1

2

ค ำชแจงในชดกจกรรมกำรเรยนร

ชดกจกรรมการเรยนรน จดท าขนเพอใหนกเรยนสามารถเรยนรดวยตนเอง สามารถสรปองคความร

ดวยตนเอง และสามารถน าความรไปใชแกปญหาหรอประยกตใหเกดประโยชนตอไป ในชดกจกรรมการ

เรยนรนประกอบดวย

1. จดประสงคการเรยนร 2. บตรค าสง 3. บตรแบบทดสอบกอนเรยน

4. บตรเนอหา 5. บตรค าถาม 6. บตรกจกรรมกลม 7.บตรแบบฝกเสรมการเรยนร 8. บตรแบบทดสอบหลงเรยน 9. บตรเฉลย 9.1 บตรเฉลยค าถาม 9.2 บตรแนวค าตอบกจกรรมกลม 9.3 บตรแนวค าตอบแบบฝกเสรมการเรยนร 9.4 บตรเฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

9.5 บตรเฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

ใหตวแทนกลมขอรบกบครผสอนหลงจากท าบตรแบบทดสอบเสรจแลว

ในการใชชดกจกรรมการเรยนร นกเรยนจะตองศกษาและปฏบตกจกรรมตามขนตอนทก าหนดดวยตนเอง ยกเวนในการปฏบตกจกรรมกลม สมาชกในกลมจะตองระดมสมองและท ากจกรรมกลมรวมกน นกเรยนจะตองมความซอสตยตอตนเอง โดยไมดเฉลยกอนเปนอนขาด คะแนนทไดจากการท าแบบทดสอบหลงเรยนถอเปนเกณฑในการผานจดประสงคการเรยนร ซงนกเรยนจะตองท าคะแนนไดรอยละ 80 ของคะแนนเตม ถานกเรยนไดคะแนนไมถงรอยละ 80 ของคะแนนเตมตองเรยนซอมเสรมโดยศกษาชดกจกรรมการเรยนรนอกครง แลวท าแบบทดสอบหลงเรยนใหมจนกวาคะแนนจะไดรอยละ 80 ของคะแนนเตม

นกเรยนอานค าชแจง

กอนศกษาชดการเรยน

นะคะ

3

จดประสงคกำรเรยนร

1. อธบายความหมายของดนได 2. อธบายลกษณะทวไปของหนาตดขาง สมบตดน และกระบวนการการเกดดนได 3. อธบายปจจยในการเกดและสมบตบางประการ ของดนได 4. บอกการใชประโยชนและปรบปรงคณภาพ ของดนได

4

บตรค ำสง ชดท 1 เรอง ดน

ในการใชชดกจกรรมการเรยนร ชดท 1 ดน ใหนกเรยนศกษาและปฏบตตามขนตอนตอไปน

1. ตรวจสวนประกอบของชดกจกรรมการเรยนร 2. ท าแบบทดสอบกอนเรยน 3. ศกษาบตรเนอหาแลวรวมกนอภปราย 4. ตอบค าถามลงในบตรค าถาม และท ากจกรรมกลม 5. ตรวจค าตอบ ถาไมถกใหศกษาความรในบตรเนอหาใหมแลวแกไขใหถกตอง 6. นกเรยนมขอสงสยหรอค าถามในกจกรรมสามารถซกถามครผสอนไดตลอดเวลา 7. น าบตรค าถามและบตรกจกรรมสงคร 8. ท าแบบทดสอบหลงเรยน 9. เมอท ากจกรรมเรยบรอยแลวใหทกคนชวยกนเกบสอการเรยนรเขาทเดมใหเรยบรอย 10. นกเรยนท าแบบฝกเสรมการเรยนรเปนการบานแลวน าสงครในชวโมงถดไป

เขาใจแลว กเรมท า

แบบทดสอบกอนเรยน

ไดเลยนะคะ

5

บตรแบบทดสอบกอนเรยน ชดท 1 เรอง ดน

ค าชแจง 1. จงท าเครองหมายกากบาท ( ) ทบอกษรหนาค าตอบทถกตอง 2. ใชเวลาในการท าขอสอบ 10 นาท จ านวน 10 ขอ คะแนนเตม 10 คะแนน

1. ดนเปนวตถทเกดขนตามธรรมชาต เกดจากการสลายตวของอะไร ก. แร ข. หน ค. การสลายตวของอนทรยสาร ง. ถกทง ก ข และ ค 2. ขอใดกลาวถกตอง ก. ดนชนลาง มแรธาตมากกวาดนชนบน ข. ดนชนบน มความพรนมากกวาดนชนลาง ค. ดนชนลางเหมาะแกการปลกพชมากกวาดนชนบน ง. ดนชนบนจะมสงมชวตขนาดเลกอาศยอยนอยกวาดนชนลาง 3. ดนแตละชนดเมดดนจะมเสนผาศนยกลางไมเทากน ล าดบใดเรยงขนาดเสนผาศนยกลางของเมดดนจากมากไปหานอย ก. ดนรวน ดนเหนยว ดนทราย ข. ดนเหนยว ดนรวน ดนทราย ค. ดนรวน ดนทราย ดนเหนยว ง. ดนทราย ดนรวน ดนเหนยว 4. ขอใดกลาวถกตอง ก. ในหนาตดดนหนงๆนนจะพบชน B ในพนททถกกดเซาะ ข. ในหนาตดดนหนงๆจะตองพบชนดนทงหมด 4 ชนเสมอ ค. ในหนาตดดนหนงๆจะพบชน O ในพนททปกคลมดวยหญา ง. ในดนตนหรอในดนทไมไดผานการผผงอยางรนแรง จะพบในชน B เสมอ

6

ภาพตอไปนตอบค าถามขอ 5

5. ดนชนใดมความอดมสมบรณมากเหมาะแกการเจรญเตบโตของพช ก. ชน O ข. ชน A ค. ชน C ง. ชน B 6. ความเปนกรด-เบสของดนขนอยกบสงใด ก. สของดนและแรธาตในดน ข. ขนาดของเมดดน ค. แรธาตในดน ง. สของดน 7. ถาดนบรเวณรอบๆชมชนของนกเรยนมคา pH 7.5-8.0 แตนกเรยนตองการปลกขาว ยาสบ มนเทศ และมะเขอเทศ นกเรยนตองปรบปรงดนในลกษณะใด ก. ใสปยเคมทมธาตไนโตรเจน และโพแทสเซยมเทาๆกน ข. ตากดนใหแหงแลวใสปยพชสดกอนไถพรวน ค. เตมก ามะถนกอนไถพรวน ง. เตมปนขาวกอนไถพรวน 8. ปรบปรงดนเปรยวใหเหมาะแกการเพาะปลกท าไดอยางไร ก. เตมปนขาว ข. เตมดนมารล ค. เตมก ามะถนผง ง. ถกทง ก ข และ ค

7

9. การกระท าทท าใหความอดมสมบรณของดนลดลง คอ ขอใด ก. การไถคราดดน ข. การปลกพชคลมดน ค. การปลกพชขวางทางลาด ง. การปลกพชชนดเดยวซ าๆกน 10. การอนรกษและพฒนาดน หมายถง ขอใด ก. การเผาวชพชในไรนา และการปลกปา ข. การปลกพชคลมดน และการปลกพชหมนเวยน ค. การถางพชจนเตยน และการเพมสารอนทรยในดน ง. การปลกพชตามแนวระดบ และการปลกพชชนดเดยวซ าๆ

ท าแบบทดสอบเสรจแลว ไปศกษา เรอง ดน หนาถดไปกนเลย คะ

8

บตรเนอหำ ชดท 1 เรอง ดน

ดนเปนทพยากรธรรมชาตทมความส าคญตอมนษยและสงมชวตชนดตางๆ เปนอยางยงเพราะเปนแหลงกอใหเกดปจจยหลกในการด ารงชวตของมนษย เชน อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และ ยารกษาโรค สงเหลานลวนแลวแตไดมาจากดนทงนน นอกจากนดนยงเปนทอยอาศยของสตวชนดตางๆเชน ไสเดอน มด และปลวก

กระบวนการเกดดน

ดนเปนวตถทเกดขนตามธรรมชาต เกดจากการสลายตวของหนและแร เนองจากไดรบอทธพลจากน า ลม และแสงแดด จนไดวตถตนก าเนด และยงมอนทรยวตถ เชน ซากพชซากสตวทเนาเปอยผผงเพราะจลนทรยยอยสลายจนไดเปนฮวมส ( humus ) ทมสด าหรอสน าตาลด า เมอวตถตนก าเนดดนและฮวมนผสมคลกเคลากน โดยมจลนทรยและสงมชวตอาศยอยในดนชวยยอยสลายกจะกลายเปนดน ( soil ) ซงดนแตละบรเวณจะมลกษณะใดนนขนอยกบธรณสณฐาน ( landform ) สภาพภมประเทศและสงแวดลอมทเปนอย

ภาพท 1 แผนภมกระบวนการสรางดน ทมา : https://i.ytimg.com/vi/xMW4ZgRpCo8/hqdefault.jpg

9

ลกษณะทวไปของดน

1. องคประกอบของดน ดนประกอบดวยดนเหนยว ( clay ) ทรายแปง ( silt ) ทราย เศษหน สารอนทรย น า และแกสตางๆ ในอตราสวนทตางกน แตโดยทวไปแลวอตราสวนขององคประกอบตางๆ มดงน

1) แรธาต ไดจากการสลายตวของหนและแรธาตประมาณรอยละ 45 2) อนทรยวตถ เกดจากการเนาเปอยผผงของซากพชซากสตว

ประมาณรอยละ 5 3) น า อยในชองวางระหวางดนประมาณรอยละ 25 4) อากาศ ไดแก แกสตางๆทอยในชองวาง

ระหวางดนประมาณ 25 ภาพท 2 องคประกอบของดน ทมา : http://www.rmutphysics.com/charud/oldnews/117/percent_soil.jpg 2. ชนหนาตดดน เมอเราขดดนลกลงไปจะเหนวา เนอของดนมลกษณะแตกตางกน ดงนนนกวทยาศาสตรจงแบงดนเปน 5 ชน โดยใชระดบความลกและสวนประกอบของดนในแตละชนเปนเกณฑ ดงน

1) ชน O : ชนอนทรยวตถ จะอยบรเวณผวดนเปนดนทมฮวมสอยมาก เนองจากมการยอยสลายของซากพชซากสตว เหมาะแกการเจรญเตบโตของพช

2) ชน A : ชนดนแร ประกอบดวยสารอนทรยสลายตว แลวผสมคลกเคลากบแรธาตทมอยในดน

3) ชน B : ชนสะสมของแร ดนชนนจะมการสะสมของแร ทมองคประกอบของเหลกอะลมเนยมคารบอเนต และซลกาซงถก ชะลางมาจากดนชนบน ท าใหดนมเนอแนน มความชนสงและม จดประ ( mottle ) สสมแดงกระจายอยทวไปในชนหนาตดดน สวนมากดนชนนจะมดนเหนยว

4) ชน C : ชนการผผงของหน ดนชนนจะมหนผผงและ เศษหนทเกดจากการแตกหกของดนดานซงเปนหนตนก าเนดของดน

5) ชน R : ชนหนดาน เปนชนหนทเปนวตถตนก าเนดดน ยงไมมการผสลายตวเปนดน ภาพท 3 ลกษณะชนหนาตดดน ทมา : http://www.myfirstbrain.com/thaidata/image.aspx?id=1654657

10

3. เนอดน ดนแตละแหงจะมลกษณะของเนอดนแตละแหงแตกตางกน เนองจากมปรมาณของทราย ทรายแปง และดนเหนยวทผสมอยในดนตางกน การทดนมขนาดของเนอดนแตกตางกนน ท าใหเกดชองวาระหวางเมดดนเปนทใหน าและอากาศแทรกเขาไปได ชองวางระหวางเมดดนคอ ความพรนของดน เมอพจารณาจากลกษณะของเนอดนแลว สามารถจ าแนกดนได 3 ประเภท คอ

1) ดนทราย เปนดนทประกอบดวยอนภาคของทราย ซงมขนาดใหญประมาณ 0.05 - 2 มลลเมตร ตงแตรอยละ 65-70 ขนไป โดยน าหนกมสมบตเหมอนทราย เมดดนมขนาดใหญ มความพรนมาก น าจงซมผานไดงายและไมอมน า

ภาพท 4 ลกษณะดนทราย

ทมา : http://www.ruangsangthai.com/upload/images/Image/11111111111111111111111.jpg 2) ดนเหนยว เปนดนทประกอบดวยอนภาคดนเหนยวซงมขนาดเลกกวา 0.002 มลลเมตรตงแต

รอยละ 40 ขนไปโดยน าหนกสวนใหญคอ เนอแนนและละเอยดลนมอ ความพรนนอย น าจงซมผานไดยากท าใหอมน าไดด

ภาพท 5 ลกษณะดนเหนยว ทมา : https://areeya9056.files.wordpress.com/2014/01/290420122087.jpg

11

3) ดนรวน เปนดนทประกอบดวยอนภาคของทราย โคลนตม และดนเหนยว โดยมปรมาณ ดนเหนยวไมมากนก มสมบตสวนใหญคอ เนอดนมความพรนมาก คอนขางโปรง น าและอากาศจงไหลผานไดดกวาดนเหนยวและอมน าไดดกวาดนทราย

ภาพท 6 ลกษณะดนรวน ทมา : http://xn--22c0bob6b0c5bdt1s.net/wp-tent/uploads/2015/05/news_img_446663_1.jpg 4. สของดน เปนสมบตของดนทสะทอนถงสภาพแวดลอม กระบวนการเกดดน แรทเปนองคประกอบดน สภาพการระบายน า และความอดมสมบรณของดนบรเวณนนได เชน

ดนสน าตาลหรอสด า แสดงวา ดนบรเวณนนมอนทรยวตถมาก มความอดมสมบรณสงเปนดนทเกดจากการสลายตวของหน แรทมเขม ถาดนอยบรเวณทลมต า หนาดนมสคล า และดนดานลางมเทาแสดงวา ดนมการระบายน าไมด

ดนสขาวหรอสเทาออน อาจเกดจากวตถตนก าเนดมสจาง หรอมทรายปนอยมากมกเปนดนทมความอดมสมบรณต า มการระบายน าด

ดนทมสเหลองและสแดง เปนดนทมการผผงสลายตวสง มพวกออกไซดของเหลกปนอยมาก มกพบบรเวณทสงตามเนนเขา

ดนทมสเทาปนน าเงน เปนดนทมน าขงอยตลอดหรอระบายน าไดไมด มสารประกอบของเหลกทมสเทา พบในบรเวณนาขาวทมน าขง

ดนสประหรอดนทมหลากสผสมกน แสดงวา เปนดนทอยในสภาพทมน าแชขงสลบกบดนแหง มกพบในดนนาซงมความสงจากระดบน าทะเลพอสมควร

12

ปจจยในการเกดดน

1. ภมอากาศ ภมอากาศของโลกมผลท าใหเกดดนประเภทตางๆตามเขตของภมอากาศ เชน

ในเขตรอนชนท าใหอตราการสลายตวของหนและแรเปนไปไดรวดเรวกวาในเขตอบอนหรอเขตหนาว 2. สงมชวต พชมผลตอดนในสภาพตางๆกน เชน เพมเตมอนทรยวตถ ชวยผสมสงทจะสรางเปนดนในแถบชมชนพชจะหนาแนน จลนทรยจะท างานเตมทดนทเกดจะลกและมชนชดเจน 3. ลกษณะภมประเทศ ลกษณะภมประเทศจะสงผลรนแรงในการชะลางพงทลายของหนาดน การระบายน าและความชนในดน บรเวณทเปนทราบจะเกดดนไดมากกวาเพราะน าจะชะลางหนาดนลงมา 4. วตถตนก าเนดดน วตถตนก าเนดดนมอทธพลตอองคประกอบ ลกษณะและคณสมบตของดน เชน ท าใหมจ านวนและปรมาณของแรธาต สดน เนอดน โครงสรางของดนและสมบตทางเคมของดนแตกตางกนออกไป 5. เวลา เปนปจจยทส าคญในการสลายตวของดน ดนทมอายมากกวาจะมสภาพหนาตดขางของดนสมบรณกวาดนทมอายนอย

สมบตของดน ดนทเกดจากวตถตนก าเนดตางชนดกน จะมลกษณะสวนประกอบและโครงสรางไมเหมอนกนซงในระดบชนน ขอแบงดงน

1) เนอดน เปนสมบตทบงถงปรมาณของอนภาคอนทรยขนาดตางๆไดแก ขนาดเมดทราย ( Sand )เมดทรายแปง ( Silt ) ขนาดดนเหนยว ( Clay ) ซงเปนอนภาคหลกขององคประกอบของดน และเมออนภาคเหลารวมตวกนดวยสดสวน(โดยน าหนก) ตางกน

2) สของดน สของดนเปนสมบตทสามารถของสภาพทางเคมและทางกายภาพของดนได เชน ดนสคล า เปนดนทมฮวมนหรออนทรยวตถ ดนสเทา สแดง สเหลอง เปนดนทมธาตเหลก เปนตน

3) ความเปนกรดเบส เปนสมบตทางเคมอยางหนงของดน เรานยมบอกระดบความเปนกรด เบสของดนเปนคา pH เทากบ 7.0 ถา pH ต ากวา 7.0 เรยกวา ดนเปนกรด และถา pH สงกวา 7.0 เรยกวา ดนเปนดาง

4)

13

ความเปนกรด-เบสของดน ความเปนกรด-เบสของดน เปนสมบตทางเคมของดนสามารถตรวจสอบไดโดยน าดนมาผสมกบน ากลน ใชแทงแกวคนใหเขากน จากนนตงทงไวใหดนตกตะกอนแลวน าสวนทเปนของเหลวไปทดสอบความเปนกรด-เบสของดนโดยใชอนดเคเตอร สของอนดเคเตอรจะเปลยนไปตามคาความเปนกรด-เบสทน ามาทดสอบ อนดเคเตอรทนยมใชมดงน

1) กระดาษลตมส มอย 2 ส คอสแดงและสน าเงน เมอน าของเหลวทไดจากการผสมดนกบน าหรอ สารตางๆมาทดสอบดวยกระดาษลตมสจะไดผลดงน

- ดนทเปนกรดจะเปลยนสกระดาษลตมสจากน าเงนเปนแดง แตไมเปลยนสกระดาษลตมสสแดง

- ดนทเปนเบสจะเปลยนสกระดาษลตมสจากสแดงเปนสน าเงน แตไมเปลยนสกระดาษลตมสสน าเงน

- ดนทเปนกลางจะไมเปลยนสกระดาษลตมสทงสแดงและน าเงน ภาพท 7 กระดาษลตมส ทมา : http://www.unionscience.co.th/image/cache/data/paper/litmuspaper-600x600.jpg

2) ยนเวอรซลอนดเคเตอร มทงชนดทเปนสารละลายและชนดทเปนกระดาษ ถาเปนกระดาษ จะเปนตลบและมแผนเทยบสคา pH ตงแต 1 ถง 14 สามารถทดสอบไดโดยของเหลวทไดจากการผสมดนกบน าหรอสารทตองการทดสอบมาแตะกระดาษยนเวอรซลอนดเคเตอร แลวน าไปเทยบกบแถบสแสดงคา pH ทมอยในตลบ โดยปกตแลวกระดาษยนเวอรซลอนดเคเตอรจะมสเหลองแตถาถกสารทเปนกรดจะเปลยนเปนสสม แดง หรอสมแดง และถาถกสารทเปนเบสจะเปลยนจากสเหลองเปนสเขยวหรอสน าเงน นอกจากน ยงสามารถตรวจสอบเปนกรด- เบสของดนไดจากการใชเครองวด pH โดยน าหววดของเครองไปจมในสารละลายผลทไดจะแสดงออกมาเปนตวเลข

- ดนทเปนกรดจะมคา pH นอยกวา 7 ยงคา pH มคานอยความเปนกรดยงสงมาก

- ดนทเปนกลางจะมคา pH เทากบ 7

- ดนทเปนเบสจะมคา pH มากกวา 7 ยงคา pH มคามากความเปนเบสยงสงมาก

ภาพท 8 ยนเวอรซลอนดเคเตอรแบบกระดาษ ทมา : https://majorchemspa.files.wordpress.com/2011/10/ind16.gif

14

คา pH มคาอยระหวาง 1-14 โดยปกตแลวคา pH ของดนจะมคาอยในชวง 4.0-10.0 ถาดน มคา pH เทากบ 7 แสดงวาดนมสภาพเปนกลางอาจกลาวไดวาดนมสงทท าใหเปนกรดและเบสอยในปรมาณทเทากนพอด นกเรยนสามารถศกษาชวง pH ของดนไดจากภาพตอไปน พชแตละชนดตองการ pH ทแตกตางกนดงน

ชนดของพช คา pH ของดนทเหมาะสม ขาว 5.5-6.0

ขนฉาย ผกกาดหอม ผกกาดขาว ถวลนเตา 6.0-7.0

กะหล าปล คะนา แครอต 5.7-7.0

มนเทศ 5.5-7.0

ยาสบ 5.4-7.0

ออย ฝาย 6.0-8.0

สปปะรด 5.0-6.0

พรก 5.5-7.0

ถวลสง กลวย 6.0-7.5

มะมวง 6.5-8.0

กลวยไม 6.8-7.0

ความเปนกรด-เบสของดนของดนมผลทงทางตรงและทางออมตอการเจรญเจรญเตบโตของพช เนองจากพชจะน าธาตอาหารทอยในดนไปใชประโยชนไดมากนอยเพยงใดขนอยกบคา pH ชวงหนงเทานน ถาคา pH มากหรอนอยเกนไป พชกจะดดอาหารนนๆมาใชยาก เชน ธาตฟอสฟอรสทอยในรปของสารละลาย สามารถดดไปใชไดงาย เมอดนมคา pH อยระหวาง 6.0-7.0 ถาคา pH มากหรอนอยกวานพชจะน าไปใชไดนอยมาก และจลนทรยตางๆในดนจะเจรญเตบโตและท างานไดด เมอมคา pH ของดนอยระหวาง 6.0-7.0

15

การปรบปรงคณภาพของดน กรมพฒนาทดนไดศกษาดนในบรเวณตางๆของประเทศไทย และไดจ าแนกดนออกเปนกลมๆเรยกวา ชดดน พบวาดนในแตละภมภาคของประเทศไทยมลกษณะตางกน เชน ลกษณะดนในเขตภาคกลางซงเปนทราบลม ถาเปนบรเวณทมน ามากกจะปลกขาวเปนสวนใหญ แตถาอยในบรเวณภเขาดนจะมสด าเขม รวนซย จงเหมาะแกการปลกพชไร และถาเปนบรเวณรมแมน าใหญจะเปนดนรวนและเปนดนรวนคอนขางเหนยว สวนดนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอในเขตทราบสงโคราชดนสวนมากจะเปนดนทราย จะเหนวาดนในแตละบรเวณจะมลกษณะดนและโครงสรางดนแตกตางกนไป เราจงควรใชประโยชนจากดนใหเหมาะสม เพราะถาใชดนอยางไมเหมาะสมแลวจะท าใหเกดปญหาเกยวกบดนตามมาได สาเหตทท าใหดนเสอมสภาพและขาดความอดมสมบรณ

1) การชะลางพงทลายของหนาดนจากการกระท าของธรรมชาต เชน ลมและกระแสน าท าใหผวดน ขาดความอดมสมบรณ

2) การปลกพชชนดเดยวกนซ าเดมเปนเวลานาน ท าใหปยและแรธาตทอยในดนลดนอยลงไป 3) การตดไมท าลายปาท าใหพชทปกคลมดนถกท าลายไป เมอฝนตกลงมากจะเกดการกดเซาะหนาดนท า

ใหปยและแรธาตถกชะลางลงไป 4) การขาดความรความเขาใจและการใชดนอยางไมระมดระวง เชน การเผาพชและหญาในไรนาท าให

แรธาตทเปนประโยชนตอพชและจลนทรยในดนถกท าลายไป การใชปยเคมและยาก าจดศตรพช เพอเพมผลผลตมากมากไป ท าใหดนเสอมสภาพและมสารพษตางๆตกคางอยในดน

ภาพท 9 การตดไมท าลายปาท าใหแรธาตของดนเสอมสลายไป ทมา : http://www.sueissaraloei.com/index.php?lay=show&ac=article&Id=539363433&Ntype=6

16

การปรบปรงคณภาพของดน จากกจกรรมตางๆของมนษยและการกระท าของธรรมชาต อาจเปนสาเหตทท าใหดนเสอมคณภาพลงไป เราจงควรศกษาสาเหตทท าใหดนเสอมภาพและขาดความ อดมสมบรณเพอหาแนวทางในการปรบปรงคณภาพของดนและแกปญหาของดนในทองถนเพอจะไดใชประโยชนจากดนไดถกวธและไมเปนการท าลายดนทมคณประโยชนตอเราอยางยง เมอเกดปญหาดนเสอมสภาพเราควรหาวธการปรบปรงและแกไข และควรใชประโยชนจากดนใหคมคาไมท าลายความอดมสมบรณของดน ซงมแนวทางการปฏบตดงน

1) การเพมแรธาตในดนโดยการใสปย เพอเพมแรธาตทพชตองการหรอชวยใหดนมความพรน มากขน มอากาศถายเทไดสะดวก ซงมวธการดงน

(1) การใสปยวทยาศาสตรหรอปยเคม เพอเพมแรธาตบางชนดใหกบพชทปลก เชนไนโตรเจน (N) ฟอสฟอรส (P) และโพแทสเซยม (K) แตละชนดและปรมาณของปยทใสขนอยกบสภาพของดนและพชทปลก หากใชไมถกและเหมาะสมอาจท าใหดนแนนมสารตกคาง และพชไมเจรญเตบโต (2) การใสปยอนทรย เชน ปยคอกและปยพชสดจะชวยใหดนมความพรนมากขน เนอดนไมแนน และอมน าไดด แตควรใชในปรมาณทเหมาะสม

2) การใชสารเคมปรบสภาพดนทมปญหา มแนวทางในการแกไขดงน ดนเปรยว คอดนทมสภาพเปนกรด แกไขโดยใสสารทมสภาพเปนดางลงในดนเพอปรบใหดนมสภาพเปนกลาง โดยทวไปนยมใสปนขาวหรอดนมารลใสลงไปในดน เกรดความร ดนมารล คอ ดนทมเนอดนเปนสารประกอบจ าพวกแคลเซยม คารบอเนตเปนสวนใหญ มอเราหยดน ามะนาวลงไป น ามะนาวจะท าปฏกรยากบแคลเซยม คารบอเนต ท าใหเกดแกสคารบอนไดออกไซดเปนฟองฟขนมา ถาดเผนๆจะดเหมอนดนพอง ตวขน คนทวไปเรยกวา ดนสอพอง ดนมารลเกดจากการสลายตวของหนปน พบมากใน จงหวดลพบร สระบร และนครสวรรค ดนชนดนใชลดความเปนกรดของดน และยงใชสบปนซเมนต และแปงกระแจะใชประพรมตามรางกาย

17

3) การปลกพชเพอปองกนดนเสอมสภาพ มแนวทางดงน 1. ปลกพชหมนเวยน เปนการปลกพชตางชนดกนบนพนทเดยวกนหมนเวยนไปเรอยๆ

เนองจากการปลกพชชนดเดยวกนซ าซากในพนทใดพนทหนงจะท าใหเกดดนคอยๆหมดความอดมสมบรณในทสด จงควรปลกพชชนดตางๆสลบกนไป เปนการชวยเพมอนทรยวตถลงในดนตลอดเวลา เชน ในพนทแปลงหนงในฤดฝนใชปลกขาว หลงจากเกบเกยวขาวแลวน ามาใชปลกพชไร เชน แตงโม ถวเขยว หรอขาวโพดสลบกนไป การปลกพชหมนเวยนนยมปลกสลบกบพชตระกลถวเพราะจะชวยเพมไนโตรเจนในดน

2. การปลกพชสลบแถว เปนวธการปลกพชตางชนดกนลงบนพนทแปลงเดยวกน เชน ปลก พชชนดหนงซงท าใหเกดการพงทลายของหนาดนไดงายกหาพชอนทยดเกาะดนไดดปลกถดลงมาเผอวาดนทถกพงทลายมาจากแปลงแรกจะถกกกอยในแปลงถดไป โดยท าเปนแปลงขนาดเลกขวางแนวระดบทางลาดเอยงของพนท ซงสามารถท าไดในพนททเปนไหลเขา มความลาดเอยงของพนทมากกวาทองทงทเปนทราบ หรอการปลกพชทมระดบความสงแตกตางกนออกไป ผลดของการปลกพชสลบแถว คอ ชวยชะลอความเรวของน าและลมทพดได

3. การปลกพชคลมดน โดยปรกตบรเวณสวนหรอไรทเพาะปลกมกจะปลกพชเปนแถวๆ ทดนระหวางแถวไมมหญาปกคลมท าใหเกดการพงทลายไดงาย พชทนยมหรอเหมาะสมในการปลกพชคลมดน คอ วชพชชนดตางๆโดยเฉพาะอยางยงหญา ซงนอกจากจะท าใหดนชมชนแลว ยงสามารถน ามาใชเลยงสตวไดอกดวย

ภาพท 9 การปลกพชหลายชนดเปนแถบสลบกน เปนการอนรกษดนชวยปองกนการพงทลายของหนาดน ทมา : http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=12&chap=8&page=t12-8- infodetail05.html

18

4. การปลกพชก าบงลม เปนวธการปลกตนไมเปนแนวก าบงลม ซงอาจปลกไมพมหรอพช บางชนดทชวยลดความเรวของลมทพดผาน การปลกพชโดยวธการนนยมกระท าในเขตทสภาพภมอากาศแบบแหงแลงหรอกงแหงแลง ผลดของการปลกพชในลกษณะน คอ ชวยลดความรนแรงของการสญเสยหนาดนทเกดจากการกระท าของลมไดเปนอยางด นอกจากน ยงชวยลดความสญเสยความชนในดนและการคายน าของพชไดอกดวย

5. การปลกปาหรอการปลกพชแบบวนเกษตร เปนการใชประโยชนในดนซงอาจปลกตนไม ควบคกบพชเกษตรบนพนทเดยวกน หรอปลกสลบกนคนละเวลากไดการปลกพชแบบวนเกษตรหรอไรนาปาผสมจะชวยอนรกษดนใหอดมสมบรณขน

6. การปลกพชตามแนวระดบ ขวางทางลาดเอยงของพนท 7. ปลกพชแบบขนบนได ลดการกรอนของดนและปองกนการชะลางพงทลายของดน

ภาพท 10 การปลกหญาแฝกชวยใหดนอมน าและชวยปองกนการพงทลายของหนาดน ทมา : http://www.vigotech.co.th/images/column_1410408070/1.jpg

19

บตรค าถามท 1 ชดท 1

เรอง ดน

ชอ...............................................................นามสกล.........................................ชน...............เลขท............... ค าชแจง ใหนกเรยนน าอกษรหนาขอความทางดานขวามอ เตมหนาขอความดานซายมอทม ความสมพนธกน คะแนน 10 คะแนน

1. ดน ก. ดนทมการผผงสลายตวสงมพวกออกไซด 2. ฮวมส ของเหลกปนอยมาก 3. ดนชน O ข. ดนบรเวณนนมอนทรยวตถมาก มความ 4. ดนชน B อดมสมบรณสง 5. ดนรวน ค. ซากของสงมชวตทเนาเปอย 6. ดนเหนยว ง. เกดจากการสลายตวของหนและแรธาต 7. ดนทราย ตางๆรวมทงอนทรยสาร 8. ดนสน าตาลหรอสด า จ. ดนชนทมฮวมสในดนอยมาก 9. ดนทมสเหลองหรอสแดง ฉ. ดนทมเนอแนน มความชนสงและมจดประ 10. องคประกอบของดน ช. ดนทเหมาะแกการเพาะปลก

ซ. เนอแนนและละเอยดลนมอ ความพรนนอย น าซ าผานไดยากท าใหอมน าไดด

ฌ. เมดดนมขนาดใหญ มความพรนมาก น าซมผานไดงายและไมอมน า ญ. แรธาต อนทรวตถ น า และอากาศ

20

บตรค าถามท 2 ชดท 1

เรอง ดน

ค าชแจง ใหใสเครองหมาย ( ) หนาขอความทถก ใสเครองหมาย ( ) หนาขอความทผด คะแนน 10 คะแนน 1. เนอดนทแตกตางกน มความเมาะสมในการน าไปใชในกจกรรมทแตกตางกนออกไป 2. กระดาษลตมส มอย 2 ส คอ สแดงและสน าเงน 3. ดนทเปนกรดจะเปลยนสกระดาษลตมสจากสน าเงนเปนสแดง 4. ดนทเปนเบสจะเปลยนสกระดาษลตมสจากสน าเงนเปนสแดง 5. ดนทใหคา pH สงกวา 7.0 มสภาพเปนกรด 6. การปลกขาวดนควรมคา pH 5.5-6.0 7. ดนทมความเปนกลางมคา pH เทากบ 7 8. pH ของดน คอ คาทบอกความเขมกรดหรอเบสของดน pH มคาตงแต 0-14 9. ปจจยในการเกดดน ไดแก ภมอากาศ สงมชวต ลกษณะภมประเทศ วตถตนก าเนดดน และเวลา 10. ปลกพชแบบขนบนได ลดการกรอนของดนและปองกนการชะลางพงทลายของดน

ท าไดไหมครบ

21

บตรค าถามท 3 ชดท 1

เรอง ดน

ค าชแจง ใหน าค าหรอขอความตอไปนเตมในแตละขอใหถกตอง คะแนน 6 คะแนน

1. ลกษณะเนอดนหยาบ ดดซบน า และแรธาตไดนอย ปรบปรงแกไขไดโดยใสอนทรยวตถลงในดนอยางสม าเสมอ………………………………………………………………………………………

2. ดนทมเนอดนเปนสารประกอบ จ าพวกแคลเซยมคารบอเนต ใชลดความเปนกรดของดน ……………………………………………………………………………………………………..

3. ดนทมสภาพเปนกรด ไมเหมาะกบการเจรญเตบโตของพช การปรบปรงแกไขความเปนกรดของดน ดวยการใสสารทเปนดางลงไปในดนเพอปรบใหดนมสภาพเปนกลาง ไดแก ปนขาว ……………………………………………………………………………………………………

4. ดนทมระดบความเขมขนของเกลอในดนสง พชไมสามารถดดน าจากดนมาเลยงล าตนได ท าใหตนเหยวและใบไหม ปรบปรงแกไขโดยใชน าจดชะลางและอาจเตมผงก ามะถนหรอแคลเซยม ซลไฟตลงในดนเพอปรบใหดนกลายเปนเกลอซลเฟตทน าชะลางไดถกงาย ……………………………………………………………………………………………………….

5. การเพมแรธาตในดนโดยการใสปย การใชสารเคมปรบสภาพดนทมสภาพดนทมปญหาและการปลกพชเพอปองกนดนเสอมสภาพ………………………………………………………………..

6. เขตภาคกลางเปนทราบลมมน ามาก สวนใหญปลกขาว แตถาอยในบรเวณภเขาดนมสด าเขม รวนซย ตอการปลกพชไร………………………………………………………………………..

ดนมารล ดนเปรยว ดนเคม

ดนขาดความอดมสมบรณ การปรบปรงคณภาพดน การใชประโยชนจากดน

22

บตรกจกรรมกลม ชดท 1 เรอง ดน

1. ชอ……………………….นามสกล …………………………..ชน……. เลขท……..

2. ชอ……………………….นามสกล …………………………..ชน……. เลขท……..

3. ชอ……………………….นามสกล …………………………..ชน……. เลขท……..

4. ชอ……………………….นามสกล …………………………..ชน……. เลขท……..

5. ชอ……………………….นามสกล …………………………..ชน……. เลขท……..

ตอนท 1 ค าชแจง ใหนกเรยนเตมกระบวนการเกดตามแผนภาพนใหถกตอง คะแนน 4 คะแนน

ดน

23

ตอนท 2 ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามใหถกตอง คะแนน 5 คะแนน 1. ดนแบงออกเปนกชน ชนอะไรบาง และใชอะไรเปนเกณฑในการแบง ……………………………………………………………………………………………………..…………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………..…………………………….. 2. องคประกอบของดน ไดแก ............................................................................................................................. ......................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. เนอดน หมายถง …………………………………………………………………………………………..……………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………..……………………… 4. ดนเปรยวมลกษณะอยางไร และแกไขไดดวยวธใด ………………………………………………………………………………………………………………………….……………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. การปลกพชคลมดนนอกจากจะชวยปองกนการกดเซาะพงทลายของดนแลวยงใหประโยชนอยางอนอกหรอไม อยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………….................................

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

24

บตรแบบฝกเสรมการเรยนร ชดท 1

เรอง ดน

ชอ.......................................นามสกล.................................. ......................ชน...............เลขท...............

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปนใหถกตอง คะแนน 6 คะแนน

1. ถาจ าแนกดนตามลกษณะของเนอดนจะแบงไดเปนกประเภท อะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………

2. เพราะเหตใดดนแตละพนทจงมสภาพแตกตางกน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………

3. กรมพฒนาทดนไดศกษาดนในบรเวณตางๆของประเทศไทย และไดจ าแนกดนออกเปนกลมๆเรยกวา…………………………………………… เชน …………………………………………………………………..……… …………………………………………………………………………………………………………………..………………..………

4. ความเปนกรด – เบสของดน มผลตอการเจรญเตบโตของพชหรอไม ในลกษณะใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………..….…… ………………………………………………………………………………………………………………………………………..……

5. ปญหาดนเสอมสภาพมสาเหตมาจาก

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………….............................….

6. ถาใชปยเคมบ ารงพชในดนเปนเวลานาน จะสงผลตอดนในลกษณะใด

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

25

บตรแบบทดสอบหลงเรยน

ค าชแจง 1. จงท าเครองหมายกากบาท ( ) ทบอกษรหนาค าตอบทถกตอง 2. ใชเวลาในการท าขอสอบ 10 นาท จ านวน 10 ขอ คะแนนเตม 10 คะแนน

1. ขอใดกลาวถกตอง ก. ดนชนบนจะมสงมชวตขนาดเลกอาศยอยนอยกวาดนชนลาง ข. ดนชนลางเหมาะแกการปลกพชมากกวาดนชนบนดนชนบน ค. ดนชนบน มความพรนมากกวาดนชนลาง ง. ดนชนลาง มแรธาตมากกวาดนชนบน 2. ถาดนบรเวณรอบๆชมชนของนกเรยนมคา pH 7.5-8.0 แตนกเรยนตองการปลกขาว ยาสบ มนเทศ และ มะเขอเทศ นกเรยนตองปรบปรงดนในลกษณะใด ก. เตมปนขาวกอนไถพรวน ข. เตมก ามะถนกอนไถพรวน ค. ตากดนใหแหงแลวใสปยพชสดกอนไถพรวน ง. ใสปยเคมทมธาตไนโตรเจน และโพแทสเซยมเทาๆกน 3. ปรบปรงดนเปรยวใหเหมาะแกการเพาะปลกท าไดอยางไร ก. เตมดนมารล ข. เตมปนขาว ค. เตมก ามะถนผง ง. ถกทง ก ข และ ค

26

ภาพตอไปนตอบค าถามขอ 4

4. ดนชนใดมความอดมสมบรณมากเหมาะแกการเจรญเตบโตของพช ก. ชน O ข. ชน A ค. ชน B ง. ชน C 5. การอนรกษและพฒนาดน หมายถง ขอใด ก. การปลกพชตามแนวระดบ และการปลกพชชนดเดยวซ าๆ ข. การถางพชจนเตยน และการเพมสารอนทรยในดน ค. การปลกพชคลมดน และการปลกพชหมนเวยน ง. การเผาวชพชในไรนา และการปลกปา 6. ความเปนกรด-เบสของดนขนอยกบสงใด ก. สของดน ข. แรธาตในดน ค. ขนาดของเมดดน ง. สของดนและแรธาตในดน 7. ขอใดกลาวถกตอง ก. ในหนาตดดนหนงๆจะตองพบชนดนทงหมด 4 ชนเสมอ ข. ในหนาตดดนหนงๆนนจะพบชน B ในพนททถกกดเซาะ ค. ในหนาตดดนหนงๆจะพบชน O ในพนททปกคลมดวยหญา ง. ในดนตนหรอในดนทไมไดผานการผผงอยางรนแรง จะพบในชน B เสมอ

27

8. ดนเปนวตถทเกดขนตามธรรมชาต เกดจากการสลายตวของอะไร ก. หน ข. แร ค. การสลายตวของอนทรยสาร ง. ถกทง ก ข และ ค 9. ดนแตละชนดเมดดนจะมเสนผาศนยกลางไมเทากน ล าดบใดเรยงขนาดเสนผาศนยกลางของเมดดนจากมากไปหานอย ก. ดนทราย ดนรวน ดนเหนยว ข. ดนเหนยว ดนรวน ดนทราย ค. ดนรวน ดนทราย ดนเหนยว ง. ดนรวน ดนเหนยว ดนทราย 10. การกระท าทท าใหความอดมสมบรณของดนลดลง คอ ขอใด ก. การปลกพชชนดเดยวซ าๆกน ข. การปลกพชขวางทางลาด ค. การปลกพชคลมดน ง. การไถคราดดน

28

บรรณานกรม

บญชา แสนทว และคณะ. คมอการสอนวทยาศาสตร ม.2 เลม 2. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ วฒนา พานชจ ากด. บญชา แสนทว และคณะ. หนงสอเรยนรายวชาวทยาศาสตร ม.2 เลม 2. กรงเทพมหานคร:

ส านกพมพ วฒนา พานชจ ากด. ฝายวชาการดอกหญาวชาการ. (2556). ตวเขมวทยาศาสตร ม.2 เลม 1. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ ดอกหญาวชาการ. ฝายวชาการ พบซ. (2554). คมอเตรยมสอบวทยาศาสตร ม.2. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ พบซ. ลดดาวลย เสยงสงข. (2558). วทยาศาสตร ม.2เลมรวม เทรม 1-2. กรงเทพมหานคร: ไฮเอดพบลชชง. วระ อนศรสงข. (2558). พชตขอสอบสบายๆใน 3 วนวทยาศาสตร ม. ตน. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพฟสกสเซนเตอร. สถาบนกวดวชาตวเตอรพอยท. (2557). สรปวทยาศาสตร ม.ตน . กรงเทพมหานคร: กรน ไลฟ พรนทตง เฮาส . สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย,กระทรวงศกษาธการ. (2554). คมอรายวชา พนฐาน วทยาศาสตร 3 ชนมธยมศกษาปท 2 เลม 1. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ สกสค ลาดพราว. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย,กระทรวงศกษาธการ. (2553). หนงสอเรยนรายวชา พนฐาน วทยาศาสตร 3 ชนมธยมศกษาปท 2 เลม 1. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ สกสค ลาดพราว. สมพงษ จนทรโพธศร.คมอเตรยมสอบวทยาศาสตร ม.2. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพไฮเดดพบลชชง. สมศกด อมพรวสทธโสภา และ ดวงกมล บรบรณพานช. อจฉรยะวทยาศาสตร ม.2 เลม 1. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพนพนธ. สคนธ ลนธพานนท. (2551). นวตกรรมการเรยนการสอนเพอพฒนาคณภาพของเยาวชน. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: เทคนคพรนตง. เสยง เชฐศรพงศ. (2554). คมอวทยาศาสตร 3 ม.2.เลม 1. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ พ.ศ. พฒนา. อดมเดช ใหมเอยม, สรยศ สทธธรรม และ กล อภวฒน เจรญกล. (2558). วทยาศาสตร ม.2 เลม 2. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพฟรบายด.

29

บตรเฉลย

30

บตรเฉลยแบบทดสอบกอนเรยน ชดท 1

เรอง ดน

ขอ เฉลย

1 ง

2 ข

3 ข

4 ก

5 ก

6 ง

7 ค

8 ง

9 ง

10 ข

อยาแอบดเฉลยนะ เดก ๆ

31

บตรเฉลยค าถาม ท 1 ชดท 1

เรอง ดน

ชอ...............................................................นามสกล.........................................ชน...............เลขท............... ค าชแจง ใหนกเรยนน าอกษรหนาขอความทางดานขวามอ เตมหนาขอความดานซายมอทม ความสมพนธกน

ง 1. ดน ก. ดนทมการผผงสลายตวสงมพวกออกไซด ค 2. ฮวมส ของเหลกปนอยมาก จ 3. ดนชน O ข. ดนบรเวณนนมอนทรยวตถมาก มความ ฉ 4. ดนชน B อดมสมบรณสง ช 5. ดนรวน ค. ซากของสงมชวตทเนาเปอย ซ 6. ดนเหนยว ง. เกดจากการสลายตวของหนและแรธาต ฌ 7. ดนทราย ตางๆรวมทงอนทรยสาร ข 8. ดนสน าตาลหรอสด า จ. ดนชนทมฮวมสในดนอยมาก ก 9. ดนทมสเหลองหรอสแดง ฉ. ดนทมเนอแนน มความชนสงและมจดประ ญ 10. องคประกอบของดน ช. ดนทเหมาะแกการเพาะปลก

ซ. เนอแนนและละเอยดลนมอ ความพรนนอย น าซ าผานไดยากท าใหอมน าไดด

ฌ. เมดดนมขนาดใหญ มความพรนมาก น าซมผานไดงายและไมอมน า ญ. แรธาต อนทรวตถ น า และอากาศ

32

เฉลยบตรค าถามท 2 ชดท 1

เรอง ดน

ค าชแจง ใหใสเครองหมาย ( ) หนาขอความทถก ใสเครองหมาย ( ) หนาขอความทผด

คะแนน 10 คะแนน

( ) 1. เนอดนทแตกตางกน มความเมาะสมในการน าไปใชในกจกรรมทแตกตางกนออกไป ( ) 2. กระดาษลตมส มอย 2 ส คอ สแดงและสน าเงน ( ) 3. ดนทเปนกรดจะเปลยนสกระดาษลตมสจากสน าเงนเปนสแดง ( ) 4. ดนทเปนเบสจะเปลยนสกระดาษลตมสจากสน าเงนเปนสแดง ( ) 5. ดนทใหคา pH สงกวา 7.0 มสภาพเปนกรด ( ) 6. การปลกขาวดนควรมคา pH 5.5-6.0 ( ) 7. ดนทมความเปนกลางมคา pH เทากบ 7 ( ) 8. pH ของดน คอ คาทบอกความเขมกรดหรอเบสของดน pH มคาตงแต 0-14 ( ) 9. ปจจยในการเกดดน ไดแก ภมอากาศ สงมชวต ลกษณะภมประเทศ วตถตนก าเนดดน และเวลา ( ) 10. ปลกพชแบบขนบนได ลดการกรอนของดนและปองกนการชะลางพงทลายของดน

33

เฉลย บตรค าถามท 3 ชดท 1

เรอง ดน

ค าชแจง ใหน าค าหรอขอความตอไปนเตมในแตละขอใหถกตอง คะแนน 6 คะแนน

1. ลกษณะเนอดนหยาบ ดดซบน า และแรธาตไดนอย ปรบปรงแกไขไดโดยใสอนทรยวตถลงในดนอยางสม าเสมอ แนวการตอบ ดนขาดความอดมสมบรณ

2. ดนทมเนอดนเปนสารประกอบ จ าพวกแคลเซยมคารบอเนต ใชลดความเปนกรดของดน แนวการตอบ ดนมารล

3. ดนทมสภาพเปนกรด ไมเหมาะกบการเจรญเตบโตของพช การปรบปรงแกไขความเปนกรดของดน ดวยการใสสารทเปนดางลงไปในดนเพอปรบใหดนมสภาพเปนกลาง ไดแก ปนขาว แนวการตอบ ดนเปรยว

4. ดนทมระดบความเขมขนของเกลอในดนสง พชไมสามารถดดน าจากดนมาเลยงล าตนได ท าใหตนเหยวและใบไหม ปรบปรงแกไขโดยใชน าจดชะลางและอาจเตมผงก ามะถนหรอแคลเซยม ซลไฟตลงในดนเพอปรบใหดนกลายเปนเกลอซลเฟตทน าชะลางไดถกงาย แนวการตอบ ดนเคม

5. การเพมแรธาตในดนโดยการใสปย การใชสารเคมปรบสภาพดนทมสภาพดนทมปญหาและการปลกพชเพอปองกนดนเสอมสภาพ แนวการตอบ การปรบปรงคณภาพของดน

6. เขตภาคกลางเปนทราบลมมน ามาก สวนใหญปลกขาว แตถาอยในบรเวณภเขาดนมสด าเขม รวนซย ตอการปลกพชไร แนวการตอบ การใชประโยชนจากดน

ดนมารล ดนเปรยว ดนเคม

ดนขาดความอดมสมบรณ การปรบปรงคณภาพดน การใชประโยชนจากดน

34

เฉลย บตรกจกรรมกลม ชดท 1

เรอง ดน

1. ชอ……………………….นามสกล …………………………..ชน……. เลขท……..

2. ชอ……………………….นามสกล …………………………..ชน……. เลขท……..

3. ชอ……………………….นามสกล …………………………..ชน……. เลขท……..

4. ชอ……………………….นามสกล …………………………..ชน……. เลขท……..

5. ชอ……………………….นามสกล …………………………..ชน……. เลขท……..

ตอนท 1 ค าชแจง ใหนกเรยนเตมกระบวนการเกดตามแผนภาพนใหถกตอง คะแนน 4 คะแนน

สลายตว สลายตว

หนและแร ซากพช

ซากสตว

ฮวมส วตถตนก าเนด

ดน

35

ตอนท 2 ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามใหถกตอง คะแนน 5 คะแนน 1. ดนแบงออกเปนกชน ชนอะไรบาง และใชอะไรเปนเกณฑในการแบง แนวการตอบ แบงออกเปน 5 ชน คอ O A B C และชนหนดนดาน โดยใชความลก และ องคประกอบของดนในแตละชนเปนเกณฑ 2. องคประกอบของดน ไดแก แนวการตอบ แรธาต 45% อนทรยวตถ 5% น า 25% และอากาศ 25% 3. เนอดน หมายถง แนวการตอบ วตถตางๆทผสมอยในดน ท าใหดนเปนดนละเอยดหรอดนหยาบขนอยกบขนาด ของอนภาคของวตถทมอยในดน 4. ดนเปรยวมลกษณะอยางไร และแกไขดวยวธ แนวการตอบ คอดนทมสภาพเปนกรด แกไขโดยใสปนขาวเพอปรบสถาพดนใหเปนกลาง 6. การปลกพชคลมดนนอกจากจะชวยปองกนการกดเซาะพงทลายของดนแลวยงใหประโยชนอยางอนอก

หรอไม อยางไร แนวการตอบ ใหความชมชนแกดน และเพมแรธาตใหแกดน

36

เฉลย บตรแบบฝกเสรมการเรยนร

ชดท 1 เรอง ดน

ชอ.......................................นามสกล.................................. ......................ชน...............เลขท...............

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปนใหถกตอง คะแนน 6 คะแนน

1. ถาจ าแนกดนตามลกษณะของเนอดนจะแบงไดเปนกประเภท อะไรบาง แนวการตอบ 3 ประเภท ไดแก ดนทราย ดนเหนยว และดนรวน

2. เพราะเหตใดดนแตละพนทจงมสภาพแตกตางกน แนวการตอบ ดนทมสแตกตางกน เพราะ ปจจยตาง ๆ ไดแก สภาพแวดลอมทแตกตางกน กระบวนการเกดดน และแรทเปนองคประกอบของดน

3. กรมพฒนาทดนไดศกษาดนในบรเวณตาง ๆ ของประเทศไทย และไดจ าแนกดนออกเปนกลมๆเรยกวา แนวการตอบ ชดดน เชน ชดดนราชบร ชดดนองครกษ ชดดนพมาย

4. ความเปนกรด – เบสของดน มผลตอการเจรญเตบโตของพชหรอไม ในลกษณะใด แนวการตอบ สงผล ดนทเปนกรดหรอเบสสงจะท าใหพชเจรญเตบโตไดไมด

5. ปญหาดนเสอมสภาพมสาเหตมาจาก

แนวการตอบ การพงทลายของหนาดน การปลกพชชนดเดยวซ าๆและการตดตนไมท าลายปา

6. ถาใชปยเคมบ ารงพชในดนเปนเวลานาน จะสงผลตอดนในลกษณะใด แนวการตอบ เกดปญหาดนแนนและสารเคมตกคาง

37

บตรเฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

ชดท 1 เรอง ดน

คะแนนออกแลว

ท าไดกนไหมพวกเรา

ขอ เฉลย

1 ค

2 ข

3 ง

4 ก

5 ค

6 ก

7 ข

8 ง

9 ข

10 ก

38

ภาคผนวก

39

กระดาษค าตอบ

ชอ.......................................นามสกล.................................. ......................ชน...............เลขท...............แบบทดสอบ เรอง ………………………………………………………………………………..

แบบทดสอบกอนเรยน

ขอ ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

รวม

40

กระดาษค าตอบ

ชอ.......................................นามสกล.................................. ......................ชน...............เลขท...............แบบทดสอบ เรอง ……………………………………………………………………………………….……………………..

แบบทดสอบหลงเรยน

ขอ ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

รวม