ตวอยาง

ดร.ชนพนธ ธนารจ

องนในกระถาง......สรางมลคาเพม

ในปจจบนมการรณรงคเรองการใหของขวญ ของฝาก ส�าหรบงานส�าคญตางๆ เชน งานวนคลายวนเกด งานขนบานใหม งานปใหม งานฉลองการรบต�าแหนงใหม และอนๆ โดยปราศจากเครองดมทมแอลกอฮอล ซงการผลตองนใหตดผลในกระถางเปนอกผลตภณฑหนงทมเอกลกษณ ทรงคณคา และมความภมใจทงผใหและผรบ ซงเปนการจดการองนในกระถางใหมผลผลตและเปนการเพมมลคาผลตภณฑใหมราคาทสงขน

จากแนวคดทอยากจะพฒนาผลผลตทางการเกษตรใหมมลคาสงขน และสามารถท�าเปนของฝากของขวญสรางความประทบใจใหแกทงผใหและผรบท�าให ดร.ชนพนธ ธนารจ หนงในผเชยวชาญการปลกไมผล คดรเรมการท�าเกษตรแบบประณต ดวยการปลกไมผลขนคางและการปลกองนลงกระถาง ใน

มะนาว & ไมผลลงกระถาง A9

ตวอยาง

การผลตอง นในกระถางสามารถท�าไดหลายวธ เชน วธแรก การตอนหรอทาบกงจากตนทใหผลผลตแลวและน�ามาเลยงในกระถาง ซงวธนจะไดผลผลตจ�านวนมากแตมขอเสยคอตองมการจดการดแลทดและประณตมาก

ตนกลาองน

บรเวณแปลงสาธตสาขาไมผล คณะผลตกรรมการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ โดยดร.ชนพนธ เลาวา

“ผมเรยนจบดานไมผลและสอนอย ทมหาวทยาลยแมโจดวย ท�าใหมองเหนการปลกไมผลในปจจบนขาดความประณต เนนท�าเยอะๆ ใชพนทมาก แตปจจบนคนไทยมทดนท�ากนนอยลงกนาจะหนมาท�าไมผลในพนทนอยๆ ดบาง เพราะหากเนนการท�าแบบประณตกสามารถสรางผลผลตใหพอเลยงตวได ซงความประณตทวาคอการท�าในพนทนอยแตใหไดผลผลตเยอะ มคณภาพดๆ แคไรเดยวเลยงตวได สวนการปลกองนในกระถางกเหมาะส�าหรบคนอยคอนโด หรอบานจดสรรทมพนทนอย แตสนใจอยากปลกองนซอไปปลก หรอใหเปนของขวญแทนการใหเหลาหรอไวนกได”

การผล ตอง น ให ไ ด ผลผล ต ในกระถาง

องนกระถางพนธ Bailey

A10 มะนาว & ไมผลลงกระถาง

ตวอยาง

เรยนรการ

จากความเชอของคนไทยเชอสายจนการเอาสมเขาบานถอเปนการน�าโชคลาภเงนทองเขามาดวย ในเทศกาลตรษจน สมจดจงเปนเสมอนไมมงคลทนยมซอปลกหรอซอเปนของขวญกนอยางแพรหลาย สรางรายไดใหแกเกษตรกรเจาของสวนและยปวเปนกอบเปนก�า

ปลกสมจดลงกระถาง

โดยเจาของสวนและยปวโลกออนไลนเจาดง

คณวเชยร ธนาอศวเดช

จากสวนสตลาด

มะนาว & ไมผลลงกระถาง A15

ตวอยาง

โดยทวไปแลวสมจดสามารถแบงยอยไดประมาณ 3 สายพนธ คอ “กมจอ” ลกรรบประทานไดทงเปลอก “ฮองเฮง” ลกกลมเลก รสหวานหอม “สรมงคล” ลกโตใหญกลมๆ ราคาสง ซงนอกจากสมจดจะมประโยชนในการใชเปนไมประดบตกแตงบานไดแลว ยงสามารถน�ามาบรโภคไดอกดวย โดย สมจดจะมรสชาตเปรยวหวานหอม สามารถใชท�าอาหารหรอเครองดมได อยางทเปนสตรทนยมกคอคนน�ากนกบน�าผง น�าไปดอง หรออบแหง รบประทานเพมความชมคอไดอกดวย

พลกผนดนทมรดก 7 ไรปลกสมจดขายไดก�าไร

โดยหนงในผ ทชนชอบการปลกสมจด อยาง คณวเชยร ธนาอศวเดช เจาของสวนธนาอศวเดช ยานบางใหญ จ.นนทบร ผไดลงมอพลกผนดนมรดกกวา 7 ไร เพอปลกสมจดจนประสบ

ขนตอนการปลกสมจด เรมจาก การเตรยมวสดเพาะ ดนกามป 1

สวน ขยมะพราว 1 สวน กาบมะพราว 5 สวน (เครองปลก) น�าทงหมดมาผสมกนกจะไดดนส�าหรบเพาะสมจด

การเตรยมกงพนธ ใชตนตอเลมอน ตองเลอกกงทมสเขยวปนน�าตาลคอไมแกและออน

ความส�าเรจ เลาวา “สมยพอแมผมทานปลกไมผลเกบลกขายได ผมเองกไดซมซบธรรมชาต และการปลกตนไมเรอยมา จนหลงจากปลดเกษยณตวเองจากอาชพนกเดนเรอทองเทยวไปในหลายประเทศ 5-6 ป ผมกมาคดวาอยากจะท�างานทมความสขแลวกไดมาท�าสวนสมจดนแหละ คอผมวาการปลกตนไมมความสขมากนะ อยางเราใสปย รดน�าตนไม หรอจะท�าอะไรเขากไมเคยเถยงเรานะ (หวเราะ)” ผเลา บอกอยางอารมณด พรอมกบแนะเทคนควธการปลกใหฟงวา

สมกมจอทรงผลรกนอรอย สมจดพนธสรมงคล

A16 มะนาว & ไมผลลงกระถาง

ตวอยาง

คำ�นำ�สำาหรบคนเมองทวถชวตดจะหางไกลจากการทำาเกษตรกรรม หากอยากลกขนมาปลก

ผลหมากรากไมไวรบประทานเองภายในบานเหนทเปนตองคดหนก โดยเฉพาะไมยนตนอยางไมผลดวยแลวเปอรเซนตคงเปนศนย เพราะดวยพนทในเขตเมองททกตารางนวตางตองใชสอยอยางประหยด อกทงยงตดขดวาหากปลกไมผลลงดนแลวรากไมจะชอนไชเขาบาน หรอตนจะสงชนสายไฟจนเปนอนตรายหรอเปลา

ดวยเหตนหนงสอเรอง “มะนาว&ไมผลลงกระถาง” เลมนจงรวบรวมบทความวชาการเกยวกบเทคนคการปลกไมผลลงกระถางไวอยางเตมอม เรมนำารองดวยการเจาะลกวธการปลกมะนาวไมผลสดฮตทควรปลกไวคบาน ทงรปแบบการปลกในกระถางและวงบอซเมนต โดยเผยสตรเดดกนตงแตการเลอกกระถาง การผสมดนและวสดปลก ตลอดจนการดแลรกษาตงแตวนแรกทตนพนธลงกระถางจนถงการเกบเกยว พรอมพวงบทสมภาษณของ 9 ผรเรองการปลกไมผลในกระถาง ทจะมาเผยเทคนคการปลกไมผลนานาชนด อาท มะนาว สมจด แกวมงกร องน แคนตาลป สตรอวเบอรร ฯลฯ เพอหวงเปนอยางยงวาคนในเมองหลวงจะสามารถปลกไมผลลงกระถางไวประดบบาน และเกดการรบรไดถงคณคา ความสขทไดจากการปลกผลไมเพอการบรโภคในครวเรอนไดเอง

สำาหรบเนอหาของหนงสอเลมนสำาเรจไดจากความอนเคราะหขอมลทางวชาการ จากนกวชาการ เกษตรกรผปลกไมผล และหนวยงานภาครฐและเอกชนตางๆ ทไดรวมถายทอดองคความรตางๆ แนะเทคนควธการใหทานผอาน เพอเปนแนวทางใหสามารถนำาไปปรบใชใหเหมาะกบไมผลทปลกภายในบานเรอนของทาน ซงผเรยบเรยงหวงเปนอยางยงวาหนงสอเลมนจะเปนสวนหนงทจะชวยสรางรอยยมใหแกผปลกไดเมอไมผลของทานตดดอกออกผลทงน หากผอานทานใดมขอเสนอแนะเพมเตม อนมสวนในการสรางสรรคพฒนาใหเนอหาของหนงสอเลมนมคณคาและสมบรณแบบมากขน ผเรยบเรยงขอนอมรบคำาแนะนำา โดยหากเนอหาบางสวนขาดตกบกพรองประการใด ตองขออภยผอานทกทานไว ณ โอกาสน

ณฏฐชญามนต ดนรมรมย ผเรยบเรยง

2 มะนาว & ไมผลลงกระถาง

ตวอยาง

ส�รบญเกรนนำาประโยชนของการปลกไมผลในกระถาง ........................................................................................ 5ชนดและการเลอกพนธไมผล ........................................................................................................ 6

- การแบงประเภท ............................................................................................................. 6- การเลอกพนธ ................................................................................................................ 7

เรยนรเรองดนและเครองปลก ....................................................................................................... 7- เครองปลกหรอวสดปลก ............................................................................................... 9- วสดทใชเปนสวนปรบปรงคณภาพของวสดปลก..........................................................10- หลกการเตรยมวสดปลกมะนาว & ไมผล .................................................................. 13

กระถาง & ภาชนะปลก ............................................................................................................... 17- กระถางทใชสำาหรบปลกตนไมโดยตรง ........................................................................ 17 - กระถางทใชสำาหรบตกแตง .......................................................................................... 17 - กระถางทใชสำาหรบปลกและตกแตงพรอมกน ............................................................. 17- ขอดขอเสยของกระถางพลาสตก..................................................................................18

การปลกและดแลรกษา ................................................................................................................ 19- วธการปลกไมกระถาง .................................................................................................. 19- การใหนำา ...................................................................................................................... 20- เทคนคการใหปยใหเกดผล ......................................................................................... 21

สภาพแวดลอมและแสงแดด ....................................................................................................... 23การตดแตงกงควบคมทรงพม ..................................................................................................... 23การขยายพนธ .............................................................................................................................. 24การทำานอกฤด ............................................................................................................................. 27การปลกมะนาวในกระถาง ........................................................................................................... 30

- การคดเลอกพนธ ......................................................................................................... 30 - หลกการเตรยมภาชนะ&วสดปลก ................................................................................ 31- กระถางทใชปลกมะนาวเบองตน...................................................................................31- วสดทใชปลกมะนาวในกระถาง....................................................................................32- วสดปลกผสม...............................................................................................................32- วสดคลมดน..................................................................................................................32

มะนาว & ไมผลลงกระถาง 3

ตวอยาง

ส�รบญ- การปลกและการดแลรกษา ..................................................................................................... 33

- วธการปลกมะนาวในกระถาง ...................................................................................... 33- การดแลรกษามะนาวในกระถาง .................................................................................. 34- สภาพแวดลอมและแสงแดด ....................................................................................... 35- การตดแตงกงควบคมทรงพม ..................................................................................... 35- การทำานอกฤด ............................................................................................................. 36- หลากเทคนคการปลกมะนาวในภาชนะ ....................................................................... 38- ประโยชนของการปลกมะนาวในกระถาง ..................................................................... 40

เคลดไมลบ...ดแลไมผลใหอยทน ................................................................................................ 40ไมผลนาปลก ............................................................................................................................... 43

- แกวมงกร ..................................................................................................................... 43- แคนตาลป&เมลอน ...................................................................................................... 46 - นอยหนา ...................................................................................................................... 49- มะเดอฝรง ................................................................................................................... 53- มะเฟอง ........................................................................................................................ 55- มะมวง ......................................................................................................................... 57- มะละกอ ....................................................................................................................... 61- ละมด ........................................................................................................................... 63- สตรอวเบอรร ............................................................................................................... 65- สมจด ........................................................................................................................... 67- สมโอ ............................................................................................................................ 69- องน .............................................................................................................................. 74

บทสมภาษณเปดองคความรมะนาว & ไมผลลงกระถาง โดย อ.พชย สมบรณวงศ.....................................A2

องนในกระถางสรางมลคาเพม ดร.ชนพนธ ธนารจ....................................................................A9เรยนรการปลกสมจดลงกระถางจากสวนสตลาด จากปากเจาของสวนและยปวเจาดง.............A15ปลกมะนาวในโอง&กระถาง...เกบกนเองกได สรางเปนงานศลปเพมรายไดกด ......................... 78 ไรสตรอวเบอรรแดนอสาน “ไรภภกด” เผยทเดดปลกสตรอวเบอรรลงกระถาง ....................... 83แกวมงกรลงกระถาง...ปลกกนผลไดขายยกกระถางกรวย ......................................................... 89สดยอดคณปปลกแตงคณหนลงกระถางรสชาตหวานเจยบ...พรอมแจกชมฟรไมขาย ............... 93เปดสวน “สวนอโรคยา” เจาะเคลดลบการปลกมะเดอฝรง (Figs) ญปนลงกระถาง .............. 99บรรณานกรม ............................................................................................................................. 104

4 มะนาว & ไมผลลงกระถาง

ตวอยาง

มนตรกสตรอวเบอรรค�าพดประโยคขางตนบงบอกไดถงความ

รกและความประทบใจในการท�าอาชพเกษตรกร ของคณหนม-บญหนก แสงภกด เจาของไรภภกด ไรสตรอวเบอรรแหงแดนอสาน ผหนหลงใหกบสงคมเมอง ออกเดนทางสดนแดนบานเกดพรอมเปดประสบการณใหม ดวยการปลกสต

“ไรภภกด”

“สตรอวเบอรรเปนพชทมหศจรรยทใครไดพบเหนกมกจะมรอยยม ซงการท�าไรสตรอวเบอรรสงหนงทเราไดก�าไรชดเจนเลยคอรอยยม ท�าอาชพอะไรกแลวแตทผานมาไดรบความกดดนตางๆ นานา แตพอมาท�าไรผคนทมาหาตางกพาเอารอยยมมาดวยเสมอตงแตเดก 3 ขวบจนถงคนอาย 60-70 การท�างานตรงนไดอยกบรอยยมคนท�าใหเราสขภาพจตดไปดวย”

รอวเบอรรลงกระถาง พรอมทงจ�าหนายไหลและชดทดลองปลกสตรอวเบอรรในกระถางพรอมอปกรณครบชดส�าหรบมอใหม สรางความแตกตางจากไรสตรอวเบอรรทวไปทหากใครไดมาสมผสเปนตองหลงรกเขาทกราย

“สตรอวเบอรรจดเปนพชทคนไทยมองวาไกลตว และคดวาเปนพชเมองหนาว ยงยากตอ

ไรสตรอวเบอรรแดนอสาน

ปลกสตรอวเบอรรลงกระถางเผยทเดด

มะนาว & ไมผลลงกระถาง 83

ตวอยาง

เรยนรวงจรสตรอวเบอรรโดยหากอยากจะปลกสตรอวเบอรรผปลก

ควรศกษาถงฤดกาลทเหมาะสม ซงฤดทเหมาะจะปลกมากคอชวงเดอนสงหาคม-กนยายน ดแลถง

ผลลพธทไดจากความบงเอญและจากการทรจกสตรอวเบอรรนอยเกน

ไปท�าใหคณหนมนนค�านวณวตถดบทจะใชในการปลกผดพลาด “ตอนนนไมมอนทรยวตถ ปย ทจะบ�ารง อกทงดนทซอมาเพอปลกสตรอวเบอร

การปลก แตจรงๆ แลวไมใช เพราะผมมองวาสตรอวเบอรรเปนพชมหศจรรยใครไดเหนกมแตความนาประทบใจ สงเกตไดจากผคนทมาเทยวทไรไมวาเดกหรอผใหญตางกมรอยยมและมความสขทกครงทไดเหนสตรอวเบอรร เมอผมเหนกสรางความสขใหตวผมเอง”

สรางจดเดนโดยจดเรมตนของการเปนเกษตรกรผปลก

สตรอวเบอรรของชายผนเรมตงแต 2-3 ปกอน “ผมท�างานอยในกรงเทพฯ แลวเบอสงคม

เมอง อยากออกมาปลกผกอยชนบทบางแตไมรจะปลกพชอะไร กกลบมาคดวาถาจะปลกกตองปลกพชทดงดดใจคนไดด ซงผมเหนวาปๆ หนงมคนขนไปดสตรอวเบอรรภาคเหนอกนเยอะผมเลยอยากจะฉกแนวเอาสตรอวเบอรรมาปลกในภาคอสานไดบางคงดไมนอย ผมคดได 3 วนกขบรถจากกรงเทพฯ ไปจ.ชยภม ปรกษากบพอ กลงทนซอพนธจากเชยงราย ประมาณ 2,000-3,000 บาท ซอมาตอนแรกแคไมกรอยตน คอถาเราเอามาปลกลงดนผมคดวามนธรรมดาไปผมเลยคดเอาสตรอวเบอรรปลกลงกระถาง”

ซงการปลกสตรอวเบอรรในกระถางนนมขอดหลายประการ เพราะทงงายตอการจ�าหนาย เคลอนยายได ใครเหนกอยากซอ โดยนอกจากกระถาง ทไร กปลกทงในถงด�า แปลงดน กระบอกไมไผ หลายแบบและปลกเปนสตรอวเบอรรทปลอดสารพษ 100 % ดวย

พฤศจกายนจะเรมตดดอกและออกผลผลตยาวจนกระทงถงเดอนเมษายนผลผลตจะเรมวาย จนกระทงเขาฤดฝนเดอนพฤษภาคม-กรกฎาคม ตนสตรอวเบอรรทหมดลกจะเรมแตกไหล เมอเขาสงหาคมเราจะตดไหลไปปลกส�าหรบเปนตนพนธปตอไป โดยวธการตดไหลจะตองตดหางจากโคน 2 เซนตเมตร เมอน�าไปปลกสตรอวเบอรรกจะเรมใหผลผลตอกครงในเดอนพฤศจกายน สวนตนแมทตดไหลไปแลวกจะออกผลดวยเชนกน

ไรภภกด

สตรอเบอรรไรภภกด

84 มะนาว & ไมผลลงกระถาง

ตวอยาง

ปลกกนผลได

“คณวรยทธ ศรเลอจนทร” ประธานศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงวสาหกจชมชนเพชรพมาย อ�าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา ผเปนทงปราชญ เกษตรกร และนกคดนกเขยนเจาของนามปากกา “ทอง ธรรมดา” ทหลงจากนอมน�าแนวคดการท�าเกษตรแบบผสมผสาน พระราชด�ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว มาปฏบตจนเขาใจอยางถองแทกสามารถคดการท�าเกษตรแบบตอยอดในแบบฉบบของตนเองเนนการท�าเกษตรสวนกระแส ท�าใหมรายไดทกวนแบบสบายๆ และพรอมเผยแพรภมความรดๆ ใหแกเกษตรกรรนใหมไดทดลองปฏบตตาม

“การท�าเกษตรอยาตามกระแสตองหาสงใหมๆ เขามาพฒนาตอยอดจากสงเกา เพราะการท�าเกษตรแบบเดมๆ ในยคปจจบนอยไมไดแลว เพราะคาครองชพสงขนทกวน ฉะนนกตองคดท�าเกษตรแบบตอยอดใหเปนจงจะอยได อยางชวงนทมการท�าเกษตร ‘หนงไรหนงแสน’ ถาท�าแลวตนทน 9 หมนผมวาอยาท�า ถาจะท�าตองลงทนนอย มผลพลอยไดตอเนองและ

อายยน คอ ขายไดทงผลผลตและผลพลอยได ดงนนตนไมทกตนทผมปลก 1 ไรสามารถสรางรายไดเกน 1 แสนทงนน ขอเพยงแตอยาเนนแคขายผลผลตในฤดอยางเดยวเทานน”

และดวยอาจารยทองเปนเกษตรกรทมความคดใหมๆ เพอพฒนาการเกษตรของตนดวยเทคนคตางๆ ซงนอกจากการ ปลกมะนาวไรเมลด มะละกอโนมตน ชะอมไรหนาม สะเดาด�า ททดลองปลกจนประสบผลส�าเรจสรางราย

แกวมงกรลงกระถาง

ขายยกกระถางรวย

มะนาว & ไมผลลงกระถาง 89

ตวอยาง

การดแลรกษาการใหน�า ควรรดน�าสปดาหและ 2-3 ครง

เพราะตนแกวมงกรเปนตนไมประเภทเดยวกนกบกระบองเพชร จงไมชอบน�า การใสปย ชวงแรกเดอนมกราคมจะเปนการเรงโตตองใสปยคอก ปยหมก และเพมปยตวหนาทมไนโตรเจนสง เชน ยเรย (46-0-0) พอสกชวงเดอนมนาคม ใหตามดวยปยสตรเสมอ 15-15-15 หรอ 16-16-16 พอเดอนเมษายน ใหใสสตร 8-24-24 เพอใหตดผล โดยหลงจากการใสปยควรรดน�ามากๆ

หลงเกบเกยว หลงจากเกบเกยวผลผลตแลว เมอมการตดแตงกงออกเพอใหแตกกงใหม กจะเหมอนชวยเปนการท�าสาวใหตนแกวมงกร

ไดเปนกอบเปนก�าเพยงแคการขายพนธเทานนแลว อกหนงเทคนคในการปลกพชเพมรายไดท อาจารยทองใหความสนใจและหยบยกมาปลก คอ “การปลกแกวมงกรลงกระถาง”

การปลกแกวมงกรลงกระถางส�าคญตรงทการเตรยมดนและวสดปลกใหมคณภาพ เพราะแกวมงกรเปนพชทชอบดนรวนไมชอบน�าขงแฉะ โดยการ เตรยมดน สามารถท�าไดงายๆ คอ น�าดน 2 สวน : ปยคอกหรอปยหมกเกา 1 สวน : แกลบด�า 1 สวน ใสลงในกระถางทมความกวางตงแต 18 นวขนไป (ขนอยกบผปลก)

วธการปลก หลงจากเตรยมกระถางแลว ตงเสาเปนหลกในกระถาง จากนนใสดนทเตรยมไวเตมลงไปจนถงขอบกระถาง น�ากงพนธแกวมงกรลงปลกใหชดกบเสา ซงขอควรระวงในขนตอนนคอ แกวมงกรเปนพชรากตนหากนผวดน ดงนนไมควรปลกลกเพราะปลกลกจะท�าใหเนา อกทงควรหนดานแบนของกงพนธ

เขาชดกบเสาเพราะเปนดานทจะออกราก จากนนใชเชอกมดหลวมๆ พอใหยดกบเสาได กอนน�าดนกลบทบดานบนกระถางอกครง โดยในชวงแรกๆ ควรมการพรางแสงใหพชกอน เพอใหสามารถแตกยอดใหมเรว

ตนพนธเพงออกรากพรอมปลก

ตาดอกเมอหนามหลดออก

90 มะนาว & ไมผลลงกระถาง

ตวอยาง

ตวอยาง

ตวอยาง