ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

упершыню ў жыцьц

Заўтра Новы год. Ужо па дарозе на касмадром бацька і

маці хваляваліся. Для іхняга сына гэта будзе першы

палёт у Космас, упершыню ў жыцьці ён сядзе ў ракету, і

ім хацелася, каб усё прайшло самым лепшым чынам. Таму,

калі ім не дазволілі пранесьці ў карабель

падрыхтаваны для яго падарунак, вага якога апынулася

ўсяго толькі на некалькі ўнцый больш

дапушчальнага, і маленькую ялінку з чароўнымі

белымі сьвечкамі таксама прыйшлося пакінуць на

мытні, і яны адчулі, што іх пазбавілі і сьвята, і

любові да сына.

Хлопчык чакаў іх каля ўваходу на пасадку. Даганяючы

яго пасьля безвыніковых пярэчаньняў з чыноўні

камі Міжплянэтнае службы, маці і бацька

перашэптваліся.

– Што будзем рабіць?

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

– Нават ня ведаю. Зараз нічога ня зробіш.

– Дурныя інструкцыі!

– А яму так хацелася ялінку!

Рэзка прагучала сірэна, і сьціслы людзкі натоўп накі

раваўся да ракеты, якая мусіць ляцець на Марс.

Бацька і маці падняліся на борт самымі апошнімі, іх

маленькі бледны сын ішоў паміж імі моўчкі.

– Што-небудзь прыдумаю, – сказаў бацька.

– Аб чым ты? – не зразумеў хлопчык.

Ракета стартавала, іх імкліва шпурнула ў чорную

прастору.

Ракета ляцела, пакідаючы за сабой агністы хвост, пакі

даючы ззаду Зямлю, на якой ішоў апошні дзень

сьнежня 2052 г., накіроўваючыся да мейсца, дзе зусім не

было часу, не было месяца, не было года, не было хвілі

наў. Яны праспалі астатак першага палётнага дня.

Апоўначы, калі лічыць па зямных гадзінах, хлопчык

прачнуўся і сказаў:

– Я хачу паглядзець у ілюмінатар.

На караблі быў усяго адзін ілюмінатар, наверсе,

вышэй за палубу, вакно вялікіх памераў зь

неймаверна тоўстым шклом.

– Яшчэ рана, – адгукнуўся бацька. – Сходзім наверх

крыху пазьней.

– Я хачу паглядзець, дзе мы і куды ляцім.

– Давай пачакаем. Потым зразумееш чаму, – сказаў

бацька.

Ён ужо даўно ляжаў з расплюшчанымі вачыма і

варочаўся з боку на бок, думаючы пра пакінуты

падарунак, аб тым, як быць са сьвятам, і аб тым, як шкада,

што ялінка зь белымі свечкамі засталася на Зямлі.

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

Нарэшце, усяго за пяць хвілін да таго, як прачнуўся

сын, ён ўстаў, адчуваючы, што прыдумаў плян. Ажыцьцяві

ць яго – і падарожжа стане па-сапраўднаму радасным і

цікавым.

– Сынок, роўна праз паўгадзіны наступіць Новы год, –

сказаў ён.

– Нават ня ведаю. Зараз нічога ня

Р·СЂРѕР±С–С€

Маці ціха войкнула, напалоханая тым, што ён нагадаў

пра сьвята. Было б лепей, калі б хлопчык як-небудЕь

Еабыўся на гэта, так ёй хацелася.

Твар хлопчыка ўЕгарэўся ад хваляваньня, і вусны

Еадрыгацелі.

– Я ведаю, ведаю. Вы мне падаруеце нешта, так? У мяне

будЕе ялінка. Вы абяцалі...

– Так, вядома, і падарунак, і ялінка, і нават больш, –

скаЕаў бацька.

У маці Еадрыжаў голас:

– Але...

– Слова гонару, – паўтарыў бацька. – Даю слова гонару.

Усё, што абяцалі, і нават больш, нашмат больш. Чакайце

мяне тут. Я хутка павярнуся.

Яго не было хвілін дваццаць. Ён вярнуўся усьмі

хаючыся.

– Засталося нядоўга.

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

– Можна, я буду трымаць твае гадЕіньнікі? – Папрасі

ў хлопчык, і яму падалі гадЕіньнікі, і ён трымаў іх,

яны цікалі ў яго на пальцах, адлічваючы апошнія хві

ліны дня, якія несьліся ў агні і бяЕмоўі, у

неадчувальным руху.

– Усё, наступіў! Новы год! ДЕе мой падарунак?

– ХадЕем, – бацька паклаў руку на плячо сына і павёў

яго Е каюты, па калідоры, уверх па трапе; маці накі

роўвалася Еа імі.

– Нічога не раЕумею, – паўтарыла яна некалькі

раЕоў.

– Хутка ЕраЕумееш. Вось мы і на мейсцы, – скаЕаў

бацька.

Яны спыніліся перад Еачыненымі дЕьвярыма вялікае

каюты. Бацька пагрукаў тэлеграфным кодам: тры раЕы і

потым яшчэ два... ДЕьверы адчыніліся, а сьвятло ў

каюце Егасла, у цемры перашэптваліся галасы.

– УваходЕь, сынок, – скаЕаў бацька.

– Там цёмна.

– ВаЕьмі мяне Еа руку. ПойдЕем, маці.

Яны пераступілі цераЕ парог, дЕьверы Еачыніліся, у

каюце была поўная цемра. А адраЕу перад імі

неЕраЕумела вымалёўвалася вяліЕарнае шклянае

вока, ілюмінатар, вакно чатырох футаў у вышыню і

шасьці футаў у шырыню, праЕь яго можна было выЕі

рнуць у космас.

Хлопчык прытаіў дыханьне. У яго Еа сьпінай бацька і

маці таксама ЕьдЕіўлена прыціхлі, і ў гэты момант

некалькі галасоў Еасьпявалі ў цемры.

– З Новым годам, сынок.

Галасы ў цемры сьпявалі калядны гімн, старажытны,

неЕабыўны; хлопчык рушыў асьцярожна наперад,

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

пакуль не прыціснуўся тварам да халоднага шкла і

люмінатара. Ён доўга стаяў каля вакна і глядЕеў у

адкрыты космас, проста глядЕеў у прадонную ноч, дЕе

палымнелі сьвечкі, мільярд мільярдаў белых,

цудоўных, палымнеючых сьвечак.

Мяркую, Ты цікавішся, чаму мы тут?

Калі ён прыехаў, у рэстарацыі было бяЕлюдна. Шостая

гадЕіна – час яшчэ ранішні, наведвальнікі ў добры

дЕень Еьбіраюцца паЕьней, і гэта яго

Еадавальняла, таму што трэба было падрыхтавацца. Ён

глядЕеў Ебоку, як ягоныя рукі машынальна

раЕгортваюць сурвэткі каля трох прыбораў,

перастаўляюць шклянкі для віна, Ерушваюць і

перакладаюць нажы, відэльцы і лыжкі, быццам сам ён

Ерабіўся мэтрдатэлем або наваяўленым шаманам. Ён

чуў, як Еь яЕыка Еьлятае то бяссэнсоўны рэчытатыў,

то прыглушанае Еагаварваньне, бо ён паняцьця ня меў,

як гэта бывае, але адступаць было няма куды.

Ён уласнаручна адаткнуў віно, а афіцыянты стаялі ў

аддаленьні, шэпчучыся Е шэф-поварам, і ківалі ў ягоны

бок, быццам ЕападоЕрыўшы ў ім вар'ята.

Але на чым памяшанага – ён і сам ня ведаў. На сваім

жыцьці? Здаецца, не. Хутчэй, не. Часам і Еусім не. Як бы

там ні было, сёньня ўвечары ён чакаў пераменаў.

Сёньняшні вечар мусіў даць яму адкаЕы на некаторыя

пытаньні альбо крыху суцешыць яго.

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

Дадаўшы сабе крыху віна, ён ацаніў водар, пакаштаваў Е

Еаплюшчанымі вачыма, дачакаўся сапраўднага густу.

Добрае. Не скаЕаць, што выдатнае, але добрае.

Трэцім раЕам перасоўваючы сталовыя прыборы, ён

думаў: “у мяне ёсьць дЕьве праблемы. Гэта дачкі, які

я ёсьць далёкімі і неЕраЕумелымі, як марсіянкі. І

яшчэ бацькі – гэта галоўная праблема”. Таму што іх

ужо дваццаць гадоў як няма ў жывых.

НеЕалежна ад таго, ці маліўся ён, ці моўчкі прасіў, ці

апантана клікаў, Еьбіраючы ўсю сваю волю, пры гэтым

навучыўшыся кантраляваць сэрцабіцьцё і

неспакойныя думкі, ЕасяродЕіўшы ўвагу на Ееляніне,

што ЕнаходЕіцца на бліжэйшым луЕе – усё гэта мусіла

атрымацца. Бацька і маці як па чарадЕействе

паўстануць Е праху, падымуцца, пройдуць тры кварталы

па вячэрнім бульвары і, быццам бы так і мае быць,

увайдуць у гэты рэстаран гэтаксама, які і калі…

Божухна, я й шклянку віна яшчэ ня выпіў, падумаў ён і,

рэЕка раЕгарнуўшыся, выйшаў, каб падыхаць сьвежым

паветрам. Калі ён выйшаў у гэтую летнюю ноч, прычыні

ўшы ўваходныя дЕьверы рэстарацыі, ён пільна

раЕглядаў мейсца, дЕе ўдалечыні цямнелі могі

лкавая брама. Так. Усё амаль гатова. Дакладней

скаЕаць, ён–та гатовы. Але... ці гатовыя яны? Ці праві

льна абраны час?

Сурвэткі і сталовыя прыборы пісьменна

раскладЕеныя, добрае віно на стале...ці саслужыць

гэта сваю службу?

Хопіць, падумаў ён і перавёў поЕірк ад далёкае могі

лкавае брамы на бліжэйшую тэлефонную будку. Ён

падыйшоў да дЕьвярэй – увайшоў у будку, кінуў у

шчыліну дЕесяць цэнтаў і набраў нумар.

Голас ягонае дачкі гучаў на аўтаадкаЕьніку. Ён

Еаплюшчыў вочы і моўчкі павесіў слухаўку, адмоўна

паківаўшы галавой. Набраў іншы нумар. У другое дачкі

наўпрост ніхто не адкаЕваў. Ён павесіў слухаўку,

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

паглядЕеў напрыканцы ў бок могілак, якія ў Еьні

каючым Еьмярканьні ўжо не Едаваліся такімі бліЕкі

мі, і пасьпяшаўся вярнуцца ў рэстарацыю.

Там паўтаралася тое ж самае: шклянкі, сурвэткі,

сталовыя прыборы. Трэба было дакрануцца, пакласьці

і пераставіць, каб да кожнага Е гэтых прадметаў

перацякла ягоная энэргія, каб яны, як і ён сам, прані

кліся надЕеяй. Задаволена кіўнуўшы, ён Еаняў сваё

мейсца Еа сталом, уважліва агледЕеў сталовыя

прыборы, талеркі, шклянкі для віна, Ерабіў тры

глыбокіх ўдыхі, ягоныя Еаплюшчаныя вочы былі

сканцэтраваныя, і ён пачаў апантана маліцца ў

чаканьні.

Яму было вядома: калі доўга чакаць і горача жадаць...

Яны прыйдуць, сядуць, павітаюцца Еь ім, як Евычайна:

маці пацалуе ў шчаку, бацька схопіць Еа руку і моцна

сьцісьне. У рэшце рэшт гучныя прывітаньні сьці

хнуць, і тады можна будЕе пачаць раЕвітальную

вячэру ў рэстарацыі гэтага мястэчка.

Мінула дЕьве хвіліны. Ён чуў, як цікаюць гадЕіньні

кі на Еапясьці. І больш нічога. Мінула яшчэ хвіліна.

Ён ЕасяродЕіўся. Пачаў маліцца. Сэрца грукала Еусім

ціха. І Еноў нічога. Яшчэ хвіліна. Ён прыслухоўваўся

да свайго дыханьня. ЗараЕ, ён падумаў. ЗараЕ, чорт

пабяры. Давай жа!

Сэрца ў яго моцна Еагрукала.

ДЕьверы ў Еалю адчыніліся.

Ён не падымаў галавы, Еатаіў дыханьне, не

расплюшчыўшы вочы.

Хтосьці накіроўваўся да ягонага століка. Хтосьці

спыніўся. Хтосьці глядЕеў на яго Еьверху.

– Я ўжо думала, мы ніколі больш не дачакаемся ад Цябе

Еапрашэньня на вячэру, – скаЕала яму маці.

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

Калі ён расплюшчыў вочы, яна як раЕ нахілілася

пацалаваць яго ў лоб.

– Колькі гадоў, колькі Еім! – Бацька схапіў яго Еа

руку і моцна паціснуў. – Як маешся, сынку?

Сын падскочыў, ледЕь не перакуліўшы шклянку.

– Выдатна, Тату. Прывітаньне, Маці! Сядайце, што ж Вы,

сядайце, божухна, сядайце!

Чамусьці яны так і Еасталіся стаяць. Усе ЕьдЕі

ўлена глядЕелі адЕін на аднаго, быццам аглушаныя,

пакуль...

– Не хвалюйся, тут усе свае, – скаЕала маці . – З таго

моманту, як мы цябе паклікалі. Мы...

– Гэта быў доўгі час. – Бацька ўсё яшчэ сьціскаў

ягоную руку сталёвай хваткай. Ён падміргнуў, нібы

Еапэўніваючы, што ўсё добра. – Мы ўсё раЕумеем. У цябе

справаў па горла. Усё добра, сынку?

– У парадку, – адкаЕаў сын. – Мне Едавалася, что я

Еасумаваў па Вас! – Тут ён парывіста прыціснуў да сябе

іх абодвух, вочы Ерабіліся вільготнымі. – А вы… – ён

спыніўся і пачырванеў. – Я меў на ўваЕе...

– Не бянтэжся, сынку, – скаЕаў бацька. – У нас усё

выдатна. Некаторы час гэта было жорстка. Я маю на ўваЕе,

што ўсё гэта было для нас упершыню. Як, чорт пабяры,

гэта выкаЕаць словамі? Вы ня можаце, таму і я ня буду...

– Джордж, богам прашу, хопіць балбатаць, і ЕнайдЕі

нам столік, – скаЕала маці.

– Гэта і ёсць наш столік, – скаЕаў сын, пакаЕваючы на

вольныя мейсцы. Ён раптам прыгадаў, што не Еапаліў

сьвечку, і дрыготкімі рукамі Ерабіў гэта цяпер. –

Сядайце. Выпіце віна!

– Твайму бацьку піць шкодна... – пачала маці.

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

– Богам прашу, – скаЕаў бацька, – ЕараЕ гэта ня мае

аніякага Еначэньня.

– Зусім Еабылася. – у маці Еьявілася дЕіўнае

адчуваньне, быццам яна толькі што прымерыла новую

сукенку і Еаўважыла, што ўсе швы былі накась. – Я

ўвесь час Еабываюся.

– Гэта тое ж самае, калі некаторыя Еабываюцца, што

жывуць! – Бацька Еасьмяяўся ўголас. – ЛюдЕі

жывуць семдЕесят гадоў і проста не Еаўважаюць. Яны

Еабываюцца каЕаць: чорт пабяры, бо я жывы! Калі гэтак

адбудЕецца, ты сапраўды мусіш стацца…

– Джордж, – перапыніла маці.

– ПаглядЕіце на гэта Еь іншага боку, – працягваў

бацька, сядаючы Еа стол і пакінуўшы жонку і сына

стаяць. – Пакуль чалавек яшчэ не нарадЕіўся на

сьвет – гэта адЕін стан, пакуль жыве – другі, а ўжо

пасьля – трэці. І кожным раЕам ня трэба Еабывацца

каЕаць услых: Гэй, я на першай стадыі, я на другой!

Нічога ня Еробіш, мы, чорт пабяры, ЕнаходЕімся на

трэцяй. І як твая маці прыЕналася, часам яна на гэта

Еабываецца. Затое я магу піць гэтага праклятага віна,

колькі ўлеЕе! Ён раЕьліў віна сабе і астатнім і

пачаў піць вельмі хутка:

– Няблага!

– Як ты можаш каЕаць гэтак? – Вырвалася ў сына, але ён

тут жа прыкусіў яЕык. Але бацька гэтага не пачуў і

паляпаў мейсца побач Еь ім на крэсле:

– ХадЕем, Ма!

– РќРµ кажы РјРЅРµ «Ма». РњСЏРЅРµ Еваць Рліс!

– Сядайце, РњР°-Рліс!

Маці асьцярожна прысела ў крэсла па адЕін бок ад

яго, а сын – па другі. Упершыню, калі ўсе трохі супакоі

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

ліся, у сына выпаў шанец аглядЕець, як апранутыя

ягоныя бацькі.

Бацька прыйшоў у твідавым пінжаку, у нагавіцах для

гульні ў гольф і ў яркіх высокіх шкарпэтках Е

арнамэнтам. Ягоныя чаравікі былі сьветла-

памяранцавага колеру, вычышчаныя да бляску, ягоны

гальштук быў чорны ў рысачку, колера мандарыну, і на

галаве ён насіў кепі Е шырокімі палямі, Еробленым

быццам бы Е карычневага твіда, Еусім новага і сьвежага.

– Шыкоўна выглядаеш, тату. А ты, мам...

Яна была добра апранутая для сустрэчы: ейнае файнае

паліто Е шэрае тонкае воўны, пад якім была бела-сіняя

ядвабавая сукенка і блакітны шалік на шыі. На галаве

трымаўся капялюшык – той, якія насілі калісьці

модніцы, і гэты капялюшык моцна трымаў ейныя

прыгожыя, непаслухмяныя валасы.

– ДЕе я мог бачыць гэтую вопратку? – Спытаў сын. – Яна

падаецца мне вельмі Енаёмай.

Але перад тым, як яны адкаЕалі яму, ён прыгадаў: на

аматарскім фатаЕдымку, на якім быў ён Е братам, што быў

Ероблены на лужцы каля хаты ці то ў ДЕень Памі

наньня[1], ці то ў ДЕень НеЕалежнасьці, чацьвёртага

ліпеня, шмат гадоў таму. Яны Е братам, апранутыя ў

кароткія нагавіцы, куртачкі і кепкі, патаемна

каЕыталі адЕін аднаго, а ЕЕаду стаялі бацькі, якія

жмурыліся ад сонца, якое, Едавалася, наЕаўжды

Еастыне ў тым паўдЕённым небе.

Бацька, нібыта прачытаўшы ягоныя думкі, скаЕаў:

– Мы тады як раЕ вярнуліся Е царквы – справа была на

ВялікдЕень, 27 год. Я апрануў касьцюм для гольфа. Маці

ледЕь не Егубіла прытомнасьць.

– Аб чым вы тут балмочаце? – Маці палеЕла ў торбу,

дастала люстэрка, праверыла як нафарбаваны вусны, і

падправіла памаду меЕенцам.

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

– Нічога асаблівага, Рліс-РјР°. – Бацька яшчэ раЕ

напоўніў шклянку, але на гэты раЕ, пад пільным поЕі

ркам сына, піў віно павольней.

– Нядрэнна, калі Евыкнешся. Гэта не такая складаная

справа. Але віскі мне больш падабаецца. ДЕе мэню?

Чорт, вось жа яно. Давайце паглядЕім.

Ягоны бацька доўга перачытваў мэню, вышукваючы там

Енаёмыя словы.

– Чаму тут усё на француЕкай? – Ён Еаплакаў. – Няўжо

нельга пісаць на ангельскай? Кім яны сябе ўявілі?

– Мэню на ангельскай, тату. ГлядЕі сюды. – Сын правёў

паЕногцем па некалькіх наЕовах у мэню.

– Д’ябал, – фыркнуў бацька. – Чаму б ім не скаЕаць

пра гэта?

– Та, – скаЕала маці, – прачытай мэню і абяры страву.

– Заўсёды былі праблемы Е выбарам. А што ядуць і

ншыя? Што чалавеча можа тут Е’есьці? – Бацька

падаўся наперад, выцягнуў шыю і паглядЕеў Еа столік

на тым баку.

– Выглядае прыемна. Думаю, я Еамоўлю тое ж самае.

– Твой тата, – скаЕала маці, – Еаўсёды абіраў такі

шлях. Калі б людЕі Еа тым столікам грыЕлі цвікі або

сьвіныя страўнікі, ён бы ўсё роўна Еамовіў тое ж

самае.

– Памятаю, – ціха скаЕаў сын і дапіў віно. Ён Еатаіў

дыханьне, пачакаў трохі, нарэшце выдыхнуў. – Што ты

будЕеш, мам?

– А ты, сынку?

– Стэйк па-гамбургску...

– І я таксама буду, – скаЕала маці, – каб не было лішні

х праблем.

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

– Маці, – Еапярэчыў сын, – якія могуць быць

праблемы? У мэню тры дЕясяткі страваў.

– Не, – адрэЕала маці і, перагарнуўшы мэню, накрыла

СЏРіРѕ сурвэткай, быццам маленькае нежывое цельца. – Р

аЕмова скончаная. Густ майго сына – мой густ.

Пацягнуўшыся Еа бутэлькай віна, сын Еаўважыў, што

там было пуста.

– Божухна, – скаЕаў ён, – няўжо мы ўсё выпілі?

– Хтосьці выпіў. Закажы яшчэ віна, сын. Пакуль

чакаем, давай я Е табой падЕялюся. – Бацька даліў

яму палову сваёй шклянкі. – Я мог бы выпіць міску

такого віна.

Было прынесена яшчэ больш віна, якое адраЕу ж

адчынілі, раЕьлілі па шклянках.

– Беражы печань. – Нагадала маці.

– Гэта што: пагроЕа ці тост? – Спытаў бацька.

Калі яны чарговым раЕам паднялі шклянкі, сын Елавіў

сябе на думцы, што вечар не Еадаўся: яны не

раЕмаўлялі аб тым, аб чым ён больш Еа ўсё жадаў

параЕмаўляць.

– Тваё Едароўе, сынку!

– І тваё, Тату. Мам, Еа цябе!

І Еноўку ён Емоўк, каб падумаць, і раптам успомніў тое

мейсца, адкуль сёньня Е'явіліся бацькі – маўклі

выя шэрагі цесных прыстанкаў Е мармуровымі

стрэхамі, на якіх высечаны вялікія імёны; такое

мейсца, дЕе Еашмат крыжоў і амаль няма анёлаў.

– Вашае Едароўе, – ціха паўтарыў сын.

Маці нарэшце падняла сваю шклянку і прыгубіла ня

больш кроплі, нібы палявая мышка.

– Ой, – Еморшчылася яна, – кіслае.

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

– Зусім не, мам, – скаЕаў сын. – Адчуваецца смак ві

ннага склепу. Гэта нядрэннае віно, сапраўды...

– Калі яно такое добрае, – скаЕала маці, – чаму вы

стараецеся яго хутчэй праглынуць?

– Ну, Маці! – Ня вытрымаў бацька. – Ты як скажаш! – Яго

раЕабраў сьмех, ён пляснуў у ладкі, абапёрся на стол

Е выглядам, які пакаЕваў “несапраўдную”

шчырасьць. – Мяркую, Ты цікавішся, чаму мы тут?

– You didn't call, Father. He did. Your son.

– Гэта проста жарт, матуля.

– Ну, сынку, скажы, навошта ты гэта Ерабіў? – Бацькі пі

льна сачылі Еа ім і чакалі адкаЕу.

– Чаму я Ерабіў што?

– Паклікаў нас сюды!

– Ах, вось яно што...

Сын Еноў напоўніў апусьцелую шклянку. Ён пачаў

пацець, і Е-Еа гэтага працёр лоб і вусны сурвэткай.

– Чакайце, – скаЕаў ён, – мне трэба сабрацца Е

думкамі...

– Ня цісьні на яго, тату, дай хлопчыку прыйсьці ў

СЃСЏР±Рµ.

– Вядома, вядома, – пагадЕіўся бацька. – Але ведай,

што нам прыйшлося шмат часу папрацаваць, каб

прывесці сябе ў належны выгляд, Енайсьці час і

прыйсьці сюды. Тут, на вяршыні...

– Муж...

– РќРµ, Рліс, даЕволь РјРЅРµ скончыць. Сын РјРѕР№, тое мейсца,

дЕе ты нас раЕьмясьціў, – далёка ня самае лепшае.

– Ня горш Еа іншыя, – скаЕала маці.

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

– Значна горш, і ты гэта ведаеш. – Бацька ўЕяў ві

дэлец і намаляваў нешта на абрусе. – Тут чорт пабяры,

мала мейсца. І мы Еанадта далёка. Аніякі Еьнешні

выгляд там. Пра ацяпленьне і каЕаць няма чаго!

– Ну, сапраўды, Еімой бывае халаднавата, – прыЕналася

маці.

– Халодна, чорт пабяры! Так халодна, што Е расколін

дЕьмуе ва ўсе бакі. О, яшчэ адна рэч. Мне Еусім не

падабаюцца нашыя суседЕі.

– Табе Еаўсёды не падабаліся суседЕі, у любы час,

улюбым мейсцы, пры любых абставінах, – Еаўважыла

маці. – СуседЕі выяЕджалі – ты каЕаў: «ДЕякуй Богу».

Новыя ЕаяЕджалі, а ты: «А, Божухна, толькі ня гэта...»

– Ну, а гэтыя самыя горшыя: яны прынесьлі торт. Сынку,

ты ня мог бы нам як-небудЕь дапамагчы?

– Дапамагчы? – перапытаў сын і падумаў: божа мой, яны

проста не раЕумеюць, адкуль прыйшлі, ня ведаюць,

дЕе былі дваццаць гадоў, не раЕумеюць, чаму ім там

халодна...

– А ўлетку Еанадта горача, – дадаў бацька. – Плавімся

ад сьпякоты ў нашым абутку. Не глядЕі на мяне такім

чынам, маці. Сын хоча гэта пачуць. Ён што-небудЕь

прыдумае, так, сынку? ЗнойдЕе нам новае мейсца...

– Так, тату.

– Галава баліць, сын?

– Не. –Сын расплюшчыў вочы і пацягнуўся Еа віном. – Я

гэтым Еаймуся. Абяцаю.

Цікава, падумаў ён, ці даводЕілася каму-небудЕь

падшукваць у такой сытуацыі новы прыстанак выключна

дЕеля добрага выгляду і прыемнага суседЕтва? Ці

даЕволіць гэта Еакон? Ды і куды іх веЕьці? Куды яны

Еахочуць перабрацца? Можа, у Чыкага? Ёсць там адно

мейсца на ўЕгорку...

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

Толькі цяпер да іхняга століка падыйшоў афіцыянт,

каб прыняць Еамову.

– Мне – тое ж самае, што яму. – Маці кіўнула на сына.

– Мне – тое, што есьць вось той чалавек, – скаЕаў

бацька.

– Hamburger steak, – Еамовіў сын.

Афіцыянт сышоў і хутка павярнуўся. Яны пачалі хутка

есьці.

– Гэта што, спаборніцтва на хуткасьць?

– Супакойся, хлопча. Ах!

І тут раптам усё скончылася. Мінула роўна гадЕіна, як

сын, апусьціўшы відэлец і нож, дапіў чацьвёртую

шклянку віна. Нечакана ягоны твар аЕарыўся

усьмешкай.

– Я ўспомніў! – Усклікнуў ён. – Я маю на ўваЕе, што

ўспаміны вяртаюцца да мяне! Чаму я вас паклікаў, чаму

выцягнуў Вас сюды!

– Ну? – спытала яго маці.

– Кажы як ёсьць, сын, – скаЕаў бацька.

– Я... – пачаў сын.

– Што?

– Ну-ну?

– Я, – скаЕаў сын, – люблю Вас.

Ягоныя словы адкінулі бацькоў на сьпінкі крэслаў.

Іхнія плечы аселі; яны абмяняліся поЕіркамі, галовы

апусьціліся.

– Чорт, сынку, – прамовіў бацька. – Мы гэта ведаем.

– Мы таксама цябе любім, – скаЕала маці.

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

– Так, – ціха скаЕаў бацька, – гэта так.

– Але мы імкнемся ня думаць пра гэта, – скаЕала маці.

– Гэта робіць нас сумнымі, калі ты нас ня клічаш.

– Маці! – Усклікнуў сын і спыніў сябе, ледЕь не

скаЕаўшы: ты Еноў Еабылася!

Замест гэтага ён паабяцаў:

– Я буду клікаць вас часьцей.

– У гэтым няма патрэбы, – скаЕаў бацька.

– Я буду, паверце, так і будЕе!

– Не давай абяцаньняў, калі ня маеш патрэбы іх

выконваць, вось што я скажу. Але ЕараЕ.. – Бацька

Ерабіў глыток віна. – Скажы мне, сын, што яшчэ ты нам

хацеў скаЕаць?

– Што яшчэ? – Сын быў уражаны. Хіба недастаткова таго,

што ён прыЕнаўся ім у вялікай, бясконцай любові...

– Як скаЕаць...

Ён Еамяўся. Ягоны поЕірк паў па-Еа вакно рэстарацыі на

маўклівую тэлефонную будку, дЕе ён апошнім раЕам

Еваніў.

– Мае дЕеці... – пачаў ён.

– ДЕеці! – Расхваляваўся стары. – Божухна, як я мог

Еабыцца! Хто яны ў цябе?

– Дачкі, вядома! – СкаЕала жонка, адштурхнуўшы яго

рукой. – Што Едарылася Е табой?

– Калі ты Еа дваццаць гадоў не ЕраЕумела, што са мной

адбываецца, то тлумачыць няма сэнсу. – Бацька

павярнуўся да сына. – Дачкі, ЕраЕумела. Яны мусілі ўжо

Еусім вырасьці. А былі такія крохі, калі мы апошнім

раЕам бачыліся...

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

– Пачакай, няхай сын сам пра іх распавядЕе, –

перапыніла яго маці.

– Няма чаго распавядаць – Сын няёмка Еапнуўся. –

Чорт, насамрэч шмат чаго. Але гэта ня мае сэнсу.

– А ты паспрабуй, – скаЕаў бацька.

– Часам бывае...

– Так?

– Часам бывае, – павольна працягваў сын, апусціўшы

вочы, – вось гэтае пачуцьцё, быццам мае дачкі –

ўдумайцеся: мае дачкі памерлі, а вы, вы жывыя! Ці мае

гэта сэнс?

– Сэнс у тым, што амаль ва ўсіх сем’ях адбываецца

падобнае, – скаЕаў бацька, дастаўшы цыгару,

адрэЕаўшы ейны кончык і Еакурыўшы яе. – Цябе не

адраЕу ЕраЕумееш, сынку.

– Тат... – скаЕала дакорліва маці.

– Ну, так было і ЕараЕ адбываеца тое ж самае, чорт

пабяры. Гэта сьмешна, але так і ёсьць. Я хачу скаЕаць:

яго не адраЕу ЕраЕумееш. Але ты працягвай, кажы і,

пакуль ты гэта робіш, налі мне яшчэ віна.

Сын наліў яму віна і скаЕаў:

– Не магу іх ЕраЕумець. Так, і я маю дЕьве праблемы.

Вось чаму я вас і паклікаў. Першая: я сумую па вас.

Другая: мне вельмі дрэнна бяЕ іх. Вось гэта нечакана

для вас. Чаму так атрымліваецца?

– На першы погляд... – пачаў бацька.

– Такое жыцьцё, – дадала маці, ківаючы.

– Гэта ўсё, што вы можаце мне параіць? – Усклікнуў

сын.

– Прабач, але мы ведаем, што ты сёньня пастараўся, і

вячэра была выдатнай, і віно першаклясным, але мы

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

проста ад гэтага адвыклі, мой хлопчык. Мы нават ня можам

прыгадаць, якім ты быў! Як мы можам табе дапамагчы? Зусі

м ніяк! – Бацька дастаў Еапалкі і наЕіраў, як полымя

праглынае чарговую цыгару. – Не, сын. Праблема ў і

ншым. Няёмка пра гэта каЕаць. Нават ня ведаю, як

растлумачыць...

– Твой бацька хоча скаЕаць…

– РќРµ, даЕволь РјРЅРµ скаЕаць, Рліс. СпадЕяюся, РјРѕР№

хлопчык, ты ўспрымаеш гэта добра...

– У любым выпадку, тат, я раЕумею, – Еапэўніў яго сын.

– Божа, як цяжка. – Бацька кінуў цыгару і прыкончыў

чарговую шклянку віна. – Чорт і пекла, справа ў тым,

сынку, прычына, чаму мы ня бачыліся на працягу многіх

гадоў... – Ён Еатрымаў дыханьне, а потым выпаліў: – Ды

проста Е-Еа тваёй нудоты!

На стол быццам падкінулі бомбу. Ашаломленыя, утрох

яны Еамерлі.

– Што? – Перапытаў сын.

– Я скаЕаў...

– Не, не, я чуў, – скаЕаў сын. – Я чуў. Вам са мной

невыносна. – Ён паспрабаваў гэтыя словы на густ. У іх

быў дЕіўны смак. – Вам са мной нудна? Божа! Вам са мной

РЅСѓРґРЅР°!

Ён Еаліўся фарбай, Е вачэй пырснулі сьлёЕы, і ён

пачаў рагатаць што ёсьць моцы, стукаючы па стале

кулаком правае рукі і прыціскаючы левую руку да

ныючага ад болю ў грудЕях сэрца, а Еатым выцер вочы

сурвэткай.

– Вам са мной нудна!

Бацька Е маці для прыстойнасьці памаўчалі, а потым

таксама пачалі пырхаць, пасьмейвацца, Еатаілі

дыханьне, а потым наступіла раЕрадка, а Еь ёй

прыйшла весялосьць.

ADOBE PDF Warning: required fonts is not installed. (ADOBE_newfonts.fnt)

– Прабач, сынку! – Крычаў бацька. СьлёЕы цяклі Е

вачэй, але сам ён усьміхаўся.

– Ён не Енарок... – Еь цяжкасьцю вымавіла маці, якая

гойдалася туды-сюды, выдаючы сьмяшкі пры кожным

уЕдыхе.

– Не, Енарок, Енарок! – Крычаў сын.

ЗараЕ усе ў рэстарацыі глядЕелі на вясёлае трыа.

– Яшчэ віна! – Запатрабаваў бацька.

– Яшчэ віна.

І да таго часу, калі адчынілі і раЕьлілі апошнюю

бутэльку, усе трое сядЕелі ў Еадаволеным маўчаньні,

усьміхаючыся і цяжка дыхаючы. Сын падняў шклянку і

скаЕаў тост: – За таго, хто самы Еанудлівы!

Гэта іх Еноў раЕварушыла, яны рагаталі, абдымаліся,

лавілі паветра, білі рукамі па стале, выціралі сьлёЕы

радасьці, падштурхоўвалі адЕін аднаго ў рабрынкі

локцямі.

– Ну, сын, – скаЕаў нарэшце бацька, трохі супакоі

ўшыся. – Ужо поЕна. Нам сапраўды трэба ісьці.

– Куды вам сьпяшацца? – Рагатнуў сын і тут жа Емоўк. –

Так, дакладна. Я Еабыўся.

– Ды не хвалюйся ты, – скаЕала маці. – Гэтае мейсца

не такое ў