ก

ค ำน ำ

ฝายรถแทรคเตอรท 7 ศนยปฏบตการเครองจกรกลท 7 ส านกเครองจกรกล เปนหนวยงานหนงของกรมชลประทานซงกรมชลประทานเปนสวนราชการทมหนาทในการพฒนาแหลงน า การจดการน าและปองกนและบรรเทาภยจากน า ซงตวหลกส าคญทขบเคลอนการปฏบตงานใหลลวง ตามภารกจ คอเครองจกรกล เครองจกรกลทใชในการปฏบตงานดนในการ กอสรางเขอน อางเกบน า ฝาย ระบบสงน า ระบบระบายน าและงานอนๆ จะประกอบไปดวย รถดน (Bolldozer) รถขด (Excavator) รถตก (Wheel loader) รถเกลยดน (Motor Grade) รถบดอด (Compacter) และรถบรการตางๆ เปนตน เพอรองรบภารกจของกรมชลประทาน ไดอยางมประสทธภาพและเปนไปตามแผนยทธศาสตรและเปาหมายของกรมชลประทาน คณะผจดท าจงขอจดท าขอมลการเลอกใช ชนด ขนาด จ านวนเครองจกรและบคลากรทเหมาะสมในการปฏบตงานในกรมชลประทาน เพอเปนคมอในการปฏบตงานใหบรรลวตถประสงคและเปาหมายของกรมชลประทานตอไป

คณะผจดท า

ข

เรอง หนาค ำน ำ กสำรบญ ข

บทท 1 บทน ำ1.กำรเลอกใช ชนด และขนำดของแทรคเตอรเขำปฏบตงำน 1

12

บทท 2 ท ำควำมรจกกบเครองจกรกลกอสรำงงำนดน2.1 รถขดไฮดรอลค (ExcaratorBack-hoe) 32.2 รถแทรคเตอรตนตะขำบ 62.3 รถปำดเกลยดน (motor grader) 102.4 รถบด (Compaction) 142.5 รถบรรทกเททำย (Off-High way Dump Truck) 182.6 รถบรรทกน ำ (Truck Water) 192.7 รถดนลอยำง (Whell Loader) 202.8 เครองจกรสนบสนน รถบรรทกขนำด 4-6 ตน 212.9 รถเครน (ปนจน) 212.10 เครองสบน ำ 22

บทท 33.1 ขนยำยเครองจกรเขำปฏบตงำนหวงำนและขนยำยกลบ 243.2 งำนถำงปำ 243.3 งำนเปดหนำดน 263.4 งำนดนขดดวยเครองจกรกล 283.5 งำนบดอดทบแนน 333.6 ตวอยำง กำรพจำรณำ ชนด และขนำดของเครองจกรกลทเขำปฏบตงำน 46ของโครงกำรปรบปรงควำมจอำงฯ โครงกำรอำงเกบน ำบำงวำด (เพมควำมจอำงฯ) จ.ภเกต

บทท 4 นยำมศพทเขอนขนำดเลก 54บทท 5 รำยละเอยดอำงเกบน ำและเขอนขนำดเลก 57บทท 6 วสดกอสรำงเขอน 60บทท 7 ฐำนรำกเขอน 66บทท 8 กำรออกแบบตวเขอน 69บทท 9 กำรกอสรำงเขอน 75

อำงอง 95

กจกรรมของงำนกอสรำง ท ำนบดน ตำมรปแบบโดยทวไปของกรมชลประทำน

สารบญ

2.หลกในกำรเลอกใชเครองจกรกล3.ปญหำและสำเหตของอบตเหตเกยวกบกำรใชเครองจกรกล

1

บทท 1 บทน ำ

1. กำรเลอกใช ชนด และขนำดของแทรคเตอรเขำปฏบตงำน

แทรคเตอร หมายถง เครองจกรกลทน ามาใชเปนเครองทนแรงในงานกอสราง มอยดวยกนหลายชนด ซงแตละประเภทมขดความสามารถ และความเหมาะสมกบการใชงานแตละอยางตางกนไป ดงนน ผด าเนนการกอสราง นอกจากจะตองมความชดเจนเกยวกบวธกอสรางเปนอยางด แลวจะตองรจกเลอกใชประเภท ชนด ขนาด และจ านวนใหเหมาะสมกบสภาพงานนนดวย จงจะคมคากบการลงทน

ส าหรบฝายรถแทรคเตอรนนมเครองจกรกลอยหลายชนด ซงจะจ าแนกและอธบายขอบเขตความสามารถของรถแทรคเตอรแตละชนดใหทราบดงน

1. รถขดไฮดรอลค (Excavator Back – Hoe) 2. แทรคเตอรตนตะขาบ (Bulldozer Tractor) 3. รถบดชนดตางๆ (Compactor) 4. รถปาดเกลยดน (Motor Grader) 5. รถบรรทกเททาย (Dump Truck) 6. รถบรรทกน า (Truck water) 7. รถตกลอยาง (Wheel Loader)

2. หลกในกำรเลอกใชเครองจกรกล 1. เลอกขนาดเครองจกรกลวาจะตองใชเครองจกรกลขนาดใด ชนดไหน จงจะเหมาะสมกบงานขอ

นหมายถงชนดของงานและปรมาณงาน ระยะทางในการขนยายวสด หลกส าคญคอตองใหเครองจกรกลตางๆ ท างานสมพนธกนโดยไมตองหยดรอเครองจกรกลบางอยาง ในขณะทเครองจกรกลอนท างานอย ทงนจะตองใหเครองจกรแตละอยางท างานอยางเตมก าลงความสามารถ ดงนน การเลอกเครองจกรกลจงตองพอเหมาะกบงานคอไมใหญหรอเลกเกนไป

2. เลอกใชเครองจกรกลแตละชนดใหถกตองเหมาะสมกบลกษณะของงานและสภาพของงาน เพอไมใหเครองจกรกลมอายการใชงานทยาวนาน เปนการลดตนทนการซอมบ ารงไปดวย เชน เครองจกรกลทมอปกรณส าหรบงานดนไมควรน าไปใชกบงานหน ซงจะท าใหอายการใชงานของเครองจกรกลนนสนลง หรอรถตกกไมควรน าไปดนหรอตกดนทไมไดรวมกองไวกอน ทงนเพราะเครองจกรกล แตละชนดไดออกแบบเพอใชงานเฉพาะแตละอยางเทานน ถาน าไปใชไมตรงตามวตถประสงค จะท าใหเกดผลเสยมากกวาผลด

3. ใชเครองจกรกลใหเตมความสามารถ แตตองไมเกนขดความสามารถเปนอนขาด ทงนเพอใหไดประโยชนมากทสดจากการใชเครองจกรเหลานน บางเครองอาจตองตดตงอปกรณพเศษบางอยางชวย เพอใหเหมาะสมกบลกษณะงาน เชนใชรปเปอรตดทายรถแทรคเตอร เพอขดท าลายสภาพของดนแขงหรอหนทไมแขงมากนก หรอเกนกวาจะใชใบมดรถแทรคเตอร ไถดนโดยตรงลกษณะเชนนยอมจะท างานใหงายขนและยงชวยใหอายการใชงานของเครองจกรกลยาวนานขนอกดวย

2

4. ใชเครองจกรกลตามขอแนะน าของผผลตอยางเครงครดเพอรกษาเครองจกรกลใหอยในสภาพทดจะชวยลดการสกหรอ ของเครองจกรกลได คาใชจายในการซอมบ ารงจะต าลง ทงนจะตองเลอกผทมความช านาญในการใชเครองจกรกลนนๆเปนอยางด โดยก าหนดหนาทเปนพนกงานบงคบมาตลอดจนมผดแลและบ ารงรกษาประจ ารถหรอเครองจกรกลตางๆ

5. ในงานกอสราง ผควบคมควรท าความเขาใจถงความเสยหายทอาจเกดขนแกเครองจกรกลบางตามสมควร ถาเกดการช ารดเพยงเลกนอยกควรหยดเพอตรวจสอบแกไข เพอปองกนการเสยหายมากขน จนตองหยดซอมบ ารงเปนเวลาหลายๆวน ซงตองเสยคาใชจายเพมขน การท างานตองชะงกลงดวย และแผนการท างานของโครงการตองลาชากวาปกต

3. ปญหำและสำเหตของอบตเหตเกยวกบกำรใชเครองจกรกล สามารถแบงไดเปน 2 ประเดน คอ 1. ปญหาดานแรงงาน พนกงานผควบคมเครองจกรและผปฏบตงาน - แรงงานสวนใหญเปนชาวไร ชาวนา มการศกษาไมสงนก ขาดความรทกษะในการท างาน

ทใชเครองจกรกล - ขาดระเบยบในการท างานของเครองจกรกล โดยมกจะไมสวมใสอปกรณคมครองความ

ปลอดภยสวนบคคล(PPE) - ทางผรบผดชอบหรอองคกรไมมการจดฝกอบรมใหกบเจาหนาทผปฎบตงานเกยวกบ

เครองจกรกล 2. ปญหาดานเครองจกรกล - การใชเครองจกรกลผดประเภท กบงานทท าเครองจกรกลแตละชนด จะถกออกแบบ

และก าหนดแนวทางใชเฉพาะงาน - การใชเครองจกรกลเกนขดความสามารถ - มการแกไขดดแปลงเครองจกรกลเอง โดยรเทาไมถงการณ - ไมมมาตรการและออกกฎระเบยบในการใชเครองจกรกลนน - ไมมการบ ารงตรวจสภาพเครองจกรกลและอปกรณประกอบตามระยะเวลาทผก าหนด

ผลต

3

บทท 2 ท ำควำมรจกกบเครองจกรกลกอสรำงงำนดน

2.1 รถขดไฮดรอลค (ExcavatorBack-hoe)

รถขดไฮดรอลคเปนเครองจกรกลอกประเภทหนง ทท าหนาทในการเคลอนยายวสดซงสามารถท า

การขดและตกแลวเคลอนยายไปเท โดยทวไปจะมแขนยนบงกหรอทจบออกไปขดและตก และจะหมนสวนบนของตวรถไปยงต าแหนงทตองการ แลวกจะเทวสดออกจากบงกหรอทจบ สวนดานลางของตวรถทสมผสกบพนจะไมเคลอนยายส าหรบการท างานและวงจรรถขดตก

ลกษณะของกำรท ำงำน 1. ขดดน หน ทรำย

4

2. ขดลอก ขดขยำย ค คลอง 3. ถำงปำ ลมตนไม 4. เคลอนยำยวสด อปกรณ

5

ควำมสำมำรถของรถขดไฮดรอลค (ExcavatorBack-hoe)

รถขดไฮดรอลค ขนาด 200 แรงมา สามารถขดตกลกรงได 600 ลบ.ม./วน

รถขดไฮดรอลค ขนาด 200 แรงมา สามารถขดตกดนได 930 ลบ.ม./วน

6

รถขดไฮดรอลค ขนาด 200 แรงมา สามารถขดลอกได 800 ลบ.ม./วน

2.2 รถแทรคเตอรตนตะขำบ 1 รถแทรคเตอรตนตะขำบ (Bulldozer Tractor)

ขอดของรถแทรกเตอรตนตะขาบเมอใชในงานกอสรางกคอ

• สามารถใชก าลงในการขบเคลอนไดสง เนองจากจะไมเกดการลนไถลไดงายโดยเฉพาะอยางยงเมอท างานบนพนทไมแนนอน

• สามารถท างานบนพนทเปนดนและบรเวณทมหนแหลมคมได เพราะหนแหลมคมจะไมท าใหชดสายพานตนตะขาบช ารดไดงาย

• สามารถท างานในพนทขรขระไดด จงท าใหลดคาใชจายในการเตรยมพนทในการท างาน • สามารถท างานในพนทลมไดด เพราะมการลอยตว (floatation) ดหรอความดนทกดลงบนพน

(ground pressure) ต านนเอง

7

รถดนตนตะขาบ กคอเครองจกรกลทเปลยนก าลงของเครองยนตใหเปนก าลงขบเคลอน โดยสง

ก าลงจากเครองยนตไปหมนลอเฟอง (sprocket) เพอไปขบชดสายพานตนตะขาบใหเคลอนทไปและท าใหแผนตนตะขาบซงตดอยกบสายพานตนตะขาบตะกยไปบนพน ท าใหตวรถเคลอนทไป

2. รถแทรคเตอรตนตะขำบกวำง (Low Ground)

สามารถท างานในพนทลมไดด เพราะมการลอยตว (floatation) ดหรอความดนทกดลงบนพน (ground pressure) ต านนเอง

3. รถดนตนตะขำบตดเครองท ำลำย (Ripper)

8

เครองท าลายทตดกบรถดนตนตะขาบจะใชในการขดหน ทไมแขงนกแทนการระเบด โดยทวไปความแขงของหนจะนยมวดโดยใชเครองมอ seismograph ซงจะวดความเรวของคลนเสยงผานหนชนดตางๆ ส าหรบความเรวของคลนสยงจะมคาตงแต 300 เมตร/วนาท ในดนออนจนถง 6,000 เมตร/วนาทในหนแขง คราดจะท างานไดดส าหรบหนทมคาความเรวของคลนสยง 1,000 -2,000 เมตร/วนาท และหนควรจะมรอยแตกหรอรอยแยกเปราะและเปนชนๆกรมชลประทานมใชอยประเภทเดยว คอรถดนตนตะขาบตดเครองท าลาย(Ripper)ใชในงานประเภทดน หน

ควำมสำมำรถของรถดนตนตะขำบตดเครองท ำลำย (Ripper) 1. สามารถขดหรอขด หน ทแขงไมมากนกแทนการระเบด 2. สามารถขดดนขดยากทมพนทกวางและหนทมความแขงไมมากนก 3. สามารถขดหนผทเปนพนทลาดชน หรอพนทแคบๆ แทนการระเบด

กจกรรมกำรท ำงำน

1. ถำงปำ

รถดนตนตะขาบ ขนาด 270 แรงมา สามารถท างานได 3.50 ไร/วน

9

2. งำนดนและตก

รถดนตนตะขาบ ขนาด 140 แรงมา สามารถท างานได 560 ลบ.ม/วน

รถดนตนตะขาบตดเครองท าลาย (Ripper)

ขนาด 270 แรงมา สามารถท างานได 560 ลบ.ม./วน

10

2.3 รถปำดเกลยดน (Motor grader)

รถเกลยดนเปนเครองจกรกลอกประเภทหนงของเครองจกรกลงานดน ซงจะใชในงานขด เกลย

และตบแตงผว ส าหรบงานสรางถนนหรองานปรบระดบพน รถเกลยจะเปนเคร องจกรกลลอยางแบบขบเคลอนดวยตวเอง มทงแบบ 4 ลอ ขบเคลอน 2 ลอ และ 4 ลอ แบบ 6 ลอ ขบเคลอน 2 ลอ, 4 ลอ และ 6 ลอ ขนาดของตวรถซงนยมก าหนดดวยขนาดของเครองยนตมใหเลอกตงแตขนาด 50 แรงมาจนถง 350 แรงมา

ลกษณะของงำนทรถเกลยดนสำมำรถท ำไดนน มหลำยลกษณะงำนดวยกน แตทส ำคญ ๆ นนไดแก

1. กำรกระจำยกองวสด (spreading a pile)

ภาพแสดงการท างาน

11

สามารถท าไดโดยการเลอนใบมดออกดานขาง แลวเขาไปดนใหกองวสดกระจายออกทละนอย ซงลอของรถเกลยจะไมปนกองวสด และในขณะทดนกองวสดออกกคอย ๆ ยกใบมดขนเพอจะเกลยวสดดานหนาของใบมดใหกระจายออก

2. การปรบระดบพนทขรขระ

การปรบระดบพนทขรขระ เชน การซอมถนนลกรงหรอถนนดนประเภทอน การปรบระดบสามารถกระท าได โดยการขดผวพนเดมทขรขระออก ซงในการขดน นใบมดของรถเกลยจะลดลงและ เอยงใหวสดทถกขดออกไหลไปกองไวดานขาง หลงจากนนกจะเกลยกองวสดมายง บรเวณทถกขดออกอกและปรบใหไดระดบ

กำรปรบระดบของพน

12

3. กำรตดรองน ำ (cutting gutter)

โดยทวไปแลวในการสรางถนน ขอบของถนนจะตดเปนรองน า ซงรถเกลยจะท าการตดรองน าโดย

การกดใบมดดานทจะตดลง และยกใบมดอกดานหนงขนพรอมกบเสยงใบมดเพอใหวสดทถกตดออกมากองดานขาง การตดนจะคอยๆ ท าหลายๆ ครงจนไดความลกและความกวางตามตองการ ซงการตดอาจกระท าสลบกบการเกลยกองวสดทถกตดออกขนมาบนพนถนน

กำรตดรองน ำ

13

กจกรรมกำรท ำงำน

1. งำนถำงปำ

กจกรรมถากถาง (ปาโปรง) ใชรถปาดเกลยดนขนาด 150 แรงมา สามารถท างานได 8 ไร/วน

2. งำนพนทำงหนคลก

รถปาดเกลยดนขนาด 120 แรงมา สามารถท างานได 290 ลบ.ม./วน

14

รถมอเตอรเกรดขนำด 120 แรงมำ สำมำรถท ำงำนได

1. งานถางปาลมตนไม สามารถท าได 3.50 ไร ตอวน 2. งานลกรงบดอดแนน สามารถท าได 600 ลบ.ม. ตอวน 3. งานผสมหนคลก สามารถท าได 290 ลบ.ม. ตอวน 4. งานบดอดแนน 85% (งานทวไป) สามารถท าได 660 ลบ.ม.ตอวน 5. งานบดอดแนน 95% (งานทวไป) สามารถท าได 600 ลบ.ม.ตอวน 6. งานบดอดแนน 95% (งานเขอน) สามารถท าได 640 ลบ.ม.ตอวน 7. งานบดอดแนน 98% (งานเขอน) สามารถท าได 575 ลบ.ม.ตอวน

2.4 รถบด (Compaction)

ในงานกอสรางทมการน าวสดมาถมเพอท าเปนคดหรอถมทต าใหสงขนหรอท าเปนฐานของถนน จ าเปนทจะตองมการบดอด ทงนเพอใหวสดทน ามาถมนสามารถรบแรงไดโดยไมมการทรดตว ในขอเทจจรงขณะทเครองจกรกลตาง ๆ ท างานถมวสดดงกลาว ในการดน การเกลย และการปรบแตง เคร องจกรกลกจะท าการบดอดไปดวยอยแลว แตยงไมเปนการเพยงพอ จ าเปนทจะตองมการบดอดเพมเตมโดยเครองบดอดเพอใหไดความแนนตามตองการ การบดอดสามารถ ท าไดหลายลกษณะโดยเครองบดอดประเภทตาง ๆ ซงการเลอกใชรถบดอดนนจะขนอยกบ ชนด ประเภท และคณสมบตของวสดทจะท าการบดอด

ชนดของดน (soil types) ทน ำมำบดอด วสดทจะท าการบดอดจะเปนวสดทเรยกรวม ๆ กนวาดน ซงสามารถแบงออกเปน 5 ชนด ตาม

ขนาดและสมบตคอ 1. กรวด (gravel) กรวดกคอหนทมขนาดเลก โดยปกตหนทเรยกวากรวดนนจะมขนาด ตงแต 2 –

75 มลลเมตร 2. ทราย (sand) ทรายกคอกรวดขนาดเลกทมขนาดตงแต 2 – 0.074 มลลเมตร ทราย จะมคณ

สมบตทแตละเมดของทรายจะไมมการยดตวตดกน และความแขงของเมดทรายจะไมเปลยนแปลงเมอเปยก 3. ทรายละเอยด (silt) ทรายละเอยดกคอทรายทถกปนจนมขนาดเลกคลายแปง ขนาดของทราย

ละเอยดจะมขนาดตงแต 0.074 มลลเมตรลงไป 4. ดนเหนยว (clay) จะเปนดนทมขนาดเลกทสด ซงจะประกอบดวยสารทยดเหนยวกนไว จนท า

ใหโคลนมคณสมบตทยดหยนได เมอแหงจะแขงมาก 5. อนทรยสาร(organic matter) ไดแกพวกสารทมชวตตาง ๆ ทปนอยในดน เชน พวกพช เปน

ตน อนทรยสารเหลานจะเปลยนแปลงและจะท าใหเกดชองวางในดน

15

1. รถบดลอยำง (Rubber Tire Roller compactor)

รถบดถนนแบบลอยางสวนใหญประกอบดวยลอยางบดคหนาหลงและลอยางบดระบบไฮดรอลค เนองจากอปกรณเกยรทใช รถบดถนนลอยางบดคหนาหลงเปนอปกรณทมคณภาพในการอดสงส าหรบงานท ตองการคณภาพสงเชนทางหลวง, สนามบน, สรางถนนและฐานโรงงานอตสาหกรรม โดยเฉพาะการอดพนยางมะตอยขนสดทายบนทางหลวง เครองยนต Cummins ทใชท าใหรถบดนมพลงงานทสง

รถบดถนนลอยางบดแบบระบบไฮดรอลคตดตงเครองยนตของCummins ระบบขบเคลอนไฮดรอลคแบบเปลยนเกยรโดยไมตองเหยยบ, ยางหนา 5 เสน และหลง 6 เสน เหมาะกบงานทตองการคณภาพสงเชนทางหลวง, สนามบน, สรางถนนและฐานโรงงานอตสาหกรรมโดยเฉพาะการอดพนยางมะตอยขนสดทายบนทางหลวง

ควำมสำมรถในกำรท ำงำนของรถบดลอยำงRubber Tire Roller compactor)

1. งานลกรงบดอดทบแนน สามารถท างานได 600 ลบ.ม.ตอวน 2. งานบดอดทบแนนหนคลก สามารถท างานได 290 ลบ.ม.ตอวน 3. งานบดอดทบแนน 85% (งานทวไป) สามารถท างานได 660 ลบ.ม.ตอวน 4. งานบดอดทบแนน 95% (งานทวไป) สามารถท างานได 600 ลบ.ม.ตอวน 5. งานบดอดทบแนน 95% (งานเขอน) สามารถท างานได 640 ลบ.ม.ตอวน 6. งานบดอดทบแนน 98% (งานเขอน) สามารถท างานได 575 ลบ.ม.ตอวน

16

2. รถบดลอหนำมแบบสนสะเทอน (steel wheel rollers)

เปนทงเครองกลและไฮดรอลคขนอยกบระบบขบเคลอน เครองจกรประเภทนเหมาะส าหรบกองวสดทไมยดตดกนเชน ดนลกรง, กอนกรวด, หนปนทราย, ดนทราย, หนกอนเลกและอนๆ พรอมกบแรงหนศนยกลางบนฐาน, ชนรองฐาน, การสรางเขอน, ซงเปนอปกรณทเหมาะทสดกบการสรางทตองการคณภาพสงเชน ทางดวน, สนามบน, ทาเรอ, เขอนและฐานของโรงงานอตสาหกรรม และยงมรถบดถนนลอเหลกหนาทเหมาะกบการใชงานบนความสงมากกวา4,000เมตร อกดวยขนอยกบดไซนและความตองการ รถบดถนนลอเหลกหนานมหองขบทปดมดชดและแขงแรงเปนพเศษ นอกจากนยงมเครองวดความหนาแนนแบบดจตอลเพอการนตคณภาพอกดวย ควำมสำมำรถในกำรท ำงำนรถบดลอหนำมแบบสนสะเทอน (steel wheel rollers)

1. งานลกรงบดอดทบแนน สามารถท างานได 600 ลบ.ม.ตอวน 2. งานบดอดทบแนนหนคลก สามารถท างานได 290 ลบ.ม.ตอวน 3. งานบดอดทบแนน 85% (งานทวไป) สามารถท างานได 660 ลบ.ม.ตอวน 4. งานบดอดทบแนน 95% (งานทวไป) สามารถท างานได 600 ลบ.ม.ตอวน

17

3. รถบดลอเหลกเรยบแบบสนสะเทอน (steel wheel rollers)

เปนทงเครองกลและไฮดรอลคขนอยกบระบบขบเคลอน เครองจกรประเภทนเหมาะส าหรบกองวสดทไมยดตดกนเชน ดนลกรง, กอนกรวด, หนปนทราย, ดนทราย, หนกอนเลกและอนๆ พรอมกบแรงหนศนยกลางบนฐาน, ชนรองฐาน, การสรางเขอน, ซงเปนอปกรณทเหมาะทสดกบการสรางทตองการคณภาพสงเชน ทางดวน, สนามบน, ทาเรอ, เขอนและฐานของโรงงานอตสาหกรรม และยงมรถบดถนนลอเหลกหนาทเหมาะกบการใชงานบนความสงมากกวา4,000เมตร อกดวยขนอยกบดไซนและความตองการ

ควำมสำมรถรถบดลอเหลกเรยบแบบสนสะเทอน (steel wheel rollers) 1. งานลกรงบดอดทบแนน สามารถท างานได 600 ลบ.ม.ตอวน 2. งานบดอดทบแนนหนคลก สามารถท างานได 290 ลบ.ม.ตอวน 3. งานบดอดทบแนน 85% (งานทวไป) สามารถท างานได 660 ลบ.ม.ตอวน 4. งานบดอดทบแนน 95% (งานทวไป) สามารถท างานได 600 ลบ.ม.ตอวน

18

4. รถบดลอหนำมขนำดใหญ (Sheepsfoot Rollers)

การบดอดดนเปนกระบวนการอยางหนงทจะเพมความหนาแนนหรอความตานทานของดนขน โดยพยายามไมใหมชองวางของอากาศแทรกอย และขบไลน าใหออกไปจากชองวางเหลานน เพอใหพนดนเกดความมนคงสามารถรบน าหนกไดมากขน

เหมาะส าหรบดนประเภททรายทมลกษณะคละกนของตะกอนกรวดและดนเหนยว ไมเหมาะกบพนทเปนทรายหรอดนเหนยวทออนนม

2.5 รถบรรทกเททำย (Off-High Way Dump Truck)

19

รถบรรทก (truck) จะท าหนาทในการเคลอนยายวสดและอปกรณในงานกอสราง เชน ใชงานรวมกบรถตกในการเคลอนยายดนไปเทในทไกลๆ หรอล าเลยงวสดมาใชในการท าถนน หรอใชในการขนวสดมาใชในการกอสราง

เปนรถยนตส าหรบการขนถายสงของ เชน หน ดน ทราย หรออปกรณกอสราง เปนตน มระบบยกเทแบบไฮดรอลคดนใตทองกระบะ กระบอกไฮดรอลคเปนกระบอกไฮดรอลคทมคณภาพสงไดรบรองมาตรฐานผลตภณฑ อตสาหกรรม เพอการใชงานไดอยางปลอดภยและทนทาน ออกแบบและผลตจากโรงงานทไดรบการรบรองระบบคณภาพ มอก. ลกษณะกำรท ำงำนเคลอนยำยวสด

รถบรรทกขนาด 300 แรงมา จ านวน 2 คน ระยะทาง 1 กม.สามารถขนยาย ดน ทราย หน กรวดได 1,200 ลบ.ม.ตอวน เพมจ านวนรถ 1 คน ทกๆ ระยะทางทเพมขน 1 กม.

2.6 รถบรรทกน ำ Truck Water

รถบรรทกน าเปนรถทใชในการใหความชนกบดน ในการบดอดแนน งานเขอนและงานถนน ใชรดน าในทางล าเลยง เพอไมใหเกดฝนในระหวางรถบรรทกดนท างาน

ลกษณะของกำรท ำงำน

ใหความชนกบดนในงานดอแนนใชรดทางล าเลยงในระหวางรถบรรทกท างาน ใชในงานอปโภค บรโภค

20

2.7 รถตกลอยำง (Wheel Loader)

การเลอกชนดขนาดและจ านวนรถตกทจะสามารถตกหนหรอหนใหไดตามปรมาณทตองการ ในทางปฏบตพบวารถตกขนาดใหญนอยคนท างานไดดกวารถตกขนาดเลกหลายคนและงานขดตก ถาใชรถตกจ านวนมากเกนไปคาใชจายในการตกสงแตถาใชจ านวนนอยจะท าใหเกดการรอคอยหรอคอขวด (Bottom neck) ทงานตก ท าใหคาใชจายในการตกสงขน เชนกน

ปจจยทควรพจำรณำในกำรเลอกขนำดและชนดของรถตก ไดแก 1. การเลอกชนดรถตกและขนาดของบงกรถตกนนจะตองสมพนธกบขนาดปากโมทรบหนได เนองจาก

จะท าใหหนขนาดใหญเกนไปไมตดคางทปากโม 2. ขนาดของบงกรถตกจะตองสมพนธกบขนาดของรถบรรทกจ านวนครงของการตกจะตองพอดกบ

ความสามารถของรถทบรรทกได 3. ความสงในการตกจะตองเหมาะสม 4. ความคลองตวและความปลอดภยในการท างาน 5. ความสามารถในการขจดสงกดขวาง 6.เงนลงทนและคาใชจายในการตกพรอมทงคาใชจายในการบ ารงรกษา

ควำมสำมำรถในกำรท ำงำนรถตกลอยำง (Wheel Loader) รถตกขนาด 120 แรงมา สามารถดนและตกดน หน และ ทรายได 560 ลบ.ม.ตอวน

21

2.8 เครองจกรสนบสนนรถบรรทกขนำด 4-6 ตน

จะใชในการล าเลยงวสด ส าหรบสวนทส าคญของรถบรรทกจะประกอบดวย เครองยนตนยมใชเครองยนตดเซล ระบบถายทอดก าลงโดยทวไปจะใชคลตชแบบแหงแผนเดยว หองเกยรเปนหองเกยรแบบธรรมดา ระบบเบรกจะเปนแบบน ามนโดยใชลมชวยหรอเปนแบบเบรกกลมมเบรกไอเสยชวย

2.9 รถเครน (ปนจน)

เปนเครองมอทจ าเปนในการอ านวยความสะดวก สวนมากจะใชส าหรบการยกของและเคลอนยายวสดตางๆ รถเครน (ปนจน)มอย 3 แบบ คอรถตนตะขาบ รถบรรทก และรถลอยาง ซงมลกษณะการใชงานทแตกตางกนออกไป

22

ลกษณะของกำรท ำงำน อ ำนวยควำมสะดวกในกำรยก ขนยำยวสดและอปกรณ ระหวำงปฏบตงำน

งำนขนยำยวสด

2.10 เครองสบน ำ

เครองสบน า เปนเครองกลทท าหนาทเพมพลงงานใหแกของเหลว เพอใหของเหลวไหลผานระบบทอ จากจดหนงไปยงอกจดหนงไดตามความตองการ พลงงานทน ามาเพมใหกบของเหลวนน อาจไดจากเครองยนต มอเตอรไฟฟาแรงลมหรอพลงงานแหลงอนๆ ในปจจบนเครองสบน ามการพฒนาและผลตออกจ าหนายหลายชนด และมการเรยกชอแตกตางกนออกไป โดยมสถาบนดานชลศาสตรหลายสถาบน ไดท าการจ าแนกเครองสบน าออกเปนกลมโดยยดเอาหลกการใดหลกการหนงเปนพนฐาน ท าใหเกดการแยกประเภทเครองสบน าขนหลายแบบ

23

ลกษณะของกำรท ำงำน ลกษณะของการท างาน คอ สบน าระหวางกอสราง สบน าเพอการเกษตร และสบน าแกปญหาภย

พบต หมำยเหต ปรมาณน าในการสบขนอยกบขนาดทอและขนาดเครองยนต

ขอมลทำงดำนเทคนค เครองสบน ำ รน APD 145 C

1. เครองยนตดเซล 4 จงหวะ 2. ขนาดเครอง 5,900 ซซ 3. ความจน ามนดเซล 195 ลตร 4. อตราการสนเปลองน ามนเชอเพลง 30 ลตร/ชวโมง Load 100 % 5. กระแสไฟฟา 400/230 โวลต 6. ความเรวรอบ 1,500 รอบ / นาท 7. ก าลงขบสงสด 130 KW

24

บทท 3 กจกรรมของงำนกอสรำงงำนดน ตำมรปแบบโดยทวไปของกรมชลประทำน

3.1 ขนยำยเครองจกรเขำปฏบตงำนหวงำนและขนยำยกลบ เครองจกรกลทใชปฏบตงาน รถเทลเลอร , รถเครนขนาดไมต ากวา 50 ตน

3.2 งำนถำงปำ งานถางปา คองานถากถางและลมตนไมบรเวณหวงานกอสราง บรเวณบอยมดน และแนวกอสราง

ทางล าเลยง โดยการขด ดนหรอตก เอาเศษดน หญา ไมพม รากไม ตอไม หรอวสดทไมพงประสงคออกไปจากบรเวณทจะด าเนนการกอสรางโดยครอบคลมพนทกอสรางทงหมด พรอมขนยายไปทงหรอฝง หรอเผาท าลาย นอกพนทกอสราง ในการค านวณหาปรมาณงาน หากไมระบใชอยางอน ใหค านวณปรมาณงานเตมพนทงานกอสรางชลประทานตางๆ ทแสดงใชในแบบโดยมปรมาณเปนไร

ชนดของงำนถำงปำ 1.1 งานถางปาโปรง คอ ปาทมความหนาแนนของตนไม 160-240 ตน/ไร (ตนไมทมขนาด

เสนผาศนยกลางไมนอยกวา 30 ซม.) 1.2 งานถางปาทบ คอ ปาทมความหนาแนนของตนไมมากกวา 240 ตน/ไร (ตนไมมขนาดเสนผาศนยกลางไมนอยกวา 30 ซม.)

25

เครองจกรกลทใชในงำนถำงปำ 1. รถแทรคเตอรตนตะขาบ

รถแทรคเตอรตนตะขาบ ซงมอยหลายขนาดตงแต 140-285 แรงมา สามารถถางปาไดประมาณ 2 ไร/ชวโมง

2. รถขดตนตะขาบไฮดรอลค

รถขดตนตะขาบไฮดรอลคชนดบงกตกเขาแขนมาตรฐาน ความจบงก 0.8 ลบ.ม. มอยหลายขนาด แตท

นยมใชกนทวไปเปนขนาดมาตรฐานความจ 0.8 ลบ.ม. เครองยนตขนาด 110-153 แรงมา สามารถถางปาและขดตกวตถใสภาชนะบรรทกเพอขนยายไดดวย สามารถถางปาไดประมาณ 1.5ไร/ชวโมง

26

3. รถบรรทกเททำย

รถบรรทกเททาย 10 ลอ (ขบเคลอน 2 เพลา) ขนาด 10 ลบ.ม. ขนาด 170 – 320 แรงมา ประสทธภาพในการท างาน 35 – 55 ลกบาศกเมตร/ชวโมง

หมายเหต ขนยายระยะทางไมเกน 1 กโลเมตร

3.3 งำนเปดหนำดน บรเวณทจะท าการกอสราง อาคาร หรองานกอสรางอนๆ จ าเปนตองขดเปดหนาดนเพอน าดนทไม

มคณภาพ หรอสงเจอปน หรอดนออนทไมสามารถรบน าหนกของตวอาคารได โดยท าการขดเปดหนาดนดวยเครองจกรกลชนด แทรคเตอรตนตะขาบหรอรถขดไฮดรอลค ใหมความลกตามทก าหนดใชในแบบพรอมขนยาย

เครองจกรกลทใชในงำนขดเปดหนำดน พรอมขนยำย 1. รถขดไฮดรอลค

รถขดไฮดรอลค โดยทวไปจะใชแบบแขนมาตรฐานขนาดความจบงก 0.8 ลบ.ม.

ขนาดเครองยนต 110-153 แรงมา สามารถขดได 35-45 ลบ.ม./ชม.

27

2. รถดนตนตะขำบ

รถดนตนตะขาบขนาด 140-285 แรงมา สามารถขดเปดหนาดนได 41-206 ลบ.ม./ชม.

ทความลกประมาณ 0.30 ม.

3. รถเกลยดน

รถเกลยดนขนาด 125-150 แรงมา สามารถท างานได 385-693 ลบ.ม./ชม. ทความลกประมาณ 5-15 ซม.

28

4. รถบรรทกเททำย 10 ลอ

รถบรรทกเททาย ขนาด 170-320 แรงมา ขนาดความจกระบะรถบรรทก 10 ลบ.ม. สามารถขนยายวสดได 35-55 ลบ.ม./ชม. ทระยะทาง 1 กม.

3.4 งำนดนขดดวยเครองจกร 1. งานดนขดธรรมดา เปนงานขดทมปรมาณมาก เชน ดนธรรมดา ดนทราย ฯลฯ โดยสามารถ

ใชรถขดแบบแขนมาตรฐาน ทงในลกษณะขดขนมากอง หรอขดตกขนรถบรรทกเพอขนยายไปทง แยกตามลกษณะงาน ดงน

2. งานดนขดคลองสงน า โดยปกตงานกอสรางคลองสงน า จะมระดบตางๆ และ Side Slope ก าหนดไวแนนอนในแบบ มมตสม าเสมอในแตละชวงทตดแบง

ส าหรบกรณทเปนการกอสรางคลองดาดคอนกรต การค านวณปรมาณงาน การค านวณปรมาณงานดนขดจากแบบกอสราง ตองแยกเปนงานดนขดดวยเครองจกร และงานขดตกแตงดวยแรงคน ดงตวอยางทแสดงตามภาพ

* เนองจากเปนงานทตองการความละเอยด หากตกแตงดวยเครองจกรจะท าใหตองใชเวลาและ

สนเปลองน ามนเชอเพลงมาก รวมถงจะไมไดคณภาพงานตามมาตรฐาน

29

3.3.1 งำนขดคลองระบำยน ำ งานขดคลองระบายน า โดยปกตงานคลองกอสรางคลองระบายน า จะมระดบความลกและกวาง

มาก โดยอาจแบงเปน 2 ลกษณะคอ คลองขดใหม(ขดดนตก) จะมมตสม าเสมอในแตละชวงทตดแบง ( Cross section ) สวนอกลกษณะหนงคอการขดขยายคลองธรรมชาตเดม ซงสวนใหญจะมมตไมสม าเสมอและมกมความกวางและลกมาก ซงการค านวณปรมาณจ าเปนเพมความถชวงตองตดแบง และอาจตองแยกโซนเพอหาปรมาณงาน

ทงน หากคลองมความกวางมาก เกนกวาพกดของเครองจกรกล (รถขดไฮดรอลค ขนาดบงกประมาณ 1.2 ลบ.หลา จะมระยะขดประมาณ 5 – 6 เมตร ) จ าเปนตองมการขดทอยดนกรณททงดนตามแนวคนคลองหรอจะตองมกจกรรมขนยายดนไปทง ดงตวอยางทแสดงตามภาพ

ลกษณะขดขยำยคลองธรรมชำต

เนองจากการขดขยายคลองธรรมชาตเดม เปนคลองระบายน า สวนใหญแบบกอสรางไมก าหนดมตทชดเจน เชน “ความกวางไมนอยกวา” ทงนขนอยกบพนทหรอสภาพคลองธรรมชาตเดม นอกจากนคลองธรรมชาตเดมจะมตะกอนดนหรอดนเลน และตลงเปนดนออนมความกวางและความลกมาก ท าใหการค านวณปรมาณจ าเปนตองเพมความถชวงตดแบง ( Cross section ) ใหมความถมากขน (20 – 50 เมตรตอชวง) เพอความแมนย าในการค านวณปรมาณงานดนขด และอาจตองแยกโซนเพอหาปรมาณงานดนขด ดนขดทอย ดนขดลอก โดยกอนการค านวณปรมาณงานจะตองส ารวจสภาพพนท สภาพดน จากพนทจรงกอน โดยมขอควรค านงหรอประเดนทตองใชประกอบในการคดปรมาณงาน ดงน

1. คลองธรรมชาตเดมมตะกอนดนหรอดนเลน หรอมน าไหลผานระหวางกอสรางหรอไม หากมจ านวนมากใหแบงพนทจากหนาตดคลองในสวนทองคลองเปนอตราคางานขดลอกคลองธรรมชาต

30

2.สภาพพนทขางคลองมขอจ ากดดานใดหรอไม เชน สภาพดนและความตานทานน าหนกของดน เพอใหสามารถเลอกใชเครองจกรกลไดอยางเหมาะสม เชน หากมสภาพดนทออนเครองจกรกลบางชนดทมแรงกด ( Ground pressure ) สงจะไมสามารถท างานได รถลอยาง(เชนรถบรรทกเททาย) ไมสามารถเขาถงได รวมถงไมสามารถก าหนดวธการปฏบตงานไดอยางเหมาะสม

3.กรณทคลองมความกวางและความลกมาก เกนพกดของรถขด (Work range) การค านวณปรมาณงาน ตองแบงพนทหนาตดออกเปนสวนๆ ( Zone ) เพอหาปรมาณงานดนขด ดนขดทอย ดนขดลอก

Zone A = งานดนขด 1 ครง และตกใสรถบรรทก 1 ครง Zone B = งานดนขด 1 ครง ขดทอย 1 ครง และตกใสรถบรรทก 1 ครง Zone C = งานดนขดลอกคลอง 1 ครง ขดทอย 2 ครง และตกใสรถบรรทก 1 ครง ภาพแสดงวธการขดดนทอยดนและขนยายดนทงโดยการตดแบงเปนสวนๆ เพอแยกค านวณดน 3.3.2 งำนดนบอกอสรำง

การขดบอกอสรางของงานอาคารชลประทานในกรณทบอกอสรางมความลกมากๆ จะตองขดบอกอสราง โดยม ชานพก( Waste Berm) มความกวางอยางนอย 3 เมตร ทความลกทกๆ 3 เมตร ตามปกตจะท าการถากถางแตงดนชนลางสดของบอกอสรางดวยแรงคน โดยจะใชเครองจกรขดดนสวนบนออกจนถงระดบประมาณ +0.10 เมตร เหนอระดบฐานรากอาคาร แลวขดแตงดวยแรงคนจนถงระดบทตองการ

ดงนน ในการค านวณปรมาณงานจะตองแบงงานดนขดบอกอสราง เปนงานขดดวยเครองจกรและงานขดดวยแรงคนตามภาพตวอยางการแบงพนทหนาตดดนขดดานลางน

31

3.3.3 งานดนขดลอก งานดนขดลอกดวยรถขด หรองานดนขดลอกคลองธรรมชาตการขดเลนโคลนทตนเขนของคลองใหได

ระดบทตองการโดยใชรถขดท าการขด และเดนบนคนคลอง ความกวางคลองตงแต 8 ถง 35 เมตร ลกไมเกน 4 เมตร ขดขนมาวางกองและปรบแตงคนคลองโดยรถขด หรอขนยายและปาดเกลยใหเปนไปตามแบบ เครองจกรกลทใชในงำนดนขดดวยเครองจกร

1. รถขดไฮดรอลค

รถขดไฮดรอลค โดยทวไปจะใชแบบแขนมาตรฐานขนาดความจบงก 0.8 ลบ.ม.

ขนาดเครองยนต 110-153 แรงมา สามารถขดได 35-45 ลบ.ม./ชม.

2. รถบรรทกเททำย

รถบรรทกเททาย ขนาด 170-320 แรงมา ขนาดความจกระบะรถบรรทก 10 ลบ.ม.

สามารถขนยายวสดได 35-55 ลบ.ม./ชม. ทระยะทาง 1 กม.

32

3. รถดนตนตะขาบ

รถดนตนตะขาบขนาด 140-285 แรงมา สามารถขดเปดหนาดนได 41-206 ลบ.ม./ชม.

4. รถดนตนตะขำบตดเครองท ำลำย

รถดนตนตะขาบตดเครองท าลาย (Ripper) ขนาด 140 – 285 แรงมา

ประสทธภาพในการท างาน 137 – 206 ลกบาศกเมตร/ชวโมง

33

3.5 งำนบดอดทบแนน งานบดอดดนเปนงานกอสรางทส าคญอกงานหนงในงานวศวกรรมธรณเทคนค เชนงานกอสรางคน

ดน(Ruised embankmunt) งานถมดนหลงก าแพงดน งานกอสรางเขอนกนน า งานกอสรางถนนชนดตางๆ งานบดอดกลบดนเพอการกอสรางอนๆอกมากมาย ซงการบดอดดนเพอเพมเสถยรภาพของโครงสรางมความจ าเปนอยางมาก ดงนนผรบผดชอบงานจะตองเขาใจถงหลกการและวธการเปนอยางด

จดประสงคของกำรบดอดแนน 1. เพมความแนน 2. เพมก าลงรบแรงเฉอน ท าใหเพมก าลงแบกทาน(Bearing Capacity)ของดน 3. เพมโมดลสความเคน–ความเครยด หมายถงลดการทรดตวทนททนใด (Immudiate

Settlememts) 4. เพม Stiffness ของดน จงลดการทรดตวในระยะยาว (Long – term Suttlements) 5. ลดชองวางระหวางดน และการซมผานน า(Permeability)

3.4.1 กำรบดอดดนในสนำม เปนขนตอนหนงในการกอสรางพนทาง เขอนดน คนดนถม ในบางกรณ อาจใชบดอดดนถมเพอ

ปรบระดบพนทกอสราง - บดอดเปนชนๆ หนาประมาณชนละ 75 – 450 มม. - แตละชนบดอดตามมาตรฐานโดยใชรถบดหรอเครองสนสะเทอน

ปจจยทมผลกระทบตอกำรบดอดดน ประกอบดวย

1.คำควำมหนำแนนแหง (Dry Demsity) Hogentogler(1936) อธบายวา หากปรมาณความชนนอย แรงตงผวระหวางอนภาคดนสง มความ

ฝด หรอแรงเสยดทานมาก ดงนนจงบดอดยาก หากเพมความชนอนภาคดนจดเรยงตวดขน บดอดงายขน หากปรมาณน าเกนปรมาณทเหมาะสม จะเกดแรงผลกกนระหวางน ากบอนภาคดน ท าใหอนภาคดนไมสามารถเรยง หรออดตวกนไดดเทาทควรและบวมตว (Swell) หากปรมาณน ามากเกนไป จนเขาไปแทนทชองวาง ระหวางอนภาคดนท าใหดนใกลอมตวดวยน า (Saturation)

การบดอดดนจะท าใหคาความหนาแนนแหง (Dry density) ของดนสงขน ขณะทชองวาง หรอโพรงอากาศระหวางเมดดนลดลง ปรมาณความชนทเหมาะสมทจะท าใหไดคาความหนาแนนของดนสงทสด (Maximum Dry Density) เรยก “Optimum Moisture Content, OMC”

R.R.Proctor(1933) ก าหนดวธทดสอบหาความสมพนธระหวางปรมาณความชนกบความแนนของดนทบดอดในหองปฏบตการ เปนทยอมรบ และนยมใชเปนวธทดสอบแบบมาตรฐาน เรยกวา วธทดสอบแบบมาตรฐาน (Standard Proctor Test ) ตอมาในงานวศวกรรมตองการบดอดดนโดยใชพลงงาน

34

มากขน จงไดพฒนาวธทดสอบการบดอดดนโดยเพมพลงงานใหสงขน ซงเรยกวธทดสอบวา วธดดแปลง (Modified Proctor Test )

ควำมสมพนธระหวำงปรมำณควำมชนกบควำมหนำแนนแหงและชวงทดนอมตวดวยน ำ

รปเปรยบเทยบความสมพนธระหวางปรมาณความชนกบความแนนททดสอบโดยวธมาตรฐานและ

วธดดแปลง และแสดงเสนทดนปราศจากโพรงอากาศ หรออมตวไปดวยน า (Non-Air Void, NAV หรอ Zero Air Void, ZAV)

2. ปรมำณควำมชนในดน (Moisluru Comtumt) อทธพลของน ำทมตอกำรบดอด

Soil compaction Influence of water content on compactability

35

กำรจดเรยงตวของดนกอนและหลงกำรบดอด

3. ผลกระทบเนองจำกพลงงำนบดอด (Amoumt of Compaction)

แอมปลจด (Amplitude)และความถ (Frequency) ของการสนสะเทอนสงผลอยางไรตอการบดอด ความถการสนสะเทอน คอความเรวของการสนสะเทอน มหนวยเปน รอบการสนสะเทอนตอนาท

(vibration per minute) หรอ Hz โดยปกตจะมคาอยทประมาณ 1200 ถง 4000 รอบตอนาท หรอ 20 ถง 66 Hz

แอมปลจดการสนสะเทอน คอระยะการเคลอนทของตวสนสะเทอน มหนวยเปน มลลเมตร โดยปกตจะมคาอยทประมาณ 0 ถง 2 มลลเมตร

บรษทผผลตรถบดอดแนะน าวาควรเลอกใชแอมปลจด และ ความถการสนสะเทอน ใหเหมาะสมกบสภาพของดนกลาวคอ

ดนในสภาพหลวม ควรใชคาแอมปลจดสง และ ควำมถกำรสนสะเทอนต ำ ดนในสภาพแนน ควรใชคา แอมปลจดต ำ และ คำควำมถกำรสนสะเทอนสง

36

แอมปลจด และควำมถ กำรสนสะเทอน สงผลตอกำรบดอดมำกนอยอยำงไร

• แอมปลจดสง สงผลตอการบดอดมากกวา แอมปลจดต ำ • ควำมถสง ไมสงผลตอการบดอดมากกวา ควำมถต ำ เสมอไป

ดงนน จงใชแอมปลจดเปนตวก าหนดหลกในการบดอด และความถทสงผลตอการบดอดมากทสดเปนตวก าหนดรองลงไป

ควำมเรว ของรถบดอด มผลตอกำรบดอดอยำงไร ความเรวของรถบดอด มความสมพนธกบ ความหนาแนนของดน แบบแปรผกผนกลาวคอ รถบดอดท

เคลอนทชา หรอมความเรวต า จะบดอดดนและท าใหมสภาพความหนาแนนสงกวารถบดอดทเคลอนทเรว *ควำมเรวทเหมำะสมของกำรบดอดดน คอ 2 ถง 4 กโลเมตร/ชวโมง

37

กำรใชรถบดกบสภำพกำรบดอด

4. ผลกระทบเนองจำกชนดของดน(Sal Typa) ชนดและขนำดเมดดนในธรรมชำต

38

ปรมำตรวสดในสภำพธรรมชำต, สภำพหลวม และสภำพบดอดแลว

ตวอยางกรณ ดนเหนยว ควรเผอปรมาณดนส าหรบการบดอด อยางนอยเทากบ1/0.85 = 1.17 เทาหรอประมาณรอยละ 20 เปนอยางนอย

ธรรมชำตกำรบดอดวสด 1. วสดเมดละเอยด(Fine aggregate) ประกอบดวยดนจ าพวก ตะกอนทราย(Silt) และดนเหนยว

(Clay) สภาพการบดอดมลกษณะดงน 1.1 บดอดไดยาก เนองจากคณสมบตดานความเหนยว หรอความเชอมแนนของดน

1.2 การบดอดขนอยกบปรมาณน าในมวลดนเปนส าคญ 1.3 ใชพลงงานสงในการบดอด เพอท าลายแรงเฉอนระหวางเมดดนและจดเรยงโครงสรางใหม

ดนเหนยว ตะกอนทรำย

39

2. วสดเมดหยาบ(Coarse aggregate) ประกอบดวยดนจ าพวกทราย(Sand) และกรวด(Gravel) สภาพการบดอดมลกษณะดงน

2.1 การบดอด ขนอยกบขนาดคละของวสด กลาวคอ ถาวสดมขนาดเมดเลก การบดอดตองใช พลงงานในการบดอดสงกวาวสดทมขนาดเมดใหญ 2.2 การบดอดทมากเกนความพอด (Over compaction) อาจท าใหเกดความเสยหายกบโครงสรางของดน และสนเปลองพลงงาน หรองบประมาณโดยไมเกดประโยชน

3. วสดประเภทหน (Rock fill) ประกอบดวยหนจ าพวก Cobbles ททขนาดใหญกวา 3 นว และ

Boulders ทมขนาดใหญกวา 4 นว สภาพการบดอดมลกษณะดงน 3.1 ความหนาของชนหนบดอด ควรมคามากกวา 3 เทาของขนาดโตสดของหน 3.2 ใชพลงงานสงในการบดอด

ทรำย กรวด

Cobbles Boulders

40

ควำมสมพนธระหวำงควำมหนำแนนและตนทนกบจ ำนวนครงกำรบดอด

รำยละเอยดของเครองจกร

1. รถบดสนสะเทอน Smooth Single Drum

• น าหนกประมาณ 5 – 8 ตน • เหมาะส าหรบงานบดอดดน ทราย กรวด ทมความชนต ากวา 20 % • ไมเหมาะกบงานทมพนทหยาบมาก หรอไมสม าเสมอ

41

2. รถบดลอหนำมขนำดใหญ Sheepsfoot Rollers

• ลอบดเหลกหนก 2-20 ตน • เหมาะส าหรบงานบดอดดนประเภท ทราย ทมลกษณะคละกนของตะกอนกรวดและดนเหนยว • ไมเหมาะส าหรบงานบดอดพนททเปนทรายหรอดนเหนยวทออนนม

3. รถบดลอยำง Rubber tire roller compactor

• ลอหนาและหลงเรยงสลบกน เพอบดอดไดเตมพนท • ถวงน าหนกใหไดประมาณ 12 – 40 ตน • เหมาะทงกบดนเมดหยาบ และดนเมดละเอยด • ไมเหมาะกบทมลกษณะออนมาก

42

4. รถบดลอหนำมแบบสนสะเทอน Pad foot Single Drum

• ถวงน าหนกใหไดประมาณ 12 – 40 ตน • เหมาะส าหรบงานบดอดดนประเภท ทราย ทมลกษณะคละกนของ ตะกอนกรวดและดน

เหนยว • ไมเหมาะส าหรบงานบดอดพนททเปนทรายหรอดนเหนยวทออนนม

ขบวนกำรในกำรบดอดทบแนน

43

3.4.2 งำนดนถมบดทบแนน 85% เครองจกรทใชในกำรถมบดอดแนน โดยทวไป มดงน

1. รถขดไฮดรอลค (Excavator Back – Hoe)

รถขดไฮดรอลค ใชเพอขดดนทคดเลอกแลว และตกใสรถบรรทกเททาย เพอน าไปทงทบรเวณตองการบดอด และตกดนทใชไมได เพอไปทงทจดก าหนด

2. รถแทรคเตอร (Bulldozer Tractor)

ใชเพอลมปาดเกลยดนในบรเวณทตองการบดอด เปนการเตรยมแปลงดนใหไดตามความหนา ทก าหนด กอนทจะท าการบดอด และรถแทรคเตอรยงตองไปดนลมกองดนในบรเวณททงดนดวย

44

3. รถบรรทกน ำ (Truck water)

ใชในกรณทดนบดอดมความชนไมเพยงพอ จะตองอาศยรถบรรทกน าฉดพรม ใหความชนทพอเหมาะกบดนกอนทจะท าการบดอดทบแนน

4. รถปำดเกลย (Motor Grader)

ในกรณทความชนในดนต าเกนไป จะตองพรมน าในดนปรมาณทพอด ถามากไปจะท าใหดนเละ ไมสามารถบดอดได ดงนนในกระบวนการน จ าเปนตองอาศยรถปาดเกลย (Motor Grader) ในการผสมคลกเคลา เพอใหดนมความชนสม าเสมอกอนทจะท าใหรถบดท าการบดอด

45

5. รถบด (Compactor)

รถบด ใชบดอดดนทมความชนทเหมาะสมหรอพอดแลว และความหนาตอชน ทท าการบดอดจะตองไมเกน 35 – 45 ตร.ม.

3.4.3 ปรชญาการบดอดเขอนและงานถนน

ส าหรบดนฐานราก(ดนเดม)ทมก าลงตานทานแรงเฉอนสงและมการอดตวต า ควรท าการบดอดดนถมทดานแหงของปรมาณความชนเหมาะสมในการบดอดแบบน นอกจากความน าสวนเกนทเพมขน เนองจากการบดอดจะมคาต าแลว ก าลงตานทานแรงเฉอนรวมทงความแขง(Stiffness) ในพนททดนฐานรากเปนดนออน ควรท าการบดอดดนถมทดานเปยกของปรมาณความชนเหมาะสม ถงแมนวาการบดอดแบบนจะกอใหเกดความดนน าสวนเกนมาก และดนบดอดมก าลงตานทานแรงเฉอนคอนขางต า แตดนบดอดจะมความยดหยนสง และสมการตานทานการทรดตวทแตกตาง (Differential Settlement) ซงอาจเกดเนองจากการทรดตวอยางมากของดนฐานราก

ส าหรบงานทเกยวของกบการเกบกกน า ควรบดอดดนถมดานเปยกของปรมาณความชนเหมาะสมเนองจากดนบดอดมคาสมประสทธการซมผานต า และมคาตานทานแรงเฉอนต า ดงนนสามารถปองกนการลดลงของก าลงตานทานแรงเฉอนและมการเปลยนแปลงปรมาณอดเนองจากดนอมตวดวยน า

46

มำตรฐำนวสดถมคนทำง (Embankment : Material) หมายถง วสดทไดจากบอยมดน หรอจากวสดยมขางทางหรอทอนๆแลวน ามาใชกอสรางคนทาง

คณสมบตวสดคนทางหรอเขอนเกบน าประเภทวสดดนทวไป (Soil) 1. เปนวสดประเภทรากไม ใบไมหรอวสดอนทรย ซงเปนสารพพงปนอย อนอาจท าใหเกด การยบหรอการทรดตวในอนาคต 2. มคณสมบตอนๆตามทก าหนดใชในแบบกอสราง เชน คาCBR หรอคาการพองตว

มำตรฐำนวสดลกรง ชนดท ำผวจรำจร วสดลกรง หมายถง ลกรงหรอ soil aggregate ซงน ามาเสรมบนชนรองพนทาง เพอใชเปนผว

จราจร คณสมบต

1. ปราศจากดนเหนยว (clay lump)slaluรากไมหรอวชพชอนๆ 2. ขนาดวสดใหญสดตองไมโตกวา 5 ตารางเมตร 3. ขนาด ผานตะแกรงเบอร 200 ไมมากกวา 2/3 ของขนาด ตะแกรงเบอร 40

มำตรฐำนวสดพนทำงชนดหนคลก (crushedrock aggregate type base) หมายถง วสดซงมขนาดคละสม าเสมอ จากใหญไปหาเลกน ามาเสรมชนรองพนทางหรอชนดนทาง

คณสมบต 1. ปราศจากกอนดนเหนยว [clay lump] วสดจ าพวก Shale รากไมหรอวชพชอนๆ 2. มอตราสวนคละสม าเสมอประกอบดวยสวนหยาบและสวนละเอยด 3. สวนหยาบตองเปนหนไม 4. สวนละเอยดเปนวสดชนดเดยวกบสวนหยาบหากจ าเปนตองใชวสด

สวนละเอยดอนเจอปน เพอปรบปรงคณภาพจะตองไดรบความ เหนชอบจากหองทดลองกอน

3.6 ตวอยำง กำรพจำรณำ ชนด และขนำดของเครองจกรกล เขำปฏบตงำนของโครงกำรปรบปรงควำม จอำง โครงกำรเกบน ำบำงวำด(เพมควำมจอำงฯ) จงหวดภเกต

ถาเราไดพจารณาแผนงานกอสราง จะแบงกจกรรมหลกได 5 กจกรรม ประกอบดวย 1.กจกรรมทำงล ำเลยงวสด ซงประกอบดวยกจกรรมยอยดงน

1.1 งำนถำงปำ จ ำนวน 105,000 ตร.ม. ในงำนถำงปำมเครองจกรทใชในกำรปฏบตหลำยชนด เชน

47

1.รถขดไฮดรอลค (Excavator Back – Hoe)

ใชถางปา ขดตอไม รากไม หรอตกแยกหนาดนและตก สงทไมตองการใสรถบรรทกเพอขนยายไปทง

2.รถแทรคเตอร (Bulldozer Tractor)

ใชดนวตถหรอดน หน ทไมตองการ ใหรวมเปนกอง เพอตกใสรถบรรทกขนยายทง

48

3.รถบรรทกเททำย (Dump Truck)

เพอรบวตถทไมตองการจากรถขดไฮดรอลค แลวขนยายไปเททจดทก าหนด หรอเททงในจดทก าหนด

4.รถปำดเกลย (Motor Grader)

ใชปรบพนททถมแลวใหเรยบเสมอ ซงจะกระท าในขนตอนสดทาย รวมถงใชเกรดปรบทางล าเลยงใหรถลอยางไดท างานสะดวก

49

1.2 งำนกอสรำงทำงล ำเลยงชวครำว

งานกอสรางทางล าเลยงชวคราว หมายถงการกอสรางทางชวคราว เพอใชในการสญจรไปมา หรอเพอการขนยายวสดเพอใชในงานกอสรางหรอเพอขนสงเครองจกรกลหรอสงทจ าเปนทจะตองใชในการกอสราง และเมองานกอสรางเสรจสนแลว กจะตองรอยายปรบสภาพใหอยในสภาพทก าหนดใชในแบบแปลงงาน

วธกำรกอสรำงทำงล ำเลยงชวครำว กระท ำไดดงน 1. เปดปาครยทางทางและเปดหนาดนออกใหไดตามขนาด และแนวทตองการจะท าทางล าเลยง

ชวคราว 2. ใชวสดดนถม น ามาคลกเคลากบน าใหไดความชนทเหมาะสม (Mix proetor) แลวท าการปรบ

เกลย แตง และบดอดใหไดตามรปแบบ ความหนาแตละชนไมควรเกน 20 – 30 ตร.ม. 3. ถาตองการใหทางล าเลยงนนมความแขงแรงคงทน กใหใชลกรงมาปทบอกชนและบดอดทบแนน

ดวยรถบด

เครองจกรทใชในกำรกอสรำงทำงล ำเลยงชวครำว

1. รถขดไฮดรอลค (Excavator Back – Hoe)

50

2. แทรคเตอรตนตะขำบ (Bulldozer Tractor)

3. รถปำดเกลยดน (Motor Grader)

51

4. รถบด (Compactor) 5. รถบรรทกน ำ (Truck water)

52

53

54

บทท 4 นยำมศพทเขอนขนำดเลก

4.1 นยำมศพทเขอน - เขอนขนาดเลก เขอนดนสงไมเกน 15 เมตร - อางเกบน าขนาดเลก ความจอางเกบน าไมเกน 1,000,000 ลกบาศกเมตร - การขดหน การขดทตองใชวธการระเบดหน - การขดหน การจ าแนกดนทางวศวกรรม สวนมากใชวธ Unified Soil Classification System (USCS) - การวดพฤตกรรมงานเขอน การตดตามพฤตกรรมเขอนโดยการตดตงเครองมอเฉพาะ

ดาน - แกนเขอน ระนาบในแนวดงทผานแนวศนยกลางของสนเขอน - ขอบอางเกบน า เสนขอบเขตทน าในอางทวมถง ตามระดบเกบกกปกต - ชนระบายทตนเขอน ชนกรวดทรายระบายน าทตนเขอนดานทายน า - ชนระบายทลาดเขอน ชนกรวดทรายระบายน าทผวลาดเขอนดานทายน า - ชนระบายน า ชนกรวดหรอทรายทใชในการระบายน าออกจากตวเขอนและ

ฐานราก - ฐานยน(Abutment) สวนของไหลเขาทเขอนสรางเขาบรรจบหรอสวนของเขอนท

ประชดกบไหลเขา - ทายน า พนทนบจากแกนเขอนไปดานตามน า - ทตงเขอน ต าแหนงหรอพกดทางภมศาสตรทบอกต าแหนงเขอน - ปรมาณน าใช ปรมาณทเกบกกระดบน าถงระดบเกบกกปกตซงสามารถใช

ประโยชนได - ปรมาตรอางเกบน า ปรมาณน าทงหมดทเกบกกไดในอางจนถงระดบเกบกกปกต - ผงโครงการ แผนฝงบรเวณโครงการเขอนและอางเกบน าแสดง - ลาดเขอน พนทผวเขอนทมความชน - สนเขอน สวนบนสดของเขอนทใชเปนถนนในระหวางการกอสราง

บ ารงรกษา - หนาเขอน สวนของเขอนจากแกนเขอนไปดานทวนน า - หลงเขอน สวนของเขอนจากแกนเขอนไปดานตามน า - เหนอน า พนทนบจากแกนเขอนไปดานทวนน า

55

4.2 ภำพประกอบงำนเขอน

56

รายละเอยดอางเกบน าและเขอนขนาดเลก

57

บทท 5 รำยละเอยดอำงเกบน ำและเขอนขนำดเลก

5.1 องคประกอบของอำงเกบน ำและเขอนขนำดเลก อางเกบน าและเขอนขนาดเลก จ าแนกองคประกอบได 2 ลกษณะ คอ 1. องคประกอบจ ำเปน - ตวเขอน (Dam Embankment) คอโครงสรางทใชปดกนล าน าเพอการกกเกบน า

- อาคารระบายน าลน (Spillway) คอโครงสรางฝายบงคบระดบน าลนออกจากอางเกบน าเมอเกนระดบน าเกบกก เพอระบายน าหลากทเกนกวาปรมาตรเกบกกใหไหลออกไดโดยสะดวกและไมเกดอนตรายตอตวเขอน

- อาคารสงน าลงล าน าเดม (River Outlet) คอโครงสรางการระบายน าลงล าน าเดมเพอใหล าน าเดมมปรมาณน าเพยงพอทจะรกษาสภาพทางธรรมชาตและสงแวดลอมของล าน า - อาคารสงน าใชงาน (Service Outlet) คอโครงสรางการสงน าไปใชงานตามวตถประสงค เชน ดานการเกษตรกรรม ดานการอปโภค บรโภค เปนตน - อางเกบน า (Reservoir) คอ พนทเหนอเขอน ซงเปนพนททใชเกบน าไวใชประโยชน

2. องคประกอบอนๆ มตำมควำมจ ำเปน - ตวเขอนปดชองเขาต า (Saddle Dam) คอโครงสรางปดกนชองเขาหรอภมประเทศทระดบต า

กวาระดบสนเขอนหลกเพอไมใหน ารวออกจากอางเกบน า - ทางระบายน าลนฉกเฉน (Emergency Spillway) คอโครงสรางเพอชวยระบายน า ทหลากมามากจนเกนความสามารถในการระบายน าของอาคารระบายน าลน

5.2 ชนดของเขอนและอำคำรประกอบ ชนดของเขอน ตามมาตรฐานนจะก าหนดชนดของเขอนขนาดเลกเฉพาะเขอนดน โดยแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1 เขอนดนเนอเดยว (Homogeneous earth dam) เขอนประเภทนประกอบดวยดนทมทงความเหนยวและมความแขงแรงอยตว เชน กลมของดนเหนยวปนทราย (SC) ดนเหนยวปนกรวด (GC) ดนเหนยวปานกลาง (CL) เปนตน น ามาบดอดเปนเนอเดยวกน ยกเวนสวนของหนกนคลนกดเซาะดานลาดเหนอน า ทายน า และชนระบายน าในตวเขอน

2 เขอนดนแบงสวน (Earth zoned dam) เขอนประเภทนจะมแกนกลางเขอนเปนดนเหนยวทบน า (Impervious core) เพอปองกนน าซมผานตวเขอน สวนวสดดานนอกทประกอบเปนตวเขอนหมแกนดนเหนยวทงสองขาง เรยกวา สวนเปลอกของเขอน (Shell) ประกอบดวยดนเมดหยาบกวาและมก าลงสงกวาหรอดนคละขนาดทสามารถหาไดในพนท ทงนเพอชวยใหเขอนเกดความมนคงสงขน โดยมชนระบายในแนวเอยงคนระหวางแกนดนเหนยวและดนสวนเปลอกนอก

58

5.3 ระดบและควำมสงทเกยวกบงำนเขอน

ควำมสงของเขอน คอ ความสงทงหมดจากระดบกนรองน าลกทต าแหนงแนวแกนเขอนตดผานไปจนถงระดบสนเขอน ไมนบรวมขอบทางเทาหรอผนงกนคลน

ระดบน าในอางเกบน าประกอบดวยระดบตางๆ ดงน 1 ระดบน ำเกบกกต ำสด (ร.น.ต.) คอระดบน าต าทสดในอางทสามารถสงผานทอสงน า เพอ

น าไปใชประโยชนได ระดบน าทต ากวานเปนน าตายส าหรบใชในการเกบตะกอนกนอาง 2 ระดบน ำเกบกกปกต (ร.น.ก.) คอระดบน าเกบกกเตมความจของอาง ซงโดยทวไปอยทระดบสนของทางระบายน าลน

3 ระดบน ำสงสด (ร.น.ส.) คอระดบน าสงสดทอาจเกดขนเนองจากน าหลากในพนทลมน า โดยปรมาณน าทสงพนระดบสนทางระบายน าลนจะ ระบายลงทายน าจนเทากบ ร.น.ก.

5.4 น ำหนกและแรงกระท ำ

แรงกระท าตอตวเขอน อาจแยกเปน 2 ประเภท คอ 1 แรงภายในตวเขอนเอง (Internal forces) เชน น าหนกของตวเขอน และแรงดนน าภายในตว

เขอน เปนตน 2 แรงกระท าภายนอกตวเขอน (External forces) เชน แรงดนน าดานเหนอเขอน (Head water)

แรงดนน าดานทายเขอน (Tail water) แรงจากน าหนกเครองจกรและสงกอสรางบนสนเขอน

59

วสดกอสรำงเขอน

60

บทท 6 วสดกอสรำงเขอน

6.1 หลกกำรส ำรวจและคดเลอกวสดตวเขอน การส ารวจแหลงวสดในงานเขอนมความส าคญในการออกแบบเขอน เนองจากวสดทใชในการกอ

สรางเขอน ตองไดมาจากวสดตามธรรมชาตทอยใกลตวเขอนมากทสด ดงนนการส ารวจหาแหลงวสดจงมวตถประสงคเพอ

1.1 ส ารวจหาแหลงวสดทสามารถใชกอสรางตวเขอนและอาคารประกอบ 1.2 ประเมนปรมาตรทสามารถน ามาใชประโยชนได

1.3 ตรวจสอบคณสมบตทางกายภาพและวศวกรรม 1.4 จดล าดบความส าคญของแหลงวสดทจะใชกอนหลงในระหวางการกอสราง 1.5 การประเมนราคาวสดกอสราง

หลกกำรส ำรวจแหลงวสดโดยทวไปอำจท ำไดดงน 1. แหลงวสด

1.1 จะตองอยใกลบรเวณตวเขอนโดยค านงถงเสนทางการขนสงทสะดวก หากอยในบรเวณพนทอางเกบน า กจะเปนการประหยดคาเวนคนหรอชดเชยทดน ควรหลกเลยงบรเวณพนทหวงหามของชมชน หรอทท ากนของราษฎร 1.2 พจารณาวสดทไดจากการกอสรางอยแลว เชนวสดซงตองขดจากฐานรากเขอนไหลเขา หรออาคารประกอบ โดยคดเลอกเฉพาะสวนทมคณสมบตเหมาะสม 2. ปรมำณทตองส ำรวจ จะตองส ารวจแหลงวสด เผอไวประมาณ 2 เทาของปรมาตรทคาดวาจะใช ทงนเพราะบางสวนจะถกคดทงเนองจากคณภาพต า และบางสวนสญเสยไประหวางขนสง 3. กำรด ำเนนกำรส ำรวจ การด าเนนการส ารวจสามารถด าเนนการเองหรอจดจางหนวยงานอน ทงนขนอยกบความพรอมของวสดอปกรณและบคลากรทมอย

61

6.2 ดนถมตวเขอน 1 วธกำรส ำรวจ

การส ารวจเรมดวยการพจารณาแผนทมาตรสวน 1:5,000 ถง 1:10,000 ประกอบกบลกษณะธรณวทยาการก าเนดของดนและหนในบรเวณรอบตวเขอนและบรเวณทเลอกไว จากนนจงเรมเจาะหรอขดส ารวจ โดยก าหนดแปลงแตละบอยมดนในการกอสรางเขอนเปนกรด ขนาด 50x50 หรอ 100x100 เมตร คลมพนทบรเวณนน และมหมายเลขก ากบทกหลม สวนวธส ารวจ อาจท าไดดงน - การเจาะดวยสวานมอ (Hand auger) - การขดหลม Test pit

รปท 5-1 ตวอยางแผนการเจาะส ารวจบอยมดนในการกอสรางเขอน

62

2 กำรประเมนควำมเหมำะสมของดนกอสรำงเขอน ดนส าหรบการกอสรางตวเขอน จะเปนดนทมสดสวนของดนเหนยวปะปนกบกรวดทรายซงเมอบดอดดวยเครองจกรทความชน ทเหมาะสมแลวจะม ความหนาแนน ทบน าปองกนการรวซมของเขอนไดเปนอยางด และมความแขงแรงทเกดจากการขดดนเมดหยาบ ท าใหไมเกดการพงทลายของลาดเขอนไดงาย กลมดนทเหมาะสมใน 5 ล าดบแรก ตามการจ าแนกของ Unified Soil Classification System (USCS) แสดงไวในตาราง

ตำรำงความเหมาะสมของดนบดอดถมตวเขอนและดนฐานรากเขอน

ดนทส ารวจในสนามชนดนทเหมาะสมจะตองไมเปนชนบางกวา 0.5 เมตร หรอมปรมาตรจ ากด จนไมคมกบการเปดเปนบอยมดน ดงนนจงตองมการประเมนศกยภาพของแตละบอยมดนใหชดเจน กอนการคดปรมาณดนทสามารถน ามาใชได

6.3 กรวดทรำยกรองน ำและแผนใยสงเครำะห

ชนกรอง (Filter) หรอ ชนระบายน า (Drainage) เปนสวนส าคญในตวเขอน ท าหนาทรบน าทซมผานตวเขอนและฐานรากใหไหลมารวมกน ในบรเวณทเตรยมไวโดยไมท าใหเกดอนตรายจากการกดเซาะ หรอเกดความดนน าสงจนเกดการกดเซาะ คณสมบตหลกของชนกรองหรอชนระบายน าม 2 ประการ คอ

1 ขนาดของวสดกรอง (หรอชองวางระหวางเมด) ตองมขนาดเลกพอทจะปองกนไมใหเมดดนของตวเขอนและฐานรากถกกดเซาะและไหลตามน าทซมผานออกมาได

2 ขนาดของวสดกรอง (หรอชองวางระหวางเมด) จะตองใหญพอทจะยอมใหน าไหลซมออกไดสะดวกโดยไมเกดความดนน าสะสมขนในตวเขอนหรอชนกรอง ชนกรองหรอชนระบายน าในตวเขอนจะตองมความหนาเพยงพอทจะรองรบปรมาณน าทคาดวาจะตองระบายออกจากตวเขอนหรอฐานรากได

ลกษณะดน กลมดน (USCS)

การรวซมหลงการบดอด

ความแขงแรงหลงการอมตว

การยบตวหลงการอมตว

การบดอด

ล าดบ ความเหมาะสม

ถมตวเขอน

ฐานรากเขอน

กรวดผสมดนเหนยวมทราบปน

GC ทบน า ดพอใช - ด นอยมาก ด 1 1

กรวดผสมทรายแปงมทรายปน

GM นอย – ทบน า ด ไมยบตว ด 2 2

ทรายผสมดนเหนยว SG ทบน า ดพอใช – ด นอย ด 3 3 ทรายผสมทรายแปง SM นอย – ทบน า ด นอย พอใช 4 4 ดนเหนยวความเหนยวต า

CL ทบน า ด ปานกลาง ด 5 5

63

แผนใยสงเคราะห (Geotextile) สามารถน ามาใชในการออกแบบและกอสรางเขอนไดในลกษณะดงตอไปน 1. ใชหมทอเจาะรระบายน าในชนกรองระบายน า เพอเพมประสทธภาพในการระบายใหดขน

2. ใชเปนวสดรองพนหนทงกนคลนและกนการกดเซาะทลาดเขอนดานเหนอน าและทายน า 3. ใชปบนดนฐานรากทเปนกรวดทรายคละขนาดใหแยกออกจากวสดถมตวเขอนเพอไมใหเกดการ

พดพาวสดตวเขอนสญหายไปในชนฐานราก โดยทวไปแผนใยสงเคราะหจะตองมความหนา และแขงแรงพอทจะรบแรงดงหรอแรงกดทะลโดยไมฉกขาดมขนาดรเปดใหญ พอทจะระบายน าไดด แตไมใหญจนท าใหวสดเมดละเอยดถกพดพาหลดลอดออกไปได

6.4 หนทงกนคลน

หนทงกนคลนของลาดเขอนดานเหนอน า จะตองมขนาดใหญและมน าหนกเพยงพอทจะสลายพลงงานจากการกระแทกของคลนได โดยพจารณาจากความสงของคลนในอางเกบน า ดานหนาเขอน ดงแสดงในตาราง

ตำรำง ขนาดเฉลยของหนทงกนคลนทลาดเขอน

ขนาดของหนทงกนคลนทลาดเขอน (เมตร) ความชนของ ลาดเขอน

ความสงของคลน (เมตร) 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2 1.4 1.6 1.8 2.0

1:1.5 0.33 0.5 0.66 0.83 1.00 1.16 1.33 1.49 1.66 1:2.0 0.21 0.32 0.43 0.53 0.64 0.75 0.86 0.96 1.07 1:2.5 0.19 0.28 0.38 0.47 0.57 0.66 0.75 0.85 0.94 1:3.0 0.18 0.28 0.37 0.46 0.55 0.64 0.73 0.83 0.92

6.5 กำรทดสอบวสด

การทดสอบคณสมบตดนและหนในหองทดลอง มวตถประสงคเพอใชเปนขอมลในการออกแบบ และก าหนดการควบคมคณภาพในการกอสราง ซงมชนดการทดสอบในตาราง วศวกรตองพจารณาตามความจ าเปน

ตำรำง การทดสอบในหองทดลองส าหรบงานเขอน 1. ส าหรบดนแกนเขอน และวสดสวนนอก (Core and Randam Materials)

การทดสอบ มาตรฐานอางอง ผลทไดรบจาก การทดสอบ

การประยกต ผลการทดสอบ

1. Gradation Analysis

2. Liquid Limit

3. Plastic Limit

ASTM D422-63 ASTM D423-66 ASTM D424-59

การกระจายของขนาด เมดดน Plasticity และ "A-line " Chart

- Filter Design - Soil Classification เขยนขอก าหนดทางวศวกรรม

64

การทดสอบ มาตรฐานอางอง ผลทไดรบจาก การทดสอบ

การประยกต ผลการทดสอบ

4. Natural Water Content 5. Soil Classification 6. Specific Gravity 7. Compaction 8. Permeability 9. Direct Shear 10. Dispersive

ASTM D2216-80 ASTM D2487-83 ASTM D854-83 ASTM D698-75 ASTM D1557-78 Earth Manual E-13 ASTM D3080-72 ASTM D4221-83a

ความชนในธรรมชาต Unified Soil Group Specific Gravity Compaction Curve

สมประสทธความ ซมน า (k) ความแขงแรงของ มวลดนโดยประมาณ (c , Ø) % Dispersion

- การปรบความชนในการ กอสราง - เขยนขอก าหนดทางวศวกรรม - การค านวณพนฐานของมวลดน - การควบคมคณภาพในสนาม - การก าหนดความแนนในการทดสอบ ทางวศวกรรมอน ๆ - Filter Design - Seepage Analysis - วเคราะหความมน คงของเขอน ในการออกแบบเบองตน - ตรวจสอบการกระจายตวของดนจากบอยม

2. ส าหรบกรวดทรายทใชเปนวสด

การทดสอบ มาตรฐานอางอง ผลทไดรบจากการทดสอบ

การประยกตผลการทดสอบ

1. Gradation Analysis ASTM D422-63 การกระจายของขนาดเมดดน

-Filter Design

2. Specific Gravity ASTM D854-83 Specific Gravity การค านวณพนฐานของมวลดน

3. Relative Density

Earth Manual E-12

, - ควบคมคณภาพการบดอดในสนาม

4. Permeability

Earth Manual E-13

สมประสทธความซมน า (k)

- Filter Design - Seepage Analysis

5. Soundness ASTM C88 % Soundness - ตรวจสอบความคงทนของเมด กรวดทราย

6. Abrasion

ASTM C535 %Abrasion - ตรวจสอบการกดกรอนจากการ ขดส

65

3.ส ำหรบหนทงกนกำรกดเซำะลำดเขอน

การทดสอบ มาตรฐานอางอง ผลทไดรบจากการทดสอบ

การประยกตผลการทดสอบ

1. Specific Gravity ASTM C127

Specific Gravity - ควบคมคณภาพหน

2. Absorption

ASTM C128

% Absorption - ควบคมคณภาพหน

3. Gradation Analysis

ASTM C136

การกระจายของขนาดหน

- ควบคมคณภาพหน

66

บทท 7 ฐำนรำกเขอน

ฐานรากเขอนเปนชนดนหรอชนหนทตองรองรบตวเขอนทงหมด และตองทบน าเพอปดกนน าไมใหไหลซมลอดใตฐานรากจากดานเหนอน าไปทายน า ดงนนจงตองมการส ารวจลกษณะทางธรณวทยาของฐานรากเขอน การทดสอบคณสมบตและการปรบปรงสภาพฐานรากใหเหมาะสม 7.1 กำรส ำรวจฐำนรำกเขอน

การส ารวจสภาพทางธรณฐานรากเขอนและอาคารประกอบ มวตถประสงคเพอ 1. ออกแบบหรอก าหนดระดบการขดฐานราก 2. ออกแบบหรอก าหนดระดบหนแขงทจะเปนกนรองแกน

3. การปชนดนทบน า 4. ตรวจสอบแนว ขนาด ทศทางของโครงสรางทางธรณทอาจเปนอนตรายตอตวเขอน 5. ก าหนดต าแหนงและชนดของอาคารประกอบทเหมาะสม 6. ชวยในการวางแผนการกอสรางและผนน า

การก าหนดต าแหนง ความลก และวธการส ารวจดานธรณเทคนคของฐานรากเขอนมหลกการดงตอไปน 1 ต าแหนงและขอบขายในแนวราบ - การส ารวจฐานรากเขอน ควรครอบคลมพนทใตฐานเขอนทงหมด และขยายออกไปจากตนเขอนทงเหนอน าและทายน าอกขางละเทาความสงของเขอนโดยประมาณ - ต าแหนงของหลมเจาะซงเปนวธส ารวจหลก จะตองมอยางนอยทกๆ 50-200 เมตร ตามแนวแกนเขอนตลอดความยาว และอยในบรเวณตอไปน คอ 1. จดทลกทสดในล าน า 2. จดทแนวอาคารประกอบเขอนตดผานแกนเขอน 3. จดทคาดวาจะมโครงสรางทางธรณวทยาทผดปกต เชน Fault, Joint ในชนหน

2 ควำมลกของหลมเจำะ ควรมหลกเกณฑดงตอไปน คอ - ความลกในการเจาะครงแรก ใหลกอยางนอย 75% ของความสงเขอนหรออยางนอยตองถง

หนแกรงทบน า - ส าหรบอาคารประกอบทไมตองค านงถงการปดกนน า ใหพจารณาการรบแรงแบกทานของดน

เพอรบน าหนกของอาคารดงกลาวเปนหลก 3 กำรส ำรวจฐำนรำกเขอน อาจท าไดโดยวธการดงตอไปน ซงจะมรายละเอยด ในบทตอไป - การเจาะแบบ Rotary drilling ใชไดทงฐานรากดนและหน - การขดหลมส ารวจ (Test pit)

- การเจาะแบบ Hand Auger หรอ Wash Boring ใชในกรณส ารวจชนดน

67

2 กำรทดสอบและประเมนคณสมบตของดนและหนฐำนรำกเขอน การทดสอบและประเมนคณสมบตของฐานรากเขอน จะเปนการทดสอบในสนาม ซงผลการ

ทดสอบมความนาเชอถอกวาการทดสอบในหองทดลอง และนอกจากดนหรอหนฐานรากไมไดรบการกระทบกระเทอนแลว ยงเปนการทดสอบคณสมบตรวมของชนดนหรอหนทมรอยแตก หรอตามสภาพธรรมชาตไวดวย วธการทดสอบและประเมนคณสมบต ไดแก

- Pumping Test หรอ Field Permeability เพอหาอตราการซมน า - Standard Penetration Test (SPT) หาแรงตานของชนดนหรอหนผ

- Plate Bearing Test หาแรงตานทานของผวดน/ หนตอน าหนกบรรทก

7.3 กำรปรบปรงฐำนรำกเขอน ฐานรากเขอนหรอตวเขอนทจดต าสด จะตองกอสรางอยบนชนดนหรอชนหนทมความแขงแรงเพยงพอทจะรบน าหนกตวเขอนได โดยไมเกดการพบตจากแรงแบกทานไมเพยงพอ ไมมการทรดตวมากเกนไป ไมเกดการกดเซาะเปนโพรงหรอมน าไหลลอดมากเกนไป ดงนนบรเวณฐานรากเขอนโดยทวไปนอกจากรองแกนเขอนจะตองมการขดลอกดนหลวมออกจนถงชนทรบน าหนกแบกทานของเขอนได ซงสามารถตรวจสอบไดจากการทดสอบ Standard Penetration Test (SPT) หรอ Plate Bearing Test สวนบรเวณรองแกนเขอนทตองขดลงไปลก หรอมก าแพงทบน า เพอปดกนการไหลซมรอดของน านนสามารถด าเนน การไดหลายแบบตามลกษณะทางธรณวทยา คอ 1 ฐำนรำกทเปนดนทรำยหรอกรวด 1) การท ารองกนน า ( Cutoff Trench) ในชนฐานรากเขอนทเปนกรวดทรายและน าใตดนอยในระดบต ากวาระดบขดรองกนน า การปองกนการไหลซมผานใตฐานเขอนเมอมการเกบน านนควรท าการกอสรางดวยการขดรองกนน า ความกวางไมนอยกวารอยละ 25 ของระยะตางของน าจากเหนอน ามาทายน า ดวยเครองมอขดประเภทตางๆ เชน Draglines , Clamshells และ Backhoe เปนตน โดยขดใหลกลงไปในฐานรากจนถงระดบชนหนหรอดนทบน า แลวท าความสะอาดผวหนาหน หากม รอยแตกในหนมากอาจตองด าเนนการอดฉดน าปน และหรออดยาผวหนาหนดวยซเมนตมอรตาแลวจงท าการบดอดดนเหนยวทบน าขนมาเปนชน เชนเดยวกบวธการบดอดแกนเขอนตามปกตจนถงระดบผวดนเดม จงมการบดอดตอเชอมกบตวเขอนดานบน 2) การท าผนงทบน าใตดน (Slurry Cutoff Wall) ในกรณทชนกรวดทรายอยในทองน าทมระดบน าใตดนอยสง การขดจะมอปสรรคจากการทน าไหลเขาสรองขดจนไมสามารถกอสรางไดดงนนจง นยมขดเปนรองขนาดเลกในแนวดงเครองมอขดและระดบพจารณาเชนเดยวกบกรณของรองกนน าขณะทขดรองผนงอยนนจะมน าโคลนเบนโทไนท ( Bentonite Slurry) หลอกนรองขดพง โดยตองใหระดบน าโคลนอยสงกวาน าใตดนอยตลอดเวลา น าโคลนเบนโทไนทจะมความหนาแนนสงกวาน าเลกนอย จงมแรงดนพอทจะพยงรองขดใหมนคงอยไดในระหวางการขด เมอขดถงความลกทตองการแลวถมกลบดวยดนผสมกรวดทรายและโคลนเบนโทไนทหรอคอนกรตทบน า จนถงระดบของฐานรากเขอนใหตอเชอมกบแกนดนเหนยว

68

3) ชนดนเหนยวทบน าปหนาเขอน (Clay Blanket) การปดกนน าทซมผานใตฐานรากเขอนกรณทเปนชนกรวดทรายทมความลกมาก และอยใตระดบน าใตดนจะท าการขดเปดออกเปนรองแกนไดยาก และไมสามารถรกษาความมนคงของลาดของรองแกนได เนองจากมน าไหลเขามาตลอดเวลา ดงนนวศวกรสามารถเลอกออกแบบเปนชนดนเหนยวทบน า ปลาดไปทางดานเหนอน าโดยตองเชอมตอกบแกนดนเหนยวของเขอนออกไป เปนระยะทาง 6-20 เทาของความสงของน าในอาง เพอยดทางเดนของน าทจะซมผานใตฐานรากเขอน ใหไกลออกไปทางดานเหนอน า ซงจะท าใหลดปรมาณการไหลซมลงไดมาก ในการก าหนดความยาวและความหนาของชนดนเหนยวน จะตองท าการวเคราะหการไหลซมของน าดวยวธการเขยน Flownet หรอ โดยวธFinite Element Method (FEM)

2 ฐำนรำกทเปนหน ปกตฐานรากเขอนทมชนหนอยในระดบตนจะมก าลงแบกทานสง ดงนนจงสามารถปรบปรงชนหน โดยท าการขดแตงหน เนองจากผวหนาของหนใตเขอนสวนใหญจะปกคลมดวยดน กรวดทรายและหนผทคณภาพไมเหมาะสม จงจ าเปนตองขดสวนนทงออกไป การขดบรเวณหนาหนตองความระมดระวงไมใหกระทบกบหนทด หรอท าใหหนเสยคณภาพโดยขดลงไปจนถงชนหนแขงทสามารถอดปนเหลวไดอยางมประสทธภาพ ส าหรบสวนทยนล าออกมาจากระดบหนาหนปกตจะตองถกสกดออกโดยใชสว เหลกกระแทก หรอระเบดออนๆ แตควรใชการระเบดหนใหนอยทสด เพอไมใหรอยแตกในหนมการเปดกวางมากขน รอยแตกและรอยแยกทปรากฏ จะตองมการขดหนผหรอดนทแทรกอยออกใหหมดดวยเครองจกรหรอแรงคนแลวท าความสะอาดโดยการเปาลม-น า (Water jet) รอยแตกและรอยแยกเหลานจะตองเทคอนกรต ปน-ทราย หรออดฉดปนเหลวลงไปแทรกปดรอยแตกดงกลาวแลวใหเกบกวาด ลางท าความสะอาดผวหนาหน บรเวณทท าการอดปนเทลงจนแนใจวารอยตอระหวางฐานรากกบวสดแกนเขอนสามารถเชอมประสานกนไดเปนอยางด

69

บทท 8 กำรออกแบบตวเขอน

8.1 ขนตอนในกำรออกแบบตวเขอน เมอก าหนดแนวแกนเขอนแลวจะเปนการออกแบบเขอน ซงตองมการผสมผสานความรหลายสาขามาผนวกรวมกนโดยเฉพาะดานกลศาสตรของดน ธรณวทยา และชลศาสตร ดงขนตอนตอไปน 1 การรวบรวมขอมลเพอการออกแบบ ประกอบดวย 4 สวนคอ

- ขอมลทางดานธรณฐานรากเขอน - ขอมลทางดานวสดกอสรางตวเขอน - ขอมลจากแรงและน าหนกทเกยวของ - ขอมลระดบน าในอางเกบน า

2 การก าหนดหนตดเบองตนของตวเขอน จากการพจารณาขอมลในขอ 1. วศวกรสามารถก าหนดหนาตดเขอนในเบองตนได สวนมากจะก าหนดเปนสองลกษณะคอเขอนดนเนอเดยว เมอมวสดกอสรางสวนมากเปนดนชนดเดยว หรอ เขอนดนแบงสวนซงประกอบดวยดนหลายชนด ดงแสดงในรป เขอนดนเนอเดยว (Homogeneous earth dam) เขอนดนแบงสวน (Earth zoned dam) 1 หมายถง ดนเหนยวทบน า 2 หมายถง ดนกงทบน า 3 หมายถง ดนกงพรนน า 4 หมายถง ทราย, กรวด ทพรนน า หรอหนทง

รปแบบหนำตดเบองตนของตวเขอน

3 กำรวเครำะหกำรไหลซมของน ำผำนเขอนและฐำนรำก วศวกรสามารถตรวจสอบการไหลซมทส าคญของเขอนไดดวยการเขยนตาขายของการไหลซม (Flow nets) ดวยมอ หรอวเคราะหดวยโปรแกรมคอมพวเตอร เชน ปรมาณน าทไหลซมผานเขอนและฐานราก ความดนน า ความเรวในการไหลซม แรงดนลอยตว และอยางอนทจ าเปน โดยน าผลการวเคราะหตรวจสอบกบคาทยอมรบได เชน การไหลซมไมเกนรอยละ 1 ของปรมาตรเกบกกตลอดชวงฤดแลง อตราสวนปลอดภยทจะเกด Boiling ไมต ากวา 1.5 เปนตน หากหนาตดเขอนทก าหนดไมเหมาะสมตองปรบเปลยนหนาตดเขอนใหคาการไหลซมตางๆ เปนไปตามเกณฑ

4 การออกแบบขนาดคละของชนกรอง ภายในตวเขอนนอกจากการออกแบบการปดกนน าไมใหไหลซมผานแลว ยงตองมการออกแบบชนระบายน าออกจากตวเขอนหรอฐานรากเพอปองกนการกดเซาะพดพาเมดดน และลดแรงดนน าในสวนตางๆ ของตวเขอน โดยขนาดคละของชนกรองตองสมพนธกบขนาดคละของดนตวเขอนและฐานรากดงน

4

2 4

4

4 3 1

3 4

70

ส าหรบเกณฑ ก าหนดในการออกแบบชนกรองส าหรบงานเขอนในประเทศไทยมกใชตาม

US. Corps of Engineers (NAFAC Manual 7.1 May 1982) คอ

เมอ = ขนาดเสนผาศนยกลางของกรวดทรายชนกรองท เปอรเซนตFiner 15 และ 50 เปอรเซนตตามล าดบ = ขนาดเสนผาศนยกลางของดนตวเขอน หรอดนฐานรากท

เปอรเซนตFiner 15, 50 และ 85 เปอรเซนตตามล าดบ

- ขนาด Filter ทใหญทสดไมเกน 3 นว - จะตองไมมดนเหนยวปะปน หรอมวสดทมขนาดเลกกวาตะแกรงเบอร 200 มากกวา

5% โดยน าหนก 5 การวเคราะหความมนคงของลาดเขอน เมอผานการวเคราะหในขอ 3. แลวจะตองมการวเคราะหความมนคงของลาดเขอนทงดานเหนอน าและทายน าในสภาวะการกอสรางและเกบน าในระดบตางๆ กนโดยวธ Modified Bishop หรอ Simple Method of Slices และตองมอตราสวนความปลอดภย (Factor of Safety) มากกวาทก าหนดในตาราง

ตาราง เกณฑก าหนดตอสดและมาตราสวนความปลอดภย

กรณท สภาพการวเคราะห อตราสวนความปลอดภย 1 เพงกอสรางเสรจ (End of Construction) 1.5 2 ระดบน าสงสด (Maximum water level) 1.5 3 ระดบเกบกกปกต (Normal water level) 1.5 4 ระดบน าลดอยางรวดเรว (Rapid Drawdown) 1.3

>5 ( Drainage Requirement)

<5 ( Piping Requirement)

<25 ( Piping Requirement)

,

, ,

71

ส าหรบเขอนขนาดเลกใหเลอกวเคราะหเฉพาะกรณทจ าเปนดงแสดงในตารางเทานน หาก

อตราสวนความมนคงในกรณใดกตามต ากวาเกณฑทก าหนด จะตองมการปรบเปลยนหนาตดใหเหมาะสมจนผานเกณฑดงกลาว 1. กำรค ำนวณคำดคะเนกำรทรดตว เขอนดนจะมการทรดตวภายหลงการกอสรางอกประมาณ รอยละ 1 ของความสงของเขอน จงตองมการค านวณเผอความสงของสนเขอนไว ใหเพยงพอ เพอก าหนดเปนความสงภายหลงการกอสรางเสรจ (Camber) แตถาหากเปนเขอนขนาดใหญ จะตองมการค านวณจากผลของการทดสอบการทรดตวของดนตวเขอนโดยตรง

2. การก าหนดเครองมอวดพฤตกรรมเพอตรวจสอบความปลอดภย เขอนมระยะเวลาการใชงานยาวนานตามอายของการออกแบบ (ประมาณ 50 - 100 ป) ดงนนจงตองมการก าหนดเครองมอทเหมาะสมเพอตรวจวดพฤตกรรมเขอนทงในระหวางการกอสรางและใชงาน เชน มาตรวดความดนน า หมดวดการทรดตว มาตรวดปรมาณน ารวซม เปนตน ซงวศวกรจะตองพจารณาก าหนดตามความจ าเปน

3. การเขยนแบบเขอนและเกณฑก าหนดดานเทคนคเพอการกอสราง ขนตอนสดทายของการออกแบบเขอน คอ การน าเอาผลการออกแบบมาเขยนรายละเอยดทจ าเปนเพอการกอสรางประกอบค าอธบายหรอเกณฑก าหนดทางดานเทคนคตามทวศวกรระบใหใชควบคกบแบบ ทงนเพอประโยชนในการควบคมงานกอสรางใหเปนไปตามวตถประสงคของการออกแบบ ขอมลดงกลาวประกอบดวย

- แปลนแสดงทตงและองคประกอบเขอน - ต าแหนงของบอยมดนและคณสมบตดน - ลกษณะของดนฐานรากจากการเจาะส ารวจ - แปลนแสดงระดบการขดฐานรากและรองแกน - แปลนการปรบปรงฐานรากเขอน - รปตดตามแนวแกนเขอนแสดงระดบสนเขอน ระดบการขดรองแกน - รปตดตามขวางของหนาตดเขอนทต าแหนงตางๆ - รายละเอยดของสนเขอนตนเขอนและชนกรอง - รายละเอยดถนนบนสนเขอน การเผอการทรดตวของเขอน ไฟฟาแสงสวางบนสนเขอน - ถนนบ ารงรกษาเขอน - เครองมอวดพฤตกรรมของเขอน

8.2 ขอก ำหนดทำงดำนวศวกรรมของกำรกอสรำงเขอนขนำดเลก

ในการวาจางท าการกอสรางอางเกบน าและเขอนขนาดเลก จ าเปน ตองมขอก าหนดทางดานวศวกรรม (Engineering Specification) เพอใชประกอบกบแบบกอสราง (Construction Drawing) โดยรายละเอยดในขอก าหนดดงกลาวจะตองมความชดเจนเพอใหการกอสราง การควบคมตรวจสอบคณภาพงาน และการวดปรมาณงานเปนไปดวยความถกตอง โดยมเนอหาดงตอไปน

72

1 หลกเกณฑโดยทวไปของเขอน 1.1 ขอบเขตของงาน 1.2 ความคลาดเคลอนทยอมใหเกด

1.3 การปรบปรงฐานรากเขอน 1.4 วสดกอสรางตวเขอน 1.5 การบดอด 1.6 ชวงเวลาในการกอสรางตวเขอน 1.7 รอยตอของดนถมใหม

2 ดนทบน ำแกนเขอนและดนเหนยวรองใตแกนเขอน 2.1 ขอบเขตของงาน 2.2 แหลงของดนทบน า 2.3 คณสมบตทตองการของดนทบน า 2.4 การทดสอบคณสมบตดนทบน า 2.5 การปรบปรงฐานรากใตแกนเขอน 2.6 วธถมดนและบดอดดนทบน า 2.7 การควบคมปรมาณน าในดน ความแนน และการซมผานของน า 2.8 การปรบความชนของดนทแหลงวสด 2.9 การปรบความชนดนในแปลงกอนการบดอด 2.10 เครองจกรทใชในการบดอดดนถมตวเขอน 2.11 การบดอดดนเหนยวรองใตแกนเขอน

3 วสดกรอง 3.1 ขอบเขตของงาน 3.2 คณสมบตของวสดกรอง 3.3 การทดสอบเพอควบคมคณภาพ 3.4 การปรบปรงฐานเขอนใตชนกรอง 3.5 การปวสดกรอง 3.6 การบดอด

4 วสดถมตวเขอนสวนนอก 4.1 ขอบเขตของงาน 4.2 แหลงวสดถมตวเขอนสวนนอก

4.3 คณสมบตทตองการของดนถมตวเขอนสวนนอก 4.4 การปรบปรงฐานรากเขอนใตชนถมตวเขอนสวนนอก

73

4.5 วธการถมบดอด 4.6 การทดสอบเพอควบคมคณภาพ

5 กำรปองกนน ำกดเซำะบนผวลำดของตวเขอน 5.1 ขอบเขตของงาน 5.2 การกอสรางชนหนทงกนคลน

5.3 คณภาพของหนทง 8.3 หลกกำรออกแบบโดยทวไป

การออกแบบและกอสรางเขอนดน มหลกเกณฑทวไป ดงตอไปน 1. ความมนคง (Stability) ของลาดเขอน ลาดเขาทเขอนเกาะอย และลาดดนขอบอางเกบน า

จะตองมเสถยรภาพไมพงทลายในทกสภาวะ ทงในขณะกอสรางและในระหวางการใชงาน 2. การไหลซมของน าผานตวเขอนและใตฐานเขอน (Seepage) จะตองมการปดกนและการควบคม

ทดเพอไมใหเกดการสญเสยน าหรอการกดเซาะพดพาวสดตวเขอนออกไปได 3. การกระจายน าหนกของตวเขอนสฐานราก (Bearing Stress) จะตองค านงถงความสามารถใน

การรบน าหนกแบกทานของดน หรอหนฐานรากใตเขอนไมใหเกดการพงทลาย 4. สนเขอนจะตองสงกวาระดบน าเกบกกมากพอ (Freeboard) ทจะปองกนไมใหน าลนสนเขอน

อนเนองมาจากน าหลาก หรอคลนซงเกดจากลมหรอแผนดนไหวในอางเกบน า 5. ทางระบายน าลน (Spillway) จะตองมขนาดใหญพอทจะระบายน าสวนทเกนความตองการทจะ

เกบกกไวใชประโยชน โดยไมลนสนเขอน 6. สนเขอนจะตองเผอความสงกวาระดบทตองการทางดานวศวกรรม (Camber) เพอทดแทนการ

ทรดตวทคาดวาจะเกดขนตลอดอายการใชงานของเขอน

8.4 สรปขนตอนกำรส ำรวจ ออกแบบและกอสรำงเขอน

การออกแบบเขอนจะตองเรมดวยการส ารวจและรวบรวมขอมลดงน ศกษาขอมลเดมทมอย ส ารวจทางภมประเทศ ส ารวจดานธรณวทยาฐานรากเขอน ส ารวจวสดกอสรางแรงกระท าและน าหนกทเกยวของตอจากนนจงท าการประมวลขอมลดงกลาวน ามาออกแบบหนาตดเขอนเบองตน และวเคราะหออกแบบในขนตอนตางๆ ดงแสดงในรป ในกรณทหนาตดดงกลาว ไมเหมาะสมในขนตอนการวเคราะห ใดจะตองมการปรบเปลยนแลวด าเนนการวเคราะหตรวจสอบใหมจนไดหนาตดเขอนทเหมาะสมทสด ส าหรบการออกแบบเครองมอวดพฤตกรรมนน เป การพจารณาเลอกชนดเครองมอจ านวนและต าแหนงเครองมอทเหมาะสมเพอการตรวจวดในขณะกอสรางและใชงาน ขนตอนสดทายคอการเขยนแบบรายละเอยดและขอก าหนดทางดานเทคนค เพอใชในการกอสรางใหเปนไปตามวตถประสงคของการออกแบบ

74

รปท 7-1 ขนตอนการออกแบบเขอน

1.ศกษา ส ารวจ ทดสอบและรวบรวม ขอมล เพอการออกแบบ

ธรณฐานราก - ลกษณะทางธรณวทยาฐานรากเขอน - ระดบการขดและปรบปรงฐานราก

วสดกอสราง - ต าแหนงและปรมาณวสดกอสราง - คณสมบตของวสดกอสราง

น าหนกและแรงกระท า - แรงกระท าจากน าหนกเขอน - น าหนกเครองจกรและอปกรณ

หนาตดเขอนเบองตน

2. วเคราะหการไหลซมผานเขอนและฐานราก

3. วเคราะหความมนคงของลาดเขอน

4. วเคราะหการทรดตวของตวเขอน

5. ออกแบบเครองมอวดพฤตกรรมเขอน

6. เขยนแบบและขอก าหนดทางดานเทคนค

หนาตดเขอนขนสดทาย

75

บทท 9 กำรกอสรำงเขอน

ในการด าเนนการกอสรางเขอนผควบคมงานจะตองเขาใจถงลกษณะของดนทจะน ามาใชถมตวเขอนตาม Zone ตางๆ เปนอยางด เพอทจะท าใหการแกไขปญหาตางๆ ในระหวางด าเนนการกอสรางเปนไปไดอยางรวดเรว ส าหรบงานเขอนดนมจดส าคญของงานกอสรางอยทการปองกนการรวซมของน าผานตวเขอน (Seepage Control) และการจดทางน าใหไหลไดโดยสะดวกทบรเวณดานทายเขอน(Downstream Drains) 9.1 กำรส ำรวจเพอกำรกอสรำง

1) กำรเตรยมงำนเบองตน - จดเตรยมแบบกอสรางเขอนและอาคารประกอบพรอมดวยรายละเอยดอนๆ

- จดเตรยมคาพกดคาระดบ และหมายพยานของหมดหลกฐานเดมตามแนวศนยกลางเขอนและบรเวณหวงาน หรอหมดหลกฐานอนในบรเวณใกล เคยง เพอใชเปนคาอางองในการโยงงานและตรวจสอบ

2) กำรเตรยมงำนในสนำม - คนหาหมดหลกฐานเดมทไดจดเตรยมไว

- โยงคาพกดและคาระดบจากหมดหลกฐานเดม และ/หรอหมดหลกฐานในแนวศนยกลาง เขาตรวจสอบกบหมดหลกฐานขางเคยงทมสภาพดและนาเชอถอ ถาหมดในแนวศนยกลางสญหายหรอไมตรงกบแบบใหวางแนวศนยกลางใหม - สรางหมดหลกฐานถาวร เพอเปนหมดหลกฐานหมายพยานของแนวศนยกลางเขอน โดยใหอยในแนวศนยกลางออกไปทง 2 ขาง จนพนเขตกอสรางอยางนอยขางละ 1 ค และ/หรอใหตงฉากหรอขนานกบแนวศนยกลางอกขางละ 1 ค - สรางหมดหลกฐานถาวร เพอเปนหมดหลกฐานหมายพยานของแนวศนยกลางและระยะกโลเมตรของเขอนและอาคารประกอบตามระยะทเหมาะสมใหขนานหรอตงฉากกบแนวศนยกลางเขอน และใหอยนอกเขตกอสราง - โยงคาพกดและคาระดบจากหมดหลกฐานขางเคยงทตรวจสอบคาแลว เขากบหมดหลกฐานหมายพยานทงหมด โดยวธการวงรอบ (หรอการสามเหลยม) และการระดบชนท 3 - ท ารวลอมรอบหมดหลกฐานถาวร พรอมทงเขยนชอและคาระดบของหมด 3) กำรส ำรวจวำงแนวและรงวดระดบ - วางศนยกลางเขอนจาก กม.0+000 ไปจนสดแนวปกหมดไมทกระยะ 20 ม.และทกจดทตงของอาคารประกอบ พรอมกบเขยนเลขบอกระยะ กม. ไวทกหมดดวย และรงวดระดบโดยวธการระดบชนท 3 - วางแนวรปตดขวางใหตงฉากกบแนวศนยกลางเขอนท กม.0+000 และทกระยะ 20 เมตร พรอมกบตอปกรปตดออกไปจนพนขอบเขตงานขดและงานถมอยางนอย 10 เมตรรงวดระดบตามแนวรป

76

ตดขวางทกระยะ 10 เมตร และทกจดทระดบเปลยนแปลงมาก โดยนบระยะจากแนวศนยกลางเขอนออกไปทงสองขาง ส าหรบอาคารประกอบใหปฏบตเชนเดยวกนกบแนวเขอน 4) กำรเขยนแผนท - เขยนแผนทรปตดตามยาวตามแนวศนยกลางเขอน มาตราสวนทางตง 1:100และทางราบเทากบมาตราสวนของแบบกอสราง แสดงจดระดบภมประเทศทก 20 เมตร - เขยนแผนทรปตดขวางแนวศนยกลางเขอน มาตราสวนทางตงและทางราบ 1:100 ใหปกรปตดดวนเหนอน าอยาขางดานซายของกระดาษ แสดงคาระดบภมประเทศทกจดทท าการรงวด เพอใชค านวณหาปรมาตรดน 5) กำรก ำหนดแนวและขนำดเพอกำรกอสรำง - วางแนวศนยกลางเขอน ปกหลกไมทกระยะ 20 เมตร ทจดขอบเขตงานขดและงานถมของตวเขอนทง 2 ขาง เพอถางปาและเปดหนาดน ส าหรบงานกอสรางอาคารประกอบใหปฏบตเชนเดยวกน - วางแนวศนยกลางเขอน ปกหลกไมทก 10 เมตร ในแนวตรง และทก 5 เมตรในแนวโคง ก าหนดขนาดของรองแกนไปจนตลอดแนวเขอน แลวโรยปนขาวไวเพอการขดลอกตอไป ส าหรบงานกอสรางอาคารประกอบ ใหปฏบตเชนเดยวกน - วางแนวศนยกลางเขอน ปกหลกไมทกระยะ 10 เมตรในแนวตรง และทก 5 เมตร ในแนวโคง ก าหนดขนาดเพอบดอดชนดน กอนและหลงการถมบดอดชนดนทกครงใหเปนไปตามแบบกอสราง

6) กำรก ำหนดคำระดบ

- รงวดระดบรปตดขวางภายหลงการถางปา และเปดหนาดนแลวทกระยะ 20 เมตรในแนวตรงและทกระยะ 10 เมตรในแนวโคง ตอปกรปตดขวางไปจนถงขอบเขตงานขดและงานถมทง 2 ขางและแสดงคาระดบตลอดแนวศนยกลางทกระยะทวางไวหลงการเปดหนาดน - ก าหนดคาระดบดนตดของรองแกน ทกระยะทก าหนดในแบบ - ก าหนดคาระดบดนถมบนหมดไมทปก ณ จดขอบเขตงานขดและงานถมของเขอนทง 2 ขาง หลงการถมรองแกนเสรจทกระยะ 10 เมตรในแนวตรง และทกระยะ 5 เมตรในแนวโคงกอนและหลงการถมบดอดดนทกครง - ตรวจสอบคาระดบ ภายหลงถมบดอดชนดนตวเขอนแลว และตรวจสอบคาระดบในการตงแบบกอนและหลงเทคอนกรตทกบลอกของแบบกอสราง โดยวธการระดบชนท 3 ส าหรบงานกอสรางอาคารประกอบ ใหปฏบตเชนเดยวกน

77

9.2 กำรผนน ำระหวำงกำรกอสรำง

งานทจะตองรบเรงด าเนนการกอสรางใหแลวเสรจโดยเรวทสดคอ งานสรางอาคารผนน าระหวางการกอสรางและท านบดนชวคราวปดกนล าน า (Coffer Dam) ซงมลกษณะและวธการดงน

1) คลองผนน ำ (Open Channel) โดยการขดเปนชองทางใหน าจากล าน าเดมไหลผานไปไดโดยสะดวก ซงควรมขนาดกวางพอทจะระบายน าในระหวางการกอสรางไดทน เมอกอสรางอาคารทอสงน าเสรจแลวจะท าการผนน าผานอาคารดงกลาว หลงจากนนขดลอกและถมดนในสวนทเปนฐานรากเขอนในบรเวณชองทางผนน าชวคราวเพอปดกนทางน าใหเปนตวเขอนตอไป

2) ทอผนน ำ (Cut-and-Cover Conduit) เปนทอคอนกรตเสรมเหลก ซงมขนาดใหญพอทจะระบายน าได และสามารถใชเปนทอส าหรบสงน า (Outlet Works) อกดวย โดยสรางผานตวเขอนและวางบนฐานรากทดพอเพอปองกนการทรดตว วธการผนน าระหวางกอสรางน จะพจารณาออกแบบตามความเหมาะสมของภมประเทศและสวนประกอบอนๆ วาควรจะใชวธใด ตวอยางแสดงการผนน าในระหวางการกอสรางโดยวธขดคลองผนน าดงแสดงในรป

รปแสดงการขดคลองผนน า

78

9.3 กำรขดและปรบปรงฐำนรำกเขอน

1) กำรขดลอกหนำดนฐำนรำก กอนเรมงานกอสรางจะตองโคนตนไมพมไม ตอไมและวชพชในบรเวณตวเขอนออกใหหมด แลวจงขดลอกหนาดน โดยตองขดลอกใหกวางกวาบรเวณความกวางของฐานเขอนทางดานเหนอน าและทายน าไมนอยกวา 20 เมตร ทงนเพอความสะดวกในการด าเนนการกอสราง ในการขดลอกหนาดนดงกลาว ผควบคมจะตองใชดลยพนจวา จดใดของพนทฐานรากเขอนมดนไมดพอทจะเปนฐานรากตวเขอนได กจ าเปนทจะตองท าการขดทงใหหมด จนถงชนดนทรบน าหนกไดด และถาฐานรากของตวเขอนเปนชนหนทมชนดนหรอชนทรายปดอยไมหนามาก ฐานรากทางดานเหนอน าควรจะลอกเอาดนหรอทรายนนออกใหหมดโดยเรมจากแนวรองแกนไปจนถงแนวขอบฐานเขอนดานเหนอน า การขดลอกหนาดน ควรปรบสภาพพนทดนเดมทมสภาพสงๆ ต าใหอยในสภาพทพรอมจะถมตวเขอนตอไปได

2) กำรขดรองแกน (Cutoff Trench) ท าการขดใหถงชนดนหรอชนหนแขง ใหมขนาดความกวางและความลาดเอยงดานขางของรองแกนตามทก าหนดในแบบกอสรางซงโดยมากมกจะก าหนดคาความลาดเอยงไว 1:1 (ดง : ราบ) ส าหรบความลกของรองแกน ถาหากขดจนถงระดบทก าหนดใหในแบบแลวยงมชนดนหรอชนหนทไมสามารถรบน าหนกไดปนอยอก กตองขดลงไปจนถงชนดนหรอชนหนทแนนดพอ ถายงไมแนใจกควรจะท าการทดลองก าลงรบน าหนกของดน (Bearing Test) เพอหาคาก าลงรบน าหนกของชนดนหรอชนหนนนวามคาตามทแบบก าหนดไวหรอไม และในแนวรองแกนถามหนลอย (Boulder) อยกควรขดออกใหหมด ส าหรบดนในรองแกนทขดออก ควรพจารณาน าดนทขดออกนนมาใช โดยพจารณาจากคณสมบตของดนนนวาเปนดนชนดใด และจะใชถมสวนใดของตวเขอนไดบาง ตวอยางแสดง การขดลอกหนาดนและขดรองแกน ดงแสดงในรป

รปแสดงการขดลอกหนาดนและขดรองแกน

79

3) งานปรบปรงฐานรากเขอน (Foundation Treatment) การปรบปรงฐานรากโดยทวไปจะท า

การขดรองแกนไปจนถงชนดนทบน า ในกรณทไมสามารถด าเนนการได การปรบปรงฐานรากอาจตองท าการตอกเขมพด (Sheet Pile) หรอการปชนดนทบน า (Impervious Blanket) ยนไปในอาง แทนการขดรองแกน ทงนขนอยกบความลกของชนดนทบน า การปชนดนทบน าจะตองท าการขดลอกหนาดน และท าการบดอดดน เชนเดยวกบดนถมตวเขอน การปรบปรงฐานรากโดยวธการตางๆ ดงแสดงในรป

หมดหลกฐานถาวร อยนอกบรเวณกอสราง

แนวสนเขอน

แนวแกนเขอน

หมดฝงตามแนวแกนเขอนทกระยะ 20-100 เมตรเพอออกงาน

80

9.4 กำรถมบดอดเขอน

กำรถมดนตวเขอน เมอไดท าการปรบปรงฐานรากเขอนแลว กอนเรมงานถมดนควรจะมการเตรยมงานตางๆ ในสนาม และการถมบดอดเขอน ดงน

1) กำรทดลองคณสมบตของดนในหองทดลอง การทดลองดนในหองทดลองกอนการถมดน ควรเกบตวอยางดนจากบอยมดนทก าหนดไวมาทดลองในหองทดลองกอน เพอจ าแนกดนทางวศวกรรมวาเปนดนชนดใดตามระบบของ Unified Soil Classification System เพอทจะสามารถแบงแปลงบอยม (Borrow Area) ในเวลาถมดนไดโดยถกตอง เชน แปลงบอยม A ดนสวนใหญมลกษณะเปนดนเมดละเอยดมคณสมบตเปนดนทบน าใชถมเปนแกนเขอนได กก าหนดไวในแผนงานถมดนวาเวลาถมดนแกนเขอนตองใชดนจากแปลงบอยม A สวนแปลงบอยม B เปนดนทมเมดหยาบปนมากกวา เหมาะส าหรบใชถมทสวนเปลอกของเขอน กใหก าหนดวาเวลาถมสวนเปลอกของเขอนตองใชดนจากแปลงบอยม B นอกจากนควรน าตวอยางดนจากแปลงบอยมทก าหนดท าการทดลองบดอดตามวธ Standard Proctor Compaction

(ก) กรณฐานรากตน ใหใชการขด

(ข) กรณฐานรากมความลกปานกลาง ใหใชการอดฉดน าปนหรอตอกเขมพด

(ค) กรณฐานรากมความลกมาก ใหใชการปดนทบน า

81

Test เพอหาคาปรมาณน าทเหมาะสม (Optimum Moisture Content) และคาความแนนแหงสงสด (Maximum Dry Density) ไวกอน เพอใชในการควบคมการใหน าทบอดนและในสนาม นอกจากนยงมดนเหนยวอกชนดหนงทเรยกวา ดนกระจายตว (Dispersive Clay) ซงจะกระจายและสลายตวเมอถกน า ควรเกบตวอยางดนสงใหหองทดลองเพอตรวจสอบคณสมบตทางเคม และฟสกสดวย เพราะผลการตรวจสอบดนทางกายภาพและทางวศวกรรมทวๆ ไป ไมสามารถบอกไดวาดนเปนดนกระจายตวหรอไม ในสนามเราอาจใชการทดลองตามวธ Emersion Crumb Test เพอเปนการทดสอบเบองตนกอน หลงจากนนกควรจะเกบตวอยางดนทสงสยสงทดสอบในหองทดลองตอไป เพอใหไดผลการทดลอง ทแนนอนและเปนหลกฐานในการท างาน 2) กำรเตรยมแปลงบอยมดน ดนทเราจะน ามาใชถมตวเขอน ตองเปนดนทไดรบการคดเลอกคณภาพแลววามคณสมบตเหมาะสมตามทก าหนดในแบบ เชน ดนทถมเปนแกนเขอนควรเปนดนเมดละเอยด ซงมคณสมบตเปนดนทบน า สวนดนทใชถมสวนเปลอกของเขอนควรเปนดนเมดหยาบกวาดนทใชเปนแกนเขอน และควรจะมคาความเหนยว (Plasticity Index,PI) ประมาณ 10-20 ซงดนทมคาความเหนยวในชวงนจะเปนดนทใหน าและบดอดใหแนนไดสะดวกกวาดนทมคาความเหนยวสง แตถาหากไมสามารถหาดนทมคาความเหนยวตามนไดกควรควบคมชนดของดนใหเปนไปตามทก าหนดทางวศวกรรม (Specification) โดยทวไปจะหาแหลงดนจากในบรเวณพนทอางเกบน า แปลงบอยมดนควรจะอยใกลตวเขอนใหมากทสด เพอประหยดเวลาและคาใชจายในการขนดน เมอหาแหลงดน ทเหมาะสมไดแลว กอนทจะน าดนมาใชงานจะตองขดลอกหนาดนจนถงชนดนทน ามาใชถมตวเขอน แลวทดลองหาความชนของดนตามธรรมชาตทแปลงบอยม (Borrow Area)วามความชนกเปอรเซนตเมอเทยบกบคา Optimum Moisture Content ของดนชนดนน ถาความชนของดนทบอดนยงมไมพอ หรอดนมลกษณะแหงไปควรเพมความชนในดนโดยการรดน า (Sprinkler) ใหน ากบดนทบอดนกอน (Pre-Wet) โดยการแบงเปนแปลง แลวใชรถดนดน (Bulldozer) ลง Ripper ทดนใหเปนรอง เพอน าจะไดซมลงไปถงดนชนลางได เมอดนมความชนใกลเคยงประมาณ ± 2% ของจดปรมาณน าทเหมาะสม จงน ามาใชงานถมดนตวเขอนตอไป 3) กำรเตรยมงำนทไหลเขำ (Abutment) ทไหลเขาทง 2 ขางของตวเขอน กอนเรมการถมดน ถาไหลเขามความลาดชนมาก ควรใชรถดนดนหรอเครองจกรและอปกรณตางๆ แตงใหมความลาดชนลดลง เพอขณะถมดนจะไดบดทบบรเวณรอยตอระหวางไหลเขากบดนถมไดแนน เพราะจดทเปนรอยตอระหวางไหลเขาและดนถมนน ถามความลาดชนมาก เครองจกรทใชในการบดทบจะไมสามารถบดอดดนบรเวณรอยตอไดแนนเพราะเขาไมถง 4) กำรเตรยมงำนฐำนรำก กอนถมดนตองเตรยมงานฐานรากใหเรยบรอย และตกแตงใหพรอมกอนทจะถมดนตวเขอน ดงน 4.1) กรณฐำนรำกทขดถงชนดนธรรมชำต ควรตรวจสอบดวาดนเดมทกนรองแกนและฐานรากทวไป มความแนนและความชนตามทก าหนด โดยการทดสอบความแนนในสนาม (Field Density Test) ซงความชนในดนเดมกอนการถมดนควรมากกวาจดปรมาณน าทเหมาะสม แตไมควรเกน 2% ถาความแนนและความชนของดนเดมยงไมไดตามก าหนดตองใหน าเพมเตม แลวบดอดดนเดมดวย ลกกลงตนแกะ

82

(Sheepsfoot) จนไดความแนนไมนอยกวา 95% ของความแนนแหงสงสดตามวธ Standard Proctor Compaction Test 4.2) กรณฐำนรำกขดถงชนหน กอนถมดนรองแกนจะตองลางท าความสะอาดผวหนาหนดวยการใชคนเกบเศษหน ดงแสดงในรปท 9-5 รวมกบการฉดน าทมแรงดนสง หรอใชก าลงลมพนใหหน กรวด ทราย และเศษวสดตางๆ หมดไปจากบรเวณรองแกน หนาหนทท าความสะอาดแลวดงแสดงในรป ตองสะอาดปราศจากเศษหนหลดรวงแตหากพบวาหนาหนยงมรอยแตกแยกหรอหลมบออยอก ควรท าการตกแตงดวยการอดดวยปน ทรายหรอท าคอนกรตพน (Shotcrete) เมอตกแตงผวหนาหนเรยบรอยแลว ตองท าใหผวหนาหนมความชนพอเหมาะ เพอใหรอยตอระหวางดนถมใหมและผวหนาหนแนบสนทดจนปองกนน าซมผานได

รปแสดงการท าความสะอาดผวหนาหน

83

รปท 9-6 แสดงหนาหนทท าความสะอาดแลว 5) การถมดนบดอดแนนการถมดนตวเขอนนนดนทจะน ามาใชควรมความชน(Moisture Content) ใกลเคยงจดปรมาณน าทเหมาะสมประมาณ ± 2% แตควรใหดนมความชนมากกวาจดปรมาณน าทเหมาะสม เพราะวาดนทมความชนทางดานเปยก (Wet) จะสามารถกนน าไหลซมไดดกวาดนทความแนนเดยวกนแตมความชนทางดานแหง (Dry) ซงโครงสรางภายในของดนเหนยวจะมลกษณะการเกาะตวกนอยางไมเปนระเบยบ (Flocculent) โดยดนทมความชนทางดานเปยก (Wet) โครงสรางภายในของดนเหนยวจะมลกษณะการเกาะตวกนอยางเปนระเบยบ(Dispersed) 5.1) การถมดนในรองแกน หลงจากทเตรยมงานฐานรากเสรจเรยบรอย ใหเรมการถมดนในรองแกน ควรด าเนนการดงน 5.1.1) ฐานรากทเปนดน - ควรท าใหผวหนาดนมความขรขระ และฉดน ากอนการเทดนชนแรก เพอใหรอยตอระหวางชนดนเดมและดนทน ามาถมประสานเปนเนอเดยวกน - ดนทน ามาถมตองเปนดนทมความชนใกลเคยงกบจดปรมาณน าทเหมาะสม และเปนดนทคดเลอกแลววาเหมาะส าหรบน ามาใชถมอยในรองแกน - น าดนทจะใชบดอดมาเทเกลยใหเปนชนในแนวราบความหนาของดนแตละชนกอนการบดอดไมควรหนาเกนกวา 30 เซนตเมตร เมอใชลกกลงตนแกะ (Sheepfoot) ในการบดอด ดนทบดอดแลวแตละชนตองไมหนามากกวา 15 เซนตเมตร ถาใชเครองกระทงความหนาดนและชนเมออดแนนแลวตองไมหนากวา 10 เซนตเมตร

84

- ถาดนทน ามาท าการบดอดมความชนนอยกวาทก าหนดตองเพมความชนใหไดตามเกณฑ โดยการพนน าเปนฝอยพรมลงบนดนอยางสม าเสมอ ณ ทท าการบดอดถาดนมความชนมากกวาก าหนดตองหยดรอจนกวาความชนจะลดลงมาอยในเกณฑทก าหนดจงจะท าการบดอดตอไป วธการเรงใหดนแหงเรวจนถงระดบความชนทตองการ อาจท าโดยการไถคราดผวหนาดนหรอท าการขดลอกผวหนาทเปยกมากเกนไปออกเสยกอน - ทกกรณกอนทจะถมบดอดดนแตละชนตอไป ผวหนาดนชนลางทเปนดนถมหรอดนธรรมชาตกด จะตองท าการคราดผวหนาดนใหมความขรขระเสยกอนทกครงทงนเพอใหดนชนใหมและชนเกาจบตวประสานเปนเนอเดยวกน - บรเวณทไมสามารถใชเครองจกรหรออปกรณขนาดใหญท าการบดอดดนได เชน บรเวณรอบๆอาคารคอนกรตทอสงน าหรอบรเวณทมความลาดชนมาก ตองใชเครองกระทงดน (Tamper) ท าการบดอดแทนเพอใหไดความแนนตามก าหนด - การบดอดดนดวยเครองจกรและอปกรณส าหรบแนวการบดทบตองใหเครองจกรวง ในทศทางขนานกบแนวศนยกลางของเขอน เพอปองกนเรองการบดอดผดพลาด ซงอาจท าใหน าผานชนหรอแนวทไมไดบดอดได 5.1.2) ฐานรากทเปนหน - กอนถมบดอดดนชนแรกจะตองท าการปดนเหนยวรองใตแกนเขอน ความหนาประมาณ 15 เซนตเมตร การบดอดใชแรงคนหรอรถบดลอเรยบขนาดเลก บดอดแนนไมนอยกวา 93% ของความแนนแหงสงสด ความชนในดนมากกวาจดปรมาณน าทเหมาะสมประมาณ 3% ถง 5% การปดนเหนยวรองใตแกนเขอนแสดงในรป

รป แสดงการปดนเหนยวรองใตแกนเขอน

85

- ดนทน ามาถมชนแรกตองเปนดนทมความชนมากกวาจดปรมาณน าทเหมาะสมแตไมควรเกน 2% และเปนดนทไดคดเลอกแลววาเหมาะส าหรบน ามาใชถมในรองแกน - น าดนทจะใชบดอดมาเทเกลยใหเปนชนใน แนวราบความหนาของดนกอนการบดอดไมควรหนาเกนกวา 30 เซนตเมตร - การบดอดดนชนแรกๆ ตองใชรถบดลอยาง (Pneumatic TiredRollers) ท าการบดอด เพราะถาใชลกกลงตนแกะบดอดในชนแรกจะตะกยดนขนมาท าใหดนทบดอดไมแนบสนทกบพนหนฐานราก ควรใชลกกลงตนแกะบดอดกตอเมอปดนไปจนมความหนาพอทลกกลงตนแกะ จะไมท าใหผวดนถมชนแรกหลดตดขนมา - การบดอดดนชนตอไปด าเนนการเหมอนกบทกลาวไวในหวขอการถมดนรองแกนเมอฐานรากเปนดน 5.2) กำรถมดนตวเขอน เมอไดถมดนในรองแกนจนสง ขนมาเสมอพนฐานเขอนแลวกท า การถมดนตว เขอนตอไปซงมวธด าเนนการเหมอนกบการถมดนในรองแกนแตมการด าเนนการเพมเตมอกดงน - ถาเปนเขอนแบบเขอนดนแบงสวน ใหปกหมดแสดงถงแนวทถมเปนสวนตางๆ ใหชดเจน - ตองถมดนตวเขอนใหเกนจากขอบเขตของลาดเขอนทงทางดานเหนอน าและทายน าไมนอยกวา 50 เซนตเมตร เพอใหการบดอดดนแนนไปตลอดจนถงลาดเขอน และดนสวนทถมเกนไวนน ใหถากแตงออกใหเขากบลาดตวเขอนในภายหลง - ขนาดของพนททจะถมดนบดอดแนนแตละชนควรมขอบเขตใหกวางมากทสด เทาทจะท าไดเพอลดรอยตอใหนอยทสด ระดบพนผวของดนแตละชนควรจะรกษาใหอยในแนวราบเปนอยางนอยหรอมความลาดชนประมาณ 2-4% ในทศทางทสะดวกในการระบายน าฝน - ความลาดชนตรงจดรอยตอในสวนของแกนเขอนไมควรเกน 3:1 (ดง : ราบ)ซงผวสมผสตรงรอยตอจะตองขดตดออกใหเปนรอยใหมโดยเอาดนสวนทหลดหลวมออกใหหมดและไถคราดท าผวใหขรขระ การบดอดดนใหแนนตองท าการบดอดเลยลกเขาไปในเขตทบดอดแลวจนตลอดแนวรอยตอเปนระยะไมนอยกวา 1.00 เมตร - การบดอดดนในชนหนงๆ ควรจะใชเครองจกรเครองมอชนดเดยวกนและมน าหนกเทากนโดยตลอด รปแสดงการถมบดอดดนตวเขอนแสดงในรป

86

รปแสดงการบดอดดนตวเขอน

6) กำรปวสดกรอง (Filter) วสดกรองแนวเอยง (Chimney Drain) และวสดกรองแนวราบ (Blanket Drain) ทใสในตวเขอน เพอเปนทางใหน าไหลไดสะดวกจนไปเชอมกบระบบระบายน าทางดานทายเขอน (Downstream Drain) ตองจดหาใหมขนาดสวนคละ (Gradation)ตามทก าหนดไวในแบบ

6.1) วสดกรองแนวรำบ ตองปลงบนพนดนเดมแทรกอยในตวเขอนทางดานทายน าโดยปตามขนาดความกวางและความยาวทก าหนดในแบบ ควรปทละชนใหแตละชนหนาไมเกน 30 เซนตเมตร แลวฉดน าเพอชวยในการบดทบ ซงอาจใชรถลอยางทท างานอยหรอเครองมอบดทบแบบสนสะเทอนใหไดความแนนสมพทธ (Relative Density) ไมต ากวา 70% โดยทดลองตาม มาตรฐาน ASTM D 2049 จนไดความหนาทงหมดตามทก าหนดในแบบ

6.2) วสดกรองแนวเอยง เมอปวสดกรองแนวราบจนไดความหนาตามทก าหนดแลวใหเทดนปดทบแลวบดอดใหแนนจนมระดบสงประมาณ 1.50 เมตร จากผวบนของวสดกรองแนวราบ เมอมดนรวงลงไปตองเอาออกใหหมดกอนใสวสดกรองลงไปในรองเมอใสวสดกรองลงไปจนเตมรองแลวใหฉดน า และใชเครองสนสะเทอนหรอจะใชรถบดสนสะเทอนขนาดเลกบดทบใหไดความแนนสมพทธไมต ากวา 70% ขนตอไปปดนปดแลวบดอดจนไดระดบความสงประมาณ 1.50 เมตร จากผวของวสดกรองทใสในรองครงแรก แลวด าเนนการตามวธทกลาวมาจนถงระดบทก าหนด

น าทซมผานมาถงดานทายเขอนจะไหลไปลงระบบระบายน าทตนเขอน (ToeDrain) ซงการกอสรางระบบระบายน าทตนเขอนใหท าตามทแบบก าหนด

7) งำนปวสดรองพน (Bedding) และหนทง (Riprap) งานปวสดรองพนและหนทงหากปลอยใหถมดนจนมความสงมากแลวคอยด าเนนการจะท าใหสนเปลองแรงงานและวสดมากกวาและการแตงหนทงใหเขากบลาดตวเขอนจะท าไดยากล าบากกวาอกดวย จงควรด าเนนการปวสดรองพนและหนทงในขณะทการถมดนตวเขอนยงไมสงจากระดบพนดนเดมมากนก เมอถากดนแตงลาดตวเขอนจนไดความ

87

ลาดเอยงของลาดเขอนตามก าหนดแลว ควรปวสดรองพนและหนทงทนท เพอปองกนลาดตวเขอนจากการกดเซาะของน าฝนถาปลอยไวนานน าในอางอาจมระดบสงขนท าใหท างานยากล าบากหรออาจตองปลอยน าทงไปเพอใหระดบน าลดลง ซงท าใหเสยน าโดยเปลาประโยชน

8) เครองจกรและอปกรณส ำหรบกำรถมบดอดแนนดนตวเขอน การถมและบดอดแนนดนตวเขอน โดยมากจะใชเครองจกรและอปกรณดงตอไปน

8.1) ลกกลงตนแกะ (Sheepfoot Roller or Tamping Roller) ลกกลงตนแกะ 1 ลกจะมขนาดเสนผาศนยกลางประมาณ 1.50 เมตร ความยาวไมนอยกวา 1.20 เมตร จ านวนตนแกะมอยางนอยทสด 1 อน ตอพนทผวลกกลง 645 ตารางเซนตเมตร ความยาวของตนแกะประมาณ0.23 เมตร หรอ 9 นว พนทหนาตดของตนแกะมขนาดไมนอยกวา 45 ตารางเซนตเมตร และไมมากกวา65 ตารางเซนตเมตร ภายในลกกลงจะบรรจดวยทรายหรอน าซงมน าหนกไมนอยกวา 6,000 กโลกรมตอความยาวของลกกลง 1 เมตร ในการท างานมกนยมใชลกกลงตนแกะแบบ 2 ลก ซงในขณะท างานบดอดดนโดยการลากจงหรอดวยอปกรณในตวเอง จะใชความเรวไมเกน 15 กโลเมตรตอชวโมง ลกกลงตนแกะนเหมาะทสดส าหรบการบดอดดนเหนยว (Cohesive Soils)

8.2) รถบดลอยำง (Pneumatic-tired Roller) รถบดลอยางชนดลากจงจะประกอบดวย ลอยางชนดสบลมไมนอยกวา 4 เสน ลอยางแตละเสนรบน าหนกไดประมาณ 11,400 กโลกรม (25,000 ปอนด) สวนประกอบทงชดของรถบดลอยางจะตองสามารถเลยวกลบเปนมม 180 องศา รถบดลอยางชนดเคลอนทไดดวยตวเอง (Self-Pro-pelledRubber Tires Roller) จะตองมลอจ านวน 9 หรอ 10 ลอ มขนาดความกวางของหนาบดอด (Rolling Width) ตงแต1.75-2.15 เมตร ในขณะปฏบตงานตองมน าหนกระหวาง 12,000 ถง 13,600 กโลกรม ในขณะท าการบดอดจะตองใชความเรวไม เกน 15 กโลเมตรตอชวโมง

8.3) รถบดสนสะเทอน (Vibratory Roller) มหลายแบบหลายขนาด สามารถบดอดไดความหนาแนนสง จงนยมใชบดอดพวกทรายหรอกรวดปนทราย ซงตองการความหนาแนนสงมาก ความสามารถในการบดอดของรถนอกจากจะขนอยกบน าหนกของรถแลว ยงขนอยกบความถและความเรวอกดวย

การบดอดวสดทไมมดนเหนยวปน เชน กรวดและทราย ควรใชรถบดแบบเคลอนทไดดวยตวเอง ซงมความถในการสนสะเทอนสงประมาณ 2,100-3,000 รอบตอนาท สวนวสดทมดนเหนยวปนมากควรใชรถบดทมขนาดหนกและมความถต าราว 1,000-2,100 รอบตอนาท

8.4) เครองกระทงดน (Tamper) มทงแบบใชลมและแบบใชเครองยนต ซงท างานภายใตการควบคมดวยมอ (Hand-operated Mechanical Equipment) เพอใชกบงานบดอดดนบรเวณรอบๆ หรอชดตดกบอาคาร หรอบรเวณทเครองจกรขนาดใหญไมสามารถเขาไปบดอดได ส าหรบดนเหนยวเมอใชเครองกระทงบดอดควรปดนแตละชนกอนการบดอดไมใหหนามากกวา20 เซนตเมตร

88

9.5 กำรเตรยมฐำนรำกอำคำรประกอบเขอน

การท างานฐานรากงานฐานรากจะตองด าเนนการเปนอนดบแรกกอนการกอสรางเขอนดนและอาคารตางๆ ซงจะมรายละเอยดดงน 1.ใหสรางหมดหลกฐานส าหรบแนวศนยกลางเขอนและอาคารและหมดหลกฐานระดบกอน หมดดงกลาวควรหลอดวยคอนกรตแลวฝงลงดนใหมนคงแขงแรงในบรเวณทจะไมถกรบกวนขณะมการท างาน 2.ปกหมดไมเลกๆเพอก าหนดเขตแสดงความกวางของฐานเขอนและหมดแสดงความกาวหนาของกนรองแกนเปนระยะตลอดแนวเขอน 3. ท าการถากเปดหนาดนตอไมและรากไมบรเวณฐานทจะรองรบตวเขอนใหหมด ดวยแทรกเตอรและรถหนาดนแลวขนยายดนทถากออก ตอไม และรากไมรวมกองไวทางดานทายน านอกเขตตวเขอน เพอรอการน าไปใชประโยชนอยางอนตอไป

ส าหรบเขอนดนทมขนาดความสงไมมากนก ผว ดนฐานรากทถากออกจะหนาประมาณ 30-50 เซนตเมตร

4. ในการขดรองแกนของเขอน ควรจะขดใหไดขนาดความกวางและความลกตามทก าหนดในแบบซงโดยสวนใหญกนรองแกนทกอสรางดวยเครองจกร จะกวางประมาณ 4 เมตรเปนอยางนอยและกวางไมนอยกวา 2 เมตร ส าหรบการขดดวยแรงคน สวนความลกของรองแกนจะใหหยงลงไปถงชนดนทบหรอดนดานทมอยดานลางเสมอ เพอจะไดถมดนประเภทเดยวกบตวเขอนลงไปจนเตมส าหรบปองกนไมใหน าไหลผานใตเขอนไดงาย ดงนนรองแกนของตวเขอนทจะขดลงไปถงระดบใด ควรจะตองพจารณาถงลกษณะดนทกนรองแกนนนประกอบดวยเสมอ

5. ควรใหลาดดานขางของรองแกนใหเอยงประมาณ ตง : ราบ เทากบ 1 : 1 ทงนเพอใหดนบรเวณขางรองแกนทรงตวอยไดโดยไมเลอนทลายลง และเพอใหดนทถมกลบลงไปในรองแกนนนสามารถบดทบไดแนนแนบกบลาดรองแกนด

6. กรณทระดบน าใตดนอยใกลผวดน หรอการขดรองแกนทบรเวณล าน า น าในดนมกจะไหลออกมาท าใหขดดนออกไปไดล าบากยงขน หรอลาดของรองแกนอาจจะพงทลายลงไดจงจ าเปนตองหาทางลดระดบน าใตดนทวบรเวณนนใหต าลงเสยกอนเชน ควรสรางบอดกน าทดานเหนอและดานทายน าของรองแกนและบรเวณอนๆ อกตามความจ าเปน บอดงกลาวจะมระดบกนบออยต ากวาพนรองแกนทจะขดถงแลวสบน าออกจากบอเพอรกษาระดบน าใหต าอยตลอดเวลาซงน าใตดนในบรเวณขางเคยงจะลดระดบลงและสามารถขดดนออกจากรองแกนตอไปไดจนถงระดบทตองการ งานฐานรากจดวาเปนงานทมความส าคญมาก โดยเฉพาะเขอนทตองขดรองแกนใหลกลงไปถงชนดนทบน าผานดนปนทรายหรอดนทรายชนบน ซงถาหากท าการขดดนทรายออกไมถงชนทบน า แลวถมดนแบบเดยวกบตวเขอนลงไป อาจไมสามารถกนน าทจะลอดผานใตเขอนไดหรอเมอไดเกบกกน าไวทระดบสง น าอาจจะไหลลอดผานใตเขอนออกไปท าใหเกดอนตรายอยางยงแกตวเขอนดงทไดกลาวมาแลว

89

9.6 กำรกอสรำงอำคำรระบำยน ำลน

การกอสรางอาคารระบายน าลนจะกลาวเฉพาะการกอสรางอาคารระบายน าแบบทางระบายน าและแบบรางเท มแนวทางการด าเนนงาน ดงน 1. ปกหมดแสดงแนวและเขตความกวางทางน า หรอบอกอสรางทจะขดดนออกใหไดระดบ พรอมไปกบการเรมงานกอสรางตวเขอน 2. ขดดนทางระบายน า หรอบอกอสรางของอาคารระบายน าลนแบบรางเทใหลกถงระดบทตองการโดยใหมลาดดานขางและแนวตามทก าหนด ดนทขดออกนน ควรคดหนาดนทเปนทรายทงไป แลวน าดนทมคณภาพดไปถมตวเขอนทบรเวณทายเขอนดานนอกใหหมด 3. ส าหรบอาคารระบายน าลนแบบทางระบายน า ควรแตงพนทางระบายน าใหเรยบและม ค วามลาดตามทก าหนด ซงอาจใชกลองสองระดบมอชวยตรวจสอบความถกตองดวยหลงจากนนจงน าหญาเปนแผนมาปลกใหเตมพนททลาดดานขางและพนทระบายแลวหมนรดน าใหหญาขนจนงอกงาม ซงจะชวยปองกนการกดเซาะทางระบายน าไดดพอสมควร 4. ส าหรบอาคารระบายน าแบบรางเท เมอไดขดดนบรเวณรองฝาย บอรางเทและพนทายรางเทจนไดระดบและมลาดดานขางตามทก าหนดแลว ขนตอไปควรตกแตงผวดนใหเรยบกอนทจะเรมงานหนกอหรอคอนกรตลวนตอไป 5. การท างานหนกอ ควรเรมจากพนสวนลางทตอจากปลายรางเทใหเสรจ แลวจงปหนกอตามลาดของรางเทขนไปหาชองฝายและลาดตลงทงสองฝง ตอจากนนจงปหนกอบนพนฝายและลาดดานขางเหนอชองฝายเปนอนดบสดทาย

การท างานหนกอ ควรด าเนนการดวยความประณตทสด ให ไดหนกอทมความทบแนนดเชนเดยวกบคอนกรต เพราะไมตองการใหน าใตพนรางเทตอนลางและพนสวนลางทตอทายรางเทซมผานออกมา บางกรณอาจใชคอนกรตแทนหนกอได แตจะตองบมคอนกรตดวยการขงหรอฉดน าไวหลายๆ วน เพอไมใหคอนกรตราวในขณะก าลงแขงตว

6. ทายอาคารระบายน าลนแบบรางเท จะตองขดทางระบายน าทม ความลกไปจนบรรจบกบล าน าธรรมชาต โดยขดใหไดขนาด และเลอกดนทมคณภาพดไปถมตวเขอน หลงจากนนจงทงหนททองน าและลาดตลงสองฝงส าหรบปองกนการกดเซาะ

9.7 กำรตดตงประตน ำและบำนระบำย

การตดตงประตน าและบานระบายน า จะเปนงานเกยวกบการกอสรางทอระบายน าจากอางเกบน า มวธด าเนนการดงน 1. งานกอสรางทอระบายน า ควรจะกอสรางใหเสรจกอนการถมดนตวเขอนในบรเวณนน เพอไมใหงานถมดนตวเขอนตองหยดรอ

2. ทอระบายน าสวนใหญ จะวางอยต ากวาผวดนธรรมชาตเลกนอย หรอวางอยบนฐานรากของ

90

เขอนทไดขดถากจนถงดนแขงตามทตองการ 3. ปกหมดตามแนวศนยกลางอาคารใหเรยบรอย แลวเรมขดรองและแตงพนทจะวางทอใหเรยบ

4. ทอระบายน าทมขนาดเลกตามแบบในรปท 9-9 จะเทคอนกรตจากพนหมขนมาถงแนวศนยกลางทอ โดยวางทอบนแทนคอนกรตเลกๆ ใหไดแนวและระดบตามทตองการกอนแลวจงเทคอนกรตทพนใหแทรกเขาไปใตทอ และสงขนมาถงแนวศนยกลาง

5. เมอคอนกรตแขงตวดแลว จงถมดนรอบทอใหแนนทสด ตลอดความกวางเขอนททอผาน 6. สวนการกอสรางทอระบายน า ทมขนาด 15-30 เซนตเมตร ตามแบบในรปท 9-10 นนหลงจาก

ขดรองจนไดระดบและตกแตงพนจนราบเรยบดแลว ใหวางทอแอสเบสตอลบนแทนคอนกรตเลกๆ ใหไดแนวและระดบทตองการ แลวจงผกเหลกเสรมพรอมกบตงแบบดานนอกเพอเตรยมเทคอนกรตตอไป

7. ทอระบายน าทมคอนกรตหมนน คอนกรตสวนลางใตจะแนบตดแนนกบฐานไปตลอดความกวางของเขอน ท าใหน าไมไหลแทรกไปตามรอยสมผส สวนดนถมขางทอสามารถกระทงอดแนน ไดสะดวกจนแนบสนทกบผวคอนกรตไปตลอดเชนกน 8. หลงจากกอสรางตวทอเสรจเรยบรอยดแลว จงตดตงตะแกรงหมปลายทอทยนเขาไปในอางเกบน า และตดตงประตบงคบน าทปลายทอดานทายเขอนใหเรยบรอย

9. บรเวณตอจากปลายทอดานทายเขอน ควรสรางบอพกน ากอนทจะปลอยน าใหไหลเขาไปยงคน าทนท โดยมขนาดกนบอประมาณ 1 เมตร x 1 เมตร เปนอยางนอย และมลาดขางบอประมาณ 1:1 สวนระดบกนบอนนกควรจะต ากวาระดบกนคสงน านอยกวา 50 เซนตเมตร เมอไดขดบอและแตงผวดนเรยบรอยแลวใหปหนกอหรอดาดคอนกรตไวเพอปองกนน ากดเซาะแลวจงขดคสงน าออกไปตามแนวและขนาดทตองการ

รป งานกอสรางอาคารระบายน าลนแบบรางเท

91

รป งานกอสรางทอระบายน าจากอางเกบน า

9.8 กำรตรวจสอบคณภำพกำรกอสรำง การควบคมคณภาพของงานในระหวางการกอสรางเขอนดนแบงออกเปน 1) กำรควบคมคณภำพงำนดน 1.1) ดนทน ามาใชถมตวเขอนตองมคณสมบตทเหมาะสมตรงตามขอก าหนด ตองบนทกการน าดนจากบอยมดนมาถมวาเปนดนจากบอไหน น ามาถมสวนใดของตวเขอน ตรงกบทก าหนดไวในแผนงานหรอไม 1.2) ดนถมแตละชนตองบดอดใหมความแนนและความชนไมต ากวาทก าหนดการถมดนตวเขอน จะก าหนดคาความแนนของดนไวไมนอยกวา 95% ของคาความแนนสงสดเมอดนแหง จากการบดอดทระดบความชนทใหความแนนแหงสงสด (Maximum Dry Density) และความชนไมเกนกวา ± 2% โดยการทดสอบตามวธ Standard Proctor Compaction Test ส าหรบการหาความแนนของดนในสนามใชวธ Sand-cone Method ตามEarth Manual E24 ซงจะไดความแนนของดนเปยก (Wet Density) ในสนาม แลวน าตวอยางดนมาหาความชนโดยใชเตา Microwave ตามมาตรฐาน ASTM D4643-93 เพอใชค านวณหาความแนนแหง (Dry Density) แลวน าไปเปรยบเทยบกบความแนนแหงสงสด (Maximum Dry Density) เพอหาเปอรเซนตการบดอด รปแสดงการทดสอบหาความแนนดนในสนามดงแสดงในรป

92

รปแสดงการทดสอบความแนนดนในสนาม 1.3) ถาผลการทดลองปรากฏวาความแนนหรอความชนไมไดตามก าหนด ตองท าการแกไข แลวทดลองหาความแนนและความชนใหม 1.4) ถาผลการทดลองต ากวาขอก าหนดมากและไมสามารถแกไขได ใหรอดนถมชนนนออกทงชนแลวด าเนนการบดอดใหม 1.5) การตรวจสอบเพอควบคมความแนนของการบดอด ดน ควรจะถอเกณฑดงตอไปน - ท าการตรวจสอบทกวนทมการบดอดดน - ท าการตรวจสอบความแนนทกชน - ท าการตรวจสอบความแนนทนทในบรเวณทสงสยวาความแนนหรอความชนจะต ากวาก าหนด - ท าการตรวจสอบความแนนในจดทมการถมบดอดพเศษ (SpecialCompaction) เชน ทบรเวณลาดชนหรองานดนถมขางอาคารทอสงน า 1.6) บรเวณทควรจะตรวจสอบความแนน - บรเวณทสงสยวาจะปดนหนากวาทก าหนด - บรเวณทสงสยวาความชนของดนไมถกตองตามขอก าหนดทางวศวกรรม - บรเวณทสงสยเกยวกบจ านวนเทยวทบดอด - บรเวณทเปนจดเลยวกลบของลกกลงตนแกะและเครองกระทงดน - บรเวณทมการควบคมการบดอดพเศษ เชน บรเวณทลาดชน บรเวณรอบๆ อาคารคอนกรตและบรเวณทเปนจดเชอมระหวางไหลเขากบดนถม เปนตน 1.7) ตองจดท ารายงานผลการตรวจสอบความแนนทกเดอน ซงควรมผลการทดลองดงน - ผลการทดลองการตรวจสอบความแนนของทกจด - ผลการทดลองการบดอดของดนทน ามาถม

93

- การจ าแนกชนดของดนทน ามาถม - ผลการทดลองความซมน าในสนาม 1.8) วสดกรองน า วสดรองพน และหนทงทน ามาใชงานตองมการตรวจสอบคณภาพใหไดตามขอก าหนด - วสดกรองน าตองบดอดใหไดความแนนสมพทธไมนอยกวา 70% 2) กำรควบคมคณภำพงำนคอนกรต

2.1) ควบคมวสดทน ามาใชงานใหไดคณภาพตามขอก าหนดทางวศวกรรม 2.2) ควบคมสวนผสมของคอนกรตใหไดตามขอก าหนดวศวกรรม 2.3) ควรท าการทดสอบการยบตว (Slump Test) เพอควบคมจ านวนน าในคอนกรต 2.4) กรณใชสารเคมผสมคอนกรต ตองวดอากาศในคอนกรตโดยเครองมอวดฟองอากาศ (Air-Meter) 2.5) ตองเกบตวอยางเพอน าไปทดลองแรงอดโดยการหลอแทงคอนกรต φ 15เซนตเมตร สง 3

เซนตเมตร จากคอนกรตทใชในงานกอสรางนน จ านวน 6 แหง ซงเกบในเวลาเดยวกน และมความเหลวเทากน โดยเกบวนละ 1 ชด เปนอยางนอย 2.6) การพจารณาก าลงของคอนกรตจะพจารณาทอาย 28 วน 2.7) ผลการทดลองแรงอดของคอนกรตตองรายงานและเกบไวเปนหลกฐาน 3) กำรตรวจสอบปรมำณงำน ในระหวางการด าเนนงานกอสราง จะตองตรวจสอบปรมาณงานทไดด าเนนการของงานกอสรางทกประเภท เพอเปรยบเทยบกบแผนงานกอสรางทวางไววาบรรลวตถประสงคตามทวางแผนไวหรอไม หากปรมาณงานทไดมความกาวหนานอยกวาทวางแผนไว จะตองหาสาเหตทท าใหงานกอสรางลาชา แลวรบด าเนน การแกไขทน ท เพอใหงานกอสรางแลวเสรจตามแผนงาน การตรวจสอบผลงาน แบงออกไดเปนขนตอนดงน 3.1) การตรวจสอบผลงานประจ าวน เชน งานดนจะตองมการบนทกจ านวนเทยว ดนทขนเพอค านวณปรมาณงานดนถมอดแนนทสามารถท าไดแตละวน โดยหกคาเปอรเซนตการยบตวของดนออก แลวตรวจสอบกบปรมาณงานดนทก าหนดในแผนงานถมดนตวเขอน เพอเปนการควบคมการท างานดน เชน ถาหากการท างานดนมความคบหนาของงานมากกวาเปาหมายทวางไว ควรตรวจสอบถงผลทตอเนองตอไปดวยวางานกอสรางอนจะด าเนนการตามทนหรอไม และควรตรวจสอบคาใชจายทใชดวยวาเพมขนเทาใด เพอควบคมคาใชจายไดตามงบประมาณ 3.2) การตรวจสอบผลงานประจ าเดอน ส าหรบงานดนถมจะตองตรวจสอบ Profileและ Cross Section เพอหาปรมาณดนถมทเพมขนจรงเปรยบเทยบกบรายงานผลงานประจ าวนเพอตรวจสอบผลงานทท าได ส าหรบงานกอสรางสวนอนตองมการตรวจสอบถงผลงานประจ าเดอนดวยเชนกน เพอใชในการปรบปรงแกไขแผนงานใหเขากบสภาพความเปนจรง

94

การตรวจสอบประจ าเดอน ควรรวมถงงานทงหมดทเกยวของกบโครงการกอสราง เชน - จ านวนเงนคาใชจายทใชในแตละเดอน - จ านวนวสดทใชและทคงเหลออย - จ านวนเครองจกรทสามารถท างานได และทอยระหวางการซอม - จ านวนคนงานทมและอนๆ ทเกยวของ ทงหมดนเปนวธการและหลกการท างานเพยงบางสวนของงานกอสรางเขอนดนเทานน ไมไดเนน วาเปนงานท าเองหรองานจางเหมา ถาเปนงานจางเหมา หลกการในการควบคมใกลเคยงกบทกลาวมาแลว แตจะมรายละเอยดปลกยอยอยทการวดปรมาณงานทท าไดเพอจายเงนตามงวดงานใหแกผรบจาง ซงรายละเอยดจะตองพจารณาจากขอก าหนดทางวศวกรรมทก าหนดไวในแตละงานนน

95

อำงอง

1. กองวทยาการธรณ กรมชลประทาน, 2531. มำตรฐำนกำรส ำรวจทำงวทยำกำรธรณเขอนกกเกบน ำและอำคำรประกอบ. 2. เกษตรศาสตร, 2541. โครงกำรฐำนขอมลเขอนเพอประเมนควำมปลอดภยและบ ำรงรกษำของส ำนกงำน ชลประทำนท 9, รายงานสรปโครงการ. 3. คณะท างานจดท าแบบมาตรฐานเขอนเกบกกน าและอาคารประกอบ, แนวทำงและหลกเกณฑกำรออกแบบเขอนเกบกกน ำและอำคำรประกอบ, 2545. 4. ปราโมทย ไมกลด, 2524. คมองำนเขอนดนขนำดเลกและฝำย. พมพครงท 2.นนทบร : สมาคมศษยเกาวศวกรรมชลประทาน.

5. ปราโมทย ไมกลด, 2526. กำรบ ำรงรกษำเขอนดนและอำคำรประกอบ, เอกสารประกอบการสมมนาทางวชาการ เทคโนโลยทเหมาะสมในการท างานชลประทาน. 6. วรากร ไมเรยง, 2542. วศวกรรมเขอนดน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ไลบรารนาย. 7. วรากร ไมเรยง, 2546. เอกสำรกำรสอนชดวชำ เทคนคกำรกอสรำงขนำดใหญหนวยท 16 งำนเขอน. 8. วรากร ไมเรยง, 2547. โครงกำรงำนศกษำควำมเหมำะสมโครงกำรปรบปรงเขอนล ำปำว จงหวดกำฬสนธ, รายงานความกาวหนา. 9. สวนส ารวจภมประเทศ, 2542. หลกกำรส ำรวจและท ำแผนท. ส านกส ารวจดานวศวกรรมและธรณวทยา กรมชลประทาน. กรงเทพฯ.

11. รศ.ดร.วรากร ไมเรยง , ศนยวจยวศวกรรมปฐพและฐำนรำก. ภาควชาวศวกรรมโยธา คณะวศวกรรมศาสตร ม.เกษตรศาสตร

12. คมอการพจารณาเครองมอ – เครองจกร กรณงานด าเนนการเอง กรมชลประทาน 13. องคความรการควบคมการบดอดในสนาม ส านกวจยและพฒนา กรมชลประทาน 14. เครองจกรกลงานกอสราง รศ.วระศกด กรยวเชยร 15. Razgar Baban. Design of Diversion Weirs, JOHN WILEY & SONS,1995.