos coslcstis aula laiti/ical Cunditorit.
Veins Edilio addit : Lceliftcandos includit. Hie est
enim Christiana; miterationii afftcius, ut pro imoquo-
que morluo sacrificium Deo o/feratur. hide esl quod
qui fuerunt suasores in viliis.
362 1-. Etsi pielas pro defunclis fidelibus Here
jubeat, fides tamen pro eis lugere vetat. Illi enim
deplorandi sum in morie, quos miseros inlernus ex
liac vita rocipil, non quos coeleslis aula ketilicandos
includit.
scriptum est : El mortuo ne frnudes misericorrtiam.
Vezznsius adverlit id etiam addi a Loaisa cum Mar-
garino ; quod de prirna Eilitione, t puto, inlelligit ;
11:1111 in Cililione Grialii ilesinit opus , Itttiftcandos
includit. Pro Icetificanilos nonimlli M>s. exliibenl Ue-
tificaHdo, el plerique desinunl in includit, vel conclu-
dit. AREV.
SANCTI ISIDOREHISPALENSIS EPISCOPI
DE ECCLESTASTIGIS OFFIC1IS.
363 Domino meo et Dei servo Fulgenlio episcopo Isidorus.
Queeris a me originem offtciorum, quorum magisterio in Ecclesiis erudimur, ut quibus sint inventa aucto-
ribus, brevibus cognosce indiciis. Itaque, ill voluisti, libeltum de online offidorum misi, ordmatum ex scri-
flis jetustissimis auctorum, ut locus obliilil, commenlatum, in quo pleraque meo stylo elicui, nonnulla vero,
ila ul apud ipsos erant, admiscui. Quo facilius lectio de singulis ftdei auclorilatem teneret. Si qua tamen ex
his displicuerint, erroribus men paratior venia eril, quia non sunt referenda ad culpoe mece titnlum de quibus
testificatio adhibelur auctorum.
LIBER PRIMUS.DE ORIGINS OFFICIORUM.
PR&-FAT10.
En qua in offtciis ecclesiaslicit celebrantur, parlim
tanelarutn Scriplurarum aucloritate, parlim apostolica
traditione, vel consueludine universalis Ecclesice tiatuts
repenuntur. Quorum quidem 364 pi imordia repe-
tentes, a quibus exorta fuerint (ul pr(vdiximus) auclori-
busreferamus.
759
CAPUT I
De Ecclesia et vocabulo Chruiianomm.
1. Piimum a sancio Petro Ecclesia in Antiocliia
est CunJata, ibique primum nomen Cbrisiianorum
per ejus esl prcRdicationem 365 exorlum, sicut
Acttis aposiolorum lesianlur (Act. xi, 26). Vocar.lur
aiitem Cbrisliani, derivalo vocabulo ex nomine
Clirisli.
2. Nam sicut c\ Judte nomine vocabnlum traxe-
runt Judaei, a quo in ilia genie rcgi;e flirpis dignitas
claruit, iia a Cbristo Christiana- genii nnmi-n inha Sil.
Cujus el in geuiilms el in JuduMs prserogativa est
digniias potestatis. Ecclesia autcm vocatur proprie,
S. IS1DORI fllSPALENSIS EPISCOPI 740
A propter quod omnes ad se vocet, et ?n unutii con-
gregel.
5. Caiholica autem ideo dicitnr, quia per nniver-
sum munduin est consiitnta, vel quoniam calholic.1,
lioc esi, generalisin eadoclriria est, ad instiuclionem
hominum de visibilibus aiqtieinvisibilibus.coelesiiurri
dc icrresiiiim ; vel propler quod omne ln.minum
genus (raliit ad se ad pietalis snlijectionetn, tarn
principum quam eliam qui principaniur, oratoriim
el idiolarum; vel propler quod generaliier curat
omnium peccata, qure per corpus el animarn perfl-
cinntur.
PR.CF. N. "I- De diversis Edilionibus ac mss. B congregari el pecora solent, quorum ct greqes pro-
exemplarib is hujus opens quid a me tompfirlum
fucrit, expnsiluui jam fuil in Isidorianis, e. i>9. Notas
Crialius adjecit, cujns express.) aut imiicalo nomine
proierenfur. Ililloipius in Edilionc Humana auni
1363 simul cum aliis operihtis de eodem argiimenio
quasdam lectionis di^crepaniias animadverlil, e qui-
lius sek Cliores in meis notis eompiehen am.
In epislol* inscriptione Grialiiis edidil Djtmo,
quod non pulo ah Isidori maun esse, el in aliis Edi
lionibus el Mss. esl Dumino. Alii mox exhibent,
quorum magisleriis. El, de genet e offiiiurum, vel de
genere el origins otficiarum. Et, veiuslisiimorum uu-
ctoriim. AREV.
CAP. i. N. 1. I" Codice Vat. Palal. 485 est i|ui-
d.im brevis dialogus De Ecclesia Isidori nomine,
quern hie sislo. De eccteiia htdorus. i lulerrogalio.
Kcclesia, cujus lingua evt, et (|iiid iiilerprelalni ?
Kesponsio. <>raecwii esl, et inier irelatur roiivocaiio,
e<> quod omnes ad se vocel. Inierr. Cur dic iur Ca- ,,
tholica? Kesp. GM CO nomine vocalur, el ui,iversalis*
inierpreiainr; el ilicia universalis, ipiia per nniver-
Mim orhem dilaiala diflfumlilur, qiid eiiam Aposlolns
approbal ad llomanos, dicens : Gra:ias nij i Lteo tnfo
sempir pro vobis, r/uin fides vealra pru diculnr in tint-
versum mundu -H. luieir. Cum uua sil fc-cclesia,"cur
a Joanne vn gcriliunlur? iiesp. Ideo quia cum sil uua
caiholica, sepiiformi plena spirilu signaiur. Sicul el
de Domino novimus dixisse Salomonem : Siipieniia
ccdi/icuvtl sibi dutnuni, excidu coiitmnns tepiem; quae
tamen sepiem nun ese non ambigitur, diceine
A posiolo : Ei clesia Dei vivi, i/uic esl columna et /ir-
mamenlum ver.tutit. Hinc el iihiversilas ab uno co-
guomiuala esi, piopier quod in uuilaiem colligilur.
llnde et Dommus in Kvaugelio : Qui ineciim nun tol-
ligil, dispergil. Inierr. Ubi nn lioavil E>cle.-ia? 1!e-
sponslo. li^luco iibi veml Spir.tus sanclus de ccelo,
el implevil aposlolus, uuo loco sedenles , ci alios.
Inierr. Quol inotlis et noininibus appcllalur tcclesia?
In quibus? Iiesp. Sion et Je- Drusalem. liiferr. Cur Sion el cur Jerusalem? Hesp.
Siou pro pere^riiialione praesemi Ecclesia diciliir,
eo quod ab biijus (>
-rej-i Mialmms hmgiludiue posila
promiss-ione rerura i OBle>iiuiu speiulelur, ei idc.ii-co
Sion id esi, fp,culiiiio, iiiuiieii a<-cepil.JiTii.-aleni
vocatur pro luluia pace. Nam Jerusalem visio puds
inlerprelaiur. li>i enim ab-urpta omul adteisilatr, pa-
cem, quae esl Cbrislus, praesenii possidelm obiulu.
Inierr. Cur diciiur Syn.-g iga, el in qua lingua di< i-
tur. Kesp. Synagoua t.necf, Laime couuregaliii di-
ciiur. luieir. Uuid imere^ inl r licclesi.ini
Synagogam ? l<.e>p. Synagoga- m men Judaeonim
jopulus lenu.l; ipsorum enim proprie Symgoga dici
gulei, quamvis fccclcsia dicta sil ; uoslri vcroapi>strtli
nubqaam Synagogam dixerunt, seJ s niper Kccie-
biam sive discemendi causa, she ipiod inlei congre-
gai.onem uude SynagOiia, el cunvocalionem nnde
Lcclesia, nonieu ateepH, disiai aiii-md, quod bcilicel
el
prie dicimus; convocari auiein niagis est ineniiuniratio-. e, MCIII liomims. l.ilerr Cur (liciliir inonaste-rinm? li(s;i. Miii;asii iium apud ( Ira cos dici ur wonns, id esl, uiiiim, steriitm slalio, id
e>-t, soliiarii
liaLila;ii>. Inierr. Cur diciiur ccenobiom ? lie.sp.co : posilnm nomen esl ex Graeco el Laimo; cienoncuim Cru cc commune dicitur : liabilaculiii-i ist
plnrimornin. Inierr. Cur diciiur lemplum? Hesn.
Templum dictum, ijuasi leciiun auiplum, el lumplumilii-tum a ((inlcmplalione. Inierr. Qnol sum paries
lempli? Hesp. qtialuor, id esl, aniira, postica adlei -asum ,
sinislra ad Seplenplrioueu , dexlra adMeridiem. Unde el quando Icmplnm coustiuebant,Orietilen) speciabanl acquinocliab-in, ita ul liue;e abOrlu ad Orcideniem miss.-e fuerinl paries cce i dexlra
sinisli-t) a-qnalis (j oite, pane coeli dexira ac sinisira
a!i|uales), lit qui cojisulerel ac dei recai ftur rectum
as|.ice:ct Oiientem. Intrrr. Cur diciiur basilica?
Ue>p.liasilic;e prius regum bubilaciila vocabaiitur;
iri le nom n habet. > be boc opusculo , seu Ira-
gmeiHo, cgi in Isidoriaiiis, c. 80, num. 7. ABI,V.
2. Cujus et in gentibus el in Juda is prairogalivaen diynitu!, potesidiis. Ita ulerque ins. i|iiod I er: i jiosse
video. >ic enim wpiid Ciceronem, pnvrogativa cenlu-
rin, el prtrroijalioum omen comitiorvm; el apud Cy-prianuin, lib. v, < pisl. 15, pra roijaliva communicuiio
iegilur.Sed vereor ne vox digniius imerprelaliu lueril
pncroijuliVie , alifiiaipie sil. Ambros., lib. de Noe et
arc., c. ii : 11 we pruvoc;atitia poies atis in cteieris ani-
miinlibitsijidelitr honnnibus u/triltuta, el in ttlpefltoiibut
parlitn^lA in lib. de lucarnal. dmninioe sscram., e.
1;) : Viilenl iyitur in rerbis prceroyntivam quamdampottslalis esse. Msi (|uis prcerogatwam diiiuitatis et
poti Sialis malii, quod esl alli|iiamo pleirus. i\Vi/i,-a
so/is sacerdotibus prwiotjaiiva esl iligniiniis,:\\l auclor
libri de c.inialibus opcriuus Cluisu apud Cyprianuin.CRIAL.
Ibid. Ecclesia autem, elc. Omnia usque ad fincm
capilis sum verlia Cyrilli Jerosolymilani, catec.ies.
Is, ex vi len inierpretalione. (^RIAL.
5. Ex Ilillorpii notis unum Ms., net quoniam, etc.,
uliu noslra Editione, (|iioil optimum ijiioqiie judicat
llillorpiu-. Aba, ul Millor|.ins eiliilit, rel CH lioliCii,
quantum in en doclmunnt. Mox nonnulli Edili : ad
institutionem omnium de vinbilibiis rebus vel
propter lni <itm unmt yenus ad pietuiis tubjeclioHem
lam principum ijuam e tarn priue pului subjectunun, et
idiotm-iini. Alii : Vel propier omnium Iwim. umcj
nus
ad pietalis subjcciionein tain principum, i;.im ijui nan
priiicipimtur, orutorum tl idioiarum. Ililturpius iia
conjic.ulMt : Vel propter </ud humiiium omne genut
ad pielaiis subjectioiieinlam principum imam pnnci-
palui jubjectoruni exltortutui ,omisso idioianim.Ueinda
lorl.isse (lisiinguendmn efii,i / proplerea <
i;uod curat omnium peccata, elc. AREV
74l DE ECCLES1AST1CIS OFFICIIS LIB. I. 741
66 CAPUT II. A cens : Cantemus Domino, gtoriose enim honorificatut
Detemplh.est (Exod. ^).
.. 2. Deinde Debora, non ignobilis femina, in libru
Tibprnaculnm Morses legislator pnmum Do- .... flaut Judicum hoc minislerio functa repenlur
mino condidii (Exod. XL). Salomon denule lemplum
prudeniia prrilus iiisiiufu (HI Keff. v.).JSosirorum spiriiu divino com|)leuuj D ei cecillisse .
post haec lemporum tides in totoinundo Chrisli alta-Ca|Uicum aillem <!Sl vox |lominis , psalmus aulem
taria ccnsecravit.
CAPUT 111.
De choris.
1. Clioros idem Moyses (Exod. xv) post transitum
Rubri maris primus insiimil, 367 et utrumque
sexiim, distinclis classibus, fee ac sorore prajeunte,
caiiere Domino in clioris carmen iriumphale perdo-
cuil. Chorus auiem ab imagine faclus corona1
, el ex
co iia vocalus-. B
2. llnde el Ecclesiaslicus liber scribil : Stantem
mccrdolem ante aram, et in circuiiu ejus coronas
fratrum (Eccli. L, 15). Chorus enim proprie mulli-
tudo canenlium esl, quique apud Juda.os nun minus
a decem cnnslal isnenlibus, apud nos auteni in-
crio numero a paucioribns plurimisve sine ullo
discriminc couslal.
CAPUT IV.
De canticis.
^. Canticum idem time Moyses primus invexit,
qui cauitur ad psalierimn.
368 CAPUT v.
De pialmis.
1. Psallere usum esse primum post Moysen Da
vid propliciam, in magno mysterio prodil Ecclesia.
Hie enim a puerilia in hoc munus specialiter a Do
mino electus, el cantorum princeps, psalmorumiitie
thesaurus esse promeruii, cujus psalterium idcirco
cum melodia caniilenaruin suavium ab Ecclesia fre-
quentatur, quo facilius animi ad couipunciionem
fleclantur.
2. Primitiva autem Ecclesia iia psallebat, ut mo-
dico flexu vocis faceret resonare psallunlem, iia ut
pronuiiiianti vicinior esset quam c.anenli. Propter
carnales aulem in Ecclesia, non propter spiriiuales,
consneiudu canlandi esl insliliita, in qui verbis nou
compunguntur, suaviiale inodulaniinis moveaniirr.
Sic namque et beaiissimus Auguslinus ,in libro
Confeisionmn suarum (Lib. x, c. 35), consueiuilinom
canendi approbal in Ecclesia, ut per obleciamemum,
quaiido, percussa /Egypso decem plagis, el Pha-inquil, aurium, infirmior animus ad aUeclum pielatis
raone submerso cum populis , per insucta maris
iiinera ad deseriuin gralulabundus egressus est, di-
exsurgal. IN.ini in ipsis sanciis diclis religioaius et
ardcntiiij inoventur animi nostri ad flammam pieta-
CAP. ii. N. 1. Prudentia perilus. Ita uterque Ms. C Etymolog., cap. ultiin. At I laio, n ile Legibus, into
Prudentiam petiturus Impre-s. GRIAL
Ibid. Altaria. Al., atria. GRIAL.
Ibid. Posl f ragmi iiiiim Isidi.rianimi, ex Codice
\aiic. Palat. 485, capue snpciioii allaium, sequhurin eodem Codiie aliud IVagnienlnm boe tiluln : hemlie Ecclesiw mi/iulerio. i Ecclesiain licet ponero in
alio loco, si ne< esse sil, el non debel iierum sancli-
Ucari. Tanlnm presbyter aqua aspcrgere debet, et in
loco allaris crux debel compiini. In unnquoqnc aliari
tluas missas f.icere coiiceilittir.in uno die. Qni non
coiumunicai ,non accedal ad panein , neque ad
osculum ad mibSam ;ft qui prius iiiauducal, adoscu-
Iniii non|iTiniuitui . Ligna eccleMae non debenl ad
aliud opus jungi, nisi a<i ccclesiam aliam ;vcl igni
combureniia, vel ad prolectnm in mmiasleiio liairi-
bus coquere cum eis panes licet, et lalia in laicalia
opera non debenl piocedere. In e< clei,i in n.ua
inorluornm cadaveia inlideliiim sepeliuntnr, sancii-
ficare allare non licet, S-ed si apla vidcuir ad cunse-
craiidnm, mde evttlsK et rasis, vcl lolis lignis ejus,
reajdiliceliir. Si auiem i-onsctratum iHenl prius ,
missas in eo loco telebrare lieel,
si religiosi ibi se-
pulli Mini. Si vcro pag.inus sil, mundari cl jactari
tbrasmelius.Cradus non ileliemus laeere ante altaie.
lleliquia: sanclorum veneranda- snnl. Si potcst fieri,
cahdela ibi at deal per sin^nlas nucleb; sin autem
pauperlas loci non smii, non nocel eis. IncensumDomini incendttiir in nalale sanctorum pro icveren-
tia diei, quia ipsi, sicul lilia, dedernnl odorem >na-
vilati-, et asperscrunl lieelesiam Dei, sicui. incensu
asp Tgtiur ccclesia prinulus ju.via allare. Laicus noudebel in ecclesiis leelionem reeilare , nee aileluia
dicere, sed psalmus lamen el responsoria sine alle
luia. Aqua Lenedicla ilomus suas aspergenl, quolies
Vdluennt, qui habitant; el quando consecrav.T s
aquaui, oiallonoin laeio. > Al;i.v.
CAP. HI. iN, 1. Chorus ab imay. fad. Idem lib. vi
J)
tfi; yoicy.; chorum duei nialnit. ( .RIAL.
Ibid . Iliitorpins cum su s Mss. : Jnsiiluit Htrorum-
qtte texunm distinctis classibui, se ac torore jna;eunlc,
cunere l)co in clioris. In uno Ms., prmcineiile. pro
prc c me. Nonnulli Edili, se ac sororem praeittiiem.
Apud Grialium in lexlu eral, chorum autem; in nota,
recte, chorus auiem. I iia Mss. : Chorum itulem ab
imagine fuciumcoromK, et ex eo iia vocaium, nl stip-
plealnr couni/i, quod in Isidorianis operibus saepe
actitl.l. AIIEV.
2. Apud Juiin Oi non minus a decem. Ilonos est in
eo liabmis Uec^logo. Namei psalterio piopterea de-caclioido siniltisi, cum nptid alt is imveni utnumicliordis constiiisse dieat AUiena us. Sola qnoi|iie de
cent inslrumeiila agnobCuul leceniiores lleiir;ei ad
hymnortmi modiilaiionein. Quod aulem non minus a
decem dix.l, cndem modo locuttis esl lib. in Eiyino-
log., cap. 3, et sx-pe alias, ne()ue id sine exemplo,ul eo loco oslensnm esl. GRIAL.
CAP. iv. N. \. Honorifictttus est. Quidam luliti ad-
ji,inni : Idem anclor in Deiitinonoimo caniicum pr-
sagiuin futiirornm conscripsil. AHEV.
2. Cunticuin autem esl vox horn. Kulintis(sive
llilarius) inprolugopsaliuor. : Psalmus et,< urn, cet-
santeioce, pulsus luiiluinorgnni eantn:isnudilur. Can
iicum esl, cum caiilanlitiin c/mrus, libi rlule sun ulens,
neque in contoniim onjtini aslricius ubscquiuin, hymnoeanunu tanlum vocis ettallat. I nilmns autem cantici
est, cum, orijano prcecinente, suiisequeiis ei cemula organovox chori canlantis auditor, niottum pialltm tods
imilata. Caniicum vero psalmi esl, eum, rhoro ante
canlanlc, humunoe canlationis Injmrio ar organi cvn-
itinunri-s aptalur, vociique modulis prcecmenlis part
psulierioiitavitutemoduiatw, GKIAL.
CAP. v. N. 1. Cunlorum princept, ex torn. Edit.
Cunctarum princeps, Golh. GRIAL.
2. lieligiotiui. l.r., reiigiotis AREV.
745 S. ISIDORI HISPALENS1S EP1SCOPI 744
lis, cum cantatur, quam si non canteiur. Omnes euim A choris alteriiaiiin concinentibus, quasi duo Seraphim,
aflectus noslri,pro sonorum diversilale vel noviiale,
nescio qua occulla familiarilale exciianlur raagis,
cum suavi el arlificiosa voce canlalur.
CAPUT VI.
De hymnis.
1. Hymnos primum eumdem David propbetam
condidisse ac cecinisse 369 manifeslum est, deinde
et alios prophetas. Poslea quidem et ires pueri in
fornacem posili, convocaia omni crealura, Crealori
omnium hymnum canenles dixeruni (Dan. in). Ita-
queelin hymnis etin psalmis canendis non solum
propbeiarum, sed eliam ipsius Domini el aposlolo-
rum habemus exemplum, el prxcepta de hac re uti-
]ja ad movenduin pie anininm et ad inllammandum
divinae dilectionis affecluiu.
2. Sunl aulem divini bymni, sunl el ingenio hu-
inano compositi. Hilarius auieni, Callus episcopus
Pictaviensis, eloquenlia conspicuus, hymnorum car
mine floruil primus. Post quern Ambrosius episcopus
vir magnse gloriae in Cbrislo, el in Ecclesia clarissi-
mus doctor, copiosus in hnjusmodi carmine claruisse
cognoscitur, atque iidem hymni ei ejus nomine Am-
brosiani vocantur, quia ejus lempore primum in
Ecclesia Mediolanensi celebrari cceperunt , cujus
celebrilalis devotio deliinc per loiius Occidenlis Ec-
clesias observalur. Carmina autem quaecunque in
laudem Dei dicunlur, bymni vocanlur.
CAPUT VII.
De antiphonis.
1. Auliphonas Grseci primi composuerunt duobus
CAP. vi. N. I. Uymnos primum eumdem David.
Nam librum Psalmorum eumdem hymnorum et soli-
loquiorum vocari ail Kufinus. GRIAL.
Ibid. In hymnis et psalm., usque ad exempt., le-
gunlur haecconcil. iv Tolel., cap. 12, et apud Gra-
lian., de consecrat., d. l,c. de hymn. GRIAL.
Ibid. Observandum Isidorum bos libros scripsisseanle concilium Tolelanum iv;nameos ad fralrem
suum Fulgenlium misit, qui ante illnd concilium
e vivis excessit. llaque e libris Isidori haec quae de
hymnis traduniur in co concilio adopiata sunt, nonconlra. De hymnis peculiarem dissertationem typisSalomonianis edidi , quam Hymnodiae Hispanicae
praemisi, in qua multa eiiam explicui , quae ad can-
tica, psalmos, antiplionas, responsoriaque perlinenl.Hue quoque taciunt opera litnrgica Cardinalis buna,Tbomasii el aliorum, quae ad singula horum librorum
capita allegare mini refert. AREV.2.
mis x
Mediolanensis Ecctesia hoc genus consolalionis ei ex-
honalionJs celebrare mayno studio fratrum concinen-
lium vocibus el cordibus. Aim/rum annus eral out
non multo amplius, etc. GRIAL.
Ibid. Carmina aulem quxcunque in laudem Dei di
cunlur. Canuiitur malleni. Id enira omnino exigil
hymni ratio, Rufino et Augusiino aucioribus; sic
enim ille : Hymni sunl cantus laudem Dei continentes.
Si til laus, el nonsil Dei, non est hymnus. Si sit laus
Dei, el non canletur, non esl hymnus. Uporlet ergo, ut
sit hymnus, habeat hac Iria, et laudem, et Dei, el can-
ticum. liadem Augusl., in psalm. LXXII, lolidem aut
pluribus eliam verbis. Quae eliam relaia sunl in vi
Etymolog. GRIAL.CAP. vn. N. \. Anliphonas Gi(eci. Vid. Raulin.
Sigeb. el Rodul., apud Pamelium, 1. i Lilurg. GRIAL.
duoque Testamenta invicem sibi conclamanlia (hut.
vi). Apud Latinos aulem primus idem beaiissimus
Ambrosius 370 anliphonas consliluit, Graecorum
exemplum imiialus. Exhinc in cunclis occiduis re-
gionibus earum usus increbuil.
CAPUT VIII.
De precibus.
\. Precibus Dominum deprecari Christus nobis el
couiposuit, et consiiluil. Cum ergo quaererenl suppli-
care apostoli Deo, el nescirenl quomodo precarenlur,
dixerunt Chrislo : Domine, doce nos orare, id est,
componc nobis preces. Slatim Dominus, de libro
juris cceleslis, docuit quomodo orarent vel quomodoDeum iropetrareni. Ex hoc perducta consuetude Ec-
B clesiae Deum precibus exposcere conlra aegritudines
aniiiKc, ei uti precibus ad instar earum quas consli-
tuil Chrislus, quasque primi Graeci cceperunt com
pouere, quibus Domino supplicareni.
CAPUT IX.
De responsoriis.
1. Respousoria ab Italis longo ante lempore sunt
reperla, el vocata hoc nomine quod, uno canenie,
chorus consonando respondeai. 371 Aniea autem
id solus quisque agebal; nunc interdum tinus, inler
dum duo, vel ires communiter canunt, cboro in plu-
rimis respondenle.
CAPUT X.De leclionibus.
1. Lecliones pronunliare anliquae insiitutionis
C esse Judaeorum iraditio docet. Nain el ipsi legiiimis
Ibid. Consliluit. Al., insliiuil. GRIAL.CAP. vui. N. \. De libro juris coeleslis. Laboravi-
mus ut verba auciori suo redderemus. Nam quin Isi-
doro anliquiora sint non dubiismus. Teriulliani aul
Cypriani visa sunl aliquando. Nunc magis adducimurut Augiistini esse credamus. Is enim, epist. 118, ad
Januarium, cap. 4. Non enim iiihi, inquit, de libro
Dei hcec recilaiurus est. Nam proximum videlur, ut
Chrislus Dominus de juris cceleslis libro recitet.
GRIAL.Ibid. Deum impelrarent. Ita certe multi Mss., vel
Dominum impetrarenl. Nihilominus Hillorpius maluit
edere a Domino impelrarent. Suarius, lorn. XIII, pag.Ill), iract. 5, lib. 111, de Oraiione vocali, cap. 1, n.
6, ex hoc Isidori capite oslendil licitum esse ac con-
veniens non solum verbis dominie* orationis, sed
etiam aliis ad pium animi sensum explicandum aplis. ..v, Deum orare. Idem iradit Tertullianus de oralione,Quia ejus lempore in eccles. Mediolan. August!-
"
cap. 9. AREV.i Confess., cap. 6 ei 7 : Non longe cosperat CAP. ix. N. \. Responsoria ab llatis. Idem, vi Ety-
molog., nisi quod illic Responsorios dicil, ul in regul.
inonach., c. de Oflic. GRIAL.
Ibid. Chorus consonando. Nempe idem respon-dendo. Sic enim in Elymologiis, quod uno canenie
chorus id respondent. GRIAL.Ibid. Hingbamus, lorn. VI Anliq. eccles., p. 6, de
psalmis hie agi putal, qui ita ab uno canerentur, nt
chorus consonando responderet. Vide Ferrarium Ri-
bliolhec., verb. Cantor, num. 6, qui riium, cujusmeminil Isidorus, Romae, seculo ix, Mediolani, sae-
culo xi;, viguisse oslendil. AREV.CAP. x. N. i. Cum lectio legilur, faclo sileniit.
Ambros., in praef. Psall. : Quantum laboralur in Ecclesia
, ut [tat silenlium ,cum lectiones letjuntur 1
GRIAL.
745 DE ECCLESIASTICS OFFICIlS LIB. I. 746
prcefinitisque diebus ex lege et prophetis lectione in A psedagogum, Evangelium vero perfectum vilse mogi-
synajjogis ulunlur, et hoc de veieri palritin institu-
tione servantes. Esl auiem lectio non parva audien-
tiuin aedificatio. Unde oporlet ut quando psallitur,
psallatur ab omnibus; cum oratur, oretur ab omni
bus; cum lectio legitur, facto silenlio, aeque audiatur
acunclis.
2. Nam etsi tune supervenial quisque, cum lectio
celebratur, adoret tanlum Dominnm, et, pracsignata
fronle, aurem sollicile accommodel. Palet tempus
orandi, cum omnes oramus; patet, cum volueris
orare privatim ; oblentu oraiionis ne perdideris le-
Clionem : quia non semper earn quilibet parat.un po-
test habere, cum orandi potesias in prompiu sit, nee
pules parvam nasci ulililatem ex lecuonis auditu.
5. Siquidem oratio ipsa (it pinguior, dum inens, 6recent! lectione saginata, per divinarum rerum, quas
nuper audivit, imagines curriu Mam et Maria soror
Marlhse, quae sedens ad pedes Jesu, sorore neglecta,
verbum intentius aiidiebat, bonam parlem sibi ele-
gisse Domini vocc firmatur (Luc. x). Ideo et diaconus
clara voce silenlium admonel, ul, sive dum psallitur,
sive dum lectio pronunlialur, ab omnibus uniias
conservetur, nt quod omnibus praedicatur, sequaliter
ab omnibus audiatur.
372 CAPUT XI.
De libris Testamenlorum.
1. Pronuniiantur autem lectiones in Christ! Eccle-
siis deScripluris sanciis. Constat autem eadem sacra
Scriptura ex veteri lege et nova. Vetus lex ilia est
sierium jam adultis omnibus proeslans.
5. Ideo in ilia operantihus bona terra? promitte-
bantur, hie vero sub gratia ex fide vivenlibus regnuracoeleste tribnitur. Evangelium aulem diciiur bonum
nuntium, et re vera bonum uunlium, ut qui suscepe-rint /ilii Dei vocentur. Hi sunt aulem libri Veleris
Teslamenti, quos ob amorem doctrinal et pieiaiis
legendos recipiendosque Ecclesiarutn principes tra-
diderunt.
4. Primum namque legis, id est, Moysi libri quin-
que sunt. Genesis, Exodus, Leviticus, Nuineri, Deu-
teronomium. Hos sequuntur historic! libri sedecim,
Jesn Nave scilicet, et Judicum libri singuli, sive Ruth,
Regum eliam. iibri quaiuor, Paralipomenon duo,
Esdrse duo, Tobias quoque, et Esther, et Judith sin
gu i, 373 el duo Machahxornin. Super bos prophe
tic! libri sedecim sum, Isaias, Jeremias, et Ezechiel,
el Daniel, libri singuli : duodecim quoque propheta-
rum libri singuli, et haec quidem propheiica sunt.
5. Post bsec versuum octo libri babentur, qui
diverse apnd Hebraeos metro scribnntur, id est, Job
liber, et Psalmorum, el Proveibiorum, et Ecclesia-
sles, et Cantica Caniicorum, liber Sapient!*, et Ec-
clesiasiicus, Lamenlalionesquc JereinLe ; sicque
complentur libri Veleris Testament! quadraginta
quinque.
6. Novi aulem Testament! primum quatuor Evan-
gelia sunt Mallhaei, Marci, Lucae et Joannis. Hos
qux daia est primum Judaeis per Moysen et prophe- C quatuordecim Paul! aposioli Epislolae sequuntur.
tas, quae diciiur Velus Testamenium. Teslamenium
autem diciiur, quia idoneis tesiibus, ulique a proplie-
tis, scriptum esi, aique signatum. Nova vero lex est
Evangelium, quod diciiur Novum Testamenium,
quod per ipsum Filium Dei Christum, et per suos
aposiolos dedit.
2. Ilia lex velus velut radix est, hanc nova velut
frucius ex radice ;ex lege enim venilur ad Evange
lium. Siquidem Cbrislus, qui hie mauifesialus esl,
anie in lege prardiclus esl. Imo ipse locutus est in
prophetis, sicut scriptum est : Qui loquebar, ecce
adsum : legem quidem praemilleris, velul infantibus
Ibid. Facto silentio. Missale Mozarabicum inter
primam et secundam epislolnm post versiculmn
Quibus etiam subjunciae sum septem catholicx epi-
siolan, Jacobi, Petri, Joannis, el Judae, Actus quo
que duodecim apnsiolnrum, quorum omnium signa-
culum est Apocalypsis Joannis, quod est revelatio
Jesu Christ!, qui omnes libroset tempore concludit,
et ordine.
7. Hi sunt libri canonic! septuaginla duo, et ob
hoc Moyses elegil presbyleros qui prophetarent. Obhoc et Jesus Dominus nosier sepiuaginta duos disci-
pulos prxdicare mandavil. Et quoniam septuaginta
duae lingnoe in hoc inundo eranl dill us;i, congrue
providit Spirilus sanclus, ut tot libri essent quot
Hebraice scriptam reperisse se negat Hieronymus.Ai Isidorus non sua, sed aliena, nunc suis, nunc
Piallendo inseril rnbricam : Dicat pretlnjler : Silen-jj aliorum verbis se iradere in his libris praeseferl.
facile. Post audiatur alii adduni unus, quod ne-
ces-arium non est. AREY.
CAP. xi. N. 1. Testamentum autem diciiur, quiaidoneis tesiibus. Verecundior noiatio, quam si testa-
meninm a teslatoris monumenio, aul tesies a lesia-
niKiiio deduxissel, quod uirumque lecil v Elymolog.GKIAL.
Ibid. BignaBana Edilio mulila est in hoc el aliis
capilibus. In aliis Kdiliouilius ali piantuiii diversus
esl ordo capilum. Porro IISKC fere omnia de Veieri,ac Novo Testameiiio repeiita sum in Proosuiiis, el in
Elymologiik, lib. vi, cap. 1 el 2, nonnulla eliam el in
Allegoriis; adeoque nutae in ea omnia loca IHIIIIMIII
opem sibi ferunt collalx cum his quae hie dicunlur.
AREV.5. Post hccc rertuum octo libri. Quinque tandim
priores recenset Cyrill., Cutech. 4, el Sapienliam
PATROL. LXXXI1I,
Dicel aulem paulo post, ex Sapienlis ctijusilain lesii-
inonio, librum hiincab Hebrais aliijuando rer.eplurn,
postfa rejeclum. Gnui..7. Quoniam I.XXH linguce. Clem. Alexandr., Stro-
mai. Ill), i (ail) ab Ephoro el scripiorilms aliis LXXVlinn genie-s, Him liiias prodi ex Moysi verbis :
Krant uuiein omims aiiima ex Jacob LXXV, qux desc n-
derunt in jEgyptum ; sed lingua:- dialettosque videri
I.XXH plane luisse, ul nosir.e tr.iduni Scriplunc .
Quod !-e eliam colligere Irailunt llebra i e l.miili.i-
ruin numero; lolidem namque censer! Genes, cap. x.
GRIAL.Ibid. Sepiuaginta du(e lingua:. Adisis noiam Suarii
ad Allcgorias, n. 65, ex qua noia perspicue colligi-
tur legeiidum hoc loco esse, et ob hoc Moyses elegit
presliyieros septuagiitla duos qui propltelareni, AREV.
747 S. 1S1DORI H1SPALENSIS EPISCOPI 748
nationes, quibus populi ad percipiendam (idei gra- A inlerpretaiionis advcrteret, singmis eorum r;ni fue-
liam aedificareniur.
CAPUT XII.
De scriploribus sacrorum librorum.
1. Veteris autem Tesiaineiui secumium Hebraeo-
luiu iradltioneiu 374 " scriptures liabentur : pri
mus Moyses scripsit Peniateuchum, Jesus Nave edi-
dit librum suum, Judicum auiem et Ruili, el Samue-
lis primam partem conscripsil Samuel ; sequentia
Samnelis usque ad calcem scripsit David. Malacbim
aui> in in commune toluui edidit Jeremias. Nam an-
tea sparsus erat per singulorum return historias. Job
librum llebrai Moysen scripsisse pulant, alii uimui
ex prophetis.
2. Psalierium vero scripserunt decem prophetae,
rant destinati singulas cellulas dedit,et assiguans
omnibus omnes Scripinras, jussit inlerprelari.
5. Qui, cum per septuaginta dies istius rei npgo-liiim adimplessent, omnium sirnul inlerpretaiiones,
quas per diversas cellulas segregati nullo ad nllum
propinquanie fecerunt, congregravii in unuin. Atqueii-.\ omnes libri interpretati per Spirituin sanctum
invenii sunt, ut nou solum inintellectu, verinn ethmin sermoiiibus cons >nantes invenirenlur. llaec fuit
prima inierjiretalio vera ac divina.
C. Hos libros mediiari omnium geniium Ecclesiae
prinium coeperuni, eosdemque de Graeco in Lalinum
interpreianles primi Ecclesiarum provisores tradi-
derunt. Post liuec secundam Editionem Aqnila, ler-
id est, Moyses, David, Salomon, Asaph, Etliam, B tiam et qnartam Tbcodolion et Symmadius edide-
Idilbum, et Email, et fllii Core, id est, Asir, Elcana,
Abiasaph. Sunt qui et Esdram; et Aggaeum, el Za-
cbariam scripsisse dicant. Salomon scripsit Prover-
bia, Ecclesiaslem , et Cantica canticorum. Is;iias
scripsit libn;:;; suum, Jeremias librum suum cum
lamenlalionibus ejus. Viri synagogie sapienles scri-
pserunl l-.zecliielem, dundecini proplietas, Datiielem,
el Paralipomenon, et Estber. Esdras scripsit librum
suum.
3. Omnes autem bos libros idem Esdras propbela
scriba post incensam legem a Cbaldaeis, dum Judaei
regrcssi fuis-eni in Jerusalem, divino afflatus spirilu
reparavit ; cunciaque propbelarum volumina, quse
fuerant a ger.ubus corrupla correxil ; lotumque
runt, ainbo Judxi proselyti. Quintain vero et sexlam
Editionem Origenes reperil, et cum cseieris siipra-
dictis EdUionibus comparavit. Hi sunt itaque lan-
lum qui Sciipluras sacra* de Hebraco in Gracum
verterunt. Qi etiam et numerantur.
7. Nam Latinorum interpretuin, qui de Graeco in
nostrum eloquium iranslulerunl (ut meminil sanctus
Auguslinus [11de Doctr. Cltrist. c. 11]) infinitus nu-
inerus. Sicut eniin (inquii) primis fidei lemporibnS
ad manus venit Codex Graecus, atque aliqnantulum
sibi uiriusquc lingux periliam sumpsit, ausus est
statim inlerpretari, atque inde accidit tarn innu-
merabiles apiid Latinos exstitisse inierpretes.
8. De Hcbraeo aulem in Lalinum eloquium tan-
Teslainenlum in xxn libros consiiluit, ut tot libri C tummodo HitTonymus presbyter sacras scripluras
essent in lege, qnol babenlur et littera.
. i. Primam post Esdram Edil.onem de Ilebrxo in
Graecum LXX inierpretes ediderunl sub Ptolomaoo
jEgyptio rege, successore Alexandri, qui in legendo
studiosus fuit , omniumque libros gentium 375 con-
gregavit. Isle euim ab Eleazaro, qui erat princeps
sacerdolum, multa dona mittens ad lemplum, peliit
ut seni de duodecim iribubus Israel transmiuereu-
lur, qui inlerpretarentur omnes libros. Et, ut (idem
CAP. xii. N. 1 . Et Samuelis primam partem. Idemsensit Diodorus, qui Samuelis ix verba ilia : Namvidentem vocabai populus, qui nvnc prophela dieitur,
non ipsius Samuelis, sed ejus qui aamuelu scripta
collegil verba fuisse vult. Isidoro sal full inoiiui-se
non se de suo, sed de llebraeorum sensu el tradi-.
lione loqui. GRIAL.
Ibid. Malachim lotum edidil Jeremias. IXibilo id
ceriius. GIUAL.
2. Psalierium vero scripserwil decem : ii scilicet,
quorum nornina in psalmorum tiluli^ prxscribuniur.Id vero peisuadere alicui Ibrlasse posscnl, nisi Ada-
mo, et Jleldiisededio sues etiam ps:d;nos assigna-
reni, illi nouagesimum prinium, iiuic ceniesimumDunum. GRIAL.
Ibid. Viri synagoyce sapienles scripserunt Ezech. et
Estn. Fabellaj Judaeorum. GRIAL.
3 An Esdras libros aboliios, vel incensos legis
reparavenl, veius est quaestio. Antiquorum I airmn,i|iiniuiii plerique ni ganl, verba ex i
-ciit>ii N^ialis
Alexander in Ilistoria ccclrs. Vel. Test., Uissert. 4,
in 4 imindi a;lale. (jut assenml, auciori apociypliolibri IV Esdrae, cap. xi, fidem prsestiieruut. AHEV.
4. Primam post Eidram. yuasdeLXX inlerprelum
cnverlit. Cujus Editione generaliier omnes Eccle
siae usqueqiiaque ulunlur, pro eo quod veracior sit
in sentenliis et clarior in verbis. Librum Sapieutiae
Salomon scripsisse probatur testimoniis illius, qui-
bus ibi legitiir : Tu me (inquit) elegisti y]Q rcyem
populo tuo, et dixisli ut adificarem templnm in no
mine sancto tuo , et in civitale habitationis lutz
(Sap. ix, 7).
9. Hoc opus Hebraei (ut quidam sapientium me-
Editione refert usque ad verbum invenirenlur, le-
gunlur inCyrilli
tatecliesi 4. E;idemqne Jusiinus,
Irenaeng, Augustinus, Pbilo, aique alii prodiiicre.
Sed ridel Hieionymus, quce de cellulis refertintur.
Neque buic, neque illis noslrorum ibeolngorum slu-
dia desunl. Ne<; ininore ronleniinne de ea ()uo(|iie re
dissident, omucsiie Veieris Testament!, an soli quin-
que Moysi libri b illis sinl conversi. GRIAL.
7. Ut meminit sancliis Auyusiinus. Lib. n de Do-
clrin. Cbrist., cap. 11. Idem in Novo Tcsi:iinento
accidisse ait Ilieronymus, epist. Ii3, ad Ibmasmn,lot |iene luisse exemplaria, quol Codices. GRIAL.
8. Veracior sit in sententiis, et clarior in rerbis. Hoc
elogium ex Auguslini sentenlia polius convenii ver
sion! Italae, sen anliqux, qu;mi Hieronymianae, seu
novae. Ha eniiu Auguslinus lib. 11 <le Ooclr. Christ.,
cup. 15, n. 2i : In ip&is inlerpretaiionibus llala (tete-
ris prtEfcrulur ; nam est verborum tenacior cum per-
spiruitaie sentential. Vide Sabaiierium in pr.dal.,
n. -.8, el Isiduriana, cap. 87, n. 23. Manan.i, de
Kdil. VulR., cap. 18, p. S9, ohservat Isidori verha
Kabanmn repelere lib. n Instil, dericor., cap. ;>-i.
Uslcndit aulem eo loco M.u-iani Editi )iiem Lalinam
\ulgatam eauidem esse llierouymi. AREV.
719
miuii)
DE ECCLESIAST1C1S OFF1CI1S LIB. I. 750
canonicas scripiiiras recipiebant. Sed A nomine ejus ab alio dictata existimatur. Joannis
|,osl(|uam comprehendeiites Cliristum inlerfecernnl,
memorantes in eodem libro tain evideniissima de
Chrisio leslimonia, quibos dicilur : Dixerunl inter
se impii, Comprehendamus Jiisium, quia inuiilis est
nobis, el conlrariiis esl openbns nostris et prnmiilit
l)ei scieniiam se babere, el Filium Dei se nominal. >
Et infra: Si enim vere est Filius Dei, suscipiet
ilium, et liberabil eum de maiiu contrnrinrnm. Ac
de ;nde: lUisciamus revereutnm illius, et prubemus
palientiani ejns, inorie turpissima condemuemus
eum (Sap. it) ,t collalione facia, ne n- istri eis pro
lam uperto sacrilegio derogarenl, a proplielicis enm
voluminibus recideru.nl, legendumque suis prohi-
Inierunt.
ejiisiolas Ires idem Joannes edidit, qnarum pnmatantnm a quibnsdam ejns esse asseritnr, reliqux duae
Joaimis cujusdarn presbyieri exisliinanltir , cujus
juxia Ilieroiiyini sententiain alierum . epiilcrum apud
Ephesum demonslraiur. Judas suum edidit Epi lo-
lam. Aclus apostnloruin Lucas cnmposuil , sicut
audivil, vtl \idil. Apocalypsin Joannesevangeli->ia
scripsit endem lempore, quo ob Evangelii prsedica-
tionem in insnlam Patlunos tiadiiur relegatus.
13. !ii sniit sci iptores sacrorinii librornm, divina
inspiratione loquentes, alque :irt ermliiioriem nostram
pracepla ooeleslia dispensantes. Anctor autem ea-
riiiiidein Scripiurarun) Spiriius sanclus esse creditur.
Ip-e cnira scripsii, qm propbetas suos scribenda di-
10. Librum aulem Ecctesiasiicum composnit Jesus B c avil - Jam liui Pos * psalmorum originem aique
filius Sirach Jerosolymilani, nepns Jcsu sacerdolis,
de quo meminil Zacliarias, qui liber apud Latinos
propier eloquii similitudinem S.ilomonU litiilo prae-
notauir. PiaHerea Jiidilb, et Tobiae, sive Machabaeo-
rum libros qui auctores scripserunt ,minime con-
slat.
11. In Novo autem Teslamenlo quainor libros
Evangeliorum qualiior evangelist* singulos scripse-
runl, quorum solus Mailba?us Hcbraeo sciip.^sse
perbibetur eloquio, ca;leri Giu co. Paulus apostolus
suns scripsii lipistolas, ex quibus novem septom
Etclesiis destinavil, reliqnas discipulis i-uis niisil,
Timolbeo , Tilo et Philemon!. Ad Hebiaeos autem
E(iisiolani plerlsque Latinis ejus esse incerlum est
377 propier dissonaiiiiam sermonis. E.imdem |ue i
alii Bnrnabnm cnnscripsisse, alii a Clemenie scri-
plam fuis-e snspicaniur.
12. Peirus scripsii duas nomine sun epislolas,
qu?n catholic* nnmmaninr : quarum secunda a qui-
busdani ejus esse non creditur propier styli sermo-
nisque dislaniiam. J<cobus snani scripsit Epistolam.
Quae el ipsa a nonnullis ejus esse negalur, sed sub
11. Ad Hebrcees aiitem Episf. Ex Ilieronymi cala-
logo. At nunc dubilandi nullns reliclus locus postcnnciliorum seimemium dccrela. Qna? de Peiri, Ja-
cobi et Joannis Episiolis dicunnir, ex endem snnt
cai:ild<;o. De Apocalyp*!, quoniam oliam anie Ilie
ronymi aeiaiem i-eceula fuerat ,i ej;lexi>se videlur
I-idorns eos qui illam SIKI lempore non rrcipeivm,conl a quos est concilli Tnleinni iv, can. 10. GIVIAL.
Ibid. De Episiola . d Ilcbra-os neque Uidonis ipsedubilat in Prooemiis. In Etyinologiis. lib. vi, cap. 2,n. 45, ex plurium Laiinoruni seuienlia mm certu
Panii esse ilic nir. AIIEV.
CAP. xin. N. 1. Laudes. Quid Latides appellel, et
ipse salis snperqne declaral, et cuivis ex coucilio iv
loleian. magis adhuc consiarc poieril. Ill minim sit
lam manifesta in luce quanta silii i|e leucbras ofTu-
(lei it, qui magno ne^ olio coiitenderil ill luec, pluruimCiipitiini inverse ordihe, p>^t caput de maiutinis col-
locarel. Cum iieipie quid laudes, neinie quid malu-tins! pieces a|iiiil Isidorum sit, |>o^ei ulla rali.uin
dispicere. Ac de in..minus sno loco. 1.,-iiide Im \, o
can icnni Alleluia dicitur, qnod in nliis re^ionibns
(in nunc ulnijiift III) anie Evangelii K Clionem, in Ili-
spai.ia po-i Evangeliuni decvntarl ea synodus pra;ci-
pu, can. 10 el 11. GHIAL.
ibid. In Appendice ad Etymologias fragmentum
bymnorum, post sanctorum eiiain librorum nuiac-
rum, poslulata sequentia pnenoUbo.CAPUT XIII.
De lauilibui.
1. Laudes, hoe est, Alleluia canere, canlicum est
Ilebranoium, 378 Cl|j"s cxpositio duorum verborura
inlerpraUiionn i,onsisiit, be e.-i, lain Dti, de cujus
mysteiio Joannes in Apocalypsi refer! Spiritu reve-
lanie vidisse, et audisse vocem coelesiis exercilus
angeloruin, tanquain voi em aqu.irum muharum, et
lanqnam vocem validorum lonitnium diceoiium Al
leluia.
2. Ex quo nullus dehel ambigere hue laudis mysie-
riiun, si iiiuna tide el devotiouc celebrelur, ange<ls
j
esse conjunciiim. Alleluia aulem, sicul et Ame/i de
llubi.i a in Latmam linguain nequaquam Iransferlor,
non quia inlerpreiari minime que.ini, sed, sicut
aiuni doclores, servalur in eis aniiquilas propter
sanctiorem aucloriiaiem.
5. In Africauis autem regionihns non onini lem
pore, sed laninni dnminicis diebus, et quinquaginta
piist resurreciionem Domini Alleluia cantatur pro
est Isidori nomine de variis vocahulis Alleluia, elc.,
(juod pc linel ad lilirum vi, ca(). !!, Eiymulogiarnm,</ Of/iciis. Copiuse eliam Binglnmus disserit dealleluia et psalmis :i|lelniatr
i<,loin. VI Anliq. ercles.,
{. . 41 ot seqi|. In missa Gotliica stalim post leciio-
in:in Evangelii canebauir Laiida, quod ab IsidoroLaudes dieilur. Qni liluni nfiicii (iotiiici i^noruiit,
facile iinaiii ejns |>ailRini urn alia cnnl mid int. In Isi-
d iiiani-i, cap. 83, n. 71, indicavj quasdam mis^as asancKi lldelonso coinpositas adhuc lalere. qins, si
edereotur, magnum lumen veteris liiurgiae llispan;eordini el mellMdo essenl allalnr.i . Verum biblioibe-
cae arcbiepisco(iali Toletanu: prxlei tus Pelrns Lin-
inanuel Hernandez, vir cum prmis doclus, a merngaius, linens die 10 febru.irii 1801, resi ondii eas
niissas de qnibus mul i ineiilionein injcce ant, ninil
es-tt a ind i|n mi notiim librnm ancii lidi lonsi De
perpelua ^irgiinlaie sunclai Marias in septein pariesdisiriluiiiiui. qvi.e I .irtiisse singnlae paries ab eodemsauclo II icfonso in diversis frslis beai:e Manic Virginia n i iuiU sum i in sairiflcii actione, ijiiam Mo-zarabes missam dicebanl a missione caiechume-noruiu. Caueri, qui de his nusis sancii Udelonsi
Joqnnatur, iiuoiane quantum a veritate aberrant.
ABEV.3. In Africans autem regionibut. Ex cp. 119, Au-
T\
7.M ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI 7X2
s ri ificatione futurse resnrrectionis, et Isetilise. Ve- A libationem, el tibavit de sanguine iwte, el fudit in fu.-i-
runiiamen apud nos secundum anliquam Hispania-
runi iraditionem praeler dies jejunioriiin, vel Quadra-
gesirnaeoinni tempnre canlalur Alleluia; scriptum
esl cnim : Semper laus ejus in ore meo.
4. Quod vero post consuminaiam psalmornm,sive
lectiomim praeilicationein Alleluia in fine cantaiur,
hoc in spe fulura facit Ecdesia, signilieans posl an-
ininiialionem regni coelornin, quse in hac vila per
iiirumque Testamentiim munilo praedicaiur, artio-
nem nosiram non esse futiiram, nisi in hudem Dei,
siciit scriplum esl : Beati qui habitant in domo tua, in
SRCula steculorum laudabunl te (Psal. LXXXIII, 5).
Hinc est quod et liber psalmoi urn in lande conclu-
diiur , ut eadem post flnem sanculi laus aolerna
monstretur. B
379 CAPUT xiv.
De offerloriis.
\. Offertoria, quse in sacrificiorum honore canun-
lur, Ecclesiasiicus liber indicio est veteres cantare
solitos, qnando viciimae immolabantur, sic enira
dicit : Porrexit, inquit, sacerdos manum suam in
gust, ad Januarium, c. 15 ct 17. GRIAL.
4. Aclionem nostrum non esse futuram, usque ad
laniliibunl te. Veilia sunt Aiiguslini, cap. 15. CUUL.Ibid. Hillorpius edidit in spew futuri, qnamvis
agnoveril i n aliisessi; in spe [utura. In Editioneqiiarncuravit Cnchlens. iniilta in hoc capite et in plerisqne
aliU desunt, ut illud exemplar censeri possil <|tiibiis-
dam in locis epiiome libroruni de ccclesiasiicis Olii- Cciis. AREV.
CAP. xiv. N. 1. Offertoria, quce in sacrificior. ca-
nunlr,eic. Gentiles qtwque in libationibus graviores
Hiiosdam sonos adhibuisse , qui magnam partem
spondeis pedibus constarent, undo noinen buic pedi
datum, qui et ponliticius propterea dictus esl, notumex Tereniiani versibus
Qui qnod In Icmplis canorus a sono voois mate.
Auribus libantisotwtal, el favet, <r-i..ic^ ; esl.
Earn viceni, ubi canlores orgaiiaque desunt, tinlin-
naliulorum roise antique jam ritu praesianl. GRIAL.
Ibid. Mulii Mss. i. i sonilu ttibaz. Unus, in voce,
prwdiealione, caiitu. Pro accendimiir duo Mss., accen-
ilnnii!,. Hillorpins cum qua^uor Mss. edidit : Jukil/i-
tnus in ultum, unus Ms. addeb.it, in alio illo scuicet,
etc. AREV.CAP. xv. N. 1. Cujus celebrationem. Traditam a
Petro, queni ad consecralinnis verl<a quidam ires
oialiones, alii sohim Dominicaiu, inilio adliibuissu
dicuut. Aui;l f delude al ; ab .nils turn preces, turn
ceremonix, ul viUemus in Pali urn lilurgiis. ^am et
illud I auli, 1 Cor. xi. Ccetera autem, cum venero, dis-
ponam, ad id relerl Augustiu. episl. U8, ca^. 6.
Isidonis ordinem qui a:laie sua in coned. Tolei. iv
jussus esl per oimieiu Hispaniam et Gallicium b-
servari lantuin rel ert. U<iilaiuen ordo linn id^m
prorsus relinetiir in Muzarabu Mi-sali, quod advenil
eti:uu Jacobus Panielms. GIIUL.
2. Quinla deinde injertur itlatio. Ponsiones, ut a
Giwcis sietfofai, ita a iiosiris illativnet dicias, constai
<: C;issiodor., lil). xu, ep. 16, quomudo illalionis
voce u>a esl etiani synmlus Tolel. vn, can. i : Ne
ergn /iat de ca ltro, quoit cvnslat liacienus inordinate
pnmimpUM, non amptius (jiiam duos sutidus unns-
<jui.M/ue eoiscoporum pra falte pro iiicia; per sinyutas
dioecesis sues basilicas junta synodum Biachareniem
iinnua illniionc tibi expetent conferri, Mediaque videtur
damento allaris odorem divinum exctlso principi. Tune
exclamavcruni filii Aaron in tnb S productitibus, et
sonuerunt, et auditam (ecertwl magnam vncem in me-
moriam coram Deo (Kccli. L, 16). Non aliler el mine
in sono tubs, id est, in vocis pra:ilicatione canlu
accendimur, siniulque corde, el ore laudes Domino
declamanies jubilamiis in illo scilicel vero sacrTicio,
cnjus sanguine salvatus esl mundns.
CAPUT XV.
De missa et orationibus.
1. Ordo autom misssp, et orationuni, quilins olilaia
Deo sacrificia consecranlur, primiim a sancto Peiro
esl insiiiuiiis, (iijus celebrationem uno eodemijue
modo universus perngit orbU. Prima earumdem ora-
tio adinonitionis esl erga populum, ut exciienlnr ad
exorandimi Deum. Secunda invocations ad Dsum
esl, ul clenienter suscipial preces fule!iiim oblatio-
nesque eorum. Terlia aulem 380 effnndilur pro
offerenlibiis, sive prodefunciis fulelibiis, ut per idem
sacrificium ve.niani conseqiiaiilur.
2. Quaria post baec inlerlur pro osculo pacis, ut
inter exaetionem et oblationem, sive inter pensio-nem et rnnnus, illaiio. Ut enim imperalores pensio-nis iristiorem ap|iella(ionem illalionis nomine miii-
garunl , iia ecclesiastic! viri siibmissius se loqui
putaveruni, si qu;e alias dona et munera vocant,
illaiionein appellarent. Id quod etiani debiium servi-
lu is nun uno in loco dicilnr. Hinc illud in canone:
0/ferinius praclarce Mnjestaii tiuc de (HI S donis ac
daiis. Nimiiim vidcbatiir offerimus, ni subjicerelur de
tuis donis ac datis. Sed (ul ego quidem exislimo)
dicebalur illaiio lum panis el vinum, anlequam offer-
reiitur, turn formula ipsa precaiionis, qua infeie-
bantur. Erai ergo illaiio turn id quod inierebainr, ex
quo eral oblalio facienda, turn precatio ipsa qua
inferebatnr, ul fieret ex illalione oblalio. GRIAL.
Ibid. Ut cliaritnte reconciiiali omnes iin-icem, digne.
Alii, digni. Alii, ut cltaritate reconcilialionis omnes in-
t icem dii/ne; vel, I per charitnlem reconciliationit
invicein digne. Quae du;e posirema; IcctionesHillctrpio
non dis|ilicebant, ul re*piciaiur ad reconcilialionem
in Kvangelio pra>scriptam , anlequam iminus ad
allnre al^raiiius. In nota Grialii mendose eral, for
mula ipsa precationis, quam inferebanlur. Itcposui
qua, ul paulo posl precalio ipsn qua inferebalur. In
Aliss;i)i Mozarabico ba-c priina oralio proprie missa
dicilur, (jiiam lanien in eodem Missali diverse aliie
pracedunl. Secunda oralio posl oiationem mi&sam
a|<pellataui pioprinin nomen non liabiM. Terlia orauu
dic nur I osl nomina, scilicel ofTurenliuiu et defunclo-
rum. Quaria oralio appellalur Ad pacem, pro (|uo
mendose in Missali Mozarabico sciibidir Ad I atiem,
ul olisi rvat Lesleus in noi. ad Missal. Mozarab.,
pag. 1. Quint,! in eodem Missali lllatio, nl apml Isi-
Uorum, vocalur. Sexta in cil. M s>al. appellant) I ost
pndie, qiiin causa bojus ap|ieilationis nola sti. In
lilnrgiis Galiic.inis Post myateria, aut Posl swre;
iiomin.ilur. Seplima denique esl Oralio Dominica, ut
apud Ui.lorum. Sed anle lianc oralioneni reciialur
Symbolimi Consianiinopolitanuin ex praescriplo con-
ci lii in Toletani, quod cap. seq. Isidonis vocal iVicie-
num, qnia iia passim appeliabaiur. Mulia qua: ail
liiur.iani Goib cam pertinent illustraii possuni ex
brevi exposilione anliquae lilnrgi* Galiican:i , qiiain
pritmis>a docia praefatione Maiienius edidit (uin. V
Thesauri Anecdol., pag. 86 el seqq. AREV.
153 DE ECCLESIASTICIS OFFIC1IS LIB I. 754
charilale reconciliati omnes invicem digue sacra- A rum Pairum collatione apud synodum Nicxnam est
memo corporis et nnfuinig Christ! consocientur,
quia iion recipit dissensionem cnjusquam Cliristi in-
divisibile corpus. Quinia deinde inl ertur illatio in
sanctifiralione oblali-onis, in qua etiaui et ad Dei
laudeiu lerrestrium creaturarum virluuimque ccele-
siinni universitas provocatur, et 331 Hosanna in
exceliis c.inlatur, quod Salvaiore de genere D.ivid
nascenle salus mundo usque ad excelsa pervenerit.
5. Porro sexta exliiuc succedit couformalio sacra-
nienii, ut oblalio, qu < Deo offerliir , sanctiucata per
Spiritum sanctum, Christi corpori ae sanguini con-
formetur. Ilarum ultima est oratio, qua Dominus
nosier disoipulos suos orare insiituit, dicens : Paler
nosier, qui es in coed s. In qua oralione, ul sancli Pa-
editum. Cnjiis verx (idei regnla tantis dociriuae
fulei mysieriis pr.ecellit, ul de oinni pane fidei
loquatur, nullaqiie penc sit haeresis cui per sin-
gula verb.) vel senteniias non respondeal. Omnes
enini errores impielatum perfidiaeque blasphemias
calcat, et ob hoc in universis Ecclesiis part contes-
sione a populo proclamatur.
CAPUT XVII.
De benedictionibut.
i. Benediciionem autem dari a sacerdotibus popu
lo, antiqu.i per Moysen benedictio pandit, et compro-
bat, qua benedicere populo sub sacratneuio trinae
irivocatioiiis jubelur. Aitenim ad Moysen Dominus :
t Sic benedices populum iiieum, et ego benedicam
tres scripserunt, sepiein peiitiones coniinenlur; sed B illos : Benedical le Dominus, et custodial le, illuuu-
in tribus primis xierna poscnniur: in seqiienlibus
quatuor temporalia, quae tamen propter sterna adi-
piscenda petuntur.
4. Nam cum dicinius : Sanclificeiur nomen tuum,
Advenial regnum tuum, Fiat volvntas lua, sicul in
cceto, et in terra; hie quidem ista tria inchoantur;
sed in ilia vita speranlur, ubi sanclificatio Dei, et
voluntas,et regnum in sanclis suis immortaliter per-
ninnebit. Jam vero panis quotidianus,qui vel animae,
vel carui tribuiiur, hie exposcitur; hie eliam post
subsiilium cibi venia de exemplo fraternse indulgen-
ii.c poslulatur; hie, ne in peccati lentalionem incida-
mus, exposcimus. Hie, post omnia, ut a malis lilie-
remur, Dei auxilium imploramus. lllie autem nihil
"istoium est. (
5. Hauc itaque oralionem Salvator docuit, in qua
et spes continelur lideliiim,et conlcssio peccalorum ;
de (|iia propheia prnedicens, ait : Et erit, omnis qui
invocaverit nomen Domini salmis erit (Joel, n, 3 2).
Hue sunt aulein seplcui sacrilicii oraiiones commen-
dalae evaugclra aposiolicaqiie doctrina, cujus nu-
nieri ratio insntnta videluf vel propter sepienariam
sanciac Ecc esiae universilatem, vel propier seplifor-
mcm grati;c Spirituin, cojus douo ea quae inferuntur
sanclilicanlur.
332 C.\rT xvi.
De Symtott Nicceno.
l.Symbolum autem, quod tempore sacrilicii a po
pulo praedicaiur, trecenloruiu decem et ocio saiiclo-
3. In qua orat.one, ul Patres scripserunl, septem D tecnsleii. GRIAL.
net Dominus faciem suain super te, et misereatur
tui, attollat Dominus faciein suam super te, et det
tibi lacein (Num. vi, 24).
CAPUT XVIII.
De sacrificio.
1. Sacrificium autem , quod a Christiauis Deo
offerlur, primum 383 Chrisms Dominus noster, et
magisler insiituit, quando commendavit apostolis
corpus el sanguinem suum, priusquam traderetur ;
gicul legitur in Evangelio : Accepit, inquit, Jesus
panem, et calicem, et benedicensdedit tis (lHalth. xxvi,
20). Quod quidem sacramcntum Melchisedech rex
Salem liguraliter in typum corporis et sanguinis
Cliri-ti primus obtulit, primusqiie mysterium lanli
sucrificii imaginarie idem expressit, praeferens simi-
liiudinem Domini et Salvatoris nostri Je-u Christi,
sacerdoiis aiterni, ad quern dicilur : Tu es sacerdot
in ceternum secundum ordinem Melckisedech (Ps. cix).
2. Hoc ergo sacrihcium Chrisiianis celebrare prae-
ceptum est, relictis ac lin uis Judaicis victiinis, quain servitiile veteris populi celebrari imperata sunt.
Hoc itaque fli a nobis, quod pro nobis Dominus ipse
fecit, qund non mane, sed post coBiiam in vesperumobiulit. Sic enini Christum oportebaladimplere circa
vesperam diei, ut hora ipsa sacrilicii oslenderet
vesperam inundi. Proinde autem non communi-
caverunt jcjiini apostoli, quia necesse erat ut paschaillud lypicum antea impleretur, et sic denuo ad ve-
pascli* sacrameutuin transirent.
petiliones. Singnlis peliiionihus Amen respoiidemr,
quarta exeepta, I anein nostrum quotidianum da nobis
liodie, cui respnndflur, /wia tu es Deus. GRIAL.Ibid. Ilittorpius cum Mss. snis edidit, conftnnntio
tacrtnnenti ut oblalin.... Chrisii corporis el suniiidiiis
conlirmtli T. Nee probat co/iformatio, et con\ormelur,quia in Oidinis Komani libiis con/innare siguilicatdistiibuere aliis corpus et sanguinem I), ui.ui, quaedi.^tribuiio etiam hoc loco intelligi poiest. AKE.V
4. De exemplo. Veleies Editiunes, ad exemplum,AKI-.V.
iCAP. xvi. N. 1. Omnes enim, etc. Al., omnes enim
erroruni impietales, perfidiceque, vel blatpliemias cal-
eal. Pro vel, alii et, quod perinde est. AUEV.CAP. xvii. N. i. Benediciionem. Sin^ ulis prope
missis beuedictioueg propriaa assi^naiilur in Moz;\-
rabo Missaii. LSI autem hxc e Dominic. 7 post 1 cu-
Ibid. Illuminet Dominus faciem, etc. lla Goth.Codex ex Sepluaginta interpretaiionc ;
in excusislibris Vulg:il;B Eilit. vcrbn subsiitula sunl. (JRIAL.
Ibid. Alii, el benedicam eum. Et mox, cuslodiat le,
ostendalqiie faciein suam tibi,
el misereatur , etc.
AR: v.
CAP. xviu. N. \. Vid. Cyprian., epist. 3, lib. n, desanramento dominici calicis. GRIAL.
Ibid. Traderelur. A!., paterelur. AREV.2. Quod non mrtiie usque ad vesperam mundi, Cy-
priaui vcrbi sunt. GRIAL.
Ibid. I roinde non commutrcaverunt jejuni aposloli.Vid. cap. 5i, Liquido, de consC r., d. L GRIAL.
Ibid. Pro unperiita alii exhibent imperutae, quodclarius est. Pro hoc ilaque fit, al., hodie itaqite fit,AREV.
755 S. ISIDOUI HISPALENSIS EPISCOP1 756
5. Hoc enim in mysierio tune fartum est quod pri- A faeiunt, sic in Cliristo, qui est panis eoelcslis, unum
muni disripuli corpus el sanguinein Domini non ac-
reperunt jejuni. Ab universa aiiiem Ecclesia none a
jejunis semper accipilur. Sic enim placuit Spiiiiui
sancto per apostolos, ut in honorem tanti sacrament!
in os Chnsiii iii prius dorainicum corpus inlrarel,
quail cajleri cibi, el ideo per universum orhem mos
isle servatur. Panis enim quem frangimus corpus
ChiiSli est (/ Cor. \),qni ilixil : Ego sum panis visits,
qni elf ccelo descendi (Jonn. vi). Vinum antcin sanguis
ejns esl, et hoc est, quod scriptura est : Ego sum
vitis vera(Joan. vi); sed panis, quia corpus confirmat,
ideo corpus ("Jiristi nnncupatnr, vinum autem, quia
sanguinein operatur in came, ideo ad sanguinemChrist! refertur.
sciamus esse corpus, GUI conjunctus sit nosier nu-
mcrus, et adiinsius. >
7. Diount ;i!iqui , nisi aliqno iuierredente peeeato,
Eticharisliam quotidie accipiendam; hnnc enim pa-
nem dari quoiidie nobis, jubeule Domino, posluln-
mus, dicentes : Panem nostrum quotiditmttm da nohis
liodie. Quod qnidem bene ilicmit, si hoc cum reli-
gione eldevctione et humilitate suscipiunl nec, con-
fidendo ile jnslitia, superbix pracsumptinne id fa-
cinnt. Carienim si talia sunt peccata, qu quasi
morluum ab aliari removeani, prius agenda pceniien-
tia est, ac sic deinde hoc salulifenim meilicanu itmm
385 "inc susripiendum. Qui enim mandvcaverit
iudiiine, judicium sibi manducai et biliil (7 Cor. xi).
4. llaec aoieni diim sunl visibilia, sanctificaia ta- B Hoc est enim indigne accipere, si eo tempore quis
men per Spirilum sanctum 384 " sacramenlum
divini corporis tr.inseuni. Proinde auiem, ul sanoiis-
simus Cyprianus ail : i Calix dominicus vino el aquamistus offertur, quia videmus in aqua populum in-
lelligi , in vino vero oslendi gangninem Clirisii.
Quando autem in calice vino aqua miscelur, Christo
populus adunatnr, el credenlium plebs ei in quemcrcdidit copulalur et juugitur. QUB copulatio et con-
junclio aquse el vini sic miscelur in calice Domini,
ut comniistio ilia ab inviccm non possit separari,
sicnt nee Ecclesia poiesi a Cbristo dividi.
5. < Sic auieni in sanclilicando calice Domini ofierri
aqua sola non piest, quod modo nee vinum solurn
poiest. P^am si vinum laiiinm quis offeiai, S mgnisChrisii incipil e^se sine nobis; si vero aqua sit
sola, plebs inc pil esse sine Chr slo. Qnanilo auieni
ulrumqne miscelur, et adunaiione eoiifnsa sibi invi-
cem copulalur, lime sacramentum spiriiuale el coe-
les e perlicitnr. Sic vero calix Domini non est aqua
sola, ant vinum solum, nisi irtrumque sibi miscea-
tur, quomodo nee corpus. Domini potesi esse simila
sida, ant aqua sola, nisi utrnmque adnnalum fuerit,
el copulatum, et panis unius compage solidaium.
G. Quoctipso sacramento populus nosier osiendi-
tur adunalus, ill quemadmodum grana mulla in unum
collects , et comniolita, el conniii&ta panein unum
5. Catholieam Isulori de satra Eucharislia doclri-
iiam propuguavi in IsMonauis, cap. 50, n. 1 i et
sei|i|. , contra Hiiigtiainum , et alios beterodoxos.AR..V.
4. Calix Dominicvs, usque ad adunalus, oninia
sum Cypriani verha. Gum,.Ibid. Verbs sancii Cypriani in Editione Felli
epist. 63, de sacramenlo dominici calicis non oninia
ab Isidore ex^crihuniur. AREV.7. bicunl a/ii(i(i, nisi aliquo interven. peccalo. Vid.
cap. 15, de ronsecr., d. 2, Quoiidie. CRIAL.
Ibid. Hoc est enim indigne accipere. August. ,
episi. 118. GRIAL.
Ibid. Dicimi aliqtii, etc. Vide librutn de Dogmat.cedes., cap. 2-2 ; Canon, auoslol. 8 el 9 ; Justinnni,in Apolog. ile Dominion die; Basil., epist. 2. 9, et
receniiorfs, <|ui de [rei|uenli comniunione contra
Arnaldum plura opera ediderunt. AREV.8. CcLlerum si non sunt tanta pecculn. llilarii, sive
Augnstini verba relata a Graliano , de cons., d. 2,
cap. Si non sunt. (.RUL.
accipiat quo debet agere posnileniiam.
8. C*terum si non sunt tauia peccaia, ut excorn-
mumcamlus quisque Judicelur, non se debet a me-
dielna dominici corporis separare, ne, dum forte
din absiineudiis probibelur, a Christ! corp^re sepa-
reiur. Manifestum est eniiri, eos vivere, qui corpus
cjus ailinguni. Unde cii-nn timendum est ne, dumdin quisque separatur a Christ! corpore , alienus re-
nianeat a salute, ipsodiccnte : Nisi cumederitis car-
nem fitii hominis, et bilierilis ejus sanguinem, non liabe-
bitis viiam in robis (Joan. vi). Qui enim jam peccare
quicvit, communiciire non desinat.
9. Ccnjugalis auiem alxtinendum est coitu, plu-
rimisque diebus orationi debenl vacare, ei sic deinde
|
ad Cliristi corpus accedere. Itelcgamus Reguni li--
lirns, ei invenieiniis sacerdolem Ab melncli de pa-
nibus proi osiiiouis nolnisse prins daie David, et
ptieris cjus, nisi anie intcrrogaret uiruni inundi
essent pueri a niulieribns, non uliipie ab :ilie:iis, sea
n conjiiiibns propriis, el nisi eos audisset ab hcri ct
iiudins lerlius vacasse lib opere conjug di, neqiinquani
panes quos |>rius negaverat concessisset (/ lieg. \xi ).
10. T.mlum inierest inter propositions panes e?.
corpus Clirisii, qiianium inier umbrani el corpus,
iruer imag nem et veritaiem, inter exemplaria luiu-
roruin el en ipsa qu per exemplaria prxliguraban-
Ibid. Conlra eos qui frequeniem communionemiin;ingn:nii adduci solei he locus. Peiavins, l)is-er-
lat. ecclesiasl. lib. n, cap. 5, loin. IV, pag. 18 i; ob-. servat bxc ab Isidoro snmpla ex Auguslini), episl.
118, f. 5,quibus Isidnrus praemisil : Cteierum si t ltia,
etc. Zaccaria, torn. XII Hisior. lill.T., p g. 4-51,Leslei conjecinram pmbat , legemlum, dm absti
nent jirobetur pro (tin nbsline dns , vel abst> iilns
proliibelnr, quia ila legilur in Cfldke Albnino/.iano
liononiensi, el quia, ut observat Lesleus , pag. fiOO,
in Missale Hour, sermo est de eo qui sponte ahsii-
nel, non de eo qui ah alio pridiihetur. Idi ni Lesleus,
pag. 529, agit de u-u frequenti sacra: Eucharislia
apud veleres. Ilillorpius ohservat le^endnm esse, si
non stint tanta pe.ccnia, nc male alios oimltere non;ct pro excommunicandut, quod in aliquo Ms. inveiie-
ral, legit excommun ca us, et abstenlvs, pro ai>s inen-
dus, pro quo a|ni,i alios reperil iibstine, :s. M>bi imn
displicei pro/iibelur, boc esl, a scipso. ARI:V.
9: Iteleriamus libros Reijnorum, usque ad aceedere
possi/.verbasunllHeroii. in cap. i Kpisl. ad Til. GRIAL.
7. ,7 DE ECCLESIASTICIS OFFIC1IS LIB. I. 75S
tur. Qnapropter eligendi stint aliquot dies, quihus A palihuli cruciamenta porrexit. Tali enim saeramenio
prius homo coniinentius vival, quo ad tanlum sacra-
incnium ilignus acccdere possit.
386 ** Sacriflcium pro deftinclorum fidelium
reqiiie oflcrre, vel pro eis orare, quia per tolum
hoc orbein custoditur, credimus quod ab ipsis apo-
siolis ir.iditum sil. Hoc enim ubique catbolica tenet
Ecdesia, quso nisi crederet fidelibus defuneiis diniitli
peccata, uon pro eoruin spiriiibus vel eleemosynam
faceret, vel sacrificium Deo oflerret.
12. Nam et cum Dominus dicit : Qui peccaverit
in Spirilum sanctum, non remitletur ei, nee in hoc sie-
culo, nee futuro (M tilth, XH), demonstrat quibusdimillic dimitlenda peccaia el quodam purgalorio igne
purganda. Ergo in quodam loco diciuiu est a san-
Irgiiimis ad precem temporibus per ternas horas Tri-
niiaiis perfectio aui laudalur celebrilatibiis, aut pre-
cihus impetratur. Licet et computetur diurna cele-
br/tas per quaternarium us^ue ad vespertinum of(i-
cium, hoc est, quia qunternis significelur mumlus
quadrifario divisus, in Triniiate salvatus. Siquidemet in nocle stationes el vigiliae militares in quatnor
paries divisae, ternis horarum spaliis secernuniur,
ut el in ipsis nocturnis mundialibusquc offlciis Tri-
nilatis mysterium venerelur.
CAPUT XX.De vesperis.
\. Vespertinnm diurni olliciuni finis et alternse
lucis occasus esi, cujus ex Veleri Tesiamento solem-
ctisMmo Augusiino : i Defunclorum animas sine B nis est celebralio. Penique lioc tempore veierum
dubio pielale suorum vivenlium relevari, cum pro
Hlis sacrificium offerlur, vel eleemosyiiae liunt, si
lamcn aliquod quisque sibi meritum prae paravil, dumadlmc in corpore tiveret, per quod ista prosinl,
quiicunque pro illo liunt.
15. < Nam non omnibus prosunt. Et qtnre non
omnibus prosunt , nisi propler dilTerenliam vitoe
quam quisque gessit in corpore? Nam pro valde bo-
ni> gialiarum aciiones sunl, pro non valde malis
propilialiones sum, pro valde malis, etiam si nulla
sunladjuvamenia morluorum , qualc.-ciinque couso-
lationes vivorum sunt. Quibus autem prosunt, aut ad
hoc prosunt, ut sit plena remissio, aut certe, ut tole*
rabilior (iat ipsa damnatio. t
CAPUT XIX.
De terlia;, sexits ,el nonce offlciis.
1. Horam teriiam, sexiam, et nonam Daniel et
ires pueri supplicationibus devoverunt (Dan. vi, 13),
scilicet, ut ab orlu diei in tempus preoalionis tres
hor.ie porreciae Trinitalis nobis revereuliam declara-
rent, pariliter ad lerliam, ad sextam, atque delude
ad nonam per 387 u( s inlet valla, ralis dimensio-
nibus lerminala, Triniias ler die rogata coleretur.
Illud eiiam occurrit ad probationem venerahilis
Trinitatis, quod Spirilus sanclus hora lerlia, hoc
es.1, suo loco, ct numero, el lempnre, descendit ad
terras impleturus gratiam quam Cbrislus promisit
(Act. n).
2. Nam el soxta bora Chrislus passus, ad nonam
12. Defunclorum anim/r, etc., usque ad fin. cap.,verba sunt Auguslihi, in Enchirid. ad Laur., c. 110.Gum..
Ibid. Eadem doctrina Aiigustini De Civil. Dei,lib. xxi, cap. 24, etlib. de Cura pro morluis. ARKV.
CAP. xi\. N. \. Viil. Cypriani librnm de Oral. Dominic., et Tfrtiillian. , de Jejunio. GRIAI..
ibid. Pro ralis, alii satis. Fortasse stalls. In non-nullisMss. Triniias ler derogata, id est, deprecata co-
tereiur. In vel. Edit, enl determinate Triniias. ApuciGrialium demensionibiis. Non est omiilcmla lectio
Ediiioins Cochlei : Pariterquea tertia nd sexi(tm,alqueimle ad nonam per puria lucis intervatla, rutis dimen-tionibus inlerminala Triniias ter die rogata cnleretur.
De oraiinne icrlise, sexlae el nonac vide Commentar.ad Prndeniiuin, hymn. 3 Cjihem., vers. 86, et Ely-innl. lib. vi, cap. 19, cum nola ad num. 62; quod
sacrificia offerre , adoleriqiie aliario aromata etlbura
mos erat (Exod. xxix). Testis est hymnidicus ille,
regio ac sacerdotal! funcius officio, dicens : AscendM
oralio mea, sicut inccnsum in conspeclu tuo , elevatio
manuum meanim sacrificium vespertinum. (Psal. CXL).
2. In Novo quoque Testamemo eo lempore quoDominus el Salvalor nosier crenantibus apnslolis
mysterium sui corporis el sanguinis initio iradidil,
ut tempus ipsum sacnu cii vesperum osle> dT6t sae-
culi, (iroinde in lionnrem ac memoriam luntorum
sacramentorum bis ieni|ioribus adesse nos decel Dei
conspeciibus , el persoriare in ejus culiibus, oraiio-
num nosirarum ill! sacrificium 388 otTerenles, at
que in ejus laudibus pariier exsulunies, Vesperum
C autem nominaium a sidere, qui vesper vocatnr, et
decidente sole exnritur. De quo propbeia dicit :
Et vesperum super filios hominwn prodire facil (Job.
xxxvni).
CAPUT XXI.
De complelis.
1. De complelis autem celebrandis idem eiiam in
Palrum invenimus exemplis, David propheta dicente :
Si ascendero in leclum ilraii mei, si dedero somnum
ocutis meis, aut palpebris meis dorntitationem, aut re
quiem temporibus meis, donee inveniam locum Domino
tabernaculum Deo Jacob (Psal. cxxxi). Uuis non stu-
peat laniam in Dei amore aniuii devolionem, in som
num sibi, sine<;iio ulique corpora humana deficiunt,
penitus interdixerii, donee locum ac lemplum Do-
) tolum capul in ?.rgnmento hujus operis de Ofliciis
ecclesiastics vi>rsalur. AREV.
2. Mundialibusque. Fortasse legendum dialibusque,
aul diitrnis, ul opponalur nocturnis. AREV.
Ibid. Licet, eic. Alii, et si conipulelur diuturna...
hoc est, qualernitas signiftcalur, quia mundus, etc.
AREV.CAP. xx. N. 1. Allario. Isidorus cum aliis passim
usurpat altarium, altarii. AREY.
2. Hi lempus ipsum vesp., uque ad tcecuti, Cypriani sum verba episi. cil. GRIAL.
Ibid. Vesperum ostenderet sxculi. AL, vespertinumostenderet sxculi finem. AREV.
CAP. xxi. N. 1. Integrum caput ex epist. de ob-
servaiione vigiliarum, 56, apud Hieronyui., torn. IX;
GRIAL.
759 S. JS1DORI HISPALENSIS EP1SCOPI 760
mino fabricandum in pectore suo rex et prophela A luali opei e infrucluosas, dicentes jussa temerari di-
repcriret? Qus res debet nos fortiter admonere ut
si ipsi locus Domini esse volumus, et tabernaculum
ejus, aut templum cupimus haberi, in quantum pos-
Mimus, exempla sanctorum imilemur, ne dc nobis
dicatur, quod legitur : Dormierunt somnwn suum, et
niliil inieneruni (Psal. i.xxv), el caetera.
CAPUT XXII.
De vigiliarum anliquitate.
1. Anliqua est vigiliarum devolio, familiare bo-
num omnibus sanciis. Isaias deni iue proplieta cla-
mabatad Dominum, dicens : De node vigi/at spiritus
metis ail te, Deus, quia tux prtecepta tua sunl super
terrain (hai. xxvi, 9). Hem DavjJ, el regio, el pro-
plietico sanciifiratus ungnento, ita canit: Media node
(Psal. CXVHI, 62). Hoc namijue tempore vastator an-
gelus iransiens, primogeniia vEgyptiorum percussit
(Exod. xn).
2. Unde el nos vigilare oportet, ne periculo /Egyp-
tiorum admisceamnr. 389 isdem eliam horis ven-
turuin sese in F.vnngelio Salvalor aslruvii. Unde et
ad vigilandum auditores suos exsuscitat, dicens:
Beati servi illi quos cum venerit Dominus, inreneril vigi
lantes (ilattli. xxiv). Eisi ve s periina, inqnil, bora
venerit, eisi media nocte, etsi galli cantti, et ila in-
veneril eos vigilantes, beati sunt servi illi. Itaque et
DOS estate parali, quia nescilis, qua horu Filius homi-
nis venturus est (Luc. xn).
5. Siquidem nee verbis solum docuit vigilias, sed
vina, qui noclem fecil ad requiem, sicui diem ad la-
borem. Qui haereiici Graeco sermone Nyciages, hoc
est, somniculosi vocantur.
CAPUT XXI11.
De matutinis.
1. De malulinoriini antiquilaleet aucloritale tcslis
esl idem David propliela, dicens : In maiutinis me-
ditabor in te, quia fuisti adjutor metis, et alibi : Pnc-
venerunt, inquil, oculi mei ad te diluculo, ul medila-
rer eloquiu tua. Cassianns autem dicil maluiin * 390solemnilatis officiiim novo adbuc lempore insiiluium
primitns in Bethlehem monaslerio, ubi Dominus
nosier Jesus Chrislus pro redemplione human! gene-
iris ex virgine nasci dignatus est. Sicque ex il!o per
univcrsuni inundum ejusdem celebrationis invaluit
consuetuilo.
2. Diluculo aulem proinde oratur, ut resurrectio
Christi celebrelur; matutina enim luce radiante, Do
minus et Salvator noster ab inferis resurrexil, quando
coepit oriri fidelibus lux qua?, morienle Clirisio, oc-
ciderat peccaioribus. Siquidem et eodem tempore
cunclis spes fulurae resurrectionis credilnr, cum
jusli et mimes ab hac temporal! morlc , quasi a so-
pore somni resurgenles, evigilabunl.
CAPUT XXIV.
De Dominica die.
1. Dominicum diem apostoli iidem religiosa so-
lemnitatesanxerunt,quia in eodem Redemptor noster
eliam confirmavit exemplo; sic namque tesiatur in C a snoriuis resurrexit. Quique ideo Dominions dies
Evangelio : Quia eral Jesus penwclans in oratione Dei
(Act. xvi, 25). Paulus quoque et Silas in custodia
publics circa medium noctis oranies, hymnnm, au-
dientibus cunctis vinctis , dixisse memorantur, ubi
repenle terraimotu facto, et concussis carceris fun-
dameniis, et janue sponte apertac, et omnium vin-
cula sunl soluia.
4. Unde oportet his horis psallendi orandiqne fre-
quentiam nos in sanctis habere officiis, flnemque
nosirum, ve! si advenerit sub tali acln, exspectare
securos. Est auiem quoddam genus haerelicorum,
superfluas existimantium sacras vigilias, cl spiri-
CAP. XXH. N. 1. Pleraqiie ex eadem epistola car-
ptim bine inde sumpia. GRIAL.
appellalur, ut in eo a terrenis operibus vel mnndi
illecebris abslinentes, lantum divinis culiibus ser-
viauius, danles scilicet huic diei honorem, et reve-
reniiam propter spem resurreclionis nostrae, quamhabemus in illo.
2. Nam sicut ipse Dominus noster Jesus Clirislus
et Salvator nosier lertia die resurrexit a morluis, ita
et nos resurrecluros in novissimo saeciilo speramus.
Unde etiam in Dominico die stanles oratnus, quod
esl signum lulurae resurreclionis ; line agit universa
Ecclesia, quse in peregrinatione inortaliialis invenia
est, exspectans 391 m finem saeculi, quod in Do-
G. in qua canebatur psalm. CXLVIII, Laudale Dominumde coelis
,cum sequenlibiis. Novell* (ut ipse vocal)
Ibid. Hoc namque tempore vaslator angel., ex Hie- D tune soleinriitali , qu: a nobis prima dicitur, depu-
ronym. Matih. xxv. GRIAL.5. Aiiiiiciilibiis cunctis vinctis. Vox cunclis non est
npnd Iliernnym., neque Act. xvi, el foriasse libra-
riorum pariim vinclis , pariirn cunclis, scribenliuni
vilio ntruntqne t:iii(lein inolevil. GRIAL.
Ibid. Siquidem, elc. H;c, usque ad finem capilis
deeranl in Ediiionilms antiquis, qu Rignaens sup-
plevil ex Concilio Aqnisgranensi sub Lndnvico Pio,
cap. 150, et Habano, lib. n de Instil, cleric., cap. 9,
ac vere exslant in Mss. Coilicibns Isulori. ARF.V.
4. Nyctages, aut eliam Nysiages, vel Nystazontes.Ead. vni Elyinol., c. 5. GRIAL.
CAP. xxni. N. 1. Maiiiiiim: preces bir dicuutiir eae
quas nos laudes dicimus, ut constal ex Cassian., lib.
5 de In-lit, ccenob., cap. 3, 4 et 8. Sequebaiur vigiliasMissa posl galli canlum, iude e:v, quns nos laudes,Cassianus matuiinam solemnitatem iiouiinut, c. 4 ct
t:ili eranl psalmi L, Miserere me\ Deus secund., t\it,
Deus Deus meus, ad te de luce vigilo, ct LXXXIX, Do-
mine, refugium [acttts. Itn videnlur Ecclesise occiden-
talis lauiles ulr:imquc illorinn, id est, malutinam an-
liquam solcinnilalem, el no^ellam, aique amplius
aiiquid conlinere. N;un novelise, hoc est, primae,
psalmi alii sum assignali. GRIAL.
Ibid. In nnnnullis F.dilionilius el Codicihus mss.
desideralur totiim hoc et seq. caput. In Editions)
Grialii ita dislingiiilur, instilulum. Primilus , etc.
AREV.2. Grialius scribit radianti. AREV.CAP. xxiv. N. 1. Pleraque omnia ex epist. August,
ad Jaimar. 119, cap. 10. GRIAL.
Ibid. Dominicum diem, elc. Consnle Palres aposlo-
licos, cum noiis Cotelerii, torn. I, pag. 47, el lib. 6
., c. 18, num. 19, cum noia, AREV.
761 DE ECCLESIAST1CIS OFFICIIS LIB. 1. 764
mini Jesn Chrisli corpore prsemonstraium est, qui A rio. Cnjus suscepi* carnis causa hsec est. Postquam
es! priinogenilus a moriins.
CAPUT XXV.
De sabbato.
1. Sabbatum autem datum est priori populo in otio
corporaliler celebrandum, ut figura esset in requiem,
u:ide et SaLbatum requies iiuerpretaiur. Dies tamen
Dominicus non Judsis , sed Chrislianis per resur-
rcciionem Domini declaraius esl, el ex illo liabere
ccepit feslivitatem suam. Ipse est enim dies primus,
qui post septimum repeiitur octavus. Unde et in
Ecclesiasie ad diiorum Tesianwnlorum significatio-
nem dicitiir, illi seplem, et iltl octo (Keel. xi).
2. Primo enim solnm celebrandmn Sabbatum tra-
ditum est , quia erat aniea requies morluorum.
enim invidia diaboli parcns ille primus pe sedncius
iuani cecidit, confeslim cxsul ,et perdilus in omni
genere suo radicem inalitix>et peccati Iransduxit,
crescebatque in malum vebementius omne genus
mortalium difTusis ubique sceleribus, et, quod est
neqiiius, omnium cullibus idolorum serviens.
2. Volcns ergo Deus terminare peccatum,consuluit
verbo, lege, prophelis, signis, plagis el prodigiis. Sed
cum nee sic quidem errores suos admouilus agnosceret
mundus, misii Deus Filium suum, ut carne induere-
lur, et liominibus appareret, et peccaiores sanarei. Qui
ideo in bomine venil, quia per seipsum ab luuninibus
cognosci uon potuil. Ui autem viderelur, Veibum
caro Iaclum esl, assumemlo carnem, rion mutatum in
Resurreclio autem nullius erat qui resurgens a B carnem. Assumpsit enim hunianiialcm, non amisil
mortuis non moreretur, morsilli ultra non domina-
reuir (Bom. vi). Jam postquam facta esl lalis resur-
rectio in corpore Domini, ul praeiret in capile Eccle-
sia3,quod corpus Ecclesiae speraret in linein , dies
Dominicus, id esl, oclavus, qui et primus, in festi-
vilatc successit.
5. Apparel autem bunc diem etiam in sacrosanctis
Scriptufis esse solemiiein; ipse enim primus est dies
sseculi, in ipso cruali snntangeli, in ipso qnoque a
inoriuis resurrexil Cbristus, in ipso de coelis super
apostolos sanctus descendit Spirilus, manna in eodem
die in eremo primum de coelo datum est. Sic enim
dicit Dominus : Sea; diebus colligetis manna, in die
autem sexto duplum colligelis (Exod. xvi). Sexta eriina
dies est parasceve, quae ante Sabbatum ponilur.
4. Sabbatum autem dies Septimus esl , quern se-
quilur Dominicus, 392 " 1UO primum manna de
coslovenit. Unde inielligantJuda3i jam tmic pralaiam
esse Judaico Sabbato Dominicam no-tram; jam tune
imlicalum est quod in Sabbato ipsorum gralia ad
eos de coelo nulla descenderit, sed in nostra Domi
nica, in qua primum manna Dominus pluii.
CAPUT XXVI.
De Katali Domini.
\. Natalis Domini dies ea de causa a Palribus
volivae solemiiilatis in-iitutus est, quia in eo Clirisius
pro redemptione mundi nasci corporaliter voluit,
prodieiis ex virginis utero, qui erat in Pad-is impe-
CAP. xxv. N. 1. Sabbaium autem dut usque ad Dinterpretatur, ex eadfin epist., cap 10. GRIAL.
Ibid. Dies tamen Dominicus, usque ad successit, ex
cap. 15. GRIM..Ibitt. Decinralus. Al., cetebratus. De re ipsa ilerum
viiln Palres apostolic., cil. Edit., loin. I, pag. 15, et
Fabri ium, Hibliogri|\b. pag. 452, qui srriplores dedie Dominico cl Sabbalo disserentes magna copiaenimieral. ARF.V.
2. Alii : Nullius eral usque ad Christum Dominion,fjic , remnjens a mortals, jam non moritur, mors illi
uH\u non dominobilvr. Quod melins est. AKEV.3. Apparel autim usque ad datum est, ex cju-dem
scnuone 251. GRIAL.-.. Sabbatum autem dies septim., etc., e serm. 91,
nun; sunt eadem Origenis, horn. 7, in Exod., cap. 15.GniAi..
CAP. xxvi. N. 1. ID uno Ms., apuJ iliuorpium, pro
divinitatem. Ita idem Deus el idem homo , in natura
Dei xqualis Palri, in naiura bominis faclus morialis
393 n "ob\s pro nobis, de nobis, manens quod ei at,
suscipiens quod non e.rat, ul liberarel quod fecorat.
5. Haec est ergo dominica^ Naiivitatis magna so-
lemnilas, hacc est diei bnjus nova et gloriosa fesiivi-
tas, advenius Dei faclus ad homines. Itaquedies isle,
pro eo quod iti eo Cltrislus natus est, Natalis dicilur;
quemque ideo observare per revolutum circulum
anni fesla solemnilale solemus, ut in memorial!)
revocelur quo die Chrisius natus esl.
CAPUT XXVII.
De Epiphania.
\. Epipbanioruiii diem proinde festa solemnitaie
G viri aposlolici signaverunt, quia in eo est proditus
Stella Salvator, quando invenerunt inngi Cliristum in
prsesepi jacenietn , adoralo offereiites compelontia
munera Trinitati, aurum, thus el myrrliam , fiegi,
Deo atque passuro. Ideo ergo diern bunc annua cele-
briiaie sacraveruni , ut mundus agnoscal Dominum
quern elementa ccclilus prodiderunl.
2. Si(iuidem eodem die idem Jesus etiam Jordanis
lavacro tingitur, riivisoque calo Sjiiriius sancii des-
cendenlis lesiimonio Dei esse Filius declaralnr
(Maitli. in); cujus diei nomen, ex eo quod nppaniit
geniibus , Epipbania nuncupainr. Epipbania enim
Gr.Tce, Laiine apparitio vel ostensio dicilur. Trihus
igitur ex causis hie dies hoc vocabulum sumpsit sive
impcrio emendaium erat qremio, quod fortasse nonmale esse ipse opinatur. in Isidurianis, cap. 9i5, n.
15, advert! in ( odicn Vaiir. 12(i7 boc rapiit 26 tan-
quam sermonem sancti Isidori exbiberi, de quo pluraviiln
,si placet , in Isidorianis, cap. 72, n. 17 et
seqq., ubi etiam pniMationem Cnnstaniini Caietaniail Imno sermonem protuli. Codex Regiovat. 12
>,
in
quo etiam est hie srnii", magis cum Edilione noslra
congruit, ((iiam cum textu Cajelani. ARF.V.
2. Carne induerelur. Cajetanus, carnem indueret.
ARUV.CAP. xxvii. N. 1. Christum, etc. Cochleus : C.li i-
slum in prcesepio jacentem ,el adoraverunl cum, offe^
rentes ei competenlia munera Trinitat t, auruin, thus
myrrham, Itegi, Deo alque homini purissimo. Pro ii;
pra sepi alii babent in prcrsepe quod minime est ali-
surdum. Vide notas ad Scduliuin , pag. 101, - .3 el
307. AREV.
763 S. ISIDOIU HISPALENSIS EPISCOPl 764
quod (nnc in baptismo 8110 Cliriglos populis fuerit A observniione Quadragesima sordidata ad imcllonem
osiensus ,sive quod ea die sideris nrni magis est accedurent.
proiliius,sive quod prinio signn per aquam in vinnrn
vei>ain nmllis esl manifestaius.
5. Refert :<nteiii Cassianus apud TFpjyptios Nalivi-
laiis diem, 394 et epiphaniorum solemuiialein non
bil aric. ut in occiduis provinciis, sed sub diei unius
festivilate celebrari. Episiolse, quoqne pnntilicis
Alcxandriui per universal .iBgypii Ecclesias vel mo-
nasleria dirignnlnr, quibus et iniiiuni Quadragesima;,
el dies Pascliae dentiniialur.
CAPUT XXVII).
De Pnlmarum die.
1. Dies Palmarum ideo celebratur, quia in eo
Dominus et Salvator nosier, sicui propheta ceeinit, B eliam deccbai potissimiim ,nt facio doceret quod
Jerusalem tendens, aselluni sedisse perhibelur. Tune observare discipulos prsemonerel.
CAPUT XXIX.
De Ciena Domini.
1. Coena Domini, boc esl, qninta ferin uilimne
Quadragesima1
, quando Dominus el Salvator nosier,
post lypicum illud pasclia compleliim, ad \eruin
pascha iransieus , myslerium corporis et sanguinis
Siii primum apnslolis iradidil (Mntth. x\vi), quando
post sacramenla cculestia discipulus fallax et prodi-
tor pretium a Judxis accepit , el Clirisli sangnint-m
vendidit (Joan. xm). Eo etiam die Salvaior surgens
a coaiia , pedes discipuloruin lavii propler liuniilita-
lis fonnam coiiiinendandain ,ad quam docendam
venerat,sicul et ipse cousequenter exposiiit. Quod
gradiens cum ramis palmarum miiltilndo plebium
obviam ei clamabat : Oaamia, benedictusq>ii
venit in
nomine Domini, Rex Israel (Zarh. ix; Matlh. xxi;
Joan. XH). In ramis enim palmarum signincabalur
victoria, qua eral Dominus mortem moriendo supe-
raiurns, et tropha?o crucis dc diabolo monis prin-
cipe (riutnphaturus.
2. In asello auiem, quern sedendo Jerusalem venit,
indieavit simplicia corda gcntilitalis, qu:e pr.nesidendo
atque regendo perducebat 395 a(l visionem pads.
Hoc autem die symbolum competeiiiihus tradiiur,
propler confincm dominicsc paschsc solemnilaiem; ut
quia jam ad Dei graiiarn percipiendam Iestinant,
2. Hinc est quod eodem die altnria Icmpliqne
parieies et pavimenla lavanlnr, va^aque purilican-
lur, quse sunt Domino consecrala. Quo die proinde
ciiam sanctum cbrisma conficitur, quia anle liiduum
IascliiB Maria capul ac pedes Domini ungiienk* per-
fudisse perbibelur. Unde ei Dominus discipulis suis
dixit : Scilis, quia post biduum pascha ftel ,et Filius
Iwminis tradetur ,ul crucifigatur (Haltlt. xxvi).
396 CAPUT xxx.
f)e Parasceve.
1. Parasceve, id est, sexla Sabbati, ideo in so-
lemnitate habelur, quia in eo die Chrisius mysle-
lidem quam coiifiicanlur agnoscant. Vnlgus ideo eum C rium crncis explevit , propter quod venerat in liunc
diem i.-apiiilavium vocani, quia lunc moris est
lavandi capita infanlium qui ungendi sunt, ne forte
mundum, ul quia ligno percussi fueramus in Adaw,
rursus per ligni myslerium sanaremur. Hujus entra
sacrantcntum baptismi videre ur pertinere, rnulli hoc in
consitetudinem recipere noluernni. Nonnntli eliam de
consuetiidine auferre non dubitaverunt. Atiq ii aulem,
tit hoc sncratiore tempore coinmendarcnt , et a baptismi
Sacramento dislinguerent, vet diem terlium orlav:irum ,
quia ternarius numems in muftis tacramenlii maxims
excellil, vel eliam ipsum oclavum, ul hoc facerent, ele-
gerunt. GRIAI..
Ibid. Capiiilarium. Pra>ier Gri:ilii eruditam an-
noialionem videri possunt Maori Hierolejicup, I)u-
i-angii Glossarium, et scrijiiores Antinuitataiti e de-
siasiicanim. Nonnulli scribimt capilalurinin , sed in
Elymologiis, cap. IS lib. vi, n. 14, jam edituin fuit
3. Caspian., collai. 10. GRIAL.
Ibid. Episloltc quoque ponlif. Alexandrini peractoeo die, ail Cassiau. GRIAL.
Ibid. IJIancbinus, Evangeliar. Quadrag. t. II,
p. 855, proieri dissertaiionein, sive epistolam Fran-csci a iurre, qua mulla de rilu denuniiandi pascliadie Epiplianirr expliranlur; qui rilus in llalia qnoqucviguit. Videndus eliam Benediclus ponlifex XIV, deFeslis Domini, in ieslo Epiplianlr, 76. AHKV.
CAP. xxviu. N. 1. Aselluw sedisfe \,erhibelur. Etmox. queiii ledfiido. lla eliam \mbrosiiis : Pullussedetur asitia:. GIIIAL.
2. Capitilavium I ocnnt. Auguslin. epist. 1 1 8, cap. 7 :
Si autem qu&ris cur eliam tavandi mos ortus sit. nihil capitilai ium; quoin ad loruin noniuillii nbservavi denijAi de liac re coqilnnli prob::bilins occurrit, nisi quod hoc aniiquissiino rilu. qua; hueqiinque lacniui. AREV.
baptizandornm corpora per observalionem Quailrags-sima- sordid; la cum o/j ensinne se.nsm ntl fonlini triiciu-
renlur, nttittliqua die lui arenlur. Hanc aulem diem ,
qu . in Ifi-pania Domiuiea, ut viitelur, I aliiiarum
fuil, in Africa fuisse fernm ;> in Coeua Domini, exhoc Anguslini loco apparel; subdit enim : lutumiiutem diem potius ad hoc eleclum, quo < a lia dominicaanniversarie cetebralnr, etc. Qui mos adeo in Alric i
invaluerat, u! de loiione peduin , quaj in eumdeindiom inciirrebat, v. l lollerida pror.-us, vel certe, in
aliiim diem rejicicnda, prop erea cogiiaverint. Sicenim Aiignslinus, epist. II ,;. ad Januar., rap. 18 :
J)e Ifivandis vero pedibux cum Do i iis hoc propler
fi.rnium liumitilalis, propter quam docendam i-enerat,
eoiiimi iidarer.t \sicut ipse consi quftiler fxposui 1
) qvue-tilum esl qunnam tempore polissimum res lama elitnn
fuelii doceretur, el in iltud tunpus occurrit, quo ipsatommendatio religiosius inhcereret. Sed ne ad ipsum
. . .
CAP. x\ix. N. 1. Propter humililalis formain com
mend. Ausiiist., iliid. GuiAr,.
Ibid. Alii , quod eliam decebat polentissimum. AREV.
:. lii Ieria quima majoris lielid.imadic allana,
lempli parieies et pavimenla lavari C(inuevisse
adeo cerium est, in ctiamipini vesligia liujus con-
sueiudinis in if nnullis Ecclesiis periuaneani. Can-
cellierius, scripior acciiratus et eruditus, in deseri-
plioue hrb lomail.e saiiet.i:, de liiijiiMim ii rilu, qui
in lemplo Vaiicano vigel, disserit, el cum Isi lori
verhis confert similia alia s:mcli Eligii ,limnil. 8 de
Ca iia Domini : Propler humilitnlis formam ,o die
commendandam pedes eoruiti Christus lavit ; et Itinc
esl quid eodem die ultaria templique parieies el vasa
purtfiianlur. Air v.
CAP. xxx. N. 1. Perligni miislerium. Multi Mss.,
per lignum mysterii. Alii , per ligni rmjsiena. AREV.
763 DE ECCLESIASTICIS OFFICIIS LIB. I. 756
causa triumph! Immana pHfillitas Christo per omnem A transverso ligno, ubi fignnlur manus. Per manus
enim opus iulelligilur, per laiiiudinem hilariias ope-
rantis, quia trisiitia facit angnsiias. Porro per lati-
ludinrm crncis, cui capul adjnngilur, exsnectaiio
superuae relribulionis de snblimi jnslilia Dei signi-
licalnr. Et ul ipsa opera bona non propter bencficia
Dei terrena ac temporal!;) facieuda credaniur, sed
polius propier illud quod desuper speral tides, quae
per dileciionem operator.
8. Jam vero per longiludinem, qua lotnm corpus
exicnditur, ipsa toleranlia significalur, ut longani-
mes perinaneamus, unde longanimes dicunlur qui
tolerant. I er profundmn autem, hoc est, partem
illam ligni quae in terraa abdito delixa latel, sed
g inde consnrgit omne quod cm nel , inscrutabjlia in-
diranlur judicia Dei ; de quibus occulla ejns volun-
late vocalur homo ad parlicipalioncm taniie gratiae,
alius sic, alius vero sic.
398 CAPUT xxxi.
De Sabbalo Ptisclix.
1. Sabbali pasclialis- venerHio blue celebratur,
pro eo quod eodem die Dominus in sepu .cro quievit.
Unde et bene in Hebra;o sermone Sabbatum reqnies
iiiierpreialur, sive quod Deus eodem die requievil
innndo perfecto, sive quod in eo Dominus el He-
demptor nosier quievil in sepulcro.
2. Hie aulem dies inter mortem Clnisti el resnr-
rcciionem medius est, signilicans requiem quamdam
n aniuiarum ab omni labore omuique mnleslia post
mortem , per qnam fil iransiius per resurreclioncm
carnisad illam vitam quam Duniinus nosier Jesus Clni-
slus sua resuirectione pr;cmonsirare dignalus est.
CAPUT XXXII.
De die sancto Pascliw.
1. Jam vero paschaU: sacr.imenlnni , quod nunc
in Salvatoris nostri mysterio manifesiissime cele
bratur, in Veleri Teslanienlo figuraliier primum ge-
sium est, quaiulo aguo occiso pasclin celebravit po-
pulns Dei in -1 gyplo (Eiod. xn). Cnjus ligura in
verilate complela est in Cliristo, qui sicut ovis ad
immolaridnm ducius esi. Cujus sanguine illilis po-
siibus noslris, id esi, cujus signo crucis signnlis
fruntibus nostri< a perditione luijns saiculi, lanquain" a capliviiaie ^Egyptiaca liberamur. Cujns quidem
diem paschalis lesurreciionis mysticuin non solum
pro eo celebramns, quod in eodem a moriuis re-
surrexit, sed eliam et pro aliis sacramentis, qun
per euindem sigmlieanlur
2. tjuia enim, sicul dicil Apostolus, mortuus esi
iniindum cclcbriialem annuam prrvliet, pro eo quod
dignalus est sanguine passionis suae sfeculum redi-
incre, et peccatum mundi per crucem morte devi
ce absolvere.
e. Cujus quidem cruns injuriam non pertiilil ilia
(Hvinitaiis substantia, sed sola suscepla: hiimnni-
Utis nalura. Passio enim corporis Fuit, divinitas
vero exsnrs injurae mansit. Triperiila autem ratio
domiuieaj passionis osiendilur. Piima ilaque causa
est ul Chrisms pro reatus mundi redemplione dare-
tur, el hoslis anliijuus, velut hamo crucis, capere-
inr, scilicel ut quos obsorbuerat evomerel, el
pra dam quam tenebat amitteret, non potentia vi-
cius, sed juslilia , non dominatione, sed ratione.
5. Secunda causa esi ul secnluris hominibus vitse
niagisterium prselieretur.Ascendit enim in cruc. m
Christus, ul nobis passionis et resin rcciionis pr-berel exemplum , passionis ad cohflrmandnm pa-
lienliam ,resurrectionis ad exriiandam spem ,
ut
duas vitas nubis ostenderei in carne ,un im laborio-
sam, alieram beatam : laboriosam , qnam tolerare
drbemus ; beatam , quam sperare debemus.
4. Tertia causa est suscepla? crucis ut supeiba
sa>culi et innata sapicntia, per crucis slultam ,ut
pulalur, prasdicationeinhnmiliata , corruerel ;
ut
putarei id quod slullum Dei c>l qnanto sil homiui-
bus sapienlius, et quod infirmum Dei esi quanio sit
fortius iota hominum fortiludine (I Cor. i).
5. Docel aiiostolus Paulus (Ephes. \), illuminatos
debere haliere oculos cordis ad intelligendnm qua;
sil laiiiudo crucis, el longitudo, el 397 altitude,
et profundum. Cujus laiiiudo est transversuin li
gnum quo exlenduninr manus, longiiudo a laiiiu-
dine deorsum usque ad terrain, aliitudo a latiiudine
sursuiu usque ad capul, profundnm vero quod terrae
inQxum abscondiiur ; quo siguo crucis omnis vita
sanctorum describitur.
6. Dicilur enim homini : Tolle crucem luam , et
teqiure me. Time enirn cruciiigitur caro, cum nior-
lilicanlnr membra noslra super terrain, fornicatio ,
immundiiia, luxnria , et caitera. Dumqne exterior
homo corrumpiiur, ul interior renovetur de die in
diem, passio esi crucis. l-.l h:vc quidem dnm sunt
bona opera, tamen a^lhuc laboriosa, (|norum mer-
ces requies est. Ideoque dicilnr : Spe gaudenles , ul
coijitanlei scilicet requiem futuratn, cum hilurilate et
laboribus opcremur.
7. llanc hihrilateiu significat crucis laiiiudo in
5. Docet autem aposlolus, usque ad profundmn,verlia Mint Hullini in Symbol. GIUAL.
Ibid. Cnjui latitude, usque ad describitur, com-luuuia li.i .c sunl llufli. o cum Angustino, n de Doclr.
Cur., cap. 42, ii in lib. de Grai. Vet. el Nov. Te-stamenti. CIIIAL.
Ibid. <;ri;ilius in texlu , docel Aposto!us ; in nota ,
doc el uulem Apu*lolui. AREV.
0. Dicilur enim homini , elc. Oinnia sunl usque adfinem capitis Augustini verba, epist. cil. ad Ja-
nuar., cap. 14. I.IUAL.
8. Aliut vero sic. Codc.x Uegiovatic. 161 addil :
Ad exlremum altiludinrn: pnsuit , quia poUijuam 1,0-
tiliam earumdem(
I orle eorumilem) qu<estu.ernis in-
limata sunl epere properamut ,mine merebimur alia
el excelsa conscendere. ARF.V.
CAP. xxxn. N. 1. Cujui qnidem paschalis resurr.
Oinnia usque ad finem ex epist. citata Augustini ad
Jannar. descripla sunt. GnUL.lull. Ad immolandum. Al. , ad occisionem.
Elymolog. lib. vi, cap. 17, n. 10 et seqq. , plura de
pascbate explicaniur. AREV.
767 S. ISIDOR1 1I1SPALENSIS EP1SGOPI 768
proptcr delicta nostra, et resurrexit propter juslifi- A Psi Ecclesiae tribuiiur, propler inslar universiiatis;
caiionem nosiram ,transilus quidem de morle ad
vilam in ilia passione Domini et resurreclione 399sacratus esl. Nam et vocabuliim ipsiim, quod pa-
sclia dicitur ,non Graccum, sed Hebrneum est, ne-
qne a passione, quoniam naSilv Greece dicitur pali ,
sed a transitu llebrxo verbo pascba appellauim est.
Quod et maxime evangelisla expressit , cum ceie-
brarelur a Domino pascha cnm disripulis : Cm vi-
difset, inqiiit, Jesus qiiia venit horn ut Iransiret de
hoc mundo ad Ptilrem (Joan. xiu).
3. Transitus ergo de bac vita mortali in aliani vi
lam immortalem, boc est, de morte ad vitam, in
passione el resurrectione Domini commendatur. Hie
ideoque et Joannes apostolus, in Apocalypsi, septem
scripsit Ecclesiis. Ecclesia vero adhuc in isla mor-
talitatis carne consiiiuta propler ips.nn mutabilila-
lem lunae nomine in Scripluris saepe vocatur. Quodvero anniversarius dies paschalis , non ad eumdemredil anni diem, sicut dies quo credilur Dominus
nalus, boc fit propter Dominicum diem et lunam.
8. Maiiifesuini esl cnim quo die Dominus cruci-
fixus sit, et in sepulcro fuerit, et resurrexit. Adjun-cta est enim ipsorum diernm observalio per I atres
Nic.i ni concilii, et orbi universo Cliristiano persua-
siiin. eo modo pascba celebrari oportere, ut non so-
lum lunam pascbalem, sed el diem Dominicum, in
transitus a nobis modo agitur per (idem, qua; noliis <l
uo resurrexit a moriuis, exspectare debeamus. Inde
datur in remissiorie peccalorum, quando consepeli- B est 1uod ad umdem anni diem non reverlimr pa-
mur cum Cbristo per baplismum, quasi a moriuis
transeunlesde pejoribus ad nioliorn, de corporalibns
ad spiritualia, de conversaiione bujus vitse ad spem
lutmoe resurrectionis et gloriae.
4. Propter ipsum ergo iniiium novae vitae, ad quana
transiinus, et propler novum bominem, quern jube-
mur induere , et exuere velereni, expurganles veli>s
fermenlum , ul slums nova conspersio , quoniam pa-
sclia nosirum iminolaius esl Cbrislus; propler lianc
ergo vine noviialem primus mensis in anni tnensi-
bus celcbralioni buic .iitribulus esl, nam el ipse
dieilur mensis novorum. Quia vero in loto lempore
sacculi mine terii<im icmpus apparuil , ideo resurre-
ciio Domini triduana esl.
5. I rimum enim tempus est ante legem, secundum "
sub lege, lertium sub gratia, ubi jam manifestumesl
sacranicnlum quod eratantein prophelico xnigtnale
occultum. Hoc ergo et in lunari nuinero significalur.
Quia enim seplenarius numerus solei in Scripturis ad
quamdam perfectionem inysiicus apparere, in lenia
hebdomada lunae pascba celebralur, id est, qui dies
occurrerit a qu;irla decitna in vicesimam pi-imam.
6. Sed et non sobun propler tempus lertium, quia
inde incipit bebdomada lertia, sed etiarn propter ip-
sam conversioneni lunao. Tune enim ilia abinferiori-
bus ad superiora converlilur, et baec nobis de luna
similitude assumitnr, de visibilibus ad invisibilia, et
de corporalibus ad spirilualia sacramenla iransire,
ul rnagis magisque buic soeculo moriamur, et vita
noslra abscomlamr 400 cum Christo, omnemqnelucem sludii noslri, qune ad inferiora vergebai, ad
superiora converlamus, ad illam scilicet oolernam
coiitemplalionem immutabilis veriialis (Coloss. in).
7. Usque ad vicesimam vero primam ideo Pascba
observaiur, propter seplenarium numerum , quouniversiiatis signiliculio sxpe liguralur, qui etiam
D
4. Alii, initium dainr nova; vital... et ex veleri ex~
pwyantet velus fermenttim. AREV.5. Coclileus, in terli(e hebdomada luna Pascha ce-
lebratitr, id eat, qui dies occurrerii Domiiticus a quintodecinin in vicesitno primo. AREV.
7. Propter instar universiiatis. Hoc est, propler si-
tuilitudmeiu uuivorsiuiis.
scba. Nam Judaei taritununodo mensem novorum et
lunam observant. Diem autem Dominicum adden
dum Patres nostri censuerunt, ul et noslra festiviias
a Jutlaeormn I esiiviiale distingueretur.
CAPUT XXX111.
De Ascensione Domini.
\. Ascensionis dominiex solemniias ideo celebra
lur, quia eodem die, post mundi victoriam, post in-
ferrii regressum, ascendere Clirislus memoralur ad
coelos, sicut scriplum est : Ascendil in altum, cepit
caplh itatem,
dedit dona liominibus (Psal. LXVII).
Qu;c festiviias ideo per revoluium circulum anno-
i-iini celebralur, ut bumaniias assumptic c:)riiis ascen-
deniis Domini collocata ad dexleram Pairis in 401memoriam revocelur, cujus corpus ila in cuelo esse
credimus, ul eral quando asoendit, quod et vox an
gelica protesiatur, dicens : Sicveniel, quemadmodumvidislis eitm euntem in ccelum (Act. i), id est, in eadera
carnis specie ati]ue subslantia; cujus profectio car-
nis immorlalitalem donavil, naturam non alistnlit.
2. Dexiera aiilem Patris, ad quam idem Filius se-
dere credilur, non esl corporea, quod nefas esl de
Deo senlire. Sed dexlera Pairis est beatitude perpe-
lua, qu;B siinclis in resurreclione promiliilur, id esl,
universue licclesiae, quas esl corpus Cbrisli; sicut
et sinislra ejus rede intelligilur miseria, el pceria
perpetua, quse impiis dabiiur.
CAPUT XXXIV.De Penlecoste.
1. Iniiium sane et causa feslivilatis Pcnlecosles
paulo altius repetenda esl. Pentecostes enim dies
bine accepit exordium, quando Dei vox in Sina
monle desuper intonanlis audila est, et lex daia est
Moysi (Exoil. xx). In Novo autem Testamento Pen
lecoste coapit quando advenium sancli Spirihis ,
quern Clirislus promisit, exbibuit, quein ait non esiij
venturum, ni>i ipse ascendisset in coelum.
8. De die quo Pascha celebrari debel ,lalius in
Elymologiis, lib. vi, cap. 17. AREV.,
CAP. xxxin. N. 1. Alii, ascendit in altum, captivnmduxil captivitatem. In noniiiillis Mss., cujus perfectio
"
carnis. Al., cujus profeeto carnis. AREV.CAP. xxxiv. N. 1. Pleraque ex eadern Augustini
ad Januar. epistola. GBUL.
760 DE ECCLESIAST1C1S OFFICIIS LIB. I.
?. Denique dum porlam coeli Cliristus intrassel, A CAP11T XXXV.
(leceni diebis interposilis, iniremuit stibiio oranlibus De fettmtaiibus marlyrum.
770
aposlolis locus, el descentlente Spiritu sancto super
eos, iniiammaii sum iia, ut linguis omnium geii-
lium Dei magnalia loquerentur (Act. n). Adventus
itaque Spiriius sancii de coslo super aposiolos in va-
rieiale linguarum difl usus solemnilatem transmisit
in posieros, eaque dc causa I entecoste celebralur,
el dies ipse proinde insignis habelur.
5. Concordat aulein hscc Iesiiviias Evangelii cum
feslivitale iegis ; iliic enim posleaquam agnus immo-
latus est, interposilis quinquaginla diebus, data est
lex Moysi, scripla digito Dei; hie poslquain occisus
est Chrisms, qui tanquam ovis ad immolandum du-
ctus est, celebralur verum pasclia , et, inierposilis
quinquaginta diebus, daiur Spiriius sanclus, qui est
digilus Dei super centum 402 viginti discipulos
Mosaic* a. iaiis numero con-iiinlos, siquidem el haec
I esiiviias a iud ohlinel sacramenium.
4. Constat enim ex sepiimana seplimanarum(/ai.
LIII), sed dierum quidem septimanse generant eam-
dem Penlecosten, in qua fit peccati remissio per
Spirilum sanclum, annorum vero seplimanx quin-
quagegimum annum faciunt, qui apud Hebraeos ju-
bikeus appellalur, in quo simihier terra fit remissio,
et servorum libertas, et possessionum restitutio, quae
prelio fueranl comparaia. Septem enim septies mul-
tiplicati quinquagenarium ex se generani numerum
assumpla munade, quam ex futuri saeculi figura
prxsumplam esse majorum aucloritas iradidit;
fit penim ipsa et octava semper, et prima, imo ipsa est
semper una, qua; est Dominicus dies.
5. Necesse est enim sabbatismum animarum po-
puli Dei illuc recurrereatque ibi compleri, ubi datur
pats his qui octo, sicut quidam disserens Salomonis
dicla sapienter exposuil (Eccle. xi). Idcirco aulem
lolius quinquagesiiiKfi dies post Domini resurreciio-
nem soluia abslinentia in sula laciiiia celebrantur,
propter figuram fulurae resurreciionis, ubi jam non
labor, sed requies erit laeiilise.
6. Idenque in his diebus nee genua in oralione
fleiluntur, quia, sicul quidam sapicntium ait, iiijlcxio
yenuum pcenilentiai ,el lucius indicium est. Undo eiiam
per omnia eamilem in illis solenmilaiem, quam die
Dominica custodimus, in qua majores nostri nee D
jejuninm agendum, nee genua esse llecleiula, ob re-
vereniiam resurreciionis dominicx, iradiderunt.
2. Hitlorpiu* cum tribus Mss. edidil in vatielate
tinyuarum ilifl usa ; in uiio invenit, diffusi. AHEV.6. Neque a Resurreciioue dominica usque ad
Penlecosien, neque in diebus Dominicis genua fle-
ctere mos est, dum aiiliplmnx post lauil s, aul com-
pleloriuin rccilaiilur. Vernm Isidorus in genuro ait
in his diebus genua in oralione non Hecli, quia sci
licet consueludo ab aposlolicis leiiipdribus dediicta
erat ul in bis diebus lideles siando orarenl. Quandiiidiiravi iil baec consueludo, non laciie est cllinirc
;
seil cjus adhuc meinona occurrit in concilio in Tu-
ronensi, c. 37, temporibus (Jaroli Magni. Adisis Lin-
1. Fesiivitates aposiolorum, sen in bonorem mar-
tyrum solemnilates antiqui Palres in veneralionis
mysterio celebrari sanxeruni, 403 ve *d excilan-
dam imitaiionem, vel nt merilis eoruin consnciemur,
aique orationibus adjuvemur, iia tamen ut nulli
marlyrum, sed ipsi Deo marlyrum sacrilicemus,
quamvis in memoris marlyrum constimamus aharia.
2. Quis enim aniisliliim, in locis sanctorum corpo-
rtiin assistens allari, aliquando dixit : 0/ferimus tibi,
Pelre, nut Patite, ant Cypriane? Sed quod oflerlur,
olTertur Deo, qui marlyres coronavit, apud memo-
rias eorum quos Coronavit, quod ex ipsornm locorum
admonitione major adeems exsurgat ad acuendam
charilatem et in illos quos imitari debemus,
et in
ilium quo adjuvanie possumus.
5. Colimus ergo marlyres eo cullu dileciionis et
societalis quo in liac vita coluntur sancii homines
Dei, quorum cor ad lalem pro evangelica veritale
passionem paralum esse seniimus. Sed illos lanto
devotius, quanlo securius post cerlamina superala ,
quanlo elium fidemiori laude pradicamus jam in
vita feliciore victores , quam in ista adtouc usque
pugnanles.
4. At vero illo cullu , quse Grace latria dicitur ,
Laline uno verbo dici non potest, cum sit quuidam
propriae Divinitaii debita servilus , nee colimus, nee
colendum docemus ,nisi unum Deum. Cum aulem
ad hunc culium pertineat oblatio saci ilicii, unde ido-
modo aliquid (ale olleriimis aul otl erentlum
pracipimus, vel cuiquam sancloe aniniGe, vel cui
quam sancto angelo. Et quisquis in hunc errorem
delabilur, corripilur per sanam docirinam , sive ut
corrigalur, sive ut condemnelur, sive ut cavealur,
dum eiiam ipsi sancti vel homines, vel angeli, exhi-
beri sibi nolunt, quod uni Deodeberi norunl.
5. A pparni i hoc in Paulo, el in Barnaba, cum, com-
nioti miraculis qua; per eos facia sunt, Lycaonii ,
iaiii|uam diis, immolare voluerunl. Conscissis enim
vesiimenlis suis, confiientes, et persuadenles se
deos non esse ,ista sibi fieri vetuerunt. Apparuit et
in arigelis , sicut in Apocalypsi legimus angelum se
adorari prohibentem, 404 ac diceniera adoralori
1
silo : Consenus luussum, d [ralrum luorum ; Deum
adora (Apoc. xxn, l>).Recte iiaque scribilur homini
ab angelo prohibitum esse adorare se, sed unum
Deum, sub quo ei essel et ille conservus.
ghamum, Antiq. Eccles. t. V, p. 255 el seqq. AREV.
CAP. xxxv. N. I. Toliim capul ex lib. xx August,
contra Faust. Munich., c. 21. CRIAL.
Ibid. Tiuilus in nonnullis Mss.:D ftttivitalibui
aposiolorum ,sire munynim. Grialius edidil, ad exer-
citnndiim imitationem; nescio, an de imlustria. Alii
liabi iii, adexcitandani, vel ade.xcitandum imilalionem .
Pro sacri/icenuis, alii, o/feramus. Grialius, in inemo-
rius. AI;KV.
4. Alii , proprice Divinilatis. In quibusdam Mss.,
;)i-Yi>iwiisvel cuitjuam murtijri, vel cuiquam sancCm
aiiimte. AREV.
771 S. ISIDORI HISPALliNSlS EPlSCOPI 772
6. Non ergo sil nobis ille divinie religionis cultus A 2. In persona quippe Moysi lex , in persona Elisc
in augelos, aut mariyres, quia non sie hahentur, ut
lales quaerant honores ul Dens, quia nee ipsi volunt
se coli pro Deo, sed ilium a nobis coli volunt, quo
illuminaute laelamur. llonorandi sum ergo mariyres
propler imitationem , non adorandi propter religio-
r.eiu, honorandi charilate, non servilutc.
CAPUT XXXVI.DC encamiis.
1. Feslivitales annuas dedicationis ecclesiarum ex
more velerum celtbrari in Evangelio legiimis, ubi
dicilur: Facia snnl aulem encomia Jeronolymis (Joan.
x, 22). Encaenia quip;ie festivitas erat dedications
templi; Grace enim camon dicilur novurn. Quando-
cunque enim aliquid novum fueril dcdicaium, en-
prophetae aceipiiintur, inier quos in monte Chrisms
gloriosus apparnit, ut evideulins emineret, quod deillo dicit Aposlolus : Tes:imunium liabens a !eat> , el
prophetis (Rom. HI). In qua ergo pane anui cou-
grnenlius observaiio Quadragesima; consiilm ie ur,
nisi conlini alqiie coniinua dominicse p;issioni? Qniain ea signilicatnr h:vc vita laboriosa, cui eliam
opus esl cnmineniia,
ut ab ipsius mnndi illecebris
jejunemus , viventes in solo manna, id est, cueiesii-
l:us spiriliialiliusque praceptis.
3. Niimero aulem quadragenario vita ista pro|iierea
liguraliir, qnia denariusesl perfeclio beatitudinis ii"-
sirae, creatura aulem seplcnario figuralur,quae adhae-
rot Oeaiori, in quo declarator uniias T.-initaiis p.er
ca,>nia vocalur. Ilium enim diem, quo teniplum dedi- universnm niundum temporaliler annun.i.
caitim esl, Judsei solemniler celebrabanl, et ipse
dies apud eos feslus agebatur, qui licel usus in illis
exolevit, quia et culiu el lemplo caruerunt, lamen
Christian! servant inorem ilium palruin, in quos glo
ria iranslala videlur.
2. Omnes aulem feslivitates pro variolate religio-
niiin diversaque in honore marlyrum lempore i.leo
a viris prndenlibus insiilutse sunt, ne forte rara
congregatio populi fidem minueret in Cbrisio. Pni-
pterea ergo dies aliijui constiluii sum, ut in unumoinnes pariter convenirent , m ex conspectu inutuo
et fides crescat, el laiiilia major orialur.
405 CAI UT XXXVII.De jejunio Quadragesmce.
{. Jejiiniornm lempora secundum Srriptnras san-
clas qualuor sum, in quibus per alMinenliam et
lamentuin pcenitentiiv Domino supplicandum esl; el
licel omnibus diebus orare et abstinere conveniat,
bis lamen lemporibus amplius jejuniis ei poanilen-
liae service oportel. Pnninm enim jejiinium Qua-
dragesimse est, quod veleribus libris coepil ex jeju
nio Moysi et Eliaa, el ex Evangelio, quia luiidem die-
bus Dominus jejunavil, ilemonslrans Evangelium non
dkseniire a lege et prophetis.
CAP. xxxvi. N. 1. Encomia quippe fest. Ex Augusl.,Iran. A8, in joami. GUIAL.
Ibid. Leg -ndum videlur, encccnia vocanlur; namprxcedil ex Evangelic, facia sunt encomia. Sanelus
Aiiguslinug, ex quo Isidorus ill snmil, encienia vo-canliir. Pro quia caruerunl, BignaMis conjicil quundocaruerunt. Aiu:v.
2. Grialius, insliluta. Alii, diversaque... tempora...insiituia. AREV.
CAP. xxvvii. N. 1. Primum enim jpjunium Qua-<Irag., usque ad vivendum , verba sunt August, ad
Jainiur., c. 15. GRIAL.Ibid. Ex hoc el duobus seqq. capitibus consist ho-
iniha de jejunio, i|ii:i: in mnltis Mss. reperilur. Vide
Isidoriana, cap. 72, n. 13 el 14. AIU.V.
3. A qualuor venlis delimalur. lla Ms. ulerque, el
apinl Ang iMiii. el Ilieronymum, lorn. lX,epist. 21,nam describilur, quod in Excusis libris esl, et apudH .)l);\n. , lit), n de Insnt. cler., cap. 20, proeul dii-
bio inierprelaiii) foil t-jus qui delinimur legcrat ,ut
esl in Edii. Uom. Delimalur aulem, v -I purgalur in-
lerprelor, vel poliiis devetiil r, el obiiifuuiur, in ddi-
muiur el eriyitur ctvcift-.Tx sini. Esl enim limum irans-
\eis uinelobliquum.Eril ergo delimalur quod Viigilius
.i.na. El ijiiia
inundus a ((iiatuor venlis dclim.itur, et a qualuor ele-
inenlis eri-itur, el (jualuor 40S aimuis leinporuin
vicibus varialur, decem qualer dutla in quadraginla
consuiiiinaniur, quo numero oslendiiur oinni lemporea deleciaiione abstinendum, ei jejunaiidum esse, et
caste comioeiiterque vivendum.
4. Licet ei aliud sacrament! niysterium exprima-
tur, quod qiMdraginta diebus eadem jejunia < elehrau-
lur. Lege enim Mosaica generaliier univero populo
est praeceptum ilecimas ei primiiias ollene Domino
Deo. Itaque dum in hac senlentia principia volunla-
liim consummaiionesr|ue operum nosirorum referre
ad Dei gratiam ailmoneinnr , in supptiiaiione lameu
Quadragesima; suinma isia legalium dccimarum ex-
pletur. Totum enim anni lempus irigima sex dierum
numcro decimalur . subiraciis enim a Quadragesimadiebus Dominicis, quibus jejunia resolvunlur, bis
diebus, (jnasi pro tolius anni decimis, ad ecclesiam
concurrimus, aciunmque no.^troruu) onerationem Deo
in hosiiam jubil.itionis oCTerimus.
5. Cujus quidem Quadragesima3 lege, sicut ait
nosier Cassiauus, quique perfect! sunt non lenentiir,
nee exigui hiijns canonis subjeciione conlenli sunt.
Quern profeclo illis qui per lotum anni spatium deli-
dixit devexus premitur:Muudus ul ad Scyihiam, Riphaeasque arduus arces
Consurgit, premitiir Libjse devexus i Auslros.
Sed M;iro de coelo, Augiigiinus de ierrae orbe locu-
Ins esl. Dfi liiinlur prob^ii a ieui posset ;ila enim in
D bb. de Nalura reruin ad Sisebut. re^em , cap. 9 :
A ain qiiemuditwdum trigiiur mundusin teplenlrionali in
pldijam, i a declinalur in ausl alem, nisi Aiigustimis ,
cnjiis h:) C sum, obMarel. GRIAL.
Ibid. Alii, el qualuor lempurum anni circulus vicibus
varialur. El pauloame.de/milar, pro delimalur. ABEV.4. Lege enim Musuicii, usipie ad deilicurent, e Cas
sia i., collal.il, c. 2 i. GUIAL.
Ibid. Tnginiu sex dierum. Triginta sex semis. Cas-si;i"us. GRIAL.
Ibid. Sub.raclis enim a Quadragesima diebus D <mi-
nicis. Si ilii- s Dominici ct Subbata subiraiiuntur, Cassia-
nus.Sedi|i.i in occidentaljlnisciviiaiilius, el maximein nrbe Satibatis jejunabaiur, ul idem ail, lil>. in,
cap. 10, piopierea Isi oius S;ibhaia imn subiraxil,nee semis a i.iiilii, aul ralioni m a iam iniil, non enim
Kxr.iSo")? lisec exigebal. .UIAL.
. . Cujus quid, in<Juailraiit*iir,a, ttqibus, usque ad
dcdicurenl, ex ead. collal., cap. 29. GIIIAL.
773 DE F.CCLESIASTICIS OFFICI1S LIB. I. 774
ciis ae negoliis ssecnlaribus implicanuir, Ecclesiarum A lerimi eonfuenles peccala sua, el iniquitates pnlrum
principes slatueront, ut, vel hac legal! quodaratnodo
iiecessil-ile conslricti, his saltern diebus vacare Do
mino cogerentur, ac dierum vitw sune, quos totos
quasi quosdam fructus fuerant voraturi, velut deci-
mas Domino dedicarent.
407 CAPUT XXXVIII.
De jejunio Pentecosles.
I. Secundum jejunium est i|iiod, juxla canones,
post Pentocosten alia die inchoalur, secundum
quod et Moy.ses ail : Inilio mensis hordearii [acielis
vobis hcbdomadas ieptem (Dent, xvi, 9). Hoc jeju
nium apleti>que
ex auctorilate Evangelii post Do
mini ascensionem compleiur, lesiimoninm illud do-
mini, um hisioi ialiiei accipientibus, ubi dicil : A un-
(juid possunt ftlii sponsi lugere, quandiu cum illis est B
sponsus? Veniet aulem dies cum uuferttur sponsus ab
eis, et tune jejunabunt (Mattli. ix).
2. Dicunt enim, post resurrectionem Domini,
quadraginta illis diebus quibus cum discipulis posl-
ea legiiur conversatus, non oportere jejunare, nee
lugere, quia in Iseiilia sumus. Postea vero quam
los, praeseniia corporali recessil, indicium jejunium
esl, ut p-i cordss humiliiaiem et abstinentiam cai-
nis mereaniur e coalis promissuin accipere Spiri-
tum sanctum (Act. i).
CAPUT XXXIX.De jejunio seplimi mensis.
\. Terlium jejunium est quod a Judafis agebatur /-t
post Tab.Tiiaculorum solemnitaiem, quod decimo die
septembris mensis ecclesia celebrat. Hoc enim pri-
mum in lege a Domino institutum est, dicenle ad
Mnyseu : t Loquere lilns Israel, dicens : Decimo die
mensis septimi dies exoralionis vocabitur. Sancius
erit vobis, et bumiliabitis animas vestras in jejunio.Omnis anima, quajcumpie se non 408 hunnliave-
rit in ipso die jejiinii, exterminabiiur de populo suo,et omnis anima qua; fecerit opus in ipso die, peribitanima ilia de populo suo (Levit. xxm). ij
2. Quo quids in jejuuio usos fuisse antiques ,
Esdrx- liber meminit. Postquam enim redirunl,
inqiiit, < filii Israel Jerusalem, el fecerunt sibi taber-
naculorum lauitiam magnam, dehinc conveneruni pin jejunio, el in saccis, el humus super eos, el ste-
Ibid. Velut didmns Domino dedicarent. Ita Cassia-nus et Goihicus. Utd,cimas, excusi libri. GHUL.
Ibid. Cas&ianum nostrum fonasse vocal Isidorus,quia sa pe ejus sentenl as el verha prolerl. ARI.V.
LAP. xxxvui. N. i. Huc jejunium a plerisi/ue exinicionlate Evangtiii post Domini Ascaisionem com-pli iitr. Id vetai Th.-onas apud Cassianum, collai.il,cap. z I, ex aposlolicorum virorum tradiliune. GRIAL!
Ibid. De jejunio Pemecosies Patres aposioliciEdit. Coteleni, torn. I, pa-. 44, al. -11. Pro liordea-rn suiwiilui posset hordeacei, quo vocabulo a ibintiinr Vulgata. Verba Deuicronumii sum : Seplem
suoriim, et consurrexerunt :vd standum, et a.-l legen-
dum, el Ifgerunl in volumine legis Domini Dei sni,
qnater in die, et qualer in node conlit banlur, el
adorahanl Dominum Deuin siimn i (// Esdr. ix).
5. Hoc eiiam mense se|ilimo sol secundum com-
pulum incipit facere minus de die, el nox esse ma
jor, id esl, octavo Kalei.das Ociobris, quando a:qui-
noctinin est. Ideoque et jejunium habetur in hoc
mense, quia oslendiuir in defeciione solis et nociis
augmenio vita nostra deflcere, adveniente morte,
qua; mors judicio Dei et resurreciione reparalur.
CAPUT XL.
De jejunio Kalend. Novembr.
1. Quarlum jejunium esl Kalendaium Novem-
brium, quod divina auctoritate vel initiatuni, vel
institutum Jeremise prophelse testimonio declaratur,
dicenle ad enm Domino : < Tolle volumen libri, el
scribes in eo omnia verba quse locutus sum ubi ad-
versus Israel, el Judam, et adversum onnies gen-
tes, si fone reverlatur unusquisque a via sua mala,el pessima , el propiiius ero iuiquilaiibus eorum
(Jerem. xxxvi). i Vocavil ergo Jeremias propheiaBaruch fiiium Neria1
, et scripbit Baruch ex ore Je-
remia; omnes sermones Domini, quos locutus est
ad euni in volumine libri.
409 "2 - El pracepit Jeremias Baruch dicens :
t Ingredere, el lege de volumine, de quo scripsi-
sti ex ore meo verba Domini, audiente populo in
(lomo Domini in die jejunii leges, si forte cadat
oratio eorum in conspectn Domini, et reverlalur
unusquisqiie a- via sua pessima, qnoniam inagmis fu
ror, el indignalio, quam locnlus est Dominiis adver
sum populum liunc. El fecit Baruch films NVii.e
juxta omnia qua; pra^ceperat Jeremias propheia, el
legens ex volumine sermones Domini in domii i)^i.
Facluni esl in mense nono, prffidicaverunt jejuniumin conspcctu Domini oinni populo in Jerusalem.
Hac ergo auctoritale d.vinaj Scripiura; Ecclesia
morem obiinuil , et universal! jejunium observa-
lione celebrai.
CAPIT XLI.
De jejunio Kaleiidin-um Jniiuarfarum.
1. Jejunium Kalendarum Jannariarum propter er-
rbrem gentilitalis insiituit Ecclesia. Janus enim
LXX interprelum Editione emendala;voces an tern
in node eliarn a Vnlg. et Hebraica verilale. GIIIAL.
non male. Gii.ilins cditlil, /ili( Israel, et Jerusalem.Isidorus inleidnm seusuin sacrx Scripiura; expouit,non ipsa verba lelert. ARCV.
5. Kesumctione reparalur. Al., remrreclione su-
peratur. Ililtorpius, returrectiuni prwparaiur. Ai;i;v.CAP. XL. N. 1. In anlii|iiis E lilionilius, diceate ad
cam Domino : Snccis Ooiiitiiiitu ad >n scricordiamt. Caaiera usque ad nneui capiiis iles.de-
UAP.
9 n,,nter ,2. Quater m
i F1. Liorationn. Al., exptatiouit.
, et quater in node. Absuot ha;c a
rabanlur. AREV.CAP XM lN * Rffcrl " r
traclalus de K:ilendis **""""<
u "d
su.npta. Harum Kalendar. in eaindeui hanc senten-liam "eminere concil.Tnion.ii, cap. ,
iv, cap. (0. Esi eliam canon. 1 AnuUiodoreu.
77>
. S. ISIDORI HISPALENSIS EP1SCOPJ 770
qui.lam princeps paganorum fuit, a quo nomen A gentibus prsedicemus, prsesertim cum apostoliea se-
nieiisis Jamiarii nuncupatur, quern imperiti homines des bane regulam servet.
veluli Deum colentcs, in religione honoris posieris 2. Post Pascha autem usque ad Pentecosten licet
diemque ipsum scenis et luxnriai sa- traditioEcclesiarumabsiinentiae rigorem prandiis re-
laxaverit , lamen si quis monachorum, vel clerico-
rum, sive etiam devotarum, vel vidnarum religiosa-
rum, jejunare cupiunt, non sunl proliibendi, quia et
Antouius et Paulus,el caneri Patres antiqui etiam
his diebus in eremo leguntur abstinuisse, neque sol-
visse jejunium, nisi lantum die Dominico.
3. Quis enim parcimoniam non laudet, jejunium
non |>raedicet? Jejunium enim res sancta, opus coe-
leste, janua regni, forma fuluri, quod qui san-
cle agit Deo jiingitur, alienaiur mundo, spirituals ef-
flcilur. Per hoc enim prosternuntur vitia, bumiliatur
ciavernnl.
4Q 2. Tune enim miseri homines, el, quod pe-
jus est, eliani lideles, sumenles species monstruo-
sas, in ferarum hubiiu transformantur : alii, temi-
neo geslu demuiali, virilem vullum etfemiuant.
Nonnuili eliam de fanaiica adhuc consuetudine qui-
bnsiliini ipso die observaiionum auguriis profanan-
t:;i; peistrepimt omnia saltantium pedibus, tripu-
dianiium plausibus , quodque est turpius nefas ,
nexis inier se ulriusque sexus cboris, inops animi,
1 urens vino, lurba miscelur.
5. Proinde ergo sancii Paires consiiierantes maxi- B caro, diaboli lentamenia vincuntur.
mam partem generis human! eodem die hujusmodi
sacrilegiis ac luxuriis inservire, slaluerunt in uni
verse mundo per omnes Ecclesias publlcum jeju
nium, per quod agnoscerent homines in tanlum se
prave agere, ut pro eorum peccalis necesse esset
omnibus Ecclesiis jejnnare.
CAPUT XLII.
De triduani jejunii consuetudine.
\. Triduanis autem diebus jejunare de exemplo
sumplum est Ninivitarum, qui, damnatis prisiinis
viliis, lotos se Iribus diebus jejunio ac pceniientiac
conlulerunt, et operti saccis Dcum ad misericordiam
provocaverunt.CAPUT XL1II.
De divertorum dierum ac temporum jejuniis. C1. Prseler hacc autem legilima lempora jejunio-
rum omnis sexta feria propier pussionem Domini a
quibusdam jejunalur, sed et Sabbati dies a pleris-
que, propter quod in eo Christus jacuil in sepulcro,
411 jejunio consecraius habelur, scilicet ne Ju-
daeis exsultando praestelur quod Clirislus sustulit
moricndo. Dominico aiiiem die reficiendum semper
esse, ul resurrectionem Christ! el gaudium nostrum
licet Kalendis Januarii Vecolo ant Cervolo facere, rel
strenas diabolical obsirvare. Vide August., serm. 215
delemp., el append, loni. IX, tract. 20; Ambrus.,serin, de circumcis. ; Pcir. Clirysolog., serm. de
Kalend. Januar. ;sanctum Maxim., homil. do cir
cumcis., sivede Kalend. Januar. Alciiinus, libr. de
divin. Oltic., cap. 4 : Wic (inquit) Kalendie sewn- Ddum demeniiam fieiitilium potius cavendx sunt dicen-
dce, quam Ktilendie. GRIAL.
Ibid, hi rdiyione. Al., in religionem. JejuniumKiilendarum J anttariarum, etc. K;ibricius, liiblio-
grapb. |wg. id, plures indicat auclores qui de Kalendis Januarii in bane rem aguni. Veteres I aties,
qui contra observaiionem Kiilendarum bujusmodiinvecti sunt, descriliit liingliamus, t. IX, p. 6. In
cjnioiieconcilii Antissiodoreiiiis citato in nota Gria-
lii legendum veiula, prisco niore, pro vitula, ut Sir-
mundus t:t Labbeus leguni, vel vilulo, aul cervulo,
scilicet personal! homines vituli am cervuli imagi-iiem repraesenlabanl. Contra hnjusmodi consueiud:-
ncm sanctus Cacianus oitusculum inscripliim Cervus
edidil, ex quo ridicule aliquis putavil hreiicumnomine Cervnm a Paciano impugnari. Vide Flore-
zium, torn. XXIX Hisp. sacr., pag. 89, fjiiiobservat
Isidori verba congruere cauoni 9 concilii ivToK t. ,
et sermoni Faustini nomine edito. Hoc el sequeiis
CAPUT XL1V.
De vario usu Ecctedarum.
1. Hxc et alia similia multa sum qu in Ecclesiis
Clirisli geruntur, ex quibus lamen quxdam sum quain Scripiuris canonicis commendamui 1
; quaedamvcronon sunl quidein scripta , sed tauten tradita cuslo-
diunlur (PP. ap, I, 44, al. 27). Sed ilia quidem, quaj
loto orbe terrarum servantur, vel ab ipsis aposiolis,
vel ab attcioriuie principalium conciliorum staluia
inielliguntur, sicul Domini passio el resurrcctio ,et
ascensio in coslum, el adventus Spirilus sancii, quse,
rcsoluto die ami!, ob memoriam celebranlur ,
sed
etsi quid aliud, quoil servalnr ab universis, quacun-
que se diffudil Ecclesia.
|
2. Alia vero , quse varie per diversa loca obser-
vanlur, siculi esl 412 QUO(1 a jejunanl Sab-
bato, alii non, alii quotidie coinmunicam, alii certis
diebus, ab aliis nullus dies prxiermiuilur quo non
offeralur sacrificium, alibi Sabbalo tanlum et Doini
nico, alibi tantuiu Dominico, etsi quid aliud hujus-
modi animadverli polesl, tolum hoc genus rerun),
ut quibuscunque placuii sacerdolibus Ecclesise , vel
religtonis, cui praeeram, instituerunt , nee disciplina
capul desiderattlur in Edilione Bignaeana, quamvisliluli apponantiir. Mull.i alia desuni in ea Edilione,ul advei tit Ilieronyinus Wullxus in not. anie librum
11, quia scilicet deerant etiain in Kdilionilms pice-dentibus [ arisina ot Antuerpiensi, neqne nllus 1 uit
ad niaiius Codox ins. AUEV.CAP. XLIII. N. 1. Alii, ne Jttdtfis exsnllnndum pt(e-
beulur, quod Christus sustinuil moriendo. Ammadverler.dum quanlum apostoliea: tedis consuetudini etiain
Isidori lent) ore liibuerelur, pratenim, inquit, cum
apostoliea scdes hanc regulam servel. \ ide AUjjuslini
episl. 118, qua: in recent. Edit, est 5i, nbi, c. "2. de
jejunio Salibati, quod tune in aliquilius Ecclesiis vi-
^obai, secus vero Mediulaui, s;intts Augusiinusedisserit. AREV.
2. Post Pasclia autim usque ad Pentecost. Heferun-
lui bu:c a Graliano. d. 7o, cap. 1C. GIIIAL.
Ibid. Itepetuntur haec in regula nionacb., cap. 11,
n. 2. Ue Uominico die agitur etiam in eadein j-egula,
cap. 10. AREV.CAP. XLIV. N. l.Toiurn caput ex epist. Augustin.
118, ad Januar., cap. 1 et 2. GKIAL.
Ibid. Ue vario nsu Ecclesiae adisis Palrcs apnsto-licos Cotelerii , loin. 1
, pag. 44 ,al. 27. Pro Ecelt*
siarurn, in liiulo, nonnulli babent cscurum. AREV.
777 DE ECCLESIASTICIS
in his melior est gravi prtid<>nliq(ieChristiano ,
nisi A
ut eo modo aal, quo agere videril ecclesiam ad
nunm forle devenerii. Quod enim neqiie contra fi-
dcm, neque contra morvs bonos liabelur, intlilTeren-
ler seqii -mlum, el propter eorum inler quos vivitur
sncieinleni servaudum est, no per diversilalem obser-
vaiionum schisnialn penerenlur.
CAPUT XLV.
lie cuniiuin usu, vel piscitim.
1. Games antem el vinum post diluvium bomini-
lius in usum concessa sunl : nam ab initio permissum
non fueral, nUt lantum illud, ui scriplum est : Li-
ynum (ructiferum et herbam seminalem dedi vobis in
sc(m (Gen. i). Poslea vero per Noe data sunt in
CAP. XLV. N. 1. Vid. cap. .4ft exordia , d.,55 , ct
Ifceionym., i, contra Juviniunuui. GUIAI .,
OFFfCIIS LIB. II. 778
esnrn cimcta animnlin , vinique Innc altribnta licen-
lia esl (Gen. ix ). Sed poslquam Chnstus, qni est
principinm el iinis , appaniii, boc quod in principio
snspenderat eliam in lemporum line reiraxit, lo-
quens per Ap >slolum suum : Bonum esl non mandu-
care carnem, et non bibere vinum. El itrrnni : Qui in-
prmiis esl, olcra manducel (Rom. xiv).
2. Non igiiur quia carnes mal sunt , ideo prolii-
benlnr, sed quia earum epnlae curnis luxuriant gi-
gnunl, fomes enim ac nulriinentunn omnium vitio-
runi, esca veniri, el venter escis, qnia scripimn et :
Dens hunc el hen deslnici (I Cor. \i, \l). Pisoem sa
ne, quia (Mini post resnrrecliortem nccepii Doni nns
(Joan, xxi), possnnins nianducare. Hoc enim nee Sal-
valor, nee aposioli velnerunl.
Ibid. Alii, hominibus in mum concetsum est. ABEV.
LIBER SECUNDUS.DE OR1GINE MINISTRORUM.
413 PRJSFAT10.
Quoniam originex el can.as o/ficiorum qum in com-
muni ab Eccletia celebranttir ex parle aliqua expticui-
mus, deincips exordia eorum qui divino cullui minis-
teria religiunis impendent ordine prosequamur.
CACUT I.
De clericis,
1. Itaque onines qui in ecclesiastic! minister!! gra-
dibus ordinal! sunl generaliler clerici nomin;uUur.
Clurot autem ,vel clericos bine appellalos doclores
uostri dicunl , qnia Mallhias sone eleclus esl quein
prinium peraposiolos legimus ordinaluin (Act. i). Sic
et ornnes quos illis lemporibus Ecclesiarum piinci-
pes ordinabanl sone eligebanl. N;im cleros sors in-
terpreiatur, unde et h:crediias grsece deronomia ap-
pellalnr, el bsres cleronomos,
2. Proinde ergo clericos vocari aiunt, eo quod in
sortem lia?rediiaiis Domini dentur , vel pro eo quod
ipse Dominns sors eorum sit , sicut de eis scripium
est, loquente Domino : Ego hxreditas eorum. Unde
oportel ut qui Deum liacredilale possidenl absque
ullo iinpedimcnlo sajculi Deo servire sludeant, el
jiauperes spirilu esse contemlanl, ut con^rue illud
Psalmisuc dicere possint : Dominus pars liceredltatis
mete (Psal. xv, 5).
414 CAPUT H.
De rer/ulis clericorum.
1. His igilut lege Patrum cavelur ut, a vuigari vi-
CAP. t. N. 1. Vid. epist. Hieronymi ad Nepolian.GttlAL.
2. Alii, eo quod in torlem Domino denlnr. ARKV.CAP. li. N. 1. His tgiiftr legs rai elnr, Tolins hujns
capitis verbis concilium Mutguntiacum curionem 10sanxii. GRIAL.
Ibid. Occnpatlonei lucrornm. Hn qiiidem Golli. et
concil. Mogunl., sed non displicel alierius Ms. scrip-
lura, aucupationea lucror. GRIAL.
Jbid. Per ambitionem non subcant. Ad lionoruin
PATROL. L-XXXUI.
B la seclusi,
a mundi volnpialibus sese aosimeant;
non speclaculis, non pompis iniersinl; convivi. i pu-blica li giant , privata non laninm pudica, sed et so-
bria colant. Usuris nequaqunm iTicumbaiil, neque
turpiuin occnpatioiies lucroruin fraudisque cujus-
quam sludium appelanl, amorem pecniiis, quasi
inateriam ciinclonim criminnm, fugiant, ssecularia
officia negoiiaqiie abjiciant, lionoruin gradus peranibiliones non suhea.nl.
2. 1 ro beneficiis medicinse Dei munera non acci-
pi;mt, dolos el conjiirationes caveani; odium, xmu-lai.ionem, obtreciationem, atque invidiam lujiant.
Non vagis oculis, uon infreni lingua, aul petuhinil
tumidoqiie gesiu incedanl, sed pudorem ac verecim-
diam mentis simplici habilu incessuque osiendant.
G Obscenitatem etiam verborum , siculet operum, pe-nilus exsecrenlur
5. Viduarum ac virginum visitaliones frequenlis-
simas fugianl , conUiuernia-feiiiinarum exlranearum
nullaienus appelant . castimoniam quoque inviolati
corporis perpetuo conservare sliideanl,
aul eerie
unius matrimonii vinculo foederentur. Senioribus
quoque debilam proebeant obedieniiam , neque nllo
jactanliae sludio semelipsos attollant. Posiremo in
docirina, in leclionibus, psalmis, hymnis , canlicis,
exercilio jugi incumbani. Tales enim esse debent,
qui divinis cullibus se mancipandos student exhibe-
Ugradus pc>
ambitionem non subvehant, idem Ms., non
inelegan er, moilo pro Mbvebml sutiveliantur\egns, est
enim subveni e loco humili in excelsum vebi. Virg. :
Necnon ad tempium, summasque ad Palladia arces
Subveliitur magua matrum regina caierva.
GRIAL.
2. Non infreni lingua. Effreni, idem Ms. GRIAL.
76irf, Gatu incedant. Gressu, Impress. GRIAL.
25
179 S. 1SIDORI IIISPALENSIS EPISCOPI
re, scilicet ul dum scienliae operam danl, docirincc A quod in corpora flguralur,
graiiam populis administrent.
415 CAPUT HI.
De generibus clericorum.
1. Duo sunt autem genera clericorum : tinum ec-
I lesiasticorum sub regimine episcopal! degcuiium,
alierum acephalorum, id esl, sine capiie, quern se-
quantur, ignoraniium. Hos iieque inter laicos sac-
culariura oi liciorum studia, neque inter clericos rc-
ligio reientat ilivinn, seJ soluios atque obrrranles
sola turpis vita compleclilur el vaga.
2. Quique dum, nullum inelueuies, explendae vo-
luplalissuae licenliam consecianlur, quasi aniuialia
Lruta libertale ac desiderio suo ferunlur, habenies
signum religionis, non religionis ol lieium, llippocen-
70C
sed in anirao agitur,
scilicet, ut hoc signo in religione viiia reseceulur,
et criiiiiuibuscarnis nostrae, quasi crinibus, exuaiuur,
alque, iiinovatissensibus, ut comis rudibus, enilesca-
niiis, exspolianies nos, juxta Aposlolum, veterem ho-
minem cum actibvs suis, et induentes novuni, qui re-
novalur in agnilione Dei (Eplies. iv; Coloss. in).
Quani renovatiunem in mente oportel fieri, sed in
capiie demonslrari, ubi ipsa mens noscilur bab uare.
4, Quod vcro, delonso superius capiie, inferius
circuli corona relinquitur, sacerdotiam regnumque
Ecclusio: in eis exisiimo (igurari. Tiara enim apud
veieres consliluebalur in capite sacerdoiuni. Haee ex
bysso confectii rolunda erat, quasi splisera media, et
boc signilicatur in parte capilis tonsa. Coroua au-
tauris similes, neque equi, neque homines ,mistum- B em latiludo aurei est circuli, qua: regum capita cin
iftie (ul ait Poeta) genus prolesque biformis. Quorum
quidem sordida atque infami numerositaie salis su-
perque nostra pars occidua pollet.
CAPUT IV.
De tonsura.
\ . Tonsurae ecclesiaslicae usus a Nazaraeis , nisi
fellor, exortus est (Num. vi), pi ius crine servato,
denuo post vitae magnse continentiam devoiione com-
pletam, caput radebant, et capillos in igne sacrilicii
ponere jubebantur, scilicet, ul perfeciionem devo-
tionis suae Domino consecrarent. Horum ergo exem-
plo usus ab aposlolis iniroducius est, 416 ut "
qui, divkiis cultibus mancipali, Domino consecran-
tur, quosi Nazarxi, id est, sancli Dei, crine praeciso,
innovenlur.
2. Hoc quippe et Ezccbieli propbet* jubelur,
tticenle Domino : Tu ftli hominis, suine IM ijladium
aculum, et duces per capul tuum, et barbtun (Ezech.
v) ; videlicet quia el ipse sacerdotal! genere Deo in
niimsierium sanclificaiionii dcserviebat. Hoc et
Nazaraeos illos Priscillam ct Aquilam in Actibus
aposlolorum primunl fccisse legimus (Act. xvm),
Paulum quoque apostolum, el quosdam discipulo-
rum Christ!, qui in hujusmodi cuhu imilandi cxsti-
terunt.
3. Est autem in clericis tonsura signum quoddam,
CAP. in. N. 1. Hoc quoque capiie ead. sy nodusesl lisa, legeiu ferens de vagis clericis, cap. 22.
GRUL.]
Jbid. Alii, sine capite, quod sequantur ignorantiumturmte. AREV.
2. Pars occidua pollet. lla uterque Mss. Polluilur,
Impress. GRIAL.
Ibid. Votu ptatis. Grialius , voluntatis. Viderclur
dicendum neque equi, neque cenlauri. Sanclus Vale
rius abbas Isidon verba usnrpat, neque cqui, neque
homines, ul dix.i in Isidorianis cup. U9, num. 13. Delioc loco, etde aliis bujus secundi libri in conciliis
laudatis vide Isidoriana, cap. 51. Virgilii verlia
mtslumque genus, prolesque bifonnis, vi ^tiieid., 25,sum de Minowuro. ARKV.
CAP. iv. N. I. Toluin boc cnpulex Isidoro cunci-
liiim Aquisgranense, annoSIO, cap. 1, sinnpsil. Vi.lc
eiiam Loaisam, in not. ad concil. vi Tolel., c. C, et
Fabriciuin qui, pag. 847 Bibliograpb., scriplores
qui de tonsura nazaraeorum agunt, etnot. ad
gil. Uirumquc iiaque signum cxprimiiur in capiie
ciericorum, ul implealur etiam quadam corporis si-
miliiudine quod scripium est, Pelro apostolo perdo-
cenle : Vos eslis genus eleclum, regale sacerdolium
(I Pelt, ii, 9).
5. Quaeritur aulem cur , sicut apud anliquos Naza-
ra:os ,non 417 ante coma nulrilur, et sic londelur.
Sed qui hacc exquirunt adverlant quid sit inter illud
propheticum velamentmn, et bane Evangelii revela-
lionem, de qua dicil Aposlolus : Cum transieritis ad
Cliristum, auferelur velamen (II Cor. in, 16). Quod
aulem significabat velamen inlerposilum inter facieni
Moysi el aspeclum populi Israel, boc significabat
illis temporibus eliam comam pro velamenlo succidi.
Proinde jam non oporlei ul velenlur crinibus capila
corum qui Domino consecranlur, sed tantum ut re-
velenlur. Quia quod erat occultum in Sacramento
propbetice jam in Evangelic declaralum est.
CAPUT V.
De sacerdolit
1. Veniamus ergo nunc ad sacratissimos ordines,
et singulariier demonsiremus, quod est sacerdolii
lundainenlum, vel quo auctore poniificalis orJo ado-
levit in sxculo. Inilium quidem sacerdolii A^roii
full. Quanquam et Melcbisedecb prior obtulorit sa-
Regulam monacbor., cap. 12. N. 4. AP.EV.
2. Paulum. Al., Petrum; sail Paulum habet (jUi)(|ue
concilium Aquijgr.inense. AREV.
4. Quod vero delonso superius capiie. Vid. c.ip.
Duo SUM genera, 12, q. 1, ex Ilieronymo. GRIM..
Ibid. Ddomo superius capite, inferius circuli corona
relinquilur. lla concilium Tolelanum iv, c. 41. Oniiies
clirici, vet teciores, siciil Leviiw el sucerdoles, deloiifo
superius 10(0 capiie, inferius so/am circuli coronam
relinijuunl; non sicul liucusqiie in Gallxcia; (Al., Gnl-
lite) partibus (ncere Uclorcs ridenlur, qui, prolixis, ul
laid, comis, in ctipilis apice modicum circulum lonclenl.
liitus enim isle in llispania hucmque liarelicoriim
fiut. Scilicet praccipuc reprehendiiur, quod leclores
prolixa.^i onias, ul laiei, niilrircni. ARKV.CAI>. v. N. 1. Sacerdoiuni nomine boc loco, ut
saepe al;:\<, episco|ii suli veniuui. GIIIAL.
Ibiit. Initinm quidem sucerdntii, elc. Ex Anadeli
cjiisl. 2, ad episcopos lialioe. GRIAL.
781 DE ECCLESIAST1CIS OFFICIIS LIB. II. 782
crificium, et post hunc Abraham, Isaac et Jacob. A enim loquitur ad euni Dominus : i Tu cs (inguit)
Sed i?ti sponianea voluntate, non sacerdotal! aucto-
i^aie isia fecerunt.
2. Caeterum Aaron primus inlege sacerdolale no-
men accepit, primusque pontifical! stola infulatus
victimas obtulit, jubente Domino, ac loquente ad
Moysen : i Accipe, intjuit, Aaron, et filios ejus, et
applicabisad osiium tabernaculi tesiiraonii. Cumquelaveris pairem cuin liliisaqua, indues Aaron vesti-
meniis suis, id est, linea tunica, et superhumerali,
et raiionali, quod constringes balteo, et pones liaram
in capite ejus, et laminam sanctam super tiaram, et
oleum unctionis fundes super caput ejus, aique hoc
ritu consecrabitur. Filios quoque illius applicabis, et
indues tunicis lineis, cingesque bnlteo , Aaron scili-
Pelrus, et super bane pelram andificabo ecclesiam
meam, et ports inferi non vinccnt cam, el tibi
dabo claves rcgni coelnrum > (Matih. xvi, 18). Hie
ergo ligandi solvendique polestaiem primus acw.pit,
primusque ad (idem populum virlute sine praedira-
tionis adduxit; siquidera 419 el caeieri aposioli
cum Petro pari consortio honoris et potestatis ef-
fecti sunt, qui eliam in loio orbe dispeisi Evange-lium prii-dicaverunt.
6. Quibusque decedeniibus successerunt episcopi,
qui sunt constiluti per loium niundiim in sedibus
apostolorum, qui non jam ex genere carnis et san-
guinis eliguntur, sicut primum secundum ordinem
Aaron, sed pro uniuscujusque merilo, quod in euni
eel, et liberos ejus, et impones eis milras, eruntque B g ralia divina contulerit, sicut etiam ad Heli Dominus
sacerdotes mihi religione perpetua > (Exod. xxix, 4).
S. Quo lococontemplari oporlel Aaron summumsacerdotem fuisse 418 id est
> episcopum ; nam
lilios;ejus presbyterorum figuram praemonstrasse.
Fuerunt enim iilii Aaron et ipsi sacerdotes, quibusmerilo astare debuissenl Levitae, sicut summo sacer-
doti. Sedet hoc fuitinter summum sacerdotem Aaron
et inier tilios ejusdem Aaron, qui et ipsi sacerdotes
fuerunt, quod Aaron super (unlearn accipiebat po-
derem, slolam sanctam, coronam auream, mitram,et brachiale aureum, zunam auream, et superhume-
rale, et caetera , qux supra niemorata sunt. Filii
aulem Aaron super tunicas lineas cincti lantummo-
do, et tiaraii, aslabanl sacrilicio Dei.
pronumiavit, diccns : < Haec dicit Dominus DeusIsrael : Dixi. Domus tua, et domus pairis mi perma-nebuiit coram me usi|ue in aeternum
; et nuiic dicit
Dominus : Nequaquarn, sed glorificanles me glorifi-
cabo, et qui me spernit spernetur (/ Reg. n, 50).
7. Quaiuor autem svint genera aposlolorurn :
unum a Deo tantum, ut Moyses ; alterum per homi-
Jiem el Deum, ut Josue; lenium tantum per homi-
nem, sicut his teniporibus mulii favore pnpuli et
potestatum in sacerdotium subrogantur; quarlumaulem genus ex se esi, sicut pseudoprophetarum, et
pseudoaposlolorum. Quid sit autem nomen apostolo-
lorum 1 Aposioli in Lalina lingua missi inlerpreian-
tur, quia ipsos rnisit Christus evangelizare ad illu-
4. Sed forsiian quaeritur et hoc cujus figuram fa- C minaiionem omnium populoruin.
ciebat Moy^es. Si enim filii Aaron presbylerorum
liguram faciebanl, et Aaron suimiii saccrdolis, id
eSt, episcopi, Moyses cujus ? Indubiianler Chrisii.
El vere per omnia Chrisii, quoniam simililudo fuit
mediaioris Dei, qui esi inier Deum el homines Jesus
Giirisius, qui est verus dux populorum, verus prin-
ceps sacerdotum, el dominus pomiUcum, cui est
honor, et gloria inssecula sceculorum. Amen.
5. Hacienus de primordiis sacerdolalibus in Veteri
Tesiamento. In JSovo aulem Tesiamenio post Chri
stum sacerdolalis ordo a Petro coepit. Ipsi enim pri-
muiii datus est ponlificatus in Ecdesia Christ!; sic
2. Accipe, iiujuit, Aaron. E.vod. xxxix. GRIALIbid. In Vulg.ita, Et Aaron, el filios ejus app/icabis
sine accipc. Pro tacerdotes mi hi, ut est in Vulg.ua, J
nonnnlli Isiiloriani libri liabenl, sacerdotes mei. AREV.5. Tu es I etrus, Matlh. xvi. GRIAL.Ibid. I uri consortio honoris
, elc. Vide canon. 2dbi. 22. Ha;c desuinpla snni ex sancto Cypriano, dellnitaie Ecclesiae, pag. 107 el seq. Edilionis JoanuisFfilli. Iloc cram uiinue el caaieri aposioli, quod I uit
Pelrns, pari consortio praedili et honoris el pniesia-lis, sed exordium ah unitate prohciscitur, ut Ecclesiauna monsirelur. > In nommllis Impressis et Mss. le-
pilur pro/iciscitur. Primatus I etro datur, ul una, etc.
Sed hoc assiimenlum esse non solum Fellus lieiero-
doxns, sed alii quoque c.uuolici conieniiunl. Bel-
larminus, do Rom. Punt., lib. i, cap. 12, negat inde
fef]i aposlolos luisse parestinler se , et Cypriaiiuin
explicat aucloiilale sancti Leoni-s qui quodammodoveriia sancli Cypriani interpreiari voluisse videtur." : "
84 : Inter beatisiimos apotioios in r " "
8. Episcopus aulem, ut quidam prudentium ait,
nomen est operis, non honoris. Graecum esi enim,
atque inde ductum vocabuluin, quod ille qui super
eflicilur superiniendil , curam scilicel subdilorum
gerens ; icopus quidem intentio est. Ergo episcopos
Latine superiniendentes possumus dicere , ut inlel-
ligat nou se esse episcopum, qui non prodesse, sed
praessedilexerit.
9. Quod vero per manus imposiiionem a prseces-
soribus Dei sacerdolibus episcopi ordinantur, anli-
qua insliiuiio est. Isaac enim patriarchs sanctus po-
nens manual suam super caput Jacob, benedixit ei
honoris fuit quffdam discrelio potestalis , et cum omnium pur esscl eleclio, uni lanlinn datum est ut ctcieris
prxemineret. t lura alia ex eodem Cypriano alns in
locis Bellarminus congerii, ul caiholieam doct.-iii.iiu
tueatur, el Cyprianum ex Cypriano exponai. In COM-cilio Aquisgranensi laudato ha-c ip*a Isidori vrrlin
prolerunlur, ut inulla aim ex lilnis duOfliciis et Eiy-
mologiis ejusdem Isiilori. ARGV.(i. Hu c dicit Dominus. I Heg. n. GRIAL.
7. Quuiuor sunt aulem genera apostolorum. Ex Ilie-
ronym. in cap. i Epist. ad lialat. (>RIAL.
8. In Quxstionibiis sancli Isidori editis lorn. V,
pag. 251 . Scial , se nou esse episcopum, qui prceessc
desiderat, non prorfese.Vitie not. ARKV.
i). Et produxit eos trans Detlianiani. Ex veteri in-
terprelatidiie. Nosira enim : I .dnrit autem eoi [oral
trans Ueiliunium. Luc. ultim. GRIAL.
Ibid. Sic et superimpletor leijis. Al.,
sic et super-nils impletor legis. AREV.
785 S. 1SIDORI 1IISPALENSIS EP1SCOP1 784
(GVn. xxvii, 28); simililer et Jacob filiis ejns. Sed A gat, vd infirmitates infirmorum sustineat. Dalur et
et Moyses super caput Jfsu Nave manmn suam im- annulus propier signnm ponlilicalis lionnris, vel
poncns (Num. xxvii, 25), dedil ei spiriliim virlulis, signaculum secreicrum. Nam mulia suiit quse car-
420 et ducatus in populo Israel. Sic el superimple- naliiun 421 minu>que inielligcniium sensibus oc-
tor legis , el proplieianim Doniinus nnster Jesus
Chri-lus per maims iinposiiionern aposiolis suis be-
culianies saeerdoies, quasi sub signaculo, conilunt,
ne iiidignis quibnsque Dei sacramenia aperiantur.
neiiixit, sicul in Evangelio Lucas scripturn est: El Jam vero quod soecul .res viri iiequaquara ad mimsie-
produxit eos Inns Bellianiam, el elevavil inanus
suas, et beiiedi.xii eis, faclumque esl, cum bene-
dixissei illis, discessit ab eis, el ipsi reversi sunl in
Jerusalem rum gaudio magnn (Luc. xxu).
10. El in Aciibus apostoloium, ex prrceplo Spi-
rilus sancli, Paulo el barnab;e ab ap slolis manus
iniposila esl in episcopatum, el sic IIIJSM siint ad
evangelizandum (Act. xin). Quod auiem a trigesimo
rium Ecclesix admiUunlnr, eadem aucioriias aposto
lic;) docel, dicens : Manus cilo nemini imposueris, et
ileruin : Kon neophyium (I Tim, v, 22), ne, in su-
pcriiiam elaius, puiet se non lam ministeiium 1m-
rnililalis quam administralionem s:w:tilaris potesiatis
ailepium, et condemnations superbiae, sicut diabo-
lus, per jacianli.im dejiciaiur.
13. Qnomiido enim valebil s i cnlam homo sncer-
anno sacerdos el ficilur , all anaie S 1 ilicet Clirisli B dotis niagisierium adimplere , cnjus nee (iflieium
siimpium esl, ex qua idem Chrisliis orsus esl prsB-
dic.-ire. llxc enim aulas piolectu jam mm indiget
parvulormn, sedperle<
l:onis vi plena esl, el rolmsta,
et ad omiicm discipline ac magisterii exerciiium
pia parala.
11. Quod vero iinius matrimonii viiginalis sint,
quieliguiunr in ordinem ponliflcalM, et in vrieri
lege inandaiiiin esl (Lr.i-it. xxi), et plfiiius scripsil
Aposmlns, dicens : Urtiu* tixoris virnm (I Tim. in).
Sacerdolem enim qureril Fcclesia, aul de monogamia
ordinaium, aul de virginilaie sanctum ; digamo au-
lein aufenuragere sarerdiiiiiim. Por/o quod episco-
PIH nun ah urio, sed a cunclis coniprovincia ibus
cpisccpis c rditiaiur, id propier lixrcses insiiiuiuin
tenuit, nee disdplinam agnovii? Ant quid docere
polerii, cum ipse nun didicil? fsui.c vero sirpe cer-
niinu-, pliirimos ordinalionem in labulis Tacere, nee
eligiint qui Kcclesix prosiui, sed quos vel \p*\ amant,vel quorum sunl obsequiis deliniii, vt-1 pro quibus
majorum (|ui^pi.nn rogaveril; et, ul dcieriora dicam,
qui ut ordinareniiir muneribus impeirarunl. Taceo
de reliquis; alii sticcessiores (ilios vel parents fa-
ciuni, el conantur posleris praesululus reliuqnere
diguiiatem. Cum hoc nee Moyses amicus Dei lacere
poluit, sed Jesum de alia tribu elegil, ui sciremus
prJDCipalura in pnpulo nnii sanguini deferendum esse,
sed vil33 merilis (Num. xxvn).
14. Inlerdum auiem et juxla meriium plebium
agnoscitur, ne aliquid cmilra (idem Ercle-i:B unius Celignn .nr persona; rectorum; 422 ""de noverml
populi sui Inisse merili regimen perversi suscfpisse
ponliHcis. Quod aniem is qui post Iiaplismuui aliquo
morlali pecealo correplus sil, ad sacerdnlium non
promovealur, lex ipsa lesialur. Moyses enim in lege
pru cepit sacurdolibus, nealiquod pecus viliaium ad
aram Dei nfferant (Lei it. i, 21). Quod ipsuin poslea
lyraiu.ica aucioriias molirelur. Ideoijue ab omnibus
convemenlibus inslilnilur, ant non minus quam a
iribus pia seniibns, c*teris lamen con.-entientibus
Ic-timnnio litlerariim.
12. II uie auiem, diim consecralur, dalur bacillus,
ul ejus indicio siibdilani plebi in vel regal, vel corri-
10. Quod vero minis malrimon. virg. Vid. d. 3,cap. Si q ns, el 2S, q. 3. GRIAL.
11. Porro quod episcopus nun ah lino. C. Archiepi-
copns , ei se iq. , d. (jb , rt Ilullini Hislor., cap. I) ,
>n Mc fnsp synndi ranonibus. GHIVL.Ibid. Idfocjue ab omnibus convenientibus. Vid. 64
iliSMncl. illlAL.
Ibid. Digtinio auiem , elc. Nonnulli Mss. Digamuimil m aul feiliir agfre sacerriotium , ex quo non male
cmijicieb >> IlilKtrpius : Uii/amus uuleiu liaud ferlur
ageri1 sacerdoiium. Apud
~
14. Inlerdum, auiem. Vid. c. Audaciler, 8, q. 1,
ex Origfne, vel llierniiym. polius. GRIAL.
Ibid, Quod au em is qui post bnftitmum aliquo
morlali peccnlo correplus. QuOil ejiismoih sil (ail Gra-
lianns, d. 2o, c. Priinum), "I ex eo sil perpelua in-
famia. Ita cnitii ille Mieronynu verba in cap. I K pist.
ad Titum, nude lisec si:mpia sunl, inlei pretaiur, qn.-e
referemns, ne cui ha3 duriora videanlur : I rinnnn
ittiqne sine cnmine jubelur esse episronus, quod pulo, ,,..., alio verbo ad Timotlienm irreprehensib i lem noniintitum.
I ari-ienscm, adver- " Nun quod i-o lantnm temiiore quo ordin ndus esl sine
tillo sil cnmne, et prccieri as nmculaa nova
Hone diluerit, sed quod ex lempore, quo in C/ms<>
renalus esl, milla peccaii Comcienlia remordealur.
sus Gni Cos rap. 172, le^iiur: A digamo nit/em atifer-
IUT. Plura alia capila bnjns him /Eneas 1 arisiensis
in snam senlenliam allt-gat. AIIEV.
12. Pulel te non taut imnislerium liumit. Ex Hie- Qnomiido enim potent prases Eceltia nitfene ninliim
ronym. in cap. I episl. ad Til. GR AL. de meilio ejus qui in deliclo sitnili corruil ? nut qua //-
Ibid. Signaculum secret/ runt. Scilicet in I aililinne
annuli hacc prorenintiir : A cipe annulum discreiio-
nis, et honoris, /idri siqnum . ut qua: signanda sunt
signes, et qua: aper enda sum prodas. Vide GenrgiumLonguiii ,
de aimnlis signatoi its, cap. 5, el coin-
ineni. ad Prudenlium , hymn. 1 Pcnslepli., vers.
85. AREV.13. Nimc vero stepe cernimtts, usque ad diynilalem.
Ex eod. loco. GBIAL.
eius qin \
bfrtuie cornptre peccantem pot*st, cum luci its .-tin ipse
re^pondeat, eadem admititte guee corripil ? Legilnr au-
tem corn/plus in Golh. et in Kd. Horn., sed correplus
magis v delur ex Gratiani scnsii. M HIiisse enim vi ic-
lur Isidoras tlic ronymi verha, cum non qnoiihct cri-
niifie, sr.i MUM lali, el correj/fum, qua-i deprehensuine>se voluil. GI-.IAL.
Ibid. Rigida liaec llieronynii sententia, quod morlali aliquo peccato post bapti>mum corruptns, ad
sacerdoiium non promovealur, sic esl in-lclligenda,Ibid. Cum neque Hoyses. Ex eod. GRIAL.Ibid. Deferendum. bic Hitiorpius quonue edidit ut sermo sit de crimiue, ei pecealo non t|ualicun(|ue
rutn uuo uis. Alii, defendendum. AREV. morlali, sed pecealo giavissiuoo, el enoruii, quod
783 DE ECCLESIASTICIS OFF1CIIS LIB. H. 780
off> rentibus, et sperneniibiis sacerdotibus Israel per A cumbere, cum fratribus pacem babere, nee quein-
Mahichiaiu improperavit Deus dicens : Ad vos, o sa-
cerdutes, qui polluistisnomen meiim, et diiislis : In
quo pulluimiis te? Offerlis super altars meum pattern
pollutum. Nonne si offeralis ccecum, el lunauidum,
lionne malum est (Maltich. i, 6)"> L nde et in Nnmeris
vilula rufa, cnjus cinis expi;iiio est populi, non aliter
jiibciin1
dffeiii ad altare L). mini, nisi qnae leirena
opera non fecerit, juguinqiie delic ti non traxerii, nee
vinculis peccaionnn Cuerii alligata (.Vm. 19).
15. Sfd quid plnra subjiciam? Si enim is qui, jam
in episcopalu vel presliyierio positus, moriaie ali-
quod peccalum ailiniserit ictraliitur abofficio.quanto
mngis ante ordinaiiimeni peccaior inventus non or-
dinelur ? Qnapropler quia lex peccatores a sacerdotio
qnnni in m< inhris sms despiceie, uul imi dainnare,
nisi comprobatiim, nnlluni excoiniiiiinica>e, nisi dis-
(ii-siini Quiqne ita liuniiliialem pariter el auclorita-
tem pia>-ia ii, in neqne per nimiam buinililatein
suain subdiloiuin viiia convalesiere facial, neque
per iininoiteraiatn aucioiitaiein ^everilatis po esia-
inn exerceai ; sed lanio c.>uiius erga commissos
agat, quanto durius a Curislo judicari formnlai.
18. Tencbii quoquu ill./ in supeiemiiieiiteiii donis
omnibus cbaritatem, sine qua (minis virlus niliil rsl;
cusins eiiiiu s-ancliialis cliaiiias, l"cus auteni hujus
cusiodis liuuiililas. lial-cbii eliam inier baec onmi;
el c.istnaiis riiiiiieiiii ini, ila ut inuns Cbristi corpus
confeclma ab onini iliquinnmenlO carnis sit tmuuia
removel, C"iisideiei se iimisqmsque, el sciens, quia B et libera. Inter 1m c"poncbil einn sollicila dispensa-
potenles potenler lormenla palientur (Sap. vi, 7), re-
Irahal se ab hoc non lam honore quani onerc, el
aliorum locum qui digni sum non ambial occupaie.
Qui enini in erudiendis, at<|ueinstiiuendis ad virlu-
lem populis prsoeiil, necesse est nt in omnibus s:in-
cius sit, el in nullo rcprelieiiiiibilis lubeaiur. Qui
enim alium de peccalis aiguit, ipse a peccalo debet
esse alii iius.
16. Nam cum qua fronle subjecios arguere poteril,
cum illi statim possit correpfus irigerere : Ante doce
le quae recla sunl? Quapropier qui nogligii recta fa-
cere, desinat recla docere. Prius quippe semeiipsum
corrigere debet, qui alios ad bene vivendum admo-
nere sludei, ita ut in minibus semetipsum formam
tione cui-am paiij enim gerere, esunentes pascere,
vestire nudos, iuscipere peregrines, c:t|>tivos redi-
mere, viduas ac pu r illos tueri, pervigilem in cun-
Clis exbibere curani, provideniiam el dislribmionoiu
discreiam.
11). In quo eliam liospiialitas ila erit prapcipua, ut
omnes cum 424 benigniiaie et cbaiitale suscipiat.
Si enim omnes (iileles illud eviingelicnm andire desi-
deranl : Hospes fui, et suscepistis me (Malik. *xv);
quanto magis epi>copus, ciijns diversoiiuin cuncio-
ruin dfliet esse reccplaculuni ? Laicus enim unuin
aui duos suscipiens implevit liospiialiiatis oflicunn^
episcopns, nisi omnes receperit, inbumanus esl. In
hegoliis auiem sa Cii aribus dirimendis oporiei eurn
viveudi 423 prsebeal, cunctosque ad bnnuni opus C caus;>m merito discernere, non gratia, neque enim
docirina ei upere provocet. Cui eliam scientia Scri-
pluiarum necessaria esl , quia si episcopi tanlum
sancta sit vita, sibi soli poiesi prodesse sic vivens.
Porro si el ducirina et sermone fuent erudiius, po-
lest taeleros quosque insihuere, el docere suos,
et adverr-anos repercutere, qui ni refulati Itiennt,
atq ic couvicti, facile queunl simplicium corda per-
veriere.
17 Hujus autern sermo debet esse purus, simplex,
aperlus, plenus gravitate, el honesiate, plenus sua-
vitate, et gratia, tractans de mysierio legis, de doc
irina fidei, de virtute coniinentix,
de disciplina
jusliliii , ununiqiiemque admonens diversa exliorta-
lione juxia professionis morumque qualilatem, scili
cet ul prxnoscat, quid, cui, quando, vel quomodo "
proferat. Cujus praj csteris speciale officitim est
Scripiuras legere , percurrere canones , exempla
sic debet episcopns suscipere poleniem, ut contristel
contra jusiiliam p:iuperem, neque pro pauueru aufe-
rat justiiiaiii a poiente.
20. Non delendat improbum, nee sancla indigno
commilienda arbiirelur, neqne argual, aut iinpn-
gnei, cujus crimen non reprehendil. Erit qimque illi
eliam juxla Apostolum niansnetudo, paiicntia, so-
brieias, moileralio, abstinenlia, sive puduiiia, ut
non solum ab opere immundo se abstineal, sed etiam
a jactu oculi, et cogiiatinnis errore, ila ul dum nul-
luiu vitium in se regnare permitiit, impeinre apud
Deum veniam pro subdiiorum facinoribus v.ileal.
Qui enim isia seclaveril, et Dei minister utilis erit,
el perfeclum sacerdoliurn repraseiilabit.
CAPLT VI.
De chorepiscopis.
1. Cliorepiscopi, id esl, vicarii episcoporum, juxta
sanciurum imiiari, vigiliis, jejuniis, orationibus in- quod canones ipsi tcstaiuur, instiluli sunl ad ex. m-
creat non lanlum moriem spiritualem, sed eliamntonem canonicum. Nam inter irregulariiaies quseob>labanl lie quis prnmoverelur, recensehaiur exant-laia poenitentia. Vide Peiaviuiu, lib. u De pcenil.,
cap. 11, n. 13, el lib. vi, cap. (i, n. .">. AREV.15. Quaproptcr quia lex pecc., usque ad occupare,
verba sunl Hieronymi ibid GRUL10. JVam cm qua (route, usque ad recta stint, ejus-
dem sunl. Gm.vi..
Ibid. Cui eliam tcienlia Script., usque ad pervenere,eju-d., ibiil. (.iii.u..
Ibid. Excusi antiqui revincere , pro repercutere.
AREV.17. Veteres Editiones , indagari , pro judicari.
AREV.18. In cunctis exltibere curam, etc. Alii, in cunelit
hnbere curaiii, et prutideniiam disiribulione discreiam.
ARKV.ID. In quo eliam hospitalilas usque ad inhumanui,
lliernnyii)., iliiil. GRIAL.21). Eril qiioque illi, juxla Aposlul. Ibid, el i cou-
Ira Joviiiian. (.uui .
CAP. vi. N. 1. QuaR de cliorepisc. dicii, e concil.
antiocb., cap. 10, sumpia videri possunl. Vid. Leon.,
787 S. ISIDORI IHSPALENSIS EPISCOP1 788
plum septuaginta seniorum, tanquam consacerdoles A nino tacuit, quia eos in episcoporum nomine eom-propter solliciludinem pauperuni. Hi in villis el vicis
constitiiti gubernanlsibi commissas Ecclesias, haben-
tes licentiam consiitnere lectores, subdiaconos, exor-
cistas, acolytlios ; presbyteros autem aut diaconos
ordinare non andeant, prxler conscieniiam episcopi,
in cujus regione prsesse noscunlur; hi autera a solo
episcopo civitau s cui adjacent ordinantur.
425 CAPUT VH.
De presbyteris.
\. Presbylerorum ordo exordium sumpsu (ut di
ctum esi) a filiis Aaron. Qui enim sacerdotes voca-
Jiautur in Veteri Testamento, hi sunt qui nunc ap-
pellantur presbytcri, et qui nuncupabantur principes
sacerdotum, nunc episcopi nominantur. Presbyteri
preh endit. Seeundus enim primo conjuncius graduscst, sicut el ad Philippenses de episcopis et diaco-nibus scribit (Philipp. i), qmun una civitas pluresepiscopos habere non possit. Et in Actibns apostolo-rum presbyteros Ecclesiae Jerosolymam iiurus c.on-
gregavit, quibus inter csetera : Videte (inquit) fire-
gem, in quo vos Spirilus sanctus epiicopos ordinavit
(Act. xx). Unde etiam tales in Ecclesia presbyicrosconsiitucndos esse, sicut episcopos, et Aposiolus a<I
Titiun loquitur, et canones ipsi testantur.
4. Presbyteros autem merito et sapientia dici, no i
jetale; nam et Moysi pradpitur uteligal presbytoio.s(Num. xi). Unde el in Proverbiis dicilur Gloria tenant
fannies (Proverb, xx). Qua; esi haec caniiies? liaudautem interpretantur seniores, quia seniores selale B dubinm quin sapienlia, de qua scriptum est : Cani-
Gra?ci.pm6i/lerog voeant. His enim, sicut episcopis,
dispensalio mysteriorum Dei commissa est.
2. Prssunt enim Ecclesiaj Chrisli, et in confec-
tione divini corporis et sanguinis consortes cum
tpiscopis sunt, simililer et in doririna populorum,et in officio pradicandi. Ac sola propter auclorilatem
smnnio sacerdoti clericorum ordinatio et consecratio
servaia est, ne a mullis Ecclesiae discipiina vendieala
coiK Ordiam solveret, scandala generarel. Nam Pau-
lus aposiolus eosdem preshyieros, ul vere sacerdo-
tes, sub nomine episcoporum ita asseverat, 426loquens ad Titum : i Hnjus rei, inquit, gralia re-
liqui le Gretas, ut ea quaa desunt corrigas, et consti-
luas per civitales presbyleros, (juemadmodum egotibi disposui. Si quis sine crimine est, unius uxoris
\ir, filios habens fideles, non in accusaiione luxurise,
aut nou subditos. Oporlet enim episcopum sine cri
mine esse (Tit. i). Qua senlentia ostendit presbyleros eiiam sub episeopuruin nomii e taxari.
3. Unde et ad Timolheum de ordinaiione episcopicl diaconi scribens (/ Tim.
>n),de presbyieris om-
cpist. 88, et can. nicsen. 54. Hi propter imolentiam(aii Gralianus, c. fhorepis., d. 68) ab ecclesia prolii-biii unit. GRIAL.
Ibid. Alii, constituere lectores; siibdiaconos ordinarenon audennt, elc. ARI v.
CAP. vn. N. 1. Exordium sumpsit a filiis Aaron.Amiclei., episl. 2, ei llieronym. ad iNepotian., episl.
;, /(/. His enim ficul episcopis, usque ad prwdicandi,carplim sumpla ex episl. ad Rustic. Narlir
lies hominum prudentia est (Sap. iv). Cumque non-
gen tos et amplius annos ab Adam usque ad Abraham vixisse homines legimus, nullus alius a|ipellaiusest primus presbyter, id est, senior, nisi Abraham,qui imilto paucioribus annis vixisse convincitur. Nonergo propier decrepitam seneclulem, sed propier
sapienlia/n presbyieri nominantur. Quod si ita est,
minim esi cur insipienles constiiuanlur.
427 CAPUT VIII.
De diaconibus.
1. Diaconorum ordo a Levi tribu accepit exordium. Prnecepil enim Domiims Moysi ul post ordina-
lionem Aaron sacerrioiis et filiorum ejus rursus Levi
tribus in divini cnllus minisleriis ordinarenlur, et
]consecrarenliir Domino pro omnibus primogenilis,et servirent pro Israel coram Aaron el filiis in laber-
naculo Domini, excubanles in templo die ac node;ipsique gestareni arcam, el tabernaculum, el oinnia
vasa ejus, el in circuilu tabernaculi castra ipsi con-
Sliluereni, et in promovendo tabernacnlo ipsi depo-
nerent, rursus ipsi componerent (Num. in, vin).
Ibid. De iis quac aj presbyteros, diaconos, etc
siugillaiim in funclionibus ecclesiasiicis pertinentvideri potesl Epistola Isidori ad Leii<lel redurn. Isi"
dorus, cap. till, hiijus libri, num. 4, clarissime prae-feri episcopos presliyieris nun solum ex consueiudiueecclesiastica, veruni eiiam ex leclione Ai-tuurn apo-siolornm. An aiuein Hieionymus vere seuserit pres-bytcros episcopis aaquales esse , quaestio esi mier
Ihfologos vehementer agitata, in qua diligeiilissinie- - ...J,M.
, versalus fnil ainlcus meus Rairnundus Dio-dado inilieionym., lorn. IX, it:i ut qwedam r. gecuissa con- D suis erudiiis dissertationibus, qui Hieronyiniim ab
"
.
v l
..ea
!"
r. _!!
lcon ir " ant!
i et benedicendipffleia. Lcclesiaj tatliolicse senlentia alieimm non ostendit.
Quod aiiiem sequare episcopis presbyieios videiur,i,o, (Mini .aiia raiKini; n-n defendenaiis, quam quaim-iiir ipse SPSO, non referenda esse art
cnl|>;e sul.iu iiin de qnilms tcstiflcalio adhibolur auctorum.Suiit auifin verba, ijuilius plus xquo presbyieris in-Lui-se videiur, non Isidori, sed llirrunyri ii. Cujusmens al.|iie animus is fuisse videtur, nt episcopnriimfasinni el insulciiiiam cuiniirinieret, alque reinnde-ret. non in preslmerus illis pares 1 iuerei. Ut excull. iiis t-jiis jihirihns locis collegere jani|iridcni do-clissimi viii; in ipiihus Franc. Turriauus, lib. vinConsl., cap. 5(j; Maria. Kcaliu.,in cpisl. ad Eva^r.;Cassar B.MIII., anna;., luiu. I, aim. j8. Nam quidJsiduius senserit de episeop. oilic., satis lonsial exc. I ertfctit, ii. 25, el ex cap. ultiin. hujus operis deciirismiiie. GRIAL.
AREV."2. iVflm Paiihts. Ex llieronym. ep. ad Evagr., et
coiuni. ad Til. GP.IAL.
Ibid. In confeclione. Al., in confraciiane. Pro di
vini, exciisi veleres, divinn. AREV.5. Sei iuidus enim primo conjuncius. Ilittorpius cirri
suis Mss. : Secutidus enim, et pene conjuncius. Am...4. fresby .eros aulem merito, u-qu ad Im., v/rhi
sunt Ilieioiiym., in cap. in Isai., quorum p!era j<:e
legiintnr eiiam in Anacleti episl. 2. GRIALIbid. Jam alibi niiinni, in.nons Edilionis GrialianrB
inteidimi allegari epislulas siimnmrum (loiitilicuin,
qiiiiMiunc apocryphse censentur, ut hoc loto, el nmn.\, Anacli ti epis-, . :2. AREV.
CAP. vin. IS. 1. Pleraque ex epist. citata ad Rustic.Narbou.
789 DE ECCLES1ASTU
2. A xxv annis et supra iisdcm in tabernacnlo
sen-ire mandatum est, quam regulam sancii Palres
et in Novo Testamenlo consliluerunt. In Evangelio
primordia eorum in Aclibus apostolorum ita legun-
lur : < Convocantes ilaque xn aposioli multiludinem
discipulorutn, dixerunt : Non placet nos relinquere
verbuni Dei, el ministrare mensis. Quid ergo est,
fraires? Considerate ex vcbis ipsis viros boni tesli-
inonii vn, plenos Spirilu sancto et sapientia, quos
consliiiiamus in hanc rem. Nos vero erimus oralinni
et minislerio sormonis inslanles. Et placnitliic sermo
coram (inini ninlliiudine, et elegeiunl S:epbannm
plenum fkle, et Spirilu sancto, Philippum et Proclio-
rnm, et Nicanorem, el Timonem, et Parmenam, et
Mcolaum advenam Antiocliensem. Quos sialuerunl
ante aposiolos, et cum orassent, imposueruni illis
inanus, et verbum Dei crescebat, et multiplicabaiur
numerus credenlium > (Act. vi).
3. Exhinc jam decreverunt aposioli, vel successo-
res apostolorum, peromnes Ecclesias septem tiiaco-
nos, qui sublimiori gradu 428 cajieris proximi circa
aram Christi, quasi columns allaris assislerent, et
non sine aliquo seplennrii nnmeri myslerio. Hi sunt
eniin quos in Apocalypsi legimus s.eptem angeli lubis
canenles. Hi sunl seplem candelabra aurca. Hi vo
ces tonitruoiuui. Ipsi enim clara voce in modum
prscconis admonent cnnctos, sive in orando, sive in
fleciendis genibus, sive in psallendo, sive in lectio-
nibus audiendis, ipsi ctiam, ut aures habeamus, ad
Dominuin, acclamant, ipsi quoque evangelizanl, sine
ipsis sacerdos nonicn babel, oflicium non liabet.
4. Nam sic ii in sacerdole consecralio, iia in mi-
nistro dispcnsalio sacramenti esi, illi orare, buic
psallere niandaiur; ille oblata sanctificat, liic sancli-
licaia dispensat. Ipsis eiiam sacerdolibus propter
praesumplionem nnn licet de mensa Domini lollcre
caliceni, nisi eis Irnditus I ucrit a dincono. LcvittB
inferunl oblationes in altari, leviiae coniponurit men-
sam Domini, leviiae operiunl arcnm Testament!. Non
e:.im omries vident aha mytteriorum, qua; operiun-
lur a Leviiii, ne videanl qui videre non debent, ct
sumant qui servare non possum; qiiique propierea
nllario albis induii assistunl, ut cceleslem vilam ha-
beaui, candidique ad hoslias immaculaiique aece-
darit, niundi scilicet corpore, el incorrupli pudore.
2. Use repetuntur ex Isidore in concilio fit. Aquis-granensi, cap. 7, el in aliis. Pignorius, de servis,
png. 49, observal diaconos iia dicios luisse, quiasci vi mensis minisiranles iia fere vocabtilo Graconomiiiabamiir. ARKV.
o. Proximi circa aram Clmsli, elc. Prmlenlius, in
liyuino sancti Lauremii, p:ig. 892, vers. 37 :
Hie primus e sepleraviris ,
yui slant ad aram proxiini.
Nimirum arcbidiaconus oral sancins Laurenlius. Videcomment. SAnclus Ilieronymus,episi. 85, ad Evagr. :
In ecclesia Kama: presbyieri sedent,.cl slant diaconi.
Quse djscipliua, increbrescentilxts vitiis, ul ait Hiero-
liyniiis, elanijitit. ARKV.4. Alii, ne videant qutc videre non debent, ct sumant
qwe servare, elc. Sod in nonnullis Mss. correctum esi
IIS OFF1CIIS LIB. II. "^0
A 5. Talcs enim decol Dominum liabere minislro?,
qui iiullo carnis corrumpanlur conlagio, sed potius
cmineniia casiitalis splcndeanl. Quales enim diaconi
ordinenlur, aposlolus Paulus plenissime seribil ad
Timolbeum. Nam cum premisUsei de saccrdoiiiia
eleclionc, conlinuo subjecit : Diaconi similiter irre-
preh.:nsibiles, hoc est, sine macula, sicut episcopi ;
pudici utique, id esi, a libidine conlinentes; non fci-
lingues, sciliccl ne conlurbenl liabenles pacem ; ncn
mnlto vino dediti, quia ubi ebrii las, ibi libido donii-
naliir el furor; won turpe lucium secinntcs, ne de
coelesii myslerio lucra lerrena secteniur. Est quo(|ii
el inrpis lucii appelilio, plus de praescntilus quam
de fuiuris cngiiare. Posl haec subjecit. : Hi autein
429 probenlur primum, et sic ministrent, nullum cri-
B men linbenies (1 Tim. in). Ulique sicul episcopi, sic
et isii anle ordinationem probari debeni, si digni
sunt, el peslea sic minislrent.
CAPLT IX.
De custodibus sacrorum.
{. Cuslodes sacrarii Leviia; sunt. Ipsis enim jus-
sum esl cuslodire labernaoulum, el omnia vasa lem-
pli (;Vm. VIM); quique ideo in lege ab anno quin-
quagenario cliguntur cnslodes vasorum, ul, post
cdomilum carnis conflicium, jam quieii, mnndo cor
pore pariier el menle Deo serviant, prajferentes
speciem gravitatis, ne fallanlur consilio, ne fidem
deserant, neque quidquam inlemperaniius geratit.
CAPUT X.
De subdiaconis.
C \. Subdiaconi, qui apud Graces bypodiaconi vo-
canlur, in Esdra inveniuntur, appellanturque ibi Na-
tbiiuri, id est, in humililate Domino servienles (/
Esdr. vin). Ex eorum ordine full ille Naihanael qui,
in Evangelio Joannis, divina prodilione commonitus,
Salvatorem Dominum meruit condteri, quique eiiam
ad primum divinitaiis indicium fidelis eniiuit. pro-
teslanie Domino ac dicenie : Ecce vere hraema, in
t/nu dvlus non est (Joan, i, 47),
2. Denique isli oblaliones in lemplo Domini sus-
cipiunt a populis, isti obedinnl ofliciis Levitarura,
isli quoque vasn corporis et sanguinis Christi dia-
conibus ad allaria Domini ofTerunt. De quibus quidein
placuit Palribus ut, quia sacra mysleria conlreclant,
casli el conlinenies ab uxoribus sint, et ab omni
D qui bis pro qua;. Adbue Uomanus pontifex serv.il
inorem nou accipiendi calicem (scilicet in missa so-
Ismni), nisi a tiiacono illi tradatur. Lesleus, in not.
ad Mis-ale Mozarab., |>. 489, anliquum bune ii-
Him mullis veterum congestis teslimoniis iilustrat.
5. Diacitni. Multi Mss., liic et alibi, diacones; iia
eiiam diaconibus pro diaconis; el cap. seq. occurril
diaconibiif. ARF.V.
CAP. x. N. 1. Vid. cil. epist. ad Ruslic. GRIAL.
Ibid. In texln Grialii eral appellaturque. Pro di
vina pradiiione alii babent rfitma protectione. AREV.
2. Ut q tia, elc. Al., ul quia ad sacra sunt myfteria
di puiati,ub onnii carnali iinmunditia sint liberi. Pro
nqiuvmniiili,alii aquamaniti, alii aqua manibus. Vido
concil. iv Cariliagin., can. 5, el Ducangium. ARE?.
791 S. ISIDORI IIISPALENSIS EPISCOP1 792
cariinii .mmunditia liberi, juxln quod illis, prnpheia A 5. Porro vox lecloris simplex erit, el clara , et ad
dicentu, jubelur : MundaminL 430 I "
/er "s ""sa
Domini (Isai. LII). Hi igimr, rum onlmauiur, sicul
sacerdoies el Leviise , mantis impotiuniidn nun
suscipinni, set! puteimn tainum, ci <alicem ileinami
episcopi, et ab arcliidiacono scyplimn aquae cum
aqiuciuanili et manuierj;iuin accipiunl.
CAPUT XI.
De lec.oribus.
\. Lectorum ordo fur-mam et initiuin a proplieiis
accepit. Suiil igilur leciores qui verbiini Dei pia:di-
canl, quiuus dicilur : Clama, ne cesses, quu&i tuba
exnlla voceni luain (hai. LVIII). Isii quippe, dum or-
dinantur, primuin de eiirum rouversaiione episcopns
verbum lacii ail populuin. Delude coraui plebe uadit
onme pronuiiiiaiiuiiis genus accoiniuodaia, plena
fcuccn virili, agreslem, et subruslicum effugieus so-
nuiu, non buniilis, nee adeo sulilimis, 11011 fracta,
vel teneia, niinl jue frinineum snnans, neque cumnioiu carporis, sed tantumiuodo cum graviialis specie. Auribus eiiim ei cordi cmisulere debet lector,
non ocnlis, ne poiius ex seipso spectaiores magis
quam audiiores I aciai. Veius opinio esi leciores pro-nunuandi causa prajcipuam curam vucis habuisse,
ut exau.iiri in lumuhu pussent. Unde et duduin le
ciores pixcones vel pioclamatores vocaoaniur.
CAPUT XII.
De paulmistis.
1. Psalmisiarnni, id est , cantorum principes, vel
eis Cudiceoi apicutn diviaoruq] ad Dei verbuin an- B auctores, David, sive Asapli exsiiierunt. Isti enim
nuntianduin. ,
2. Qui aulem ad liujusmodi provehitur graaum,isle eiit docirina et libris imbuius, sensuumque ac
verborum scienlia perornatus, iia ui in dislinciioni-
bus sentenliarum intelligat ubi fmiatur juncuira,
ubi adliuc pendei oralio, ubi sentenlia exlrema clau-
datur. Sicque expedilus vim pionuuiiationis lenebil,
ut :ul iniellectum umuium nienles sensusque promo-
veat, discerneudo genera pronuiiliationuin , aique
exprimendo senieniiarum proprius allectus, modoindicamis vocc, modo dolenlis, modo increpanlis,
iiindo e.Uiorlamis, sive Ins siuiilia secundum genera
propria3 pronuniiaiionis.
3. In quo maxime ilia ambigua sentenliarum ad-
post Moysen psalmos priini coinposuenmt et canta-
venmt. Muriuo aulemAt>apb , filii ejus in ordineiu
subrogaii .sum a David , eranique psuimisix per sue-
cessionem gt-ue. is, sicul el ordo sacerdoialis; ipsique
soli continuis diebus in leinplo canubanl, candidis
induti stolis, ad vocem unius respondente clioro.
2. Ex hoc veieri more Ecclesia sumpsit exemplumnutriendi psalmislas, quorum cantibus ad ellectuui
Dei uienles audieiuiuni exciienlur. Psalmistam au
lem et voce el arie prxclarum illusircinque esse
opuriei, iia ui obleciamemo dulcedinis animos inci-
tel audiiorum. Vox enun ejus nou aspera , vel rauca,
vel dis*onans ; sed canora eni, suavis, liquida, aiqueacula , liabens soiium , 432 ct melodiam sanilae
hibenda cogniiio esl. Mulia enim Mint in Scripluris, C Itl gioul congrueiuem , non quae iragica exclamat
qua; uii proprio 1110,10 pnmuntienliir, in conirariam
recidunl semenliam, sicuti e^l : Quis nccusubit ad-
vertus elec os Dei? Deus, qui juili/ical (Horn, vm, 55,
5i)? Quod si quasi conliiinalive, non servam genere
pronuniiaiionis sux, dicalur, magna perversilas ori-
tur. Sic ergo pronuntiandum esi , ac si dicerei : Deusite
qui jusn/icat: ul iuljaudi, lur unit.
4. Aecesse est ergo in tJiitis rebus scienliae inge-
nium, ijuo 431 proprie hinjjula, coiiveinenierque
jironuui .eniui . Propierea el accenluum vim oporlet
ecire lecioiem, ut noveril, in qua syl.aba vox pro-
lendalur pronuniiaiuis. Plerumque enim imperiii
leciores in veiborum acceiaibus errant, el solent
iriidere nos iiupenlix In qui videulur liabere no-
tiiiam, deiralienies, el jurames peniius nescire quod Ddiciiiuis.
CAP. M. N. 3. Vimpronwiiationii. Al., mum pro-Hunt AUI.V.
5. Alii, in quo maxime ilia ambigua senleni aiuni,
utc. Isn iorii!-, in loni cil. hpii-iolae ad Itmiianus in-
lei|UiiCUuiifili c.|Uiliii, quam ;ibliuit canCUis Au-
guMimis, lib. ill tie (I i HIM. i.lin I., c.i|i. 5, i:l alns
in locis>. Sabalienus plures alios addn, <|iniia imo-
que seiiliunl. In Vulg.^a nnslia iia id tUciliir : ifuis
acciisubit adi-enus eleclos lid? Dius, qui ju^n/icu. ,
quis esl qui cuiideuinei . AREV.
4. Hubert iiuliiiam. Al., liubere noliliam anis gram-maiicx. AIIEV.
o. A ii, ii( exliavrire luinntium pus*etil. Alii, ut
exatidni mvliuin;>u,s.v
ul. .u,i:v.
OAF. xii. IN. 2. Alii, ltd ttl ad (jbleclumeiila itulcedinis.
aiie, sed qua; Clirisiianam siiuplicilaiem et in ipsa
inoiiulaiione demonsirel, nee quiu musico gesiu vel
ibeairali arte redoleal, sed qua: compunciioneui ma-
gis audicinibus facial.
5. Aniiqui, pridie quain cantandum eral , cibis ab-
sliueiiaui, psalleules lamen , legumme causa vocis
asaidue uiebaniur. Unde el camores apud gentiles
fabarii dicii suut. Veieres, lamina peciori imposila,sub ea canlica exclamanies aleiidis vocibus raiioneiu
demonsiraveie. Solent aulem ad Imc ol licium eiiani
absque scienlia episcopi, sola juasione presbyteri,
cligi quique quos in cauiandi arie probabiles esse
cousliierit.
CAPUT XIII.
De exorciklit.
1. In ordinatioue ei minisierio Ecclesiie secundum
El paulo posl, nee qua musicum getlum, vel tlieatralem
artem tedoleui. ARKV.3. Vetcres luimna pectori imposita. H ic de Nerone
prdidil I liuiiis, lib. xxxiv, cap. 18. Nero( i/uomam
iia biii plucun) priHceps, tmniita pectori impusita, sabea cuntica exclamuns, aiendis vociuus itenwiisirnni ra-tionem. GHIAL.
Ibid. Alii, imjiosilu sitii ad canlica exclamanda psul-lendis vucibiu. IliUnrpms cum suis Mas. edidil absquecvni>cieiil<a tp scopi, AIIEV.
CAP. xni. N. 1. Quos Eidras adores lempli : Quidexmcisiib cum acionbus leinpli? Hoc
opiu<n : loiporali *lr.i leu pi.
i sum,S(i.i
mi- ,-anci . Ill ea cum immi-
grai nei|U in spinlus, jam turn ;i dibii3(ul Comici
vei bis luquur) viliuni Uatur. Aique eo iionuuuquaiu
793 DE ECCLESIASTICIS OFFICHS LIB. II. 794
officia qu* in temp o Salomonis erant dispnsita , A gilur : Erat lux vera, quce illuminat omnem hominem
quxque posterius sunt ab Esdra disperlila, inveni-
IDUS eos quos Esdras adores meinorat tempi (/ K-dr.
n), eos nunc ess.e exorcisias in Ecclesia Dei. Fue-
runt enim sub Esdra adores templi sei vorum Salo-
inonis lil i, qui aclmn lempli lotius sub curasua lia-
Lerent,non tamen sacerdutalibus oftidis minisira-
rent , ant sacris obl:itioinbus deservirent.
2. Et cum fuissenl ex online el ministerio templi,
.nnge fueruni 433 al ollicio altaris Dei, quia n. c
psalmistis, nee osiiariis, nee sacronun servis aitin-
gere licebat muneia altaris, nisi tanlummodo leviiis.
Quid ergo est? Nulla aiiam curam babebant actores
tempi! , nisi ad Sana lecia reficienda, ut qucecunque
fuissenl vexata in xdilicio lempli, aul delapsa, per
eosdem actores de iliesauris dominicis relicereutur,
aique excolerenlur.
3. Ergo actoies lempli exorcistae sunt in populoDei ; quonmdo enim actor prudens et bonus scit quis
sit domini sui cen-us, el omuls siibsianti i- modus, et
rednj I apud se loiius posse^ionis iuklruDienla ongi-
nalia, s.c el exorcista redigit in suam diligeniiain lo
tius regni Domini seireta , ul memoriae mandel de
Scripiurarum sacramentis, unde exerceat donum
quod ill! est a Spiriiu sancio concessum, sccundum
Ap sioli pra3coiiium.
4. Exorcisias enim meinorat Aposlolus, cum dicit :
Kunquid omnes hubent donaliones sanatiouum (1 Cor.
xn) ? Hi enim,cum oidinauiur, sicut ail canon , acci-
pium de iiiitini episcopi libcllum, In quo script! sunl
exorcism!, aceipieiites potestatem imponendi manus i
super energumenos ,sive baptizatos, sive caleclm-
inenos.
CAPUT XIV.
De acolythis.
1. Acolylhi Graece, Latine ceroferarii diciintur, a
deporiandis cerei-, quando legendiun esi Evange-
lium, aul sacrificinm ufleiendum; lunc enim accen-
duniur lumiuaria ab eis, et dfportanmr, nmi ad eflu-
gandas lenebr.is, dum sol eo lempure ruiilel, sed ad
fiignum l.riiiise deniunstrandum , ut sub typo luminis
corpoialis ilia lux ostendaiur de qua in Evangelio lo
res redii, ul non videantur cedes sarciri posse, qiiintola: perpeiuae rnanl. Exemplo esse possum et is
quein restliuere non potuerunl aposloli, et is queinniutum, surdum caecumque Dominus ipse sanavit, acrefecit. Id igilur exorci>larum mmiiis, eas uli a;dcs
relici.ini, sarias teciasque reddanl. E 5 t vero poeticlocus, quern indicHVi, supra t|iiam die! possit dedansad liauc Minilididiiiem illustraudam , atque dila ian-dam. GRIAL.
Ibid. Ublulionihus. Al., actionibus. AREV.2. Ad sarln lecla. AL, ad sacr.i tecla. AREV.5. Hi memorial mundei, etc. Al., el regnum Oei me
mories commendal de Scripiurarum tesiimoniis, wideexerceat donum. Aiu.v.
4. Ex concilia iv Carihayiiiensi, can. 7, distinct.
23, exorcisturum. AREV.CAP. xiv. N. \. Eailem lib. vn Elymolog., c. 12.
GRIAL.
CAP. xv. N. 1. Gri;ilius, portis Jerusalem. AREV.CAP. xvi. N. 1. Quantum utlinet ad auctorilaleni,
usque ad Jordan. Ex Hieron. episi. 15, ad Paulin.
venientem in Itunc mundum.
434 GAPUT XV.De ostiariis.
1. Ostiarii sunt qui in Veleri Testamenlo janitores
templi vocabantur, qui praeerant portis templi Jeru
salem, quique, ordinal! per vices suas, omnia inie-
riora tempi!, vel exieriora cuslodiebanl (/ Paratip.xxui
; //, xxm). Hi deniqne inter sancium el iniqiium
discernentes, eos tanium in ecclesia qui sunt fldeles
recip unt. Inir.ire enim lemplnm , nisi per lios ntiii
possmnus; babent enim potestaiem lam bonos reci-
piendi , quam rejiciendi indignos.
CAPUT XVI.
De monachis.
,1. Unde autem ad moiiadios sludium defluxil pau
per, alls, vel quis biijus conversationis exstitit auc-
lor, ciijus i>ii babilum Imitantur? Quantum nltinet
ad auctontaiein vuterum Scripiurarum , liujus pro-
posiii pnnceps Elias el discipulus ejus Elisisus fue-
runt (IV Reg. i, i\), sive (ilii proplietarum , quibabitubanl in solitudine
, urbibusque reliciis, laciebant
sibi c.isulas prope fluenta Jordanis (Jerem. xxxv).
Hujus eliam proposiii in Evangelio llaptisia Joannes
anctor exsliKl, qui eremum solus incoluit, locuslis
lantiim et agresli melle iiutrilus (Maillt. in). Jamdeiude progeniii sunt couversaiionis Iiujns nobilis-
simi principes, Pauluset Antonius, Hilarion, Macba-
rius, caeierique P.itres, quorum exemplis per univer-
sum iimndiim adolevit sancta instituiio mouacliurum.2. Sex autem sum g.mera monachorum, quorum
Iria opt.ma, reliqua vero leleirima, alque omniino-
dis evilanda. I rimum genus esi 435 ctEuobiiaruin,id esi, in commune vivenlium, instar -anciomm il-
lorum qui lemporibus apostolorum Jerosolyiuis, ven-
ditisae distribulis omnibus suis iiidigentibus, babiub;inl in sancia cominunione vitae
,nmi dicenles aliquid
proprium, sed erant illisonmia communia, et amm:i
uni, el cor unuin in Deuin (Act. n, 4). Horum igilur
instiiulione monasteria sumpsere principium.5. Secuudum genus est eremiiarum qui. piocul ab
bominiuus recedentes, deserta loca el vastas soliiu-
GRIAL.Ibid. De divevsis gcneribus monaehorum Menar-
dus, cap. 5 Concord iB regularum, ex regulis ami-
j)<|uissimis Basilii, Benedicti el alinrum, pr ducioeliam hoc eapile Isidori, usque ad fiiiem uuuieri 10,suiiinitur ad loinituiii. Con:eiemla eliam iv-,1 ipsa Ui-doriiinu rejiulii moiiacboruin. AREV.
2. Kelt /ua vero leierrnnaiit<i>ie
oiiininiodis eviiun la,
Castian., coll. IS. cap. 4 : Trii sunt in ^Kgupia ye-nera monaciwrunt, r/uu/Hiii rino M( uplimd. uftiumvero lepidiini alijue oiniiimodis evitundnm. GRIAL.
Ibid. Priniuin genus, usque ad cor iniuin, ex vu.lcmCass., c. >. l.iu A i..
Ibid. Omnimodis. Rectum IMC est, neque iiiui.in-
iluiu in omnibus, ant in omnibus niotlit, nt ,il i muta-ruul. I m fiiininiiiiitiHi I itiv alii cuininuni vita. Munar-dus ila rclerl ex operiims l^iduri, quia Ediimneii,Gnalii ad manus non b.ibebai, in qua e-l comiimnio-
nevilte, ut in Goneorcli.i lU-gularum. AREV.5. Secundum genus. E c.
li, tl 11 eioiiym.,22, ad Euslocu. GIUAL.
795 S. ISIDORl IHSPALENSIS EPISCOPI
dines sequi, aique habitare perhibentur, ad imita- A videnlur expelere, sed continuo (epefacti, dum pri-
tionem scilicel Elise el Joannis Kapiistir, qui eremi
secessus penelravere. Mi quippe incredibili mundi
coniemplu sola solitudine delectantur, berbis lantum
agrestibus victilantes, aut panesolovel aqua comenli,
quaj eis per certa inlervalla lemporum duferuntur,
sicque secreiissimi penittis el ab omni lioininum
ccnspeclu remoli, divino taiitnm colloquio perfruun-
tur, cui puris menlibus inserviunl, et proptcr cujus
:.i;itirem non solum mundum, sed eliam lioininum
consorlia reliquerunt.
;. Tertium genus est anacborelarum, qui jam coe-
nubiali conversalione perfect!, includunt semetipsos
in cellulis, procul ab hominum 436 conspectu re
moli, nulli ad se praebenles accessum, sed in sola
contemplaiione Dei vivenles.
Ji. Quarlum genus est qui sibi anacborelarum ima
gine blandiuntur; isti, ut ait Cassianus, in primor-
diis suis fervore quodam brevi cosnobii perfectionem
Ibid. Quai eis per inlenalla, elc. Eremitis olim
vicius suppedilabalur a coenobiis, e quibus discesse-
ranl. Severus Sulpicius, dialogo 1, Iransgressis aderemum abbatis illius ordinatione panis et quitilicl cibiis
alius administralur. MENAR.4. Terlium genus esl anacliorelarum. Hie dislinguil
inter eremiias el anachorelas. Sed aiiachoreiae sunt
in triplici differentia. Prinio pro eremilis sumunliir,ut vidcrc est in icgula sancii Benedict!, cap. \
;se-
cundo pro bis monachis qui post coRimlnticam;>a-
lajs tram includebanlur in cellis, iique duplices. Namquidam infra sepia monaslerii in cellis includehaiitnr,ul paiet ex Justiniani novella "> : JVisi quidam illorum,
in conteinplatione el perfectione deyentes, vitam rcmo-
lam liabeanl in huspilio, quos vocare anachorelas, id
est, discedentes, et hesycliasias, id est, quiescentes,
consueverunt, etc. Ubi bospitiiim sumitur pro (ella.
Ibi enim agilur de iisqui in mouasteriis includuntur.Id eliam pliiniim esl ex can. 41 scxix synodi, qumait ejusmndi ilicltlSOS Kva^wpyjTtzriv TraiooTfi^eto-fet
Staywyrjv, id est, anachoreticam exercere vitam. Quidam vero extra septa monasierii incltisi erant, de
quibus hoc capiteagil sancius Isidorus. Terlio dicun-
lur anachorei* ii qui sine iccio per soliludinem er-
r:\iURS nullo certo loco cousistebant, de quibus Severus Sulpicius, dialogo piimo : Habitant (inquil)illi plerique in erenio sine itllis tabernaculis, quos ana
chorelas vacant. Vivunt herbarum radicibiis, nullo un-
quam cerlo loco consistiint, ne ab liominibus frequen-len tiir. Id innuil Cassianus, coll. 18, c. 6, cum ail :
.4d imitationem quoque Elite el Elisasi , atque illorum
df quibus Apusloliis : Circv.ierv.nl in melolis , in pelli-I ti.s cnprinis. MI<:NAK.
5. Quarlum i/enus , usque ad quam curari , e cap.8 ejusdem collat. GRIAL.
ibid. Quartum gemis ,elc. Ha?c sumuntur ex Cas-
siano coll. 18, cap. 8, cujus etiam verba prolenin-
tur. Agitur dequib .isdam qui sibi anaclioieiannn nomine blaiidicnlcs, in primordiis convcrsiouis lepefacii,
nee ultra valeuti s ierre scnioruin jiigum , sc in iel-
lis includunt ad id eliam Immaiue laudis applau-liu compulsi. Qunruiu slu!liti:n ul reinedium adlii-
, icalur, concilii Tolelani vn cap. 5 caulum est,ne
qiiis prius ini ludatitr quam mullos anuos in militia
roRtiohiiica excrcitalus Ineril;
adliibilo etiam epis-
copi et abhatis conscusii, ut liahctur in concilio frau-
Cofonli*nsi , can. 15, el sexlse synodi can. 41 sla-
tiiiiur ul ijiii hujusmodi vitam apiu ltini quailricnnio
nrubentur, nempe ul prius ingrediantllf monasle-
riuiu, ct per iricnnium ejtisniodi vitam scclusam
exerccatu abbali monasierii subdili; quo evolulo,
slinos mores ac vilia resecare contemnuni, nee ju-
gum limnililatis ac patientiae diulius suslinere con-
teuii suiil, subJi(|iie seuiorum imperio dcdignanlur,
separatas exputnnt cellas, ac solilai ii sedere deside-
rant, ut a nemine lacessili, mansueli vel humiles
exislimcnlur, qua: instilutio, imo tepor, hos quossemel infeccril ad oerfectionem nunquam pennillit
accedere.
6. Hoc enim modo non solum non abscindunlur,
verumeliam in deterius eorum vilia convalescunt,
ut quoddam letbale, el inlestinum virus, quod quan-10 amplius celatum fuerit, tamo prolundius serpens
insanabilem morbuin general a?grolanti. Pro reve-
rentia enim singularis cellulaa nullus jam vitia so-
lilarii audet arguere, qux ille ignorari maluit, quamcurari.
7. Quinlum genus esl circumcellionum, qui suo
babitu inonacliorum usquequaque vaganlur, venalem
ab episcopo inierrogenlur, qui eorum voluntatem, anfirma sit , explore!; qua perspecta , e cella exeant,et anno inlegro unmeant in inonasterio, ul eorumpropositum plenius icntetur; quibus ita perfeclis, si
modo certa sit eorum voluntas, inc!udebantur.MENAii.Ii. Grialius, non solum nbscinduntui convale-
scuiil, dum a nemine provocati, ut. Pro sotilarii, alii
solila. AISEV.
7. Quintum genr.t esl circumcelliomtm. Circuriscel-
liones diciiis (ait Aug., ailversiis Gaudenlium) quodvictus sui causa villas rusticanas circnirent. GRHL.
Ibid. Quintum geims e&t circillionum. Haic fere"
excerpla sunt ex divo Augusiino, lib. lie Opere mo-naclii, c;ip. 28. Quid siut circilliones , cx.ponuutglossic I-idovi : Circilliones (nisi anaehoreia; ; e:vdeiu
glnssa: : Circellio monaclius per cetlas vagans. Dequibus ipsesanclus Augusiinus in psalmum cxxxn:Quid sibivull nomen circellionum? Sat non, inqiiiuiil,vocamnr circellioncs. Forte corruplo sono noininis cus
appellamus. Nam circumcetliones dicli sunl ,(jiii
cir-
cum cellas vagantur. De qua voce Papias : Circum-ci lliones dicuntur qui sub hubitu monuchorum usque
quaque vaganlur. Idem : Circuincelliones t/enus mo-niichornm vaganlium ,
dicli quod circum cellas vageii*tnr. Sunl et alii circumcelliones basretici , qui ,
til
niarlyres liabcrenlur , seipsos perimebant , atijiu;
etiam obvios passim Cliristianos;de quibus sancius
Augusiinus in ps. LXXXII , ep ist. 48, 61, el multis
aliis locis ; el Pliilaslrius, lib. dc HaEresilius;
ineini-
nil Gollalio cartliaginensis. Alii membra marty-rum, etc. Exsccrabilis ilia liypocrilarum niiiidinaliu,
cujus beiiclicio xruscatoi es illi niuliam slipein co-
geliani. llanc aluibuil circellionibus sanclus Angu-slinus, lib. de opere moiiacbi
, cap. 2S. Similemliciialioaem exerceb.u falsus quidam cremiia Desi-
derius nomine , qui Parisiis o im cum cruce sacra
locn obambulaiis, !ii sacculo geslabal radices diver-
sarum lierbaruin, dcntus lalparuiii ,ossa miirium,
ungiics ct adipes ursinos , quibus lanqiiain sacris
reliquiis a pleln; oceureiile vcneralioiiem exbiberi
volebat, ut relerl sanctus Gregorius Turonensis. lib.
vi Hist. Hodulphns Glaber, lib. iv Hist., cap. 5,
narrat de simili temporis sui balalrone circurufora-
neo , qui ossibus niortuoruin quae e sepulcris erue-
bat, eisvaria propbetarum , rnarlyrum el cohfeSKH
rum nomina imponeus., supcrstiliosos bominos pas-
siai deeipiebat , eininicti.s enrum marsupris. nine
nata esl nuorumdam superstilio, ul falsas reliquias
lalsosques-aiicios colerent. Qualis full ol.im inulier
qux dai!) Caribagii:e Lucilla nomine, qu* obscnri
ct nonduni vindicaii cujusdam inarlyris obsequio ita
797 DE ECCLES1AST1CIS OFFICIIS LIB. II. 793
circumferentes hypocris-in, 437 circumcunles pro- A fimbrias et plrylacieria sna mngnificant, gloriam cap-
vincias, nusquam missi, niisquani lixi.nusquam slan- tanlos ab bominibus ; alii crinili inceilunt, nc vilior
(es, nusqii.im sedcntes; alii qnx nonvidermit confin- babcalur lonsa sanciilas quam comaln. I l videlicet
gi.int, opiniones siias babontes pro Deo ; alii membra qui 439 oos vitlerit, antiquos illos quos leginius
manyrum (si 438 tomen martyrum) vendilant; alii cogitel, Samuelem, et Eliam, et cocteros.
addicia erai, Uiantequam sanciam Eucbaristiam su-
mei fit , illius capul venerareiur; eoque nomine a
Caeciliann wrchidiacono correpta ,ob idque furore
innensa, a commnniouc ecclesinc discessil , suaqueBUCtoritate , atqno opibus Donatisiarum partes mill*
mm adjuvit , ut relert Opiatus Mileviianus , lib. ncontra Parnx niannm. Not.i est ilia bistoria sancli
Martini apud Severurn Sulpicium in ejns Vita, cap.
8, qui latroitK cujiisdant a rain , qiii ab indent!) ct
iniperila muliiiudine pro mariyre colebalur, sub-
inovii. Saiictus Gresoiius papa, lib. in, epist. 50,
improbal quosdam Graecos, qui Romaj ossa morluo-rum cITodientes , ea pro reliquiis sanctis in suampatriam asportabanl. Fuit eliam olim Rumanae ple-boculaa superstiiio ,
ul dalmaticam , quae corpus pa
pa? moriuuin, duin efTernuur, involvebat, scinderet,el paries pro reliquiis scrv.iret, quod idem Gregorius,lib. iv, episi. 44, lien probibuit. Guillelmus Neu-Imgensis, lib. v Hist., cap. 2) et-ll, narrat de quo-dam Gnillclmo Lundoviensi, qui a stolida plebecula
martyr habitus esl. Ille enim divilum nummis in-
liians, sediliosis concionibus muliitudinein coinmo-
vebat, seque pauperum salvalorem aominabal; jam-quo multa lerramenta ad iiifringendas luciiplelum:t:des circulator ille paraveral , duin caplus de sen-
lentia regii senams , equis prius dislraclus, de paii-bulari trabe pi iiilere jussus est. Post cujus mortem
quidam sacerdos calenam qua trifurcifer ille et scs-
(juilavernio in carcere vincius fneral cuidam ex fe-
bre laburanii supposuil , eumque inde sanatum im-
)nnlfiiti nieudacio palam divulgavit. Slalim, ut est
caeca el prxceps vulgi devoiio, patibulum in quo ^
pependerat impostor ille a loco revulsum nocte sub-lalum esl ; solumqiie ipsum , ubi delixum fueral, a
fatuis iindique concuirentibiis, ul reliijuias sibi au-
lerreni, abrasum esl. Nonnae quaedain Kumeseien-sis in Anglia ccenobii quemdam reccns det uiictum
pro sanctD colere cwperant; quod cum reseivisset
sancius Anst lmus Canluariciisis anlisles, per epislo-lam (lib. in, epif,/. 151) cas eju-imuli superslilione
probibuit. Coniigit eliam lemporu Alexandri lertii
Ul quidam vino madidus ac leiuulcntus, cum pc:u-laniius baccliareiur, occisus , pro niartyre coleretur.Olim slulluin vulgus , quibusdam insomniis et noc-turais visionibus deliisum , (icla inartyrum nionii-
nieiila venerabauir. Quoil probibilum fuit in concilio
V Crlbaginen8i , can. 5 (De reliq. et verier, sand.).Sic eliam a i|uibii>dam slolidioribus inarlyiibus bae-
reiici.i honor exbibilus esl. Quod poslea vuiimmfuit in coiicilio Laodiceno, can. ~^. Vendh.M.Vt iidere reliijuias marlyrum prohibetur c. I. HI desacroianctis ccclesiis, eic. iVcmo mirtyres diurahat, I
ntmo merceiiir, et cap. Cum er, eo, de reliquiis et
Venerations sanctorum. Alii fimbrias. More I li.i-
riUBoruni , ct Scribarum. Fiiubrix enim sunt quas-dam ti-xinr;n ((ii;e assucbuitnr a Pharisaeis ci bcri-
bis quatuor annulis amiculi,eo lompoie quo se ab
uxoribns absiincbuui, ad castiiiionix ostuiitalioiiem,ul nemo langercl sanciilicalos, ut scribil sanctus
bpiplianius , lib. I du llwrcs. , torn. I, cap. 13.El piiylacteria. Pliylacteiia sunl quxdaiu uoiaj ex
purpura, quas Scribx el l liaris;ei pailiis suis oslcu-lalioi:is cau>a appdiiebanl, uliel eit sanctus Kpipbu-liius, cap. citato. Ubi, elsi lan:um de Scribis luqua-lur, luiiic.i capile bcqnenli ait Miarisoeos bcribaruiuindinurniis nil so.ilns. Hunt ci lalmla: parva; , sni
eSwrl*, iuquiblisDecalagus scripiuserai, c|iia,s Scribie6t Charisxi memorfalis causa in
/roniefjej.iabaiit. Oi-tus Hieronymus, in cap. xxni Maiih. : 1 iciaciolailla
decalotji pliylacleria vocabant. Rabbirii VT2a lepni/in.Sunt eiiam quaidam amuleta, sou conservatoria, qusemagi ad morbo-i turandos, seu averruncandns, nutad aliquem casuin declinandum , mnlierciilis dahantcollo appi iiilenda , am bracliii* alliganda , ut docctsanctus Kpiphani is
, cip. 15 libri cilati. Glossaj vc-teres : toXaxiristov , sfrvalorimn
, ainolimenlutn, aniu-
lelum, pran ia, (jlossa; Isiilori , phylacleria , carminn,, incantatnenta , juxia illud Virgilii in Pliar-id est
maceutria :
Carmina vel ccelo possunt deducere lunam.
* Damontim inventum in seductione etbnicorum me-minit Bedn, lib. iv. Hist. Angl., cap. 27 : Aliquieliam lempore inorlalilalis, neg/ectis fidei sacramentis,quibus eriint imbuti
,ad erratica idolotalria; medica-
mina concurrebant ; quasi missam a Deo comtitore
platfnm per iiicnntationes, rel pluilacteria , vel alia
q/tii liiet d(t nwmac(c artii arcana coliibere valerenl. Etscxta synndus , can. 41. Hiuc capiundiis Terlnllia-
nus, in Scorpiaco : Nescio nuid tnagia circumligat.Variaaiilem luere ba c pliylacleria, sen liyauira . nt
nervi, ossa, radices in corio inclusx, ul noiat Ta-lianus Assyrius, oratione contra genliles , pag. 172Editionis Parisiensis. Alii ursos circumdueebant perurbes cl oppida , et in eorum capite totoquc corporatiiicluras apiic:idt^banl , dabanlquc passim ex piliseorum cum lincliiris
, lanquam pliylacleria ad mor-bus et fascinos oculonim amolicndos, ut docet Tlie:>-
dorus I alsanio in cauonem citatum sexti: synodi.Addiique prseleclum quemdain luisse synodicecon-tieainaiiira, quod depruliensus essel babero evS-a^x,id e>t , indumentum inlantis recens nati, a mulieie
acccptum ad os occludendum iis qui in eum dicere
conarcnlur. Hoc auiem svS\iu.K nibil est aliud iiiiam
pelliciila quaudam capilis iiistar pileoli , cum qua(jiiidam nascuiitur, quam olim advocali in sinti ge-staiitfs ml eloqiieniiarn conferre credebant, ut refert
Laiiipridrius in Aiiioniuo Oiaduineno : Solfiil deintle
pueri pilco n/iliiniii iiisiyniri, quod o! &tetrices rapiunt,el advvculis credulis i-eiidunt , wjiiidem causidici hue
juvari ilicitnlur. LiKera; solu(ori: sunt etiarn phylacleria , quas qui apud se gercbant se imllo pactovinciri posse credebanl ,
ut viderc est apud liedam,lib. iv Hist. Angl., cap. 22 : Qusrum celebralione fa-ctum esl, qaod dixi, ul nullut cum possil viiicire. ln-terea comes tjiii eum lenebul mirari et interrogfire crr-
pil (juare li//ari non poasel, an vero liltcras solnlorias,de t/uibus [abulte jerunt, upnd se liaberet. Hue etiam
spect.u cfugics Alexandri Magni , quam qui apod se
geslabanl vel in annulis,vel in dexlroclieriis, et in
oumi ornameiitoruin genere, se in omni aotu juvaricredebanl , ut scribil Trebellius Pollio in Quieto
imperatore. Tandem apud Cbrislianos I bylacteriusunl sacr:c reliquia3 ,
ul, sand* crni is, manyruii),etc., in amo
,vel argenio , sen crystallo , aul qua-
vis alia maierin celaue. baiielus Gregorins papa,lib. MI, episl. G : tixceltenlissiino aulent fiho noM o
Adnlouenldo regi Iransmillcre pliytitcteria curavimus,id esl, cnicein cum liyno crucis Domini, et ieclionem
Evaiiyelii tlieca I ersica iiiclusam. llelgaldus Kin.
riaceu-is monacliiis, in Vila Uoberti regis : Unaeiii-
iiitruiii suos:a quibut JUTamentum recipiebat, tolens ju-
slificari (juemadmoduru seipsum, [ecenit unum pltytu-
cli i iuni liolocnjsinlliiium ,in guru auro puro oruatuin,
ebique ulicujtu suncii pignorum iiiclusione, super ijuud
jurabbiil primates liac pia (raude ncscii. Acla saucii
Giiillelnii Gelloneii-iis : JUiteral illis ab llier/ tolytais
per Zuchariam moijni propotiii maynique
;93 S. 1S1DOR1 I1ISPALENS1S EPISCOPl 800
8. Alii honorcs quos non noct-pemnt liahere se A 12. Nemo quidquam terrenum sorle peculiar! pos-
proteslanlur ;alii pareines vel cousanguineos suos
in ilia vel in ilia regions se audise, el viderc, et ad
eos pergere meniiunlur, et oinnes pelnni, al> omni
bus exigunt ant sutnpmin lucn.s* cgesiaiis , am si-
niulaiae preiium sanctitatis. Cum irilcrea uliicunque
in factis suis malis ac verbis depreliensi I ueriiH ,vel
quoquo modo innnineriiit, sub general! nomine mo-
naclmrum propositum blasplieinntur.
9. Sexlum genus est monactioruni, et ipsnin toter-
rimiim aiqne negleclum, quod per Ananiam et Sap-
pbir.un in exordio Ecclesise 440 pullulavit, el
sidd, pveiiosis vel cnlnralis veslibus nun indnanlur,
sod vilissimis aique sinceris, lavacris nunqnain ulun-
tur ad duleclaiionein corporis , sed raro propier ne-
cexsiiaiein languoris ; inconsulio abbaie , nusqiiam
prngrediuiilur, rieijue aliqiiid ao t:is sine nutu pa-
tern* jussiunis iiSsunVuur : operantnr autem manibus
ea qu bus corpus pasci possit, ei adeo incus impedir
non possit. Canunt aulein maiiilms 441 operanies
ei ipsuni laborcin, tanqiiam divino celeumaie , COH-
Sulanliir.
13. Opus aulein stium tradnnl eis quos deranos
apostoli I eiri severilate succisum esl (Act. v) , qui- vocant ,eo quod sint denis praeposili , ul nemiuem
queabeo.quod sernelipsos a cfflnobiali diSciplina
sequfSlrant , suasque appelunl libi-ri voluptates ,
illorum cura sui corpoi is langat, neqne in cilio , nee
in vesiiinenlo , nee si quid aliud opus esl, vel quo-
,/Egypiiorum lingua sarabaitie, sive remobolltitce nun- B Bdiame neces-ilaii, vel muiu%, nt adsolei, valeiw
cupanlur. Conslruunt enira sibi cellulas, casque falso
nomine monasleria nuncupanl, liberique all imperio
seniorum, arbilrio suo vivunl. rertaiiin in operibus
laborames, non i imligenlihus distriljiiaui , sed ut
acqnirani pecunias, quas recondaut, et sicni ail de
ipsis llieronymus , quasi ars sit sancta , nonviia,
quidquid vendiderinl , majoris est preiii.
10. Re vcra (nt idem dicii) solenl cerlare jejuniis,
ut rein secret! vicloria; faciani. Apud bos alTcctala
sunl (inquit) omnia, fluxae nianica?, culigae fol!ic,ui-
les, vesiis gros-ior, crebra s-uspiria , visitnio v rgi-
Jium, deiractio clericorum ,el si quando dies festus
venerit, salianlnr ad vomitum.
11. Inier coenobiuin aulein et monasleriiim ila
ludini. Ipsi aulem decani iraduul ea pracposiio, pra:-
posuus aulein , cum magna solliciiudine omnia
disponens , prxslo I acil iguidquid illorum vila pro-
pier inibecillilaiem corporis posiulat, raiionem la-
inen eiiam ipsc reddil ei quem palrem v-cant. Hi
vcro p;iires inii 1 cnii, toleranlia at/jne discretione
insignes, omuilius rebus excelsi, nulla superbia con-
sulnni bis qnos lilios appellant, magna sua in jubendo
auclorilale, iiMgna illorum in nbediendo voluntate.
14. Convciiiuni auiem oinnes frequenter noete die-
que, dale siguo, fesiina cum properalione, ad ora-
tionuin solemnium lioraium, cclebranles (ixa inlen-
lione crdis, usque ad cotisummatioiieni psahnorum
sine lasiiiliu per>islcntes.liem conveniunl, dielnis
(listinguii Cassiamis, quod monasterium pnssit etiam C singnlis inierpo-ilis, dimi ailhuc jejuni sunl in col-
unius monachi babiialio nuucupari, caenobiuin au
tem nnn nisi plurimorum. Quorum quiilem conver-
saiionem, ul patrum cdocet inslitnlio, breviier inli-
niabo. Hi quippe (ul praediclum esl
) contemplis
priinnm ac desenis muiidi liujiis illecebris, in com-
muni vita sandissima cougrogaii , siniul agiini ,vi-
venles in oralioniluis, in leciionibus, in dispuiationi-
IHIS,in vigiliis, in jejuniis, nulla superbia lnmidi,
nulla invidia lividi, sed modesii, verecundi, placaii,
concordissiinam vilain seclaulur, cogitalionesque
suns allerulrum revulauies, invicein discuiiunl ei
corrigunt.
sartrdotem , perque duos ni inaelios Hierosoli/milanos
niaqnte rel ginnis , nccparr<e
auclorilatis iltud Dumi-
laiiune ad audiendum Paircm. Audiimi auiem emu
iucredibili sliidio, suinino silenlio, affeclusque ani-
moruin suoruin, proul eos provocaverit disserenlis
oralio, vel gemitu, vel flelu signilicanies. Corpus
deinde cum sileuiio niagno reliciuni l;inium quan-
lum saluti necesse esl, coercenle unoquoque per par-
cimniam conciipisceniiam el gulam, ne (jravelur
eorum cor, vel inea ipsa qua? praesio sum, parca et
vilissima.
15. Itaque non solum a carnilms et a vino absii-
nenl pro sufficienlia dninandarum libidinum . sed
eiium ab omnibus qu* venlris et gutluris provocant
tur rcnniltc, qui refninnt ahbalem liabere. L nde glossal
mss.inrcgiilam sancti Benedicli, qnae I arisiis exslant
niece cruris venerubile cunclis niortalibus plnjlacierium D in bibliollieca sancli Vicloris : Swabaiiarum, qui re-
adoraiidiim , gemmarum sp/eudoribus et auro pnrisui- futant, vel renuunl. MENAR.
mo, quantum polnit an liumana , deeentissime orna- Ibd. V olupiatet. Al., i-olunlates. Cum sanclo Hie-
lum. MF.NAR. ronvino Grialius eHidil remobolhitce. Vide iJucang um!). Sextum (jenus. Ex ead. collal., cap. 7 ct 10.
GUI A i..
Ibid. Sicut ait de ipsis llieronymus, episi. 22, adEusloub. CIIIAI..
Ibid. Sive renuita:. To sire suinilur ex posilis. Namtirenuitte Laiinum esl, non ^Egypli Cum. El iia La-tini saraliail iniiu nnmcn cxpo.siieiiint. Suiar^ig<liis
ill cap. 1 ivgnl;!- sancti Beneilicli : Snrabailtt autem
iuterpreianlur renuila,eu quod majorum extnipla vel
virtntem sequireiniant. Sancius Odo abbas Gluuia<:en-
sis, collalione 5 : JVos misfri non sumus moimcki, ut
[also nominamur ; sed tarabaitit; id est, renuitii , qui
juguni reijularis disciplina; renuiams. Glossae anony-ra* : Surubaiia: lingua sEgyptiaca, 411 Laiina dicun-
ronymo Grialius i
hoc verbo. Mt-nardus renuila:. Grialius cetlnlas, eaque,
eic. AREV.12. Alii, nunqnain prorjredinntur. Vide Uegul. Mo-
nach., c. 5, n. 5. AREV.
15. Hi vero Panes, etc. hide nainm ul religiosi
viri Panes nomiiicniur. Tolenmlia, eic. AL,
ran/inm,eic.
nibus relnis escelsis. eic. AIIKV.
11. Jneniione cordit. Gr alius edidil iulenlatinne
inliain, atque diicreiinnem inxinn iiies. omnibnt rebus,
c. Al., tolerantia, atqne ditcrttione iimiijnibua,om-
ibus relnis escelsis. eic. Aiii .v-
11. Inemione cordit. Gr alius edidil iulenlatione
cordis. MDX, p">
J/i colldtione, noimulli i>i cousulla-
tione, alii in coiuolatione. Vide cap. 7 el 10 regula)
monacfaorum. AREV.
801 DE ECCLESIASTICIS OFFICIIS LIB. II. 802
appetiluin. Sane qtiidqnid necessano victui superest A nis sumpsit, dicens : Idcirco ago pcenitenliam in fa-
ex operibus maimum el epulaiuui restriclione, tanla
cura egenlibus disiribniiur. ut nihil reinaneal, quod
abniid.ivccit. Ad cnjiis s:\nclseniiliiise proposiium ve-
niuni rion soluiii 442 liberi, sed etiani plerumque
el ex conditione s> rvili, st-d propier hoc a doininis
liberati, vel propter bo.; pnlius liberandi.
16. Veniunt quoque cl ex vua rustica, el ex opi-
lii iim exiTciiaiinne el ex plebeio labore, lanlo ulique
lelii ins, qii:mto forlius educali. Quod si non admit-
laniur, grave delicluin esi. Mulii enitn ex eo numero
vere magni iinitandique exstilerunt, nain proplerea
cl infunia iniindi elegii Deus, ul confunderei forlia,
el slulia iiiniidi elegii, ul confunderei sapienles, et
igniibiliu inundi, el ea quae non MIIH, ut ea qum sum
villa el cinere (Job. sun, 6). Posl liuric rwbis David
poeniiemia; magislerium prxbuit, quando gravi vul-
nere lapsus, dum audis.iet a propbeta poccatum suum ,
confesiim po iiimii, et culpam suain pcenileniix con-
fessione sanavil (// Reg. xn).
2. Sil INimviiae , el alii miilti pecrala sua conlV-ssi
sum , el poenitKiiliain egeruni , dUplicueruni silii
quales I lierini, el qualcs per Deum facii Mini illi
placneruni (Jonte in). I .st auiein poeniienlia medi-
caini iilum viilneris, spes salmis, per quani jeecalo-
res saivantur , per quam ad imsericordiam Deus
provocalur, qnx non lempore pensalur, sed profun-
diiaie luctus el laciymarum. Pueniiemia nomen
sumpsit a poeiiii, qua aniina crucialur el caro niorii-
evacneniur, el non glorielur oumiscaracuram Deo. B licaiur.
17. Siniili quoque modo essianl el coenobia femi-
narum Deo sollicite ca-ieqm; servienlitim, quse in
habiiacniis suis segregala: ac icinoU: a viris quam
longissime pia tanlmn sani lilalis cliarilaie jungunlnr,
el irnilalione viiuiiis. Ad qnas juveniiin nullus acces-
stis esi, neque ipsorum quamvis gravissimorum et
probalis^imonim senum, nisi usque ad vusiibuluni
necessaria praebendi, quibus indigenl , gralia. His
pra Siint singulae gravissinix ac probaiissiinse, non
taniuni insliluendis componendisque nioribus, sed
eliam insiruendis inentibus peritae, atipio paralae.
Laiiiliciu eliara corpus exercenl alque Mi-ieniant,
vestesqueipsas inonaclusiradimt, ah b Sinvicein quodviciui opus esi resumenies. Uos mores, hanc vitain,
5. Hi ve O qui poenilenli.im agunl, proinde capil-
los et liarbam nuliiuni, uldeinonsiri iii abund.iniiaiu
criiMiniini, qn bus capui peccaloris gravalur. Capilli
eniiu pro viiiis accipmiitiir, sicni scripiuni esi : Cri
nibus, peccalorum suorum unusquisque constrinciitur
(Prov. v, 22). Virquippe si contain niitiial, igiiomiitta
esi Hit,
ul ail Aposiolus (1. Cor. xi). Ipsani ergo
ignnminiam snscipiunl p03nitenles pro ineriio pec-catornni.
4. Quod vero in cilicio prosiernnnlur , per c fli-
cium quijipe recordsUo enl pe/ caionun propier bce-
dos au sniistrain fuluros. hide ergo coiililnnles in
cilicio pnibleniiiuur , laui|Uaia dicenies : 444peccatnm meum contra me est semper. Quod auiein
hanc insiilulinnem lenere videnlur coeuobia \irgi-C cinere aspergtmlur , vel ut sint meroores qnia cinis
num ac nionacborum.
18. Monacbi auiem secundum bumiliiatem eli-
gunlur. Mulios eniin ex eis cenodoxiae inorbus coni-
niaculat, mullosabsiinenlia inllai el exiollilscieniia.
Faciiini eniin uona, sed propler 1 ainain, non propier
vilara seiernam, scilicel, ul aul affectenl gloriain lau-
ilis, aul pervenianl ad I asligiuin dusiderati bonoris.
luler bos saepiusdiscordia oboriiur, invidiacijue livor
de Iralernis profectibus gignitur, amor leinporalium
rerum grassainr, sequenles lerrenas concupisceniias
lanlo inbianler quanlo saepius el anie linmanos ocu-
los iiupndenier. Tales ilaque nei|uaquani inonaclii
vocandi suiit, quia Deo sola profe^sione, non actione,
junguntur.
443 CAPUT xvii.
De pceiiileniibus.
1. Pceuilenlibus Job exemplum primus exbibuil ,
quando posl funera vel Hagella adhuc in sui redar-
guiione eliam in cilicio el cinere lamenla |irjeniludi-
17. Alii, cwnobia (eminarum, elc. At., caenobia (e-ninnriim, hoc est, manachalcs I
irf/iiies, sotlicile casie-
l>;ewvientex Ueo, quiv luibiiiicutis, elc. ARF.V.
CAP. xvn. N. "2. Paenitentia nomen, etc. Al., pceni-isnlia nulem twn mensium ac tnnp.rum cursii pvna-tur, ted piena qua animti crucialur et
m<-rti/icuitir caro.Ila quoque invtnil Ilillorpius in tribiis Mss. suis.AREV.
3. Consnelndo poenitenlium plerinuque oral ut
el ptilvis sum ; vel qi;ia pulvis, id est , inipii facli
sum ;mule et illi pnevaiicaiores primi homines re-
ccdenies a Deo , malisque fadis offendentes Crea-
lorem, in pulverem, unde prinio sumpii sum, redie*
ruiil. licne ergo in cilicio, el cinere poenilens deplo-
rat peccatuin, quia in ciliciu aspeiilas esi, el pnnc-lio pcccaloiuin , in cinere auiein pulvis osiendilur
nioriuornin.
5. Et idcirco in u:roque pceiiUemiam agimus , ut
el punctionecilicii agnoscamus viiia, qux per culpani
coiiiinisiinns : et per favillaiti cineris perpenJainus
mortis seniemiain , ad i|iiam peccamlo piTvenimus.
Poeniienlia: amem reinedium Lcclesia catbolica iu
spe indulgeniiue fidenicr aliigai exercenduin. Ki posl
D unnm baplismi sacrainenluin, ijuod singular! iradi-
tione coinuienilatuin sollicile prohibet iter.iMtuin ,
mediciuali rcniedio pCGniienlioi subrosai adiumen-
lum.
C. Ciijiis remedii egere se cuncli agnoscere debent
ordine pccuiicniium sleiisss ait tiiarso crine. Vidi
Uingliamuin, loin. VIII, p. Ii2, 125. Ueos apud Ro-nianob. comani aim: soblos non semcl in comment,ad I luilcnliiini ex|ilicui, pa. 740, 8S3, IIG8. AIIKV.
4. Vet quia [minis, etc. Al., vel quid a pulve e facli
sunt ,id eol , impii facli stint. Quo rilu in Ecclesia
Homana pivnilenies *e in icrram aijicereni, descri-
liii Sozoinenns, lib. vii, c. 16. AHEV.0. Uttruin dtmta.rut digiiiiale servata. Uffendit
capillos lonclereni , sed ea non geiieruim obiinuii. qu sdam liic locus, qui non advenere de pOBniten-Nam kancius Ilieronymus , episl, 3U. Fabiohm in lia publica loqui Isidorum. Sunt auiein verba Fe-
U05 S. KSIDORl HISPALENSIS EPISCOP1 804
pro quotidianishumanse fragiliiatis excessibus , sine A tiam desmat esse malus, non ideo debet desperare,
quibus in hac vila esse non possumus : horumdun-
laxai digniiate servata, iia ui a sacerdoiibus el Le-
vitis, Deo tanliim teste , flat; a cseieris vero, anie-
stante corara Deo solemniter sacerdote, ui hoc legal
frucluosa confessio quod lemerarins appeiims aut
ignorant!* nolalur conlraxisse negleclus. Li sicut
in baptismo omnos iniquiiales remilii,vel per niar-
tyriuin nulli peccaia credimus impuiari , ila per p03-
nitentiae compunciionem frucluosam universa faiea-
inur deleri peccaia. Lacrymae enim poeniieniium
apud Deum pro baptismale repulanlur. Unde quam-
libet magna sini delicla, quamvis gravia, non lumen
cst in illis Dei misericordia desperanda.
7, In aclione auiein poenilndinis (ul supra dictum
esi) non 445 Uu " consideranda esl inensura lem- B
poris quam doloris ;cor enim conlrilum el humilia-
Uim Deus non spernit. Verumlainen quanta in pec-
cando full ad malum abrpplae mentis inicntio, lania
necesse esl in lameiilalione devolio. Duplex est au-
ie\u iKEiiiteniix gemilus ,vel dum plangimus (juod
male gessimus, vel dum non agimus quod agere de-
Lebamus. llle aulem vere poenilenliam agit, qui nee
pceniieniiam praelerilorum negligil , nee udliuc pce-
nitenda commiltit. Qui vero laciymas iudesinenier
fundit, et lamen peccare non desinil, bic lamenlum
liabel, sed mundaiioncm non babel.
8. Si qui aulem per graliam Dei ad pceniteiiliam
converlunlur, perlurbari non <V bent si rnrsus posl
emendalionem relicia vitia cur pulsenl,dum non
quin in lermino est ultimo vilse , quoniam Deus non
respicil quales aniea fuimus, sed quales circa flnem
vitse exisiimus.
0. Ex Tine enim suo unumquemque aut juslificat,
aul coiideinnat, sicul scriplum est : Ipse judicut ex-
trema terras (I Reg.n, 10); et alibi : Universorum
finem ipse considerat (Job. xxvni, 2*4). Proinde non
dubilamus circa flnem justilicari hominem per pte-
nitenlise compunctionem. Sed quia raro id fieri solet,
meiuendutn esl, ne, dum ad finem differlur couver-
sio speraia, ante occupet mors (juam subveniut pfle-
nilenlia.Quare eisi bona esl ad exlremum conversio,
tamen mulio melior est qu longe ante finem agilur,
ut ab bac vita securius transeatur.
446 CAPUT XYIII.
De rirginibus.
1. Nunc autem qua: sk sacra? virginiciiis inlegri-
las, vel a quo tain sancli proposili sludium silexor-
lum, breviier iulimabo. Quantum enim ad Vctus
Teilameiilum ailiuet, Clias, Jeremias et Daniel ca-
stilaiis el contineniise bono primi studuisse noscun-
tur. Quantum vero ad Novum, virorum virginuiu
capul esi Chrislus ,feminaruiu virginum capul est
Maria. Ipsa earum uuclrix, ipsa maler noslri capilis,
qui estvirginis filius, et virginum sponsus. Inde ag-
mina virorum el puellarum sanctarum, inde secta-
lores et seclatrices perpeiuw continent!* pullula-
runt, castigantes se, nee soluin in corpore, sed eliim
in ipsa concupiscenliae radice cusirantes, coelesieui-
possinl bonae conversaiioni nocere, si tails cogitatio G que atqe augelicam viiam in lerrena mortaliiate
non erumpat in consensuni, vel opera. Ferre enim
sine perfeclione viliorum cogiiaiiones non esl ad
damnaiionem, sed ad probalionvm ; nei|ue esl occa-
sio subeundi discriminis, sed pniius augend* virtu-
tis. Nam et si quis circa linem suum per poeniten-
licis III, episl. I , cap. 1. Vid. Gralian,, d. 50, cap.
Coiifirmandum, cum sequenlibUs. GnuL.Iliid. Horum cluntaxat dignitutc servala. Ilillorpius,
cum duobus Mss., lionorum duntaxut diyuilate serva-
ta; quod ego quoque prictercndum censiTCin. Pela-
vius, lib. xn, probai pceniteniiam publicain , de (|uahoc loco Isidorus ,
non poiuisse consislere cum cle-
ricaiu. Consiituiuin enim eial ne quisquam posl ali-
cnjos criminis publicain poenilenliaiu ciericalum
acciperel, vel ad ciericalum rediret, vel in clericatu D verb. I);:mini
inanerel, utsancuisAugusiinustradit epist. SO. AREV.7. Ulsupra dictum esl; scilicet, n. 2. Alii exhi-
licnl, ul scepe dictum PSI. Mox quanta, elc. Al., quantum, vel quanta... ud malum prompter mentis inten-
lio, lunlo devolior deb.t esse in poemtendo. Ilillorpius
conjicit, quanta... ad malum abrvp:io mentis, inlcnlio
devulionis tantti debet esse,
ct in pceirisendo af/lictio.IJauIo post legendum, vel inlelligenduin esl : Vel dumplanyinms quod mule gessimus , vel dum plangimusquia non eijimus quad ugere debebamus. Scilicet poe-I itetitia esi vel de peccatis coimnissionis
, ut aiunt,vul de peccalis omissionis. Aiu:v.
(
J. Conversio, elc Al., cunversio, incerta occupeltnors priuiquamveniat. Al., confessio sperata, si incerta
occupel mors, tiequaquam subveniat. AREV.CAP. xvin. N. 1. Tarn sancli proposili. Verba Cas-
siani, cujus sum i|iu sequiiiilur, nisi Hierunymi essevel coiuinuiiia uuiusque mavis. GRIAL.
Ibid, lu Uidoriauis, cap. 93, n. 5, adverli in Co-
medilanles, aique in carne corruptibili incorruplio-
nem perpeluam relinenies, quibus cedil omuls ie-
cundilas carnis, ornnis pudicilia conjugalis.
2. Nam cum et ipsa universa Ecclesia virgo sit,
desponsata uni viro, sicut dicit Aposlolus (// Cor.
dice Vaticnno 202 exslare hoc cnpul sub litulo :
Isiilori J unions de Yirginitaie, et noslrne Edilioai
congruere. Voce auctiix, quam hie Isidorus adhibei,
lib. x Elymolog., n. 2, videlur ncgaru uii licere. Vide
not. Pro seclntrices perpetual conlimnliai, a:ii hahcnt,
seclatrices ad perpe.unm piKnitentinm. Et illico, pullu-
lanml, appetititm libidin/s castigantes, nee solum...
castr antes se, caeleslem, etc. AUEV.
el ipsa unh-crsa. August. ,serrn. 25, de
ini seciindum Mallh. : Tola Ecclesia, qua:
conslat et virgin bus ,et pucris, el mariialis, el ii.ro-
ralis, uno nomine virgo est appellala. Unde hoc prooa-mus? Aposlolum auili dicentem, non solis tanclimo-
nialibui, seil universal potins Ecclesia: Dei : Despund !
enim vos nni viro virqiitetn castam exliibere Christo
EtTcriull., lib. de Monogam. : Et conjunqent vos
in Eccle,h rinjine iniius C/irisli sponaa. Auibrosius
(jiioiine in horiatione ad virginilatem : Viryo tst Ec~
clesm, quam stiulutt Apostoliu vinjinem castom cifti-
bere Chri lo. GIUAI..
Ibid. Sic lumen laudclur virginitns, ne nuptix con-
demnenlur. Hoc saepe repelit 11 ero yimis. GKIAL.
Ibid. Ante adventum quippe Clirisli conjugia placue-
re. Ex Teriulli:mo, unde eadem quoque hausil Hie-
ronym. (JRIAL.
Ibid. Non enim, elc. Al., nonne enim sic locula est
vox illius, Crescite, elc. El iuo\, tempos item collectum
est; vel, tempus in quo lectunt esl. AREV.
80S DE ECCLESIASTICIS OFFICHS LID. H. 806
xi), quanlo digniora lionore sunt membra ejus, quae A prelio possessions su:e retinere nihil licuit, obquamline custodiunt eliam in ipsa carne quod tota cuslo-
dit in fine? Sic tanien laudelur virginilas, no miptiae
condemnenlur. 447 Oporlet enim non damnare
quod bonum esl, sed aJdere quod melius esl. Anle
advenlum quippe Cbrisli conjugia piacuere Deo, post
adventum virgiuiias. Prima enim Dei scnieiilia cre-
scere et generarc prscepit, secunda continenliam
suasil. Non enim jam locus est voci illi : Crescite,
el muliiplicaiiiini (Gen. \, 18). Quia jam alia vox su-
pervenil, dicens : Vce pra /jnantibus et nutrientibus
(Luc. xxi 23). Et illud : Tempus jam in collecto est.
Rasiai ul qui lucres liabent, tanquam non habentes
sint (I Cor. vn).
3. Et nisi fallor, unius ejusdemque Dei pronuntia-
lio est. Tune quidem Deus in primordio semeiitem
generis emisit, iudu lis conjugiorum babenis, donee
inumlus replerelur; nunc vcro sub extreniilaiibus
lemporum compressil quoJ emiseral, et revocavit
quod indulserat. L nde et Salomon praevidens in spi-
rilu ail : Tempus anipleiandi , tempus lonye fieri ak
amplexu (Eccle. 5). Quia proecepli veteris est ut ter
ra procreaiionibus implerelur , nov.i aulem in conti-
neulia alque virginiiatecoelum adinipleatur.Quaqi ta-
men adeo ardui snblimisque przmii esse consiat, IK
dicenlibus aposlolis quodarn loco : Si sic esl l/ominis
i-Msa cum muliere , non expedit ntibcre, responderit
Dominus : Qui palest capere capial (Slattli. xix).
i. Non ergo pra;ceplum de conlinentibus, sed sua-
causam et subita morle proslraii sunl (Ad. v.j.
6. In Evangelio aulem virgimim diversa genera nic-
moranlur, sed illis specialiter regni possessio depu-
tatnr, qui se nniore Dei castraverunt , id est, non
quos inipoisibililaiis necessitas cogit, sed quos vo-
lunias fecit conlincnles. Sic enim scriplum esl, Do
mino dispiiiame : < Sum enim spadones qui ita naii
sunt; sunt et alii qui ab hominibus facti sum, el sum
qui se ipsos casiraveruul propler regnuni coelornin >
(Mattli. xix). Quibus eliam per Isaiam prophetain di-
cil so daturum in domo sua et in muris suis locum
nominatum meliorem niiiho quam filiorum ac li-
liarum (hai. LVI).
7. Nam illis qui sic nascuntur, aul quibus ipsum
virile membrum debiliialur , ulgenerarenon possint
(sicm sunl eunuchi poienlum et rcgum) sud icit uti-
qu quod Chi istiani sum, el Dei pracepla custodiunt,
eo lamen proposilo, ul conjuges, si poluissent, ba-
berenl, ideoque cxleris conjugalis in domo Dei fide-
li iis adxquaniur, quia caslraii sunl propter saicu-
luin, non propler regnum ccelorum; neque enim uxo-
res animi viriute, sed carnis necessilaie non da-
cunt.
8. Quantum aulem sit in virginibus sanclilatis do-
nuni, ul eiiarn Joannes eos lantum Agui vestigiis in-
hxrere prxscribat (|ui conlaminati mulierum conven-
libus non lueiint (Apoc. xiv)? Ipsi enim sunl iluode-
ciesdjiodena millia sanctorum cilbaroedorum illibalsu
siocsi; nee injungiuir virginitas, ul sit necessiuiis, r>virginilatis in corpora, inviolat* castitatis in corde,
sed nt volunlalis possit esse, laudalur, Aposlolo
proleslanie : ( De virginibus aulem prx cepluni Domini
nun babeo, sed consilium do, tanqiiamci ipsescien-
tiam Dei liabens. Existimo enim hoc bonum esse
propter instantem i:eeessil;\tem, quoniam bonum eit
liomini sic esse i (/ Cur. vn). At vero qui leiiiatiuncm
e.iinis non tolerant, nccesse est ut portuni conjugii
peiant ,unde el idem Apostolus : Qui se (inquii) on
conlinel nub at ; melius at. enim nubere tjunm uri.
Kl ilerum : Si acceperis uxorem,
non pcccasti ;
si nupserit virtjo , non peccavit. Et si non v,s majoresse , eslo vel minor
, quia libersc voluntalis es.
448 Nuptia; enim pcccalum non sunt, sed per solli-
cituilinein inundi qui nubunt legem Dei servare vix
qui sequuntur Agnum, quocunque ierii, quern nemo
sequi velauiiet.vel valet, nisi tantum 449 virginilas.
Sequunlur ilaque Agnum etcKleri tideles.quivirgini-
taiem corporis amiserunt, sed non quocuinque ierii,
sed quo usque ipsi potuerunt.
S). Unde, ne lantoe sanctitatis donuni superbia cor-
ruinpatur, caventium est; inultos enim extollit virgi
nitas, elcvat continents, lidenter dico, facilius se^
quuntur Agnum, et si non quocunque ierit, certequ<.
-
usque poiueriul, conjugal! buuiiles quam superbien-
tcs virgincs. Quoinodo enim sequilur, ad quera non
vult acccdere? Aut quomodo accedii, ad ijuem non
vmit ut discal quoniam milis est et bumilis conic?
1 erganl ergo viam sublimitatis virgiues, pede bumi-
possunt. Aliier illos dicil non peccare, si nubanl qui rv Vilatis sequanlur Cliristum, lenendo perscveranternondum voverinlDeocastilatem.Caiienim vel qni in
corde suo promisit, si aliud feceril, babeldainnaiiont>m,
quia prirnam fidem, sicul ail Apiistolus, irritam fecil.
Quod enim er.il per naiuram licitum, per votum sibi
fecit illicitum, sicut Ananias et Sappbira , quibus de
3. El nisi fultvr unius, ejusdemque Dei, usque adtndulurat, verbs sum Tcriull., in cxhoilaiionu :-dcastitaiem. Gum,
Ibid. Induliis, etc. Al., induliis conjugiorum iv Iiip-talibus liabetiis. Al., induliis cotijugioruiii liubcnis voten-libus. Infra alii , causa cum uxorc, non exuedil.AflEV,
t. El ilerum si acceperis uxorem usque ad uroslrntiluni verba sunt ex commenlariis in Epist. ad Corinth., liieron. ascnptis. GIHAL.
quod voverunt ardenler; ita ut profcssae ac servalic
inlegrilati caeleris eliam moribus congruant, sine qui
bus procul dubio oiiosa el inanis iiianei virginitas.
Boni cnim actus si addnnliir virginilati , angelicam vi-
tam liomiuibus ct couli mores exliibant lerris.
Ibid. Non pcccuvii. Al., non peccavit, quia libcra; vo-
lunliilis ekl. AniiV.
0. I tr Isaiam proplietam se daturum. Quern locum(racial elegaiilissimc LSasilius in lib. de Virginilate.GAUL.
Ibid. Meliorem nw tu. Vulg., melius a filiis etfilia-
UH. ( ill: VI. .
! . .Vi!, ;,T,-iiH coiivenlibus. Al., mulierum coitibus. Et
p. ni i pusi, uemosequi vel audilu valet; aut nemo sequiTil ..ulirc valtt. ABEV.
8tfJS. ISIDOR1 HISPALENSIS EPISCOM 808
10. Ill* ergo virgines esse probanlur, qua: sic con- A agnoscere, antequara poluisset verbum ejus audire
linenii* inserviuni, ut nullis criiuinibus milloque ter- (Luc. n).
ren* solicitudinis onere prirgraveniur. Curam enim
mundi conjugal!-, copula gigmt, Paulo docenle, qni
ail : Volo auiem, ios sine -ollicitudine esse. Qui sine
uxore esi sotliciius est qua Dei sunl , quomodo placeat
Deo ; qui autem cum uxore est, sollidlus est qute sunt
mundi, quomodo pineal uxori(l Cor. vn); unde agnos-
ciiur non posse placere Deo hiijusinudi ccmlineniiae
votum, quod praspedilursaeculaiium impedimenio
cu arum. Nihil enim ex|>editns prodesl esse ab a lione
can, is, qui illig:intnrsan:ularibus CUPS. Nisi lanium
quod S bi majora acquirunl supplicia pi oeo (|iioil saccu-:
In n ininiiiie vincuni, qui carnem vincere pot ieruni.
41. tjua-riiur antem cur lemina* virgines in bene-
dictione velenlur? Qiiarum h^ccausn est. In gradi-
bus emin vel ofliciis ecclesiasiicis femina! imllateuus
pr*scribuiilnr, nam m-que perniiuiiur eis loqui in
eccle.ia vel d-.cere, sed neque tangcrc vel offerre.,
nequc ullins viriiis niuneris aul sacerdotalis officii
soriern450 "ibi vendicare. Ideoque hoc tanlum, ul
quia vir^o esi, et carnem suani sanclilicare proposuit ,
idt .rco velamiiiis venia fit illi, ut in ecclesimn uota-
bilis v-l iiiMguis iulroeal, et honorem sauclilicati
coipons in hberlale capiiis osteudal , atque milram ,
quasi coronam virginalis gloriae, in verlice praeferat.
CAPUI XIX.
De viduis. ,
^. Viduarum mulla exempla sunt, quarum prima
in Scriplm-Megiiur Noe.ni (fiuift. i), et vidua, ad
quani Elias missus ess, scribiuir (/// Reg. xvn), etc
vidua Sunamiiis, qua; solebat Elisaeum recipere, et
victuiu illi administrare (/ V Keg. iv). Exsiatel Ju
dith ilia a.lmiiabilis vidua,qu: de Holoferne Assyrio-
runi principe iiiumphavit, salvuniquepudorem, hosie
deiiclo , revexil (Judith, xin) In Novo auiem Tesla-
mentu AIIIM prima vidua legitur, qua? Dominum cn-
guovii infantem, qua} meruii graliam divinitatis ejus
11. In gradibus enim vel ofliciis , usque nd oslendat.
Tenull. , m lib. le Virginibus vehnil. : Pofuii dianitu
honornri aliqua pra;rogalii a viriiis gradus aul officn .
etc. K quo loco sum verba fere qus reslant bujus
/(id. Nutabilis, vel ritignis. More suo disjtinctione
pro cmijnnclione uliliir. Nam Terlullianus nolabilu j
et infiiqnii dixil. Gum..Ibid. Honorem sanclificali corporis. Honorem sanc-
tiiatis, Trrtullianus. GRIAI.
Cap. xiX. N. 1. Anna... qua; Dominum cognovit vi-
faiilcm. Tennll. , in lib. de jejunin adversus 1 sycbi-
cos . Anna prophetis ft ia Pliauuelis, qua; infantem Do
minum el agnuvil, el mn.fa super eo pradicavit exspec-
laniibits rrdempiionem Israel. C,I;IM .
Ibid. Kevexil. Al. , reduxit. AREV.
-2. Felix ergn virgo, quia intacia, etc. Hausereisla,
non lMdrus iiiodo, sed Ilieronymus qnoque, e Ter-
inlliano, cujus sunl, lib. i ad Uxorem, h:r.c verba :
Quanii esi vidua ipsn, cujus nsserlor Domiims dispu-
tabii? Ao ionium lirginibus datum, opmor ,licet in
illis inteijritat solida el lota sanclilatis de proximo vi-
suru sit jaciem Dei. Tamen vidu<i habet aliqitid opero-
jius, quia facile est non appetcre quod nescias, et aver*
tari quod debideraveris nunquam. Gluriosior conlinen-
tia qiHE jus suum until , qua mid viderit notiit. Polerif
2. Cujus quidem gradus virginiiat! pene conjnnc-
lus est ;unde et Christum , quern virgo penerit , vidua
prima cognovit. Felix ergo virgo, quia iutaeta; for-
lior vidna, quia experta : utrisque tamen esi apud
Deum merces, major ilia, subsequens isia. Illam au
iem 451 vidiiam Aposlolus vocal, quae post unius
conjngii lorum inierceptum exinde sexui renuntiat.
Dicit enim : Vidua eligatur non minus annorum sexa-
ginla, unius vin uxor (1 Tim. v). Unde consequens est
ut quae plurimis full nexa maritis careal verse no
mine viduitatis.
3. Quales esse viduse debeant , idem Aposlolus
expressil, diceus : Si fuerit in operibus bonis, te*ti-
moniunt habens , ulique siciil Tabillia (Acl. ix) : s> fi-
lios educavit , subanditur Deo ; Si hospilio suscepit,
si sanclorum pedts lavit , si tribulalionem palieniibus
subministtavit, line esi , aegroiis, vel in carcere posi-
lis, liomneopus bonum subsecuia esi; breviler uni-
versa concludens, ut in omnibus sinl exempla viven-
di. El iterum : Anus timiliter in Itabitu sancto (Til. n) ;
utiqne ut i|ise earum inccssus , moms, vultus, ser-
mo, sileniium quamdam sacra; conlineniix praeferat
dignitatem.
4. Post haocadjecil : Non criminatrices, non multo
vine servienies, sed parvo utentes. Nam sclent h sla
tes, <iuse corporis frixere luxuria, vino se dedere
pro libidine. Post hsec additur : Bene docentes , nt
prudentiam doceant. Docere illis quidern permisit,
sed feminas; et hoc non in ecclesia, sed privalim ;
nam hoc genus mulieicularum solel esse garrulum.
Unde et curiosas , et verbosas quasdam viduas idem
Apostolns notat, el boc vilinm riicit venire ex olio :
Simul auiem (iuquit) et oliosai discunt circuire domos
(I Tim. v), scilicet dum nullo limore deienta;, nee
mariti potesiati subject*, non solum oiiosae, verum
virqo (elicior haberi, ad vidua laboriosior : ilia, quod
boiium semper ltabuil;isla, quod bonum f nivetiil ,HI
ilia qratia, in ista irlu> coronalu ,etc. (.RIAL.
Ibid. Qua:post uniiuconjugii lorummterceptum, us
que ad rei untial. lia merqiie Ms. , probiwiinfi , quos
sequi IK... e>t au us qui cuju* lisec. esse.iit non olfece-
4 rat. Sum auiem ejusdem Teriniliani muio exhoi la-
lionisad casliialem : Trrlius gradus su/;eres( nionoga-
mia:, cum post mmrimoimim uimm inUrcepium exwde
sexui renunliaiur. Krgo vox iri/i lufpiter a.ldila lu
rat. ouasetism legimr in Edit. Horn. (>HIAL.
Ibid Exiiide sexui renuntit. Al. ,mile senut renun
tial Seil relinenda leclio a Gri^lio stabUiU. Hox non-
nulii Mss. ,car. at vera; nnmen viauitaiis, nt iro sit
cum accnsandi casu. ut alibi (or,.et. AUEV.
3 Ulinue ticut Tabillia, usque a-d nee di, ex com-
me.iiariis in Kpistolam ad Tiinullu-uin llieronymo
ascripiis. GHIAL. . .
Ibid, lltique tit ipse earum metis., uque ad (ii^Hi-
tatem, ex llieronymo ad Til. u. GRIAL.
4. Nam so(e(,usquead ex olio, verba sunl ejtisd.,
ibid. GRIAL.
Ibid Simul autem , usque ad qua; nont>po
tei, ej
commemariisin Episi. ad Timoih. citnt. GR A --
Ibid. Nam solrni ,etc. Al. : Natn so e-U atata
quce corporis fluxere luxuria. AREV.
809 DE ECCLES1ASTIC1S
eliam curiosse discurrunt, loquenies qu non opor- Alet.
5. Prsedicat autem idem Aposlolus damnationem
habere viduas, qua? posi propositum eontinenliae nu-
bere cupiunt. Cum enim, inquit, luxurialce fuerint
in Christo, mcbere volunt, habenles damnalionem, quia
primam /idem irriiam (ecerunt, id est, quia in eo quod
primo voverant, non sleterunt. Nee tauten ait,mi-
bunt, sed nubere volunl; multas enim earum revo-
cat a nubendo 452 non amor proeclari proposiii ,
sed aperii dedecoris tirnor.
6. Igiiur quse nubere volurit, el ideo non nutmnl,
quia impune non possunt, lu melius, non voverent
el nuberent quam urerentur (/ Cor. vu), id est,
quam oeculla flanima concupisccntiac vaslarentur,
quas pcenitel professionis, et pigel confusionis, qua;B
nisi correct* cor dirigant , el Dei tirnore rursurn li-
bidinem vincanl ,in mortuis depulandse sum, si in
deliciis agant. Undedicit Apnslolus : Qua: auiem in
deliciis agil, vivens mortua est (1 Tim. v), sive in labo-
ribus, alque jejuniis nulla cordis correctione , sed
rnagis ostenlalioni quam emendaiioni servientibus.
CAPUT XX.
De coiijtigalis.
1. De conjiigatis lex naturae a saeculo est. Dens
enim fecit Adam ,et dedit ei adjutorem Hevain cum
procrealionis subsecuia senlentia , dicens : Crescite,
et multiplicamini, et replete terrain (Gen. i). Sed facia
eadem mulier prius solalio quam conjugio fuit, donee
a paradiso inobedieniia ejiceret quos inlra paradisum C
obedientia tenuissel,
ac posi beatse sedis excessus
mulierem suam pulsus agnoscerel , libro Geneseos
edocenle : Et cognovit Adam mulierem suam, et con-
cepit, et pcperit ftlium (Gen. iv).
2. Ergo adjectum laborem nuptiac prsccesserunt,
el iribulos spinasque passuri prsevios adjecere con-
venius; seciita in procreatiouibus trcdia ; unde et
pariiura? tale prsecessil ediclurn : Jn dolore, inquit,
el men-ore paries fdios (Gen. HI) ; quos ulique sic crea
tes diversi (ut cernimus) casus luciusque subripe-
6. Quas panilet, elo. Al., quas penitns professionis
forma decturat, sed pigel confusionis, etc. lit in line,emendaiioni serviens. AREV.
CAP. xx. N. \. Grialius distinguit tenuissel. Acpost, etc. Alii, tcnuisset. Ilic post beaten sedis exces- TV
sum mutieris ma; pulsum agnoscebat. AREV."2. Prn cesserunl. Al., expresserunt. AREV.5. Unam de coslis ejus tuntiialus vir in (em, fecit.
Terlull., in lib. ile Monng.uu. : Unam feminam mn-sculo Deus finxil, una cosla ejus ilecerpta, el uli iue ex
pluribus, etc., quae eadem in Exborlaiinne dixerat,totumque locum Ilieronyinus sibi aclversus Jovinia-num aptavit. GRIAL.
Ibid. Item secundiim spirilualcs nupt. Idem in Ex-bortalione : At cum Aposlolus in Ecctesiam el Christum interprelatur ,
eruni duo in earns una, secnndumtpiriluales nuptias Ecclesitc el Christi, units Cltristus,el una ejus Ecclesia, ngnoscere debemus duplicatam el
exaijgeratam* esse nohis vnius mutrimonii, lam secnn
dum generis fundamcntum , quam secuiiduin t^hrisli
prinamenlum. GR\M,.
4. Numerut autem malrimonii, usquo nd figiiren-
tur, verba Terlullian., ibid., el Hieronvmi,
i contra
PATHOL. LXXXI1I.
OFFIG1IS LIB. II. 810
rent. Unde et Aposlolus praedicans , ait : Tribnla-
tionem tamen carnis liabebtint hujusmodi (I Cor. vu).
Non larnen conjugiorum bonorabilis lorus ct iniina-
culatum cubile sine fructu est (Hebr. xiii). Nenipesoboles inde sanctorum, et quod landalur in virgini-
late , conjugii est. Ideoque nee peccalum nuptias
dicimus,nee lanien eas bono virginalis conlineniiiu
vel eliam vidiialis coaeqtiamus.
453 3- Conjugia autem tantum per se bona sunt ;
propter ea vero qua; circa ilia sum, mala fiunt. Per
id namque mala liunt, per quod dicit Aposlolus :
Qui autem cum uxore est cogitat qua: sunt mundi ; et
iteruin : Propter (ornicalionem unusquisque suam uxo-
rem habeat (I Cor. vu). Quod autem non unus et
multae, sed unus et una copulantur, ipsa prima divi-
niius facia conjunclio in exemplum esl. Nam cumDeus Imminent ligurasset , eique parem necessariam
prospexissel , unam de costis ejus mutuatus unamilli feminam linxit , sicque Adam ct mulier Ileva,
unis inter se nuptiis functi , formam bominibus de
originis aucioritate et prima Dei voluntale sanxe-
runl. Item secundum spirituales nupiias, sicut unus
Christus et una Ecclesia, sic unus vir et una uxor
tarn secundum generis documenlum quam secundumClirisli satramentum.
4. Numerus aulem matrimonii a malediclo viro
coepit. Primus Lamech duabus maritaius ires in
unam carnem effecil. Sed dices quod et pairiarcliaj
simul pluribus uxoribus usi sunt; ergo proplerealicebit nnbis plures ducere. Sane licebit, si qui ad-
line typi alicujus futuri sacramemi supersunt, qui-
bus plures nupli* ligureniur. Secundas aulem nup-lias propler inconlineniiam jubet Aposlolus (/ Cor.
vn) ;melius est enim denuo uni viro nubere, quam
explendse libidinis causa cum plurimis fornicari.
Saepius enim nubendi liceniia jam non est religionis,
sed criminis.
5. Nam quod in ipsa conjunciione connubia a sa-
cerdote benedicuntur, boc etiam a Deo in ipsa pri
ma conditione bominum 454 facium est,sic enim
scriptum esl : Fecit Dem liominem : ad imaginem
Jovinian. GRIAL.
Ibid. Secundfls nu.emmipl., tisqne ad non est reli
gionis, sed criminis , dicunlur ex Ilieronymi sensu,non qui digamos , aut eliam ociogamos (ut ipsiusverbis ular) damnet, sod qui coBlibalurn et viduita-tein conjugio longe nntistare velit. Ciijns verba ali-
qnanlo eliam liberiora quam ba;c sum rctulit quoquaGralianos, 51, q. 1, cap. Qtiomodo. GRIAL.
5. Quod vero iitdm virginibns legilime nubentibusuniviric. Terlull., in Exhort. :Monogamia apud ethni-
cos in summo honore esl, ut et virginibus iegilime nu-benlibus univira pronuba ad/iibcatur; elsi uuspicii ini-
tium esl, tainen boni anspiciitin est. Ita enim Tertnl-liani ratio explenda est ex boc loco. Quod non
yidisse qui in eo cmendando bboraruni, ne(|iie in
interrupts el pendenli sentenlia quidquain deside-
rasse, valde miror. GRIAL.
Ibid. Nubentibus, etc. Al., nubentibus tina univiro
tenenda sit, udlubenlnr pro nuplu. Al., niibenlibns uni
riro pronuba: adhibentiir. . . . boni auspicii esl. Proscilicet conjeclura esl in Edilione Higii;i:ana ,
hoc fit
scilicet. AIIHV.
Dei feciteum
S. I9IDORI HISI ALENSIS EPISCOPI 812
masculum el [eminam creavil eos, el A fidei signum, vel propter id mngis, ut eodem pigno-
denedixit eos, dicens : Creseite et multiplicand (Gen.
i). Mac ergo simililudine fil nunc in Ecclesia qua
tu c faclum est in paradiso. Quod vero eisdem vir-
ginibus legitime nubeniibiis univirs pronuhie adhi-
benlnr, scilicet propier monogamiam ,etsi auspicii
causa fit, lanien boni auspicium est.
6. Quod vero eaedem feminx,dum maritantur,
veliintur, scilicet ut noverint se per haec viris suis
esse subjeclas ,et humiles ,
unde et ipsum velamen
vulgo maverlem vocanl, id est, Marlem , quia signnm
jnaritalis dignitalis ac poleslaiis in eo esl. Gaptit
enim mulicris vir est (/ tor. xi), licet et proinde
velentur, dum nubuni, ut verecuiidiain muliebriialis
agnoscant, quia jam sequilur inde quod pudeat. Cu
re eorum corda junganlur. Unde el quarto digilo
annulus idem inseritur, quod in eo vena quxdani
(ut fertur) sanguinis ad cor usque perveniat. Ami-
quiius aulem non amplius uno dabalur, ne pluraliias
amorem unicum carperel. Penes Israel aulem illici-
tum erat puellam viro tradere, nisi post manifestation
sanguinem nialtiritate.
9. Apud veteres in eligendis maruis quatunr isi:>.
speciabanltir : virtus , genus , pulcbiittido , oraiio;
in feminis iiia : si generosa, si bene morata esset,
si pulciira. Nunc aulem non genus ,ac mores, sed
magis divilix- in uxoribus placenl ; nee qnxrilnr
quam sit femina pudica , sed potius quam formnsa,
quae el concnpiscendi libidinem tiiitriai, el cuiicto-
de Rebecca , cum ad sponsum duceretur, simul ut B rum post se suspiria iraliat. Pulchra enim (ut ait
cum ipsa conspexit, salutalionem vel oscula non su-
slinuil; sed sialini senlions quod essel futura, pallio
caput velavit (Gen. xxiv); obnubere enim cooperire
dicilur. Hinc etiam et nuptce dictx, quod vullus suos
velant, unde et nubet dicta?, eo quod aclhcra oble-
gant.
7. Quod autem nubentes post benedictionem a
Levila uno vinculn copulanlur, videlicet ne compa-
goni conjugalis unitatis dUrnmpant. At vein quod
eadeni villa candido purpureoque cnlore permiscc-
lur, candor quippe ad imindiiinm vilse, purpura ad
sanguinis poslerit.ilem adhibetur, ut line signo el
continenlix lex lenenda ab ulrisqiie ad lempus ad-
jrioneaiur, et post hxe reddendum debiium non ne-
quidam sapiens) cilo adaui.ilur, et difficile cusiodi-
tur, quod plures amant. lllse enim stint ceriae nup-
tisc, qux in conjugio non libidinem, sed prolein re-
quirunl ; neque enirn sic inslitnlae sunt ,ut carnis
voluptaii serviant , sed tauiuin ut fructum propagi-
nis quxrant.
10. Nam et ipsse dotales tabulx indicant quod
causa procreandorum liberorum ducitur uxor. Quan-
do ergo qufcquc luxuriose amplius vivit quam neccs-
siliis procreandorum liberorum cogit, jam peccaium
est. Unde necesse est tit quoiidianis eleemosynis,
456 ac precibus imercedanl qui lori conjugalis
puiliciliam frequeniius per inconlinenliam macu-
lani. Nuptial ia aulem bona tria sum : pmles, lides
gelur. Quod enim dicit conjugalis Apostolns : Ab- C el sacramenium. In file atlendilur, neprxtervin-
ttinete vns ad lempus, ut vacelis oration! (/ Cor. TII),
hoc ille candor 455 vittse insiuuat; quod vero sub-
jungit : Et iteruin revertimini in id ipsum, hoc pur-
purens color ille demonslral.
8. lllud vero, quod inprimis annulus a sponso
spousao datur, lit hoc ni.-uirum vel propter mutiiae
G. Quod vero eadem feminte , usque ad perveniat.
Legilur to us bic prope locus apud Gratian., 50, q.
5, c. 1 emimB. GRIM..
Ibitt. llnde el Rebecca, usque ad t e/nuif , ex Ter-
tnll., lib. de Viiginibus veland. Eadem eiiam apudAmi.ros. in line 1th. i de Abraham. GIIIAL.
7. A Levila uno vuicnln copulanlur. Aliter haec
apud Graiianum; nos Cndici S noslros sumus seculi.
GIIIAL.
Ibiii. A Leciln. M., villa. Al., vinctte. Ex boc Isi-
doi i l"co Ludovicus boileans in Novis Cogitation,ad Tariti:!)), p:ig. 790, colligil llammeum nuben:ium
cand ido purpiireoque culore fuisse permuiom; sed
ex i iiiiio t Verrio luteum, ex iuterpiele Juveualis,
iai. !, saiiguiueiim ,c- Ft-sio allmin. Fortasse va-
jjnii. erat pio varielate lemuorum et locorum. AREV.
H. Quod inprimis aimulus. Quod in pnmis nego-tii, iiniiuliis, npnil Grati.innm. GRUL.
Ibid. AnHqiMut. Tertull., Apologet. cup. G : Cumaw;;m nulla norat , prater unicc dtgito, quern sponsus
o;-;> ynfraisel pronubu nnnulo. GRIAL.Ijid. Penes Israel au.em
, usque ad maturitale,vi MM sinit Termll., in liltro de Virginibus Veland.
GRUL.Ibid, Amorem nnicum carperel. Mss. quibus usns
esl Ilillnrpius oinnes, amorein uniiin capi .rel. A|iu 1
euiinlaiu nuns UK., post mantfeslulam sangiiinitin titu-
lun/atem. Biissonius, de Rim nupliarum, pag. 290,
culuin conjugale cuni allera vel ailero concnnibatiir;
in prole, ut amanier snscipiatur, pudice nuiriaiur;
in Sacramento, ut conjugiuin non separetur, nequecausa prolis alieri coiijunganiur.
11. Sacramenium aulem ideo inter conjugates
dictum est, quia sicul non potest Ecclesia dividi a
observat desumpium ex Gfllio, lib. x, cap. 10, el ex
Macrobio, lib. vn Saturnal. cap. 15, quod Isidorus
relert de :iimulo sponsi in quario iligilo, quia in eovena ad cor peilingil. AREV.
9. Apud veleres. Vid. Elymul., lib. ix, cap. 7.
GBIAL.Ibid. Ut ail quidam sapiens. Theophr., apud Ilie-
roiiym., i conlra Jovinian. GRIAL.
U li). JVflin el ipsa; dot. tab. August., lib. do Moribus
JUaniclioHor. : Kuptix aulem ,vl ipsa; nup:iales tabulae
clamant , liberorum procreandorum (eminum marem-
quc conjunyunl; alque ead. serin. 5 Dom. "12 posl
Tr-MUt. GRIAL.
Ibid. Quandu erqo quisqtie luxuriose amplius vivit,
usque ad maculanl. August., ibidem : Sed dicis : Pec.
caiinn quidein ett ,sed lamen parvum esl. Kec nos di-
citnus quia capitate peci uium est, sed lamen si frequenting exercealur, et jejuniis, vet eteemosynis, non red.i-
malur, nimis immundam uniinum facu. Vide llieron.,i contra Jovin. el s-. rai. , 25, q. i, c. Origo, el Ful-
geni. cpisl. 1. GIIIAL.
,-. 11. Soluiii ,ut ail Hieronymus. In Mallh. xix.
QII;C verb;) cilanlur a Graliai)., 52, q. 1, c. Dixit
Domiitus. (in HI..
Ibid. Kinltiis et impiiis. Ha Gotb. el Ilierony-inus. Stultus et iniiptetu, Vulg. Edii. GRIAL.
Ibid. Quod ubicunque (onticatio est, el [ornicalidiiis
suspicio, libere uxor dimiltalur, ila uxplicandum esl,
813 DE ECCLESIAST1CIS OFFICIIS LIB. II.
Christo, iia el uxor a viro (Ephes. v). Quod ergo in A descendenli Deo in
Chrislo et in Ecclesia , hoc in singulis quibu.-que (Exod. xix).
viris aU|iie uxorihus conjunctions inseparahile sa-
cranienliiin est. L nde el Aposlolus : Pra:cipio, in-
ij il, non ego, sed Doniinus, uxorem a viro non disce-
dcre (I Cor. vn). Pruhibel enim dimilli quacunque
ex causa , ne aliis coajungalur secundum consueiu-
ijiii in Judaoorum, quam Doniinus interdixit, dicens:
Qidcunque dint;seril uxorem suam, excepla fornicalio-
nis causa,
el aliam duxerit, mceehatur (Matih. six).
Solum (ut ait llierouymus) adultriuiu esl, quod
nxoris vincat affecium ,inio cum ilia imam carnem
in aliam diviseiit, el so fornicaiione separaverit, a
niarito non debel lencri , ne virum qiioque sub ma-
lediclo facial, dicenie Scriplura : Qui adulterant te
net, slulius et inipius est (Proverb, xvm). Ubicunquu
igilur lornicalio esl, et fornicaiioriis suspicio, libere
uxor dimillilur.
12. Quid ergo, si slcrilis esl, si defornr-is, si a-iale
velula, si felida , si temulenla,si iracunda, si malis
moribus, si luxuriosa, si falua, si gulosa, si vaga,
si jurgatrix el maledica? lenenda esl , 457 velis,
nolis , et qualiscunque accepia ,esl hahemla. Cum
enim esses liber, sponte le servituli subjecisli. Cum-
que liabel quis uxorem (ut ait Lacianlius), neque
servam, neque liberam babere poterit, ul mairimo-
nii fidem servel. Neque enim , ut juris jmblici ratio
est, sola mulier adullera esl quae, virum babens, ab
allero polluitur, et maritus,
si alteram habeat, a
crimine adullerii alienus habealur, dum divina lex
monte assistere
BUmeruerunt
14. Hem hortalur idem apostolus mulieres subdiias
esse viris suis (Coloss. in); nam Hiulloe erga simpli-
ciores viros, diviiiis el nobilitale perflatae, Dei sen-
tentiai nor. recoidantur, per quam subjeclse sunt
illis. Ait quippe Dominus ad mulierem : Conversin
lua ad virum luum, el ipse lui dominabitur (Gen. in,
H>).Obediendum est itaque sacra; Scripture pra;-
cepiis, et serviendnm viro qnadam servilule libera
el dileciione plena. Elenim non est creatus vir pro-
pier mulierem, sed mulier propier virum ; et cum
caput inulieris vir tit, caput auiem viri Chrislus,
qusecunque uxor non suljicilur viro, hoc esl, capiti
suo, ejusdem criminis rea esl, cujus el vir, si non
sulijiciiur Chrislo capiti suo.
458 15. Veibuni auiem Domini blasphemalur,vel contemnitar Dei prima senteniia, el pro nihilo
ducilur; vel Christi infamalur Evangelium, dumconlra legem fidemque nalma? ea qua3 Christiana
est, et ex Dei lege subjecta, protesse viro desiderat,
cum eliam gcnliles feinin;e serviani viris suis com-
iiiuni lege nature. Servatur ergo lex nature, si mulier Deo siinul et mariio subjecia esl. Ai conlra si
ilia viro imperare desiderat , el ordo naturae
corrumpitur, et domus ilia misera et perversa vo-
cabilur.
CAPUT XXI.
De catechumenis, de exorcismo et sale.
1. Jam nunc rationem sacramentorum, sive ordi-duos iia in nnum mairimonii corpus conjunxeril, ut C nem ad fidem venientium prosequnmur. Quorumadulter sit quisqiiis compagem corporis in diversa
dislraxerit. Servanda igitur fides ab ulroque alter!
est.
13. Exemplo contineniias docenda esl uxor a viro,nl se casle gerai. Iniquum esl enim ut id cxigas quodpraslare non possis; caput esi enim mulieris vir;ubi autcm melius vivit mulier quam vir, capiie de-
orsum pendei domus. Ideoqtie praecedere debet vir
in omnibus bonis factis uxorem suam, quia caput
est, ut ilia imilettir virum, et sequalur vere, ut
corpus caput suum, sicut Ecclesia sequilur Christum,
llorlalur Aposiolus conjuges ul propler craiionem
abslineanl, atque ex consensu tempera sanciificatio-
nis observent, et sine impediment carnal! oralioni-
gradus primus est catechumenorum, secundus com-
petenfrium, lerlius baplizaiorum. Catechumen! sunt,
qui primum de gentililale veniunt, habentes volun-
lalem credendi in Clnisium, et quia primum exhor-
taiionis praceptum esl in lege Dei : Audi, Israel,
Dominus Deus tuui, Deusunusest (Deut. vi), inde est
ut is cui per sacerdotem, quasi per Moysen, Deus
primum loquilur, catechumenus, id est, audiens,
nominelur, scilicet, ut, unum agnoscens Dominura,
relinquat errorcs varies idolorum.
2. Pulo auiem et omnes a Joanne in poeniienliam
baptizaios calecbumenornm pr;clnlisse flguram. Ex-
orcizanlur auiem hi primum, deinde sales accipiunl,
el unguntiir. Exorcisinus auiem sermo increpationistusvacenl (/ Cor. vn). Nam et in Veleri Tcsiamento D est COIllra iinmundum S[lirilum in Pnergumen ig
f si velicau sunt omnes a mulieribus, el sic calechumenis facius, per quern ab illis diaboli ne-
ul diyortium fieri possit, non iia ut vel dimitieiis,vel dimissa alias nuplias inire valeat, quod conlraluTClicos egregie prohal Maldonaius in MatihaBumetiam ex hoc Isi.lnri loco. Nonnulli eliam receuiio-res tbeologi idem argmnenluin pertractant. AHEV.
12. Quid ergo si slerilis usque ad Itabenita, exeod.Ilieron. loco. GRIAL.
Ibid. Li ait Luclantius. Lib. vi v c. 23. GRUL.Ibid. Servanda igilur fides, usque ad sequilur Cliri-
m,ex AUKUSI. , in de dccem chord., citat. 32, q.(, c. Non matchaberit. GIUAL.
Ibid. Gnalius, nequam servam, forle pro nequa-auam servam. ARI:V.
13. Et sine. Al., ut sine. AREV.14. Hortalur idem aposlolus, etc., usque ad finem,
verba sunt Hirtrony^iii ad Tiium n. GRIAL.Ibid. Nulgata, sub viri potesiate eris, et ipse domi-
nabitur tui. Isidoius hoc loco sequilur versionem
anliqiiam cum Terlulliano, Cypriano, Augustino, et
aliis. AREV.CAP. xxi. N. 1. Errores vnrios. AI., errores nefarios.
De hue capiie vide Isidoriana, cap. 5">,
in descri-
piione Coiiicis Vaiicani 1543, n. i9. AREV.2. lldefonsiis, de Cognii. bnptismi, cap. S3 et 26,
ex lioc Isiilori capite iniilta esscribil.<juo<l
an.iciii
pi st fuqetiir eiputsa lldefonsus pergil, cap. 24 : Eriexorcismi sermo nonlurno verborum, legendum esi,non (or/io verborum, Baluzius coiijiceliat nocturnoverborum. ABEV.
815 S. 1SIDORI HISPALKNSIS EPiSCOPl 816
quissiiiiavirlus et .invelerala maliiia, vel violenta A praesagio consecutum est at ri ufla illis gens exiera
incursio expulsa fugelur
3. Hoc significat lunalicus ille, quern increpavit
Jesus, et exiit ab illo daemonium (Matih. XVH). Po-
lestas autem diaboli exoreizatur, el insufflator in
eis, tit ei renuntient , atque, eruli a polesiatc tene-
brarum, 459 in regnimi sui Domini persacramen-
tum baptismalis transferanlur. Quod quia parvuli per
se renuniiare non possunl, per corda et ora geslan-
lium adimpletur. Sales autem in minislerium cate-
chumenis danrtos a patribus ideo est institutum, ul
eorum gustu condimentum sapientiae percipiant, ne-
que desipiant a sapore Christi ; nee sint falui, et
retro respiciant, sicut uxor Lot (Gen. xix), ne
roalum cxemplum dantes ipsi reraaneant, in alios
condiant.
4. Quemadmodum ilia, qua:, cum liberaretur a
Sniloinis, in via posila retro respexit, ibique remansit
statna sails. Quo signo condirentur hi qui per (idem
mundo et aclibus desideriisque ejus renunlianl, ut
aifcctionis prislinae non recordentur, neque ad sae-
culi illecebras revocenlur, quia, secnndum Salvaloris
sententiam, ponens manum suam super aratrum, et
respiciens retro, regno crelorum apius esse non po-
lest (Luc. ix, 62).
CAPUT XXII.
De compelentibut.
1. Post caiechumenos secundus competentium
gradus est. Competentes autem sunt, qui jam post
doctrinam fidei, post conlinentiain vita3 ad graiiam
niilla lingua barbara, inaccessa vel invia videretur,
praeceplum est eis a Domino datum, ad praadican-
dum Dei verbum, ad singulas quasque nationes adi-
re (Malth. xxvin).2. Discessuri iiaque ab invicem, normani prius
sibi fulurae pnedicationis in commune constiluunt,
ne, localiter ab invicern discedentes, diversum all-
quid vel dissonum prasdicarenl bis qui ad (idem
Christi invilabaniur. Omnes igitur in uno positi, et
Spirim sancto repleti, breve sibi praedicationis indi
cium, conferendo in unum quod sentiebant compo-nunt, atque bane credentibus dandam esse regulamBlataunt.
3. Symbolum aulem hoc muliis et justissimis exB causis appellare voluerunl. Symbolum enim Graece
et indicium dici potest, et collaiio, hoc est, quod
plures in unum conferunt. Id enim fecerunt apostoli
in his sermonibus in unum conferendo unusquisque
quod sensit. Indicium autem, vel signum, idcirco
dicilur, quia illo in tempore, sicul Paulus apostolus
dicit.et in Actibus apostolorum refertur (Act. xv),
multi se simulabant esse apostolos Cbrisli, nomi-
nantes quidem Christum, sed non integris traditio-
niun lineis nuntiantes. Idcirco igitur istud indicium
posnere, per quod agnosceretur is qui Christum vere
secundum apostolicas regulas praedicaret.
4. Denique el in bellis civilibus hoc observari fe-
runt, quoniam et armorum per habitus, et sonus
vocis idem et mos unus est , atque eadem instiluta
Christi [percipiendam feslin.int. Ideoqne appellantur G bellandi ; sed ul nequa doli subreptio fiat, 461symbola disereta unusquisque dux suis mililibus
tradii, qua: Latine vel signa, vel indicia, nuncupanlur,
ut si forte occurred! quis de quo dubitetur, interro-
gatus Symbolum prodat si sil hostis, an socius. Id-
cii co autem hoc paires noslri non scribi niembranis,
sed reiineri cordibus tradiderunt, ul cerium csset
nemiiiem hoc ex lectione qua: pervenire interdum
etiara ad inlideles solet, sed ex aposlolorum tradi-
lionc didici-se.
5. Discessuri itaque (ut dictum esi) ad praedican-
duin isiud unanimitatis et fidei suae apostoli indiciwn
posuere. Est autem Symbolum per quod agnoscilur
Deus, quodque proinde credenles accipiunt, utnove-
rinl qualiier contra diabolum (idei cerlamina praepa-
compelenles, id est, gratiam Christi petentes ; nam
caleclmmeni taulum audiunt, necdum petunt. Sunt
enim quasi hospites, el vicini fidelium, deforis au
diunt mysieria, et gratiam, sed adliuc non appellan-
lur luleles.
2. Competentes aulem jam peiunt, jam accipiunt,
jam caiechizanlur, id esi, imbuuntur inslructione
sacramenlorum. Islis enim saluiare symbolum tradi-
tur, quasi comrnonitorium lidei et sanclas confessio-
nis indicium, quo instrucii agnoscant quales jam ad
gratiam Chrisli exhibere se debeant.
460 CAPUT XXilf.
De symbolo.
1. Symbolum autem, quod iidem competentes
accipiunt, tali ralione instituliim majores nostri di- D rent, in quo quidem pauca sunt verba, sed onmia
xerunt; tradunlenim his verbis. Quod post ascen-
sionem Domini et Salvaloris noslri ad Patreni, cum
per adverilum sancii Spiriius discipuli ejus inflarn-
mati linguis omnium gentium loquerentur , quo
3. Qnem tncrepavil, etc. Al., quern increptiNs Jesus
dixit : Sttrde et mule spiritus, exi ab eo. Et statim
exivit nb eo dcemonium. El infra, sat autem in mysteriocale.clmmenis dnndum a Palribus ideo esi inslilutus, ut
ejus guslu condimenlum, etc. Grialius, eorum gustus.AREV.
CAP. xxu. N. 2. Commonitortum. Noium esi Com-monitorium Vincenlii Lirinensis. Reinerus quoquemonachus.de quoPezius,Thesaur. Anecdol. lorn. IV,pan. HI, lib. 11, cap. 6, Comtnonitorium pielalis scri-
psit AHEV.
conlinentur saci amenta. De lotis enim Scripturis haec
breviatim collecta suril ab apostolis, ut quoniam plu
res credenlium liileras nescianl, vel qui sciunl per
occupaliones saeculi Scripluras legere non possunt,
CAP. xxiii. N. 1. Tradunt enim hit verbis : quod
post Asceits., usque ad indicium posuere, verba sunt
UuKini in prxfut. ad Symbolum. GIIIAL.
Ibid. Sancius lldefonsus, loc. cit., cap. 55 et34,mulia sumit ex hoc c;\pit de Symholo. AREV.
2. Alii, omnes igilur in unum positi. AREV.
i. Forte, eadem insiitucio. AREV.
5. Est enim breve verbum fidei, elc. Ex eod.,paulo
superius; eadem Cyprianus in Oralione Dominica.
GRIAI..
817 DE ECCLESIASTICIS UFF1CIIS LIB. 11. 818
hsec corde retinenies, habeanisuflicientemsibi scien- A quia nee geminavit alriusque substantial iniegritate
tiam.salutarem. Est enim breve fidei verbum, et olim
a propheta praedictum : Quoniam verbum breviatum
faciet Dominus super terrain (Isai. x; Rom. ix).
CAPLT XXIV.
De reguia fidei.
1. Hc esl autem post Symbolumapostolorumcer-
lissima fides, qiiam doctores noslri tradiderunt. Ut
priifileamur Palrern, el Filiiini, et Spiriiuui sanctum
iiiiins essentiae, ejusdernque poiesialis et sempilerni-
tails unuin Deum invisibilem; ila tit in singulis, per-
sonarum proprielite servata, nee substantialiter Tri-
nlias dividi, nee personaliter debcalomninoconfundi.
Palrem quoque cotifiteri ingenitum, Filinm genitum,
Spirilum sanctum vero nee giMiiium, 462 nec"8
e -
personam, nec confundil geminam unitale personal
substaniiain. Altero quippe neutrum exclusit, quia
ulruuique unus intemeralo jure servavit. Quod Novi
et Veieris Tesiamenti salnbris coinmendetur auclori-
tas; ilia quippe per prophetiam, ista per historian!
veraciter persoluta. Et quod neque de Deo, neque de
cieatura saeculi sit cum paganis aut cum hxrelicis
all |iiid sentiendum in bis rebus, in quibus a verilale
disseniiunt.
5. Sed quod in ulroque Testamenlo divina protes-
tantur eloqoia, boc lanlumniodo sentiendum. Quodsive hominem, sive universa, nulla Deus necessitate
creaverit, neque ullam omnino esse visibilem invisi-
bilemque substuiiliam, nisi aut qtix Deus sit, 463nilum, sed de Patre et Filio procedentem. Filium a B aut a bono Deo bona creala sit; sed Deus sunime et
Palre nascendo procedere , Spirilum vero sancium
procedendo non nasci. Ipsuni quoque Filium perfec-
tum ex Virgine sine peccalo hominem suscepisse, ut
quein sola bonilate creaverat, spoole lapsum miseri-
cordiler repararet; quein veraciter crucilixum, el
lerlia die resurrexisse, et cum eadem ipsa came glo-
riflcala ascendisse in coelum, in qua el ad judicium
vivorum et mortuorum exspectatur venlurus.
2. Et quod divinam hnmanamqiie subslanliam in
ulroque perfeclus una Cbrislus persona gestaverit,
CAP. xxiv. N. \. Hominem suscepisse. Frt>qiiens
apud Palres loculio. August, libro singular! de Gen.
ad liileram in ipsa fidei explicaiione : Cum ipsa inef-
fabilis incommulabilisque Dei sapientia plenum lotum-
que hominem suscipere dignatus est. El in quolidiano Cliymno : Tu ad liberandum susceplurus hon.inem nonhorruisti viryinis uterwn. GRUL.
Ibid. Xaieendo procedere. Al., nascsndo natum
esse. Laiinius in Biblioth. selecl., p. 129, puiat, le-
gendum, Filium a Patre nascentem non procedere, ut
apte oppouatnr ei quod sequiiur, Spiritumvtro tanc-
tum procedendo non nasci. Rabanus, qui inlegrum hoc
capul babel, ah Edilis non discrepat. Deinde Filium
perfeclum, Al. om. perfeclum. AREV.2. Divinam humanumque substanliam.
^e<\e minus
usurpata est substantia pro naCura, ui tesiimonia aflerre
abiiienlis olio sil. GRUL.Ibid. Humanumque substanliam. Al., humanamriue
naturam. Et, integrilas pro inlegrilaie. Et, unitas prouniiati . A REV.
3. Et quod anima; incerta sit origo. Cunclationem
suam saepissime faielur Augusl., ui episi. 157, ad
Oplalum : Aliquid ergo cerium de animal origine non-dum in Scripiuris canonicis reperi. Et lib. i Relract., _.
cap. i : iVam quod attinet ad ejus originem, qua fit ut"
sit in corpo e. Minim de itlo uno sit qui primuin crea-
tus esl, quando (aclus est homo in animam vivam, an
semper ila fianl singulis sinyiilte, nec tune sciebam, nec
adliucscio. Eod. modo lucsii Isidorus cuniFulgeiilio,
ciijus verlia refer! lib. i Different., cap. 2(i, ita ut neu-Irani in parlem uieri|tie inclinare ausus sit, cum inm-duiLi quidquan deliniium esset. Sed idem quid sen-
seriuaiis expressii po-lea,lib. i Sent. cap. 14, bis ver-
bis : Animam ?IOH esse pnrlem divina; substantial, vel
nnlurce, neque e.-se cam priusquam corpori miscealur,sed tune earn creari, quando corpus creulur, cui admis-ceri videiur. Eailem Gregor., epist. 53, ad Secundi-
nmn, lib. vn. GRIAL.
Ib.d. Id.oque incorporen, quod ad imaginem Deicreala sit. Eadem ralione est usus lib. i Sent., loco
citaio. Sed cum li;cc sil scriptura Codicis uiriusque
inanuscripli, corpoream lameu fecerant impress! libri,
incommulabiliter bonus, creatura vero inferius et
mulabiliter bona. El quod anima? incerta sit origo.
El quod angelorum natura, vel aniinse non sil parsdivina; substantial, sed Dei crealura ex nibilo condila,
ideoque incorporea, quia ad imaginem Dei creala.
4. De pietatc moruni, sine qua fides divini ctiltus
oliosa lorpescil, et cum qua inlegrilas divini cultus
perficitur, ut unust]iiisque Deurn propter Deum, et
proximum in Deo diligens, usque ad dilectioncm
quoque inimicorum periendendo proflciat, ut proli-
eliam (quod rnirum sil) Homani. Atqueeo inagis mi-
rum, quod eodem volumine hie ipsi: locus cum tola
reguia fide! integer sincerusque in Uabano esl ediiiis.
GRIAL.Ibid. El quod anima; incerla sit oritjo. Eadem du-
biianili ratio de anima adbibelur in lihro Dogrnat.ccclesiast., qui Isidore quoque Iribuilur. In verbis
ideoque incorporea, etc., inngnu est Codicum discre-
panlia. Ililtorpius edidil : Et incorporea esse evidenler
oslenditur. Quoniam igitur appreheudi et transferri
palest, corporf.a esse niliilominus oslenditur. Ad ima
ginem autem Dei creala est probilale morum. Alii ita,
sed, a quibus autem, pro quoniam igitur. Alii, esse
os.enditur, quce ad imaginem , omissis aliis. Alii,
el in corpore , pro el incorporea. Alii , ideoque
incorporea. Alii : Anima absque dubio et Deo, et
angelis ,a quibus compreliendi el transjerri palest,
corporea esse evidenler oslenditur, quia ad imaginemDei creala , de pielale morum. Codex Vat. Gil :
Ideoque incorpoream, quam ad imaginem Dei crealatn
secundum crassiorem corporis nostri substanliam dico
de pietate morum, sine qua, etc. Codex Regiovatic.1UI : Ideo incorporea, secundum crassiore.h corporitnostri uibslanliam dicn, incorporea euidenter ostendi-
lur, Ad imaginem autem Dei creala esl pielale morum,sine quo fides, etc. Noimulli Patres aiiliqiiissiini aui-
niam biimanam corporeum dicebant, vel<|u
il tenue
el subiile corpus illi per errorem iribuerenl, vel
quod id omne quod cerla raiione ac loco definilur, et
circumscriplam habel subslanliam, corporeum ap-
pellabaut, quamvis vere spiriluale esset; di: iuro
videii potesl Peiavius, de Angelis, lib. I, cap. t. Se-
cundo sensu poluisse Isidorum animam hiiinaiiain
corpoream dicere, non niullum repugnabo. Confer
lib. i Different., num. 101, lib. i Senlent., c. 1-2,
lib. vii litymologiar.,c. 5, et lib. de cedes. Dogmai.,
cap. 11 et 25. AREV.4. De pielale morum. Hxc non satis inlegra viden-
lur. GitUL.
Ibid. Al., ubi per volunlatcs non tenetur consenlio.
El, non credimus, pro non credi. ABEV.
ISlDUfll HISPALENSIS EPISCOPl 8-20
ciendoperveniai. Alterum quoque allerius pollui non A uis, 465>at(
Iue cullorlbus ncterno Incendlo eon-
p;;sse peccaio,
uhi volunialis par non lenetur con-
sensio. Legilimas nupli.is non credi damnandas, licel
ex eis quoque original! peccaio obnoxia credaliir
iiasci posteritas, eisque jure fidelium virginum vel
coniinentium prseferenda doceatur iniegrilas.
5. Neque unnin Triniialis bapiisma (quod nefas est)
itereiur; neque pro diversiiale iradentium ininisirorum
sinpulis puietur quibusque conferri ,sed a Deo singu-
lari poleslate donaii. De quo 464 dictum legimus :
Super quern videris Spii itum descenclentem, el maiien-
lem super eum, hie eit qui bapiizat in Spiritu sancto ;
el ego vidi, el testimonium perliibui, quia hie est Filius
Dei (Joan. i). El ne poenitenliae remediis non egere
nos putemus, pro quotidianis human* fragililalis
excessibus, sine i|uibus in hac vila esse non possu- ]
mus, ita ul pcenitenliae compunclione fructuosa uni-
versa fateamur deleri peccata, sicut scriptum est :
Beali quorum remittee sunl iniquilales, et quorum tecla
tunt peccata. Bealus vir cui non im/.wfni i/ Dominus
peccalum (Psal. xxxi).
6. Nullum quoque suis viribus, sed per divinarn
graliam capili Christo subjungi, atque in di-ruptoe
pacis perseveranlia in imitate Ecclesia- ipsius soli-
dari.-Nee humans: volunlatis arbilrio bono quidquam
depuiandum exisiimari, sed secundum proposiium
voluntalis Dei omiiem numerum electorum acquiri.
Bona quoque (emporalia bonis malisque communiaa Deo creari, eju-que dispensaiione singulis quibus
que vel trihiii, vel negari. Quorum bonorum in uno-
quoque fidelium non habitus, sed usus aut improban-dus est, aut probandus. Cerla vero aslernaque bona
solos posse bonos in futuro consequi, quorum pi-
gnore Ecclesiam nunc informaiam credimus deiincri,
hie habentem primitias spiriius, in fuluio perleciio-
nem, hie snstenlari in spe, posiea pasci in ie; hie
Tidere per speculum in ajnigmaie, in future aulem
facie ad faciem, cum ad speciem fuerit perducta per
fidera (/ Cor. sin).
7. Quod donee perficiatur in nobis, ut summi Dei
bonis fruamur aeiernis, lemporalibus fruendo in Deo,
non oberimus ei proximis. Earn quoque nos spemresurreclionis habere, ut eodem ordinn, eademqueforma qua ipse Dominus resurrexit a moriuis, nos
quoque resurrecturos esse credamus in codem cor-
demnanduui, neque secundum quorumdam sarrile-
gam disposiliouem ad pristinam, id est, angelicain
dignitaiem, ex qua propria malignilale cecidil, re-
ducendum (Malik, xxv). llaec esl catholics tiaili-
tionis lidei vera iniegrilas, de qua si iinuui quodliiiet
respualur, tola fidei crednlitas amitlitur.
CAPUT XXV.
De baptismo.
1. Baptism! sacramentum si prima repetens ab
origine pandam, baplizavil Moyses in nube, et in
mari, in typo cl in (igura, iia enim Paulus pronun-
tial (/ Cor. x). Habuit ergo mare foimam aquae, nu-
bes vero Spiritus sancti , manna panis vila?. lllic
enim, sicut Pairum exempla dorent, jGgyptius de-
mergitiir , Dei populus resiirgit renovalus saneio
Spirilu, qui eliam per mare Rubrum inoffenso nans-
ivil vesiigio. Baptizavil et Joannes (Maith. in), sed
non ex loto Judaice; non enim solum in aqua, nee
tameu in Spiritu, sed hoc solum addidil, quod in pie-
niiemiam baplizavil, sicul ail Paulus in Aclibus
aposlolorum, Joannes baptixmo ptenitenlia baptiznvit
populum (Act. xix, -i). Cui f-inien ideo datum esl
in aqua baplizare, ut Christus, qui in aqua et spiiilu
bapiizaiurus erat , Joaimis baptismale manifesla-
reiur in Israel, quando Spiriius saocli descensione
et Patris voce Filius Dei palam cunclis ostensus
esl.
2. Coepit ergo perfeclum bapiisma a Jesu; ipse
enim baplizavit piimnru in Spiritu sanclo, sicut et
Joannes dicil : Eijo qnidem baptize in aqua, medius
aulem veslrum stelit, quem vos nescilis, ipse baplizubit
DOS in Spiri/d sanclo el igni (Joan. i). Ila-c esl per-
Iectio baptism! : Deus e>t enim, qui bapiizat, ut pos-
sinl el qui bapiizanlur, lieri lilii Dei. Tiia sunl aulem
genera baptisiiii.Primuin, quo sordes peccaiorum per
regeneraliouis lavacrum abluunliir. Secundum, quo
quis sanguine suo per mariyiium baplizalur, 466quo baptisino eliam Gliristus bapiizatus est, ut et in
hoc, sicul et in taeleris, Iormain credentibiis daret,
sicut dicebat ad discipulos suos, filios Zebedaci :
Poteslis bibere calicem quem ego bibiturus sum, et
baplismo quo ego bapliioi- baptizari (Marc, x) ? Itaque
aqua et saiiguis gemini esl ligura baplisrnalis : iiniim
quo regcneramur ex lavacro, aliud quo consecramur
pore, in quo sumus, vel vivimus; non naturam autjj
ex sanguine.sexum mutanti-s, sed tantum fragilitaiem el vitia
deponentes. Ipsum quoque Satanam cum angelis
6. Nee Humana; voluntatis arbitrio boni quidqurimdepulandnm. Hwc absurdam souieriliam redderent,si separatim legereniur; sed annecienda sunt se-
qucntibus verbis, sed secunilum proposilum voluntalis Dei omnem numerum electorum ncrjuiri. Ut sit
sensus, ad pr; destiiiaiioiieni niliil ronferre arbiirium
nosirum, sed soli divinae voluniali el gralire voca-tioneni et eleclionem assigu:i)idain. Iia facile mctuliberamus eos quos hie locus male liabebat. GKIAL.
Ibid. Voluntatis arbilrio. Al.,
voluntalis judicio.Grialius, bona quaque temporalta. AREV.
7. Dispositionem. Al., deputationem. AU, disputa-ttonem. AREV.
5. Est tertiuoi bapiisma lacrymarum, quod labo
riosius iransigilur, sicul ille qui per singulas nodes
CAP. xxv. N. \. ttaplizavil Mouses, usque ad c<e
lum elerare. Oinnia ex oratione Grcgorii Naziauzenielf r a. ji j.
ySitct GfiJAL.
Ibid. Grialius dislinxeral pandam. Baptizavil. Ve-rum verba Virgiliana, quae praicedtinl : Si primarepelens ab on giiu pa)idm,oralionis sensum suspen-dunt. AREV.
2. Gemini est figura baptismalis. Al., om. gemina.Aiu:v.
5. Baptismus enimai\u<c est, usque ad nabilal cor-
poraliu-r. Ex opi tula ail Husliciini Narliotiunsem de
sepiem gradibus eccles. Ilieronym. loin. IX. GRIAL.Ibid. Per ip.sam. Al., per ipsum. AREV.
82i DE ECCLESIAST1CIS OFF1CIIS LIB. II. 822
Ktratum suura lacrymis rigat (Psa(. vi) , qui imiuiur A,exp,\;uur, quae in similitudine fontis poccata mor-
conversionemManasse (// Paral. xxxm),ei luunilita- lificat.
lem Ninivitarurn, per f|uam misericordiam consecuti
stini (Jon. in). Qui imitalur publican! illius oratio-
nem in lemplosiantis a longe, et perculieulis peclus
suum, quique nee ausus I uit oculos ad coelum ele-
vare (Luc. xvm). Oaplistnus enim aqua esi, quas
tempore passionis de lalere Chrisli profluxit. Nul-
lumque aliud elementiim est, quod in hoc mundo
purgei universa, vivilicet cuncla, ideoque cum bapii-
zamur in Chrisio, per ipsam renascimur, ut purilicati
vivilicemur.
4. Fons aulem origo omnium gratiarum esi, cujus
septem gradus sunt : Ires in descensu propter tria
quibus renuntiamus; ires alii in ascensu propler tria
quse conlitemur ; septimus vero id est, qui et quartus Bsimilis filii hominis, exsiinguens fornacein ignis
(Dan. in) ,slabilimentum pedurn, Iundamentum
aquae, in quo omnis plenituclo diviniialis habitat cor-
poraliter (Co/oss. i). In Palre autem, et Filio, et
Spirilu sancio salutaria baptismi dona consistunt.
Unde nequaquam baptism! sanclificatur oflicio, nisi
qui sub Triiiitalis lingitur sacramento, sicut et Do-
minus ait : lie, docele omnes yenles, baplizaiites eos
in nomine Palrit, el Filii, el Spiritus sancts (Mattli.
till.). Proinde si, omissa qualibel Triniiatis persona,
baptisma delur, manifesto in regenerations solemni-
late nihil agitnr, nisi lot.i Triniias invocelur.
5. Nam el Dominus, dum a Joanne baptizaretur,
eumdem baplismum sub Triniialis sacramento Irgi-
7. Perfeclis autem setate baplismum vel ad pur-
galionem originalis noxae, vel ad aboliiionem aciua-
lis peccati prohcere credimus ; parvulis autem, ut
ab originali peccato abluanlur, quod ab Adam per
primam nativilatem traxerunt. Qui si priusquam
regenerenlur iransierint, procul dubio a regno Chri
st! alieni sunt, ipso Salvatore testanle : Nisi quis
renalus fuerit ex aqua, el Spiritu sancto, non intrabit
in regnum Dei (Joan, in) ; quique iidem parvuli, alio
profitente, baptizanlur, quia adhuc loqui vel credere
nesciunt, sicut etiam aegri, muti, vel surdi, quorumvice alius profuetur ,
ul pro eis respoudeat , dum.
baptizantur.
8. Quamvis autem per regenerationem pereat
originate peccatum, poena tanien monis, quse per
praevaricationem mandati inlroivit, manet et in eos
quos a ream originis purgat baplisma Salvaloris. Et
hoc proinde, ut homo noverit, pro future beatitu-
dinis spe regenerationem consequi, non ul a pcena
temporalis mortis possit absolvi. Illud vero, quodnee privalis nee clericis baptizare liceat, nisi lan-
tum sacerdotibus, in Evangelio legimus sanclis apo-stolis tantum permissum, Jesu post resurrectionem
dicenle : 468 Sicul misit me pater, el ego millo vos
(Joan. xx). El hoe cum dixissei, inspiravit, el ail:
Accipite Spirilum saticlum : quorum remiserilis pec-
cata,remitlunlur eis ; et quorum retinuerilis
,retenla
erunt. El in alio loco : lie, docele omnes genles, ba-
tur peregisse. Dicenie enim Deo : Hie esi Filius mens C ptizantes eos in nomine Patris, el Filii , et Spiritus
(Malik, in), Pater in voce, Filius in corpore, 467 tancli (Maiih. ult ).
Spiiitus autem sanctus fuisse probalur in specie
colnmbae (Luc. in). Duse sunt autem paciiones cre-
denlium. Prima enim pactio est in qua renuntiatur
(lialiolo/et pompis, et universaa conversation! illius.
Secunda paciio esi qua se credere in Patrem, et
Filiiini, et Spiritum sanctum profltelur.
6. Semel autem nos oporlel in Chrisio lavari, quia
Chrisius sernel prd nobis mortnus est. Si enim unus
Di>us, et tides una esi, necessario el \innm b:\ptisma
git tttphes. iv), quia el Chrisli mors una pro nobis
est, in cujus imaginem mergimiir per mysterium sa-
cri fonlis, ut consepcliamur Christo morienles buic
inimilo (Kum. ix ), el ab iisdem aquis in forma re-
9. Unde consiat baplisma solis sacerdoiibus esso
traciandum, ejusque ministerium nee ips .s diacoui-
I us explere esi licitum absque episcopo, vel pre-
sbyiero, nisi his procul absenlibus, ullima langnoris
cogal necessitas : quod etiam el laicis fidelibus ple-
rumque pemiiititur, ne quisquam i-ine remedio sa-
lulari de s*culo evocelur. Hairclici autem, si tanien
in Palris, et Filii, et Spiriius sancti atleslaiione do-
cenlur baplisma suscepisse, n n iteruin haptizandi ,
sed solo cbrismate et manus irnposilione purgandisunt. Baptismus enim nun est hominis, sed Chrisli;
ideoque nihil interest liabreticus,an (idelis bapiizet.
10. Quod sacramenlum t im sanctum est, ut neesiinertionis ejus emergimiir, non reveisuri ad cor- j) homicida ministranle pollualur. Habet quidem \ix-
ruplionem, sicul neque esi reversus ad mortem.
Quod etsi posiea quisque praevenlns fueril in aliquo
peccaio , non jam lavacri benehcio,ted poeniieutia:
4. Pro in regenerations lolemnilate, al. in regeneraiionis aqua, lliieliinsns, cap. 110 do Cognii. bapii.-m.liaec ipsa repeiil de septem gradihus fonlis haplisma-lis, el pliira alia desuuiere pergit ex Isidore usquead rapuM-21, sed ila ul e;i fusins exponat. AIIEV.
5. Alii: Hicesl /ilius ineus, i quo mini bt ne com-placui. Posiea, in qua renuntiamus 4iabo!o, el pom-pis, el universis conversalioiiibtts illius. ABEV.
7. Parvuli, alio profitenle , usque ad respondeul ;
relcrlur a Crat., de Con-ecr., d. 4, cap. 74. GRIAL.Ibid. Ad abolilionem. Al., ad iibliiiionem. AREV.8. Manet el in eos. Al., manet in eis. Paulo post,
relicus baplismum Chrisli ,sed quia e*lra imitaiern
fidei est, nihil ei prodesl. At ubi ingressus fueril,
slalim baplisma, quod habuerat foris ad perniciem,
cui dirniserilis peccala, dimittiinlur illi, et cui dcti-
nuerilis , delinebuntur. AnEV.9. Unde conatal b iptisma , usque ad evocelur, Ea-
deni il. cap. 19. CiRUL.
Ibid. Purqandi sunt. Krissonius,ad legem Domi
nica,de spectaculis , pag. i70, observat id sum-
plum ex auctore libri Rcspons. ad Uriliod., quxst.14. AREV.
10. Hahel enim hcerelicus baptismal. Vid. Augu-siin., n conira Parmenian., cap. 3, el ex eod. cap.quamvis, de Cons., dist. 4. GRIAL.
825 S. ISIDORl HISPALENSIS EPISCOPl 824
incipit illi jam prodesse ad salulem. Quod enim ac- A sumus,
ideo post lavacrum ungimus, ut Christ!
cipit, approbo : sed quia foris accepit, irnprobo.
Bum auiem vencril, non miilalur, sed agnoscitur;
character est eniin regis mei : non ero sacrilegus,
si corrigo desertorem, et non mulo characterem.
CAPUT XXVI.
De ehrismale.
d. Chrismatis nnguentuin Moyses primum in Exo-
do, jubente Domino, et composuit, et confecit, quo
prinii Aaron et filii ejus in lesiimonium sacerdotii
el banctilalis peruncli sunt (Exod. xxx). Deinde quo-
quo et reges eodem clirisitiate sacrabantiir, unde et
christi 469 nuncupabaniur, sicut scriptum est :
Nolile laugere christos meos (Psal. civ, 15), eratque
eo tempore tantum in regibus et sacerdoiibus
nomine censeamur (/ Pelr. 11 , 9).
CAPUT XXVII.
De manuum impositione ,vet conftrmalione.
1. Sed quoniam post bapiismmn per episcoposdalur Spiritus sanctus ciun manuum imposiiione ,
hoc in Actibus aposlolorum aposlolos fecisse memi-
nimus. Sic enim dicilur : i Faclum est, dum Apollo
esset Corinllii, ut Paulus, peragralis superioribus
parlibus 470 venirei Ephesum, ibique cum inve-
nisset quosdam discipulos ,dixit ad illos : Si Spiri-
lurn sanctum accepistis credentes? At illi dixeruni
ad eum : Sed neque si Spiritus sanclus est, audivi-
mus. Dixitque eis : In quo ergo baptizali estis ? At
inystica unctio, qua Cbristus figurabatur ; unde et B in; dixerunt : In Joannis baptismate. Ait aulem Pau-
ipsum nomen a ehrismale dicitur. lus : Joannes baptizavit baplismo poenilenlisc ple-
2. Sed posiquam Dominus nosier verus rex et bem , dicens in eum qui venturus esset posi ipsumsacerdos seternus a Deo Palre ccelesli ac mysiico
unguento est delibulus, jam non solutn poniilices et
reges , sed omnis Ecclesia unctione chrismatis con-
secrahir, pro eo quod membrurn est selerni regis et
sacerdoiis. Ergo quia genus sacerdotale et regale
ut crederent , hoc est, in Jesum Christum. Quodcum audissent, baplizati sunt 471 w nomine Do
mini Jesu, et cum imposuisset illis manum Paulus,
venit Spiritus sanctus super illos , loquebanturque
linguis ,et prophetabant (Act. xix , I).
CAP. xxvi. N. 1. Alii, ipsum nomen a clirismate
ductum est. AHEV.CAP. xxvii. N. 1. Hoc esl capul ullimum in ple-
risqne exfiniplaribus mss. el editis. Sed apud Bi-
gnaeiim el Breulium post hoc capul , quod desinit in
verbis illis, </wi jam baplizatis traderent Spiritualsanctum, alia duo capita adilunlur, qu* hie sub-necto. De suffrages Eccleria:. < Sicut perlinet addivinse juslkiaa severitatem propter venialia punirehomines, iia perlinet ad boniiatem diviuae miseri-cordiae eosdem per suffragia elevare. Prosuut ergosuffragia deCunciia, non ad meriium vilse aeierna;,sed ad solulionem p.oenaB , el hoc ad pcenarum miti-
gationem , vel celeriorem liberationem. Sum autemqualunr modi suffragiorum generales, ad quos om-nes alii reducuntur, scilicel
, oraiio, jejunium, elee-
mosyna, el sacranienlum allaris, quorum numerussic accipilur, quoniam defunctus a poena absolvi
potesl duohiis modis , scilicel per viam graiiae, et
per viarn justitiae. Per viam gratia; dupliciler. Pri-
mo, per imercessionem publicam capitis, qiiae estin oblatione sacri allaris. Secundo , per imercessionem quasi privatam membrorum , scilicet peroraiiones jusiorutn. Similiier per viam jusiitiie du-pliciter. Primo, per inodum redemptions poenoe ,
scilicet eleemosynarum largiiionem. Secundo, perinodum solntionis pren*, scilicet in jcjuniorum af-fliciione. Si autern quseritur quando incipiat valeredefuncto id quod per se fieri mandavii, diceudumquod opus operanlis, id esl, meritum aucioris, sla-tnin prosequilur morluorum
, de bonis<]iise priece-
pit fieri pro aninia sua. Sed nou opus operatuin , idest
, fructus ipsius operis , usquequo flanl, quia primum valet ex merito absolute, sed secundum exmerilo condiliouali. Quorum suffrayia prosuni. Adhoc, quod valeanl suffragia, requirilur aln|iiid expane agenlis , el aliquid ex parle moriui recipien-tis. Ex parte agentis requirilur, quod sit in cha-
rilaie, el quod iniemionem suam dirigai ad illos
quibus vull, ul opera sua proficiant. Dislingueudumesl lamen
, quod suffra^ia per malum possum fieri
dupliciler, vel per auclorem, el sic nou prosuut,nisi forte per accidens, scilicet in quantum per elee-
mosynas mali hominis exciianlur l)oni pauperes adoraiulum pro delonctis
; vel ul per ministium , etHoc
dupliciler, quia vel f aciens esl, ul minister pu-
blicus Dei et Ecclesiae, sicut quando sacerdos maluscelebrat missam, vel agil exsequias morluorum,el talia semper prosuni, quia malilia minisiri nonnocel operi boni aucioris
,sicul palet in domino
juslo, dame eleemosynam per malum. Si verofacil ea ul minister privatae person* , exislens
lamen in cliaritate, sive defuncii, sive alterius es
set, talia prosunt, quia opus illud , licet sit nior-
|
liium quoad minisirum, non lamen quoad auclorem.Si vero malus minister Iacit aliqua de mandate ejus
qui non est in ciiariiale, non prosuni. Aliquid etiam
exigilur ex parle accipienlis ad hoc, ul suffragia
prosinl illi. Primum esl quod ipse sit in chariiale.
Unde non valeni bis qui sunt in inlVrno, quia sunta corpore Chrisli mysiico separati. Unde nulla spi-rilualis influenlia pervenil ad eos , sicut inflnenlia
corporalis non valet menibris a corpore ampmaiis,.Secundum esl indigemia. Verumiamen non valent
beatis , quia non sunt amplius in via , sed in lerrni-
no , nec possuril ad aliiora ascendere, sed polius e
converse) illorum suffragia prosuni nobis. Ulrumqueesl in his qui sunt in purgalorio, scilicet, cbarilas
el indigentia. Unde sicul potest homo salisfacere
pro aliero vivenie, qui perse non valei, iia potest
esse pro defunclo. Nota quod suffragia prosunt de-f unciis ; sed magis et minus pro diversitale merito-rmn , el morluorum, vel pro qualilaie vivorum, qui
magis sollicitam pro aliquibus quam pro aliis. ilia
enim suffragia, quaa spirilualiiei- limit pro aliquibus,
plus valeni illis quam aliis, licet eliam aliis quodam-inodo connniinicenlur. Suffragia vero, qua; commu-nilcr pro defunclo limit, quamvis pro modulo suoomnibus prosinl, illis lamen amplius, qui dum es~senl in via , magis ineruerunl, ul sibi prodessenl.Quamvis aulem (ul diclum esl) suffragia non prosinlillis qui sunt in ccelo
, nec illis qui sum in inferno,lamen aliquo moilo prosunt. Unde nola quod valentillis qui sunt in purgatoiio per inodum purgalionis ;
valeni salvalis in ccelo permodumconjimciiouis.quiamutliplicalio s-alvaudorum ausmenlat gloriam acci-
denialem. Valeni et damnalis in inferno per inodumdiminulionis ; quanlo enim plures salvamur per mi 1 -
rilum Ecclesiae, laulo pauciores damnabuniur ; et
iia minor erit poena per sublraclionein consorlii il-
liinnn. Valem eliam in. pus per inoduin merili. Quodautem pro parvulis deliuiclis celebrantiir misia: mor-
23 SYNONYMORUM LIB. I. 826
2. llem in alio loco: i Cum audissent autem, qui A 4. Hoc aulem solis pontiflcibus deberi, ut vel con-
erant Jerosolymis aposloli, quod accepit Samaria ver
bum Dei, niiseruntad illos Petrum, et Joannem. Qui
cum venissem, oraverunl pro eis, ul acciperent Spi
ritum sanctum, nondum enim in ullum eorum descen-
derat, sed tanium bapiizati erant in nomine Domini
Jesu Christ!. Tune imponebant illis luanu.s, et acci-
piebanl Spirilum sanctum, i
3. Spirilum aulem sanctum accipere possumus,
dare non possumus, sed, ut delur, Dominurn invoca-
imis. Hoc aulem a quo po is-iinurn fiat, quemadmo-dum papa sancius Innoceniius scripserii, subjiciam ;
dicil enim, non ab alio quam ab episcopo fieri licere,
nam presbyleri, licet sint sacerdotes, ponlificalus ta-
nien apicem non habent.
luorum, hoc non fit propler illorum indulgenliam,cum slatim evolenl ad gloriam , sed propler graliarum aciionem. > Missa morluorum quae ul bic asse-
rilur, pro parvulis dicuntur, nou sunt proprie missae,
quae jam a multis saeculis defunctormn appellanlur,sed psalmi, et aliae oraliones in graliarum aciionem.
Cene loia liaec explicalio snifragiorum ab laidoriana
seiale longe recedil. Vide not. ad librum de Ordine
creaturarum, cap. 14, n. 12, de Pnrgalorio. AREV..
3. Innocenttus scribii. Ad Decenlium. Vid. c. Ma-nits, de Cons., d. 5. GRIAL.
signenl, vel ut Paraclelum Spirilum tradant, quodnon solnm consuetude ecclesiastica demonslrat, ve-
rum et superior ilia lectio Aciuum aposiolorum, ijuifi
asserit et Petrum et Joanuem esse directos , qui jam
baptizatis iraderent Spirilum sanctum (Act. viii). Nam
presbyteris, seu extra episcopum, sive prajsenie
episcopo, cum baptizani, chrismate baptizatos ungere
licet, sed quod ab episcopo fuerit consecratum, non
tamen fronlem ex eodem oleo signare, quod solis
debeturephc<>pis,
cum tr.idunt Spiritum Paraclelum.
>. li;i c sunt pauca ex multis quae probabilinm vi-
rorum novimus percepisse doclrinis, quorumque elo-
quia proimle quibusdam in locis a nobis inlerjecta
esse nosctintur, ut sermo nosier paternis senlentiis
lirrnaretur. Ora pro me.
5. Ilcec sunl pauca. Mulii Mss. fleet sunt puna. Sic
apud Seduliuin, lib. ni,vers. 338 :
Parva loquor, si facia Dei per siugula curram ;
etsi apud Seduliuin quoque iionnulli legunl pauca-Vide notam. In Codice Vatic. Gil, ile quo in Isido-
rianis, cap. 94, num. 2(i etse<|q., legilur par.va, ex
quo Ms. sumpsi percepitie doclrinis. quod melius vi-
sum esi quam prcecepiise dociritios, apud Grialium et
alms. Poblremis verbii oratiunibus Fulgenlii fralris
Isidorus se commendal. AKEV.
SANGTI ISIDORIHISPALliNSIS EP1SCOPI
SYNONYMADE LAMENTATIONE ANIMUS PECCATRICIS.
472 " subsequent hoc libra, qui nuncupalur Synonyma,id esl,mulla verba in unam significalionem
(oeuntia, sancue recordationis hidorus, archiepiscopus Hispalensis, inlroducit personam Iwminis, lamentanlis
in cerumnis praisentis swculi, seque de/lentis pene usque ad desperationis de/luxum, cni mirabili concunu ratio
oln ifliis, (eiii hunc modern-mine consolatur, atque a lapsu desperalionis ad spem 473 ?>* # reformat, et quemadmodum tergiversanlis mundi lapsum evilel, [onnulamque vita: spirilualis arripiat, mirabititer ilocet.
Num. 1. Synonymorum de lamentatione animte pec- Ccairicis. Varias inscriptiones, in decem CoJicibns
qiiilms usi suniiis huic open pr:rfix:is inveninius. In
aliero Laurenliano Codice, in Septimancensi, et in
Navarricu Salilaquia inscribilur. In altero Laurenlia-HH Dialoaus inter rationem el appetitum. Iteliqui Co-dires Synonyma babenl. Nisi quoil qnidaiu ex iis proSynonymis Synonymam legunl genere Ieminino, se-cuii divum Illefonstim (Is viforum illiislrinm scriplis.In Isidore (nisi lectio esi viiiala) concilio sane Tole-lano vni, cap. 2, hoc opus Synonyma nuncupalur.Sic Bruulio in divi Isidori Vita. SLc Graiiimus, ubi-
cunqoe ex hoc opere frftgmenl;i desnmpsil, ex Syno-nymis se allerre ail. Addidimus niileni ex Guadalnpeoet Hisp;ilensi codicibus ea verba : DC lamentationeaninue peccalricis, lldel onsi aucloriiaie, qui de Isi-
doro sic ail : Librum lamentationis (supple scripsil),
quern ipse Synonymam vocavit. Ilaque ab eo lempore
ulramqne :ippeUalioneni prxlulit : Lamcnlalionis
quidem lo(|ueniinm b>isu, Synonymorum autem ab
ipso Isidoro lactam. MARIANA.Ibid. Al., convenienliti pro coeuntia. MAR.
Ibid. Al., mi erabili pro mirabili. MAR.Ibid. In Isidorianis ca|iut 70, .insc.riptuin csl :
Synnnyina, sive saliloijuia I.idori. Edtlimttt, pra-fatic
Edilionis anni 1532. Versio Italica Synonymo-
rum. Monilum Breulii. Ilwretictts Synonymorum cor-
ruplor dit ino judicio pimitus. Codices manu exarali.
I tura opera ex Synonymis derivola. I roplerea mini
nuiic addere neccsse est, ac solum repetam, pro Sy-tiuiuiinu leminino genere loriasse legendum Synony-miii, ul e\ lilymologiis colligi polesi. Pro cui mira
bili concursu ratio alii habenl qui miserabili operatione.
Hie prologus in nonnullis Coilicibus prorsus oiniiiilur.