ទសាន កការ៖ P.O.BOX 0193, Pennsauken, NJ 08110, USA, Tel:(856)655-3838, E-mail: info.dep@khmerkrom.org

 ពកគាត បានរតមែត ខលះអងគយ ខលះឈរ ែភនក សមលងេឆាព ះ េកាន កពលរពះបរមរាជវាង នងកពល រពះបរមេមរ របកកប

រចកចលេ កានរពះបរមេមរ ែដលជាកែនលងតមកលរពះបរមសព ៃនរពះបាទសេមដច នេរាតតម សហន រពះបរមរតនេកាដឋ ែដលេរតៀមរងចាេពលេវលាមកដល នងថាវ យរពះេភលើងរលាយរពះបរមសព ែដលនងរបរពតតេ េ េមាងរបមាណ៦យប ៃថងែខឆាន ដែដល។ របជាពលរដឋែខមរទាងេនាះបានឲ ដងថា ពកគាតមកេនះកនងេគាលបណងចលេ អជធប េគារពរពះវ ញ ណកខនធេ ចេពាះមខរពះបរមម សា ែតជាអកសលមនរតវ បានេគអន ញ តចលេ េឡើយ េដាយសារែត បលសដាករបាង រាងរគប រចក ទាងអស

មាតកាពតមាន ១. អតតរពះម ក រតែខមរ........................................ ១២. េ កឧតតមេសនយ េដៀន ែដល............................ ២៣. ជនជតយន២១នក ក ត យរពះសងឃ................ ៦៤. ជនជតយន យរពះសងឃបនរចេទស................ ៦៥. សមពនធសមណនស ត-នស តែខមរកមពជេរកម...... ៧៦. េ ក ថច ង អតតរបធនមតតសមគម.......... ៩៧. េ ក េដៀន ែដល ទរបក មតតសមគម..............១១៨. សមណសស ថន កពទធកវទយលយ...................... ១២៩. ទរកង Santa Ana អនមតេសចកដសេរមច........... ១៥១០. េ ក John Kerry សមជករពទធសភ............... ១៧១១. ជរ ឋ ភបលៃថចងជបចចរជមយឧទទ ម........ ១៨១២. កសករេវៀត មចងឲយរ ឋ ភបល.................... ១៩១៣. របយករណរបសអងគករឃល េមើលសទធមនស ... ២០១៤. េតើែខមរេរកមទទលឥទធពលពភ យន.............. ២៤១៥. រពះម ក រតែខមរមនបនកតដកមពជ.............. ២៨១៦. ព នភជ បអភពវេសនហ........................................ ៣១

នាេពលរេសៀល ៃថងទ០៤ ែខកមភៈ ឆាន ២០១៣ កនលងេ េនះ ែដលជាទវាចងេរកាយៃនរពះរាជពធបណ រពះបរមសព របសសេមដចរពះនេរាតតម សហន រពះបរមរតនេកាដឋ។ េដាយសារែតមានទកចតតអាេឡាះអាលយ េសាកសាដ យចេពាះរពះអងគ របជាពលរដឋែខមររាបមននាកមកពរគបទសទ របមលផតគាន យាងកកកញេ រគប

ឆាន ទ១០ េលខ៩២  ែខកមភៈ គ.ស.២០១៣ - ព.ស.២៥៥៦  Vol.10 No.92 - Feb 2013

អតតរពះម ក រតែខមរ រពះករ រពះបទសេមដច រពះនេ តតម សហន រពះម វរៈក រត រពះវរៈ ជប ឯក ជ បរណភពទកដ នងឯកភពជតែខមរ រទងយងចលកនរពះបរមរតនេកដឋជេរៀងរហតេហើយ

តេទទពរ០៤

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ០២ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

កណតរបសវទយសេឡងកមពជេរកម ៖ េ កឧតតមេសនយ េដៀន ែដល ជកលបរតែខមរកមពជេរកមមន ក

េដាយយលេឃើញថា េលាកឧតតមេសនយ េដៀន ែដល ជាកលបរតែខមរកមពជាេរកាមមាន ក ែដលបានេធវើពលកមមសពវែបបយាងកនងជវតរបសេលាក េដើម បេរមើ នងការពារទកដកមពជាេរកាម កដចជាកនងការបេរមើ នងការពាររបេទសកមពជា។ ខញបានេធវើការបកែរបអតថបទរបសេលាកបណឌ ត ហាគ ហាវ ពាងេមត េនះមកពភាសាអងេគលស ែដលេលាកសរេសរេឡើងេរកាយមរណភាព របសេលាកឧតតមេសនយ ែដលខញមានការេគារពជាេរៀមច ង នងជាអនកេសនហាជាតគរមមាន ក។ មលេហត ែដលខញយកចតតទកដាកកនងេរឿងេនះ គម ងេដាយខញមានជហរជាកច សេេលើឧតតមគតមយថា របជាពលរដឋែខមរគរែតបានដងអពរបវតតរបស វរជនអនកេសនហាជាតពតៗ ែដលបានបតរជវតការពាររបេទសជាត មាតភមរគបកាលសមយ ែដលមានការឈាល នពានពបរេទស នងម ងេទៀតេដាយេមើលេឃើញថា រពតតការណតស ៃនរណសរ ជាតរេដាះរបជាពលរដឋែខមរ ែដលកលបរតកលធតាែខមរបានបជាជវតដេរចើនមហមា ហាកដចជាេសទើរែតរលបបាតពការយកចតតទកដាករបសែខមរជាទេ សម មរណភាពរបសេលាកវរជនឧតតមេសនយ េដៀន ែដល កមនរតវបានេគេរៀបចជាធដអវែដរ េហើយរបវតតជវតតសរបសេលាក កមនរតវបានេគពពណនាេក ះក យែដរ។ បែនតេទាះជាយាង

ណាកេដាយ រពលងេសនហាជាតេ ែតសនធតងកនងដងចតតែខមរមយចនន មានជាអាទអតតយទធជនែដលេ មានជវតរសេ រគបទកែនលង ែដលគរែតផតលនវយតតធមមយដសមរម ចេពាះ វ ញ ណកខនធ េលាកឧតតមេសនយែខមរដអងអាចកាល ហាន ជាការេលើកតៃមលដលែខមរអនកេសនហាជាតរគបៗជនាន។ េដាយែឡក កនងនាមផាទ លជាអតតយទធជន ៃនរណសរ ជាតរេដាះរបជាពលរដឋែខមរមាន ក ខញែតងសេងវគ នកគតេ ដលជវតលបាកលបនរបកបេដាយេរគាះថាន កកនងៃរពភនរកមថម នងទកចតតតសបតរផាត ចរបសកលបរតែខមរ រគាែដលរបេទសជាតរតវទពបរេទសវាយលកកានកាប។ ែផនកមយេទៀត ទាកទងេលាកឧតតមេសនយ េដៀន ែដល គេដាយេលាកឧតតមេសនយជាែខមរកមពជាេរកាមដចគាន េយើងបានឆលងកាតបទពេសាធនរសេ យាងអាមាស ឈចាបេខាល ចផ េរកាមការរតតរតារបសរបបរគបរគងយនរគបននាន ការនេយាបាយ។ កនងសាថ នភាព េនះ ែដលេយើងជាែខមរេរកាម ែតងែបងភាគខលនជាពរ ៃដមាខ ងខេធវើការេដើម ជយការពារបងបអនែខមរេរកាមដអភពវជតដបលាននាក រពមទាងរពះសង រាបមនអងគ ែដលរតវេគកាតផាត ចេចញជាមយែដនដ េហើយេបាះេចាលេ ឲ យនែដលរាបថាជាសរតវរបវតតសារសត េហើយែដលជានចចជាកាល ែខមរែតងទទលពរដាឋ ភបាលយន នវការ

រពតតបរតេចញផ យរបចែខរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម ឯក រ PDF មនេនកនងេគហទពរ www.khmerkrom.net នង www.vokk.net

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ០៣ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ជះជានសងកតសងកនេដាយរគបរបភាព មានការរេលាភសទធមនស ជាមលដាឋ ន ការរេលាភសទធសាសនា ទេនៀមទមាល ប របៃពណ សទធៃនការេរៀន ការនយាយ នងការេរបើរបាសអក រ នងភាសាសារសតជាតកេណើតរបសខលន សទធការរមរបជ សទធការផ យ នងទទលបាននវពតមាន សទធៃនការេធវើដេណើ រ។ល។ េពាលឲ ច គយនមានបណងកនងការបបាតពជសាសនែខមរពេលើទកដកមពជាេរកាមែតមតង។ ចែណកៃដមាខ ងេទៀត េយើងែតងព យាមេធវើអវៗទាងអស លះបងអវៗទាងអស េដើម ចលរមការពាររបេទសកមពជាបចចប ននកឲ ធាល កេ ដចទកដកមពជាេរកាមេទៀត ខញសមអរគណជាពនលក ចេពាះកណតរតារបសេលាកបណឌ ត ហាគ ហាវ ពាងេមត អពសកមមភាពអតតកាល ែដលេលាកបានចលរមជាមយេលាកឧតតមេសនយែខមរកមពជាេរកាមមាន ក េហើយសង មថា អតថបទេនះយាងេហាចណាស កបានបន លទកជាឯកសារដរតមរតវមយ ែដលកនែខមរជនានេរកាយរតវចងចា នងពចារណា ចេពាះរបវតតពតៃនរបេទសជាតរបសខលន េដើម បពវេហតការរសរានមានជវត របសែខមរេ កមពជាេរកាម កដចជាចេពាះរបេទសកមពជាេ អនាគត។ ៃថងទ១ ែខមនា ឆាន ២០១៣ ខញរពះករណា-ខញ សង សេរមច ខលមសារជាភាសាែខមរ ៃនអតថបទេដើមជាភាសាអងេគលស េដាយបណឌ ត ហាគ ហាវ ពាងេមត េលាកឧតតមេសនយ េដៀន ែដល បាន

ជននវអវៗ ទាងអសែដលេលាកមាន ចេពាះែខមរ អតថបទេនះ ជាការឧទទសចេពាះវ ញ ណកខនធេលាកេមប ជ ការកងទពដមានល េឈាម ះមាន ក េលាក ឧតតមេសនយ េដៀន ែដល ៃនសាធារណរដឋែខមរពឆាន ១៩៧០-១៩៧៥ នងៃនកងទពជាតរេដាះ របជាពលរដឋែខមរ។ េលាកេដៀន ែដល បានេធវើការរបយទធតតាងជាមយនងការកានកាបរបេទសកមពជាេដាយកងទពេវៀតណាមពឆាន ១៩៧៩-១៩៩០។េកើតេ ឆាន ១៩៣២ េ េខតតឃាល ង (យនបានបតរេ ជា សករតាង) កមពជាេរកាម សពវៃថងជាេវៀតណាមខាងត ង េលាក េដៀន ែដល បានទទលមរណភាពេ ទរកងភនេពញ កាលពៃថងទ១៣ ែខកមភៈ ឆាន ២០១៣។ សពរបសេលាកបានរតវបជាេ ៃថងទ១៧ ែខកមភៈ។ ខញបានសាគ លេលាក េដៀន ែដល ជាមតតភកត នងជាមតតរមអាវធ។ េយើងបានជបគាន េ របេទសកមពជា េ េពលែដលខញបានឈបសរមាកមយឆមាស េពលខញេរៀនេ សាកលមហាវទ លយេ េឡើយ េដើម េ សេងកតការណេ សមរភម េរកាយៃថងទ១៨ មនា ឆាន ១៩៧០ ែដលមានការទមាល ករពះរបមខរដឋ នេរាតតម សហន។ េ េពលេនាះ េលាក េដៀន ែដល ជាវរេសនយឯក។ េយើងមនបានជបគាន េទៀត រហតទាលែតេរកាយែខឧសភា ឆាន ១៩៧៥ េ សហរដឋអាេមរក។ េ េពលេនាះ េលាក េដៀន ែដល ជាជនេភៀសខលន។ សាធារណរដឋែខមរបានដលរលេ ៃថងទ១៧ ែខេមសា េរកាយែដល តេទទពរ៣២

េដាយទកមខេរកៀមរកនងេសាកេជាទបផត។ ឋតកនងចេណាមមនស រាបមននាក កពងែតឈរកកកញេ ពមខតលាការកពល ឋតេរជងខាងត ង េឆៀងខាងេកើត ៃនរពះបរមរាជវាង េគេឃើញមានរបជាពលរដឋែខមរកមពជាេរកាម ជាេរចើននាកទាងកពងែតរសេ េលើទកដកមពជាផង នងមកពកមពជាេរកាមផង កបានចលរមសែដងនវការដងគណ េគារពរសឡាញចេពាះរពះបរមរតនេកាដឋផងែដរ។

េលាក សន ជជន ែដលជារបធានកមមវធបណាដ ញយវជនែខមរកមពជាេរកាម បានដកនារកមយវជនែខមរកមពជាេរកាមរបមាណជាជាង ១០ របចលរមកនងរពះរាជពធថាវ យរពះេភលើង បានមានរបសាសនថា កនងនាមែខមរកមពជាេរកាមកដចជាកន ជាេ របសរពះអងគែដរ េបើេទាះបជាមនបានចលរមកនងក នដែងហររពះបរមសពកេដាយ កែខមរេរកាមេ ែតសែមដងនវមេនាសេញចតនា ចលរមកានទកខចេពាះរពះអងគ កនងឱកាសចងេរកាយេនះ។ េលាក សន ជជន ែដលឈរេ កណាដ ល

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ០៤ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ហវ ងមនស េដាយមានរកមយវជនែខមរេរកាមទាងរបសទាងរស ឈរអមេ ជវញផងែដរេនាះបានរឭកេឡើងខលះៗ អពសាន រពះហសថរបសរពះបាទនេរាតតម សហន ទាងេ េលើទកដកមពជា នងទាងេ កមពជាេរកាមថា ចេពាះេ េលើទកដកមពជា រពះអងគរទងបានបេពញរពះរាជបជនយកចចកនងការកសាងេហដាឋ រចនាសមពនធ បានជាេរចើន ជាពេសសកនងសមយសងគមរារសដនយម ែដលរបេទសកមពជាឋតេរកាមការដកនារបសរពះអងគមានដចជា សាលាេរៀន វតតអារាម សាកលវទលយ េរាងចរក នងអាគារៃនសាថ បនរដឋជាេរចើនេផ ងេទៀត។ ចេពាះទកដកមពជាេរកាម នងរបជាជាតែខមរកមពជាេរកាមវញ រពះអងគមនែដលបេភលចកនងការព យាម ទាមទារយកទកដកមពជាេរកាមមកវញែដរ។ រពះអងគែតងែតសេនាដ ស នងសពវរពះរាជហឫទយចេពាះែខមរកមពជាេរកាម ែដលមករសេ េលើទកដកមពជា នងចលរមឧបតថមភ គារទជាេរៀងរាលឆាន រពមទាងចាតរពះរាជតណាងចលរម កនងការរបារពធពធរឭកខប ទវា៤ មថនា ឆាន ១៩៤៩ ៃថងបារាងកាតទកដកមពជាេរកាមឲ

រពះបរមេមរតមកល នងថវ យរពះេភលើង បជរពះបរមសព រពះនេ តតម សហន រពះបរមរតនៈេកដឋ

រពះសងឃ នងរកមយវជនែខមរកមពជេរកម ចលរមកនរពះ ជមរណទកខ កនងទ ថវ យរពះេភលើង

តពទពរ១

េ របេទសេវៀតណាម។ េលាកកបានសែមដងការេសាកសាដ យ ចេពាះគណៈកមមការេរៀបចរពះរាជពធបណ មនបានេរៀបចឲ មានែផនរបសែខមរកមពជាេរកាមកនងក នដែងហរពះបរមសព។ រពះេតជរពះគណ េសៀង សវណាណ រា រពះេ អធការវតតសាមគគរង នងជាអនរបធានសមាគមរពះសង ែខមរកមពជាេរកាម ែដលបាននមនតចលរម កនងរពះរាជពធថាវ យរពះេភលើងជាមយរកមយវជនែខមរកមពជាេរកាម ផងែដរេនាះបានសែមដងនវការអាកអនចតត េដាយគណៈកមមការេរៀបចរពះរាជពធបណ មនអន ញ តឲសមាគមរពះសង ែខមរកមពជាេរកាម ែចកជននវេរបងខ ល នងេរបងកឡាកនងឱកាសដែងហររពះបរមសព។ រឯបរសមាន កេទៀត េឈាម ះមន ែដលសាក តមកពទកដកមពជាេរកាម បានសែមដងនវការេសាកសាដ យ នងឲ តៃមលខពសចេពាះរពះមហាវរក រតែខមរមយអងគដេឆនើម ែតរតវបានបាតបងេវញ។ េលាក មន ែដលជាអនកេទើបែតេឡើងមកពេខតតឃាល ង ទកដកមពជាេរកាម េដើម ចលរមកនងរពះរាជពធថាវ យរពះេភលើង បានេលើកេឡើងនវសានរពះហសថមយចននេ កមពជាេរកាម ជាពេសសការកសាងសារមនទរេ េខតតឃាល ង ែដលសពវៃថងែខមរេរកាមេ ទេនាះែតងនយមេ ថា អាគារសមាគម អាគារេនះសថតេ ទរមេខតតឃាល ង ជាបនងវតតឃាល ងបចចប នន។ េលាកបានមានរបសាសនឲ ដងផងែដរថា របជាពលរដឋែខមរេ កមពជាេរកាមកបានរបារពធពធកានទកខ បង កលឧទទសរពះរាជកសល ថាវ យដងរពះវ ញ ណកខនធរពះបាទ

នេរាតតម សហន រពះបរមរតនេកាដឋផងែដរបនាទ បពការយាងចលទវងគតរបសរពះអងគ។ ែតការរបារពធពធេនះ េលាកថាេបើតាមេលាកដងមានេធវើេ តាមបណាដ វតតអារាមមយចនន េហើយពទធបរសទ កបានអេញជើញមកចលរមយាងកះករ េនះប ជ កឲ េឃើញថា របជាជនែខមរេ ទេនាះដរាបណា កេ ែតសមាគ លរពះមហាក រតរគបជនាន ថាជាេសដចរបសខលនជានចច នងេ ែតរបកានខលនឯងថា ជារបជាជាតែខមរែតមយ។ សមរឭកផងែដរថា រពះករណា រពះបាទសេមដច រពះនេរាតតម សហន រពះមហាវរក រត រពះវររាជបតាឯករាជ បរណភាពទកដ នងឯកភាពជាតែខមរ បានយាងចលទវងគត កាលពៃថងទ១៥ ែខតលា ឆាន ២០១២ េ ទរកងេបកាង េដាយជរាពាធ។ រពះសពរបសរពះអងគរតវបានយាងមកកានទកដកមពជាវញ កាលពៃថងទ១៧ ែខតលា េហើយរតវបានតមកល េដើម របារពធរពះរាជពធបណ េ តាមរបៃពណជាត នងរបៃពណរពះពទធសាសនាកនងរពះបរមរាជវាង រហតដលៃថងទ០២ ែខកមភៈ ឆាន ២០១៣ េទើបបានរបារពធរពះរាជពាធដែងហរពះបរមសពេចញពរពះបរមរាជវាង េដើម តមកលេ រពះបរមេមរ នងថាវ យរពះេភលើងេ ៃថងទ០៤ ែខ ឆាន ដែដល។ អតតរពះមហាក រតែខមរអងគេនះបនាទ បពេសាយទវងគតេ រតវបានរបសទធនវរពះរាជមរណនាមថា “រពះបរមរតនេកាដឋ”។ េហើយរពះបរមអដឋធាតរបសរពះអងគ រតវបានតមកលទកកនងរពះេចតតយ នាវតតែកវមកត ឋតកនងរពះបរមរាជវាង៕ េ យ៖ គម បរ VOKK

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ០៥ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ០៦ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

រពះសង ែខមរេរកាម ២ អងគ នងរគហសថមាន ករតវជនជាតយន២១នាក េចាមវាយតាមផលវឲ រងរបសជាទមងនេ កនងៃថងចលឆាន យន។ េហតការណេនះ បានេកើតេឡើងេ រសកកេ ច ង េខតតរពះរតពាងកាលពៃថងទ១១ ែខកមភៈ កនលងេ ថមៗេនះ។ រពះសង ែដលរងរបសរតវបានយកេព លបាលេ មនទរេពទ រសកកេ ច ង (Tieu Can) េហើយបចចប ននកពងសរមាកព បាលេកនងវតត េដើម រងចាអាជាញ ធរេវៀតណាមសាកសរចេមលើយេ ៃថងែសអកទ១៥ ែខកមភៈេនះ។ របភពពតមានសនទនងជនរងេរគាះ បានរបាបសារពតមានៃរពនគរ ៃថងទ១៤ ែខកមភៈេនះថា រពះេតជរពះគណ ថាច តម រពះជនម២០រពះវស រពះសង វតតសទងមានជយេសរឧតដម (អរែវងថម) ឋត េ កនងភមលចចាក ឃតងហាវ រសកកេ ច ង េខតតរពះរតពាង នងបងរបសបេងកើតរបសរពះអងគមាន កជាអនកេបើកមតឌប រពមទាងរពះសង គងេ

វតតជាមយគាន មយរពះអងគេទៀត រតវបានរកមជន ជាតយន ២១ នាកសាក តផលវវាយ ខណៈែដលរពះសង ទាងពរអងគេនះ េធវើដេណើ រពផទះរតឡបេ វតតវញរបមាណជាេមាង ០៩ យប។ របភពពតមាន បានរបាបពមលេហត ែដលនាឲ ជនជាតយនទាងេនះវាយរពះសង ថា ដបងេផដើមេចញពជនជាតយនមយរកមេនះ បានែរសកេជររពះសងជាភាសាយនថា “អាេលាកសង រតេងាល”(Thằng Thầy Chùa Đầu Trộc) ខណៈែដលរពះសង កពងគងមតតាមផលវ។ េពលឮដេចនះ រពះសង កបានចះពមតមកសរពកជនជាតយនទាងេនះថា េហតអវបានេជររពះសង យាងេនះ រសាបពកេនះរមគាន វាយរពះសង ែតមដង។ តាមរបភពពតមានដែដល រកមជនជាតយនទាងេនះ រតវបានអាជាញ េវៀតណាមឃាតខលនភាល មៗ េហើយរកមសមតថកចចនងសរនាប ហ េនះ េ ៃថងែសអកទ១៥ ែខកមភៈេនះ៕

ជនជតយន ២១ នក ក តផលវ យរពះសងឃែខមរេរកម ២ អងគ កនងៃថងចលឆន យន

ជនជតយន យរពះសងឃបនរចេទស េរពះមនរគប យ

មាដ យឪពករកមជនជាតយន ែដលវាយរពះសង ែខមរេរកាម េ រសកកេ ច ង បានសេទាសចេពាះរពះសង ជនរងេរគាះ េ ចេពាះមខអាជាញ ធរេវៀតណាមេដាយមានការចលរមឃាល េមើលពរពះសង នងពលរដឋែខមរេរកាម រពមទាងមរនតរដាឋ ភបាលរគបសាថ បន េ តបនមយេនះរាបរយនាក កាលពៃថងទ១៥ ែខកមភៈ ឆាន ២០១៣េនះ។

របភពពតមាន ពសង ែខមរេរកាមមយអងគែដលឋតេ កនងេហតការណេនះផាទ ល បានរបាបឲ ដងថា មាដ យ ឪពករកមជនជាតយនទាង ២១នាកេនាះ បានសេទាសចេពាះរពះសង េចេពាះមខមរនតរដាឋ ភបាលេវៀតណាម រគបជានថាន កថា កនៗរបសពកេគេ េកមងមនទានដងកដេទើបបងកឲ មានេហតការណេនះេកើតេឡើង។ បនាទ បការសរមបសរមល តេទទពរ១៣

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ០៧ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

សមពនធសមណនស ត-នស តែខមរកមពជេរកម របរពធពធបណយផក រសម មគគរទរទងសមណនស ត-នស ត របចឆន ២០១៣

េដាយអនវតតែផនការេគាលរបសខលន េៃថងអាទត ទ៣ ែខមនា ឆាន ២០១៣េនះ សមពនធសមណនស ត-នស តែខមរកមពជាេរកាម ែដលមានមលដាឋ នេ ទរកងភនេពញ ៃនរពះរាជាណាចរកកមពជា បានរបារពធពធបណ ផាក រសមសាមគគ េដើម របមលថវការទរទងសមណនស ត-នស តែខមរកមពជាេរកាម កនងការសក េរៀនសរតរបចាឆាន ២០១៣។ អងគពធេធវើេឡើងេ កដេលខ១៧ វតតបទមវត សងាក តចតមមខ ខណឌ ដនេពញ រាជធានភនេពញ។ ការេរៀបចពធបណ េនះេឡើង គេរពាះែតភាពខវះខាត នងេសចកដរតវការរបសសមណនស ត-នស តែខមរកមពជាេរកាម ែដលកពងសក ទាងេ កនង នងេរ របេទស។ ពធបណ ផាក េនះរតវបានេផតើមគនតេរៀបចេឡើងេដាយរកមរបក ភបាល គណៈកមមការ នងសមាជក សមាជកាៃនសមពនធសមណនស ត-នស តែខមរកមពជាេរកាម។ រពះេតជរពះគណ េយឿង តារា ែដលជារបធានសមពនធសមណនស ត នស តែខមរកមពជាេរកាម, រពះេតជរពះគណ មក សម ណ របធានកដេលខ១៧ វតត

បទមវត រពមទាងពទធបរសទទាងកនង នងេររបេទស។ រឯកមមវធបណ មានដចជា េ េពលៃថងរតង មានការរបេគនចងាហ នដលរពះសង េដើម ឧទទសកសលជនដលបពវការជន។ េេវលាេមាង២រេសៀល ជបជពទធបរសទជតឆាង យ នងេវលាេមាង៤រេសៀល របារពធបទនមសាក រ សមាទាននចចសល នមនតរពះសង ចេរមើនរពះបរតត នងអារាធនាធមមកថកសែមដងធមមវេសសេទសនាែរគពរ នងទបញចបៃនធមេទសនា គការឧទទសភាគផលជាកចចបេងហើយបណ ។ ពធបណ មានមនសរបមាណជាជាងមយពាននាកចលរម។ រពះេតជរពះគណ ែក អក ែដលជាអនរបធានទ១ ៃនសមពនធសមណនស ត-នស តែខមរកមពជាេរកាម នងជាអងគធមមកថកសែមដងធមេទសនា កនងងារជារពះអនេតថរេនាះ បានមានេថរដកាកនងឱកាសសែមដងធមេទសនាថា ការេធវើបណ ផាក េនះ គកនងេគាលបណងយកបចចយកសាងធនធានមនស ។ រសដមាន ក ែដលរស េ ភម ទលសែងក សងាក តទលេគាក ខណឌ ឫស ែកវ រាជធានភនេពញ បានមានរបសាសនថា គាតែតងែតគារទជានចចចេពាះការរបារពធពធបណ ផាក េនះ េដើម ែសវងរកថវកាជយដលអនករករក មានឱកាសបនតការសក េរៀនសរត។ គាតថាកមមវធេនះមានភាពលអរបេសើ។ រឯយវជនមាន កេឈាម ះ សន សណារាជ ែដលជាសស ថាន កទ១២ ៃនវទ លយរពះ

សមណនស តែខមរកមពជេរកម កនងពធបណយផក

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ០៨ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

យគនធរ នងជាសស េ សាលាប ញ សារសដកមពជា ែដលបានចលរមចាបមគគផលកនងពធបណផាក េនាះ បានមានរបសសាសនយលរសបផងែដរថា ជាការលអ នងជាការជយគាន េ វញេ មកកនងរគារក។ យវជនរបេនះបានបនតេទៀតថាគាតែតងែតចលរម កនងសកមមភាពជាហែហមកែដរជាមយរពះសង ែខមរេរកាម។ យវជនរបេនះកសែមដងនវេសចកដសង មថា សមណនស ត ឬនស តែដលទទលបានជនយ តាមរយៈបណ ផាកៃថងេនះ នងខតតខសក រសបតាមេគាលបណងរបសពទធបរសទែដលចងបាន។ រឯេលាក ៃក ចានសធា ែដលជារបធានការយាលយសក ធការ ៃនសមពនធសមណនស ត-នស តែខមរកមពជាេរកាម បានឲ ដងផងែដរថា ែផនការសក របចាឆាន ២០១៣េនះមានដចជា ការបញជនសមាជកេ សក េ េររបេទស ការផតលអាហារបករណដលសមាជកែដលកពងសក េ កនងរបេទស នងការេបើកវគគបណដ ះបណាដ លែផនករដឋបាល ដលសមាជកគណៈកមមការ រមទាងែផនការែផនកអបរផងែដរ។ រឯការចណាយ គសមពនធបានគតជារមែដលរតវចណាយរបមាណជាជាង មយមនដលាល រ សហរដឋអាេមរក។ ចែណកថវកាែដលបានមក គតាមរយៈសប រសជន នងការេធវើពធបណ ផាក េនះជាេដើម។ កនងនាមជារបធានសក ធការ េលាក ៃក ចានសធា សង មដលសមណនស ត នស តនងខតតខរបងែរបងសក េរៀនសរត ឲ បានេជាគជយ េដើម កឲ មាច សទានមានការខកបណង។ រពះេតជរពះគណ េយឿង តារា របធាន សមពនធសមណនស ត — នស តែខមរកមពជាេរកាម

បានមានេថរដកាឲ ដងថា សមាជក សមាជការបស សមពនធសមណនស ត — នស តែខមរកមពជាេរកាមរហតមកដលេពលេនះ មានរបមាណជា៣៥០រប។ កនងចេណាមសមាជក សមាជកាទាងេនាះមានទាងេ កនង នងេរ របេទសផង េហើយសមាជកទាងេនាះភាគេរចើន គសក រតមករមតបរ ញ បរត នងបរ ញ បរតជានខពស(អនបណឌ ត)។ រពះអងគបានមានេថរដកាបនតថា សមាជកទាងអសមានភាពខវះខាតេសទើែតទាងរសង េរពាះមកពកមពជាេរកាម ែដលជាអនកគាម នទលេ ឋានផាទ លខលន គភាគេរចើនរសេ ពងអារសយតាមបណាដ វតតអារាម។ រឯការេរជើសេរ ើសេបកខភាពែដលនងរតវបានទទលអាហារបករណេនាះ រពះអងគបានមានេថរដការឲ ដងថា គពនត េមើលេេលើសាថ នភាពជាកែសដង នងសកមមភាពការងារកនងសងគម។ សមជរមាបផងែដរថា សមពនធសមណនស ត-នស តែខមរកមពជាេរកាម មានែផនការសកមមភាពេគាលមយេនះ ចាបតាងពឆាន ២០១០មកេមលះ េហើយសមពនធនងរក ែផនការសកមមភាពមយេនះជាេរៀងរាលឆាន ៕ គម បរ VOKK

សបបរសជនចលចបមគគផលកនងពធបណយផក

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ០៩ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

េ ក ថច ង អតតរបធនមតតសមគមែខមរកមពជេរកម ទទលអនចចកមមកនងជនម យ ៦២ ឆន

វតត មគគរង ទរកងភនេពញ ៃថងទ២ ែខមន ឆន ២០០៧៖ េ ក ថច ង របធនមតតសមគមែខមរកមពជេរកម

(ក ដ ល) ែថលងករណេថក លេទសរ ឋ ភបលេវៀត មចបផ កសមណសស បលេខតតឃល ង

កនងរពតតករណ ០៨ កមភៈ ឆន ២០០៧ ។

េលាក ថាច សាង របធានមតតសមាគមែខមរកមពជាេរកាមេ កមពជាបានទទលអនចចកមមេហើយកាលពរពកៃថងអាទត ទ១៧ ែខកមភៈ ឆាន ២០១៣កនលងេ េនះ េដាយជរាពាធ។ េលាក ថាច សាង ជាកមមជនតសេដើម សទធេសរភាពែខមរេរកាមមយរបតាងពេ ែដនដកមពជាេរកាម េហើយមកដលកមពជា េ ែតេធវើការតសឥតឈបឈរ េដើម សទធមាច សការរបសរបជាជាតែខមរេរកាម េ ែដនដកមពជាេរកាម។ សពេលាក ថាច សាង ករតវបានតមកលេធវើបណ តាមរបៃពណរពះពទធសាសនា េេគហដាឋ នរបសេលាក ឋតេ ភមទលេគាក សងាក តទលសែងក ខណឌ ឫស ែកវ កនងភនេពញ។ ពធបណ សព កមានការអេញជើញចលរមអជធបេគារពវ ញ ណកខនធពសណាកមរនដអងគការ សមាគមែខមរកមពជាេរកាមទាងអសេ កមពជា។

លះដលៃថងពធ ទ២០ ែខកមភៈ ឆាន ២០១៣ សពេលាករតវបានរកល នងដែងហយកេ បជាេ វតតអងគតាមញ េដាយមានមរនដអងគការ សមាគមែខមរកមពជាេរកាម ឥស រជនែខមរកមពជាេរកាម អនកភមផងរបងជាមយ នងសាចញាតជាេរចើននាក បានចលរមែហរហមអមដេណើ រក នជាមយរកមរគសារសពេលាកផងែដរ។ េលាក ថាច សាង (េ រគ មាន) ែដលេគសាគ លថា ជាវរៈជនែខមរេរកាមដកាល ហានមយរបបានឆលងកាតពះពាររគបេរគាះថាន ក ឧបសគគកនងការងារពារអតតស ញ ណជាតែខមរេរកាម នងការពារសទធេសរភាពែខមរេរកាម ទបទលនងការគាបសងកត ឈាល នពានពសណាកអាជាញ ធរេវៀតណាម។ េលាកបានេភៀសខលនមករសេ េលើទកដកមពជាកាលពឆាន ១៩៨៨។ េដាយសារែតសាម រតេសនហាជាត េលាកបានចលរមសកមមភាព បេរមើសងគមជាតែខមរកមពជាេរកាមមនែដលអាកខាន រហតរតវបានមជ ដាឋ នែខមរេរកាមេជឿជាក នងទកចតត រពមទាងរតវបានែតងតាងជា របធានមតតសមាគមែខមរកមពជាេរកាម នងជារបធានែផនកសងគមកចចៃនសហពនធែខមរកមពជាេរកាម របចារពះរាជាណាចរកកមពជា។ េលាកបានទទលអនចចកមមេ ៃថង៧េកើត ែខមាឃ ឆាន េរាង ចតាវ សក ព.ស.២៥៥៦ រតវនងៃថងអាទត ទ១៧ ែខកមភៈ ឆាន ២០១៣។ េរកាមបរយាកាស ដែសនកតកកតលរសងត

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ១០ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

រសងាត នងមហាែសនេសាកសាដ យសរមាបែខមរេរកាមរគបរប សពេលាកែដលរបដាបេដាយម ស នងដណដ បទងជាតែខមរេរកាម (េខៀវ េលឿង រកហម) រតវបានដែងហេដាយរថយនដ នងេទាចរកយានយនដរាបសបេរគឿង េចញពេគហដាឋ នឋតេ ភមទលេគាក សងាក តទលសែងក ខណឌ ឫស ែកវ រាជធានភនេពញ េដាយឆលងកាតតាមបេណាដ យផលវសហពនធរ ស នងផលវៃមដា២០០៤ េឆាព ះេ កានឈាបនដាឋ ន ឋតេ វតតសរ េសាភា (េ វតតអងគតាមញ) ភមេគាកចបក សងាក តកាកាប ខណឌ េពាធែសនជយ រាជធានភនេពញ។ ពធដែងហ នងបជាសពេលាកថាច សាង (េ រគ មាន) រតវបានរបរពតតេ េដាយការបង កលេគារពដងវ ញ ណកខនធ នងការែថលងវេយាគកថាេដាយេលាក សន េយឿង របធានេលខាធការដាឋ ន នងជានាយករបតបតត ៃនសមាគមែខមរកមពជាេរកាមេដើម សទធមនស នងអភវឌ ន ែដលជាអនកជននមខឲ អងគការ សមាគមែខមរកមពជាេរកាមទាងអស េ រពះរាជាណាចរកកមពជា។ការអានរបវតតរបសេងខបេដាយេលាក តាង សារៈ ែដលជាតណាង សហពនធែខមរកមពជាេរកាមពភពេលាក របចារពះរាជាណាចរកកមពជា។ រពមទាងការែថលងអណរគណចេពាះញាតសណាដ ន នងអនកចលរមតែលកទក េដាយតណាងរកមរគសារសពេដាយបរសមាន កែដលេគសាគ លថា ជាមតតភកតដជតសនទរបសេលាក ថាច សាង តាងពេកមពជាេរកាមេនាះ។

ការបជាសពេលាក ថាច សាង (េ រគ មាន) រតវបានចាបេផតើមេ េវលាេមាង ១០ ៃថងរតងកនងបរេវណវតតអងគតាមញ របកបេដាយភាពរេជើបរជល េសាកសេរងង នងេសាកសាដ យពទកចតតមនស រគបគាន ។ កនងខណៈអណាដ តេភលើងកពងឆាបេឆះ រលាយកាយេលាក ថាច សាង មនសរគបរបហសពអវនងែថលងេទៀតេហើយ បានរតមែតសែមដងទកមនរសេពាន លាគាន េឆាព ះេ កានេគហដាឋ នេរៀងៗខលន េដាយកនងចតតមនដាចអាលយេលាក ថាច សាងេឡើយ។ តាមរយៈសារអែមលេលាក ថាច ងក ថាច របធាន សហពនធែខមរកមពជាេរកាមពភពេលាក បានមានរបសាសនថា េលាក ថាច សាង ជាមនស េសាម ះរតងគរឲ េគារព នងជាកនែខមរេរកាមពតៗ ែដលមយជវតរបសគាតឈរេលើេគាលការណ "សទធសេរមចវាសនាខលនេដាយខលនឯង" របសសហពនធែខមរកមពជាេរកាមឥតងាកេរេសាះេឡើយ៕

របថតអនស វរយ ថតជគន រ ងមរនដអងគករ សមគមែខមរកមពជេរកម ឥស រជនែខមរកមពជេរកម រពះសងឃ នង

ចញតរបសសព េនពមខេមរ តមកលសពេ ក ថច ង េនបរេវណវតតអងគ មញ

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ១១ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ឯកឧតតម ឧតតមេសនយ េដៀន ែដល ទរបក មតតសមគមែខមរកមពជេរកមទទលអនចចកមមកនងជនម យ ៨៤ ឆន

េ កឯកឧតតម ឧតតមេសនយ េដៀន ែដល

ឯកឧតតម ឧតតមេសនយ េដៀន ែដល បានទទលអនចចកមមេហើយកាលៃថងទ១៣ ែខកមភៈ ឆាន ២០១៣ កនលងេ េនះ េដាយជរាពាធ េ ទរកងភនេពញ កនងជនាម យ ៨៤ ឆាន ។ ឯកឧតតម ឧតតមេសនយ េដៀន ែដល មានរសកកេណើត េ ភមពងទកចាស ឃពងទកចាស រសកកពងធ េខតតឃាល ង េហើយបានចលរមេ កនងចលនានេយាបាយេផ ងៗេ កនងរបេទសកមពជាតាងពេដើមរហតមកដលសពវៃថង។ េហើយនងកនងនាមែខមរេរកាមផងែដរ េលាកកជាទរបកៃនមតតសមាគមែខមរកមពជាេរកាមផងែដរ។ េលាកបានទទលអនចចកមមមនេលាក ថាច សាង ែដលជារបធានែតបនាម នៃថងបេណាណ ះ។ សពរបសេលាក រតវបានតមកល នងេធវើបណ តាមរបៃពណរពះពទធសាសនា ឋតេ ផទះ

េលខ៤៧៨ ភមទកថាល សងាក តទកថាល ខណឌ ែសនសខ រាជធានភនេពញ េដាយមានការចលរមសហការជាមយរកមរគសារសពពមរនដអងគការ សមាគមែខមរកមពជាេរកាម ជាពេសសមតតសមាគមែខមរកមពជាេរកាម រពមទាងសមតថកចចរាជរដាឋ ភបាលផងែដរ។ សពរបសេលាក រតវបានដែងហេចញពេគហដាឋ នបជាេ ៃថងអាទត ទ១៧ ែខកមភៈ ឆាន ២០១៣ េឆាព ះេ កានឈាបនដាឋ ន េដើម បជាេវតតទកថាល សងាក តទក ខណឌ ែសនសខ រាជធានភនេពញ។ សមជរមាបផងែដរថា ឯកឧតតម ឧតតមេសនយ េដៀន ែដល ពមនេ កនងចលនារបសសេមដច បវរេសដាឋ ធបត សន សាន នងេរកាយមកចលរមេ កនងគណបក ហវ នសនបច េហើយបចចប នន ជាទរបក គណបក របជាជនកមពជា៕

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ១២ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

សមណសស ថន កពទធកវទយលយេនេខតតរពះរតពង របឡងរមេខតតបញចបថន ក

េ ៃថងទ២២ ែខកមភៈ ឆាន ២០១៣ រពះសង អាចារ បេរងៀន សមណសស នងសស ៃនសាលាពទធកសក េ តាមវតតនានា កនងេខតតរពះរតពាង បានមកជបគាន េ វតតកេ ច ងភនេពញ ឋតេ កនងទរមរសកកេ ច ង េខតតរពះរតពាងេដើម ចលរមពធរបឡងរមេខតត របសេបកខសមណសស នងសស ថាន កពទធកមធ មសកបឋមភម ឆាម ទ ៤ (ថាន កទ៩) នងថាន កពទធកមធ មសក ទតយភម ឆាន ទ ៣ (ថាន កទ១២) រយៈេពល ៣ ៃថង។ តាមេសចកដរបកាស របសគណៈកមមការរបឡង ឆាន សក ព.ស. ២៥៥៦ េនះ មានសមណសស , យវន នងយវតសស ថាន កមធ មសកបឋមភមទ ០៤ (ទ ៩) សរបទាងអសចនន ២៥៨ អងគ នងរប នងថាន កពទធកមធ មសក ទតយភម (ទ ១២) ចនន ៧៣ អងគ នងរប។ ពធរបឡងេនះ េធវើេឡើងរយៈេពល ៣ ៃថង គចាបពៃថងសរក ទ២២ ដលៃថងអាទត ទ២៤ ែខ

េវទករបកសលទធផល នងរបគលសញញ បរត

កមភៈ ឆាន ២០១៣េនះ។ េយាងតាមេសចកដរបកាសរបសគណៈកមមការរបឡងកាលពរេសៀលទ២២ ែខកមភៈេនះ ពធរបកាសលទធផល បានេធវើេ រារតៃថងអាទត ១៤ េកើត ែខមាឃ ឆាន េរាង ចតាវ សក ព.ស.២៥៥៦ រតវនងៃថងទ២៤ ែខកមភៈ េនះ េ កនងបរេវណវតតកេ ច ងភនេពញ េដាយមានការផដលស ញ បរតបញចបថាន ក នងរងាវ នេលើកទកចតតដលសស ពគណៈកមមការរបឡង នងពពទធបរសទផងែដលមានសទាធ ផងែដរ។ វ ញ សាែដលយកមករបឡងសរមាបថាន កទ ៩ រមមាន ១២ ដចជា េវយ ករណបាល, ែរបេលាតរបេយាគធមមបទដឋកថា, រពះវនយ នងពទធប វតត ជាេដើម។ ចែណកថាន កទ ១២ មាន១០ វ ញ សា ដចជាែរបេលាតរបេយាគមងគលតថទបន, អក រសារសតែខមរ, ភាសាអងេគលស នងរពះបាដេមាកខ ជាេដើម។ មនេពលរបឡងេនះ សមណសស រតវសក េ តាមវតតនានា េ តាមថាន កេរៀងៗខលនរយៈេពល ៩ ែខ ចាបពៃថង ១ េរាចែខពសាខេរៀងរាលឆាន េរកាមការចាតតាងរបសមរនតសង ែខមរេរកាមៃនេខតតរពះរតពាង។ កាលពៃថងអាទត ទ២២ ែខកមភៈ កនលងេេនះែដរ គណៈមរនតសង ែខមរេ េខតតរពះរតពាង បានរបេគន នងជនអេណាយេលើកទកចតត កនងេនាះមានបណណ សរេសើរ នងវចនានរកមែខមរេរៀប

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ១៣ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

េរៀងេដាយសេមដចរពះសង រាជ ជន ណាត (េជាត ញ េណា) ដលរគបេរងៀនទាងរពះសងនងរគហសថ ៃនសាលាពទធកសក េ េខតតរពះរតពាង។ ពធេនះ េធវើេឡើងេ កនងកមមវធរបឡងរមេខតតរបសសមណសស នងសស េដើម យកស ញ បរតពទធវទ លយបឋមភម (បាលរង) នងពទធកវទ លយទតយភម េ មណឌ លរបឡងវតតកេ ច ងភនេពញ រសកកេ ច ង េខតតរពះរតពាង។ កមមវធសក េនះ េរកាមការចាតតាងរបសគណៈមរនតសង េខតតរពះរតពាង ែដលមានមលដាឋ នេ វតតេពាធសាលរាជ (កពង) ទរមេខតតរពះរតពាង េដាយបានចលនាឲ វតតអារាមទាង ១៤១ វតតេ កនងេខតតេបើកសាលាភាសាបាលេរៀងរាលឆាន សរមាបរពះសង នងកនេ ែខមរេរកាមបាននមនតមកេរៀនសរត តាមការបញជនសស ពអគាគ ធការសក សាលាេខតត។ កាលបរេចឆទសក រយៈេពល ៩ ែខ គចាបពៃថង១េរាច ែខពសាខ េរៀងរាលឆាន េផាដ តេលើវ ញ សាទាកទងនងអក រសារសតែខមរ , ភាលាបាល នងរពះពទធសាសនា ជាេដើម។ កនងកមមវធរបកាសលទធផលរបឡងរមេខតតគណៈកមមការេរៀបចការរបឡង បានរបកាសចននសមណសស នងសស របចាឆាន សក ឆាន ពទធសករាជ២៥៥៦ រមមាន៖ ថាន កពទធកមធ មសក បឋមភមមាន ១២វតត េដាយមានសស ចនន ២៥៨ រប កនងេនាះសមណសស មាន ១៩៧ អងគ, សស រស ៤៦

នាក, នងសស របស ១៤ នាក។ ១. វតតជមពទបវរារាម (េរជាយទន ) ១២ អងគ ២. វតតសាសនសាមគគរង (អររតាវ) ១៤ អងគ ៣. វតតេពាធសរ (ចងេផាន រ) ១២ អងគ ៤. វតតកងចកាក រាម (ធលក) ២៧ អងគ ៥. វតតមងគលឱទ ន (ក ឆ ង) ១១ អងគ ៦. វតតេពាធគរវង រាម (សាវ យេសៀមថម) ២៩ អងគ ៧. វតតេពាធភរម រង (េពាធ) ១៦ អងគ ៨. វតតកេ ច ងភនេពញ ២៨ អងគ ៩. វតតសលារទ (ថមទល) ២៨ អងគ ១០. វតតេពាធរពក (ថកវ) ១៨ អងគ ១១. វតតកពងនេរគាធ (កពងៃរជ) ១៩ អងគ ១២. វតតកពងេពាធរពក (បងៃរចាស) ៣៩ អងគ នងសស សវយរន ១ អងគ។ ថាន កពទធកមធ មសក ទតយភមរមមាន ២ វតត េដាយមានសស រមទាងអស ៧២ រប កនងេនាះមាន ៖ ១. វតតសេរាងឯក ៤០ អងគ ២. វតតរពហមឥរនទឱទ ន (បងៃរថម) ៣២ អងគ

េនះរគានែតជាចននសស ែដលបានរបឡង យកស ញ បរតបញចបថាន កពទធកមធ មសក បឋមភម នងទតយភម េរកាមការចាតតាងរបសគណៈមរនដសង ថាន កេខតតែតបេណាណ ះ។ ចែណកថាន កពទធកអនវទ លយទ១,២,៣ (ថាន កទ៦,៧,៨) នងថាន កពទធកវទ លយ ទ១,២ (ថាន កទ១០,១១) មានកមមវធរបឡងរមរសកដាកេដាយែឡក ៃនរសកនមយៗេរកាមការចាតតាងរបស

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ១៤ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

សរេហតផល អាជាញ ធរេវៀតណាម បានេលើកែលងេទាស ឲ ជនជាតយនទាងេនះ េដាយេលើកេហតផលថា រកមជនជាតយនទាងេនះ េ មនទានរគបអាយ១៨ឆាន េដើម កាតេទាសេ តាមច បេវៀតណាម។ បគគលកនគរបាលេវៀតណាម របចាេខតតរពះរតពាងមាន ក មនេធវើអតាថ ធប យជវញេរឿងេនះ េហើយថាករណេនះ មនែមនជានាទរបសខលន ខណៈែដលសារពតមានៃរពនគរបានសរតាមទរសពទ កាលពរារតទ១៥ ែខកមភៈ ឆាន ២០១៣េនះ។ សមប ជ កថា កាលពៃថងទ១១ ែខកមភៈរពះេតជរពះគណ ថាច តម រពះជនម២០រពះវស រពះសង វតតសទងមានជយេសរឧតដម (អរែវងថម) ឋតេ កនងភមលចចាក ឃតងហាវ រសកកេ ច ង េខតតរពះរតពាង នងបងរបសបេងកើតរបសរពះអងគមាន កជាអនកេបើកមតដប រពមទាងរពះសង គងេវតតជាមយគាន មយរពះអងគេទៀត រតវបានរកមជនជាតយន ២១ នាកសាក តផលវវាយ ខណៈែដលរពះ

សង ទាងពរអងគេនះ េធវើដេណើ រពរសកកេ ច ងរតឡបេ វតតវញ របមាណជាេមាង០៩យប។ របភពពតមាន បានរបាបពមលេហតែដលនាឲ ជនជាតយនទាងេនះវាយរពះសង ថា ដបង េផដើមេចញពជនជាតយនមយរកមេនះ បានែរសកេជររបមាថរពះសង ខណៈែដលរពះសង កពងគងមតតាមផលវ។ រកមជនជាតយនទាងេនះ រតវបានអាជាញ េវៀតណាម ឃាតខលនភាល មៗរយៈេពលពរេមាង បនាទ បេហតការណេនះបានេកើតេឡើង។ របភពពតមានបានរបាបថា ករណេនះ រកមជនជាតយនជាអនកមានកហស េហើយអាជាញធរេវៀតណាមកាតេទាសចៗ េដាយមនចាបាចេឡើងតលាការេឡើយ។ ចែណកមតពលរដឋែខមរេរកាមមយចននបានេលើកេឡើងថា េរឿងេនះអាចរដាឋ ភបាលេវៀតណាម ខបខតជាមយរកមជនជាតយនទាងេនាះ េដាយយកែលះថា មនរគប អាយេដើម បានរចេទាស៕ របភព៖ រពតមន ៃរពនគរ

តពទពរ៦

គណៈមរនដសង រសកទាង៨ ៃនេខតតរពះរតពាង។ សមប ជ កថា ស ញ បរតថាន កពទធកសក ទតយភម ឬ ថាន កទ ១២ ែដលេចញេដាយគណៈមរនតសង េ េខតតរពះរតពាងេនះ រតវបាន

សកលវទ លយ មហាចឡាឡងករណរាជវទលយ ៃនរបេទសៃថ ទទលសាគ លសមមលេសមើនងថាន កទ ១២ ែដលសមណសស មកពកមពជាេរកាម អាចចលបនតការសក ថាន កបរ ញ បរតៃនសកលវទ លយមយេនះបាន ែតសរមាបរបេទសកមពជា ែដលជារបេទសរបសែខមរដចគាន មនបានទទលសាគ លស ញ បរតេនះ នងមនបានផដលឱកាសឲ រពះសង ែខមរេរកាម បានចលបនតការសក េ សកលវទ លយនានា េ កនងរបេទសកមពជាេឡើយ៕

េបកខសមណសស នងសស ជជយ ភេឡើងទទលរងវ ន

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ១៥ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ទរកង Santa Ana អនមតេសចកដសេរមច ងមរនតកមមយនសតេវៀត មបេពញទស នកចច

េ ក Miguel Pulido េច វ យរកង Santa Ana ៃនរដឋកលហវញ

Santa Ana ជាទរកងមយេ សហរដឋអាេមរក ែដលមានពលរដឋអាេមរកកេណើតេវៀតណាមរសេ េរចើនជាងេគ េទើបែតបានអនមតេសចកដសេរមចមយ េដើម រារាងដេណើ ររបសមរនតបកកមមយនសតេវៀតណាមមកបេពញទស នកចច ឬ កម នតែដលឆលងកាតទរកងមយេនះ។ េសចកដសេរមច រតវបានគណៈកមមការទរកង Santa Ana ៃនរដឋកាលហវ រញា េបាះេឆាន តគារទែដលមានចននេលើសលប កាលពៃថងទ១៩ ែខកមភៈ កនលងេ េនះ េហើយរតវបានេលាក Miguel Pulido េ ហាវ យរកងចះហតថេលខា។ េសចកដសេរមចេលខ 55B បានគសប ជ កថា Santa Ana មនសាវ គមនដេណើ ររបសរដាឋ ភបាលបក គមមយនសដេវៀតណាម មកទេនះ រហតដលរកសងការបរេទសសហរដឋអាេមរក ឬអងគការសទធមនស អនតរជាតប ជ កថា របេទសេវៀតណាម មានការផាល សបដរកនងការេគារពសទធមនស នងេគារពសទធជាមលដាឋ នរបសរបជាពលរដឋ។ តាមេសចកដសេរមច មរនដបក គមមយនសដ

េវៀតណាមរតវជនដណងដលបលសទរកង San-ta Ana មនយាងេយាចណាស២សបាដ ហ របសនេបើពកេគចងចលកម ន ឬទស នកចចេ ទរកងេនះ េដើម បលសរាយការណដលេ ហាវ យរកងនងរកមរបក រកងអពដេណើ ររបសពកេគ។ េសចកដសេរមចេនះ បានប ជ កេទៀតថា ទរកង Santa Ana មានសទធចាបសងសណងចេពាះបគគលណា ែដលេចញមខធានាមរនដេវៀតណាមចលទរកងេ េពលខាងមខ សរមាបការចណាយេ េលើដេណើ រេនះ។ េលាក Miguel Pulido េ ហាវ យរកង San-ta Ana បានែថលងថា “សារសខានៃនេសចកដសេរមចេនះ េដើម សែមដងនវការរសះរសលគានជាមយនងសហគមនេវៀតណាម ទទាងពភពេលាក មនសាវ គមនចេពាះវតតមាន ឬដេណើ រទសនកចចរបសមរនដរដាឋ ភបាល បក គមមយនសដេវៀតណាម នងេដើម ជទាសការរេលាភសទធមនស របសរដឋការរកងហាណយេលើពលរដឋេវៀតណាមេកនងរបេទស។ សហរដឋអាេមរកមានេគាលជហរឲ តៃមលេលើសទធរបសមនស ទទាងពភពេលាក។ េយើងេ ែតបនត ដាកសមាព ធឥតឈបឈរេដើម ឲ េវៀតណាមមានការផាល សបដរសទធមនស ។ រវាងរបេទសទាងពរគសហរដឋអាេមរក នងេវៀតណាមមានទនាកទនងពាណជជកមម នងប ហ េផ ងៗជាេរចើនេទៀត។ ប ហ ែដលជាអាទភាពរតវេលើកយកមកេដាះរសាយមន។ ខញសង មថា ទរកង នងរដឋេផ ងនងេធវើតាមេយើងខញ េដើម អនមតេសចកដ

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ១៦ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

សេរមចរសេដៀងគាន េនះ េដើម ជរមញឲ មានការេគារពសទធមនស េ េវៀតណាម”។ ទរកង Santa Ana ៃនរដឋ California ជាទតាងទលេ ដបង នងេរចើនជាងេគរបសជនជាតយនែដលបានេភៀសខលនពរបបគមមនសដយន។ េសចកដសេរមចេលខ 55B បានកតសមាគ លថា រដាឋ ភបាលេវៀតណាម ែតងែតរេលាភសទធមនស នងបានក តនងសនធស ញ អនតរជាតសដពសទធសវល នងនេយាបាយរបសពលរដឋ។ ដេចនះបានជា ដេណើ រទស នកចចជាផលវការរបសមរនដរដាឋ ភបាលេវៀតណាម មានការរបឆាងពសហគមនជនជាតយន េ សហរដឋអាេមរក នាឲ មានការខាតបងថវកា នងរបេយាជនដលទរកង កនងការសហការរក សនដសខ នងសណាដ បធាន ប។ េរកាយេពលរកមរបក ទរកង Santa Ana េបាះេឆាន ត យលរពមការរពាងេសចកដសេរមចេលខ 55B កាលពែសវចឆកាឆាន មន មរនដទរកងមយេនះរងការរបឆាងយាងខាល ងកាល ពសណាកមរនដសាថ នទតេវៀតណាម េ សហរដឋអាេមរក។ េទាះជាយាងេនះកដ សហគមនពលរដឋេ ទេនះ េ ែតេបដជាញ ជរមញ ឲ មានការអនមតេសចកដសេរមចេនះ។ មនទរកង Santa Ana ទរកងចនន២ គ Garden Grove នង Westminster ែដលេ ជត គាន កបានអនមតេសចកដសេរមចដចខាងេលើេនះែដរ។

ការយាលយពាណជជកមមទរកង Fountain Valley េទើបែតបានលបេចាលនវការសាវ គមន

ចេពាះដេណើ រទស នកចចរបសមរនត នងពាណជជករមកពេវៀតណាមេ ែខមនាខាងមខេនះ ខណៈែដលមានការជទាសរបឆាង ពេ ហាវ យរងទរកងែដលមានេដើមកេណើតេវៀតណាម។

េលាក Michael Võ បានេលើកេហតផលថា សហគមនជនជាតយនេ សហរដឋអាេមរក មនសាវ គមនចេពាះដេណើ រទស នកចចជាផលវការរបសមរនតៃនរបេទសណា ែដលមនមានការេគារពសទធេសរភាពរបសរបជាពលរដឋ នងេរឿងេនះវានងនាឲ ខាតបងដលការចណាយរបសទរកង កនងការរក សនតសខ នងសណាដ បធាន បខណៈែដលមានការេធវើបាតកមមរបឆាងដេណើ រេនះ។

កាលពែខក ញ ឆាន មន ជនជាតយនរាបពាននាក បានេធវើបាតកមមរបឆាងចេពាះតារាកែបលងជនជាតយនមាន ក ែដលជាសមាជកៃនបក កមមយនសតេវៀតណាម ែដលមកសែមដងេ Saigon Performing Arts Center េធវើឲ ទរកង Fountain Valley ចណាយទករបាកអសចនន៨០០០ដលាល រ េដើម រក សនតសខ។

េគេ មនទានេភលច ការេធវើបាតកមមដធមយរបសពលរដឋេវៀតណាមជាង ១៥.០០០ នាក េ ទរកង Westminster កាលពឆាន ១៩៩៩ អសបនាល យជាង២ែខ េពលែដលទងជាតយនកមមយនសត នងរប ហ ជមញ េមដកនាកមមយនសតយន បានេលើកេឡើងេ ហាងវេដអរបសជនជាតយនមាន កេ សហរដឋអាេមរក។ ទរកង Westminsterបានចណាយទករបាកជត ២០០.០០០ ដលាល រេដើម សហការរក សនតសខ នងសណាដ បធាន បកនងរពតតការណមយេនះ៕

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ១៧ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

េ ក John Kerry សមជករពទធសភ េរជើសេរ ើសបនតដែណងពេ ករសហ រកលនតន

េ ក John Kerry អតតេបកខជនរបធនធបត េមរករតវបនេ កអបមេរជើស ងជរបមខករទត េមរក

របថតREUTERS/Jason Reed/Files

េ ករបធនធបតសហរដឋ េមរក ប ក អបម បនេរជើស ងេ ក John Kerry សមជករពទធសភជអនកសនងបនតពេ ករសហ រ គលនតន (Hillary Clinton) កនងមខតែណងជរដឋមរនតរកសងករបរេទស េមរក េនះេបើេយង មករជនដណងៃនប ត ញទរទស ន េមរកង CNN នង ABC។ េដើមបសងកតបែនថមេលើពតមនរបសខលន CNN បនដករសងពកយសដរបសសមជកមន ក ៃនបករបជធបេតយយ េមរក ែដលបនេលើកនយយពេឈម ះេ ក John Kerry។ បចចប នន ជាសមាជករពទធសភាៃនរដឋ Massachusetts េលាកJohn Kerry កជាេបកខជនអភពវកនងការេបាះេឆាន តរបធានាធបតអាេមរកេ ឆាន ២០០៤ របែជងទលនងេលាក George W.Bush។ េលាកJohn Kerry ែដលជាវរជនបពាកេដាយេរគឿងឥស រយយស េ កនងសរងាគ មេវៀតណាម មននងកាល យជាសកមមជនរបឆាងនងសរងាគ មបានចលដលអាយ៦៩ឆាន េហើយ ចាបតាងពៃថង១១ ធនកនលងមកេនះ។ ជារបធាន ៃនគណកមមការទទលបនទកកចច

ការបរេទសដមានអនភាព ចាបតាងព៤ឆាន កនលងមកេ កនងរពទធសភាអាេមរក ជាទែដលេលាកបានសនងដែណងពេលាក Joe Biden បចចប ននជាអនរបធានាធបតអាេមរកាងេលាក John Kerryរតវបានេគចាតទកថា ជាឥស រជននេយាបាយមយរបដមានរបជារបយភាព សរាបការសនងតែណងជារបមខការទត ៃនមហាអណាចទមយកនងពភពេលាក េរកាយពការបដេសធរបសេលាករស សសាន ៃរស (Susan Rice) េ កនងសបាត ហេនះ។ េលាករស Rice ែដលជា ឯកអគគរដឋទតអាេមរករបចាអសបបានដកេបកខភាព របសខលនេដាយេហតែតមានេរឿងរាវដចរមងចរមាសជាមយបក សាធារណរដឋ។ របកបេដាយបទពេសាធនេរចើន េ កនងសភាអាេមរកាង េលាក John Kerry រតវបានេគវាយតៃមលថា ជាេបកខជនមយរបែដលមានេគគារទេរចើនជាងេលាករស Susan Rice េ កនងការបនតសនងពេលាករស ហឡារកលនតន។ ចែណកេលាករស កលនតន ែដលបានដកនាការទតអាេមរកយាងេពញទហង តាងពរយៈេពល៤ឆាន កនលងមកេហើយេនាះបានែថលងថា េលាករសចងសរាកេដើម រយាលពការងារបនតច េបើេទាះបជាេឈាម ះរបសេលាករស រតវបានេគនយាយេពញបបរមាតេ ទរកងវាសេតានថា េលាករសកលនតនរបែហលជា នងអាចឈរេឈាម ះជាេបកខជន របធានាធបតអាេមរកជាយថាេហត េ កនងឆាន ២០១៦ ខាងមខ៕ របភព៖ RFI

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ១៨ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ជរ ឋ ភបលៃថចងជបជែជកជមយរកមឧទទ មេនែបកខងតបងកនងរបេទសមេឡស

កលពៃថងពធ ទ២៧ ែខកមភៈ អនកទទលខសរតវជនខពសៃថមន កបនបញជ កឲយដងថ ជរ ឋ ភបលរកងបងកក ចងេរៀបចកចចរបជសនតភពមយជមយ រកមឧទទ មៃថអ ល មអនកទមទរផត ចទកដេនតបនែបកខងតបង របេទសៃថ។ គេរមងេរៀបចជនបចរចសនតភពេនះ នងរតវេធវើេឡើងេនកនងទរកង ក ពរ របេទសមេឡស។ មយងេទៀត ជនបចរចជមយរកមឧទទ មេរគងនងេរៀបចេឡើង ចេពលែដលអេពើហង េនតបនែបកខងតបងបនេកើតមនេរចើនដងកនងរយៈេពលបនម នែខចងេរកយេនះ។

ការរបកាសឲ ដងពគេរមាងជបចរចារវាងរាជរដាឋ ភបាលៃថ នងរកមឧទាទ មៃថអសាល ម អនកទាមទារផាត ចទកដនយមេ ែបកខាងត ង បានេកើតមានេឡើងមយៃថង មនជនបផលវការរវាងេលាករសនាយកដឋមរនតៃថ យងឡាក សណាវាតរតា នងេលាកនាយករដឋមរនតមាេឡស ណាយប រាហ ក កនងទរកងកឡាឡាពរ របេទសមាេឡស។ មានសណេរឿងជាេរចើន ែដលឥស រជនទាងពរេរគាងនងេលើកយកេ ជែជកជាមយគាន កបែនត របធានបទសខានមយ ែដលមនអាចខវះបានេនាះ គពាកពនធនងចលនាបះេបាះ របសរកមឧទាទ មៃថអសាល មអនកទាមទារផាត ចទកដនយម េ កនងេខតតៃថទាង៣ សថតេ ែបកខាងត ងជាបរពែដនរវាងរបេទសជតខាងទាងពរ។ ចលនាបះេបាះរបសរកមឧទាទ មៃថអសាល ម បានបណាត លឲ មានមនស សាល បរបមាណជា ៥.៥០០នាកេហើយ គតតាងពឆាន ២០០៤មក។ “ខញសង មថា ជនបចរចារវាងរាជរដាឋ ភបាលរកងបាងកក នងរកមឧទាទ មអាចនង

េ ករសនយកដឋមរនតៃថ យង ក ស តរ របថត REUTERS/Damir Sagolj 

ចាបេផតើមនាេពលឆាបៗខាងមខ” េនះជាែថលងរបសេលាកឧតតមេសនយបារាដន បាតតាណាថាបត អគគេលខាធការៃនរកមរបក សនតសខជាតៃថ នងែដលេលាករតវជនដេណើ រេលាករសយងឡាក េ របេទសមាេឡស។ េលាកបារាដនបានប ជ កេដាយលអតថា របេទសមាេឡសនងេធវើជាមាច សផទះ រពមទាងជយសរមលឲ មានជនបរវាងរាជរដាឋ ភបាលៃថ នងរកមឧទាទ មៃថអសាល មអនកទាមទារផាត ចទកដនយមេ ែបកខាងត ង។ កបែនត មាេឡសនងមនេដើរតនាទអវេ កនងជនបេនាះេទ។ គរជរមាបជនថា តាងព៩ឆាន មកេហើយ េពាលគតាងែតពឆាន ២០០៤មកេមលះ ែដលរកមឧទាទ មៃថអសាល ម បានវាយរបហារេដាយមនេរ ើសមខេលើរបជាជនអនកកានសាសនារពះពទធ កដចជាអនកកានសាសនាអសាល ម េ តបនែបកខាងត ង ែដលបានសថតេ េរកាមការរគបរគងរបសរបេទសមាេឡស រហតដលេដើមទសវត ទ២០។

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ១៩ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ជាតបនែដលសម រេដាយរបជាជនៃថអនកកានសាសនាអសាល មរសេ េ កនងរបេទសមយែដលរបជាជនភាគេរចើន ជាអនកកានសាសនារពះពទធ។ កាលព១០ៃថងមនេនះ ការបផទះរគាបែបកជាេរចើនកែនលងកនងេខតតបាតតាន បានផាត ចជវតមនស ៣នាក។ អសរយៈេពលជាេរចើនឆាន កនលងមកេហើយ ែដលរដាឋ ភបាលរកងបាងកកបានសេរមចេរជើសយកដេណាះរសាយែតមយ គវាយរបហារតាមផលវេយាធាេលើពកឧទាទ មឲ ដលឫសគលែតមតង។ ែតប ហ េ រតងថា រដាឋ ភបាលៃថេ មនបានដងច សអពវតតមាន ឬមយករចនាសមពនធពត

របាកដរបសចលនាបះេបារមយេនះេទ។ ម ងេទៀត ពមយឆាន េ មយឆាន ចលនាមយេនះបានពរងងបែនថមនវកមាល ងរបសខលនតាមរយៈការដាក បញចលយវជនសមយថមែដលមានលកខណៈហងជាងេរៀមច ងរបសពកេគ។ អចងេហើយបានរកមអនកវភាគនេយាបាយៃថ ហាកដចជាមនសវមាន សទដឋនយមបនាម នេទ អពកចចរបជែសវងរកសនតភាពជាមយរកមឧទាទ មេនាះ េរពាះថាជាចលនាមយែដលគាម នរបរាងច សលាស នងមានឯកសណាធ នចរមះ មនខសពសេមល កបពាករបសរបជាជនធមមតាេទ៕ របភព៖ RFI

កសករេវៀត មចងឲយរ ឋ ភបលពរងកដកសកមម សមាគមកសករេវៀតណាម ែដលបានជបរបជគាន េ កនងសននសទមយេ េខតតឡងអាន ភាគខាងត ងរបេទសេវៀតណាម កាលពេពលថមៗ េនះ បានអពាវនាវេដាយសេឡងែតមយ េ កានរដាឋ ភបាលរបសខលន ឲ ពរងកដកសកមម នងបនតរយៈេពលយរ េ កនងការផដលដកសកមម សរមាបកសករជលេធវើែរសចមាក រ ែដលមានរយៈេពលយាងតច៥០ឆាន ។ សេណើ េនះ រតវបានេធវើេឡើងរមគាន េដាយេមដកនាសមាគមកសករ េ កនងកចចរបជកមមវធរបក សហគមន េដើម ពនត េមើលេសចកតេរពៀងច ប សតអពច បភមបាល កសកមម។ កចចរបជេនះបានេរៀបចេដាយ វទ សាថ នរសាវរជាវនតសារសត នងអងគការអហាវ ម រមទាងសហពនធអងគការអនតរជាតចនន១៧េទៀត ែដលេធវើការងារេដើម កាតបនថយភាពរករក របសសហគមនកសករ េ កនងរបេទសេវៀតណាម។ េបើេយាងតាមច បភមបាលកសកមម ឆាន ១៩៩៣ កសករេវៀតណាម អាចជលដរដឋេធវើកសកមមបានែត២០ឆាន បេណាណ ះ។ ច បភមបាលឆាន ២០០៣ បាន

ប ជ កថា កសករមយរគសារេគតរមវឲ មានដកសកមមែតបហចតាែតបេណាណ ះ។ បែនតរកមកសករែដលបាន មកចលរមកនងសននសទេនះ បាននយាយថា េគគរែតែកតរមវរតងមារតាេនះេឡើងវញ េហើយនយាយថា កសករមយរគសារជាពេសសរគសារែដលមានលទធភាពេរចើនជាងេគ គរែតទទលបានដេធវើកសកមមយាងតច ២០ហកតា េហើយមានរយៈេពល៥០ឆាន ។ បែនតរកសងធនធានធមមជាតបរសាថ នកសកមម បានឲ ដងកាលពចងសបាត ហេនះថា ខលនកពងែតរបមលទនននយៃន ការសទងមតពកសករេដើម ចងដងថា េតើកសករឬសហគមនកសកររបេភទណា ែដលរតវការពរងកដកសកមម េហើយការសទងមតេនះ នងរតវបញចបេ ៃថងទ៣១ ែខមនា។ លទធផលៃនការសទងមតនងរបកាសឲ ដងយាងយរ េ ែខមថនាឆាន ២០១៣។ ការជបរបជរបសសហគមនកសករេវៀតណាម បានេធវើេឡើងចេពលរដាឋ ភបាលេវៀតណាមកពងេធវើវេសាធនកមមេលើច បភមបាល នងែផនកមយចននៃនដសរមាបេធវើកសកមម៕ របភព ៖ VOD

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ២០ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

របយករណរបសអងគករឃល េមើលសទធមនស អពរបេទសេវៀត ម ឆន ២០១២

ទរកងឡងរដៃថងទ១ ែខកមភៈ ឆាន ២០១៣ អងគការឃាល េមើលសទធមនស អនតរជាត បានេធវើរបាយការណពភពេលាករបសខលន អពរដាឋ ភបាលេវៀតណាម ែដលបានចាតវធានការបបាតសទធកនងការបេញចញេយាបល សទធៃនសមាគម នងសទធៃនការរមរបជេដាយសនតភាព េហើយេធវើទារណកមម ចេពាះអនកែដលហានសរេដញេដាល អពេរឿងនេយាបាយរបសរដាឋ ភបាល ហានបេញចញជាសាធារណៈ នវអេពើពករលយរបសមរនតរដឋការ ឬកហានទាមទារឲ មានការផាល សបតរ ពការែដលមានគណបក ែតមយ េ ជាលទធរបជាធបេតយ ពហបក ។ កនងរបាយការណែដលមាន៦៦៥ទពរ អងគការឃាល េមើលសទធមនស អនតរជាត បានេធវើការេសើេរ ើពនត េ េលើការវវឌ នែផនកសទធមនស កនងអមលងេពលដបឆាន ចងេរកាយេនះ ចេពាះរបេទសចនន៩០ រាបទាងការេធវើវភាគចេពាះសាថ នការណ េរកាយរពតតការណរេជើបរជលេបណាត របេទសអារាប។ េ ឆាន ២០១២ អាជាញ ធរបានចាបចងសកមមជនេដាយគាម នេហតផល ឃឃាងខលនអនកទាងេនាះ មនឲ ជបរបារសយទាកទងអនកណាទាងអសកនងរយៈេពលដយរ េដាយគាម នរកេមធាវ ឬកឲ រកមរគសារអាចជបសរសខទកខ េដាយេធវើទារណកមម េហើយកាតកតេដាយតលាការ េរកាមឥទធពលសពាធនេយាបាយ ែដលបានកាតេទាស ឲ ជាបពនធនាគារជាេរចើនឆាន ពបទេចាទរបកានមនច សលាស ថាបានរេលាភេលើច បសនតសខ ឬកបទឧរកដកមមេផ ងៗេទៀត។

េលាក េរពដ អាដាម ជានាយកអងគការឃាល េមើលសទធមនស អនតរជាតរបចាទវបអាស បានមានរបសាសនថា “សាថ នភាពសទធមនស េរបេទសេវៀតណាម បានេដើរថយេរកាយមយជហានេទៀតេ ឆាន ២០១២ េដាយរដឋអណាចបានអនវតតនេយាបាយមយដតងរង មកពមានបារមភចេពាះការកានែតរកដះដាល នវសកមមភាព បេញចញមត ចេពាះេរឿងនេយាបាយ ប ហ សងគម នងមនេពញចតតចេពាះប ហ េសដឋកចចជាត។ េេពលែដលរបេទសេ ជតខាង ែដលសមាជករបេទសេអសានដចគាន ែដរ គរបេទសភមា បានេធវើឲ មានការែរបរបលរកចេរ ើន រដាឋ ភបាលេវៀតណាមែបរជាេដើរេចញពជរ េដាយអនវតតនវនេយាបាយធាកថយមយ មានការគាបសងកតចេពាះសកមមជន េហើយទបដេណើ េជឿនេលឿន របសរបេទសេនះេ វញ”។ ឆាន ែដលកនលងេ មានការេកើនេឡើងជាហរែហមនដាច នវការរះគនចេពាះបក កមមយនសតកានអណាច។ នាយករដឋមរនត េងវ ង តាន យង បានទទលការរះគនវាយរបហារ ទាងេ កនងជររដាឋ ភបាល ទាងពសភាជាត នាឲ មានការេកាះេ ជាសាធារណៈពសណាកសមាជកសភា េយឿង រទងកវក េ ែខវចឆកា ឲ េលាក យង លាែលងពតែណង។ ការរះគនេកើតេឡើងេរកាយពមានការចាបខលនពកនាយទនធៗ ែដលមានែខ រយៈ នងពកអគគនាយក ៃនរកមហនែដលរដឋកានកាប ទាកទងអេពើពករលយ នងឧរកដកមមេសដឋកចចេផ ងេទៀត ការធាល កចះៃនទននផលរបសរបេទសដលថាន កទាបបផត កនងអមលងេពល១៣ឆាន ចង

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ២១ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

េរកាយេនះ នងជេមាល ះរបសេលាក យង ជាមយនងមរនតចាសទៃនរដាឋ ភបាលដៃទេទៀត រាបទាងេលខាបក នងរបធានាធបតៃនរបេទសេវៀតណាម គេលាក េរតឿង តានសាង។ អនកចះបលករពមទាងអនកដៃទេទៀត បានចលរមកនងការរះគនរដឋមរនត នងអនកនេយាបាយ។ រពតតការណេនះ បណាត លឲ មានការចាបខលន នងដាកពនធនាគារដេរចើនេលើសលប។ េ ចងឆាន ២០១២ សកមមជនយាងតចណាស៤០នាកែដរ ែដលរតវបានជាបេទាស នងជាបពនធនាគារជាេរចើនឆាន េរកាមមារតា៧៩ (ទាកទងការបះេបារ) មារតា៨៧ (ទាកទងការបែបកបបាកសាមគគភាព) មារតា៨៨ (ទាកទងការេឃាសនារបឆាងរដឋ) មារតា៨៩ (ទាកទងការរខានដលសនតសខជាត) នងមារតា២៥៨ (ទាកទងការេធវើឲ ខចខាតផលរបេយាជនរបេទស) ៃនច បរពហមទណឌ ជាអរតាមយែដលេឡើងខពសឆាង យពឆាន ២០១១។ យាងតចណាស កមានសកមមជន៣១នាកេផ ងេទៀត ែដល រតវបានចាបខលន នងជាបឃឃាងេដាយគាម នការកាតេទាស រហតមកដលតណាចឆាន ២០១២កនលងេ ។ រដាឋ ភបាល មានេគាលេ កនងការបបាតេសរភាពកនងការេរបើរបាស Internet តាមរយៈគេរមាងេធវើរកត នងការតាកែតងច បរបសខលន នងេរបើរបាសនវពតមានពេសវា នងបណាត ញInternet េដើម គរមាមកែហងដលការចះផ យនវអតថបទែដលេគឲ េឈាម ះថារបឆាងនងរដាឋ ភបាល ឬផទយពសនតសខជាត លាតរតដាងនវការងារ អាថកបាង ឬេផតើមបងករឲ មានជាគនតរបតកមម។ រដាឋ ភបាល បនតបបទរចកផលវចេពាះេគហទពរ ែដលទាកទងនងនេយាបាយ េហើយបានប ជ ឲមាច សហាងកាេហវ ែដលមានការេរបើរបាសInternet ឲ កតេឈាម ះទកកនងបញជ នវអនកែដល

បានេរបើ Internet េ កែនលងរបសខលន។ េ ែខក ញ េលាក យង បានប ជ ឲ ជរមញការងារេនះ េដាយេកាះេ ចេពាះរដឋមរនតរកសងសនតសខសាធារណៈ ឲ េផាត តការងារចេពាះអនកចះបលក នងេគហទពរែដលគាម នអន ញ តពអាជាញ ធរ េដើម នងដាកទណឌ កមម ចេពាះអនកែដលបានបេងកើតេគហទពរទាងេនាះ។ េលាក អាដាម បានមានរបសាសនថា “របេទសែដលផតលជនយ នងែដលយកចតតទកដាកកនងវឌ នភាពរបសេវៀតណាម បានផតលនវជនយេដាយចននយាងេរចើន នងេធវើវនេយាគទនេដាយទកលយដេរចើនេលើសលប េដាយមនបានេរបើឥទធពលរបសខលនបនតចេសាះ កនងការបញចបនវអេពើគាបសងកតអសទាងេនាះេទ”។ េលាកបានបនតថា “ចេពាះេរៀងរាលរបាយការណជាសាធារណៈ ែដលេធវើការរះគនចេពាះសាថ នភាពេនះពសណាករដាឋ ភបាល បរេទស ែតងែតមានគណៈរបតភនានា េ េធវើទស នកចច ជាមយនងរបថត នងការផតលភាពរសបច បចេពាះរដាឋ ភបាលមយ របកបេដាយសថតៃនការរេលាភសទធមនស ែដលមនអាចទទលយកបាន។” ការគាបសងកត ែដលកានែតេកើនេឡើង មានភសតតាង បងាហ ញពការេកើនេឡើងនវការគាបសងកត េដើម របឈមជាមយនងការរបឆាងជទាសែដលកានែតេកើនេឡើង បណាត លឲ មានការកាតេទាសជាហរែហ កនងឆាន ២០១២ បណាត លឲ មានការចាបឃឃាងខលន អនកែដលទាមទារសទធជាមលដាឋ នរបសខលន ដចមានកនងរបាយការណពភពេលាក របសអងគការឃាល េមើលសទធមនស អនតរាជាតរសាប។ ឧទាទ ហរណ េ ែខមនា រគគងាវ លៃនសាសនារបែតសតង េឈាម ះ េងវ ង កងជញ បានរតវកាតេទាសឲ ជាបពនធនាគារ១១ឆាន េដាយបទេចាទរបកានថា បានេធវើឲ

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ២២ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

រខានដលសាមគគភាពជាត”។ សកមមជនសទធមនស ហ រទេហវ នង េងវ ង បចធយ បានទទលេទាសជាបពនធនាគារ២ឆាន ពបទេចាទថាបានចលរមេធវើ បាតកមមតវាអពេរឿងដធលេ េខតតេរាងដរ ឬតាយនញ។ ចេពាះករណ ៃនការដាកេទាសទណឌ េផ ងេទៀត េ ែខមនា ឧសភា នងែខក ញ សកមមជនសាសនាកាតលករបានាក គ វធធធយ េងវ ងវានថាញ ដាវវានដង រតានហវឌក នងជមញសន បានរតវកាតេទាសឲ ជាប ពនធនាគារព២ឆាន កនលះេ ៤ឆាន កនងមាន កៗ ពបទថាបានែចកចាយខតបណណេឃាសានាលទធរបជាធបេតយ ។ កនងដការេកាះរបសតលាការចះៃថងទ២៤ ែខក ញ បានកាតេទាស ចេពាះសកមមជនអនកចះបលករបឆាងដល េឈាម ះគេលាក េងវ ងវានហាយ (េ េដៀវ កាយ) េលាក តាផងតាន នងេលាក ផានថាញហាយ (េ អាញបា) ពបទថាបានរេលាភេ េលើមារតា៨៨ ៃនរកមរពហមទណឌ េហើយបានកាតេទាសអនកទាងេនាះមាន កៗឲ ជាបពនធនាគារ១២ឆាន ១០ឆាន នង៤ឆាន តាមេលខេរៀង (ែដលេរកាយមក េលាក ផានថាញហាយ បានរតវកាតបនថយេទាស មកេ រតម៣ឆាន វញ)។ អាជាញ ធរកបានេរបើរបាសមារតា៨៨ េដើម បបទអនកចះបលក នងសកមមជនេផ ងេទៀត។ េ ែខតលា តរនតករ រតានវអាញបញ នងវមញរទ (ែដលេគសាគ លថាេឈាម ះេវៀតខាង)បានរតវកាតេទាសឲ ជាបពនធនាគារ៦ នង៤ឆាន ពបទថា បានសរេសរទនកេរចៀងរះគនចេពាះរបបរគបរគង។ ឆាន ចាសបានបញចបេ េដាយការវាយរបហារដធងនធងរមយេទៀតចេពាះសទធមនស ការចាបខលនេ ៃថងទ២៧ ែខធន ចេពាះេមធាវការពារសកមមជនសទធមនស េឡកវកកាន អពេរឿងេគចពនធ ែដលេមើលេ ហាកដចជាេរឿងនេយាបាយ

សទធសាធ េរកាយេពលែដលេមធាវេនាះបានសរេសរអតថបទរះគនចេពាះតនាទដកនា ែដលបាន រតវរបគលទាងរសងចេពាះបក កមមយនសត កនងរបពនធនេយាបាយៃនរបេទសេវៀតណាម។ ប ហ ដធលគជាចណចេ ត ែដលកសករកនងរសក នងអនកភមនានា កពងែតរបឈមជាមយនងការរបអសដធលរបសពកេគ េដាយមរនតរបសរដាឋ ភបាល នងពកឈមញឯកជន។ េលាក អាដាម បានមានរបសាសនថា ជេមាល ះដធល ែតងនាបណាត លឲ មានការរបឈមគានេដាយអេពើហង រវាងអនកភមជាមាច សដ នងកងកមាល ងសនតសខ លះរតាែតអាជាញ ធរេធវើតេណាះរសាយេដាយវជជមាន ចេពាះអនកតវាែដលរបកបេដាយរបជារបយ េបើមនដេចាន ះេទប ហ រេជើបរជលកនងសងគម នងផទះេឡើងកនងេពលអនាគត េជៀសមនផតេឡើយ”។ អនកតាមដានឃាល េមើលសទធមនស កបានយកចតតទកដាក ចេពាះប ហ ការេធវើទារណកមម នងការែដលពកនគរបាលេធវើការងារមនរតមរតវ។ យាងេហាចណាសកមានមនស ១៥នាក បានរតវសាល បេ កនងមនទរឃឃាង របសនគរបាល កនងអមលងេពល៩ែខ ៃនឆាន ២០១២ េដាយរាបបញចលទាងអនកែដលរតវេគវាយដ រហតដលសាល ប េនះេបើតាមចននែដលកតរតាេដាយសារពតមានរគបរគងេដាយរដឋ។ ឧទាទ ហរណ េ ៃថងទ៥ ែខសហា អាជាញ ធរបានេរបើកមាល ងបរងាក បចេពាះរកមអនកេធវើបាតកមមេដាយសនតភាព ែដលេធវើេឡើងេ ទរកងហាណយ របឆាងតវាជាមយរដាឋភបាលៃនរបេទសចន ចេពាះប ហ ែដលរបេទសេនះអះអាងខលនជាមាច សេលើេកាះបារាែសល នង េកាះែរសពតល ែដលរបេទសេវៀតណាមកបានរបកាសជាមាច សកមមសទធែដរេនាះ។ រកត េលខ៩២ របសរដាឋ ភបាល េចញ

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ២៣ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

េ ៃថងទ៨ ែខវចឆកា ពរងងចេពាះការរតតពនតេលើេសរភាពសាសនា េហើយបានដាកេចញនវតរមវការទាងឡាយ េដើម ឲ រកមអនកកានសាសនាអាចរតវបានទទលសាគ ល ដចអវែដលេគមនបានែចងពមនអពេរឿងថា េធវើឲ បះពាលដលសនតសខជាត។ ជាទេ រដាឋ ភបាលេធវើការគាបសងកតចេពាះេសរភាពសាសនា តាមរយៈរកត ច ប តរមវឲ មានការចះេឈាម ះ េដាយការរកគនរខាន នងេដាយគរមាមកែហងចេពាះរកមសាសនាែដលមនបានរតតពនត នងជាបសង យពេរឿងេធវើនេយាបាយ រាបទាងអនកកានសាសនារពះពទធ សាសនារបែតសតង សាសនាកាតលក នងអនកមានជេនឿសងគមេផ ងៗេទៀត។ ឆាន កនលងេ េនះ គរែតជាការរលកដាសេតឿនចេពាះរបេទសខលះ ដចជារដាឋ ភបាលៃនរបេទសជបន ែដលែតងមានទនាកទនងពាណជជកមមជាធមមតា េ េពលែដលរបជាជនៃនរបេទសេវៀតណាមែតងរតវបានកាតេទាសឲ ជាបពនធនាគាររយៈេពលដយរឆាន េដាយរគានែតបានេធវើការបេញចញមតរបសខលន។ េលាក េរពដ អាដាម បានមានរបសាសន។ To read Human Rights Watch’s World Report 2013 chapter on Vietnam, please visit: www.hrw.org/world-report/2013/country-chapters/world-report-2013-vietnam កណតសមាគ លរបសវទ សេឡងកមពជាេរកាម ពតែមនែតកនងរបាយការណេនះ ពមាននយាយអពការេចាទរបកាន ការជាបពនធនាគារ ការរតេចាលរសក នង ការែដលរតវបានសមាល ប ចេពាះរពះសង នងជនសវលែខមរកមពជាេរកាម ែដលរសេ េរកាមការគាបសងកតបបទសទធេសរ ភាពពសណាករដាឋ ភបាលេវៀតណាម បែនតរបសនេបើេយើងរគានែតពចារណាថា រគានែតចេពាះជនជាតយនដចគាន រដាឋ ភបាលេនះបានេធវើអេពើអស

េនះ េដាយគាម នញេញើតចេពាះែភនកពភពេលាកបនតចេសាះ េតើចេពាះែខមរកមពជាេរកាមវញ កពងមានភពវាសនាយាងណាែដរេ ? វទ សេឡងកមពជាេរកាមសមរលកប ជ កជនថា េ េពលែដលខញរពះករណាខញកពងែតអងគយេ មខកព ទរ េ ៃថងទ៧ ែខមនា ឆាន ២០១៣ េដើម េធវើការបកែរបអតថបទេនះ េ ឯទកដកមពជាេរកាមឯេណាះ វតតៃរពជាប េខតតឃាល ង កមពជាេរកាម កពងែតទទលការហពទធ េដាយកមាល ងនគរបាលយន េហើយរពះេតជរពះគណរពះនាម ល ចនាត ៃនវតតៃរពជាបេនាះ កពងែតេ េរកាមសមាព ធៃនការចាបផ ក េដាយរគអាចារ ែដលបានទទលការប ជបងខពអាជាញ ធរយន។ សមសាត បបទសមាភសនផាទ លែដលបានេធវើេដាយេលាក ល ឈន ៃនវទ សេឡងកមពជាេរកាម ជាមយរពះេតជរពះគណ ល ចនាត ផាទ លកាលពេមាង៤ រេសៀល នាៃថងទ០៧ ែខមនាឆាន ២០១៣។ រឯករណករណរពះេតជរពះគណ ល សន នងរពះេតជរពះគណ ថាច េធឿន ៃនវតតសរតាេសក េខតតឃាល ងដែដល ជាករណរេលាភេលើសទធេសរភាពរពះពទធសាសនាដចគាន េហើយកមានករណេផ ងេរចើនេទៀត រាបមនអស។ េហើយរពតតការណេនះ កប ជ កថា េ េពលែដល រដាឋ ភបាលេវៀតណាមកានែតមានការគាបសងកតេ េលើសទធេសរភាពរបជាពលរដឋ វាសនារបសែខមរេរកាមកាន ែតរតវរបឈមនងេរគាះថាន ក េហើយែខមរេរកាមែដលរសេ រគបរជងេរជាយៃនពភពេលាក កានែតមានការទទល ខសរតវ កនងការេធវើឲ សកលេលាកបានដងឮពេរឿងេនះផង នងជយេរជាមែរជងេដាយរគបមេធ បាយ េដើម រែលកទកខេវទនាជនរមេលាហតរបសខលនផង៕

េ យ៖ េ ក សន សេរមច VOKK

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ២៤ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

េតើែខមរេរកមទទលឥទធពលពភ យនទងរសងែមនឬ? របជាជាតែខមរេរកាម រសេ ែដនដកមពជាេរកាមសពវៃថង េ ែតរក អតតស ញ ណជាតរបសខលនជាែខមរជានចច។ ការេនះ អាចឆលះប ច ងតាមរយៈវប ធម សាសនា នងរបៃពណជាេដើម កនងេនាះមានការនយាយជាភាសាែខមរ, ការសរេសរជាអក រែខមរ នងជាពេសស េ កនងអតតស ញ បណណ ស ជ តេវៀតណាមរបសពកេគ េែតដាកថា ជាជនជាតែខមរដែដល។ ថមៗ េនះ មានមតមយចននបានេលើកេឡើងថា ែខមរេរកាមបានទទលយកឥទធពលពភាសាយន េដាយពកេគនយាយចលភាសាយនេ កនងភាសាែខមរ នងថា “ែខមរេ របេទសៃថ” មានភពវសណាងជាង “ែខមរេរកាម” េ កមពជាេរកាម។ ប ហ េនះសារពតមាន ៃរពនគរ កតសមាគ លេឃើញថា ការនយាយភាសាែខមររបសែខមរេរកាមសពវៃថង មានពររបេភទ នងពរជពកបគគល។ របេភទទាងពរេនាះ បានដលផលវការ នងមនផលវការ។ រឯជពកបគគលទាងពរេនាះ បានដលអនកេចះដង នងអនកមនេចះដង ខាងអក រសារសតែខមរ។

េទាះបេ េរកាមការរគបរគង របសរបបយនជាេរចើនឆាន មកេហើយកដ ែតែខមរេរកាមេ កមពជាេរកាម េ ែតនយាយគាន ជាភាសាែខមរ នងេរបើអក រែខមរ េ កនងសហគមនរបសខលនជានចច េបើេទាះបភាសា នងអក រជាផលវការែផនករដឋបាល របសរដាឋ ភបាលេវៀតណាមបចចប នន ជាភាសាយនកដ។ ការេរបើភាសាែខមរ របសពលរដឋែខមរេរកាម

េ កមពជាេរកាម អាចែចកេចញជាពររបេភទ នងពរជពកបគគល ដចតេ េនះ ៖ របេភទផលវការ នងមនផលវការណ៖ របេភទផលវការេនាះ បានដលការនយាយសដ ការែថលងសនទរកថា នងការសែមដងរពះធមេទសនារបសរពះសង េ កនងពធបណ ទានេផ ងៗ គសទធែតរបកបេ េដាយពាក េពចន េវាហារសារសតជាភាសាែខមរសទធសាធ មនមានលាយឡភាសាយនេឡើយ។ េរ ពេនះ េ តាមវតតអារាម រពះសង េ ែតេរបើអក រែខមរជាផលវការរបសខលនជានចច។ មនផលវការេនាះ បានដលការសនទនាខាងេរ មានចលពាក យនមយចនន ចេពាះែតពាក អសាធារណនាម ែដលរដាឋ ភបាលេវៀតណាមដាកេឈាម ះជាភាសាយន េ តាមមនទរេពទ ឬកែនលងសាធារណៈេផ ងៗជាេដើម ដចជាពាក ថា “េ របជ” អវមយែដលេរៀបចេឡើងេដាយរដាឋ ភបាលេវៀតណាម ែខមរេរកាមខលះេថា “េ េហាប”។ ពាក “េហាប” េនះ ជាភាសាផលវការេ កនងកចចការមយេនះ, ពាក “េ េធវើពលកមម” របសសស សាលារដឋយន កនេ ែខមរេរកាមមយចននេ តាមភាសាយនថា “េ ឡាវដង” (Lao Dong) េរពាះពាក “ឡាវដង” េនះ ជាភាសាផលវការមយេ កនងកមមវធ ៃនសាលាេរៀនរបសេគ នងពាក “នគរបាល” ែខមរេរកាមខលះេតាមភាសាយនថា “កងអាង” (Cong An) ជាេដើម។ សរមាប ជពកបគគលេចះដង ខាងភាសា

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ២៥ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

នងអក រសារសតែខមរវញ ដចជារពះសង នងអនកធាល បបានបសេរៀនេរ រជះជាេដើម ពកេគមននយាយតាមភាសាយនេឡើយ េបើេទាះបភាសាយនទាងេនាះជាផលវការកដ កេគេ ែតែរបមកជាែខមរេដើម នយាយេ កានជនជាតែខមរដចគាន ែដរ។ រឯ ជពកបគគលមនេចះដង អក រសារសតែខមរ ឬមនេចះអានអក រែខមរ ដចជាេកមងៗជាេដើម េហើយបានេ េរៀនែតសាលារដឋយនេនាះ ពកេគងាយនងនយាយចលភាសាយនេរចើនណាស បែនតពកេគេ ែតនយាយភាសាែខមរដែដល។ តាមការេសើបសរ នងកតសមាគ លេឃើញថា េកមងៗែខមរេរកាមទាងេនាះ មនចងនយាយលាយឡចលភា សាយនេទ ែតពកេគរកនកពាក ែខមរែដលមានករមតខពស ឬពាក វប ធមមនទាន។ េតើ “ែខមរេ ៃថ” មានភពវសណាងជាង “ែខមរេរកាម” យាងណា ? ៖ េបើេយើងេរបៀបេធៀបជវត ែខមរទាងពរេនះ ែដលបចចប នន បានរសេ េរ រងវងរបេទសកមពជាេនាះ គ “ែខមរេលើ” េ កនងរបេទសៃថ ពកេគមនបានេរបើអក រែខមរេ កនងសហគមន របសខលនេទ េហើយភាសាវញ កលាយចលៃថេសទើនងទាងរសងេ េហើយ។ ចែណក “ែខមរេរកាម” ែដលេ កមពជាេរកាម េរកាមការរគបរគងរបសេវៀតណាមវញ មានលកខណៈ ច សលាស នងរបកានគនតជាែខមរខាល ងណាស េដាយពកេគេ ែត នយាយភាសាែខមរ នងសរេសរអក រែខមរេរៀងរហតមកដលបចចប នន។ សរមាបភពវសណាងវញ “ែខមរេលើ” រសេ កនងរបេទសៃថ ែដលជារបេទសេសរេនាះ

ពកេគអាចបានទទលនវសទធេផ ងៗជាង “ែខមរេរកាម” ែដលកពងរសេ កនងរបេទសេវៀតណាម ែដលជារបេទសមយ របកានយករបបកមមយនសត ផាដ ចការ ែតែខមរេរកាមមានសណាងេរពាះមានសាម រតរក អតតស ញ ណជាតរបសខលនជា “ែខមរ” ជានចច េបើេទាះបរបបយនរគបជនានខព យាមលបបបាតយាងណាកេដាយ។ េដើម ឲ ែខមរេរកាម អាចនយាយភាសាែខមរបានរតមរតវ មនលាយឡចលភាសាយនេនាះ មានែតកតាត មយគត គកនេ ែខមរេរកាមខរបងេរៀនសរតអក រសារសតែខមរ ឲ បានេរ រជះ។ កតាត េនះ ការនាយវជនែខមរេរកាមឲ ចលវតតបសេរៀនេ ែតមានសារៈសខាន, េ តាមវតតអារាម រតវបនតេបើកសាលាេរៀនអក រសារសតែខមរ ឲ កនេ ែខមរេរកាមបានសក េរៀនសរត នងមានសាលាេរៀនកមមវធជាភាសាែខមរ េ តាមភមរសករបសពកេគជាេដើម៕

គណៈកមមករេមរបេយគ នងេបកខជនរបឡង កនងពធរបឡង នងរបកសលទធផល េនវតតកេញច ងភនេពញ ឆន ២០១៣

េសចកដ ែថលងអណរគណ សមែថលងអណរគណេ ក សន សេរមច

បនច យថវកចនន 370 USD ឧបតតមភដលករេបះផ យរពតតបរតេនះ

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ២៦ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ករចមលងសលបៈពជត សនដៃទ កពងជកកបវបបធមខលនឯង

ទេនៀមទមាល ប វប ធម ជេនឿ នងសាសនា ជាេដើម គតណាងឲ ជាតសាសនមយ។ អវទាងអសេនះ វាបងាហ ញតាមរយៈអក រសល សល ៈ នងមេធ បាយេផ ងេទៀតជាេរចើន។ បែនតេេពលបចចប នន សល ៈចេរមៀង នងែខ ភាពយនតែខមរជាេរចើន បានចមលងពជាតសាសនដៃទេទៀតទាងរសងែតមតង រាបទាងការេរបើពាក េពចន ការេរបើកាយវការ េរបើអតថនយៃនសាចេរឿង ឬចេរមៀងជាេដើម ែដលកនងេនាះចមលងមកពចន កេរ ហវ លពន នងៃថជាេដើម។ បទចេរមៀងខលះ េគថតជាចេរមៀងកាយវការ ែដលមានតបែតងជាចន ឬអនកចេរមៀងខលះ បានតបែតងខលនតាមមែដលករ ឬតបែតងតាមរេបៀបហវ លពនផងែដរ។ េតើការចមលងបទចេរមៀងឬែខ ភាពយនតពបរេទសទាងរសងែបបេនះ មានមានផលបះពាលអវខលះ ដលសងគមកមពជា? ទាកទងនងប ហ េនះ របធានមជ មណឌ លវប ធមជាត នងសងគម េលាក ប សណាង មានរបសាសនថា ពតជាមានផលបះពាលសងគមយាងខាល ង ពេរពាះចេរមៀងែបបេនះ បានជះឥទធពលដលរសទាបយវវយ េធវើឲ យវវយចាបយកវប ធមដៃទ េហើយេបាះបងវប ធមែខមរសល ៈែបបែខមរេចាលជាេដើម។ េលាក ប សណាង ប ជ កថា ការចមលងសល ៈពបរេទសេនះ គជាការជយជរញ ឬផ ពវផ យវប ធមេគ េហើយជកកបនវវប ធមខលនឯង។ េលាកប ជ កថា ការនាចលវប ធមពបរេទសេនះ គពាកពនធនងសមតថ

ភាពរបសអនកែតងនពនធផងែដរ ៖ "ធនធានថមៗរបសេយើង គេយើងេសទើរែតមានទាងរសង អាកែនលងហន ងេហើយ ែដលេធវើឲ ប ហ ការចមលងកានែតេកើនេឡើង េដាយសារែតធនធានថមៗ របសេយើង ែដលថា ជាអនកែដលសនង ជាអនកែដលបណឌ តេបើេយើងគាម ន ដេចនះេហើយ េយើងេឃើញេហើយថា ការនាចលអរយធមរបេទសេដាយមនដងខលន បអនៗ កមយៗខលះ េលាកមនែដលបានឆលងកាតនវវគគ ជាអនកកវនពនធេទ េលាកេចញបទចេរមៀងអនាធបេតយ តាមែតការនកេឃើញ"។ ែខមរមានអវៗែដលជារបសខលនឯង របកបេដាយភាពសម រែបប ែដលវាបងាហ ញតាមរយៈេករ តដែណលពដនតាមក បែនតអវទាងអសេនាះ ហាកដចកបេ បាត តាមរយៈលហរចលវប ធមបរេទស។ នាយករបតបតត ៃនអងគការកមមវធអភវឌ នធនធានយវជនេលាក ជាង សខា មានរបសាសនថា សល ៈមានតនាទជាអនកអបរសងគម េហើយថាថវត តសល ៈេ េពលេនះ មានការរកចេរមើន បែនតអនកនពនធមយចននេឡើងែតង ឬនពនធេឡើង េដើម បេរមើផលរបេយាជនខលន ឬរកមហន របសខលនែតបេណាណ ះ េដាយមនបានគតរបេយាជនដលសងគមេទ។ េលាកបនតថា ការែតងនពនធបទចេរមៀង ឬែខ ភាពយនត គរតវែតមានរបពនធច បមយ េដើម រតតពនត េដើម ឲ របាកដថា ការែតងនពនធទាងេនាះមនបះពាលដលសងគម ៖ "រាលពតមាន ែដលបេងហើរតាមរយៈវសយសល ៈ

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ២៧ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

កដចជាចេរមៀងេនះេយើងគតថាវាជាទពអាកាសមយ ែដលវាបនលេ រគបរចកលហក េទាះបេ កនងបនាទ ប ែដលមានជ ជ ងបទបាងជតែបបេមចកកងទពេនះ កងកមាល ងេនះវាអាចៃវលកចលេបានែដរ អញច ងេហើយកែនលងេនះ គជាចណចមយែដលសខានណាស ែដលអនកនពនធទាងឡាយរតវរបយតន អពឥទធពលរបសវាហន ង ថាេតើវាផតលនវផលលបាកែបបេមច ែដលេធវើឲ បះពាលដលយវជន ដចជាចេរមៀងែដលខញធាល បសាត បអ ដចជា េដើរៃវៗេគ ចេរមៀងអសហន ងវាហាកបដចជា កពងែតេលើកកមពសឲ ភាសាហង ហន ង កានែតេកើតមានេរចើនេទៀតេ កនងសងគម"។ នាេពលបចចប នន បទចេរមៀងែខមរ េគែតងបញចលនវអតថនយ នងរបភាពយវជនចលចតតផករសា ការរសេ រវាងគេសនហរសរបសមនអាពាហពពាហ ការសមាល បខលនេដាយសារែតមាន

វបតតេសនហា នងអេពើហង ជាេដើម។ អនកវភាគឯករាជ េលាកបណឌ ត េ មងៃហ មានរបសាសនថា េ របេទសដៃទែខ ភាពយនត ឬបទចេរមៀងែបបអេពើហង គមានដចគាន បែនតេគចាបេផតើមប ច ងតាមទរទស ន ឬផ ពវផ យមានករមត ែដលខសពរបេទសកមពជា។ េលាក េ មងៃហ មានរបសាសនថា ប ហ វបធមរតវែតគត េហើយរតវចាបេផតើមពថាន កដកនាមនេគ៖ "តាងពភាសានយាយដចេយើងឥឡវហន ងភាសាខសគាន ខញេឃើញេដើរតាមផ រ តាមអ េកមងៗេទើបែត៦ឆាន អហន ង សរកនេ េឡាះេនះេគេសអជាភាសាអងេគលស របសេនះជាសអអងេគលសៗ ខញថាងាបេហើយ រចបករចបលងាបេហើយ ភាសាខលនឯងមនបានទានច សលាសផង វាេ ជាេរជើមេ ចងេ "។ របភព៖ http://www.vodhotnews.com

របអប

ពធដែងហជនន (ដែងហខន ល ) េនកមពជ រកមនដករន របជនពរ េនកមពជេរកម

រពះម ក រតែខមរមនបនកតដកមពជសមបមយច មឲយេវៀត ម ការយាងេ សេមាព ធអាគារ ពទធសាសនបណឌ ត រង េ កមពជាេរកាម៖ រពះករណា រពះបាទ សេមដច រពះនេរាតដម សហន បានយាងចះេ េខតតឃាល ង ែដនដកមពជាេរកាម េដើម សេមាព ធ អាគារពទធសាសនបណឌ តរង ឬអាគាររកមសមាគមសក វទ លយេខមរជាតេ ែដនកសាងសន នាឆាន ១៩៤២ នងបានឧបតថមភទករបាកសរមាបកសាងអាអាគារេនះ ផងែដរ។ អាគារ រកមសមាគមសក វទ លយេខមរជាត េ ែដនកសាងសន (L'association pour l'amélioration morale, intellectuelle et physique des cambodgiens de Cochin chine ) ឬ វទ សាថ នពទធសាសនបណឌ ត រង េ េខតតឃាល ង បានកសាងេ ឆាន ១៩៣៨ នងសេមាព ធឲ េរបើរបាសជាផលវការេ ឆាន ១៩៤២។ បចចប នន អាគារេនះបានកាល យេ ជាសារមនទរជនជាតែខមរេខតតឃាល ង ែដលមានទតាងឋតេ ខាងត ងវតតឃាល ង ទរមេខតតឃាល ង។ េរកាយពបារាង បានរបគលកមពជាេរកាមេ ជារដឋចណះេវៀតណាម នាៃថងទ០៤ ែខមថនា ឆាន ១៩៤៩ េនាះមក ទនាកទនងរវាងែខមរេរកាម នងរពះរាជាណាចរកកមពជា រតវបានយនកាតផាត ចបនតចមតងៗ។ កតាត េនះេហើយ បានេធវើឲ វទសាថ នពទធសាសនបណឌ ត រង ែលងដេណើ រការ។ េរកាយមករតវបានេមដកនាែខមរេរកាមកនងកងជរ ៃនរដាឋ ភបាលបក កមមយនសតយន សណមពរឲដាកអាគារេនះ េធវើជាសារមនទរជនជាតែខមរេខតត

ឃាល ងវញ េដើម រក ទកនវេករដែណលដនតាែខមរេរកាម រគបជនាន មានដចជា សារសាត សលករត, សេមល កបពាកែខមរពបរាណ, ផទះែខមរសមយបរាណ, វតតអារាម នងវងេភលងែខមរ ជាេដើម។ បានចលទស នា សារមនទរេនះ េយើងនងបានរជាបនងបាន យលពជវ ភាព រេបៀបរបបៃនការរសេ របសជនជាតេដើមែខមរេរកាម េ េខតតឃាល ង។ មនបានកាតែដនដ កមពជាេរកាម ឲ េវៀតណាមសម មយចអាម៖ េយាងតាមរពះរាជសារមយច ប ចះៃថងទ ១១ ែខធន ឆាន ២០០៣ របសរពះករណា រពះបាទសេមដច រពះនេរាតដម សហន បានជនចេពាះ ឯកឧតតម ថាច េសដាឋ សមាជករពទធសភាៃនរបេទសកមពជាថា រពះអងគមនែដលបានរបគលទកដ ៃនមាតកភមកមពជា សម ែតមយចអាមជនេ េវៀតណាមេឡើយ។ រាជសារេនះ មានេសចកដេដើមថា៖ ជន ឯកឧតដម ថាច េសដាឋ សមាជករពទធសភា ឯកឧតដមជាទរសឡាញ នងជាទរាបអានដរជាលេរ ! ខញបានទទលរចមកេហើយ នវលខតរបសឯកឧតដមចះៃថងទ០៨ ែខធន ឆាន ២០០៣ រពមទាងឯកសារមយចនន។ ខញសមសែមដងនវអណរគណ ដរជាលេរ នងសមជរមាបជាឱឡារកថា មហាក រតៃនរាជាណាចរកកមពជា ជាបនតបនាទ ប នងនេរាតដម សហន

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ២៨ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

មនែដលបានរបគលទកដមាតភមកមពជា សម ែតមយចអាមជនេ េវៀតណាម ឬៃថ ឬឡាវេនាះេទ។ េ កនងសមយណាកេដាយ របេទសេវៀតណាម របេទសៃថ របេទសឡាវ មនែដលមានគណអវមកេលើរាជាណាចរកកមពជា េហើយមហាក រតែខមរ នងនេរាតដម សហន មនែដលក តជាត របជារារសត មាតភមកមពជា មដងណាេឡើយ។ សមឯកឧតដម ទទលនវេសចកដរាបអាន នងរសឡាញដរជាលេរ អពខញ។ ការផដលស ជ តែខមរ ដលពលរដឋែខមរេរកាម៖ េយាងតាមរពះរាជសារមយច ប ចះៃថងទ ២២ ែខធន ឆាន ១៩៩២ របសរពះករណា រពះបាទសេមដច រពះនេរាតដម សហន បានរបកាសជាសាធារណៈថា ពលរដឋែខមរេរកាមែដលេកើតេ កមពជាេរកាម ឬពលរដឋែខមរែដលេកើតេ កនងរបេទសេវៀតណាមមានសទធរគបរគាន កនងការទទលបានស ជ តែខមររសបច ប របសនេបើពកេគចងមករសេ េលើទកដៃនរបេទសកមពជា។ ជរមញឲ រដាឋ ភបាល េលាក ហន ែសន ពនត េលើករណរពះេតជរពះគណ ទម សាខន ៖ េយាងតាមរពះរាជសារមយច ប ចះៃថងទ ០៦ ែខកកកដា ឆាន ២០០៧ របសរពះករណា រពះបាទសេមដច រពះនេរាតដម សហន ជនចេពាះ េលាក ហន ែសន នាយករដឋមរនត ៃនរបេទសកមពជា េដើម ពនត េឡើងវញនវសេណើ របស េលាក ថាច េសដាឋ របធានសហគមនែខមរកមពជាេរកាម ជវញករណរដាឋ ភបាលែខមរ ចាបរពះេតជរពះ

គណ ទម សាខន ផ ក េហើយបញជនេ ដាកគកយនេ កមពជាេរកាម។ េសចកដេដើមកនងរាជសារេនះ មានខលមសារថា៖ ជន សេមដច ហន ែសន របមខរាជរដាឋ ភបាលកមពជា សេមដចជាទរាបអានដខពងខពសបផត នងរសឡាញដរជាលេរ បផត ! ខញបានទទលលខតចះៃថងទ៣ ែខកកកដា ឆាន ២០០៧ របស ឯកឧតដម ថាច េសដាឋ របធានសហគមនែខមរកមពជាេរកាម។ ខញសមេផញើលខតខាងេលើ ជនសេមដចរបមខរាជរដាឋ ភបាលកមពជា េមតាត ពនត ចេពាះសេណើ ែដលឯកឧតតមបានេលើកេឡើង។ េរកាយពបានទទលរាជសារេនះព រពះករណា រពះបាទសេមដច រពះ នេរាតដម សហន ភាល ម េលាក ហន ែសន បានទលថាវ យលខតមយច ប ចះៃថង២៨ ែខក ញ ឆាន ២០០៧ តបចេពាះអតតរពះមហាក រត េដាយេធវើេសចកដរាយការណពសាដ រជវញការចាបផ ក រពះេតជរពះគណ ទម សាខន នងបានប ជ កថា រពះេតជរពះគណ ទម សាខន កពងរតវបានឃខលនេដាយរដាឋភបាលេវៀតណាម។ េលាក ហន ែសន បានប ជ កេ កនងសារលខតថា “តាមពតមានអនកនាពាក សាថ នទតេវៀតណាមរបចារពះរាជាណាចរកកមពជា បានរបកាសថា េលាក ទម សាខន កពងរតវបានឃខលនេដាយអាជាញ ធរៃនសាធារណរដឋសងគមនយមេវៀតណាម េហើយមលេហតពតរបាកដៃនការឃខលន

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ២៩ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

េនះ េយើងពដងច សលាសេទ”។ លខតរបស េលាក ហន ែសន បានបនតេទៀតថា “រពះេ អធការវតតេបាកខណារាម រពះនាម ទម សាខន ស ជ តែខមរកមពជាេរកាម រសកកេណើតភមខាល រគហម ឃបាជក រសកសាវ យទង េខតតអាងយាង េខតតមាតរជក ៃនសាធារណរដឋសងគមនយមេវៀតណាម គងេ វតតេបាកខណារាម (ភនដនខាងេជើង) សថតេ កនងភមផ រ ឃភនដន រសកគរវង េខតតតាែកវ បានយកវតតអារាមេធវើជាទែចកចាយ រពតតបរតសហពនធែខមរកមពជាេរកាម ែដលកនងមយក លៗមានចននព ១៤ េ ២០ ទពរ មានខលមសារេឃាសនាញះញងកនងេគាលបណងបងកជេមាល ះរវាងកមពជា - េវៀតណាម....”។ េទាះបមានរាជអនតរាគមន ពអតតរពះមហាក រតែខមរយាងណាកេដាយ អាជាញ ធរេវៀត

ណាមេ ែតឃឃាង រពះេតជរពះគណ ទម សាខន ដែដលរហតដលរគបកណត ៃនការរបកាសសាលរកម របសតលាការរបជាជនេវៀតណាម េទើបបានេដាះែលង។ រកមអងគការសទធមនស អនតរជាត បានេផាដ លេទាសរដាឋ ភបាលេវៀតណាម នងកមពជា ថា រេលាភសទធមនស យាងធងនធងរ េលើពលរដឋែខមរេរកាម។ រឯសងគមសវលេ រសកែខមរ នងពលរដឋែខមរេ កនងពភពេលាកេមើលេឃើញថា ករណរដាឋ ភបាលែខមរចាបរពះេតជគណ ទម សាខន ផ កបញជនេ ដាកគកេ េវៀតណាមេនះ ឆលះប ច ងឲ េឃើញថា េវៀតណាមេ ែតបនតេរជៀតែរជកៃផទកនងកចចការនេយាបាយរបសកមពជា នងកមពជាឋតេ េរកាមឥទធពលនេយាបាយេវៀតណាម៕ របភព៖ រពតមន ៃរពនគរ

េខល ងទវ ររកមសមគមសក វទយលយេខមរជតេនែដនក ងសន បនក ងកនងឆន ១៩៣៨ នងសេមព ធ ឆន ១៩៤២ មនករយងចលជអធបតព រពះបទ សេមដច រពះនេ តដម សហន។ គរេនះេនជបវតតឃល ង

ទរមេខតតឃល ង បចចបបននកល យេទជ គរ រមនទរជនជតែខមរេខតតឃល ង។

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ៣០ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

េលខ៩២ ែខកមភៈ ឆន ២០១៣ ទពរ៣១ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

១១១ លធរជលងភមទលអនកលធរជលងភមទលអនកលធរជលងភមទលអនក បងឈកអរខន រវស ទកជន បងឈកអរខន រវស ទកជន បងឈកអរខន រវស ទកជន

ែរពកឆងទកេរជរសេពតចតន ែរពកឆងទកេរជរសេពតចតន ែរពកឆងទកេរជរសេពតចតន ឈរផ ងែបរបនរកទកចមលង។ឈរផ ងែបរបនរកទកចមលង។ឈរផ ងែបរបនរកទកចមលង។

២២២ ទកតចជ គងគ រជបេលចទកតចជ គងគ រជបេលចទកតចជ គងគ រជបេលច បងចជនច ចចនរសឆលងបងចជនច ចចនរសឆលងបងចជនច ចចនរសឆលង

នស យេសនហកមមមមបនផត បងនស យេសនហកមមមមបនផត បងនស យេសនហកមមមមបនផត បង សមរបសេសនហសនងក ចកេចលអន។សមរបសេសនហសនងក ចកេចលអន។សមរបសេសនហសនងក ចកេចលអន។

៣៣៣ ែរពកឆងទកហរជេនរេដើមែខែរពកឆងទកហរជេនរេដើមែខែរពកឆងទកហរជេនរេដើមែខ ព នថមរសែរបបតដណងសនយព នថមរសែរបបតដណងសនយព នថមរសែរបបតដណងសនយ

សងឃមរច ថបននអនសងឃមរច ថបននអនសងឃមរច ថបននអន ែតរសសរសសងននងផល សចនត ។ែតរសសរសសងននងផល សចនត ។ែតរសសរសសងននងផល សចនត ។

៤៤៤ ព នែវងរយហតថខន តែបបជងថមព នែវងរយហតថខន តែបបជងថមព នែវងរយហតថខន តែបបជងថម លងេ មចត តរសលងក តេសនលងេ មចត តរសលងក តេសនលងេ មចត តរសលងក តេសន

េចលទកកសតកបតទលអនកេចលទកកសតកបតទលអនកេចលទកកសតកបតទលអនក ព នភជ បជ អនេភលចបងេហើយ !ព នភជ បជ អនេភលចបងេហើយ !ព នភជ បជ អនេភលចបងេហើយ !

េ យ ៖ ថច រ

េនះជ ព នចលេទវតតែរពកពនទងេនះជ ព នចលេទវតតែរពកពនទងេនះជ ព នចលេទវតតែរពកពនទង រសកកពងធរសកកពងធរសកកពងធ េខតតឃល ងេខតតឃល ងេខតតឃល ង កមពជេរកមកមពជេរកមកមពជេរកម

 

សហរដឋអាេមរក បានដកថយពតបនេនាះ។ ភាគេរចើនៃនសមាជករដាឋ ភបាលបានរបែកក មនរពមេឡើងយនតេហាះែដលសហរដឋអាេមរកបានផតលឲ េដើម ដកេ ទមានសវតថភាពរាបទាងេមដកនាមានរពះអងគមាច ស សសវតថ សរ មតៈ ែដលរតវបានែខមររកហមសមាល ប។ តារាេកមងវយែដលផសអែណត តេឡើង តារាមយដងែដលផសអែណត តេឡើង េលាក េដៀន ែដល កាលេនាះជាឧតតមេសនយេទា េមប ជ ការកងពលធេលខ២ េ ឆាន ១៩៧២ េហើយជាេមប ជ ការកងទពេជើងេគាក នងជាអភបាលេខតតកណាត ល ពឆាន ១៩៧៤ ដលៃថងទ១៦ ែខេមសា ឆាន ១៩៧៥។ ការយលរសៃមរបសេលាក នងអនកមយចននេទៀត កនងការេរៀបចមលដាឋ នេរកាយ េ

ភមភាគឧតតរទស ៃនកមពជា េ េពលែដលពកែខមររកហមបានចលកានកាបទរបជជន នងទរកងនានាេនាះ រតវទទលបរាជយេដាយសារសាថ នភាពែដនដគាម នេសថភាព េហើយឧទធមាភ គចរកែដលដករបេលាក នងអនកមយចននេទៀត កបានចះចតកនងទកដៃថ។ េ ចងឆាន ១៩៧៥ េលាក េដៀន ែដល ជាមយភរយា នងកនពរនាក កនងឋានៈជាជនេភៀសខលន បានេ ដលទរកង អាឡចសងរឌយា រដឋេវៀរហ នញា ខញបានកជបេលាកសារជាថម។ ពរឆាន េរកាយមក េ ែខឧសភាឆាន ១៩៧៧ េលាកបានចាកេចញពសហរដឋអាេមរក េ របេទសបារាង េ ទេនាះេលាក នងរដឋបរសេរៀមច ង សន សាន បានេរៀបចជាគណៈកមម

តពទពរ០៣

តេទេលខេរកយ  

រពះវ រវតតរពះវ រវតតរពះវ រវតត នគវន មនគវន មនគវន ម (((វតតខទងវតតខទងវតតខទង) ) ) ឋតកនងទរមេខតតរពះរតពងឋតកនងទរមេខតតរពះរតពងឋតកនងទរមេខតតរពះរតពង កមពជេរកមកមពជេរកមកមពជេរកម