PGED 331 ทฤษฎและปฏบตการทางจตวทยาสงคม

ความหมายของเจตคต

อลพอรท (Allprot) ไดใหความหมายวา เจตคต หมายถง สภาวะของความพรอมทางจต ซงเกดขนโดยอาศยประสบการณ และสภาวะของความพรอมนจะเปนตวก าหนดทศทางของปฏกรยาของบคคลทมตอ บคคล วตถ สงของ หรอสถานการณตางๆ

เกรชและครชฟลต (Kretch and Crultahfield) ไดกลาววา เจตคต หมายถง ผลรวมของกระบวนการทจะท าใหเกดแรงจงใจ อารมณ การยอมรบ และการรการคด ซงกระบวนการดงกลาวนจะเปนผลมาจากประสบการณของแตละบคคล

ซานอฟ (Sarnoff) ไดใหความหมายไวสนๆ วา เจตคต หมายถง ความตองการทจะแสดงปฏกรยาของความพงพอใจหรอไมพงพอใจตอสงใดสงหนง

โดยสรปเจตคตกคอความรสก ความเชอ และแนวโนมของพฤตกรรมของบคคลทมตอบคคลหรอสงของ หรอความคดใดกตามในลกษณะของการประเมนคา ซงความรสก ความเชอ และแนวโนมของพฤตกรรมนตองคงอยนานพอสมควร

องคประกอบของเจตคต การทบคคลจะมเจตคตตอสงใดสงหนงจะตองมองคประกอบเปนขนตอนซงองคประกอบของเจตคต จะม

อย 3 ประการคอ 1. องคประกอบเกยวกบการเรยนร (cognitive component) การทบคคลจะมเจตคตตอสงนน บคคลจง

ตองเปน ตองมความรในสงนน วามประโยชนหรอโทษ เพยงใด บางคนมความรในเรองนนมาเพยงเลกนอยกเกดเจตคตตอสงนนได บางคนตองรมากกวานจงจะเกดเจตคตในสงนน ดงนนจงจะเหนไดวาปรมาณของการรตอสงใดแลวจงจะเกดเจตคตในแตละ บคคลไมเหมอนกน ตวอยางเชน เมอมคนพดถงมอรฟน เราจะมเจตคตตอมอรฟนได กตอเมอเราตองรถงประโยชนหรอโทษของมอรฟนเสยกอน ถาเรารวามอรฟนดมประโยชน เรากจะมเจตคตในทางบวก แตถาเรารวามอรฟนไมด มโทษ เรากจะมเจตคตในทางลบ และหากวาเราไมเกดเจตคตตอมอรฟนซงเราจะตองศกษาหาความรเกยวกบ มอรฟนตอไป ความรทไดจากเรองของมอรฟนจงมความส าคญตอการก าหนดเจตคตของบคคล ซงบคคลอาจจะรมาถกหรอผดกได

2. องคประกอบเกยวกบความรสก (affective component) เมอบคคลมความรในสงใดมาแลว และความรนนมมากพอทจะรวาสงนนดมประโยชน บคคลกจะเกดความรสก (affective) ชอบสงนน แตถารมาวาสงนนไมด บคคลกจะเกดความรสกไมชอบ ดงตวอยางเกยวกบเรองมอรฟนทกลาวมา บคคลทไปศกษาหาความรและยงไดไปดผลทเกดขนแกผทตดมอรฟน จรงๆ จะเหนวามนกอใหเกดอนตรายตอสขภาพจตและกายอยางมาก

บทท 4

เจตคตและแรงจงใจทางสงคม

PGED 331 ทฤษฎและปฏบตการทางจตวทยาสงคม

เขากจะเกดความรสกไปทางทไมดกบมอรฟน แตถาบงเอญบคคลนนไปศกษาเพยงเลกนอย และเหนคนทใชมอรฟน (เรมใหมๆ) กไมเหนผใชไดรบอนตรายใดๆ บคคลนนกอาจจะไมเกดความรสกตอมอรฟนกได

3. องคประกอบทางการกระท า (behavioral component) กลาวคอ เมอบคคลมความรในสงนนแลว และความรสกชอบหรอไมชอบจะเกดตามมา บคคลกพรอมทจะกระท าอยางไรอยางหนงลงไป เชน มความรเรองมอรฟน และเกดความรสกไมชอบ บคคลนนกจะไมใชมอรฟน เปนตน

การเกดเจตคต มนษยเปนสตวทมคณภาพทางสมองสง จงมเจตคตไดมากมายหลายอยางซงเจตคตเหลานนจะเกดจาก

ประสบการณ การอบรมเลยงด อทธพลของสอมวลชนเหตการณทประทบใจ บคลกภาพของแตละบคคล ความตองการทจะบรรลผลตามทปรารถนาและอนๆ อกหลายประการ ซงมนษยจะเรยนรหลงจากมนษยเกด จะอยางไรกตามในทนจะไดกลาวถงสาเหตส าคญทท าใหบคคลมเจตคตตอ สงใดสงหนง 4 ประการ คอ

1. ประสบการณเฉพาะอยาง (specific experiences) เปนประสบการณทบคคลไดพบกบเหตการณนนมาดวยตนเองของเขาเอง และการไปพบนนท าใหเกดความฝงใจกลายเปนเจตคตของเขา ตวอยางเชน เมอเราไดรบรางวลจากบคคลหนง เราอาจจะชอบบคคลนน และจะเกดเจตคตในทางทดตอเขา ในทางตรงกนขาม ถาเราไดรบการลงโทษหรอไดรบการคบของใจ เรากจะไมชอบเขาและอาจมเจตคตไปในทางไมดต อเขาได หรออกตวอยางเชน บคคลหนงเคยไปทศนาจรทางเรอหลายครง และบงเอญครงหนงเกดเรอลม คนตายไปหลายคน ตวเองกเกอบตาย แตวาสนายงดเพอนชวยไวทน จากประสบการณครงนอาจท าใหเกดการฝงใจกลายเปนเจตคตของเขา ท าใหเขาไมกลาไปไหนมาไหนทางเรออกเลยกเปนได การเกดเจตคตตามสมยน ถาเปนเหตการณทรนแรงเพยงครงเดยวเทานนอาจกอใหเกดเจตคตขน ไดทนท

2. การตดตอสอสารกบบคคลอน (communication from others) โดยปกตในชวตประจ าวนของคนเราจะตองเกยวของกบบคคลอนในสงคมอย แลว จากการเกยวของตดตอกนท าใหเรารบเอาเจตคตหลายๆ อยางเขาไวโดยไมตงใจ ทงนเพราะการเกยวของกนนนจะอยในลกษณะทไมมแบบแผน โดยมากจะเปนในกลมครอบครว วงศเครอญาต หรอผทสนทสมกน ตวอยางเชน เรามกจะไดยนพอแมผปกครองจะพดกบลกเสมอว า อยาไปรงแกสตวหรอท ารายสตว มนเปนบาป ตายแลวจะไมมความสข เมอถกอบรมสงสอนบอยๆ ความรสกอนนจะกลายเปนเจตคตได (ธรรมชาตของเดกชอบทบตสนข แมว หรอสตวเลกๆ บางทไมพอใจกทบเลย ซงเดกท าไปโดยไมรผดชอบชวด ) หรออกตวอยางในสงคมไทยชนบท ผใหญมกสอนเดกๆ วาใหขยนเรยนหนงสอ โตขนจะไดท างานเปนขาราชการ จะไดสบายมเงนเดอนกนจนตาย ซงการเลยงสอนอนนกจะท าใหเดกเกดเจตคตทดตองานราชการ ดงจะเปนไดในสงคมชนบทของไทยเรา

3. รปแบบ (models) มบอยครง ทเจตคตของเราพฒนาขนมาจากการเลยนรปแบบ กลาวคอเปนการมองดบคคลอนวาเขากระท าหรอปฏบตตอสงตางๆ อยางไร แลวเรากจะเอารปแบบนนมาปฏบต ซงรปแบบอนนนจะกอใหเกดเจตคตมากนอยเพยงใด กขนอยกบวาผเปนรปแบบนนเปนบคคลทเขายอมรบและนบถอเพยงใด ตวอยางเชน ในครอบครวหนง ผเปนพอชอบเลนกบสตวเลยงในบานเสมอ เชน สนข แมว และไมวาผเปนพอนนจะจบสตวเลนโดยตงใจหรอไมตงใจกตาม หลงจากนนจะตองไปลางมอเสมอจากการสงเกตเหนประจ าของลก อาจท าใหลกแปลความหมายไดวาจบสตวขนจะตดมอหรอสตวมนนอนกบพนอาจ มเชอโรคสกปรก ฉะนนเมอเดกเหน

PGED 331 ทฤษฎและปฏบตการทางจตวทยาสงคม

บอยๆ เขาประกอบกบพอเปนผทเขาเคารพรก เมอนานเขาลกษณะดงกลาวกจะกลายเปนเจตคตของเดก ทงนเพราะมพอเปนผใหเลยนรปแบบ

4. องคประกอบของสถาบน (Institutional factors) อนไดแกโรงเรยน วด ครอบครว หนวยงาน สมาคม องคการตางๆ เปนตน ซงสถาบนเหลานมสวนในการสรางเจตคตใหแกบคคลไดอยางมากมาย เชน โรงเรยน เปนสถาบนทใหความรและอบรมสงสอนใหเดกไดประพฤตปฏบต และเตบโตเปนผใหญทมประสทธภาพในวนขางหนา ดงนนบคคลทวไปจงมองวาโรงเรยนเปนสงทด เปนสงทส าคญทจะตองมอยในสงคมเพอชวยพฒนาความร ความสามารถ ของบคคลในสงคม ทฤษฎการเรยนรทเกยวของกบการเกดเจตคต

1. การเกดเจตคตจากการเรยนรแบบคลาสสคหรอการเรยนรแบบโยงสมพนธ ตามหลกการของแนวคดการเรยนรแบบคลาสสคนน คอ การน าสงเราทเปนกลางจบคกบสงเราทม

อ านาจ ท าใหเรามการตอบสนองอยางใดอยางหนงตอสงเราทมอ านาจมากอน และในทสดสงเราทเปนกลางกจะสามารถท าใหเราตอบสนองเชนเดยวกบสงเราทมอ านาจ

ในเรองของการเกดเจตคตตามการเรยนรชนดน เชน เดกทมเจตคตทเปนลบตออาหารชนดหนง อาจเกดจากพอแมบงคบใหเดกทานจนท าใหเดกอารมณเสย ซงอารมณเสยไดถกน าไปคกบอาหารชนดนนพลอยท าใหเดกเกดความรสกไมดตออาหารชนดนนไปดวย

ในชวตประจ าวนเราสามารถน าหลกการของการเรยนรชนดนไปใชไดคอเมอเราตองการใหใครเกดเจตคตทดตอเรา เราควรไปพรอมกบสงทเขาชอบหรอพงพอใจ เชน ตวเราไปพรอมกบขนมทเคาชอบ ตวเราไปพรอมกบรอยยมทสดใส เปนตน ท าอยางนยอมท าใหเขาเกดเจตคตทดกบเราไปดวย

2. การเกดเจตคตเพราะหลกการเรยนรจากผลกรรม หลกการของแนวคดการเรยนรจากผลกรรมนน คอ คนเราจะเรยนรผลกรรมจากอดต ถาผลกรรมนน

เปนทพงพอใจกมแนวโนมทจะท าแบบนนอกในอนาคตเมอสงเราเดมปรากฏ แตหากผลกรรมนนไมนาพงพอใจกจะท าใหเราหลกเลยงไมท าแบบนนอกเมอสงเราเดมปรากฏ จากหลกการดงกลาวนนกจตวทยาสงคมบางคนเหนวาคนทแสดงเจตคตอออกมาแลวไดรบแรงเสรมยอมท าใหเจตคตนนเขมขนยงขน แตถาไดรบผลกรรมทไมพงพอใจ เขากจะเปลยนเจตคตไปทศทางอน

3. การเกดเจตคตจากการเรยนรโดยการสงเกตจากตวแบบ ในบางครงเจตคตสามารถเกดขนไดจากการทเราสงเกตจากตวแบบ โดยเฉพาะตวแบบทเรารสก

ศรทธาหรอคดวาเปนบคคลทด ในวงการโฆษณามกใชหลกการน ซงหลกการนท าใหนกจตวทยาทราบวาเพยงแคเ ร า ไ ด เ ห น ต ว อ ย า ง จ า ก บ ค ค ล ท เ ป น ต ว แ บ บ ก ท า ใ ห เ ก ด ก า ร เ ร ย น ร ไ ด แ ล ว

PGED 331 ทฤษฎและปฏบตการทางจตวทยาสงคม

การเปลยนแปลงเจตคต 1. แนวคดการเปลยนเจตคตโดยการใชการสอความหมาย (The Yale Approach)

หลกการของการเปลยนเจตคต

การเปลยนเจตคตตามแนวคดนกคอ ใครพดวาอะไรกบใครดวยอะไร หมายความวาเขาไดศกษาผลกระทบตอเจตคตของบคคลซงเกดจากองคประกอบในการสอความหมาย (ตามแผนผงรปดานลาง)

PGED 331 ทฤษฎและปฏบตการทางจตวทยาสงคม

กระบวนการเปลยนแปลงเจตคต กระบวนการเปลยนแปลงเจตคตของแนวคดนจะเหนไดชดเจนในวงการโฆษณา โดยจะประกอบไปดวย

กระบวนการ 4 ขนตอน ดงน 1. การแสดงความสนใจ (Attention) ในขนตอนน ผโฆษณาหรอประชาสมพนธจะตองพยายาม

เรยกรองความสนใจจากตวบคคลใหได เพอใหเขาพรอมทจะเขาสขนตอนตอไป

2. การท าความเขาใจ (Comprehension) เมอตวบคคลเรมใหความสนใจกบงานโฆษณาหรอประชาสมพนธแลว ผโฆษณาหรอประชาสมพนธจะตองด าเนนการตอไป เพอใหตวบคคลเกดความพยายามทจะเขาใจเนอหาของการโฆษณาหรอประชาสมพนธนนๆ ซงขอควรระวงกคอ ตองพยายามสอใหเขาใจไดงาย และไมผดเพยนไปจากสงทตวผโฆษณาหรอประชาสมพนธตองการสอ

3. การยอมรบ (Acceptance) หากโฆษณาหรอการประชาสมพนธนนๆ มความสอดคลองตอความคดของตวบคคล หรอสามารถตอบสนองความตองการของตวบคคลได กจะเกดการยอมรบขนมา

4. การจดจ า (Retention) ในขนตอนสดทาย คอการพยายามท าใหชอของผลตภณฑของเขา หรอทเรยกวาแบรนดนนเปนทจดจ าของผคน ซงในอดตนนมกจะอยการคดคนวลเดดๆ ทจดจ างายมาใชเปนสโลแกน เชน เปบซดทสด, อาหารถกปาก โคกเพมรสชาต เปนตน นอกจากนยงรวมไปถงการพยายามตงชอแบรนดใหดแปลกหแปลกตา ชวนใหจดจ า เชน รานขนมปงชอ “ปงเวยเฮย” หรอ ขนมขบเคยวชอ “ชม” (ทเอาค าพดตดปากเวลาทเดกสมยอยากพดวา ใชมยๆ มาใชเปนชอ) ตลอดไปจนถงความพยายามในการใหชอหรอสโลแกนของ แบรนดของตน ไปปรากฏใหผคนไดพบไดเหนอยบอยครงทสดเทาทจะเปนไปได ไมวาจะเปนการโฆษณาบนสอเกา ตลอดไปจนถงความพยายามใหการสรางแบรนดของตนใหเปน talk of the town บนสอใหม (New Media) ดวย

2. ทฤษฎสมดล

ไฮเดอร เปนผเสนอทฤษฎน โดยเขาเชอวามนษยทกคนชอบความสมพนธระหวางกนทอยในสภาวะสมดล ราบรน มนคงและสงบ บางครงเรยกทฤษฎนวา Heider’s P-O-X Formulation หรอ Heider’ Three Elements System ทฤษฎนกลาวถง 3 สง คอ

P หมายถง บคคลคนหนง (อาจเปนตวเราเอง)

O หมายถง บคคลอกคนหนง (อาจเปนเพอนเรา)

X หมายถง วตถหรอสงของ (อาจเปนภาพยนตจน)

PGED 331 ทฤษฎและปฏบตการทางจตวทยาสงคม

ความสมพนธระหวาง P-O-X จะสมดลหรอไมสมดล ขนอยกบความสมพนธระหวางสวนประกอบตางๆเหลานนวาเปนไปทางใด อาจจะเปนทางบวก (+) หรอ ทางลบ (-) ดง ภาพประกอบ ในทน เครองหมาย + หมายถง ชอบ เครองหมาย - หมายถง ไมชอบ

สภาพสมดล แบบ ก. แบบ ข. แบบ ค. แบบ ง.

ตวอยางจากรปแบบ ค. นน จะเหนวา P ชอบ X และไมชอบ O แตวา O ไมชอบ X ในกรณน จะเกดความสมดลขน เพราะวา P จะพอใจในสงทตนชอบ และจะ พอใจเมอเหนบคคลทตนไมชอบ ไมชอบในสงเดยวกบทตนชอบ คอ เราพอใจคนท เราเกลยดไมมอะไรเหมอนกบเราในกรณน P ไม ต อง เปล ยนแปลงเจตคตต อส งหน ง ส ง ใด เพราะ เกดสภาพสมดล

PGED 331 ทฤษฎและปฏบตการทางจตวทยาสงคม

สภาพไมสมดล แบบ จ. แบบ ฉ. แบบ ช. แบบ ซ.

ตวอยางจากรปแบบ ช. จะเหนวา P ชอบ X และไมชอบ O แต O ชอบ X ในกรณน จะเกดความไมสมดลขน เพราะวา P จะพอใจในสงทตนชอบ และไมพอใจเมอบคคลทตนไมชอบมาชอบในสงเดยวกบทตนเองชอบ คอเราไมอยากใหคนทเราเกลยดมามอะไรเหมอนกบเรา ในกรณน P จะเกดความขดแยงหรอเกดภาวะไมสมดลขน จงจ าเปนทจะตองท าใหเกดสภาพสมดล โดยการเปลยนแปลงเจตคตตอ X คอ ไมชอบ X เสย ซงจะกลายเปน รปแบบ ง. ไป และเกดความสมดล

สรป ในสภาพทไมสมดล บคคล (P) มวธการเปลยนแปลงเพอใหเกดความสมดลได 3 วธ คอ - เปลยนเจตคตทมตอ O - เปลยนเจตคตทมตอ X - ไมรบรเจตคตท O มตอ X

PGED 331 ทฤษฎและปฏบตการทางจตวทยาสงคม

3. ทฤษฎความขดแยงทางดานความรความคดของเฟสตงเจอร เฟสตงเจอร (Festinger) เสนอทฤษฎความขดแยงทางดานความรความคด ทฤษฎนเปนทฤษฎความสมดล ซงเกยวของกบสวนประกอบของความรและผลทเกดขน เนองจากสวนประกอบเหลานขดแยงกน

สวนประกอบของความร (Cognitive Elements) หมายถง ความรหรอความเชอเกยวกบบคคลหนงบคคลใด พฤตกรรมแบบหนงแบบใดและสงแวดลอมอยางหนงอยางใด

ตวอยาง ความร 2 อยาง

1. ความร : ฉนเปนคนสบบหรจด 2. ความร : การสบบหรเปนสาเหตของโรคมะเรง

ความรความคดในเรองตาง ๆ ของคนเรามความเกยวของสมพนธกน 3 ลกษณะคอ

1. ความรอยางหนงไมเกยวของกบความรอกอยางหนง

ตวอยาง

1. ความร : ฉนสบบหรจด 2. ความร : ฝนตกหนกทภาคใต

จะเหนไดวา การทเรารวาเราสบบหรจดไมเกยวของกบความรทวาฝนตกหนกภาคใตเลยไมวาจะเปนในดานความสอดคลองกนหรอขดแยงกนกตาม

2. ความรอยางหนงสอดคลองกบความรอยางหนง ตวอยาง

1. ความร : ฉนสบบหรจด 2. ความร : คนสบบหรเปนคนทมความเปนชายมากกวา

จะเหนไดวา ขอความทง 2 สนบสนนกนหรอไปในแนวทางเดยวกน พฤตกรรมการสบบหรสอดคลองกบความคดทวาคนสบบหรมความเปนชายมากกวา

3. ความรอยางหนงขดแยงกบความรอยางหนง

ตวอยาง

1. ความร : ฉนสบบหรจด 2. ความร : การสบบหรเปนสาเหตของโรคมะเรง

จะเหนไดวา ความรทง 2 อยางไมสอดคลองกน พฤตกรรมการสบบหรขดแยงกบความรทวาการสบบหรท าใหเปนมะเรง

PGED 331 ทฤษฎและปฏบตการทางจตวทยาสงคม

จากตวอยางของความสมพนธระหวางสวนประกอบของความรดงกลาวขางตนนน ภาวะของความตงเครยดทางจตใจจะเกดขนในสภาพการณของความขดแยงมากกวาสภาพการณอน เฟสตงเจอรไดกลาวถงขอสมมตมฐานเบองตนของความขดแยงไววา “เมอบคคลอยในสภาวะของความขดแยง จะท าใหเกดความตงเครยดทางจตใจ และเปนแรงผลกดนใหบคคลพยายามลดความขดแยง เพอไปสสภาพของความสอดคลองหรอความสมดลทางจตใจ พลงแรงผลกดนดงกลาวบงบอกใหทราบถงขนาดของความขดแยงนน”

อาจกลาวไดวาอกนยหนงวา คนเรามความตองการอยางมากทจะใหความเชอความคด การกระท า ความรสก และคานยมของตนสอดคลองซงกนและกน เพราะเมอสวนหนงสวนใดขดแยงทางดานความรความคด เกดความไมสบายอกสบายใจ และพยายามทจะท าใหความรความคดตาง ๆ สอดคลองกน

วธลดการขดแยงกนขององคความคดมอย 3 วธ คอ 1. เปลยนองคความคดอนใดอนหนง 2. เพมองคความคดทสอดคลองกนเขาไปในองคความคดทตนเองไดเลอก เชน การดมน าอดลมทใชสารใหความหวานแทนน าตาล 3. เปลยนแปลงความส าคญขององคความคด เชน คนยงคงสบบหรตอไปทงทรวาไมด

4. ทฤษฎการจดการความประทบใจ ทฤษฎนอธบายวาบคคลจะเกดความเครยดขนในใจเมอเขาแสดงพฤตกรรมภายนอกออกไปตรงกนขามกบเจตคตทเขามอย แตความเครยดนไมไดเกดมาจากการขดแยงกนขององคความคด แตเกดจากบคคลรบรวาตนเองแสดงพฤตกรรมออกไปไมคงเสนคงวากบเจตคตตอหนาผอน จงพยายามจดการใหเกดความคงเสนคงวาระหวางเจตคตกบพฤตกรรมขนมาเพอใหผอนประทบใจในตวเขา

5. ทฤษฎตอตานทางจตใจ การขมขเพอจ ากดหรอก าจดเสรภาพในการแสดงออกตามความตองการของบคคลเปนตวเรงใหเกดแรงจงใจทเรยกวาแรงตอตานทางจตใจเพอทจะรกษาหรอน าพฤตกรรมและเจตคตทถกจ ากดในการแสดงออกนนกลบคนมา แรงจงใจเพอตอตานนมผลท าใหเจตคตตอสงทถกหามมนคงยงขน

6. ทฤษฎการรบรตนเอง ในกรณทบคคลไมมนใจวาตนเองมเจตคตตอสงใดอยางชดเจน บคคลจะพยายามเรยนรเจตคตของตนเองจากการสงเกตพฤตกรรมของตนเอง และสงเราทเกยวของกบพฤตกรรม

7. การเปลยนแปลงเจตคตโดยการเกลยกลอมตนเอง (Self-persuasion) การเปดโอกาสใหพดหรอแสดงออกไปในทศทางทพงประสงคดวยการคดหาเหตผลประกอบดวยตนเอง (แมวาจะไมเหนดวย) กจะท าใหเกดการเปลยนเจตคตไปในทศทางทพงประสงคได โดยคนเราสามารถเปลยนเจตคตตนเองดวยการพดกบตนเองเสมอๆ กระบวนการร าพงร าพนบอยๆยงท าใหความรสกในเรองนนเขมขนขน ท าใหเกดการรบรวาตนเองเปนคนเชนนน

PGED 331 ทฤษฎและปฏบตการทางจตวทยาสงคม

ความหมายของแรงจงใจทางสงคม แรงกระตนหรอแรงผลกดนใหเกดพฤตกรรมเปนแรงกระตนวาจะท าพฤตกรรมออกไปอยางไร แบบไหน และเปนแรงกระตนใหบคคลรกษาพฤตกรรมนนเอาไว

ทฤษฎทเกยวของกบแรงจงใจ

1. ทฤษฎความตองการตามล าดบขนของอบราฮม มาสโลว ทฤษฎนมแนวคดวามนษยมความตองการเกดขนเสมอ และความตองการของมนษยมลกษณะเปนสากลคอ คลายกนไปทกวฒนธรรม และความตองการของมนษยมลกษณะเปนไปตามล าดบขนตอนความตองการทงหมด ของมนษยสามารถเรยงล าดบได 5 ขน ดงน

ขนท 1 ความตองการทางสรระ ไดแก ความตองการทางสรระในเรองการกน การอย

ขนท 2 ความตองการสวสดภาพ ไดแก ความตองการความปลอดภย

ขนท 3 ความตองการความรกและความสมพนธระหวางบคคล เชน ตองการมความสมพนธทดกบเพอน คนรก พอ แม ลก

ขนท 4 ความตองการนยมนบถอตนเอง ตองการการยอมรบและภมใจในตนเองวาเปนคนทมคณคาแกสงคม

ขนท 5 ความตองการพฒนาศกยภาพของตนเอง เปนความตองการขนสงสดของมนษยผซงไมตองกงวลเรองปากทอง

พระมดความตองการ 5 ขน ของมาสโลว

ทมา: http://www.simplypsychology.org/maslow.html

PGED 331 ทฤษฎและปฏบตการทางจตวทยาสงคม

2. ทฤษฎสองปจจยของเฮรสเบรก ความพงพอใจและความไมพงพอใจในงานทท ามาจากปจจยทแตกตางกน กลาวคอปจจยประเภทหนง

ท าใหเกดความพอใจในงานทท าเรยกวา ปจจยจงใจ และมปจจยอกประเภทหนงทท าใหเกดความไมพอใจในงานทท าหากคนท างานรสกไดรบอยางไมเหมาะสม เรยกวา ปจจยอนามยหรอปจจยรกษา แตปจจยอนามยนไมไดหมายความวาหากไดรบแลวจะท าใหเกดความพงพอใจเพยงแตท าใหสามารถด าเนนงานกนตอไปไดเทานน

3. ทฤษฎ ERG ของแอลเดอรเฟอร การตอบสนองความตองการของบคคลไมไดเปนไปในลกษณะตามล าดบขนดงทมาสโลวอาง คนเราม

ความตองการ 3 ประเภทคอ 1. ความตองการมชวตอย ซงเปนความตองการทงหลายทจะตองตอบสนองเพอใหมชวตตอไปไดแก

ความตองการทางสรระและความตองการความปลอดภย 2. ความตองการทจะมสมพนธภาพกบผอน ซงเปนความตองการทจะมความสมพนธกบคนรอบขาง

อยางมความหมาย 3. ความตองการทจะเจรญงอกงาม ไดแก ความตองการทจะไดรบการยกยองและความตองการทจะ

พฒนาศกยภาพของตนเอง 4. ทฤษฎเกยวกบแรงจงใจใฝอ านาจ ใฝสมฤทธ และใฝสมพนธ

แรงจงใจใฝสมฤทธ หมายถงความตองการความส าเรจทจะแขงขนเอาชนะเกณฑมาตรฐาน คนทมแรงจงใจชนดนมกจะชอบคดทจะท างานใหดขน ท างานใหส าเรจอยางพสดาร

กลาเสยงพอควร ผทมแรงจงใจใฝสมฤทธสงตองการใชความสามารถ ไมใชโชคชวย ขยนขนแขง หรอชอบกระท าสงแปลกๆใหมๆ อนจะท าใหตนเองรสกวาไดประสบความส าเรจ รบผดชอบในตนเอง ผทมความตองการสมฤทธผลสง มกพยายามท างานใหส าเรจเพอความพอใจของ

ตนเอง ตองการทราบแนชดวาการตดสนใจของตนเองมผลอยางไร ไมใชเพยงคาดคะเนเอาวาเปนอยางนนอยางน คาดการณลวงหนา ผมความตองการสมฤทธผลสงมกเปนผทมแผนระยะยาว ความสนทดในการจดระบบงาน ยงไมมหลกฐานการคนควาอยางพอเพยง

แรงจงใจใฝอ านาจ หมายถงความตองการทจะมอทธพลเหนอผอนและความตองการทจะควบคมผอนใหอยในอ านาจของตน คนทมแรงจงใจใฝอ านาจสงจะคดและหาวธทจะไดมาซงอ านาจ

แรงจงใจใฝสมพนธ หมายถง ความตองการความอบอนใจจากการมความสมพนธทดกบคนอน

5. ทฤษฎการเสรมแรง 1. การเสรมแรงทางบวก ใหสงทผแสดงพฤตกรรมชอบหลงจากแสดงพฤตกรรมนนๆออกมา

(เพมพฤตกรรม) 2. การเสรมแรงทางลบ คอการยกเลกหรอถอนในสงทผแสดงพฤตกรรมไมชอบออกไปหลงจาก

ไดแสดงพฤตกรรม (เพมพฤตกรรม)

PGED 331 ทฤษฎและปฏบตการทางจตวทยาสงคม

3. การลงโทษ ใหสงทผแสดงพฤตกรรมไมชอบหลงจากแสดงพฤตกรรม (หยดหรอลดพฤตกรรม) 4. การหยดใหสงทพงพอใจ ถอดถอนสงทผแสดงพฤตกรรมชอบออกไปหลงจากทแสดง

พฤตกรรม (หยดหรอลดพฤตกรรม) ก าหนดการใหแรงเสรม 1. แบบไดรบแรงเสรมทกครงทท าพฤตกรรม 2. แบบไดรบแรงเสรมบางครง แบงไดเปน 4 ประเภท คอ

- แบบอตราการใหแรงเสรมคงท คอ ใหแรงเสรมหลงจากทมพฤตกรรมออกมาในจ านวนครงทก าหนดไว เชน ท า 10 ครงแลวไดแรงเสรม 1 ครง

- แบบชวงเวลาการใหแรงเสรมคงท คอ ใหแรงเสรมหลงจากชวงเวลาทก าหนดเอาไวผานพนไปแลว ชวงเวลาทแสดงพฤตกรรมจะไมไดรบแรงเสรม แตเมอพนชวงทก าหนดไปแลวถาแสดงพฤตกรรมกจะไดรบแรงเสรมทนท

- แบบอตราการใหแรงเสรมแปรเปลยนได คอ การใหแรงเสรมแบบไมแนนอนวาจะใหภายหลงจากการแสดงพฤตกรรมครงทเทาไหร เชน การเลนพนน (แกปญหาการมาสาย)

- แบบชวงเวลาการใหแรงเสรมแปรเปลยนได คอ การใหแรงเสรมทใหหลงจากชวงเวลาผานไปชวงหนงแลว พฤตกรรมทแสดงออกมาหลงก าหนดเวลานผานไปแลวจงจะไดแรงเสรม แตเวลานไมคงท อาจจะเปนเวลาใดเวลาหนงกได เชน ครอนบาลตองการสรางนสยการท างานทโตะใหนกเรยน