ค าแสดงภาพลักษณ์ในภาษาไทยถิ่น ...thesis.swu.ac.th/swuthesis/Tha(M.A.)/Kritsana_S.pdf · 2010-07-23 · ปริญญานิพนธ์

ค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม

ปรญญานพนธ ของ

กฤษณา สมบต

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย

มนาคม 2553


ปรญญานพนธ ของ



มนาคม 2553 ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ


บทคดยอ ของ



มนาคม 2553

กฤษณา สมบต. (2553). ค ำแสดงภำพลกษณในภำษำไทยถน อ ำเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม . ปรญญานพนธ ศศ.ม. (ภาษาไทย). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ คณะกรรมการผควบคม : รองศาสตราจารยผกาศร เยนบตร, ผชวยศาตราจารยสวด ภประดษฐ.

การศกษาเรอง “ค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม” ใน

ครงนมจดมงหมายเพอศกษาการปรากฏรวม โครงสราง และความสมพนธของเสยงสระกบความหมายของค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม ศกษาโดยวธเกบขอมลภาคสนามจากผบอกภาษาหลกในทองถนดงกลาวจ านวน 6 คน จากผลการศกษา พบวา

ดานการปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณม 2 ลกษณะ คอ การปรากฏรวมทางโครงสรางและการปรากฏรวมทางความหมาย จากการศกษาการปรากฏรวมทางโครงสราง พบวา ค าแสดงภาพลกษณสามารถปรากฏรวมกบหมวดค าหลก 3 หมวดค า ไดแก หมวดค านาม หมวดค ากรยา และหมวดค าวเศษณ อกทงสามารถปรากฏรวมกบหมวดค าหลกชนดเดยวกนหรอตางชนดกนไดมากกวาหนงค า ดานการปรากฏรวมทางความหมาย ค าแสดงภาพลกษณหนงค าสามารถบอกความหมายไดหลายลกษณะในคราวเดยวกน เชน บอกขนาด บอกปรมาณ บอกรปราง บอกอาการ เปนตน

ดานการศกษาโครงสรางตามจ านวนพยางคของค าแสดงภาพลกษณ พบวา ค าแสดงภาพลกษณ สามารถจ าแนกลกษณะโครงสรางตามจ านวนพยางคได 4 ลกษณะ คอ ค าพยางคเดยว, ค า 2 พยางค, ค า 3 พยางค และค า 4 พยางค

ดานการศกษาความสมพนธระหวางเสยงสระกบความหมายของค าแสดงภาพลกษณ พบวา ค าแสดงภาพลกษณทประกอบดวยสระหนา /i i:/ /ε ε:/ มกจะสอความหมายถงสงทมขนาดเลกหรอมปรมาณนอยมาก สระ /e e:/ แสดงความหมายตางไป คอ มกสอความหมายถงสงทมขนาดใหญ หรอมปรมาณมาก ค าแสดงภาพลกษณทประกอบดวยสระกลาง /ɯ ɯ:/ /ə ə:/ /a a:/ มกจะสอความหมายถงสงทมลกษณะใหญ และเนนปรมาณมาก ค าแสดงภาพลกษณทประกอบดวยสระหลง /u u:/ /o o:/ /ɔ ɔ:/ นนมกจะสอความหมายถงสงทลกษณะกลมมน ปรมาณนอย ขนาดเลก แตใหญกวาค าแสดงภาพลกษณทประกอบดวยสระหนา และค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระประสม /ia i:a/ /ɯa ɯ:a/ /ua u:a/ นนไมสามารถเจาะจงความหมายลกษณะใดลกษณะหนงไดอยางชดเจน

IMAGERY WORDS OF MAE CHAEM DIALECT, CHIANG MAI PROVINCE.

AN ABSTRACT BY

KRITSANA SOMBAT

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Master of Arts Degree in Thai at Srinakharinwirot University

March 2010

Kritsana Sombat. (2010). Imagery Words of Mae Chaem Dialect, Chiang Mai Province . Master’s thesis, M.A. (Thai). Bangkok: Graduate School, Srinakharinwirot University. Advisor Committee: Assoc. Prof. Pakasri Yenbutra, Asst. Prof. Suwadee Phupradit.

The aim of this research was to study the collocation, grammatical structure, and vowel quality and semantic relationships of imagery words of Mae Cham dialect spoken in Mae Cham District, Chiangmai Province, Thailand. The data collecting via fieldwork interviews with six local residents revealed three aspects of the findings. Collocation of imagery words can be classified into grammatical structure-based and semantic-based. The grammatical structure of imagery words found in this study falls into three groups of words: nouns, verbs, and adverbs. Imagery words used in collocation contain words within and across all three groups. In terms of semantic-based collocation, one imagery word indicates various meanings including sizes, quantities, shapes, and manners. Imagery words, based on the number of syllables, can be classified into four groups: one-syllable, two-syllable, three-syllable, and four-syllable groups. The result based on the vowel quality and meanings revealed that the imagery words with front vowels /i i:/ and /ε ε:/ indicate small sizes and quantities, while vowels /e e:/ are used to identify large sizes and quantities. In contrast, imagery words using mid-vowels /ɯ ɯ:/, /ə ə:/, and /a a:/ express large sizes and large quantities. The words that contain back vowels /u u:/, /o o:/ and /ɔ ɔ:/ have meanings associated with round shapes as well as small sizes and quantities, but larger than imagery words with front vowels. Words using the diphthongs /ia ia:/, /ɯa ɯ:a/, and /ua ua:/ do not specify a clear semantic property.

ปรญญานพนธ เรอง

ค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม ของ

กฤษณา สมบต ไดรบอนมตจากบณฑตวทยาลยใหนบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

........................................................................ คณบดบณฑตวทยาลย

(รองศาสตราจารย ดร.สมชาย สนตวฒนกล) วนท ....... เดอน มนาคม พ.ศ. 2553

คณะกรรมการควบคมปรญญานพนธ คณะกรรมการสอบปากเปลา ........................................................ ประธาน ...................................................... ประธาน (รองศาสตราจารยผกาศร เยนบตร) (อาจารย ดร.พรธาดา สวธนวนช) ........................................................ กรรมการ ...................................................... กรรมการ (ผชวยศาสตราจารยสวด ภประดษฐ) (รองศาสตราจารยผกาศร เยนบตร)

...................................................... กรรมการ (ผชวยศาสตราจารยสวด ภประดษฐ) ...................................................... กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.สมชาย ส าเนยงงาม)

ประกาศคณปการ ปรญญานพนธนส าเรจไดดวยด เพราะผวจยไดรบความกรณาอยางยงจากรองศาสตราจารย ผกาศร เยนบตร ประธานกรรมการควบคมปรญญานพนธ ผชวยศาสตราจารยสวด ภประดษฐกรรมการควบคมปรญญานพนธ ทใหค าปรกษาแนะน าในการจดท างานวจยนทกขนตอน ท าใหผวจยไดรบประสบการณในการท างานวจยภาคสนาม ผวจยขอขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ ทน ขอกราบขอบพระคณอาจารย ดร.พรธาดา สวธนวนช ประธานคณะกรรมการบรหารหลกสตร ทกรณาใหแนวคด ขอเสนอแนะและใหความชวยเหลออ านวยความสะดวกจนปรญญานพนธฉบบนส าเรจสมบรณ ขอกราบขอบพระคณผชวยศาสตราจารย ดร. สมชาย ส าเนยงงาม คณะกรรมการสอบปรญญานพนธ ทใหแนวคดและขอเสนอแนะตางๆ ท าใหงานวจยนมความสมบรณยงขน ขอขอบพระคณอาจารยทกทานทใหความรแกผวจยในการศกษาตามหลกสตร ศลปศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย ซงท าใหผวจยไดทราบถงกระบวนการเรยนรและประโยชนอนเกดจากการผลตงานดานวชาการ เพอน าไปพฒนาศกยภาพตนเองตอไป ขอขอบพระคณผบอกภาษาทกทานทกรณาใหขอมลอนมคายง ในการศกษาวจยในครงน ทายสดน ผวจยขอขอบพระคณ คณพอ คณแม และญาตพนองทกคน ผเปนก าลงใจทดยง และใหการสนบสนนดานทนทรพย ตลอดจนเพอนๆ ทกคนทใหก าลงใจและค าปรกษาทเปนประโยชนตลอดระยะเวลาทศกษาและท างานวจย กฤษณา สมบต

สารบญ

บทท หนา 1 บทน า............................................ ........................................................................... ... 1 ภมหลง.................................................................................................................. .... 1 ความมงหมายของการศกษาคนควา.................................................................... ........ 2 ความส าคญของการศกษาคนควา.......................................................................... ..... 3 ขอบเขตของการศกษาคนควา................................................ ............................... ...... 3 ขอตกลงเบองตน.................................................................................................... .... 3 นยามศพทเฉพาะ...................................................................... ............................. .... 4 วธด าเนนการศกษาคนควา...................................................... .................................... 4 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ........................................................... ....................... 6 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบค าแสดงภาพลกษณ................................. ................ 6 เอกสารทเกยวของกบค าแสดงภาพลกษณ............................................ .................. 6 งานวจยทเกยวของกบค าแสดงภาพลกษณ............................................................. 7 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณ....................... 9 เอกสารทเกยวของกบการปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณ.................................. 9 งานวจยทเกยวของกบการปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณ................................. 10 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบความหมาย... 12 เอกสารทเกยวของกบการศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบความหมาย................ 12 งานวจยทเกยวของกบการการศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบความหมาย......... 13 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการศกษาภาษาไทยถนเชยงใหม ............................... 16 เอกสารทเกยวของกบการศกษาภาษาไทยถนเชยงใหม........................................... 16 งานวจยทเกยวของกบการการศกษาภาษาไทยถนเชยงใหม.................................... 19 3 ภมหลงเกยวกบอ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม……………..................………….… 31 สภาพทวไปและขอมลพนฐานอ าเภอแมแจม........................................................ ....... 31 ประวตความเปนมาของอ าเภอแมแจม.................................................................. 32 ไทยพวน คนเมอง กบแมแจม................................... ........................................ .... 32

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 3 (ตอ) ทตง................................................................. ............................................ ..... 33 การเดนทาง.................................................. ............................................... ...... 33 การปกครอง...................................................... .......................................... ...... 33 สภาพทงไปและขอมลพนฐานต าบลทาผา............................................................. ...... 33 ลกษณะทางภมศาสตร..................................... ......................................... ......... 33 สภาพเศรษฐกจ.................................................... ............................................. 35 สภาพสงคม.................................................... .................................................. 36 การบรการพนฐาน........................................... .................................................. 36 ขอมลอนๆ....................................................... ................................................. 37 4 การปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณในภาษาถนเชยงใหม.............................. ..... 41 ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค านาม.................................................. ...... 41 ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค ากรยา...................................................... 59 กรยาอกรรมและกรยาสกรรม............................................. ................................. 59 กรยาอกรรมยอย............................................................... ........................... ...... 108 ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค าวเศษณ................................................ 122 ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค าหลกชนดเดยวกน หรอหมวดค าหลก ตางชนดกนไดมากกวาหนงค า......................................................... ................... 134 5 ลกษณะโครงสรางของค าแสดงภาพลกษณ............................................................... 142 ค าแสดงภาพลกษณพยางคเดยว..................................... .............................. ........... 142 ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค...................................................... ............................ 148 ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซอนเสยง........................................... ....... 148 ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซ า.......................................... ................. 163 ค าแสดงภาพลกษณ 3 พยางค................................................. ................................ 171 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค....................................................... .......................... 173


บทท หนา 5 (ตอ) ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซ า ทมพยางคท 1 และพยางคท 3 ซ ากน สวนพยางคท 2 และพยางคท 4 ตางกน....................................... ...... 174 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดซ าทงค า ทมพยางคท 1 และพยางคท 3 และพยางคท 2 และพยางคท 4 ซ ากน................................ ......................... 178 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดซ า 2 พยางค ทมพยางคท 1 กบพยางคท 2 ซ ากน และพยางคท 3 และพยางคท 4 ซ ากน...................................... ......... 180 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซอน................................................. ...... 180 6 ความสมพนธระหวางเสยงกบความหมาย....................................................... .......... 184 ความสมพนธระหวางเสยงสระเดยวกบความหมาย.......................................... ........... 184 หนวยเสยงสระหนา /i i:/ /e e:/ /ε ε:/................................................ .................... 184 หนวยเสยงสระหนา /i i:/................................................................. ............. 184 หนวยเสยงสระหนา /e e:/........................................................ .................... 186 หนวยเสยงสระหนา /ε ε:/......................................................... .................... 187 หนวยเสยงสระกลาง /ɯ ɯ:/ /ə ə:/ /a a:/................................................................ 193 หนวยเสยงสระกลาง /ɯ ɯ:/.............................................. ............................ 193 หนวยเสยงสระกลาง /ə ə:/................................................ ........................... 196 หนวยเสยงสระกลาง a a:/................................................ ........................... 197 หนวยเสยงสระหลง /u u:/ /o o:/ /ɔ ɔ:/.................................................................... 203 หนวยเสยงสระหลง /u u:/............................................................................. 203 หนวยเสยงสระหลง /o o:/........................................................................... 207 หนวยเสยงสระหลง /ɔ ɔ:/.............................................................................. 212 ความสมพนธระหวางเสยงสระประสมกบความหมาย.................................................. 216 หนวยเสยงสระประสม /ia i:a/......................................................... ................... 216 หนวยเสยงสระประสม /ɯa ɯ:a/............................................. ........................... 217 หนวยเสยงสระประสม /ua u:a/.......................................................................... 217


บทท หนา 7 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ .............................................................. ... 219 สรปผลการศกษาคนควา.............................................................. .......................... 219 อภปรายผล...................................... .......................................... ........................... 222 ขอเสนอแนะ............................................................................... ........................... 224 บรรณานกรม.............................................. ............................................................... ......... 225 ภาคผนวก................................................................................................................ ........... 228

ประวตยอผวจย................................................................................................... ............... 231

บญชตาราง

ตาราง หนา 1 หนวยเสยงพยญชนะตนในภาษาไทยถนเชยงใหม......................................................... 19 2 หนวยเสยงพยญชนะทายในภาษาไทยถนเชยงใหม.................................... .................... 20 3 หนวยเสยงพยญชนะควบกล าในภาษาไทยถนเชยงใหม................................................. 21 4 หนวยเสยงสระในภาษาไทยถนเชยงใหม....................................................................... 22 5 หนวยเสยงวรรณยกตในภาษาไทยถนเชยงใหมแบบ 8 เสยง........................................... 23 6 หนวยเสยงวรรณยกตในภาษาไทยถนเชยงใหมแบบ 6 เสยง............................................ 24 7 การปรากฏรวมทางโครงสรางและการปรากฏรวมทางความหมายของ ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค านาม................................................................... 42 8 การปรากฏรวมทางโครงสรางและการปรากฏรวมทางความหมายของ ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค ากรยาชนด อกรรมกรยา และสกรรมกรยา...................................................................... ............................... 60 9 การปรากฏรวมทางโครงสรางและการปรากฏรวมทางความหมายของ ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค าหลกชนดค ากรยาอกรรมยอย................ 109 10 การปรากฏรวมทางโครงสรางและการปรากฏรวมทางความหมายของ ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค าหลกชนดค าวเศษณ............................. 122 11 การปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณกบหมวดค าหลกชนดเดยวกน และตางชนดกนไดมากวาหนงค า.............................................. ............................... 134 12 การปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณกบค าหลกทมความหมาย ในทศทางเดยวกนหรอคลายกน................................................ ............................... 140 13 ตวอยางค าแสดงภาพลกษณบางค าทสามารถปรากฏรวมกบหมวดค าหลก ตางชนดกนไดหลายค า........................................................................................... 141 14 ค าแสดงภาพลกษณ พยางคเดยว.............................................................. ................. 143 15 ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซอนเสยง……………………………….............. 149 16 ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซ า……………………………………........……. 163 17 ค าแสดงภาพลกษณ 3 พยางค………………………………………………...……........ 172 18 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซ าทมพยางคท 1 และพยางคท 3 ซ ากน สวนพยางคท 2 และพยางคท 4 ตางกน…………………………………….…………. 174

บญชตาราง (ตอ)

ตาราง หนา 19 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดซ าทงค า ทมพยางคท 1 กบพยางคท 3 และพยางคท2 กบพยางคท 4 ซ ากน…………………………………………………… 178 20 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดซ า 2 พยางค ทมพยางคท 1 กบพยางคท 2 ซ ากน และพยางคท 3 กบพยางคท 4 ซ ากน…………………………………………... 180 21 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซอน………………………………………........... 181 22 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /i i:/…………………………………….………… 184 23 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /e e:/………………………………………….…. 187 24 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ε ε:/…………………………………………….. 188 25 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ɯ ɯ :/………………………………………….. 193 26 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ə ə:/……………………………………………. 196 27 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /a a:/……………………………………………. 197 28 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /u u:/……………………………………………. 204 29 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /o o:/……………………………….…………… 207 30 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ɔ ɔ :/…………………………………………… 212 31 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ia i:a/…………………………………………... 217 32 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ɯa ɯ:a/………………………………………. 217 33 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ua u:a/………………………………………… 218 34 การเปรยบเทยบระหวางค าแสดงภาพลกษณกบค าวเศษณ……………………............ 222

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา 1 แผนทจงหวดเชยงใหม................................................................... ............................ 38 2 แผนทอ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม............................................ ............................. 39 3 แผนทต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม....................................................... 40

บทท 1 บทน ำ

ภมหลง ภาษาไทยถนเชยงใหม เปนภาษายอยทอยในกลมภาษาไทยถนเหนอ ใชสอสารกนใน 8 จงหวดภาคเหนอของไทย ไดแก จงหวดเชยงใหม ล าพน เชยงราย พะเยา แพร นาน ล าปาง และแมฮองสอน กลมผพดภาษาไทยถนเชยงใหมสวนใหญเปนกลมไทยวนซงเรองเดช ปนเขอนขตย (2531: 143-144) ไดกลาวไววา ภาษาลานนาหรอภาษาค าเมอง เจาของภาษาจะเรยกวา “ค าเมอง” สวนภาษาลานนาทพดอยทางภาคกลางของประเทศมกจะเรยกวา “ภาษายวน” และจากการศกษาการกระจายของภาษาในตระกลภาษาตางๆตามลกษณะความสม พนธดานการรวมเชอสายกลมชาตพนธภาษาในประเทศไทยของ สวไล เปรมศรรตน และคณะ (2547: 18) พบวา ตระกลภาษาสามารถจดไดเปน 5 ตระกล ซง ภาษายวน หรอ เรยกวาไทยเหนอหรอค าเมอง อยในกลมของภาษาตระกลไท และแยกมาจากภาษากลมไต ซงในภาษากลมนยงพบภาษาถนยอยอนๆอก เชน ชานหรอไทใหญ ลอ โซงหรอไทด า ขน ยองและไทหยา และจากการส ารวจพบวาในประเทศไทยมผพดภาษาในตระกลนเปนจ านวนรอยละ 94 ของประชากรในประเทศ ภาษาไทยถนเชยงใหมเปนภาษาทมผสนใจศกษาวจยเปนจ านวนมาก การศกษาเทาทปรากฏ พบวา ในภาษาถนเชยงใหมนมค าชนดหนงทมการใหความหมายของค าชดเจนและท าใหเหนภาพตาม เชน การใหความหมายของค าวา “ไหล” วา ไหลกงกง /lay1kaŋ6kaŋ6/ หมายถง น าไหลออกมาจากทอทมขนาดใหญ มปรมาณมาก ไหลโละโละ /lay1lo8lo8/ หมายถง น าไหลแบบพงไปแรงๆและมปรมาณมาก จะเหนไดวาค าวา กงกง /kaŋ6 kaŋ6/ โละโละ /lo8lo8/ สามารถขยายความหมายของค าวา น าไหล ใหชดเจนมากยงขน แตกตางจากน าไหลธรรมดา ค าทมาขยายหรอตามหลงค าวา “ไหล” นนเรยกวา “ค าแสดงภาพลกษณ” ซงธนานนท ตรงด (2535: 20) ไดใหความหมายของค าแสดงภาพลกษณ(Imagery) วาเปนค าประเภทหนงทเจาของภาษาสรางขนเพอแสดงภาพลกษณ ของอาการหรอทาทาง ส เสยง กลน รส และสมผส โดยใชเสยงในค าเปนตวสอความหมายโดยตรง ค าแสดงภาพลกษณมกจะปรากฏรวมกบค าชนดตางๆ เชน ค านาม ค ากรยา และค าวเศษณ ดงทสรยา ทองค า (2550: 30-32) ไดศกษาการปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนยโสธร พบวา ค าแสดงภาพลกษณสามารถปรากฏรวมกบหมวดค า 3 ชนด คอ หมวดค าวเศษณ ค ากรยา และค านาม ซงหมวดค าวเศษณ เปนหมวดค าทมค าแสดงภาพลกษณปรากฏรวมมากทสด เชน kha:w1 ขาว /ca:k6pha:k6/ หมายถงขาวเตมไปหมด สวนหมวดค าทค าแสดงภาพลกษณปรากฏรวมมากเปนอนดบสองคอหมวดค ากรยา เชน ten6 กระโดด /doŋ5 doŋ5/ หมายถง ตวขนาดใหญ

2

กระโดดสงมาก และหมวดค าทค าแสดงภาพลกษณปรากฏรวมนอยทสดคอ หมวดค านาม เชน khɛ:w2 ฟน /ki:k6 si:k6/ หมายถง ฟนซเลกถและแหลม การศกษาดานลกษณะโครงสรางของค าแสดงภาพลกษณ ทปรากฏตามจ านวนพยางค อษณา อาร (2546: 74-83) ไดศกษาพบวา โครงสรางของค ากรยาวเศษณ (ค าแสดงภาพลกษณ) สามารถแบงออกเปน 9 แบบตามจ านวนพยางค คอ ค าวเศษณพยางคเดยวแบบ A, ค ากรยาวเศษณ 2 พยางค แบบ AA, AB, …A…B, ค ากรยาวเศษณ 3 พยางค แบบ ABC, ค ากรยาวเศษณ 4 พยางค แบบ AABB, ABAB, ABAC และ ABCD และจากการศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบความหมายของมาล ไพรสน (2540: 114) ท าใหพบวาเสยงกบความหมายของค านนมความสมพนธกน เชน หนวยเสยงสระหลงไดแก สระโอะ, โอ หรอ เอาะ, ออ มกจะใชสอความหมายทมขนาดใหญกวา หรอปรมาณมากกวาสระหนา เชน สระอ, อ หรอ แอะ, แอ เปนตน นอกจากนจราภรณ ไชยศร (2527: 105) ไดศกษาค ากรยาในภาษาถนล าพน และใหขอสงเกตไววา ค าวเศษณบางค าถาเปลยนเสยงสระ จะท าใหความหมายเกยวกบขนาดและสณฐานเปลยนแปลงไป เชน จกปก/cik2pik2/ หมายถง เลกๆ ตงเดนขน จอกปอก/cɔk2pɔk2/ หมายถง เลกๆ ปอมๆ ตงเดนขน จกปก/cuk2puk2/ หมายถง เลกคอนขางกลม วางเดนอย จากขอมลขางตนแสดงใหเหนวา ค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนเหนอแตละถนมความแตกตาง และมลกษณะเดนเฉพาะถนนนๆ สามารถแสดงเอกลกษณทางภาษาของแตละทองถนไดเปนอยางด และจากการศกษาส ารวจเอกสารทเกยวของกบภาษาไทยถนเชยงใหม พบวายงมประเดนทนาสนใจในการศกษาค าแสดงภาพลกษณของภาษาถนเชยงใหมอกมาก ดงนนผวจยจงสนใจทจะศกษาค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนเชยงใหมซงจะท าใหเหนลกษณะการปรากฏรวม โครงสรางและความสมพนธระหวางเสยงสระกบความหมายของค าแสดงภาพลกษณทสะทอนจากวฒนธรรมการใชภาษาของคนในทองถนทปรากฏในชวตประจ าวน ท าใหเขาใจความหมายและการใชภาษาถนไดดยงขน อนจะน าไปสการตระหนกถงความส าคญและการอนรกษวฒนธรรมการใชภาษาถน และอาจเปนรองรอยในการสบคนเกยวกบชาตพนธไดมากขน รวมทงเปนแนวทางในการศกษาภาษาไทยถนอนๆอกตอไป ควำมมงหมำยของกำรวจย เพอศกษาการปรากฏรวม โครงสราง และความสมพนธของเสยงกบความหมายของค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม

3

ควำมส ำคญของกำรวจย การศกษาวเคราะหในงานวจยนจะท าใหเหนลกษณะและการใชค าแสดงภาพลกษณของภาษาไทยถนเชยงใหมในลกษณะตางๆ อกทงยงแสดงใหเหนอตลกษณทางภาษาของคนในทองถนอนจะน าไปสความภาคภมใจ หวงแหนและสบสานวฒนธรรมทางภาษาของตนสบไป ขอบเขตกำรศกษำคนควำ การศกษาคนควาในครงน ไดศกษาภาษาเชยงใหมทพดในอ าเภอแมแจม โดยศกษาจากค าแสดงภาพลกษณทชาวแมแจมใชตดตอสอสารในชวตประจ าวน ซงเลอกศกษาจากผบอกภาษาใน 3 หมบานไดแก หมบานอาฮาม หมบานยางหลวงและหมบานไร ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม ก าหนดระยะเวลาด าเนนการวจย ตงแต เดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2551 ถง เดอนมกราคม พ.ศ.2552 รวม 6 เดอน มผบอกภาษาทงสน 6 คน และศกษาตามขอบเขตดงน 1. ศกษาการปรากฏรวม โครงสราง และความสมพนธระหวางเสยงสระกบความหมายของค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหมเทานน โดยศกษาวาค าแสดงภาพลกษณสามารถปรากฏรวมกบหมวดค าชนดใดบาง 2. ศกษาโครงสรางของค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม โดยศกษาโครงสรางทปรากฏตามจ านวนพยางคของค าแสดงภาพลกษณ วาค าแสดงภาพลกษณสามารถจ าแนกไดกพยางค และเปนค าซ า หรอค าซอนเทานน 3. ศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบความหมายของค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม โดยศกษาความสมพนธระหวางเสยงสระกบความหมายเทาน น ขอตกลงเบองตน 1. ดานวรรณยกต ใชหมายเลขแทนเสยงวรรณยกตของจรญ บรษพนธและคณะ(2524) เทานน 2. ดานความหมาย ศกษาความหมายตามทผบอกภาษาอ าเภอแมแจมใชเทานน 3. ดานการจ าแนกชนดค าหลก แบงเปน 3 ชนด คอ ค านาม ค ากรยา และค าวเศษณโดยยดตามกรอบประโยคของ มาล ไพรสน (2540: 41-44)

4

นยำมศพท ค ำแสดงภำพลกษณ หมายถง ค าประเภทหนงในภาษาซงแสดงความหมายเกยวกบลกษณะ รปราง ทาทาง เสยง ส อาการ ผวสมผส เพอขยายความหมายของค าหลกใหมความหมายมากขน โดยค าแสดงภาพลกษณ 1 ค าจะแสดงความหมายตงแต 2 ความหมายขนไป ค ำหลก คอ หมวดค าทปรากฏรวมกบค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนเชยงใหม ไดแก ค านาม ค ากรยา และค าวเศษณ วธกำรด ำเนนกำรศกษำคนควำ 1. ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของเพอใชเปนหลกในการวจย ไดแก 1.1 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบค าแสดงภาพลกษณ 1.2 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบภาษาไทยถนเชยงใหม 2. รวบรวมขอมลและศกษาเอกสาร เพอคดเลอกค า โดยเลอกค าทมการใชในชวต ประจ าวน และปรากฏในสงคมของคนแมแจม ซงมขนตอนในการด าเนนการคดเลอก 2 ขนตอน คอ 2.1 คดเลอกจากพจนานกรม 3 เลม คอ 2.1.1 คดเลอกค าหลกจากพจนานกรมลานนา-ไทย ฉบบแมฟาหลวง ของ อดม รงเรองศร (2547) เพอเปนแนวทางพจารณาค าหลกและค าแสดงภาพลกษณ 2.1.2 คดเลอกค าหลกจาก “คลงค า” ของ นววรรณ พนธเมธา (2544) เปนแนวทางในการเลอกค าหลกทปรากฏรวมกบค าแสดงภาพลกษณ เกยวกบอรยาบถตางๆ เชน การยน การเ ดน การนอน การนง เปนตน 2.1.3 น าค าหลกทไดมาพจารณาตามกรอบประโยคของ มาล ไพรสน (2540: 41-44) เพอจ าแนกชนดของค าตามการปรากฏรวม 2.1.4 น าค าหลกมาเรยงล าดบอกษรตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2542) 2.2 น าค าทคดเลอกจากพจนานกรม ไปสอบถามผบอกภาษา ค าใดทไมปรากฏในชวตประจ าวนของผบอกภาษา อ าเภอแมแจม จะคดออก 3. คดเลอกผบอกภาษา จากเกณฑทก าหนดดงตอไปน 3.1 อาย คดเลอกจากบคคลในชมชนทมอายตงแต 50 ปขนไป เนองจากบคคลในกลมนเปนวยทมการใชภาษาถนเปนเวลานานจงท าใหมความเคยชนในการใชภาษาถนแบบดงเดม ท าใหสามารถรกษาภาษาเดมไวมากกวาบคคลในวยอนๆ

5

3.2 เพศ คดเลอกผบอกภาษาทงเพศชายและเพศหญง โดยแตละหมบานเลอกผบอกภาษาจากเพศชาย 1 คน เพศหญง 1 คน หมบานละ 2 คน รวมทงหมด 6 คน 3.3 อาชพ คดเลอกผบอกภาษาทมอาชพทมโอกาสตดตอกบคนตางถนนอยทสด ซงจะสามารถรกษาเอกลกษณในการใชภาษาถนของตนไดอยางแทจรงเพราะไมไดรบอทธพลจากภาษาอนมากนก 3.4 การศกษา คดเลอกผบอกภาษาทจบการศกษาไมเกนภาคบงคบ เนองจากมโอกาสไดรบอทธพลจากภาษาอนนอย 3.5 การตงถนฐาน ผบอกภาษาตองอาศยอยในทองถนนนตงแตเกดและเปนผทไมเคยยายไปถนอน 4. เกบขอมลจากการสมภาษณผบอกภาษาโดยใชวธการสมมตสถานการณ และโดยวธการบอกค าหลกทมกมค าแสดงภาพลกษณปรากฏรวม แลวบนทกเสยง 5. น าขอมลทไดจากการบนทกมาถายทอดเปนตวอกษรโดยใชสทอกษรสากล IPA (International Phonetic Alphabet) แลวถอดแถบบนทกเสยงค าพดเฉพาะทเปนค าแสดงภาพลกษณเทานนสวนบทสนทนาอนๆจะไมถอดแถบบนทกเสยง รวมถงบนทกความหมายของค าแสดงภาพลกษณเพอใชในการศกษาวเคราะห 6. วเคราะหขอมล ผวจยน าขอมลทไดมาวเคราะห 3 ประเดน ดงน 6.1 วเคราะหการปรากฏรวมกบค าหลกชนดตางๆและการสรางค าของค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนเชยงใหม 6.2 วเคราะหโครงสรางของค าแสดงภาพลกษณทปรากฏตามจ านวนพยางค

6.3 วเคราะหความสมพนธระหวางเสยงสระกบความหมายในภาษาไทยถนเชยงใหม 7. สรปและน าเสนอผลการศกษาคนควาโดยวธการพรรณนาวเคราะห

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการศกษาคาแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนเชยใหม ผวจยไดศกษาคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ดงน 1. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบคาแสดงภาพลกษณ 2. งานวจยทเกยวของกบการปรากฏรวมของคาแสดงภาพลกษณ 3. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบความสมพนธระหวางเสยงกบความหมาย 4. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการศกษาภาษาไทยถนเชยงใหม 1. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบค าแสดงภาพลกษณ เอกสารและงานวจยทเกยวของกบคาแสดงภาพลกษณ แบงเปน 2 ประเภท คอ เอกสารทเกยวของกบคาแสดงภาพลกษณ และงานวจยทเกยวของกบคาแสดงภาพลกษณ ดงน 1.1 เอกสารทเกยวของกบค าแสดงภาพลกษณ ผวจยไดศกษาเอกสารทเกยวของกบคาแสดงภาพลกษณ และนาขอมลท ไดศกษามาประกอบในงานวจยดงน มวรรณ ลรวฒน (2525: 97-98) ไดศกษาคาขยายในภาษาถนเชยงใหม และใหความหมายของคาขยาย วาหมายถง “คาทชวยใหความหมายของคาตางๆ หนกแนน ชดเจน แจมแจง เพมดกรยงขน มองเหนภาพมากยงขน” คาขยายนใชประกอบคานาม คากรยา หรอคาวเศษณกได และจากการศกษาพบวา คาขยายในภาษาถนเชยงใหมมมากมาย ใหความหมายแตกตางกนออกไปถาดแตเฉพาะคาขยายจะไมมความหมายเลย แตเมอเอาประกอบเขากบคาอนทาใหความหมายแจมแจงขน เชน ฐาน1 คาขยาย ความหมาย แจง ฮาม สวาง เชน ทองฟามแสงอรามตา มแดดกลา ไป หวอง ไปอยางไมมรองรอย หาย แสบ หายวบไป สวฒนา เลยมประวต (2528: 47-50) ไดเขยนบทความเรอง “ลกษณะคาซาในภาษาลานนา” จากบทความนไดกลาวถงการศกษาลกษณะคาซาในภาษาลานนาหรอลานนา คอกลาวถงระบบเสยงใน

1 ในงานของมวรรณ ลรวฒน (2525: 97-98) ใชคาวา “ฐาน” มความหมายและตาแหนงตรงกบคาวา “คาหลก” สวน “คา

ขยาย” มความหมายและตาแหนงตรงกบ “คาแสดงภาพลกษณ”

7

ภาษาลานนา (Phonology) รปแบบของคาซา (Patterns of Reduplication) และคาซากบความหมาย (Semantic Aspects of Reduplication) ทาใหพบวาคาซาในภาษาลานนามลกษณะคลายคาแสดงภาพลกษณ เชน /ca:ŋ - ca:ŋ - ca:ŋ / “จดทสด” /la-?ɔ:n- la-?ɔ:n / “เปนเดกมาก” /sum - sim/ “พลบคา” /mə? - ma? / “เผละ เชน อวนเผละ” กรรณการ วมลเกษม (2549: 27) ไดศกษาการรวมหนวยคา โดยการนาหนวยคาไมอสระรวมกบหนวยคาไมอสระหรอหนวยคาอสระ คาทเกดใหมเรยกวา คาผสาน หรอ คาประสาน (Complex Words) ซงมลกษณะคลายกบคาแสดงภาพลกษณ เชน ซงฮง เผอเลอ มกกก องญง เปนตน ดงตวอยางตอไปน คาหลก1 คาขยาย ความหมาย แดง ซงฮง สแดงออนๆ แดง เผอเลอ สแดงแปด มม มกกก ทมากๆ ตอง องญง ทองโตมากๆ จากเอกสารทเกยวของกบคาแสดงภาพลกษณขางตน สรปไดวาคาแสดงภาพลกษณมกจะทาหนาทขยายคาทอยขางหนาและมกจะมลกษณะเปนคาคาเดยวหรอคาซา หรอคาซอนเพอเสยงทาใหความหมายของคามความชดเจนมากยงขน 1.2 งานวจยทเกยวของกบค าแสดงภาพลกษณ ผวจยไดศกษางานวจยทเกยวของกบคาแสดงภาพลกษณ พบวามนกวจยหลายทานไดศกษาเกยวกบคาแสดงภาพลกษณในภาษาถนตางๆ แตใชชอเรยกตางกน บางทานอาจใชคาวา คาขยาย คาวเศษณ คาซาหรอการเนนความหมาย จนกระทงมนกวจยชาวไทยไดบญญตศพทคาวา “คาแสดงภาพลกษณ” ตามทปรากฏในงานวจย ดงน ธนานนท ตรงด (2535: 20,162) ไดศกษาความเปนสากลของสทอรรถลกษณะในภาษาไทเหนอ และใหนยามของคาแสดงภาพลกษณไววา “คาแสดงภาพลกษณ หมายถง คาประเภทหนงทเจาของภาษาสรางขนเพอแสดงภาพลกษณ ของอาการหรอทาทาง ส เสยง กลน รส และสมผส โดยใชเสยงในคาเปนตวสอความหมายโดยตรง” และจากการศกษาลกษณะของคาแสดงภาพลกษณ พบวา

1 ในงานของกรรณการ วมลเกษม (2549: 27) ใชคาวา “คาหลก” มความหมายตรงกบคาวา “ฐาน” ในงานของมวรรณ

ลรวฒน (2525: 97-98) และ “คาขยาย” มความหมายตรงกบ “คาแสดงภาพลกษณ”

8

คาแสดงภาพลกษณมลกษณะทางวากยสมพนธคลายกบคากรยาวเศษณ คอมตาแหนงหลงกรยาและทาหนาทขยายกรยา คาแสดงภาพลกษณคาหนงๆ มกปรากฏรวมกบคากรยาคาใดคาหนงเทานน หรออาจปรากฏรวมกบคากรยาหลายคาได นอกจากนนยงไดอางถงนกภาษาศาสตรชาวตางชาตหลายทานทใหความหมายของคาแสดงภาพลกษณไวดงน ดค (ธนานนท ตรงด. 2535: 18; อางองจาก Doke. 1935 ) ไดใหนยามไววา “a word, often onomatopoeia, which describes a predicate, qualificative or adverb in respect to manner, colour, sound, action, state or intensity ” (คาแสดงภาพลกษณ คอ คาประเภทหนงซงมลกษณะของคาเลยนเสยง ทาหนาทพรรณนาภาคแสดง ภาคขยาย หรอกรยาวเศษณทมความหมายเกยวกบ ทาทาง ส เสยง อาการ สภาพ หรอการเนนความหมาย ) ซมมารน (ธนานนท ตรงด. 2535: 19; อางองจาก Samarin. 1970) ไดแสดงตวอยางคาแสดงภาพลกษณในภาษาตางๆ ในทวปแอฟรกา อเมรกาเหนอ และภาษาในทวปเอเชย และสรปวา คาแสดงภาพลกษณในภาษาเหลานมลกษณะรวมกนทสาคญหลายประการ คอ มลกษณะการซาพยางค (reduplication) ลกษณะทางเสยงบางอยางแตกตางจากคาธรรมดาอนๆ มลกษณะทางความหมายทยากจะใหความหมายไดอยางชดเจนได มกทาหนาทกรยาวเศษณ มการเลนเสยงในคาเปนอยางมาก (they display a great deal of play with sounds) และเปนคาทแสดงใหเหนภาพ และคาแสดงภาพลกษณ นอกจากจะใชคาวา ideophone แลวยงมอกหลายชอ เชน descriptive radical, descriptive adverb, onomatopoeia adverb, intensive interjection, interjectional adverb, mimetic adverb, phonesthetic particle, word picture และอนๆ มาล ไพรสน (2540: 44) ไดศกษาคาวเศษณในภาษาลานนา เกยวกบโครงสราง ตาแหนง หนาท ความหมาย และความสมพนธระหวางเสยงกบความหมาย โดยเนนศกษาเฉพาะคาวเศษณสองพยางค พบวา โครงสรางของคาวเศษณสองพยางคในภาษาลานนาม 2 ลกษณะ คอ ประเภทซาทงคาและประเภทซาบางสวน มตาแหนงอยหลงคานาม คากรยาและคาวเศษณบางคา ทาหนาทขยายความหมายของคาทอยขางหนาใหรายละเอยดชดเจนยงขน ในดานความหมายของคาวเศษณสองพยางคจาแนกประเภทคาสอความหมายได 11 ประเภท ไดแก ประเภทสอความหมายบอกกลน ขนาดและนาหนก ปรมาณ รส รปราง สภาพ สณฐาน ส แสง เสยง และประเภทสอความหมายบอกอาการ สวนในดานความสมพนธระหวาง เสยงกบความหมาย พบวา เสยงสระจะเปนองคประกอบสาคญในการจาแนกความแตกตางของความหมายของคาในเชงขนาด หรอปรมาณใหญ- เลก หรอมาก-นอย ดวย

9

อษณา อาร (2546: 74-83) ไดศกษาคากรยาวเศษณในภาษาไทพวน อาเภอศรมหาโพธ จงหวดปราจนบร พบวาโครงสรางของคากรยาวเศษณ แบงออกเปน 9 แบบ โดยแบงเปน คากรยาวเศษณพยางคเดยว คากรยาวเศษณ 2 พยางค คากรยาวเศษณ 3 พยางค และคากรยาวเศษณ 4 พยางค เชน คากรยาวเศษณ 2 พยางคอาจมโครงสรางพยางคแรกกบพยางคหลงเหมอนกนหรอตางกน แตอาจมลกษณะรวมกนบางสวน เชน อาจมเสยงพยญชนะตน เสยงสระ เสยงวรรณยกต หรอเสยงพยญชนะทายเหมอนกนกได เชน กรยาบรบท กรยาวเศษณ ความหมาย รองไห /haj5/ /sɯk6sɯk6/ เบาๆ ไมหยด เดน /ña:ŋ4/ /?ɔ:j6 ?iŋ3/ ชาๆ ทอดนอง จากงานวจยทเกยวของกบคาแสดงภาพลกษณขางตน ทาใหเขาใจถงความหมายของคาแสดงภาพลกษณไดอยางชดเจน ซงผวจยไดยดความหมายของคาแสดงภาพลกษณดงท ธนานนท ตรงด (2535: 20,162) ไดกลาวไวขางตน อกทงยงแสดงใหเหนถงลกษณะความสมพนธระหวางเสยงกบความหมายของคาแสดงภาพลกษณ ซงใชเปนแนวทางในการศกษาความสมพนธระหวางเสยงสระกบความหมายของคาแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนเหนอตอไป 2. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณ 2.1 เอกสารทเกยวของกบการปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณ ผวจยไดศกษาเอกสารทเกยวของกบการปรากฏรวมของคาแสดงภาพลกษณ พบวามเอกสารทเกยวของ ดงน นววรรณ พนธเมธา (2549: 37-62) ไดศกษาคาขยายในภาษาไทย ซงมลกษณะคลายกบคาแสดงภาพลกษณ พบวา คาขยายสามารถแบงเปน 4 ประเภท คอ คาทขยายไดทงคานามและคากรยา คาทขยายคานาม คาทขยายคากรยา และคาทขยายคาขยาย และจากการศกษาพบวาคาทขยายคากรยา ชนดคาพเศษณ1 มลกษณะคลายกบคาแสดงภาพลกษณ เชน ยายหนเดนเตาะแตะเขามาหา (แสดงอาการ) เขาเหลาดนสอแหลมเปยบ(บอกสภาพ) เขาเยนวาบทปลายเทา(แสดงการประสบ)

1 คาพเศษณ ตามความหมายของ นววรรณ พนธเมธา (2549: 62) หมายถง คาทชวยแสดงคณสมบตของคากรยาใหชดเจน

ยงขน คากรยาทใชคาพเศษณขยายอาจเปนคากรยาทแสดงอาการ แสดงสภาพ หรอแสดงการประสบ

10

จากตวอยางแสดงใหเหนวา คาวา “เตาะแตะ เปยบ และ วาบ” ตางเปนคาทขยายความหมายของคาทอยขางหนาใหมความหมายทชดเจนมากยงขนเพอบอกอาการ สภาพ และการประสบ ซงตรงกบความหมายของคาแสดงภาพลกษณทไดศกษาขางตน สวน อดม รงเรองศร (2547: ญ-ฎ) ไดรวบรวมคาภาษาไทยถน ในพจนานกรมลานนา – ไทย ฉบบแมฟาหลวง พบวา มคาประเภทหนงทมลกษณะคลายกบคาแสดงภาพลกษณ เรยกวา คาสรอย หมายถง คาทเสรมกบคาอนเพอขยายความของคาทปรากฏกอนหนาคานนใหชดเจนขนหรอไดความหมายมากยงขน ซงคาทเตมเขามานนอาจมความหมาย หรอเปนคาซงมเสยงทสรางสทลกษณ(sound symbolism) กได เชน เหลองแอมแสม หมายถง สเหลองสดแตไมเปนทพอใจ นอนงอหลองหงอง หมายถง นอนขดตวอย, งอกองอขง นาเยนจวๆ หมายถง นาเยนจด จากตวอยางขางตน คาวา “แอมแสม หลองหงอง และ จวๆ” ลวนเปนคาทชวยขยายความหมายของคาทอยขางหนา ซงมกเปนคาชนดคาวเศษณ ใหมความหมายทชดเจนมา กยงขน และมลกษณะคลายกบคาขยายกรยาดงท นววรรณ พนธเมธา (2549: 37-62) ไดศกษาไวขางตน จากเอกสารดงกลาว สามารถแสดงชนดคาทปรากฏรวมกบคาแสดงภาพลกษณ ได 2 ชนดคอ คาแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบคากรยาและคาวเศษณ เปนตน 2.2 งานวจยทเกยวของกบการปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณ ผวจยไดทาการศกษาคนควางานวจยทเกยวของกบการปรากฏรวมของคาแสดงภาพลกษณ ดงน มาล ไพรสน (2540: 41-44) ไดศกษาตาแหนงหนาทของคาวเศษณสองพยางคในภาษาลานนา พบวา คาวเศษณสองพยางคในภาษาลานนา จะปรากฏอยในประโยค หรอขอความในตาแหนงหลงคานาม หลงคากรยา และหลงคาวเศษณ เพอทาหนาทขยายความหมายของคาทอยขางหนาใหละเอยดชดเจนขน ดงน 1. ตาแหนงหลงคานาม ปรากฏอยในกรอบประโยคทดสอบ ตอไปน 1.1.ก นาม ________ อกรรมกรยา คาหลงกรยา lek7 kɔk7

ŋɔk7 taŋ5 yu:3 han5 (เหลกเสนงองมตงอยตรงนน)

1.1.ข นาม สกรรมกรยา นาม ________ ca:w2 ba:n5 ta:m1 fay2mo:ŋ2-mo:ŋ2 (ชาวบานจดไฟสวางโพลง;หลายอน)

11

2. ตาแหนงหลงคากรยา 2.1.ก นาม อกรรมกรยา _______ fon1 tok7 suy1 suy1 (ฝนตกปรอยๆ) 2.1.ข นาม สกรรมกรยา นาม _______ la?3 ?ɔn3 do:t3 loŋ2na:m6 phom4pham4 (เดกโดดลงนาตมตาม) 3. ตาแหนงหลงคาวเศษณ 3.1.ก นาม อกรรมกรยา วเศษณ _______ luŋ2 ?a:y5naŋ4

ŋaw1kok5- ŋok5 (ลงอายนงทาทางหมดอาลยตายอยาก) 3.1.ข นาม สกรมกรยา นาม วเศษณ _______ ca:w2 ba:n5 khut7 din2 daŋ2 bɯk8-bɯk8 (ชาวบานขดดนดงบกๆ) 3.1.ค นาม วเศษณ _______ สกรรมกรยา นาม sa:w1 nɔy5 cit8hit8 ?u:5 ba:w3 (สาวรนกระเตาะคยกบหนม) 3.1.ง นาม สกรรมกรยา นาม วเศษณ _______ ?a:y5 say3 sɯ:a5 la:y2 to:5-te:5 (พชายสวมเสอลายใหญ) การศกษาการปรากฏรวมของคาแสดงภาพลกษณของ มาล ไพรสน เปนการศกษาทคอนขางละเอยด โดยอาศยกรอบประโยค ดงตวอยางขางตน อกทงยงทาใหทราบวาคาแสดงภาพลกษณนนสามารถปรากฏรวมกบคาชนดใดไดบางซงตรงกบการศกษาการปรากฏรวมของคาแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนยโสธร ของสรยา ทองคา แตของสรยา ทองคานนศกษาเฉพาะคาทเกบขอมลเทานน แตอยางไรกตามคาแสดงภาพลกษณนนสามารถปรากฏรวมกบหมวดคานาม หมวดคากรยา และหมวดคาวเศษณไดเหมอนกน ดงน สรยา ทองคา (2550: 30-32) ไดศกษาการปรากฏรวมของคาแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนยโสธร สรปไดวา คาแสดงภาพลกษณสามารถปรากฏรวมกบหมวดคา 3 ชนด คอ คานาม คากรยา และคาวเศษณ โดยหมวดคาวเศษณ เปนหมวดคาทมคาแสดงภาพลกษณปรากฏรวมมากทสด โดยคาแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบคาวเศษณ จะทาหนาทขยาย หรออาจบอกลกษณะ ขนาด รปราง และเพมความหมายใหกบคาวเศษณ เชน kha:w1 ขาว /ca:k6pha:k6/ หมายถงขาวเตมไปหมด สวนหมวดคาทคาแสดงภาพลกษณปรากฏรวมมากเปนอนดบสองคอหมวดคากรยา โดยคาแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบคากรยา จะทาหนาทขยาย หรออาจบอกลกษณะ ขนาด รปราง และเพมความหมายใหกบกรยา เชน ten6 กระโดด /doŋ5 doŋ5/ หมายถงตวขนาดใหญกระโดดสงมาก และหมวดคาทคาแสดงภาพลกษณปรากฏรวมนอยทสดคอ หมวดคานาม โดยคาแสดงภาพลกษณท

12

ปรากฏรวมกบคานามจะทาหนาทขยายคานาม หรออาจบอกลกษณะ ขนาด รปราง และเนนยาความหมายใหกบคานาม เชน khɛ:w2 ฟน /ki:k6 si:k6/ หมายถงฟนซเลกถและแหลม จากขอมลขางตน แสดงใหเหนถงการปรากฏรวมของคาแสดงภาพลกษณกบคาหลกชนดตางๆ ไดแก คานาม คากรยา และคาวเศษณ ดงนนในงานวจยน ผวจยไดยดหลกการกรอบประโยคของ มาล ไพรสน(2540: 41-44) ในการจาแนกชนดคาหลกตามกรอบประโยคดงกลาวเพอเปนแนวทางในการศกษาเรองการปรากฏรวมของคาแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อาเภอ แมแจม จงหวดเชยงใหมตอไป 3. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบ ความหมาย เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบความหมาย ผวจยไดทาการศกษาคนควาและแบงเปน 2 ประเภท คอ เอกสารทเกยวของกบการศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบความหมาย และงานวจยทเกยวของกบการศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบความหมาย ดงน 3.1 เอกสารทเกยวของกบการศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบความหมาย เอกสารทเกยวของกบการศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบความหมาย ทใชในการศกษาและประกอบในงานวจยฉบบนผวจยไดศกษาเอกสารทเกยวของ ดงน สาอาง หรญบรณะ (2522: 56 -73) ไดวเคราะหความสมพนธระหวางเสยงกบความหมาย โดยเสนอไวในบทความเรอง “การเขาถงวรรณคดดวยวธทางสทศาสตร” ผลการวเคราะหสรปไดวา เสยงสระและพยญชนะมความสมพนธกบความหมายในบางแงมม เชน ถาตองการใหเกดการตดขาดจะใชพยญชนะเสยงกกเปนตวสะกด เชน กก กบดก ถบ หยอด กลบ ฯลฯ ถาตองการใหเกดการเสยดสกจะใชเสยงเสยดแทรก เชน ซาน ซด สส แส ฟฟา ฟดฟด สอด แทรก ฯลฯ ถาตองการใหโคงจะใชสระกลม (รมฝปากหอ) เชน ขด คอ งอ หมอ กลม กม โอบ วง วน ฯลฯ ถาตองการเปดจะใชสระเออ เชน เผย เฉดฉน ระเบด เปนตน สวฒนา เลยมประวต (2528: 56-57) ไดกลาวถงความสมพนธระหวางเสยงสระกบความหมายทแสดงถงขนาดและปรมาณของสงทขยาย พบวาสระบางเสยงมความสมพนธกบความหมาย เชน สระ /u/ กบ /i/ /sãn kuˇt-duˇt/ หมายถง สนแตใหญ /sãn kiˇt-diˇt/ หมายถง สนแตเลก

13

กรมหมนนราธปพงศประพนธ (2549: 188) ไดประทานขอสงเกตเกยวกบเสยงพยญชนะในภาษาไทยไววา คาในภาษาไทยทมเสยง “คล” กลา มกเปนคาแสดงอาการ “เคลอนไหว คลาดเคลอน ไมเทยง” เชน คลอ คลอง คลอง คลอง คลอด คลอน คลอย คละ คลก คลง คลบคลาย คลบคลา คลางแคลง คลาด คลาน คลาย คลาย คลา คลา คลา โคลง คล คลง คลน คลก คลง คลม เคลด เคลน เคลา เคลบเคลม เคลอน เปนตน สรยา รตนกล (2544: 131) ไดกลาวถงสทสญลกษณ (sound symbolism) และสทสนทรย (phonesthesia) ไววา เปนเสยงทเกยวของกบความหมาย โดยตวของมนเองมลกษณะพเศษพาดพงไปถงความหมายในทางใดทางหนง ซงสทสญลกษณและสนทรยลกษณ มความแตกตางกน คอ สทสนทรย (phonesthesia) มความสมพนธระหวางเสยงกบความหมายทไมตางกนเปนขวๆ ลกษณะทางเสยงกไมตางกนเปนขวๆดวย มกจะศกษาวาเสยงใดสอความหมายไปทางใดมากกวา เชน สระ “เอ” ในภาษาไทยมกใหความหมายทไมตรง เชน เซ เป เก เย เฉ เปนตน 3.2 งานวจยทเกยวของกบการศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบความหมาย งานวจยทเกยวของกบการศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบความหมาย ผวจยไดศกษาคนควางานวจยทเกยวของ ดงน สอนศร พลาไชย (2549: 30-38) ไดศกษาเกยวกบโครงสรางและความสมพนธของเสยงสระ เสยงพยญชนะ และเสยงวรรณยกตของคาวเศษณบอกลกษณะในภาษาถนอสาน อาเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม ดานโครงสรางทางภาษาประกอบดวยโครงสรางลกษณะพยางค โครงสรางลกษณะของเสยงพยญชนะ และโครงสรางลกษณะของเสยงสระและโครงสรางลกษณะของเสยงวรรณยกต ผลจากการศกษา พบวา โครงสรางลกษณะพยางคสวนมากประกอบดวยคาวเศษณบอกลกษณะสองพยางค ซงพบวาม 2 รปแบบ คอ คาวเศษณบอกลกษณะสองพยางคทมความแตกตางกนทงดานเสยงสระและเสยงพยญชนะกบคาวเศษณสองพยางคทมความเหมอนกนในรปแบบของคาซาแทและคาซาเทยม และยงมโครงสรางลกษณะพยางคของคาวเศษณบอกลกษณะสพยางคทเกดจากคาเดมสองพยางคในรปแบบของคาซาอกดวย และในสวนของโครงสรางลกษณะของเสยงพยญชนะประกอบดวยโครงสรางของเสยงพยญชนะตนทแตกตางกน ซงเปนโครงสรางทพบมากทสด โครงสรางของเสยงพยญชนะทายพยางคปรากฏเสยงพยญชนะทเหมอนกนมากทสด สวนในคาวเศษณบอกลกษณะสพยางคปรากฏโครงสรางของเสยงพยญชนะตนพยางคท 1 เปนเสยงเดยวกนกบเสยงพยญชนะตนพยางคท 3 มากทสด โครงสรางของเสยงพยญชนะทายพยางคของพยางคท 2 และพยางคท 3 มความเหมอนกนหรอเปนเสยงเดยวกนปรากฏมากกวาเสยงอนๆ ดงตวอยางตอไปน /phet5 ka?2dɔ:3/ เผด กะ ดอ เผดจง /ña:ŋ1 tɔ:j3 tɔ:j3/ ญาง ตอย ตอย เดนตอยๆ ไมรบรอน

14

/cɔ:3 can3 pho:t3/ จอ จน โพด กระชนชดเกนไป /nɔ:n1 jiat2 khiŋ3 niŋ3/ นอน เหยยด คง นง นอนเหยยดตวตรงแหนว /het4 sa?2 mə:j3 kə:j3/ เฮด สะ เมย เกย ทาทายนเชดหนา, วางทาหยง /waw3 ma?4 nɔŋ6 ma?4 nεŋ6/ เวา มะ หนอง มะ แหนง พดเหนอๆ /fa:3 ma?4 hɨ:t3 thɨ:t3 thaw3/ ฟา มะ ฮด ทด เถา ทองฟาครมฝน /het4 su:6 lu:6 pha:6 sa:6 la:6 pia1/ เฮด ซ ล ผา ซา ลา เปย ทะลงพรวดพราดเขาไป โดยไมดหนาดหลง ธนานนท ตรงด (2535: 83-89) ไดศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบความหมายในภาษาไทเหนอ พบวา เสยงสระในคาแสดงภาพลกษณจะทาหนาทสอความหมายใน 3 ลกษณะ คอ สอระดบมาก-นอย สอขนาดใหญ-เลก และสอรปรางกลม-แบน เชน

สระหนา /ɛ ɛ: e/ และสระหลง /ɔ/ จะบอกความหมายในระดบนอย เชน /ca:ŋ lʹew lʹew/

หมายถงจดนดหนอย /wa˅:n lɛ:m lɛ:m / หมายถง หวานไมมากนก /?՝on jɔm jɔm/ หมายถง นมไม

มาก สวนสระหลง /ɯ ǝ a u o/ จะบงบอกความหมายในระดบมาก เชน /me˅n cɯ˅ŋ cɯ˅ŋ / หมายถง

เหมนมาก /lɔ˅ ŋ lǝ՝hǝ՝/ หมายถง เหลองมาก /so՝m ta:˄p ta:˄p/ หมายถง เปรยวจด /xu˄n su՝ŋ

mu՝ŋ/ หมายถง ขนมาก /ce˄p tho˄t tho˄t/ หมายถง เจบมาก เปนตน อษณา อาร (2546: 113) ไดศกษาคากรยาวเศษณในภาษาไทพวน อาเภอศรมหาโพธ จงหวดปราจนบร ไดใหขอสงเกตเกยวกบความสมพนธระหวางเสยงและความหมายวา ไมเพยงแตเสยงสระเทานนทใหความหมายทางความรสก แตพบวาเสยงพยญชนะในคากรยาวเศษณในภาษาไทพวนยงใหความหมายแสดงความรสกไดเชนกน เชน เสยง /s/ ใหความรสกวามการกระจายออก กระเดนอยางไมสามารถระบทศทางได เชน /sa?6/ “เกลอนกลาด ไมเปนทเปนทาง” สรยา ทองคา (2550: 37-61) ไดศกษาความสมพนธระหวางเสยงและจานวนพยางคกบความหมายของคาแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนยโสธรพบวา ความสมพนธระหวางจานวนพยางคกบความหมาย ปรากฏ 3 ลกษณะ คอ

1. คาแสดงภาพลกษณพยางคเดยวมกจะสอความหมายถงลกษณะทมาก กะทนหน หนกแนน และรวดเรวกวาคาแสดงภาพลกษณ 2 พยางค และ 4 พยางค เชน [tok1] ตก [puk5] ตกดงปก 2. คาแสดงภาพลกษณ 2 พยางค แบงเปน 2 ประเภท คอ 2.1 คาแสดงภาพลกษณ 2 พยางคทมลกษณะเปนคาซาทงคา มกสอความหมายของลกษณะอาการ หรอการเลยนเสยงธรรมชาต เชน

15

[lay1] ไหล [co:k6 co:k6] ไหลแรงและตกจากทสง 2.2 คาแสดงภาพลกษณ 2 พยางคทมลกษณะเปนคาซาบางสวน มกจะบอกทงลกษณะทาทาง อาการ และปรมาณของคาทมาขยาย เชน [hƆ

2] หอย [toŋ5le:ŋ5] ของชนใหญ หอยแกวงไปมา 3. คาแสดงภาพลกษณ 4 พยางค มกมความหมายไปในลกษณะทไมเรยบรอย วนวาย

หยาบคาย โครมคราม ระโยงระยาง เรอยเปอย หรอฉกละหก สวนมากสอความหมายไปในทางทไมคอยดนก เชน [khɯ:4] คอ [ma2

ŋɔ:4ma2ŋɔŋ

6] ลกษณะทคดงอไมเปนระเบยบ ความสมพนธระหวางเสยงพยญชนะกบความหมาย พบวา เสยงพยญชนะจะแสดงความหมายในลกษณะทบอกอาการ เชน กระตก ชะงก เคลอนไหว หนกแนน แผซาน คอยๆแทรกออกมา คาแสดงภาพลกษณทเสยงพยญชนะแสดงความหมายทชดเจนมากทสด คอ กลมคาแสดงภาพลกษณทขยายคากรยา ทเปนเชนนเพราะ คาแสดงภาพลกษณทมาขยายคากรยานน ตองแสดงอาการตามคากรยาทขยายจงทาใหเสยงพยญชนะแสดงความหมายไดมาก เชน คาหลก คาแสดงภาพลกษณ [yim6] ยม [pəy6pəy6] ยมกวางคาง [ña:ŋ5] เดน [kom5ko?5] ตวใหญเดนเขยกหลงคอม ความสมพนธระหวางเสยงสระกบความหมายของคาแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนยโสธร เสยงสระจะแสดงความหมายเพอบอกลกษณะ และปรมาณ สวนความสมพนธระหวางเสยงวรรณยกตกบความหมายของคาแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนยโสธร แสดงความหมายออกมาใน 2 ลกษณะ คอ วรรณยกต /2/ /3/ และ /5/ แสดงความหมายในลกษณะเสมอ เชน เรอยๆ นงๆ และวรรณยกตตางระดบ /1/ /4/ และ /6/ จะแสดงความหมายในลกษณะเคลอนไหว หรอขนลง ซงแสดงใหเหนถงความหมายกบเสยงวรรณยกตทมความสมพนธกน จากเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการศกษาความสมพนธระหวางเสยงกบความหมายขางตน สงเกตไดวาเสยงสระ เสยงพยญชนะและเสยงวรรณยกตมความสมพนธกบความหมายของคาแสดงภาพลกษณ คอ ชวยทาใหความหมายของคาแสดงภาพลกษณมความชดเจนและเพมรายละเอยดในความหมายของแตละคาในแงของขนาด ปรมาณ รปราง ฯลฯ เชน การประสมสระทเปนสระหนากบสระหลงทาใหความหมายในแงขนาดมการเปลยนแปลง เชน รจหว /ci:5 wi:5/ หมายถง รขนาดเลกมาก สวนรโจโหว /co:5 wo:5/ หมายถงรขนาดใหญมาก เปนตน

16

4. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการศกษาภาษาไทยถนเชยงใหม 4.1 เอกสารทเกยวของกบการศกษาภาษาไทยถนเชยงใหม บราวน (เรองเดช ปนเขอนขตย. 2531: 67-69; อางองจาก Brown.1985. From Ancient Thai to Modern Dialects.) ไดแสดงววฒนาการของภาษาไทยถนยอยในกลมภาษาไทยถนใตไวในงานวจยเรอง From Ancient Thai to Modern Dialects วา ภาษาถนยอยในกลมภาษาไทยถนเชยงใหม มววฒนาการมาจากภาษาเชยงแสน โดยแยกออกไปเปนภาษายอยถนตาง ๆ ดงแผนภมตอไปน 700 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 (ค.ศ.)

แผนภมน สอไดวาภาษาไทยถนเชยงใหมมววฒนาการมาจากภาษากลมเชยงแสน ประมาณป ค.ศ. 1150 กลมเชยงแสนแยกเปน 4 กลม คอ กลมชาน กลมเชยงใหม กลมพวนและกลมอยธยา จากนนภาษาเชยงใหมกแยกเปน 4 กลมใหญ คอ เชยงราย, แพร-นาน, ลาปาง และเชยงใหม (ประมาณป ค.ศ. 1650) การอาศยหลกทางภมศาสตรในการจดแบงภาษา โดยยดเอาประเทศไทยเปนศนยกลางในการทจะบอกตาแหนงของภาษาทพดอยในทตาง ๆ ในประเทศไทย บราวนนาเอากลมภาษาไทตะวนตกเฉยงใตทล (Li, Fang Kuei) แบงไวมาแบงเปน 7 กลมภาษาใหญ ๆ (Languages) ซงในละแตกลมภาษาประกอบไปดวยภาษาไทยถนเลก ๆ อกมากมาย (Dialects) ภาษาไทยถนใหญ ๆ ทง 7 ภาษาซงอยในกลมภาษาไทตะวนตกเฉยงใต บราวนไดแบงไวมดงตอไปน 1. ภาษาไทยใหญ (Shan) พดอยในรฐชานประเทศพมา มภาษาถนทสาคญ 3 ภาษาถน คอภาษาชานเหนอ ภาษาชานใต และภาษาชานตะวนออก

ยนนาน

เชยงแสน

ชาน

เชยงใหม

พวน

อยธยา

ผไทย

ลานชาง

เชยงราย แพร

นาน ลาปาง

เชยงใหม

อทอง

กรงเทพฯ

ยนนาน

17

2. ภาษาไทยถนเหนอ (Northern Thai) หรอภาษาลานนา (Lanna) พดกนทางภาคเหนอของประเทศไทย บราวนแบงภาษาไทยเหนอเปน 5 ภาษาถน ไดแก ภาษาถนเชยงราย ภาษาถนแพร ภาษาถนนาน ภาษาถนลาปาง และภาษาถนเชยงใหม 3. ภาษาไทยพวน (Phuan) พดกนอยตามหมบานตาง ๆ ในเขตภาคกลางของประเทศไทย ไทยพวนสวนใหญสบเชอสายมาจากพวนทถกกวาดตอนมาจากประเทศลาวเมอประมาณ 150 ปลวงมาแลว 4. ภาษาไทยกลาง (Central Thai) พดกนอยในภาคกลางของประเทศไทย ภาษาทพดมความแตกตางกนไปบางเลกนอยตามทองทและตามอทธพลของภาษาถนกรงเทพฯ คอ ภาษาไทยกลาง (ภาษาไทยมาตรฐาน) บราวนแบงภาษาไทยกลางออกเปน 3 ภาษาถนยอย คอ1) ภาษาไทยถนกรงเทพฯ 2) ภาษาไทยถนสพรรณบร 3) ภาษาไทยถนโคราช 5. ภาษาผไทย (Phu Thai) พดกนอยตามหมบานตาง ๆ ในอาเภอเมอง อาเภอวานรนวาสจงหวดกาฬสนธ และในเขตจงหวดนครพนม ทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย 6. ภาษาไทยลาว (Lao) พดกนทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทยและลาว บราวนแบงภาษาลาวออกเปน 3 กลม คอ 1) กลมหลวงพระบาง 2) กลมเวยงจนทรและ 3) กลมยอ 7. ภาษาไทยถนใต (Southern Thai) พดกนทางภาคใตของประเทศไทยและ บราวนไดแบงภาษาไทยถนใตออกเปน 2 กลม คอ 1) กลมตากใบ (Tak Bai) พดกนแถบใกลชายแดนไทย – มาเลย ทอาเภอตากใบ

จงหวดนราธวาส 2) กลมภาษาใต (ภาษาไทยถนใต) พดกนอยในจงหวดอน ๆ ทางภาคใตทเหลอทงหมด บราวนแบงภาษาไทยถนใตเปน 18 ภาษาถนตามสาเนยงทพดในแตละจงหวด จากการศกษาภาษาไทยถนเชยงใหม พบวา มผทศกษาวจยเกยวกบภาษาไทยถนเชยงใหมในหลายประเดน ซงลวนเปนประเดนทนาสนใจ ดงน ซอนกลน พเศษสกลกจ (2510: 642-643) กลาววา หนวยเสยงพยญชนะตนในภาษาเชยงใหม มทงหมด 20 หนวยเสยง คอ /b/ /บ/ ระเบด กอง เกดทรมฝปากทงค /p/ /ป/ ระเบด ไมกอง ไมมลม เกดทรมฝปากทงค /t/ /ต/ ระเบด ไมกอง ไมมลม เกดทปมเหงอก /k/ /ก/ ระเบด ไมกอง ไมมลม เกดทเพดานออน /d/ /ด/ ระเบด กอง เกดทปมเหงอก /f/ /ฝ, ฟ/ เสยดแทรก ไมกอง เกดทรมฝปากลาง-ฟนบน

18

/s/ /ส, ซ/ เสยดแทรก ไมกอง เกดทปมเหงอก /h/ /ห, ฮ/ เสยดแทรก ไมกอง เกดทเสนเสยง /c/ /จ/ กงเสยดแทรก /m/ /ม/ นาสก กอง เกดทรมฝปากทงค /n/ /น, ณ/ นาสก กอง เกดทปมเหงอก / ŋ/ /ง/ นาสก กอง เกดทเพดานออน /l/ /ล/ ขางลน กอง เกดทปมเหงอก /w/ /ว/ เสยงเปด กอง เกดทรมฝปากทงค /ph/ /ผ,พ,ภ/ ระเบด ไมกอง มลม เกดทรมฝปากทงค /th/ /ถ, ท/ ระเบด ไมกอง มลม เกดทปมเหงอก /kh/ /ข, ค/ ระเบด ไมกอง มลม เกดทเพดานออน /ñ/ /ญ/ นาสก กอง เกดทเพดานแขง /y/ /ย, หย/ เปด กอง เกดทเพดานแขง /?/ /อ/ ระเบด ไมกอง ไมมลม เกดทเสนเสยง หนวยเสยงพยญชนะทง 20 หนวยเสยงน ตรงกบภาษากรงเทพฯ 19 หนวยเสยง หนวยเสยงทภาษาเชยงใหมมแตภาษากรงเทพฯไมม ไดแก ญ เปนเสยงนาสก ซงภาษากรงเทพฯออกเสยงเปน ย หนวยเสยงพยญชนะทมในภาษากรงเทพฯ แตไมมในภาษาเชยงใหม ไดแกหนวยเสยง ช (ฉ) และ ร หนวยเสยง ญ ทออกเสยงขนจมกไดแกคาตอไปน ภาษาเชยงใหม ภาษากรงเทพฯ ญา หญา ญาก ยาก ญม ยม หนวยเสยงพยญชนะ ช มในภาษากรงเทพฯ แตไมมในภาษาเชยงใหม หนวยเสยง ช ในภาษากรงเทพฯจะเปน จ และ ส (ซ) ในภาษาเชยงใหม ภาษาเชยงใหม ภาษากรงเทพฯ จา ชา ซอบ ชอบ สาก ฉาก

19

หนวยเสยงพยญชนะ ร ภาษาเชยงใหมไมม จะใชเสยง ล หรอเสยง ฮ แทน ภาษาเชยงใหม ภาษากรงเทพฯ ฮบ รบ เลม เรม ฮม รม จากเอกสารการศกษาดานเสยงพยญชนะตนดงกลาว พบวาภาษาไทยถนเชยงใหม มเสยงพยญชนะทงสน 20 เสยง ซงสอดคลองกบงานวจยของ เบญจวรรณ สนทรากล (2505: 36) ทศกษาเสยงพยญชนะตนในภาษาไทยถนเชยงใหม ซงพบ 20 เสยง และยงศกษารายละเอยดเกยวกบเสยงพยญชนะทาย ซงพบ 9 เสยง ดงน 4.2 งานวจยทเกยวของกบการศกษาภาษาไทยถนเชยงใหม เบญจวรรณ สนทรากล (2505: 36) ไดกลาวถงพยญชนะตนในภาษาเชยงใหมโดยสรปเปนตารางไวดงน ตาราง 1 หนวยเสยงพยญชนะตนในภาษาไทยถนเชยงใหม ประเภท ของเสยง

ฐานทเกดเสยง ลกษณะเสยง

รมฝปาก ทงสอง

รมฝปากลาง

ฟนบน

ฟนและ ปม

เหงอก

เพดานแขง

เพดานออน

ชองเสนเสยง

ระเบด

ไมกอง ไมมลม ไมกอง มลม กอง

p- ph- b-

t- th- d-

k- kh-

?-

กงเสยดแทรก เสยดแทรก

f-

s-

c- h-

นาสก m- n- ñ-

ŋ-

ขางลน l- กงสระ w- y-

20

หนวยเสยงพยญชนะทาย หรอตวสะกดในภาษาไทยถนเชยงใหมม 9 หนวยเสยงดงน /–p/, /-t/,/-k/, /-?/, /-m/, /-n/, /- ŋ /, /-y/, /-w/ มทเกดและประเภทของเสยงดงตารางตอไปน

ตาราง 2 หนวยเสยงพยญชนะทายในภาษาไทยถนเชยงใหม ประเภทของเสยง ฐานทเกด

เสยง ลกษณะเสยง

รมฝปาก ทงสอง

รมฝปากลาง

ฟนบน

ฟนและ ปม

เหงอก

เพดานแขง

เพดานออน

ชองเสนเสยง

ระเบด ไมกอง ไมมลม p-

t-

k- ?-

นาสก m- n- ŋ-

กงสระ w- y-

หนวยเสยงพยญชนะประสมหรอพยญชนะควบกลาในภาษาถนเชยงใหมดงท เรองเดช ปนเขอนขตย (2531: 179-180) ไดกลาวไวในภาษาถนตระกลไทย พบวาม 10 หนวยเสยง ไดแก กว /kw-/ กวาด ขว /khw-/ ขวา จว /cw/ จวา(ซม) งว /ŋw/ งวาย(หนกลบ) ตว /tw/ ตวาย(ทานาย) ลว /lw/ ลวก(ฉลาด) ยว /yw/ ยวาด(ขวน) สว /sw/ สวาย(เขยา) อว /?w/ อวาย(หนหนา) ถว /thw/ ถวาย สวนวไลศกด กงคา(2544: 56-57) ศกษาภาษาไทยถนเหนอ พบวามหนวยเสยงพยญชนะควบกลาซงทาหนาทเปนพยญชนะคาตนหรอตนพยางคมเพยงหนวยเสยงเดยว ไดแก /w/ เทานน ซงมทงหมด 11 หนวยเสยง ไดแก

21

ตาราง 3 หนวยเสยงพยญชนะควบกลา

หนวยเสยงพยญชนะ ภาษาไทยถนเหนอ การถอดเสยงแสดง

หนวยเสยง ความหมาย

kw khw tw thw cw ?w nw sw lw ñ

ŋ

กวาง กวาด ควน ควาย ขวา ตวาย ถวาย จวา อวายหนา นวาย สวาย ลวาก ลวาด ลวาน ญวาด ญวาม ญวา งวาย

kwa:ŋ kwa:t khwan khwa:y khwa: twa:y thawa:y cwa: ?wa:yna: tamnwa:y swa:y lwa:k lwa:t lwa:n ñwa:t ñwa:m ñwa: ŋwa:y

กวาง กวาด ควน ควาย ขวา ทานาย ถวาย กระจาย หนหนา ทานาย เขยา ฉลาด ธาต,เลยไป เปอย ตกลงมา ขยม ซม หนกลบ

จากการศกษาพยญชนะควบกลาขางตน พบวา พยญชนะควบกลาท วไลศกด กงคา (2544 : 56-57) ไดศกษา มเพมเตมจากของ เรองเดช ปนเขอนขตย (2531: 179-180) คอ พยญชนะ นว /nw/ ซงจากการศกษาขอมลภาษาไทยถนเชยงใหม อาเภอแมแจม ไมพบเสยงดงกลาว ดงนนงานวจยนจงยดขอมลเสยงพยญชนะควบกลาของเรองเดช ปนเขอนขตย ทตรงกบขอมลทไดศกษาจากผบอกภาษาในอาเภอแมแจมเปนแนวทางในการศกษาตอไป

22

กรรณการ วมลเกษม (2549 : 40-42) ไดศกษาภาษาถนเหนอและไดจาแนกเสยงสระเปน 2 ประเภท คอเสยงสระเดยว 18 หนวยเสยง เสยงสระประสม 6 หนวยเสยงดงน หนวยเสยงสระ 1) หนวยเสยงสระเดยว ม 18 หนวยเสยง จาแนกเปน สระเสยงสน 9 หนวยเสยง และสระเสยงยาว 9 หนวยเสยง ดงตารางตอไปน ตาราง 4 หนวยเสยงสระในภาษาไทยถนเชยงใหม สวนของลน ระดบลน

หนา กลาง หลง สน ยาว สน ยาว สน ยาว

สง i i: ɯ ɯ: u u: กลางคอนขางสง e e: ə ə: o o: กลางคอนขางตา ɛ ɛ: ɔ ɔ: ตา a a:

2) หนวยเสยงสระประสมมทงสน 6 หนวยเสยง เปนสระเสยงสนและสระเสยงยาวอยางละ 3 หนวยเสยง คอ /ia/ เอยะ /i:a/ เอย /ɯa/ เออะ /ɯ:a/ เออ /ua/ อวะ /u:a/ อว หนวยเสยงวรรณยกตของภาษาไทยถนเชยงใหม ดงท จรญ บญพนธ และคณะ (2524: ฒ-ด) ไดศกษาไวมดงน

23

ตาราง 5 หนวยเสยงวรรณยกตในภาษาไทยถนเชยงใหมแบบ 8 หนวยเสยง เสยงวรรณยกต ลกษณะการออกเสยง ใชแทนเสยง ตวอยาง เสยงท 1 ตา – ขน

เสยงจตวา ขา [kha:1] กน [kin1]

เสยงท 2 กลาง – ระดบ

เสยงสามญ บน [bin2] นา [na:2]

เสยงท 3 ตา – ตก

เสยงเอก ขา [kha:3]

บาด[ba:t3] เสยงท 4 สง – ตก

เสยงโท ปอ [pɔ:4]

ญาง[ña:ŋ4] เสยงท 5 สง – ตกและเสนเสยง

ปด

เสยงโทเหนอ ปา [pa:5] สม [som5]

เสยงท 6 สง – ขน – ตก

เสยงตร นอง [nɔ:ŋ6] แลว [lε:w6]

เสยงท 7 กลาง – ขน

คลายจตวา กด [kut7] จก [cok7]

เสยงท 8 สง – ขน

คลายตร วด [wat8] พวะ[phua?8]

จากตารางแสดงเสยงวรรณยกตในภาษาไทยถนเชยงใหมขางตนมตวอยางคาเพอใชเทยบเสยงวรรณยกตทง 8 เสยง ดงน เสยงท 1 ขา [kha:1] สาม [sa:m1] กน [kin1] ป [pi:1] เสยงท 2 บน [bin2] ดาว [da:w2] นา [na:2] ปอ [pɔ:2] เสยงท 3 ขา [kha:3] ไก [kay3] บาด [ba:t3] บาว [ba:w3] เสยงท 4 ปอ [pɔ:4] ลก [lu:k4]

24

ญาง [ña:ŋ4] ต [ti:4] เสยงท 5 ขา [kha:5] ปา [pa:5] สม [som5] ตม [tom5] เสยงท 6 นอง [nɔ:ŋ6] ตอง [tɔ:ŋ6] วอง [wɔ:ŋ6] แลว [lε:w6] เสยงท 7 จบ [cap7] มด [mat7] กด [kut7] จก [cok7] เสยงท 8 นก [nok8] ลก [lak8] วด [wat8] พวะ [pua?8] ในกรณทเปนเสยงตาปกตจะไมใสเลขกากบวรรณยกต เชน kha?lɔk

8?ɔk8?εk8 คาวา /kha?/ ถอเปนเสยงตาปกต อานออกเสยงเหมอนภาษาไทยกลาง “ขะ” และเสยงทตาปกตทพบในภาษาไทยถนเชยงใหม อาเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม คอ /kha?/ /ka?/ /ca?/ /ba?/ /?a?/ /sa?/ ซงอาจเปนเสยงสนในเสยงท 3 สวนกรรณการ วมลเกษม (2549: 46-47) ไดแสดงเสยงวรรณยกตในภาษาถนเชยงใหม แบบ 6 หนวยเสยง ดงตารางตอไปน ตาราง 6 หนวยเสยงวรรณยกตในภาษาไทยถนเชยงใหมแบบ 6 หนวยเสยง คาเปน คาตาย วรรณยกต พยญชนะตน

A ไมมรป

วรรณยกต

B รปวรรณยกต

เอก

C รปวรรณยกต

โท

DS เสยงสน

DL เสยงยาว

1 สง /1/

/3/

/5/

/1/

/3/

2 กลางไมกอง

3 กลาง กอง /2/ 4 ตา /4/

/6/

/4/

/1/ แทนสยงตา-ขน วรรณยกตเสยงจตวา เชน สก เจบ /2/ แทนเสยงกลางระดบ วรรณยกตเสยงสามญ เชน บน นา

25

/3/ แทนเสยงตา-ตก วรรณยกตเสยงเอก เชน อาบ ปา /4/ แทนเสยงสง-ตก วรรณยกตเสยงโท เชน ลก พอ /5/ แทนเสยงสง-ตก วรรณยกตเสยงโทเหนอ เชน สม บาน /6/ แทนเสยงสง-ขน-ตก วรรณยกตเสยงตร เชน นก ทอง การศกษาเรองเสยงวรรณยกตภาษาถนของจงหวดเชยงใหมมผทศกษาไวอยางละเอยดซงการเกบขอมลบางแหงอาจมสาเนยงหรอวธการออกเสยงทตางกนบางเมอเทยบจากนกวจยทานอนๆดงท ซอนกลน พเศษสกลกจ (2510: 648-649) ไดศกษาเสยงวรรณยกตในภาษาถนเชยงใหม ซงไดอธบายอยางละเอยดโดยเทยบกบเสยงวรรณยกตในภาษาไทยมาตรฐานซงมทงหมด 5 เสยง คอ สามญ เอก โท ตร และจตวา และจากการศกษาภาษาไทยถนเชยงใหม พบวา มเสยงวรรณยกตทงหมด 6 เสยง เหมอนกบกรรณการ วมลเกษม (2549: 46-47) แตอาจมลกษณะของชอเรยกและเสยงทแตกตางกนบาง ดงน

1. เสยงวรรณยกตสามญ ตรงกบเสยงวรรณยกตสามญในกรงเทพฯ ดงตวอยางตอไปน เชยงใหม กรงเทพฯ กาง คาง ตา ทา มา มา 2. เสยงวรรณยกตเอก ซงใกลกบเสยงวรรณยกตเอกในภาษากรงเทพฯ ดงตวอยางตอไปน

เชยงใหม กรงเทพฯ เปา เปา ขา ขา หมาก หมาก

3. เสยงวรรณยกตโท ใกลเคยงกบเสยงวรรณยกตโทในภาษากรงเทพฯ ดงตวอยางตอไปน เชยงใหม กรงเทพฯ ก ค จอ ชอ ป พ 4. เสยงวรรณยกตตร ในคาเปนตรงกบเสยงตรในภาษากรงเทพฯ แตในคาตายเสยงสนกวา

ดงตวอยางตอไปน เชยงใหม กรงเทพฯ แป (ชนะ) แพ

26

ฟา ฟา มก มก

5. เสยงวรรณยกตตรเพยน ไมมในภาษากรงเทพฯ เปนเสยงประสมของเสยงตรกบโทขนตน เปนเสยงตร แลวลดลงมาเปนโท ดงตวอยางตอไปน เชยงใหม กรงเทพฯ เกา- เกา ตอง- ตอง พา- ผา

6. เสยงวรรณยกตจตวา เสยงคลายกบเสยงจตวาในภาษากรงเทพฯ แตตงตนตากวาและ ขนไปสงกวา ดงตวอยางตอไปน เชยงใหม กรงเทพฯ กา กา ส ส ฮก หก จากเสยงวรรณยกตขางตนทไดกลาวมา เมอศกษาภาษาถนในอาเภอแมแจม พบวา เสยงวรรณยกตทศกษามความใกลเคยงกบการศกษาของ จรญ บญพนธ และคณะมากทสด คอมเสยงวรรณยกตทงหมด 8 เสยง เนองจากมคาทใชเทยบเสยงและคาอธบายทละเอยดและเขาใจไดงาย ผวจยจงเลอกงานวจยดงกลาวเปนหลกในการศกษา แมวาจะมสาเนยงทตางกนบางเลกนอยแตกถอวาเปนหลกหรอตวเทยบเสยงวรรณยกตของภาษาถนอาเภอแมแจมทสามารถออกเสยงไดตรงและชดเจนทสด อยเคยง แซโคว (2520) ไดศกษาหมวดคาในภาษาเชยงใหม ไดจาแนกคาในภาษาเชยงใหมออกเปนหมวดตางๆโดยอาศยตาแหนงคาในประโยคเปนเกณฑ โดยพจารณาจากคาทสามารถปรากฏในตาแหนงเดยวกนได หรอปรากฏแทนทกนไดในกรอบประโยคทดสอบกรอบใดกรอบหนงเปนคาในหมวดเดยวกน ซงจากผลการศกษาสามารถจาแนกหมวดคาไดทงหมด 27 หมวดคา โดยไดนาคาคณศพทและคากรยาวเศษณซงมลกษณะคลายกบคาแสดงภาพลกษณรวมในหมวดคาดงกลาว ดงตวอยางกรอบประโยค ดงน คาคณศพท คอ คาทปรากฏในตาแหนงชองวางของกรอบประโยค 6 ก และ 6 ข ซงม 5 ตาแหนงและ 6 ตาแหนง และตองไมใชคานาม คาสรรพนาม คาบอกกาหนดเสยงสง หรอคาบอกลกษณะเสยงสง-ตก ดงน

27

กรอบ 6 ก เชน คานาม คากรยาอกรรม 1 คาบพบท คานาม เสอ ใหม อย ใน ต กรอบ 6 ข เชน คานาม คานาม คากรยาอกรรม 1 คาบพบท คานาม เสอ ตว ใหม อย ใน ต คากรยาวเศษณ คอ คาทสามารถปรากฏในตาแหนงชองวางของกรอบประโยคทดสอบท 12 กรอบใดกรอบหนง และตองไมใชคากรยา คาชวยหลงกรยา คาหลงกรยา หรอคาลงทาย กรอบ 12 ก เชน คานาม คากรยาอกรรม 1 นอง เตว ชา กรอบ 12 ข เชน คานาม คาชวยหนากรยา คากรยาอกรรม แม จะ นอน กอน กรอบ 12 ค เชน คานาม คากรยาสกรรม คานาม นอง กน เขา เวย กรอบ 12 ง คานาม คากรยาทวกรรม คานาม คานาม ดา สอน เลข นอง คนเดยว จากคาอธบายขางตน แสดงใหเหนวา คาคณศพทของ อยเคยง แซโคว (2520) คาวา “ใหม” จะทาหนาทคลายกบคาวเศษณ คอ ทาหนาทขยายคานาม สวนกรยาวเศษณ ในกรอบ12 จะอยในตาแหนงเดยวกบคาแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อาเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม เชน “นองเตวดมๆ” คาวา “ดมๆ” ไมไดเปนคากรยา หรอคาลงทายดงกรอบประโยคขางตน

28

วไลศกด กงคา (2544: 64-66) ไดศกษาโครงสรางพยางคของภาษาไทยถนทงหมดประกอบดวยหนวยเสยงพยญชนะ หนวยเสยงสระ และหนวยเสยงวรรณยกต อยางนอย 3 หนวยเสยง ภาษาไทยถนเชยงใหมกเชนเดยวกน และในภาษาไทยถนเชยงใหมมโครงสรางพยางคอย 3 ประเภท คอ 1) โครงสรางคาพยางคเดยว 2) โครงสรางคาสองพยางค 3) โครงสรางคามากพยางค สญลกษณทกาหนดใชแทนโครงสรางพยางค มดงน C แทนหนวยเสยงพยญชนะตนเดยว CC แทนหนวยเสยงพยญชนะตนประสม V แทนหนวยเสยงสระสน VV แทนหนวยเสยงสระยาว และสระประสม T แทนหนวยเสยงวรรณยกต โดยกาหนดให 0 แทนเสยงวรรณยกตสามญตก หรอแยกโครงสรางพยางค ใชสญลกษณ 0

~ แทนเสยงวรรณยกตกลาง – ขนและกลาง – ขน – ตก ใชสญลกษณ 1

` แทนเสยงวรรณยกตตา – ตก ใชสญลกษณ 2 ˆ แทนเสยงวรรณยกตสง – ตก ใชสญลกษณ 3

´ แทนเสยงวรรณยกตสง – ขน ใชสญลกษณ 4 ˇ แทนเสยงวรรณยกตตา – ขน ใชสญลกษณ 5 - แทนเสยงวรรณยกตเสยงเบญจมา ใชสญลกษณ 6 โครงสรางค าพยางคเดยว ภาษาไทยถนเชยงใหมมโครงสรางพยางคเดยวอย 6 แบบ ซงแตละแบบกประกอบไปดวยหนวยเสยง 3 หนวยเสยง (พยญชนะ – สระ – วรรณยกต) โครงสรางพยางคทง 6 แบบ ดงน 1) CVVT เชน /ma:0/ “มา” /ha:5/ “หา” / pi:5/ “ป” /ma:2/ “แช” /mɔ:6/ “หมอ” 2) CCVVT เชน /khwa:5/ “ขวา” /cwa:3/ “กระจาย”

29

/khwi:0/ “รบกวน” 3) CVCT เชน /kup5/ “หมวก” /kət 5/ “ขวาง” /kop5/ “กบ” 4) CVVCT เชน /nɔ:n0/ “นอน” /kə:t2/ “เกด” /hε:ŋ0/ “แรง” 5) CCVCT เชน /khwan0/ “ควน” /lwak5/ “ฉลาด” 6) CCVVCT เชน /ñwa:t 0/ “ตกลงมา” /ŋwa:y4/ “หนกลบ” /swa:y2/ “เขยา” /thaw:y5/ “ถวาย” โครงสรางค าสองพยางค ภาษาไทยถนเชยงใหมมโครงสรางสองพยางคอย 7 แบบ ซงแตแบบมลกษณะทวไปเชนเดยวกบภาษาไทยมาตรฐาน ดงน 1) CVT 0 CVVT เชน /sa2 0la:2 / “ชาง” /ca2 0lə:2/ “จงเหลน” 2) CVVT 0 CVVT เชน /sa:5 0la:0/ “ศาลา” /la:0 0sa:5/ “ประมาท” /khi:6 0ti:6/ “ดาและเลก” 3) CVCT 0 CVVT เชน /cak2 0ka:2/ “กงกา” /tok4 0to:0/ “ตกแก” 4) CVT 0 CVCT เชน /sa2 0lit5/ “ทะลง” /ca2 0?an6/ “อยางนน” 5) CVVT 0 CVCT เชน /ta:5 0wan0/ “ตะวน” /ta:w3 0day0/ “เทาไร” 6) CVVT 0 CVVCT เชน /ci:0 0hi;t2/ “จงหรด” /la:2 0?ɔ:n6/ “เดก” 7) CVCT 0 CVVCT เชน /ka:ŋ0 0kha:k3/ “คางคก”

30

โครงสรางค ามากพยางค คาหลายพยางคทปรากฏในภาษาไทยถนเชยงใหมมกเปนคาประสม ซงเกดจากการประสมของโครงสรางพยางคคาเดยวกบคาโครงสรางคาสองพยางค ซงแบงไดเปน 2 แบบ ดงน 1) CVVT 0 CVVT 0 CVVT เชน /ba:2 0 nɔ:3 0 nε:3/ “นอยหนา” 2) CVVT 0 CVVCT 0 CVVCT เชน /ba:2 0 kuay3 0 tε:t6/ “มะละกอ” เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการศกษาภาษาไทยถนเชยงใหม ดงขางตน ผวจยไดใชเปนแนวทางในการศกษาและเกบขอมลสาหรบศกษาคาแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อาเภอ แมแจม จงหวดเชยงใหม ในครงน

บทท 3 ภมหลงเกยวกบอ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม

ในการวจยน ผวจยไดศกษาขอมลเบองตนเกยวกบทองถนทท าการศกษาเพอเปนพนฐานความร โดยศกษาสภาพทวไปและขอมลพนฐานของต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม ดงน 1. สภาพทวไปและขอมลพนฐานอ าเภอแมแจม อ าเภอแมแจมเปนอ าเภอหนงของจงหวดเชยงใหม มพนทขนาดใหญทสดในจงหวดเชยงใหมเนองจากภมประเทศเปนภเขา มอาณาเขตตดตอกบอ าเภอปาย จงหวดแมฮองสอน อ าเภอจอมทอง อ าเภอฮอด อ าเภอแมวาง อ าเภอสะเมง อ าเภอขนยวม อ าเภอแมลานอย จงหวดเชยงใหม แมแจมเปนอ าเภอทลอมรอบดวยหบเขา อกทงผคนยงคงอตลกษณ ประเพณและวฒนธรรมไวอยางด จงท าใหเปนทสนใจส าหรบคนตางถนทมกจะเขาไปสมผสและเรยนรถงวถชวตและประเพณของอ าเภอแมแจม ซงถอเปนเมองทมเอกลกษณทางวฒนธรรมของจงหวดเชยงใหมอกแหงหนง 1.1 ประวตความเปนมาของอ าเภอแมแจม ประวตความเปนมาของอ าเภอแมแจมตามท ฝอยทอง สมวถา (2546) กลาวไวตามต านานเลาขานกนมาวา เมอครงทพระพทธเจาไดเสดจพรอมดวยพระมหากจจายนะผานมาทางทราบลมน าแจมในปจจบน (บรเวณวดชางเคง ) ทรงไดเหนส งหสองพนองตอสกน พระพทธเจาทรงหยดแลวทรงถามไดความวา สกนเพอแยงชงความเปนใหญ เปนผปกครองพนทน เมอไดความเชนนนจงแบงพนทการปกครองให โดยถามพอคาทผานมาทางนน ขนน ากบสบน านครงกนตรงไหน พอคาบอกวาครงกนตรงนแห ละ พระพทธองคจงทรงเอาไมขดเปนรอยแลวตดสนใหสงหผพปกครองเขตเหนอ และสงหผนองปกครองเขตใตรอยไมเทานน พระองคทรงประทานพระเกศาจ านวน 8 เสน ตอมาไดกลายปนสถปบรรจพระเกศา และไดบรณะเปนพระธาตชางเคง พรอมกบปนรปดหมอนพระมหากจจายนะไว ดวย ตอมารอยขดทพระพทธเจาทรงขดไวนนกลายเปนล าหวย ล าหวยนนจงไดชอวาหวยชงเคง ซงมความหมายวาล าน า แบงครงตรงนนหรอดานใตมพนทเทากน ตอมาการออกเสยงเพยนไปเปน ชางเคง (มขนหวยบนโรงเรยนแมแจมดานขวาผานบานชางเคงบนใกลวดบปผาราม-บานหยอน ไปออกน าแมแจมหนาวดพระธาตชางเคง) เชาวนตอมาพระพทธเจา ทรงออกบณฑบาตโปรดสตว มหญงแกชาวลวะคนหนงน าปลาปงครงตวมาใสบาตร พระพทธเจาจงตรสถามวา ปลาอกครงตวอยไหน หญงแกจงตอบวาเกบไวใหหลาน พระพทธเจาทรงร าพงวา “บานนเมองนมน แจม แตนอ” ตอมาดนแดนแหงนจงไดชอวา “เมองแจม”

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B9%88

32

ค าวา “แจม” เปนภาษาลวะ แปลวา มนอยไมพอเพยง หรอขาดแคลน (หวดๆขาด )ๆ ตอมาเมอคนไท-ยวน (ไต) มาอยจงเรยกตามส านวนไท-ยวน วา “เมองแจม” และเพยนเปน เมองแจม หรอ แมแจม เปนนามมงคลใหเมองนเปนเมองแหงความแจมใส เปลยนความหมายเดมจาก “แจม” เปน “แจม” ใหชอเปนมงคลขนนนเอง 1.2 ไทยวน คนเมอง กบเมองแจม ตามท ฝอยทอง (สมบต) สมวถา (2546: 15-16) กลาวถงความเปนมาของคนไตหรอไทยวนในอ าเภอแมแจมตามค าบอกเลาพบวา ต านานลวะเรมหมดไป เมอคนไท-ยวนมมากขน และยดอ านาจลวะไดในสมยพระยามงรายซงมเชอสายลวะเชนกน บรรพบรษของคนเมองทอยในแมแจมปจจบนคงอพยพเขามาหลายครงดวยกน คงมาตงแตลวะเรองอ านาจ ถกลวะขมเหง ดงค ากลาวยคนนวา “ลวะหง(ผง)ไฟ ไตหง(ผง)เถา” คอหนาหนาวคนไทยวนกอไฟผง พอไฟตดลวะกมาไลทใหไปกอไฟผงทใหม พอไฟกองใหมตดไฟกองเกากเรมวอด ลวะกมาไลไปอก คนไทกตองหงขเถากองไฟเกาของลวะ และค าวา “ลวะปงไห ไตปงหมอ ” กเปนอกค าหนงทแสดงการมอ านาจของลวะ ท คนไทยวนเปนคนนงขาวของตนเองเพอกน พอขาวสกไดทกมลวะมาปลดเอาขาวมากน คนไทยวนกไดแตปลดหมอนงลงเตา เปนอยางนเรอยมา คนไทยวนกลมนคงอยรวมกบลวะและตอสกน ดงเจยนทานปเสดค าลวะ จนลวะเสอมอ านาจลง พระยามงรายยดอ านาจจากลวะได ในทสด และไดสรางเมองใหม หรอหากจะมาอยหลงจากนนอยางชาไมนาเกนป พ.ศ. 2000 ในชวงทเชยงใหมตกเปนเมองขนของพมา การหนทพพมา หนเกณฑทหาร และมชนเผาอนอยดวย เชน ยางหรอปากญอ หลกฐานทพอมใหเหนวานาจะมคนเมอง (ไทยวน) อยในชวงนน เชน คชกฏ วดยางหลวง พระเจาตนหลวง พระพทธรปหลอดวยสมฤทธ ซงเปนศลปะเชยงแสน และสโขทย ทมอายเกนกวา 500 ป บางยคบางสมยคงเจรญรงเรอง จนถงขนมเจาเมองปกครองซงขนกบเชยงใหมบางครงอาจมความสมพนธใกลชดกนมาก มเรองเล าถงการแขงบญวาสนาของชายาเจาเมองทอยน าแมแจมตอนเหนอ ดวยการบชาพระธาตชางเคง ดวยการลองเรอมาตามน าแมแจมแลวเกดอบตเหตเปนทมาของชอสถานท เชน หาดเฮอหก กวหามเฮอ บานตอเฮอ เปนตน เมองแจมบางครงคงรางไป ยคทพมาปกครองเช ยงใหม ทนคงเปนเสนทางเดนทพสายหนง เพราะมชอ “บานมาน ” สนนษฐานวามการรบกนดวย ดงมชอ บานแมศก บานทพ มอนมาเหาะ ดอสามสบหอก มหลายแหงทมการเกบหนมากองไวหรอมเทอกก าแพงหน จากขอมลดงกลาวถอเปนขอมลขนตนทท าใหทราบวาคนไทยวนเรมเขามาตงถนฐานในอ าเภอแมแจมไดเปนอยางด

33

1.3 ทตง อ าเภอแมแจมมอาณาเขตตดตอกบเขตพนทตางๆ ดงน - ทศเหนอ ตดกบอ าเภอปาย จงหวดแมฮองสอน - ทศใต ตดกบอ าเภอฮอด จงหวดเชยงใหม - ทศตะวนออก ตดกบอ าเภอสะเมง อ าเภอแมวาง และ อ าเภอจอมทอง จงหวดเชยงใหม - ทศตะวนตก ตดกบ อ าเภอขนยวม อ าเภอแมลานอย และ อ าเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน 1.4 การเดนทาง การเดนทาง ไปอ าเภอแมแจม สามารถเลอกได 2 ทาง คอ

1) จากอทยานแหงชาตดอยอนทนนท ทางหลวงหมายเลข 1009 (สายจอมทอง- อนทนนท) เมอถงดานตรวจอ าเภอแมแจม กม.ท 38 แยกซายไปประมาณ 22 กโลเมตรจะถงตวอ าเภอแมแจม

2) จากอ าเภอฮอดทางหลวงหมายเลข 108 และแยกขวาเขาทาง 1088 ระยะทาง ประมาณ 26 กโลเมตร 1.5 การปกครอง อ าเภอแมแจมแบงเขตการปกครองยอยออกเปน 10 ต าบล 131 หมบาน ไดแก ต าบลชางเคง ม 19 หมบาน ต าบลทาผา ม 14 หมบาน ต าบลบานทพ 13 หมบาน ต าบลแมศก ม 17 หมบาน ต าบลแมนาจร ม 19 หมบาน ต าบลบานจนทร ม 9 หมบาน ต าบลปางหนฝน ม 14 หมบาน ต าบลกองแขก ม 12 หมบาน ต าบลแมแดด ม 7 หมบาน ต าบลแจมหลวง ม 7 หมบาน 2. สภาพทวไปและขอมลพนฐานต าบลทาผา 2.1 ลกษณะทางภมศาสตร 1) ทตง ต าบลทาผา ตงอยหางจากทวาการอ าเภอแมแจมไปทางทศตะวนออกตามเสนทางสายแมแจม – อนทนนท ประมาณ 2 กโลเมตร

2) เนอท ต าบลทาผา มเนอททงหมดประมาณ 115.886 ตารางกโลเมตร ประกอบดวย พนทปา 63,093 ไร พนทอยอาศย 1,570 ไร ท าสวน 2,581 ไร ท าไร 3,787 ไร

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%9B%E0%B8%B2%E0%B8%A2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%AE%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8%99

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%AE%E0%B8%AD%E0%B8%95&action=edit


http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%AA%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%87&action=edit

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%87&action=edit

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%88%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%87


http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%82%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%A1

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%AE%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8%99



34

ท านา 2,775.5 ไร 3) ภมประเทศ ต าบลทาผาพนทสวนใหญเปนภเขาสงมล าน าแมแรกไหลผานลงไปสล าน าแมแจม ระยะทางจากตนน าถงปลายน าประมาณ 25 กโลเมตร เปนแหลงตนน าล าธาร ตนน าก าเนด บรเวณ ดอยอนทนนท เปนแหลงน าดานการเกษตรของต าบลทาผาใชเพอการเพาะปลกขาวและพชผก พชไรและจากสภาพปายงคงสภาพอดมสมบรณท าใหเหมาะสมตอการทองเทยวเชงนเวศน น าแมแรกไหลผานหมบานในเขตต าบลทาผาหลายหมบาน ผานหมท 1 บานสามสบ หมท 2 บานผานง หมท 3 บานเหลา หมท 9 บานนาเรอน หมท 7 บานหวยไห หมท 4 บานปาแดด หมท 8 บานยางสาน และหมท 6 บานยางหลวง ดงนนจงเปนล าน าทส าคญของต าบล โดยมอาณาบรเวณดงน - ทศเหนอ จรดเขตต าบลชางเคง - ทศใต จรดเขตต าบลกองแขก - ทศตะวนตก จรดเขตต าบลบานทพ - ทศตะวนออก จรดเขตอ าเภอจอมทอง 4)จ านวนหมบาน ต าบลทาผามจ านวนหมบานทงหมด 10 หมบาน ไดแก - หมท 1 บานสามสบ ม 161 ครวเรอน ประชากรรวม 605 คน ชาย 328 หญง 277 คนประกอบดวยหยอมบานบรวาร ดงน - สามสบ - สามสบไทย - ผาขาว - กลาง - แมแรก - ปากลวย - หมท 2 บานผานง ม 79 ครวเรอน ประชากรรวม 312 คน ชาย 162 คน หญง 150 คน - หมท 3 บานเหลา ม 91 ครวเรอน ประชากรรวม 353 คน ชาย 189 คน หญง 164 คน - หมท 4 บานปาแดด ม 131 ครวเรอน ประชากรรวม 481 คน ชาย 248 คน หญง 233 คน ประกอบดวยหยอมบานบรวารดงน - บานอาราม - บานใหม - บานไหลหน - เหลาปากอ - หมท 5 บานทพ ม 54 ครวเรอน ประชากรรวม 195 คน ชาย 94 คน หญง 101 คน - หมท 6 บานยางหลวง ม 154 ครวเรอน ประชากรรวม 629 คน ชาย 304 คน หญง 325 คนประกอบดวยหยอมบานบรวาร ดงน - บานทาผา - บานแมหมม

35

- หมท 7 บานหวยไห ม 76 ครวเรอน ประชากรรวม 301 คน ชาย 152 คน หญง 149 คนประกอบดวยหยอมบานบรวารดงน - บานหวยไห - บานปาแง - บานสามหลง - หมท 8 บานยางสาน ม 102 ครวเรอน ประชากรรวม 342 คน ชาย 165 คน หญง 177 คน ประกอบดวยหยอมบานบรวาร ดงน - บานแมยางสานบน - บานแมยางสานลาง - บานแมกองอ - หมท 9 บานนาเรอน ม 74 ครวเรอน ประชากรรวม 277 คน ชาย 128 คน หญง 149 คนประกอบดวยหยอมบานบรวาร ดงน - บานปาหนาด - บานนาเรอน - หมท 10 บานไร ม 174 ครวเรอน ประชากรรวม 671 คน ชาย 329 คน หญง 342 คน 2.2 สภาพทางเศรษฐกจ 1) อาชพ - ท านา พนทท านาทงหมดประมาณ 2,775.5 ไร ผลผลตเฉลยประมาณ 527 กโลกรม ตอไร - ท าไร พนทท าไรทงหมดประมาณ 3,787 ไร ก. ไรถวเหลอง ประมาณ 630 ไร ผลผลตเฉลยประมาณ 260 กโลกรมตอไร ข. ไรขาวโพดเลยงสตว ประมาณ 3,074.5 ไร ผลผลตเฉลยประมาณ 950 กโลกรมตอไร - ท าสวน พนทท าสวนทงหมดประมาณ 390 ไร ผลไมทปลกคอ ล าไยและมะมวง - ท าสวนผก พนททงหมดประมาณ 1,191.5 ไร ก. สวนหอมแดง พนททงหมดประมาณ 1,102 ไร ผลผลตเฉลยประมาณ 3,500 กโลกรมตอไร ข. สวนกะหล าปล พนททงหมดประมาณ 15 ไร ผลผลตเฉลยประมาณ 3,000 กโลกรมตอไร - เลยงสตว สตวทเลยงมากทสดคอ ไก รองลงมาคอ โค และ สกร 2) หนวยธรกจในเขต อบต. - รสอรท 2 แหง - โรงแรม 1 แหง - รานอาหาร 2 แหง - อซอมรถยนต 2 แหง

36

- ปมน ามนขนาดเลก 10 แหง - กลมทอผา 7 แหง - หมบานหตถกรรมเพอการทองเทยว 1 แหง 2.3 สภาพสงคม การศกษา - โรงเรยนประถมศกษา 6 แหง - โรงเรยนสงกดศนยการศกษานอกโรงเรยน 2 แหง - ทอานหนงสอพมพประจ าหมบาน 8 แหง สถาบนและองคกรทางศาสนา - วด 6 แหง - ส านกสงฆ 5 แหง การสาธารณสข - สถานอนามยประจ าต าบล 1 แหง - อตราการมและใชสวมราดน า รอยละ 98 ความปลอดภยในชวตและทรพยสน - ปอมยามต ารวจ 1 แหง 2.4 การบรการพนฐาน การคมนาคม - ถนนลาดยาง 6 สาย - ถนนคอนกรตเสรมเหลก 4 สาย - ถนนลกรง 4 สาย การโทรคมนาคม - โทรศพทสาธารณะ 14 แหง การไฟฟา - หมบานทมไฟฟาใช 10 หมบาน แบงเปน 2 สวน คอ 1) ไฟฟาสวนภมภาค 8 หมบาน ไดแก หมท 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9 และ 10 2) ไฟฟาโซลาเซลล 2 หมบาน ไดแก หมท 1 และ 8 แหลงน าธรรมชาต - ล าหวย 6 แหง - ล าเหมอง 15 แหง

37

แหลงน าทสรางขน - ฝาย 8 แหง - บอน าตน (ประมาณ) 300 แหง - คลองสงน า 8 แหง (หมท 2,3,4,5,6,7,9,10) - คลองชลประทาน 5 แหง 2.5 ขอมลอน ๆ ทรพยากรธรรมชาตในพนท - แรลกไนต - แรดบก - แรฟลออไรด - แรดนขาว สถานททองเทยว - น าตกหวยน าดง - ถ าโบราณ - น าตกแมยางสาน - วดปาแดด - น าออกร - วดยางหลวง - น าตกแมหมม - น าตกปาออ

38

ภาพประกอบ 1 แผนทจงหวดเชยงใหม

ทมา: การทองเทยวแหงประเทศไทย. (2553). แผนทจงหวดเชยงใหม. ออนไลน.

39

ภาพประกอบ 2 แผนทอ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม

ทมา: กรมการปกครอง. (2553). แผนทอ ำเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม. ออนไลน

40

ภาพประกอบ 3 แผนทต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม

ทมา: องคการบรหารสวนต าบลทาผา. (2553). แผนทต ำบลทำผำ. ออนไลน

บทท 4 การปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณในภาษาถนเชยงใหม

การปรากฏรวม หมายถง การทค าหลกและค าแสดงภาพลกษณปรากฏพรอมกน หรอการทค าแสดงภาพลกษณค าหนงสามารถสอความหมายไดหลายความหมายในการสอสารคราวเดยวกน ในการศกษาการปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทย อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม พบการปรากฏรวม 2 ลกษณะ คอ การปรากฏรวมทางโครงสราง และ การปรากฏรวมทางความหมาย 1. การปรากฏรวมทางโครงสราง หมายถง การทค าหลกและค าแสดงภาพลกษณปรากฏรวมกนตามต าแหนงและหนาท โดยโครงสรางของค าแสดงภาพลกษณจะอยต าแหนงหลงค าหลก เพอท าหนาทขยายความหมายของค าหลกใหมความชดเจนมากขน ในการวเคราะหการปรากฏรวมทางโครงสราง ผวจยไดใชหลกการจ าแนกชนดค าหลกตาม มาล ไพรสน (2540: 41-44) เพอเปนแนวทางในการจ าแนกชนดค าหลกทปรากฏรวมกบค าแสดงภาพลกษณ 2. การปรากฏรวมทางความหมาย หมายถง การทค าหนงค าสามารถสอความหมายไดหลายลกษณะในคราวเดยวกน เชน สอถงบคคล สงของ ผวสมผส ปรมาณ อาการ ขนาด และระดบตามประสาทสมผสทงหา เชน กอนเออะเมอะ หมายถง สงทเปนกอนขนาดใหญมากมผวสมผสนมๆ จากตวอยาง ค าวา “เออะเมอะ” สามารถปรากฏความหมายไดหลายลกษณะ คอ บอกขนาด บอกระดบของขนาด และบอกสภาพในคราวเดยวกน เปนตน เพอใหการปรากฏรวมทง 2 ลกษณะดงกลาวมความชดเจน ผวจยจงน าเสนอการปรากฏรวมทง 2 ลกษณะพรอมกน โดยจ าแนกตามประเภทค าหลกคอ ค านาม ค ากรยา และค าวเศษณ ดงตอไปน 1. ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค านาม ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค านาม จะท าหนาทขยายค านาม และใหรายละเอยดของความหมายของค านามนนๆใหชดเจนขน เชน บอกลกษณะ ขนาด ปรมาณ รปราง เปนตน โดยยดตามกรอบประโยคทดสอบต าแหนงหลงค านามของมาล ไพรสน (2540: 41-44) ดงน

ก. นาม ________ อกรรมกรยา ค าหลงกรยา lek7 kɔk7

ŋɔk7 taŋ5 yu:3 han5 (เหลกเสนงองมตงอยตรงนน)

ข. นาม สกรรมกรยา นาม ________ ca:w2 ba:n5 ta:m1 fay2mo:ŋ2-mo:ŋ2 (ชาวบานจดไฟสวางโพลง;หลายอน)

ค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนเชยงใหม ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม ทปรากฏรวมกบหมวดค านามพบวา มจ านวนมากเปนอนดบสองเมอเทยบกบค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค ากรยา และหมวดค าวเศษณ จากขอมลค าแสดงภาพลกษณทงหมด 565 ค า

42

ปรากฏค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบค าหลกชนดค านาม 27 ค า พบค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบค านาม 104 ค า ดงตารางตอไปน ตาราง 7 การปรากฏรวมทางโครงสรางและการปรากฏรวมทางความหมายของค าแสดงภาพลกษณ ทปรากฏรวมกบหมวดค าหลกชนดค านาม

การปรากฏรวมทางโครงสราง การปรากฏรวม ทางความหมาย ค า

ค าแสดงภาพลกษณ

ตวอยางการใช ความหมาย

กอง kɔ:ŋ1

โกนโหงน ko:n4

ŋo:n4

กองโกนโหงน กองขนาดใหญ เชน กองขาวทมขนาดใหญปรมาณมาก

-บอกขนาดกองใหญ -บอกลกษณะของสงทกองเลก

-บอกปรมาณ กานงาน

ka:n4ŋan4

กองกานงาน กองขนาดใหญมาก สามารถมองเหนไดจากระยะไกล

-บอกขนาดกองใหญ -บอกลกษณะสงทกองวาแขง -บอกระยะทางการมองเหน

กวนงวน ku:an4

ŋuan4 กองกวนงวน ลกษณะของขนาด

ใหญและน าหนกเบา เชน จอมปลวก,กองผา, กองนน

-บอกขนาดกองใหญ -บอกลกษณะสงทกองขนาดใหญและน าหนกเบา

กองโกะกอง- โกด kɔ:ŋ1ko8- kɔ:ŋ1ko:t3

กองโกะ- กองโกด

กองขนาดใหญ, มหลายกอง

-บอกขนาดกองใหญ -บอกปรมาณวามหลายกอง

โอกโหญก ?o:k3ño:k3

กองโอกโหญก กองขนาดใหญ ใชกบสงของทมน าหนกเบา เชน กองฟาง

-บอกขนาดกองใหญ -บอกประเภทสงของ ทน าหนกเบา

43

ตาราง 7 (ตอ)




กอง kɔ:ŋ1

อกหญก ?ɯ:k3ñɯ:k3

กองอกหญก กองขนาดปานกลาง มกเปนผาชมๆ ของทเปยกๆ หนกๆกองอย เชน ผาทเปยกกองอย

-บอกขนาดกองใหญปานกลาง -บอกประเภทสงของทชมน าและหนก

อากหญาก ?a:k3ña:k3

กองอากหญาก กองขนาดใหญ ลกษณะเปนกองทงไว เชน กองผาเวลารอซก, กองผกทขายไมหมด

-บอกขนาดกองใหญ -บอกลกษณะสงของทถกทงไว

อกหญก ?ik7ñik7

กองอกหญก กองขนาดเลกใชกบของแหง เชน มลนกทแหงแลวกองอย

-บอกขนาดกองเลก -บอกลกษณะของสงทกองวาแขง

อม ?i?8mi?8

กองอม กองขนาดเลกมาก เชน กองมลไก

-บอกระดบขนาดของกองวาเลกมาก -บอกลกษณะสงทกองวาเปยก

ออกญอก

?ɔk7ñɔk7

กองออกญอก กองเลกๆ เชน ขาวสารกองเลกๆผกกองเลก หรอกองเสอผาทไมไดซกกองเลกๆ

-บอกขนาดกองเลก -บอกลกษณะสงทกองวาถกทงไว

อะโหญก- อะหญาก

?año:k3- ?aña:k3

กองอะโหญก- อะหญาก

กองขนาดใหญและมหลายกอง เชน กองผกขนาดใหญกองเตมไปหมด

-บอกขนาดกองใหญ -บอกปรมาณหลายกอง

44





กอง kɔ:ŋ1

ขะลบ kha?lup3

กองขะลบ กองขนาดใหญและลกษณะสงทกองมน าหนกมากกองอย เชน ฟนหรอเสาบานกองอยเปนจ านวนมาก

-บอกลกษณะสงทกองวาแขงและเปนทอนๆ -บอกน าหนกของสงทกองวาหนก -บอกปรมาณ

กอน kɔ:n5

จกปก cik 7pik 7

กอนจกปก กอนแขงขนาดเลก

-บอกขนาดกองเลก -บอกลกษณะสงทกองวาแขง

จอกปอก cɔk 7pɔk7

กอนจอกปอก ลกษณะกอนแขงขนาดใหญและ ใหญกวาจกปก

-บอกขนาดของกอนวาใหญ -บอกลกษณะสงทเปนกอนวาแขง

-บอกระดบขนาด จกปกจอกปอก

cik 7pik 7- cɔk 7pɔk7

กอนจกปก- จอกปอก

สงทเปนกอนมทงขนาดเลกและใหญปนกน

-บอกขนาดของกอนวามทงเลกและใหญ -บอกลกษณะสงทเปนกอนวาแขง - บอกปรมาณหลายกอน

เออะเมอะ ?ə?5mə?5

กอนเออะเมอะ กอนขนาดใหญทสด -บอกลกษณะวาเปนกอนเปยก -บอกระดบขนาด

ออมลอม ?ɔ:m6lɔ:m6

กอนออมลอม ลกษณะกอนเลกๆกลมๆขนาดพอด

-บอกระดบขนาดกอนเลกๆพอดๆ -บอกลกษณะกอนกลม

45





กอน kɔ:n5

อมลม ?um6lum6

กอนอมลม ลกษณะกอนกลมขนาดใหญมาก

-บอกระดบขนาดกอนใหญมาก - บอกลกษณะเปนกอนกลม

โอะโมะ ?o?8mo?8

กอนโอะโมะ กอนขนาดใหญ เชน มลควาย

-บอกขนาดกอนใหญ -บอกลกษณะสงทเปนกอนเปยก

โจะโมะ co?8mo?8

กอนโจะโมะ กอนขนาดใหญ เชน มลควาย


อะมะ ?a8ma8?

กอนอะมะ กอนขนาดใหญแตเลกกวาโอะโมะมลกษณะเปยก เชน มลววมลควายทเปยกอย


เอาะเมาะ ?ɔ?8mɔ?8

กอนเอาะเมาะ กอนขนาดเลก เชน กอนเมยงทยงเปยกอย

-บอกขนาดกอนเลก -บอกลกษณะสงทเปนกอนเปยก

ขน khon1

ซายฮาย say4hay4

ขนซายฮาย ขนยาวรงรง เชน สนขขนยาวรงรง

-บอกลกษณะสงทเปนเสนและดยง

-บอกประเภทสตวทมขนยาว

ขนาดmɔ:k4

โองขะโหลง ?o:ŋ5

-

kha?lo:ŋ5

ขนาดโอง- ขะโหลง

ขนาดใหญ เชน หลมขนาดใหญ, กะละมงขนาดใหญ

-บอกขนาด -บอกลกษณะวาเปนสงทบรรจของเหลวทรงกลม

46





ขนาดmɔ:k4

อองขะหลอง ?ɔ:ŋ5

kha?lɔ:ŋ5

ขนาดออง- ขะหลอง

ขนาดเลก เชน หลมขนาดเลก หรอ ภาชนะใสน าขนาดเลก

-บอกขนาด -บอกลกษณะวาเปนสงทบรรจของเหลวทรงกลม

เขาkhaw1

โวง wo:ŋ6

เขาโวง เขาววทมขนาดใหญและโคงเขาหากน

- บอกประเภทสตว ขนาดใหญ -บอกลกษณะของเขาทโคงและมขนาดใหญ -บอกปรมาณเปนค

แซวง swε:ŋ6

เขาแซวง เขาแมงกวางขนาดเลกลกษณะแหลม ยาว

- บอกประเภทสตว ขนาดเลกทมเขา -บอกลกษณะของเขาทโคงและมขนาดเลก -บอกปรมาณเปนค

โซวง swo:ŋ6

เขาโซวง เขาแมงกวางขนาดใหญ

- บอกประเภทสตวขนาดเลกทมเขา -บอกลกษณะของเขาทโคงและมขนาดใหญ -บอกปรมาณเปนค

ควนkhwan2

เตาๆ taw6 taw6

ควนเตาๆ กลมควนขนาดใหญ ลอยเปนระลอกตอเนอง

-บอกระดบการลอยอยางตอเนอง -บอกปรมาณ -บอกลกษณะควนขนาดใหญ

47




ตวอยาง การใช

ความหมาย

ควนkhwan2

อม ?um5

ควนอม กลมควนขนาดใหญ ลอยขนอยางตอเนอง มาจากกองขยะ

-ระดบการลอยอยางตอเนอง -บอกปรมาณ -บอกทมาจากกองขยะ

ตงๆ tɯŋ

6 tɯŋ6

ควนตงๆ กลมควนขนาดเลก ลอยชาและมกลนเหมน มาจากกองไฟ

- บอกขนาดกลมควน -บอกระดบปรมาณ - บอกอาการ - บอกกลน

บงๆ bɯŋ

6 bɯŋ6

ควนบงๆ ลมพดท าใหควนโขมงมากขน ลอยขนเรว ปรมาณมากทสด

- บอกสาเหตทท าใหควนโขมง - บอกระดบอาการลอยขนอยางรวดเรวของกลมควน - บอกปรมาณกลมควนมาก

จอนๆ cɔn3 cɔn3

ควนจอนๆ ควนขนเปนสายเลกๆ ลอยขนไปอยางชาๆใกลจะดบ

-บอกลกษณะกลมควนเปนสายเลกๆ -บอกระดบอาการลอยขนชาๆของกลมควน -บอกปรมาณกลมควน

จมกhu:2daŋ2

แซวง swε:ŋ6

ฮดงแซวง จมกโดงขนาดเลก -บอกขนาด -บอกลกษณะ

โซวง swo:ŋ6

ฮดงโซวง จมกโดงขนาดใหญ -บอกขนาด -บอกลกษณะ

48






แดด dε:t3

แซแหล sε:5lε:5

แดดแซแหล แสงแดดจาหลงฝนตก

-บอกสภาพอากาศรอนมาก -บอกระดบแสง

ฮอนแผนๆ hɔ:n6 phε:n1 phε:n1

แดดฮอนแผนๆ

แดดแสบรอน เชน แดดฮอนแผนๆจะไปไหน

-บอกสภาพอากาศรอนมากและมากกวา แซแหล -บอกระดบของแสง

ตา ta:1

ปดปาดจาดpu:t4pa:t3ca:t3

ตาปดปาดจาด

ตาโปนขนาดใหญ -บอกขนาดของตา -บอกลกษณะตาปดโปน

มาบ ma:p4

ตามาบ ตากลมโต, ตาด -บอกขนาดของตา -บอกลกษณะตาทเบกกวาง -บอกอารมณโกรธ

หล li:5

ตาหล ตาเลกๆ(ตาต) -บอกขนาดของตา -บอกลกษณะตาชนเดยว

ปม pom1

ตาปม ลกษณะตาขนาดใหญ, เปลอกตาปด ใหญ (ไทรอยด)

-บอกขนาดของตา -บอกลกษณะตาทลกและเปลอกตาปดโปน

ตมทผวหนง tum3

ปกหลก pok7lok7

ตมปกหลก ตมตามผวหนงทนนขนมาเหนไดชด

-บอกลกษณะตมทนนขนมา -บอกขนาดของตมใหญ

แจะแฟะcε?8fε?8

ตมแจะแฟะ ตมบนผวหนงขนาดเลกทเปนหนอง

-บอกขนาดตมเลก -บอกลกษณะตมทเปนหนอง

49






ถนน ta: ŋ2

ขะลอกออกแอกkha?lɔk8?ɔk8 ?εk8

ตางขะลอก- ออกแอก

ถนนแคบและขรขระ เปนหลมเปนบอ

-บอกพนทถนนแคบ -บอกลกษณะพนผวถนนขรขระ

น า na:m6

ลองแลง lɔŋ4 lεŋ4

น าลองแลง ใชกบแกงทอยในชามขนาดเลกซงมปรมาณน าแกงมากกวาเนอหรอผก

-บอกขนาดของภาชนะ -บอกปรมาณของน าทมในภาชนะ

ลงลาง luŋ4la:ŋ4

น าลงลาง ใชกบแกงทอยในหมอขนาดใหญซงมปรมาณน าแกงมาก กวาเนอหรอผก

-บอกขนาดของภาชนะ -บอกปรมาณของน าทมในภาชนะ

ปม pom1

ปกคก pok8 khok8

ปมปกคก ปมแขงขนาดใหญ ใชกบสงของ เชน เชอก หรอใชกบกระดกทโปนขนาดใหญ

-บอกขนาดของปมใหญ -บอกลกษณะของสงทเปนปมแขง

ปอกคอก pɔ:k8 khɔ:k8

ปมปอกคอก ปมแขงขนาดเลกหรอใชกบกระดกโปนขนาดเลก

-บอกขนาดของปมเลก -บอกลกษณะของสงทเปนปมแขง

ผะลอผะหลด pha? lɯ:5 - pha? lɯ:t5

ปมผะลอผะ หลด

ลกษณะปมปมทมขนาดเลกจ านวนมาก

-บอกขนาด -บอกผวสมผส -บอกปรมาณ

ปลก,แอง bu:ak3

โองโหมง ?oŋ5moŋ5

บวกโองโหมง ปลกหรอแองขนาดใหญ -บอกขนาด -บอกลกษณะทเปนแองหรอปลก

50






ปลก,แอง bu:ak3

อองหมอง ?ɔŋ5mɔ:ŋ5

บวกอองหมอง

ปลกหรอแองขนาดเลก -บอกขนาด -บอกลกษณะทเปนแองหรอปลก

ผมphom1

ออย ?ɔy1

ผมออย ผมออนเสนเลกบาง ใชกบผมเดกเลกเทานน

-บอกลกษณะของเสนผมทเลกๆ -บอกปรมาณนอย -บอกวยวาใชกบเดก

ปกซก pik8sik8

ผมปกซก ผมนอย, ผมสนๆ -บอกลกษณะผมสน -บอกปรมาณผมนอย

เปกเซก pək8sək8

ผมเปกเซก ผมทมดและมปรมาณมาก, ผมดก

-บอกลกษณะผมทรวบเปนหางมา -บอกปรมาณผมมาก

ปอกซอกpɔk8sɔk8

ผมปอกซอก ผมทมดสงๆและมผมเหลอนอย หรอคนผมบางทรวบผมสง

-บอกลกษณะผมทรวบเปนหางมา -บอกปรมาณผมนอย

ปกซก puk8suk8

ผมปกซก ผมหนา, ดดผม(แบบพองฟ)

-บอกลกษณะผมดดและฟ -บอกปรมาณมาก

ซายฮาย say4hay4

ผมซายฮาย ผมยงแบบไมไดหวผม -บอกลกษณะผมยง -บอกปรมาณมาก

ญแสนแตนñi:2sεn3tεn3

ผมญแสนแตน

ผมตงขน คนผมนอยและชขน

-บอกลกษณะผมชขน -บอกปรมาณนอย

ญสานตานñi:2san3tan3

ผมญสานตาน ผมฟและหนา -บอกลกษณะผมชฟ -บอกปรมาณมาก

51






พง khi:5 pum1

อองปอง ?ɔ:ŋ6pɔ:ŋ6

ขปมอองปอง คนตวเลกมหนาทองหรอพงขนาดใหญ

-บอกขนาดของพง -บอกรปรางของคนรางเลกทมพง

อองญอง ?ɔ:ŋ4 ñɔ:ŋ4

ขปมอองญอง คนตวเลกมหนาทองหรอพงขนาดใหญ

-บอกขนาดของพง -บอกรปรางของคนรางใหญทมพง

หลาม la:m1

ขปมหลาม คนรางใหญทมพงใหญ -บอกขนาดของพง -บอกรปรางของคนรางใหญทมพง

แตบ tεp7

ขปมแตบ คนผอมๆไมมพง

(หนาทองแบนราบ) -บอกลกษณะหนาทองแบนราบ -บอกรปรางคน

อาดฟาด ?a:t4fa:t4

ขปมอาดฟาด พงขนาดใหญมากใชกบคนอวน

-บอกรปรางคน -บอกระดบขนาดพงใหญมาก

อองญอง ?ɔ:ŋ6

ñɔ:ŋ6 ขปมอองญอง ลกษณะคลายพงโรกน

ปอด -บอกขนาดพง -บอกรปรางคนทผอมมาก

ฟนkhi:aw5

เงง ŋeŋ2

เขยวเงง ฟนซทยนออกมา(ฟน เหยน)แตใชกบฟนซเดยว

-บอกลกษณะของฟนทยน -บอกปรมาณเปนซๆ

งน ŋun2

เขยวงน เขยวซอน (อยต าแหนงฟนหนาและยนอออกมาเลกนอย)

-บอกลกษณะของฟนทยนออกมาเลกนอย -บอกขนาดฟนซเลก

52






ฟนkhi:aw5

เกงเงง ke:ŋ5

ŋe:ŋ5 เขยวเกงเงง เขยวทยนออกมาเหน

ชดเจน เชน เขยวเสนห -บอกลกษณะของฟนทยนออกมาเหนชด -บอกขนาดฟนซเลก

ฮน hin5

เขยวฮน ฟนซเลกๆและลกษณะสนๆ

-บอกขนาดฟนซเลกๆ -บอกลกษณะฟนซสน

ไฟ fay2

มบๆ mip8 mip8

ไฟมบๆ ไฟกะพรบใชกบไฟเลกๆ, ไฟใกลดบคลายหงหอย

-บอกขนาดของดวงไฟ -บอกระดบของแสงนอย -บอกลกษณะการ กะพรบถๆ -บอกปรมาณดวงไฟเปนเอกพจน

มบๆมอบๆmip8 mip8 mɔp8 mɔp8

ไฟมบๆมอบๆ ดวงไฟขนาดเลกและใหญปนกนปรมาณมากกะพรบอย

-บอกขนาดของดวงไฟ -บอกระดบของแสงมาก -บอกลกษณะการกะพรบถๆ -บอกปรมาณดวงไฟเปนพหพจน

มาบๆ ma:p4 ma:p4

ไฟมาบๆ ไฟขนาดใหญใหแสงสวางมาก

-บอกขนาดดวงไฟ -บอกระดบของแสงมาก -บอกปรมาณดวงไฟเปนเอกพจน

โมงๆ mo:ŋ2 mo:ŋ2

ไฟโมงๆ ไฟขนาดใหญมากก าลงกะพรบ

-บอกขนาดดวงไฟ -บอกระดบของแสง -บอกปรมาณเปนเอกพจน

53






ไฟ fay2

โมงๆมางๆ mo:ŋ2 mo:ŋ2 - ma:ŋ2 ma:ŋ2

ไฟโมงๆมางๆ ดวงไฟหลายดวงเลกบางใหญบาง ใหแสงสวางมาก กวามบๆมอบๆ

-บอกขนาด -บอกระดบของแสง -บอกปรมาณเปนพหพจน

เมยงๆ mi:aŋ2 mi:aŋ2

ไฟเมยงๆ ไฟขนาดเลกก าลงกะพรบ

-บอกขนาดดวงไฟ -บอกระดบของแสง -บอกปรมาณเปนเอกพจน

มวนmu:an6

โคะโละ kho?8lo?8

มวนโคะโละ ลกษณะสงของเปนมวนขนาดใหญ เชน กระดาษมวนใหญ

-บอกขนาดมวนใหญ -บอกประเภทสงทมวนอยเปนแผนหรอผน -บอกลกษณะเปนมวน

เคาะเลาะ khɔ? 8lɔ ?8

มวนเคาะเลาะ

ลกษณะสงของเปนมวนขนาดกลาง

-บอกขนาดมวนกลาง -บอกประเภทสงทมวนอยเปนแผนหรอผน -บอกลกษณะเปนมวน

แคะเเละ khε ?8lε ?8

มวนแคะและ ลกษณะสงของมวนขนาดเลก

-บอกขนาดมวนเลก บอกประเภทสงทมวนอยเปนแผนหรอผน -บอกลกษณะเปนมวน

อะลอมปอก ?a3lɔ:m2- pɔk8

มวนอะลอม-ปอก

ลกษณะสงของเปนมวนกลมๆยงๆ เชน มวนเชอกทไมคอยเปนระเบยบหรอกลมฝายทไมคอยเปนระเบยบ

-บอกขนาดมวนกลาง -บอกลกษณะสงทมวนเปนเสนๆมวนเปนกอนกลม

54






รอยบาก bak7

เคอะเลอะkhə?8lə?8

บกเคอะเลอะ ลกษณะรอยทเกดจากของมคมขนาดใหญ, มเพยงอนเดยว

-บอกขนาดรอยใหญ -บอกลกษณะเปนรอย -บอกปรมาณเปนเอกพจน

เคอะเลอะ- คะละ khə?8lə?8 -kha8la?8

บกเคอะเลอะ- คะละ

ลกษณะรอยทเกดจากของมคมฟนสงใดสงหนง เชน ฟนตนไมเปนรอยบากและเปนรอยบากจ านวนมาก

-บอกขนาดรอยเลกและใหญ -บอกลกษณะเปนรอย -บอกปรมาณเปนพหพจน

ร hu:2

โจโหว co:5wo:5

ฮโจโหว รขนาดใหญมาก ใหญกวาโจดโหวด เชน ปากถ า

-บอกระดบขนาด -บอกลกษณะของรทกวาง

โจดโหวดco:t3wo:t3

ฮโจดโหวด รขนาดกลาง

-บอกระดบขนาด -บอกลกษณะของรทกวาง

จอหวอcɔ:5wɔ:5

ฮจอหวอ รลกแตเลกกวา โจด โหวด รกลมตรงๆ เชน รป

-บอกระดบขนาด -บอกลกษณะรลก

จหว ci:5wi:5

ฮจหว รขนาดเลกมาก เชน รเขม

-บอกระดบขนาด -บอกลกษณะความกวางของร

โกดโหว ko:t3wo:t3

ฮโกดโหวด ลกษณะรขนาดใหญททะลถงกน เชน เสามรขนาดใหญ

-บอกระดบขนาด -บอกลกษณะรททะลถงกน

55






ร hu:2

กอดหวอดkɔ:t5wɔ:t5

ฮกอดหวอด ลกษณะเปนรหรอ โพรงเลกๆ

-ระดบขนาด -บอกลกษณะสงทหนาและเปนร

จงปงcɯŋ

3pɯŋ3

ฮจงปง ลกษณะรททะลมขนาดใหญ เชน ฝาบานหรอหลงคาเปนรขนาดใหญ

-บอกระดบขนาดใหญ -บอกลกษณะสงทหนาและเปนร

ตงปงtɯŋ

3pɯŋ3

ฮตงปง ลกษณะรททะลมขนาดใหญ เชน ฝาบานหรอหลงคาเปนรขนาดใหญ

-บอกระดบขนาด -บอกลกษณะสงทหนาและเปนร

โลงโกะโลงโกนlo:ŋ4ko?8lo:ŋ4

ko:n1

ฮโลงโกะโลงโกน

ลกษณะเปนชองหรอรตลอดถงกนเปนทางยาว

-บอกลกษณะรหรอชอง -บอกระยะการมองเหน

เจอน cɯ:an2

ฮเจอน รลกเลกนอยและยาวไปตามแนวนอนเปนทอยของสตว

-บอกขนาดของร -บอกประเภทรทอยของสตวขนาดเลก -บอกลกษณะรลกและเปนทางยาว

ลม lom2

บงๆ baŋ6 baŋ6

ลมบงๆ ลมแรงมากพดอยางตอเนอง

-บอกระดบการพดแรง -บอกลกษณะลมทพดตอเนอง

ซอยๆ sɔ:y6 sɔ:y6

ลมซอยๆ ลมหนาวพดเออยๆมาเปนพกๆ

-บอกกระดบความแรง -บอกลกษณะความถของการพด

จอย cɔ:y2

ลมจอย ลมพดเยนสบายพดเปนพกๆ

-บอกกระดบความแรง -บอกลกษณะการพด

56






ลาย la:y2

พอย pɔ:y6

ลายพอย ลกษณะลวดลายเลกๆ เชน แมวลายท มลายเลกๆเตมตว

-บอกขนาดลาย -บอกประเภทสตวขนาดเลก -บอกปรมาณของลาย

พย puy6

ลายพย ลายไมใหญมากขนาดกลางและมลายเปนจ านวนมาก

-บอกระดบขนาดของลาย -บอกปรมาณของลาย

ลายเบอลายบา la:y2bə:5 la:y2ba:5

ลายเบอลายบา

ลายขนาดใหญ เชน ลายดอกขนาดใหญ(เสอลายดอกปใหม)

-บอกขนาดของลาย -บอกปรมาณของลาย

ตอแต t ɔ:5t ε:5

ลายตอแต ลายไมมากนกและลายขนาดเลก

-บอกขนาดของลาย -บอกปรมาณของลาย

โกง ko:ŋ5

ลายโกง ลายเตมไปหมด และขนาดใหญ เชน สนขทมลายจดหรอลายดางรอบตว

-บอกขนาดของลาย -บอกประเภทสตวทมลาย -ปรมาณของลาย

เลน len2

ลายเลน ลายเสนเลกๆ เชน เสอลายทาง

-บอกลกษณะลายทเปนเสน -บอกขนาดของลาย

วง woŋ2

เตนเหวน tən5wən5

วงเตนเหวน ใชกบสงของทวงขนาดใหญ เชนหนาปดนาฬกาทรงกลมขนาดใหญ

-บอกขนาดวงใหญ -บอกประเภทสงของลกษณะกลม

แตนแหวนtε:n5wε:n5

วงแตนแหวน ใชกบของขนาดเลก เชน วงแหวน

-บอกขนาดวงเลก -บอกสงของลกษณะกลม

57






หว(ผม)hu:a1

ปตานหญานpu8ta:n3

ña:n3 หวปตานหญาน

ผมยงฟเหมอนผมไมไดหว

-บอกลกษณะผมยง -บอกระดบความยงและฟไมมากนก

ปสนหน pu8sun3

ñun3 หวปสนหน ผมยงและฟมาก -บอกลกษณะผมยง

-บอกระดบความยงและฟมาก

เปกกะเดกpək7ka?dək7

หวเปกกะเดก หวกระดกขนหรอการผงกหวขนใชกบคนตวโต

-บอกประเภทใชกบบคคลทรปรางใหญ -บอกลกษณะอาการ

ปกกะดก pik7ka?dik7

หวปกกะดก การมวนตว(มวนหนา)ใชกบเดกหรอคนตวผอมๆเลกๆ

-บอกประเภทของบคคล -บอกลกษณะอาการ

ปกกะดก pak7ka?dik7

หวปกกะดก หวทมลงอยางรวดเรว -บอกลกษณะอาการ -บอกความเรว

หนา na:5

เพอเหลอpə:5lə:5

หนาเผอเหลอ หนากลมใหญ -บอกขนาดของใบหนา -บอกลกษณะของใบหนากลม

ดก du:k3

หนาดก ลกษณะหนาเหลยม, มโหนกแกมสงเหนไดอยางชดเจน

-บอกขนาดของใบหนา -บอกลกษณะของใบหนาเหลยม

สะเมยเกย sa?mə:y6

kə:y6

หนาสะเมย-เกย

ลกษณะคนทมสหนาไมคอยสบายใจหรอวตกกงวลแตไมมากนก

-บอกระดบอาการทแสดงออกทางสหนา -บอกลกษณะอาการ

58






หนา na:5

เบอะเลอ bə?8lə?8

หนาเบอะเลอะ

คนทมใบหนากวางและหนาตาไมสวย

-บอกลกษณะของใบหนากวาง -บอกรปลกษณของบคคล

ซอหลอ sɔ:5lɔ:5

หนาซอหลอ ผหญงทหนาเครยดๆดๆ, หนาอมทกข(หนาขมงทง)

-บอกเพศ -บอกอาการทแสดง ออกทางสหนา

ซวยใบ su:ay4bay2- pu:2

หนาซวยใบป หนาสวยหมดจดใชกบหญงสาว

-บอกลกษณะของใบหนาสวย -บอกเพศและอาย

พช phɯ?8chɯ?8

หนาพช หนาบงใชกบผหญงทอารมณไมคอยด

-บอกอาการทแสดงออกทางสหนา -บอกอารมณ -บอกเพศ

แผแหล phε:5lε:5

หนาแผแหล ผหญงทใบหนาเรยวเลกหนาขาวๆ

-บอกเพศ -บอกลกษณะรปหนาเรยวและขาว -บอกขนาดของใบหนา

ผอหลอผะแหล phɔ:3lɔ:5pha3-

lε:5

หนาผะหลอผะแหล

ผหญงสาวทหนาตาสวยอยกนหลายคน

-บอกเพศและอาย -บอกปรมาณ -บอกลกษณะหนาตา

เปนเหวนpən5wən5

หนาเปนเหวน หนาใหญและกลมมาก -บอกขนาดของใบหนา -บอกลกษณะใบหนากลม -บอกระดบของขนาด

59






หนา na:5

แหวน wεn5

หนาแหวน หนาเลกๆกลมๆ -บอกขนาดของใบหนา -บอกลกษณะใบหนากลม

เหงอya:ŋ2

หนาบเหนบna:p3ne:p3

ยางหนาบ เหนบ

เหนยวตวมากและเหงอเตมตวตองการอาบน า

-บอกระดบปรมาณเหงอ -บอกอาการหงดหงด

หนาบๆ na:p3 na:p3

ยางหนาบๆ

ไมสบายตว, ตวเหนยวเหนอะหนะ, เหงอนอยกวาหนาบเหนบ

-บอกระดบปรมาณเหงอ -บอกอาการ

2. ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค ากรยา ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค ากรยา จะท าหนาทขยายค ากรยา ใหรายละเอยดของความหมายของค ากรยานนๆชดเจนยงขน เชน บอกลกษณะ ขนาด ปรมาณ รปราง อาการของผท ากรยา ค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนเชยงใหม ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม ทปรากฏรวมกบหมวดค ากรยาพบวา มจ านวนมากทสดเมอเทยบกบค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค านามและหมวดค าวเศษณ จากขอมลค าแสดงภาพลกษณทงหมด 565 ค า ปรากฏค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบค าหลกชนดค ากรยา 118 ค า พบค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวม 405 ค า เพอความชดเจน ในการวเคราะหชนดของหมวดค ากรยา ผวจยจงแบงค ากรยาออกเปน 2 ประเภท คอ 1) ประเภทกรยาอกรรมและกรยาสกรรม 2) ประเภทกรยาอกรรมยอย ดงตารางตอไปน 2.1 กรยาอกรรมและกรยาสกรรม การจ าแนกค าหลกชนดอกรรมกรยาและสกรรมกรยา ผวจยไดยดแนวทางการกรอบประโยคของมาล ไพรสน (2540: 41-44) คอ

ก. นาม อกรรมกรยา _______ fon1 tok7 suy1 suy1 (ฝนตกปรอยๆ)

60

ข. นาม สกรรมกรยา นาม _______ la?3 ?ɔn3 do:t3 loŋ2na:m6 phom4pham4 (เดกโดดลงน าตมตาม)

โดยพบค าหลกชนดค ากรยาอกรรมละสกรรม 76 ค า มค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวม 301 ค า ดงตารางตอไปน ตาราง 8 การปรากฏรวมทางโครงสรางและการปรากฏรวมทางความหมายของค าแสดงภาพลกษณท ปรากฏรวมกบหมวดค ากรยาชนด อกรรมกรยาและสกรรมกรยา





กม kom5

โกงโกะโกงโก

ko:ŋ3ko?8 -ko:ŋ3ko:2

กมโกงโกะ- โกงโก

กมๆเงยๆใชกบ คนเทานน

-บอกประเภทใชกบบคคล -บอกอาการ

กม ŋom6

โกะโงะ

ko?8ŋo?8

งมโกะโงะ ลกษณะของตนไมทโนมลงเมอเวลาลมพดหรอใกลจะหกหรอโคนลง

- บอกประเภท ใชกบตนไม - บอกอาการ

ลกซก lok8sok8

งมลกซก อาการเมาคอตก, ใชกบคน, คนไมสบาย

- บอกลกษณะบคคล - บอกอาการ

ลกงก lok8

ŋok8

งมลกงก กมจนจะตดพน, คอตก - บอกประเภทใชกบบคคล - บอกอาการ - บอกระยะการกม

งมปดๆ ŋom6pɯt8-

ŋom6pɯt8

งมปดๆ ลกษณะคลายกมๆเงยๆใชกบคน

- บอกประเภทใชกบบคคล - บอกอาการ

กระโดดten5

ตกญก tok8

ñok8 เตนตกญก ลกษณะของคนหรอสตว

ทมขนาดใหญกระโดด เชน กบตวใหญหรอคนรางใหญกระโดด

- บอกขนาดของผแสดงอาการ - บอกอาการ - บอกระยะใกลไกล

61






กระโดดten5

ตอกญอก tɔk8

ñɔk8 เตนตอกญอก ลกษณะการกระโดดของ

คนหรอสตวทมขนาดเลก เชน เขยด คนรปรางเลก

- บอกขนาดของผแสดงอาการ - บอกอาการ - บอกระยะใกลไกล

ตกก tuk8

ñuk8 เตนตกก การกระโดดทใชกบสตว

ทมน าหนกมากกระโดด เชน คางคกตวอวนกระโดด

- บอกขนาดของผแสดงอาการ - บอกอาการ - บอกน าหนกของผแสดงอาการ

จาดลาด ca:t4la:t4

เตนจาดลาด การกระโดดไปไกลใชกบสตวทตวเลกหรอคนทผอมมาก

- บอกขนาดของผแสดงอาการ -บอกรปรางของผแสดงอาการ - บอกอาการ - บอกระยะใกลไกล

กะพรบตา pap8ta:1

หญาบๆ

ña:p3ña:p3

กะพรบตาหญาบๆ

กะพรบตาชาๆ -บอกอาการ -บอกระดบความถในการกะพรบตา

บๆ

ñup8 ñup8

กะพรบตาบๆ

กะพรบตาแบบชาๆแตถกวาหญาบๆ

-บอกอาการ -บอกระดบความถในการกะพรบตา

มบๆ mip8 mip8

กะพรบตามบๆ กะพรบตาถๆแสดงความสงสย

-บอกลกษณะอาการสงสย -บอกระดบความถในการกะพรบตา

62






แมบๆ mεp4mεp4

กะพรบตาแมบๆ

กะพรบตาชวนใหนาสงสาร

- บอกอาการ - บอกอารมณ

พบๆ phip8 phip8

กะพรบตาพบๆ กะพรบตาถๆ - บอกระดบความถในการกะพรบตา - บอกอาการ

ยบๆ yip8 yip8

กะพรบตายบๆ กะพรบตาถๆ - บอกระดบความถในการกะพรบตา - บอกอาการ

กลง kiŋ1

กะลกๆ ka?lɯk8 ka?lɯk8

กลงกะลกๆ ของหนกกลงและกลงลงชาๆ เชน หนกอนใหญ, ขอนไมกลงลงจากทสง

- บอกขนาดของหนกอนใหญ - บอกระดบความเรวในการกลง - บอกอาการ - บอกน าหนก

ขะลกๆ kha?lɯk8kha? lɯk8

กลงขะลกๆ ของหนกกลง, กลงลงชาๆ เชนหนกอนใหญ, ขอนไม

- บอกขนาดของหนกอนใหญ - บอกระดบความเรวในการกลง - บอกลกษณะ - บอกอาการ - บอกน าหนก

กะลบๆka?lup8ka?lup8

กลงกะลบๆ ลกษณะการกลงทใชกบขอนไมขนาดใหญ, ของมน าหนกมากแตนอยกวากะลกๆ

- บอกขนาดขอนไม - บอกระดบน าหนกของสงทกลง -บอกอาการ

63






กลง kiŋ1

ขะลบๆ kha?lup8- kha?lup8

กลงขะลบๆ ลกษณะการกลงทใชกบขอนไมขนาดใหญ, ของมน าหนกมากแตนอยกวากะลกๆ

- บอกขนาดของขอนไม - บอกระดบน าหนกน าหนกของสงทกลง - บอกอาการ

กะลอบๆka?lɔ:p8ka? lɔ:p8

กลงกะลอบๆ ลกษณะการกลงของสงทขนาดเลกปอม เชน ลกมะพราวกลงลงเรว

- บอกขนาด - บอกระดบน าหนกน าหนกของสงทกลง - บอกอาการ

กลนlɯ:n2

บก bɯk8

ลนบก กลนอยางเรว -บอกลกษณะการกลนอยางเรว -บอกอาการ

โกง kɔ:ŋ3

ทองนอง thɔ:ŋ6nɔ:ŋ6

กองทองนอง คนแกหลงคอมและมรปรางผอมสง

-บอกประเภทคนแก -บอกอาการ -บอกรปราง

กน kin1

หงาบๆ ŋa:p3

ŋa:p3 กนหงาบๆ กดค าใหญๆอาปากกวาง

เชน กนแตงกวาเปนลก -บอกอาการกนค าใหญ -บอกลกษณะการกนอาปากกวาง

แหงบๆ ŋε:p3

ŋε:p3 กนแหงบๆ สงทกนขนาดเลกอาปาก

ไมกวาง

-บอกอาการกนค าเลก -บอกลกษณะการกนอาปากเลกนอย

หมมๆmum1mum1

กนหมมๆ ลกษณะการเคยวเตมปาก

-บอกลกษณะการกน -บอกปรมาณสงท กนมาก

64






โกง ko:ŋ3

โทงโนง tho:ŋ6no:ŋ6

โกงโทงโนง ลกษณะโกงกวางและยาว, โคงยาวของตนไม เชน ไมไผทโคงงอ

-บอกประเภทตนไมทเปนล ายาวๆ -บอกลกษณะการโคงระยะไกล


โกงโทงโนง คนแกทผอมสงและตวโตหลงโกง

-บอกประเภทคนแกทตวสง -บอกอาการ -บอกรปราง

ขากะเผก khε:ŋ4- ha:n5

กะโดะๆ ka?do?8- ka?do?8

แขงฮานกะโดะๆ

อาการขาแพลงและเจบหนก

-ระดบอาการเจบหนกของขา -บอกอาการเดน

กะแดะๆ ka?dε?8- ka?dε?8

แขงฮานกะแดะๆ

อาการขาแพลงและเจบนอยกวากะโดะๆ

-ระดบอาการเจบไมมากของขา -บอกอาการเดน

ขาด kha:t3

เปนปอง- เปนแปงpen1pɔŋ3- pen1pεŋ3

ขาดเปนปอง- เปนแปง

ขาดเปนรเลกๆหลายรขาดตรงนนนดตรงนหนอย

-บอกขนาดของร -บอกบรเวณทมร -บอกปรมาณของร

กะโหวก- กะหวาก ka?wo:k3- ka?wa:k3

ขาดกะโหวก- กะหวาก

ขาดเปนรกวางขนาดใหญหลายแหง

-บอกขนาดของร -บอกลกษณะรกวาง -บอกบรเวณทมร -บอกปรมาณของรเปนพหพจน

65






ขาด kha:t3

กากหวาก ka:k3 wa:k3

ขาดกากหวาก ขาดเปนบรเวณกวาง เชน เสอขาดเปนวงกวางขนาดใหญ

-บอกลกษณะรกวาง -บอกขนาดของร -บอกปรมาณของรเปนเอกพจน

ตากหวาก ta:k3 wa:k3

ขาดตากหวาก ขาดเปนบรเวณกวาง เชน เสอขาดเปนวงกวางขนาดใหญ

-บอกลกษณะรกวาง -บอกบรเวณ -บอกปรมาณรเปนเอกพจน

ขาด put7

พาด pha:t5

ปดพาด อาการฉกหรอดงผาใหขาดอยางเรว

-บอกลกษณะสงทขาดงาย -บอกอาการดงอยางรวดเรว

พด phɯt8

ปดพด ลกษณะการขาดอยางรวดเรวใชกบหนงยางหรอ เชอกทมความเหนยว

-บอกลกษณะสงของทมความเหนยว -บอกอาการดงใหขาดอยางรวดเรว

พด

phot8 ปดพด ลกษณะการดงออกจาก

กนอยางรวดเรวและงายกวาพด

-บอกลกษณะสงของทขาดงายมาก -บอกอาการดงอยางรวดเรว

66






ขด khut7

จอกๆ cɔk8cɔk8

ขดจอกๆ ลกษณะการขดของขนาดเลกโดยใชปลายมด เชน ขง,ขา

-บอกขนาดของสงทขด -ระดบความลกเวลาขด -บอกลกษณะสงทขดวาเปนหวหรอแงงขนาดเลก -บอกอาการ -บอกขนาดอปกรณทใชขด -บอกความถในการขด

จวากๆcwa:k8

cwa:k8

ขดจวากๆ ลกษณะการขดหลมกวางและลกกวาจอกๆ

-บอกขนาดของสงทขดมขนาดใหญ -ระดบความลก -บอกลกษณะสงทขดขนาดใหญ -บอกอาการ -บอกขนาดอปกรณทใชขด

จกๆ cok8cok8

ขดจกๆ ลกษณะการขดเพอท าเครองหมาย ใชเสยมขด เชน เวลาขนแปลงผก ขดเปนหลม ลกกวาจอกๆ

-บอกขนาดของหลม -บอกระดบความลกของหลม -บอกลกษณะการขดเพอปลกผก -บอกอาการ -บอกขนาดอปกรณ

67






แขวนkhwε:n1

เตงเญง tə:ŋ5

ñə:ŋ5 แขวนเตงเญง สงของขนาดใหญแขวนอย

กบทและอยในระดบสง

-บอกขนาดของสงทแขวน -บอกลกษณะการแขวนอยระดบสง -บอกอาการ

ตองญอง tɔ:ŋ5

ñɔ:ŋ5 แขวนตองญอง สงของขนาดเลกแขวนอย

กบทและอยในระดบต า เชน สรอยพระ

-บอกขนาดของสงทแขวน -บอกลกษณะการแขวนอยระดบต า -บอกอาการ

คลอนkhɔ:n2

หลกหลากๆlu:k3la:k3- lu:k3la:k3

คอนหลกหลากๆ

ของขนาดพอดโยกหรอคลอน

-บอกขนาด -บอกอาการ

ขะญกๆkha?ñɯk8-

kha?ñɯk8

คอนขะญกๆ ลกษณะสงของใหญๆหนกๆโยกหรอคลอน

-บอกขนาด -บอกน าหนก -บอกอาการ

ลองแลงตองแตง lɔŋ4lεŋ4 -tɔŋ3tεŋ3

คอนลองแลง-ตองแตง

ฟนโยก ใกลหลด -บอกลกษณะฟนวาใกลหลด -บอกอาการ

หงกหงากๆŋɯ:k3

ŋa:k3- ŋɯ:k3

ŋa:k3

คอนหงกหงากๆ

ลกษณะของขนาดใหญทตงอยโยกหรอคลอนใชกบเสาบานขนาดใหญ

-บอกขนาด -บอกประเภทสงของคอเสา -บอกอาการ

68






คลานka:n2

โตงโคงtoŋ4khoŋ4

กานโตงโคง เดกทคลานเกอบเดนไดแลว

-บอกประเภทบคคล -บอกอาการ

โมงโคงmoŋ4khoŋ4

กานโมงโคง ลกษณะของคนตวใหญทก าลงคลาน

-บอกประเภทบคคลทวไป -บอกอาการ -บอกรปราง

ตองคองtɔŋ4khɔŋ4

กานตองคอง ลกษณะของเดกตวเลกทก าลงคลาน

-บอกประเภทบคคล -บอกอาการ -บอกรปราง

กานค- กานควนka:n2khu8- ka:n2- khwan4

กานคกานควน คนทเปนผใหญคลานดวยอาการเจบปวดตามราง กาย

-บอกวย -บอกอาการ

กานโกะ กานโกงka:n2ko?8

ka:n2koŋ4

กานโกะ- กานโกง

คนเจบเขาหรอขาเดนไมไหว, คนเมา

-บอกประเภทบคคล -บอกลกษณะผแสดงอาการ -บอกอาการ

คน khan2

ญาบๆ ña:p4

ña:p4 คนญาบๆ คนมากทงตว

-บอกระดบอาการ -บอกบรเวณทคน

ญบๆ ñip8

ñip8 คนญบๆ คนและแสบตามรางกาย

เปนบางจด -บอกระดบอาการ -บอกบรเวณทคน

บๆ ñup8

ñup8 คนบๆ คนมากและคนอยาง

ตอเนอง

-บอกระดบอาการ -บอกอาการคนอยางตอเนอง

69






คน khan2

ดดๆ dit8dit8

คนดดๆ อาการคนทเกดจากสตวขนาดเลกกด และคนเลกนอย เชน มดกด

-บอกประเภทสงทกดวาเปนสตวขนาดเลก -บอกระดบอาการ

เคยวki:aw6

แหงบๆ ŋεp7

ŋεp7 เกยวแหงบๆ กนอยางรวดเรวใชกบ

ของแขงขนาดเลกและกรอบ เชน เมลดฟก ทองคว

-บอกขนาดสงทกน -บอกลกษณะสงทกนเปนของแขงและกรอบ -บอกอาการกนอยางรวดเรว

งวาบๆ ŋwa:p7

ŋwa:p7

เกยวงวาบๆ การเคยวอาหารทมขนาดใหญและกรอบอยางรวดเรว เชน กนแตงกวาเปนลกๆ

-บอกขนาดสงทเคยว -บอกลกษณะสงทเคยวมขนาดใหญและกรอบ -บอกระดบการเคยวอยางรวดเรว

หญากๆ ña:k3

ña:k3 เกยวหญากๆ ลกษณะการเคยวอาหาร

ชาๆใหละเอยด เชน เคยวหมาก

-บอกระดบการเคยวอยางชา -บอกลกษณะสงทเคยววาตองเคยวนานๆ

แหนกๆ nεk8 nεk8

เกยวแหนกๆ สงทเคยวขนาดเลกมลกษณะเหนยว เชน หมากฝรง

-บอกขนาดของสงทเคยว -บอกลกษณะสงทเคยววามความเหนยว -บอกอาการ

70






เคยวki:aw6

หงดๆ ŋɯt7 ŋɯt7

เกยวหงดๆ เคยวของทไมแขงหรอไมออนมากนก เชน มะพราวออน

-บอกลกษณะของสงทเคยว -บอกอาการ

หงบๆ ŋu:p3

ŋu:p3 เกยวหงบๆ ลกษณะการกนของแขง

เคยวแลวมเสยงดง เชน มะละกอกงสกกงดบ

-บอกลกษณะสงทเคยวเปนของแขง -บอกอาการ -บอกระดบเสยงเวลาเคยว

ควาบๆkhwap4- khwap4

เกยวควาบๆ ลกษณะของการเคยวของกรอบ เชน ขาวเกรยบ, มะมวงดบทมความกรอบ

-บอกลกษณะสงทเคยววากรอบ -บอกระดบเสยงในการเคยว -บอกอาการ

แจบๆ cεp7cεp7

เกยวแจบๆ เคยวของขนาดเลกๆ มเสยงดง

-บอกขนาดสงทเคยว -บอกระดบเสยงในการเคยว -บอกอาการ

เคาะtɔ:y3 กกๆ kok8kok8

ตอยกกๆ เสยงทเกดจากการเคาะไมไผขนาดเลก

-บอกขนาดสงทท าใหเกดเสยง -บอกระดบเสยง

โกงๆ koŋ5 koŋ5

ตอยโกงๆ เสยงทเกดจากการเคาะไมกลวงขนาดใหญ เชน ฮอก(อปกรณคลายกระดงท าดวยไม)

-บอกขนาดสงทท าใหเกดเสยง -บอกระดบเสยง -บอกลกษณะสงทท าใหเกดเสยงวากลวง

71






เคาะ tɔ:y3

ปากๆ pa:k8pa:k8

ตอยปากๆ เสยงเคาะไมไผทผาแลวแรงๆมเสยงดง

-บอกระดบเสยง -บอกสงทท าใหเกดเสยง -บอกความถในการเคาะ

ปอกๆ pɔk8 pɔk8

ตอยปอกๆ เสยงทเกดจากการเคาะไมทรงกระบอกขนาดเลกๆและเสยงเบากวาปากๆ

-บอกขนาดของสงทท าใหเกดเสยง -บอกลกษณะสงทท าใหเกดเสยงวาเปนทรง กระบอก -บอกระดบเสยง

ปกๆ pok8pok8

ตอยปกๆ เสยงทเกดจากการเคาะไมทตนหรอหนาขนาดใหญ

-บอกขนาดของสงทท าใหเกดเสยง -บอกลกษณะของสงทท าใหเกดเสยงวาตน -บอกระดบเสยง

ชก cak8

แดกๆ dεk7 dεk7

จกแดกๆ เดกตวเลกก าลงชกอยางตอเนอง


ดกๆ dɯk8 dɯk8

จกดกๆ คนปวยทอาการหนก, คนตวใหญก าลงชก

-บอกอาการ -บอกระดบอาการทปวยหนก -บอกรปราง

เชด ŋε:n6

และแทะ lε?8thε?8

หนาแงนและแทะ

ลกษณะคนทหนาเชดขนดเหมอนหยงยโสหรอโกรธ

-บอกลกษณะอาการของคน -บอกอารมณ

72






ดน din5

ดาวๆ daw3 daw3

ดนดาวๆ ดนเหมอนลกขน ดนเกอบตายใชกบสตว เชน สนขโดนตดนดาวๆ

-บอกประเภทสตวเลก -บอกอาการ

แดวๆ dεw3 dεw3

ดนแดวๆ เดกทารกดนดวยทาทางอารมณด

-บอกประเภทบคคล -บอกอาการ -บอกอารมณ

แดกๆ dεk7 dεk7

ดนแดกๆ ดนอยกบทใกลตาย เชน ไกตวเลกๆดนและตายในทสด

-บอกขนาดผแสดงอาการ เชน ไก เดกเลก -บอกประเภทสตวเลก -บอกระดบอาการทรนแรง

แควดๆ khwεt8 khwεt8

ดนแควดๆ อาการดนแบบทรน ทราย เชน ไกโดนทบ หรอเดกเลกทดนดวยอาการไมพอใจหรอไมไดดงใจมากๆ

-บอกขนาดและรปรางของผแสดงอาการ -บอกระดบอาการ -บอกอารมณของผแสดงอาการณทเปนคน

ควาดๆ khwa:t8 khwa:t8

ดนควาดๆ ดนตาย ทรนทรายหรอแสดงอาการไมพอใจหรอเสยใจอยางแรงใชกบเดกตวโตและดนชากวาแควดๆ

-บอกประเภทบคคล -บอกระดบอาการ -บอกอารมณ -บอกความถการดน

เสอก sɯ:ak3

ดนเสอก พยายามดนไปดวยตนเอง เชน เดกทารกดนเหมอนจะคลาน

-บอกลกษณะอาการทพยายามดนเพอไปขางหนา -บอกประเภทบคคล

73






ดน din5

กะดกๆ ka?dɯk8 ka?dɯk8

ดนกะดกๆ ดนชาๆ เชน สนขทก าลงจะตายแลวชกกระตก

-บอกอาการ -บอกระดบความถในการชกกระตก -บอกประเภทของสตวเลก

ดนควะดน ควาด din5khwa?8

din5khwa:t4

ดนควะดน- ควาด

ดนทรนทราย, เดกงอแง, หรออาการดนตาย

-บอกประเภทบคคล -บอกระดบอาการ -บอกอารมณทแสดงความไมพอใจ

ปะลอบปอบแปปpa?lɔp8pɔp8

pεp8

ดนปะลอบ ปอบแปป

การดนของสตวทเลอยคลานทล าตวยาวและดนเรวๆ เชน ไสเดอนดน

-บอกประเภทของสตว -บอกระดบอาการ

เดน ti:aw2

ซๆ si?4si?4

เตวซๆ เดนตรงดงเขามา -บอกอาการ -ระดบของอาการ -บอกลกษณะ

ดมๆ dum5dum5

เตวดมๆ เดนเรวแบบรบรอนมาก -บอกระดบของอาการ -บอกลกษณะการเดน

ปดเวอปด หวาpat8wə:

6pat8

wa:6

เตวปดเวอปด- หวา

เดนไมรทศทาง แบบเสยสตและไมรวาจะท าอะไรด

-บอกอาการ -บอกลกษณะของบคคล

74






เดน ti:aw2

ตางญางta:ŋ5ña:ŋ5- ta:ŋ5ña:ŋ5

เตวตางญางๆ เดนกาวยาวๆและรบรอนใชกบคนสงใหญ

-บอกระดบของการเดนเรว -บอกลกษณะการเดนกาวยาวๆ -บอกรปราง

กองเกาะกองกอkɔŋ3kɔ?8 kɔŋ3kɔ:2

เตวกองเกาะ- กองกอ

คนแกเดนหลงโกงไปๆมาๆ -บอกประเภทบคคล -บอกอาการ -บอกรปราง

โกงโกะโกงโกkoŋ3ko?8 koŋ3ko:2

เตวโกงโกะโกงโก

คนแกเดนล าบากดวยความเจบปวย

-บอกประเภท บคคล -บอกอาการ -บอกรปราง

ปดโซงปดเซงpat8soŋ5 pat8seŋ5

เตวปดโซงปดเซง

เดนโซซดโซเซใชกบคนเมา -บอกประเภท -บอกอาการ

ปกขวดปกขวาง pak7khwit7 pak7khwa:ŋ1

เตวปกขวดปกขวาง

คนเมาเดนแบบลมลกคลกคลาน

-บอกประเภท -บอกอาการ

แอนแอะแอนแอ ?εn3?ε?7 ?εn3?ε:5

เตวแอนแอะแอนแอ

เดนเชดหนาไปมาดดดจรต,คนทแตงตวสวยงามเดนลอยหนาลอยตาอยาง อารมณด

-บอกอาการ -บอกอารมณ -บอกรปราง

75






เดน ti:aw2

ลองแลงตองแตงlɔ:ŋ4lε:ŋ4 tɔ:ŋ3tε:ŋ3

เตวลองแลงตองแตง

เดนเรอยเปอยปลอยอารมณตามสบาย

-บอกอาการ -บอกอารมณ

กระโดด

te:n5, do:t3

โตงโหญง to:ŋ5

ño:ŋ5 โดดโตงโญง กระโดดสงเพอเออมเอาสง

ใดสงหนงทอยสงมาก -บอกระดบความสงของการกระโดด -บอกอาการ

ตางญาง ta:ŋ5

ña:ŋ5 โดดตางญาง กระโดดสงเพอเอาของทอย

สง

-บอกระดบความสงของการกระโดด -บอกอาการ

เตงเหญงtə:ŋ5

ñə:ŋ5 โดดเตงเญง ลกษณะอาการทเออมถง

สงทอยดานบน,กระโดดขนเลกนอย

-บอกระดบความสงของการกระโดด -บอกอาการ

เดอดdɯ:at3

โบะๆ bo?8bo?8

เดอดโบะๆ เดอดพลานเปนฟองขนาดปานกลางและตมในภาชนะทมขนาดปานกลาง

-บอกขนาดของฟองและภาชนะ -บอกระดบการเดอด -บอกระดบเสยง

เบาะๆ bɔ?8 bɔ?8

เดอดเบาะๆ เดอดแบบตนใชเวลานาน,คอยๆเดอดใชกบภาชนะใบเลก

-บอกขนาดของภาชนะ -บอกระดบการเดอด -บอกระดบเสยง

บดๆ bot8bot8

เดอดบดๆ เดอดแบบรนแรง เปนฟองขนาดใหญใชกบภาชนะขนาดใหญ

-บอกขนาดฟองและภาชนะ -บอกระดบการเดอด -บอกระดบเสยง

76






เดอดdɯ:at3

จะลานๆca?la:n4 ca?la:n4

เดอดจะลานๆ เดอดพลาน(แรงมาก)เปนฟองขนาดใหญ

-บอกขนาดฟอง -บอกระดบการเดอด

ตก tok7

บง bɯŋ

4 ตกบง ลกษณะการตกของสงของ

ทหนก เชน คนตกนงราน, หนกอนใหญตก

-บอกขนาดสงทตก -บอกลกษณะสงทตกวาหนก -บอกอาการ -บอกระดบเสยง

โบะ bo?8

ตกโบะ ลกษณะการตกของสงทมลกษณะกลมและมน าหนกไมมากนก เชน ตะกรา, กระบง,มะพราวแหง

-บอกขนาดสงทตก -บอกลกษณะสงทตกวากลมและหนก -บอกอาการ -บอกระดบเสยง

เบาะ bɔ?8

ตกเบาะ ลกษณะการตกของสงทมขนาดเลกๆ เชน ลกนกตกจากรง

-บอกขนาดสงทตก -บอกระดบขนาด -บอกระดบเสยง

ตง taŋ5

จกปก cok7 pok7

ตงจกปก ของสงเดยวอนเดยวตงอยลกษณะเดนและมขนาดใหญ

-บอกขนาดสงของทตง -บอกลกษณะสงทตงอย -บอกปรมาณเปนเอกพจน

จอกปอก cɔk7pɔk7

ตงจอกปอก ของเลกๆปอมๆทรงกระบอกตงอยอนเดยว เชน แกวน า, กระปองนม

-บอกขนาดสงของทตง -บอกลกษณะสงตงอย -บอกปรมาณเปนเอกพจน

77






ตง taŋ5

จกปก cik7 pik7

ตงจกปก ของทมปลายหรอยอดแหลมตงอยอนเดยว

-บอกลกษณะสงทมปลายหรอยอดแหลม -บอกปรมาณเปนเอกพจน

เจกเปก cek7 pek7

ตงเจกเปก สงของเลกๆลกษณะยาวๆเชน ไมสอยผลไมชนดทเปนไมไผล าเดยวตงอยอนเดยว

-บอกขนาดสงทตง -บอกลกษณะสงทตงเปนปลองยาว -บอกปรมาณ

จะโปกจะปากca?pok3ca?pak3

ตงจะโปกจะปาก

ตงอยหลายอน เชน ถงน ามนตงจะโปกจะปาก

-บอกขนาดสงทตงอย -บอกลกษณะสงของทรงกระบอก -บอกปรมาณ

จกปกจอกปอก cik7 pik7 cɔk7pɔk7

ตงจกปกจอกปอก

สงของขนาดเลกและใหญตงปนกนอยหลายอน

-บอกขนาดสงทตงอยทงเลกและใหญ -บอกปรมาณ

ตงครรภ ma:n2

อองปอง ?ɔ:ŋ6pɔ:ŋ6

มานอองปอง ลกษณะหนาทองขนาดใหญมากของหญงตงครรภ

-บอกขนาดของครรภ -บอกระดบของขนาดครรภ

แตก tε:k3

ขะแลขะแจkha?lε:2 kha?cε:2

แตกขะแลขะแจ

ลกษณะการวงหนคนละทศละทาง, ใชกบของทแตกเปนบรเวณกวาง, แตกละเอยด

-บอกอาการของคนวงหน -บอกลกษณะของสงของทแตกละเอยดกระจายกวาง

78






แตก tε:k3

กะงะ ka?8

ŋa?8 แตกกะงะ แตกอามากใชกบสงของ

และตนไม เชน เปลอกไมขนาดใหญแยกออกจากกน

-บอกขนาดของสงทแตกอามขนาดใหญ -บอกระยะของการอามาก

กง ki?8

ŋi?8 แตกกง แตกอานอยใชกบสงของ

และตนไม เชน เปลอกไมขนาดเลกแยกออกจากกน

-บอกขนาดของสงทแตกอามขนาดเลก -บอกระยะของการอาเลกนอย

ตม tum4

แตกตม ลกษณะการระเบดท าใหเกดเสยงดง ใชกบของขนาดใหญ เชน ดอกไมไฟ, ระเบด

-บอกขนาดของสงทท าใหเกดเสยง -บอกระดบเสยง -บอกอาการ

ตม tom4

แตกตม เสยงทเกดจากประทดขนาด ปานกลางเสยงเบากวาตม

-บอกขนาดของสงทท าใหเกดเสยง -บอกระดบเสยง -บอกอาการ

ตง tɯ:ŋ4

แตกตง คนจ านวนหนงตกใจแลววงหนคนละทศละทาง เชน คนเลนไพหนต ารวจ

-บอกประเภทของบคคล -บอกอาการ -บอกปรมาณคน

แตบ tεp8

แตกแตบ ลกษณะการแตกของเมลดถวท าใหเกดเสยงดงเลกนอย

-บอกขนาดของสงทท าใหเกดเสยง -บอกประเภทพชทมเมลด -บอกระดบเสยง

79






แตก tε:k3

ตบ top8

แตกตบ ลกษณะสงของทท าดวยดนเผา แตกงาย เชน หมอดนเผา

-บอกลกษณะสงของทท าดวยดนเผา -บอกลกษณะสงของแตกงาย -บอกระดบเสยง

งวา ŋwa?4

แตกงวา ลกษณะไมก าลงแตกอาออกจากกน

-บอกประเภทของสงของทเปนไม -บอกอาการ -บอกเสยง

บง bɯŋ

6 แตกบง ลกษณะการวงหนคนละ

ทศละทาง ใชกบสตว เชน ววเปนฝงตกใจวงหนอยางแตกตน

-บอกประเภทของสตวใหญ -บอกอาการ -บอกปรมาณผแสดงอาการ

ญวาบ ñwa:p4

แตกญวาบ ลกษณะการแยกออกจากกนของสงทมขนาดเลกและปรมาณมาก เชน ฝงปลา,มดแตกรง

-บอกขนาดผแสดงอาการ -บอกประเภทสตวขนาดเลก -บอกอาการ -บอกปรมาณของผแสดงอาการ

เพยะ phia?8

แตกเพยะ เสยงทเกดจากการแตกของแกว, กระจก ทมความบาง

-บอกอาการ -บอกประเภทของสงทแตกวาเปนกระจก -บอกระดบเสยง

80






เท thɔ:k3

ฮงๆ haŋ6 haŋ6

ถอกฮงๆ ลกษณะการเทสงของทมปรมาณมาก เชน เทขาว เปลอกใสถง

-บอกอาการ -บอกปรมาณ -บอกลกษณะของสงทเทเปนของขนาดเลก

ซวา swa:4

ถอกซวา ลกษณะการเทน าใสถงดวยภาชนะขนาดเลก, เททเดยว เชน ถงน าขนาดเลกหรอขนน า

-บอกอาการ -บอกลกษณะเปนของเหลว -บอกปรมาณ

-บอกขนาดของภาชนะ กง

kaŋ6

ถอกกง ลกษณะการเททง, เททงทเดยวอยางเรวดวยภาชนะขนาดใหญ เชน กะละมง

-บอกอาการเททเดยว -บอกลกษณะเปนของเหลว -บอกปรมาณ

-บอกขนาดของภาชนะ ทงไว hi:a4

ขางหลาง kha:ŋ5la:ŋ5

เฮยขางหลาง สงของททงไวโดยไมสามารถใชงานได มกใชกบสงทมขนาดใหญ เชน จกรยานหรอรถเกาๆทใชงานไมไดจอดทงไว

-บอกลกษณะสงของทถกทงไว -บอกขนาดของสงทท าใหท

นอน nɔ:n2

อบปบ ?up7pup7

นอนอบปบ ลกษณะการนอนคว าของผหญง

-บอกประเภทบคคล -บอกลกษณะการนอน

อบปบ ?up8pup8

นอนอบปบ ลกษณะการนอนคว าของเดกเลกๆ

-บอกประเภทบคคล -บอกลกษณะการนอน

อาบปาบ ?a:p3pa:p3

นอนอาบปาบ นอนคว าและเหยยดแขนใหสด

-บอกลกษณะการนอน -บอกอาการ

81






นอน nɔ:n2

อามปา ?am3pam3

นอนอามปาม คนอวนนอนคว าอย -บอกลกษณะการนอน -บอกรปราง

ออกญอก ?ɔk7ñɔk7

นอนออกญอก หรอ นอนกองออก ญอก

คนนอนปวยและรางกายผอมแหง

-บอกอาการ -บอกรปราง

โอกโหญก ?o:k3ño:k3

นอนโอกโญก หรอ นอนกองโอกโหญก

คนตวเลกนอนรวมกนหลายคนในบรเวณไมกวางนก

-บอกอาการ -บอกบรเวณ -บอกปรมาณคน -บอกรปราง

กองขะลบkɔ:ŋ1kha? lup8

นอนกองขะลบ คนนอนรวมกนหลายคน ในบรเวณทกวาง(คนมากกวาโอกโหญก)

-บอกอาการ -บอกบรเวณ -บอกปรมาณคน -บอกรปราง

กงดง kɯŋ

3dɯŋ3

นอนกงดง คนรางใหญและอวนมากนอนอยคนเดยว

-บอกอาการ -บอกปรมาณคน -บอกรปราง

กางดาง kaŋ3daŋ3

นอนกางดาง คนตวใหญนอนหลบอยคนเดยว

-บอกอาการ -บอกปรมาณ -บอกรปราง

ซอและแทะsɯ:4lε?8 thε?8

นอนซอและแทะ

อาการของคนทนอนใกลตายหรออาการของคนตวเลกทนอนซมไมสบายอยคนเดยว


82






นอน nɔ:n2

ซอเลอะเทอะsɯ:4lə?8

thə?8

นอนซอเลอะเทอะ

คนนอนหงายใชกบคนรางใหญและผอมนอนอยคนเดยว


ซอจาดลาดsɯ:4ca:t4

la:t4

นอนซอจาด-ลาด

นอนพกจากความเหนอยลาใชกบคนรางใหญ


จาดลาดca:t4la:t4

นอนจาดลาด นอนพกจากความเหนอยลาใชกบคนรางใหญ


ซอแจดแลดsɯ:4cεt8lεt8

นอนซอ-แจดแลด

นอนพกจากความเหนอยลาใชกบคนรางเลก


ซอแตนแหลน sɯ:4tεn1lεn1

นอนซอแตนแหลน

เดกนอนหงายตวตรง -บอกประเภทบคคล -บอกอาการ

งอโลงโหงงŋɔ:2lo:ŋ5

ŋo:ŋ5

นอนงอโลง-โหงง

นอนตะแคงตวงอใชกบคนรางใหญ

-บอกอาการ -บอกรปราง -บอกลกษณะการนอน

งอหลองหงอง ŋɔ:2lɔ:ŋ5

ŋɔ:ŋ5

นอนงอหลอง-หงอง

นอนตะแคงตวงอใชกบคนรางเลก

-บอกอาการ -บอกรปราง -บอกลกษณะการนอน

มบจคmu:p4cu:5

khu:5

นอนมบจค นอนโกงโคงใชกบเดก -บอกประเภทบคคล -บอกอาการ

83






นอน nɔ:n2

เฮยจาดลาดhi:a4 ca:t4la:t4

นอนเฮยจาดลาด

นอนไมเปนทเปนทางใชกบคนเมาและคนไรทอยอาศย


เฮยจาดลาดhi:a4 ca:t4la:t4

นอนเฮยจาดลาด

นอนไมเปนทเปนทางใชกบคนเมาและคนไรทอยอาศย

-บอกลกษณะ -บอกอาการ

แตบแสบtε:p4sε:p7

นอนแตบแสบ อาการของคนนอนใกลตายทมรางกายซบผอม

-บอกอาการ -บอกระดบอาการ -บอกรปราง

นง naŋ4

กกงก kok8

ŋok8 นงกกงก นงหลงโกงใชกบคนรปราง

สง


กอกงอก kɔk8

ŋɔk8 นงกอกงอก นงหนางอใชกบคนรปราง

เลก

-บอกอาการ -บอกอารมณ -บอกรปราง

กอกวอก kɔk8

wɔk8 นงกอกวอก นงคนเดยวชวนนาสงสาร -บอกอาการ

-บอกอารมณ -บอกปรมาณ

กะวอบกะแวบ ka?wɔp8ka?wεp8

นงกะวอบกะแวบ

คนนงสวมหมวกอยหลายคนและคนอนสามารถมองเหนไดแตไกล

-บอกอาการ -บอกปรมาณ -บอกระยะทางการมองเหน

กะวอก กะแวก ka?wɔ:k4

ka?wε:k4

นงกะวอกกะแวก

นงยองๆกนหลายคนในบรเวณกวางและไมแออดกน

-บอกลกษณะการนง -บอกอาการ -บอกปรมาณ

84






นง naŋ4

กะงอกกะแงก ka?ŋɔk8ka?

ŋεk8

นงกะงอกกะแงก

นงหลายคนใชกบคนตวเลก


กะงกกะงาก ka?ŋok8ka?ŋak8

นงกะงกกะงาก นงหลายคนใชกบคนตวใหญ


จกปก cok8pok8

นงจกปก นงคนเดยวเปนเวลานานๆใชกบคนตวใหญ


จะมะ ca?8ma?8

นงจะมะ

นงขดสมาธไมยอมลกใชกบคนผอม

-บอกลกษณะการนง -บอกอาการ -บอกรปราง

จกปก cok7pok7

นงจกปก นงคนเดยว, คนทเปนผใหญนงอย

-บอกประเภท -บอกอาการ -บอกปรมาณ

จอกปอกcɔk7pɔk7

นงจอกปอก เดกนงยองๆ เชน เดกเลกนงอย,นงบนตอไม

-บอกประเภทบคคล -บอกลกษณะการนง -บอกปรมาณ

โจะโมะ co?8mo?8

นงโจะโมะ เดกอวนๆนงอยกบท -บอกลกษณะการนง -บอกอาการ -บอกรปราง

เจาะเมาะ cɔ?8 mɔ?8

นงเจาะเมาะ นงยองๆ ใชกบคนทตวเลกๆ

-บอกลกษณะการนง -บอกรปราง

85






นง naŋ4

เจอะเมอะcə?8 mə?8

นงเจอะเมอะ คนตวใหญนงขดสมาธอย -บอกอาการ -บอกรปราง

จะปกจะปาก ca?pok7ca? pa:k7

นงจะปกจะปาก

ผใหญนงกนหลายคน -บอกประเภท -บอกอาการ -บอกปรมาณ

จะปอกจะแปก ca?pɔk7ca? pεk7

นงจะปอก-จะแปก

เดกนงกนหลายคน -บอกประเภท -บอกอาการ -บอกปรมาณ

หยองเขาะyɔŋ3khɔ?7

นงหยองเขาะ นงยองๆใชกบคนผอม -บอกอาการ -บอกลกษณะการนง -บอกรปราง

ขดควางขดขวาง khit7

khwa:ŋ5 khit7khwa:ŋ1

นงขดควางขด-ขวาง

นงกดขวางคนอน -บอกลกษณะการนง -บอกอาการ

บน com3

อมๆ ?um3?um3

จมอมๆ ลกษณะการบนคนเดยวไมคอยไดยน, แอบวาเอง

-บอกลกษณะการบน -บอกอาการ -บอกระดบของเสยง -บอกปรมาณเปนเอกพจน

86






บน com3

บมๆ bum3bum3

จมบมๆ บนเสยงดงอยคนเดยวไมสนใจวาใครจะฟงหรอไม

-บอกอาการ -บอกลกษณะการบน -บอกระดบของเสยง -บอกปรมาณเปนเอกพจน

แอมๆ ?εm3?εm3

จมแอมๆ บนเสยงเบาอยคนเดยว -บอกอาการ -บอกระดบของเสยง -บอกปรมาณเปนเอกพจน

แบมๆ bεm3 bεm3

จมแบมๆ พดเรวๆบนดวยดาดวย เสยงดง, ตอวาซงๆหนา

-บอกลกษณะการบน -บอกอาการ -บอกระดบของเสยง -บอกอารมณ

บาน ba:n2

ผหล phi:5li:5

บานผหล ดอกไมขนาดเลกบานเลกนอยใชกบดอกไมดอกเดยว

-บอกขนาดของดอก -บอกประเภทของสงทบาน -บอกอาการ -บอกปรมาณเปนเอกพจน

แผแหล phε:5lε:5

บานแผแหล ดอกไมขนาดกลางบานอยดอกเดยว

-บอกขนาดของดอก -บอกประเภทของสงทบาน -บอกอาการ -บอกปรมาณเปนเอกพจน

87






บาน ba:n2

ผอหลอ phɔ:5lɔ:5

บานผอหลอ ดอกไมขนาดพอดก าลงบานอย

-บอกขนาดของสงทบาน -บอกประเภทของสงทบาน -บอกอาการ -บอกปรมาณเปนเอกพจน

เผอเหลอphə:5lə:5

บาน เผอเลอ

ดอกไมขนาดใหญบาน เชน ดอกทานตะวน

-บอกขนาดของสงทบาน -บอกประเภทของสงทบาน -บอกอาการ -บอกปรมาณเปนเอกพจน

เผอเลอผาหลา phə:3lə:3pha:3la:5

บานเผอเลอผาหลา

ดอกไมหรอเหดขนาดเลกและใหญปนกนบานเตมไปหมด มปรมาณมาก เชน เหด

-บอกขนาดของสงทบาน -บอกประเภทของสงทบาน -บอกอาการ -บอกปรมาณเปนพหพจน

บน bin2

วบๆwop8wop8

บนวบๆ นกตวใหญบนอยตวเดยว -บอกขนาดของนก -บอกอาการ -บอกปรมาณเปนเอกพจน

88






บน bin2

แวบๆ wεp8 wεp8

บนแวบๆ นกขนาดเลกบนไปบนมา -บอกขนาดของสงทบน -บอกอาการ -บอกปรมาณเปนเอกพจน

วาบๆ wa:p8wa:p8

บนวาบๆ นกตวใหญมากบนไปบนมา

-บอกขนาดของสงทบน -บอกอาการ -บอกปรมาณเปนเอกพจน

วบๆวาบๆwop8wop8 wa:p4wa:p4

บนวบๆ-วาบๆ นกขนาดเลกและใหญบนไปมา หลายตว

-บอกขนาดของสงทบน -บอกอาการ -บอกปรมาณเปนพหพจน

สะๆสนๆ sa?sa?- son1son1

บนสะๆสนๆ นกขนาดเลกและใหญบนเปนฝง ปรมาณมาก

-บอกขนาดของสงทบน -บอกอาการ -บอกปรมาณเปนพหพจน

ปวด pu:at

หวาบ wa:p3

ปวดหวาบ ปวดบรเวณกวาง ปวดมาก เชน ปวดแผลทเปนหนอง

-บอกลกษณะการปวด -บอกอาการ -บอกระดบอาการปวด -บอกบรเวณทปวด

89






ปวด pu:at

งวาบ ŋwa:p3

ปวดงวาบ ปวดบรเวณกวาง ปวดมาก เชน ปวดแผลทเปนหนอง


แหงดๆ ŋεt7 ŋεt7

ปวดแหงดๆ ปวดไมมาก ปวดเลกนอยปวดเปนจดๆ เชน ปวดหวเลกนอย


หงดๆ ŋɯ:t7 ŋɯ:t7

ปวดหงดๆ ปวดเขาไปในกระดกมากขนเรอยๆ

-บอกลกษณะการปวด -บอกอาการ -บอกระดบอาการปวด

ปวดทอง cεb7tɔ:ŋ6

หงาวๆ ŋa:w1

ŋa:w1 เจบตอง- หงาวๆ

อาการปวดทองมลมเปนครงเปนคราว, เจบเปนพกๆและไมถาย

-บอกลกษณะการปวด -บอกอาการ -บอกระดบความเจบปวด

กะลอกกะลอยka?lɔk7ka? lɔy4

เจบตอง กะลอก- กะลอย

ปวดทองอยางตอเนอง และถายบอยครง

-บอกลกษณะการปวด -บอกอาการ -ระดบความถในการขบถาย

ปนปปนเปาpan2pi:5- pan2paw3

เจบตองปนป- ปนเปา

ปวดทองขนเรอยๆคลายคนไสตงแตกแตไมถาย ปวดทองมากกวา หงาวๆ

-บอกลกษณะการปวด -บอกอาการ -ระดบความเจบปวด

ปลว piw1

วนๆ wun4 wun4

ปววนๆ สงของจ านวน มากก าลงปลว

-บอกอาการ -บอกระดบปรมาณ

90






ปลว piw1

วดๆ wit8wit8

ปววดๆ สงของอนเดยวขนาดใหญก าลงปลวอย

-บอกขนาด -บอกอาการ -บอกปรมาณเปนเอกพจน

วนๆ win5win5

ปววนๆ สงของขนาดเลก จ านวนนอยก าลงปลวอย

-บอกขนาด -บอกอาการ -บอกปรมาณ

เปนฟอง pen1fɔ:ŋ2

โจะโฟะ co?8fo?8

เปนฟอง-โจะโฟะ

เปนฟองปรมาณมากใชกบอาหารบดทมฟองขนเปนจ านวนมาก

-บอกลกษณะของฟอง -บอกปรมาณของฟอง -บอกลกษณะอาหารทบด

โผล mε:n2

กง ki?8

ŋi?8 แมนกง อาการของสงของขนาด

เลกโผลออกมาเลกนอย เชน หวมนขนาดเลก, ขง

-บอกอาการ -บอกขนาดของสงทโผล -บอกลกษณะของสงทโผลเปนหวขนาดเลก -บอกระดบการโผลออกมาเลกนอย

กง ku?8

ŋu?8 แมนกง สงทโผลออกมาขนาดใหญ

และโผลออกมาเลกนอย เชน หวมนขนาดใหญ

-บอกขนาดของสงทโผลออกมา -บอกระดบการโผลออกมาเลกนอย

91






โผล mε:n2

เกาะเงาะ kɔ?8

ŋɔ?8 แมนเกาะเงาะ สงทโผลออกมามขนาดเลก

มลกษณะงอและโผลออกมาเลกนอย

-บอกขนาดของสงทโผลออกมา -บอกระดบการโผลออกมาเลกนอย -บอกลกษณะสงทโผลออกมาขนาดเลกและงอ

ฝนตกfon1tok1

ซกๆ sɯk8 sɯk8

ฝนตกซกๆ ฝนตกหนกมากและไมยอมหยดสกทและมปรมาณน าฝนมาก

-บอกลกษณะการตกหนกมากและตอเนอง -บอกปรมาณน าฝนมาก

แซววๆ swεw4 swεw4

ฝนตกแซววๆ ฝนตกปรมาณนอยและไมยอมหยดแตไมหนกเทาซกๆ

-บอกลกษณะการตกตอเนอง -บอกปรมาณน าฝนนอย

แซๆสอย sε4 sε4 sɔ:y4 sɔ:y4

ฝนตกแซๆสอยๆ

ตกหยดๆ (ตกไมหนกเทาไหร)

-บอกลกษณะการตกไมตอเนอง -บอกปรมาณน าฝนนอย

บะๆ ba?8ba?8

ฝนตกบะๆ ฝนตกหนกและตกลงมาอยางรวดเรว

-บอกปรมาณน าฝนมาก -บอกลกษณะการตกตอเนองและรวดเรว

92






ฝนตกfon1tok1


ฝนตกฮงๆ ฝนเรมตกและมททาวาจะตกหนกและเหนมาจากระยะไกล

-บอกลกษณะฝนเรมตก -บอกปรมาณน าฝนทเพมมากขน -บอกระยะทางการมองเหนไกล

สยๆ suy1suy1

ฝนตกสยๆ ฝนตกเลกนอย ไมยอมหยดเปนละออง, ฝนตกปรอยๆ

-บอกปรมาณน าฝนนอยมาก -บอกลกษณะฝนตกปรอยๆและตอเนอง

พง puŋ4

จะลาด ca?la:t4 ca?la:t4

ปงจะลาดๆ ลกษณะการพงไปขางหนาอยางเรว ไมสามารถบงคบใหหยดได ใชกบการขบรถเชน ขบรถพงจะลาดๆ, ขบเรวไมมการเบรก

-บอกลกษณะของ ยานพาหนะทพงไปดวยความเรวสง -บอกความสามารถในการบงคบรถ

พด ?u:5

ออมๆ ?ɔm3?ɔm3

อออมๆ ลกษณะการพดแบบชาๆคอยๆพดแตชากวาแอมๆและเสยงเบาฟงไมคอยชด

-บอกอาการ -บอกลกษณะการพดชา -บอกระดบเสยงเบา

แอมๆ ?εm3?εm3

พดเสยงเบามากแทบไมไดยนจงหวะการพดเรวกวาออมๆ

-บอกลกษณะการพดเรว -บอกระดบเสยงเบามาก

93






พด ?u:5

เปนคาวเปนเคอ pen1kha:w4

pen1

khɯ:a2

อเปนคาว เปนเคอ

ใชกบคนชางพด หรอคนทพดตอไปไดเรอยๆ

-บอกอาการ -บอกลกษณะการพด

อะโลอะเค ?a?lo:2?a? khe:2

ออะโลอะเค ใชกบคนพดเสยงดงโหวกเหวกและพดเรองไมมสาระ

-บอกอาการ -บอกลกษณะการพด -บอกระดบของเสยง

จะหวะจะกวะ ca?wa?7ca?kwa?7

อจะหวะจะกวะ

ลกษณะการพดเสยงดงและพดดวยน าเสยงฮวนสนไมนาฟง

-บอกอาการ -บอกระดบของเสยง -บอกน าเสยง

ฟอน fɔ:n6

แยบๆ yεp8 yεp8

ฟอนแยบๆ ลกษณะการฟอนแบบไมมแบบแผนแตดสวยงาม เชน ฟอนในขบวนแหเครองไทยทานเขาวดในภาคเหนอ

-บอกอาการ -บอกลกษณะการฟอนร า -บอกสถานการณ

ฟอนแอะฟอนแอนfɔ:n6?ε?7 fɔ:n6?εn3

ฟอนแอะฟอนแอน

ลกษณะการฟอนทเปนแบบแผนมและความสวยงามมาก

-บอกอาการ -บอกลกษณะการฟอนทสวยงามมาก

ปะงางปะเงงpa?ŋa:ŋ4

pa?ŋeŋ2

ฟอนปะงางปะเงง

ลกษณะการฟอนตามความพอใจไมเปนแบบแผนและไมมความสวยงาม

-บอกอาการ -บอกลกษณะการฟอน

94






ฟอน fɔ:n6

แอนแอะแอนแอ ?ε:n3?ε?7 ?ε:n3?ε:5

ฟอนแอนแอะ-แอนแอ

ฟอนร าแบบชาวบาน, ฟอนขบวนแหเครองไทยทานเขาวดในภาคเหนอใชกบคนทมอาการเมาสรารวมดวยและมความสนกสนาน

-บอกอาการ -บอกลกษณะการฟอนร า -บอกอารมณ

ไฟลกfay2luk8

โญกๆ ño:k8

ño:k8

ไฟลกโญกๆ ลกษณะเปลวไฟลกแบบชาๆและเปนเปลวไฟขนาดใหญลกอยางตอเนอง

-บอกอาการ -บอกระดบการลกของไฟ -บอกขนาดเปลวไฟ

โวๆ wo?4wo?4

ไฟลกโวๆ ไฟลกขนเรวและตอเนอง เชน ไฟทท าอาหารทตองใชไฟแรงๆ

-บอกอาการ -บอกระดบการลกของไฟ

ทดๆ thɯt8 thɯt8

ไฟลกทดๆ ไฟลกขนเรวและมขนาดใหญขนเรอยๆ เปลวไฟสง และเกดจากการเผาสงหนงสงใดเปนบรเวณกวางแตไมขยายบรเวณ

-บอกอาการ -บอกระดบการลกของไฟ -บอกลกษณะความตอเนอง

ลวาดๆ lwa:t3 lwa:t3

ไฟลกลวาดๆ ลกษณะไฟลกขนเปนบรเวณกวางและขยายบรเวณออกไปเรอยๆ

-บอกอาการ -บอกบรเวณทขยายออกไป

เมา maw2

แอนแอะแอนแอ ?ε:n3?ε?7

?ε:n3?ε:5

เมาแอนแอะแอนแอ

คนเมาแบบไมมสตและมกท ากรยาอยางอนรวมดวย เชน คนทเมาสราและรองเพลงเรอยเปอยอยางไมมสต

-บอกอาการ -บอกกรยาทรวมดวย -บอกลกษณะของบคคล

95






ยอย ñɔ:y6

ซยซายซซวาย suy4say4 su:2swa:y2

ญอยซยซายซ ซวาย

ลกษณะของสงทเปนเสนเลกๆหอยยอยไมเปนระเบยบหรอพชทมเถาวลยยอยไมเปนระเบยบ ดรกมาก เชน เถาต าลงรกรงรง ระโยงระยาง ไมเปนระเบยบ หรอคนทผมยาวแตไมรวบผมใหเรยบรอยปลอยใหผมหลดลยลงมาดไมเรยบรอย

-บอกอาการ -บอกลกษณะสงทเปนเสนและยอยอยางไมเปนระเบยบ

ยาน ña:n2

เตงเกงtə:ŋ6kə:ŋ6

ญานเตงเกง สงของขนาดใหญทผกไวหรอถกยดไวหยอนลง เชน ปายผาขนาดใหญหยอนลงมามาก

-บอกอาการ -บอกลกษณะการหยอน -บอกขนาดของสงของทหยอน

ตองกอง tɔ:ŋ6kɔ:ŋ6

ญานตองกอง สงของขนาดเลกทผกไวหรอยดไวหยอนลง เชน เตานมขนาดเลกของคนแกทตวผอมๆหยอนยาน

-บอกอาการ -บอกลกษณะบคคล -บอกขนาดของสงทยาน -บอกรปราง

ตาบเตบta:p3te:p3

ญานตาบเตบ ใชกบกางเกงทหยอนลงเกอบจะหลด เชน คนทใสกางเกงตวใหญๆเปากาง เกงหยอนลงประมาณเขาและขากางเกงกองทเทา

-บอกอาการ -บอกลกษณะของกางเกง -บอกขนาดของสงทยาน

96






ยม ñim6

บย buy5

ญมบย ยมยองดวยความสบายใจแตไมไดฉกยมจนเหนฟน

-บอกอาการ -บอกลกษณะ การยม บอกอารมณ

หมะญ ma7ñi?8

ญมหมะญ ยมแกมหวเราะ (ยมหว) ใชกบคนทอารมณดแตไมแสดงออกมากนก

-บอกอาการ -บอกลกษณะการยม -บอกอารมณ

ยน yɯ:n2

เจงเกง cə:ŋ5kə:ŋ5

ยนเจงเกง คนสงยนอย -บอกอาการ -บอกรปราง

โจงโกง co:ŋ5ko:ŋ5

ยนโจงโกง คนสงใหญ, สงมากยนอย -บอกอาการ -บอกรปราง

แจงแกง cε:ŋ5kε:ŋ5

ยนแจงแกง คนทผอมและดไมมแรงยนอย


ยน

ñɯ:n4

เจอะเลอะ cə?8lə?8

ญนเจอะเลอะ ลกษณะสงทเลยออกมามากและมขนาดใหญ เชน กงไมขนาดใหญยนออกไปนอกรวบานมาก

-บอกอาการ -บอกขนาด -บอกระดบของการยนออกมามาก

เจาะเลาะ cɔ?8lɔ?8

ญนเจาะเลาะ ลกษณะสงทยนออกมาหรอเลยออกมาเลกนอย เชน ยนหนาออกมาจากหนาตาเลกนอย

-บอกอาการ -บอกระดบของการยนออกมาเลกนอย

97






รอง hɔ:ŋ6

ฮองแตกฮองแตนhɔ:ŋ6tε:k3 hɔ:ŋ6t ε:n1

ฮองแตกฮองแตน

รองดวยความกลวเสยงดงมากหรอรองไหเสยงดงมาก

-บอกอาการ -บอกระดบเสยง -บอกอารมณ

รองไห hay5

ซบๆ sip6 sip6

ไฮซบๆ รองไหเบาๆ สดจมกบอยๆ(รองไหกระซก)

-บอกอาการ -บอกลกษณะการรองไห

โงๆ ŋo:5ŋo:5

ไฮโงๆ รองไหเสยงดง ไมยอมหยด(รองไหโฮ)

-บอกอาการ -บอกลกษณะการรองไห

โกๆ ko:6ko:6

ไฮโกๆ รองไหเสยงดงมาก ไมยอมหยด(รองไหฟมฟาย)

-บอกลกษณะการรองไหตอเนอง -บอกระดบอาการ

แงๆ ŋε:5 ŋε:5

ไฮแงๆ เดกรองไห (รองไหแงๆ)เชน เดกรองไหเพราะหวนม

-บอกอาการ -บอกลกษณะการรองไห -บอกวย

ออๆ ?ɯ:5?ɯ:5

ไฮออๆ รองไหนานมาก (รองไหเปนวรรคเปนเวร)

-บอกอาการ -บอกระยะเวลาในการรองไห

สะอกสะอนsa?ɯk7sa? ?ɯ:n5

ไฮสะอกสะอน รองไหและสะอกสะอนเปนเวลานาน (รองไหกระอดกระออ)

-บอกอาการ -บอกลกษณะการรองไห -บอกระยะเวลานาน

98






ลน lon6

ฟะๆ fa?8fa?8

น าลนฟะๆ น าลนเตมไปหมด, เออลนไปทวบรเวณกวาง

-บอกอาการ -บอกปรมาณน า -บอกบรเวณ

จอกๆ cɔ:k3 cɔ:k3

น าลนจอกๆ น าลนสายเลกๆและมปรมาณนอยและเสยงดง

-บอกปรมาณน า -บอกขนาดล าน า -บอกระดบเสยงการไหล

โจกๆ co:k3co:k3

น าลนโจกๆ น าลนปรมาณมากและเสยงดงมาก เชน เปดน าแรงๆใสถงและน าลนออกมามาก

-บอกปรมาณน า -บอกขนาดภาชนะเลก -บอกระดบเสยงการไหล

ลมพดlom2pat5

ซวๆ siw6siw6

ลมปดซวๆ ลมพดเบาๆและเยน พดแรงกวาซยๆ

-บอกอาการ -บอกลกษณะการพดเบาๆ

ซยๆ suy6suy6

ลมปดซยๆ ลมพดเบาๆเยนสบายและพดตอเนอง

-บอกอาการ -บอกลกษณะการพด

โซๆ so:6so:6

ลมปดโซๆ ลมพดแรงและเยนสบาย -บอกอาการ -บอกลกษณะการพด

บงๆ bɯŋ

6 bɯŋ6

ลมปดบงๆ ลมแรงปานกลางและแรงกวาโซๆ

-บอกอาการ -บอกระดบการพด

ฮงๆ

haŋ6 haŋ6

ลมปดฮงๆ ลมพดแรงมากจนหลงคาปลวและแรงกวาบงๆ

-บอกอาการ -บอกระดบการพด

99






ลม kon4

ซวาม swam4

กนซวาม สงทมขนาดใหญลมลงใชกบคนหรอตนไมเทานน เชน ตนไมขนาดใหญลมลง หรอ คนอวนรปรางสงใหญลมลง

-บอกอาการ -บอกขนาดของสงทลมลง -บอกรปรางของบคคล

แซวม swεm4

กนแซวม สงทมขนาดเลกลมลงใชกบคนหรอตนไมเทานน เชน ตนไมขนาดเลกลมลง หรอคนผอมลมลง

-บอกอาการ -บอกขนาดของสงทลมลง -บอกรปรางของบคคล

บง bɯŋ

4 กนบง คนทอวนมากลมลงอยาง

เรวหรอตนไมขนาดใหญมากและไมมกงกานลมลงอยางรวดเรว

-บอกอาการ -บอกขนาดของสงทลมลง -บอกรปรางของบคคล -บอกลกษณะการลมอยางรวดเรว

ลอย lɔ:y2

โมงๆ moŋ4 moŋ4

ลอยโมงๆ ลกษณะการลอยของสงทมขนาดใหญและเหนไดชด

-บอกอาการ -บอกขนาดของสงทลอย

มองๆ mɔŋ

4mɔŋ4

ลอยมองๆ ลกษณะการลอยของสงทมขนาดเลก

-บอกอาการ -บอกขนาดของสงทลอย

มองกองๆ mɔŋ

4kɔŋ4 mɔŋ

4kɔŋ4

ลอยมองกองๆ ลกษณะการลอยและจมใชกบของขนาดเลก เชน ผลมะเดอเดยวลอยเดยวจม

-บอกอาการ -บอกลกษณะการลอย -บอกขนาดของสงทลอย

100






ลอย lɔ:y2

โมงโกงๆ moŋ4koŋ4 moŋ4koŋ4

ลอยโมงโกงๆ ลกษณะการลอยและจมใชกบของขนาดใหญ เชนมะพราวแหงเดยวลอยเดยวจมน า

-บอกอาการ -บอกลกษณะการลอย -บอกขนาดของสงทลอย

เลย li:a2

ผาดๆ pha:t3 pha:t3

เลยผาดๆ ลกษณะการเลยของสตวขนาดใหญก าลงเลยสงทเปนของแขง เชน ววควายก าลงเลยโปง

-บอกอาการ -บอกเสยงในขณะทเลย -บอกลกษณะการเลยของสตวใหญ -บอกขนาดของสตว


เลยแจบๆ

ลกษณะของสตวขนาดเลกทเลยของเหลว เชนสนขเลยกนน า

-บอกอาการ -บอกเสยงในขณะเลย -บอกลกษณะการเลยของสตวเลก -บอกขนาดของสตว

วาง ñɔ:ŋ2

ออกหญอก ?ɔk7

ñɔk7 วางออกหญอก วางทงไว ใชกบเสอผาทม

ปรมาณนอย เชน เสอสองตววางทงไว

-บอกอาการ -บอกปรมาณ -บอกลกษณะ

วง lon4

จนๆ cin5 cin5

ลนจนๆ ลกษณะการวงเรวใชกบ เดกและคนผอมมากๆวง

-บอกอาการ -บอกวย -บอกรปราง -บอกลกษณะการวงเรว

101






วง lon4

จะลาดๆca?la:t4 ca?la:t4

ลนจะลาดๆ คนสงใหญก าลงวง -บอกอาการ -บอกรปราง

จาดลาดๆ cat4la:t4 cat4la:t4

ลนจาดลาดๆ ลกษณะการวงทมองเหนจากระยะไกลๆ

-บอกอาการ -บอกระยะทางการมองเหนไกล

ลนแอะลนแอน lon4?ε?8lon4

?εn3

ลนแอะลนแอน ลกษณะของคนรบวงหลงจะแอนและมอาการเหนอยมาก

-บอกอาการ -บอกลกษณะการวง

ว wi:2

วบๆ wop8wop8

ววบๆ ใชของขนาดใหญพดอยางเรวและแรง เชน ใชพดขนาดใหญพดแรงๆ

-บอกอาการ -บอกขนาด -บอกระดบการพด

แวบๆ wεp8wεp8

วแวบๆ ใชของขนาดเลกพดและพดเบาๆ เชน ใชฝากระปองนมขนาดเลกพดเบาๆ

-บอกอาการ -บอกขนาดของสงทใชพด -บอกระดบการพด

เวยนหวmaw2

hu:a1

จนๆ con5con5

เมาหวจนๆ เวยนหวมากและคลายจะเปนลม

-บอกอาการ -บอกลกษณะอาการ

สน san3

ทดๆ tɯt8 tɯt8

สนทดๆ สนเพราะหนาวเหมอนคนทจะเปนไข

-บอกอาการ -บอกลกษณะการสน

หญองๆ ñɔŋ

3 ñɔŋ

3 สนหญองๆ สนเพราะกลว, สนหนาว

จากลมหนาว

-บอกอาการ -บอกลกษณะการสน

102






สน san3

งอนๆ ŋɔ:n2

ŋɔ:n2 หวสนงอนๆ ลกษณะของคนแกหวสน -บอกอาการ

-บอกวยของบคคล -บอกลกษณะอาการสน

หกลม ta:w4

ขะลมบมkha?lom4

bom4

ตาวขะลมบม ลนหกลมอยางเรวและเสยงดง หรอลมลงพนไมและกระแทกกบสงของ

-บอกอาการ -บอกเสยง -บอกระดบการหกลมอยางเรว

หงายŋa:y1

กางหงาง kaŋ5

ŋaŋ5 หงายกาง หงาง

ลกษณะของมคมหงายขน เชน มดหงายกางหงาง

-บอกอาการ -บอกลกษณะของสงของมคม

หมอบmu:p4

จค cu:5 khu:5

มบจค คนตวใหญหมอบอย -บอกอาการ -บอกรปราง

เจาะเคาะ cɔ?8khɔ?8

มลเจาะเคาะ คนตวเลกและต าท าทาหมอบ


หมนmun1/ phat7

วนๆ won5won5

หมนหรอผดวนๆ

หมนไปเรอยๆ เชน ลอรถ, ทปนฝาย

-บอกอาการ -บอกระดบความเรว

วนๆ win5win5

หมนรอผดวนๆ ลกษณะวงลอขนาดเลก เชน ลอรถจกรยานหมนไปเรวๆ, ของเลกๆหมนเรว

-บอกอาการ -บอกระดบความเรว -บอกขนาด

ไหล lay1

ลวาดๆ lwat4 lwat4

ไหลลวาดๆ ลกษณะการไหลของน าทมปรมาณมาก

-บอกอาการ -บอกปรมาณ

103






ไหล lay1

เลอๆ lɯa?4 lɯa?4

ไหลเลอๆ สงของจ านวนมากไหลมาเรอยๆ เชน ขยะไหลมาตามน าเรอยๆ

-บอกอาการ -บอกลกษณะของสงทไหล -ระดบการไหล

โละๆ(แนวนอน)lo?8lo?8

ไหลโละๆ ลกษณะการไหลออกตามแนวนอน เชน โรงสขาวทกระสอบขาวไหลออกมาตอเนองกน

-บอกอาการ -บอกทศทาง -บอกปรมาณ -บอกลกษณะการไหล

กงๆ kaŋ6 kaŋ6

ไหลกงๆ ลกษณะการไหลออกมาอยางรวดเรวปรมาณมาก, ไหลออกมาจากทอทมขนาดใหญ,จากทสงลงมาปรมาณมากและเรว

-บอกอาการ -บอกระดบการไหล -บอกทมา -บอกขนาดของทมา -บอกปรมาณสงทไหลออกมา


ไหลบงๆ ลกษณะการไหลออกมาอยางรวดเรวปรมาณมาก, ไหลออกมาจากทอทมขนาดใหญ,จากทสงลงมาปรมาณมากและเรว

-บอกอาการ -บอกระดบการไหล -บอกทมา -บอกขนาดของทมา -บอกปรมาณสงทไหลออกมา

ลดๆ lit8lit8

ไหลลดๆ ไหลออกมาปรมาณนอยแตไหลไมขาดใชกบน า หรอไหลนอยมากใชกบเลอด เชน เลอดไหลลดๆ

-บอกอาการ -บอกปรมาณ

-บอกประเภทของสงทไหล

104






ไหล lay1

จอกๆ cɔ:k3 cɔ:k3

ไหลจอกๆ ลกษณะการไหลลงมาปรมาณนอยๆสายเลกๆ

-บอกอาการ -บอกปรมาณ -บอกทศทาง

โจกๆ co:k3co:k3

ไหลโจกๆ ไหลลงมาคลายน าตกขนาดเลกไหลแรงๆ ไมกระจายมาก

-บอกอาการ -บอกปรมาณน า -บอกระดบการไหล


ไหลฮงๆ น าไหลจากทสงมากและตกลงมาในปรมาณมาก เชนน าตก

-บอกอาการ -บอกปรมาณน า -บอกทมา -บอกระดบความสงและปรมาณ

ซวาๆ swa?4swa?4

ไหลซวาๆ น าตกไหลลงมาแตกเปนฟองกระจายออกอยางรวดเรวและตอเนอง

-บอกอาการ -บอกลกษณะการไหล -บอกระดบความเรวในการไหล

แจวๆ cε:w4 cε:w4

ไหลแจวๆ แมน าสายเลกและปรมาณนอยทไหลเรว(ไหลเชยว)

-บอกอาการ -บอกขนาดของล าน า -บอกปรมาณน า

ตน tun4

ไหลตน ลกษณะการไหลชาแตมปรมาณน ามาก

-บอกอาการ -บอกปรมาณ -บอกระดบการไหล

นอง nɔ:ŋ2

ไหลนอง ลกษณะน าไหลอยางรวดเรวปรมาณมากไปทว บรเวณ (น าทวม)

-บอกอาการ -บอกระดบการไหล -บอกปรมาณ -บอกบรเวณ

105






ไหล lay1

ปดๆ pit8pit8

ไหลปดๆ ไหลนอยเปนครงคราว, หยดเปนหยดๆ

-บอกอาการ -บอกลกษณะการไหล -บอกระดบการไหล

กดๆ kut8kut8

ไหลกดๆ ไหลไมยอมหยดมปรมาณมากใชกบเลอดเทานน


ญม ñim6

ไหลญม ไหลออกมานดหนอยแลวหยดหายไปใชกบเลอดเทานน


ไหว way5

ขะมอบ kha?mɔp8 kha?mɔp8

ไหวขะมอบๆ ลกษณะการไหวแลวไหวอก, ไหวบอยๆ,ไหวขอโทษ, ขอขมา

-บอกอาการ -บอกลกษณะการไหว -บอกระดบความถของการไหว

กะงอบๆ ka?ŋɔp 8

ka? ŋɔp8

ไหวกะงอบๆ ไหวแลวไหวอก, ไหวบอยๆ,ไหวขอโทษ, ขอขมา

-บอกอาการ -บอกลกษณะการไหว -บอกระดบความ ถของการไหว

หอย hɔ:y5

ตงญง tiŋ5

ñiŋ5 ฮอยตงญง ของขนาดเลกมากหอยอย

เชน ตมหขนาดเลกทหอยลงมา

-บอกอาการ -บอกขนาดสงของทหอย -บอกระดบของขนาด


ñɔ:ŋ5 ฮอยตองญอง ของขนาดเลกหอยอย เชน

ถงขนม, มะมวงหอยอย(แกวงไปมา)

-บอกอาการ -บอกขนาด -บอกระดบของขนาด

106






หอย hɔ:y5

โตงโญง to:ŋ5

ño:ŋ5 ฮอยโตงโญง ของขนาดใหญหอยอย เชน

กระสอบใสของหอยอย -บอกอาการ -บอกขนาด -บอกระดบของขนาด

ลองแลงตองแตงlɔ:ŋ4lε:ŋ4 tɔ:ŋ3tε:ŋ3

ฮอยลองแลงตองแตง

ลกษณะสงทหอยไปมาเกอบจะหลดออกจากกน เชน มอหรอแขนทโดนมดฟนเกอบขาดออกจากกน

-บอกอาการ -บอกลกษณะการหอยจนเกอบจะหลด -บอกระดบของอาการ

หก hak7

ควาบ khwa:p8

หกควาบ ไมขนาดใหญและหกไดงาย

-บอกอาการ -บอกขนาดของสงทหก -บอกลกษณะการหกงาย

แควะ khwε?8

หกแควะ ไมขนาดเลกหก -บอกอาการ -บอกขนาด

แงะ ŋε?8

หกแงะ ไมขนาดเลกมความเหนยว หก

-บอกอาการ -บอกลกษณะการหก

หวเราะkhay5 hu:a1

ควะๆkhwa?8 khwa?8

ไขหวควะๆ หวเราะเสยงดงมาก อารมณดมากๆใชกบผชาย

-บอกอาการ -บอกอารมณ -บอกระดบเสยง -บอกเพศ

แลดๆ lεt8 lεt8

ไขหวแลดๆ หวเราะเสยงแหลมไมยอมหยดใชกบผหญง

-บอกอาการ -บอกระดบเสยง -บอกเพศ

คกๆ khik8khik8

ไขหวคกๆ หวเราะเบาๆ

-บอกอาการ -บอกระดบเสยง

107






หวเราะkhay5 hu:a1

คกๆคอกๆ khik8khik8 khɔk8khɔk8

ไขหวคกๆคอกๆ

หวเราะคกคกสนกสนานกนหลายคน

-บอกอาการ -บอกอารมณ -บอกปรมาณผกระท า

อา ñi:4

กะงะ ka?8

ŋa?8 อากะงะ ลกษณะการอาเลกนอย

ของแผลหรอสงทมขนาดใหญแตอามากกวา แกะแงะ เชน แผลทเกดจากมดฟนแขนหรอประตทเปด อาเลกนอย

-บอกอาการ -บอกลกษณะของสงทอามขนาดใหญ -บอกระดบการอาเลกนอย -เนนขนาดและระดบการอา

แกะแงะ kε?8

ŋε?8

อาแกะแงะ ลกษณะการอาเลกนอยของแผล เชน มดบาดจนแผลอาเลกนอยหรอใชกบสงของทอาเลกนอยแตอานอยกวา กะงะ เชน ปลายไมสอยผลไมอาเพยงเลกนอย

-บอกอาการ -บอกลกษณะของสงทอาขนาดเลก -บอกระดบการ อานอยมาก -เนนขนาดและระดบการอา

กยงย kuy3

ŋuy2

อากยงย ลกษณะทอาเกอบหลดใชกบแผลหรอรอยฟนเกอบหลดออกจากกนเทานน

-บอกอาการ -บอกลกษณะทอาเกอบจะหลด

อาเจยนha:k4


ฮากบงๆ อาเจยนออกมาทละมากๆ -บอกอาการ -บอกปรมาณสงทอาเจยนออกมา

108






อาเจยนha:k4

เลาะๆ lɔ?8 lɔ?8

ฮากเลาะๆ อาเจยนออกมาอยางตอเนองแตไมรนแรงเทาบงๆ มกใชกบเดก

-บอกอาการ -บอกลกษณะการอาเจยน -บอกวย

แอน ?ε:n3

แอแหม ?ε:5mε:5

แอนแอแหม ลกษณะการแอนของสงของ เชน ไมคานหาบของเวลาทหาบของหนกแตไมถงกบงอ

-บอกอาการ -บอกลกษณะสงทแสดงอาการเปนของแขงใชส าหรบหาบของ

2.2 ค ากรยาอกรรมยอย ค ากรยาอกรรมยอย หมายถงค าทท าหนาทคลายกบค าวเศษณตามทพระยาอปกต (2546: 87-88) ไดจ าแนกชนดของค าตามไวยากรณดงเดม จะขยายค านามหรอค ากรยาทอยขางหนา และสามารถปรากฏในต าแหนงกรยาอกรรมของประโยคได ตามไวยากรณโครงสรางของ วจนตน ภาณพงศ (2543: 54-56) เปนหมวดค ายอยของกรยาอกรรมจงเรยกวา กรยาอกรรมยอย เชน มอเยนมาก ค าวา “เยน” เปนกรยาอกรรม และสามารถเปนกรยาอกรรมยอยได เชน มอเยนกวาเทาแลว ตามกรอบประโยคทก าหนดไว คอ นาม _______ กวา นาม แลว เชน นองอวนกวาพแลว นอกจากกรอบประโยคขางตน กรยาอกรรมยอย สามารถน าหนาค าวา กวา หรอ ทสด ไดทนท เชน นองอวนกวา... หรอ นองอวนทสด เปนตน และในการวเคราะหครงนจะยดการแบงชนดค ากรยาตามวจนตน ภาณพงศ (2543: 54-56) ซงใชค าวา กรยาอกรรมยอย ซงพบค าหลกชนดค ากรยาอกรรมยอย 42 ค า และค าแสดงภาพลกษณ 104 ค า ดงตารางตอไปน

109

ตาราง 9 การปรากฏรวมทางโครงสรางและการปรากฏรวมทางความหมายของค าแสดงภาพลกษณท ปรากฏรวมกบหมวดค าหลกชนดค ากรยาอกรรมยอย





กระจายhi:a4

เฮยเบอะเฮยเบอhi:a4bə?8 hi:a4bə:1

เฮยเบอะเฮย-เบอ

กระจดกระจายไมเปนระเบยบจ านวนมาก

-บอกอาการ -บอกลกษณะการกระจาย -บอกปรมาณ

เบอะ bə?8

เฮยเบอะ กระจดกระจายจ านวนไมมากเทาเฮยเบอะเฮยเบอ

-บอกอาการ -บอกลกษณะการกระจาย -บอกระดบปรมาณ

กลม mon2

อมลม ?um6lum6

มนอมลม กลมขนาดใหญ เชน ลกบอล

-บอกลกษณะกลม -บอกระดบขนาด

ออมลอม ?ɔ:m6lɔ:m6

มนออมลอม กลมและมขนาดเลก เชน ลกมะนาว

-บอกลกษณะกลม -บอกระดบของขนาด

แกวด kwεt8

มนแกวด ลกษณะกลมเกลยงใชกบสงของและคน เชน ลกแกว หรอคนทหนาอวนกลม

-บอกลกษณะกลม -บอกรปราง

กลวงku:aŋ1

โจโหว co:5 wo:5

กวงโจโหว กลวงหรอรโหวขนาดใหญใชกบวสดทเปนไม เชนตนไมมรโหวขนาดใหญ

-บอกลกษณะกลวงและแขง -บอกระดบของขนาด

จหว ci:5 wi:5

กวงจหว กลวงเลกนอย เชน ไมทผพงเปนโพรงขนาดเลก

-บอกลกษณะกลวงเลกนอย -บอกระดบสงทเปนโพรงขนาดเลก

110






กลวงku:aŋ1

จอหวอ cɔ:5wɔ:5

กวงจอหวอ ลกษณะกลวงขนาดกลางใหญกวาจหว

-บอกลกษณะกลวง -บอกระดบขนาด

ขม khom1

คอย khɔ:y5

ขมคอย ขมมากใชกบอาหารเทานน เชน ดควายทใสลาบขมมาก

-บอกระดบรส -บอกลกษณะของสงทท าใหเกดรส

ขาวkha:w1

เปดแจะแฝะpə:t3cε?7fε?7

ขาวเปดแจะแฝะ

ลกษณะคนทหนาขาวซด,หนาซดคลายจะเปนลม

-บอกอาการ -บอกลกษณะสหนาของบคคล

หมากกากma:k3ka:k3

ขาวหมากกาก ขาวซดหรอขาวปนกบสอนและสออกหมนๆใชกบสงของ เชน เสอขาวหมากกาก

-บอกลกษณะสงทมสขาวปนกบสอน -บอกระดบของส

หมนหลน mun5lun5

ขาวหมนหลน สขาวทใชกบสงของทมลกษณะใหญและกลมๆ เชน กลมดายสายสญจน

-บอกลกษณะสงของเปนเสนมวนรวมกนขนาดใหญ -บอกระดบส

สนบน sun3bun3

ขาวสนบน สขาวใชกบสงทมลกษณะคลายปยนนและมปรมาณมาก เชน ขาวเหมอนปยดอกฝายทมปรมาณมาก

-บอกลกษณะของสงทเปนปยนน -บอกปรมาณ -บอกระดบส

111






ขาวkha:w1

มาบๆ ma:p4ma:p4

ขาวมาบๆ ลกษณะสขาวทใชกบสงทมแสงสะทอนเทานน เชน แสงสะทอนจากสงกะส

-บอกลกษณะสงของทสะทอนแสงได -บอกระดบสและแสง

แหมนแหลนmε:n5lε:n5

ขาวแหมน- แหลน

ลกษณะคนทหนาเลก, ผวขาวๆหรอใชกบลกษณะสงทมขนาดเลกสขาว เชน เมลดขาวสารทขาวๆยาวๆลบๆ

-บอกลกษณะใบหนาขนาดเลก -บอกส -บอกลกษณะเมดขนาดเลกและมสขาว

เผอก phɯ:ak3

ขาวเผอก ขาวเปนบรเวณกวาง

เชน สวนดอกไมทมสขาวเตมไปหมด

-บอกปรมาณ -บอกบรเวณ -บอกส

ขน khun3

นวะๆ nua?8nua?8

ขนนวะๆ ขนมาก เชน เวลาฝนตกน าจะขนมาก มองอะไรไมเหน เชนเวลาไปหาปลาน าขนนวะๆ

-บอกระดบความขน -บอกลกษณะของน าเวลาฝนตก

แขง khεŋ1

กากดากka:k3da:k3

แขงกากดาก แขงมากใชกบของทขบไมแตก เชน หนงควายจทแขงมาก

-บอกลกษณะสงทกนแขง -บอกอาการ

แกกแดกkεk7dεk7

แขงแกกแดก สงของทมลกษณะแขงมากหรอกดไมเขา เชน ไม, กระดกสตว

-บอกลกษณะสงทกนแขงมาก -บอกอาการ

112






คด kot8

โกงโหงง koŋ5

ŋoŋ5 กดโกงโหงง ใชกบลกษณะสงของ

ขนาดใหญ เชน ตนไมคด, ถนนทเลยวไปมา

-บอกลกษณะสงทคด -บอกขนาดของสงทคด

โหลงโหงง loŋ5

ŋoŋ5

กดโหลงโหงง ใชกบลกษณะสงของขนาดใหญ เชน ตนไมคด, ถนนทเลยวไปมา

-บอกลกษณะสงทคด -บอกขนาดของสงทคด

หลองหงอง lɔŋ5

ŋɔŋ5

กดหลองหงอง ใชกบลกษณะสงของทมขนาดเลก เชน เหลกเสน, ตะป

-บอกลกษณะสงของแขงและคดหรองอได -บอกขนาดของสงของ

งอ kɔ:ŋ3

คอญอ khɔ:2ñɔ:2

หลงกองคอญอ

หลงโกง, คนนงหลงโกง,คนตวเลกหลงงอใชกบคนแกหรอคนทมรปรางเลกเทานน

-บอกอาการ -บอกลกษณะการงอหรอหลงโกง -บอกวย -บอกรปราง

ทองนอง thɔ:ŋ6nɔ:ŋ6

หลงกองทองนอง

ลกษณะหลงโกงใชกบคนหลงโกงและผอมสงใชกบคนทวไปยกเวนคนแก

-บอกอาการ -บอกลกษณะการงอหรอหลงโกง -บอกวย -บอกรปราง

113






งอ kɔ:ŋ3


หลงกอง- โทงโนง

ลกษณะหลงโกงใชกบคนหลงโกงและผอมสงแตหลงโกงกวาและรปรางใหญกวาทองนอง ใชกบคนทวไปยกเวนคนแก

-บอกอาการ -บอกลกษณะหลงโกง -บอกวย -บอกรปราง

งอน kon5kɯŋ

3

คญ khɯ?8

ñɯ?8 กนกงคญ กนงอนใชกบคนอวน

และรปรางสงใหญกนงอนเหนไดชด

-บอกลกษณะ -บอกรปราง

งอน kon5

ŋε:n6

แลกแทกlεk8thεk8

กนแงนแลกแทก

กนงอนใชกบคนผอมและรปรางสงใหญ

-บอกลกษณะกนงอน -บอกรปราง

จด ca:ŋ1

จะแหลดแผดca?lεt7phεt7

จางจะแหลดแผด

จดมากใชกบอาหารประเภทแกงเทานน เชน แกงถวยนจดมากๆ ไมมรสชาตเลย

-บอกระดบรส -บอกประเภทของอาหาร

แผด phεt7

จางแผด จดมากใชกบอาหารประเภทแกงและรสจดมากกวาจะแหลดแผด


เจมเจอ cəm3cə?3

จางเจมเจอ รสจดใชกบอาหารทกประเภท รสจดระดบกลางๆ ไมจดเทากบจะแหลดแผด และ แผด


114






ชน cum4

อกมก ?ɯk8mɯk8

จมอกมก ลกษณะสงของทชนและชมน าอยบางเลกนอยใชกบเสอผา เชน ผาทซกแลวไมมแดดท าใหชนมาก

-บอกลกษณะสงท เปยกชมเลกนอย -บอกระดบความชน

ตน tan1

ตก tik7

ตยตนตก ใชกบคนทอวนมากเนอแนนเทานน

-บอกลกษณะคนทเนอแนน -บอกระดบรปราง

ออกหมอก ?ɔk7mɔk7

ตนออกหมอก ใชกบคนทอวนและเนอแนน แตอวนนอยกวา ตก

-บอกลกษณะคนเนอแนน -บอกระดบรปราง -บอกบคคล

ท mum4

มก mu?8ku?8

มมมก ลกษณะทมากหรอใชกบสงของขนาดใหญ ทมปลายท เชน ไมไผทเหลาใหปลายทหรอ ดนสอใชงานจนทมากๆ

-บอกลกษณะสงทท -บอกระดบความท -บอกขนาดของสงของ

ทงไว hia4

เฮยฟเฮยฟน hia4fɯ?8 hia4fɯ:n6

เฮยฟเฮยฟน อาการทก าลงคนของกระจยกระจายและทงไวดวนวายมาก

-บอกอาการ -บอกลกษณะ -บอกระดบอาการ

นม nu:an2

หนกๆ nuk7nuk7

นวนหนกๆ ใชกบสงของทนมและขนาดใหญ เชน ฟองน า

-บอกลกษณะสงทนม -บอกขนาด

115






นม nu:an2

หนอกๆ nɔk7 nɔk7

นวนหนอกๆ ใชกบสงทมขนาดเลกและนม เชน ขนมบวลอยทนมมากๆ

-บอกผวสมผส -บอกขนาด

บาง ba:ŋ2

ตาบหญาบ ta:p3

ña:p3 บางตาบหญาบ

ใชกบสงทมลกษณะบางและมผวหยาบ เชน ผาดบบางตาบหญาบ

-บอกลกษณะบางและหยาบ -บอกขนาดของสงของ

แตบแหญบ tεp7

ñεp7 บางแตบแหญบ

บางมากใชกบผา เชน ผาเชดหนาพบแลวบางแตบแญบ

-บอกลกษณะของผาทบางและผนเลก -บอกระดบความบาง

แตบแปบ tεp8

pεp8 บางแตบแปบ บางมากกวาแตบ

แหญบ ใชกบกระดาษ เชน กระดาษทพบแลวบางแตบแปบ

-บอกลกษณะความบาง -บอกประเภทสงของทเปนแผน

เบา baw2

โตงโญง to:ŋ5

ño:ŋ5 เบาโตงโญง เบากบสงของขนาด

ใหญ เชน กระเปาใบใหญเบาโตงโญง

-บอกน าหนก -บอกขนาด


ñɔ:ŋ5

เบาตองญอง เบาใชกบสงของขนาดเลก เชน ถงใสหอหมากเบาตอง ญอง

-บอกน าหนก -บอกขนาด

ปด pu:t4

พหล phu:5lu:5

ปดพหล ปดมากเลกนอย เชน ตาปดบวมเลกนอยจากการรองไห

-บอกอาการ -บอกระดบขนาด

116






ปด pu:t4

ปาดจาด pa:t3ca:t3

ปดปาดจาด ปดออกมามาก เชน ตาทปดบวมมากเนองจากถกตอย

-บอกอาการ -บอกระดบขนาด

ปกคก pok8khok8

ปดปกคก ลกษณะการปดบวมมขนาดใหญมาก เชน หวโนเทาลกมะนาว

-บอกอาการ -บอกลกษณะ ขนาดของสงทปดบวม

เปอยpə:y3

หมนๆ mun5 mun5

เปยหมนๆ เปอยมากใชกบอาหารทเปนเนอสตว

-บอกลกษณะการเปอย -บอกระดบความเปอย -บอกประเภทอาหาร

แลวน lwεn4

เปยแลวน ผกเปอยจนแทบไมตองเคยว,ผกเปอยจนเละ

-บอกลกษณะการเปอย -บอกระดบความเปอย -บอกประเภทอาหาร

พอง pɔ:ŋ2

ตบขบ tup7khup7

ปองตบขบ ลกษณะแผลหรออาการพองทหนาๆมขนาดใหญและบวม

เชน ฝทปดบวมขนาดใหญ

-บอกอาการ -บอกระดบขนาดของสงทพอง

ตอบขอบ tɔ:p3khɔ:p3

ปองตอบขอบ ลกษณะตมหรอแผลทพองและมขนาดเลก เชน แผลอกเสบทปดบวมเลกนอย

-บอกอาการ -บอกระดบขนาดของสงทพอง

117






พอง pɔ:ŋ2

แตบแขบ tεp7khεp7

ปองแตบแขบ ตมบนผวหนงทพองและขนาดเลกหรอลกษณะการพองเลกนอย เชน แผลพพองจากน ารอนลวก

-บอกอาการ -บอกระดบขนาดของสงทพองเลกนอย

มด mɯ:t4

คม khum6

มดคม มดไมเหนอะไร, กรณฝนก าลงจะตก, ครมฟาครมฝน

-บอกสถานการณ -บอกระดบความมด

ซมลม sum6lum6

มดซมลม มดสลว, เหนบางไมเหนบาง

-บอกลกษณะความมด -บอกระดบการมองเหน

สะลม sa?lum6

มดสะลม มดสลว, เหนบางไมเหนบาง

-บอกลกษณะความมด -บอกระดบการมองเหน

ทก thɯk8

มดทก มดสนทและอยในสถานการณนากลว

-บอกระดบความมด -บอกความรสก

ยาว ña:w2

แจดแลด cεt8lεt8

ญาวแจดแลด ลกษณะยาวตรง,ขนาดเลก เชน งตวเลกๆทนอนตายล าตวยาวเลกนอย

-บอกลกษณะยาวและตรง -บอกขนาด -บอกระดบความยาวและขนาด

จาดลาด cat4lat4

ญาวจาดลาด ลกษณะยาวตรงและมขนาดใหญ เชน เสาไฟฟาขนาดใหญทวางเรยงบนพน หรองขนาดใหญล าตวยาวมากนอนตายอย

-บอกลกษณะ -บอกขนาด -บอกระดบความยาวและขนาด

118






ยย puy4

โลๆ lo:6 lo:6

พยโลๆ ยยเปนผงละเอยดมาก เชน แกลบออน

-บอกลกษณะ -บอกระดบความยย

ลงๆ laŋ6 laŋ6

พยลงๆ ยย แยกออกจากกนงายแตไมถงกบเปนผง เชน ขาวเหนยวไมสามารถปนเปนค าไดเปนเมดๆแยกกน หรอของแหงกรอบแตกออกจากกนงาย

-บอกลกษณะ -บอกระดบความยย -บอกประเภทของสงทยย

รอน hɔ:n6

ป pi:5

ฮอนป รอนจากแดด แสบไหม รอนมาก

-บอกอาการ -บอกระดบความรอน

วบๆ wup8wup8

ฮอนวบๆ รอนเปนพกๆเนอง จากเปลวแดดถกลมพดมารอนเปนพกๆ

-บอกอาการ -บอกทมาของความรอน -บอกลกษณะตอเนอง

โวๆ wo4wo4

ฮอนโวๆ รอนจากอาการคน เปนตมทางผวหนง หรอแผล

-บอกอาการ -บอกทมาของอาการ

วาวๆ waw4waw4

ฮอนวาวๆ ลกษณะเจบคออยางรนแรงอาการปวดและรอนบรเวณทปวดทอง

-บอกอาการ -บอกทมาของอาการ -บอกต าแหนง

ฮอนแตกฮอนแตน hɔ:n6tε:k3 hɔ:n6tε:n1

ฮอนแตกฮอนแตน

รอนมาก, และมอาการเหนอยรวมดวย

-บอกอาการ -บอกระดบความรอน

119






เลอมlɯ:am5

มาบๆ ma:p4ma:p4

เลอมมาบๆ เลอมแบบมแสงสวางสะทอนเปนระยะๆ

-บอกลกษณะสงของทมแสง สะทอน -บอกความถในการโดนแสงสะทอน

แมบ mεp8

เลอมแมบ สะอาดเอยม, ไมมทต เชน รถทเชดถอยางสะอาดจนขนเงาหรอพนบานทท าความสะอาดอยางด

-บอกลกษณะ -บอกสภาพ

หนาวna:w1

จดๆ cɯ:t4 cɯ:t4

หนาวจดๆ อาการหนาวเหมอนจะเปนไขและหนาวเปนพกๆ

-บอกอาการ -บอกลกษณะการหนาวสนเปนพกๆ

หวานwa:n1

จะเหลอมจะเกอมca?lɯ:am3 ca?kɯ:am3

หวานจะเหลอมจะเกอม

หวานปนเปรยวปนเคมใชกบอาหารและน าดมเทานน เชน น าสมแกวนหวานจะเหลอมจะเกอม

-บอกระดบรส -บอกลกษณะ -บอกประเภทของอาหาร

หมน mon3

ซอกปอก s ɔk7p ɔk7

หมนซอกปอก สงทดเกามากใชกบสงทมขนาดใหญ เชน บานหลงนหมนซอกปอก

-บอกระดบความเกา - บอกประเภทสงของ

120






เหมนmen1

ตง tɯŋ

6

เหมนตง เหมนมากและไมหายเหมนสกท เชน เหมนเนา

-บอกกลน -บอกระดบกลน -บอกความถ

อวายๆ ?wa:y3?wa:y3

เหมนอวายๆ เหมนเปนพกๆ -บอกกลน -บอกความถ

ขน khɯn3

เหมนขน เหมนฉน เชน ยาสบ -บอกระดบกลน -บอกประเภทของสงทสงกลน

เหลว lε:w1

กองแกวง kɔ:ŋ5kwε:ŋ5

แหลวกองแกวง

ลกษณะเหลวและมน าอยมาก เชน น าปทเคยวจนสกแตมน าปนอยมากท าใหไมเขมขน

-บอกลกษณะ -บอกระดบของความเหลว

แหลมli:am5/ lε:m1

จล ci?8li?8

เลยมจล ลกษณะแหลมและมขนาดเลก เชน เขม

-บอกลกษณะ -บอกขนาด

แจะและ cε?8lε?8

เลยมแจะละ ลกษณะแหลมและยาวขนาดใหญกวา จล เชน ไมส าหรบปกตงไสหม

-บอกลกษณะ -บอกขนาด

121






หอมhɔ:m1

ซอย sɔ:y6

หอมซอย ลกษณะกลนหอมทมาเปนพกๆ เชน หอมกลนดอกจ าป

-บอกลกษณะการไดกลนเปนพกๆ -บอกระดบกลน

ขน khɯn3

หอมขน กลนหอมนานหรอฉน เชน กลนดอกสบนงา, ดอกจ าปจ าปา หรอคนทใสน าหอมและกลนแรงมาก

-บอกลกษณะหอมนานหรอฉน -บอกระดบกลน

ใส say1

โมงๆ mo:ŋ2 mo:ŋ2

ใสโมงๆ ใชกบสงของหรอดวงตาเทานน

ใสแวววาว เชน แกว, ดวงตา

-บอกลกษณะ -บอกลกษณะสงทแสดงอาการใส

อวน tuy5

ลย luy6

ตยลย อวนพ ใชกบเดกทตวอวนจมมม

-บอกลกษณะการอวน -บอกวยของบคคล

อาดฟาด ?a:t4fa:t4

ตยอาดฟาด ลกษณะคนทอวนมากๆเคลอนตวล าบาก

-บอกลกษณะการเคลอนไหว -บอกระดบความอวน

องปง ?ɯŋ

3pɯŋ3

ตยองปง คนทมลกษณะอวนใหญ

-บอกลกษณะ -บอกรปราง

122

3. ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค าวเศษณ ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค าวเศษณ จะท าหนาทขยายค าวเศษณ ใหรายละเอยดของความหมายของค าวเศษณนนๆ ใหชดเจนยงขน เชน บอกลกษณะ ขนาด ปรมาณ รปราง อาการ ส กลน รส และปรากฏตามกรอบประโยคของมาล ไพรสน (2540: 41-44) คอ

ก. นาม อกรรมกรยา วเศษณ _______ luŋ2 ?a:y5naŋ4

ŋaw1kok5- ŋok5 (ลงอายนงทาทางหมดอาลยตายอยาก) ข. นาม สกรมกรยา นาม วเศษณ _______

ca:w2 ba:n5 khut7 din2 daŋ2 bɯk8-bɯk8 (ชาวบานขดดนดงบกๆ) ค. นาม วเศษณ _______ สกรรมกรยา นาม

sa:w1 nɔy5 cit8hit8 ?u:5 ba:w3 (สาวรนกระเตาะคยกบหนม) ง. นาม สกรรมกรยา นาม วเศษณ _______

?a:y5 say3 sɯ:a5 la:y2 to:5-te:5 (พชายสวมเสอลายใหญ) ค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนเชยงใหม ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม ทปรากฏรวมกบหมวดค าวเศษณพบวา มจ านวนนอยทสดเมอเทยบจากค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบค ากรยา จากขอมลค าแสดงภาพลกษณทงหมด 565 ค า ปรากฏค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบค าหลกชนดค าวเศษณ 30 ค า พบค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวม 56 ค า ดงตารางตอไปน ตาราง 10 การปรากฏรวมทางโครงสรางและการปรากฏรวมทางความหมายของค าแสดงภาพลกษณ ทปรากฏรวมกบหมวดค าหลกชนดค าวเศษณ





เกา kaw3

โคะโละ kho?8lo?8

เกาโคะโละ เกามากไมมประโยชนแลวใชกบสงของทมขนาดใหญ เชน จกรยานเกามากจอดทงไว

-บอกลกษณะของสงของทไรประโยชน -บอกระดบความเกา

123






เขยวkhi:aw1

จมอม cum3?um3

เขยวจมอม เขยวเขมและเปนบรเวณกวาง เชน ใบไม, ใบตองทรวมกนเปนบรเวณกวางดสบายตา

-บอกลกษณะสงทมสเขยว -บอกระดบของส -บอกบรเวณ

เอมเจม ?ə:m6cə:m6

เขยวเอมเจม เขยวออน เชน สใบมะขามออกใหม

-บอกระดบของส -บอกลกษณะของสงทมสเขยว

กอ kɯ:6

เขยวกอ สเขยวเขมเปนบรเวณกวางและเขยวเขมกวาจมอม

-บอกลกษณะของสงทมสเขยว -บอกระดบของส -บอกบรเวณ

งอ ŋɔ:2

กองหงอง kɔŋ5

ŋɔŋ5

งอกองหงอง คนหรอสตวทขนาดเลกนอนงอหรอขดตว เชนแมวนอนขดตวในตะกรา

-บอกสงทแสดงอาการ -บอกลกษณะการงอตว -บอกรปราง

หลองหงอง lɔŋ5

ŋɔŋ5

งอหลองหงอง คนหรอสตวทขนาดเลกนอนงอหรอขดตว เชนแมวนอนขดตวในตะกรา

-บอกประเภท ของสงทแสดงอาการ -บอกลกษณะงอตว -บอกรปราง

งอ ŋɔ:2

โกงโหงง koŋ5

ŋoŋ5 งอโกงโหงง คนทรปรางใหญนอนงอ

หรอขดตว เชน คนรปรางใหญนอนตะแคงงอตวอย

-บอกประเภท ของสงทแสดงอาการ -บอกลกษณะ -บอกรปราง

124






เงยบ dak7

แสบ sεp7

ดกแสบ เงยบสนทในทนทใชกบสถานการณทมคนอยหลายคน

-บอกอาการ -บอกสถานการณ -บอกระดบของเสยง -บอกปรมาณ

จอกอ cɯ:5kɯ:5

ดกจอกอ เงยบมากใชกบคนทนงเงยบอยคนเดยว และมอารมณเศราอย

-บอกอาการ -บอกระดบของเสยง -บอกปรมาณ -บอกอารมณ

ปง piŋ5

ดกปง เงยบสนท ใชกบสถานการณทวๆไป เชน ในหองสมดทมคนอานหนงสอแตเงยบมาก

-บอกอาการ -บอกระดบของเสยง -บอกปรมาณ -บอกสถานท

แดง dε:ŋ2

ปะหลง pa?lɯŋ

5 หนาแดงปะหลง

แดงเปนบรเวณกวางใชกบสหนาคนทเพงรองไหเสรจหรอโดนแดดเปนเวลานาน หรอใชกบลกษณะทองฟาทมสแดงสดใสทวบรเวณ

-เนนบรเวณ -บอกระดบส -บอกอาการ -บอกบรเวณ

ปงหลง piŋ5liŋ5

แดงปงหลง สแดงสดใชกบของขนาดเลก เชน เดกเลกๆทมรมฝปากสแดงๆ, พรกขหนเมดเลกสแดง

-บอกระดบส -บอกขนาด -เนนขนาดของสงทมสแดง

แดงdε:ŋ2 ปงหลง pɯŋ

5lɯŋ5

แดงปงหลง แดงเขมใชกบของขนาดใหญหรอเปนบรเวณกวาง เชน ทองฟาสแดงเขม เขมกวาแดงปะหลง

-บอกระดบส -บอกบรเวณ -เนนระดบส

125






ฮาม ham4

แดงฮาม แดงเปนบรเวณกวางใชกบทองฟาเวลาพลบค าหรอบรเวณกวางๆทมสแดงเตมไปหมด เชน สวนขนาดใหญทปลกดอกกหลาบสแดง

-บอกระดบของส -บอกบรเวณ -บอกชวงเวลา -เนนบรเวณและส

ซางฮาง sa:ŋ2ha:ŋ2

แดงซางฮาง แดงจางๆ, แดงไมสดใชกบสงของเทานน

-บอกระดบของส -บอกลกษณะทเปนสงของสแดง

ด า dam2

คล khi?8li?8

ด าคล ใชกบสงทมรอยเปอนหรอคราบสกปรกทมสด าบนวตถหรอผวหนงของคนเปนจดๆ หรอเปนบรเวณเลกๆ

-บอกระดบส -บอกบรเวณ -บอกลกษณะสงทมรอยเปอน

ด า dam2

คล khɯ?8lɯ?8

ด าคล ด าสนทใชกบสงของทมขนาดใหญหรอคนทมรปรางสงใหญ เชน หมอขนาดใหญทมสด ามากๆ

-บอกระดบส -บอกขนาดของผแสดงอาการ -บอกลกษณะรปรางของบคคล

กมมม kum2mum2

ด ากมมม สด าใชกบสงของทมขนาดใหญเทานน และด านอยกวา คล

-บอกระดบส -บอกขนาดของสงทมสด า -เนนขนาด

126






กอมมอมkɔ:m2mɔ:m2

ด ากอมมอม สด าใชกบสงของขนาดเลก -บอกระดบส -บอกขนาดของสงทมสด า -เนนขนาด

กมมม kim2mim2

ด ากมมม สด ามากใชกบสงของทมขนาดเลกมากหรอใชกบเดกทตวด ามากๆ

-บอกระดบส -บอกประเภทสงของและคน -บอกระดบขนาด

ขะลงตง kha?lɯŋ

2 tɯŋ

2

ด าขะลงตง ใชกบคนทมผวสด า(นโกร)และของขนาดใหญหนาๆทมสด ามากและด ามากกวา คล

-บอกระดบส -บอกลกษณะบคคลทผวด า

ตรง sɯ:4

แซว sεw4

นอนซอแซว ตรงมาก ใชกบอาการนอนของคน เชน นอนซอแซว

-บอกอาการ -บอกลกษณะการนอน -บอกผแสดงอาการ

จาดลาด cat4la:t4

นอนซอจาดลาด

นอนหงายราบกบพนเปนแนวตรงใชกบคนรปรางสงใหญ

-บอกอาการ -บอกลกษณะการนอน -บอกระดบของรปราง

เลอะเทอะ lə?8thə?8

นอนซอเลอะเทอะ

ลกษณะตรงใชกบคนทมรปรางอวนและรางใหญ


และแทะ lε?8thε?8

นอนซอและแทะ

ลกษณะตรงใชกบคนรางเลกๆ เชน คนผอมๆนอนแนนงในแนวตรง


127






ตรง sɯ:4

แซด sεt8

ซอแซด ตรงมาก เชน ถนนสายนตรงมาก ใชกบเสนทาง

-บอกระดบความตรง -บอกสงทแสดงอาการ

เกกเดก kək7dək7

ซอเกกเดก ใชกบสงทมลกษณะตรงและมความแขงขนาดใหญ เชน ตนไมทล าตนตรงและอยกลางน าอยางมนคง

-บอกลกษณะตรงและแขง -บอกรปราง -บอกขนาด -บอกสงทแสดงอาการ

ตรง sɯ:4

แกกแดก kεk7dεk7

ซอแกกแดก ใชกบสงทมลกษณะยาวตรงและแขงขนาดเลก เชน ไมสอยผลไม ทท าจากไมไผล าเลกๆขนาดพอมอ

บอกลกษณะ -บอกผวสมผส -บอกรปราง -บอกขนาด -บอกประเภทของสงทปรากฏกบลกษณะ

ตง khe:ŋ4

ตงๆ tiŋ5 tiŋ5

หนาเคงตงๆ เจอกเคงตงๆ

เครยดมาก, ตงมาก, คบมาก,ตงเปรยะใชกบอาการของคนหรอใชกบสงของทคบมาก

-บอกลกษณะการตง -บอกอาการ -บอกระดบความเครยด -บอกระดบความตง

เตย tam3

แอแต ?ε:1tε:1

ต าแอแต คนต ามาก ใชกบคนทรปรางผอมแตเตย

-บอกระดบของรปราง -บอกรปรางทปรากฏรวมกน

128






เตย tam3

ปอกคอก pɔk8khɔk8

ต าปอกคอก คนตวต า ใชกบคนตวต าและรปรางอวน

-บอกระดบของรปราง -บอกรปรางทปรากฏรวมกน

นง ka?da:ŋ5

เจอเคอ cə:5 khə:5

กะดางเจอ เคอ

นงมาก เพราะตกใจสดขด,อาการชอค หรอใชกบคนทนงอยนงๆอยางสงบ เชน นงสมาธ

-บอกระดบอาการ -บอกอารมณ

แนน nε:n5

แตก tεk8

แนนแตก แนนมาก เชน ปดฝาภาชนะแนนมาก หรอ จบมอกนไวแนนมาก

-บอกลกษณะการจบหรอปดใหแนน -บอกระดบความแนน

บวมbu:am2

ต tu?8

ñu?8 ปองต หนาบวม เชน คนดมเหลา

หนก,อาการบวมทเกดจากแมลงกดตอย

-บอกลกษณะการบวม -บอกระดบ อาการ

เปยกpia?7

จอมหลอมcɔ:m5lɔ:m5

เปยะจอม หลอม

เปยกทงตวแตไมมน าไหลยอยใหเหน

-บอกลกษณะการเปยก -บอกระดบการเปยก

จอบลอบ cɔ:p4lɔ:p4

เปยะจอบลอบ

เปยกทงตวแตไมมน าไหลยอยใหเหน

-บอกลกษณะการเปยก -บอกระดบการเปยก

ลอกแลก สอกแสกlɔk4lεk4 sɔk3sεk3

เปยะลอกแลกสอกแสก

เสอผาเปยกทงตว มน าไหลยอยใหเหน

-บอกลกษณะของเสอผาทเปยก -บอกระดบการเปยก

เปอนmo:k4

ขะหลหมมมkha?lu7mu7

mum2

เปอนขะหลหมมม

เปอนมาก, เปอนเตมไปหมด

-บอกลกษณะสงทเปอน -บอกปรมาณ

129






ผอมphɔ:m1

แจแค cε:5khε?4

ผอมแจแค ใชกบคนทตวเลกๆและผอม

-บอกลกษณะของคนผอม -บอกรปราง

ผอมphɔ:m1

แกงแดง kε:ŋ5dε:ŋ5

ผอมแกงแดง ใชกบคนทผอมมากและสง -บอกลกษณะของคนผอม -บอกรปราง -บอกระดบความผอมและสง

กางดาง ka:ŋ5da:ŋ5

ผอมกางดาง ใชกบคนผอมและสงมาก ผอมมากกวาแกงแดง

-บอกลกษณะของคนผอม -บอกรปราง -บอกระดบความผอมและสง

เกงเดง kə:ŋ5də:ŋ5

ผอมเกงเดง ใชกบคนผอมและสงมาก บอกลกษณะของคนผอม -บอกรปราง -บอกระดบความผอมและสง

กองดอง kɔ:ŋ5dɔ:ŋ5

ผอมกองดอง ใชกบคนผอมและตวเลก

บอกลกษณะของคนผอม -บอกรปราง -บอกระดบความผอมและสง

130






โกงโดง ko:ŋ5do:ŋ5

ผอมโกงโดง ใชกบคนผอมและสงมากๆ สงกวาเกงเดง

-บอกลกษณะของคนผอม -บอกรปราง -บอกระดบความผอมและสง

เยน yen2

จวๆ ciw5ciw5

เยนจวๆ เยนมาก เยนเหมอนน าแขง -บอกสภาพอากาศ -บอกอาการ

โลง lo:ŋ4

ลง lɯŋ

6 โลงลง โลงกวาง เชน หอง ใชกบ

บรเวณใดบรเวณหนง เชน หองโลงมาก

-บอกลกษณะพนทโลง -บอกสถานท

โลงโกะโลงโกน lo:ŋ4 ko?8 lo:ŋ4ko:n1

โลงโกะโลงโกน

โลงมากๆไมมอะไรเหลอเลยใชกบสถานททงหมด เชน บานหลงนโลงมากๆไมมอะไรเลย

-บอกลกษณะความโลง -บอกสถานท -บอกบรเวณ

หนก nak7

ตกกก tɯk8kɯk8

หนกตกกก หนกมากใชกบของทขนาดใหญและตน เชน เสาบานหนกมาก

-บอกน าหนก -บอกประเภทของสงของทมขนาดใหญและตน

หนา na:1

ปกคก pɯk8khɯk8

หนาปกคก ของหนาและหนก เชน มดทท าจากเหลก

-บอกลกษณะสงของทหนา -บอกน าหนก

ตนมน tɯn4mɯn4

หนาตนมน ผวหนงนนหนา ใชกบผวหนงคนเชน แมลงตอยแลวมรอยนนหนาเปนปนใหญ

-บอกอาการ -บอกสงทท าใหเกดอาการ -บอกวาใชกบบคคล

131






โตบโขบ to:p3kho:p3

หนาโตบโขบ ลกษณะสงทหนาและมขนาดใหญใชกบเปลอกไม เชน เปลอกไมหนาและมขนาดใหญ

-บอกอาการ -บอกสงทท าใหเกดอาการ -บอกวาใชกบตนไม

เหนยวni:aw1

หนากๆ na:k3na:k3

เหนยวหนากๆ เหนยวมากใชกบอาหาร เชน เนอหมทเหนยวเคยวยาก

-บอกลกษณะความเหนยว -บอกประเภทอาหาร

หมนmon3

ขากหลา kha:k3la:k3

หมนขากหลาก

ลกษณะสงของทดกลางเกากลางใหม หรอสหมนบางขาวบาง

-บอกลกษณะสงของทมสหมน -บอกส

หมองmɔ:ŋ1

สอกตอก sɔk7 tɔk7

หมองสอก ตอก

มกใชหลงค าวา “หนา”หมายถง คนทหนาตาไมสดชน เศราหมอง หรอใชกบสงของทเกามากๆ ดแลวไมคอยเหมอนเดม

-บอกอาการ -บอกอารมณ -บอกลกษณะสหนา -บอกระดบความเกา

หลวมlom1

ลงลางตงตางluŋ4laŋ4 tuŋ3taŋ3

หลวมลงลาตง ตาง

หลวมโพรกใชกบคนทผอมและใสเสอผาตวใหญมาก

-บอกลกษณะของสงทหลวม -บอกประเภทสงของ -บอกรปราง

เหลว lε:w1

แปด pεt7

แหลวแปด เหลวมากใชกบอาหาร เชน ต าลงทบดกบตบบดจนละเอยดมาก หรอ เสยหายไมมชนดใชกบสงของ เชน แกวทแตกละเอยด

-บอกลกษณะ -บอกระดบความเหลว -บอกสงทแสดงอาการ

132






เหลองlɯ:aŋ1

คจ khɯ?8cɯ?8

เหลองคจ เหลองมาก เชน มะมวงสก,จวรพระ, ใบไมใกลรวง

-บอกระดบส -บอกลกษณะสงของ

เอมเจม ?ə:m5cə:m5

เหลองเอมเจม ไมเหลองมาก, เกอบเหลอง เชน มะมวงใกลสก

-บอกระดบส -บอกลกษณะสงของ

ฮาม ham4

เหลองฮาม เหลองอราม, เปนบรเวณกวาง เชน ทงดอกบวตอง

-บอกระดบส -บอกลกษณะสงทมสเหลอง -บอกบรเวณ

เหยวhi:aw3

อาบฮาบ ?a:p8ha:p8

เหยวอาบฮาบ ใบไมขนาดใหญเหยว เชน ใบยาสบผงแดด, ดอกทมขนาดใหญเหยว

-บอกอาการ -บอกขนาด

ออบฮอบ ?ɔp8hɔp8

เหยวออบ ฮอบ

ใชกบดอกเหยวขนาดเลก -บอกอาการ -บอกขนาด -บอกลกษณะสงทเหยว

หบหาบ hu:p3ha:p3

เหยวหบหาบ ลกษณะการเหยวอยางรวดเรว, ดอกหบตอนเยน

-บอกอาการ -บอกความเรว -บอกลกษณะสงทเหยว

ตาบหญาบ ta:p3

ña:p3 เหยวตาหญาบ

ใชกบผวหนาคน เชน หนาเหยว

-บอกอาการ -บอกวาใชกบบคคล

เหยวhi:aw3

อะฮาบอะฮบ ?a? ha:p8?a? hip8

เหยวอะฮาบอะฮบ

สวนดอกไมบรเวณกวางทมดอกไมเหยวเตมไปหมดมทงขนาดเลกและใหญปนกน

-บอกอาการ -บอกขนาด -บอกประเภทของสงทเหยว -บอกปรมาณ

133






สะอาดmot7

จอดลอด cɔt7lɔt7

หมดจอดลอด สะอาดสะอาน, หมดเกลยงเชน ภเขาหวโลนหรอใชกบ ใบหนาทขาวสะอาดของเดกเลกๆ

-บอกลกษณะทเกลยงเกลา -บอกประเภทบคคลและสงทแสดงอาการ

สน san5

กดดด kut7dut7

สนกดดด ลกษณะของขนาดใหญทเปนทอนๆ สนๆ เชน ตอไม

-บอกลกษณะสงทเปนทอนสน -บอกระดบของขนาด

กอดดอด kɔt7dɔt7

สนกอดดอด สนพอด, ของขนาดเลกและสนพอด

-บอกลกษณะสงทเปนทอนขนาดพอด -บอกระดบของขนาด

กดดด kit7dit7

สนกดดด สนมากหรอของขนาดเลกและสน เชน กระโปรงสนมากๆ

-บอกลกษณะสงทสน -บอกระดบของขนาด

สง su:ŋ1

เกงเดง kə:ŋ5də:ŋ5

สงเกงเดง ลกษณะคนสงแตมน ามนวล,สงมาก

-บอกรปราง -บอกลกษณะของคนสง

กางดาง ka:ŋ5da:ŋ5

สงกางดาง ลกษณะคนทสงผอมและหนาไมคอยด


จองกอง cɔ:ŋ5kɔ:ŋ5

สงจองกอง ลกษณะคนทสงผอมและหนาตาด


ออน ?ɔ:n3

เนยะๆ nia?8nia?8

ออนเนยะๆ ลกษณะสงทออนนมมากๆเชน ขนมหวาน, แปงเปยก

-บอกลกษณะสงของทนม -บอกระดบความนม

134

4. ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค าหลกชนดเดยวกน หรอหมวดค าหลกตาง ชนดกนไดมากกวาหนงค า ค าแสดงภาพลกษณทสามารถปรากฏรวมกบหมวดค าหลกชนดเดยวกน คอ ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบค าหลกทเปนค าชนดเดยวกนไดมากกวาหนงค า โดยค าแสดงภาพลกษณจะปรากฏรวมกบค าหลกชนดค านามกบค านาม ค ากรยากบค ากรยา และค าวเศษณกบค าวเศษณ เชน ค าแสดงภาพลกษณ ค าวา “โกงโหงง /ko:ŋ5

ŋo:ŋ5/” เปนค าแสดงภาพลกษณทขยายความหมายของค าวา “งอ /ŋɔ:2/” ซงเปนค าหลกชนดค าวเศษณ หมายถง สงของขนาดใหญ คนตวใหญนอนขดตวอย และ “โกงโหงง /ko:ŋ5

ŋo:ŋ5/” สามารถขยายค าหลกชนดค าวเศษณค าอนไดอก คอค าวา “คด /kot8/” หมายถง ลกษณะของทมขนาดใหญ เชน ตนไมคด, ถนนทเลยวไปมา สวนค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค าหลกตางชนดกน คอ ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบค าหลกทเปนค าตางชนดกนไดมากกวาหนงค า คอ ค านาม ค ากรยา และค าวเศษณ โดยค าแสดงภาพลกษณหนงค าจะสามารถปรากฏรวมกบค าหลกชนดค านามกบค ากรยา ค านามกบค าวเศษณ และค ากรยากบค าวเศษณ เปนตน ตวอยางค าแสดงภาพลกษณ ค าวา “จกปก / cik7

pik7/” เปนค าแสดงภาพลกษณทขยายความหมายของค าวา “กอน / kɔ:n5/” ซงขยายค าหลกชนดค านาม หมายถง กอนขนาดเลก และ “จกปก / cik7 pik7/” ยงสามารถขยายค าหลกชนดค ากรยาไดอก คอค าวา “ตง/ taŋ5/” หมายถง ของทมปลายหรอยอดแหลมตงอย เชน พระพทธรปองคเลกๆตงอย , ของลกษณะสงยาว เชน เสาไฟฟา เจดย ตงอย ดงนนจะเหนไดวา ค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม ยงมค าแสดงภาพลกษณจ านวนหนงทสามารถปรากฏรวมกบค าหลกชนดเดยวกนและตางชนดกนไดมากกวาหนงค าปรากฏจ านวน 31 ค า จากค าหลก 68 ค า ดงน ตาราง 11 การปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณกบหมวดค าหลกชนดเดยวกนและตางชนด กนไดมากวาหนงค า

ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย โกงโหงง ko:ŋ5

ŋo:ŋ5 คด (ว.) kot8

ลกษณะของทมขนาดใหญเชน ตนไมคด, ถนนทเลยวไปมา

งอ (ว.) ŋɔ: สงของขนาดใหญ คนตวใหญนอนขดตวอย

135


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย กะงะ ka?8

ŋa?8 แตก (ก.) tε:k3 แตกอามาก อา (ก.) ñi:4 ลกษณะการอาของแผลทม

ขนาดใหญ เชน แผลทเกดจากมดฟนแขน

แกกแดก kε:k7dε:k7 ตรง (ว.) sɯ:4 ของขนาดเลกทมลกษณะตรงเชน ไมสอยผลไม

แขง (ว.) khε:ŋ1 สงของทมลกษณะแขงมาก กดไมเขา เชน ไม, กระดกสตว

โกงโกะโกงโกkoŋ3ko?8koŋ3ko:2

เดน (ก.) ti:aw2 เดนล าบากดวยความเจบปวย กม (ก.) kom5 กมๆเงยๆ

ขน khɯn3 เหมน (ว.) men1 เหมนฉน เชน ยาสบ หอม (ว.) hɔ:m1 กลนหอมนานหรอฉน เชน

กลนดอกสบนงา, ดอกจ าปจ าปา

จะลาดๆ ca?la:t4 ca?la:t4

วง (ก.) lon4 คนสงใหญวง พง (ก.) puŋ4 ลกษณะการพงไปขางหนา

อยางเรว ไมสามารถบงคบใหหยดได เชน ขบรถพงจะลาดๆ , ขบรถเรวไมเบรก

จกปก cok7pok7 ตง (ก.) taŋ5 ของสงเดยวอนเดยวตงอยลกษณะเดนและมขนาดใหญ

นง (ก.) naŋ4 นงคนเดยว, คนทเปนผใหญนงอย

จอหวอ cɔ:5wɔ:5 ร (น.) hu:2 รลกแตเลกกวา โจดโหวด, ร กลมตรงๆ เชน รป

กลวง (ว.) ku:aŋ1 ลกษณะกลวงขนาดกลาง

136


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย

จอกๆ cɔ:k3cɔ:k3

ลน (ก.) lon6 น าลนสายเลกๆและมปรมาณนอย

ไหล (ก.) lay1 ลกษณะการไหลลงมาปรมาณนอยๆ สายเลกๆ

จอกปอก cɔk7pɔk7 กอน(น.) kɔ:n5 ลกษณะกอนขนาดใหญและใหญกวาจกปก

ตง (ก.) taŋ5 ของเลกๆปอมๆตงอย เชนแกวน า, กระปองนม

นง (ก.) naŋ4 นงยองๆ เชน เดกเลกนงอยบนตอไม

จาดลาด ca:t4la:t4 กระโดด (ก.) ten5 กระโดดไปไกล นอน (ก.) nɔ:n2 นอนหงายเพราะเหนอย(จาก

การท างาน) ยาว (ว.) ña:w2 ลกษณะยาวตรงและมขนาด

ใหญ เชน เสาไฟฟาขนาดใหญทวางเรยงบนพน

จกปก cik7pik7 กอน(น.) kɔ:n5 กอนแขงขนาดเลก ตง (ก.) taŋ5 ของทมปลายหรอยอดแหลม

ตงอย เชน พระพทธรปองคเลกๆ ของลกษณะสงยาว เชนเสาไฟฟา เจดย

จหว ci:5wi:5 ร (น.) hu:2 รขนาดเลก เชน รเขม กลวง (ว.) ku:aŋ1 กลวงเลกนอย เชน ไมทผพง

เปนโพรงขนาดเลก

137


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย โจโหว co:5wo:5 ร (น.) hu:2 รขนาดใหญ และใหญกวา

โจดโหวด เชน ปากถ า กลวง (ว.) ku:aŋ1 กลวงขนาดใหญ, ตนไมกลวง

ขนาดใหญ โจกๆ co:k3co:k3 ลน (ก.) lon6 น าลนเสยงดง ปรมาณมาก

ไหล (ก.) lay1 ไหลลงมาคลายน าตกขนาด

เลกแรงๆไมกระจายมาก ซายฮาย say4hay4 ขน (น.) khon1 ขนยาวรงรง เชน สนขทขนยาว

ผม (น.) phom1 ผมยงแบบไมไดหวผม

แดกๆ dεk7 dεk7 ชก (ก.) cak8 คนตวเลกก าลงชก เชน เดกก าลงชก

ดน (ก.) din5 ดนอยกบทใกลตาย เชน ไกตวเลกๆดน

ตองญอง tɔ:ŋ5 ñɔ:ŋ5 แขวน (ก.) khwε:n1 สงของขนาดเลกแขวนอยกบท

เชน สรอยพระ หอย (ก.) hɔ:y5 ของขนาดเลกหอยอย เชน ถง

ขนม, มะมวงหอยอย (แกวงไปมา)

เบา (ว.) baw2 ของขนาดเลกและเบา

โตงโญง to:ŋ5 ño:ŋ5 หอย (ก.) hɔ:y5 ของขนาดใหญหอยอย เชน

กระสอบใสของ เบา (ว.) baw2 สงของทเบาและขนาดใหญ

138


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย โทงโนง tho:ŋ6no:ŋ6 โกง (ก.) ko:ŋ3 ลกษณะโกงกวางและยาว,โคง

ยาว เชน ไมทโคงงอ กอง (ก.) kɔ:ŋ3 ลกษณะโคงแคบ, คนหลงคอม

และมรปรางผอมสง บง baŋ6 baŋ6 ลม (น.) lom2 ลมแรงมาก

ไหล (ก.) lay1 ลกษณะการไหลออกมาจากทอทมขนาดใหญ, จากทสงลงมาปรมาณมากและเรว

อาเจยน (ก.) ha:k4 อาเจยนออกมาทละมากๆ แผแหล phε:5lε:5 หนา (น.) na:5 หนาบางๆขาวๆ

บาน (ก.) ba:n2 สงของขนาดกลางบานอย เผอเหลอ phə:5l ə:5 หนา (น.) na:5 หนาใหญ

บาน (ก.) ba:n2 บานขนาดใหญ เชน ดอกทานตะวน

และแทะ lε?8thε?8 เชด(ก.) ŋε:n6 ใชกบลกษณะคนทหนาเชดขนดเหมอนหยงยโส

นอนซอ (ก.) nɔ:n2 sɯ:4 คนใกลตาย, คนตวเลก, คนผอมนอนซมอยบานไมสบาย

ลองแลงตองแตง lɔ:ŋ4lε:ŋ4 tɔ:ŋ3tε:ŋ3

เดน (ก ti:aw2 .)เดนเรอยเปอยปลอยอารมณตามสบาย

หอย (ก.) hɔ:y5 ลกษณะสงทหอยไปมาเกอบจะหลดออกจากกน เชนมอหรอแขนทโดนมดฟนเกอบขาดออกจากกน

โวๆ wo?4wo?4 ไฟลก (ก.) fay2luk8 ไฟลกขนแรง, ไฟทท าอาหาร รอน (ว.) hɔ:n6 รอนจากอาการคน, เปนตม

ทางผวหนงหรอแผล

139


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย ออกญอก ?ɔ:k7

ñɔ:k7 กอง(น.) kɔ:ŋ1 กองเลกๆ เชน ขาวสารกองเลกๆ, ผกกองเลกหรอกองเสอผากองเลกๆทยงไมไดซก

วาง (ก.) ñɔ:ŋ2 วางทงไว ของไมใหญมากเชน ถงใสของ

อองปอง ?ɔ:ŋ6pɔ:ŋ6 พง (น.) khi:5pum1 คนตวเลกมหนาทองหรอพงขนาดใหญ

ตงครรภ (ก.) ma:n2 ลกษณะหนาทองขนาดใหญของหญงตงครรภ

แอนแอะแอนแอ ?εn3?ε?7?εn3?ε:5

เดน (ก.) ti:aw2 เดนเชดหนาไปมาดดดจรต ฟอน (ก.) fɔ:n6 ฟอนร าแบบชาวบาน, ฟอน

ขบวนแหเครองไทยทานเขาวดในภาคเหนอ

เมา (ก.) maw2 เมาแบบไมมสต ฮงๆ haŋ6 haŋ6 เท (ก.) thɔ:k3 ลกษณะการเทสงของทม

ปรมาณมาก เชน เทขาวเปลอกใสถง

ไหล (ก.) lay1 น าไหลจากทสงมากและตกลงมาในปรมาณมาก เชนน าตก

ฝนตก (ก.) fon1tok1 ฝนเรมตกและมททาวาจะตกหนกและเหนมาจากระยะไกล

ฮาม ham4 แดง (ว.) dε:ŋ2 แดงเปนบรเวณกวาง เชนทองฟาเวลาพลบค า

เหลอง (ว.) lɯ:aŋ1 เหลองอราม, เปนบรเวณกวาง เชน ทงดอกบวตอง

140

จากการศกษาค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค าหลกชนดเดยวกนหรอตางชนดกนขางตน พบวา นอกจากค าแสดงภาพลกษณจะปรากฏรวมกบค าหลกเพยงค าเดยวแลว ยงพบวามค าแสดงภาพลกษณจ านวนหนงทสามารถปรากฏรวมกบหมวดค าหลกไดมากกวาหนงค าและสามารถปรากฏไดทงทเปนหมวดค าชนดเดยวกนและตางชนดกน และจากการศกษาพบวา หมวดค าหลกทสามารถปรากฏรวมกบค าแสดงภาพลกษณค านนๆ มกจะมความหมายไปในทศทางเดยวกน หรอคลายกน ดงตารางตอไปน ตาราง 12 การปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณกบค าหลกทมความหมายในทศทางเดยวกนหรอ คลายกน

ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย กะงะ ka?8

ŋa8? แตก (ก.) tε:k3 แตกอามาก อา (ก.) ñi:4 ลกษณะการอาของแผลทม

ขนาดใหญ เชน แผลทเกดจากมดฟนแขน

อองปอง ?ɔ:ŋ6pɔ:ŋ6 พง (น.) khi:5pum1 คนตวเลกมหนาทองหรอพงขนาดใหญ

ตงครรภ (ก.) ma:n2 ลกษณะหนาทองขนาดใหญของหญงตงครรภ

ฮงๆ haŋ6 haŋ6 เท (ก.) thɔ:k3 ลกษณะการเทสงของทมปรมาณมาก เชนเทขาวเปลอกใสถง

ไหล (ก.) lay1 น าไหลจากทสงมากและตกลงมาในปรมาณมาก เชน น าตก

การปรากฏรวมของค าแสดงภาพลกษณ ในภาษาถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม ดงขอมลขางตน แสดงใหเหนวา ค าแสดงภาพลกษณในภาษาถนเชยงใหม เปนค าทชวยขยายความหมายของค าหลกในหมวดค าชนดตางๆใหมความชดเจนและเพมรายละเอยดของความหมายท าใหเก ดความเขาใจมากยงขน ซงจากการศกษาพบวา ค าแสดงภาพลกษณในภาษาถนอ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม สามารถปรากฏรวมกบหมวดค าหลก 3 ชนด คอ หมวดค าหลกชนดค านาม หมวดค าหลก

141

ชนดค ากรยา และหมวดค าหลกชนดค าวเศษณ โดยค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค าหลกทพบมากทสดคอ ค าแสดงภาพลกษณทปรากกฎรวมกบหมวดค าหลกชนดค ากรยา รองลงมาคอ ค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค าหลกชนดค าวเศษณ และค าแสดงภาพลกษณทปรากฏรวมกบหมวดค าหลกชนดค านาม ตามล าดบ นอกจากนจากการศกษายงพบวา มค าแสดงภาพลกษณบางค าทสามารถปรากฏรวมกบหมวดค าหลกตางชนดกนไดหลายค า ดงตารางตอไปน ตาราง 13 ตวอยางค าแสดงภาพลกษณบางค าทสามารถปรากฏรวมกบหมวดค าหลกตางชนดกนได หลายค า

ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย จาดลาด ca:t4la:t4 นอน (ก.) nɔ:n2 นอนหงายเพราะเหนอย (จาก

การท างาน) กระโดด (ก.) ten5 กระโดดไปไกล ตรง (ว.) sɯ:4 คนสงใหญนอนราบไปกบพน

เปนแนวตรง ยาว (ก.) ña:w2 ลกษณะยาวตรงและมขนาด

ใหญ

จากขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวาคนในชมชนสามารถสบทอดภาษาถนไดอยางตอเนอง อกทงยงเปนสงทแสดงใหเหนถงวถชวต ตวตนและภมปญญาของคนในทองถนในการชางสงเกตและน าสงตางๆรอบตวมาเปรยบเทยบ และการเชอมโยงกบการใชค า ท าใหความหมายของค าเกดความชดเจนมากยงขน และน าไปสการศกษาวเคราะหลกษณะโครงสรางของค าแสดงภาพลกษณตอไป

บทท 5 ลกษณะโครงสรางของค าแสดงภาพลกษณ

จากการศกษาลกษณะโครงสรางของค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนเชยงใหม ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม สามารถจ าแนกลกษณะโครงสรางของค าแสดงภาพลกษณทปรากฏตามจ านวนพยางคได 4 ลกษณะ คอ ค าแสดงภาพลกษณพยางคเดยว ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ค าแสดงภาพลกษณ 3 พยางค และค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ดงน 1. ค าแสดงภาพลกษณพยางคเดยว 2. ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค 2.1 ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซอนเสยง 2.2 ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซ า 3. ค าแสดงภาพลกษณ 3 พยางค 4. ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค 4.1 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซ า ทมพยางคท 1 และพยางคท 3 ซ ากน สวนพยางคท 2 และพยางคท 4 ตางกน 4.2 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดซ าทงค า ทมพยางคท 1 กบพยางคท 3 และพยางคท 2 กบพยางคท 4 ซ ากน 4.3 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดซ า 2 พยางค ทมพยางคท1 กบพยางคท 2 ซ ากน และพยางคท 3 กบพยางคท 4 ซ ากน 4.4 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซอน 1. ค าแสดงภาพลกษณพยางคเดยว จากการศกษาโครงสรางค าแสดงภาพลกษณในภาษาถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหมพบวา โครงสรางของค าแสดงภาพลกษณพยางคเดยว ปรากฏ 79 ค า จากค าหลก 44 ค า โดยปรากฏรวมกบค าหลกชนดค านาม ค ากรยา และค าวเศษณ ตามล าดบ ดงตารางตอไปน

143

ตาราง 14 ค าแสดงภาพลกษณ พยางคเดยว

ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย โวง wo:ŋ6 เขา khaw1 เขาววทมขนาดใหญและโคงเขาหากน

แซวง swε:ŋ6 เขาแมงกวางขนาดเลกลกษณะแหลมยาว โซวง swo:ŋ6 เขาแมงกวางขนาดใหญ อม ?um5 ควน khwan2 กลมควนขนาดใหญ ลอยขนอยางตอเนอง มา

จากกองขยะ แซวง swε:ŋ6 จมก hu:2daŋ2 จมกโดงขนาดเลก

โซวง swo:ŋ6 จมกโดงขนาดใหญ มาบ ma:p4 ตา ta:1 ตากลมโต, ตาด หล li:5 ตาเลกๆ(ตาต) ปม pom1 ลกษณะตาขนาดใหญ, เปลอกตาปดใหญ

(ไทรอยด) ออย ?ɔy1 ผม phom1 ผมออนเสนเลกบาง ใชกบผมเดกเลกเทานน หลาม la:m1 พง khi:5pum1 คนรางใหญทมพงใหญ แตบ tεp7 คนผอมๆไมมพง (หนาทองแบนราบ) เงง ŋeŋ2 ฟน khi:aw5 ฟนซทยนออกมา(ฟนเหยน)แตใชกบซเดยว งน ŋun2 เขยวซอน (อยต าแหนงฟนหนาและยนอออกมา

เลกนอย) ฮน hin5 ฟนซเลกๆและลกษณะสนๆ

จอย cɔ:y2 ลม lom2 ลมพดเยนสบายพดเปนพกๆ พอย pɔ:y6 ลาย la:y2 ลกษณะลวดลายเลกๆ เชน แมวลายทมลาย

เลกๆเตมตว พย puy6 ลายไมใหญมากขนาดกลางและมลายเปน

จ านวนมาก

โกง ko:ŋ5 ลายเตมไปหมด และขนาดใหญ เชน สนขทมลายจดหรอลายดางรอบตว

เลน len2 ลายเสนเลกๆ เชน เสอลายทาง

ดก du:k3 หนา na:5 ลกษณะหนาเหลยม, มโหนกแกมสงเหนได

144


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย อยางชดเจน

บก bɯk8 กลน lɯ:n2 กลนอยางเรว พาด pha:t5 ขาด put7 อาการฉกหรอดงผาใหขาดอยางเรว พด phɯt8 ลกษณะการขาดอยางรวดเรวใชกบหนงยางหรอ

เชอกทมความเหนยว

พด phot8 ลกษณะการดงออกจากกนอยางรวดเรวและงายกวา พด

เสอก sɯ:ak3 ดน din5 พยายามดนไปดวยตนเอง เชน เดกทารกดนเหมอนจะคลาน

บง bɯŋ4 ตก tok7 ลกษณะการตกของสงของทหนก เชน คนตก

นงราน, หนกอนใหญตก

โบะ bo?8 ลกษณะการตกของสงทมลกษณะกลมและมน าหนกไมมากนก เชน ตะกรา, กระบง, มะพราวแหง

เบาะ bɔ?8 ลกษณะการตกของสงทมขนาดเลกๆ เชน ลกนกตกจากรง

ตม tum4 แตก tε:k3 ลกษณะการระเบดท าใหเกดเสยงดง ใชกบของขนาดใหญ เชน ดอกไมไฟ, ระเบด

ตม tom4 เสยงทเกดจากประทดขนาดปานกลางเสยงเบากวา ตม

ตง tɯ:ŋ4 คนจ านวนหนงตกใจแลววงหนคนละทศละทาง เชน คนเลนไพวงหนต ารวจ

แตบ tεp8 ลกษณะการแตกของเมลดถวท าใหเกดเสยงดงเลกนอย

ตบ top8 ลกษณะสงของทท าดวยดนเผา แตกงาย เชน หมอดนเผา

145


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย งวา ŋwa?4 แตก tε:k3 ลกษณะไมก าลงแตกอาออกจากกน

บง bɯŋ6 ลกษณะการวงหนคนละทศละทาง ใชกบสตว

เชน ววเปนฝงตกใจวงหนอยางแตกตน

ญวาบ ñwa:p4 ลกษณะการแยกออกจากกนของสงทมขนาดเลกและปรมาณมาก เชน ฝงปลา,มดแตกรง

เพยะ phia?8 เสยงทเกดจากการแตกของแกว, กระจก ทมความบาง

ซวา swa:4 เท thɔ:k3 ลกษณะการเทน าใสถงดวยภาชนะขนาดเลก, เททเดยว เชน ถงน าขนาดเลกหรอขนน า

กง kaŋ6 ลกษณะการเททง, เททงทเดยวอยางเรวดวยภาชนะขนาดใหญ เชน กะละมง

หวาบ wa:p3 ปวด pu:at ปวดบรเวณกวาง ปวดมาก เชน ปวดแผลทเปนหนอง

งวาบ ŋwa:p3 ปวดบรเวณกวาง ปวดมาก เชน ปวดแผลทเปนหนอง

บย buy5

ยม ñim6 ยมยองดวยความสบายใจแตไมไดฉกยมจนเหนฟน

ซวาม swam4 ลม kon4 สงทมขนาดใหญลมลงใชกบคนหรอตนไมเทานน เชน ตนไมขนาดใหญลมลง หรอ คนอวนรปรางสงใหญลมลง

แซวม swεm4 สงทมขนาดเลกลมลงใชกบคนหรอตนไมเทานน เชน ตนไมขนาดเลกลมลง หรอ คนผอมรปรางเลกลมลง

บง bɯŋ4 คนทอวนมากลมลงอยางเรวหรอตนไมขนาด

ใหญมากและไมมกงกานลมลงอยางรวดเรว

146


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย ตน tun4 ไหล lay1 ลกษณะการไหลชาแตมปรมาณน ามาก นอง nɔ:ŋ2 ลกษณะน าไหลอยางรวดเรวปรมาณมากไปทว

บรเวณ (น าทวม) ญม ñim6 ไหลออกมานดหนอยแลวหยดหายไปใชกบ

เลอดเทานน ควาบ khwa:p8 หก hak7 ไมขนาดใหญและหกไดงาย แควะ khwε?8 ไมขนาดเลกหก

แงะ ŋε?8 ไมขนาดเลกมความเหนยว หก เบอะ bə?8 กระจาย hi:a4 กระจดกระจายแตไมมากเทา เฮยเบอะเฮยเบอ แกวด kwεt8 กลม mon2 ลกษณะกลมเกลยงใชกบสงของและคน เชน

ลกแกว หรอคนทหนาอวนกลม

คอย khɔ:y5 ขม khom1 ขมมากใชกบอาหารเทานน เชน ดควายทใสลาบขมมาก

เผอก phɯ:ak3 ขาว kha:w1 ขาวเปนบรเวณกวาง เชน สวนดอกไมทมสขาวเตมไปหมด

แผด phεt7 จด ca:ŋ1 จดมากใชกบอาหารประเภทแกงและรสจดมากกวา จะแหลดแผด

ฮาม ham4 แดง dε:ŋ2 แดงเปนบรเวณกวางใชกบทองฟาเวลาพลบค าหรอบรเวณกวางๆทมสแดงเตมไปหมด เชน สวนขนาดใหญทปลกดอกกหลาบสแดงจ านวนมาก

แซด sεt8 ตรง sɯ:4 ตรงมาก เชน ถนนสายนตรงมาก ใชกบเสนทาง ตก tik7 ตน tan1 ใชกบคนทอวนมากเนอแนนเทานน แลวน lwεn4 เปอย pə:y3 ผกเปอยจนแทบไมตองเคยว, ผกเปอยจนเละ คม khum6 มด mɯ:t4 มดไมเหนอะไร, กรณฝนก าลงจะตก, ครมฟา

ครมฝน

147


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย ทก thɯk8 มด mɯ:t4 มดสนทและอยในสถานการณนากลว

ป pi:5 รอน hɔ:n6 รอนจากแดด แสบไหม รอนมาก แมบ mεp8 เลอม lɯ:am5 สะอาดเอยม, ไมมทต เชน รถทเชดถอยาง

สะอาดจนขนเงาหรอพนบานทท าความสะอาดอยางด

ตง tɯŋ6 เหมน men1 เหมนมากและไมหายเหมนสกท เชน เหมนเนา

ขน khɯn3 เหมนฉน เชน ยาสบ

ฮาม ham4 เหลอง lɯ:aŋ1 เหลองอราม, เปนบรเวณกวาง เชน ทงดอกบวตอง

ซอย sɔ:y6 หอม hɔ:m1 ลกษณะกลนหอมทมาเปนพกๆ เชน หอมกลนดอกจ าปโชยมาเปนพกๆ

ขน khɯn3 กลนหอมนาน เชน กลนดอกสบนงา, ดอกจ าปจ าปาทสงกลนหอมตลอด หรอคนทใสน าหอมมากกลนฉน

ลย luy6 อวน tuy5 อวนพ ใชกบเดกทตวอวนจมมม

กอ kɯ:6 เขยว khi:aw1 สเขยวเขมเปนบรเวณกวางและเขยวเขมกวาจมอม

แสบ sεp7 เงยบ dak7 เงยบสนทในทนทใชกบสถานการณทมคนอยหลายคน

ปง piŋ5 เงยบสนท ใชกบสถานการณทวๆไป เชน ในหองสมดทมคนอานหนงสอแตเงยบมาก

แซว sεw4 ตรง sɯ:4 ตรงมาก ใชกบอาการนอนของคน เชน นอนซอแซว

ตงๆ tiŋ5 tiŋ5 ตง khe:ŋ4 เครยดมาก, ตงมาก, คบมาก,ตงเปรยะใชกบอาการของคนหรอใชกบสงของทคบมาก

148

2. ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค จากการศกษาค าแสดงภาพลกษณ พบวา ค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม มค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ปรากฏ 366 ค า ซงปรากฏเปนจ านวนมากทสด โดยสามารถจ าแนกไดลกษณะยอย ดงน 2.1 ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซอนเสยง 2.2 ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซ า 2.1 ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซอนเสยง ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซอนเสยง คอ ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางคทมพยางคแรกกบพยางคหลงตางกน แตอาจมลกษณะรวมกนบางสวน เชน สระ วรรณยกต หรอพยญชนะทายของพยางคท 1 และพยางคท 2 เหมอนกน แตตางกนเพยงพยญชนะตน หรอบางค าพยางคท 1 และพยางคท 2 มสระและพยญชนะทายเหมอนกนตางกนท พยญชนะตน และวรรณยกต ปรากฏ 225 ค า จากค าหลก 91 ค า โดยปรากฏรวมกบค าหลกชนดค านาม ค ากรยา และค าวเศษณ ตามล าดบ ดงตารางตอไปน


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย แตก tεk8 แนน nε:n5 แนนมาก เชน ปดฝาภาชนะแนนมาก หรอ จบ

มอกนไวแนนมาก

ลง lɯŋ6 โลง lo:ŋ4 โลงกวาง เชน หอง, บรเวณหองโถง ใชกบ

บรเวณใดบรเวณหนง เชน หองโลงมาก แปด pεt7 เหลว lε:w1 เหลวมากใชกบอาหาร เชน ต าลงทบดกบตบบด

จนละเอยดมาก หรอ เสยหายไมมชนดใชกบสงของ เชน แกวทแตกละเอยด

149

ตาราง 15 ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซอน

ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย โกนโหงน ko:n4

ŋo:n4 กอง kɔ:ŋ1 กองขนาดใหญ เชน กองขาวทมขนาดใหญปรมาณมาก

กานงาน ka:n4ŋan4 กองขนาดใหญมาก สามารถมองเหนไดจาก

ระยะไกล กวนงวน ku:an4

ŋuan4 ลกษณะของขนาดใหญและน าหนกเบา เชน จอมปลวก,กองผา, กองนน

โอกโหญก ?o:k3ño:k3 กองขนาดใหญ ใชกบสงของทมน าหนกเบา เชน กองฟาง

อกหญก ?ɯ:k3ñɯ:k3 กองขนาดปานกลาง มกเปนผาชมๆ ของทเปยกๆ หนกๆกองอย เชน ผาทเปยกกองอย

อากหญาก ?a:k3ña:k3 กองขนาดใหญ ลกษณะเปนกองทงไว เชน กองผาเวลารอซก, กองผกทขายไมหมด

อกหญก ?ik7ñik7 กองขนาดเลกใชกบของแหง เชน มลนกทแหงแลวกองอย

อม ?i?8mi?8 กองขนาดเลกมาก เชน กองมลไก ออกญอก ?ɔk7

ñɔk7 กองเลกๆ เชน ขาวสารกองเลกๆผกกองเลก หรอกองเสอผาทไมไดซกกองเลกๆ

จกปก cik 7pik 7 กอน kɔ:n5 กอนแขงขนาดเลก

จอกปอก cɔk 7pɔk7 ลกษณะกอนแขงขนาดใหญและใหญกวาจกปก

เออะเมอะ ?ə?5mə?5 กอนขนาดใหญทสด

ออมลอม ?ɔ:m6lɔ:m6 ลกษณะกอนเลกๆกลมๆขนาดพอด

อมลม ?um6lum6 ลกษณะกอนกลมขนาดใหญมาก

โอะโมะ ?o?8mo?8 กอนขนาดใหญ เชน มลควาย

โจะโมะ co?8mo?8 กอนขนาดใหญ เชน มลควาย อะมะ ?a8ma8? กอนขนาดใหญแตเลกกวาโอะโมะมลกษณะ

เปยก เชน มลววมลควายทเปยกอย

150


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย เอาะเมาะ ?ɔ?8mɔ?8 กอน kɔ:n5 กอนขนาดเลก เชน กอนเมยงทยงเปยกอย ซายฮาย say4hay4 ขน khon1 ขนยาวรงรง เชน สนขขนยาวรงรง แซแหล sε:5lε:5 แดด dε:t3 แสงแดดจาหลงฝนตก

ปกหลก pok7lok7 ตมทผวหนง tum3 ตมตามผวหนงทนนขนมาเหนไดชด

แจะแฟะ cε?8fε?8 ตมบนผวหนงขนาดเลกทเปนหนอง ลองแลง lɔŋ4 lεŋ4 น า na:m6 ใชกบแกงทอยในชามขนาดเลกซงมปรมาณน า

แกงมากกวาเนอหรอผก ลงลาง luŋ4la:ŋ4 ใชกบแกงทอยในหมอขนาดใหญซงมปรมาณ

น าแกงมากกวาเนอหรอผก ปกคก pok8 khok8 ปม pom1 ปมแขงขนาดใหญ ใชกบสงของ เชน เชอก หรอ

ใชกบกระดกทโปนขนาดใหญ ปอกคอก pɔ:k8 khɔ:k8 ปมแขงขนาดเลกหรอใชกบกระดกโปนขนาด

เลก โองโหมง ?oŋ5moŋ5 ปลก,แอง bu:ak3 ปลกหรอแองขนาดใหญ อองหมอง ?ɔŋ5mɔ:ŋ5 ปลกหรอแองขนาดเลก ปกซก pik8sik8 ผม phom1 ผมนอย, ผมสนๆ

เปกเซก pək8sək8 ผมทมดและมปรมาณมาก, ผมดก ปอกซอก pɔk8sɔk8 ผมทมดสงๆและมผมเหลอนอย หรอคนผมบาง

ทรวบผมสง ปกซก puk8suk8 ผมหนา, ดดผม(แบบพองฟ) ซายฮาย say4hay4 ผมยงแบบไมไดหวผม อองปอง ?ɔ:ŋ6pɔ:ŋ6 พง khi:5pum1 คนตวเลกมหนาทองหรอพงขนาดใหญ อองญอง ?ɔ:ŋ4

ñɔ:ŋ4 คนตวเลกมหนาทองหรอพงขนาดใหญ อาดฟาด ?a:t4fa:t4 พงขนาดใหญมากใชกบคนอวน

อองญอง ?ɔ:ŋ6ñɔ:ŋ6 ลกษณะคลายพงโรกนปอด

เกงเงง ke:ŋ5ŋe:ŋ5 ฟน khi:aw5 เขยวทยนออกมาเหนชดเจน เชน เขยวเสนห

151


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย โคะโละ kho?8lo?8 มวน mu:an6 ลกษณะสงของเปนมวนขนาดใหญ เชน

กระดาษมวนใหญ เคาะเลาะ khɔ? 8lɔ ?8 ลกษณะสงของเปนมวนขนาดกลาง

แคะเเละ khε ?8lε ?8 ลกษณะสงของมวนขนาดเลก เคอะเลอะ khə?8lə?8 รอยบาก bak7 ลกษณะรอยทเกดจากของมคมขนาดใหญ, ม

เพยงอนเดยว โจโหว co:5wo:5 ร hu:2 รขนาดใหญมาก ใหญกวา โจดโหวด เชน

ปากถ า โจดโหวด co:t3wo:t3 รขนาดกลาง

จอหวอ cɔ:5wɔ:5 รลกแตเลกกวา โจดโหวด รกลมตรงๆ เชน รป จหว ci:5wi:5 รขนาดเลกมาก เชน รเขม โกดโหวด ko:t3wo:t3 ลกษณะรขนาดใหญททะลถงกน เชน เสามร

ขนาดใหญ กอดหวอด kɔ:t5wɔ:t5 ลกษณะเปนรหรอ โพรงเลกๆ จงปง cɯŋ

3pɯŋ3 ลกษณะรททะลมขนาดใหญ เชน ฝาบานหรอ

หลงคาเปนรขนาดใหญ ตงปง tɯŋ

3pɯŋ3 ลกษณะรททะลมขนาดใหญ เชน ฝาบานหรอ

หลงคาเปนรขนาดใหญ ตอแต t ɔ:5t ε:5 ลาย la:y2 ลายไมมากนกและลายขนาดเลก

เตนเหวน tən5wən5 วง woŋ2 ใชกบสงของทวงขนาดใหญ เชนหนาปดนาฬกาทรงกลมขนาดใหญ

แตนแหวน tε:n5wε:n5 ใชกบของขนาดเลก เชน วงแหวน เพอเหลอ pə:5lə:5 หนา na:5 หนากลมใหญ เบอะเลอ bə?8lə?8 คนทมใบหนากวางและหนาตาไมสวย ซอหลอ sɔ:5lɔ:5 ผหญงทหนาเครยดๆดๆ, หนาอมทกข

(หนาถมงทง)

พช phɯ?8chɯ?8 หนาบงใชกบผหญงทอารมณไมคอยด

152


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย แผแหล phε:5lε:5 หนา na:5 ผหญงทใบหนาเรยวเลกหนาขาวๆ เปนเหวน pən5wən5 หนาใหญและกลมมาก หนาบเหนบ na:p3ne:p3 เหงอ ya:ŋ2 เหนยวตวมากและเหงอเตมตวตองการอาบน า โกะโงะ ko?8

ŋo?8 กม ŋom6 ลกษณะของตนไมทโนมลงเมอเวลาลมพดหรอใกลจะหกหรอโคนลง

ลกซก lok8sok8 อาการเมาคอตก, ใชกบคน, คนไมสบาย

ลกงก lok8ŋok8 กมจนจะตดพน, คอตก

ตกญก tok8ñok8 กระโดด ten5 ลกษณะของคนหรอสตวทมขนาดใหญกระโดด

เชน กบตวใหญหรอคนรางใหญกระโดด

ตอกญอก tɔk8ñɔk8 ลกษณะการกระโดดของคนหรอสตวทมขนาด

เลก เชน เขยด คนรปรางเลก

ตกก tuk8ñuk8 การกระโดดทใชกบสตวทมน าหนกมากกระโดด

เชน คางคกตวอวนกระโดด จาดลาด ca:t4la:t4 การกระโดดไปไกลใชกบสตวทตวเลกหรอคนท

ผอมมาก ทองนอง thɔ:ŋ6nɔ:ŋ6 คอม kɔ:ŋ3 คนแกหลงคอมและมรปรางผอมสง

โทงโนง tho:ŋ6no:ŋ6 โกง ko:ŋ3 ลกษณะโกงกวางและยาว, โคงยาวของตนไม เชน ไมไผทโคงงอ

โทงโนง tho:ŋ6no:ŋ6 คนแกทผอมสงและตวโตหลงคอม กากหวาก ka:k3 wa:k3 ขาด kha:t3 ขาดเปนบรเวณกวาง เชน เสอขาดเปนวงกวาง

ขนาดใหญ ตากหวาก ta:k3 wa:k3 ขาดเปนบรเวณกวาง เชน เสอขาดเปนวงกวาง

ขนาดใหญ เตงเญง tə:ŋ5

ñə:ŋ5 แขวน khwε:n1 สงของขนาดใหญแขวนอยกบทและอยในระดบสง

ตองญอง tɔ:ŋ5 ñɔ:ŋ5 สงของขนาดเลกแขวนอยกบทและอยในระดบ

ต า เชน สรอยพระ

153


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย โตงโคง toŋ4khoŋ4 คลาน ka:n2 เดกทคลานเกอบเดนไดแลว โมงโคง moŋ4khoŋ4 ลกษณะของคนตวใหญทก าลงคลาน

ตองคอง tɔŋ4khɔŋ4 ลกษณะของเดกตวเลกทก าลงคลาน

และแทะ lε?8thε?8 เชด ŋε:n6 ลกษณะคนทหนาเชดขนดเหมอนหยงยโสหรอโกรธ

โตงโหญง to:ŋ5ño:ŋ5 กระโดด

te:n5, do:t3

กระโดดสงเพอเออมเอาสงใดสงหนงทอยสงมาก

ตางญาง ta:ŋ5ña:ŋ5 กระโดดสงเพอเอาของทอยสง

เตงเหญง tə:ŋ5ñə:ŋ5 ลกษณะอาการทเออมถงสงทอยดานบน,กระโดดขนเลกนอย

จกปก cok7 pok7 ตง taŋ5 ของสงเดยวอนเดยวตงอยลกษณะเดนและมขนาดใหญ

จอกปอก cɔk7pɔk7 ของเลกๆปอมๆทรงกระบอกตงอยอนเดยว เชน แกวน า, กระปองนม

จกปก cik7 pik7 ของทมปลายหรอยอดแหลมตงอยอนเดยว

เจกเปก cek7 pek7 สงของเลกๆลกษณะยาวๆเชน ไมสอยผลไมชนดทเปนไมไผล าเดยวตงอยอนเดยว

อองปอง ?ɔ:ŋ6pɔ:ŋ6 ตงครรภ ma:n2 ลกษณะหนาทองขนาดใหญมากของหญงตงครรภ

กะงะ ka?8ŋa?8 แตก tε:k3 แตกอามากใชกบสงของและตนไม เชน เปลอก

ไมขนาดใหญแยกออกจากกน กง ki?8

ŋi?8 แตกอานอยใชกบสงของและตนไม เชน เปลอกไมขนาดเลกแยกออกจากกน

ขางหลาง kha:ŋ5la:ŋ5 ทงไว hi:a4 สงของททงไวโดยไมสามารถใชงานได มกใชกบสงทมขนาดใหญ เชน จกรยานหรอรถเกาๆทใชงานไมไดจอดทงไว

154


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย อบปบ ?up7pup7 นอน nɔ:n2 ลกษณะการนอนคว าของผหญง

อบปบ ?up8pup8 ลกษณะการนอนคว าของเดกเลกๆ

อาบปาบ ?a:p3pa:p3 นอนคว าและเหยยดแขนใหสด

อามปาม ?am3pam3 คนอวนนอนคว าอย ออกญอก ?ɔk7ñɔk7 คนนอนปวยและรางกายผอมแหง โอกโหญก ?o:k3ño:k3 คนตวเลกนอนรวมกนหลายคนในบรเวณไม

กวางนก

กงดง kɯŋ3dɯŋ

3 คนรางใหญและอวนมากนอนอยคนเดยว

กางดาง kaŋ3daŋ3 คนตวใหญนอนหลบอยคนเดยว

จาดลาด ca:t4la:t4 นอนพกจากความเหนอยลาใชกบคนรางใหญ กกงก kok8

ŋok8 นง naŋ4 นงหลงโกงใชกบคนรปรางสง

กอกงอก kɔk8 ŋɔk8 นงหนางอใชกบคนรปรางเลก

กอกวอก kɔk8 wɔk8 นงคนเดยวชวนนาสงสาร

จกปก cok8pok8 นงคนเดยวเปนเวลานานๆใชกบคนตวใหญ จะมะ ca?8ma?8 นงขดสมาธไมยอมลกใชกบคนผอม

จกปก cok7pok7 นงคนเดยว, คนทเปนผใหญนงอย จอกปอก cɔk7pɔk7 เดกนงยองๆ เชน เดกเลกนงอย,นงบนตอไม โจะโมะ co?8mo?8 เดกอวนๆนงอยกบท เจาะเมาะ cɔ?8 mɔ?8 นงยองๆ ใชกบคนทตวเลกๆ เจอะเมอะ cə?8 mə?8 คนตวใหญนงขดสมาธอย ผหล phi:5li:5 บาน ba:n2 ดอกไมขนาดเลกบานเลกนอยใชกบดอกไมดอก

เดยว

แผแหล phε:5lε:5 ดอกไมขนาดกลางบานอยดอกเดยว ผอหลอ phɔ:5lɔ:5 ดอกไมขนาดพอดก าลงบานอย เผอเหลอ phə:5lə:5 ดอกไมขนาดใหญบาน เชน ดอกทานตะวน

โจะโฟะ co?8fo?8 เปนฟอง pen1fɔ:ŋ2 เปนฟองปรมาณมากใชกบอาหารบดทมฟองขนเปนจ านวนมาก

155


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย กง ki?8

ŋi?8 โผล mε:n2 อาการของสงของขนาดเลกโผลออกมาเลกนอย เชน หวมนขนาดเลก, ขง

กง ku?8ŋu?8 สงทโผลออกมาขนาดใหญและโผลออกมา

เลกนอย เชน หวมนขนาดใหญ เกาะเงาะ kɔ?8

ŋɔ?8 สงทโผลออกมามขนาดเลกมลกษณะงอและโผลออกมาเลกนอย

เตงเกง tə:ŋ6kə:ŋ6 ยาน ña:n2 สงของขนาดใหญทผกไวหรอถกยดไวหยอนลง เชน ปายผาขนาดใหญหยอนลงมามาก

ตองกอง tɔ:ŋ6kɔ:ŋ6 สงของขนาดเลกทผกไวหรอยดไวหยอนลง เชน เตานมขนาดเลกของคนแกทตวผอมๆหยอนยาน

ตาบเตบ ta:p3te:p3 ใชกบกางเกงทหยอนลงเกอบจะหลด เชน คนทใสกางเกงตวใหญๆเปากางเกงหยอนลงประมาณเขาและขากางเกงกองทเทา

เจงเกง cə:ŋ5kə:ŋ5 ยน yɯ:n2 คนสงยนอย โจงโกง co:ŋ5ko:ŋ5 คนสงใหญ, คนสงมากยนอย แจงแกง cε:ŋ5kε:ŋ5 คนทผอมและดไมมแรงยนอย เจอะเลอะ cə?8lə?8 ยน ñɯ:n4 ลกษณะสงทเลยออกมามากและมขนาดใหญ

เชน กงไมขนาดใหญยนออกไปนอกรวบานมาก เจาะเลาะ cɔ?8lɔ?8 ลกษณะสงทยนออกมาหรอเลยออกมาเลกนอย

เชน ยนหนาออกมาจากหนาตาเลกนอย ออกหญอก ?ɔk7

ñɔk7 วาง ñɔ:ŋ2 วางทงไว ใชกบเสอผาทมปรมาณนอย เชน เสอสองตววางทงไว

กางหงาง kaŋ5 ŋaŋ5 หงาย ŋa:y1 ลกษณะของมคมหงายขน เชน มดหงาย

กางหงาง จค cu:5 khu:5 หมอบ mu:p4 คนตวใหญหมอบอย เจาะเคาะ cɔ?8khɔ?8 คนตวเลกและต าท าทาหมอบ

156


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย ตงญง tiŋ5

ñiŋ5 หอย hɔ:y5 ของขนาดเลกมากหอยอย เชน ตมหขนาดเลกทหอยลงมา

ตองญอง tɔ:ŋ5ñɔ:ŋ5 ของขนาดเลกหอยอย เชนถงขนม, มะมวงหอย

อย(แกวงไปมา)

โตงโญง to:ŋ5ño:ŋ5 ของขนาดใหญหอยอย เชน กระสอบหอยอย

กะงะ ka?8 ŋa?8 อา ñi:4 ลกษณะการอาเลกนอยของแผลหรอสงทม

ขนาดใหญแตอามากกวา แกะแงะ เชน แผลทเกดจากมดฟนแขนหรอประตทเปดอาเลกนอย

แกะแงะ kε?8ŋε?8 ลกษณะการอาเลกนอยของแผล เชน มดบาด

จนแผลอาเลกนอยหรอใชกบสงของทอาเลกนอยแตอานอยกวา กะงะ เชน ปลายไมสอยผลไมอาเพยงเลกนอย

กยงย kuy3ŋuy2 ลกษณะทอาเกอบหลดใชกบแผลหรอรอยฟน

เกอบหลดออกจากกนเทานน

แอแหม ?ε:5mε:5 แอน ?ε:n3 ลกษณะการแอนของสงของ เชน ไมคานหาบของเวลาทหาบของหนกแตไมถงกบงอ

อมลม ?um6lum6 กลม mon2 กลมขนาดใหญ เชน ลกบอล

ออมลอม ?ɔ:m6lɔ:m6 กลมและมขนาดเลก เชน ลกมะนาว โจโหว co:5 wo:5 กลวง ku:aŋ1 กลวงหรอรโหวขนาดใหญใชกบวสดทเปนไม

เชนตนไมมรโหวขนาดใหญ จหว ci:5 wi:5 กลวงเลกนอย เชน ไมทผพงเปนโพรงขนาดเลก จอหวอ cɔ:5wɔ:5 ลกษณะกลวงขนาดกลางใหญกวาจหว หมากกาก ma:k3ka:k3 ขาว kha:w1 ขาวซดหรอขาวปนกบสอนและสออกหมนๆใช

กบสงของ เชน เสอขาวหมากกาก

หมนหลน mun5lun5 สขาวทใชกบสงของทมลกษณะใหญและกลมๆ เชน กลมดายสายสญจน

157


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย สนบน sun3bun3 ขาว kha:w1 สขาวใชกบสงทมลกษณะคลายปยนนและม

ปรมาณมาก เชน ขาวเหมอนปยดอกฝายทมปรมาณมาก

แหมนแหลน mε:n5lε:n5 ลกษณะคนทหนาเลก, ผวขาวๆหรอใชกบลกษณะสงทมขนาดเลกสขาว เชน เมลดขาวสารทขาวๆยาวๆลบๆ

กากดาก ka:k3da:k3 แขง khεŋ1 แขงมากใชกบของทขบไมแตก เชน หนงควายจทแขงมาก

แกกแดก kεk7dεk7 สงของทมลกษณะแขงมากหรอกดไมเขา เชน ไม, กระดกสตว

โกงโหงง koŋ5ŋoŋ5 คด kot8 ใชกบลกษณะสงของขนาดใหญ เชน ตนไมคด,

ถนนทเลยวไปมา โหลงโหงง loŋ5

ŋoŋ5 ใชกบลกษณะสงของขนาดใหญ เชน ตนไมคด, ถนนทเลยวไปมา

หลองหงอง lɔŋ5ŋɔŋ

5 ใชกบลกษณะสงของทมขนาดเลก เชน เหลกเสน, ตะป

คอญอ khɔ:2ñɔ:2 งอ kɔ:ŋ3 หลงโกง, คนนงหลงโกง,คนตวเลกหลงงอใชกบคนแกหรอคนทมรปรางเลกเทานน

ทองนอง thɔ:ŋ6nɔ:ŋ6 ลกษณะหลงโกงใชกบคนหลงโกงและผอมสงใชกบคนทวไปยกเวนคนแก

โทงโนง tho:ŋ6no:ŋ6 ลกษณะหลงโกงใชกบคนหลงโกงและผอมสงแตหลงโกงกวาและรปรางใหญกวาทองนอง ใชกบคนทวไปยกเวนคนแก

คญ khɯ?8 ñɯ?8 งอน kon5kɯŋ

3 กนงอนใชกบคนอวนและรปรางสงใหญกนงอนเหนไดชด

แลกแทก lεk8thεk8 งอน kon5 ŋε:n6 กนงอนใชกบคนผอมและรปรางสงใหญ

158


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย อกมก ?ɯk8mɯk8 ชน cum4 ลกษณะสงของทชนและชมน าอยบางเลกนอย

ใชกบเสอผา เชน ผาทซกแลวไมมแดดท าใหชนมาก

ปงหลง pɯŋ5lɯŋ

5 แดง dε:ŋ2 แดงเขมใชกบของขนาดใหญหรอเปนบรเวณกวาง เชน ทองฟาสแดงเขม เขมกวาแดงปะหลง

ซางฮาง sa:ŋ2ha:ŋ2 แดงจางๆ, แดงไมสดใชกบสงของเทานน คล khɯ?8lɯ?8 ด า dam2 ด าสนทใชกบสงของทมขนาดใหญหรอคนทม

รปรางสงใหญ เชน หมอขนาดใหญทมสด ามากๆ

กมมม kum2mum2 สด าใชกบสงของทมขนาดใหญเทานน และด านอยกวา คล

กอมมอม kɔ:m2mɔ:m2 สด าใชกบสงของขนาดเลก

กมมม kim2mim2 สด ามากใชกบสงของทมขนาดเลกมากหรอใชกบเดกทตวด ามากๆ

เกกเดก kək7dək7 ตรง sɯ:4 ใชกบสงทมลกษณะตรงและมความแขงขนาดใหญ เชน ตนไมทล าตนตรงและอยกลางน าอยางมนคง

แกกแดก kεk7dεk7 ใชกบสงทมลกษณะยาวตรงและแขงขนาดเลก เชน ไมสอยผลไม ทท าจากไมไผล าเลกๆขนาดพอมอ

ออกหมอก ?ɔk7mɔk7 ตน tan1 ใชกบคนทอวนและเนอแนน แตอวนนอยกวา ตก

มก mu?8ku?8 ท mum4 ลกษณะทมากหรอใชกบสงของขนาดใหญ ทมปลายท เชน ไมไผทเหลาใหปลายทหรอ ดนสอใชงานจนทมากๆ

159


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย ตาบหญาบ ta:p3

ña:p3 บาง ba:ŋ2 ใชกบสงทมลกษณะบางและมผวหยาบ เชน ผาดบบางตาบหญาบ

แตบแหญบ tεp7ñεp7 บางมากใชกบผา เชน ผาเชดหนาพบแลวบาง

แตบแญบ แตบแปบ tεp8

pεp8 บางมากกวาแตบแหญบ ใชกบกระดาษ เชน กระดาษทพบแลวบางแตบแปบ

โตงโญง to:ŋ5ño:ŋ5 เบา baw2 เบากบสงของขนาดใหญ เชน กระเปาใบใหญ

เบาโตงโญง

ตองญอง tɔ:ŋ5ñɔ:ŋ5 เบาใชกบสงของขนาดเลก เชน ถงใสหอหมาก

เบาตองญอง พหล phu:5lu:5 ปด pu:t4 ปดมากเลกนอย เชน ตาปดบวมเลกนอยจาก

การรองไห ปาดจาด pa:t3ca:t3 ปดออกมามาก เชน ตาทปดบวมมากเนองจาก

ถกตอย

ปกคก pok8khok8 ลกษณะการปดบวมมขนาดใหญมาก เชน หวโนเทาลกมะนาว

ตบขบ tup7khup7 พอง pɔ:ŋ2 ลกษณะแผลหรออาการพองทหนาๆมขนาดใหญและบวม เชน ฝทปดบวมขนาดใหญ

ตอบขอบ tɔ:p3khɔ:p3 ลกษณะตมหรอแผลทพองและมขนาดเลก เชน แผลอกเสบทปดบวมเลกนอย

แตบแขบ tεp7khεp7 ตมบนผวหนงทพองและขนาดเลกหรอลกษณะการพองเลกนอย เชน แผลพพองจากน ารอนลวก

ซมลม sum6lum6 มด mɯ:t4 มดสลว, เหนบางไมเหนบาง

แจดแลด cεt8lεt8 ยาว ña:w2 ลกษณะยาวตรง,ขนาดเลก เชน งตวเลกๆทนอนตายล าตวยาวเลกนอย

160


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย จาดลาด cat4lat4 ยาว ña:w2 ลกษณะยาวตรงและมขนาดใหญ เชน เสา

ไฟฟาขนาดใหญทวางเรยงบนพน หรองขนาดใหญล าตวยาวมากนอนตายอย

ตนมน tɯn4mɯn4 หนา na:1 ผวหนงนนหนา ใชกบผวหนงคนเชน แมลงตอยแลวมรอยนนหนาเปนปนใหญ

โตบโขบ to:p3kho:p3 ลกษณะสงทหนาและมขนาดใหญใชกบเปลอกไม เชน เปลอกไมหนาและมขนาดใหญ

ซอกปอก s ɔk7p ɔk7 หมน mon3 สงทดเกามากใชกบสงทมขนาดใหญ เชน บานหลงนหมนซอกปอก

แจะและ cε?8lε?8 แหลมli:am5/ lε:m1 ลกษณะแหลมและยาวขนาดใหญกวา จล เชน ไมส าหรบปกตงไสหม

ตาบหญาบ ta:p3 ña:p3 เหยว hi:aw3 ใชกบผวหนาคน เชน หนาเหยวตาบหญาบ

อาดฟาด ?a:t4fa:t4 อวน tuy5 ลกษณะคนทอวนมากๆเคลอนตวล าบาก องปง ?ɯŋ

3pɯŋ3 คนทมลกษณะอวนใหญ

โคะโละ kho?8lo?8 เกา kaw3 เกามากไมมประโยชนแลวใชกบสงของทมขนาดใหญ เชน จกรยานเกามากจอดทงไว

จมอม cum3?um3 เขยว khi:aw1 เขยวเขมและเปนบรเวณกวาง เชน ใบไม, ใบตองทรวมกนเปนบรเวณกวางดสบายตา

เอมเจม ?ə:m6cə:m6 เขยวออน เชน สใบมะขามออกใหม กองหงอง kɔŋ5

ŋɔŋ5 งอ ŋɔ:2 คนหรอสตวทขนาดเลกนอนงอหรอขดตว เชน

แมวนอนขดตวในตะกรา


5 คนหรอสตวทขนาดเลกนอนงอหรอขดตว เชนแมวนอนขดตวในตะกรา

โกงโหงง koŋ5ŋoŋ5 คนทรปรางใหญนอนงอหรอขดตว เชน คน

รปรางใหญนอนตะแคงงอตวอย จอกอ cɯ:5kɯ:5 เงยบ dak7 เงยบมากใชกบคนทนงเงยบอยคนเดยว

และมอารมณเศราอย

161


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย ปงหลง piŋ5liŋ5 แดง dε:ŋ2 สแดงสดใชกบของขนาดเลก เชน เดกเลกๆทม

รมฝปากสแดงๆ, พรกขหนเมดเลกสแดง คล khi?8li?8 ด า dam2 ใชกบสงทมรอยเปอนหรอคราบสกปรกทมสด า

บนวตถหรอผวหนงของคนเปนจดๆ หรอเปนบรเวณเลกๆ

จาดลาด cat4la:t4 ตรง sɯ:4 นอนหงายราบกบพนเปนแนวตรงใชกบคนรปรางสงใหญ

เลอะเทอะ lə?8thə?8 ลกษณะตรงใชกบคนทมรปรางอวนและรางใหญ

และแทะ lε?8thε?8 ลกษณะตรงใชกบคนรางเลกๆ เชน คนผอมๆนอนแนนงในแนวตรง

แอแต ?ε:1tε:1 เตย tam3 คนต ามาก ใชกบคนทรปรางผอมแตเตย ปอกคอก pɔk8khɔk8 คนตวต า ใชกบคนตวต าและรปรางอวน

เจอเคอ cə:5 khə:5 นง ka da:ŋ5 นงมาก เพราะตกใจสดขด,อาการชอค หรอใชกบคนทนงอยนงๆอยางสงบ เชน นงสมาธ

ต tu?8ñu?8 บวม bu:am2 หนาบวม เชน คนดมเหลาหนก, อาการบวมท

เกดจากแมลงกดตอย จอมหลอบ cɔ:m5lɔ:m5 เปยก pia?7 เปยกทงตวแตไมมน าไหลยอยใหเหน จอบลอบ cɔ:p4lɔ:p4 เปยกทงตวแตไมมน าไหลยอยใหเหน

แจแค cε:5khε?4 ผอม phɔ:m1 ใชกบคนทตวเลกๆและผอม

แกงแดง kε:ŋ5dε:ŋ5 ใชกบคนทผอมมากและสง

กางดาง ka:ŋ5da:ŋ5 ใชกบคนผอมและสงมาก ผอมมากกวาแกงแดง เกงเดง kə:ŋ5də:ŋ5 ใชกบคนผอมและสงมาก กองดอง kɔ:ŋ5dɔ:ŋ5 ใชกบคนผอมและตวเลก

โกงโดง ko:ŋ5do:ŋ5 ใชกบคนผอมและสงมากๆ สงกวาเกงเดง

162


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย ตกกก tɯk8kɯk8 หนก nak7 หนกมากใชกบของทขนาดใหญและตน เชน เสา

บานหนกมาก ปกคก pɯk8khɯk8 หนา na:1 ของหนาและหนก เชน มดทท าจากเหลก

ขากหลาก kha:k3la:k3 หมน mon3 ลกษณะสงของทดกลางเกากลางใหม หรอสหมนบางขาวบาง

สอกตอก sɔk7 tɔk7 หมอง mɔ:ŋ1 มกใชหลงค าวา “หนา”หมายถง คนทหนาตาไมสดชน เศราหมอง หรอใชกบสงของทเกามากๆ ดแลวไมคอยเหมอนเดม

คจ khɯ?8cɯ?8 เหลอง lɯ:aŋ1 เหลองมาก เชน มะมวงสก,จวรพระ, ใบไมใกลรวง

เอมเจม ?ə:m5cə:m5 ไมเหลองมาก, เกอบเหลอง เชน มะมวงใกลสก

อาบฮาบ ?a:p8ha:p8 เหยว hi:aw3 ใบไมขนาดใหญเหยว เชน ใบยาสบผงแดด, ดอกทมขนาดใหญเหยว

ออบฮอบ ?ɔp8hɔp8 ใชกบดอกเหยวขนาดเลก

จอดลอด cɔt7lɔt7 สะอาด mot7 สะอาดสะอาน, หมดเกลยงเชน ภเขาหวโลนหรอใชกบ ใบหนาทขาวสะอาดของเดกเลกๆ

กดดด kut7dut7 สน san5 ลกษณะของขนาดใหญทเปนทอนๆ สนๆ เชน ตอไม

กอดดอด kɔt7dɔt7 สนพอด, ของขนาดเลกและสนพอด กดดด kit7dit7 สนมากหรอของขนาดเลกและสน เชน กระโปรง

สนมากๆ

เกงเดง kə:ŋ5də:ŋ5 สง su:ŋ1 ลกษณะคนสงแตมน ามนวล,สงมาก

กางดาง ka:ŋ5da:ŋ5 ลกษณะคนทสงผอมและหนาไมคอยด จองกอง cɔ:ŋ5kɔ:ŋ5 ลกษณะคนทสงผอมและหนาตาด

163

2.2 ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซ า ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซ า คอ ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางคทมพยางคแรกกบพยางคหลงเหมอนกนทงเสยงพยญชนะตน สระ วรรณยกต และเสยงพยญชนะทาย มกเปนค าซ าทไมสามารถปรากฏเพยงหนวยค าเดยวตามล าพง โดยมากมกซ าค าเมอน ามาประกอบกบค าหลก ปรากฏ 141 ค า จากค าหลก 52 ค า โดยปรากฏรวมกบค าหลกชนดค านาม ค ากรยา และค าวเศษณ ตามล าดบ ดงตารางตอไปน ตาราง 16 ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซ า

ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลกชนดค านาม ความหมาย เตาๆ taw6 taw6 ควน khwan2 กลมควนขนาดใหญ ลอยเปนระลอกตอเนอง

ตงๆ tɯŋ6 tɯŋ

6 กลมควนขนาดเลก ลอยชาและมกลนเหมน มาจากกองไฟ

บงๆ bɯŋ6 bɯŋ

6 ลมพดท าใหควนโขมงมากขน ลอยขนเรว ปรมาณมากทสด

จอนๆ cɔn3 cɔn3 ควนขนเปนสายเลกๆ ลอยขนไปอยางชาๆใกลจะดบ

แผนๆ phε:n1 phε:n1 แดด dε:t3 แดดแสบรอน เชน แดดฮอนแผนๆจะไปไหน

มบๆ mip8 mip8 ไฟ fay2 ไฟกะพรบใชกบไฟเลกๆ, ไฟใกลดบคลายหงหอย

มาบๆ ma:p4 ma:p4 ไฟขนาดใหญใหแสงสวางมาก

โมงๆ mo:ŋ2 mo:ŋ2 ไฟขนาดใหญมากก าลงกะพรบ

เมยงๆ mi:aŋ2 mi:aŋ2 ไฟขนาดเลกก าลงกะพรบ

บงๆ baŋ6 baŋ6 ลม lom2 ลมแรงมากพดอยางตอเนอง ซอยๆ sɔ:y6 sɔ:y6 ลมหนาวพดเออยๆมาเปนพกๆ หนาบๆ na:p3 na:p3 เหงอ ya:ŋ2 ไมสบายตว, ตวเหนยวเหนอะหนะ, เหงอนอย

กวาหนาบเหนบ

หญาบๆ ña:p3ña:p3 กะพรบตา

pap8ta:1 กะพรบตาชาๆ

164


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย บๆ ñup8

ñup8 กะพรบตา pap8ta:1


มบๆ mip8 mip8 กะพรบตาถๆแสดงความสงสย

แมบๆ mεp4mεp4 กะพรบตาชวนใหนาสงสาร

พบๆ phip8 phip8 กะพรบตาถๆ

ยบๆ yip8 yip8 กะพรบตาถๆ

หงาบๆ ŋa:p3 ŋa:p3 กน kin1 กดค าใหญๆอาปากกวาง เชน กนแตงกวาเปน

ลก แหงบๆ ŋε:p3

ŋε:p3 สงทกนขนาดเลกอาปากไมกวาง

หมมๆ mum1mum1 ลกษณะการเคยวเตมปาก

จอกๆ cɔk8cɔk8 ขด khut7 ลกษณะการขดของขนาดเลกโดยใชปลายมด เชน ขง,ขา

จวากๆ cwa:k8cwa:k8 ลกษณะการขดหลมกวางและลกกวาจอกๆ จกๆ cok8cok8 ลกษณะการขดเพอท าเครองหมายใชเสยมขด

เชน เวลาขนแปลงผก, ขดเปนหลมลกกวาจอกๆ ญาบๆ ña:p4

ña:p4 คน khan2 คนมากทงตว ญบๆ ñip8

ñip8 คนและแสบตามรางกายเปนบางจด บๆ ñup8ñup8 คนมากและคนอยางตอเนอง

ดดๆ dit8dit8 อาการคนทเกดจากสตวขนาดเลกกด และคนเลกนอย เชน มดกด

แหงบๆ ŋεp7 ŋεp7 เคยว ki:aw6 กนอยางรวดเรวใชกบของแขงขนาดเลกและ

กรอบ เชน เมลดฟกทองคว งวาบๆ ŋwa:p7

ŋwa:p7 การเคยวอาหารทมขนาดใหญและกรอบอยางรวดเรว เชน กนแตงกวาเปนลกๆ

หญากๆ ña:k3 ña:k3 ลกษณะการเคยวอาหารชาๆใหละเอยด เชน

เคยวหมาก

165


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย แหนกๆ nεk8 nεk8 เคยว ki:aw6 สงทเคยวขนาดเลกมลกษณะเหนยว เชน หมาก

ฝรง

หงดๆ ŋɯt7 ŋɯt7 เคยวของทไมแขงหรอไมออนมากนก เชน มะพราวออน

หงบๆ ŋu:p3 ŋu:p3 ลกษณะการกนของแขงเคยวแลวมเสยงดง เชน

มะละกอกงสกกงดบ

ควาบๆ khwap4khwap4 ลกษณะของการเคยวของกรอบ เชน ขาวเกรยบ, มะมวงดบทมความกรอบ

แจบๆ cεp7 cεp7 เคยวของขนาดเลกๆ มเสยงดง กกๆ kok8kok8 เคาะ tɔ:y3 เสยงทเกดจากการเคาะไมไผขนาดเลก

โกงๆ koŋ5 koŋ5 เสยงทเกดจากการเคาะไมกลวงขนาดใหญ เชน ฮอก(อปกรณคลายกระดงท าดวยไม)

ปากๆ pa:k8pa:k8 เสยงเคาะไมไผทผาแลวแรงๆมเสยงดง

ปอกๆ pɔk8 pɔk8 เสยงทเกดจากการเคาะไมทรงกระบอกขนาดเลกๆและเสยงเบากวา ปากๆ

ปกๆ pok8pok8 เสยงทเกดจากการเคาะไมทตนหรอหนาขนาดใหญ

แดกๆ dεk7 dεk7 ชก cak8 เดกตวเลกก าลงชกอยางตอเนอง ดกๆ dɯk8 dɯk8 คนปวยทอาการหนก, คนตวใหญก าลงชก

ดาวๆ daw3 daw3 ดน din5 ดนเหมอนลกขน ดนเกอบตายใชกบสตว เชน สนขโดนตดนดาวๆ

แดวๆ dεw3 dεw3 เดกทารกดนดวยทาทางอารมณด

แดกๆ dεk7 dεk7 ดนอยกบทใกลตาย เชน ไกตวเลกๆดนและตายในทสด

แควดๆ khwεt8 khwεt8 อาการดนแบบทรนทราย เชน ไกโดนทบ หรอเดกเลกทดนดวยอาการไมพอใจหรอไมไดดงใจมากๆ

166


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย ควาดๆ khwa:t8 khwa:t8 ดน din5 ดนตาย ทรนทรายหรอแสดงอาการไมพอใจหรอ

เสยใจอยางแรงใชกบเดกตวโตและดนชากวาแควดๆ

ซๆ si?4si?4 เดน ti:aw2 เดนตรงดงเขามา ดมๆ dum5dum5 เดนเรวแบบรบรอนมาก

โบะๆ bo?8bo?8 เดอด dɯ:at3 เดอดพลานเปนฟองขนาดปานกลางและตมในภาชนะทมขนาดปานกลาง

เบาะๆ bɔ?8 bɔ?8 เดอดแบบตนใชเวลานาน,คอยๆเดอดใชกบภาชนะใบเลก

บดๆ bot8bot8 เดอดแบบรนแรง เปนฟองขนาดใหญใชกบภาชนะขนาดใหญ

ฮงๆ haŋ6 haŋ6 เท thɔ:k3 ลกษณะการเทสงของทมปรมาณมาก เชน เทขาวเปลอกใสถง

อมๆ ?um3?um3 บน com3 ลกษณะการบนคนเดยวไมคอยไดยน, แอบวาเอง

บมๆ bum3bum3 บนเสยงดงอยคนเดยวไมสนใจวาใครจะฟงหรอไม

แอมๆ ?εm3?εm3 บนเสยงเบาอยคนเดยว แบมๆ bεm3 bεm3 พดเรวๆบนดวยดาดวย เสยงดง, ตอวาซงๆหนา วบๆ wop8wop8 บน bin2 นกตวใหญบนอยตวเดยว แวบๆ wεp8 wεp8 นกขนาดเลกบนไปบนมา

วาบๆ wa:p8wa:p8 นกตวใหญมากบนไปบนมา

แหงดๆ ŋεt7 ŋεt7 ปวด pu:at ปวดไมมาก ปวดเลกนอยปวดเปนจดๆ เชน ปวดหวเลกนอย

หงดๆ ŋɯ:t7 ŋɯ:t7 ปวดเขาไปในกระดกมากขนเรอยๆ หงาวๆ ŋa:w1

ŋa:w1 ปวดทอง cεb7tɔ:ŋ6 อาการปวดทองมลมเปนครงเปนคราว, เจบเปนพกๆและไมถาย

167


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย วนๆ wun4 wun4 ปลว piw1 สงของจ านวนมากก าลงปลว วดๆ wit8wit8 สงของอนเดยวขนาดใหญก าลงปลวอย วนๆ win5win5 สงของขนาดเลก จ านวนนอยก าลงปลวอย

ซกๆ sɯk8 sɯk8 ฝนตก fon1tok1 ฝนตกหนกมากและไมยอมหยดสกทและม

ปรมาณน าฝนมาก แซววๆ swεw4 swεw4 ฝนตกปรมาณนอยและไมยอมหยดแตไมหนก

เทาซกๆ

บะๆ ba?8ba?8 ฝนตกหนกและตกลงมาอยางรวดเรว ฮงๆ haŋ6 haŋ6 ฝนเรมตกและมททาวาจะตกหนกและเหนมา

จากระยะไกล สยๆ suy1suy1 ฝนตกเลกนอย ไมยอมหยดเปนละออง, ฝนตก

ปรอยๆ

ออมๆ ?ɔm3?ɔm3 พด ?u:5 ลกษณะการพดแบบชาๆคอยๆพดแตชากวาแอมๆและเสยงเบาฟงไมคอยชด

แอมๆ ?εm3?εm3 พดเสยงเบามากแทบไมไดยนจงหวะการพดเรวกวาออมๆ

แยบๆ yεp8 yεp8 ฟอน fɔ:n6 ลกษณะการฟอนแบบไมมแบบแผนแตดสวยงาม เชน ฟอนในขบวนแหเครองไทยทานเขาวดในภาคเหนอ

โญกๆ ño:k8 ño:k8 ไฟลก fay2luk8 ลกษณะเปลวไฟลกแบบชาๆและเปนเปลวไฟ

ขนาดใหญลกอยางตอเนอง

โวๆ wo?4wo?4 ไฟลกขนเรวและตอเนอง เชน ไฟทท าอาหารทตองใชไฟแรงๆ

ทดๆ thɯt8 thɯt8 ไฟลกขนเรวและมขนาดใหญขนเรอยๆ เปลวไฟสง และเกดจากการเผาสงหนงสงใดเปนบรเวณกวางแตไมขยายบรเวณ

168


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย ลวาดๆ lwa:t3 lwa:t3 ไฟลก fay2luk8 ลกษณะไฟลกขนเปนบรเวณกวางและขยาย

บรเวณออกไปเรอยๆ

ซบๆ sip6 sip6 รองไห hay5 รองไหเบาๆ สดจมกบอยๆ(รองไหกระซก) โงๆ ŋo:5ŋo:5 รองไหเสยงดง ไมยอมหยด(รองไหโฮ) โกๆ ko:6ko:6 รองไหเสยงดงมาก ไมยอมหยด(รองไหฟมฟาย) แงๆ ŋε:5 ŋε:5 เดกรองไห (รองไหแงๆ)เชน เดกรองไหเพราะหว

นม ออๆ ?ɯ:5?ɯ:5 รองไหนานมาก(รองไหเปนวรรคเปนเวร) ฟะๆ fa?8fa?8 ลน lon6 น าลนเตมไปหมด, เออลนไปทวบรเวณกวาง จอกๆ cɔ:k3 cɔ:k3 น าลนสายเลกๆและมปรมาณนอยและเสยงดง

โจกๆ co:k3co:k3 น าลนปรมาณมากและเสยงดงมาก เชน เปดน าแรงๆใสถงและน าลนออกมามาก

ซวๆ siw6siw6 ลมพด lom2pat5 ลมพดเบาๆและเยน พดแรงกวาซยๆ

ซยๆ suy6suy6 ลมพดเบาๆเยนสบายและพดตอเนอง โซๆ so:6so:6 ลมพดแรงและเยนสบาย บงๆ bɯŋ

6 bɯŋ6 ลมแรงปานกลางและแรงกวาโซๆ

ฮงๆ haŋ6 haŋ6 ลมพดแรงมากจนหลงคาปลวและแรงกวาบงๆ โมงๆ moŋ4 moŋ4 ลอย lɔ:y2 ลกษณะการลอยของสงทมขนาดใหญและเหน

ไดชด

มองๆ mɔŋ4 mɔŋ

4 ลกษณะการลอยของสงทมขนาดเลก

ผาดๆ pha:t3 pha:t3 เลย li:a2 ลกษณะการเลยของสตวขนาดใหญก าลงเลยสงทเปนของแขง เชน ววควายก าลงเลยโปง


ลกษณะของสตวขนาดเลกทเลยของเหลว เชนสนขเลยกนน า

จนๆ cin5 cin5 วง lon4 ลกษณะการวงเรวใชกบ เดกและคนผอมมากๆวง

169


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย วบๆ wop8wop8 ว wi:2 ใชของขนาดใหญพดอยางเรวและแรง เชน ใช

พดขนาดใหญพดแรงๆ แวบๆ wεp8wεp8 ใชของขนาดเลกพดและพดเบาๆ เชน ใชฝา

กระปองนมขนาดเลกพดเบาๆ จนๆ con5con5 เวยนหว

maw2hu:a1 เวยนหวมากและคลายจะเปนลม

ทดๆ tɯt8 tɯt8 สน san3 สนเพราะหนาวเหมอนคนทจะเปนไข หญองๆ ñɔŋ3

ñɔŋ3 สนเพราะกลว, สนหนาวจากลมหนาว

งอนๆ ŋɔ:n2 ŋɔ:n2 ลกษณะของคนแกหวสน

วนๆ won5won5 หมน mun1/ phat7


วนๆ win5win5 ลกษณะวงลอขนาดเลก เชน ลอรถจกรยานหมนไปเรวๆ, ของเลกๆหมนเรว

ลวาดๆ lwat4 lwat4 ไหล lay1 ลกษณะการไหลของน าทมปรมาณมาก เลอๆ lɯa?4 lɯa?4 สงของจ านวนมากไหลมาเรอยๆ เชน ขยะไหล

มาตามน าเรอยๆ โละๆ(แนวนอน) lo?8lo?8 ลกษณะการไหลออกตามแนวนอน เชน โรงส

ขาวทกระสอบขาวไหลออกมาตอเนองกน กงๆ kaŋ6 kaŋ6 ลกษณะการไหลออกมาอยางรวดเรวปรมาณ

มาก, ไหลออกมาจากทอทมขนาดใหญ,จากทสงลงมาปรมาณมากและเรว

บงๆ baŋ6 baŋ6 ลกษณะการไหลออกมาอยางรวดเรวปรมาณมาก, ไหลออกมาจากทอทมขนาดใหญ,จากทสงลงมาปรมาณมากและเรว

ลดๆ lit8lit8 ไหลออกมาปรมาณนอยแตไหลไมขาดใชกบน า หรอไหลนอยมากใชกบเลอด เชน เลอดไหลลดๆ

จอกๆ cɔ:k3 cɔ:k3 ลกษณะการไหลลงมาปรมาณนอยๆสายเลกๆ

170


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย โจกๆ co:k3co:k3 ไหล lay1 ไหลลงมาคลายน าตกขนาดเลกไหลแรงๆ ไม

กระจายมาก

ฮงๆ haŋ6 haŋ6 น าไหลจากทสงมากและตกลงมาในปรมาณมาก เชนน าตก

ซวาๆ swa?4swa?4 น าตกไหลลงมาแตกเปนฟองกระจายออกอยางรวดเรวและตอเนอง

แจวๆ cε:w4 cε:w4 แมน าสายเลกและปรมาณนอยทไหลเรว(ไหลเชยว)

ปดๆ pit8pit8 ไหลนอยเปนครงคราว, หยดเปนหยดๆ

กดๆ kut8kut8 ไหลไมยอมหยดมปรมาณมากใชกบเลอดเทานน

ควะๆ khwa?8khwa?8 หวเราะkhay5hu:a1 หวเราะเสยงดงมาก อารมณดมากๆใชกบผชาย

แลดๆ lεt8 lεt8 หวเราะเสยงแหลมไมยอมหยดใชกบผหญง

คกๆ khik8khik8 หวเราะเบาๆ

บงๆ baŋ6 baŋ6 อาเจยน ha:k4 อาเจยนออกมาทละมากๆ เลาะๆ lɔ?8 lɔ?8 อาเจยนออกมาอยางตอเนองแตไมรนแรงเทา

บงๆ มกใชกบเดก

มาบๆ ma:p4ma:p4 ขาว kha:w1 ลกษณะสขาวทใชกบสงทมแสงสะทอนเทานน เชน แสงสะทอนจากสงกะส

นวะๆ nua?8nua?8 ขน khun3 ขนมาก เชน เวลาฝนตกใหมน าจะขนมาก มองอะไรไมเหน เชนเวลาไปหาปลาน าขนนวะๆ

หนกๆ nuk7nuk7 นม nu:an2 ใชกบสงของทนมและขนาดใหญ เชน ฟองน า หนอกๆ nɔk7 nɔk7 ใชกบสงทมขนาดเลกและนม เชน ขนมบวลอยท

นมมากๆ

หมนๆ mun5 mun5 เปอย pə:y3 เปอยมากใชกบอาหารทเปนเนอสตว

โลๆ lo:6 lo:6 ยย puy4 ยยเปนผงละเอยดมาก เชน แกลบออน

171

3. ค าแสดงภาพลกษณ 3 พยางค ค าแสดงภาพลกษณ 3 พยางค คอ ค าแสดงภาพลกษณทม พยางคท 1 ทมกจะประสมดวยสระเสยงยาว สวนพยางคท 2 และ 3 จะมเสยงพยญชนะตนตางกน แตสระวรรณยกต และพยญชนะทาย(ถาม) มกจะเปนเสยงเดยวกน ปรากฏ 28 ค า จากค าหลก 11 ค า โดยปรากฏรวมกบค าหลกชนดค านาม ค ากรยา และค าวเศษณ ตามล าดบ ดงตารางตอไปน


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย ลงๆ laŋ6 laŋ6 ยย puy4 ยย แยกออกจากกนงายแตไมถงกบเปนผง เชน

ขาวเหนยวไมสามารถปนเปนค าไดเปนเมดๆแยกกน หรอของแหงกรอบแตกออกจากกนงาย

วบๆ wup8wup8 รอน hɔ:n6 รอนเปนพกๆเนองจากเปลวแดดถกลมพดมารอนเปนพกๆ

โวๆ wo4wo4 รอนจากอาการคน เปนตมทางผวหนง หรอแผล

วาวๆ waw4waw4 ลกษณะเจบคออยางรนแรงอาการปวดและรอนบรเวณทปวดทอง

มาบๆ ma:p4ma:p4 เลอม lɯ:am5 เลอมแบบมแสงสวางสะทอนเปนระยะๆ จดๆ cɯ:t4 cɯ:t4 หนาว na:w1 อาการหนาวเหมอนจะเปนไขและหนาวเปน

พกๆ

อวายๆ ?wa:y3?wa:y3 เหมน men1 เหมนเปนพกๆ โมงๆ mo:ŋ2 mo:ŋ2 ใส say1 ใสโมงๆ ใชกบสงของหรอดวงตาเทานน ตงๆ tiŋ5 tiŋ5 ตง khe:ŋ4 เครยดมาก, ตงมาก, คบมาก, ตงเปรยะใชกบ

อาการของคนหรอใชกบสงของทคบมาก จวๆ ciw5ciw5 เยน yen2 เยนมาก เยนเหมอนน าแขง หนากๆ na:k3na:k3 เหนยว ni:aw1 เหนยวมากใชกบอาหาร เชน เนอหมทเหนยว

เคยวยาก เนยะๆ nia?8nia?8 ออน ?ɔ:n3 ลกษณะสงทออนนมมากๆเชน ขนมหวาน, แปง

เปยก

172

ตาราง 17 ค าแสดงภาพลกษณ 3 พยางค

ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย โองขะโหลง ?o:ŋ5

kha?lo:ŋ5 ขนาด mɔ:k4 ขนาดใหญ เชน หลมขนาดใหญ, กะละมงขนาดใหญ

อองขะหลอง ?ɔ:ŋ5kha?lɔ:ŋ5 ขนาดเลก เชน หลมขนาดเลก หรอ ภาชนะใสน าขนาดเลก

ปดปาดจาด pu:t4pa:t3ca:t3 ตา ta:1 ตาโปนขนาดใหญ ญแสนแตน ñi:2sεn3tεn3 ผม phom1 ผมตงขน คนผมนอยและชขน

ญสานตาน ñi:2san3tan3 ผมฟและหนา

อะลอมปอก ?a3lɔ:m2pɔk8 มวน mu:an6 ลกษณะสงของเปนมวนกลมๆยงๆ เชน มวนเชอกทไมคอยเปนระเบยบหรอกลมฝายทไมคอยเปนระเบยบ

ปตานหญาน pu8ta:n3ña:n3 หว(ผม) hu:a1 ผมยงฟเหมอนผมไมไดหว ปสนหน pu8sun3ñun3 ผมยงและฟมาก เปกกะเดก pək7ka?dək7 หวกระดกขนหรอการผงกหวขนใชกบคนตวโต

ปกกะดก pik7ka?dik7 การมวนตว(มวนหนา)ใชกบเดกหรอคนตวผอมๆเลกๆ

ปกกะดก pak7ka?dik7 หวทมลงอยางรวดเรว

สะเมยเกย sa?mə:y6kə:y6 หนา na:5 ลกษณะคนทมสหนาไมคอยสบายใจหรอวตกกงวลแตไมมากนก

ซวยใบป su:ay4bay2pu:2 หนาสวยหมดจดใชกบหญงสาว

ซอและแทะ sɯ:4lε?8thε?8 นอน nɔ:n2 อาการของคนทนอนใกลตายหรออาการของคนตวเลกทนอนซมไมสบายอยคนเดยว

กองขะลบ kɔ:ŋ1kha?lup8 คนนอนรวมกนหลายคน ในบรเวณทกวาง(คนมากกวา โอกโหญก)

ซอเลอะเทอะ sɯ:4lə?8thə?8 คนนอนหงายใชกบคนรางใหญและผอมนอนอยคนเดยว

ซอจาดลาด sɯ:4ca:t4la:t4 นอนพกจากความเหนอยลาใชกบคนรางใหญ

173


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย ซอแจดแลด sɯ:4cεt8lεt8 นอน nɔ:n2 นอนพกจากความเหนอยลาใชกบคนรางเลก

ซอแตนแหลน sɯ:4tεn1lεn1 เดกนอนหงายตวตรง

งอโลงโหงง ŋɔ:2lo:ŋ5ŋo:ŋ5 นอนตะแคงตวงอใชกบคนรางใหญ

งอหลองหงอง ŋɔ:2lɔ:ŋ5ŋɔ:ŋ5 นอนตะแคงตวงอใชกบคนรางเลก

มบจค mu:p4cu:5khu:5 นอนโกงโคงใชกบเดก เฮยจาดลาด hi:a4 ca:t4la:t4 นอนไมเปนทเปนทางใชกบคนเมาและคนไรท

อยอาศย

เฮยจาดลาด hi:a4 ca:t4la:t4 นอนไมเปนทเปนทางใชกบคนเมาและคนไรทอยอาศย

ขะลมบม kha?lom4bom4 หกลม ta:w4 ลนหกลมอยางเรวและเสยงดง หรอลมลงพนไมและกระแทกกบสงของ

เปดแจะแฝะ pə:t3cε?7fε?7 ขาว kha:w1 ลกษณะคนทหนาขาวซด, หนาซดคลายจะเปนลม

จะแหลดแผด ca?lεt7phεt7 จด ca:ŋ1 จดมากใชกบอาหารประเภทแกงเทานน เชน แกงถวยนจดมากๆ ไมมรสชาตเลย

ขะลงตง kha?lɯŋ2tɯŋ

2 ด า dam2 ใชกบคนทมผวสด า(นโกร)และของขนาดใหญหนาๆทมสด ามากและด ามากกวา คล

4. ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค จากการศกษาค าแสดงภาพลกษณ พบวา ค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม มค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ปรากฏ 92 ค า ซงปรากฏมากรองจากค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค โดยสามารถจ าแนกไดลกษณะยอย ดงน 4.1 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซ า ทมพยางคท 1 และพยางคท 3 ซ ากน สวนพยางคท 2 และพยางคท 4 ตางกน 4.2 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดซ าทงค า ทมพยางคท 1 กบพยางคท 3 และพยางคท 2 กบพยางคท 4 ซ ากน

174

4.3 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดซ า 2 พยางค ทมพยางคท1 กบพยางคท 2 ซ ากน และพยางคท 3 กบพยางคท 4 ซ า 4.4 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซอน 4.1 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซ าทมพยางคท 1 และพยางคท 3 ซ ากน สวนพยางคท 2 และพยางคท 4 ตางกน ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซ าทมพยางคท 1 และพยางคท 3 ซ ากน สวนพยางคท 2 และพยางคท 4 ตางกน คอ ค าแสดงภาพลกษณทมพยางคท 1 กบพยางคท 3 ซ ากนโดยมพยญชนะตน สระ วรรณยกต และพยางคทายซ ากน สวนพยางคท 2 และพยางคท 4 ตางกน โดยอาจม พยญชนะตน สระ วรรณยกต และพยญชนะทายซ ากนบางสวน ปรากฏ 47 ค า จากค าหลก 25 ค า โดยปรากฏรวมกบค าหลกชนดค านาม ค ากรยา และค าวเศษณ ตามล าดบ ดง ตารางตอไปน ตาราง 18 แสดงค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซ าทมพยางคท 1 และพยางคท 3 ซ ากน สวน พยางคท 2 และพยางคท 4 ตางกน

ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย กองโกะกองโกด kɔ:ŋ1ko8kɔ:ŋ1ko:t3

กอง kɔ:ŋ1 กองขนาดใหญ, มหลายกอง

อะโหญกอะหญาก ?año:k3?aña:k3

กองขนาดใหญและมหลายกอง เชน กองผกขนาดใหญกองเตมไปหมด

ผะลอผะหลด pha? lɯ:5 pha? lɯ:t5

ปม pom1 ลกษณะปมปมทมขนาดเลกจ านวนมาก

โลงโกะโลงโกนlo:ŋ4ko?8lo:ŋ4ko:n1

ร hu:2 ลกษณะเปนชองหรอเปนรตลอดถงกนเปนระยะทางยาว

ลายเบอลายบา la:y2bə:5 la:y2ba:5

ลาย la:y2 ลายขนาดใหญ เชน ลายดอกขนาด ใหญ(เสอลายดอกปใหม)


ko:ŋ3ko?8 ko:ŋ3ko:2

กม kom5 กมๆเงยๆใชกบคนเทานน

เปนปองเปนแปง pen1pɔŋ3pen1pεŋ3

ขาด kha:t3 ขาดเปนรเลกๆหลายรขาดตรงนนนดตรงนหนอย

175


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย กะโหวกกะหวาก ka?wo:k3ka?wa:k3

ขาด kha:t3 ขาดเปนรกวางขนาดใหญหลายแหง

กานคกานควนka:n2khu8ka:n2khwan4

คลาน ka:n2 คนทเปนผใหญคลานดวยอาการเจบปวดตามรางกาย

กานโกะกานโกงka:n2ko?8ka:n2koŋ4

คนเจบเขาหรอขาเดนไมไหว, คนเมา

ดนควะดนควาด din5khwa?8din5khwa:t4

ดน din5

ดนทรนทราย, เดกงอแง, หรออาการดนตาย

ปดเวอปดหวาpat8wə:

6pat8wa:6 เดน ti:aw2 เดนไมรทศทาง แบบเสยสตและไมรวาจะท า

อะไรด

กองเกาะกองกอkɔŋ3kɔ?8kɔŋ3kɔ:2

คนแกเดนหลงโกงไปๆมาๆ

โกงโกะโกงโกkoŋ3ko?8koŋ3ko:2

คนแกเดนล าบากดวยความเจบปวย

ปดโซงปดเซง pat8soŋ5pat8seŋ5

เดนโซซดโซเซใชกบคนเมา

ปกขวดปกขวาง pak7khwit7pak7khwa:ŋ1

คนเมาเดนแบบลมลกคลกคลาน

แอนแอะแอนแอ ?εn3?ε?7?εn3?ε:5

เดนเชดหนาไปมาดดดจรต,คนทแตงตวสวยงามเดนลอยหนาลอยตาอยางอารมณด

จะโปกจะปากca?pok3ca?pak3

ตง taŋ5 ตงอยหลายอน เชน ถงน ามนตงจะโปกจะปาก

ขะแลขะแจ kha?lε:2kha?cε:2

แตก tε:k3 ลกษณะการวงหนคนละทศละทาง, ใชกบของทแตกเปนบรเวณกวาง, แตกละเอยด

กะวอบกะแวบ ka?wɔp8ka?wεp8

นง naŋ4 คนนงสวมหมวกอยหลายคนและคนอนสามารถมองเหนไดแตไกล

176


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย กะวอกกะแวก kawɔ:k4kawε:k4

นง naŋ4 นงยองๆกนหลายคนในบรเวณกวางและไมแออดกน

กะงอกกะแงก kaŋɔk8kaŋεk8

นงหลายคนใชกบคนตวเลก

กะงกกะงาก ka?ŋok8ka?ŋak8

นงหลายคนใชกบคนตวใหญ

จะปกจะปาก ca?pok7ca?pa:k7

ผใหญนงกนหลายคน

จะปอกจะแปก ca?pɔk7ca?pεk7

เดกนงกนหลายคน

ขดควางขดขวาง khit7khwa:ŋ5khit7khwa:ŋ1

นงกดขวางคนอน

กะลอกกะลอย ka?lɔk7ka?lɔy4

ปวดทอง cεb7tɔ:ŋ6 ปวดทองอยางตอเนอง และถายบอยครง

ปนปปนเปา pan2pi:5pan2paw3

ปวดทองขนเรอยๆคลายคนไสตงแตกแตไมถาย ปวดทองมากกวา หงาวๆ

เปนคาวเปนเคอ pen1kha:w4pen1khɯ:a2

พด ?u:5 ใชกบคนชางพด หรอคนทพดตอไปไดเรอยๆ

อะโลอะเค ?a?lo:2?a?khe:2 ใชกบคนพดเสยงดงโหวกเหวกและพดเรองไมมสาระ


ลกษณะการพดเสยงดงและพดดวยน าเสยงฮวนสนไมนาฟง

ฟอนแอะฟอนแอนfɔ:n6?ε?7fɔ:n6?εn3

ฟอน fɔ:n6 ลกษณะการฟอนทเปนแบบแผนมและความสวยงามมาก

ปะงางปะเงง pa?ŋa:ŋ4pa?ŋeŋ2

ลกษณะการฟอนตามความพอใจไมเปนแบบแผนและไมมความสวยงาม

177


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย แอนแอะแอนแอ ?ε:n3?ε?7?ε:n3?ε:5

ฟอน fɔ:n6 ฟอนร าแบบชาวบาน, ฟอนขบวนแหเครองไทยทานเขาวดในภาคเหนอใชกบคนทมอาการเมาสรารวมดวยและมความสนกสนาน

แอนแอะแอนแอ ?ε:n3?ε?7?ε:n3?ε:5

เมา maw2 คนเมาแบบไมมสตและมกท ากรยาอยางอนรวมดวย เชน คนทเมาสราและรองเพลงเรอยเปอยอยางไมมสต

ฮองแตกฮองแตน hɔ:ŋ6tε:k3 hɔ:ŋ6t ε:n1

รอง hɔ:ŋ6 รองดวยความกลวเสยงดงมากหรอรองไหเสยงดงมาก

สะอกสะอน sa?ɯk7sa?ɯ:n5

รองไห hay5 รองไหและสะอกสะอนเปนเวลานาน(รองไหกระอดกระออ)

ลนแอะลนแอนlon4?ε?8lon4?εn3

วง lon4 ลกษณะของคนรบวงหลงจะแอนและมอาการเหนอยมาก

เฮยเบอะเฮยเบอ hi:a4bə?8 hi:a4bə:1

กระจาย hi:a4 กระจดกระจายไมเปนระเบยบจ านวนมาก

เฮยฟเฮยฟน hia4fɯ?8 hia4fɯ:n6

ทงไว hia4 อาการทก าลงคนของกระจยกระจายทงไวดวนวายมาก

ฮอนแตกฮอนแตน hɔ:n6tε:k3 hɔ:n6tε:n1

รอน hɔ:n6 รอนมาก, และมอาการเหนอยรวมดวย

จะเหลอมจะเกอมca?lɯ:am3ca?kɯ:am3

หวาน wa:n1 หวานปนเปรยวปนเคมใชกบอาหารและน าดมเทานน เชน น าสมแกวนหวานจะเหลอม-จะเกอม

โลงโกะโลงโกน lo:ŋ4 ko?8 lo:ŋ4ko:n1

โลง lo:ŋ4 โลงมากๆไมมอะไรเหลอเลยใชกบสถานททงหมด เชน บานหลงนโลงมากๆไมมอะไรเลย

อะฮาบอะฮบ ?a? ha:p8?a? hip8

เหยว hi:aw3 สวนดอกไมบรเวณกวางทมดอกไมเหยวเตมไปหมดมทงขนาดเลกและใหญปนกน

178

4.2 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดซ าท งค า ทมพยางคท 1 กบพยางคท 3 และพยางคท 2 กบพยางคท 4 ซ ากน ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดซ าทงค า ทมพยางคท 1 กบพยางคท 3 และพยางคท 2 กบพยางคท 4 ซ ากน โดยค าแสดงภาพลกษณทมพยางคท 1 และ 3 จะมเสยงพยญชนะ สระ วรรณยกต และพยญชนะทายซ ากน และพยางคท 2 กบ 4 กจะมเสยงพยญชนะ สระ วรรณยกต และพยญชนะทายซ ากน ปรากฏ 25 ค า จากค าหลก 12 ค า โดยปรากฏรวมกบค าหลกชนด ค ากรยา และค าวเศษณ ตามล าดบ ดงตารางตอไปน ตาราง 19 แสดงค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซ าทมพยางคท 1 กบพยางคท 3 และพยางคท 2 กบพยางคท 4 ซ ากน

ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย งมปดๆ ŋom6pɯt8ŋom6pɯt8

กม ŋom6 ลกษณะคลายกมๆเงยๆใชกบคน

กะลกๆ ka?lɯk8 ka?lɯk8 กลง kiŋ1 ของหนกกลงและกลงลงชาๆ เชน หนกอนใหญ, ขอนไมกลงลงจากทสง

ขะลกๆ kha?lɯk8kha?lɯk8

ของหนกกลง, กลงลงชาๆ เชนหนกอนใหญ, ขอนไม

กะลบๆ ka?lup8ka?lup8

ลกษณะการกลงทใชกบขอนไมขนาดใหญ, ของมน าหนกมากแตนอยกวากะลกๆ

ขะลบๆ kha?lup8kha?lup8

ลกษณะการกลงทใชกบขอนไมขนาดใหญ, ของมน าหนกมากแตนอยกวากะลกๆ

กะลอบๆ ka?lɔ:p8ka?lɔ:p8

ลกษณะการกลงของสงทขนาดเลกปอม เชน ลกมะพราวกลงลงเรว

กะโดะๆ ka?do?8ka?do?8

ขากะเผก khε:ŋ4ha:n5

อาการขาแพลงและเจบหนก

กะแดะๆ ka?dε?8ka?dε?8

อาการขาแพลงและเจบนอยกวากะโดะๆ

หลกหลากๆlu:k3la:k3lu:k3la:k3

คลอน khɔ:n2 ของขนาดพอดโยกหรอคลอน

179


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย ขะญกๆ kha?ñɯk8kha?ñɯk8

คลอน khɔ:n2 ลกษณะสงของใหญๆหนกๆโยกหรอคลอน

หงกหงากๆ ŋɯ:k3

ŋa:k3ŋɯ:k3

ŋa:k3 ลกษณะของขนาดใหญทตงอยโยกหรอคลอนใช

กบเสาบานขนาดใหญ กะดกๆ ka?dɯk8 ka?dɯk8

ดน din5 ดนชาๆ เชน สนขทก าลงจะตายแลวชกกระตก

ซๆ si?4si?4 เดน ti:aw2 เดนตรงดงเขามา ดมๆ dum5dum5 เดนเรวแบบรบรอนมาก

ปดเวอปดหวาpat8wə:

6pat8wa:6

เดนไมรทศทาง แบบเสยสตและไมรวาจะท าอะไรด

ตางญางๆ ta:ŋ5ña:ŋ5ta:ŋ5ña:ŋ5

เดน ti:aw2 เดนกาวยาวๆและรบรอนใชกบคนสงใหญ

จะลานๆ ca?la:n4 ca?la:n4 เดอด dɯ:at3 เดอดพลาน(แรงมาก)เปนฟองขนาดใหญ จะลาดๆ ca?la:t4 ca?la:t4 พง puŋ4 ลกษณะการพงไปขางหนาอยางเรว ไมสามารถ

บงคบใหหยดได ใชกบการขบรถเชน ขบรถพงจะลาดๆ, ขบเรวไมมการเบรก

มองกองๆ mɔŋ

4kɔŋ4 mɔŋ4kɔŋ4

ลอย lɔ:y2 ลกษณะการลอยและจมใชกบของขนาดเลก เชน ผลมะเดอเดยวลอยเดยวจม

โมงโกงๆ moŋ4koŋ4 moŋ4koŋ4

ลกษณะการลอยและจมใชกบของขนาดใหญ เชนมะพราวแหงเดยวลอยเดยวจมน า

จะลาดๆ ca?la:t4 ca?la:t4 วง lon4 คนสงใหญก าลงวง

จาดลาดๆ cat4la:t4 cat4la:t4 ลกษณะการวงทมองเหนจากระยะไกลๆ

ขะมอบๆ kha?mɔp8 kha?mɔp8

ไหว way5 ลกษณะการไหวแลวไหวอก, ไหวบอยๆ,ไหวขอโทษ, ขอขมา

กะงอบๆ ka?ŋɔp 8 ka? ŋɔp8

ไหวแลวไหวอก, ไหวบอยๆ, ไหวขอโทษ, ขอขมา

180

4.3 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดซ า 2 พยางค ทมพยางคท1 กบพยางคท 2 ซ ากน และพยางคท 3 กบพยางคท 4 ซ ากน ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดซ า 2 พยางค ทมพยางคท1 กบพยางคท 2 ซ ากน และพยางคท 3 กบพยางคท 4 ซ ากน โดยค าแสดงภาพลกษณพยางคท 1 กบพยางคท 2 มเสยงพยญชนะตน สระ วรรณยกต และพยญชนะทายซ ากน สวนพยางคท 3 กบพยางคท 4 มเสยงพยญชนะตน สระ วรรณยกต และพยญชนะทายซ ากน ปรากฏ 6 ค า จากค าหลก 4 ค า โดยปรากฏรวมกบค าหลกชนดค านาม ค ากรยา และค าวเศษณ ตามล าดบ ดงตารางตอไปน ตาราง 20 แสดงค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซ าทมพยางคท 1 กบพยางคท 2 ซ ากน และ พยางคท 3 กบพยางคท 4 ซ ากน

ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย มบๆมอบๆ mip8 mip8 mɔp8 mɔp8

ไฟ fay2 ดวงไฟขนาดเลกและใหญปนกนปรมาณมากกะพรบอย

โมงๆมางๆ mo:ŋ2 mo:ŋ2 ma:ŋ2 ma:ŋ2

ดวงไฟหลายดวงเลกบางใหญบางใหแสงสวางมากกวามบๆมอบๆ

วบๆวาบๆ wop8wop8 wa:p4wa:p4

บน bin2 นกขนาดเลกและใหญบนไปมาหลายตว

สะๆสนๆ sa?sa?son1son1

นกขนาดเลกและใหญบนเปนฝง ปรมาณมาก

แซๆสอยๆ sε4 sε4 sɔ:y4 sɔ:y4

ฝนตก fon1tok1 ตกๆหยดๆ(ตกไมหนกเทาไหร)

คกๆคอกๆ khik8khik8 khɔk8khɔk8

หวเราะ khay5hu:a1

หวเราะคกคกสนกสนานกนหลายคน

4.4 ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซอน ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซอน คอ ค าแสดงภาพลกษณทมพยางคท1, 2, 3 และ 4 ตางกน แตจะมลกษณะรวมกนบางสวน เชน พยญชนะตน สระ วรรณยกตหรอพยญชนะทายทเหมอนกนหรอเปนการซอนเพอเสยง ปรากฏ 14 ค า จากค าหลก 14 ค า โดยปรากฏรวมกบค าหลกชนดค านาม ค ากรยา และค าวเศษณ ตามล าดบ ดงตารางตอไปน

181

ตาราง 21 แสดงค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซอน

ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย จกปกจอกปอก cik 7pik 7cɔk 7pɔk7

กอน kɔ:n5 สงทเปนกอนมทงขนาดเลกและใหญปนกน

ขะลอกออกแอกkha?lɔk8?ɔk8?εk8

ถนน ta:ŋ2 ถนนแคบและขรขระเปนหลมเปนบอ

เคอะเลอะคะละ khə?8lə?8kha8la?8

รอยบาก bak7 ลกษณะรอยทเกดจากของมคมฟนสงใดสงหนง เชน ฟนตนไมเปนรอยบากและเปนรอยบากจ านวนมาก

ผอหลอผะแหลphɔ:3lɔ:5pha3lε:5

หนา na:5 ผหญงสาวทหนาตาสวยอยกนหลายคน

ลองแลงตองแตง lɔŋ4lεŋ4 tɔŋ3tεŋ3

คลอน khɔ:n2 ฟนโยก ใกลหลด

ปะลอบปอบแปปpa?lɔp8pɔp8pεp8

ดน din5 การดนของสตวทเลอยคลานทล าตวยาวและดนเรวๆ เชน ไสเดอนดน

ลองแลงตองแตง lɔ:ŋ4lε:ŋ4 tɔ:ŋ3tε:ŋ3

เดน ti:aw2 เดนเรอยเปอยปลอยอารมณตามสบาย

จกปกจอกปอก cik7 pik7 cɔk7pɔk7

ตง taŋ5 สงของขนาดเลกและใหญตงปนกนอยหลายอน

เผอเลอผาหลา phə:3lə:3pha:3la:5

บาน ba:n2 ดอกไมหรอเหดขนาดเลกและใหญปนกนบานเตมไปหมด มปรมาณมาก เชน เหด

ซยซายซซวาย suy4say4su:2swa:y2

ยอย ñɔ:y6 ลกษณะของสงทเปนเสนเลกๆหอยยอยไมเปนระเบยบหรอพชทมเถาวลยยอยไมเปนระเบยบ ดรกมาก เชน เถาต าลงรกรงรง ระโยงระยาง ไมเปนระเบยบ หรอคนทผมยาวแตไมรวบผมใหเรยบรอยปลอยใหผมหลดลยลงมาดไมเรยบรอย

182


ค าแสดงภาพลกษณ ค าหลก ความหมาย ลองแลงตองแตง lɔ:ŋ4lε:ŋ4 tɔ:ŋ3tε:ŋ3

หอย hɔ:y5 ลกษณะสงทหอยไปมาเกอบจะหลดออกจากกน เชน มอหรอแขนทโดนมดฟนเกอบขาดออกจากกน

ลอกแลกสอกแสกlɔk4lεk4sɔk3sεk3

เปยก pia?7 เสอผาเปยกทงตว มน าไหลยอยใหเหน

ขะหลหมมม kha?lu7mu7mum2

เปอน mo:k4 เปอนมาก, เปอนเตมไปหมด

ลงลางตงตาง luŋ4laŋ4 tuŋ3taŋ3

หลวม lom1 หลวมโพรกใชกบคนทผอมและใสเสอผาตวใหญมาก

จากการศกษาลกษณะโครงสรางของค าแสดงภาพลกษณในภาษาถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม พบวาลกษณะโครงสรางของค าแสดงภาพลกษณทปรากฏตามจ านวนพยางคแบงออกเปน 4 ลกษณะ คอ ค าแสดงภาพลกษณพยางคเดยว ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ค าแสดงภาพลกษณ 3 พยางค และค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค คอ 1) ค าแสดงภาพลกษณพยางคเดยว ปรากฏ 79 ค า คดเปนรอยละ 14 2) ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ปรากฏ 366 ค า คดเปนรอยละ 65 ซงปรากฏเปนจ านวนมากทสด โดยสามารถจ าแนกไดลกษณะยอย ดงน 2.1) ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซอนเสยง 2.2) ค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค ชนดค าซ า 3) ค าแสดงภาพลกษณ 3 พยางค ปรากฏ 28 ค า คดเปนรอยละ 5 4) ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ปรากฏ 92 ค า คดเปน รอยละ 16 ปรากฏมากเปนอนดบสองรองจากค า 2 พยางค สามารถจ าแนกไดลกษณะยอย ดงน 4.1) ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ทมพยางคท 1 และพยางคท 3 ซ ากน สวนพยางคท 2และพยางคท 4 ตางกน 4.2) ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดซ าทงค า ทมพยางคท 1 กบพยางคท 3 และพยางคท 2 กบพยางคท 4 ซ ากน 4.3) ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดซ า 2 พยางค ทมพยางคท 1 กบพยางคท 2 ซ ากน และพยางคท 3 กบพยางคท 4 ซ ากน และ 4.4)ค าแสดงภาพลกษณ 4 พยางค ชนดค าซอน

183

จากขอมลขางตน ค าแสดงภาพลกษณทพบมาก ม กเปนค าแสดงภาพลกษณ 2 พยางค และ 4 พยางค สะทอนใหเหนธรรมชาตการออกเสยงของผบอกภาษาถนอ าเภอแมแจม มกจะซ าค าหรอเตมเสยงเพอสะดวกปากในการออกเสยง ซงเปนลกษณะการคอนเสยงเพอความสมดลของเสยง เชน บง เปน บงๆ โหวกหวาก เปน กะโหวกกะหวาก เปนตน

บทท 6 ความสมพนธระหวางเสยงสระกบความหมายของค าแสดงภาพลกษณ

1. ความสมพนธระหวางเสยงสระเดยวกบความหมาย จากการศกษาเรองค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถนเชยงใหมต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม พบวา ค าแสดงภาพลกษณภาษาไทยถนเชยงใหมมลกษณะความสมพนธระหวางเสยงสระกบความหมายของค าแสดงภาพลกษณ ปรากฏดงน คอ ความสมพนธระหวางเสยงสระหนา สระกลาง สระหลง และสระประสม ซงจะจ าแนกตามการปรากฏรวมและการเลยนเสยงธรรมชาต ดงน 1.1 หนวยเสยงสระหนา /i i:/ /e e:/ /ε ε:/ 1.1.1 หนวยเสยงสระ /i i:/ มกจะสอความหมายในลกษณะแหลม ขนาดเลก สนมปรมาณนอย ดงตารางตอไปน

ตาราง 22 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /i i:/

ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย อกหญก ?ik7ñik7 กอง kɔ:ŋ1 กองขนาดเลกใชกบของแหง เชน มลนกทแหง

แลวกองอย อม ?i?8mi?8 กองขนาดเลกมาก เชน กองมลไก จกปก cik 7pik 7 กอน kɔ:n5 กอนแขงขนาดเลก

หล li:5 ตา ta:1 ตาเลกๆ(ตาต)เมอมแสงจาเขาตา ปกซก pik8sik8 ผม phom1 ผมนอย, ผมสนๆ

ฮน hin5 ฟน khi:aw5 ฟนซเลกๆและลกษณะสนๆ

มบๆ mip8 mip8 ไฟ fay2 ไฟกะพรบใชกบไฟเลกๆ, ไฟใกลดบคลายหงหอย

จหว ci:5wi:5 ร hu:2 รขนาดเลกมาก เชน รเขม

มบๆ mip8 mip8 กะพรบตา pap8ta:1 กะพรบตาถๆแสดงความสงสย

พบๆ phip8 phip8 กะพรบตาถๆ

ยบๆ yip8 yip8 กะพรบตาถๆ เมอมอาการคน

ญบๆ ñip8 ñip8 คน khan2 คนและแสบตามรางกายเปนบางจด

185


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย ดดๆ dit8dit8 คน khan2 อาการคนทเกดจากสตวขนาดเลกกด และคน

เลกนอย เชน มดกด ซๆ si?4si?4 เดน ti:aw2 เดนตรงดงเขามา จกปก cik7 pik7 ตง taŋ

5 ของทมปลายหรอยอดแหลมตงอยอนเดยว

กง ki?8ŋi?8 แตก tε:k3 แตกอานอยใชกบสงของและตนไม เชน เปลอก

ไมขนาดเลกแยกออกจากกน

ผหล phi:5li:5 บาน ba:n2 ดอกไมขนาดเลกบานเลกนอยใชกบดอกไมดอกเดยว

วดๆ wit8wit8 ปลว piw1 สงของอนเดยวขนาดใหญก าลงปลวอย วนๆ win5win5 สงของขนาดเลก จ านวนนอยก าลงปลวอย กง ki?8

ŋi?8 โผล mε:n2 อาการของสงของขนาดเลกโผลออกมาเลกนอย เชน หวมนขนาดเลก, ขง

ซบๆ sip6 sip6 รองไห hay5 รองไหเบาๆ สดจมกบอยๆ(รองไหกระซก) ซวๆ siw6siw6 ลมพด lom2pat5 ลมพดเบาๆและเยน พดแรงกวา ซยๆ

จนๆ cin5 cin5 วง lon4 ลกษณะการวงเรวใชกบ เดกและคนผอมมากๆวง

วนๆ win5win5 หมน mun1/ phat7

ลกษณะวงลอขนาดเลก เชน ลอรถจกรยานหมนไปเรวๆ, ของเลกๆหมนเรว

ลดๆ lit8lit8 ไหล lay1 ไหลออกมาปรมาณนอยแตไหลไมขาดใชกบน า หรอไหลนอยมากใชกบเลอด เชน เลอดไหลลดๆ

ปดๆ pit8pit8 ไหลนอยเปนครงคราว, หยดเปนหยดๆ

ญม ñim6 ไหลออกมานดหนอยแลวหยดหายไปใชกบเลอดเทานน

ตงญง tiŋ5ñiŋ5 หอย hɔ:y5 ของขนาดเลกมากหอยอย เชน ตมหขนาดเลกทหอยลงมา

คกๆ khik8khik8 หวเราะkhay5hu:a1 หวเราะเบาๆ

186

1.1.2 หนวยเสยงสระ /e e:/ มกจะสอความหมายในลกษณะขนาดใหญ ปรมาณมาก รปรางใหญ ดงตารางดงตอไปน


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย

จหว ci:5 wi:5 กลวง ku:aŋ1 กลวงเลกนอย เชน ไมทผพงเปนโพรงขนาดเลก

กมมม kim2mim2 ด า dam2 สด ามากใชกบสงของทมขนาดเลกมากหรอใชกบเดกทตวด ามากๆ

ตก tik7 ตน tan1 ใชกบคนทอวนมากเนอแนนเทานน ป pi:5 รอน hɔ:n6 รอนจากแดด แสบไหม รอนมาก จล ci?8li?8 แหลมli:am5/ lε:m1 ลกษณะแหลมและมขนาดเลก เชน เขม ปง piŋ5 เงยบ dak7 เงยบสนท ใชกบสถานการณทวๆไป เชน ใน

หองสมดทมคนอานหนงสอแตเงยบมาก ปงหลง piŋ5liŋ5 แดง dε:ŋ2 สแดงสดใชกบของขนาดเลก เชน เดกเลกๆทม

รมฝปากสแดงๆ, พรกขหนเมดเลกสแดง คล khi?8li?8 ด า dam2 ใชกบสงทมรอยเปอนหรอคราบสกปรกทมสด า

บนวตถหรอผวหนงของคนเปนจดๆ หรอเปนบรเวณเลกๆ

ตงๆ tiŋ5 tiŋ5 ตง khe:ŋ4 เครยดมาก, ตงมาก, คบมาก, ตงเปรยะใชกบอาการของคนหรอใชกบสงของทคบมาก

จวๆ ciw5ciw5 เยน yen2 เยนมาก เยนเหมอนน าแขง กดดด kit7dit7 สน san5 สนมากหรอของขนาดเลกและสน เชน กระโปรง

สนมากๆ

187

ตาราง 23 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /e e:/

ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย เออะเมอะ ?ə?5mə?5 กอน kɔ:n5 กอนขนาดใหญทสด

เปกเซก pək8sək8 ผม phom1 ผมทมดและมปรมาณมาก, ผมดก เคอะเลอะ khə?8lə?8 รอยบาก bak7 ลกษณะรอยทเกดจากของมคมขนาดใหญ, ม

เพยงอนเดยว เตนเหวน tən5wən5 วง woŋ

2 ใชกบสงของทวงขนาดใหญ เชน หนาปดนาฬกาทรงกลมขนาดใหญ

เบอะเลอ bə?8lə?8 หนา na:5 คนทมใบหนากวางและหนาตาไมสวย เปนเหวน pən5wən5 หนาใหญและกลมมาก เจมเจอ cəm3cə?3 จด ca:ŋ1 รสจดใชกบอาหารทกประเภท รสจดระดบ

กลางๆ ไมจดเทากบ จะแหลดแผด และ แผด เกกเดก kək7dək7 ตรง sɯ:4 ใชกบสงทมลกษณะตรงและมความแขงขนาด

ใหญ เชน ตนไมทล าตนตรงและอยกลางน าอยางมนคง

เอมเจม ?ə:m6cə:m6 เขยว khi:aw1 เขยวออน เชน สใบมะขามออกใหม เลอะเทอะ lə?8thə?8 ตรง sɯ:4 ลกษณะตรงใชกบคนทมรปรางอวนและราง

ใหญ เจอเคอ cə:5 khə:5 นง ka da:ŋ5 นงมาก เพราะตกใจสดขด,อาการชอค หรอใช

กบคนทนงอยนงๆอยางสงบ เชน นงสมาธ เกงเดง kə:ŋ5də:ŋ5 ผอม phɔ:m1 ใชกบคนผอมและสงมาก เอมเจม ?ə:m5cə:m5 เหลอง lɯ:aŋ

1 ไมเหลองมาก, เกอบเหลอง เชน มะมวงใกลสก


1.1.3 หนวยเสยงสระ /ε ε:/ มกสอความหมายในลกษณะสน ขนาดเลกหรอผอม และปรมาณนอย แสดงระดบอาการ เสยง แสง รสชาต ดงตารางตอไปน

188

ตาราง 24 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ε ε:/

ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย แซวง swε:ŋ6 เขา khaw1 เขาแมงกวางขนาดเลกลกษณะแหลมยาว แซวง swε:ŋ6 จมก hu:2daŋ

2 จมกโดงขนาดเลก

แซแหล sε:5lε:5 แดด dε:t3 แสงแดดจาหลงฝนตก

แจะแฟะ cε?8fε?8 ตมทผวหนง tum3 ตมบนผวหนงขนาดเลกทเปนหนอง แตบ tεp7 พง khi:5pum1 คนผอมๆไมมพง (หนาทองแบนราบ) แคะเเละ khε

?8lε ?8 มวน mu:an6 ลกษณะสงของมวนขนาดเลก แตนแหวน tε:n5wε:n5 วง woŋ

2 ใชกบของขนาดเลก เชน วงแหวน แผแหล phε:5lε:5 หนา na:5 ผหญงทใบหนาเรยวเลกหนาขาวๆ แมบๆ mεp4mεp4 กะพรบตา

pap8ta:1

กะพรบตาชวนใหนาสงสาร

แหงบๆ ŋε:p3 ŋε:p3 กน kin1 สงทกนขนาดเลกอาปากไมกวาง

แหงบๆ ŋεp7 ŋεp7 เคยว ki:aw6 กนอยางรวดเรวใชกบของแขงขนาดเลกและ

กรอบ เชน เมลดฟกทองคว แหนกๆ nεk8 nεk8 สงทเคยวขนาดเลกมลกษณะเหนยว เชน

หมากฝรง

แจบๆ cεp7 cεp7 เคยวของขนาดเลกๆ มเสยงดง

แดกๆ dεk7 dεk7 ชก cak8 เดกตวเลกก าลงชกอยางตอเนอง และแทะ lε?8thε?8 เชด ŋε:n6 ลกษณะคนทหนาเชดขนดเหมอนหยงยโสหรอ

โกรธ แดวๆ dεw3 dεw3 ดน din5 เดกทารกดนดวยทาทางอารมณด

แดกๆ dεk7 dεk7 ดนอยกบทใกลตาย เชน ไกตวเลกๆดนและตายในทสด

แควดๆ khwεt8 khwεt8 อาการดนแบบทรนทราย เชน ไกโดนทบ หรอเดกเลกทดนดวยอาการไมพอใจหรอไมไดดงใจมากๆ

189


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย แตบ tεp8 แตก tε:k3 ลกษณะการแตกของเมลดถวท าใหเกดเสยงดง

เลกนอย

ซอและแทะ sɯ:4lε?8thε?8 นอน nɔ:n2 อาการของคนทนอนใกลตายหรออาการของคนตวเลกทนอนซมไมสบายอยคนเดยว

ซอแจดแลด sɯ:4cεt8lεt8 นอนพกจากความเหนอยลาใชกบคนรางเลก

ซอแตนแหลน sɯ:4tεn1lεn1 เดกนอนหงายตวตรง

แตบแสบ tε:p4sε:p7 อาการของคนนอนใกลตายทมรางกายซบผอม แอมๆ ?εm3?εm3 บน com3 บนเสยงเบาอยคนเดยว แบมๆ bεm3 bεm3 พดเรวๆบนดวยดาดวย เสยงดง, ตอวาซงๆหนา แผแหล phε:5lε:5 บาน ba:n2 ดอกไมขนาดกลางบานอยดอกเดยว แวบๆ wεp8 wεp8 บน bin2 นกขนาดเลกบนไปบนมา

แหงดๆ ŋεt7 ŋεt7 ปวด pu:at ปวดไมมาก ปวดเลกนอยปวดเปนจดๆ เชน ปวดหวเลกนอย

แซววๆ swεw4 swεw4 ฝนตก fon1tok1 ฝนตกปรมาณนอยและไมยอมหยดแตไมหนกเทาซกๆ

แอมๆ ?εm3?εm3 พด ?u:5 พดเสยงเบามากแทบไมไดยนจงหวะการพดเรวกวาออมๆ

แยบๆ yεp8 yεp8 ฟอน fɔ:n6 ลกษณะการฟอนแบบไมมแบบแผนแตดสวยงาม เชน ฟอนในขบวนแหเครองไทยทานเขาวดในภาคเหนอ


ฟอนร าแบบชาวบาน, ฟอนขบวนแหเครองไทยทานเขาวดในภาคเหนอใชกบคนทมอาการเมาสรารวมดวยและมความสนกสนาน


เมา maw2 คนเมาแบบไมมสตและมกท ากรยาอยางอนรวมดวย เชน คนทเมาสราและรองเพลงเรอยเปอยอยางไมมสต

แจงแกง cε:ŋ5kε:ŋ5 ยน yɯ:n2 คนทผอมและดไมมแรงยนอย

190


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย แงๆ ŋε:5 ŋε:5 รองไห hay5 เดกรองไห (รองไหแงๆ) เชน เดกรองไหเพราะหว

นม แซวม swεm4 ลม kon4 สงทมขนาดเลกลมลงใชกบคนหรอตนไมเทานน

เชน ตนไมขนาดเลกลมลง หรอ คนผอมรปรางเลกลมลง

แวบๆ wεp8wεp8 ว wi:2 ใชของขนาดเลกพดและพดเบาๆ เชน ใชฝากระปองนมขนาดเลกพดเบาๆ

แจวๆ cε:w4 cε:w4

ไหล lay1 แมน าสายเลกและปรมาณนอยทไหลเรว (ไหลเชยว)

แควะ khwε?8 หก hak7 ไมขนาดเลกหก

แงะ ŋε?8 ไมขนาดเลกมความเหนยว หก แลดๆ lεt8 lεt8 หวเราะ

khay5hu:a1

หวเราะเสยงแหลมไมยอมหยดใชกบผหญง

แกะแงะ kε?8ŋε?8 อา ñi:4 ลกษณะการอาเลกนอยของแผล เชน มดบาด

จนแผลอาเลกนอยหรอใชกบสงของทอาเลกนอยแตอานอยกวา กะงะ เชน ปลายไมสอยผลไมอาเพยงเลกนอย

แอแหม ?ε:5mε:5 แอน ?ε:n3 ลกษณะการแอนของสงของ เชน ไมคานหาบของเวลาทหาบของหนกแตไมถงกบงอ

แกวด kwεt8 กลม mon2 ลกษณะกลมเกลยงใชกบสงของและคน เชน ลกแกว หรอคนทหนาอวนกลม

แหมนแหลน mε:n5lε:n5 ขาว kha:w1 ลกษณะคนทหนาเลก, ผวขาวๆหรอใชกบลกษณะสงทมขนาดเลกสขาว เชน เมลดขาวสารทขาวๆยาวๆลบๆ

แกกแดก kεk7dεk7 แขง khεŋ1 สงของทมลกษณะแขงมากหรอกดไมเขา เชน

ไม, กระดกสตว

191


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย แลกแทก lεk8thεk8 งอน kon5

ŋε:n6 กนงอนใชกบคนผอมและรปรางสงใหญ แผด phεt7 จด ca:ŋ1 จดมากใชกบอาหารประเภทแกงและรสจด

มากกวา จะแหลดแผด

แซด sεt8 ตรง sɯ:4 ตรงมาก เชน ถนนสายนตรงมาก ใชกบเสนทาง แกกแดก kεk7dεk7 ใชกบสงทมลกษณะยาวตรงและแขงขนาดเลก

เชน ไมสอยผลไม ทท าจากไมไผล าเลกๆขนาดพอมอ

แตบแหญบ tεp7ñεp7 บาง ba:ŋ2 บางมากใชกบผา เชน ผาเชดหนาพบแลวบางแตบแญบ

แตบแปบ tεp8 pεp8 บางมากกวาแตบแหญบ ใชกบกระดาษ เชน

กระดาษทพบแลวบางแตบแปบ แลวน lwεn4 เปอย pə:y3 ผกเปอยจนแทบไมตองเคยว,ผกเปอยจนเละ แตบแขบ tεp7khεp7 พอง pɔ:ŋ2 ตมบนผวหนงทพองและขนาดเลกหรอลกษณะ

การพองเลกนอย เชน แผลพพองจากน ารอนลวก

แจดแลด cεt8lεt8 ยาว ña:w2 ลกษณะยาวตรง,ขนาดเลก เชน งตวเลกๆทนอนตายล าตวยาวเลกนอย

แมบ mεp8 เลอม lɯ:am5 สะอาดเอยม, ไมมทต เชน รถทเชดถอยางสะอาดจนขนเงาหรอพนบานทท าความสะอาดอยางด

แจะและ cε?8lε?8 แหลม li:am5/ lε:m1

ลกษณะแหลมและยาวขนาดใหญกวา จล เชน ไมส าหรบปกตงไสหม

แสบ sεp7 เงยบ dak7 เงยบสนทในทนทใชกบสถานการณทมคนอยหลายคน

แซว sεw4 ตรง sɯ:4 ตรงมาก ใชกบอาการนอนของคน เชน นอนซอแซว

192

จากขอมลดงกลาว จะเหนไดวา ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระหนา /i i:/ /ε ε:/ มกสอความหมายในลกษณะของสงทมขนาดเลก มปรมาณนอย สวนสระ /e e:/ แสดงความหมายตางไป คอ มกสอความหมายขนาดใหญ ปรมาณมาก และเมอเปรยบเทยบการสอความหมายของค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระหนา /i i:/ กบ /e e:/ และ /i i:/ กบ /ε ε:/ ทปรากฏรวมกบค าหลกเดยวกนทแสดงความหมายของขนาด พบวา ค าทประสมดวยสระ /i i:/ จะสอความหมายในลกษณะทเลกและแหลมกวา ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /e e:/ และ ค าทประสมดวยสระ /i i:/ จะสอความหมายในลกษณะทเลกกวา ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ε ε:/ เชน ผมปกซก /phom1 pik8sik8/ หมายถง ผมนอย, ผมสนๆ ผมเปกเซก /phom1 pək8sək8 / หมายถง ผมทมดและมปรมาณมาก, ผมดก แหลมจล /li:am5 ci?8li?8 / หมายถง ลกษณะแหลมและมขนาดเลก เชน เขม แหลมแจะและ /li:am5 cε?8lε?8/ หมายถง ลกษณะแหลมและยาวขนาดใหญกวา จล เชน ไมส าหรบปกตงไสหม เปนตน สวนค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระหนา /e e:/ กบ /ε ε:/ ไมสามารถเปรยบเทยบความสมพนธของความหมายไดเนองจากไมพบค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระดงกลาวทปรากฏรวมกบค าหลกเดยวกน


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย และแทะ lε?8thε?8 ลกษณะตรงใชกบคนรางเลกๆ เชน คนผอมๆ

นอนแนนงในแนวตรง

แอแต ?ε:1tε:1 เตย tam3 คนต ามาก ใชกบคนทรปรางผอมแตเตย แตก tεk8 แนน nε:n5 แนนมาก เชน ปดฝาภาชนะแนนมาก หรอ จบ

มอกนไวแนนมาก

แจแค cε:5khε?4 ผอม phɔ:m1 ใชกบคนทตวเลกๆและผอม

แกงแดง kε:ŋ5dε:ŋ5 ใชกบคนทผอมมากและสง

แปด pεt7 เหลว lε:w1 เหลวมากใชกบอาหาร เชน ต าลงทบดกบตบบดจนละเอยดมาก หรอ เสยหายไมมชนดใชกบสงของ เชน แกวทแตกละเอยด

193

1.2 หนวยเสยงสระกลาง /ɯ ɯ:/ /ə ə:/ /a a:/ 1.2.1 หนวยเสยงสระ /ɯ ɯ:/ สอความหมายในลกษณะใหญ ปรมาณมาก ดงตารางตอไปน ตาราง 25 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ɯ ɯ:/

ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย อกหญก ?ɯ:k3ñɯ:k3 กอง kɔ:ŋ1 กองขนาดปานกลาง มกเปนผาชมๆ ของท

เปยกๆ หนกๆกองอย เชน ผาทเปยกกองอย ตงๆ tɯŋ

6 tɯŋ6 ควน khwan2 กลมควนขนาดเลก ลอยชาและมกลนเหมน มา

จากกองไฟ บงๆ bɯŋ

6 bɯŋ

6

ลมพดท าใหควนโขมงมากขน ลอยขนเรว ปรมาณมากทสด

จงปง cɯŋ3pɯŋ

3 ร hu:2 ลกษณะรททะลมขนาดใหญ เชน ฝาบานหรอหลงคาเปนรขนาดใหญ

ตงปง tɯŋ3pɯŋ

3 ลกษณะรททะลมขนาดใหญ เชน ฝาบานหรอหลงคาเปนรขนาดใหญ

พช phɯ?8chɯ?8 หนา na:5 หนาบงใชกบผหญงทอารมณไมคอยด

บก bɯk8 กลน lɯ:n2 กลนอยางเรว พด phɯt8 ขาด put7 ลกษณะการขาดอยางรวดเรวใชกบหนงยางหรอ

เชอกทมความเหนยว

หงดๆ ŋɯt7 ŋɯt7 เคยว ki:aw6 เคยวของทไมแขงหรอไมออนมากนก เชน มะพราวออน

ดกๆ dɯk8 dɯk8 ชก cak8 คนปวยทอาการหนก, คนตวใหญก าลงชก


บง bɯŋ4 ตก tok7 ลกษณะการตกของสงของทหนก เชน คนตก

นงราน, หนกอนใหญตก

ตง tɯ:ŋ4 แตก tε:k3 คนจ านวนหนงตกใจแลววงหนคนละทศละทาง เชน คนเลนไพวงหนต ารวจ

194


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย บง bɯŋ

6 ลกษณะการวงหนคนละทศละทาง ใชกบสตว เชน ววเปนฝงตกใจวงหนอยางแตกตน

กงดง kɯŋ3dɯŋ

3 นอน nɔ:n2 คนรางใหญและอวนมากนอนอยคนเดยว

หงดๆ ŋɯ:t7 ŋɯ:t7 ปวด pu:at ปวดเขาไปในกระดกมากขนเรอยๆ ซกๆ sɯk8 sɯk8 ฝนตก fon1tok1 ฝนตกหนกมากและไมยอมหยดสกทและม

ปรมาณน าฝนมาก ทดๆ thɯt8 thɯt8 ไฟลก fay2luk8 ไฟลกขนเรวและมขนาดใหญขนเรอยๆ เปลวไฟ

สง และเกดจากการเผาสงหนงสงใดเปนบรเวณกวางแตไมขยายบรเวณ

ออๆ ?ɯ:5?ɯ:5 รองไห hay5 รองไหนานมาก(รองไหเปนวรรคเปนเวร) บงๆ bɯŋ

6 bɯŋ6 ลมพด lom2pat5 ลมแรงปานกลางและแรงกวาโซๆ

บง bɯŋ4 ลม kon4 คนทอวนมากลมลงอยางเรวหรอตนไมขนาด

ใหญมากและไมมกงกานลมลงอยางรวดเรว ทดๆ tɯt8 tɯt8 สน san3 สนเพราะหนาวเหมอนคนทจะเปนไข เผอก phɯ:ak3 ขาว kha:w1 ขาวเปนบรเวณกวาง เชน สวนดอกไมทมสขาว

เตมไปหมด

คญ khɯ?8 ñɯ?8 งอน kon5kɯŋ

3 กนงอนใชกบคนอวนและรปรางสงใหญกนงอนเหนไดชด

อกมก ?ɯk8mɯk8 ชน cum4 ลกษณะสงของทชนและชมน าอยบางเลกนอยใชกบเสอผา เชน ผาทซกแลวไมมแดดท าใหชนมาก

ปงหลง pɯŋ5lɯŋ

5 แดง dε:ŋ2 แดงเขมใชกบของขนาดใหญหรอเปนบรเวณกวาง เชน ทองฟาสแดงเขม เขมกวาแดงปะหลง

คล khɯ?8lɯ?8 ด า dam2 ด าสนทใชกบสงของทมขนาดใหญหรอคนทมรปรางสงใหญ เชน หมอขนาดใหญทมสด ามากๆ

195


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย ทก thɯk8 มด mɯ:t4 มดสนทและอยในสถานการณนากลว

ตนมน tɯn4mɯn4 หนา na:1 ผวหนงนนหนา ใชกบผวหนงคนเชน แมลงตอยแลวมรอยนนหนาเปนปนใหญ

จดๆ cɯ:t4 cɯ:t4 หนาว na:w1 อาการหนาวเหมอนจะเปนไขและหนาวเปนพกๆ

ตง tɯŋ6 เหมน men1 เหมนมากและไมหายเหมนสกท เชน เหมนเนา

ขน khɯn3 เหมนฉน เชน ยาสบ

ขน khɯn3 หอม hɔ:m1 หอมมากจนเหมน เชน กลนดอกสบนงา ดอกจ าปจ าปาทสงกลนตลอด หรอคนทใสน าหอมและกลนแรงมาก

องปง ?ɯŋ3pɯŋ

3 อวน tuy5 คนทมลกษณะอวนใหญ จอกอ cɯ:5kɯ:5 เงยบ dak7 เงยบมากใชกบคนทนงเงยบอยคนเดยวและม

อารมณเศราอย ลง lɯŋ

6 โลง lo:ŋ4 โลงกวาง เชน หอง, บรเวณหองโถง ใชกบบรเวณใดบรเวณหนง เชน หองโลงมาก

ตกกก tɯk8kɯk8 หนก nak7 หนกมากใชกบของทขนาดใหญและตน เชน เสาบานหนกมาก

ปกคก pɯk8khɯk8 หนา na:1 ของหนาและหนก เชน มดทท าจากเหลก

คจ khɯ?8cɯ?8 เหลอง lɯ:aŋ1 เหลองมาก เชน มะมวงสก,จวรพระ, ใบไมใกล

รวง

1.2.2 หนวยเสยงสระ /ə ə:/ มกสอความหมายในลกษณะขนาดใหญ รปรางสง บอกระดบรส และเสยงดงตารางตอไปน

196

ตาราง 26 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ə ə:/

ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย เออะเมอะ ?ə?5mə?5 กอน kɔ:n5 กอนขนาดใหญทสด

เปกเซก pək8sək8 ผม phom1 ผมทมดและมปรมาณมาก, ผมดก เคอะเลอะ khə?8lə?8 รอยบาก bak7 ลกษณะรอยทเกดจากของมคมขนาดใหญ, ม

เพยงอนเดยว เตนเหวน tən5wən5 วง woŋ

2 ใชกบสงของทวงขนาดใหญ เชนหนาปดนาฬกาทรงกลมขนาดใหญ

เปกกะเดก pək7ka?dək7 หว(ผม) hu:a1 หวกระดกขนหรอการผงกหวขนใชกบคนตวโต

เพอเหลอ pə:5lə:5 หนา na:5 หนากลมใหญ เบอะเลอ bə?8lə?8 คนทมใบหนากวางและหนาตาไมสวย เปนเหวน pən5wən5 หนาใหญและกลมมาก เตงเหญง tə:ŋ5

ñə:ŋ5 แขวน khwε:n1 สงของขนาดใหญแขวนอยกบทและอยในระดบสง

เตงเหญง tə:ŋ5ñə:ŋ5 กระโดด

te:n5, do:t3

ลกษณะอาการทเออมถงสงทอยดานบน,กระโดดขนเลกนอย

เจอะเมอะ cə?8 mə?8 นง naŋ4 คนตวใหญนงขดสมาธอย

เผอเหลอ phə:5lə:5 บาน ba:n2 ดอกไมขนาดใหญบาน เชน ดอกทานตะวน

เตงเกง tə:ŋ6kə:ŋ6 ยาน ña:n2 สงของขนาดใหญทผกไวหรอถกยดไวหยอนลง เชน ปายผาขนาดใหญหยอนลงมามาก

เจงเกง cə:ŋ5kə:ŋ5 ยน yɯ:n2 คนสงยนอย เจอะเลอะ cə?8lə?8 ยน ñɯ:n4 ลกษณะสงทเลยออกมามากและมขนาดใหญ

เชน กงไมขนาดใหญยนออกไปนอกรวบานมาก เอมเจม ?ə:m6cə:m6 เขยว khi:aw1 เขยวออน เชน สใบมะขามออกใหม เลอะเทอะ lə?8thə?8 ตรง sɯ:4 ลกษณะตรงใชกบคนทมรปรางอวนและราง

ใหญ เจอเคอ cə:5 khə:5 นง ka?da:ŋ5 นงมาก เพราะตกใจสดขด,อาการชอค หรอใช

กบคนทนงอยนงๆอยางสงบ เชน นงสมาธ

197


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย เกงเดง kə:ŋ5də:ŋ5 ผอม phɔ:m1 ใชกบคนผอมและสงมาก เอมเจม ?ə:m5cə:m5 เหลอง lɯ:aŋ

1 ไมเหลองมาก, เกอบเหลอง เชน มะมวงใกลสก


1.2.3 หนวยเสยงสระ /a a:/ มกสอความหมายในลกษณะทกวาง ขนาดใหญ ปรมาณมากและลกษณะการเคลอนไหวเรว ดงตารางตอไปน ตาราง 27 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /a a:/

ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย กานงาน ka:n4

ŋan4 กอง kɔ:ŋ1 กองขนาดใหญมาก สามารถมองเหนไดจากระยะไกล

อากหญาก ?a:k3ña:k3 กองขนาดใหญ ลกษณะเปนกองทงไว เชน กองผาเวลารอซก, กองผกทขายไมหมด

อะมะ ?a8ma8? กอน kɔ:n5 กอนขนาดใหญแตเลกกวาโอะโมะมลกษณะเปยก เชน มลววมลควายทเปยกอย

ซายฮาย say4hay4 ขน khon1 ขนยาวรงรง เชน สนขขนยาวรงรง เตาๆ taw6 taw6 ควน khwan2 กลมควนขนาดใหญ ลอยเปนระลอกตอเนอง

มาบ ma:p4 ตา ta:1 ตากลมโต, ตาด

ซายฮาย say4hay4 ผม phom1 ผมยงแบบไมไดหวผม หลาม la:m1 พง khi:5pum1 คนรางใหญทมพงใหญ

อาดฟาด ?a:t4fa:t4 พงขนาดใหญมากใชกบคนอวน

บงๆ baŋ6 baŋ

6 ลม lom2 ลมแรงมากพดอยางตอเนอง หนาบๆ na:p3 na:p3 เหงอ ya:ŋ2 ไมสบายตว, ตวเหนยวเหนอะหนะ, เหงอนอย

กวาหนาบเหนบ

198


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย จาดลาด ca:t4la:t4 กระโดด ten5 การกระโดดไปไกลใชกบสตวทตวเลกหรอคนท

ผอมมาก หญาบๆ ña:p3ña:p3 กะพรบตา

pap8ta:1 กะพรบตาชาๆ

หงาบๆ ŋa:p3 ŋa:p3 กน kin1 กดค าใหญๆอาปากกวาง เชน กนแตงกวาเปน

ลก กากหวาก ka:k3 wa:k3 ขาด kha:t3 ขาดเปนบรเวณกวาง เชน เสอขาดเปนวงกวาง

ขนาดใหญ ตากหวาก ta:k3 wa:k3 ขาดเปนบรเวณกวาง เชน เสอขาดเปนวงกวาง

ขนาดใหญ พาด pha:t5 ขาด put7 อาการฉกหรอดงผาใหขาดอยางเรว จวากๆ cwa:k8cwa:k8 ขด khut7 ลกษณะการขดหลมกวางและลกกวาจอกๆ ญาบๆ ña:p4

ña:p4 คน khan2 คนมากทงตว งวาบๆ ŋwa:p7

ŋwa:p7 เคยว ki:aw6 การเคยวอาหารทมขนาดใหญและกรอบอยางรวดเรว เชน กนแตงกวาเปนลกๆ

หญากๆ ña:k3 ña:k3 ลกษณะการเคยวอาหารชาๆใหละเอยด เชน

เคยวหมาก ควาบๆ khwap4khwap4 ลกษณะของการเคยวของกรอบ เชน ขาวเกรยบ

, มะมวงดบทมความกรอบ

ปากๆ pa:k8pa:k8 เคาะ tɔ:y3 เสยงเคาะไมไผทผาแลวแรงๆมเสยงดง

ดาวๆ daw3 daw3 ดน din5 ดนเหมอนลกขน ดนเกอบตายใชกบสตว เชน สนขโดนตดนดาวๆ

ควาดๆ khwa:t8 khwa:t8 ดนตาย ทรนทรายหรอแสดงอาการไมพอใจหรอเสยใจอยางแรงใชกบเดกตวโตและดนชากวาแควดๆ

ตางญางๆ ta:ŋ5ña:ŋ5ta:ŋ5ña:ŋ5

เดน ti:aw2 เดนกาวยาวๆและรบรอนใชกบคนสงใหญ

199


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย ตางญาง ta:ŋ5ña:ŋ5 กระโดด

te:n5, do:t3 กระโดดสงเพอเอาของทอยสง

จะลานๆ ca?la:n4 ca?la:n4 เดอด dɯ:at3 เดอดพลาน(แรงมาก)เปนฟองขนาดใหญ กะงะ ka?8

ŋa?8 แตก tε:k3 แตกอามากใชกบสงของและตนไม เชน เปลอกไมขนาดใหญแยกออกจากกน

งวา ŋwa?4 ลกษณะไมก าลงแตกอาออกจากกน

ญวาบ ñwa:p4 ลกษณะการแยกออกจากกนของสงทมขนาดเลกและปรมาณมาก เชน ฝงปลา,มดแตกรง

ฮงๆ haŋ6 haŋ

6 เท thɔ:k3 ลกษณะการเทสงของทมปรมาณมาก เชน เทขาวเปลอกใสถง

ซวา swa:4 ลกษณะการเทน าใสถงดวยภาชนะขนาดเลก, เททเดยว เชน ถงน าขนาดเลกหรอขนน า

กง kaŋ6 ลกษณะการเททง, เททงทเดยวอยางเรวดวย

ภาชนะขนาดใหญ เชน กะละมง

ขางหลาง kha:ŋ5la:ŋ5 ทงไว hi:a4 สงของททงไวโดยไมสามารถใชงานได มกใชกบสงทมขนาดใหญ เชน จกรยานหรอรถเกาๆทใชงานไมไดจอดทงไว

อาบปาบ ?a:p3pa:p3 นอน nɔ:n2 นอนคว าและเหยยดแขนใหสด

อามปาม ?am3pam3 คนอวนนอนคว าอย กางดาง kaŋ

3daŋ3 คนตวใหญนอนหลบอยคนเดยว

จาดลาด ca:t4la:t4 นอนพกจากความเหนอยลาใชกบคนรางใหญ จะมะ ca?8ma?8 นง naŋ

4 นงขดสมาธไมยอมลกใชกบคนผอม

วาบๆ wa:p8wa:p8 บน bin2 นกตวใหญมากบนไปบนมา

หวาบ wa:p3 ปวด pu:at ปวดบรเวณกวาง ปวดมาก เชน ปวดแผลทเปน

หนอง

200


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย งวาบ ŋwa:p3 ปวดบรเวณกวาง ปวดมาก เชน ปวดแผลทเปน

หนอง หงาวๆ ŋa:w1

ŋa:w1 ปวดทอง cεb7tɔ:ŋ6 อาการปวดทองมลมเปนครงเปนคราว, เจบเปน

พกๆและไมถาย

บะๆ ba?8ba?8 ฝนตก fon1tok1 ฝนตกหนกและตกลงมาอยางรวดเรว ฮงๆ haŋ

6 haŋ6 ฝนเรมตกและมททาวาจะตกหนกและเหนมา

จากระยะไกล จะลาดๆ ca?la:t4 ca?la:t4 พง puŋ

4 ลกษณะการพงไปขางหนาอยางเรว ไมสามารถบงคบใหหยดได ใชกบการขบรถเชน ขบรถพงจะลาดๆ, ขบเรวไมมการเบรก


พด ?u:5 ลกษณะการพดเสยงดงและพดดวยน าเสยงฮวนสนไมนาฟง

ลวาดๆ lwa:t3 lwa:t3 ไฟลก fay2luk8 ลกษณะไฟลกขนเปนบรเวณกวางและขยายบรเวณออกไปเรอยๆ

ฟะๆ fa?8fa?8 ลน lon6 น าลนเตมไปหมด, เออลนไปทวบรเวณกวาง ฮงๆ haŋ

6 haŋ6 ลมพด lom2pat5 ลมพดแรงมากจนหลงคาปลวและแรงกวาบงๆ

ซวาม swam4 ลม kon4 สงทมขนาดใหญลมลงใชกบคนหรอตนไมเทานน เชน ตนไมขนาดใหญลมลง หรอ คนอวนรปรางสงใหญลมลง

ผาดๆ pha:t3 pha:t3 เลย li:a2 ลกษณะการเลยของสตวขนาดใหญก าลงเลยสงทเปนของแขง เชน ววควายก าลงเลยโปง

จะลาดๆ ca?la:t4 ca?la:t4 วง lon4 คนสงใหญก าลงวง

จาดลาดๆ cat4la:t4 cat4la:t4 ลกษณะการวงทมองเหนจากระยะไกลๆ

กางหงาง kaŋ5 ŋaŋ

5 หงาย ŋa:y1 ลกษณะของมคมหงายขน เชน มดหงาย กางหงาง

ลวาดๆ lwat4 lwat4 ไหล lay1 ลกษณะการไหลของน าทมปรมาณมาก

201


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย กงๆ kaŋ

6 kaŋ6 ไหล lay1 ลกษณะการไหลออกมาอยางรวดเรวปรมาณ

มาก, ไหลออกมาจากทอทมขนาดใหญ,จากทสงลงมาปรมาณมากและเรว


6 ลกษณะการไหลออกมาอยางรวดเรวปรมาณมาก, ไหลออกมาจากทอทมขนาดใหญ,จากทสงลงมาปรมาณมากและเรว

ฮงๆ haŋ6 haŋ

6 น าไหลจากทสงมากและตกลงมาในปรมาณมาก เชนน าตก

ซวาๆ swa?4swa?4 น าตกไหลลงมาแตกเปนฟองกระจายออกอยางรวดเรวและตอเนอง

ควาบ khwa:p8 หก hak7 ไมขนาดใหญและหกไดงาย ควะๆ khwa?8khwa?8 หวเราะ

khay5hu:a1

หวเราะเสยงดงมาก อารมณดมากๆใชกบผชาย

กะงะ ka?8 ŋa?8 อา ñi:4 ลกษณะการอาเลกนอยของแผลหรอสงทม

ขนาดใหญแตอามากกวา แกะแงะ เชน แผลทเกดจากมดฟนแขนหรอประตทเปด อาเลกนอย


6 อาเจยน ha:k4 อาเจยนออกมาทละมากๆ

หมากกาก ma:k3ka:k3 ขาว kha:w1 ขาวซดหรอขาวปนกบสอนและสออกหมนๆใชกบสงของ เชน เสอขาวหมากกาก

มาบๆ ma:p4ma:p4 ลกษณะสขาวทใชกบสงทมแสงสะทอนเทานน เชน แสงสะทอนจากสงกะส

กากดาก ka:k3da:k3 แขง khεŋ1 แขงมากใชกบของทขบไมแตก เชน หนงควายจ

ทแขงมาก

202


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย ฮาม ham4 แดง dε:ŋ2 แดงเปนบรเวณกวางใชกบทองฟาเวลาพลบค า

หรอบรเวณกวางๆทมสแดงเตมไปหมด เชน สวนขนาดใหญทปลกดอกกหลาบสแดง

ซางฮาง sa:ŋ2ha:ŋ2 แดงจางๆ, แดงไมสดใชกบสงของเทานน ตาบหญาบ ta:p3

ña:p3 บาง ba:ŋ2 ใชกบสงทมลกษณะบางและมผวหยาบ เชน ผาดบบางตาบหญาบ

ปาดจาด pa:t3ca:t3 ปด pu:t4 ปดออกมามาก เชน ตาทปดบวมมากเนองจากถกตอย

ลงๆ laŋ6 laŋ

6 ยย puy4 ยย แยกออกจากกนงายแตไมถงกบเปนผง เชน ขาวเหนยวไมสามารถปนเปนค าไดเปนเมดๆแยกกน หรอของแหงกรอบแตกออกจากกนงาย

วาวๆ waw4waw4 รอน hɔ:n6 ลกษณะเจบคออยางรนแรงอาการปวดและรอนบรเวณทปวดทอง

มาบๆ ma:p4ma:p4 เลอม lɯ:am5 เลอมแบบมแสงสวางสะทอนเปนระยะๆ อวายๆ ?wa:y3?wa:y3 เหมน men1 เหมนเปนพกๆ ฮาม ham4 เหลอง lɯ:aŋ

1 เหลองอราม, เปนบรเวณกวาง เชน ทงดอกบวตอง

ตาบหญาบ ta:p3 ña:p3 เหยว hi:aw3 เหยวตาบหญาบ ใชกบผวหนงทเหยวและหยอน

ยานมากๆ เชน ผวหนา อาดฟาด ?a:t4fa:t4 อวน tuy5 ลกษณะคนทอวนมากๆเคลอนตวล าบาก จาดลาด cat4la:t4 ตรง sɯ:4 นอนหงายราบกบพนเปนแนวตรงใชกบคน

รปรางสงใหญ กางดาง ka:ŋ5da:ŋ5 ผอม phɔ:m1 ใชกบคนผอมและสงมาก ผอมมากกวาแกงแดง

หนากๆ na:k3na:k3 เหนยว ni:aw1 เหนยวมากใชกบอาหาร เชน เนอหมทเหนยว

เคยวยาก

203


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย ขากหลา kha:k3la:k3 หมน mon3 ลกษณะสงของทดกลางเกากลางใหม หรอส

หมนบางขาวบาง อาบฮาบ ?a:p8ha:p8 เหยว hi:aw3 ใบไมขนาดใหญเหยว เชน ใบยาสบผงแดด,

ดอกทมขนาดใหญเหยว ใชกบตนไมหรอพช กางดาง ka:ŋ5da:ŋ5 สง su:ŋ1 ลกษณะคนทสงผอมและหนาไมคอยด

จากขอมลขางตนจะเหนไดวาเสยงสระกลาง /ɯ ɯ:/ /ə ə:/ /a a:/ มกจะแสดงความหมายในลกษณะใหญ และเนนปรมาณมากเปนสวนใหญ นอกจากนนยงแสดงความหมายในลกษณะเรว และลกษณะทราบไปกบพน และเมอเปรยบเทยบการสอความหมายของค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระกลาง /ɯ ɯ:/ /ə ə:/ /a a:/ ทปรากฏรวมกบค าหลกเดยวกน พบวา ค าทประสมดวยสระ /ɯ ɯ:/ จะสอความหมายในลกษณะทเลกกวา ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /a a:/ และ ค าทประสมดวยสระ /ə ə:/ จะสอความหมายในลกษณะทใหญกวา ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /a a:/ เชน กองอากหญาก /kɔ:ŋ1?a:k3ña:k3/ หมายถง กองขนาดใหญ ลกษณะเปนกองทงไว เชน กองผาเวลารอซก, กองผกทขายไมหมด กองอกหญก /kɔ:ŋ1?ɯ:k3ñɯ:k3/ หมายถง กองขนาดปานกลาง มกเปนผาชมๆ ของทเปยกๆ หนกๆกองอย เชน ผาทเปยกกองอย กอนเออะเมอะ /kɔ:n5?ə?5mə?5/ หมายถง กอนขนาดใหญมากใหญทสด กอนอะมะ /kɔ:n5?a8ma8?/ หมายถง กอนขนาดใหญแตเลกกวาเออะเมอะและโอะโมะ มลกษณะเปยก เชน มลววมลควายทเปยกอย เปนตน 1.3 หนวยเสยงสระหลง /u u:/ /o o:/ /ɔ ɔ:/ 1.3.1 หนวยเสยงสระ /u u:/ สอความหมายในลกษณะกลมมน ปรมาณมาก และขนาดใหญ ดงตารางตอไปน

204

ตาราง 28 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /u u:/

ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย อมลม ?um6lum6 กอน kɔ:n5 ลกษณะกอนกลมขนาดใหญมาก

อม ?um5 ควน khwan2 กลมควนขนาดใหญ ลอยขนอยางตอเนอง มาจากกองขยะ

ปกซก puk8suk8 ผม phom1 ผมหนา, ดดผม(แบบพองฟ) งน ŋun2 ฟน khi:aw5 เขยวซอน (อยต าแหนงฟนหนาและยนอออกมา

เลกนอย) พย puy6 ลาย la:y2 ลายไมใหญมากขนาดกลางและมลายเปน

จ านวนมาก

ปสนหน pu8sun3ñun3 หว(ผม) hu:a1 ผมยงและฟมาก ดก du:k3 หนา na:5 ลกษณะหนาเหลยม, มโหนกแกมสงเหนได

อยางชดเจน ตกก tuk8ñuk8 กระโดด ten5 การกระโดดทใชกบสตวทมน าหนกมากกระโดด

เชน คางคกตวอวนกระโดด บๆ ñup8

ñup8 กะพรบตา pap8ta:1


หมมๆ mum1mum1 กน kin1 ลกษณะการเคยวเตมปาก

บๆ ñup8ñup8 คน khan2 คนมากและคนอยางตอเนอง

หงบๆ ŋu:p3 ŋu:p3 เคยว ki:aw6 ลกษณะการกนของแขงเคยวแลวมเสยงดง เชน

มะละกอกงสกกงดบ

ดมๆ dum5dum5 เดน ti:aw2 เดนเรวแบบรบรอนมาก

ตม tum4 แตก tε:k3 ลกษณะการระเบดท าใหเกดเสยงดง ใชกบของขนาดใหญ เชน ดอกไมไฟ, ระเบด

อบปบ ?up7pup7 นอน nɔ:n2 ลกษณะการนอนคว าของผหญง

อบปบ ?up8pup8 ลกษณะการนอนคว าของเดกเลกๆ

อมๆ ?um3?um3 บน com3 ลกษณะการบนคนเดยวไมคอยไดยน, แอบวาเอง

205


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย บมๆ bum3bum3 บน com3 บนเสยงดงอยคนเดยวไมสนใจวาใครจะฟง

หรอไม วนๆ wun4 wun4 ปลว piw1 สงของจ านวนมากก าลงปลว กง ku?8

ŋu?8 โผล mε:n2 สงทโผลออกมาขนาดใหญและโผลออกมาเลกนอย เชน หวมนขนาดใหญ

สยๆ suy1suy1 ฝนตก fon1tok1 ฝนตกเลกนอย ไมยอมหยดเปนละออง, ฝนตกปรอยๆ

บย buy5

ยม ñim6 ยมยองดวยความสบายใจแตไมไดฉกยมจนเหนฟน

ซยๆ suy6suy6 ลมพด lom2pat5 ลมพดเบาๆเยนสบายและพดตอเนอง จค cu:5 khu:5 หมอบ mu:p4 คนตวใหญหมอบอย ตน tun4 ไหล lay1 ลกษณะการไหลชาแตมปรมาณน ามาก กดๆ kut8kut8 ไหลไมยอมหยดมปรมาณมากใชกบเลอด

เทานน กยงย kuy3

ŋuy2 อา ñi:4 ลกษณะทอาเกอบหลดใชกบแผลหรอรอยฟนเกอบหลดออกจากกนเทานน

อมลม ?um6lum6 กลม mon2 กลมขนาดใหญ เชน ลกบอล

หมนหลน mun5lun5 ขาว kha:w1 สขาวทใชกบสงของทมลกษณะใหญและกลมๆ เชน กลมดายสายสญจน

สนบน sun3bun3 สขาวใชกบสงทมลกษณะคลายปยนนและมปรมาณมาก เชน ขาวเหมอนปยดอกฝายทมปรมาณมาก

กมมม kum2mum2 ด า dam2 สด าใชกบสงของทมขนาดใหญเทานน และด านอยกวา คล


206




หนกๆ nuk7nuk7 นม nu:an2 ใชกบสงของทนมและขนาดใหญ เชน ฟองน า พหล phu:5lu:5 ปด pu:t4 ปดมากเลกนอย เชน ตาปดบวมเลกนอยจาก

การรองไห หมนๆ mun5 mun5 เปอย pə:y3 เปอยมากใชกบอาหารทเปนเนอสตว

ตบขบ tup7khup7 พอง pɔ:ŋ2 ลกษณะแผลหรออาการพองทหนาๆมขนาดใหญและบวม เชน ฝทปดบวมขนาดใหญ

คม khum6 มด mɯ:t4 มดไมเหนอะไร, กรณฝนก าลงจะตก, ครมฟาครมฝน

ซมลม sum6lum6 มดสลว, เหนบางไมเหนบาง วบๆ wup8wup8 รอน hɔ:n6 รอนเปนพกๆเนองจากเปลวแดดถกลมพดมา

รอนเปนพกๆ ลย luy6 อวน tuy5 ตยลย จมอม cum3?um3 เขยว khi:aw1 เขยวเขมและเปนบรเวณกวาง เชน ใบไม,

ใบตองทรวมกนเปนบรเวณกวางดสบายตา

ต tu?8ñu?8 บวม bu:am2 หนาบวม เชน คนดมเหลาหนก,อาการบวมทเกดจากแมลงกดตอย

กดดด kut7dut7 สน san5 ลกษณะของขนาดใหญทเปนทอนๆ สนๆ เชน ตอไม

207

1.3.2 หนวยเสยงสระ /o o:/ มกสอความหมายในลกษณะสงของขนาดใหญ และมปรมาณมาก ดงตารางตอไปน ตาราง 29 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /o o:/

ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย โกนโหงน ko:n4

ŋo:n4 กอง kɔ:ŋ1 กองขนาดใหญ เชน กองขาวทมขนาดใหญปรมาณมาก

โอกโหญก ?o:k3ño:k3 กองขนาดใหญ ใชกบสงของทมน าหนกเบา เชน กองฟาง

โอะโมะ ?o?8mo?8 กอน kɔ:n5 กอนขนาดใหญ เชน มลควาย

โจะโมะ co?8mo?8 กอนขนาดใหญ เชน มลควาย โวง wo:ŋ6 เขา khaw1 เขาววทมขนาดใหญและโคงเขาหากน

โซวง swo:ŋ6 เขาแมงกวางขนาดใหญ โซวง swo:ŋ6 จมก hu:2daŋ

2 จมกโดงขนาดใหญ ปม pom1 ตา ta:1 ลกษณะตาขนาดใหญ, เปลอกตาปดใหญ

(ไทรอยด) ปกหลก pok7lok7 ตมทผวหนง tum3 ตมตามผวหนงทนนขนมาเหนไดชด

ปกคก pok8 khok8 ปม pom1 ปมแขงขนาดใหญ ใชกบสงของ เชน เชอก หรอใชกบกระดกทโปนขนาดใหญ

โองโหมง ?oŋ5moŋ

5 ปลก,แอง bu:ak3 ปลกหรอแองขนาดใหญ โมงๆ mo:ŋ2 mo:ŋ2 ไฟ fay2 ไฟขนาดใหญมากก าลงกะพรบ

โคะโละ kho?8lo?8 มวน mu:an6 ลกษณะสงของเปนมวนขนาดใหญ เชน กระดาษมวนใหญ

โจโหว co:5wo:5 ร hu:2 รขนาดใหญมาก ใหญกวาโจดโหวด เชน ปากถ า

โจดโหวด co:t3wo:t3 รขนาดกลาง

โกดโหวด ko:t3wo:t3 ลกษณะรขนาดใหญททะลถงกน เชน เสามรขนาดใหญ

208


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย โลงโกะโลงโกนlo:ŋ4ko?8lo:ŋ4ko:n1

ร hu:2 ลกษณะเปนชองหรอเปนรตลอดถงกนเปนระยะทางยาว

โกง ko:ŋ5 ลาย la:y2 ลายเตมไปหมด และขนาดใหญ เชน สนขทมลายจดหรอลายดางรอบตว


ko:ŋ3ko?8 ko:ŋ3ko:2

กม kom5 กมๆเงยๆใชกบคนเทานน

โกะโงะ ko?8ŋo?8 กม ŋom6 ลกษณะของตนไมทโนมลงเมอเวลาลมพดหรอ

ใกลจะหกหรอโคนลง ลกซก lok8sok8 อาการเมาคอตก, ใชกบคน, คนไมสบาย

ลกงก lok8ŋok8 กมจนจะตดพน, คอตก

ตกญก tok8ñok8 กระโดด ten5 ลกษณะของคนหรอสตวทมขนาดใหญกระโดด เชน กบตวใหญหรอคนรางใหญกระโดด

โทงโนง tho:ŋ6no:ŋ6 โกง ko:ŋ3 ลกษณะโกงกวางและยาว, โคงยาวของตนไม เชน ไมไผทโคงงอ

โทงโนง tho:ŋ6no:ŋ6 คนแกทผอมสงและตวโตหลงโกง พด phot8 ขาด put7 ลกษณะการดงออกจากกนอยางรวดเรวและ

งายกวา พด จกๆ cok8cok8 ขด khut7 ลกษณะการขดเพอท าเครองหมายใชเสยมขด

เชน เวลาขนแปลงผก, ขดเปนหลมลกกวาจอกๆ โตงโคง toŋ

4khoŋ4 คลาน ka:n2 เดกทคลานเกอบเดนไดแลว

โมงโคง moŋ4khoŋ

4 ลกษณะของคนตวใหญทก าลงคลาน

กกๆ kok8kok8 เคาะ tɔ:y3 เสยงทเกดจากการเคาะไมไผขนาดเลก

โกงๆ koŋ5 koŋ

5 เสยงทเกดจากการเคาะไมกลวงขนาดใหญ เชน ฮอก(อปกรณคลายกระดงท าดวยไม)

ปกๆ pok8pok8 เสยงทเกดจากการเคาะไมทตนหรอหนาขนาดใหญ

209


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย โกงโกะโกงโกkoŋ

3ko?8koŋ3ko:2

เดน ti:aw2 คนแกเดนล าบากดวยความเจบปวย

โตงโหญง to:ŋ5ño:ŋ5 กระโดด

te:n5, do:t3

กระโดดสงเพอเออมเอาสงใดสงหนงทอยสงมาก

โบะๆ bo?8bo?8 เดอด dɯ:at3 เดอดพลานเปนฟองขนาดปานกลางและตมในภาชนะทมขนาดปานกลาง

บดๆ bot8bot8 เดอดแบบรนแรง เปนฟองขนาดใหญใชกบภาชนะขนาดใหญ

โบะ bo?8 ลกษณะการตกของสงทมลกษณะกลมและมน าหนกไมมากนก เชน ตะกรา, กระบง, มะพราวแหง

จกปก cok7 pok7 ตง taŋ5 ของสงเดยวอนเดยวตงอยลกษณะเดนและม

ขนาดใหญ ตม tom4 แตก tε:k3 เสยงทเกดจากประทดขนาดปานกลางเสยงเบา

กวาตม ตบ top8 ลกษณะสงของทท าดวยดนเผา แตกงาย เชน

หมอดนเผา

โอกโหญก ?o:k3ño:k3 นอน nɔ:n2 คนตวเลกนอนรวมกนหลายคนในบรเวณไมกวางนก

กกงก kok8ŋok8 นง naŋ

4 นงหลงโกงใชกบคนรปรางสง

จกปก cok8pok8 นงคนเดยวเปนเวลานานๆใชกบคนตวใหญ จกปก cok7pok7 นงคนเดยว, คนทเปนผใหญนงอย โจะโมะ co?8mo?8 เดกอวนๆนงอยกบท วบๆ wop8wop8 บน bin2 นกตวใหญบนอยตวเดยว

โจะโฟะ co?8fo?8 เปนฟอง pen1fɔ:ŋ2 เปนฟองปรมาณมากใชกบอาหารบดทมฟองขน

เปนจ านวนมาก

210


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย โญกๆ ño:k8

ño:k8 ไฟลก fay2luk8 ลกษณะเปลวไฟลกแบบชาๆและเปนเปลวไฟขนาดใหญลกอยางตอเนอง

โวๆ wo?4wo?4 ไฟลกขนเรวและตอเนอง เชน ไฟทท าอาหารทตองใชไฟแรงๆ

โจงโกง co:ŋ5ko:ŋ5 ยน yɯ:n2 คนสงใหญ, สงมากยนอย โกๆ ko:6ko:6 รองไห hay5 รองไหเสยงดงมาก ไมยอมหยด(รองไหฟมฟาย) โจกๆ co:k3co:k3 ลน lon6 น าลนปรมาณมากและเสยงดงมาก เชน เปดน า

แรงๆใสถงและน าลนออกมามาก

โซๆ so:6so:6 ลมพด lom2pat5 ลมพดแรงและเยนสบาย โมงๆ moŋ

4 moŋ4 ลอย lɔ:y2 ลกษณะการลอยของสงทมขนาดใหญและเหน

ไดชด

โมงโกงๆ moŋ

4koŋ4 moŋ

4koŋ4

ลกษณะการลอยและจมใชกบของขนาดใหญ เชน มะพราวแหงเดยวลอยเดยวจมน า

วบๆ wop8wop8 ว wi:2 ใชของขนาดใหญพดอยางเรวและแรง เชน ใชพดขนาดใหญพดแรงๆ

จนๆ con5con5 เวยนหวmaw2hu:a1

เวยนหวมากและคลายจะเปนลม

วนๆ won5won5 หมน mun1/ phat7


โละๆ(แนวนอน) lo?8lo?8 ไหล lay1 ลกษณะการไหลออกตามแนวนอน เชน โรงสขาวทกระสอบขาวไหลออกมาตอเนองกน

โจกๆ co:k3co:k3 ไหลลงมาคลายน าตกขนาดเลกไหลแรงๆ ไมกระจายมาก

โตงโญง to:ŋ5ño:ŋ5 หอย hɔ:y5 ของขนาดใหญหอยอย เชน กระสอบใสของหอยอย

โจโหว co:5 wo:5 กลวง ku:aŋ1 กลวงหรอรโหวขนาดใหญใชกบวสดทเปนไม

เชน ตนไมมรโหวขนาดใหญ

211


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย โกงโหงง koŋ

5ŋoŋ

5 คด kot8 ใชกบลกษณะสงของขนาดใหญ เชน ตนไมคด, ถนนทเลยวไปมา

โหลงโหงง loŋ5ŋoŋ

5 ใชกบลกษณะสงของขนาดใหญ เชน ตนไมคด, ถนนทเลยวไปมา

โทงโนง tho:ŋ6no:ŋ6 งอ kɔ:ŋ3 ลกษณะหลงโกงใชกบคนหลงโกงและผอมสงแตหลงโกงกวาและรปรางใหญกวาทองนอง ใชกบคนทวไปยกเวนคนแก

โตงโญง to:ŋ5ño:ŋ5 เบา baw2 เบากบสงของขนาดใหญ เชน กระเปาใบใหญเบาโตงโญง

ปกคก pok8khok8 ปด pu:t4 ลกษณะการปดบวมมขนาดใหญมาก เชน หวโนเทาลกมะนาว

โลๆ lo:6 lo:6 ยย puy4 ยยเปนผงละเอยดมาก เชน แกลบออน

โวๆ wo4wo4 รอน hɔ:n6 รอนจากอาการคน เปนตมทางผวหนง หรอแผล

โตบโขบ to:p3kho:p3 หนา na:1 ลกษณะสงทหนาและมขนาดใหญใชกบเปลอกไม เชน เปลอกไมหนาและมขนาดใหญ

โมงๆ mo:ŋ2 mo:ŋ2 ใส say1 ใสโมงๆ ใชกบสงของหรอดวงตาเทานน โคะโละ kho?8lo?8 เกา kaw3 เกามากไมมประโยชนแลวใชกบสงของทม

ขนาดใหญ เชน จกรยานเกามากจอดทงไว โกงโหงง koŋ

5ŋoŋ

5 งอ ŋɔ:2 คนทรปรางใหญนอนงอหรอขดตว เชน คนรปรางใหญนอนตะแคงงอตวอย

โกงโดง ko:ŋ5do:ŋ5 ผอม phɔ:m1 ใชกบคนผอมและสงมากๆ สงกวาเกงเดง โลงโกะโลงโกน lo:ŋ4 ko?8 lo:ŋ4ko:n1

โลง lo:ŋ4 โลงมากๆไมมอะไรเหลอเลยใชกบสถานททงหมด เชน บานหลงนโลงมากๆไมมอะไรเลย

212

1.3.3 หนวยเสยงสระ /ɔ ɔ :/ สอความหมายในลกษณะกลม ปรมาณนอยและขนาดหรอรปรางเลก ดงตารางตอไปน ตาราง 30 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ɔ ɔ :/

ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย ออกญอก ?ɔk7ñɔk7 กอง kɔ:ŋ1 กองเลกๆ เชน ขาวสารกองเลกๆผกกองเลก

หรอกองเสอผาทไมไดซกกองเลกๆ

จอกปอก cɔk 7pɔk7 กอน kɔ:n5 ลกษณะกอนแขงขนาดใหญและใหญกวาจกปก

ออมลอม ?ɔ:m6lɔ:m6 ลกษณะกอนเลกๆกลมๆขนาดพอด

เอาะเมาะ ?ɔ?8mɔ?8 กอนขนาดเลก เชน กอนเมยงทยงเปยกอย จอนๆ cɔn3 cɔn3 ควน khwan2 ควนขนเปนสายเลกๆ ลอยขนไปอยางชาๆใกล

จะดบ

ปอกคอก pɔ:k8 khɔ:k8 ปม pom1 ปมแขงขนาดเลกหรอใชกบกระดกโปนขนาดเลก

อองหมอง ?ɔŋ5mɔ:ŋ5 ปลก,แอง bu:ak3 ปลกหรอแองขนาดเลก

ออย ?ɔy1 ผม phom1 ผมออนเสนเลกบาง ใชกบผมเดกเลกเทานน ปอกซอก pɔk8sɔk8 ผมทมดสงๆและมผมเหลอนอย หรอคนผมบาง

ทรวบผมสง อองปอง ?ɔ:ŋ6pɔ:ŋ6 พง khi:5pum1 คนตวเลกมหนาทองหรอพงขนาดใหญ อองญอง ?ɔ:ŋ4 ñɔ:ŋ4 คนตวเลกมหนาทองหรอพงขนาดใหญ อองญอง ?ɔ:ŋ6ñɔ:ŋ6 ลกษณะคลายพงโรกนปอด เคาะเลาะ khɔ? 8lɔ ?8 มวน mu:an6 ลกษณะสงของเปนมวนขนาดกลาง

จอหวอ cɔ:5wɔ:5 ร hu:2 รลกแตเลกกวาโจดโหวด รกลมตรงๆ เชน รป กอดหวอด kɔ:t5wɔ:t5 ลกษณะเปนรหรอ โพรงเลกๆ ซอยๆ sɔ:y6 sɔ:y6 ลม lom2 ลมหนาวพดเออยๆมาเปนพกๆ จอย cɔ:y2 ลมพดเยนสบายพดเปนพกๆ พอย pɔ:y6 ลาย la:y2 ลกษณะลวดลายเลกๆ เชน แมวลายท

มลายเลกๆเตมตว

213


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย ซอหลอ sɔ:5lɔ:5 หนา na:5 ผหญงทหนาเครยดๆดๆ, หนาอมทกข

(หนาถมงทง)

ตอกญอก tɔk8ñɔk8 กระโดด ten5 ลกษณะการกระโดดของคนหรอสตวทมขนาดเลก เชน เขยด คนรปรางเลก

ทองนอง thɔ:ŋ6nɔ:ŋ6 โกง kɔ:ŋ3 คนแกหลงคอมและมรปรางผอมสง

จอกๆ cɔk8cɔk8 ขด khut7 ลกษณะการขดของขนาดเลกโดยใชปลายมด เชน ขง,ขา

ตองญอง tɔ:ŋ5 ñɔ:ŋ5 แขวน khwε:n1 สงของขนาดเลกแขวนอยกบทและอยในระดบ

ต า เชน สรอยพระ

ตองคอง tɔŋ4khɔŋ4 คลาน ka:n2 ลกษณะของเดกตวเลกทก าลงคลาน

ปอกๆ pɔk8 pɔk8 เคาะ tɔ:y3 เสยงทเกดจากการเคาะไมทรงกระบอกขนาดเลกๆและเสยงเบากวาปากๆ

กองเกาะกองกอkɔŋ

3kɔ?8kɔŋ3kɔ:2

เดน ti:aw2 คนแกเดนหลงโกงไปๆมาๆ

เบาะๆ bɔ?8 bɔ?8 เดอด dɯ:at3 เดอดแบบตนใชเวลานาน,คอยๆเดอดใชกบภาชนะใบเลก

เบาะ bɔ?8 ตก tok7 ลกษณะการตกของสงทมขนาดเลกๆ เชน ลกนกตกจากรง

จอกปอก cɔk7pɔk7 ตง taŋ5 ของเลกๆปอมๆทรงกระบอกตงอยอนเดยว เชน

แกวน า, กระปองนม อองปอง ?ɔ:ŋ6pɔ:ŋ6 ตงครรภ ma:n2 ลกษณะหนาทองขนาดใหญมากของหญง

ตงครรภ ออกญอก ?ɔk7ñɔk7 นอน nɔ:n2 คนนอนปวยและรางกายผอมแหง กอกงอก kɔk8

ŋɔk8 นง naŋ4 นงหนางอใชกบคนรปรางเลก

กอกวอก kɔk8 wɔk8 นงคนเดยวชวนนาสงสาร

จอกปอก cɔk7pɔk7 เดกนงยองๆ เชน เดกเลกนงอย,นงบนตอไม

214


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย เจาะเมาะ cɔ?8 mɔ?8 นงยองๆ ใชกบคนทตวเลกๆ หยองเขาะ yɔŋ

3khɔ?7 นงยองๆใชกบคนผอม ผอหลอ phɔ:5lɔ:5 บาน ba:n2 ดอกไมขนาดพอดก าลงบานอย เกาะเงาะ kɔ?8

ŋɔ?8 โผล mε:n2 สงทโผลออกมามขนาดเลกมลกษณะงอและโผลออกมาเลกนอย

ออมๆ ?ɔm3?ɔm3 พด ?u:5 ลกษณะการพดแบบชาๆคอยๆพดแตชากวาแอมๆและเสยงเบาฟงไมคอยชด

ตองกอง tɔ:ŋ6kɔ:ŋ6 ยาน ña:n2 สงของขนาดเลกทผกไวหรอยดไวหยอนลง เชน เตานมขนาดเลกของคนแกทตวผอมๆหยอนยาน

เจาะเลาะ cɔ?8lɔ?8 ยน ñɯ:n4 ลกษณะสงทยนออกมาหรอเลยออกมาเลกนอย เชน ยนหนาออกมาจากหนาตาเลกนอย

จอกๆ cɔ:k3 cɔ:k3 ลน lon6 น าลนสายเลกๆและมปรมาณนอยและเสยงดง

มองๆ mɔŋ4 mɔŋ

4 ลอย lɔ:y2 ลกษณะการลอยของสงทมขนาดเลก

ออกหญอก ?ɔk7ñɔk7 วาง ñɔ:ŋ2 วางทงไว ใชกบเสอผาทมปรมาณนอย เชน เสอสองตววางทงไว

หญองๆ ñɔŋ3 ñɔŋ

3 สน san3 สนเพราะกลว, สนหนาวจากลมหนาว

งอนๆ ŋɔ:n2 ŋɔ:n2 ลกษณะของคนแกหวสน

เจาะเคาะ cɔ?8khɔ?8 หมอบ mu:p4 คนตวเลกและต าท าทาหมอบ

จอกๆ cɔ:k3 cɔ:k3 ไหล lay1 ลกษณะการไหลลงมาปรมาณนอยๆสายเลกๆ นอง nɔ:ŋ2 ลกษณะน าไหลอยางรวดเรวปรมาณมากไปทว

บรเวณ (น าทวม) ตองญอง tɔ:ŋ5ñɔ:ŋ5 หอย hɔ:y5 ของขนาดเลกหอยอย เชน ถงขนม, มะมวงหอย

อย(แกวงไปมา)

เลาะๆ lɔ?8 lɔ?8 อาเจยน ha:k4 อาเจยนออกมาอยางตอเนองแตไมรนแรงเทาบงๆ มกใชกบเดก

ออมลอม ?ɔ:m6lɔ:m6 กลม mon2 กลมและมขนาดเลก เชน ลกมะนาว

215


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย จอหวอ cɔ:5wɔ:5 กลวง ku:aŋ

1 ลกษณะกลวงขนาดกลางใหญกวาจหว คอย khɔ:y5 ขม khom1 ขมมากใชกบอาหารเทานน เชน ดควายทใส

ลาบขมมาก หลองหงอง lɔŋ5

ŋɔŋ5 คด kot8 ใชกบลกษณะสงของทมขนาดเลก เชนเหลกเสน

, ตะป คอญอ khɔ:2ñɔ:2 งอ kɔ:ŋ3 หลงโกง, คนนงหลงโกง,คนตวเลกหลงงอใชกบ

คนแกหรอคนทมรปรางเลกเทานน ทองนอง thɔ:ŋ6nɔ:ŋ6 ลกษณะหลงโกงใชกบคนหลงโกงและผอมสงใช

กบคนทวไปยกเวนคนแก กอมมอม kɔ:m2mɔ:m2 ด า dam2 สด าใชกบสงของขนาดเลก ออกหมอก ?ɔk7mɔk7 ตน tan1 ใชกบคนทอวนและเนอแนน แตอวนนอยกวา

ตก หนอกๆ nɔk7 nɔk7 นม nu:an2 ใชกบสงทมขนาดเลกและนม เชน ขนมบวลอยท

นมมากๆ ตองญอง tɔ:ŋ5ñɔ:ŋ5 เบา baw2 เบาใชกบสงของขนาดเลก เชน ถงใสหอหมาก

เบาตองญอง ตอบขอบ tɔ:p3khɔ:p3 พอง pɔ:ŋ2 ลกษณะตมหรอแผลทพองและมขนาดเลก เชน

แผลอกเสบทปดบวมเลกนอย ซอกปอก s ɔk7p ɔk7 หมน mon3 สงทดเกามากใชกบสงทมขนาดใหญ เชน บาน

หลงนหมนซอกปอก ซอย sɔ:y6 หอม hɔ:m1 ลกษณะกลนหอมทสงกลนเปนพกๆ เชน หอม

กลนดอกจ าปเปนพกๆ กองหงอง kɔŋ

5ŋɔŋ

5 งอ ŋɔ:2 คนหรอสตวทขนาดเลกนอนงอหรอขดตว เชนแมวนอนขดตวในตะกรา


5 คนหรอสตวทขนาดเลกนอนงอหรอขดตว เชนแมวนอนขดตวในตะกรา

ปอกคอก pɔk8khɔk8 เตย tam3 คนตวต า ใชกบคนตวต าและรปรางอวน

216

จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระหลง /u u:/ /o o:/ /ɔ ɔ:/ นนมกจะแสดงความหมายลกษณะกลมมน ปรมาณนอย ขนาดเลก และเมอเปรยบเทยบการส อความหมายของค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระหลง /u u:/ /o o:/ /ɔ ɔ :/ ทปรากฏรวมกบค าหลกเดยวกน พบวา ค าทประสมดวยสระ /ɔ ɔ :/ จะสอความหมายในลกษณะทเลกกวา ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /u u:/ และ ค าทประสมดวยสระ /o o:/ จะสอความหมายในลกษณะทใหญกวา ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ɔ ɔ :/ เชน ปลก,แองโองโหมง bu:ak3 /?oŋ

5moŋ5 /

หมายถง ปลกหรอแองขนาดใหญ ปลก,แองอองหมอง /bu:ak3 ?ɔŋ5mɔ:ŋ5/ หมายถง ปลกหรอแอง

ขนาดเลก 2. ความสมพนธระหวางเสยงสระประสมกบความหมาย 2.1 หนวยเสยงสระประสม /ia/ หนวยเสยงสระประสม /ia ia:/ ไมสามารถเจาะจงความหมายลกษณะใดลกษณะหนงได เนองจากขอมลมปรมาณนอย ดงตารางตอไปน


ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย จอมหลอบ cɔ:m5lɔ:m5 เปยก pia?7 เปยกทงตวแตไมมน าไหลยอยใหเหน จอบลอบ cɔ:p4lɔ:p4 เปยกทงตวแตไมมน าไหลยอยใหเหน กองดอง kɔ:ŋ5dɔ:ŋ5 ผอม phɔ:m1 ใชกบคนผอมและตวเลก

สอกตอก sɔk7 tɔk7 หมอง mɔ:ŋ1 มกใชหลงค าวา “หนา”หมายถง คนทหนาตาไมสดชน เศราหมอง หรอใชกบสงของทเกามากๆ ดแลวไมคอยเหมอนเดม

ออบฮอบ ?ɔp8hɔp8 เหยว hi:aw3 ใชกบดอกเหยวขนาดเลก

จอดลอด cɔt7lɔt7 สะอาด mot7 สะอาดสะอาน, หมดเกลยงเชน ภเขาหวโลนหรอใชกบ ใบหนาทขาวสะอาดของเดกเลกๆ

กอดดอด kɔt7dɔt7 สน san5 สนพอด, ของขนาดเลกและสนพอด จองกอง cɔ:ŋ5kɔ:ŋ5 สง su:ŋ1 ลกษณะคนทสงผอมและหนาตาด

217

ตาราง 31 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ia i:a/

ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย เมยงๆ mi:aŋ

2 mi:aŋ

2 ไฟ fay2 ไฟขนาดเลกก าลงกะพรบ

เพยะ phia?8 แตก tε:k3 เสยงทเกดจากการแตกของแกว, กระจก ทมความบาง

เนยะๆ nia?8nia?8 ออน ?ɔ:n3 ลกษณะสงทออนนมมากๆเชน ขนมหวาน, แปงเปยก

2.2 หนวยเสยงสระประสม /ɯa/ หนวยเสยงสระประสม /ɯa ɯ:a/ ไมสามารถเจาะจงความหมายลกษณะใดลกษณะหนงได ดงตารางตอไปน ตาราง 32 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ɯa ɯ:a/



เลอๆ lɯa?4 lɯa?4

ไหล lay1 สงของจ านวนมากไหลมาเรอยๆ เชน ขยะไหลมาตามน าเรอยๆ

เผอก phɯ:ak3 ขาว kha:w1 ขาวเปนบรเวณกวาง เชน สวนดอกไมทมสขาวเตมไปหมด

2.3 หนวยเสยงสระประสม / ua u:a/ หนวยเสยงสระประสม /ua u:a/ สอความหมายสงทมปรมาณมากและขนาดใหญ ดงน

218

ตาราง 33 ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ua u:a/

ค าแสดงภาพลกษณ ค า ความหมาย กวนงวน ku:an4

ŋuan4 กอง kɔ:ŋ1 ลกษณะของขนาดใหญและน าหนกเบา เชน จอมปลวก,กองผา, กองนน

จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระ /ia i:a/ /ɯa ɯ:a/ /ua u:a/ นนไมสามารถเจาะจงความหมายลกษณะใดลกษณะหนงไดอยางชดเจน เนองจากค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยหนวยเสยงสระประสมดงกลาวมปรมาณนอย จงท าใหการศกษาความสมพนธระหวางเสยงสระประสมกบความหมายของค าแสดงภาพลกษณไมชดเจนดงเชนการศกษาความสมพนธระหวางเสยงสระเดยวกบความหมายของค าแสดงภาพลกษณขางตน ดงนนจากขอมลค าแสดงภาพลกษณทปรากฏขางตนจะเหนไดวา ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระทตางกนตามระดบเสยงมผลท าใหความหมายของค าแสดงภาพลกษณ เปลยนไป เชน ค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระสงหนา /i i:/ ใหความหมายขนาดเลก สวนค าแสดงภาพลกษณทประสมดวยสระกลางหลง /o o:/ และ /ɔ ɔ:/ จะใหความหมายขนาดใหญตามล าดบ เชน รจหว / hu:2 ci:5wi:5/ หมายถง รขนาดเลกมาก เชน รเขม รจอหวอ / hu:2cɔ:5wɔ:5/ หมายถง รลกแตเลกกวาโจด โหวด รกลมตรงๆ เชน รป และ รโจโหว /hu:2co:5wo:5/ หมายถง รขนาดใหญมาก ใหญกวาโจดโหวด เชน ปากถ า เปนตน จากตวอยางขางตน แสดงใหเหนไดอยางชดเจนวาสระทเปลยนไปมผลท าใหความหมายของค าเปลยนไปในลกษณะทขยายขนาดขน ปรมาณทเพมขน หรอ มลกษณะทแตกตางกนออกไปซงมผลตอการเลอกใชค าแสดงภาพลกษณใหเหมาะสมกบขนาด ปรมาณ และลกษณะตางๆทมความแตกตางกนไดเปนอยางด และท าใหเกดความเขาใจความหมายของค าแสดงภาพลกษณรวมถงการเลอกใชค าแสดงภาพลกษณไดอยางเหมาะสมมากยงขน

บรรณานกรม

บรรณานกรม กรรณการ วมลเกษม. (2534). ภาษาถนเหนอ. กรงเทพฯ: ส านกพมพสารคด. -----------. (2549). ภาษาไทยถนเหนอ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: ธรรมสาร จ ากด. กระทรวงมหาดไทย. (2553). แผนทอ าเภอแมแจม. สบคนเมอ 5 มกราคม 2553, จาก

http://www.amphoe.com/menu.php?mid=1&am=148&pv=13 -----------. (2553). แผนทต าบลทาผา. สบคนเมอ 5 มกราคม 2553, จาก

http://www.amphoe.com/menu.php?mid=1&am=148&pv=13 การทองเทยวแหงประเทศไทย. (2553). แผนทจงหวดเชยงใหม. สบคนเมอ 5 มกราคม 2553, จาก http://thai.tourismthailand.org/destination-guide/ จรญ บญพนธ และคณะ. (2524). พจนานกรมภาษาไทยกรงเทพ-ไทยเชยงใหม. กรงเทพฯ: ภาควชาภาษาศาสตร คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย . จราภรณ ไชยศร. (2527). ค าขยายกรยาในภาษาถนล าพน. วทยานพนธ อศ.ม. (ภาษาศาสตร).

กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. ชมยพร แสงกระจาง. (2516).”ภาษาจากความรสก” กรองภาษาและวรรณกรรม. หนา 14-31 กรงเทพฯ: ศรเมองการพมพ. ซอนกลน พเศษสกลกจ. (2510). นรกตศาสตร – ภาษาถน. ใน ภาษาไทยชนสงของชมนมภาษาไทย. หนา 639-670. กรงเทพฯ: ครสภา. ธนานนท ตรงด. (2535). ความเปนสากลของสทอรรถในภาษาไทเหนอ. วทยานพนธ อศ.ด.

(ภาษาศาสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. นราธปพงศประพนธ, กรมหมน (2534). พระอจฉรยลกษณดานภาษาศาสตรของพลตรพระเจาวรวงศเธอ กรมหมนนราธปพงศประพนธ. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต. นววรรณ พนธเมธา. (2544). คลงค า. กรงเทพมหานคร: อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จ ากด. เบญจวรรณ สนทรากล. (2505). หนวยเสยงของภาษาเชยงใหม. วทยานพนธ อศ.ม. (ภาษาไทย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. ฝอยทอง (สมบต) สมวถา. (2546). เลาขานต านานเมองแจม. หนา 15-16. เชยงใหม: นพบรการพมพ มาล ไพรสน. (2540). รายงานการวจยค าวเศษณในภาษาลานนา : การศกษาตามแนวภาษาศาสตร. เชยงใหม: มงเมอง. มวรรณ ลรวฒน. (2520). ค าขยายในภาษาไทยถนเชยงใหม. วารสารมนษยศาสตร. 10(3): 98-106.

http://www.amphoe.com/menu.php?mid=1&am=148&pv=13

http://www.amphoe.com/menu.php?mid=1&am=148&pv=13

http://thai.tourismthailand.org/destination-guide/

227

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส. เรองเดช ปนเขอนขตย. (2531). ภาษาถนตระกลไทย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สถาบนวจย

ภาษาและวฒนธรรมเพอพฒนาชนบท มหาวทยาลยมหดล. วจนตน ภาณพงศ. (2543). โครงสรางของภาษาไทย : ระบบไวยากรณ. พมพครงท 15. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. วไลศกด กงค า. (2544). ภาษาไทยถน. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. สมทรง บรษพฒน. (2543). ภมศาสตรภาษาถน. กรงเทพฯ: เอกพมพไท จ ากด. สอนศร พลาไชย. (2534). ค าวเศษณบอกลกษณะในภาษาถนอสาน อ าเภอเมอง จงหวด

มหาสารคาม. วทยานพนธ ศศ.ม. (ภาษาไทย). มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

สรยา ทองค า. (2550). ความสมพนธระหวางเสยงกบความหมายของค าแสดงภาพลกษณใน ภาษาไทยถนยโสธร. ปรญญานพนธ ศศ.ม. (ภาษาไทย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สรยา รตนกล. (2544). อรรถศาสตรเบองตน. นครปฐม: สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเพอ

พฒนาชนบท. มหาวทยาลยมหดล ศาลายา. สวฒนา เลยมประวต. (2528). ลกษณะค าซ าในภาษาลานนา. วารสารมนษยศาสตร. 13(1-2):

47-50. สวไล เปรมศรรตน และคณะ. (2547). แผนทภาษาของกลมชาตพนธตางๆในประเทศไทย. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต. ส าอาง หรญบรณะ. (2522). การเขาถงวรรณคดดานวธสทศาสตร, มนษยศาสาตรปรทศน.

1: 56-73. อยเคยง แซโคว. (2520). หมวดค าในภาษาเชยงใหม. วทยานพนธ อศ.ม. (ภาษาไทย). กรงเทพฯ:

บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. อนมานราชธน, พระยา. (2532). นรกตศาสตร เลมท 1. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว. อดม รงเรองศร. (2547). พจนานกรมฉบบแมฟาหลวง. เชยงใหม: มงเมอง. อปกตศลปสาร, พระยา. (2546). หลกภาษาไทย. พมพครงท 12. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. อษณา อาร. (2546). ค ากรยาวเศษณในภาษาไทยพวน อ าเภอศรมหาโพธ จงหวดปราจนบร . วทยานพนธ อศ.ม. (ภาษาไทย). นครปฐม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. ถายเอกสาร.

228

Brown, J.Marvin. (1985). From Ancient Thai to Modern Dialects. Bangkok: White Lotus Co,Ltd. Doke, Clement M. (1935). Bantu Linguistic Terminology. New York: Longmans, Green, and

Company. Samarin, William J. (1970). Inventory and choice in expressive language word. n.p.

ภาคผนวก

229

รายชอผบอกภาษา

ในการเกบขอมล ค าแสดงภาพลกษณในภาษาไทยถน อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม ผวจยเกบขอมลจากผบอกภาษาทงหมด 17 คน โดยแบงเปนผบอกภาษาหลกจ านวน 6 คน และผบอกภาษาเพอตรวจสอบขอมล 11 คน โดยแบงพนท ดงน

รายชอผบอกภาษาหลก จ านวน 6 คน หมบานอาฮาม

1. นายปน โอบออม อาย 77 ป บานเลขท 7 หม 4 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม 2. นางนาค คดสม อาย 88 ป บานเลขท 8 หม 4 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม

หมบานยางหลวง

1. นายตาค า กลนนท อาย 78 ป บานเลขท 31 หม 6 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม 2. นางหอม รยะนา

อาย 76 ป บานเลขท 45 หม 6 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม หมบานไร

1. นายอนค า นปนะ อาย 71 ป บานเลขท 73 หม 10 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม 2. นางเลศ ค ามาวน อาย 66 ป บานเลขท 84 หม 10 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม

230

รายชอผบอกภาษาเพอตรวจสอบขอมล หมบานอาฮาม

1. นางตบ โอบออม (ถงแกกรรมเมอ เดอนพฤศจกายน 2552) อาย 79 ป บานเลขท 7 หม 4 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม

หมบานทพ 1. นายกอนแกว อนตะกอน อาย 85 ป บานเลขท 16 หม 5 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม 2. นายซย คดสม อาย 80 ป บานเลขท 212 หม 5 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม หมบานยางหลวง 1. นางผน จนตะมง อาย 70 ป บานเลขท 87 หม 6 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม 2. นางเกยงค า กลนนท อาย 74 ป บานเลขท 31 หม 6 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม หมบานไร 1. นายบญ วงศซอ อาย 78 ป บานเลขท 95 หม 10 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม 2. นางจนทรทา นปนะ อาย 72 ป บานเลขท 73 หม 10 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม 3. นางมกดา เจรญวงศ อาย 65 ป บานเลขท 106 หม 10 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม 4. นางแกวนา จนตะมง อาย 64 ป บานเลขท 41 หม 10 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม 5. นางด บญเทยม อาย 63 ป บานเลขท 112 หม 10 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม 6. นางผองพรรณ วเศษคณ อาย 54 ป บานเลขท 47 หม 10 ต าบลทาผา อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม

ประวตยอผวจย

232

ประวตยอผวจย ชอ ชอสกล นางสาวกฤษณา สมบต วนเดอนปเกด 22 สงหาคม 2526 สถานทเกด อ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม สถานทอยปจจบน 113 / 1 หม 1 ถนนเชยงใหม-หางดง ต าบลปาแดด อ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม 50100 ประวตการศกษา พ.ศ. 2548 ค.บ. (ภาษาไทย) เกยรตนยมอนดบ 1

จาก มหาวทยาลยราชภฏ จงหวดเชยงใหม พ.ศ. 2553 ศศ.ม. (ภาษาไทย) จาก มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ กรงเทพมหานคร

Documents

ค าแสดงภาพลักษณ์ในภาษาไทยถิ่น ...thesis.swu.ac.th/swuthesis/Tha(M.A.)/Kritsana_S.pdf · 2010-07-23 · ปริญญานิพนธ์