การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 2

ค าน า

ตามนโยบายรฐบาลใหมการพฒนาระบบการบ าบดฟนฟผเสพและผตดยาเสพตด ภายใตทศทาง นโยบายยาเสพตดโลก และการเปลยนแปลงในระดบสากล ไปสการใชหลกสาธารณสขและสทธมนษยชน เนนการดแลสขภาพและสงคม เปนแนวปฏบตในการลดผลกระทบจากปญหายาเสพตด ปรบมมมอง ผเสพผตดยาเสพตด คอ “ผปวย” ทตองไดรบการรกษา ภายใตหลกการ “เขาใจ เขาถง พงได” ประกอบกบ นโยบายการถายโอนภารกจดานการบ าบดฟนฟผเสพและผตดยาเสพตดในระบบตางๆ ใหกบส านกงานสาธารณสขอ าเภอ สาธารณสขอ าเภออมกอยจงไดพฒนาคมอแนวทางการด าเนนงานยาเสพตดส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย เพอเปนแนวทางใหหนวยงานในสงกดส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย น าไปด าเนนการใหเปนตามมาตรฐานเดยวกน ซงสงผลใหผเสพ/ผตดสารเสพตดสามารถเขาถงบรการบ าบดฟนฟ การใหบรการลดอนตรายจากการเสพ สารเสพตด (Harm Reduction) ครอบคลมทวถงและมคณภาพ ลดการเกด และแพรกระจายของโรคตดตอทมาจากการเสพยาเสพตด ลดปรมาณผเสพและผตดสารเสพตด ลดความเสยหายทางเศรษฐกจ จากการเสพและตดสารเสพตด ลดอาชญากรรมรปแบบตางๆจากการเสพและตดสารเสพตดและสงผลให ประเทศชาต“มนคงมงคงยงยน”

คณะท างานขอขอบคณผ เกยวของทกทานทรวมมอในการจดท าคมอการด าเนนงานยาเสพตดส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย เลมน

คณะท างานจดท าคมอ ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย

3 มกราคม 2561

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 3

สารบญ หนา

บทท 1 บทน า 4 บทท 2 แนวทางการด าเนนการคดกรอง ประเมนทางคลนก บ าบดฟนฟ 9 ตดตาม และสงตอ ผปวยยาเสพตดของสถานพยาบาล ในก ากบของส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย บทท 3 แนวทางการปฏบตงานเพอฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด 17 บทท 4 การลดอนตราย (Harm Reduction) 18 บทท 5 ระบบขอมลการบ าบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตด 20 ภาคผนวก 23 ภาคผนวก ๑ กรอบภารกจการด าเนนงานดานยาเสพตดมาตรฐานพนฐาน 24 การจดบรการดานยาเสพตดในสถานบรการระดบตางๆ (Minimum Requirement) ภาคผนวก ๒ กฎหมายทเกยวของดานยาเสพตด 26 ภาคผนวก ๓ สรปมาตรการดานยาเสพตด 27

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 4

บทน า 1. สถานการณปญหาฝน ยาเสพตดในพนทอ าเภออมกอย จงหวดเชยงใหม

ปญหาสถานการณฝนในพนทอ าเภออมกอย จงหวดเชยงใหม ในหวงนบตงแตป ๒๕๕๓ ทส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตดไดรวมการด าเนนงานและบรณาการการท างานกบ,สถาบนวจยและพฒนาพนทสง(องคการมหาชน), ศนยอ านวยการแกไขปญหาความมนคงพนทพเศษอ าเภออมกอย(ศมพ.อ.อมกอย) และศนยปฏบตการปองกนและปราบปรามยาเสพตดอ าเภออมกอย(ศป.ปส.อ.อมกอย) จงหวดเชยงใหมเปนตนมา ยงคงมการรายงานการส ารวจพบพนทปลกฝน พบผเสพ ผตดฝน และการจบกมผเกยวของกบฝนอยางตอเนอง อ าเภออมกอยยงคงเปนพนทการปลก การแพรระบาดของปญหาฝนทส าคญแหงหนงของไทย ทงนนบแตการเรมมรายงานการส ารวจการปลกฝนตงแตป ๒๕๔๐ จ านวน ๑,๔๗๙.๓๖ ไร เปนตนมา จนถงปจจบน จากรายงานการส ารวจของสถาบนส ารวจและตดตามการปลกพชเสพตด ส านกงาน ป.ป.ส. เดอนเมษายน ๒๕๕๘ เมอสนสดฤดการปลกฝน มรายงานส ารวจพบพนทปลกฝนในอ าเภออมกอยจ านวน ๘๘๙ ไร ลดลงจากเดมกวารอยละ ๓๐ อยางไรกอ าเภออมกอยยงคงเปนพนททมรายงานการปลกฝนเปนอนดบท ๑ ของประเทศไทยและมผเกยวของ ทงผปลก นายทน ผรบจางแรงงาน ผเสพ ผตดฝนขนรนแรงเปนจ านวนมากประมาณการกวา ๔,๐๐๐ รายในพนท

สภาพปญหาทท าใหเกดการปลกและการเสพฝนฝนในพนทอ าเภออมกอยดงกลาว มหลายปจจยทเกยวของ ประกอบดวย (๑) ความยากจนของประชากรในพนท โดยใชฝนเปนเครองมอในการหาเลยงชพไมวาจะเปนการรบจางหรอการปลกเพอจ าหนายหรออนๆ เนองจากมราคาทแนนอนกวาผลผลตทางการเกษตรทด าเนนการในพนท (๒) ปญหาดานสภาพ ประชาชนการไมสามารถเขาถงการบรการดานสขภาพทเหมาะสมท าใหใชฝนเปนยาทดแทนในการรกษาโรค (๓) กลมผมอทธพล นายทนในพนทใชฝนเปนเครองมอในการควบคมผดอยโอกาสในพนทใหเปนแรงงานในทดนประกอบกบกลมดงกลาวกตองการแสวงหาทพงพงในพนทเชนกน

บทท 1

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 5

๒. กรอบและมาตรการการด าเนนงานดานการปองกนและบ าบดฟนฟผเสพ/ผตดสารเสพตด ของกระทรวงสาธารณสข

๑) ดานการสงเสรมปองกนไมใหเสพสารเสพตด – กจกรรมตามโครงการ To Be Number One, การรณรงคใหความรเรองโทษของยาเสพตด ผานสอ เชน วทย เสยงตามสาย แผนปาย การประชมชแจงในการประชมของหนวยงานตาง ๆ เปนตน สรางการมสวนรวมของชมชนทกภาคสวน - การสรางภมคมกนในสถานศกษา ผานโครงการ To Be Number One โดยม สถานบรการในสงกดด าเนนกจกรรมรวมกบโรงเรยนในเขตรบผดชอบ

๒) ดานบ าบดฟนฟยาเสพตด จดระบบบรการ ดงน - ดานการฟนฟ และตดตามผเสพตด มการจดระบบการฟนฟสมรรถภาพรางกายและจตใจ สงเสรมสนบสนน ประสานงานหนวยงานทเกยวของในการฝกอาชพ รวมถงการตดตามดแลชวยเหลอผผานการบ าบดฯ เชน การเยยมบาน การนดพบทสถานพยาบาล หรอตดตามจากบคคลทนาเชอถอ ไววางใจ สนใจ เขาใจการตดตามดแลผเลกยาเสพตด กจกรรมการตดตาม เชน การสอบถามขอมล ใหค าปรกษา แนะน า แกไขปญหา เสรมก าลงใจ แนะแนว ตดตามผลปองกนการเสพซ า ใน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (ทมความพรอม)

3) ดานการลดอนตราย (Harm Reduction) ๓.๑ การใหความรเพอสรางความเขาใจความตระหนกและประเมนความเสยงของตนเองตอการ ปองกนการตดเชอ HIV/AIDS, Hepatitis B และ C ในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ๓.2 จดบรการเขมและอปกรณความสะอาด ในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ตามบรบทของพนท ๓. การพฒนาระบบการบ าบดผเสพยาเสพตดในอนาคต ภายใตการก ากบของส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย

การปรบการบรหารจดการผปวยยาเสพตดของส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย มเปาหมาย เพอเพม ประสทธภาพการ คดกรอง บ าบดฟนฟ ตดตามผเสพ/ผตดยาเสพตด และ ลดอนตรายเพอใหผผาน การบ าบดบดกลบเขาสสงคมโดยปกตโดยกระบวนการดงน

๑) ปรบปรงรปแบบการใหบรการใหเออตอผเสพสามารถเขารบรกษาไดงายขน

๒) กระบวนการ คดกรอง บ าบดรกษา ฟนฟสมรรถภาพ และการตดตาม ภายใตการด าเนนงาน ๒.๑) จดระบบจดพกรอกอนเขาศนยคดกรองในเวลา ๔๘ ชวโมง ภายใตขอกฎหมาย และระเบยบ ๒.๒) ทบทวนแบบประเมน/คดกรอง/วนจฉย ผเสพยาเสพตด ๒.๓) สนบสนนอตราก าลง ทรพยากร ใหเหมาะสมในพนท ๒.๔) ปรบปรงแนวทางมาตรฐานการคดกรอง บ าบดฟนฟ และ ลดอนตราย ๒.๕) จดตงศนยฟนฟผตดยาเสพตดหลงผานการบ าบดรวมกบพหภาค

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 6

๒.6) ปรบประสทธภาพการตดตาม ในระบบ สมครใจ และบงคบบ าบด

๓) ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย มหนวยใหบรการดแลผปวยยาเสพตดในระดบต าบล โดยมโรงพยาบาล สงเสรมสขภาพต าบล รบผดชอบในการตดตามครอบคลมทกพนท และสนบสนนโรงพยาบาลสงเสรม สขภาพต าบล ทมศกยภาพ ใหสามารถดแลดานการบ าบดฟนฟฯ ได

๔. ขอสรปหลกการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย

(๑) การแกไขปญหาฝน ยาเสพตดและความมนคงพนทอ าเภออมกอยยดประชาชนเปนศนยกลาง (People center) เพอลดสถานการณในพนทและมงตอบสนองความตองการของประชาชน และกอใหเกดผลกระทบในทางทดตอการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนทเปนปจจยอปสรรคในการด าเนนงานทผานมา อาทเชน เรองปญหาความยากจน เสนทางคมนาคม ระบบสาธารณสขพนท การขาดโอกาสทางอาชพ ซงทงหมดเปนปจจยทเชอมโยงกบปญหาฝนในพนททงสน

(๒)แกปญหาในเชงพนท (Area based approach) โดยก าหนดเปาหมายและแนวทางการด าเนนงานรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของ เพอก าหนดเปาหมายทสงผลตอการแพรระบาดของฝน ยาเสพตดและความมนคงเปนหลก จ านวน ๑๑๘ หมบาน/หยอมบานจากทงหมด ๑๗๔ หมบาน/หยอมบาน ของอ าเภออมกอย จงหวดเชยงใหม โดยคาดหวงวาการด าเนนงานภายใตแนวคดดงกลาวจะสามารถชวยใหเกดการควบคมพนทและน าไปสการลดระดบความรนแรงของสถานการณลงไปในทสด

(๓)ใชแนวคดการสวนรวมของทกภาคทเกยวของ (Participation oriented) ในกระบวนการรวมคด รวมตดสนใจ รวมด าเนนการ รวมรบผลประโยชน และรวมประเมนผล โดยมหนวยในการประสานการด าเนนงานไดแก ศนยอ านวยการแกไขปญหาความมนคงพนทอ าเภออมกอย จงหวดเชยงใหม เปนแกนหลกในการสรางความมสวนรวมในการด าเนนงาน ผานรปแบบการด าเนนงานในรปแบบเจาภาพและภาคการด าเนนงานรายยทธศาสตร

(๔) การแกปญหาแบบองครวม (Holistic approach) ดวยการแกปญหาอยางเปนระบบ ครบวงจร เชอมโยงตอเนอง ตงแตตนน า ไดแก ระบบขอมล (Data) การจดการพนทเปาหมาย(Area) การจดการบคคลเปาหมาย (Man) การสรางความเขมแขงและยงยน(Sustainable) ภายใตการบรหารจดการทมประสทธภาพ (Management)

(๕) สรางความสมดลของแตละยทธศาสตร (Balance approach) ทงดานการลดอปสงคยาเสพตด (Demand reduction strategy) และการลดอปทานยาเสพตด (Supply reduction strategy) การพฒนาคณภาพชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency Economy)

(๖) เนนผลสมฤทธเชงคณภาพ (Result based management) โดยก าหนดมาตรฐานและตวชวดผลการดาเนนงานอยางชดเจนเปนรปธรรม

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 7

5. ผลทคาดวาจะไดรบจากมาตรการการด าเนนงานควบคมและปองกนยาเสพตด

๑. พนทปลกฝนและการแพรระบาดของยาเสพตดในอ าเภออมกอย จงหวดเชยงใหม ลดลง อยางมประสทธภาพ

๒. มการควบคมและด าเนนการกบกลมบคคล หรอบคคลท เกยวของกบปลก การคา การรบจางทเกยวของฝน ยาเสพตดและความมนคงภายใตมาตรการทางกฎหมายอยางเขมงวดและจรงจง

๓. ประชาชน โดยเฉพาะกลมเสยง มความรเกยวกบสารเสพตดทถกตอง และสามารถปกปองตนเอจากสารเสพตดได

4. ผ เ สพ/ผ ต ดสาร เสพตด สามารถเข าถ งบร การ บ าบดร กษาท งทางกาย และทางจต อยางครอบคลมทวถง และ มคณภาพ

๕. ผเสพ/ผตดสารเสพตด มบรการลดอนตรายจากการเสพสารเสพตด (Harm Reduction) ทครอบคลมทวถง และ มคณภาพ

๖. หลกการดแลผปวยยาเสพตดในก ากบของส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย

๑) การสงเสรม และ ปองกนไมใหเสพสารเสพตดโดยสงเสรมใหประชาชนเลอกสงทดตอสขภาพ การจดหาทางเลอกทดกวาทดแทนการเสพยาใหความรดานยาเสพตด

๒) การบ าบดรกษา และ ฟนฟสมรรถภาพเพมการเขาถงในการบ าบด รกษาเพมการเขาถงบรการ สขภาพจตเพมความเขมขนทงการรกษา และ ระยะเวลาในการดแลผเสพยาเสพตด/ตดยาดแลกลมเฉพาะ เชน วยรน ผหญง ชายรกรวมเพศ

๓) การลดอนตราย (Harm Reduction) เนนในเรองกลมทใชยาฉด ทเสยงตอการแพรกระจาย AIDS ตบอกเสบบและซ เปนตน โดย เปลยนยาฉดเปนยากน และ การปองกนโรคตดตอทางเพศสมพนธ โดย สงเสรมการใชถงยางอนามย

๗. มาตรการส าคญทเกยวของในการดแลผปวยยาเสพตดในก ากบของส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย

เปาหมายส าคญ: เพอเพมความครอบคลมการใหบรการจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ถง โรงพยาบาลทวไป สงเสรมการดแลรกษาผปวยตดยาเสพตดใหเออตอผใช/ผเสพ/ ผตด สามารถเขารบการบ าบดรกษาในฐานะผปวยไดสะดวกและไดผลลพธ ภายใต มาตรการดงน

๑) การสงเสรมและปองกนไมใหเสพสารเสพตด ไดแก การรณรงคใหความรเรองโทษของ ยาเสพตดผานสอตางๆ เชน วทย เสยงตามสาย ปายรณรงค เปนตน รวมถงโครงการ To Be Number One การสรางภมคมกนในสถานศกษาและชมชน

๒) การบ าบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพ ไดแก ใหการรกษาตามอาการในภาวะฉกเฉนและ ระหวางการบ าบด จดกระบวนการใหค าปรกษา ในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และชมชนบ าบด

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 8

๓) การลดอนตรายจากการใชยา (Harm Reduction)

๘. มาตรการทางกฎหมาย

ในทางกฎหมาย ไดมการประกาศมาตรฐานส าหรบการบ าบดรกษาการตดสารเสพตดผดกฎหมาย ป พ.ศ. ๒๕๔๓ โดยไดออกประกาศกระทรวงสาธารณสข ฉบบท ๑๖๔ พ.ศ. ๒๕๔๓ แบงการบ าบดรกษา ผเขารบการบ าบดรกษาการตดสารเสพตดผดกฎหมาย เชน ฝน ออกเปน 4 ขนตอน และก าหนดมาตรฐาน ขนตอน วธการ และระยะเวลา ส าหรบใหสถานพยาบาลด าเนนการบ าบดรกษา ประกอบดวย

ขนตอนท ๑ การเตรยมการ เปนการเตรยมความพรอมกอนใหบ าบดรกษาภายในระยะเวลา ๗ วน เชน การตรวจวนจฉยการตดสารเสพตด การใหค าแนะน าเกยวกบสาร การสรางแรงจงใจใหเขาใจภาวะ ของตน และใหมความตงใจทจะรบการบ าบดรกษา และอธบายขนตอนการบ าบดรกษาใหแกผเขารบการบ าบด

ขนตอนท ๒ การถอนพษ ซงควรท า ภายในระยะเวลา ๔๕ วน ตามวธการถอนพษทไดยนตอ กรมการแพทยและผานการรบรองแลว เชน ผตดมอรฟนทมความตงใจทจะเลก โดยการหยดเสพแลวจะม ความอยากและความตองการยาเสพตดอยเหมอนเชนเคยดงนน การบ าบดรกษาจะเลอกใชวธการใดขนอยกบระยะเวลาทใช ปรมาณการใชและความตงใจของผเสพ หากเสพในปรมาณมากและเปนเวลานานหลายป จะมอาการถอนพษยา (Withdrawal Symptoms) เชน หาวนอน น ามก น าตาไหลเหงอออกมาก มอาการ ทรนทราย หงดหงด ปวดกลามเนอ ปวดทอง ทองเดนอาเจยน รายทรนแรงอาจถายเปนเลอดทชาวบาน เรยกวา “ลงแดง” หรอมอาการชกเกดขน เพราะอาการตางๆ อาจรนแรง ถงชวตได แตหากเรมเสพมาไมนานนกและมความตงใจทจะเลกจรงๆ วธทดทสด คอ การหยดใชยาเองหรอทเรยกวา “หกดบ” พกผอนใหเตมท รบประทานอาหารทมประโยชนออกก าลงกายใหรางกายแขงแรงกจะสามารถถอนพษยาออกจาก รางกายไดในทสด โดยจะใชเวลาไมนานกวา 15 วน

ขนตอนท ๓ การฟนฟสมรรถภาพ ซงมระยะเวลาด าเนนการภายใน ๑๘๐ วน ประกอบดวยกจกรรม หลากหลาย เชน จตบ าบด กจกรรมบ าบด อาชวบ าบด ศาสนา นนทนาการ การฝกวนย เปนตน เพอฝก ทกษะตางๆ ทจะชวยใหผเขารบการบ าบดไมกลบไปใชสารเสพตดอกในอนาคต

ขนตอนท ๔ การตดตาม มก าหนดระยะเวลา ๑ ป โดยมการใหค าปรกษา การใหค าแนะน า การสรางก าลงใจ และการปองกนการตดซ า มการเยยมบานและนดตดตามเปนระยะ เชน ทกเดอนท ๑, ๓, ๖ และ ๑๒ เปนตน

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 9

แนวทางการด าเนนการคดกรอง ประเมนทางคลนกบ าบด ฟนฟ ตดตาม และสงตอ ผปวยยาเสพตดของสถานพยาบาล ในก ากบของส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย แนวทางการด าเนนงาน คดกรอง ประเมนทางคลนก บ าบดฟนฟ ตดตาม และสงตอผปวยยาเสพตด ของสถานพยาบาล ในก ากบของส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย การบ าบดฟนฟผปวยยาเสพตด หมายถง การตรวจ การวนจฉย ตลอดจนการฟนฟสมรรถภาพ และการประเมนผลการบ าบดรกษาทงทางรางกายและจตใจ ซงแบงออกเปน 4 ขนตอน คอ 1. ขนการคดกรอง 2. ขนประเมนทางคลนก 3. ขนบ าบดฟนฟสมรรถภาพ 4. ขนตดตาม

บทท 2

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 10

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 11

๑. ขนคดกรอง การคดกรองปญหาและความผดปกตท เกดจากการใชสารเสพตด สามารถท าไดในสถานบรการ โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (ทม ความพรอม) โดยหลกการแลว บคลากรสาธารณสขมหนาทในการซกประวตและประเมนความเจบปวย ซงรวมถง การซกประวตและประเมนปญหาทเกดจากการใชสารเสพตดผดกฎหมายรวมกบการประเมนพฤตกรรมเสยง อนๆ ซงการคดกรองในสถานบรการ เปดในวนและเวลาราชการ ดงนน การคดกรองเบองตน (Screening) เปนประโยชน เพอชวยใหบคลากรสาธารณสข ไดรจก การตงค าถามในการคดกรองปญหาและความผดปกตทเกดจากการใชสารเสพตด อกทงชวยเพม ประสทธภาพ การท างานไดเรวขน

ขนตอนการคดกรอง การคดกรอง เกดขนจากการสอสารเชงบวก จากผน าพา ประกอบดวยครอบครว คร นายจาง ต ารวจ และภาคเครอขาย ตามพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ. ๒๕๕๑ ฝายปกครอง (ประชาคมแบบบรณาการ จดระเบยบสงคม ตงดานบรณาการ) มาตรการ คสช. ๑๐๘ โดยการตงจดตรวจ ด าเนนการตดตาม ผตองสงสยเขาสศนยคดกรอง ๗ วน หลงเสรจสนการคนหา ๑. สงทควรค านงถงกอนการคดกรอง เพอใหผใชยาและสารเสพตด เกดความไววางใจ และไดค าตอบทเปนจรง ผท าการคดกรองควรปฏบตดงน ๑) สรางสมพนธภาพกบผสมภาษณกอน โดยการพดคยเรองทวๆ ไป สนๆ แสดงทาททจรงใจ เปนมตร ๒) มทศนคตเชงบวกกบผใชยาเสพตด ไมตดสนถกผดในค าตอบทไมเหนดวย ๓) แสดงทาทใหเหนวาก าลงตงใจฟงในสงทเขาพด ๔) ไวตออารมณ ความรสกของผถกสมภาษณและแสดงความเหนอก เหนใจ ๕) แจงใหผถกสมภาษณทราบวาขอมลทใหนไมมผลกระทบใดๆ ตอผถกสมภาษณ และ เกบรกษาเปนความลบ ๒. ด าเนนการคดกรองโดยใชแบบคดกรองและสงตอผปวยทใชยาและสารเสพตด เพอเขารบการ บ าบดรกษา ๓. ด าเนนการตดตามผปวยเขาสกระบวนการบ าบดฟนฟ ๒๑ วน หลงสนสดการคดกรอง ๒. ขนประเมนทางคลนก การประเมนทางคลนกในผมปญหาการใชสารเสพตด วตถประสงค: เพอใหผรบบรการและผท าการรกษาไดวางแผนการรกษาและเปาหมายของการ รกษารวมกน อกทงเปนขนตอนทส าคญเพอชกน าผรบบรการใหเขาสกระบวนการรกษา เพอสรางแรงจงใจ ใหเกดการเปลยนแปลงแบบแผนดานพฤตกรรมการใชสาร และพฤตกรรมเสยงตอสขภาพอนๆ

ขนตอนการประเมน

๑.๑ สมภาษณสอบประวตการใชสารเสพตดในอดตจนถงปจจบน

๑.๒ ประวตการเขารบการรกษาในแตละครงทผานมา

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 12

๑.๓ การตรวจรางกายและสภาพจต

๑.๔ การตรวจทางหองปฏบตการทจ าเปน

๑.๕ การซกประวตเพมเตมจากญาต หรอบคคลใกลชดของผมารบบรการ ครอบคลมประเดน ดานตางๆ ไดแก เหตผล ปญหา หรออาการทท าใหมาโรงพยาบาล

๑.๖ การประเมนแรงจงใจ ความพรอม และความเชอมนในสมรรถนะแหงตนทจะปรบพฤตกรรม แบบแผนการใชสาร ความรนแรงของภาวะตดสาร ปญหา ผลกระทบ หรอ อนตรายทเกยวของกบการใช สาร ทงปญหาดานสขภาพ จตใจ สมพนธภาพ หนาทการงาน และกฎหมาย ปจจยในดานครอบครว และ สงแวดลอมทางสงคม

๑.๗ การตรวจสารเสพตดในปสสาวะ ๒ ขนตอน คอ

๑)การตรวจสารเสพตดเบองตน มวตถประสงคเพอคดแยกตวอยางทคาดวาจะมสารเสพตด ออกจากตวอยางทไมมสารเสพตด โดยทวไปมวธตรวจ ๒ วธ ไดแก (๑) การใชชดทดสอบสารเสพตด เบองตนทใชหลกการภมคมกนวทยา (๒) การใชเครองมอทใชหลกการวทยาตางๆ เชน เครอง AxSYM เครอง Cobas integra และเครอง Evidence เปนตน โดยโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ๒)การตรวจยนยน เพอเปนการน าตวอยางปสสาวะทใหผลบวกในขนตอนการตรวจเบองตน มาตรวจยนยนอกครงในหองปฏบตการ วามสารเสพตดหรอไม โดยการตรวจดวยเทคนคโครมาโตกราฟ (Chromatography) ในโรงพยาบาลทวไป หมายเหต : การตรวจปสสาวะเปนตวชวยยนยนอาการของผปวย และเปนการตดตามอาการ ของผปวยวาดขนหรอไมเทานน ไมไดบงบอกถงการตดยาเสพตด ๓. ขนบ าบดฟนฟสมรรถภาพ การถอนพษยา วตถประสงค : เพอใหผปวยไดรบการบ าบดอาการทางกาย และอาการทางจต ทอาจเกดจากการใชยาเสพตด หลกการ: การบ าบดรกษาในขนตอนน เพอชวยระงบความตองการยาและบ าบดอาการขาดยา ตลอดจนบ าบดโรคแทรกซอนตางๆ โดยการใชวธการประกอบโรคศลปะทงแผนปจจบน และแผนโบราณ ซงสามารถกระท าไดหลายแบบ ขนตอนการด าเนนการ : 3.1 การใหยา Methadone Maintenance • ซกประวตอยางละเอยด เกณฑการพจารณา ใชขนาดสงและเสพมาหลายป มความดอตอยาสง ใชวธถอนพษยาหลายครงไมส าเรจ • เรมในปรมาณนอยกอน ควรเรมขนาด 20-40 มก ในชวง 1-5วนแรก คอยๆเพมตวยาใน 3-5 วนแรกแตละครงไมเกน 10 มก ใชเวลาปรบยา 10-21 วน คอยจายคงท 80มก/วนภายใน 2-3 สปดาห • ควรตรวจสขภาพสปดาหละ1ครง จนรางกายคงทจงตรวจหางทก1-3เดอนตองใหผปวยเขาโปรแกรมพฤตกรรมบ าบดรปแบบตางๆทเหมาะสมดวย

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 13

3.2 การใหยา Methadone program แบงเปนระยะๆดงน • ระยะเรมตน : เรมนอยทสดเทาทสามารถระงบอาการขาดยาไดเทานน ดจากประวตของผปวย ระยะนเวลาไมเกน 24 ชวโมงแรก • ระยะปรบขนาดยาหลง 24 ชม. : ดวาควรเพมหรอไมจากอาการขาดยา ไมควรสงเกน 60-80 มก/วน ระยะปรบขนาดใชเวลา 1-2วน ส าหรบเฮโรอน • ระยะคงขนาดยา : เมอปรบไดพอเหมาะใหคงทตอไประยะหนงจนพนอาการขาดยาทขนสงสด ประมาณวนท 3-4 ของการรกษา สวนมอรฟน ฝนฉดประมาณ 7-10 ของการรกษา • ระยะลดขนาดยา : ปรบขนาดยาลดตามชวงเวลาทก าหนดตองไมมการเพมขนาดของเมทาโดนใหสงขนไปไมวากรณใดๆ • ระยะงดยาตองงดการใหเมอครบก าหนดการถอนพษ : หากมอาการขาดยาหลงเหลอใหรกษาตามอาการดวยยาตวอนทเหมาะสม การฟนฟสมรรถภาพ วตถประสงค: เพอใหผเขารบการบ าบดรกษาไดปรบสภาพรางกายและจตใจ พรอมทงปรบเปลยน บคลกภาพและพฤตกรรมใหมความเขมแขงไมคดกลบไปใชยาเสพตดอก หลกการ: เนองจากยาเสพตดทกชนดจะออกฤทธตอสมองสวนกลางโดยตรง ท าใหมการตดยา ของ จตใจ (Psychological dependence) เปนสวนใหญ ดงนน จงท าใหผตดยาทไดรบการรกษาขนถอนพษยา แลวหวนกลบไปใชยาเสพตดอก เพราะไมสามารถลมความสบายใจอนเกดจากการใชยาเสพตดไดในขนตอนน จงมงเนนใหผเขารบการบ าบดมจตใจมนคง เขมแขง แตในทางปฏบตเปนไปไดยากเพราะตองอาศย ความรวมมอทงของผเขารบการบ าบดรกษา ครอบครวและสงแวดลอม วธการฟนฟสมรรถภาพ ขนตอนการฟนฟสมรรถภาพ กลมผใช: การใหความรและสงเสรมสขภาพ (Health Education & Promotion) การใหค าแนะน า แบบสน (Brief Advice : BA) และหรอการบ าบดแบบสน (Brief Intervention : BI) อยางนอย ๑ ครง และ การชวยเหลอของครอบครว โรงเรยน และชมชน รวมถงการบ าบดโรครวมทางจตเวช (ถาม) บ าบดไดใน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล กลมผเสพ: ใชการบ าบดแบบสน (Brief Intervention : BI) แบบเสรมแรงจงใจ (Motivational Interviewing : MI) (Motivational Enchantment Therapy : MET) การบ าบดความคดและพฤตกรรม (Cognitive Behavioral Therapy : CBT) จตสงคมบ าบด อยางนอย ๓ – ๑๒ ครง ใน ๔ เดอน รวมกบ การรกษาดวยยา การรกษาโรครวม ทางจตเวชและสมตรวจปสสาวะ อยางนอย ๒ ครง และการบ าบดโดยการใชยาเมทาโดนรวม ในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล กลมผตด : ประกอบดวย การบ าบดแบบผปวยนอก: ใช ยาเมทาโดนในการบ าบดรกษา พรอมกบตดตาม และตรวจปสสาวะเดอนละ 1 ครง

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 14

4. ขนตดตาม ปจจบน ยงไมมยาหรอการรกษาทางจตสงคมทสามารถใชรกษาและตดตามผปวยยาเสพตดได จงจ าเปนตองมการดแลตดตามผปวยยาเสพตด เรมตงแตกอนการฟนฟ และหลงผานการฟนฟ ทงการรกษา โดยใชยาหรอการตดตามการรกษาแบบระยะยาว เพอใหเกดผลทดจากการรกษาไดอยางตอเนอง ดงนน ผปวยยาเสพตดควรไดรบการดแล การประเมน และการตดตามผลแบบระยะยาวคลายกบผปวยโรคเรอรง อน เนองจากการตดสารเสพตดจดเปนโรคเรอรง ทสงผลตอสมอง Reward , Motivation , Memory และ วงจรอนๆ ทเกยวของ ท าใหผปวยยาเสพตดไมสามารถหยดเสพไดอยางถาวร เกดอาการอยากสาร มปญหาในการควบคมพฤตกรรม และอารมณ และมปญหาความสมพนธระหวางบคคล โดยหา กผปวยไมไดเขาส กระบวนการบ าบดฟนฟ จะยงเกดสภาพไรความสามารถ หรอเสยชวตไดกอนวยอนควร ๔.๑ การตดตามเขาสศนยคดกรอง ภายหลงการคนหา โดยพหภาค มหาดไทย ต ารวจ สาธารณสข ตามประกาศคณะรกษาความสงบแหงชาตฉบบท ๑๐๘/๒๕๕๗ ลงวนท ๒๑ กรกฎาคม ๒๕๕๗ กรณผปวย ยาเสพตด ไมมาศนยคดกรอง ใหแจง ศอ.ปส. พนท ใน ๗ วน เพอด าเนนการตดตาม ๔.๒ การตดตามเขาสการบ าบดฟนฟ ในระบบบงคบบ าบดแบบไมควบคมตว ในกรณผปวยขาดการ บ าบดรกษาใหเจาหนาทสาธารณสขของหนวยบ าบดฟนฟและหรอบคลทไดรบมอบหมายตดตามใน ๗ วน แรกของการขาดการบ าบด หลงจากตดตามแลวไมพบตามก าหนดนด ใหตดตามอกครงในระยะ ๗ วน หลงจากการตดตามครงทแลว ในกรณผเขารบการบ าบดฟนฟ ยงคงไมมาหนวยบ าบดฟนฟ ใหหนวยงานบ าบดฟนฟ ท าหนงสอแจงตอส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอยด าเนนการตอไป การตดตามผผานการบ าบดฟนฟ วตถประสงค: เพอตดตามดแลผทผานการบ าบดฟนฟสมรรถภาพตามก าหนด เรยบรอยแลว ใหสามารถเลกใชยาเสพตดไดตลอดไป หลกการ: การรกษาขนตอนตดตามน มความส าคญทจะชวยใหผลของการเลกยาเสพตดคงอยและ ปองกนการกลบไปเสพตดใหม ผใหการบ าบดในขนนเปรยบพเลยงคอยชวยเหลอแนะน า เสรมสรางและ เปนก าลงใจใหผผานการบ าบดรกษาและครอบครว โดยมวธการตดตาม ดงน ๑. การตดตามทางตรง โดยผใหการบ าบดพบกบผเลกยาเสพตด หรอ ผเกยวของดวยตนเอง โดยม วธการตางๆ คอ ๑) การเยยมบาน เพอใหไดขอมลทถกตอง และสามารถใหความชวยเหลอไดอยางเหมาะสม ๒) การเยยมทท างานของผเลกยาเสพตด ซงไดจากขอมลการท างานและไดพบปะกบนายจาง หรอผรวมงาน ๓) การนดใหมาพบทสถานพยาบาล เพอทดสอบ ความรวมมอของผเลกยาเสพตด โดยการนดหมายใหมารายงานตวกบเจาหนาทผบ าบด ๒.การตดตามทางออม โดยผใหการบ าบดตดตอกบผเลกยาเสพตด โดยผานบคคลหรอสอกลาง อนๆ ดงน ๑) การตดตอผานบคคลอน เชน ตดตอผานนายจาง คร ผใหญบาน อสม. ผปกครอง ฯลฯ ซงบคคลอนหรอบคคลท ๓ น ควรมคณลกษณะทเหมาะสม เพอท าหนาทชวยเหลอ แนะน า สงเสรม และ เปนก าลงใจใหผเลกยาไดอยางมคณภาพ โดยมหลกการพจารณาบคคลทจะเปนสอกลาง ดงน

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 15

- เปนผทนาเชอถอ และไววางใจได - ไมเปนผตดยาเสพตด หรอเคยตดยาเสพตดมากอน - เปนผสนใจ และเขาใจการตดตามดแลผเลกยาเสพตด - ความเหมาะสมอนๆ เชน การมความร อานออกเขยนได ฯล ไมวาจะตดตามดวยวธใดกตาม ควรจะด าเนนการเปนระยะๆ ตามความเหมาะสม เชน ตดตาม ทกเดอนท ๑ , ๓ , ๖ , และ ๑๒ หากพบวามปญหาอาจจะเพมความถในการตดตามไดตามความจ าเปน ๓. กจกรรมการตดตาม ประกอบดวยกจกรรมตางๆ ไดแก - การสมภาษณ หรอสอบขอมล - ใหค าปรกษา แนะน า แกไขปญหา - เสรมก าลงใจ แนะแนว - ตดตามผล - ปองกนการตดยาเสพตดซ าอก แนวทางการด าเนนงานตดตามผผานการบ าบดฟนฟฯ ในระบบ ตามระดบ การเสพตด มรายละเอยด ดงน ๑. กลมผใช ตดตาม ๑ ครงใน ๓๐ วน ๒. กลมผเสพ กลมผตด ตดตามอยางนอย ๔ ครง เปนเวลา ๑ ป และสมตรวจปสสาวะ อยางนอย ๔ ครง ๓. กลมทมภาวะฉกเฉนจากสารกลม ฝน ตดตาม อยางนอย ๔ ครง เปนเวลา ๑ ป และสมตรวจปสสาวะอยางนอย ๔ ครง กลไกการบรหารจดการ และบทบาทหนาท ในการตดตามดแลชวยเหลอผผานการบ าบดฟนฟ เปาหมายการตดตามผผานการบ าบดฟนฟฯ เปนการคนคนดสสงคม ใหมคณภาพชวตทเหมาะสม ตามนโยบายประชารฐ รวมใจ ปลอดภยยาเสพตด จงไดรวมกนก าหนดกลไกการตดตามผผานการบ าบด ฟนฟ ดงน ๑. กรณสมครใจบ าบด บทบาทหนาท : ใหหนวยบรการสาธารณสข ประกอบดวย เจาหนาทสาธารณสข และอาสาสมครสาธารณสข ด าเนนการตดตามผผานการบ าบดฟนฟฯ ในระยะเวลา ๑ ป กรณผผานการบ าบดฟนฟประสงคความชวยเหลอ หนวยบรการสาธารณสข ประสานงานแจงศนยเพอประสานการดแลผ ผานการบ าบดฟนฟ เพอด าเนนการตอไป ๒. กรณสมครใจตามประกาศคณะรกษาความสงบแหงชาตฉบบท ๑๐๘/๒๕๕๗ ลงวนท ๒1 กรกฎาคม ๒๕๕๗ (คายปรบเปลยนพฤตกรรม) บทบาทหนาท: ใหศนยเพอประสานการดแลผผานการบ าบดฟนฟระดบอ าเภอเปนแกน ส าคญ มอบภารกจใหก านน ผใหญบาน อาสาสมคร ต ารวจ ชมชนสมพนธ ผน าชมชน ชดปฏบตการ และทมสหวชาชพ ด าเนนการตดตามดแลชวยเหลออยางนอย ๔ – ๗ ครง ในระยะเวลา ๑ ป รวมทงให ความ

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 16

ชวยเหลอตามความประสงคการขอรบความชวยเหลอผผานการบ าบดจากคายปรบเปลยนพฤตกรรม ๓. กรณบงคบบ าบด บทบาทหนาท: ใหส านกงานคมประพฤตจงหวด ประสานงาน และแจงรายชอผผานบ าบดฟนฟ ในระบบบงคบบ าบด และใหผผานการบ าบดฟนฟในระบบบงคบบ าบด รายงานตวทศนยเพอประสานการ ดแลผผานการบ าบดฟนฟ เพอด าเนนการตอไป เชนเดยวกบกรณตามประกาศ คสช. ๑๐๘ แนวทางการสงตอผปวยยาเสพตดในสถานพยาบาล ผปวยทไดรบการประเมนแลวพบวาเกนศกยภาพของสถานบรการในการบ าบดรกษาใหท าหนงสอสงตวผปวยทควรมขอมลการประเมนปญหาการใชยาและสารเสพตดในดานตางๆ เชน ระดบ ความรนแรงของการเสพ แรงจงใจในการรกษา ประวตการรกษาของผปวย เปนตน โดยเกณฑการสงตอ ในแตละระดบ ดงน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลเกณฑสงตอไปยงโรงพยาบาลชมชน ๑) ผทมปญหาการใชยาและสารเสพตดทมภาวะแทรกซอนทางกายและทางจตเวช ๒) ผปวยทไดรบการคดกรองเปนผเสพ และผปวยทไดรบการคดกรองวาเปนผตด ๓) ผปวยทไดรบการคดกรองเปนผใช ทไดรบการรกษาดวยการบ าบดอยางยอแลวยงคง มการเสพอกในชวง ๓ เดอน ภายหลงการรกษา

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 17

แนวทางการปฏบตงานฟนฟสมรรถภาพ ผตดยาเสพตด การปฏบตงานฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดตามพระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ. ๒๕๔๕ มองคประกอบทเปนแนวทางการปฏบตในแตละกรณ ดงน ๑.การฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดกรณทจ าเปนตองควบคมตวอยางเขมงวด และไมจ าเปนตอง ควบคมตวอยางเขมงวด ใชส าหรบผตดหรอเสพยาเสพตดทไมสามารถควบคมตนเองให เขารบการฟนฟ สมรรถภาพผเสพยาเสพตดไดและมพฤตกรรม ทอาจเปนอนตรายตอตนเองหรอผอน ใหฟนฟสมรรถภาพ ตามวธการทสถานฟนฟสมรรถภาพใหบรการอยตามความเหมาะสมกบสภาพการตดยาเสพตดและ พฤตกรรมอน ๆ โดยทวไป มองคประกอบ คอ การฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดทางดานรางกาย จตใจ สงคม การศกษาและ/หรออาชพจตใจ ๒. การฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด กรณทไมจ าเปนตองควบคมตว ซงสามารถจ าแนก การด าเนนการ ฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบผปวยนอก และผปวยใน ใชส าหรบผตดหรอเสพยาเสพตดทมอาการ ทางรางกายหรอทางจตรวมดวย ใหฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดตามวธการทโรงพยาบาลใหบรการ อยตามความเหมาะสม ซงนอกจากรกษาอาการทางกายและจตแลว ควรมการฟนฟสมรรถภาพผตด ยาเสพตดดวย ซงโดยทวไปมองคประกอบ คอ การฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดทางดานรางกาย จตใจ สงคม การศกษาและ/หรออาชพจตใจ

บทท 3

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 18

การลดอนตราย (Harm Reduction) การลดอนตรายในเวชปฏบต สามารถลดผลกระทบทางสขภาพ ผลกระทบทตามมาทางสงคมของ ผใชสาร เปนการผสมผสานทกมาตรการอยางกลมกลน เปาหมาย การลดอนตรายในการปรบเปลยนพฤตกรรมการใชสารเสพตดและผลกระทบ ทเกดขนตามมา ๑. เปาหมายระยะสน ปกปอง ปองกน และ ดแลการตดเชอ HIV/AIDS ไวรสตบอกเสบบ และ ซ ในผใชสารเสพตด ๒. เปาหมายสงสด ชวยใหสามารถปรบตวเองโดยการลดการใชสารและธ ารงสถานภาพการไมกลบ เสพซ าใหนานขนด าเนนชวตไดตามปกตสขจนกระทงหยดใชสารไดในทสด ขอแนะน าการลดอนตราย (Harm Reduction) ขอแนะน าท ๑: การใชมาตรการลดอนตรายควรใชเปนมาตรการส าหรบผใชสารเสพตดทยงไมพรอม เลกสารเสพตดได เปนการยดหยนวธการรกษาโดยยดความพรอมของผเขารบการบ าบดเปนศนยกลาง ความหนกแนนของขอแนะน า +/- คณภาพหลกฐานวชาการ ปานกลาง แนวปฏบตแบงเปน ๑๐ องคประกอบ ดงน ๑) การใหความรเพอสรางความเขาใจความตระหนกและประเมนความเสยงของตนเองตอการปองกนการตดเชอ HIV/AIDS ๒) การจดบรการยาทดแทนระยะยาว เชน Methadone ระยะยาว ๓) การจดบรการเขมและอปกรณความสะอาด ๔) การใหค าปรกษาและตรวจหาเชอ HIV โดยสมครใจ ๕) การดแลสขภาพแบบองครวม ๖) กจกรรมเพอนชวยเพอน ๗) การท างานเชงรกเพอลดอนตรายจากใชสารเสพตด ๘) การใหค าปรกษาเพอลดอนตรายจากการใชสารเสพตด ๙) การบ าบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพผตดสาร ๑๐) ศนยบรการขอมลขาวสารและความชวยเหลอ

บทท 4

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 19

ขอแนะน าท ๒: จดบรการใหความรเพอสรางความเขาใจ ความตระหนก และ การประเมนผล ความเสยงของตนเองตอการปองกนการตดเชอ HIV/AIDs, Hepatitis B และ C

ขอแนะน าท ๓: จดใหมบรการตรวจเลอดหา HIV, Hepatitis B และ C และ โรคตดตอทาง เพศสมพนธโดยสมครใจ Voluntary Counseling and testing (VCT) ใหผใชสารเสพตด ซงเปนหนงใน มาตรการลดอนตรายเชงการปองกนทมประสทธภาพ

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 20

ระบบขอมลการบ าบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตด ๑.แบบรายงานระบบขอมลการบ าบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตดของประเทศ ประกอบดวย ๑.๑ ลงทะเบยนเขาสกระบวนการบ าบด: ผเขารบการบ าบดรกษาและฟนฟทกคนจะตองมการ ลงทะเบยนเพอแสดงตนในการเขารบการบ าบดรกษา โดยระบขอมลสวนบคคลเบองตน

๑.๒ รายงานการคดกรองผใชยาเสพตด: การรายงานขอมลผลการจ าแนกคดกรองผเสพผตดยาเสพตด จ าแนกเปน ๓ ประเภท คอ ผใช ผเสพ และผตด และขอมลทไดจากการสมภาษณและตรวจสขภาพกาย และสขภาพจต

๑.๓ รายงานการบ าบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด: การรายงานขอมลการบ าบด รกษาและฟนฟ โดยสถานบ าบดหรอสถานทใหการบ าบดฟนฟ ตงแตเรมกระบวนการบ าบดรกษาจนจบ กระบวนการบ าบดฟนฟตามระยะเวลาทก าหนดซงกระบวนการบ าบดในแตละระบบมระยะเวลาการบ าบด ฟนฟไมเทากน

๑.๔ รายงานการตดตามดแลรกษาตอเนอง: การรายงานขอมลการตดตามดแลชวยเหลอผผานการ บ าบดฟนฟ ซงเปนขอมลทไดจากการตดตามหลงจากผานการบ าบดฟนฟ โดยมการตดตาม อยางนอย ๔ ครงใน ๑ ป ทงการตดตามทางการแพทยและการตดตามทางสงคม

๑.๕ รายงานการใหความชวยเหลอผผานการบ าบดฟนฟ: การรายงานขอมลการใหความชวยเหลอ ผผานการบ าบดฟนฟหลงจากการตดตามดแล เพอใหผผานการบ าบดฟนฟมคณภาพชวตทดขน ซงเปน ปจจยส าคญทชวยใหผผานการบ าบดสามารถด ารงชวตในสงคมไดอยางปกตสข

๒. หนวยงานการท างาน ๒.๑ ศนยเพอการคดกรอง หมายถง สถานทท าการจ าแนกคดกรองผเสพผตดยาเสพตด หรอศนย เพอการคดกรองผเขารบการบ าบดฟนฟในระดบอ าเภอ ตามประกาศคณะรกษาความสงบแหงชาต ฉบบท ๑๐๘/๒๕๕๗ ลงวนท ๒๑ กรกฎาคม ๒๕๕๗ ท าหนาทประเมนคดกรองสภาพการเสพตดและ ประเมนความรนแรงของสภาพการตดยาเสพตด ตามแบบคดกรอง

2.2 สถานบ าบดฟนฟ หมายถง สถานทใหการบ าบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพผเสพผตดยาเสพตด และไดรบการอนญาตจดตงสถานพยาบาล ตาม พ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. ๒๕๒๒

บทท 5

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 21

๒.๓ ศนยเพอประสานการดแลผผานการบ าบดฟนฟ หมายถง ศนยเพอประสานการดแลผผานการ ล าบดฟนฟระดบอ าเภอ ตามประกาศคณะรกษาความสงบแหงชาต ฉบบท ๑๐๘/๒๕๕๗ ลงวนท ๒๑ กรกฎาคม ๒๕๕๗ ท าหนาทจดระบบการตดตามดแลชวยเหลอ และ สนบสนน ๓. หนวยงานของผใชงาน ๑. โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล หนวยงานประเภทโรงพยาบาล สถานบ าบด สถานฟนฟทท าหนาทเกยวกบ การคดกรองผตดยาเสพตด บ าบดฟนฟ ตดตาม และใหความชวยเหลอ แกผบ าบดรกษาผตดยาเสพตด 2. คายปรบเปลยนพฤตกรรม หนวยงานทจดตงโดยกระทรวงมหาดไทยท ท าหนาทเกยวกบ การคดกรองผตดยาเสพตด บ าบดฟนฟ ตดตาม และใหความชวยเหลอ แกผบ าบดรกษาผตดยาเสพตด ๔. การบรหารจดการระบบ สาธารณสขอ าเภออมกอย ท าหนาทในการบรหารจดการ ระบบการด าเนนงานในพนท ก าหนดบทบาทหนาทของหนวยงานในสงกด ๕. การแจงเตอน ๕.๑ แจงเตอนการรบเขาสกระบวนการบ าบด ๓๐ วน หลงจากเสรจสนการคดกรองหากไมมการ รายงานการรบเขาสกระบวนการบ าบด ๕.๒ แจงเตอนการจ าหนาย การบ าบด ระบบสมครใจและโปรแกรมการบ าบดทไมใช Harm Reduction ๖ เดอน นบตงแตวนรบการบ าบด และแจงซ าทก ๆ ๑ เดอน ๕.3 แจงเตอนการรบเขาสกระบวนการตดตาม ๓๐ วน หลงจากเสรจสนการบ าบด ๕.4 แจงเตอนการจ าหนายการตดตาม : ผใชและผเสพ บ าบดดวยคาย เมอครบเวลา ๖ เดอน : ผ ใชไมใชคาย เรมแจงเตอนเมอครบเวลา ๔ เดอน : ผเสพไมใชคาย และผตดเมอครบเวลา ๑๓ เดอน เมอครบ ๒ ป ระบบปดใหอตโนมต และแจงใหส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย เพอประสานผดแลจงหวดตอไป ปดโดยระบบเนองจากขอมล ไมเคลอนไหวนานเกน ๒ ป

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 22

๖. มาตรฐานพนฐานในการบรหารจดการขอมลระบบขอมลการบ าบดรกษาและฟนฟ ผตดยาเสพตดของประเทศ : บสต.

ระดบหนวยบรการ จ านวน

Smart Card Reader เจาหนาท บนทกขอมล ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย 1 1 โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 11 11

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 23

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 24

กรอบภารกจการด าเนนงานดานยาเสพตด ๑. หนวยบรหาร (Administration) ประกอบดวย ส านกงานสาธารณสขจงหวดและส านกงาน สาธารณสขอ าเภอ บทบาทของส านกงานสาธารณสขจงหวด ๑) จดท าแผนยทธศาสตรและแผนกลยทธดานยาเสพตดระดบจงหวด ๒) ดแลระบบฐานขอมลยาเสพตด (บสต.) ระดบจงหวด ๓) ประสานการท างานดานยาเสพตดรวมกบพหภาคภายในจงหวด ๔) พฒนาศกยภาพองคความรใหกบบคลากรทท างานดานยาเสพตดภายในจงหวด บทบาทของส านกงานสาธารณสขอ าเภอ ๑) จดท าแผนยทธศาสตรและแผนกลยทธดานยาเสพตดระดบอ าเภอ ๒) ดแลระบบฐานขอมลยาเสพตด (บสต.) ระดบอ าเภอ ๓) ประสานการท างานดานยาเสพตดรวมกบพหภาคภายในอ าเภอ ๔) พฒนาศกยภาพองคความรใหกบบคลากรทท างานดานยาเสพตดของอ าเภอ ๒. หนวยบรการ (Operation) ประกอบดวย โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และ สถานบรการสาธารณสขชมชน บทบาทของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบต าบล สถานบรการสาธารณสขชมชน และ หนวยปฐมภมอนๆ ๑) มอตราก าลง เอออ านวยตอการใหบรการบ าบดฟนฟผตดยาเสพตด อยางมคณภาพและ ประสทธภาพ ๒) สงกอสราง (อาคาร สถานท สงแวดลอม) เอออ านวยตอการใหบรการบ าบดฟนฟผตดยาเสพตด อยางสะดวกปลอดภย มคณภาพ และประสทธภาพ ๓) ครภณฑ และสงอ านวยความสะดวกทไดมาตรฐาน เหมาะสม และเพยงพอ ในการใหบรการ บ าบดฟนฟ ๔) ยา ทไดมาตรฐาน เหมาะสม และเพยงพอ ในการใหบรการบ าบดฟนฟประกอบดวย Diazepam ๕) เวชภณฑ ทไดมาตรฐาน เหมาะสม และเพยงพอ ในการใหบรการบ าบด ไดแก ชดตรวจ คดกรองปสสาวะ

ภาคผนวก ๑

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 25

มาตรฐานพนฐานการจดบรการดานยาเสพตดในสถานบรการระดบตาง ๆ (Minimum Requirement ) โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบต าบล สถานบรการสาธารณสขชมชน และหนวย ปฐมภมอนๆ ขดความสามารถในการจดบรการยาเสพตด ประกอบดวย ผปวยนอก บคลากรในการจดบรการดานยาเสพตด จ านวน ๓ คน ประกอบดวย ๑) พยาบาลผานการอบรมระยะสนดานยาเสพตด จ านวน ๑ คน ๒) นกวชาการสาธารณสข จ านวน ๑ คน ๓) เจาพนกงานบนทกขอมล จ านวน ๑ คน

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 26

กฎหมายทเกยวของดานยาเสพตด ล าดบ ชอกฎหมาย ๑. พระราชบญญตวตถทออกฤทธตอจตและประสาท พ.ศ.๒๕๑๘ ๒. พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ.๒๕๒๒ ๓. พระราชก าหนดปองกนการใชสารระเหย พ.ศ.๒๕๓๓ ๔. พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.๒๕๓๕ ๕. พระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ.๒๕๔๕ ๖. พระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ.๒๕๕๑

ภาคผนวก 2

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 27

สรปมาตรการดานยาเสพตด ๑. มาตรการดานสงเสรมปองกน ๑. สงเสรมใหประชาชนเลอกสงทดตอสขภาพ ๒. การรณรงคใหความรเรองโทษของยาเสพตดผานสอตางๆ เชน วทย เสยงตามสาย รณรงคประชาสมพนธ เปนตน ๓. ด าเนนการและสนบสนนโครงการ To Be Number One ๔. การสรางภมคมกนและปองกนยาเสพตด ในสถานศกษา สถานประกอบการ และในชมชน ๒. มาตรการดานบ าบดฟนฟผปวยยาเสพตด ๒.๑ มาตรการคดกรองผปวยยาเสพตด ๑. มาตรการสอสารเชงบวกกบผใช/ผเสพ/ผตด ยาเสพตด เพอเขาสระบบสมครใจบ าบด โดยอาศยความรวมมอของครอบครว ชมชน โรงเรยน สถานประกอบการ ต ารวจ และ ภาคเครอขาย ๒. มาตรการ คสช.๑๐๘ คนหาผปวยยาเสพตดโดยการตงจดตรวจ ,จดระเบยบสงคม,ประชาคม แบบบรณาการ รวมกบภาคเครอขายฝายปกครอง ต ารวจ สาธารณสข แรงงาน ฯลฯ ในกรณยนยอม ใหสงศนยเพอการคดกรอง 3. จดตงศนยเพอการคดกรอง ในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ๒.๒ มาตรการบ าบดฟนฟผปวยยาเสพตด การบ าบดยาเสพตดในกลมผใช ในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล โดยการใชยาเมทาโดน รวมในการบ าบด มการตดตามจายยาเดอนละ 1 ครง ๒.๓ มาตรการตดตามผปวยยาเสพตดหลงบ าบดฟนฟ ระบบสมครใจ ๑. การตดตามผปวยยาเสพตดในกลมใช โดยเจาหนาทสาธารณสขเปนหลก รวมกบพหภาค จ านวน ๑ ครง ๒. การตดตามผปวยยาเสพตดในกลมผเสพ ใหมการตดตามผปวยอยางนอย ๔ ครง และ สมตรวจปสสาวะอยางนอย ๔ ครง ในระยะเวลา ๑ ป ๓. การตดตามผปวยยาเสพตดในกลมผตด ใหมการตดตามผปวยอยางนอย ๔ ครง และ สมตรวจปสสาวะอยางนอย ๔ ครง ในระยะเวลา ๑ ป

ภาคผนวก 3

การด าเนนงานยาเสพตด ส านกงานสาธารณสขอ าเภออมกอย หนา 28

๓. มาตรการลดอนตราย (Harm Reduction) ๑. การใหความรเพอสรางความเขาใจตระหนกและประเมนความเสยงของตนเองตอการปองกน การตดเชอ HIV/AIDS, Hepatitis B และ C ในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ๒. จดใหมบรการตรวจเลอดหา HIV, Hepatitis B และ C และ โรคตดตอทางเพศสมพนธโดย สมครใจ Voluntary Counseling and testing (VCT) ใหผใชสารเสพตด ในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ๓. จดบรการ Methadone ระยะยาว ในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ตามบรบทพนททมปญหา ๔. จดบรการเขมและอปกรณความสะอาด ในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล