9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    1/26

    Universidad*Complutense*de*Madrid*

    Facultad*de*Filoso5a;*Depto.*Lgica*y*Filoso5a*de*la*Ciencia*

    Taller*de*Prc@cas,*Asignatura:*Filoso5a*de*la*Ciencia*Prof.*Francisco*Cisterna*Cabrera,*noviembre*de**2012*

    *

    *

    Imre*Lakatos**Ciencia*y*pseudociencia***

    *del*texto*La*metodologa*de*los*programas*de*inves@gacin*

    cienfica*

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    2/26

    La#demarcacin#entre#ciencia#y#pseudociencia#no#es#un#mero#problema#de#filoso5a#de#saln;#7ene#

    una#importancia#social#y#pol7ca#vital.## El#valor#cognosci7vo#de#una#teora#nada#7ene#que#ver#con#su#influencia#psicolgica#sobre#las#mentes#

    humanas.#Creencias,#convicciones,#

    comprensiones...#son#estados#de#la#mente#humana.##

    Pero#el#valor#cienfico#y#obje7vo#de#una#teora#es#independiente#de#la#mente#humana#que#la#crea#o#la#comprende.#Su#valor#cienfico#depende#solamente#del#apoyo#obje7vo#que#prestan#los#

    hechos#a#esa#conjetura##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    3/26

    En#el#razonamiento#cienfico#las#teoras#son#confrontadas#por#los#hechos#y#una#de#las#

    condiciones#bsicas#del#razonamiento#

    cienfico#es#que#las#teoras#deben#ser#

    apoyadas#por#los#hechos##

    Los#cienficos#desean#que#sus#teoras#sean#respetables#y#merecedoras#del#tulo#

    ciencia,*esto*es,*conocimiento*genuino.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    4/26

    La#comprobacin#emprica:## Las#teoras#no#probadas#por#los#hechos#eran#consideradas#como#pseudociencia#pecaminosa;#una#hereja#en#el#seno#de#la#comunidad#cienfica.##

    Ampere,#a#principios#del#siglo#xix,$entendi#que#deba#7tular#su#libro#rela7vo#a#sus#especulaciones#sobre#electromagne7smo:#Teora$Matem/ca$de$

    los$Fenmenos$Electrodinmicos$inequvocamente$deducida$de$los$experimentos.$Pero#al#final#del#volumen#confiesa#de#pasada#que#

    algunos#de#los#experimentos#nunca#llegaron#a#realizarse#y#que#ni#siquiera#se#haban#construido#

    los#instrumentos#necesarios.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    5/26

    Pero#si#cmo#dice#Popper,#desde#lo#induc7vo#(lo#experiencial)#no#se#pueden#probar#las#teoras#,##

    Entonces,#qu#dis7ngue#al#conocimiento#cienfico#de#la#ignorancia#y#a#la#ciencia#de#la#pseudociencia?##

    Por#lo#cual,#es#el#criterio#de#falsabilidad#de#Popper#la#solucin#del#problema#de#la#demarcacin#entre#la#ciencia#y#la#pseudociencia?#

    Respuesta*de*Lakatos:*No,*porque...*El*criterio*de*Popper*ignora*la*notable*tenacidad*de*las*teoras*cienficas.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    6/26

    Los#cienficos#7enen#la#piel#gruesa.#No#abandonan#una#teora#simplemente#porque#

    los#hechos#la#contradigan##

    Normalmente#(los#cienficos)#o#bien#inventan#alguna#hiptesis#de#rescate#para#explicar#lo#

    que#ellos#llaman#despus#una#simple#anomala#o,#si#no#pueden#explicar#la#anomala,#la#

    ignoran#y#centran#su#atencin#en#otros#

    problemas.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    7/26

    Qu#es#entonces#lo#que#dis7ngue#a#la#ciencia?##

    En#los#l7mos#aos#he#defendido#la*metodologa*de*los*programas*de*

    inves@gacin*cienfica*que#soluciona#algunos#

    de#los#problemas#que#ni#Popper#ni#Kuhn#consiguieron#solucionar.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    8/26

    Premisas#centrales#de#esta#metodologa*de*los*

    programas*de*inves@gacin*cienfica:*

    1**la#unidad#descrip7va#pica#de#los#grandes#

    logros#cienficos#no#es#una#hiptesis#aislada#sino#

    ms#bien#un#programa#de#inves7gacin.##

    Por#tanto,#La#ciencia#no#es#slo#ensayos#y#

    errores,#una#serie#de#conjeturas#y#refutaciones.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    9/26

    La#ciencia#newtoniana,#por#ejemplo,#no#es#slo#un#conjunto#de#cuatro#conjeturas#(las#tres#

    leyes#de#la#mecnica#y#la#ley#de#gravitacin).##

    Esas#cuatro#leyes#slo#cons7tuyen#el#ncleo#firme#del#programa#newtoniano.#Pero#este#

    ncleo#firme#est#tenazmente#protegido#contra#las#refutaciones#mediante#un#gran#

    cinturn#protecror#de#hiptesis#auxiliares.##

    #

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    10/26

    2#Los#programa#de#inves7gacin#7enen#una#herramienta#clave#en#la#heurs@ca,#esto#es,#

    una#poderosa#maquinaria#para#la#solucin#de#

    problemas#que,#con#la#ayuda#de#tcnicas#

    matem7cas#sofis7cadas,#asimila#las#anomalas#e#incluso#las#convierte#en#evidencia#

    posi7va#

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    11/26

    Lakatos#dis7ngue#(cap.1)#dos#7pos#de#heurs7ca:#

    El#programa#consiste#en#reglas#metodolgicas:#algunas#nos#dicen#las#rutas#de#inves7gacin#

    que#deben#ser#evitadas#(heurs'ca*nega'va),$y#otras,#los#caminos#que#deben#seguirse#

    (heurs'ca*posi'va)$#

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    12/26

    a)$La$heurs/ca$nega/va:$el$ncleo$firme$del$programa$$

    Todos#los#programas#de#inves7gacin#cienfica#pueden#ser#caracterizados#por#su#ncleo#firme.#La#heurs7ca#nega7va#del#programa#impide#que#

    apliquemos#el#modus$tollens$(modo$que$negando$niega)$a#este#ncleo#firme.##

    Por#el#contrario,#debemos#u7lizar#nuestra#inteligencia#para#incorporar#e#incluso#inventar#hiptesis#auxiliares#que#formen#un#cinturn$

    protector$en#torno#a#ese#centro,#y#contra$ellas$debemos#dirigir#el#modus$tollens.$$

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    13/26

    El#cinturn#protector#de#hiptesis#auxiliares#debe#recibir#los#impactos#de#las#contrastaciones#y#para#

    defender#al#ncleo#firme,#ser#ajustado#y#reajustado#e#incluso#completamente#sus7tuido.#Un#programa#de#inves7gacin#7ene#xito#si#ello#

    conduce#a#un#cambio#progresivo#de#

    problem7ca;#fracasa,#si#conduce#a#un#cambio#re`#gresivo.##

    Este#ncleo#es#irrefutable#por#decisin#metodolgica#de#sus#defensores;#las#anomalas#

    slo#deben#originar#cambios#en#el#cinturn#protector#de#hiptesis#auxiliares#observacionales#y#en#las#condiciones#iniciales##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    14/26

    La#idea#de#una#heurs7ca#nega7va#de#un#programa#de#inves7gacin#cienfica#racionaliza#en#gran#medida#el#

    convencionalismo#clsico.##

    Racionalmente#es#posible#decidir#que#no#se#permi7r#que#las#refutaciones#transmitan#la#

    falsedad#al#ncleo#firme#mientras#aumente#el#

    contenido#emprico#corroborado#del#cinturn#

    protector#de#hiptesis#auxiliares.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    15/26

    b)$La*heurs'ca*posi'va:$la$construccin$del$cinturn$protectory$y$la$autonoma$rela/va$

    de$la$ciencia$terica$#

    consiste#de#un#conjunto,#parcialmente#estructurado,#de#sugerencias#o#pistas#sobre#

    cmo#cambiar#y#desarrollar#las#versiones#

    refutables#del#programa#de#inves7gacin,#

    sobre#cmo#modificar#y#complicar#el#cinturn#

    protector#refutable.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    16/26

    La#heurs7ca#posi7va#del#programa#impide#que#el#cienfico#se#pierda#en#el#ocano#de#

    anomalas.##

    La#heurs7ca#posi7va#establece#un#programa#que#enumera#una#secuencia#de#modelos$

    crecientemente#complicados#simuladores#de#

    la#realidad:#la#atencin#del#cienfico#se#

    concentra#en#la#construccin#de#sus#modelos#

    segn#las#instrucciones#establecidas#en#la#parte#posi7va#de#su#programa#

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    17/26

    En#general,#la#heurs7ca#posi7va#es#ms#flexible#que#la#heurs7ca#nega7va.#Ms#an,#

    sucede#en#ocasiones#que#cuando#un#programa#

    de#inves7gacin#entra#en#una#fase#regresiva,#

    una#pequea#revolucin#o#un#cambio#crea/vo$

    de#su#heurs7ca#posi7va#puede#impulsarlo#de#nuevo#hacia#adelante#TM.$$

    Por#ello#es#mejor#separar#el#centro#firme#de#los#principios#meta5sicos,#ms#flexibles,#que#expresan#la#heurs7ca#posi7va##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    18/26

    Pero#cmo#podemos#dis7nguir#un#programa#cienfico#o#progresivo#de#otro#

    pseudocienfico#o#regresivo?##

    En#contra#de#Popper,#la#diferencia#no#puede#radicar#en#que#algunos#an#no#han#sido#

    refutados,#mientras#que#otros#ya#estn#refutados##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    19/26

    todos#los#programas#de#inves7gacin#que#admiro#7enen#una#caracters7ca#comn.#

    Todos#ellos#predicen#hechos#nuevos,#hechos#que#previamente#ni#siquiera#haban#sido#

    soados#o#que#incluso#haban#sido#

    contradichos#por#programas#previos#o#rivales.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    20/26

    De#este#modo,#en#un#programa#de#inves7gacin#progresivo,#la#teora#conduce#a#

    descubrir#hechos#nuevos#hasta#entonces#desconocidos.##

    Sin#embargo,#en#los#programas#regresivos#las#teoras#son#fabricadas#slo#para#acomodar#los#hechos#ya#conocidos.#Ejemplo:#el#marxismo,#

    donde#se#construyen#hiptesis#auxiliares#

    fueron#tras#los#acontecimientos#para#proteger#a#la#teora#de#los#hechos.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    21/26

    As#entonces,#las#llamadas#refutaciones#no#indican#un#fracaso#emprico#como#Popper#ha#

    enseado,#porque#todos#los#programas#crecen#en#un#ocano#permanente#de#anomalas.##

    Lo#que#realmente#importa#son#las#predicciones#dram7cas,#inesperadas,#

    grandiosas;#unas#pocas#de#stas#son#suficientes#para#decidir#el#desenlace;#si#la#

    teora#se#retrasa#con#relacin#a#los#hechos,#

    ello#significa#que#estamos#en#presencia#de#programas#de#inves7gacin#pobres#y#regresivos.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    22/26

    Cmo#suceden#las#revoluciones#cienficas?# #Si#tenemos#dos#programas#de#inves7gacin#rivales#y#uno#de#ellos#progresa,#mientras#que#

    otro#degenera,#los#cienficos#7enden#a#

    alinearse#con#el#programa#progresivo.##

    Tal#es#la#explicacin#de#las#revoluciones#cienficas.##

    Sin#embargo,#no#es#deshonesto#aferrarse#a#un#programa#en#regresin#e#intentar#conver7rlo#en#progresivo.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    23/26

    En#contra#de#Popper,#la#metodologa#de#los#programas#de#inves7gacin#cienfica#no#

    ofrece#una#racionalidad#instantnea.##

    Hay#que#tratar#con#benevolencia#a#los#programas#en#desarrollo;#pueden#transcurrir#

    dcadas#antes#de#que#los#programas#despeguen#del#suelo#y#se#hagan#

    empricamente#progresivos.#La#cr7ca#no#es#un#

    arma#popperiana#que#mate#con#rapidez#mediante#la#refutacin.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    24/26

    Las#cr7cas#importantes#son#siempre#construc7vas;#no#hay#refutaciones#sin#una#teora#

    mejor.## Kuhn#se#equivoca#al#pensar#que#las#revoluciones#cienficas#son#un#cambio#repen7no#e#irracional#

    de#punto#de#vista.#

    #La#historia#de#la#ciencia#refuta#tanto#a#Popper#como#a#Kuhn;#cuando#son#examinados#de#cerca,#resulta#que#tanto#los#experimentos#cruciales#popperianos#como#las#revoluciones#de#Kuhn#son#

    mitos;#lo#que#sucede#normalmente#es#que#los#programas#de#inves7gacin#progresivos#

    sus7tuyen#a#los#regresivos.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    25/26

    El#problema#de#la#demarcacin#entre#ciencia#y#pseudociencia#tambin#7ene#serias#implicaciones#para#la#ins7tucionalizacin#de#la#cr7ca.##

    La#teora#de#Coprnico#fue#condenada#por#la#Iglesia#Catlica#en#1616#porque#supuestamente#era#pseudocienfica.##

    Fue#re7rada#del#ndice$en#1820#porque#para#entonces#la#Iglesia#entendi#que#los#hechos#la#haban#probado#y#por#ello#se#haba#conver7do#en#cienfica.##

    Por#ello#el#problema#de#la#demarcacin#entre#ciencia#y#pseudociencia#no#es#un#pseudoproblema#para#filsofos#de#saln,#sino#que#7ene#serias#implicaciones#7cas#y#pol7cas.##

  • 7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia

    26/26

    Por#tanto,#la#metodologa#de#los#programas#de#inves7gacin#cienfica#explica#la#autonoma$

    rela/va$de$la$ciencia$terica:$un#hecho#histrico#cuya#racionalidad#no#puede#ser#

    explicado#por#los#primeros#falsacionistas.##

    Slo#aquellos#cienficos#que#trabajan#en#ejercicios#de#prueba#y#error#$o$en#una#fase#

    degenerada#de#un#programa#de#inves7gacin#

    cuya#heurs7ca#posi7va#se#qued#sin#contenido,#se#ven#obligados#a#redoblar#su#

    atencin#a#las#anomalas.##