nrc.n ex two e n s d ag 16 december 2015

nrc.n ex twoensdag 16 december 2015

BOEK

Heere Heeresma’s brievenzijn ook een beetje treurig

PAGINA 11

PETER VAN ROOIJEN

Een cabaretier met eenj i h a d i s t e n b a a rd

PAGINA 13

G E V LU C H T

Fauzia keerde haar manen Allah de rug toe

PAGINA 8

6 pagina’s over de film waarwe al 10 jaar op wachten:Star Wars: The Force Awakens

Door onze redacteur Coen van Zwol

Z o goed wist Disney dit jaar de plotwen-dingen van Star Wars: The Force Awa-kens geheim te houden, dat mijn han-den bijkans trillen boven het toetsen-

bord. Hoeveel geheimen mag ik u doorvertel-l e n?

Hoewel, veel geheimen zijn er niet. Iederegeneratie heeft zijn eigen verhaal, zo heet het,maar dit verhaal lijkt erg op dat van de genera-tie-1977. Dat is ook de bedoeling. Toen Disneyregisseur J.J. Abrams inhuurde om de geha-vende ‘f ranchise’ Star Wars uit de mottenbal-len te halen, zoals hij dat in 2009 deed met Sta rT rek, was helder dat hij de frisse, analoge en re-alistische smaak van Star Wars anno 1977moest hervinden. En de bittere nasmaak vande vreugdeloze digitale beeldenbrij van de drieStar Wars-films van 1999-2005 moest verdrij-ve n .

Originaliteit is niet het doel van The ForceAwake ns: fans kunnen de situaties en plotwen-dingen zo aftikken. Een guitig robotje, BB-8,landt op een woestijnplaneet met topgeheimeinformatie. Treft daar heldin Rey, een nederigemetaaljutter met verborgen talenten. Volgenluchtgevechten, ontsnappingen uit de kerker,zoemende lichtsabelduels, gierende TIE-figh-ters en het roestige smokkelschip MillenniumFa l c o n .

Het is derivaat, maar zelden geforceerd. DeMacGuffin is ditmaal de de locatie van de oudeLuke Skywalker. Iedereen zoekt hem, zo blijktuit de begintitels die als vanouds met marsmu-ziek van John Williams over het scherm rollen.De blonde Jedi-ridder verzoende zich in 1983 inReturn of the Jedi met zijn door ‘the dark side ofthe Force’ verleide vader Darth Vader. Nu heefthij zich als kluizenaar teruggetrokken, zoalsJedi-meesters Obi-Wan Kenobi en Yoda voorhem.

Het feest over de val van slechte keizer Pal-patine bleek 32 jaar na dato voorbarig: de dicta-toriale First Order is in het machtsvacuüm ge-

sprongen en draait zijn hand evenmin om voorgenocide. Hoofd zwarte magie is nu ene Snoke,een Voldemort met een nog veel indrukwek-kender hologram en massavernietigingswapendan de oude keizer.

Prinses, generaal, Leia leidt als krasse zesti-ger nog altijd het verzet, haar grijze liefje HanSolo schuimt het heelal af met zijn pluizigevriend Chewbacca. Deze veteranen zijn ervooral om het stokje - lichtsabel - door te ge-ven aan de volgende lichting, een mix van Britsen Amerikaans talent. Heldin Rey (Daisy Rid-ley), gedeserteerde Storm Trooper FN 2187(John Boyega) , piloot Poe (Oscar Isaac) enschurk Kylo Ren (Adam Driver), een hysterischfan van Darth Vader. En laat hij nu de zoon zijnvan...

Want daar draait het echt om bij Star Wars,weet ook J.J. Abrams: familieperikelen. Liefde,broedertwist, vadermoord: Abrams serveertzijn galactische soapopera met de juiste mixvan nestwarmte en vernieuwing, oudjes entwintigers, apocalyptische horreur en ironi-sche insidergrapjes. Ooit doorgebroken met detv-serie Lost, heeft heeft hij met The Force Awa-kens een geslaagde ‘pilot’ gemaakt om eennieuwe filmserie te lanceren, met een cliffhan-ger die nieuwsgierig maakt naar hoe verder enhoe het zover kwam. Het grootste complimentdat je deze film annex miljardenoperatie kanmaken, is dat hij relaxed aanvoelt, goed in zijnvel zit. Gewoon een bruisend, charmant en ver-trouwd ruimteavontuur. „We ’re home”, zoalsveteraan Han Solo opmerkt.

Star Wars zitweer lekkerin zijn vel

S C I E N C E F I CT I O N

Star Wars: The Force AwakensRegie: J.J.Abrams. Met: Daisy Ridley, John Boyega, Oscar Is-aac, Mark Hamill, Carrie Fisher, Harrison Ford,Gwendoline Christie, Andy Serkis, Adam Driver, Si-mon Pegg.In: 126 bioscopen*4

W ordt Star Wars: The Force Awa-kens mega, giga of gewoon ko-lossaal? Disney heeft eenluxeprobleem: verwachtings-

management. Disneyvoorzitter Alan Hornerkende onlangs dat een wereldwijde re-cette van 1,5 miljard dollar, formidabel voorelke andere film, voor Star Wars een teleur-stelling is. En daar zit Disney niet op te wach-ten nu het aandeel onder druk staat: het suc-

ces van pretparken en dochters Marvel enPixar weegt niet op tegen problemen bij detelev isiepoot.

Nadat Disney in 2012 de Lucasfilm voorruim 4 miljard dollar op de kop had getikt,werd een stappenplan opgesteld om de‘f ranchise’ Star Wars na de ontgoochelendefilmtrilogie van 1999-2005 weer op de railste zetten. Zes films voorlopig, gevolgd dooreen baaierd van videogames, tv-series,pretparkattracties en merchandising. Suc-ces nu betekent op termijn vele miljardendollars. De druk is immens.

Omdat succes relatief is aan de verwach-tingen, lijkt Disney daarom wat olie op degolven te gooien. Er is geen publicitair ta-pijtbombardement zoals bij Sp e ctre, geenmondiale premièrecarrousel zoals bij J u ra s -sic World. The Wall Street Journal re ke nt

Wordt het mega, giga of kolossaal?BOX OFFICE ‘Star Wars: TheForce Awakens’ ve re i s tver wachtingsmanagement.Moet je de euforie niet watt e m p e re n?

voor dat Disney in filmtrailers maar zes mi-nuten speelfilm weggeeft, waar tien tot vijf-tien minuten nu de norm is. Op tv-spotjes isbezuinigd: begin december gaf Disney met17 miljoen dollar in de VS daaraan de helftuit van Mad Max: Fury Road in dat stadium.

Het is ook niet nodig: Disney’s zeven‘brand partners’ plus tientallen andere be-drijven met Star Wars-producten brachtenal voor 89 miljoen dollar tv-spotjes op debuis. ‘Aw a re n e s s ’, het hoogste doel infilmmarketing, is er in overvloed. De laat-ste trailer van Star Wars werd 130 miljoenmaal gedeeld in zes dagen, een maand ge-leden was in de VS al voor 50 miljoen dol-lar aan bioscooptickets verkocht. Inmid-dels worden mondiale bioscooprecettesvan 2 tot 2,8 miljard dollar voorspeld: ni-veau Ava ta r en T i ta n i c dus. De recordope-

ning van Jurassic World – 524 miljoen dol-lar in het openingsweekeind – zou Sta rWa r s met 615 miljoen verpulveren. Eenmiljard dollar pure winst voor Disney aandeze film alleen, berekent Morgan Stanley.

Of niet. Door het ‘t r a c ke n’ van socialemedia kan Hollywood weken van tevorenhet succes van films haarfijn voorspellen.Maar niet bij dit soort monsterhits: daarontbreekt simpelweg statistisch vergelij-kingsmateriaal voor. Dus zit Disney tochmet het zweet in de handen. Is het goed ofslecht dat de gemiddelde koper van bios-coopkaartjes in de VS een man van 34 jaaris? Neemt hij zijn gezin mee? Met zulkehoge verwachtingen is ‘go e d’ een forse te-ge nv a l l e r.

Coen van Zwol

H et keizerrijk is slecht ende rebellen zijn goed. Erwordt een hoop gescho-ten en achtervolgd. Enaan het eind winnen degoeien. Nee, de plot van

Star Wars is niet ingewikkeld of bijzonderorigineel.

En toch zijn het films die betoveren,waarvoor fans zich uitdossen als favo-riete helden en in een slaapzak voor debioscoop gaan liggen.

Niet iedereen begrijpt die fascinatie.We gaan er eens rustig doorheen, zodatook de ongelovige cynicus deze week aanhet nieuwe deel kan beginnen.

Het is een verhaal dat fantasievol wordtverteld. Star Wars heeft toverridders metlichtzwaarden, stuntelende robots, eenharig maar vriendelijk monster. En er iseen ultieme kwade macht die verslagenmoet worden. Er zijn gevaarlijke aliens,slijmerige aliens en musicerende aliens.Ruimteschepen, laserpistolen, ijsplane-ten en bosmanen. Alles waar je als acht-jarige van droomt.

Niet gek dat veel fans als kind in de banvan Star Wars raakten. Nostalgie trekthen nu weer naar de bioscoop: met TheForce Awakens hopen zij dat ze weereventjes in een episch ruimtesprookjekunnen vluchten, net als toen.

Episch? Overdrijf je niet een beetje?Nee. Star Wars is een moderne mytheover strijd tussen goede en kwade mach-ten. Over een simpele sterveling die er-

achter komt dat hij voorbestemd is omGrote Daden te verrichten. Onderwegwordt hij onderwezen door een wijzementor, doorstaat beproevingen en trans-formeert tot held en verlosser.

Herkenbaar? Star Wars deelt deze klas-sieke vertelstructuur met klassieke ver-tellingen zoals Gilgamesj en Hercules.

Moderne varianten vind je overal: denkaan Lord of the Rings, The Matrix, Har r yPotte r, The Lion King. En de Hunger Games.

En Star Wars dus. De held uit de eerstefilms is Luke Skywalker. Een doodge-wone jongen die zich kapotverveelt opzijn woestijnplaneet. Bij toeval kruisen

twee robots met een belangrijke missiezijn pad. Wat volgt is een queeste die hemuit zijn isolement haalt en zijn geheimekracht laat ontdekken. Onderweg krijgtLuke hulp van deugniet Han Solo en destoere rebellenprinses Leia. En dan zijn ernog de Jedi, een soort tovenaars en rid-ders ineen.

Eh, tovenaars?Ja, Star Wars heeft een uitgesproken magi-sche kant. De allesbeheersende mystiekekracht in het Star Wars-heelal is geen god-

delijk figuur, maar The Force, de Kracht.Dat is een universele oerkracht die voorgoed en kwaad kan worden aangewend.Die Kracht werkt een beetje als ducttape:er is een lichte kant, een donkere kant, enhet houdt het universum bij elkaar. Jedi-ridders (dat zijn de goeien) ervaren deKracht als een enorme energiebron die al-les wat leeft met elkaar verbindt. Onzeheld, Luke Skywalker, wordt opgeleid totz o’n Jedi door de bebaarde goedzak Obi-Wan Kenobi, en later door Yoda, eengroene Muppet met spraakgebrek.

Dat zijn de helden. Wie zijn de badg uy s?Jedi-ridders die zich laten corrumperendoor haat en angst en vallen voor de duis-tere kant van de Kracht. Ze worden S i th .Jedi en Sith staan elkaar naar het leven.Ze bevechten elkaar met lichtzwaarden –een elegant wapen, voor een meer gecivi-liseerd tijdperk, vinden ze zelf. Verder ge-bruikt niemand ze.Donkere mantel, rood lichtzwaard, bozebedoelingen? Daaraan herken je een Sith.Ze gebruiken de Kracht om macht overanderen uit te oefenen en de dood teover winnen.De twee machtige Sith lords zijn keizerPalpatine en zijn rechterhand DarthVader: de iconische schurk achter hetzwarte masker met de stem van de vadervan het leeuwtje Simba, James Earl Jo-nes. Samen bestieren Darth Vader en Pal-patine het door en door slechte keizerrijk.Aan de andere kant staan Skywalker en

z’n guerrillavrienden die het rijk probe-ren te verslaan: het verzet.

En die mensen in wit plastic dan?Dat zijn stormtroopers, het anoniemevoetvolk van het keizerrijk. Stormtroop-ers zijn naamloos en grotendeels klonen.De ideale vijand om zonder schuldgevoelaf te knallen en op te blazen. Dat lijkt teveranderen in de nieuwe film.

Het lijken me echt ouderwetse jonge-tjesfilms.Juist niet! Star Wars zit vol sterke vrou-wen die het verhaal dragen. Loop dehoofdrollen maar na: in de oude trilogiehad je prinses Leia, de eerste die DarthVader in z’n plastic gezicht durfde te zeg-gen dat hij op moest hoepelen. Leia kreegin een latere film (Return of the Jedi) eenkinky outfit, maar dat was als slaaf, tegenhaar zin. Uiteindelijk wurgt ze met haarketenen de alien die haar gevangenhoudt: de wormachtige oosterse despootJabba the Hutt. Wellicht neokoloniaal,maar zeker geen seksisme!Op de tweede trilogie kun je iets meeraanmerken. Daarin staat Padmé Amidalacentraal, een machtige politica. Maar zijmoet vooral gered worden, en als ze een-maal verliefd is, telt ze niet meer mee.Dat maakt de nieuwe film The Force Awa-ke ns wellicht goed met Rey. Hoe groothaar rol is valt nog te bezien, maar hetlijkt erop dat zij de lijn van stoere, onaf-hankelijke vrouwen doortrekt. En watdacht je van de nieuwe schurk in de

Luke is een doodgewonejongen die zich kapotverveeltop zijn woestijnplaneet

© 2015

& TM LUCASFILM

LTD. A

LLE RECHTEN VOORBEHOUDEN.

Star WarsSTAR WARS-CURSUS Je hebt het beloofd: je gaat mee naar de nieuwe Star Wars,en nu kun je er niet meer onderuit. Maar je snapt er niets van. Wie is dat groenemonstertje? Wat is de Kracht? Waarom haat iedereen het eerste deel? En welke

moet je zien, als je er maar eentje wilt kijken?Door Lucas Brouwers en Peter van der Ploeg

Poster van de eerste StarWa r s , die door makerGeorge Lucas later werdhernoemd tot ‘Star Wars:Episode IV –A New Hope’

voor dummies

nieuwe film, Captain Phasma? Ook eenv ro u w !

Okee, duidelijk. Ik snap de fascinatie.Soort van. Maar nu de volgorde vandie films: die snap ik niet.Er zijn twee trilogieën verschenen, bij el-kaar zes films. De complicatie is dat hetverhaal van de laatst gemaakte trilogie (15jaar geleden gemaakt) zich afspeelt vóórde eerst gemaakt trilogie (van 35 jaar ge-leden). De tweede serie zijn p re q u el s ,geen s e q u el s .

Waarom zo ingewikkeld?Toen bedenker George Lucas de eersteStar Wars in 1977 maakte, was er noggeen sprake van eventuele vervolgen. Defilm heette simpelweg Star Wars en ver-telde een afgerond verhaal. Aan het eindevan de film boeken de rebellen een groteoverwinning op het keizerrijk en had ie-dereen nog lang en gelukkig kunnen le-ve n .

Maar Star Wars werd een knallend suc-ces en Lucas mocht een vervolg maken.De film uit 1977 noemde hij met terug-werkende kracht Episode IV: A New Hope,het vervolg uit 1980 werd Episode V: TheEmpire Strikes Back en in 1983 kwamEpisode VI: Return of the Jedi.

Door de films op deze manier te num-meren gaf Lucas zichzelf ruimte om ooitde voorgeschiedenis van Star Wars uit tewerken. Dat deed hij in Episodes I, II enIII , die tussen 1999 en 2005 verschenen.Daarin vertelt George Lucas het verhaal

van Darth Vader: hoe werd een nobeleJedi-ridder een door wraak belustemaniak?

Lucas doet graag alsof hij de completesaga van tevoren heeft bedacht. In werke-lijkheid verzon hij er van alles bij tijdenshet maken. Dat Darth Vader de vader isvan Luke Skywalker, bedacht hij bijvoor-beeld pas bij het schrijven van de tweedefilm (Episode V).

Dude, spoiler!Kom nou, na dertig jaar kun je dat geenspoiler meer noemen. Vraag mensen ééncitaat uit Star Wars, en ze zullen zeggen:Luke, I am your father. Zelfs als ze nognooit een Star Wars-film hebben gezien.

Overigens is dat citaat verkeerd. In wer-kelijkheid zegt Darth Vader: No, I am yourfathe r. Maar dat terzijde.

Zes films dus. In welke volgorde kanik die films nu het beste kijken?De overzichtelijkste manier is de volgordevan uitkomen. Dus eerst Episode IV, V enVI en daarna I, II en III. Dit is de geleide-lijkste introductie in het Star Wars-uni-versum. Andersom kan ook, om het ver-haal chronologisch te volgen.

Maar er is nog een manier: de ‘m a c h e te -vo l go rd e’, vernoemd naar het blog van be-denker Rod Hilton, No Machete Juggling.Die is als volgt: eerst IV, V, dán II, III en totslot VI. Op deze manier begin je met deel IVen V met Lukes verwarring: is Darth Vadermijn vader? In een lange flashback (delen IIen III) zie je: ja, hij is je vader en dat komt zo

en zo. Als je dat begrijpt kun je terug naarhet verhaal in deel VI waarin je ziet hoeLuke z’n vader redt en daarmee het ster-renstelsel. In deze volgorde blijven alleplottwists behouden en heeft Obi-WanKenobi bovendien het hele verhaal langeen baard.

Je vergeet deel I.Ja, met opzet. Daar zijn twee redenenvoor. Ten eerste is The Phantom Menace(deel I) niet zo goed. Slecht geacteerd,slecht geregisseerd en ronduit saai. Be-langrijker nog is dat dit deel irrelevant isvoor het grote verhaal. Niets of niemand in

deel I doet er echt toe. Jedi-ridder Qui-GonJinn niet, de veel te lange race met zweef-machines niet. Senator Valorum? Vlie-gende slavendrijver Watto? Nope. Ge-hoornde schurk Darth Maul is cool, maarook onnodig. Al die figuren komen nietmeer terug in het verhaal en het weglatenvan dit deel voorkomt zelfs wat onnodigever warring.O, en nog een klein, maar zeer (zeer) be-langrijk voordeel: op deze manier zie jezo min mogelijk Jar-Jar Binks, een doorfans verguisde slapstick-amfibie.

Oké, maar ik heb echt geen tijd om nunog vijf films in te halen. Als ik ermaar één wil zien, welke dan?Deel V: The Empire Strikes Back. Dat is hetmeest dramatische deel, waarin debelangrijkste ontwikkelingen zichafspelen. Darth Vader en z’n openbaringaan Luke, een dubieuze kus, een romanti-sche kus, gave veldslagen op ijsplaneetHoth, de wijze Yoda komt in beeld, boefBoba Fett ook, de verraderlijke LandoCalrissian, lichtsabelgevechten, eenijsmonster, een planetoïdemonster,r uimtelama’s, een stad in de wolken,een afgehakte hand, de glimmenderobot C-3PO die wordt gesloopt, hetruimteschip Millennium Falcon in actie,snowspeeders, looprobots en veel, veelm e e r.

Ik heb begrepen dat ik tegenover eenStar Wars-fan nooit mag beginnenover Star Trek.Het is een beetje Real Madrid-Barcelona,of Amsterdam-Rotterdam. Voornamelijkonschuldige, nerdy rivaliteit dus. StarTrek is het oudst, dat begon in 1966, StarWars is uit 1977. Van Star Trek zijn vijfverschillende tv-series en meer dan tienfilms gemaakt. Star Wars is simpeler:twee trilogieën, één verhaal.

Maar het grootste verschil is het genre.Star Trek is pure sciencefiction, het is eentoekomstvisie, een fantasie van wat zoukunnen zijn. Star Wars is een mytholo-gisch drama, dat zich afspeelt in een ster-renstelsel, lang (lang) geleden.

Op deze manier zie je zo minmogelijk Jar-Jar Binks, eenverguisde slapstick-amfibie

W at doet de 71-jarigeGeorge Lucas,geestelijk vader vanStar Wars, tegen-woordig zoal? Som-beren. Hij ziet nogal

op tegen de première van The Force Awa-ke ns, de eerste Star Wars-film zonderhem, bekende hij The Washington Post.Zoals tegen het huwelijk van een kindmet wie hij door een scheiding te weinigtijd had doorgebracht. „Je ex is erbij, jevrouw, dus je haalt diep adem, gedraagtje, zit de zaak uit en geniet van hetm o m e nt .”

Eerder zei Lucas: „Bij een scheiding isde regel: geen telefoontjes, niet langs hetoude huis rijden om te zien wat je ex uit-vo e r t .” Zijn handen jeuken, kortom. Maarnadat hij Lucasfilm in 2012 voor ruim 4miljard dollar aan Disney had verkocht,werden zijn plannen voor nieuwe filmsbeleefd genegeerd. Dus hield hij afstand,„anders voelt iedereen zich beroerd”. Enwerd hij maandagavond op de rode lopergesignaleerd, in geanimeerd gesprek metopvolger J.J. Abrams. Hij gedroeg zich.

Het probleem: Star Wars is Luc as’ le-ven. Zonde, mijmerde zijn oude mentorFrancis Ford Coppola onlangs. Lucas waseen „geschifte, experimentele gast, maarhij verdwaalde in die monsterproductie

en ontsnapte er nooit meer uit”.Zoiets had Lucas zelf niet voorzien toen

studiobaas Alan Ladd van 20th CenturyFox hem in mei 1973 belde om eensynopsis toe te lichten. De 27-jarigefilmacademiestudent had toen slechtséén verbluffend gestileerde cultfilm opzijn naam, THX 1138. De synopsis was eenzootje. Openingszin: „This is the story ofMace Windu, a revered Jedi-bendu ofOpuchi who was related to Usby C. J.Thape, padawaan learner of the famedJedi .” Misschien hielp Lucas’ pitch: B u ckRoge rs o nt m o e t Captain Blood, ruimte-schepen met lichtsabels. Hij schetste een‘soort Disneyfilm’ om acht- tot twaalfjari-gen te leren „wat ouders tegenwoordigvergeten uit te leggen: dit is goed, dit isfo u t ”, aldus Lucas indertijd.

De opnames waren een helStar Wars was zijn eerste studiofilm, maareen regisseur werd hij niet. De opnamesbleken een hel. Lucas werd geplaagd doordepressies, voetinfecties, een cynischecrew, geruzie met zijn special-effects-team en een cast die klaagde over zijnplechtstatige dialogen: „Zoiets kun je welopschrijven, George, maar niet zeggen”,protesteerde Harrison Ford. Na afloopwist Lucas zeker dat Star Wars een fiascowerd: daarom ruilde hij 2,5 procentpunt

winst van Star Wars voor 2,5 procentpuntin Close Encounters of the Third Kind vanvriend Spielberg. Dat kostte Lucas ach-teraf z o’n 40 miljoen.

De regie van de vervolgfilms besteeddehij uit, tot Lucas zich medio jarennegentig waagde aan een tweede StarWars-drieluik. Dat liep uit op eenontgoocheling: The Phantom Menace(1999) was infantiel en rommelig, metpersonages die alleen dankzij hun houte-rige teksten en acteren bleven drijven inde soep van visuele effecten. De vervolg-

delen waren beter, maar verdienden noggeen half miljard dollar, voor Hollywood-begrippen een middenklasser.

Het isolement van een nurkse manEn de kritiek krenkte Lucas diep; zijn re-latie met fans was al gespannen sinds hijin 1997 oude Star Wars-films digitaal ‘ve r -b e te rd e’. Onlangs zei Lucas zelfs na 2000uit zelfbescherming nooit meer op inter-

Hoe George LucasDarth Vader werd

net te zijn geweest. Als dat waar is, tekentdat het isolement van deze trotse, nurkseman.

De zuurgraad schemerde door in zijntweede trilogie. In 1977 ging Star Warsover de jonge Skywalker die met zijn purehart een door volwassenen verziekt uni-versum redt. In 1999 klonk de gewezenhippie Lucas meer als zijn eigen vader,een puriteinse, strikte handelaar in kan-toorartikelen. De les van Star Wars wasnu: luister naar papa. Puber Anakin ver-andert in een monster omdat hij de stoï-cijnse moraal van zijn meester in de windslaat en verliefd wordt. Dat wordt zijn on-d e rg a ng .

Voor veel fans is Lucas zelf een DarthVader die zijn kindje niet kan loslaten,noch van zijn miljarden genieten. Van de‘kleine, experimentele films’ die hij zouregisseren, hoor je weinig. Wel is er gedoerond zijn George Lucas Museum of Narra-tive Art, waar Chicago tegen te hooploopt. De elite verwerpt Lucas’ ge s c h e n kvan 300 miljoen dollar om de collectie –edelkitsch van Maxfield Parrish en Nor-man Rockwell – en omdat het gebouw als‘verdwaalde amoebe’ horizonver v uilingzou zijn. Miskenning alom voor deze pen-s i o n a d o.

Coen van Zwol

De zuurgraad schemerdedoor in zijn tweedetrilogie

FOTO

MATT SAYLE

S/A

P

H oeveel filmmakers kunnen hethem nazeggen? Dat ze zowelhet Star Trek-universumnieuw leven inbliezen als Star

Wars mochten reanimeren? Was je niet al-tijd óf Trekkie óf Star Wars-fan? Was datniet de laatste intergalactische strijd, gro-ter dan die van Batman versus Super-man? Bij J.J. Abrams doen dat soort te-genstellingen er niet meer toe. Hij maaktenaam als producent van de tv-serie Lost.Trad vervolgens beurtelings op als scena-rist, regisseur en producent van Mission:Impossible-films. Bracht in 2011 een lief-devolle hommage aan de films van Ste-ven Spielberg met Super 8. Abrams kentzijn blockbusters, leeft in een popcultu-reel continuüm waar je van alles tegelijkfanboy kunt zijn.

Nerdy Clark Kent-brilIn het laatste nummer van het Ameri-kaanse blad Wi re d werd hij alvast de erf-genaam van zowel Spielberg als StarWars-vader George Lucas genoemd. MaarJ.J. Abrams is ook het prototype van defilmf reak anno 2015: een radar voor pop-cultuur, zakelijk gehaaid, maar met eennerdy Clark Kent-bril om zich allereerstals fan te presenteren. De schrijvers vanWi re d meldden met een zucht van ver-lichting dat het kantoor van de 49-jarigefilmmaker eruitzag als de slaapkamer vaneen schooljongen, vol met memorabiliaen ‘action figures’. Dat hij vooral ander-mans ideeën slim uitvoert doet er niettoe, werkt misschien zelfs in zijn voor-deel. ‘Re b o o te n’ is het nieuwe origineel.

Toen begin 2013 bekend werd dat J.J.Abrams de zevende Star Wars-film zougaan regisseren, reageerden de fans mild.En zoals ieder productieteam van strip-,superhelden- en franchisefilms weet: hetzijn de fans die via sociale media de boelregisseren. Met een fan in huis kon er niet

veel misgaan: geen overijverige auteur-regisseur die er zijn stempel op wildedrukken, maar iemand die Star Wars‘c o o l’ en ‘g re at ’ vo n d .

De belangen zijn te groot voor experi-menten, en de fans moeten gepaaid wor-den. In de komische documentaire ThePeople vs. George Lucas (2010) is te zienhoe de bedenker van de originele StarWars door zijn fans de maat werd geno-men. De film vraagt zich af in hoeverreStar Wars nog wel het ‘artistieke eigen-d o m’ van Lucas zelf is nu het zo’n im-mens sociaal en cultureel fenomeen. Deimpact van Star Wars is namelijk enorm:internet staat vol met fanfilms, waarinliefhebbers de saga uitbreiden met einde-loze spin-offs en vervolgverhalen. Om inde gaten te houden wat er met de erfenisgebeurt, schreef Lucasfilm begin dezeeeuw een fan fiction-competitie uit,waardoor er nu dus legale en illegale fan-films bestaan.

Vrouwelijke regisseurAbrams zal met The Force Awakens hetantwoord moeten geven of er Star Wars isna George Lucas. In hoeverre Abrams bijde volgende twee delen van de trilogiebetrokken blijft, is onderwerp van specu-latie. Hoewel de regisseurs voor de delenacht en negen al bekend zijn (Rian John-son en Colin Trevorrow, bekend van B re a -king Bad en Jurassic World) weten we datdat in Hollywood niets betekent. Dat derace nog niet gelopen is, bleek toenAbrams in een interview verklaarde AvaDuVernay een geschikte regisseur vooreen vervolgdeel te vinden. DuVernay isbekend van Martin Luther King-filmS el m a en activist voor vrouwen en zwar-ten in Hollywood. Star Wars heeft al eenvrouwelijke producent en hoofdrolspe-ler: een vrouwelijke regisseur zou dat af-m a ke n .

J.J. Abrams: filmfreak inf a n k l e d i ngR EG I SS E U R Is J.J. Abrams de nieuwe Georgde Lucas? In elk geval ishij een fan, die trouw blijft aan de originelen. Hij zal de ‘re b o o t ’ nietverpesten omdat hij er zo nodig zijn stempel op wil drukken.Door Dana Linssen

In Wi r e dwe rdAbrams dee r f ge n a a mvan zowelS p i e l b e rgals StarWa rs -va d e rG eorgeLucasge n o e m d

FOTO

KIYOSHI O

TA/E

PA