4. Binh VNT

8/6/2019 4. Binh VNT

http://slidepdf.com/reader/full/4-binh-vnt 1/16

TH C TR NG B NH T VÀ CÁC Y U T NGUY C 4 THÀNH PH L N C A VI T NAM

T V n Bình và CS B nh vi n N i ti t Trung ng

PGS.TS. T V n BìnhVi n Tr ng B nh Vi n N i Ti t Trung ngTr ng ti u ban ch o chuyên môn v chuyên khoa

ái tháo ng thu c ch ng trình phòng ch ng m ts b nh không lây nhi m giai o n 2000-2010 c a BY T . Tr ng ban biên t p T p chí N i Ti t vàChuy n hoá

Diabetes state and risk factors in the four big cities of Vietnam

The study was carried out on 2394 subjects aged from 30 to 64 years old living at present in 4biggest cities of Vietnam such as Hanoi, Haiphong, Danang and HCM cityThe results were as following :- The diabetes rate was 4,6% (according plasma glucose test) or 4,9% (according OGT test = gold criterion)- The impaired glucose tolerance (IGT) rate was5,9%- The risk factors :+ With BMI from 23 to 29,9, the diabetes ratereached 6,2% and IGT 9,1%+ With BMI u 30, the diabetes rate reached 17,9% and IGT 12,8%, mean while with BMI <23 there was only 3,6% subjects suffered fromdiabetes and 3,8% from IGT.+ The blood pressure: in the hypertension subjects the diabetes rate was 9,6% and IGT

10,9% mean while in normal blood pressure,there was only 3,4% and 4,4% respectively.,+ Age: the diabetes rate and /or IGT rate wasincreased by age+ The poor physical activity subject had a higher diabetes and IGT rate than the strong ones+ The subjects whose family members suffered from diabetes and IGT had a higher diabetes

rate than the subjects not having thiscase history (13,3%; 7,8% and 4,1%;5,7% respectively)+ The women whose childrenweighted 3800 gram at delivery or suffered from gestation diabetes had ahigher diabetes rate than the womennot having this case history (11,2%;7,2% and 4,6% ; 5,9% respectively)+ The risk factors such as age casehistory and BMI related most closelyto diabetes next other risk factors suchas hypertension, poor physical activity.

Tó m t t Công trình nghiên c u c

ti n hành trên 2394 i t ng t 30n 64 tu i hi n ang sinh s ng t i 4

thành ph l n : Hà N i, H i Phòng,

à N ng và TP. H Chí Minh. K t qu nh sau:- T l m c ái tháo ng ( T ) là4,6% ( ng huy t t ng) ho c 4,9%(nghi m pháp t ng ng huy t haytiêu chu n vàng).- T l RLDNG : 5,9%- Các y u t nguy c (YTNC)

8/6/2019 4. Binh VNT


+ BMI t 23 n 29,9: T l T là 6,2% và RLDNG là 9,1%; BMI u 30: t l T là 17,9%và RLDNG là 12,8% trong khi ó BMI <23 ch có 3,6% b T và 3,8% RLDNG.+ Huy t áp: ng i cao huy t áp t l T là9,6% và RLDNG là 10,9%, trong khi ng i cóhuy t áp bình th ng T và RLDNG chi m tl ít h n (3,4% và 4,4% t ng ng)+ Tu i: T l m c T ho c/và có RLDNG t ng theo tu i.+ Ng i ít ho t ng th l c m c T và RLDNG cao h n ng i lao ng th l c n ng (6,0%, 6,8% và 3,2%, 4,6% t ng ng).+ Ph n có ti n s s n khoa (có con n ng t 3800gr lúc m i sinh ho c c ch n oán T

thai nghén) có t l T và RLDNGcao h n ph n không có ti n s s nkhoa (11,2%, 7,2% và 4,6%, 5,9%t ng ng).+ Ng i càng có nhi u YTNC thì khn ng m c T càng cao.+ Ng i có ti n s gia ình b Tcó t l T và RLDNG cao h nng i không có ti n s này (13,3%,7,8% và 4,1%, 5,7% t ng ng).Các YTNC nh tu i, ti n s gia ìnhvà BMI liên quan ch t ch v i b nh T , sau ó là cao huy t áp và v n

ng th l c...

1. t v n Vào nh ng n m cu i th k 20 các chuyên gia y t n i ti ng trên th gi i ã có

nh n nh ³ th k 21 s là b nh lý c a các b nh N i ti t và R i lo n chuy n hoá;trong s ó b nh ái tháo ng ( T ) là m t trong s nh ng b nh phát tri n nhanhnh t ³. Theo T ch c Y t th gi i, n u nh n m 1994 th gi i có 110 tri u ng i

T , n m1995 t ng lên 135 tri u (chi m 4% dân s toàn c u), n m 2000 ã cókho ng 157,3 tri u ng i m c b nh T và d báo n m 2025 con s này s là 300tri u - chi m t l 5% dân s th gi i. B nh T là nguyên nhân gây t vong nghàng th t ho c th n m các n c phát tri n. Nguyên nhân chính là do tu i th t nglên, k t h p v i ít ho t ng th l c, ch n không h p lý, h u qu c a quá trình ôth hoá..v..v, là nh ng y u t làm t ng s ng i m c b nh T type 2.

Ngày nay b nh T không ch chi m c m i quan tâm c a các chuyên gia yt , mà còn thu hút s chú ý c a các nhà qu n lý xã h i. Vì T type 2 phát tri n luôn

g n v i s t ng t l các bi n ch ng m n tính, ây là nguyên nhân làm t ng các gánhn ng v các m t kinh t , xã h i. Các công trình nghiên c u trong th i gian qua còn choth y trong khi T type 2 các n c công nghi p ch y u là l p ng i cao tu i, thì các n c ang phát tri n b nh l i t p trung vào l p tu i tr (trên 30 n 64) - là ngu nnhân l c chính làm ra c a c i, v t ch t và tinh th n cho xã h i- nên ã và ang gây ranh ng h u qu h t s c n ng n . C ng theo d báo c a WHO thì trong vòng 20 n mt i, t l b nh s t ng 42% các n c công nghi p, nh ng s là 170% các n c

ang phát tri n.ã có nhi u nghiên c u v i m c ích tìm ra các bi n pháp phòng ch ng s ti n

tri n c a b nh; trong ó n i ti ng nh t là nghiên c u DanQuing ã ch ng minh n ucan thi p vào các y u t nguy c ng i ta có th làm gi m t l m c m i b nh T .

Vi c ti n hành i u tra xác nh t l m c b nh và y u t nguy c c a b nh c ng nhnh ng nh n th c c a c ng ng v b nh T là r t c n thi t, ít nh t là nh ng vùngcó nguy c cao nh nh ng thành ph l n, n i có s thay i nhanh chóng v l i s ng,t c phát tri n kinh t và t c ô th hoá nhanh. Xu t phát t nh ng m c ích này,chúng tôi ti n hành nghiên c u b nh T t i khu v c c xem là nh y c m nh t -các thành ph l n c a Vi t Nam. M c ích nghiên c u

8/6/2019 4. Binh VNT


1. Xác nh t l b nh T , t l r i lo n ng huy t lúc ói, t l r i dung n p glucose qu n th 30 n 64 tu i t i khu v c n i thành c athành ph l n.

2. ánh giá s phân b và vai trò c a các y u t nguy c i v i b nh T .2 . ph ng pháp nghiên c u

2.1. a i m nghiên c u Nghiên c u c ti n hành t i khu v c n i thành c a 4 thành ph l n Hà n

H i phòng, à n ng và TP H Chí Minh.

2.2. i t ng nghiên c ui t ng nghiên c u là ng i tr ng thành tu i t 30 n 64 tu i.

Tu i d i 30 không c ch n vì trong nghiên c u này t p trung vào nghiêc u T type 2.

Tu i trên 64 c ng không c ch n t l b nh chu n hoá theo tu i thnh t v i th gi i.

2.3. Thi t k nghiên c uThi t k cho nghiên c u này là i u tra ngang, ki u nghiên c u mô t có k

h p phân tích. K t qu nghiên c u cho s li u chung có ý ngh a th ng kê cho khu vn i thành c a 4 thành ph l n, t l b nh riêng r c a t ng thành ph không có tínhdi n và ch có tính ch t tham kh o.2.4. C m u

C m u c tính theo công th c:ZE 2 v p (1 - p)

n = d2

Trong ó: p là t l b nh T c oán thành th , l y b ng 4%.ZE =1,96, t ng ng v i tin c y 95%d là chính xác tuy t i, l y b ng 0,8%

C m u cho khu v c thành th là 2300

2.5. Ph ng pháp ch n m u

2.5.1. Xác nh khu v c thành th :

2.5.2. Ch n ph ng:S d ng ph ng pháp ch n m u ng u nhiên ch n ra 23 ph ng cho khu vthành th .

2.5.3. Ch n n v hành chính tr c ti p c a ph ng:Ch n ng u nhiên n v hành chính tr c ti p d i ph ng là t b ng cách

th m t danh sách m i ph ng c ch n. N u n v c ch n không 11t ng l a tu i 30 - 64 tu i ( c tính dân s toàn b d i 350 ng i) thì b n vch n n v khác có trên 110 i t ng l a tu i 30 - 64.

8/6/2019 4. Binh VNT


2.5.4. Ch n i t ng i u tra:

T i m i n v hành chính c p d i tr c ti p c a ph ng ( ã ch n trên) ch nng u nhiên có h th ng ra 110 i t ng (ch n nhi u h n th c t 10 i t ng phòng thi u m u) l a tu i 30 - 64 tu i theo các b c sau:

- B c 1:L p danh sách t t c các nh ng ng i l a tu i 30 - 64 n v hànhchính c ch n trên, g i là danh sách ch n.

- B c 2:Tìm kho ng cách ch n. L y t ng s N ng i l a tu i 30 - 64 chia cho110, làm tròn xu ng d i ta có kho ng cách ch n k.

- B c 3:Ch n i t ng th nh t: Ch n ng u nhiên m t s n m trong kho ngt 1 n kho ng cách ch n(ch n b ng b ng s ng u nhiên, dãy s c a t ti n).

- B c 4:Ch n các i t ng ti p theo. i t ng th 2: i t ng có s th t trong danh sách ch n b ngs th t c a i t ng th nh t c ch n c ng v i kho ng cáchch n.

. i t ng th 3: i t ng có s th t trong danh sách ch n b ngs th t c a i t ng th 2 c ch n c ng v i kho ng cách ch n.Làm nh v y ta ch n c 110 i t ng l a tu i 30 - 64 cho m i m t ph ng.

2.6. Ph ng pháp thu th p d li u và các tham s c n thu th p2.6.1. Ph ng v n2.6.2. Các phép o nhân tr c, th m khám

Các tham s sinh h c:Các s o nhân tr cHuy t áp.Ch s kh i c th (BMI)

- Bình th ng < 23

- T ng cân 23 - < 30- Béo phì: >= 30Tiêu chu n ch n oán t ng huy t áp (WHO 1999 - WHO/NCD/NCS/99.2)

- THA: HA tâm thuu 140 mmHgHA tâm tr ngu 90 mmHg

- THA tâm thu: HA t/thuu 140 mmHgHA t/tr ng < 90 mmHg

- THA t/tr ng: HA t/thu <140 mmHgHA t/tr ngu 90 mmHg

2.6.3. Các xét nghi m sinh h cTiêu chu n ch n oán các r i lo n ng máu(WHO 1999 - WHO/NCD/NCS/99.2)

Ch n oán N ng Glucose máuTM toàn ph n

mmol/l(mg/dl)

MM toàn ph nmmol/l (mg/dl)

Huy t t ngTM mmol/l

(mg/dl)

8/6/2019 4. Binh VNT


TH lúc ói

ho c2 gi sau test DNG(n u o)

u 6,1 ( u 110)ho cu 10,0 (u 180)

u 6,1 ( u 110)ho cu 11,1 (u 200)

u 7,0 ( u 126)ho cu 11,1 (u 200)

RLDNG (IGT)

H lúc óivà2 gi sau test DNG(n u o)

e

6,1 (<110) vàu 6,7 (u 120)

e

6,1 (< 110) vàu 7,8 (u 140)

< 7,0 (<126) vàu 7,8 (u 140)

RL HLH lúc ói

và2 gi sau test DNG(n u o)

u 5,6 ( u 100) < 6,1 (<110)

vàu 6,7 (<120)

u 5,6 ( u 100) < 6,1 (<110)

và< 7,8 (<140)

u 6,1 ( u 110) < 7,0 (<126)

và< 7,8(<140)

Ghi chú: T : ái tháo ng ; RLDNG: R i lo n dung n p Glucoza ;RL HL : R i lo n ng huy t lúc ói2.7. X lý s li uS d ng ph n m m EPI-INFO, SPSS x lý s li u. T l m c b nh TRLDNG c tính chung cho khu v c thành th . Các thu t toán so sánh 2 giá tr tru bình (t-test), so sánh các t l (Chi-square test), phân tích a bi n c s d ng kh o sát t ng quan gi a t l m c T và các y u t nguy c .

3. K t qu nghiên c u:3.1. Nh ng thông tin chung

* Phân b i t ng i u tra theo tu i gi i và a i m

ai m Gi i L a tu i T ng s< 35 35-<45 45-<55 > 55

Hà n i

Nam 18(3,0%)

57(9,4%)

73(12,1%)

66(10,9%)

214(35,4%)

N 46(7,6%)

130(21,5%)

112(18,5%)

103(17,0%)

391(64,6%)

TS 64(10,6%)

187(30,9%)

185(30,6%)

169(27,9%)

605(100%)

H i phòng

Nam 10(4,7%)

33(15,6%)

25(11,8%)

28(13,2%)

96(45,3%)

N 14(6,6%) 37(17,5%) 37(17,5%) 28(13,2%) 116(54,7%)TS 24

(11,3%)70

(33,0%)62

(29,2%)56

(26,4%)212

(100%)

àn ng

Nam 19(8,1%)

48(20,3%)

20(8,5%)

18(7,6%)

105(44,5%)

N 39(16,5%)

47(19,9%)

25(10,6%)

20(8,5%)

131(55,5%)

8/6/2019 4. Binh VNT


TS 58(24,6%)

95(40,3%)

45(19,1%)

38(16,1%)

236(100%)

TP. HChí

Minh

Nam 84(6,3%)

224(16,8%)

119(8,9%)

86(6,5%)

513(38,5%)

N 111

(8,3%)

308

(23,1%)

254

(19,1%)

145

(10,9%)

818

(61,5%)TS 195(14,7%)

532(40,0%)

373(28,0%)

231(17,4%)

1331(100%)

T ngs

Nam 131(5,5%)

362(15,2%)

237(9,9%)

198(8,3%)

928(38,9%)

N 210(8,8%)

522(21,9%)

428(17,9%)

296(12,4%)

1456(61,1%)

Chun g

341(14,3%)

884(37,1%)

665(27,9%)

494(20,7%)

2384(100%)

V i 2394 i t ng; tu i trung bình là 45,7 tu i, cao nh t là 64 tu i th p nh t là

30 tu i; s i t ng nam là 928 (38,9%) và s i t ng n là 1456 (61,1%).* Ngh nghi p c a các i t ng nghiên c u:Có 15,8% s i t ng làm hànhchính s nghi p, 18,0% làm lao ng chân tay, 10,7% lao ng k n ng, 13,5% buôn bán, 20,5% n i tr , 17,5% ngh h u ho c ngh ch , 1,2% làm các ngành ngh khác,và có 2,6% s i t ng th t nghi p.

3.2. Tình hình m c b nh T t i khu v c n i thành c a b n thành ph l n2.1. T l m c RL HL và T :

Hình 2 và các b ng sau trình bày t l RL HL và t l m c T d a vào xétnghi m ng huy t lúc ói. ng huy t c nh l ng vào lúc ói, th i gian nhói trung bình là 10 gi 57 phút và th i gian nh n ói ít nh t là 7 ti ng.

+ T l RL HL là 5,5%.+ T l T t ng ng là 7,3%.

15.8%

13.5%

10.7%

18.0%

20.5%

2.6%

17.6% 1.2%

HCSN B.B¸ n L§ kü n¨ ng L§ ch©n tayNéi trî ThÊt nghiÖp H- u Kh¸ c

Hình 1.Phân b ngh nghi p c a i t ng i utra.

8/6/2019 4. Binh VNT


B ng 3.T l T và RL HL

ng huy t lúc ói( ng huy t t ng) T n s T l

T ng s 2394 100,0%Bình th ng 2219 92,7%R i lo n ng huy t lúc ói 66 2,8%

ái tháo ng 109 4,6% B ng 4.T l T và RL HL(tiêu chu n ng huy t mao m ch toàn ph n

lúc ói)ng huy t lúc ói

(máu mao m ch toàn ph n)T n s T l

T ng s 2394 100,0%Bình th ng 2088 87,2%R i lo n ng huy t lúc ói 131 5,5%

ái tháo ng 175 7,3% B ng 5.T l T và RLDNG( ng huy t sau 2 gi sau u ng glucose)

ng huy t 2 gi (sau u ng 75 gr Glucose) T n s T l

T ng s 2381 100,0%Bình th ng 2125 89,2%R i lo n dung n p glucose 140 5,9%

ái tháo ng 116 4,9%* N u s d ng tiêu chu n ng huy t t ng lúc ói-TC HL (WHO-1999)

+ T l RL HL là 2,8%+ T l T t ng ng 4,6%.

* N u dùng tiêu chu n ng huy t mao m ch toàn ph n lúc ói TC HMMTPL (WHO 1999).

92 .

¡

2. ¢ ¡

4.

¡

£ . £ ¡

¤ . ¥ ¡

¢ ¤ .2%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

B×nh th - êng RL§ HL§ § T§

T¦ § H TL§

T¦ § HMMTPL§

Hình 2.T l RL HL và T d a vào xét nghi m ng huy t lúc ói.

8/6/2019 4. Binh VNT


8/6/2019 4. Binh VNT


3.2. Gi i tính và T .Trong s 2381 i t ng, nam chi m 38,9% và n chi m 61,1%.

Nam: + T l RLDNG là 5,7%+ T l m c T c a nam 6,0%

N : + T l RLDNG là+ T l m c T là 5,2%

(p = 0,691).3.3. Ti n s gia ình b T và t l m c T Trong s 2374 i t ng có 7,6% t ng có gia ình có b , m ho c anh ch em b b nh T .

Trong ó: + T l RLDNG là 7,8%+ T l T t ng ng và 13,3%.

Trong khi nhóm không có ti n s gia ình b T t l t ng ng là:+ T l RLDNG là 5,7%+ T l T t ng ng là 4,1%

S khác bi t gi a 2 nhóm nghiên c u là có ý ngh a th ng kê (p < 0,0005).

3.3.4. Ch s kh i c th và b nh TCác i t ng c chia thành 3 nhóm:+ Nhóm có BMI nh h n 23 ( c coi là không có nguy c T ) có 1460

t ng (61,7%). K t qu t l RLDNG là 3,8%, t l hi n m c T t ng ng là3,6%

+ Nhóm có BMI t 23 n d i 30 (nguy c trung bình) có 878 i t n(36,9%). K t qu t l RLDNG là 9,1% và t l T là6,2%

+ Nhóm có BMI t 30 tr nên (nguy c cao) có 39 i t ng (1,6%). K t qu l RLDNG Là 12,8% và t l T là 17,9%.

78.9%

%

.1%

90.1%

7.8% 5.7%13.3%

0%

20%

%

0%

60%

80%

100%

TS& §§T§ TS& §K§T§

B' nh th-(

ng) L0 N&

§T§

Hình 5.Ti n s gia ình và b nh T

92.61

84.71

69.21

3.81

12.81

9.11

17.91

6.21

3.61

01

201

401

601

801

1001

BMI < 23 BMI 23 - 29.9 BMI>= 30

B×nh th- êngRLDN§T§

Hình 7.Ch s kh i c th và b nh T

8/6/2019 4. Binh VNT


S khác bi t v ch s BMI là có ý ngh a th ng kê (p < 0,0005).B ng sau ây trình bày m i t ng quan c a ch s kh i c th c a i t ng

nghiên c u vào th i i m có ch s BMI cao nh t trong quá kh . B ng 11.BMI th i i m cao nh t và T

BMI Ch n oán Chung(BMI)BT RLDNG T

< 23 1145 45 29 121993,9% 3,7% 2,4% 52,1%

23 - < 30 907 86 74 106785,0% 8,1% 6,9% 45,6%

> 30 33 8 11 5263,5% 15,4% 21,2% 2.2%

Chung(B nh)

2085 139 114 233889,2% 5,9% 4,9% 100,0%

Giá tr p p < 0,0005

Dù ch tham kh o ta có th nh n th y:+ Nhóm có BMI bình th ng t l RLDNG là 3,7% và T là 2,4%+ Nhóm có BMI cao thì t l RLDNG là 8,1% và T là 6,9;+ Nhóm béo phì thì t l RLDNG là 15,4% và T là 21,2%

S khác bi t trong nghiên c u h i c u này là có ý ngh a th ng kê(v i p <0,0005).3.3.5. Huy t áp và b nh T

Hình 8, trình bày tình tr ng HA c a qu n th nghiên c u và m i liên quan gi aHA và b nh T . T l cao HA trong qu n th nghiên c u chi m 23,7%. Trong nhómHA t l RLDNG là 10,9% và t l T t ng ng là 9,6%, Trong nhóm có HA bìnhth ng t l RLDNG là 4,4% và t l T là 3,4%. S khá bi t này có ý ngh a thôngkê (v i p < 0,0005)

3.3.6. Ho t ng th l c và b nh T

79.52

92.32

10.92

4.42 9.6

2

3.42

02

202

402

602

802

1002

Cao HA HAb×nh th- êng

B×nh th- êngRLDN§T§

Hình 8.Huy t áp và b nh T

8/6/2019 4. Binh VNT


Hình 9 trình bày m i t ng quan gi a ho t ng th l c và T . Tính chho t ng th l c c a ngh nghi p c a các i t ng c chia thành 2 nhóm là nlao ng nh nhàng, t nh t i (1396 i t ng, 58,9%); nhóm ngh nghi p có ho t th l c trung bình ho c n ng (975 i t ng, 41,1%).

+ Nhóm lao ng có tính ch t nh nhàng, t nh t i t l RLDNG là 6,8% và tT là 6,0% t ng ng

+ Nhóm có ho t ng th l c trung bình và n ng t l RLDNG là 4,6% và tT 3,2%.

S khác bi t gi a 2 nhóm nghiên c u là có ý ngh a thông kê (v i p < 0,0005).3.3.7. Hút thu c lá và b nh T

Hút thu c

Ch n oán Chung(hút thu c)Bìnhth ng RLDNG T

Ch a bao gi hút thu c 1418 101 84 160388,5% 6,3% 5,2% 68,0%

Hút < 10 i u / 1 ngày 352 15 15 38292,1% 3,9% 3,9% 16,2%

Hút > 10 i u / 1 ngày 335 22 15 37290,1% 5,9% 4,0% 15,8%

Chung (b nh) 2105 138 114 235789.3% 5,9% 4,8% 100,0%

Giá tr p p = 0,271B ng 15 trình bày liên quan gi a hút thu c lá và T . Các i t ng c s

x p thành 3 nhóm là nhóm ch a bao gi hút thu c lá, nhóm hi n ang hút ho c troquá kh hút d i 10 i u thu c 1 ngày, và nhóm hi n ang hút ho c trong quá khhút trên 10 i u 1 ngày. T l RLDNG và T c a 3 nhóm này t ng ng là 6,3% v5,2%; 3,9% và 3,9%; và 5,9% và 4,0% (p = 0,271).3.3.8. Thói quen n u ng và b nh T

Trong nghiên c u này không phát hi n th y m i t ng quan gi a các thói quen u ng v i t l m c RLDNG và T .

92.2% 87.2%

3

.6% 6.8%3.2% 6.0%

0%

20%

4

0%

60%

80%

100%

L§ nÆng NhÑ, tÜnh t¹ i

B5 nh th- 6 ng7 L8 N9

§T§

Hình 9.Ho t ng th l c và b nh T

8/6/2019 4. Binh VNT


3.3.9. Ti n s s n khoa và THình 9 trình bày m i liên quan gi a ti n s s n khoa c a ng i m và b nh

T . Trong t ng s 1139 i t ng n có:+ 15,6% i t ng có ti n s con t 3800 gr tr nên và/ho c ã c ch n

oán T thai nghén+ 84,4% không có ti n s s n khoa liên quan n T .

+ Nhóm các bà m có ti n s s n khoa liên quan n T thì t l RLDNG là7,3% và t l T là 11,2%.

+ Nhóm các bà m không có ti n s s n khoa liên quan n T thì t lRLDNG là 5,9% và t l T là 4,6%.

S khác bi t này có ý ngh a thông kê (v i p = 0,001).3.3.10. Vai trò ph i h p c a các y u t nguy c và TB ng 21 ph n ph l c ánh giá vai trò c a t ng YTNC nh tu i, ti n s gia

ình b T , BMI, cao huy t áp và ho t ng th l c v i b nh T trong khi kh ngch tác ng c a y u t khác.

CácYTNC S.E. OR CI c a OR Giá tr pTh p CaoTu i 0,252 3,576 2,180 5,864 < 0,0005

TS gia ình 0,264 3,388 2,020 5,684 < 0,0005BMI 0,226 2,609 1,674 4,067 < 0,0005HA 0,207 2,023 1,347 3,037 0,001

Tính ch t công vi c 0,223 1,673 1,081 2,590 0,021 Nh n xét: Các y u t nh tu i, ti n s gia ình, và BMI có liên quan ch t chv i b nh T (p < 0,0005), trong khi các y u t nh HA, c i m c a ngh nghi pthì m c tác ng ít h n (p = 0,001 và p = 0,021).

Tác ng ph i h p c a các YTNC i v i b nh T và RLDNG.Các i t ng c x p thành các nhóm không có YTNC, có 1 YTNC, có 2

YTNC và có t 3 YTNC tr nên (ch ánh giá các YTNC ã c xác nh có t ngquan v i T trong nghiên c u này nh tu i, ti n s gia ình, ch s kh i c th , HA,

81.5%89.5%

7.3% 5.9%11.2%

@

.6%0%

20%

A

0%

60%

80%

100%

Cã TSSK Kh«ng TSSK

BB nh th-C

ngD L

E

NF

§ T§

Hình 10.Ti n s s n khoa và b nh T

8/6/2019 4. Binh VNT


và tính ch t công vi c). Trong nhóm không có YTNC, t l RLDNG và T là 2,6%và 1,0%; trong khi các nhóm còn l i t ng ng là 2,4% và 1,3%; 7,4% và 6,0%; v12,5% và 15,2%.

Nh ng ng i có m t YTNC thì kh n ng m c b nh T cao g p 1,344 l n v i nh ng ng i không có YTNC gây T (p = 0,765).

Nh ng ng i có hai YTNC thì kh n ng m c b nh T cao g p 6,966 l n v i nh ng ng i không có YTNC gây T (p < 0,0005).

Nh ng ng i có t ba YTNC tr nên thì kh n ng m c T cao g p 21,198 lso v i nh ng ng i không có YTNC gây T (p < 0,0005).4. Bàn lu n4.1. V t l RLDNG và T

ây là m t trong nh ng nghiên c u u tiên Vi t Nam v b nh T t i c

ng th c hi n nghiêm túc quy trình ch n m u và thu th p s li u m b o tính khquan, khoa h c. T t c các i t ng c nghiên c u u c ch n m u m t ng u nhiên, t l t ch i tham gia nghiên c u c ng th p d i 30%, s i t ng ch n b sung c ng t danh sách ã c l p tr c ó và u m b o c ch nnhiên. C m u nghiên c u c tính toán i di n cho khu v c n i thành cthành ph l n, tuy nhiên s li u cho t ng thành ph riêng bi t không m b o tínhdi n và không có ý ngh a th ng kê. T t c các i t ng nghiên c u c ti n h ph ng v n, th m khám, o ng huy t lúc ói và ng huy t 2 gi sau u nggram glucose. T t c i t ng u c nh c nh nh n n t t i hôm tr c, vth i gian nh n ói tr c khi ti n hành xét nghi m b o m trung bình g n 11 ti(th p nh t 7 ti ng). Các s o v chi u cao, cân n ng, vòng eo, vòng hông, nh p

huy t áp u c o 2 l n và l y giá tr trung bình tính toán.T l b nh T c trình bày d a vào c tiêu chu n ng huy t lúc ói mmao m ch toàn ph n, ng huy t lúc ói huy t t ng và ng huy t 2 gi sauu ng 75 gr glucose. T l b nh T d a vào tiêu chu n ng huy t lúc ói máu mm ch toàn ph n là 7,3%, d a vào tiêu chu n ng huy t t ng lúc ói là 4,6%,d a vào ng huy t 2 gi sau khi u ng 75 gr glucose là 4,9%. Trong nghiên c u nàchúng tôi s d ng máy o ng huy t c a hãng Jonson and Jonson, v i lo i máy ngiá tr ng huy t nh l ng trên máy ã c t ng chuy n sang giá tr

96. 4 G 96.3 G

86.6 G

72.3 G

12.5 G

7.4 G

2.6 G 2.4 G 1.0 G

1.3 G

6.0 G

15.2 G

0H

20H

40H

60H

80H

100H

120H

Kh«ng cã YTNC Cã 1 YTNC Cã 2 YTNC Cã tõ 3 YTNC

B×nh th- êng

RLDN

I

§ T§

Hình 11.Tác ng ph i h p c a YTNC và T

8/6/2019 4. Binh VNT


trong huy t t ng. Tuy nhiên ây ch là giá tr t ng i. Vì nh chúng ta ã bi t, t lchuy n i là khác nhau tu theo phòng xét nghiêm. Song s t ng i ó là c phép trong i u tra d ch t . h n ch b t nh ng y u t ngo i lai, theo kinh nghiêmc a các chuyên gia qu c t , trong nghiên c u này, ng th i chúng tôi ti n hành cnghiêm pháp t ng ng máu. Khi ánh giá t l b nh T , t l RL HL , và t lRLDNG chúng tôi ng th i s d ng tiêu chu n ng huy t t ng lúc ói và nghuy t t ng th i i m 2 gi sau u ng 75 gram ng glucose hoà tan trong 250 ± 300ml n c un sôi ngu i.

K t qu n u ch l y tiêu chu n ng huy t t ng khi ói thì t l T ch có4,6%, n u ti n hành c nghiêm pháp t ng ng máu thì t l T là 4,9%

M c dù không có s khác bi t nhi u v t l b nh T qua xác nh b nh b ngng huy t t ng lúc ói và ng huy t sau 2 gi , tuy nhiên theo tài li u h ng d n

c a T ch c Y t th gi i thì ng huy t 2 gi sau u ng 75 gram glucose có th coi làtiêu chu n vàng ch n oán. Vì v y có th xác nh t l b nh T t i n i thành c a4 thành ph l n c a Vi t Nam là 4,9%. N u coi xét nghi m dung n p glucose là chu nvàng xác nh b nh thì nh y (sensitivity) c a xét nghi m HL là 82,1% và

c hi u (specificity) là 99,5%, giá tr ch n oán d ng tính (PVT+

) là 84,2% - khn ng m t tr ng h p có HL trên 7 mmol/l b T là 0,842, giá tr ch n oán âmtính là 99,4% (PVT-) - kh n ng m t tr ng h p có HL d i 7 mmol/l không b

T là 0,994.M t l n n a chúng ta th y giá tr c a nghi m pháp t ng ng máu trong ch n

oán b nh T , v a có ý ngh a ki m ch ng, v a không b sót ch n oán.Tuy nhiên k t qu nghiên c u ch t ch h n n a chúng tôi ã chu n hoá k t

qu nghiên c u v i t l dân s l a tu i này ± theo tài li u c a T ng c c th ng kê.Sau khi s lý cho th y, k t qu i u tra 4 thành ph Hà n i, H i phòng, à n ng vàthành ph H Chí Minh, trong l a tu i 30 ± 64, t l b nh T type 2 là 4,0%; t lr i lo n dung n p glucose là 5,1%, t l các y u t nguy c là 38,9%.

T l T khu v c n i thành c a b n thành ph l n c a Vi t Nam t ngng t l T c a Indonesia và th p h n t l T c a các n c khác trong khuv c nh Hàn qu c, Nh t b n (IDF, Diabetes Atlas, 2000).

Nhi u nghiên c u khác nhau trên th gi i ã ch ng minh RL HL và c bi tRLDNG là nh ng YTNC có liên quan ch t ch v i t l phát tri n b nh T sau này.Theo Harris và c ng s (1987) và Heine và c ng s (1996) thì t l RLDNG nh ngng i da tr ng là 10%. Theo Zimmet và c ng s (2000) thì t l RLDNG là 10,6% vàRL HL là 6,5%. Các tác gi c ng cho bi t các t l này c ng t ng t l thu n v itu i, theo Harris và c ng s (1998) t l RLDNG l a tu i 40 - 49 là 11,1% và l atu i 60 - 74 tu i là 20,9%. Theo các k t qu nghiên c u trên nhi u qu n th khác nhautrên th gi i (Colagiuri, 2001) t l RLDNG bi n chuy n thành T dao ng t

1,8% n 12,6%. Theo th nghi m t i Ph n lan (Toomilehto, J. và CS, 2001), sau 1n m t l RL HL chuy n thành T là 6%, sau 2 n m t l này là 14%, và sau 5n m t l này là 34%. K t qu c a nghiên c u này phát hi n t l RL HL là 2,8%và t l RLDNG là 5,9%. N u suy oán theo k t qu nghiên c u c a Toomilehto, J. vàCS (2001) thì v i t l RLDNG 5,9% thì sau 5 n m t l T trong qu n th này svào kho ng 10%.4.2. V các YTNC

Do thi t k nghiên c u này là m t nghiên c u ngang nên vi c ch ng minh vai

8/6/2019 4. Binh VNT


trò c a các y u t nguy c có ph n h n ch . Tuy nhiên, các YTNC c a b nh T c ch ng minh b i nhi u nghiên c u khác nhau trên th gi i. Vì v y, trong nghi

c u này chúng tôi không nh m ch ng minh ây là nh ng YTNC i v i b nh Tmà ch ánh giá m i liên quan c a các y u t ã c ch ng minh i v i b nh Vi c ánh giá vai trò c a các YTNC gây b nh T góp ph n d oán và xây dk ho ch phòng ch ng b nh T type 2.

Trong nghiên c u này, nh ng YTNC nh gi i, ch n nhi u ng, nhim , ít ch t x , hút thu c lá, u ng r u bia không th y có liên quan v i T . M c dt l b nh T nhóm có ti p xúc v i YTNC và n gi i có cao h n t l b

T nhóm không ti p xúc v i YTNC và nam m t chút, tuy nhiên s khác bikhông có ý ngh a th ng kê (v i các giá tr p t ng ng là 0,691; 0,305; 0,928; 0,20,271; và 0,168). Có th do tác ng c a nh ng y u t này không l n vì v y v i mc m u nghiên c u không l n s không th phát hi n c ho c do nh ng sa(Recall bias) trong quá trình thu th p s li u.

M t s y u t nguy c nh tu i cao, ch s kh i c th l n, ti n s gia ìnT , t ng huy t áp, và c i m ho t ng th l c c a ngh nghi p có s t ng

ch t ch n t l m c T và RLDNG (các giá tr p < 0,0005). Tuy nhiên, khi ágiá vai trò c a t ng y u t nguy c i v i T trong khi kh ng ch vai trò c a cy u t nguy c khác thì các YTNC nh tu i cao, ch s kh i c th l n (lúc cao nhti n s gia ình có t ng quan r t ch t ch i v i b nh T (p < 0,0005), trong các YTNC nh cao HA, c i m ho t ng th l c nh nhàng có tác ng ít h nv i T (p = 0,001 và p = 0,021). Theo k t qu c a nghiên c u này thì nguy c m

T nh ng ng i trên 45 tu i có nguy c m c T cao h n nh ng ng i d i 4tu i 3,6 l n (CI 2,180z 5,864); nh ng ng i có ti n s gia ình có ng i b T cónguy c m c T cao h n nh ng ng i không có ti n s gia ình 3,4 l n (CI 2,020z 5,684); nh ng ng i có BMI trên 23 có nguy c m c T cao h n nh ng ng i cBMI nh h n 23 là 2,6 l n (CI 1,674z 4,067), nh ng ng i có HA cao có nguy c

m c T h n nh ng ng i có HA bình th ng 2,0 l n (1,347z 3,037), và nh ngng i có ngh nghi p t nh t i có nguy c m c T cao h n nh ng ng i có ngnghi p ph i ho t ng th l c n ng h n là 1,7 l n (CI 0,986z 2,345). i u c n l u ý õy là ch s BMI, tr c õy n u ch ng ta l y gi tr b nh th ng là d25 th kh ng th y cú m i t ng quan v i b nh . i u này c ng ó c ch ng minh trong

i u tra DIABCARE ± 1998 , kh ng ch v i Vi t Nam, mà c n cho m t s n c chõu kh c . Sau nhi u h i th o, n m2000 , WHO ó cú khuy n nghi m t ti u chu n kh c v

BMI cho c c n c chõu , c bi t là c c n c ASEAN . T rong nghi n c này ch ng t i ó s d ng ti u chu n này và ó t m th y m i t ng quan ch t ch gi a ch s BMI và b nh T n c ta . Nghi n c u t c ng ph i h p c a5 Y T NC tr n i v i T cho th y

trong nhúm i t ng kh ng cú Y T NC nào trong 5 y u t v a n u tr n cú t l RLDNG và T r t th p t ng ng là2 ,6% và1 ,0%; trong nhúm i t ng cú m t Y T NC cú t l

t ng ng là2 ,4% và1 ,3% và nguy c m c T c a nh ng ng i này là1 ,344 (p =0 ,76 5) ; trong nhúm i t ng cú hai Y T NC cú t l t ng ng là 7,4% và 6,0% và nguy c m c T c a nh ng ng i này là 6,9 66 (p <0 ,0005) ; i v i nh ng ng i cú t ba Y T NC tr n n cú t l RLDNG và T t ng ng là1 2 ,5% và1 5 ,2% và nguy c m c T c a

nh ng ng i này là21 ,988 (p <0 ,0005) . i v i nh ng i t ng nghiên c u là n gi i thì nh ng ng i có ti n s si

con t 3800 gram tr nên ho c nh ng ng i c ch n oán T thai nghén c ng m i t ng quan ch t ch v i T và RLDNG (p = 0,001).

8/6/2019 4. Binh VNT


4 . K t lu n

T l b nh hi n t i c a khu v c thành th c a 4 thành ph l n ã lên n 4,0%.Ch c ch n t l b nh th c s còn cao h n so v i k t qu nghiên c u vì tu i c a cu c

i u tra m i ch gi i h n n 64 tu i.T s là b nh có chi u h ng phát tri n nhanh do tu i th trung bình c a

qu n th t ng, t c ô th hoá nhanh, l i s ng thay i theo chi u h ng không cól i cho s c kho . Tình tr ng RLDNG cao (5,1%) là y u t ti m tàng phát tri n

T . Các YTNC nh l i s ng công nghi p hoá, tình tr ng béo phì, tình tr ng cao HAlà nh ng y u t quan tr ng có liên quan n phát tri n b nh T . Tuy nhiên, ây lành ng y u t có th can thi p c. Các YTNC khác nh tu i th c a qu n th t ng,ti n s gia ình b T là nh ng YTNC không th can thi p.

5 . Ki n ngh C n có m t t ch c tri n khai, ch o vi c phòng b nh và i u tr cho b nh

nhân; k ho ch phòng ch ng T ph i toàn di n bao g m c phòng b nh làm gi m t

l m i m c b nh trong c ng ng, gi m ho c làm ch m phát tri n các bi n ch ng vàm t h th ng ch m sóc b nh nhân có ch t l ng, nh m phát hi n s m các i t ng cóy u t nguy c , can thi p k p th i m i có c h i h n ch s phát tri n ³c n b nh th knày´.

T ài li u tham kh o1. IDF - WPR, Type 2 Diabetes - Practical targets and treatment, 19992. WHO/NCD/NCS/99.2, Definition, Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus

and its Complications, 19993. IDF, Diabetes and Cardiovascular Diseases - Time to act, 20014. IDF, Diabetes Atlas 2000, 2000, ISBN 2-930229-14-4

5. UKPDS. The UK prospective diabetes study 30 WHO/NCD/NCS/99.1, Diabetes and Noncommunicable disease Risk factor Survey, 19996. H. King, R. Aubert, and H. Herman, Global Burden of Diabetes, 1995 - 2025,

Diabetes care, Vol. 21, No.9, Sep, 19987. Toomilehto, J. và CS, 2001

Documents

4. Binh VNT