4 ทกษะสรางภมคมกนชวต

การอบรมปลกฝงใหเดกในวนนเตบโตเปนผใหญในวนหนาทสามารถดำาเนนชวตอยางมความสข ไมหวนกบปญหาและอปสรรคชวต รวมถงสามารถประสบความสำาเรจในชวตไดนน ควรสอนใหเขาเรยนรทกษะท

ชวยเสรมสรางความมนคงทางดานจตใจ อารมณ และการอยรวมในสงคม โดยควรปลกฝงตงแตเดกเพราะเดกเลกเปนชวงวยทบรสทธ เปรยบเสมอน

ผาขาวหรอฟองนำาทซมซบสงตางๆ ไดรวดเรว ซงการเพาะบมดวยการพดคยอยางเดยวอาจไมพอ ควรเสรมสรางทกษะผานกจกรรมใหเดกไดเรยนรจากประสบการณจรงดวย เพอทเดก

จะไดมโอกาสซกถามและเปนการเขาใจอยางถกตองอกทงผใหญเองกจะไมพลาดทจะได

“สอนทนทเมอมโอกาส”

ทกษะชวตคออะไร

ทกษะชวตเกดขนไดอยางไร

ทกษะชวต คอความสามารถในการจดการกบปญหาตางๆ ทผานเขามาในชวต รวมถงการเตรยมตวใหพรอมสำาหรบการปรบตวในอนาคต

ทกษะชวตเกดขนไดจาก 2 ปจจยดงน

เดกสามารถพฒนาทกษะชวตขนไดโดยการเรยนรผานประสบการณหรอแบบอยางทด แตการเรยนรตามธรรมชาตนนไมมความแนนอน และกวาเดกจะเรยนรไดอยางเหมาะสมกอาจสายเกนไป

การท เดกไดเรยนรทกษะชวตผานกจกรรมและการลงมอทำาจะชวยใหเดกไดแสดงความคดเหน หรอแลกเปลยนประสบการณระหวางเดกและผใหญ ไดฝกคดวเคราะหและเปนเหต เปนผล รวมถงเชอมโยงสงทเรยนรเขากบชวตตนเอง

1.เรยนรเองตามธรรมชาต

2.เรยนรจากการสรางและพฒนากระบวนการเรยนร

ทกษะเหลานเปนพนฐานสำาคญททางสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดกำาหนดไวสำาหรบการสรางและพฒนาภมคมกนใหแกเดกและเยาวชน

คอการรจกตนเองและยอมรบตนเอง การรจกผอนและยอมรบผอน การรถงความถนด จดเดน จดดอยและเขาใจความแตกตางของคนแตละคน การรจกเอาใจเขามาใสใจเรา การเหนคณคาและภาคภมใจในตนเอง

การตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน

การจดการกบอารมณและความเครยด

การคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาอยางสรางสรรค

การสรางสมพนธภาพทดกบผอน

การตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน

สรางภมคมกนใหเดกดวย4ทกษะชวต

ทกษะท1

1

3

2

4

ตวอยางกจกรรมเสรมทกษะ

ใหเดกจบฉลากเลอกสงของหรอรปภาพสงของคนละ 5-10 ชน (ตามความเหมาะสม) แลวใหเดกๆ แลกของในภาพกนโดยใหเวลา 15 นาท จากนนใหถามเดกวา

1. มใครไมแลกของ/ บตรภาพกบเพอนเพราะอะไร

2. ใครแลกของ/บตรภาพกบเพอนไดมากทสด ทำาไมถงแลกมากขนาดน และพดอยางไรเพอนถงยอมแลกดวย

3. ใหเดกแตละคนนำาเสนอวาเขาแลกของกอยางหรอกภาพ แลกอะไรและแลกกบใคร ทำาไมถงแลก พดกบเพอนอยางไรเพอนถงยอมแลก สงของหรอภาพทเพอนมาขอแลกคออะไร และเราคดอยางไรถงยอมใหเพอนแลก สงของหรอภาพทเพอนมาขอแลกคออะไร และคดอยางไรถงยอมใหเพอนแลก

สงทเดกไดเรยนรจากกจกรรมผใหญควรนำาแนวคดทไดนพดคยอธบายใหเดกเขาใจ• คนมความแตกตางกน และของ

บางอยางมคณคาสำาหรบบางคน แตอาจไมมคณคาสำาหรบบางคน

• ในการคบเพอน ถาเรารใจวาเพอนชอบอะไรหรอไมชอบอะไรกจะนำาสงของไปแลกไดตรงตามความตองการ และไมตองใชวธพดจงใจ

• บางคนทไมไดแลกของอาจพอใจในสงทตนมอยแลว

• บางคนมวธการพดทสามารถชกจงพดใหคนอนยอมแลกของไดทงทไมอยากแลก ซงบงบอกถงทกษะการสอสาร แตตองสอนใหเดกรจกการเอาใจเขามาใสใจเราวา สงทเราไมอยากได คนอนกอาจไมอยากไดเชนกน

• มคนทเปนผให และยอมเสยสละใหคนอน โดยไมยดตดกบสงของ แตคำานงถงความรสกผอน

ใชสงของจรงๆ หรอบตรภาพททำาจากกระดาษแขง โดยวาดรปสงของแลวตดเปนบตรภาพกได โดยใหสงของหรอรปสงของนนๆ มทงสงใหมสวยงามและสงเกาโทรม

อปกรณ

เลนเกมแลกของ

วธเลน

สำาหรบการเหนคณคาในตนเอง

สงทเดกไดเรยนรในกจกรรม

Tipsเพมเตมใหเดกนำาสงของทมอย เชน ภาพถาย เสอผาเกา ตกตาเกา ฯลฯ มาแลวมองหาวาส งของเหลานทำาประโยชนให กบเราไดอยางไรบาง โดยใหมองหาคณคาทเหนอกวารปลกษณภายนอก

แบงเดกๆ เปนสองทม ทมละ 2-3 คนขนไปโดยใหสมาชกแตละคนตอควเวยนตอจกซอวคนละ 1 ครงตามลำาดบ ทมใดตอจกซอวเสรจกอนเปนฝายชนะ

อาจเปลยนเปนกจกรรมอนได โดยเปนกจกรรมทมการรอและการเวยนเลน

ผใหญควรนำ�ไปปฏบตดงน

• อยาลมชนชมกบพฤตกรรมทเดกทำาไดด เชน “หนใจดจงทแบง ของเลนใหนอง/เพอน”, “หน ว�ดภ�พสวยจง”, “หนกล�ห�ญม�กทยอมรบผด”

• ใหเดกไดฝกทำาอะไรดวยตวเอง เชน ใสรองเทาเอง เลอกเสอผาเอง

• เปดโอกาสใหเดกไดชวยเหลอคนอน เชน ชวยทำางานบาน

การรจกเคารพสทธของผอน และไดเรยนรทจะอดทนรอคอยจนกวาจะถงควของตวเอง

ยกตวอยางเชน

วธเลน

เพมเตม

ของเกาดอยางไร

จกซอวเวยนเลน

คอการใชความคดอยางมเหตผลในการสบคนปญหา คดวเคราะห แยกแยะ ประเมนสถานการณไดอยางมเหตผล รวมถงการเลอกตดสนใจแกปญหาในสถานการณตางๆ ไดอยางสรางสรรค

การคดวเคราะหตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรคทกษะท2

ตวอยางกจกรรมเสรมทกษะ

สงทไดรบจากกจกรรมเดกไดฝกวเคราะหขอมล และการใชเหตผลในการตดสนใจ

ใหเดกเลอกขาว 1 ขาว โดยเปนขาวเดยวกนจากหนงสอพมพหลายฉบบ แลวถามใหเดกแยกแยะวาขาวเดยวกนทลงในหนงสอพมพแตละฉบบนนมเนอหาทเหมอนและแตกตางกนอยางไร

วธการ

เหมอนหรอแตกตาง

สงทจะไดรบจากกจกรรมการฝกคดแกปญหาหลายๆ วธ เพราะปญหาหนงอาจมหลายทางออก และฝกคดวาทางออกไหนสงผลกระทบดและไมดอยางไร แลวคอยตดสนใจวาทางออกไหนสงผลกระทบนอยทสด

ลองสมมตสถานการณ ให เ ด ก ได ใชความคดในการแกปญหา เชน ทบานเลยงสนข 2 ตว จะชวยสนขออกมาไดอยางไรถานำาทวม หรอเราจะกนขโมยเขาบานได

วธการ

สมมตสถานการณ

สงทจะไดรบจากกจกรรมการตงคำาถามและคนหาคำาตอบเปนวธฝกใหเดกรจกสงเกตและใชความคด ซงเปนพนฐานนำาไปสการมไหวพรบ รจกคดแกปญหาตอไป เมอเดกแกปญหาไดกจะเกดความภมใจ และจะทำาใหไมกลวปญหา มองวาปญหาเปนเรองทาทาย

ใหเดกประเมนตนเองและใหคะแนนวาตวเองสามารถ “กล�ยอมรบผด” กคะแนน (คะแนนเตม 10) และใหเลาประสบการณกลายอมรบผดของตวเองใหฟง

วธการ

กลายอมรบผดไหม

สงทจะไดรบจากกจกรรมเดกไดฝกระบายความรสกทพบเจอ หรอความวตกกงวลในใจพรอมทงฝกการคดแกปญหาททำาใหเกดความรสกทไมด

คอความเขาใจและรเทาทนภาวะอารมณของคน รสาเหตของความเครยด รวธการควบคมอารมณและความเครยด รวธผอนคลาย หลกเลยงและปรบเปลยนพฤตกรรมทจะกอใหเกดอารมณไมพงประสงคไปในทางทด

การจดการกบอารมณและความเครยดทกษะท3

ตวอยางกจกรรมเสรมทกษะ

ใหเดกวาดภาพสงทตนเองกลว เกลยด หรอไมชอบลงในกระดาษ แลววาดสงทชวยขจดความกลวดวย เชน กลวหองมด สงทชวยขจดความกลวคอแสงไฟ แลวลองใหเดกอธบายสงทวาดใหฟง

ใหเดกเขยนบนทกความรสกทแตกตางกนไปในแตละวนหรอสปดาห โดยใหเขยนถงชวงเวลาทพวกเขารสกถงอารมณนนๆ สงทเกดขน ความรสก และวธการจดการกบสถานการณดงกลาว

วธการ

วธการ

ขจดตะกอน

ไดอารบอกความรสก

คอ การเขาใจมมมอง อารมณ ความรสกของผอน การวางตวไดถกตองเหมาะสมในสถานการณตางๆ การใชการสอสารสรางสมพนธภาพทด หรอสรางความรวมมอและทำางานรวมกบผอนไดอยางมความสข

การสรางสมพนธภาพทดกบผอนทกษะท4

ตวอยางกจกรรมเสรมทกษะ

สงทจะไดรบจากกจกรรมในการเลนเกมนเดกจะฝกการแกไขปญหาวาทำาอยางไรจงจะไดสงของมา เชน คนในกลมอาจแบงหนาทกนไปหา หรออาจใชวธแลกของกบเพอนอกกลมทมสงของทตองการกได

แบงเดกๆ ออกเปนทมยอย 2-3 ทม แลวใหชวยกนหาสงของตามทกำาหนดไว กลมทหาของไดครบกอนเปนฝายชนะ โดยสงของทใชในการเลนเกม เชน ดนสอสฟา ผาเชดหนา ถงเทาขางซาย ฯลฯ

วธการ

เลนหาของ

สงทจะไดรบจากกจกรรมเดกไดฝกการพดปฏเสธไมใหตกไปสสถานการณทตนไมตองการ ซงเปนรากฐานสำาคญทเดกจะใชแกปญหาทมกเกดขนในโรงเรยน เชน การขมเหงรงแก และความกดดนจากเพอน

สงทจะไดรบจากกจกรรมเดกไดฝกความเขาใจในสถานการณตางๆ และการคดวเคราะหแกปญหา ไดเรยนรการรวมมอรวมแรงกบผอน ฝกการเขาสงคม การไดถกเถยงกบคนหมมาก และการยอมรบความคดเหนของผอน

สอนเดกใหรจกพดปฏเสธแบบบวไมใหชำานำาไมใหขน โดยผใหญสรางประโยคสถานการณ เชน

• โดดเรยนไปเลนเกมกนเถอะ• ไปแกลง...กนไหม• ขอลอกก�รบ�นหนอยส• ยมเงนซอขนมหนอย• ไปเลนกนดกว� ไมตองทำ�เวรหรอก

แลวลองใหเดกคดคำาพดปฏเสธ ซงจะเปนโอกาสทจะไดสอนเดกไปในตว

เลนเปนกลมเดยวหรอหลายกลมกได โดยใหโจทยเดกวาคนในแตละกลมคอวสดกอสราง และนำากำาลงจะทวมหมบาน ใหเดกๆ แตละกลมออกแบบสรางกำาแพงกนนำาโดยใชตวคน หรอใหคนในกลมเปนสงตางๆ เชน เรอ บาน รถยนต แลวใหเดกอธบายวาแตละคนเปนอะไร เพออะไร

ยกตวอย�งเชน เดกส�มคนกำ�ลงทำ�ตวเปนหลงค�บ�น เดกสคนอกกลมคอลอรถ 4 ลอ

วธการ

วธการ

บวไมใหชำานำาไมใหขน

รวมกนเรารอด

สามารถสบคนขอมลและหนงสอเพมเตมไดทหองสรางปญญา ศนยเรยนรสขภาวะ สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

หรอดาวนโหลดไดทแอปพลเคชน SOOK Library และ resource.thaihealth.or.thโทร. 02-343-1500 กด 3

จดพมพและเผยแพรโดย

SOOK PUBLISHINGเรยบเรยงขอมลบางสวนจาก

• การตนพฒนาทกษะชวตสำาหรบนกเรยนชน ป.1-ป.3 และคมอประกอบการจดกจกรรมการเรยนร โดยแผนงาน สรางเสรมสขภาพจต สนบสนนโดย กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) กระทรวงศกษาธการ และสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

• 6 คำาถามสรางทกษะชวต : ประสบการณสำาหรบคร ทกกลมสาระการเรยนร โดย แผนงานสรางเสรมสขภาพจต สนบสนนโดย กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) กระทรวงศกษาธการ และสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

• คมอทกษะชวต โดย องคการแพลน อนเตอรเนชนแนล (ประเทศไทย) มลนธไรท ท เพลย ประเทศไทย