บทท 1

ความรทวไปเกยวกบการบญช

กจกรรมทางธรกจทเกยวของกบการบญช

กจกรรมจดหาเงนคอ กจกรรมในการจดหาเงนทนเรมตนของธรกจ และ

การจดหาเงนทนเพอนาไปใชในการขยายการดาเนนงานในอนาคต

กจกรรมการลงทนคอ กจกรรมเพอใหไดมาซงสนทรพยเพอใชในการ

ดาเนนงานของธรกจ

กจกรรมการดาเนนงานคอ กจกรรมทกอใหเกดการขายสนคาและบรการ

ประวตความเปนมาของการบญช

นาย ลคา แพคซโอล (Luca Pacioli)

รายการดานเดบต (debit) และดานเครดต (credit)

ระบบการบญชค

รายงานทางการเงน

ผลการดาเนนงาน

ฐานะทางการเงนของกจการ

อาจารย ลดดา หรญยวา

ประวตความเปนมาของการบญช (ตอ)

ป พ.ศ. 2428 รชกาลท 5 นารปแบบการศกษาสมยใหมมาใช

การบรรจใหวชาการบญชเปนสาขาหนงใน 8 อยางของชนประโยค 2

เปดสอนโรงเรยนอสสมชญในสาขาวชาการคาขาย

สมยรชกาล ท 6 ทรงโปรดคดเลอกบตรขาราชการสงไปเรยนพาณชย

และบญชในประเทศองกฤษ

ตงโรงเรยนพาณชยขน 2 แหง ไดแก โรงเรยนพาณชยการวดสามพระยา

และโรงเรยนพาณชยการวดแกวฟา

สมดเงนสด สมดรายวน และสมดแยกประเภท

อาจารยลดดา หรญยวา

ประวตความเปนมาของการบญช (ตอ)

ป พ.ศ. 2481 ไดมการจดตงคณะพาณชยศาสตรและการบญชขนท

จฬาลงกรณมหาวทยาลย และมหาวทยาลยธรรมศาสตร

ป พ.ศ. 2482 รฐบาลออกพระราชบญญตการบญช

บญช 5 เลม ไดแก บญชทรพยสน บญชสนคา ในครอบครองบญช

เงนสด บญชลกหนและเจาหน บญชรายวนซอและรายวนขาย

รปแบบการจดทาเปนแบบอเมรกา

อาจารย ลดดา หรญยวา

ความหมายของการบญช

สมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทย หรอ

ส.บช. (The Institute of Certified Accountants and Auditor of

Thailand หรอ ICAAT) โดยคณะอนกรรมการบญญตศพทบญช ได

ใหคาจากดความ และความหมายของ “การบญช” ไววา

“การบญช” คอ ศลปะของการเกบรวบรวม บนทก จาแนก และ

สรปขอมล อนเกยวกบเหตการณทางเศรษฐกจในรปตวเงน ผลงานขน

สดทายของการบญช กคอ การใหขอมลทางการเงน ซงเปนประโยชน

แกบคคลหลายฝาย และผทสนใจในกจกรรมของกจการ

อาจารย ลดดา หรญยวา

สรปขนตอนการจดทาบญช

1. การจดบนทกรายการคา (recording)

2. การจดหมวดหม (classifying)

3. การสรปผล (summarizing)

4. การวเคราะหและแปลความหมาย (analysis and interpreting)

อาจารย ลดดา หรญยวา

ความแตกตางในหนาทระหวางผทาบญชกบนกบญช

ผทาบญช (bookkeeper) เปนผมหนาทรบผดชอบการทาบญชตามลาดบ

ขนตอน โดยการเกบรวบรวมขอมล จดบนทกรายการ จาแนก แยก

ประเภท และการสรปขอมล จดทารายงานทางการเงนของธรกจ

นกบญช (accountant) เปนผมหนาทรบผดชอบการบญช ซง

ประกอบดวยงานการทาบญช การวางระบบบญช การจดทารายงานทาง

บญช การจดทางบประมาณ การควบคม และการตรวจสอบบญช

อาจารย ลดดา หรญยวา

อาชพทางดานการบญช

นกบญชสวนบคคล ทาบญชในองคการธรกจตาง ๆ ซงจะไดรบคาจางโดยองคการธรกจ ใหเปนพนกงานประจามหนาทรบผดชอบการเกบรวบรวมขอมล จดบนทกรายการเพอเตรยมจดทางบการเงนและอธบายผลของ ขอมลทางการเงนใหผบรหารใชในการตดสนใจ

นกบญชสาธารณะ นกบญชทมอาชพทางานเปนอสระ ใหบรการดานบญช ภาษอากร และใหคาปรกษาโดยไดรบคาบรการ

นกบญชรฐบาล นกบญชททางานใหหนวยงานของรฐบาลหรอ องคการธรกจทดาเนนธรกจไมไดหวงผลกาไรการบญชรฐบาล (Government Accounting) หมายถง การบญชของสวนราชการตาง ๆ ซงจะตองจดทาบญชตามทสวนราชการกาหนดโดยไดรบคาจาง

อาจารย ลดดา หรญยวา

ผมหนาทจดทาบญชและผทาบญช

ผมหนาทจดทาบญช คอ ผมหนาทจดใหมการทาบญชนบ

แตวนเรมทาบญช เชน หางหนสวนจดทะเบยน บรษท

จากดหรอบรษทมหาชนจากดทไดรบการ จดทะเบยนเปน

นต บคคลตามกฎหมายไทยนต บคคลทจดต งขนตาม

กฎหมายตางประเทศทประกอบธรกจในประเทศไทย

สถานทประกอบธรกจเปนประจา

ผทาบญช คอ ผรบผดชอบในการทาบญชใหแกผมหนาท

จดทาบญชทมภมลาเนา หรอถนทอยในราชอาณาจกร

อาจารย ลดดา หรญยวา

ขอแตกตางระหวางบญชการเงนและบญชเพอการจดการ

บญชการเงน (financial accounting) เปนบญชทจดทาขนตามหลกการบญชทรบรองโดยทวไป โดยมวตถประสงคทจะจดทาเปนขอมลทางการบญช เพอเสนอตอบคคลภายนอก ไดแก เจาหน เจาของหรอผถอหน สถาบนการเงน หนวยงานภาครฐบาล และผสนใจโดยทวไป

บญชเพอการจดการ (managerial accounting) หรอบญชบรหาร เปนบญชทจดทาขนตามความตองการของฝายบรหารของกจการ โดยมวตถประสงคทจะจดทาเปนขอมลทางการเงนทเปนประโยชนเพอเสนอตอฝายบรหารซงเปนบคคลภายในกจการ

อาจารย ลดดา หรญยวา

ขอแตกตางระหวางบญชการเงนและบญชเพอการจดการ แสดงดงภาพท 1.1

อาจารย ลดดา หรญยวา

การบญช

บญชการเงน บญชเพอการจดการ

บคคลภายนอกองคกร บคคลภายในองคกร

นกลงทน เจาหน เจาของหรอผถอหน สถาบนการเงน หนวยงานภาครฐบาล ผสนใจโดยทวไป

ผบรหารระดบสง ผจดการฝายตางๆ

สถาบนวชาชพทางการบญชในประเทศไทย

1. สมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทย

(The Institute of Certified Accountants and Auditors of Thailand)

ใชชอยอวา “ส.บ.ช.” หรอ “ICAAT”

2 . คณะกรรมการควบคมการประกอบวชา ชพสอบบญช

(The Board of Supervision of Auditing Practices) ใชชอยอวา

“กบ.ช.” หรอ “BSAP”

3. สภาวชาชพบญช (Federation of Accounting Professions)

อาจารย ลดดา หรญยวา

อานาจหนาทตามมาตรา 7

1. สงเสรมการศกษา การอบรม และการวจยเกยวกบวชาชพบญช

2. สงเสรมความสามคคและผดงเกยรตของสมาชก

3. กาหนดมาตรฐานการบญช

4. กาหนดจรรยาบรรณผประกอบวชาชพบญช

5. รบขนทะเบยนการประกอบวชาชพบญช

6. รบรองปรญญาหรอประกาศนยบตรในวชาการบญชของสถาบนการศกษา

7. รบรองความรความชานาญในการประกอบวชาชพบญช

อาจารย ลดดา หรญยวา

อานาจหนาทตามมาตรา 7 (ตอ)

8. รบรองหลกสตรการฝกอบรมเปนผชานาญการ

9. ควบคมความประพฤตและการดาเนนงานของสมาชก

10. ชวยเหลอ แนะนา เผยแพร และใหบรการวชาการ

11. ออกขอบงคบสภาวชาชพบญช

12. เปนตวแทนของผประกอบวชาชพบญช

13. ใหคาปรกษาและเสนอแนะตอรฐบาลเกยวกบนโยบายและปญหาของวชาชพบญช

14. ดาเนนการอนเพอใหเปนไปตามวตถประสงคและอานาจหนาทของสภาวชาชพบญช

อาจารย ลดดา หรญยวา

หลกความเปนหนวยงานของกจการ

ภาพท 1.2 หลกความเปนหนวยงานของกจการ

อาจารย ลดดา หรญยวา

นางสาวกงดาว ผเปนเจาของ

รานซกรด รานเสรมสวย รานตดเสอสตร สนทรพยสวนตว

รถยน

ตบาน

ทดน

รายงานทางบญชและผใชขอมลทางการบญช

รายงานทางการบญช เชน รายงานเพอเสนอตอผบรหาร ตอ

กรมสรรพากร เพอเสยภาษเงนไดและรายงานงบการเงน

ผใชขอมลทางการบญช เชน เจาของ ผถอหน ลกจาง ผใหก

ผสนใจลงทน

อาจารย ลดดา หรญยวา

ประเภทของการประกอบธรกจ

1. ประเภทของธรกจจดตามลกษณะของการประกอบการ

1.1 ธรกจเกยวกบการใหบรการ (service firm)

1.2 ธรกจเกยวกบการจดจาหนาย (product firm)

1.2.1 ธรกจซอมาขายไป (merchandising firm)

1.2.2 ธรกจอตสาหกรรม (manufacturing firm)

อาจารย ลดดา หรญยวา

ประเภทของการประกอบธรกจ (ตอ)

2. ประเภทของธรกจจดตามรปแบบของการจดตง

2.1 กจการเจาของคนเดยว (single proprietorship)

2.2 หางหนสวน (partnership)

2.2.1 หางหนสวนสามญ (general partnership)

2.2.2 หางหนสวนจากด (limited partnership)

(1) หางหนสวนประเภทจากดความรบผดชอบ (limited liability partnership

(2) หางหนสวนประเภทไมจากดความรบผดชอบ (unlimited liability partnership)

2.3 บรษทจากด (corporation)

(1) บรษทเอกชนจากด (private company limited)

(2) บรษทมหาชนจากด (public company limited)

อาจารย ลดดา หรญยวา

แมบทการบญช

แมบทการบญช (Accounting Framework) เปนแนวคดพนฐาน

ในการจดทาและนาเสนองบการเงนของกจการ ใหแกผใชงบการเงนท

เปนบคคลภายนอก

อาจารย ลดดา หรญยวา

แมบทการบญช (ปรบปรง 2552)

คาแถลงการณ

วตถประสงคและสถานภาพในการจดทาแมบทการบญช

1. เปนแนวทางสาหรบคณะกรรมการมาตรฐานการบญชในการพฒนามาตรฐานการบญชในอนาคต

2. เปนแนวทางสาหรบคณะกรรมการมาตรฐานการบญชในการปรบขอกาหนดมาตรฐานและการปฏบตทางบญช

3. เปนแนวทางใหองคกรทจดทามาตรฐานการบญชแตละประเทศ สามารถพฒนามาตรฐานการบญชเองได

4. เปนแนวทางสาหรบผจดทางบการเงนในการนามาตรฐานการบญชมาปฏบต

5. เปนแนวทางสาหรบผสอบบญชในการแสดงความเหนตองบการเงน

6. ชวยใหผใชงบการเงนสามารถเขาใจความหมายของขอมลทแสดงในงบการเงน

7. ใหผสนใจไดทราบขอมลเกยวกบแนวทางในการกาหนดมาตรฐานการบญช

อาจารย ลดดา หรญยวา

สวนประกอบและสาระสาคญของแมบทการบญช

อาจารย ลดดา หรญยวา

ขอสมมต

ขอจากด

ลกษณะของงบการเงน

ใหขอมลทมประโยชนตอการตดสนใจเชงเศรษฐกจ

เกณฑคงคาง การดาเนนงานตอเนอง

ทนตอเวลา ความสมดลระหวางประโยชนท

ไดรบกบตนทนทเสยไป

ความสมดลของลกษณะ

เชงคณภาพ

ถกตองและยตธรรมหรอถกตองตามควร

ความเขาใจได เกยวของกบการ

ตดสนใจเชอถอได เปรยบเทยบกนได

ความมสาระสาคญ

เปนตวแทน

อนเทยงธรรม

เนอหาสาคญกวา

รปแบบความเปนกลาง ความระมดระวง ความครบถวน

วตถประสงค

ลกษณะเชงคณภาพ

ลกษณะแรก

ลกษณะรอง

1. วตถประสงคของงบการเงน

1.1 ใชประเมนการบรหารงานของฝายบรหาร

1.2 ใชในการประเมนความสามารถของกจการ

อาจารย ลดดา หรญยวา

2. ขอสมมตในการจดทาและนาเสนองบการเงน

2.1 เกณฑคงคาง (accrual basis) หมายถง รายการและเหตการณ

ทางบญชจะรบรเมอเกดขน มใชรบรเมอมการรบหรอจายเงนสดแต

เพยงอยางเดยว

2.2 การดาเนนงานตอเนอง (going concern concept) หมายถง

การจดทางบการเงนจะทาขนตามขอสมมตทวา กจการจะดาเนนงาน

อยางตอเนอง และสามารถดารงอยตอไปในอนาคต

อาจารย อรทย รตนานนท

3. ลกษณะเชงคณภาพของงบการเงน

3.1 ความเขาใจได (understandability)

3.2 ความเกยวของกบการตดสนใจ (relevance)

3.3 ความมสาระสาคญ (materiality)

3.4 ความเชอถอได (reliability)

3.4.1 การเปนตวแทนอนเทยงธรรม (faithful representational)

3.4.2 เนอหาสาคญกวารปแบบ (substance over form)

3.4.3 ความเปนกลาง (neutrality)

3.4.4 ความระมดระวง (prudence)

3.4.5 ความครบถวน (completeness)

3.5 การเปรยบเทยบกนได (comparability)

อาจารย ลดดา หรญยวา

4. ขอจากดของขอมลทมความเกยวของกบการตดสนใจและ

ความเชอถอได

4.1 ความทนตอเวลา (timeliness)

4.2 ความสมดลระหวางประโยชนกบตนทน (balance between benefit

and cost)

4.3 ความสมดลของลกษณะเชงคณภาพ (balance in qualitative

characteristics)

4.4 การแสดงขอมลทถกตองตามควร

อาจารย ลดดา หรญยวา

5. องคประกอบของงบการเงน องคประกอบทเกยวของโดยตรงกบการวดฐานะทางการเงนในงบแสดงฐานะการเงน

สนทรพย (assets) หมายถง ทรพยากรทอยในความควบคมของกจการ

ทรพยากรซงกจการคาดวาจะไดรบประโยชนในอนาคต

หนสน (liabilities) หมายถง ภาระผกพนในปจจบนของกจการ ภาระผกพนดงกลาวเปนผลของเหตการณในอดตซงการชาระภาระผกพนนนคาดวาจะสงผลใหกจการสญเสยทรพยากรทมประโยชนในเชงเศรษฐกจ

สวนของเจาของ (owner’s equities) หมายถง สวนไดเสยคงเหลอในสนทรพยของกจการหลงจากหกหนสนทงสนออกแลว

องคประกอบทเกยวของโดยตรงกบการวดผลการดาเนนงาน

รายได (revenue)หมายถงการเพมขนของประโยชนเชงเศรษฐกจใน

รอบระยะเวลาบญชในรปกระแสเขาหรอเปนการเพมคาของสนทรพย

หรอการลดลงของหนสน อนสงผลใหสวนของเจาของเพมขน

คาใชจาย (expense) หมายถง การลดลงของประโยชนเชงเศรษฐกจในรอบระยะเวลาบญชในรปกระแสออกหรอเปนการลดคาของสนทรพยหรอการเพมของหนสนอนสงผลใหสวนของเจาของลดลง

อาจารย ลดดา หรญยวา

6. การรบรองคประกอบของงบการเงน

6.1 มความเปนไปไดคอนขางแนนอนทกจการจะไดรบรหรอสญเสยประโยชนเชงเศรษฐกจในอนาคตจากรายการทเกดขน

6.2 รายการดงกลาวมราคาทนหรอมลคาทสามารถวดไดอยางนาเชอถอ

6.3 การรบรรายการตางๆ ไดแก

6.3.1 การรบรสนทรพย

6.3.2 การรบรหนสน

6.3.3 การรบรรายได

6.3.4 การรบรคาใชจาย

อาจารย ลดดา หรญยวา

7. การวดมลคาองคประกอบของงบการเงน

7.1 ราคาทนเดม

7.2 ราคาปจจบน

7.3 มลคาทไดรบ (จาย)

7.4 มลคาปจจบน

อาจารย ลดดา หรญยวา

8. แนวคดเรองทนและการรกษาระดบทน

8.1 แนวคดเรองทน

8.1.1 แนวคดเรองทนทางการเงน

8.1.2 แนวคดเรองทนทางกายภาพ

8.2 แนวคดการรกษาระดบทนและการวดผลกาไร

8.2.1 แนวคดการรกษาระดบทนทางการเงน

8.2.2 แนวคดการรกษาระดบทนทางกายภาพ

อาจารย ลดดา หรญยวา

ประโยชนของการบญช

1. เพอใหมการจดบนทกรายการคาทเกดขน

2. เพอใหมการจดบนทกรายการสนทรพยของกจการไวในบญช

3. เพอเปนแหลงทเกบและรวบรวมขอมลทางสถตอยางหนง

4. การบญชทจดทาไวอยางเรยบรอย

5. รายละเอยดทแสดงไวจากการจดทาบญช

6. การจดทารายงานทางการเงนทาใหสามารถทราบฐานะทางการเงนของกจการ

7. เพอเปนการปองกนการทจรตของพนกงานและปองกนการสญหายของสนทรพย

8. ขอมลทางการบญชทไดจดทาไว ผเกยวของสามารถนาไปใชในการตดสนใจ

9. ขอมลทางการบญชจะชวยใหฝายบรหารของกจการทราบขอบกพรอง จดออน จดแขงของกจการ

อาจารย ลดดา หรญยวา

ผใชประโยชนจากขอมลทางการบญช

1. บคคลภายในกจการ

1.1 ผบรหารและผจดการฝายตาง ๆ

1.2 พนกงานหรอลกจาง

1.3 เจาของหรอผถอหน

2. บคคลภายนอกกจการ

2.1 ผใหกและเจาหนการคา

2.2 นกลงทน

2.3 ลกคา

2.4 หนวยงานภาครฐบาล

อาจารย ลดดา หรญยวา

ขอแนะนาในการศกษาวชาการบญช

1. การอานตารา

2. การตงใจเรยน

3. การคนควาหาความร

4. การทาแบบฝกปฏบต

5. การเขยนตวเลขและตวอกษร

6. อปกรณการเรยน

อาจารย ลดดา หรญยวา

จบบทท 1

อาจารย ลดดา หรญยวา