(ค.ศ. 1949 – 1992)...ร มฝ ปากก บฟ น: ความส มพ นธ จ น-เกาหล เหน อในย คสงครามเย น (ค.ศ

รมฝปากกบฟน: ความสมพนธจน-เกาหลเหนอในยคสงครามเยน

(ค.ศ. 1949 – 1992)

สทธพลเครอรฐตกาล1

บทคดยอ

ในยคสงครามเยน ผน�าของจนมกกลาวถงความสมพนธระหวางจนกบ

เกาหลเหนอวาสนทสนมกนประดจรมฝปากกบฟน ซงแสดงใหเหนถงมตรภาพท

ผงอยในสายโลหตอนเปนผลมาจากความรวมมอกนในการตอสกบจกรวรรดนยม

อเมรกนในสงครามเกาหล(ค.ศ.1950–1953)อยางไรกตามการเปนพนธมตร

ดงกลาวมไดด�าเนนไปอยางราบรนบทความนตองการชใหเหนวาในทศวรรษ1960

จนตองการใชสนธสญญาพนธมตรทลงนามกบเกาหลเหนอเมอค.ศ. 1961 เพอ

สกดกนอทธพลของทงสหรฐอเมรกาและสหภาพโซเวยตบนคาบสมทรเกาหล

จนจงตองเอาใจเกาหลเหนอโดยยอมประนประนอมในเรองเสนเขตแดนแตแลว

การปรบปรงความสมพนธระหวางจนกบสหรฐอเมรกาเพอตอตานสหภาพโซเวยต

ในทศวรรษ1970กท�าใหจนค�านงถงขอเรยกรองของเกาหลเหนอนอยลงดไดจาก

การทจนไมสนบสนนใหคมอลซงใชก�าลงบกเกาหลใตอกครงใน ค.ศ. 1975

นอกจากนการเปดประเทศและปฏรปเศรษฐกจของเตงเสยวผงในปลายทศวรรษ

เดยวกนไดน�าไปสความสมพนธทางเศรษฐกจระหวางจนกบเกาหลใตความส�าคญ

ของเกาหลเหนอในสายตาของจนยงลดนอยลงไปอกเมอจนปรบปรงความสมพนธ

กบสหภาพโซเวยตไดส�าเรจในค.ศ.1989และท�าใหในทสดจนตดสนใจสถาปนา

ความสมพนธทางการทตกบเกาหลใตในค.ศ.1992ซงเทากบเปนการสนสดความ

เปนพนธมตรระหวางจนกบเกาหลเหนอในทางพฤตนย

ค�าส�าคญ: จนเกาหลเหนอสงครามเยนพนธมตร

1ปร.ด.(สหวทยาการ),วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร

Email:[email protected]

วารสารสงคมศาสตร ปท10ฉบบท1(ม.ค.-ม.ย.2557)หนา41-78.

4342 สทธพล เครอรฐตกาล

Lips and Teeth: Sino-North Korean Relations in the Cold War

(1949 – 1992)

SitthiphonKruarattikan2

Abstract DuringtheColdWar,Sino-NorthKoreanrelationswereoftendescribedbyChineseleadersas“lipsandteeth”,showingthesealed-in-blood friendship between the two countrieswhich fought theAmericanimperialiststogetherintheKoreanWar(1950-1953).Asamatter of fact, the so-called lips and teeth relationsweremererhetoric.Thisarticleshowsthat,inthe1960s,Chinausedthe1961alliancetreatywithNorthKoreatocontaintheAmericanandSovietinfluences on the Korean Peninsula. As a result, Chinamade aconcession to North Korea in the case of border demarcation.However,theprocessofSino-AmericannormalizationofrelationsagainsttheSovietUnioninthe1970smadeChinalessreceptivetoNorthKoreandemands,includingitsrefusaltosupportKimIlSung’splantolaunchthesecondKoreanWar in1975. Inaddition,DengXiaoping’s institutionof reformandopening-uppolicy in the late1970s ledtotheriseofeconomictiesbetweenChinaandSouthKorea.By1989,theSino-SovietnormalizationmadeNorthKorealessstrategicallyimportantinChineseeyes,whichinturnresultedintheestablishmentofSino-SouthKoreandiplomaticrelationsin1992andthede factodemiseoftheSino-NorthKoreanalliance.

Keywords:China,NorthKorea,ColdWar,alliance

2Ph.D.(IntegratedScience),Lecturer,CollegeofInterdisciplinaryStudies,ThammasatUniversity

Email:[email protected]

4342 รมฝปากกบฟน: ความสมพนธจน-เกาหลเหนอในยคสงครามเยน

บทน�า

“ประเทศของเราทงสองซงเชอมกนดวยภเขาและแมน�าถอเปนบานพ

เมองนองทใกลชดกนประดจรมฝปากกบฟน”

เตงเสยวผงรองนายกรฐมนตรของจนค.ศ.19753

“เรามความสมพนธอนดกบจนแตกไมไดหมายความวาเราเหนดวยกบ

จนในทกเรองเรามจดทเหนตางเชนกน”

คมอลซงประธานาธบดของเกาหลเหนอค.ศ.19864

สาธารณรฐประชาชนจนกบสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนเกาหล

หรอทตอไปนจะเรยกวา“จน”กบ“เกาหลเหนอ”ตามล�าดบถอเปนประเทศ

เพอนบานทใกลชดกนทางภมศาสตรโดยมพรมแดนทางบกตดตอกนยาว1,416

กโลเมตร รวมทงยงใกลชดกนทางการเมองอกดวย กลาวคอ เกาหลเหนอเปน

ประเทศในคายสงคมนยมล�าดบท5ทประกาศรบรองรฐบาลสาธารณรฐประชาชนจน

เมอวนท6ตลาคมค.ศ.1949ขณะทสาธารณรฐประชาชนจนกยดมนในหลกการ

เกาหลเดยว(One-KoreaPrinciple)โดยถอวารฐบาลเกาหลเหนอเทานนทเปน

รฐบาลทชอบธรรมบนคาบสมทรเกาหลและในชวงสงครามเกาหล (TheKorean

Warค.ศ.1950–1953)เหมาเจอตง(MaoZedong)ประธานพรรคคอมมวนสตจน

ตดสนใจสงทหารอาสาสมครจ�านวนประมาณ1,350,000คนไปชวยเกาหลเหนอ

ขบไลกองทพสหประชาชาตทน�าโดยสหรฐอเมรกาใหถอยรนลงไปใตเสนขนานท38

ไดส�าเรจ และยงชวยฟนฟบรณะเกาหลเหนอหลงสงครามอกดวยหรอเทากบวา

จนมสวนท�าใหเกาหลเหนอภายใตการปกครองของคมอลซง(KimIlSung)

3 Chinese-Korean Friendship – Deep-Rooted and Flourishing. (Peking:ForeignLanguages

Press,1975),p.23.4“RecordofConversationbetweenComradeJ.BatmunkhandKimIlSung,”(20November

1986).HistoryandPublicPolicyProgramDigitalArchive,MongolianForeignMinistryArchive,

fond3,dans1,kh/n173,khuu123-164.ObtainedandtranslatedforNKIDPbySergey

RadchenkoandOnonPerenlei,at<http://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/116671>

(searcheddate:10July2014).


อยรอดมาไดในตนยคสงครามเยนการเปนพนธมตรทางการทหารระหวางจนกบ

เกาหลเหนอปรากฏใหเหนชดเจนเมอมการลงนามในสนธสญญามตรภาพ

ความรวมมอ และความชวยเหลอซงกนและกน (The Treaty of Friendship,

Co-operationandMutualAssistance)เมอวนท11กรกฎาคมค.ศ.1961

และผน�าของทงจนและเกาหลเหนอมกอปมาวาทงสองฝายมความสมพนธทใกลชด

แบบรมฝปากกบฟน(lipsandteeth)และมความผกพนซงกนและกนฝงอยใน

สายโลหต(sealedinblood)5

บทความนตองการชใหเหนวาในทศวรรษ1960จนตองการใชสนธสญญา

พนธมตรทลงนามกบเกาหลเหนอเมอ ค.ศ. 1961 เพอสกดกนอทธพลของทง

สหรฐอเมรกาและสหภาพโซเวยตบนคาบสมทรเกาหลจนจงตองเอาใจเกาหลเหนอ

โดยยอมประนประนอมในเรองเสนเขตแดน แตแลวการปรบปรงความสมพนธ

ระหวางจนกบสหรฐอเมรกาเพอตอตานสหภาพโซเวยตในทศวรรษ1970กท�าใหจน

ค�านงถงขอเรยกรองของเกาหลเหนอนอยลง ดไดจากการทจนไมสนบสนนให

คมอลซงใชก�าลงบกเกาหลใตอกครงในค.ศ.1975นอกจากนการเปดประเทศ

และปฏรปเศรษฐกจของเตงเสยวผงในปลายทศวรรษเดยวกนไดน�าไปสความสมพนธ

ทางเศรษฐกจระหวางจนกบเกาหลใตความส�าคญของเกาหลเหนอในสายตาของจน

ยงลดนอยลงไปอกเมอจนปรบปรงความสมพนธกบสหภาพโซเวยตไดส�าเรจใน

ค.ศ. 1989 และท�าใหในทสดจนตดสนใจสถาปนาความสมพนธทางการทตกบ

เกาหลใตในค.ศ.1992ซงเทากบเปนการสนสดความเปนพนธมตรระหวางจนกบ

เกาหลเหนอในทางพฤตนย

ความสมพนธระหวางพรรคคอมมวนสตจนกบคมอลซงกอน ค.ศ. 1949

แมวาการกอตงประเทศเกาหลเหนอภายใตการน�าของของคมอลซงจะเปน

ผลงานของสหภาพโซเวยตทเขามาปลดอาวธทหารญปนหลงสงครามโลกครงท2

หากแตคมอลซงกมความผกพนกบประเทศจนและพรรคคอมมวนสตจนอยไมนอย

เขาเกดเมอค.ศ.1912และไดรบการศกษาในวยเดกจากโรงเรยนจนในแมนจเรย

5Chinese-KoreanFriendship,op..cit.


จนพดภาษาจนและสอสารกบสมาชกพรรคคอมมวนสตจนไดสมาชกพรรคทชกน�า

ใหเขารจกลทธมากซในทศวรรษ1930กคอเวยเจงหมน(WeiZhengmin)ซงใน

ค.ศ.1935เปนประธานคณะกรรมการการเมองของกองทพตอตานญปนแหงภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ (The Political Committee of the Northeast

Anti-JapaneseUnitedArmy)6คมอลซงท�างานในกองทพดงกลาวตงแต

ค.ศ.1932แตความสมพนธระหวางเขากบพรรคคอมมวนสตจนกใชวาจะราบรน

โดยตลอดเขารอดพนจากการทพรรคคอมมวนสตจนสงหารสมาชกพรรคเชอสาย

เกาหลในภาคตะวนออกเฉยงเหนอทตองสงสยวาเปนสายลบของญปนประมาณ

500คนหรอทเรยกวาเหตการณมนแซงดน(TheMinsaengdanIncident)

ในชวง ค.ศ. 1933 – 1934 มาไดอยางปลอดภยจนสามารถท�างานกบพรรค

คอมมวนสตจนตอไปได แตเหตการณดงกลาวท�าใหเขาตระหนกถงความ

ไมเทาเทยมกนในความสมพนธระหวางประเทศใหญอยางจนกบประเทศเลก

อยางเกาหลจนน�าไปสการยดมนในปรชญาจเชในเวลาตอมา7และเมอถงค.ศ.1941

เขาหนการปราบปรามของทหารญป นไปอาศยอยในภาคตะวนออกไกลของ

สหภาพโซเวยตกอนกลบมาเปนผน�าพรรคกรรมกรเกาหล(TheKoreanWorkers’

Party)เมอญปนปราชยในค.ศ.1945

ในสงครามกลางเมองของจนชวงค.ศ. 1946–1949คมอลซงใหการ

สนบสนนทางการทหารแกพรรคคอมมวนสตจน โดยเฉพาะอยางยงในชวงปแรก

ของสงครามทกองทพปลดปลอยประชาชนจนเปนฝายเสยเปรยบกองทพของรฐบาล

พรรคกวหมนตงคาดกนวาในตนค.ศ.1947มทหารเกาหลจ�านวนราว75,000

– 100,000 คนเขาไปชวยพรรคคอมมวนสตจนจนกลายเปนสมาชกสวนใหญ

ของกองพลท156,164และ165ของกองทพปลดปลอยประชาชนจนและพรรค

คอมมวนสตจนยงใชพนทตอนบนของคาบสมทรเกาหลเปนทพกของทหาร

6Dae-SookSuh,KimIlSung:TheNorthKoreanLeader(NewYork,NY:ColumbiaUniversity

Press,1988),p.8.7HongkooHan,“ColonialOriginsofJuche:TheMinsaengdanIncidentofthe1930sandthe

BirthoftheNorthKorea–ChinaRelationship,”inJae-JungSuh,ed.,OriginsofNorthKorea’s

Juche:Colonialism,War,andDevelopment(Lanham,MD:LexingtonBooks,2013),pp.33-62.


และแหลงธญญาหารบ�ารงกองทพอกดวย8จนเมอพรรคคอมมวนสตจนกลายเปน

ฝายรกทหารเกาหลสวนใหญจงทยอยเดนทางกลบประเทศแตกมบางสวนทยง

ชวยรบจนกระทงสมรภมสดทายทางทศใตคอการบกยดเกาะไหหนาน (Hainan)

หรอไหหล�าในเดอนพฤษภาคม ค.ศ. 19509 และเมอมการสถาปนาสาธารณรฐ

ประชาชนจนในวนท1ตลาคมค.ศ.1949เกาหลเหนอกเปนประเทศล�าดบท5

ทประกาศรบรองรฐบาลจนใหมถดจากสหภาพโซเวยตบลแกเรยโรมาเนยและ

ฮงการและในอก1ปถดมาจนกตองเขารวมสงครามครงใหญทสดในยคสาธารณรฐ

ประชาชนจนนนคอสงครามเกาหล

จนกบสงครามเกาหล (ค.ศ. 1950-1953)

หลงจากทมการแบงเกาหลเปน2สวนเมอสนสงครามโลกครงท2

คมอลซงมความมงมนตลอดมาทจะรวมประเทศดวยการใชก�าลงประเดนทวาจน

มสวนสนบสนนใหเกาหลเหนอบกเกาหลใตในวนท 25 มถนายน ค.ศ. 1950

หรอไมนนยงคงเปนทถกเถยงกนอยงานศกษาของChenJianเสนอวาในโลกทศน

ของเหมาเจอตง การเผชญหนากบโลกทนนยมทน�าโดยสหรฐอเมรกาเปนสงท

หลกเลยงไมได อกทงยงจะเปนประโยชนตอการปลกระดมมวลชนใหมจตส�านก

ของการปฏวตตลอดกาลอกดวยจนในตนยคสงครามเยนจงด�าเนนนโยบาย

“เอยงเขาขางหนง(leantooneside)”โดยลงนามในสนธสญญาพนธมตรกบ

สหภาพโซเวยตเมอเดอนกมภาพนธค.ศ.1950และในชวงกลางค.ศ.1949ถงตน

ค.ศ.1950จนอนญาตใหทหารเกาหลเหนอทมาชวยรบในสงครามกลางเมองจน

จ�านวนราว 50,000 คนเดนทางกลบประเทศได ซงตอมาทหารเหลานสวนหนง

กลายเปนกองพลท5แหงกองทพประชาชนเกาหลทตงมนอยใกลเสนขนานท38

8BruceCumings,Korea’sPlaceintheSun:AModernHistory(NewYork,NY:W.W.Norton&

Company,1997),pp.238-243;ChenJian,“Limitsofthe‘LipsandTeeth’Alliance:An

HistoricalReviewofChinese-NorthKoreanRelations,”AsiaProgramSpecialReport,no.115

(September2003),p.4.9BruceCumings,op.cit.,p.242.


จงเทากบวาจนมสวนสนบสนนใหเกดสงครามครงน10 ตรงขามกบนกวชาการ

หลายคนทมองวาการสงทหารกลบไปในครงนนเปนเพราะพวกเขาเสรจสนภารกจ

ในสงครามกลางเมองแลวและควรกลบไปยงเกาหลเหนอเพอปองกนการรกราน

จากเกาหลใตทอาจเกดขนได อกทงเปาหมายหลกทางการทหารของเหมาเจอตง

ชวงค.ศ.1949–1950กคอการบกยดเกาะไตหวนเหมาเจอตงจงไมสนบสนน

การบกเกาหลใตเพราะเกรงจะเปนการเปดศกสองดาน11 จนกระทงในเดอน

เมษายนค.ศ.1950เมอคมอลซงไดรบความเหนชอบจากโจเซฟสตาลน(Joseph

Stalin)นายกรฐมนตรแหงสหภาพโซเวยตใหบกเกาหลใตเหมาเจอตงในฐานะผนอย

ทไมอาจขดสตาลนไดจงจ�าตองเหนชอบ12

ไมวาจนมสวนสนบสนนใหเกาหลเหนอกอสงครามหรอไม แตปฏกรยา

ของสหรฐอเมรกาหลงจากทเกาหลใตถกโจมตนนสรางความกงวลใจแกเหมาเจอ

ตงเปนอยางยงประธานาธบดแฮรเอสทรแมน(HarryS.Truman)แหงสหรฐฯ

มค�าสงเมอวนท27มถนายนค.ศ.1950ใหกองเรอท7 เคลอนไปยงชองแคบ

ไตหวนเพอคมครองรฐบาลกวหมนตงจงเทากบขดขวางแผนการบกไตหวนของเหมา

ตอมาในวนท 15 กนยายนของปเดยวกน กองทพสหประชาชาตน�าโดยพลเอก

ดกลาสแมกอาเธอร (DouglasMcArthur)แหงสหรฐฯไดยกพลขนบกทเมอง

อนชอน(Inchon)และเมอถงสนเดอนนนกสามารถขบไลทหารเกาหลเหนอกลบ

10Chen Jian, “China’s Road to the KoreanWar: ACritical Studyof theOrigins of Sino-

AmericanConfrontation,1949-1950,”(Ph.D.diss.,SouthernIllinoisUniversityatCarbondale,

1990),passim;ChenJian,Mao’sChinaandtheColdWar(ChapelHill,NC:UniversityofNorth

CarolinaPress,2001),pp.49-84;ChenJian,“Limitsofthe‘LipsandTeeth’Alliance,”p.5.11SergeiN.Goncharov,JohnW.Lewis,andXueLitai,Uncertain Partners: Stalin, Mao, and

the Korean War(Stanford,CA:StanfordUniversityPress,1993),pp.130-167;เสนจอหว,

“จงซถงเหมงเฉาเสยนจานเจงอวเหลงจานไจยาโจวเตอะซงฉ,”(พนธมตรจน-โซเวยตสงครามเกาหลกบการ

เกดขนของสงครามเยนในเอเชย) ใน เหลงจานสอชเตอะจงกวตยวายกวานซ, (วเทศสมพนธของจนยค

สงครามเยน)บก.หยางขยซง(เปยจง:เปยจงตาเสวยชปานเสอ,2006),น.30-53.12NiuJun,“ThebirthofthePeople’sRepublicofChinaandtheroadtotheKoreanWar,”

inMelvynP.LefflerandOddArneWestad,eds.,The Cambridge History of the Cold War,

Volume I, Origins(NewYork,NY:CambridgeUniversityPress,2011),237-238.


ขนไปจนขามเสนขนานท38ยดกรงเปยงยางของเกาหลเหนอและมงหนาทศเหนอ

ส แมน�ายาล (Yalu) ทตดกบพรมแดนของจน คมอลซงเรยกทตจนประจ�า

เกาหลเหนอเขาพบเมอวนท1ตลาคมของปนนเพอขอใหจนสงทหารมาชวยเขายง

สงปกอลย (Pak Il U) เดนทางเยอนกรงปกกงเพอยนจดหมายทเขาเขยน

ดวยลายมอตนเองอกดวย เหมาเจอตงเรยกประชมกรรมการกรมการเมองอยาง

เรงดวนในวนท4ตลาคมเพอขอมตสงทหารไปชวยเกาหลแตกรรมการสวนใหญ

ไมเหนดวยโดยใหเหตผลวา (1) สาธารณรฐประชาชนจนเพงกอตงและมปญหา

ภายในทตองช�าระสะสาง (2) ทหารจนไมคนเคยกบสภาพพนทของคาบสมทร

เกาหล และ (3) อาวธของจนไมทนสมยเทาสหรฐฯ ซงเหมาเจอตงไดโตแยง

เหตผลเหลานโดยระบวา (1) การชวยเกาหลเหนอเปนสวนหนงของการปกปอง

การปฏวตโลก(2)หากสญเสยเกาหลเหนอภาคตะวนออกเฉยงเหนอของจนจะ

ไมมเขตกนชนอกตอไปและ(3)แมอาวธของจนจะไมทนสมยเทาสหรฐฯแตจน

กไดเปรยบกวาในแงก�าลงคนขวญก�าลงใจและแรงสนบสนนจากคนในประเทศ13

ในทสดจอมพลเผงเตอหวย(PengDehuai)หนงในเสยงขางนอยทสนบสนนการ

สงทหารไปชวยเกาหลเหนอ14กไดรบแตงตงเปนผบญชาการทหารและน�ากองทพ

ขามแมน�ายาลไปชวยเกาหลเหนอเมอวนท18ตลาคมค.ศ.1950

การเขารวมสงครามเกาหลของทหารจนจ�านวน 1,350,000 คนมสวน

ส�าคญอยางยงทท�าใหเกาหลเหนอยดกรงเปยงยางคนมาและขบไลกองทพ

สหประชาชาตลงไปทเสนขนานท38ไดส�าเรจในเดอนมกราคมค.ศ.1951อยางไร

กตาม จดยนทแตกตางกนระหวางจนกบเกาหลเหนอกปรากฏขนในระหวาง

สงครามเมอเหมาเจอตงเหนวาเปนการยากทจะขบไลกองทพสหประชาชาตออก

ไปจากคาบสมทรเกาหลทงหมดและการทจนสามารถขบไลกองทพสหประชาชาต

ลงไปทเสนขนานท 38 ไดส�าเรจกนบวาเปนชยชนะแลว ตางจากคมอลซงผกอ

สงครามซงถอวาชยชนะส�าหรบเขาจะตองหมายถงการรวมประเทศใหเปนหนงเดยว

13 เนยหรงเจน, เนยหรงเจนหยอล (บนทกความทรงจ�าของเนยหรงเจน) (เปยจง: เจยฟางจวนชปานเสอ,

1986),น.737อางถงในChenJian,“China’sRoadtotheKoreanWar,”pp.198-199.14PengDehuai,MemoirsofaChineseMarshal–TheautobiographicalnotesofPengDehuai

(1898-1974),trans.ZhengLongpu(Beijing:ForeignLanguagesPress,1984),pp.472-474.


เทานนแตเนองจากคมมก�าลงทหารนอยกวาจงตองยอมตามทเหมาตองการ15

โดยในเดอนกรกฎาคม ค.ศ. 1953 มการท�าขอตกลงสงบศกระหวางกองทพจน

และกองทพเกาหลเหนอฝายหนงกบกองทพสหประชาชาตอกฝายหนงซงเทากบวา

เกาหลยงคงแบงเปนเหนอกบใตตามเดมมเพยงแตการเปลยนแปลงเสนเขตแดน

เลกนอยเทานน

ความลมเหลวในการใชก�าลงรวมประเทศของคมอลซงท�าใหกลมของ

โชชางอก(ChoeChangIk)ลกขนมาทาทายอ�านาจของเขาในพรรคกลมดงกลาว

มชอเรยกวากลมเอยนอน (The Yan’an Group) เนองจากสมาชกในกลม

จ�านวนมากเคยท�างานรวมกบพรรคคอมมวนสตจนสมยทตงมนอยทเมองเอยนอน

ในมณฑลสานซพวกเขาจงมความสมพนธใกลชดกบผน�าของจนมากกวาคมอลซง

แตแลวความเคลอนไหวของกลมนเพอโคนอ�านาจของคมอลซงในเดอนสงหาคม

ค.ศ.1956กลมเหลวและมสมาชกบางสวนลภยไปยงจนเหมาเจอตงจงสงจอมพล

เผงเตอหวยเดนทางเยอนเกาหลเหนอเพอขอใหคมอลซงรบผลภยเหลานกลบเปน

สมาชกพรรคตามเดม ซงกส�าเรจเพยงชวเวลาสนๆ เทานน เพราะการทจนเขา

แทรกแซงกจการภายในของเกาหลเหนอรวมถงการคงทหารจนเกอบ 500,000

คนเอาไวในเกาหลเหนอหลงสงครามเกาหลท�าใหคมอลซงเกรงวาจนจะเปนปจจย

ทบนทอนอ�านาจทางการเมองของเขาดงนนในค.ศ.1957เขาจงกวาดลางกลม

เอยนอนอกครงและเรยกรองใหจนเคารพอ�านาจอธปไตยของเกาหลเหนอดวยการ

ถอนทหารออกไป16ประกอบกบจนเองกมองวาการถอนทหารดงกลาวจะเปนการ

กดดนใหสหรฐอเมรกาถอนทหารออกจากเกาหลใตไปดวย17จนจงยอมถอนทหาร

ทงหมดในค.ศ.1958เหตการณนท�าใหสถานะความเปนผน�าของคมอลซงนน

โดดเดนและดเปนอสระจากจนมากยงขน

15ChenJian,Mao’sChinaandtheColdWar,pp.97-98.16ChenJian,“Limitsofthe‘LipsandTeeth’Alliance,”p.6.17ZhihuaShenandYafengXia,“ChinaandthePost-WarReconstructionofNorthKorea,

1953-1961,”NorthKoreaInternationalWorkingPapersSeries,no.4(May2012),pp.20-21,

at<http://www.wilsoncenter.org/nkidp>(searcheddate:30June2013).


อยางไรกตามทหารจนทคงอยในเกาหลเหนอจนถงค.ศ.1958มบทบาท

ส�าคญในการเปนแรงงานชวยฟนฟบรณะเกาหลเหนอหลงสงคราม และจนยงให

ความชวยเหลอทางการเงนแกเกาหลเหนออกดวยเมอคมอลซงเดนทางเยอนจน

ในเดอนพฤศจกายนค.ศ.1953จนตกลงใหเงนกเปนจ�านวน800ลานหยวนและ

เงนชวยเหลอทจนใหแกเกาหลเหนอใน ค.ศ. 1954 คดเปนรอยละ 3.4 ของงบ

ประมาณของจนในปนน18ตอมาในค.ศ.1958จนยงใหเงนกแกเกาหลเหนออก

25ลานเหรยญสหรฐและชวยสรางโรงไฟฟาพลงน�าอนบอง(Unbong)400,000

กโลวตตบนแมน�ายาลอกดวย19 ทงหมดนแสดงใหเหนวาแมจะมความขดแยงกน

ในชวงระหวางสงครามและหลงสงคราม แตโดยรวมแลวจนยงตองการรกษา

ความสมพนธอนดกบเกาหลเหนอเอาไว และการรกษาความสมพนธดงกลาวจะ

จ�าเปนยงขนเมอจนกบสหภาพโซเวยตกลายเปนศตรกนในทศวรรษ1960

สนธสญญาพนธมตรระหวางจนกบเกาหลเหนอและการแกไขปญหาพรมแดน

ในตนทศวรรษ 1960

ความเปนพนธมตรระหวางสหภาพโซเวยตกบจนทเรมมาตงแตค.ศ.1950

ตกต�าลงในปลายทศวรรษเดยวกนและกลายเปนความขดแยงทรนแรงหลง

ค.ศ. 1960 สาเหตส�าคญมาจากการทเหมาเจอตงพยายามยกสถานะของตนเอง

ขนเปนผน�าโลกคอมมวนสตแทนทโจเซฟ สตาลน นายกรฐมนตรแหงสหภาพ

โซเวยตซงถงแกอสญกรรมไปเมอค.ศ.1953อกทงเหมาเจอตงยงด�าเนนนโยบาย

บางประการทท�าใหสหภาพโซเวยตเกรงวาอาจท�าใหโลกสงคมนยมตองเผชญหนา

ทางทหารกบสหรฐอเมรกาเชนการยงถลมเกาะจนเหมน(Jinmen)และหมาจ

(Mazu)ของไตหวนเมอค.ศ.1958เพอปลกกระแสมวลชนในการด�าเนนนโยบาย

เศรษฐกจแบบกาวกระโดด(TheGreatLeapForward)เปนตน20ความชวยเหลอ

ทางเศรษฐกจทสหภาพโซเวยตเคยใหกบจนกลดลงและหมดไปอยางสนเชง

18Ibid.,pp.6-7.19ChoonHeumChoi,“TheTwoSuperpowersinChina’sAlliancePolicytowardNorthKorea,

1969-1989,”(Ph.D.diss.,UniversityofConnecticut,1990),p.32.20ChenJian,Mao’s China and the Cold War, p.77.


ในค.ศ.1960จนประณามนกตาครสชอฟ(NikitaKhrushchev)นายกรฐมนตร

แหงสหภาพโซเวยตวาเปนพวกลทธแก (revisionism) ทตองการลมลางอทธพล

สตาลน(De-Stalinization)และมงเนนนโยบายการอยรวมกนอยางสนต(peaceful

coexistence) กบโลกทนนยมโดยมไดยดมนในลทธมากซ-เลนนอยางแทจรง21

นอกจากน ปญหาพรมแดนยงสรางความตงเครยดมากขน แมวาจะมการเจรจา

เรองพรมแดนทกรงปกกงในค.ศ.1964แตกไมประสบผลส�าเรจ

ความขดแยงทกลาวมาขางตนท�าใหจนพยายามแสวงหาเสยงสนบสนน

ในหมประเทศสงคมนยมซงหนงในนนกคอเกาหลเหนอแมวาในชวงแรกคมอลซง

จะมไดประกาศตววาเขาขางจนอยางชดเจนแบบเอนเวอรโฮซา(EnverHoxha)

ผน�าของแอลเบเนย หากแตการทเขาพยายามสรางลทธบชาบคคล (cult of

personality)ในเกาหลเหนอรวมทงการทเกาหลใตยงคงเปนพนธมตรทางทหาร

กบสหรฐอเมรกาท�าใหเขาไมเหนดวยกบการลมลางอทธพลสตาลนและการอย

รวมกนอยางสนตของครสชอฟ และเมอคมอลซงเดนทางเยอนจนในเดอน

พฤศจกายน ค.ศ. 1958 เหมาเจอตงกจดการใหเขาไดพบกบโจวเปาจง (Zhou

Baozhong)และหลเหยยนล(LiYanlu)นายทหารแหงกองทพตอตานญปนแหง

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอทคมอลซงเคยเปนสมาชกมากอนซงเทากบเปนการเตอน

ใหเขาระลกถงความสมพนธทมกบพรรคคอมมวนสตจนมายาวนาน22

ขณะเดยวกน นโยบายตางประเทศของสหรฐอเมรกาและการเมองของ

เกาหลใตในตนทศวรรษ 1960 ไดสรางความกงวลใจแกเกาหลเหนอจนตอง

แสวงหาหลกประกนดานความมนคงเพมเตม กลาวคอ สหรฐฯ กระชบความ

สมพนธกบญป นดวยการท�าสนธสญญาความมนคงฉบบใหมเพอตอตานภย

คอมมวนสตในเดอนมกราคมค.ศ.1960และตอมาในเดอนเมษายนค.ศ.1961

สหรฐฯยงพยายามบกอาวหม(TheBayofPigs)เพอลมลางการปกครองของ

ฟเดลคาสโตร(FidelCastro)แหงควบาแตไมส�าเรจและในเดอนพฤษภาคม

21AllenS.Whiting,“TheSino-SovietSplit,”inRoderickMacFarquharandJohnK.Fairbank,eds.,

TheCambridgeHistoryofChina,Volume14,ThePeople’sRepublic,Part1:TheEmergence

ofRevolutionaryChina1949-1965(NewYork,NY:CambridgeUniversityPress,1987),p.516.22Dae-SookSuh,op.cit.,pp.176-178.


ของปเดยวกนกเกดรฐประหารของนายพลปกจงฮ (Park Chung Hee) ทน�า

เกาหลใตเขาสระบอบเผดจการทหารทมงกระชบความสมพนธกบสหรฐฯมากยงขน

ในเดอนกรกฎาคมค.ศ.1961คมอลซงจงเดนทางเยอนกรงมอสโกและกรงปกกง

โดยลงนามในสนธสญญามตรภาพ ความรวมมอ และความชวยเหลอซงกนและ

กนกบสหภาพโซเวยตเมอวนท 6กรกฎาคมและกบจนเมอวนท 11กรกฎาคม

แมวาสนธสญญาทง 2 ฉบบจะตงอยบนหลกความมนคงรวมกน (collective

security) ซงหมายถงฝายหนงจะเขาชวยอกฝายหนงหากถกโจมตจากฝายท 3

แตเมอพจารณาจากเนอความในสนธสญญาแลวจะพบวาจนใหหลกประกน

ดานความมนคงแกเกาหลเหนอเปนพเศษกวาสหภาพโซเวยต เพราะสนธสญญา

กบสหภาพโซเวยตจะตองตออายทก 5 ป และฝายใดฝายหนงมสทธบอกเลกได

โดยแจงลวงหนา 1 ป แตสนธสญญากบจนไมมวนหมดอาย และการแกไขหรอ

บอกเลกจะตองไดรบความยนยอมจากทงสองฝาย23สนธสญญานจงเปนการสกดกน

อทธพลของทงสหรฐฯ และสหภาพโซเวยต อกทงยงท�าใหความสมพนธระหวาง

จนกบเกาหลเหนอแนนแฟนยงขน

นอกจากนจนยงประนประนอมกบเกาหลเหนอในเรองขอพพาทพรมแดน

อกดวยโดยเฉพาะอยางยงบรเวณภเขาแปกตซาน(Paektusan)ซงเปนสวนหนง

ของเทอกเขาฉางไปซาน (Changbaishan) ทางตะวนออกเฉยงเหนอของ

คาบสมทรเกาหลตดกบมณฑลจหลนของจนภเขาดงกลาวสง2,744เมตรและ

เปนทตงของทะเลสาบเทยนฉอ(Tianchi)หรอชงจ(Chongji)ซงเปนทะเลสาบ

ปากปลองภเขาไฟทใหญทสดและสงทสดในโลกภเขาดงกลาวเปนตนก�าเนดของ

แมน�าส�าคญ2สายไดแกแมน�ายาลหรอแมน�าอมนอก(Amnok)ซงไหลไปทาง

ทศตะวนตกเฉยงใตสทะเลเหลองและแมน�าถเหมน(Tumen)ซงไหลไปทางทศ

ตะวนออกเฉยงเหนอสทะเลญปนซงทงจนและเกาหลตางยอมรบวาแมน�าทง2สาย

23“TreatyofFriendship,Co-operation,andMutualAssistanceBetweenthePeople’sRepublic

ofChinaandtheDemocraticPeople’sRepublicofKorea,”Peking Review28(1961),p.5,

at<http://www.marxists.org/subject/china/documents/china_dprk.htm>(searcheddate2

July2013).


เปนแนวพรมแดนระหวางสองฝายมาตงแตค.ศ.171224แตเมอเกาหลกลายเปน

รฐอารกขา (protectorate)ของญปนเมอค.ศ. 1905กมการท�าขอตกลงเรอง

พรมแดนกบจนอยางเปนกจจะลกษณะอกครง โดยสนธสญญาเจยนเตา (The

JiandaoTreaty)หรอสนธสญญากนโด(TheGandoTreaty)ทจนกบญปน

ลงนามกนในเดอนกนยายนค.ศ. 1909 ระบวาภเขาแปกตซานและทะเลสาบ

เทยนฉออยในเขตแดนของจนทงหมด25ซงนกชาตนยมเกาหลจ�านวนมากไมเหนดวย

เพราะมองวาสนธสญญาฉบบนไมไดท�าขนโดยความสมครใจของชาวเกาหลอกทง

ภเขาแปกตซานยงเปนสถานทเกดของแทนกน(Tangun)ซงตามต�านานถอวาเปน

ผใหก�าเนดอาณาจกรโชซอนโบราณเมอ 2,333 ปกอน ค.ศ. จงถอเปนสถานท

ศกดสทธของชนชาตเกาหลและตอมาทางการเกาหลเหนอกเพมความหมายใหกบ

ภเขาดงกลาวในฐานะ“ภเขาอนศกดสทธของการปฏวตเกาหล” เพราะเปนฐาน

ทมนของคมอลซงในการท�าสงครามตอตานญปนและเปนสถานทเกด“อยางเปน

ทางการ”ของคมจองอล(KimJong Il)ผน�ารนท2แมวาทจรงแลวเขาเกดใน

สหภาพโซเวยต

การเจรจาระหวางจนกบเกาหลเหนอเพอแกไขปญหาพรมแดนเรมขนใน

เดอนมถนายนค.ศ.1962และในทสดโจวเอนไหลกบคมอลซงลงนามในขอตกลง

วาดวยพรมแดนเมอวนท12ตลาคมของปเดยวกนจนยอมแบงพนทรอยละ60

ของทะเลสาบเทยนฉอใหแกเกาหลเหนอสวนแมน�ายาลและแมน�าถเหมนซงเปน

แนวพรมแดนนนใหใชหลกการ 3 รวม นนคอ การเปนเจาของรวม การบรหาร

จดการรวม และการใชรวม แตเกาะตางๆ ทตงอย กลางแมน�านนจนยกให

เกาหลเหนอกวารอยละ 8026 รวมพนททจนยกใหเกาหลเหนอทงสนราว 500

ตารางกโลเมตรค�าถามทนาสนใจกคอเหตใดเหมาเจอตงจงยนยอมท�าขอตกลง

24DanielGomà,“TheChinese-KoreanBorderIssue:AnAnalysisofaContestedFrontier,”

Asian Survey46(November/December2006),pp.869-871.25ZhihuaShenandYafengXia,“ContestedBorder:AHistorical Investigation into the

Sino-KoreanBorderIssue,1950-1964,”AsianPerspectives37(January-March2013).p4.26Chae–JinLee,ChinaandKorea:DynamicRelations(Stanford,CA:Hoover Institution

Press,1996),p.100.


ทกระทบตอบรณภาพทางดนแดนและอ�านาจอธปไตยกบเกาหลเหนอในระยะเวลา

อนรวดเรวแนนอนวาความขดแยงระหวางจนกบสหภาพโซเวยตเปนปจจยส�าคญ

ทท�าใหจนตองการแรงสนบสนนจากเกาหลเหนอและยนยอมตอขอเรยกรองเรอง

ดนแดนของเกาหลเหนอแตอกปจจยหนงทเปนขอสงเกตของนกวชาการจนบางคน

กคอความคดของเหมาเจอตงทวาถาประเทศสงคมนยมใดๆกตามยอมรบความ

เปนผน�าของจนแลวจนกจะแสดงความใจกวางดวยการยกดนแดนประชากรและ

ผลประโยชนทางเศรษฐกจใหโดยไมเหนวาเปนเรองเสยหาย27

ความเปนพนธมตรทแนนแฟนระหวางจนกบเกาหลเหนอยงเหนไดชดใน

ค.ศ. 1963 เมอผแทนจากเกาหลเหนอทเดนทางไปประชมสมชชาพรรคของ

เยอรมนตะวนออกในเดอนมกราคมของปนนถกสหภาพโซเวยตขดขวางไมให

ขนกลาวสนทรพจนและแจกเอกสารทมเนอหาเขาขางจนโดยเกาหลเหนอเหนวา

ประชากรจนคดเปน2ใน3ของประชากรโลกสงคมนยมทงหมดการทประเทศ

สงคมนยมรวมก�าลงกนตอตานจนจงไมใชสงทถกตอง28ในเดอนมถนายนของ

ปเดยวกน โชยองกน (ChoeYongGon)ผน�าหมายเลข2ของพรรคกรรมกร

เกาหลเดนทางเยอนกรงปกกง และในเดอนตอมาหลวเสาฉ (Liu Shaoqi)

ประธานาธบดของจนเดนทางเยอนกรงเปยงยางนบเปนผน�าระดบประมขแหงรฐ

คนแรกของจนทไปเยอนเกาหลเหนอตอมาในเดอนกรกฎาคมค.ศ.1963จนและ

เกาหลเหนอตางวพากษวจารณการทสหภาพโซเวยตท�าสนธสญญาหามทดลอง

นวเคลยร (The Nuclear Test Ban Treaty) กบสหรฐอเมรกา และเมอ

เกาหลเหนอเปนเจาภาพจดงานสมมนาวาดวยเศรษฐกจเอเชยในเดอนมถนายน

ค.ศ.1964จนและเกาหลเหนอตางใชเวทดงกลาววจารณการใหความชวยเหลอ

แกตางประเทศของสหภาพโซเวยตวาเปนการละเมดอ�านาจอธปไตยและขดรด

ประเทศทรบความชวยเหลอ29 และในเดอนถดมาจนกบเกาหลเหนอไดจดงาน

ฉลองครบรอบ3ปของการลงนามในสนธสญญาพนธมตรหากแตไมมการจดงาน

ดงกลาวระหวางสหภาพโซเวยตกบเกาหลเหนอ

27ZhihuaShenandYafengXia,“ContestedBorder,”pp.26-27.28Dae-SookSuh,op.cit.,p.181.29Ibid.,pp.185-186.


ความบาดหมางระหวางจนกบเกาหลเหนอในยคปฏวตวฒนธรรม

ความเปนพนธมตรทแนนแฟนระหวางจนกบเกาหลเหนอมาสะดดลงใน

ครงหลงของทศวรรษ 1960 เรมจากการทเกาหลเหนอพยายามปรบปรงความ

สมพนธกบสหภาพโซเวยตหลงการสนสดอ�านาจของครสชอฟเมอเดอนตลาคม

ค.ศ. 1964 เพอมใหตนเองตองพงพงจนมากเกนไป โดยในเดอนพฤศจกายน

ของปนนเกาหลเหนอสงคมอล(KimIl)และคมชางมาน(KimChangMan)

เปนผแทนไปรวมงานฉลอง47ปแหงการปฏวตรสเซยณกรงมอสโกตามดวย

การเยอนเกาหลเหนอของอะเลคเซยโคซกน(AlexseiKosygin)นายกรฐมนตร

ของสหภาพโซเวยตในเดอนกมภาพนธของปถดมาซงจนมองดดวยความไมสบายใจ

และหลงจากการเยอนครงนนโคซกนเสนอยทธศาสตรชวยเหลอแกเวยดนามเหนอ

ทก�าลงท�าสงครามกบสหรฐอเมรกาโดยจะสงทหาร4,000คนไปยงเวยดนามเหนอ

ผานแผนดนของจนและจะขอใชสนามบนทางภาคตะวนตกเฉยงใตของจนเปนฐาน

ในการชวยเหลอแตจนไมยอมรบขอเสนอดงกลาวจนท�าใหเกาหลเหนอวจารณวา

จนทอดทงสหายรวมอดมการณอยางเวยดนามเหนอ30ความสมพนธระหวางจนกบ

เกาหลเหนอจงเรมเลวรายลงดไดจากในค.ศ.1965ทเกาหลเหนอจดงานฉลอง

20 ปแหงการปลดปลอยเกาหลจากญปน สหภาพโซเวยตสงอะเลคซานเดอร

เอนเชเลปน(AleksandrN.Shelepin)กรรมการกรมการเมองไปรวมงานแตจน

สงอซนอว(WuXinyu)ซงเปนเพยงรองเลขาธการสภาผแทนประชาชนไปรวมงาน

ความสมพนธทใกลชดกนมากขนระหวางเกาหลเหนอกบสหภาพโซเวยต

ท�าใหเมอเกดการปฏวตวฒนธรรม (The Cultural Revolution) ขนเมอ ค.ศ.

1966ยามพทกษแดง(RedGuards)ซงเปนกลมทเชดชเหมาเจอตงอยางสดโตง

ไดออกมาโจมตวาคมอลซงเปนพวกลทธแกเฉกเชนสหภาพโซเวยต และตางฝาย

ตางเรยกทตของตนเองกลบประเทศนกวชาการและเจาหนาทของจนหลายคนท

เคยท�างานหรอศกษาในเกาหลเหนอถกตราหนาวาเปนสายลบของเกาหลเหนอ

ชนชาตสวนนอยเกาหลทอาศยอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของจนจ�านวนไมนอย

พากนอพยพขามแมน�ายาลและแมน�าถเหมนไปลภยในเกาหลเหนอและมรายงาน

30ChoonHeumChoi,op.cit.,pp.40-41.


การปะทะกนทางทหารบรเวณชายแดนหลายครง นอกจากนการทเกาหลเหนอ

รเรมการรณรงคทางทหารโดยใชก�าลงโจมตเกาหลใตบรเวณเขตปลอดทหาร

(DemilitarizedZone–DMZ)อยเปนระยะตงแตค.ศ.1966เปนตนมารวมทง

ยดเรอสอดแนมของสหรฐอเมรกาทชอพวยโบล (USSPueblo) เอาไวในเดอน

มกราคมค.ศ.1968กยงท�าใหจนไมพอใจเกาหลเหนอมากยงขนดวยกงวลวาจะ

น�าไปสการเผชญหนาทางทหารระหวางเกาหลเหนอกบสหรฐฯ จนอาจท�าใหจน

ซงมพนธะตามสนธสญญาพนธมตรเมอค.ศ.1961ตองเขาไปเกยวของดวย

เมอกระแสการปฏวตวฒนธรรมเรมแผวลงใน ค.ศ. 1969 ประกอบกบ

การปะทะกนทางทหารบรเวณชายแดนจน-โซเวยตในปเดยวกน จนจงเรมเหน

ความจ�าเปนทจะตองเยยวยาบาดแผลในความสมพนธกบเกาหลเหนอโดยใช

โอกาสงานฉลองวนชาตและวนครบรอบ 20 ปแหงการสถาปนาสาธารณรฐ

ประชาชนจนเดมทางการจนมไดเชญแขกตางชาตมารวมงานเลยหากแตในบาย

วนท30กนยายนค.ศ.1969จนไดสงค�าเชญอยางเรงดวนไปยงเกาหลเหนอ31

ซงสอดคลองกบความตองการของเกาหลเหนอทจะรกษาความเปนตวของตวเอง

โดยไมพงพงสหภาพโซเวยตมากเกนไป ท�าใหในคนวนนน โชยองกน ผ น�า

หมายเลข2ของเกาหลเหนอกเดนทางมาถงกรงปกกงเพอรวมงานฉลองในวนรงขน

ตอมาในเดอนมนาคมค.ศ.1970ทงสองฝายตางสงทตกลบไปประจ�าซงกนและกน

และโจวเอนไหลเดนทางไปเยอนเกาหลเหนอในเดอนตอมา

ความเปลยนแปลงในความสมพนธระหวางจนกบเกาหลเหนอเมอเขาส

ทศวรรษ 1970 และจดเรมตนแหงการเสอมสลายของพนธมตร

ความสมพนธทดขนระหวางจนกบเกาหลเหนอในตนทศวรรษ 1970

เกดขนภายใตบรบทของความเปลยนแปลงทงในการเมองโลกและการเมองภายใน

ของจนและถอไดวาเปนทศวรรษเรมตนแหงการเสอมสลายของพนธมตรระหวาง

จนกบเกาหลเหนอ นกวชาการอยาง StephenM.Walt32 ไดน�าเสนอแนวคด

31ChenJian,“Limitsofthe‘LipsandTeeth’Alliance,”p.7.32StephenM.Walt,“WhyAlliancesEndureorCollapse,”Survival:GlobalPoliticsandStrat-

egy,39(Spring1997),pp.156-179.


เกยวกบการเสอมสลายของพนธมตรโดยระบวาเรองดงกลาวอาจมสาเหตมาจาก

ปจจยตางๆ ไดแก (1) การรบรทเปลยนแปลงไปตอภยคกคาม (changing

perceptionsofthreat)(2)ความนาเชอถอทลดต�าลง(decliningcredibility)

เนองจากประเทศสมาชกหนงไมอาจใหค�ามนสญญาแกอกประเทศสมาชกหนงได

ในกรณทฝายหลงตองการแรงสนบสนน และ (3) การเมองภายในประเทศ

(domestic politics) ซงเมอน�าปจจยขางตนมาวเคราะหความสมพนธระหวาง

จนกบเกาหลเหนอหลงสนทศวรรษ1960กจะท�าใหเหนรอยปรราวของการเปน

พนธมตรไดอยางชดเจน

1.การเปลยนแปลงในมมมองของจนทมตอภยคกคามและความไมพรอม

ของจนทจะสนบสนนการท�าสงครามของเกาหลเหนอ

หลงการปะทะกนครงใหญบรเวณชายแดนระหวางจนกบสหภาพโซเวยตใน

ค.ศ.1969จนไดหนไปปรบปรงความสมพนธกบศตรเดมอยางสหรฐอเมรกาและ

ประเทศโลกเสรเพอหาแนวรวมในการตอตานอทธพลของสหภาพโซเวยต ดงจะ

เหนไดจากการทจนไดรบการสนบสนนจากสหรฐฯ ใหเขาเปนสมาชกองคการ

สหประชาชาตแทนทไตหวนเมอค.ศ.1971การเดนทางเยอนจนของประธานาธบด

รชารด นกสน (Richard Nixon) แหงสหรฐฯ และการสถาปนาความสมพนธ

ทางการทตระหวางจนกบญปนเมอค.ศ.1972ดวยเหตนแมจนจะยงแสดงออก

วาตนเองเปนผใหหลกประกนดานความมนคงแกเกาหลเหนออยเหมอนเดมไมวา

จะเปนการจดงานสปดาหมตรภาพจน-เกาหลณกรงปกกงเมอค.ศ.1971เพอ

ฉลองครบรอบ 10 ปของการลงนามในสนธสญญาพนธมตรระหวางสองฝาย

รวมทงในค.ศ.1974จนไดคดคานขอเสนอของสหรฐฯทจะใหมการรบรองไขว

(cross-recognition) บนคาบสมทรเกาหลซงหมายถงการทสหรฐอเมรกาจะ

รบรองเกาหลเหนอโดยแลกเปลยนกบการทจนกบสหภาพโซเวยตรบรองเกาหลใต

ทงนจนยนยนวาตนเองจะคงหลกการเกาหลเดยวเอาไวตอไปหากแตจนกไมพรอม

ทจะสนบสนนนโยบายตางประเทศของเกาหลเหนอทกาวราวและสมเสยงตอการ

เผชญหนากบโลกเสร


ในการเดนทางเยอนจนอยางเรงดวนของคมอลซงในกลางเดอนเมษายน

ค.ศ.1975ซงเปนชวงทกลมเขมรแดง(TheKhmerRouge)เพงลมลางรฐบาล

กมพชาของนายพลลอนนอล (Lon Nol) ทมสหรฐฯ หนนหลงไดส�าเรจ และ

เวยดนามใตก�าลงปราชยแกเวยดนามเหนอ คมอลซงไดบอกกบเหมาเจอตงและ

เตงเสยวผง(DengXiaoping)รองนายกรฐมนตรของจนวาเขามแผนจะใชก�าลง

บกเกาหลใตอกครงเพอรวมประเทศแตผน�าของจนไมเหนดวย33และในงานเลยง

ขอบคณเจาภาพทคมอลซงจดขนเมอวนท25เมษายนของปนนเตงเสยวผงก

เนนย�าอกครงวาจนสนบสนนการรวมเกาหลอยางสนต34ขณะทการเยอนเกาหลเหนอ

ของฮวากวเฟง(HuaGuofeng)และเตงเสยวผงในฐานะประธานและรองประธาน

พรรคคอมมวนสตเมอเดอนพฤษภาคมและเดอนกนยายนค.ศ.1978ตามล�าดบ

กจบลงโดยไมมแถลงการณรวม ซงสะทอนใหเหนวาสองฝายมมมมองและ

ผลประโยชนทแตกตางกนมากขน

2. ผลกระทบของการเมองภายในประเทศทมตอนโยบายของจนตอ

เกาหลเหนอ

การถงแกอสญกรรมของเหมาเจอตงในเดอนกนยายนค.ศ.1976และ

การประกาศใชนโยบายปฏรปและเปดประเทศของเตงเสยวผงเมอเดอนธนวาคม

ค.ศ. 1978 ท�าใหจนยตนโยบายสงออกการปฏวตและการใหความชวยเหลอแก

ขบวนการฝายซายในประเทศตางๆทวโลกโดยหนมาเนนเรองของสนตภาพและ

การพฒนา (peace and development) วาเปนปจจยส�าคญตอการพฒนา

ประเทศจนใหทนสมยดงสนทรพจนของหวงหว (HuangHua)รฐมนตรวาการ

กระทรวงการตางประเทศของจนตอสมชชาใหญสหประชาชาตเมอเดอนตลาคม

ค.ศ.1982ความตอนหนงวา

ประชาชนของทกประเทศตางใฝหาสนตภาพการสรางความทนสมย

ใหกบจนจะเปนจรงไดตองอาศยสภาวะแวดลอมระหวางประเทศทม

สนตภาพและเสถยรภาพ ในฐานะผลประโยชนรวมกนของประชาชน

33ChenJian,“Limitsofthe‘LipsandTeeth’Alliance,”p.8.34 Chinese – Korean Friendship,op.cit.,p.47.


ทงโลก เราพรอมจะท�างานรวมกบประเทศและประชาชนผรกสนตภาพ

ทงหลายเพอคงไวซงสนตภาพและความมนคงระหวางประเทศและเพอ

ความกาวหนาของมวลมนษย35

ความเปลยนแปลงขางตนท�าใหตลอดทศวรรษ 1980 จนพยายามเปน

ตวกลางจดการประชมไตรภาคระหวางจน เกาหลเหนอ และสหรฐอเมรกาเพอ

ผอนคลายความตงเครยดบนคาบสมทรเกาหลแตการประชมดงกลาวกไมเกดขน

เพราะเกาหลเหนอยงคงใชความรนแรงเปนเครองมอสรางอ�านาจตอรองในเวท

ระหวางประเทศ เชน การวางระเบดสงหารคณะรฐมนตรของเกาหลใตระหวาง

เดนทางเยอนพมาเมอเดอนตลาคม ค.ศ. 1983 เปนตน แตกระนนความขดแยง

ระหวางจนกบสหภาพโซเวยตทยงคงอยกเปนปจจยส�าคญทท�าใหจนตองประคบ

ประคองความสมพนธกบเกาหลเหนอเอาไวเพราะการทสหภาพโซเวยตสนบสนน

ใหเวยดนามรกรานกมพชาในค.ศ.1978และการตงฐานทพของสหภาพโซเวยต

ทอาวคมรานห (Cam Ranh Bay) ของเวยดนามในปถดมาท�าใหจนเกรงวา

เกาหลเหนออาจกลายเปนฐานทพอกแหงของสหภาพโซเวยตในเอเชย เตงเสยวผง

เดนทางเยอนเกาหลเหนออกครงพรอมดวยหเยาปง (HuYaobang) เลขาธการ

พรรคในเดอนเมษายน ค.ศ. 1982 ตามมาดวยการใหเงนชวยเหลอเปนจ�านวน

100ลานเหรยญสหรฐและมอบเครองบนรบA-5ซงเปนเครองบนรบททนสมยทสด

ของจนในขณะนนใหแกเกาหลเหนอจ�านวน40ล�า36อกทงผน�าระดบสงของจน

ไดไปเยอนเกาหลเหนออยางสม�าเสมอตลอดทศวรรษ1980ไมวาจะเปนหเยาปง

เมอค.ศ.1984และ1985หลเซยนเนยน(LiXiannian)ประธานาธบดเมอ

ค.ศ.1986หยางซางคน(YangShangkun)ประธานาธบดเมอค.ศ.1988

จาวจอหยาง(ZhaoZiyang)นายกรฐมนตรและเลขาธการพรรคเมอค.ศ.1981

และ1989ตามล�าดบและจนยงตอนรบการมาเยอนของคมอลซงเมอค.ศ.1982,

1984,1987และ1989รวมถงการมาเยอนของคมจองอล(KimJongIl)บตรชาย

และทายาททางการเมองของคมอลซงเมอค.ศ.1983อกดวย

35“China’sPositiononCurrentWorldIssues–ForeignMinisterHuangHua’saddresstoUNGeneralAssembly,October4,”BeijingReview(11October1982),p.15.36ChoonHeumChoi,op.cit.,pp.179-181.


อยางไรกตาม เตงเสยวผงมไดยนยอมตามขอเรยกรองของเกาหลเหนอ

ไปในทกครงดงทดอนโอเบอรดอรเฟอร(DonOberdorfer)และโรเบรตคารลน

(RobertCarlin)อางไวในหนงสอของพวกเขาความตอนหนงวา

ขอมลจากอดตเจาหนาทของทางการจนผหนงระบวาในกลาง

ทศวรรษ 1980 เจาหนาทอาวโสฝายทหารของเกาหลเหนอซงอาจเปน

โอจนย(OJinU)รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมไดรองขออาวธจากจน

เพอใหทดเทยมกบอาวธจากสหภาพโซเวยตโดยขอทงเรอเครองบนและ

อาวธส�าคญอนๆ ระหวางการมาเยอนกรงปกกงอยางลบๆ และเมอ

กระทรวงกลาโหม (ของจน – ผเขยน) ไดพจารณาขอเรยกรองและ

ตนทนแลว เตงกปฏเสธขอเรยกรองทงหมดและบอกกบลกนองของตนวา

ไมตองใหอะไรแกเกาหลเหนอรฐมนตรเกาหลเหนอจงเดนทางกลบบาน

ดวยความโกรธทไมไดรบความชวยเหลอทางทหาร37

ขณะทบนทกลบของจาวจอหยางซงเผยแพรเมอค.ศ.2009กกลาวถง

เรองทเตงเสยวผงแสดงความไมพอใจทหเยาปงยนยอมตามขอเรยกรองของ

เกาหลเหนอมากเกนไปดงความตอนหนงวา

ในดานนโยบายตางประเทศหแสดงความอบอนตอคมอลซงมากเกนไป

และยนยอมตามขอเรยกรองของเกาหลเหนอมากเสยจนไมมขอบเขตท

แนนอนเชนการขอเครองบนไปพนจากจนการขอใหนกบนเกาหลเหนอ

มาท�าการฝกณฐานทพอากาศของจนและการวางก�าลงทางอากาศใน

ยามฉกเฉนทนททหกลบมาจากเกาหลเหนอเตงกปฏเสธขอเรยกรองของ

เกาหลเหนอในทนท38

37DonOberdorferandRobertCarlin,The Two Koreas: A Contemporary History,3rdedition

(NewYork,NY:BasicBooks,2014),p188.38 จาวจอหยาง,บนทกลบจาวจอหยาง: เบองหลงเหตการณนองเลอดเทยนอนเหมน, แปลโดย สทธพล

เครอรฐตกาล,ดวงใจเดนเกศนล�า,สทธเทพเอกสทธพงษและวศราไกรวฒนพงศ,บรรณาธการพเศษฉบบ

ภาษาไทยโดยวรศกดมหทธโนบล(กรงเทพฯ:ส�านกพมพมตชน,2552),น.285-286.


ขณะเดยวกนจนยงพยายามชกจงใหเกาหลเหนอเหนขอดของการปฏรป

และเปดประเทศอกดวย ดงทเตงเสยวผงบอกกบคมอลซงระหวางการเยอน

เกาหลเหนอเมอ ค.ศ. 1978 วาการเปดรบเทคโนโลยจากตางประเทศจะท�าให

นโยบายสทนสมย (FourModernizations) กลายเปนความจรง39 และเมอคม

เดนทางเยอนจนในค.ศ.1982เตงไดพาคมไปดงานณมณฑลเสฉวนดวยตนเอง

พรอมบอกกบคมวา

เราตองใหความส�าคญตอการพฒนาเศรษฐกจประเทศของเรา

ทงใหญและยากจนถาเราไมเพมการผลตกคงไปไมรอดลทธสงคมนยม

จะเหนอกวาไดอยางไรถาประชาชนของเรายงมชวตทล�าบาก...เราจะตอง

ท�าทกอยางเพอเพมพลงการผลตและคอยๆขจดความยากจนพรอมกบ

ยกระดบคณภาพชวตของประชาชนอยางตอเนอง หาไมแลวลทธ

สงคมนยมจะเอาชนะลทธทนนยมไดอยางไร40

นโยบายปฏรปและเปดประเทศของเตงเสยวผงขดแยงอยางสนเชงกบ

ปรชญาจเชของคมอลซงทเนนการพงตนเองบนทกความทรงจ�าของฮวางจางยอป

(Hwang Jang Yop) ผน�าระดบสงของเกาหลเหนอทลภยไปยงเกาหลใตเมอ

ค.ศ.1997ระบวาคมอลซงและคมจองอลตราหนาเตงเสยวผงวา“ครสชอฟแหง

เมองจน”41 และในระหวางการเยอนเยอรมนตะวนออกของคมอลซงเมอเดอน

พฤษภาคมค.ศ. 1984 เขาไดสนทนากบเอรช โฮเนคเคอร (ErichHonecker)

เลขาธการพรรคคอมมวนสตโดยแสดงความเปนหวงวาจนก�าลงเดนทางผด

ดงความตอนหนงวา

ถาเราปลอยใหประเทศจนตกอยในมอของพวกนายทน จนกอาจเสยงท

จะกลายเปนประเทศกงอาณานคมอกครงหนง ... และเนองจากเราม

39HuangHua,HuangHuaMemoirs:ContemporaryHistoryandDiplomacyofChina(Beijing:ForeignLanguagesPress,2008),p.383.40DengXiaoping,SelectedWorksofDengXiaoping,VolumeIII(1982-1992)(Beijing:ForeignLanguagesPress,1994),p.21.41HwangJangYop,HwangJangYop’sMemoirs (Seoul:ZeigeistPublishingHouse,2006),chapter5,at<http://www.dailynk.com>(searcheddate:3July2013).


พรมแดนเปนทางยาวตดกบจนรวมทงยงตองเผชญหนากบสหรฐอเมรกา

และญปน สงทเรากลวมากทสดกคอการทประเทศจนไมยดมนในลทธ

สงคมนยมประเทศจนมประชากร1,000ลานคนเราจะตองมนใจวา

พวกเขาจะเดนบนเสนทางสงคมนยมมากกวาเสนทางอนๆ42

อยางไรกตามความหวงของคมอลซงทจะใหจนกลบมาเดนบนเสนทางเดม

เหมอนในทศวรรษ1950และ1960นนไมอาจเปนจรงขนมาได เพราะในการ

สนทนากบเฮลมทโคล (HelmutKohl)นายกรฐมนตรของเยอรมนตะวนตก

เมอเดอนตลาคมค.ศ.1984เตงเสยวผงระบวาการปฏรปและเปดประเทศของจน

ในชวง 6 ปทผานมาไดผลดเกนคาด และจนกจะเดนหนาเชนนตอไปโดยจะ

พยายามปรบปรงความสมพนธกบสหภาพโซเวยตและทส�าคญไปกวานนกคอการ

ขยายความรวมมอระหวางจนกบประเทศโลกท343และในทศวรรษ1980นนเอง

ทความสมพนธแบบไมเปนทางการระหวางจนกบเกาหลใตไดเรมขนจนน�าไปส

การปรบเปลยนนโยบายของจนตอคาบสมทรเกาหล

การกอตวของความสมพนธแบบไมเปนทางการระหวางจนกบเกาหลใตใน

ทศวรรษ 1980

เกาหลใตในชวงค.ศ.1961–1979ซงอยภายใตการปกครองระบอบ

เผดจการของประธานาธบดปกจงฮถอวาประสบความส�าเรจทางเศรษฐกจเปน

อยางยง โดยใน ค.ศ. 1965 ประชากรเกาหลใตกวารอยละ 40 ยงอยใตเสน

ความยากจน(povertyline)แตเมอถงค.ศ.1980กลบลดลงเหลอไมถงรอยละ10

ขณะทรายไดตอหวของประชากรเพมจาก100เหรยญสหรฐในตนทศวรรษ1960

ไปเปน 1,000 เหรยญสหรฐเมอสนทศวรรษถดมา44 ความส�าเรจดงกลาวเปนท

สนใจของผน�าจนโดยในการประชมเพอปฏรประบบการคากบตางประเทศ

42“MemorandumofConversationbetweenErichHoneckerandKimIlSung(31May1984),”

at<http://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/113198>(searcheddate:3July2013).43DengXiaoping,op.cit.,pp.88-89.44DonOberdorferandRobertCarlin,op.cit.,p.30.


เมอเดอนกรกฎาคมค.ศ. 1978หลเซยนเนยน รองนายกรฐมนตรในขณะนน

ตงค�าถามวา“เกาหลใตสงคโปรฮองกงและไตหวนเปนเพยงประเทศและเขตเลกๆ

แตมลคาการน�าเขาและสงออกของพวกเขาสงกวาเรามากท�าไมพวกเราจงแซงหนา

พวกเขาไมได”45 และในการประชมปฏบตงานเพอเตรยมการประชมเตมคณะ

ครงท3ของสมชชาพรรคคอมมวนสตจนครงท11ระหวางวนท10พฤศจกายน

ถงวนท15ธนวาคมค.ศ.1978กมการหารอเกยวกบตวแบบการพฒนาเศรษฐกจ

และหนงในประเทศทถกน�ามาพจารณากคอเกาหลใต(Li,2009,271)46

นอกจากนจนยงเรมสนใจทจะมปฏสมพนธทางเศรษฐกจกบเกาหลใต

อกดวยซงสอดรบกบนโยบายของประธานาธบดปกจงฮทตองการสานสมพนธกบ

ประเทศสงคมนยมภายหลงการเยอนจนของประธานาธบดนกสนเมอค.ศ.1972

การคาทางออมระหวางจนกบเกาหลใตผานฮองกงและญปนเรมขนในค.ศ.1979

และเปลยนเปนการคาทางตรงในอก2ปตอมาและเมอถงค.ศ.1985มลคาการคา

ระหวางจนกบเกาหลใตกแซงหนามลคาการคาระหวางจนกบเกาหลเหนอ

ไปอยางถาวร โดยจนสงออกขาวโพด ขาวฟาง ถานหน สงทอ และไหมไปยง

เกาหลใตสวนเกาหลใตสงออกสนคาจ�าพวกเหลกเครองใชไฟฟาอปกรณส�าหรบ

เครองจกร และปยเคมไปยงจน47 และตลอดทศวรรษ 1980 จนไดผอนคลาย

กฎระเบยบทเคยเขมงวดหลายเรองตวอยางเชนแตเดมจนไมเคยเรยกชออยาง

เปนทางการของเกาหลใตแตเรยกวา“กกหนเชดปกจงฮ(TheParkChungHee

puppet clique)” ดวยถอวามแตรฐบาลเปยงยางเทานนทเปนรฐบาลเกาหลท

ชอบธรรมแตในเดอนพฤษภาคมค.ศ.1983เมอพลเรอนจน6คนจเครองบน

จากเมองเสนหยาง (Shenyang) ไปยงกรงโซล จนกสงเจาหนาทไปยงเกาหลใต

เพอคลคลายปญหาหรอทเรยกกนวา“การทตจเครองบน(hijackdiplomacy)”และ

เอกสารของจนในครงนนไดเรยกเกาหลใตอยางเปนทางการวา“สาธารณรฐเกาหล”

45LiLanqing,BreakingThrough:TheBirthofChina’sOpening-UpPolicy,trans.LingYuanandZhangSiying (HongKong:OxfordUniversityPressandForeignLanguageTeachingandResearchPress,2009),p.358.46Ibid.,p.217.47Chae-JinLee,op.cit.,p.147.


และในปถดมาเมอนกกฬาจากเกาหลใตมารวมแขงขนเทนนสทเมองคนหมง

(Kunming) จนกอนญาตใหมการประดบธงชาตเกาหลใต48 นอกจากนจนยง

ก�าหนดแนวทางปฏบตใหมดวยวาหากองคการระหวางประเทศใดทจนเปนสมาชก

อยแลวไดมอบหมายใหเกาหลใตเปนเจาภาพจดกจกรรมแบบพหภาคจนกสามารถ

สงคนไปรวมไดและถาจนเปนเจาภาพในกรณเดยวกนเกาหลใตกสามารถสงคน

เดนทางมายงจนไดเชนกน49

การกอตวของความสมพนธแบบไมเปนทางการระหวางจนกบเกาหลใต

เกดขนโดยไดรบความเหนชอบจากเตงเสยวผงผน�าสงสดของจนทมองวานอกจาก

จนจะไดประโยชนทางเศรษฐกจแลว ความสมพนธดงกลาวยงเปนประโยชนตอ

การรวมชาตของจนอกดวยเพราะในทศวรรษ1980เกาหลใตเปน1ใน2ประเทศ

ในทวปเอเชยทยงคงมความสมพนธทางการทตกบไตหวน (อกประเทศหนงคอ

ซาอดอาระเบย) แตเตงกเนนย�าวาเรองดงกลาวจะตองด�าเนนไปโดยค�านงถง

ความรสกของเกาหลเหนอ50ดงจะเหนไดจากเมอเกดกรณ“การทตจเครองบน”

ซงเปนครงแรกทเจาหนาทของทางการจนตดตอกบเจาหนาทของทางการเกาหลใต

จนไดสงอเสวยเชยน (WuXueqian) รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ

เดนทางไปอธบายตอคมอลซงวาเรองนไมมผลกระทบตอจดยนเรองเกาหลเดยว

ของจนแตอยางใด51 และเมอจนสงนกกฬาไปเขารวมแขงขนกฬาโอลมปกท

เกาหลใตเปนเจาภาพเมอค.ศ.1988หยางซางคนกบอกกบคมอลซงวาเรองดงกลาว

จะไมน�าไปสการสถาปนาความสมพนธทางการทตกบเกาหลใต52 อยางไรกตาม

ความเปลยนแปลงในการเมองโลกเมอสนทศวรรษ1980ไมวาจะเปนการสนสด

ความของขดแยงระหวางจนกบสหภาพโซเวยต และการสนสดของสงครามเยน

ท�าใหในทสดแลวจนไมอาจรกษาจดยนเรองเกาหลเดยวไวไดอกตอไป

48Ibid.,p.107.49เฉยนฉเชน,บนทกการทตจน 10 เรอง,แปลโดยอาทรฟงธรรมสาร(กรงเทพฯ:ส�านกพมพมตชน,2549),

น.216.50เรองเดยวกน,น.217-218.51Chae-JinLee,op.cit.,p.107.52Ibid.,p.113.


การสถาปนาความสมพนธทางการทตระหวางจนกบเกาหลใตใน ค.ศ. 1992

และการลมสลายในเชงพฤตนยของการเปนพนธมตรระหวางจนกบเกาหลเหนอ

หลงจากทเลโอนดเบรชเนฟ(LeonidBrezhnev)ประธานาธบดและ

เลขาธการพรรคคอมมวนสตแหงสหภาพโซเวยตแสดงสนทรพจนทเมองทาชเคนต

(Tashkent)ของสาธารณรฐอซเบกสถานเมอเดอนมนาคมค.ศ.1982ซงมเนอหา

แสดงความปรารถนาจะปรบปรงความสมพนธกบจน ทางการจนไดตอบรบดวย

การเสนอวาสหภาพโซเวยตจะตองขจด“อปสรรค3ประการ”ออกไปใหไดเสยกอน

นนคอ (1) การถอนทหารออกจากชายแดนจน-โซเวยตและจน-มองโกเลย

(2)การถอนทหารออกจากอฟกานสถานและ(3)การหวานลอมใหเวยดนาม

ถอนทหารออกจากกมพชาซงในทสดเมอมคาอลกอรบาชอฟ(MikhailGorbachev)

ขนด�ารงต�าแหนงเลขาธการพรรคคอมมวนสตโซเวยตในค.ศ.1985เขากรบปาก

ท�าตามขอเสนอของจน จนน�าไปสการเดนทางเยอนกรงมอสโกของเฉยนฉเชน

(QianQichen)รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศของจนในเดอนธนวาคม

ค.ศ.1988ซงเฉยนฉเชนเรยกการเยอนในครงนนวา“การเยอนทละลายน�าแขง”53

และน�าไปสการเดนทางเยอนจนของกอรบาชอฟเพอพบกบเตงเสยวผงในเดอน

พฤษภาคมค.ศ.1989การสนสดของความขดแยงระหวางจนกบสหภาพโซเวยต

ทยาวนาน 3 ทศวรรษท�าใหจนไมเหนความจ�าเปนทจะตองใหความส�าคญกบ

ขอเรยกรองของเกาหลเหนอเพอแขงขนกบสหภาพโซเวยตอกตอไปดงทจาวจอหยาง

บอกกบคมอลซงระหวางเดนทางเยอนเกาหลเหนอเมอเดอนเมษายนค.ศ.1989

วาจนตองการสภาวะแวดลอมระหวางประเทศทมสนตภาพและจะไมแขงขนกบ

สหภาพโซเวยตในการสรางอทธพลเหนอคาบสมทรเกาหล54

ในเวลาเดยวกนการผอนคลายความตงเครยดระหวางสหรฐอเมรกากบ

สหภาพโซเวยตจนน�าไปสการสนสดของสงครามเยนในปลายทศวรรษ1980ท�าให

ประเทศในคายสงคมนยมทยอยกนสถาปนาความสมพนธทางการทตกบเกาหลใต

53เฉยนฉเชน,อางแลว,น.8054GilbertRozman,Chinese Strategic Thought toward Asia (NewYork,NY:PalgraveMacmillan,

2010),p.180.


เรมจากฮงการในเดอนกมภาพนธค.ศ.1989และทส�าคญทสดกคอสหภาพโซเวยต

ในเดอนกนยายน ค.ศ. 1990 อกทงยงท�าใหจนสามารถก�าหนดนโยบายตอ

ประเทศตางๆในภมภาค(regionalpolicy)บนผลประโยชนรวมกนระหวางจน

กบประเทศนนๆไดดวยตนเองเปนครงแรกโดยไมตองอยในกรอบของการเผชญหนา

ระหวาง2อภมหาอ�านาจอกตอไปนอกจากนยงมปจจยเฉพาะหนาอก2ประการ

ในตนทศวรรษ1990ทท�าใหจนเหนความส�าคญของเกาหลใตเปนพเศษนนคอ

(1)แผนพฒนาเศรษฐกจ5ปฉบบท8ของจน(ค.ศ.1991-1995)ไดวางเปาหมาย

ทจะสรางเขตพฒนาเศรษฐกจภาคตะวนออกเฉยงเหนอ(NortheastEconomic

Development Zone) ซงจะเปนจรงไดโดยอาศยทนจากประเทศเพอนบาน

ใกลเคยงอยางเกาหลใต55 และ (2) ความพยายามของไตหวนทจะขยายพนท

ทางการทตเขาไปยงประเทศในยโรปตะวนออกและประเทศทแยกตวออกมาจาก

สหภาพโซเวยต56 ท�าใหจนเหนความจ�าเปนทจะตองท�าลายฐานทมนทางการทต

แหลงสดทายของไตหวนในเอเชยซงกคอเกาหลใต

ความสมพนธอยางไมเปนทางการระหวางจนกบเกาหลใตมไดรบผลกระทบ

จากเหตการณเทยนอนเหมนใน ค.ศ. 1989 มากนก ประธานาธบดโรหแตว

(Roh TaeWoo) แหงเกาหลใตปฏเสธทจะรวมขบวนกบสหรฐอเมรกาในการ

ประณามและคว�าบาตรจนโดยเขายงคงยดมนในนโยบายมงเหนอ(Nordpolitik)

เพอสานสมพนธกบประเทศสงคมนยมตอไปและเมอจนเปนเจาภาพจดการแขงขน

เอเชยนเกมสครงท11ณกรงปกกงเมอเดอนกนยายนค.ศ.1990เกาหลใตกให

ความชวยเหลอแกจนในงานดงกลาวในรปของเงนคาโฆษณาและเงนอนๆรวม

15ลานเหรยญสหรฐซงท�าใหการทองเทยวของจนกลบมาคกคกอกครงหลงจาก

ซบเซาลงเนองจากเหตการณเทยนอนเหมน57และเปนครงแรกทธงชาตของ

55XiaoxiongYi,“China’sKoreaPolicy:From“One-Korea”to“TwoKoreas,”Asian Affairs: An American Review 2(1995):,p.125.56ดรายละเอยดไดในCzeslawTubilewicz,Taiwan and Post-Communist Europe: Shopping for Allies(NewYork,NY:Routledge,2007).57SamuelS.Kim,“TheMakingofChina’sKoreaPolicyintheEraofReform,”inDavidM.Lampton,ed.,The Making of Chinese Foreign and Security Policy in the Era of Reform (Stanford,CA:StanfordUniversityPress,2001),pp.377-378.


ทงเกาหลเหนอและเกาหลใตโบกสะบดพรอมกนทสนามกฬากรงปกกง ตอมาใน

เดอนตลาคมของปเดยวกน สมาคมการคาระหวางประเทศของจน (China

InternationalChamberofCommerce)กบสมาคมสงเสรมการคาและการ

ลงทนระหวางประเทศของเกาหลใต(KoreaTradeandInvestmentPromotion

Agency – KOTRA) ไดท�าขอตกลงทน�าไปสการจดตงส�านกงานการคาระหวาง

ประเทศ(TradeOffice)ณกรงปกกงและกรงโซลในตนค.ศ.1991ซงจนไดแจง

ใหเกาหลเหนอทราบลวงหนาและคมอลซงกแสดงความเขาใจในเรองนระหวาง

การเยอนจนเมอเดอนกนยายนค.ศ.199058

จนตองเผชญกบสถานการณทน�าไปสการตดสนใจครงส�าคญในค.ศ.1991

เมอเกาหลใตแสดงความประสงคจะเขาเปนสมาชกองคการสหประชาชาตโดย

ถอวาตนเองเปนรฐทแยกตางหากจากเกาหลเหนอ ขณะนนสหภาพโซเวยตได

สถาปนาความสมพนธทางการทตกบเกาหลใตเรยบรอยแลว และกอรบาชอฟ

ประกาศชดเจนในเดอนเมษายนของปนนวาสหภาพโซเวยตจะไมขดขวางการเขาเปน

สมาชกของเกาหลใต59 ในบรรดาสมาชกถาวร 5 ประเทศของคณะมนตรความ

มนคงแหงสหประชาชาตจงมแตจนเทานนทยงไมมความสมพนธทางการทตกบ

เกาหลใตและตองตดสนใจวาจะสนบสนนเรองดงกลาวหรอไมโดยในระหวางการ

เยอนกรงเปยงยางเมอเดอนพฤษภาคมค.ศ.1991หลเผง(LiPeng)นายกรฐมนตร

ของจนแจงใหเกาหลเหนอทราบวาเปนการยากทจนจะใชสทธยบยง(veto)ไมใหรบ

เกาหลใตเขาเปนสมาชกเกาหลเหนอจงไมมทางเลอกอนนอกจากขอสมครเขาเปน

สมาชกพรอมกนกบเกาหลใตแตคมอลซงกยงกงวลวาสหรฐอเมรกาอาจขดขวาง

เฉยนฉเชนจงเดนทางไปเยอนกรงเปยงยางในเดอนถดมาเพอยนยนกบคมอลซงวา

จนจะชวยใหการเขาเปนสมาชกของเกาหลเหนอเปนไปอยางราบรน60 ในทสด

เกาหลเหนอและเกาหลใตไดเขาเปนสมาชกองคการสหประชาชาตพรอมกนเมอ

วนท17กนยายนค.ศ.1991

58เฉยนฉเชน,อางแลว,น.219.59DonOberdorferandRobertCarlin,op.cit.,p.180.60เฉยนฉเชน,อางแลว,น.220-221.


ขณะเดยวกน บนทกความทรงจ�าของลมดองวอน (LimDongWon)

อดตรฐมนตรวาการกระทรวงรวมชาตแหงเกาหลใตไดอางขอมลจากผเชยวชาญ

เรองเกาหลเหนอของจนคนหนงทเดนทางเยอนกรงโซลเมอเดอนพฤศจกายน

ค.ศ.1991ทระบวาในระหวางการเยอนจนเปนครงสดทายของคมอลซงเมอเดอน

ตลาคมของปนนเตงเสยงผงและผน�าระดบสงของจนไดขอใหคมอลซงด�าเนนการ

3เรองไดแก(1)ด�าเนนนโยบายเปดประเทศและปฏรปเศรษฐกจโดยรกษาระบอบ

สงคมนยมเอาไวแบบจน (2) เจรจาลดความตงเครยดกบเกาหลใตเพอปทางไปส

การเปดรบทนและเทคโนโลยจากตางประเทศและ(3)คลายความสงสยของนานา

ประเทศทวาเกาหลเหนอก�าลงพฒนาอาวธนวเคลยร61ซงเทากบเปนการกดดนให

เกาหลเหนอปรบตวใหเขากบสถานการณทเปลยนแปลงไป

จะเหนไดวาเมอถงปลาย ค.ศ. 1991 หลกการเกาหลเดยวทจนยดมน

ตลอดมานบตงแตสถาปนาประเทศรวมทงความเปนพนธมตรระหวางจนกบ

เกาหลเหนอไดสนสดลงแลวในทางปฏบต เหลอแตเพยงกระบวนการเจรจาเพอ

สถาปนาความสมพนธทางการทตกบเกาหลใตอยางเปนทางการเทานนเฉยนฉเชน

อาศยโอกาสทเดนทางไปประชมองคกรความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชยแปซฟก

(Asia-PacificEconomicCooperation-APEC)ครงท3ณกรงโซลเมอเดอน

พฤศจกายนของปนนเพอพบกบประธานาธบดโรหแตวโดยโรหแตวไดเปรยบเปรย

วาชายฝงตะวนตกของเกาหลกบชายฝงตะวนออกของจนอยใกลกนมากจนถง

ขนาดไดยนเสยงสนขเหาและไกขนเฉยนฉเชนจงตอบไปวา“ในเมอสนขเหาและ

ไกขนยงไดยนถงกนกไมควรปฏเสธการไปมาหาสกน”62ซงหมายความวาทงสอง

ฝายตกลงกนเปนนยทจะมความสมพนธทางการทต

อยางไรกตาม จนมไดเรงสถาปนาความสมพนธทางการทตกบเกาหลใต

ในทนทเพราะตองท�าความเขาใจกบเกาหลเหนอเสยกอน โดยในเดอนเมษายน

ค.ศ.1992หยางซางคนเดนทางไปเยอนกรงเปยงยางเพอรวมงานฉลองวนเกด80ป

ของคมอลซงพรอมแจงใหทราบวาจนก�าลงจะสถาปนาความสมพนธทางการทต

61LimDong-won,Peacemaker: Twenty Years of Inter-Korean Relations and the North Korean

Nuclear Issue(Stanford,CA:WalterH.ShorensteinAsia-PacificResearchCenter,2012),p.103.62เฉยนฉเชน,อางแลว,น.210.


กบเกาหลใตคมอลซงไดฟงแลวกไมเหนดวยโดยขอใหจน“พจารณาใหลมลก

อกเลกนอย”63 แตจนยงคงเดนหนาตอไปจนการเจรจาระหวางจนกบเกาหลใต

เสรจสนลงในเดอนมถนายนของปนน แตกอนททงสองฝายจะลงนามใน

แถลงการณสถาปนาความสมพนธทางการทต เจยงเจอหมนมอบหมายให

เฉยนฉเชนเดนทางไปยงเกาหลเหนออกครงในเดอนกรกฎาคมค.ศ.1992ผลปรากฏวา

เฉยนฉเชนตองเผชญกบการตอนรบอยางเยนชาทกรงเปยงยางดงปรากฏในบนทก

ของเขาความตอนหนงวา

เมอกอนเวลามาเยอนเกาหลเหนอครงใด กจะพบกบบรรยากาศท

ครกครน มคณะตอนรบใหญโต แตครงนเครองลงจอดในมมสนามบน

ลบตาคนสวนบคคลทมารบขาพเจานนมแตนายคมยองนม(KimYong

Nam)รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศเทานนเอง64

ในการพบปะกบคมอลซงณบานพกตากอากาศฤดรอนเฉยนฉเชนชแจง

ถงความจ�าเปนทจนตองสถาปนาความสมพนธทางการทตกบเกาหลใตและย�าวา

จนยงคงใหความส�าคญกบมตรภาพทมกบเกาหลเหนออยตอไปรวมทงสนบสนน

การผอนคลายความตงเครยดบนคาบสมทรเกาหลและการรวมเกาหลโดยสนตวธ

ซงคมอลซงนงฟงเพยงครเดยวโดยบอกวารบทราบและเขาใจจดยนของจนแมวา

ในบนทกของเฉยนฉเชนจะกลาวถงคมอลซงอยางยกยองหากแตเมอดจากเนอหา

ในบนทกแลวจะพบวาคมอลซงปฏบตกบเขาอยางเยนชาอยไมนอย ดงความ

ตอนหนงวา

ทานประธานาธบดคมอลซงไดมองดหยกแกะสลกเกามงกรคลอมก

และลนจสดทขาพเจาน�ามาฝากทานแวบหนง แลวทานกลกขนสงแขก

เทาทขาพเจาจ�าไดครงนเปนการพบปะประธานาธบดคมอลซงของคณะ

ผแทนจนทใชเวลาสนทสด และหลงการพบปะกมไดมการจดงานเลยง

รบรองอยางทเคยท�ากนมาในอดต65

63เรองเดยวกน,น.225.64เรองเดยวกน,น.226.65เรองเดยวกน,น.228


ในวนท24สงหาคมค.ศ.1992เฉยนฉเชนกบลซางอก(LeeSangOck)

รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศของเกาหลใตลงนามในแถลงการณ

สถาปนาความสมพนธทางการทตระหวางกน ณ เรอนรบรองเตยวอวไถ

(DiaoyutaiStateGuesthouse)ในกรงปกกงซงเทากบปดฉากหลกการ

เกาหลเดยวของจนและความเปนพนธมตรระหวางจนกบเกาหลเหนอและท�าให

จนมความสมพนธทางการทตกบประเทศเพอนบานในเอเชยตะวนออกและเอเชย

ตะวนออกเฉยงใตครบทกประเทศโดยในการประชมสมชชาพรรคคอมมวนสตจน

ครงท14เมอวนท12ตลาคมของปนนเจยงเจอหมน(JiangZemin)ในฐานะ

เลขาธการพรรคคอมมวนสตจนกลาววาแมสถานการณโลกจะวนวายสบสน แต

จนกประสบความส�าเรจดานการทตและถอวาเปนชวงเวลาทดทสดของความ

สมพนธฉนมตรระหวางจนกบประเทศเพอนบาน อกทงจนตองการเหนสภาวะ

แวดลอมระหวางประเทศทมสนตภาพเพอใหการพฒนาของจนด�าเนนตอไป

อยางราบรน66

ในทางตรงกนขามการสถาปนาความสมพนธทางการทตระหวางจนกบ

เกาหลใตถอเปนฝนรายส�าหรบเกาหลเหนอ แมวาคมยองนมจะใหสมภาษณกบ

นกหนงสอพมพระหวางไปประชมสหประชาชาต ณ นครนวยอรกเมอเดอน

กนยายนค.ศ.1992วาความสมพนธทางการทตระหวางจนกบเกาหลใต“ไมม

อะไรพเศษ...ไมมอะไรส�าคญส�าหรบเรา”67แตทจรงแลวการทเกาหลใตสถาปนา

ความสมพนธทางการทตกบสหภาพโซเวยตและจนไดส�าเรจในตนทศวรรษ1990

ขณะทเกาหลเหนอยงไมมความสมพนธทางการทตกบสหรฐอเมรกานนสรางความ

กงวลดานความมนคงใหกบเกาหลเหนอเปนอยางมากจนตองด�าเนนนโยบายท

เสยงตอสงครามเพอสรางอ�านาจตอรองกบสหรฐอเมรกาและน�าไปสวกฤตการณ

นวเคลยรครงท1ซงสนคลอนเสถยรภาพของเอเชยตะวนออกในยคหลงสงครามเยน

แมวาจนจะมไดบอกเลกสนธสญญาพนธมตรกบเกาหลเหนออยางเปน

ทางการ อกทงยงกลบมากระชบความสมพนธกบเกาหลเหนออกครงเมอสน

66JiangZemin,SelectedWorksofJiangZemin,VolumeI(Beijing:ForeignLanguagesPress,

2010),pp.232-233.67DonOberdorferandRobertCarlin,op.cit.,pp.192-193


ทศวรรษ 1990 แตเรองดงกลาวมไดน�าไปสการกลบไปเปนพนธมตรทางทหาร

ระหวางกนเพอตอตานประเทศท3เฉกเชนในทศวรรษ1960อกตอไปการสนสด

ของสงครามเยนประกอบกบการเดนหนาเปดประเทศและปฏรปเศรษฐกจของจน

ท�าใหจนตองการสภาวะแวดลอมระหวางประเทศทมสนตภาพและเสถยรภาพ

จนน�าไปสการเสนอ“แนวคดความมนคงแบบใหม(NewSecurityConcept)”

บคคลแรกทน�าเสนออยางเปนทางการคอ เฉยนฉเชน รองนายกรฐมนตรและ

รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศของจนซงกลาวสนทรพจนในการประชม

อาเซยนวาดวยความรวมมอดานการเมองและความมนคงในภมภาคเอเชย-แปซฟก

(ASEANRegionalForum-ARF)ณเมองสบงจายา(SubangJaya)ประเทศ

มาเลเซยเมอวนท27กรกฎาคมค.ศ.1997ความตอนหนงวา

ขณะทมนษยชาตก�าลงเขาสศตวรรษท21การสรางสนตภาพและความ

มนคงอยางยงยนในภมภาคถอเปนเรองทคนจ�านวนมากใหความสนใจ

สถานการณระหวางประเทศแบบใหมท�าใหตองมแนวคดเรองความมนคง

แบบใหมความมนคงในปจจบนไมควรตงอยบนการเสรมสรางก�าลงทหาร

หรอพนธมตรทางทหารอกตอไปหากแตควรตงอยบนความไวเนอเชอใจ

และผลประโยชนรวมกน68

ตอมาในการประชมวาดวยการลดก�าลงรบณนครเจนวาประเทศสวต-

เซอรแลนด เมอวนท 26 มนาคมค.ศ. 1999 เจยงเจอหมนไดกลาวสนทรพจน

อธบายเนอหาของแนวคดเรองความมนคงแบบใหมวาประกอบไปดวยความไวเนอ

เชอใจซงกนและกน (mutual trust) ผลประโยชนซงกนและกน (mutual

benefit)ความเทาเทยมกน(equality)และความรวมมอ(cooperation)อกทง

แนวทางทถกตองในการระงบขอพพาทและรกษาสนตภาพนนตองกระท�าผานการ

สนทนา การปรกษาหารอ และการเจรจาตอรองบนฐานของความเทาเทยมกน

68“OpeningStatementByH.E.Mr.QianQichen,VicePremierandMinisterofForeignAffairs,

People’sRepublicofChinaatASEANRegionalForum(ARF),SubangJaya(27July1997),at

<http://www.shaps.hawaii.edu/security/china/qian-arf-9707.html>(searcheddate26May2008).


เขายงกลาวอกดวยวา ภยจากอาวธนวเคลยรยงคงคกคามความอยรอดของ

มนษยชาต ประชาคมระหวางประเทศจงตองแสดงความพยายามอยางไมลดละ

ในการปองกนการแพรกระจายของอาวธนวเคลยรและสงเสรมการลดอาวธ

นวเคลยร หาไมแลวจะน�าไปสการแขงขนดานอาวธจนบนทอนความมนคงและ

เสถยรภาพระหวางประเทศ69 ดวยเหตนเมอเกาหลเหนอและเกาหลใตจดการ

ประชมสดยอดผน�าของทงสองฝายทกรงเปยงยางในเดอนมถนายน ค.ศ. 2000

เจยงเจอหมนไดสงสาสนแสดงความยนดไปยงผน�าทงสองโดยระบวาการพบปะ

หารอดงกลาวเปนเรองทสรางสรรคเพราะชวยรกษาสนตภาพและเสถยรภาพบน

คาบสมทรเกาหลซงเปนสงทจนสนบสนนอยางเตมทตลอดมา70 และเมอ

เกาหลเหนอด�าเนนนโยบายทสมเสยงตอสงคราม(brinkmanship)ดวยการเดนหนา

พฒนาอาวธนวเคลยรจนเผชญหนากบสหรฐอเมรกาอกครงในค.ศ.2002จนกได

น�าแนวคดเรองความมนคงแบบใหมนมาใชโดยแสดงบทบาทเปนเจาภาพจดการ

ประชมษฏภาค (Six-Party Talks) เพอคลคลายปญหาดงกลาว โดยจนเนนย�า

จดยนวาคาบสมทรเกาหลตองปลอดจากอาวธนวเคลยร (denuclearization)

จดยนทแตกตางกนระหวางจนกบเกาหลเหนอในเรองอาวธนวเคลยรเปนตวอยาง

ทแสดงใหเหนวาทงสองฝายไมไดมองผลประโยชนดานความมนคงในยคหลง

สงครามเยนในลกษณะเดยวกนอกตอไป

69JiangZemin,SelectedWorksofJiangZemin,VolumeII(Beijing:ForeignLanguagesPress,

2012),pp.306-309.70“เจยงเจอหมนจสเฟนเปยจอหานจนเจงรอจงซจเหอจนตาจงจงถงชงจเฉาหานโสวเหนาหยอฉวเตอหยวน

หมานเฉงกง,”(ประธานาธบดเจยงเจอหมนสงสาสนถงเลขาธการคมจองอลและประธานาธบดคมแดจงเพอ

แสดงความยนดในความส�าเรจของการประชมสดยอดผน�าเกาหลเหนอ-เกาหลใต)เหรนหมนรอเปา(ประชาชน

รายวน), 16 มถนายน 2000, สบคนจาก <http://www.people.com.cn/GB/channel2/17/

20000703/127169.html>(วนทคน21ตลาคม2013).


สรป

ผน�าของจนในยคสงครามเยนมกกลาวถงความสมพนธระหวางจนกบ

เกาหลเหนอวาสนทสนมกนประดจรมฝปากกบฟน ซงแสดงใหเหนถงมตรภาพท

ผงอยในสายโลหตอนเปนผลมาจากความรวมมอกนในการตอสกบจกรวรรดนยม

อเมรกนในสงครามเกาหล(ค.ศ.1950–1953)อยางไรกตามการเปนพนธมตร

ดงกลาวมไดด�าเนนไปอยางราบรน ดงทบทความนแสดงใหเหนวาในทศวรรษ

1960จนตองการใชสนธสญญาพนธมตรทลงนามกบเกาหลเหนอเมอค.ศ.1961

เพอสกดกนอทธพลของทงสหรฐอเมรกาและสหภาพโซเวยตบนคาบสมทรเกาหล

จนจงตองเอาใจเกาหลเหนอโดยยอมประนประนอมในเรองเสนเขตแดนแตแลว

การปรบปรงความสมพนธระหวางจนกบสหรฐอเมรกาเพอตอตานสหภาพโซเวยต

ในทศวรรษ1970กท�าใหจนค�านงถงขอเรยกรองของเกาหลเหนอนอยลงดไดจาก

การทจนไมสนบสนนใหคมอลซงใชก�าลงบกเกาหลใตอกครงใน ค.ศ. 1975

นอกจากนการเปดประเทศและปฏรปเศรษฐกจของเตงเสยวผงในปลายทศวรรษ

เดยวกนไดน�าไปสความสมพนธทางเศรษฐกจระหวางจนกบเกาหลใตความส�าคญ

ของเกาหลเหนอในสายตาของจนยงลดนอยลงไปอกเมอจนปรบปรงความสมพนธ

กบสหภาพโซเวยตไดส�าเรจในค.ศ.1989และท�าใหในทสดจนตดสนใจสถาปนา

ความสมพนธทางการทตกบเกาหลใตใน ค.ศ. 1992 ซงเทากบเปนการสนสด

ความเปนพนธมตรระหวางจนกบเกาหลเหนอในทางพฤตนย


รายการอางอง

ภาษาไทย

จาวจอหยาง.บนทกลบจาวจอหยาง: เบองหลงเหตการณนองเลอดเทยนอนเหมน.

แปลโดยสทธพลเครอรฐตกาล,ดวงใจเดนเกศนล�า,สทธเทพเอกสทธพงษ

และวศราไกรวฒนพงศ.บรรณาธการพเศษฉบบภาษาไทยโดยวรศกด

มหทธโนบล.กรงเทพฯ:มตชน,2552.

เฉยนฉเชน.บนทกการทตจน 10 เรอง.แปลโดย อาทรฟงธรรมสาร.กรงเทพฯ:

มตชน,2549.

ภาษาจน

“เจยงเจอหมนจสเฟนเปยจอหานจนเจงรอจงซจเหอจนตาจงจงถง ชงจเฉาหาน

โสวเหนาหยอฉวเตอหยวนหมานเฉงกง [ประธานาธบดเจยงเจอหมน

สงสาสนถงเลขาธการคมจองอลและประธานาธบดคมแดจงเพอแสดง

ความยนดในความส�าเรจของการประชมสดยอดผ น�าเกาหลเหนอ-

เกาหลใต].”เหรนหมนรอเปา[ประชาชนรายวน](16มถนายน2000).

สบคนจาก <http://www.people.com.cn/GB/channel2/17/

20000703/127169.html>(วนทคน21ตลาคม2013)

เนยหรงเจน.เนยหรงเจนหยอล[บนทกความทรงจ�าของเนยหรงเจน].เปยจง:

เจยฟางจวนชปานเสอ,1986.อางถงในChenJian.“China’sRoad

to theKoreanWar:ACriticalStudyof theOriginsofSino-

American Confrontation, 1949-1950.” Ph.D. diss., Southern

IllinoisUniversityatCarbondale,1990.

เสนจอหว.“จงซถงเหมงเฉาเสยนจานเจงอวเหลงจานไจยาโจวเตอะซงฉ[พนธมตร

จน-โซเวยตสงครามเกาหลกบการเกดขนของสงครามเยนในเอเชย].”

ใน หยางขยซง, บรรณาธการ. เหลงจานสอชเตอะจงกวตยวายกวานซ

[วเทศสมพนธของจนยคสงครามเยน].(น.30-53).เปยจง:เปยจงตา

เสวยชปานเสอ,2006.


ภาษาองกฤษ

“China’sPositiononCurrentWorldIssues–ForeignMinisterHuang

Hua’saddresstoUNGeneralAssembly(4October1982).”

Beijing Review (11October1982):15.

Chinese-Korean Friendship – Deep-Rooted and Flourishing.Peking:

ForeignLanguagesPress,1975.

ChenJian.“China’sRoadtotheKoreanWar:ACriticalStudyofthe

Origins of Sino-American Confrontation, 1949-1950.” Ph.D.

diss.,SouthernIllinoisUniversityatCarbondale,1990.

ChenJian.Mao’s China and the Cold War.ChapelHill,NC:University

ofNorthCarolinaPress,2001.

Chen Jian. “Limits of the ‘Lips andTeeth’ Alliance: AnHistorical

Review of Chinese-North Korean Relations.” Asia Program

SpecialReport,no.115(September2003),pp.4-10.

Choi, Choon Heum. “The Two Superpowers in China’s Alliance

PolicytowardNorthKorea,1969-1989.”Ph.D.diss.,University

ofConnecticut,1990.

Cumings,Bruce.Korea’s Place in the Sun: A Modern History.New

York,NY:W.W.Norton&Company,1997.

DengXiaoping.Selected Works of Deng Xiaoping, Volume III (1982-

1992).Beijing:ForeignLanguagesPress,1994.

Gomà,Daniel.“TheChinese-KoreanBorderIssue:AnAnalysisof

aContestedFrontier.”Asian Survey 46(November/December

2006),pp.867-880.

Goncharov,SergeiN.,JohnW.Lewis,andXueLitai.Uncertain Partners:

Stalin, Mao, and the Korean War. Stanford, CA: Stanford

UniversityPress,1993.

Han,Hongkoo.“ColonialOriginsofJuche:TheMinsaengdanIncident


of the1930sand theBirthof theNorthKorea–China

Relationship.”InJae-JungSuh,ed.Origins of North Korea’s

Juche: Colonialism, War, and Development.(pp.33-62).Lanham,

MD:LexingtonBooks,2013.

Huang Hua. Huang Hua Memoirs: Contemporary History and

Diplomacy of China.Beijing:ForeignLanguagesPress,2008.

Hwang Jang Yop.Hwang Jang Yop’s Memoirs. Seoul: Zeigeist

Publishing House, 2006. At <http://www.dailynk.com>

(searcheddate:3July2013).

JiangZemin.Selected Works of Jiang Zemin, Volume I.Beijing:Foreign

LanguagesPress,2010.

JiangZemin.Selected Works of Jiang Zemin, Volume II.Beijing:Foreign

LanguagesPress,2012.

Kim,SamuelS.“TheMakingofChina’sKoreaPolicy intheEraof

Reform.”InDavidM.Lamption,ed.The Making of Chinese

Foreign and Security Policy in the Era of Reform.(pp.371-408).

Stanford,CA:StanfordUniversityPress,2001.

Lee,Chae–Jin.China and Korea: Dynamic Relations.Stanford,CA:

HooverInstitutionPress,1996.

LiLanqing.Breaking Through: The Birth of China’s Opening-Up Policy.

Ling Yuan and Zhang Siying (Trans.). Hong Kong: Oxford

UniversityPressandForeignLanguageTeachingandResearch

Press,2009.

LimDong-won.Peacemaker: Twenty Years of Inter-Korean Relations

and the North Korean Nuclear Issue.Stanford,CA:Walter

H.ShorensteinAsia-PacificResearchCenter,2011.

“MemorandumofConversationbetweenErichHoneckerandKim

Il Sung (31May1984).”History andPublicPolicyProgram


DigitalArchive,SAPMO-BA,DY30,2460.TranslatedbyGrace

Leonard.At<http://digitalarchive.wilsoncenter.org/document

/113198>(searcheddate3July2013).

NiuJun.ThebirthofthePeople’sRepublicofChinaandtheroad

totheKoreanWar.InMelvynP.LefflerandOddArneWestad,

eds.The Cambridge History of the Cold War, Volume I, Origins.

(pp.221-243).NewYork,NY:CambridgeUniversityPress,2011.

Oberdorfer,DonandRobertCarlin.The Two Koreas: A Contemporary

History. (3rdEdition).NewYork,NY:BasicBooks,2014.

“OpeningStatementByH.E.Mr.QianQichen,VicePremierandMinister

of Foreign Affairs, People’s Republic of China at ASEAN

RegionalForum(ARF),SubangJaya(27July1997).”At<http://

www.shaps.hawaii.edu/security/china/qian-arf-9707.html>

(searcheddate:26May2008).

PengDehuai.Memoirs of a Chinese Marshal – The autobiographical

notes of Peng Dehuai (1898-1974). Zheng Longpu (Trans.).

Beijing:ForeignLanguagesPress,1984.

“RecordofConversationbetweenComradeJ.BatmunkhandKimIl

Sung (20November1986).”HistoryandPublicPolicyProgram

DigitalArchive,MongolianForeignMinistryArchive, fond3,

dans1,kh/n173,khuu123-164.Obtainedandtranslatedfor

NKIDPbySergeyRadchenkoandOnonPerenlei.at<http://

digitalarchive.wilsoncenter.org/document/116671>(searched

date:10July2014).

Rozman,Gilbert.Chinese Strategic Thought toward Asia.NewYork,

NY:PalgraveMacmillan,2010.

Shen,ZhihuaandYafengXia.“ChinaandthePost-WarReconstruction

ofNorthKorea,1953-1961.”NorthKoreaInternationalWorking

PapersSeries,no.4(May2012).at<http://www.wilsoncenter.

org/nkidp>(searcheddate:30June2013).

Shen,ZhihuaandYafengXia.“ContestedBorder:AHistorical

InvestigationintotheSino-KoreanBorderIssue,1950-1964.”

Asian Perspectives 37(January-March2013),pp.1-30.

Suh,Dae-Sook. Kim Il Sung: The North Korean Leader.NewYork,NY:

ColumbiaUniversityPress,1998.

“TreatyofFriendship,Co-operation,andMutualAssistanceBetween

thePeople’sRepublicofChinaandtheDemocraticPeople’s

RepublicofKorea.”Peking Review 28(1961):5.At<http://

www.marxists.org/subject/china/documents/china_dprk.htm>

(searcheddate2July2013).

Tubilewicz,Czeslaw.Taiwan and Post-Communist Europe: Shopping

for Allies.NewYork,NY:Routledge,2007.

Walt, StephenM. “Why Alliances Endure or Collapse.” Survival:

Global Politics and Strategy 39 (Spring1997),pp.156-179.

Whiting,AllenS.“TheSino-SovietSplit.” InRoderickMacFarquhar

andJohnK.Fairbank,eds.The Cambridge History of China,

Volume 14, The People’s Republic, Part 1: The Emergence of

Revolutionary China 1949-1965.(pp.478-538).NewYork,NY:

CambridgeUniversityPress,1987.

Yi,Xiaoxiong. (1995).“China’sKoreaPolicy:From“One-Korea”to

“TwoKoreas.”Asian Affairs: An American Review 2(1995),

pp.119-140.

สทธพลเครอรฐตกาล

Documents

(ค.ศ. 1949 – 1992)...ร มฝ ปากก บฟ น: ความส มพ นธ จ น-เกาหล เหน อในย คสงครามเย น (ค.ศ